TAZMNAT HESAPLARI VE NSANIN DE#ER

(YA&LILAR, OCUKLAR VE &SZLER N DE, YA& SINIRI

KONULMAKSIZIN, MADD TAZMNAT HESAPLANMALIDIR)

ELK AHMET ELK

ZET:
Uzun y#llar boyunca can zararlar# (lm ve yaralanmalar), ki$inin bir makine insan
olarak al#$#p kazan elde ediyor olmas#na gre malvarl#'# ve kazan eksilmesi olarak
de'erlendirilmi$tir .
Biz bu yaz#da, can zararlar#n#n insan#n de'eri kavram# anlay#$#yla ele al#nmas#n#;
ki$iler al#$masalar ve kazan elde etmeseler bile, hangi ya$ta olurlarsa olsunlar, en az asgari
cretler zerinden bir tazminat hesab# yap#lmas#n# savunaca'#z. Bunun iin diyoruz ki,
lm veya yaralanma nedeniyle a#lan davalarda ya$l#lar, ocuklar ve i$sizler iin de, ya$
s#n#r# konulmaks#z#n, maddi tazminat hesaplanmal#d#r.

Ayr#ca, manevi tazminat konusunda, yarg# kararlar# aras#ndaki derin uurumu
giderme amac#yla, bir manevi tazminat ls neriyoruz.

KONUYA GR&
Haks#z eylemden zarar gren, len veya yaralanan ki$iler iin maddi tazminat
hesaplar#, y#llardan beri al#$ma ya$# ya da i$grebilirlik a'# kavram# alt#nda ya$ s#n#rlar#
konularak yap#lmaktad#r. Bu s#n#r, kural olarak 18-60 ya$ aras#d#r. Bir ocu'un en erken 18
ya$#nda al#$#p kazan elde etmeye ba$layaca'#, ya$lanm#$ ki$inin de 60 ya$#ndan sonra
al#$amayaca'# ve kazan elde edemeyece'i varsay#m#na gre maddi tazminat hesaplar#
yap#lmaktad#r.
te yandan her ki$inin kazan durumlar#na gre tazminat tutarlar# farkl# olmaktad#r.
nk, lm veya bedensel zarar bir can kayb# ya da bedensel eksilme olarak de'il,
malvarl#'#nda azalma, kazan eksilmesi olarak de'erlendirilmektedir. Bu yzden, ki$inin
kazanc# oksa tazminat yksek #kacak, kazanc# azsa tazminat d$k olacakt#r.

Gerek ya$ s#n#r# ve gerekse kazan durumuna gre maddi tazminat hesab#, insan#
makine olarak gren bir anlay#$#n rn olup, insanl#k henz tccar hukukunu a$amam#$t#r.
Oysa, geen yzy#l#n ba$#nda insanc#ll#k (hmanizm) kavram# yeniden tan#mlanm#$, gemi$
yzy#llar#n duygusal ve soyut insan sevgisi anlay#$#n#n yerini insan#n de'eri alm#$t#r. Bu
de'eri en ba$ta koruyacak olan hukuktur, hukukulard#r. nsan haklar#ndan sz ederken
kavramlar#n iine girmek, onlar# soyuttan somuta indirgemek gerekir. Yoksa bo$ szlerle
oyalan#lm#$, eyleme geilmemi$ olunur.

Biz, bu yaz#m#zda maddi tazminat hesaplar#n#n makine insan anlay#$#na gre (ya$a
ve kazanca gre) de'il, can zarar# olarak de'erlendirilmesi gerekti'ini savunaca'#z. Bize
gre insan, bedensel ve d)nsel varl+,+yla her ya)ta retkendir; nce kendine ve daha
sonra yak#nlar#na destektir, yard#mc#d#r. Emeklilik a'#ndaki ya$l# bir kimse, kazan elde
ediyor olmasa bile bedeniyle, akl#yla, deneyimleri ve birikimleriyle evresine yarar sa'lar.
Kendi evinin hizmetlerini yapan bir ev kad#n#, bu tr i$leri ya$am#n#n sonuna kadar yaparak
hem kendine ve hem de yak#nlar#na destek olur. Yeni Medeni Yasa ile kad#n-erkek ayr#m#
ortadan kalkt#'#na gre, ya$l# bir erkek de ev i$lerine kat#larak, ar$# pazar al#$veri$ini
yaparak, elektrik, su, gaz, telefon faturalar#n# ilgili yerlere demeye giderek, arabas# varsa
ailenin $ofrl'n yaparak, e$i hastaland#'#nda ona hizmet ederek, torunlar#na bakarak her
an her zaman yak#nlar#na destek sa'layabilir.
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
2

Bir ocuk da, okula gitmenin yan# s#ra, evin trl i$lerinde annesine ve babas#na
bedensel destek olabilir. Byle bir de'erlendirme iin 18 ya$#n# beklemeye gerek yoktur. te
yandan, haks#z eylem veya kaza sonucu sakat kalan bir ocuk, okuluna giderken ve gnlk
gereksinimlerini kar$#larken sakatl#'# oran#nda zorlanaca'#ndan ve ya$#tlar#na gre daha fazla
g (efor) sarf edece'inden, 18 ya$#ndan nceki dnem iin de (asgari cret zerinden)
maddi tazminat hesaplanmal#d#r.

$siz bir insan iin de benzer $eyler sylenebilir. O ki$i al#$m#yor ve kazan elde
etmiyor olsa bile, her an bir i$ bulup al#$abilece'i, al#$masa bile bedeniyle, varl#'#yla
kendine ve evresine maddi yarar sa'layabilece'i d$nlmeli, kabul edilmelidir.

Maddi tazminata ili$kin bu gr$lerimizin yan# s#ra, insan#n de'eri, can bedeli
anlay#$# erevesinde manevi tazminat#n da belli bir lye, ortak bir de'erlendirmeye
ba'lanmas# gerekti'ini savunuyoruz. Art#k her mahkemeye, her yarg#ca gre rasgele manevi
tazminat hkmedilmesine bir son verilmelidir. Ortak de'er llerini bulmak zor de'ildir.
Belli bir yntemle maddi tazminat benzeri bir hesap sonucu #kar#l#r; taban ve tavan s#n#rlar
konur; buna nce kusur, sakatl#k, destek pay# gibi unsurlar uygulan#r; daha sonra gerekiyorsa
yarg# takdir hakk#n# kullan#r. Bu bir neridir. zerinde durulup d$nlmelidir.

Bu zet a#klamalardan sonra, a$a'#da ayr#nt#lara girilecek ve neri niteli'inde bir
sonuca var#lacakt#r.


