QUY TRNH TRNG, CHM SC V

BO V CY H TIU
Ti l n !" #$, n%n& #'i ()* +,n& -./n& -i0*, -i !1n& -2n& 34- -5n& +,n& #i #$
6* 7 3i -.%8n& -9: (;i< T*: ni0n n=n& i>n -%?n& 76- l$ -@! (An& (Bn Cin l$ !D:
-./n& l .4- .E nF- < H: 7Gn& n=n& n&i0n !H* I%Ji (D: &iKL + !Mn nn& IDn #iN3 CM@-
(%?! n=n& lMOi !D: -./n& !*n& P*9n 3Qn nRi !*n& 7 !D: / -i0* nRi .i0n&<
Lnh vc cp. l lnh vc nng nghip, c th l cp n quy trnh trng ch! "#c $%&
v c'y h ti(u tr)*c +h, hu th-y .i.
/nh tr0ng c'y trng hin n-y.
/h1& chu +2 th&3i h#- c4- c'y ti(u n(n t5 67866 n! "9 $in :ng v gi3, gi3 tng c-& +hin c'y
ti(u t ph3t tr(n ;in r:ng.
/i(u l l&0i c'y $3n ch<! g=i, th,ch nghi v*i +h, hu nhit *i. >inh l, nh0y c%!, +hng h?p v*i
nhit : ;-& :ng l*n tr&ng ngy, n(n c'y h ti(u ch@ tn t0i A !in /rung v !in Bng C-!
$: Dit C-! cEng nh) !:t "F n)*c c# +h, hu t)Gng Hng nh) In :, Jn&;1"i- v.vK
/5 +hi +h, hu th-y .i v ti(u trng nhiu tr(n ;in r:ng L M%y r- c3c hin t)?ng nh) "-uN
Oht hng l&0t ng&i +i! "&3t.
/rng tr(n P- hnh, P- l, +hng ph< h?p.
Qh h0n, nRng n#ng, !)- nhiu, M#i !Sn, ;Pch $nh.
Qhng M3c Pnh )?c t,nh nng, Tc i!, "inh l, c'y ti(u. v.vK.
Uin c3c nguy(n nh'n g'y ti(u cht hng l&0t )?c M3c Pnh nh) "-uN
S< TTM lU -V ni0n, #i -./n&, -9 -%8n& l3 +/n (N &i= n%J! #i -%Ji<
D*i P- hnh trung ;u, i ;Fc n(n n)*c chV c-& "9 ;n v chV thWp v chu + thi(n nhi(n, cH X7
n! "9 c# !:t n! !)- nhiu. Y:t tr&ng !)Zi n! Wy, "-u $#n ph'n h#- h[c gTp ?t !)- l*n,
nhiu th t&n $: l)?ng ph'n Wy "9 ;n v& gFc ti(u, +hin c'y ti(u $P ng: :c ph'n $#n v "-u
# "9 cht hng l&0t. B'y l hin t)?ng hy h\u nh)ng tWt yu "9 M%y r- ;& P- l, v chu + c4-
thi(n nhi(n t0& r-.
W< CB- IM Kn&
B& ;)*i gFc ti(u cht A : "'u ]^8^7c! t- thWy c# !:t l*p Wt ;_& nh) Wt "`t, !Tc ;< tr)*c #
+hng h c# v Wt trng ti(u l Wt tr(n i h&Tc +hng ph%i l Wt "`t. Uin t)?ng ny )?c M3c
Pnh nh) "-uN
/h1& t nhi(n, ![i vt u $P +`& MuFng ;& lc tr[ng tr)Zng. anh th)Zng, c# l)?ng n)*c
!)- t5 X778677!! ph%i !)- l*n tr&ng nhiu giZ. Ch)ng v*i !3y $G! l*n, ch@ tr&ng ]7 gi'y L
c# l)?ng n)*c t5 X778677!! tr&ng $n ti(u. Dic l! ny l hin t)?ng $Wt th)Zng "& v*i thi(n
thi(n. Y:t +hFi l)?ng v tr[ng l)?ng l*n c4- n)*c L n`n l(n !Tt Wt, ng thZi chbng L $P +`&
MuFng. C)*c l vt chWt l&Lng, ;c ;ng h#- hGi $-y l(n cEng nh) ;i chuyn l1n ldi MuFng lSng
Wt. D*i l)?ng n)*c t)*i t5 X778677!!, +hi ;i chuyn, n)*c "9 +`& th1& nh\ng vt chWt nhd li ti
c4- h\u cG, v cG MuFng lSng Wt, v lRng [ng A : "'u t5 ]^8^7c! !:t l*p ph< "- ;_& nh) Wt
"`t v 'y l l*p Wt chFng thW!. Uin t)?ng ny ch@ hnh thnh "-u +hi trng ti(u t5 ^8e n!.
/h1& chu + thi(n nhi(n, cH X7 n! "9 c# n! !)- nhiu, n! Wy "9 M#- ". nh\ng v)Zn ti(u
tr)*c " chFng ch[i c4- tWt c% c3c l&0i thuFc. B'y l nguy(n nh'n cht ;& t)*i nhiu n)*c v*i
+hFi l)?ng l*n, :t ng:t, +hng hi hS- v*i thi(n nhi(n.
