31

+ C cu bnh rng ph (bnh rng ct ko)

Trong bnh rng dn ng ca trc cam c mt bnh rng ph dng gim ting n
lin quan n s thay i mmen.
Bnh rng ph ny lun lun c l xo y theo hng quay, gim khe h ca bnh rng
bng cch gi n khp vi bnh rng dn ng, gim ting n.

Con i thu lc: T ng iu chnh khe h nhit














32
















































Piston y
ng du
L xo van bi
Van bi 1 chiu
L xo piston y
Bung p sut
thp

Bung p sut cao
Bung
p
sut
Piston
y
33
Tiu chun kh x

























cacbon oxt (CO), nit oxt (NOx),
hydrocacbon ni chung (HC) v
thnh phn bi bay theo
(Particulate Matter-PM). in hnh
nht trong s cc kh trn l
cacbon oxt (CO), sinh ra do qu
trnh chy khng hon ton cc
hp cht cha cacbon. Loi kh
ny c kh nng lm mt vai tr
vn chuyn oxy ca hemoglobin
mt cch nhanh chng nh to lin
kt bn vi nguyn t st (Fe) -
thnh phn quan trng ca
hemoglobin- v l tc nhn chnh
gy ra hin tng ngt do ht phi
qu nhiu






34
1.4. H thng lm mt
a. Cng dng ca h thng lm mt:
Khi ng c lm vic, cc chi tit ca ng c c bit cc chi tit tip xc vi kh chy
c nhit rt cao do vy c th dn n tc hi i vi ng c. H thng lm mt c tc
dng tn nhit khi cc chi tit, gi cho nhit ca cc chi tit khng vt qu gi tr cho
php, m bo iu kin lm vic bnh thng ca ng c.
Tuy nhin nu cng lm mt ln qu, nhit cc chi tit thp qu gy nh hng
n cht lng nhin liu v du bi trn lm tng tn tht cho ng c. Nhit tt nht
cho ng c l 85-100
0
C.
b. Phn loi h thng lm mt:
- H thng lm mt bng nc: Nc lm mi cht trung gian tn nhit cho cc chi tit.
Da vo tnh cht lu ng ca nc m chia thnh cc loi:
+ Bc hi: Dng ph bin cho ng c my nng nghip.
+ i lu t nhin: Dng cho cc ng c tnh ti.
+ Tun hon cng bc: Loi tun hon mt vng dng ph bin trn t, my ko v ng
c tnh ti; Loi tun hon hai vng dng cho ng c tu thu.
- H thng lm mt bng khng kh ( gi) c cu to n gin, y l phng php cng
bc nh qut gi.
So snh hai loi :
Loi lm mt bng nc c hiu qu cao hn do lm mt ng u hn ( nhit dung
ring v nht ln hn), tn tht cng sut do lm mt t hn.
H thng lm mt bng nc phc tp hn( c nhiu chi tit hn, chng r r,...)
Qut gi c cng sut nh nn t n hn.
Lm mt bng gi n gin, d s dng, tin li nht l khi ng c lm vic cc iu
kin khc nghit : xa mc, rng su,..

c. Nguyn l lm vic h thng lm mt bng nc loi cng bc tun hon kn mt
vng:
Nc lm mt c
nhit thp c
bm 12 ht t bnh
cha pha di ca
kt nc 7 qua ng
ng 10 qua kt 13
lm mt du sau
vo ng c.
phn phi nc lm
mt ng u cho
cc xylanh, nc sau
khi bm vo thn
my 1 chy qua ng
phn phi 14 c sn
trong thn my. Sau
khi lm mt xilanh,
nc ln lm mt np
my ri theo ng
ng 3 ra khi ng c
nhit cao n van
35
hng nhit 5. Van hng nhit m, nc qua van vo bnh cha pha trn kt nc. Tip theo
nc t bnh pha trn i qua cc ng mng c gn cnh tn nhit. Nc s c lm mt
nh dng khng kh do qut 8 c dn ng t trc khuu to ra. Ti pha di ca kt lm
mt, nc c nhit thp hn li c bm ht vo ng c thc hin 1 chu trnh lm mt
tun hon.









































36

Van hng nhit


Bm nc:


















i vi qut lm mt c dn ng bng ai ch V th tc ca n tng ln t l vi
s tng tc ca ng c. i vi qut c khp cht lng iu khin bng nhit , th
tc qut c iu khin bi cm bin nhit ca lung khng kh i qua kt nc.
Khp cht lng ny bao gm mt b li hp thu lc cha du silicn.








