Politieke Economie

Discussie
• Optimisten: internet gaat de publieke sfeer
nieuw leven inblazen

• Kritische geluiden: de massa is niet

geïnteresseerd in politiek debat + grote
bedrijven koloniseren het internet
 Structuur
1. Optimistische visie
2. Kritische kanttekeningen
3. De opkomst van netwerken
4. Wisselwerking tussen economische
globalisering en opkomst nieuwe media
Herstel publieke sfeer?
 Internet als nieuwe publieke sfeer
• Idee bestond dat internet de
tekortkomingen van de traditionele media
zou kunnen overwinnen. Het zou leiden
tot:
• Actieve burgers
• Herstel van sociale gemeenschappen

• Is dit idee gerealiseerd?

Trend 1: internet & publieke
sfeer volgens Habermas
The Well (1985-) Rheingold
 Rheingold over The Well
• Finding the WELL was like discovering a
cozy little world that had been flourishing
without me, hidden within the walls of my
house; an entire cast of characters
welcomed me to the troupe with great
merriment as soon as I found the secret
door.
 Rheingold over The Well
• The WELL felt like an authentic
community to me from the start because it
was grounded in my everyday physical
world. WELLites who don't live within
driving distance of the San Francisco Bay
area are constrained in their ability to
participate in the local networks of face-to-
face acquaintances. By now, I've attended
real-life WELL marriages, WELL births,
and even a WELL funeral.
De Digitale Stad (1994-’99)
 E-democracy experimenten
• http://e-democracy.org/

• http://www.firstmonday.dk
/issues/issue6_3/dahlberg/index.html#
author
 Interview met Steven Clift, E-
Democracy.Org
• http://www.youtube.com/watch?v=
y97hmtc-U20
 Kenmerken succesvolle virtuele
gemeenschappen volgens ideaal
Habermas
• Neutrale plekken die gericht zijn op
respectvolle dialoog

• Ze zijn verbonden met specifieke

geografische locaties

• Fora waar concrete onderwerpen worden

besproken
Wat is de functie van dit soort
fora?
 Kanttekening 1
• Voor achttiende-eeuwse burgers was de
publieke sfeer in openbare plekken de
enige manier om kritiek te leveren op en
verzet te beiden tegen dictatoriale staten
 Kanttekening 1
• Voor achttiende-eeuwse burgers was de
publieke sfeer in openbare plekken de
enige manier om kritiek te leveren op en
verzet te beiden tegen dictatoriale staten

• Internetfora zijn vooral een extra naast

bestaande representatieve stelsels
 Kanttekening 2
• Overgrote deel bevolking neemt
nauwelijks deel aan politiek debat op
internet
 Kanttekening 2
• Overgrote deel bevolking neemt
nauwelijks deel aan politiek debat op
internet

• Mensen houden zich vooral bezig met een

groot aantal andere dingen
Trend 2: Internetfora, cultureel
burgerschap en pluralisme
Ontwikkeling pluralistische visie op
publieke sfeer vanaf begin jaren ’90
• Visie die ideaal van consensus centraal stelt,
wordt losgelaten  idee komt op dat gezonde
publieke sfeer draait om articuleren van
verschillende belangen en ideeën
• Emotionele en sterk gekleurde bijdrages aan
publiek debat worden nu ook gewaardeerd 
marginale groepen krijgen hierdoor de kans hun
stem te laten horen
• Maakt het mogelijk om Fok!, Marokko
Community en Pim Fortuyn Forum te waarderen
als onderdeel van publieke sfeer
 Trend 3: internet en
veranderingen in journalistiek
 Revolutie?
• Nu.nl & Salon lijken nog sterk op
traditionele media.
 Revolutie?
• Nu.nl & Salon lijken nog sterk op
traditionele media.

• Nieuw is de grote invloed van amateur-

journalistiek. Zie bijv. Drudge Report:
http://www.drudgereport.com/
Matt Drudge: "I am a libertarian, not
trusting any [politician]."

Onthulde in 1998 relatie tussen Monica

Lewinsky en Bill Clinton
 Blogrevolutie (1995 -)
• Blog = soort online dagboek, waar
toevoegingen meestal in omgekeerd
chronologische volgorde zijn te lezen
 Blogrevolutie (1995 -)
• Blog = soort online dagboek, waar
toevoegingen meestal in omgekeerd
chronologische volgorde zijn te lezen

• Er kan buiten de traditionele media

worden gepubliceerd en gelezen 
blogosphere verschaft platform voor
alternatieve geluiden
 Blogosphere
• Heeft een piramidestructuur. Slechts
enkele blogs, zoals de Baghdad Blogger (
http://dear_raed.blogspot.com/) spelen
belangrijke rol in internationale
nieuwsvoorziening

• Biedt een wereldwijd platform voor kritiek,

opinies en informatieverspreiding.
 Blogosphere ≠ Publieke sfeer
• Geen coherente gemeenschap van
debatterende burgers

• Maar discussienetwerken en een groot

aantal verschillende publieken, bestaande
uit individuen, protestbewegingen,
overheden en bedrijven uit tal van landen
 Trend 4: internet en
veranderingen in politiek
activisme
• http://www.indymedia.org/nl/index.shtml

• http://www.indymedia.nl/

• http://www.protest.net/
 Indymedia
• ≠ een publieke sfeer  = actienetwerk

• Het doel is niet een kritisch rationeel debat

over het algemeen belang

• Het resultaat is wel verzet tegen politiek

en economisch machtsmisbruik
Pauze
Manuel Castells: The Information
Age
 Castells’ idee
• De economie, politiek, media en cultuur
gaan steeds meer als wereldwijde
netwerken functioneren, in plaats van dat
zij aan een specifieke locatie of
gemeenschap zijn gebonden
 Globalisering 1
• Politiek: Europese Unie, NAVO, VN 
nemen beslissingen die voorheen door
nationale staten werden genomen

• Economisch & financieel: Banken en

bedrijven opereren wereldwijd 
ondermijnt interventievermogen nationale
staten
 Globalisering 2
• Media: wereldwijde distributie media,
internet  ondermijnt vermogen nationale
staten om cultuur te bepalen

• Problemen: milieu, nucleaire dreiging,

vluchtelingen  vergroten bewustzijn dat
nationale staten niet meer meest
effectieve arena zijn
 Netwerken
• Nieuwe Media: zenden niet uit via centraal
punt, maar via netwerk van servers
• Politiek: actie- en discussienetwerken
• Economisch: bedrijven worden kapitaal-,
onderzoeks-, productie- en
distributienetwerken
• Cultureel: ieder consumeert binnen zijn
eigen culturele netwerk
Interactie tussen economie en
nieuwe media
 Tegenlicht
1. Peter Schwartz: “All networks become
the internet”

3. Kapitaal verplaatst zich steeds sneller

over de wereld

5. Arbeidsdeling wordt werkelijk wereldwijd

 Invloed nieuwe media op
globalisering
• Door economische globalisering ontstond
grote behoefte aan nieuwe
netwerkgebaseerde communicatie

• Digitale media-industrie vormt hart van

mondiale wereldeconomie