Uin t)?ng ny l ;& c&n ng)Zi v f t0& r- nh)ng rWt +h# ph3t hin v chbng ch@ hnh thnh
ngg! ;)*i lSng Wt "-u ^8e n!.
X< Ti0* !B- IM l3 C9i +Yn n5n& 7 Cin l$ !Z9 !Kn&[
hu-n "3t ;'y ti(u "9 thWy ;'y l1& lun A vP th thing Hng. Biu ny ch& thWy chbng +hng chWp
nhn nh\ng thH 1& $3!.
L3 ti(u ph4 t5 tr(n MuFng ;)*i, ch1 +,n gFc, l3 Mp nh) !3i ng#i, nh) t. &ng, l3 tr(n ch1 l3 ;)*i,
+hi !)-, n)*c !)- th1& l*p l3 )- n)*c r- $i(n, v*i l)?ng !)- trung $nh t5 ^78j7!!, gFc v
th'n c'y ti(u +hng h )*t. Biu ny ch& thWy chbng +hng chPu k! : c-& tr&ng th'n, tr&ng
gFc. L3 ti(u ph4 "3t Wt l chRn +hng ch& c3c vt chWt $P n)*c !)- vng $3! v& th'n. L*p
l3 ;gy nh) lng l ch1, tHc +hng ch& nRng, nhit !Tt trZi r[i v& tr&ng th'n. Cu t)*i v&
th'n c'y lbc thZi tit !*i chuyn "-ng !<- +h "9 gibp nW! h&Tc !g! nW! ph3t trin chZ thZi
tit thun l?i "9 $:c ph3t. Cu cRt l3 gFc "9 t0& iu +in ch& n)*c !)- l! vng h\u cG h&Tc
ph'n h#- h[c trc tip $3! v& th'n gFc ti(u.
\< Ti0* !B- IM (H- .], P*9n C@- n=n& !D: -i0* !B- -.Mn& 7%8n (^! (iN3 n%
C9*[
/i(u h-y cht th1& ;[c $Z !)Gng. Y)Gng l nGi chH-, ;ln v th&3t n)*c n(n k! "9 : c-&,
!)Gng th)Zng )?c & v`t cEng nh) chH- nhiu l3 +h !c ch)- ph'n h4y. Qhi v`t !)Gng, rc
ti(u th)Zng $P Ht. m'y ti(u h-y rc ti(u +hi $P cRt h&Tc $P Ht "9 ch%y nh- t5 n8X^ ngy, t<y th1&
thZi tit, k! : c-& h-y thWp. Biu ny ch& thWy tuyt Fi +hng )?c l! Ht rc ti(u nhWt l rc
l*n, +hi rc Ht nhiu, ;& ch! cg! !3u n(n c'y ti(u !Wt nng l)?ng "uy +it, c:ng !i tr)Zng
k! c-& c4- !)Gng cEng nh) nW! c4- c3c l&0i h\u cG ch)- ph'n h4y ;)*i !)Gng +hin rc ti(u
;c nhic! $nh ri thFi r\-.
_< Ti0* !B- IM l%?n& n%J! LDn +` #n& (/n& (a*
hu-n "3t nh\ng c'y ti(u th)Zng cht $(n c0nh lFi !Sn tr&ng v)Zn ti(u hin t)?ng nh) "-uN
Qhi !)-, l)?ng n)*c ph'n $F u nh)ng gTp nh\ng v<ng Wt cHng n(n n)*c ch! thW! qu-,
th l n)*c ;n n c3c nGi +h3c. Ch) vy tr(n nn lFi !Sn, n)*c "9 ;n v c3c gFc ti(u ggn #
l! k! : nGi # c-& hGn nGi +h3c tr&ng +hi c<ng !:t l)?ng !)-. Cu gTp !)- nhiu th ti(u
qu-nh lFi !Sn "9 bng.
b< Ti0* !B- IM n43
hu-n "3t nh\ng c'y ti(u cht th)Zng l nh\ng n[c ti(u $P nghi(ng h&Tc nh\ng c'y n[c ti(u c#
nhiu chLng, nh3nh. Qhi c'y $P nghi(ng, th1& t nhi(n chbng "9 _ nh3nh c'n $ong tr[ng lc.
Qhi c# nh3nh th "9 c# !:t !Tt $ong 7 : tr(n nh3nh "& v*i +hng gi-n c4- !Tt Wt. Qhi !)-,
!Tt $ong ny "9 [ng n)*c ;& lp! c4- +qt nh3nh, ng thZi cnh +h l3 rng th)Zng +qt l0i nGi
ny. Ch) vy 'y "9 l !i tr)Zng th,ch nghi ch& c3c l&0i nW! ph3t trin tr&ng !<- !)- +hi k!
: ph< h?p. rt0i "-& nW! !Fi +hng ![c A !<- Mu'nst
c< Ti0* !B- IM n&A (A! -*`!