I- ALI&MA YA&I (&GREBLRLK A#I)

1- Genel kural ve ayr+k durumlar
lm ve bedensel zarar nedeniyle tazminat hesaplar#nda, Yarg#tay#n y#llardan beri
benimsedi'i genel kural, al#$ma ya$#n#n erkekler iin 18-60 ya$ aras# ve kad#nlar iin
nceleri 18-55 (yasa de'i$ikli'inden sonra 18-58) ya$ aras# olaca'#, Yeni Medeni Yasan#n
yrrl'e girmesinden sonra e$itlik ilkesi gere'i kad#n-erkek ayr#m# yap#lmaks#z#n al#$ma
ya$#n#n 18-60 ya$ aras# olaca'#; bu genel kural#n ayr#klar#n#n da dikkate al#nmas# gerekece'i
kabul edilmi$tir. leri ya$larda olmalar#na kar$#n, haks#z eylemden zarar grdkleri s#rada
al#$#p kazan elde etmekte olan ki$ilerin, kalan mr srelerine gre bir oranlama yap#larak
ya da aktivite tablolar#ndan yararlan#larak daha bir sre al#$acaklar# varsay#m#na gre
tazminat hesab# yap#labilmesi olana'#na da yer verilmi$tir.
1


2- Yarg+tay Kararlar+

$grebilirlik a'#n#n st s#n#r# ile bu s#n#r#n a$#labilece'ine ili$kin Yarg#tay
kararlar#ndan seti'imiz rnekler $yledir :

$grebilirlik a'#, kural olarak 60 ya$#na kadar srer. Bu kural#n ayr#klar# da olur.
Kabul iin dayanaklar saptanmal#, nedenler gsterilmelidir.
HGK. 24.03.1976, E.1974/9-660 K.1157 (YKD.1977/5-607)


1
Bu konuda svirede 1960 y#l#na kadar zarar grenin ya$ama sresi ile al#$ma srelerini e$it sayan Piccard Tablosu
uygulanmakta iken, 1960 y#l#ndan sonra geri ad#m at#larak, svire Federal Sigortalar Brosu taraf#ndan haz#rlat#lan
Stauffer/Schatzle Aktivite Tablosu uygulanmaya ba$lanm#$t#r.- Aktivite srelerine ili$kin e$itli gr$ler iin bak#n#z : lm ve
Cismani Zarar Hallerinde Zarar#n ve Tazminat#n Hesap Edilmesi Sempozyumu, Ankara 1993, sf. 22, 73, 83, 95, 114 lkemiz
ko$ullar#na gre de'erlendirmeleri ieren al#$mam#z iin bak#n#z : elik Ahmet elik, Tazminat Hukukunda al#$ma Ya$#
($grebilirlik a'#), Yarg# Dnyas# 1997/May#s, say# :17, sf.1-28)
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
3
$grebilirlik a'# kural olarak 60 ya$#na kadar srer. $grebilirlik a'#n#n 60 ya$
esas#n# a$mas# ya da onun alt#nda kalmas# bu kural#n ayr#'# olup kabul halinde dayanaklar
saptanmal#, nedenleri hkm yerinde gsterilmelidir.
10.HD.04.03.1975, 806-1224 (YKD. 1976/9-1314)

$grebilirlik a'# kural olarak 60 ya$#na kadar srer. $grebilirlik a'#n#n daha az
ya da daha ok kabul iin i$inin ki$ili'ine ve al#$t#'# i$yeri ile i$e ait zel durumlar#n
varl#'# $artt#r.
2

10. HD.17.04.1975, 2673-2229

al#$ma ya$# genelde 60 ya$t#r. stisnai durumlar#n ispat# gerekir.
3

4.HD.05.10.1987, 8052-7145

$inin net geliri tespit edilerek 60 ya$#na kadar aktif dnemde, 60 ya$#ndan sonra da
pasif dnemde elde edece'i kazanlar#n hesaplanaca'# Yarg#tay#n oturmu$ ve yerle$mi$
gr$lerindendir.
4

21.HD. 28.03.1995, 905-1093

60 ya$#na kadar aktif dnemde, 60 ya$#ndan sonra da bakiye mr sresi sonuna
kadar pasif dnemde elde edilecek kazanlar#n hesaplanaca'# Yarg#tay#n oturmu$ ve
yerle$mi$ gr$lerindendir.
5

21.HD.01.05.1995, 2294-2064

Destekten yoksunluk tazminat#nda al#$abilme ve kazan sa'layabilme olana'#
esas al#nmal#d#r. Memleketin ekonomik durumu, al#$ma ko$ullar#, yap#lan i$in niteli'i ve
zellikleri, lenin ya$#, bedeni ve fiziki yetenekleri tespit edilip, bu ynler gznnde
bulundurulmak suretiyle daha ne kadar sre eylemli olarak al#$abilece'i hususu bilirki$iye
tespit ettirilmeli ve has#l olacak sonu uyar#nca bir karar verilmelidir.
6

4.HD.12.03.1981, 1960-3054

Davac#lar#n len deste'inin al#$t#'# i$in zellikleri, lenin fiziki ve beden yap#s#
ara$t#r#lmak suretiyle ve mahalli ko$ullar gznne al#narak, lenin muhtemel ya$am sresi
iinde daha ka y#l al#$#p kazan sa'layabilece'i ve davac#lara yard#mda bulunaca'#
hususlar# saptan#p, buna gre zarar#n belirlenmesi gerekir.
7

4.HD.25.09.1979, 4602-10323

3- Daha ileri gr)ler

Yarg#tay#n yukardaki kararlar#n# a$an ve daha ileri bir anlay#$#n ipular#n# veren $u
kararlar ya$am boyu zarar hesab#n#n benimsenmesine yol aacak niteliktedir :

4.HD.04.10.1999 gn 5996-7895 say#l# karar#nda, 1996 y#l#nda trafik kazas#
geirerek (71) ya$#nda len 1341 (1925) do'umlu deste'in lm tarihindeki i$i, kazanc#,
emekli olup olmad#'#, gelir getiren bir i$de al#$#p al#$mad#'#, al#$ma gc olup olmad#'#
hususlar# ara$t#r#ld#ktan sonra, yeni bir bilirki$i incelemesi yap#larak, var#lacak sonu
erevesinde bir karar verilmesi ngrlm$tr.
8


2
M.R. Karahasan, Maddi ve Manevi Tazminat, 1996, sf.676
3
T. Uygur, Borlar Kanunu, C.I., sf.612
4
YKD. 1995/6-949, Karar#n 1. bendi
5
$ ve Hukuk, 1995, say# :248, sf.24
6
M.R. Karahasan, a.g.e, sf.698
7
M.R. Karahasan, a.g.e, sf.699
8
Ankara 4. Asliye Hukuk Mah. 1997/429-1999/194 say#l# dosyas#ndan al#nm#$t#r.
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
4

