Professional Documents
Culture Documents
(ElYakutelHamraalaSaltesSura)
BNLARAB
AIKLAMASI
SEYYDMUHAMMED
NRULARAB
Kaddesellhsrrahulazz
Tercmesi
hramczde
HacsmailHakk
ALTUNTA
SBN:
ismailhakkialtuntas@gmail.com
http://ismailhakkialtuntas.com
Dizgi :H.smailHakkAltunta
Kapak :
BaskCilt:
08.06.2010
BRKLTRHZMETDR
PARALESATILMAZ
Birgecebnu'lFridryasndaRaslllah
sallallhaleyhivesellemigrr.Raslllah
airenesebinisorar.Odacevabendedesinden
rendiibilgilerleonacevapverir.Nesebinin
BenSa'dkabilesindenEfendimizinstannesi
ninmensupolduusoyakadaruzandnsy
ler.Raslllahsallallhaleyhivesellem:
"Hayr,Sennesepolarakokabileyemen
supolabilirsinfakatmuhabbetolarakbenim
soyumdansn"
1
diyeiltifateder.
O,budurumuaadaverilenbeyitlerleifa
deetmitir:
"Bizimaramzdagnlbayoluilegelen
birnesepannebabadangelenbirnesepten
dahayakndr."
2
1
Divan, Msr, 1290, s. 1112; erhu Divni bni'l
FridMarseilles,s.910
2
Divan,Beyrut,1879,s.7
AllahTelnnizniilemmetiolmaerefine
nail olduumuz Raslllah sallallh aleyhi ve
sellem Efendimize gemi zamanlarda ancak
izin ile okunan saltlardan olan Salt Ztiyye
(Sura) yi kardelerimize faydal olsun diye
Trkeyeeviripfaydalolmakniyetiile
Ahmet Ziyddin Gmhnev
kaddesellh srrahul azzin
5
tertip ettii
4
Ahmed b. Hanbel, Msned, V, 136; Beyhak,
Sabulmn, II, 187; Heysem, Mecmauzzevid,
X,160;
5
Benzeriazbulunan,mehurbirslamlimi,gerek
bir bid ve zhid, byk cihad (cihd ekberi) ve
kfirlerle yaplan cihad (cihd kffr) hakkyla
yerine getirmi rnek bir mchid, eyhler eyhi,
hret ve atafata kaplmam, ilmi zhiri ve ilmi
btn, tasavvufu, tarikat ve eriat beraber gtr
m, ok ciddi ve ok vakur bir rifi kmil; yzden
8SaltZtiyye(Sura)veAklamas
cilt olan MecmutlAhzb Kitabnda bnl
Arab Cildinde geen Ebu Abdillah Muhyiddin
Muhammedb.Alib.MuhammedelHatimet
Ta elEndelsi kaddesellh srrahul azzin
mehur olan bu saltn Seyyid Muhammed
Nrul Arab Melm
6
kaddesellh srrahul
fazlakmilmrebbvehalfeyetitirmibirmridi
kmil ve mkemmil, nicenice hadis, kelam, fkh ve
tasavvufeseriyazmokveldbiryazar;muhaddis,
mtekellim, fakih, kutblaktb, gavsl
vslnAhmed b. Mustafa b. Abdurrahman el
Gmhnev1228/1813 senesinde Gmhane
ninEmirler Mahallesinde dnyaya gelmitir. XIX
yzylgibiOsmanlDevletininalkantl,buhranlbir
devrinde yaam olan Gmhnev hazretleri;
tarikatanlay,tekkesi,iradhususiyeti,birmilyon
dan fazla mridi, padiahlar yanndaki nfzu, ta
savvuf, fkh ve hadise dair eserleri ve dnyann
eitli blgelerine gnderdii 116 halifesiyle gn
mzde de halen canlln muhafaza eden bir tesir
vehretesahiptir.