Y<- thu, c'y ti(u +hng $P t3c :ng rp rt nh) c'y "S &, c-& "u v.v nh)ng cEng c# %nh h)Ang,
thu v c3c l3 gi tr&ng th'n vng nhiu, $3& hiu c'y L "-ng !<-. B'y l hin t)?ng "inh l, t
nhi(n, +hng "-& c%. D +hng f n(n nhiu v)Zn ngu $nh, 1! v "F c3c l&0i thuFc, MPt, .
MuFng gFc nhiu +hin ti(u $P ng: :c thuFc. Ch) vy " l& lRng qu3 !Hc L v tnh g#p "Hc ph3
h&0i c'y ti(u v !i tr)Zng.
d< Ti0* !B- IM n%J! n&)3
hu-n "3t nh\ng v)Zn ti(u cht hng l&0t tr(n P- hnh t)Ang ch5ng l, t)Ang, nh)ng ti(u cht nh)
"-uN
v nh\ng qu% i r:ng h&Tc nh\ng ")Zn ;Fc ;i ggn tip gi3p v*i ch'n i, c# : nghi(ng t5 j8
X^ : c# nh\ng ch. n)*c M l(n tr(n !Tt Wt lbc !)- nhiu h&Tc tr&ng !<- !)-. hu- nhiu
n!, c3c h\u cG, v cG nhd, trg! lRng $(n ;)*i !Tt Wt A : "'u t5 ^78j7c! ;& lc tr[ng t)Zng
+`& MuFng v n)*c l t3c nh'n Mbc t3c. O3c vt chWt nhd trg! lRng ;gy Tc "9 l! ch& n)*c
ch! thW! qu-. Oh,nh v th, +hi !)- nhiu n)*c "9 ;'ng l(n +hin Wt A tr(n i $P n.i n)*c,
c# nh\ng nGi thnh ru:ng gS. Ch) vy tr)*c +hi n)*c M r- tr(n i l hin t)?ng n)*c l)u
chuyn ngg! ;)*i lSng Wt, tr&ng 3y v)Zn ti(u v ;)*i gFc ti(u. D*i ;0ng Wt nh) vy "9 +h#
ph3t hin tr&ng !<- +h.
e< Ti0* !B- IM !@! lMi (An& 76- -6L -.*n& !fn L@
>-u tt v gi3p !<- !)- l rWt +h, th! ch, "-u !:t (!, ")Gng +hng cSn [ng tr(n ng[n cd.
/Wt c% c3c l&i "inh vt ggn nh) +hng n)*c uFng. O3c l&i nh) +in, rp, rp "3p v.vKu tp
trung v& gFc ti(u uFng n)*c h&Tc gi\ k! ;-. Qhi ngun n)*c t)*i c0n +it, chbng +hng cSn
c3ch g +h3c ng&i c +h&`t rc, th'n c'y ti(u hbt nh-. >-ng !)-, nh\ng lV th4ng tr(n th'n
rc c'y ti(u l !:t c3i h nhd t0& !i tr)Zng ch& !:t cu:c chin v*i c3c l&0i thuFc h#- h[c $Rt
gu.
Sg< Vn& !B- IM #$ 6* -9: (;i
Qh, hu L th-y .i. CRng nhit : c-& +hin l*p $iu $ r;-t c'y vng +hng gi\ )?c : k!
tr&ng th'n c'y n\- c:ng " 1& $3! hbt n)*c c4- c'y ti(u n(n vng cht l iu tWt yu. Qhi cht
th t $& "9 ;ln t*i h&0i t=. anh +h, hu th-y .i th +hng cHu )?c. O3c nh $%& v thc vt
+huyn c3& ;<ng thuFc trP vng cht l +hng thd- 3ng, ch@ l! thit h0i ch& nng ;'n v !i
tr)Zng.
hN #f! Li! 7 Hn& LR !@! -Qn -.On& n0* -.0n, L%"n& L@L +9M &/3 !@! +%J! n%
C9*[
M -Y !i -iB- &iYi L@L<
B%J! 3A-
ch[n P- l,, P- hnh ph< h?p, c th l ch[n t5ng vP tr, tht ph< h?p tr3nh c3c $Wt l?i nh), Wt
c-&, Wt c# : nghi(ng l*n, Wt qu3 thWp, Wt lSng chL&, Wt c0n 3y r: ;gy h\u cG ,tt Wt "`t.
BWt c-& "9 tFn +`! nh)N $G! cng "uWt l*n, $G! chuy(n ;ng, +w! th1& l ging "'u h&Tc -&
n)*c M-, ;'y Fng ;ln n)*c ;i. BWt c# : ;Fc l*n +h# ch! "#c, +h# ;i chuyn, lun $P M#i !Sn.
BWt lSng chL& "9 $P n)*c tp trung +hi !)- nhiu g'y bng. BWt c0n h\u cG c'y trng "9 !-u con
cVi. BWt "`t th)Zng +hng c# h\u cG v l Wt +hng thW! "9 H n)*c tr&ng !<- !)-. Cu trng
ti(u A ;0ng Wt nh) vy ti(u "9 cht, nu cF t0& ch& c# th trng )?c th ;< thu h&0ch "%n l)?ng
c# c-& nh)ng t,nh hiu qu% "9 thWp v chi ph, nhiu.