Gene 4.HD.28.12.1998 gn 7858-10906 say#l# karar#nda da, trafik kazas#ndan do'an
i$gc kayb#, yol gideri ve manevi tazminat istemine ili$kin davada, i$gc kayb#na ynelik
iste'in, davac#n#n 68 ya$#nda oldu'u ve bir i$de al#$t#'#na ili$kin delil olmad#'# gerekesi ile
reddedilmesi do'ru bulunmam#$; davac#n#n olay nedeniyle %34 oran#nda i$gc kayb#na
u'rad#'#, ya$ad#'# srece malliyeti nedeniyle daha fazla g (efor) sarfedece'i dikkate
al#narak, ya$# ve ya$am tarz#na gre ne miktar gelir elde edebilece'inin belirlenmesi ve
belirlemeye gre davac#n#n al#$ma gc kayb# zarar#n#n hesaplanmas# gerekti'i gr$yle
mahkemenin karar# bozulmu$tur.
9


4.Hukuk Dairesinin 14.02.2002 gn ve 2001/10857 E. 2002/1844 K. say#l# karar#na
konu olan olayda, davac# beden gc kayb# nedeniyle tazminat istemi$; hkme esas al#nan
bilirki$i raporunda davac# memur oldu'undan 65 ya$#na dek hesaplama yap#lm#$t#r. Bozma
karar#nda bu do'ru bulunmam#$ ve davac# beden gc kayb# nedeniyle pasif dnemde de
daha fazla efor sarfederek ya$am#n# srdrece'inden, pasif dneminin de hesaplamada
gzetilmesi gerekir. denilmi$tir.
10


Ayn# konuda Yarg#tay#n daha eski kararlar#nda da, ileri ya$takiler ve emeklilik
a'#ndakiler iin maddi tazminat hesab# yap#labilece'i gr$leri yer alm#$t#r. Bu kararlardan
bir ka# $yledir :

Mteveffan#n emekli olmas#na kar$#n, bu devrede emekli ayl#'# d#$#nda ayr#ca gelir
sa'lay#p e$ ve ocuklar#na destek sa'lad#'#n#n ispat# halinde, bu hususun kabul ile buna gre
dzenlenen bilirki$i raporuna gre karar verilmesi do'rudur.
11

19.HD.13.9.1995, 9085-6941

len deste'in emekli memur olmas# ve davac#lara dul maa$# ba'lanm#$ bulunmas#,
destek davas#n#n reddini gerektirmez.
12

4.HD. 6.5.1980, 1110-5858

Bir i$inin normal kazan sa'layabilme ya$#n#n, i$inin hastal#'#, bedeni ve fiziki
yap#s#, yapabilece'i i$ler, kendi i$i ve i$yerinin zellikleri hep birlikte mtalaa edilerek tespit
edilmesi gerekir.506 say#l# S.S.Kanununda emeklilik ya$#n#n 50-55 olarak s#n#rland#r#l#$#
i$ilerin bu ya$lardan sonra al#$amayaca'# anlam#na gelmez.
13

HGK. 21.2.1975, E.73/9-198 K. 220

Ayr#ca, Yarg#tay Hukuk Genel Kurulunun 28.6.1995 gn 94/9 - 628 E. 95/694 K.
say#l#
14
, 1.11.1995 gn 95/9 - 679 E. 898 K. say#l#
15
, 15.5.1991 gn 91/9-102 E. 267 K. say#l#
16
, hepsi de ayn# biimde kaleme al#nm#$ kararlar#nda (konu ile do'rudan ilgisi bulunmamakla
birlikte) verilen ilgin rnek, ileri ya$larda al#$ma olgusunun de'erlendirilmesinde bir
yanl#$l#k bulunmad#'#n# ortaya koymaktad#r.Kararlar#n o blmnde aynen :rne'in, 70
ya$#nda len bir deste'in PMF tablosuna gre bakiye mr 9 y#l olup, rapor, lm tarihinden
3 y#l sonra dzenlenmi$se, 3 y#ll#k destek zarar#n#n bilinen verilere gre somut olarak, 6 y#ll#k
destek zarar#n#n da varsay#ma dayal# olarak hesaplanmas#, istatistiklerin, aktif ve pasif
dnemlerin de ayn# $ekilde de'erlendirilmesi mmkndr.denilmi$tir.

9
Gene ayn# mahkemenin 1996/818-1998/480 say#l# dosyas#ndan al#nm#$t#r.
10
Ankara 18. Asliye Hukuk Mah. 1997/845-2001/363 say#l# dosyas#ndan al#nm#$t#r.
11
G.Eri$, a.g.e., sf 680, no:154
12
T.Uygur, Borlar H.C.I, sf.597
13
KD. 1975, sf.3685
14
st. 1.$ Mah. 94/551 - 340 say#l# dosyas#ndan al#nm#$t#r.
15
YKD. 1996/2 - 183
16
KD. 1991/8492
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
5

Yarg#tay#n bu kararlar#n#n daha da ilerisinde olan (a$a'#da ayr# bir blmde ele
alaca'#m#z) ev kad#nlar#n#n kendi ev hizmetlerinin ya$am boyu srece'ine ve zarar hesab#n#n
buna gre yap#lmas# gerekece'ine ili$kin Yarg#tay kararlar# ile Yeni Medeni Yasan#n kad#n-
erkek e$itli'ini sa'layan hkmlerinin de deste'iyle, zarar hesaplar#n#n ya$am sresinin
sonuna kadar yap#lmas# ve makine-insan anlay#$# terk edilerek salt insan#n de'erinin ne
#kar#lmas# ynndeki gr$lerimizi a$a'#daki blmlerde a#klamaya ve benimsetmeye
al#$aca'#z.