37

S truyn chuyn ng quay cho qut thng qua ai ch V c iu khin bng cch
iu chnh lng du trong bung lm vic. Khi nhit thp, tc quay ca qut c
gim xung gip ng c nng ln v gim ting n. Khi nhit ng c tng ln, tc
qut tng ln cung cp lng khng kh cho kt nc, tng hiu qu lm mt.
H thng qut lm mt thu lc iu khin bng in t dng ng c thu lc
chy qut.

My tnh s iu
chnh lng du i
vo ng c thu lc,
v bng cch m
tc qut c
iu chnh v cp,
lun lun m bo
lng khng kh ph
hp nht. So vi qut
in th qut ny c
ng c nh hn,
nh hn, v c kh
nng cung cp lng
khng kh ln
hn.Tuy nhin, bm
du v h thng iu khin li phc tp hn.
38
1.5. H thng bi trn ng c
C nhim v a du bi trn n cc b mt lm vic ca cc chi tit m bo iu
kin lm vic bnh thng ca ng c cng nh tng tui bn cho cc chi tit.
a. Cng dng ca du bi trn: Mt s cng dng chnh ca du bi trn.
- Bi trn cc b mt tip xc c chuyn ng tng i vi nhau nhm lm gim ma st
do gim mi mn, tng tui th chi tit. Gim ma st ng ngha vi vic gim tn tht
c hc trong ng c, lm tng hiu sut , tng tnh kinh t ca ng c.
- Ra sch b mt ma st cc chi tit. Trn b mt ma st, trong qu trnh lm vic c th
xut hin cc lp bong, trc khi b mt lm vic. Du bi trn s cun tri cc vy trc
v c gi li b phn lc trnh vic co xc cc chi tit. Tc dng ny c ngha ni
bt khi chy r ng c ( mi hoc sa cha).
- Lm mt mt s chi tit. Do ma st gia cc cp chi tit chuyn ng v mt s chi tit
nhn nhit t trong ng c. trnh hin tng qu nhit ca cc chi tit trong ng c,
du t h thng bi trn( c nhit thp hn nhit chi tit) c dn n tn nhit
trn cc b mt c nhit cao.
- Bao kn khe h gia cc cp chi tit nh: piston-xylanh-xecmng trnh lt kh.
- Chng Oxy ho( to g) trn cc b mt nh cc cht ph gia c trong du.
b. Cc phng php bi trn: Tu thuc vo ng c, iu kin lm vic m trang b h
thng bi trn cho ng c ph hp. Mt s loi thng gp:
- Bi trn bng vung t: L phng php bi trn nh tc dng chuyn ng ca cc chi tit
s vung t du ln b mt cc chi tit cn bi trn. Loi ny n gin tuy nhin c th
khng p ng c mi yu cu bi trn nn ch c s dng ng c c cng sut
nh.
- Bi trn bng du pha trong nhin liu: Loi ny c s dng ng c xng hai k
bng cch ho trn xng v du. Loi ny n gin tuy nhin khng p ng c yu
cu lm vic ca ng c.
- Bi trn cng bc: L phng php bi trn ph bin hin nay. Du trong h thng bi
trn c bm y n cc b mt ma st vi p sut nht nh nn m bo mi yu
cu bi trn cc chi tit ca ng c.
- Bi trn bng hng du: Du c bm cng bc ln cao, khi chy xung c hng vo
cc b mt ma st.
- Bi trn bng phng php hn hp: kt hp cc phng php trn.
