Ch : t trn sn i c nghing t 7-15 , c dc di t 150- 00 !"t, n#i n$
thng %&$ r' hi(n t)ng nh s'*:
Qhi !)-, !:t l)?ng n)*c ;i chuyn tr(n !Tt Wt, !:t "F thW! ri l)u chuyn ;)*i !Tt Wt. D*i
: ;i tr(n, l)u l)?ng "9 tng l(n v ph,- $(n ;)*i. Qhi ;i chuyn, n)*c !-ng th1& nh\ng vt
chWt nhd v tp trung A !:t i!, i! Wy th)Zng hnh thnh tr(n h-y ;)*i !Tt Wt A l)?ng !)-
trung $nh tr&ng n!. hu- nhiu n!, c3c vt chWt nhd trg! t,ch MuFng $(n ;)*i !Tt Wt A :
"'u t5 ^78j7c! "9 t0& r- !:t l*p +h# thW!. Oh,nh v vy +hi !)- nhiu n)*c "9 M r-, !Tc ;< A
l)ng i. YuFn trng tr(n ;0ng Wt ny ph%i & nh\ng c&n !)Gng "'u, cRt ng-ng trin i
cRt n)*c ngg! l)u chuyn rcgn M3c Pnh Wt tr)*c !:t n!t.
Qhng trng ti(u tr(n Wt ng $ong v ng $ong n)*c +hng l)u chuyn h&Tc l)u chuyn
ch!. /h1& chu +, cH X7 n! "9 c# !:t n! !)- nhiu, chu + ny "9 M#- ". v)Zn ti(u nu
ch[n P- l, +hng ph< h?p.
B%J! 9i[ !Gn &i`n&<
/h1& t nhi(n, nu +hng th,ch nghi "9 +hng tn t0i. Ch) vy thi(n nhi(n L !A "xn ch& t- !:t
c&n )Zng. C(n ch[n nh\ng giFng ti(u nng MuWt, .n Pnh v giFng ti(u ny L tn t0i l'u ;i t0i
P- ph)Gng.
Ch\ng $i h[c rWt thZi gi-n, tFn +`! L c%nh $3& nh) c'y trg! gi# trng A O-& aong, L0ng >Gn.
O'y c# gi# nh)ng +hng c# trg!, cEng nh) !:t "F giFng ti(u ch& l c4- Y-l-y"i-, Jn;&n1"i- ch&
nng MuWt c-& nh)ng "-u c<ng vln +hng tn t0i A Dit C-!.
>-u +hi M3c Pnh giFng ph< h?p "9 nh'n giFng nh) "-u c# th 3p Hng nhu cgu tFi thiu.
/5 @nh ng[n ti(u gi, cRt $d X8X,^ !`t v& gu !<- !)- v c# ch : ch! "#c )u ti(n. Y:t
n! "-u ;'y n&n ![c trA l0i, cRt ;'y n&n ny trng l ph< h?p.
B%J! +9< CGn nG!
B ch& c'y ti(u l1& n(n ch[n l&0i c'y nh) "-uN
ynh & l l&0i c'y ;c trng, ;c "Fng, tz l
cht ,t nu trng v& gu th3ng h-i h&Tc th3ng
$- '! lPch. Qh&%ng c3ch c'y t5 6,6 !`t ch&
n 6,^ !`t !:t n[c, )u i! l c'y ch@ l*n
nh-nh lbc cSn nhd, +hi c'y c# )Zng +,nh
+h&%ng X^c! c'y "9 l*n ch! n(n l)?ng h\u
cG chi phFi ch& nui c'y l ,t. O'y -nh & rWt
cHng, ph< h?p chPu lc, ;c t@- cnh, c'y -nh
& ch@ cgn chTt ng-ng l trng )?c, !icn
c'y 5ng nhd v n&n qu3, nu trng c'y t& v
c-& th hF trng "'u e78j7c! rn`n gFc v5-
chTtt nu trng c'y nhd th lV trng "'u ^7c!,
lWp gFc 67c! v lWp ;gn th1& thZi gi-n, tr3nh
lWp "'u !:t lgn c'y +h# l(n. >-u ny c'y l*n
ch@ c-& +hng qu3 { !`t. C[c ti(u c-& +h#
ch! "#c v $(n ;)*i +hng c# tr3i v $P r?p,
c'y trng ph%i thing Hng |7 :, ch@ !:t
c'y ;uy nhWt. B'y l Tc i! rWt cgn thit
tr3nh $nh ch& ti(u. Qhi c'y MuFng, Hng th
+h# ch& nh\ng g 1& $3!, l3 +h ;c ;ng
tu:t, rGi +hi ;ng gi#, l3 +h +hng v)*ng l0i
tr(n +qt nh3nh "9 +hng c# !i tr)Zng ch&
nW! $nh ph3t trin. }h,- @nh n[c -nh &,
ch[n !:t nh3nh ![c th1& ph)Gng ng-ng
ch5- l0i, !c ,ch +hi ti(u ph4 n[c, cnh
nh3nh c'y -nh & "9 ![c tr(n nh3nh ny,
nh) vy @nh n[c "9 +hng $P ch1 3nh "3ng,
gibp ti(u qu-ng h?p tFt, ng thZi ;c l! chi
v +hng $P v)*ng ;'y ti(u.