II- MADD TAZMNATIN KONUSU

1- Malvarl+,+nda eksilme ve kazan kayb+ anlay+)+

Bugn iin geerli olan hukuk anlay#$#na, Borlar Kanununun 41-46. maddelerinin
dzenleni$ biimine, 'retide ve yarg#da y#llardan beri korunan ve geni$ yorumlara a#lmayan
gr$ ve d$n$lere gre, lm ve bedensel zararlar iin maddi tazminat#n konusu
malvarl#'#ndaki eksilmenin giderilmesi dir. Daha a#k bir anlat#mla :

a) B.K. m.46ya gre bedensel zarara u'rayan kimse, al#$ma gcnn tmn veya bir
paras#n# yitirmekten dolay# kazan kayb#na u'ram#$sa ya da ayn# kazanc# elde edebilmek iin
daha fazla g harcamak zorunda kalacaksa, bu maddi zararlar#n#n giderilmesini
isteyebilecek; yitirdi'i kazanc# kadar ve beden gcndeki eksilme oran#nda tazminat
alabilecektir. Bu demektir ki, kazanc# fazla ise tazminat yksek #kacak, kazanc# az ise
tazminat d$k olacakt#r. Bu yzden denir ki, bir mhendisin parma'# ile bir i$inin parma'#
e$it de'erde de'ildir. Ya da zengin bir adam ile yoksul bir kimsenin kazan dzeyleri
nedeniyle mahkemelerce hkmedilecek tazminat tutarlar# aras#nda byk farklar olacakt#r.
Dahas#, al#$ma ya$# st s#n#r# olan 60 ya$#n# gemi$ bir kimse, ilerlemi$ ya$# nedeniyle al#$#p
kazan elde edemiyorsa, zarar verenden maddi tazminat isteyemeyecektir.

b) B.K. m.45e gre, haks#z eylem sonucu len kimsenin yak#nlar#, maddi destek ve
parasal yard#m grmekte iseler ve len ki$i de destek sa'lama olanaklar# olan bir kimse ise,
yak#nlar maddi tazminat (destek tazminat#) isteyebileceklerdir. Yok e'er len ki$i, al#$ma
ya$#n# gerilerde b#rakm#$ ya$l# bir kimse ise ya da bir i$i ve kazanc# bulunmuyorsa, maddi
tazminat (destek tazminat#) sz konusu olamayacakt#r. al#$ma gcnn yitirilmesinde
oldu'u gibi, tazminat#n tutar#, lenin kan#tlanabilen kazanc# kadar olacakt#r. Yani kazanc#
yksek ise tazminat fazla , kazanc# az ise tazminat d$k olacakt#r.

Grld' gibi, zenginlik-yoksulluk durumuna gre malvarl#'#nda veya kazanlarda
eksilmenin giderilmesi maddi tazminat#n konusu olup, lmle yiten can veya eksilen (sakat
kalan) beden nemli de'ildir.

2- Makine-insan anlay+)+

$ kazalar#na ili$kin i$gremezlik izelgeleri (maluliyet baremleri), yaln#zca al#$an
kimseyi, yani makine-adam# gz nnde tutmaktad#r. Sosyal Sigorta Sa'l#k $lemleri
Tz'nde, yap#lan i$e ve meslek gruplar#na gre i$gremezlik oranlar# belirlenmektedir.
Ku$kusuz i$inin kaza tarihindeki creti, prim deme gn say#s# ve k#demi ba'lanacak gelirin
miktar#n# etkilemekte; SSK. taraf#ndan gelir ba'lanmas#ndan sonra geriye (kazan dzeyine
gre) bir zarar tutar# kalm#$sa, i$verenden istenebilmektedir. $inin kazanc# yksek de'ilse,
rne'in asgari cret dzeyinde ise, i$verene kar$# a#lacak bir davada hesaplanan maddi
tazminat tutar#, sigorta gelirlerinin pe$in de'erini a$amad#'#ndan dava ret ile sonulanacakt#r.

w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
6
lkemizde bugne kadar, sosyal gvenlik kurumlar# d#$#nda, genel bir sakatl#k
izelgesi (maluliyet baremi) uygulamaya konulmad#'#ndan, Adli T#p Kurumu ile T#p
Faklteleri ve teki kamu kurumlar#n#n sa'l#k kurullar# Sosyal Sigorta Sa'l#k $lemleri
Tz' (SST) hkmlerine ve bu tzkte yer alan izelgelere gre i$gremezlik (sakatl#k)
dereceleri belirlemektedirler. Oysa, SST. izelgeleri a'#n gerisinde kalm#$t#r ve gnmzn
gereksinmelerini kar$#lamaktan uzakt#r. rne'in, grselli'in byk nem ta$#d#'# gnmzde
yzde veya bedende kal#c# izler ve biim bozukluklar# iin sakatl#k derecesi verilmemektedir;
nk SST. Tz'nde estetik zararlar iin bir blm yoktur. Oysa BK. 46. maddesinde yer
alan ekonomik gelece'in sars#lmas# olgusu estetik zararlar# da kapsamaktad#r. Bu konuda
Trk Ceza Kanunu daha duyarl#d#r. nk yasan#n 456. maddesi 2. f#kras#na gre ehrede
sabit eser iin be$ y#l ve 3. f#kraya gre ehrenin kal#c# de'i$ikli'i iin on y#l a'#r hapis
cezas# verilmektedir.

Bugn birka ayr#k durum d#$#nda, yzde veya bedende kal#c# izler iin bir oran
belirlenmemekte; maddi tazminat istenmi$se ameliyat giderlerinden sz edilmekte, ki$inin bu
tehlikeyi gze al#p alamayaca'# veya ameliyat#n olumlu sonu verip veremeyece'i zerinde
durulmamaktad#r.

Yzde veya bedende kal#c# izler iin maddi tazminat (kazan kayb#) yolunu amayan
ve bu tr bedensel zararlar iin i$gremezlik oran# belirlemeyen uygulama da, yukarda
de'indi'imiz makine-insan anlay#$#n#n bir ba$ka grntsdr. yle ya, boyas# dklen ve
tesi berisi paslanm#$ olan makine e'er al#$#r durumdaysa ve kazan elde ediyorsa, bir
zarar yok demektir. Oysa, bugn tm i$ alanlar#nda gzel, bak#ml# ve gsteri$li insanlar daha
kolay i$ bulmakta, yapt#klar# i$lerde daha ok ilgi grmekte ve daha fazla ba$ar# elde
etmektedirler.

III-MAL ZARARININ YERN CAN ZARARI ALABLR M
YA DA MANEV TAZMNATIN LS NE OLMALI

Ayd#nlanma devriminden sonra pek ok kavram yeniden tan#mlanm#$, soyut insan
sevgisinin yerini insan#n de'eri alm#$ ve ya$am hakk# evrensel bildirgelerle korunmaya
al#$#lm#$t#r. Ancak onca abaya kar$#n tccar hukukunun egemenli'i k#r#lamad#'# iin, mal
zarar#n#n yerini can bedeli alamam#$t#r. Sigorta $irketleri bile ki$inin kazan durumuna gre
tazminat demektedirler. nk bizde zorunlu sigortalar#n tm mal sigortas#d#r.