39
c) Cu to v nguyn l lm vic h thng bi trn cng bc:


























Ton b du bi trn c cha trong cc te ca ng c. Bm du 3 c dn ng t
trc khuu hoc trc cam. Du c ht t cc te qua phao ht du 2(c lc th). Du sau
bm c p sut cao i theo hai nhnh. Mt nhnh n kt lm mt 12, ti y du c lm
mt ri tr li cc te. Nhnh kia qua bu lc th 5 n ng du chnh 8 qua ng nhnh
9 i bi trn trc khuu, u to thanh truyn, cht piston v ln nhnh 10 n bi trn trc
cam....Mt phn nh du dn n bu lc tinh 11 ri v cc te 1. Van an ton 4 cho php
gi p sut du khng i trong khi ng c lm vic. Khi bu lc 5 bi tc, van 6 s m cho
du ln thng ng du chnh. Van 13 s ng khi nhit du tng cao, cho du i qua
kt lm mt v v cc te
Lng du trong cc te c kim tra thng qua que thm du 16.
40
















































41
- Bm du
Bm du ht du t cc-
te v cung cp du n
tng b phn ca ng
c.
Rto b ng quay cng
vi rto ch ng, nhng
v rto b ng l lch tm
nn khong khng gian
gia hai rto b thay i.
Chnh s thay i khng
gian ny c s dng
ht v bm du. C mt
van an ton c lp
trong bm du, n s x
du khi p sut t n
gi tr nh, kim
sot p sut du cc i.

- Lc du
Ton b lng du c bm ln u
i qua b lc du, y, cc mt kim loi
v mui than c lc ra.Du i qua van
mt chiu, vo phn chung quanh ca
cc phn t lc, y du c lc, sau
du vo phn trung tm ca phn t
lc v chy ra ngoi. Van mt chiu lp
ca ca bu lc ngn khng cho cc
cht bn tch t phn ngoi vi ca phn
t lc quay tr v ng c, khi ng c
dng li. Nu phn t lc b cu kt,
chnh lch p sut gia phn bn ngoi
v phn bn trong s tng ln. Khi mc
chnh lch t n mc nh trc, van
an ton s m, v nh th du s khng
i qua phn t lc m i ti cc b phn
bi trn. iu ny cho php trnh c
hin tng thiu bi trn khi phn t lc
b bn. Tuy nhin, cc phn t lc cn
c thay th theo nh k trnh bi
trn bng du bn.
42

Khi p sut du thp [19,6 4,9 kPa (0,2 0.05 kG/cm2) hoc thp hn]
Khi ng c tt my hoc khi p sut thp hn mt mc xc nh, tip im bn trong
cng tc du ng li v n cnh bo p sut du sng ln.
Khi p sut du cao [19,6 4,9 kPa (0,2 0.05 kG/cm2) hoc cao hn]
Khi ng c n my v p sut du vt qua mt mc xc nh, du s p ln mng bn
trong cng tc du. Nh th, cng tc c ngt ra v n cnh bo p sut du tt.

43
Tt nht l nhit
du ng c khng ln
cao qu 100
o
C. Nu
nhit du ln trn
125
o
C th cc c tnh
bi trn ca du s b
hu hoi ngay. V vy,
mt s ng c c
trang b b lm mt
du duy tr c tnh
bi trn. Thng
thng, ton b du
u chy qua b lm
mt ri sau i n
cc b phn ca ng
c. nhit thp,
du c nht cao
hn v c khuynh
hng to ra p sut
cao hn. Khi chnh
lch p sut gia u
vo v u ra ca b
lm mt vt qu mt
tr s xc nh, van an
ton s m, v du t
my bm s b qua b
lm mt v i ti cc
b phn khc ca ng
c, nh th m trnh
c s c.


