+,- h-.c ch' nh/nh !0c th1- 2h#ng ng'ng, rt d3 4! chi 5 t,- /nh s/ng ch- 6nh n0c7
C[c c'y lSng !Hc th +hng th chTt ng-ng trng ! ch@ gi1& c'y c&n trng tr)*c !:t n! chZ
c'y l*n, h&Tc $Hng c'y r5ng, +h&%ng c3ch v c3ch l! nh) c'y -nh & nh)ng tFn cng nhiu
hGn v c'y lSng !Hc +h# t@- chi.
Ch*i trng 8 9&- 5( ti* 5 c th* nh:2
/uyt Fi +hng trng nh\ng l&0i c'y th'n MFp, l*n nh-nh nh) c'y vng. L*n nh-nh n(n cWu
trbc c4- t $& th)-, M1n gi\- : th)- l n)*c, c'y cng l*n th l)?ng n)*c nui c'y cng nhiu.
m& +h h0n v +h, hu n#ng l(n, l*p ;- +hng cSn 4 gi\ k! ch& c'y n(n n)*c tr&ng th'n $P $Fc
hGi, ;ln n c'y cht hng l&0t. Qhi c'y cht chbng "9 M%y r- hin t)?ng h&0i t=, tr&ng qu3 trnh
ph'n h4y "9 c# nhiu l&0i nW! ![c l(n tr(n th'n c'y h-y chV c'y vng thFi r\-. Ch\ng c'y vng
nhd hGn "9 cht "-u, nu gTp !)- chbng "9 phc hi nh)ng !-ng th1& !g! $nh v "9 t3i ph3t
tr&ng !<- +h n! "-u, cH nh) vy, v)Zn ti(u c'y vng "9 M#- ". th1& thZi gi-n.
B%J! +`n< C@! -./n&
BWt )?c l! MFp t&n $: ;in t,ch v*i : "'u t5 ]^8{7c! rch@ !:t lgnt t0& c3c $Z gi\ n)*c
t)*i c# c-& : X7c!. Qh&%ng t5 ^78j7 !`t & !:t c&n !)Gng cRt n)*c ngg! l)u chuyn
;)*i !Tt Wt, !)Gng c# : "'u t5 ^78j7c!.
B giL! chi ph, v !-u 1! l0i +inh t c3ch trng nh)
"-uN rn(n chukn $P tr)*c !:t n!t.
D& gu !<- !)-, tr&ng th3ng ] '! lPch, thZi gi-n ny
+h, hu +h n#ng, c# !)- gu !<-, Wt k!, th,ch h?p
ch& )G! ;'y ti(u. Oh[n ;'y c# : tu.i t5 X n! n Xn
th3ng, cRt lWy ^ !Rc rnu ;'y !Rc nhTc th c# th cRt ;i
hGnt l! Wt tGi MFp, vun l(n thnh l,p, c-& +hdi !Tt Wt
67c!, ch1 !3t, n(n ch5- nhiu l3, l3 nhiu "9 gibp chi
ti(u v rc ph3t trin !0nh, lWp ;'y ti(u MuFng Wt t5 ]8{
!Rt, ngy t)*i ]8{ lgn, t)*i ,t, chFng rng l3. >-u 678]7
ngy th 1! trng, trng c0n, ch& !Rt thH $- tip gi3p
v*i !Tt Wt rtrng c0n ;c l(nt n`n Wt chung qu-nh gFc
v5- chTt. O'y ti(u cgn r'! !3t lbc cSn nhd, n(n +hi
trng ph%i ch1 !3t. B gi%! chi ph, ch& ch1 !3t, c3ch
l! nh) "-uN
B1! chuFi c&n trng v h)*ng /'y, ggn "3t n[c ti(u th'n c'y chuFi ch1 nRng chiu, trng c0n
;c ph3 chuFi, n(n trng chuFi tr)*c !:t thZi gi-n, chZ chuFi $`n hLy trng ti(u, +hi trng, $_
l3 chuFi gp MuFng ch1 nRng, l3 chuFi r:ng, ;& trng ggn n(n l3 chuFi ;c ch1 nRng ch& ti(u.
>-u !:t n!, +hi c'y ti(u L l*n, ng thZi cEng l lbc thu h&0ch v ph3 $d c'y chuFi ch& ti(u
l*n rchuFi +hng ch& _ c&n, ch@ !:t c'y ;uy nhWtt
B%J! n53[ !@! !53 CR!, +Rn LDn, Ljn& CD* .):, n43 +>n Hn& LR 7Ji #$ 6* nRn&
l0n 7<7k<
/i(u cEng nh) c3c l&0i c'y trng +h3c, vln "= ;ng c3c l&0i ph'n $#n thng th)Zng v tu'n th1&
+huyn c3& c4- nh "%n MuWt .