Borlar Kanunu 47. maddesine gre istenebilecek manevi tazminat#n can bedeli
olarak ele al#nabilmesi iin tan#tlanm#$ ve s#n#rlar# saptanm#$ kesin ve belirli bir l
bulunmas# gerekmektedir. Halen her mahkeme ve yarg#ca gre manevi tazminat tutarlar#
de'i$mekte; davac#lar veya vekilleri de ne miktar manevi tazminat isteyeceklerini
bilememektedirler. Bu konuda Yarg#tay bozma kararlar# da dengeli ve e$itliki de'ildir.
17

Kararlarda s#ka sz edilen 22.06.1966 gn 7/7 say#l# tihad# Birle$tirme Karar#nda manevi
tazminat#n ls elem, #zt#rap, manevi tatmin gibi szcklere dayand#r#lm#$ ise de, elem ve
#zt#rab# lecek bir ayg#t henz bulunamam#$t#r. Yarg#lar adaletin terazisine diledikleri
a'#rl#'# koyduklar# iin de manevi tazminat#n dengesi s#k s#k bozulmaktad#r.


17
Bir rnek vermek gerekirse, Yarg#tay 21.HD.07.03.2000 gn 621-2002 gnl karar#nda 10.01.1997 tarihinde meydana gelen
ve srekli i$gremezlikle sonulanan bir i$ kazas# nedeniyle yerel mahkemenin hkmetti'i 1.000.000.000 TL. manevi tazminat#
az bulmu$ ve 10.000.000.000 TL. olarak dzeltip onam#$t#r. Gene 21. HD. 28.11.2000 gn 8539-8520 say#l# karar#nda %23.2
mallyete ve i$verenin %40 kusur oran#na gre takdir edilen 500.000.000 TL. manevi tazminat# az bulmu$tur. Buna kar$#l#k
11. HD. 15.12.2003 gn 4759-11892 say#l# karar#nda, 14.08.1991 gn tren kazas#nda baca'#n# kaybeden davac#ya, daval#
i$letmenin %25 kusur oran#na gre yerel mahkemenin verdi'i 1.000.000.000 TL. manevi tazminat# ok bulmu$tur. Dosyalar#n
ieri'ini bilmedi'imiz iin, kararlar# ele$tirmemiz do'ru olmaz. Ancak manevi tazminat#n sosyal i$levine uygun bir l
bulunamad#'# kesindir.
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
7
te yandan manevi tazminat#n ekilen ac#n#n kar$#l#'# (ac# ve avuntu paras#) ve
manevi tatmin ( alma duygusunu yat#$t#rma) arac# olarak alg#lanmas#, eski a'lar#n k#sas
ve diyet uygulamalar#n# a'r#$t#rmakta; bu ise bir bedel izelgesini (cret tarifesini) gerekli
k#lmaktad#r. Her ne kadar, manevi tazminat# ac# ve znty giderme ve alma duygusunu
yat#$t#rma (manevi tatmin) arac# olarak grmek a'd#$# bulunmakta ve gnmzde manevi
tazminat#n i$levinin, maddi tazminat# tamamlay#c# bir denkle$tirme unsuru ve cayd#r#c#
nitelikte bir detme arac# oldu'u gr$ a'#r basmakta ve toplumsal bir anlam kazand#r#lmak
istenmekte ise de, sonuta, yarg#lar taraf#ndan takdir edilecek manevi tazminata (keyfili'i
ve e$itsizli'i ortadan kald#rmak iin) ortak bir l (kriter) bulmak bir zorunluk olarak ortaya
#kmaktad#r.

Manevi tazminat, malvarl#'# eksilmesini veya kazan yoksunlu'unu giderme arac#
olmamakla birlikte, rne'in, bedensel zarar#n derecesine gre de'i$en yzdelere ba'l# sigorta
tazminatlar# benzeri bir manevi tazminat hesab# yap#lmas# olanakl#d#r. Manevi zarar#n maddi
zarar kadar kolay paraya evrilememesi, matematik cetvellerle hesaplan#p kesinlikle
saptanamamas#, onun parasal maddi denkle$tirme i$leminin bir paras# say#lmas#na engel
olmamal#d#r. Maddi zarar hesaplan#r, manevi zarar takdir edilir zdeyi$i gnmzde
geerli'ini yitirmi$tir.
18


Bizce yap#lacak i$, maddi tazminat hesab#na benzer bir taban ve tavan s#n#r#
konulmal# ve de'erlendirmeler bu iki s#n#r aras#nda kalmal#d#r. rne'in, hkm alt#na
al#nacak manevi tazminat#n tutar# asgari cretin bir y#ll#k tutar#ndan az olmamal#; bu taban
s#n#r#n#n alt#na inilmemelidir. Tavan iin ise, en yksek devlet memuru ayl#'# birim al#narak
ki$inin ya$am sresiyle arp#lmal#, bulunacak rakamdan (kusur, i$gremezlik oran#, destek
pay# gibi) baz# indirimler (BK.m.43 ve 44/1) ve gerekiyorsa hakkaniyet indirimi (BK.44/2)
yap#lmal#d#r. Bu bir neridir. Bizce, zerinde durulup d$nlmelidir.

Bir ba$ka neri de $yle olabilir : Cumhuriyet alt#n# birim al#n#r, y#ll#k tutar# zarar
sresi ile arp#l#r, bulunan rakamdan kusur oran#, sakatl#k derecesi, destek pay# gibi indirimler
yap#l#r; ayr#ca pe$in de'er formlyle iskonto i$lemine de ba$vurulabilir. Byle bir hesaplama
sonucu ortaya #kan rakam#, yarg# e'er yksek buluyorsa hakkaniyet indirimi de yapabilir.
19


Manevi tazminat iin yukarda nerdi'imiz formller, kazan dzeyleri ve toplum
iindeki yerleri ne olursa olsun insan olarak ki$iler aras#nda e$itlik sa'layacak; teden beri
ele$tirilen ve gerek hukukular# zen i$inin parma'# ile mhendisin parma'# ya da
oban#n can# ile kral#n can# aras#nda e$itlik ve denklik gerekle$tirilmi$ olacakt#r.