Kh lt
44
1.6. H thng cung cp nhin liu
1.6.1. Cng dng
H thng cung cp nhin liu ni chung c nhim v cung cp nhin liu to thnh hn
hp cho ng c ph hp vi mi ch lm vic ca ng c. Do nhng c im c tnh
cht c th khc nhau nn h thng cung cp nhin liu cho ng c xng v ng c
Diesel c khc nhau.
1.6.2. Phn loi
a. H thng cung cp nhin liu ng c xng:
- Cng dng : H thng cung cp nhin liu ng c xng c nhim v ho trn xng v
khng kh theo mt t l nht nh theo cc ch lm vic, a vo bung t v a
kh chy ra khi bung t ca ng c
- Phn loi:
+ H thng nhin liu ng c xng dng ch ho kh:
+ H thng nhin liu ng c phun xng ( c kh, in t).
H thng cung cp nhin liu cho ng c xng dng ch ho kh:
Nhim v:
Chun b v cung cp hn hp xng v khng kh, m bo s lng v thnh phn
hn hp lun ph hp vi mi ch lm vic ca ng c. D tr, cung cp, lc sch
nhin liu v khng kh.
H thng c chia lm hai loi :
+ Loi chy cng bc: c bm chuyn nhin liu.
+ Loi t chy: Khng c bm chuyn nhin liu.
* T l khng kh-nhin liu (hn hp chy)
Trong ng c t trong kiu piston th t l gia xng v khng kh gi l hn hp chy
l lng khng kh cn t chy ht lng nhin liu. Khi lng khng kh qu nhiu
hoc qu t th xng chy khng tt, dn n chy khng ht.Ti thiu phi c 14,7 phn
khng kh t chy hon ton mt phn xng. T l ny c gi l t l khng kh-
nhin liu l thuyt. Tuy nhin, trn thc t th d xng c phun vo ng c theo t
l l thuyt, khng phi ton b xng u c ho hi v trn vi khng kh. V th, trong
mt s iu kin cn phi s dng t l hn hp m hn
*Cc ch lm vic ca ng c:
- Khi khi ng:
Khi khi ng, thnh ca ng ng np, cc xy lanh v np quy lt cn lnh, nn nhin
liu c phun vo b dnh ln cc thnh. Trong trng hp ny hn hp khng kh-nhin
liu trong bung t b nht i. V th cn c hn hp khng kh-nhin liu m.
- Hm nng ng c:
Nhit ca nc lm mt cng thp, xng cng kh ho hi, lm cho xng bt la
km. V th cn hn hp khng kh-nhin liu m
- Khi tng tc:
Khi bn p ga c p xung, s xut hin s tr hon trong cung cp nhin liu do
thay i ti trng, dn n hn hp nhin liu ngho i. V vy, cn b sung mt lng
nhin liu phun vo hn hp.
- Khi chy vi tc khng i:
Sau khi ng c c hm nng, hn hp nhin liu cung cp cho ng c gn nh
t l khng kh-nhin liu l thuyt
- Khi chu ti nng:
45
Khi cn sn ra cng sut ln, ng c c cung cp hn hp nhin liu hi giu
gim nhit t chy v m bo ton b lng khng kh cung cp s c s dng
t chy.
- Khi gim tc :
Khi khng cn cng sut ln, nhin liu c ct gim mt phn lm sch kh x.
Cu to v nguyn l lm vic ca h thng cung cp nhin liu dng ch ho kh loi
chy cng bc dng trn ng c t:














Xng
t bnh cha 1 c bm ht 3 qua lc n bung nhin liu (bung phao) ca b ch ho
kh. C cu van kim-phao gi cho mc xng trong bnh lun n nh trong sut qu trnh
lm vic. Trong qu trnh np,
khng kh c ht vo ng c
phi lu ng qua hng khuch
tn 6 c tit din b thu hp. Do
tc dng ca chn khng,
xng c ht ra t bung phao
qua gcl 5. Sau khi ra khi
hng khch tn, nhin liu c
dng khng kh x ti bay hi
v ho trn to thnh hn hp
np vo bung t ca ng
c. Lng nhin liu vo hay t
nh bm ga 7.