B Hng ph# v*i +h, hu n#ng l(n, !Wt n)*c, tr(n nn !Tt Wt lbc n& cEng )?c ph4 l(n !:t l*p
cd, l*p cd ny #ng v-i trS rWt qu-n tr[ng nh), c3ch nhit, chFng "#i !Sn, gi\ k!, t0& !i
tr)Zng "Fng ch& vi "inh vt ph3t trin, t t3i t0& h\u cG, t ph'n h4y v tr-& .i c3c chWt h\u cG,
c3c t,ch :c tF c4- cnh nh3nh c'y ti(u th%i r-, ng&i r- tr&ng th%! cd c# l&0i cd "Fng th1& qu-ng
+2, "-u chu +2 "Fng, cht i chbng l0i th'n rc thFi rVng tr&ng lSng Wt, l! Wt t MFp ng&i r-
chbng cSn ph'n $F l)?ng n)*c. O-& : c4- cd gi\ tr&ng v)Zn ti(u trung $nh t5 X7867c!.
Qhng nui c3c l&0i cd th'n ngg! nh) cd Fng, cd tr-nh v.vK
B cd ;gy tr&ng !<- +h
>-u {8^ n!, Wt "9 ph nhi(u trA l0i n(n +hng cgn
thit ;<ng ph'n h\u cG n\-, gi%! )?c chi ph, l-&
:ng cEng nh) nhic! !i tr)Zng.
+h;n ch*i thi r<' t,- !=i trng ch- 5i sinh
BRn LDn
Y:t n! $#n $- lgn, gu !<- !)-, gi\- !<- !)- v cuFi !<- !)-, l)?ng ph'n $#n n(n th1&
ch@ ;ln nh "%n MuWt. }h'n cH rLi $5-, u tr(n cd, "-u # ;<ng thuFc ;it cd MPt v*i liu l)?ng
thWp hGn ch@ Pnh, c th. /hng th)Zng liu l)?ng th1& h)*ng ;ln l t5 j78n7 cc ch& $nh MPt n
l,t. Ch) vy MPt ch@ ph- v*i 6^8]7cc, +hng MPt +. Yc ,ch l +hi $P t3c :ng c4- thuFc v*i
liu nhq, cd ch@ $P th)Gng t3i, vng chH +hng cht, tr&ng qu3 trnh cd $P th)Gng +hng hWp th
)?c ph'n $#n th cEng l thZi gi-n ti(u hWp th )?c ph'n $#n !0nh v c# cd gi\ : k! .
YVi n! MPt cd ch& cht ch@ !:t lgn v& gi3p gu !<- !)- nh)ng +hng MPt +, !c ,ch +hi
!)- MuFng cSn gFc rc chbng "9 nh-nh phc hi gi\ k! ch& !Tt Wt, lu gTp h0n trA l0i, l*p cd
+h $Z! MZ! "9 c3ch nhit, tr3nh $Fc hGi ph'n h#- h[c.
YVi n! l! MFp +hRp !Tt Wt !:t lgn r+ c% $Z $nt v& gu !<- !)-, ;<ng $ c& cuFc v*i
: "'u X7c!, ch@ $ky Wt chH +hng git, +`&, tr3nh Ht rc. D& gu !<- !)-, Wt vln +h n(n
n)*c ; tr\ tr&ng c'y ,t. /z l rc Ht ;& rng c& l +hng 3ng + n(n c'y "9 ;c lnh v ,t $P
ch%y nh-.
B tr3nh $in :ng "inh l, ch& c'y ti(u, t3n c'y -nh & h-y lSng !Hc )?c t@- qu-ng l! h-i ?t
tr&ng !:t !:t +.
B?t !:t t@- ^7~, n\- th3ng "-u t@- ]7~ cSn l0i.
Y<- !)- n "*! h-y trc +hng qu-n tr[ng, cH gi\ !3t ch& v)Zn lbc gu !)-, v gu !<-
th)Zng !)- ,t v +h, hu rWt n#ng cEng nh) thZi gi-n $-n ngy ;i. OhZ ti(u nhb $ng n&n r- :
]c! th t@- tng ?t !:t, n\- th3ng "-u t@- tng ?t h-i, "-u # l)?ng 3nh nRng gi\ ^7~ tr&ng
v)Zn lbc !<- !)-, "-ng !<- +h, gi\ 3nh nRng t5 j78n7~ tr&ng v)Zn ti(u l cgn thit.
/&n $: t3n c'y chTt MuFng )?c $! vn, ph'n t3n u l! h\u cG ch& Wt, l! l)Gng thc
ch& !Fi, tr<ng v.v t0& !i tr)Zng "Fng ch& vi "inh vt ph3t trin. Qhng )?c ;it !Fi, !Fi
+hng %nh h)Ang c'y ti(u v !Fi th)Zng ch@ n c'y L +h, nhZ !Fi n ! M3c c'y +h !-u
ph'n h4y, chuyn h#-.
a(n ng&i chung qu-nh v)Zn ti(u trng !:t hng chuFi ch1 nRng, nRng chiu, h&Tc trng
th(! !,-, thG! v c3c c'y ny th'n v n3ch l3 chH- nhiu n)*c, n(n ph'n t3n c3c l&0i c'y ny
!<- +h c3c l&0i cn tr<ng +hng tp trung v& v)Zn ti(u uFng n)*c. /r&ng v)Zn ti(u cEng
trng chuFi l3c 3c nh)ng l chuFi c# th'n F! nh) chuFi c-&, chuFi $G! ;c Fn h0 tr&ng
v)Zn. OhuFi #ng v-i trS rWt qu-n tr[ng nh) "-uN
>3u th3ng !<- +h l rWt +h, nhWt l "-u tt nguy(n 3n. Qh, hu n#ng hGn n(n ")Gng (!