Bylece, Medeni Yasan#n 4. maddesi ile Borlar Yasas#n#n 47.ve 49. maddelerinin
uygulanmas#nda, her yarg#c#n kendi anlay#$#na, kendi kafa ve kltr yap#s#na gre rasgele
belirledi'i rakamlar#n yerini, ortak bir l erevesinde saptanm#$ tazminat tutarlar#
alacakt#r.
20





18
Prof.Dr. Rona Serozan, Manevi Tazminat stemine De'i$ik Bir Yakla$#m (Haluk Tando'an#n Hat#ras#na Arma'an, Ankara,
1990, sf.67-101)
19
Prof.Dr. Hseyin Hatemi de benzer bir neride bulunmu$; herkese e$it biimde 1000 Cumhuriyet alt#n# birim al#narak, duruma
gre buna kusur oran#, i$gremezlik derecesi, destek zarar# gibi unsurlar#n uygulanmas#yla maddi ve manevi zararlar#n
hesaplanabilece'ini nermi$tir. (Bkz: lm ve Cismani Zarar Hallerinde Zarar#n ve Tazminat#n Hesap Edilmesi Sempozyumu,
1993, Prof.Dr. Hseyin Hateminin bildirisi, sf.3-8)
20
Bir meslekta$#m#z, i$ kazalar#na zg bir manevi tazminat hesab# nermi$tir. lgin buldu'umuz bu hesaplama ynteminde
kar$# oldu'umuz yn vergi matrah#d#r. nk Yarg#tay#n bir ok kararlar#nda belirtildi'i gibi vergi bildirimleri gerek kazanlar#
yans#tmamaktad#r. (Av. Nezih St, Belirsizli'in Getirdi'i Adaletsizlik ve $ Kazalar#ndan Do'an Manevi Tazminat Tutar#n#n
Belirlenmesine Matematiksel Yakla$#m, Legal Hukuk Dergisi, Mart 2004, say# 15, sayfa 723-726)
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
8


IV-CAN ZARARLARINA DO#RU BR YAKLA&IM

1- Hangi ya)ta olursa olsun, insan, bedeniyle ve akl+yla bir de,erdir; bu de,erin
eksiltilmesi ya da ortadan kald+r+lmas+ kesinlikle tazminat denmesini gerektirir.

Haks#z eylemden zarar gren ki$inin ileri ya$ta oldu'u ya da al#$#p kazan elde
etmedi'i iin maddi bir de'eri bulunmad#'# biimindeki makine insan anlay#$#n# yanl#$ ve
a'd#$# buluyoruz. nce insan, akl#yla ve bedeniyle ba$l# ba$#na bir de'erdir. Bu de'eri haks#z
bir biimde eksilten ya da ortadan kald#ran onun bedelini demelidir. Kazan elde etmiyorsa
maddi zarar# olmayaca'# gr$, ilk a'#n k#sas ve diyet uygulamas#n#n da gerisindedir ve son
derece a' d#$#d#r.

nsanlar, ya$lar#, meslekleri, toplum iindeki yerleri, ya$am biimleri ne olursa olsun
bedensel ve d$nsel etkinlikleriyle ya$ad#klar# srece kendilerine, yak#nlar#na, dostlar#na ve
en beklenmedik yerde ve zamanda dara d$enlere, zorda kalanlara, tehlike iinde bulunanlara
ve hatta lkelerine yarar ve destek sa'layabilirler. Haks#z eylem sonucu yokedilen veya sakat
b#rak#lan bir insan#n can #n# byle de'erlendirmek gerekir.

2- nsan her ya)ta retkendir; kendisine veya ba)kas+na destektir.

*una inan#yoruz ki, insanlar bir meslek ve i$yeri sahibi olmay#p, i$siz gsz
ki$ilerden olsalar ya da al#$madan gelirleriyle geinen (rantiye, irat sahibi) bulunsalar bile,
bedensel ve d$nsel faaliyetleriyle kendilerine veya ba$kalar#na destek olabilirler.

nce kendilerine destektirler. Ya$l# veya ocuk, bir kimsenin ba$kas#n#n yard#m#
olmadan kendi gnlk i$lerini grebilmesi, oturup kalkabilmesi, yiyip imesi, giyinip
soyunmas# kendine destektir. Ki$i, e'er haks#z eylem sonucu bedensel zarara u'ram#$sa,
bedeninde kal#c# bir sakatl#k (organ yitimi, organ zay#flamas#) olu$mu$sa, gnlk i$lerini
yaparken sakatl#'# oran#nda zorlanacak, ya$#tlar#na oranla daha fazla g (efor) harcamas#
gerekecektir. $te bu, maddi tazminat#n konusudur.

Ki$i, gene hangi ya$ta olursa olsun, kendinden ba$ka, birlikte ya$ad#'# ki$ilere
maddi destektir. Ya$l# bir ki$i, al#$#p kazan elde etmiyor olsa bile, bedensel varl#'#yla
e$ine, ocuklar#na, torunlar#na gnlk ya$am ierisinde her an, her zaman maddi destek
olabilir. Bunun gibi, kk bir ocuk ev i$lerinde annesine ve babas#na yard#m ederek, ar$#
pazar al#$veri$ine giderek, kendinden kk karde$ine bakarak, k#rsal kesimden ise tarlada
al#$arak, hayvanlar# otlatarak maddi destek sa'layabilir.
21


Btn bunlar dikkate al#narak ve kazan elde ediyor mu? sorusu bir yana
b#rak#larak, ya$ s#n#rlamas# konulmaks#z#n, ya$am tablolar#ndaki sreler zerinden maddi
tazminat hesab# yap#lmas#, insan#n de'eri kavram#yla hukuku bulu$turacak; a'da$
insanc#l#k (hmanizm) anlay#$#yla verilecek kararlar yarg#ya gveni art#racakt#r.






21
Haks#z eylem sonucu len ocuklar#n deste'inden yoksun kalan anne ve baban#n maddi tazminat hesab#, ocu'un 18 ya$#na
gelip kazan elde etmeye ba$layaca'# varsay#m#na gre yap#ld#'# ve buna bir de pe$in de'er uyguland#'# iin ok d$k
rakamlar ortaya #kmakta; haksahipleri bir ocu'un de'eri bu kadar m#? diyerek yak#nmaktad#rlar.
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
9

3- Ya)am sresi sonuna kadar tazminat hesab+ yap+labilece,ine ili)kin Yarg+tay
kararlar+ :
nceki blmlerde, ileri ya$taki ki$iler iin baz# ko$ullarda maddi tazminat hesab#
yap#labilece'ine ve 60 ya$ s#n#r#n#n a$#labilece'ine ili$kin Yarg#tay kararlar#ndan rnekler
vermi$tik.
22
Ancak o kararlarda ki$ilerin ileri ya$ta olmalar#na kar$#n al#$#p kazan elde
ediyor olmalar# ko$ulu a'#r basmakta idi.