H thng phun xng in t:
H thng phun xng in t c chia thnh hai loi
+ H thng phung xng trc tip GDI
+ H thng phung xng trn ng ng np: c dng ph bin hin nay
- Phung n im: mt vi phun cho cc xi lanh (t dng)
- Phung a im: mi xi lanh c mt vi phun ring (dng ph bin)

Bm xng
Bnh xng
1. bnh xng, 2. lc xng; 3.bm xng; 4. bung phao; 5. gcl;
6. hng khuych tn; 7. bm ga
46


















H thng EFI s dng cc cm bin khc nhau pht hin tnh trng ca ng c v
iu kin chy xe. ECU ng c tnh ton lng phun nhin liu ti u v iu khin cho
cc vi phun phun nhin liu
ECU ng c: tnh thi gian phun nhin liu ti u da vo cc tn hiu t cc cm bin.
Cm bin lu lng kh np hoc cm bin p sut ng ng np: Cm bin ny
pht hin khi lng khng kh np hoc p sut ca ng np.
Cm bin v tr trc khuu: Cm bin ny pht hin gc quay trc khuu v tc ca
ng c.
Cm bin v tr trc cam: Cm bin ny pht hin gc quay chun v thi im ca trc
cam.
Cm bin nhit nc: Cm bin ny pht hin nhit ca nc lm mt.
Cm bin v tr bm ga: Cm bin ny pht hin gc m ca bm ga.
Cm bin oxy: Cm bin ny pht hin nng ca oxy trong kh x.
MPI: Multi Point Injection
















47
+ Cc loi EFI:
C hai loi h thng EFI c phn loi theo phng php pht hin lng khng kh
np.

- L-EFI (Loi iu khin lu lng khng kh)
Loi ny s dng mt cm bin lu lng kh np pht hin lng khng kh chy
vo ng ng np. C hai phng php pht hin: Mt loi trc tip o khi khng kh
np, v mt loi thc hin cc hiu chnh da vo th tch khng kh.
- D-EFI (Loi iu khin p sut ng ng np)
Loi ny o p sut trong ng ng np pht hin lng khng kh np theo t trng
ca khng kh np.
+ Cc b phn chnh ca h thng phun xng in t:
- Bnh nhin liu
- Cm bm nhin liu
Bm nhin liu
Li lc ca bm nhin liu
B lc nhin liu
B iu p(c loi lp sau ng phn phi)
- ng phn phi
- Vi phun
- B gim rung ng

48

























- Bm nhin liu: Bm nhin liu c lp trong bnh nhin liu v c kt hp vi b lc
nhin liu, b iu p, b o nhin liu, v.v..




















49
- B iu p: B iu p ny iu chnh
p sut nhin liu vo vi phun 324
kPa (3.3 kgf/cm
2
). (Cc gi tr ny c th
thay i tu theo kiu ca ng c).
Ngoi ra, b iu p cn duy tr p sut
d trong ng ng nhin liu cng
nh cch thc duy tr van mt chiu
ca bm nhin liu.C hai loi phng
php iu chnh nhin liu.
Loi 1: Loi ny iu chnh p sut
nhin liu mt p sut khng thay i.
Khi p sut nhin liu vt qu lc p
ca l xo trong b iu p, van ny m
ra tr nhin liu tr v bnh nhin
liu v iu chnh p sut.


Loi 2: Loi ny c ng phn phi lin
tc iu chnh p sut nhin liu gi
cho p sut nhin liu cao hn p sut
c xc nh t p sut ng ng
np.
Hot ng c bn cng ging nh
loi 1, nhng chn khng ca ng
ng np c t vo bung trn ca
mng chn, p sut nhin liu c
iu chnh bng cch thay i p sut
nhin liu khi van m ra theo chn
khng ca ng ng np. Nhin liu
c tr v bnh nhin liu qua ng hi
nhin liu.















50
- B gim rung ng: B gim rung
ny dng mt mng ngn hp th
mt lng nh xung ca p sut nhin
liu sinh ra bi vic phun nhin liu v
nn ca bm nhin liu.








- Vi phun: Vi phun
phun nhin liu vo
cc ca np ca cc xi
lanh theo tn hiu t
ECU ng c. Cc tn
hiu t ECU ng c
lm cho dng in
chy vo cun dy
in t, lm cho
pttng bm b ko, m
van phun nhin liu.
V hnh trnh ca pt
tng bm khng thay
i, lng phun nhin
liu c iu chnh ti
thi im dng in
chy vo cun in t
ny.
















Vi phun xng ng C MITSUBISI