+hng cSn [ng h0t tr(n l3 tr&ng +hi nhu cgu v n)*c "Fng cSn ch& tWt c% "inh vt l $Hc thit.
/hiu n)*c uFng, c3c l&i +in "9 c v& th'n c'y ti(u uFng nh- c'y v c) trb tr&ng # v
th'n ti(u rVng. >-ng !<- !)-, c3c lV rVng $P c +h&`t "9 chH- n)*c, "inh $nh t5 #.
p "3p th'n !!, k! nh) chng hiu, Fc "(n v. v u ph%i "Fng tr&ng !i tr)Zng k! chFng
+h ;-, "-ng !<- +h, ;< +hng !uFn chbng cEng ph%i c $3! v& rc, th'n c'y ti(u "inh
tn v +hng cSn !i tr)Zng n& +h3c, nhWt l rp "3p, t5 # gFc rc ti(u "9 l trung t'! c) trb
cEng nh) $nh tt, +hi rp "3p tng c-& ti(u "9 cht ;gn.
OhuFi l l&0i c'y c# vSng Zi ngRn, ;-& :ng t5 X68 X| th3ng, th'n gi\ nhiu n)*c, l3 t3n r:ng,
hHng n)*c !)-, c%n gi#, +hi !)-, n)*c th1& r%nh l3 ch%y v& th'n, MuFng gFc v [ng l0i nGi
n3ch l3, n3ch l3 chuFi nh) c3i h nhd, l !i tr)Zng "Fng, "inh "%n ch& nhiu :ng vt t0& h\u
cG ch& v)Zn c'y. Qhi !)-, l3 r:ng c%n gi# t3c :ng th'n c'y chuFi thnh lc Sn $ky, $ky Wt,
+hi cht, rc chuFi l0i v "F lV rVng MFp ;)*i lSng Wt c<ng nhiu h\u cG thFi !c. D*i !i
tr)Zng th,ch nghi, rp "3p, +in v.vKgFc chuFi "9 l +h3ch "0n "-ng, !icn ph, c4- chbng qu-
!<- +h.
D*i chu + thi(n nhi(n, tr&ng X7 n! "9 c# !:t n! h0n nTng, +hi h0n nTng ht n)*c t)*i, ;<ng
"Rt nh[n '! v& c4 h4 c'y chuFi ch& chuFi cht. /r&ng qu3 trnh ph'n h4y, gFc v th'n c'y
chuFi cung cWp !:t ,t n)*c ch& ti(u v)?t h0n rn! Wy tuy thWt thu nh)ng vln cSn gi\ )?c v)Zn
ti(ut chuFi trng tr&ng v)Zn ti(u ch@ !:t c'y ;uy nhWt, "-u thu h&0ch !*i l0i !:t c'y c&n.
>-ng !<- !)-, +hi cgn 3nh "3ng ch& ti(u,chTt ng-ng c'y chuFi, ch5- l0i +h&%ng n7c! chFng
r?p ch& ti(u.
C53 CR!<
>-u +hi trng t5 X68Xn th3ng "9 cRt ng-ng ;'y ti(u chbng '! chi r+hng cRt v& gi\- !<-
!)- c'y "9 ch%y nh- nhiu, ;c nhic! $nht +hi chi n&n l(n, ch[n t5 ^8j chi tFt c:t v&
n[c, vy l 4, cSn c3c chi +h3c ch& td- r- ng&i, "-u thZi gi-n l! tr3i ;& +hng ;)?c $3!
chbng "9 t cht. Onh, nh3nh c'y ti(u cH ph4 "3t Wt, ch@ cRt t@- ,t thun tin ;[n l3 gFc
+hi cgn.
T%Ji<
/i(u +hng n(n t)*i nhiu, l)?ng n)*c t)*i !:t lgn ch@ cgn t)Gng )Gng v*i l)?ng !)- +h&%ng
^78j7!!, "3u n $%y ngy t)*i !:t lgn, t)*i ng&i t3n ti(u, t)*i lun cd, +hRp !Tt Wt tr&ng
v)Zn. >-u tt '! lPch !*i t)*i v& th'n ;'y ti(u v lbc Wy thZi tit +h. Qhi t)*i, ;<ng vSi n)*c
MPt v& c3c +qt nh3nh ch& cnh l3 +h vng r-, th@nh th&%ng ;<ng vSi n)*c MPt ky l3 +h tr&ng
gFc r- ng&i ch& cd ph'n h4y. Y:t n! n(n c& l3 +h [ng ;)*i gFc ti(u r- ng&i h-i lgn v&
gu !<- !)- v cuFi !<- !)-. U0n ch i l0i tr&ng v)Zn tr&ng !<- !)- nhWt l +hi !)- nhiu.