Bu kez verece'imiz rneklerde de al#$#yor durumda olma nko$ulu aranmakla
birlikte, kazan elde etme ko$ulu bir ba$ka trl tan#mlanm#$; ev kad#nlar#n#n kendi ev
hizmetlerini yaparak aile btesinde tasarruf sa'lamalar#, maddi tazminat hesab# iin yeterli
grlm$tr.
A$a'#da, ev kad#nlar#n#n kendi ev hizmetlerini ya$am boyu yapacaklar#na; e'er ev
kad#n# haks#z eylem sonucu bedensel zarara u'ram#$sa, geici i$gremezlik sresi zerinden
veya kal#c# sakatl#k olu$mu$sa sakatl#k oran# esas al#narak kendisi iin maddi tazminat hesab#
yap#labilece'ine; ev kad#n# lm$se, e$inin, ev hizmetlerinden dolay# destekten yoksun kalm#$
say#laca'#na ili$kin Yarg#tay kararlar#ndan rnekler verilecektir.

4- Ev kad+nlar+n+n ev hizmetlerini ya)am boyu yapacaklar+na; al+)ma gcndeki
kayb+n ya)am sresine gre hesaplanaca,+na ve kad+n+n ev hizmetleriyle e)ine destek
olaca,+na ili)kin Yarg+tay kararlar+ :

19.HD.14.10.1993 gn 605-6582 say#l# karar# :
Ev kad#n# ynnden zarar#n saptanmas#nda ya$am sresi gznne al#nmal#d#r.
Evinin hizmeti ynnden al#$ma gcndeki kayb#n ya$am sresince devam edece'inin
kabul gerekir. (BD.2001/Eyll, say# :3, sf.939)

11.HD.27.06.1996 gn 3356-4735 say#l# karar# :
Ev kad#n# trafik olay# nedeniyle yaralanm#$t#r. Bu yaralanma sonucu istenen
tazminat, ev kad#n#n#n lm tarihine kadar al#$aca'# kabul edilerek hesaplanmal#d#r. (Gnen
Eri$, Kara Ta$#ma Hukuku, 1996, sf:722, no:253)

19.HD.03.10.1995 gn 1076-7783 say#l# karar# :
Davac#n#n emeklilik ya$#ndan ba$layarak ya$am sresi sonuna kadar geecek pasif
dnem iinde ev kad#n# olarak ya$am#n# srdrece'i ve sakatl#'# oran#nda fazla g
harcayaca'# kabul edilerek asgari cret baz al#nmak suretiyle pasif dnem zarar#n#n uzman
bilirki$iye hesaplat#lmas# gerekir.

(*i$li 1. As.Huk.Mah..94/464-735 say#l# dosyas#ndan
al#nm#$t#r.)

4.HD.22.09.1987 gn 5458-6726 say#l# karar# :
Hibir i$de al#$masa bile ev kad#n# aileye destek sa'lar. (M.R. Karahasan, Tazminat
Hukuku- Maddi ve Manevi Tazminat, 1996, sf:719)

19.HD. 31.05.1995 gn 9854-4744 say#l# karar#:
len kad#n#n kendi ev hizmetlerini yaparak sa'layaca'# deste'in belirlenmesi ve
uzman bilirki$iden rapor al#narak sonucuna gre uygun bir karar verilmesi gerekir. (G.Eri$,
a.g.e.sf:677, no:145)

4.HD.22.09.1987 gn 5458-6726 say#l# karar#:
Hibir i$te al#$masa bile ev kad#n# aileye destek sa'lar.

22
Bak#n#z 2-16 aras# dip notlar.
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
10
len ki$i herhangi bir geliri ve kazanc# bulunmamas# nedeniyle aile btesine katk#s#
olmayan bir ev kad#n#d#r. Ne var ki hibir i$de al#$masa dahi ev kad#n# aileye destek
sa'lad#'#, aile ii i$levinin bula$#k ve ama$#r y#kamaktan ibaret bulunmad#'#nda ku$ku
yoktur. O halde kad#n#n lm ile ailenin yoksun kald#'# destek ama$#r ve t gibi yal#n ev
i$lerinin parasal kar$#l#'#ndan ibaret say#lmamal#, i$levin tm de'erlendirmeye tabi
tutulmal#d#r. (M.R. Karahasan, Tazminat Hukuku-Maddi ve Manevi Tazminat, 1996, sf.719)
4.HD.13.04.1976, gn 3029-3914 say#l# karar#:

Yaln#z ev i$lerini gren kad#n da kocas#n#n deste'i say#l#r.
Yard#mdan yararlanan kimsenin tazminata hak kazanabilmesi iin deste'in
lmnden dolay# yoksullu'a d$mesi gerekli de'ildir. Durumuna uygun ya$ama tarz#nda
para ile belirlenebilen bir zarara u'ramas# yeterlidir. Bir kocan#n kar#s#n#n lm sebebiyle
BK.nun 45. maddesinin 3. bendine dayan#larak tazminat istemesi halinde, sz geen $art#n
gerekle$ip gerekle$medi'inin tayini iin, lm nedeniyle bulundu'u durumla, kar#s#
zamans#z lmese idi bulunaca'# durumun kar$#la$t#r#lmas# gerekir. (M.R. Karahasan, a.g.e.
sf.726)

4.HD.03.10.1966 gn 4939-8581 say#l# karar#
Kad#n ev i$lerinde kocaya yard#mc# olmaktad#r, bu sebeple ona bakmaktad#r. Kad#n#n
ev hizmetlerini yapmas# sebebiyle,lm halinde koca bu hizmetlerden yoksun kald#'#ndan;
tazminat isteme hakk# vard#r. (M.R. Karasahan, a.g.e., sf.727)

4.HD.14.05.1998 gn 323-3373 say#l# karar#:
Deste'in ev kad#n# olmas# destekten yoksun kalanlar#n aleyhine bir durum yaratmaz.
Destek ev hizmetleriyle de di'er aile bireylerinin ya$am#n# kolayla$t#raca'#ndan ve onlara
katk# yapaca'#ndan bundan yoksun kalan hak sahiplerinin tazminat isteme haklar# vard#r.
(Yasa, HD., 1996/1-61, no:23)

4.HD.26.06.2001 gn 4162-6826 say#l# karar#:
Davac#lar#n len deste'i ev kad#n# olup, ayr# bir gelirinin bulunmad#'#
anla$#lmaktad#r. Bu durumda davac#lar#n yoksun kald#klar# destek tazminat# hesaplan#rken
ayl#k net asgari cret esas al#nmal#d#r. (Kartal 2. Asliye Hukuk Mahkemesi 2000/671 no.lu
dosyas#ndan al#nm#$t#r.)