Qhi !i tr)Zng t)Gng t3c, ;ung hS- ti(u "9 +hng c# h&Tc rWt ,t "'u $nh. Qhng c# !i tr)Zng
ch& nW! ![c th "9 +hng c# nW! $nh. Qhng !Wt n)*c uFng th +in, rp "3p "9 +hng c
+h&`t c'y ti(u g'y r- $nh.
hu- phgn ! t% tr(n t- thWy rp t,nh vn :ng v Hng ;ng nh)N ch[n P- hnh ph< h?p. trng
chuFi chi- "_ ngun n)*c ch& "inh vt. i\ cd +hRp !Tt Wt gi\ k!, c3ch nhit, chFng M#i
!Sn, ph'n $F u l)?ng n)*c, t t3i t0& h\u cG, Mbc t3c ph'n h4y t,ch :c tF c4- $%, M3c ti(u,
;ung hS- !i tr)Zng.
Y t% ph)Gng 3n )u ti(n thc hin gi%i ph3p.
B%J! 3A-[ Oh[n !:t trin Wt t0i ML yn }hb. anh L&ng. a}, c# ;in t,ch ^^77!6 , Wt c3t ph-
Wt d, c# : ;y h\u cG trung $nh l {7c!, c-& : v*i n)*c ngg! thWp nhWt tr&ng !<- !)- l
7,jc!, c-& nhWt tr&ng !<- +h l | !`t. B)?c l! MFp t&n $: v*i : "'u ]^c! v hnh thnh
hnh th n! "-u trng ti(u.
B%J! 9i[ & $- c&n !)Gng ph,- ng&i, $-& chung qu-nh v)Zn ti(u chTn n)*c ngg! ng
thZi trng -nh &, trng chuFi tr)*c !:t n! t0& $#ng r'! ch& n! "-u thun tin trng ti(u,
gi%! chi ph,. >&ng "&ng cRt ng-ng ^7 n[c ti(u gi n! "-u lWy giFng trng.
lB- P*Y (O- (%?!<
>-u +hi 3p ;ng ph)Gng ph3p. BL 6{ n! qu- v)Zn ti(u vln M-nh tFt, ch& thu h&0ch tr(n ;)*i
6+g !:t n[c. /i(u +hng $nh n(n +hng "= ;ng thuFc h#- h[c nhic!, :c h0i, chi ph, thWp
n(n L L ;uy tr )?c v)Zn ti(u qu- nh\ng n! gi3 thWp tr)*c "Hc c0nh tr-nh c4- c3c n)*c
trng ti(u tr&ng +hu vc. /z l cht +hng 3ng +, n8|X777. D)Zn L tr%i qu- nh\ng n! nRng
h0n g-y gRt nh) n! X||n v chPu !)- nhiu qu- n! 6777 c<ng +h, hu th-y .i thWt th)Zng l
nhZ v& ph)Gng ph3p tr(n.
Cu gi%i ph3p tr(n )?c nh'n r:ng h&Tc h&0ch Pnh v ! nh) ;in t,ch c-& "u, th ch@ cgn !:t
t@nh trng ti(u, "%n l)?ng chbng t- "9 ;c ;ng w $qp c3c n)*c c0nh r-nh tr&ng +hu vc.
/#! tRt gi%i ph3p.
i%i ph3p l !:t ph)Gng ph3p trng ti(u Hng ph# v*i +h, hu th-y .i $-& g!N ch[n P- l,, P-
hnh, giFng, n[c, gi\ k!, ph'n $F l)?ng n)*c, t3i t0& h\u cG, Mbc t3c, ph'n h4y t,ch :c tF c4-
M3c ti(u, ;ung hS- !i tr)Zng, iu tit 3nh "3ng, nhit, trng chuFi gi\ ngun n)*c ch& "inh vt
uFng qu- !<- +h
B !Mn 7 !@! +On -Dn 3Bn<
/r(n 'y l c% !:t qu3 trnh nghi(n cHu l'u ;i.
/i(u l l&0i Tc "%n, c# l?i th v gi3 ;& MuWt +hku v +hng ph%i nGi n& cEng trng )?c, nh)ng
ph< h?p v*i P- l, n)*c t-, ph< h?p v*i l-& :ng gi%n Gn, l-& :ng ph. D*i ;in t,ch nhd
nh)ng ngun thu +hng nhd. Oh@ cgn X86777!6 A qu( nh chbng t- +hng ph%i "Fng c%nh nh
tr[, cG! ch?, 3& )Zng, nh[c nhon trn trA. D*i ngun thu t5 ;in t,ch tr(n t- c# th A nh Mu!
vgy, nui ;0y c&n c3i, M'y ;ng M#! lng.
/i c# v)Zn tiu 6777 n[c, trng t5 X|nj L v -ng tn t0i v*i gi%i ph3p tr(n. YVi n! chbng
ch& ngun thu +hng nhd, g#p phgn 3ng + ch& nghi(n cHu +h&- h[c