15.HD.20.10.1975 gn 3787-4103 say#l# karar#:
Davac#n#n, normal ya$ama sresince, ev i$leri ve hizmetlerini yrtrken, beden
gcndeki eksilme nedeniyle fazla efor sarfetmesi kar$#l#'# olarak maddi tazminat
detilmesine hak kazand#'# kabul edilmelidir. (YKD.1976/6-879)

5- leri ya)taki erkeklerin de ev hizmetlerine katk+lar+ gzetilerek, yeni Medeni
Yasa uyar+nca, onlar iin de ya)am boyu tazminat hesab+ yap+lmal+d+r :

Yukarda, ev kad#nlar#n#n kendi ev hizmetlerini ya$am boyu yapacaklar#na ili$kin
(11) adet Yarg#tay karar# bir araya getirildi'inde yerle$mi$ ve oturmu$ bir itihat olu$tu'u
gzlemlenecektir. Bu kararlara ek olarak:

15.HD.26.12.1975 gn 4177-5185 say#l# karar#nda: Deste'in yard#m#n#n yaln#zca
parasal nitelikte bulunmas#nda zorunluk yoktur. Eylemli ve dzenli olarak yap#lan hizmet
edimleri de bir kimsenin destek say#lmas# iin yeterlidir. (YKD.1976/7-1029) denilmesi ve
4.HD. 02.12.1988 gn 6744-10354 say#l# karar#nda: Yaln#zca maddi yard#m de'il, ayn#
zamanda hizmet etmek suretiyle de destek olunabilir. (Yasa HD. 1989/1-79, no:33)
a#klamalar# yap#lmas# kar$#s#nda, Ev hizmetlerine bedensel katk+s+ olan her aile bireyi
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m
11
iin de ev kad+n+n+nkilere benzer maddi tazminat hesab+ yap+lmas+ gerekti,ini
savunman+n itihada uygun oldu,unu d)nyoruz.

leri ya$ de'erlendirmesinin gereki bir uygulamas# olan ev kad#nlar#n#n kendi ev
hizmetlerini ya$am boyu yapacaklar#na ve buna ba'l# olarak geici veya srekli i$gc
kayb#na u'rayan ev kad#nlar# ynnden ya)am boyu maddi zarar hesab# yap#laca'#na
ili$kin Yarg#tay kararlar#n#n yasal dayana'#, eski Medeni Kanunun 152-153. maddeleri idi.
Bunlardan 153. maddede Eve kad#n bakar. denilmekteydi. 152. maddede ise Evin geimini
ve her trl gereksinimlerini sa'lamak kocan#n grevidir. denilmesine kar$#n, kad#n#n ev
hizmetlerinin ya$am boyu srece'ini kabul eden Yarg#tay, her nedense, erkekler ynnden
byle bir de'erlendirmeyi benimsememi$ti.

Bugn Yeni Medeni Yasa ile durum de'i$mi$, kad#n ve erkek e$itli'i kabul
edilmi$tir. Yeni Medeni Yasan+n 186. maddesi 3. f+kras+nda E)ler birli,in giderlerine
gleri oran+nda emek ve malvarl+klar+ ile kat+l+rlar. denilmi$; 196. maddesi 2.
f+kras+nda E)in ev i)lerini grmesi, ocuklara bakmas+, di,er e)in i)inde kar)+l+ks+z
al+)mas+ konular+nda cinsiyet fark+ gzetilmemi)tir. Yeni yasan#n bu hkmlerine gre,
ailenin ev hizmetleri ynnden kad#n-erkek ayr#m# ortadan kalkm#$ bulunmakla,
Yarg#tay#n yukarda belirtilen kararlar#ndaki ev hizmetlerinin ya)am boyu yap+laca,+
gr$nn yaln#z kad#nlar iin de'il, erkekler iin de uygulanmas# Yeni Medeni Yasan#n
e$itlik ilkesine uygun d$ecektir.

Yeni Yasan#n e$itlik ilkesi, a'da$ ya$am ko$ullar#na ve gereklere de uygun
d$mektedir. Kad#n nas#l ki ya$am boyu ev hizmetlerini yap#yorsa, emeklilik dnemindeki bir
erkek de ar$#-pazar al#$veri$ine giderek, ev ii onar#mlar#n# yaparak, elektrik, su, telefon,
emlak vergisi faturalar#n# ilgili yerlere demeye giderek, arabas# varsa ailenin $ofrl'n
yaparak, e$i hastaland#'#nda ona hizmet ederek; k#saca sylemek gerekirse bedensel
faaliyetiyle erkek, kar#s#n#n maddi deste'i olabilmektedir.

$te, aile btesine yap#lan bu maddi katk#lar nedeniyledir ki, geici veya srekli
i$gc kayb#na u'rayan ileri ya)taki erkekler iin de (asgari cretten) ya)am boyu
maddi zarar (i)gremezlik zarar+) hesaplanmal+d+r. Bunun gibi, ya$l# ki$i lrse, onun ev
hizmetlerine ( bedensel) katk#s#ndan yoksun kalanlar destek zarar+ isteyebilmelidirler.

6- ocuklar ve evlenmemi) yeti)kinler iin de ev hizmetlerine katk+ ve
kat+l+mlar+ maddi tazminat+n konusu olabilmelidir.

ocuklar, okula gidiyor olsalar bile, anne ve babalar#na ev i$leri ve ev
gereksinimlerinde yard#mc#d#rlar. Bunun gibi evlenmemi$ (evde kalm#$) k#zlar ve evlenmeyip
anne ve babalar#yla ya$ayan (herhangi bir nedenle, rne'in miras veya $irket geliriyle
ya$am#n# srdrp al#$mayan ve ba$ka kazan elde etmeyen) erkek evlatlar da ev
hizmetlerine kat#l#m ve katk#lar#yla destek olabilirler. Bu nedenle, tm bu sayd#'#m#z
bireylerin haks#z eylem sonucu lmlerinde deste'inden ( beden gcnden) yoksun kalanlar
iin destek zararlar#; e'er haks#z eylem sonucu geici veya srekli i$gremezlik kayb#na
u'ram#$larsa maddi zararlar# asgari cretten hesaplanmal#d#r.

Bylece, insan#n de'eri kavram#na ve a'da$ d$nceye ayk#r# makine insan
anlay#$#ndan, can bedeli ya da eksilen organ bedeli anlay#$#na ula$#lm#$ olunacak; haks#z
eylemi i$leyen ki$iler de her durumda tazminat demek zorunda kalacaklard#r.


(Yay#nland#'# yer: Yasa Hukuk Dergisi, 2004, say#:27)
w
w
w
.
T
a
z
m
i
n
a
t
H
u
k
u
k
u
.
c
o
m