Gmhnev hazretleri 7 Zilkade 1311/13 Mays
1893senesindesabahleyinsaat10sularndaanszn
gzn ap Hepsini isterim Y Kibriy! diyerek
ebedi leme g etmitir. Kabri, Sleymaniye Camii
avlusundaKannSultanSleymanTrbesininkble
tarafndadr. Yanlarndaki kabirde zevceleri Havva
SeherHanmyatmaktadr.
6
1813 ylnda Msrn Mahalletlkbr adl
kasabasnda dnyaya gelen Seyyid Muhammed
Nrun hayat hakkndaki bilgileri halifelerinden
Harrzde Kemleddin Efendinin Tibyn
SeyyidMuhammedNrlArab9
Vasililhakik f beyn selsilittarik adl ese
rinden ve Bursal Mehmet Thirin onun hakknda
yazm olduu menkbnmesinden renmekteyiz.
Hz. Ali kerremallh vecheye nisbet edilen
Noktatlbeyn adl eseri erh etmesinden dolay
NoktacHoca,MsrdangelipRumeliyeyerletii
iin Arap Hoca ve Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemintorunuHz.Hseyinaleyhisselmsoyundan
geldii iin Seyyid lakaplaryla tannr. Muham
med NrlArab, stad ve mridi Hasan el
Kuveynnin
Artk sana btn ilimlerin yolu ald. Anado
luya git emriyle Anadoluya gnderilmi, bir sre
sonradakendiisteiyleRumeliyegemitir.
18391870 yllar onun Rumeli Naklii ve Me
lmilik arasnda bir tasavvuf sistemi kurmaya bala
d bir dnem olmutur. Muhammed Nr, stan
bula geldiinde Melmiyyei Bayrmiyye (Orta
Devre Melmleri) eyhi Abdlkadir Belhyi kendi
sine balamak ve Melmliin tek temsilcisi olmak
istemitir. Ancak Belhnin bunu kabul etmemesi
zerine bu isteine eriememitir. Muhammed
NrunerifEfendiveLatifeHanmolmakzereiki
ocuuolmutur.HalifesiveoluerifEfendininhi
ocuu olmad iin madd ve manev soyu Latife
Hanm ve damad Abdrrahim b. Ali ElMelm
(Fed)ileonlarnocuklarndandevametmitir.
Seyyid Muhammed Nrul Arab, kaleme ald
eserlerde nc devre Melmliinin grlerini
ortaya koymutur. Abdlbki Glpnarl (1931: 287
290) bu eserlerin elli be tane olduunu, bunlarn
otuz sekiz tanesinin Trke, on yedi tanesinin ise
10SaltZtiyye(Sura)veAklamas
azzEfendimizinerhini
7
esasalarakaklamaya
altk. Aklamada Seyyid Muhammed Nrun
kabul ettii metnin dier nshalardan biraz
Arapa olduunu belirtir. Muhammed Nrun bu
eserlerinde, Melmiyyei Nriyye olarak bilinen
nc devre Melmliinin tasavvuf dncesinin
zndeki vahdeti vcut anlay ve kendi temellen
dirdii tevhit anlay vardr. Melmeti Nriyyeyi
yaymak iin byk aba harcayan Muhammed Nr,
bu gayretini galibiyetle sonulandrm, Rumeli ve
Bat Anadolu gibi geni bir corafyaya yaylan Me
lmeti Nriyye iin skp, Manastr, Prizren,
Doyran, stip, Tikve, Kpr, Selnik, stanbul gibi
ehirlerde derghlar kurulmutur. Melmeti
Nriyyeningenibircorafalandavegenikitlele
re yaylmas iin halifeleriyle birlikte gayret gste
ren,birokhalifeyetitirenvebiroktalebeyehoca
lkedenMuhammedNr,1888ylndakendievinde
Hakkayrmtr.](AHN,Temmuz2009),s.89
7
Mecali'zzehra ala's salavatel kbra / Mu
hammedNurlArab(12281305H.)297.71283H.
OsmanErginYazmalarOE_Yz_000580/16
erhsalatessura /MuhammedNur elArab (.
1305 H.) 297.71305 H Osman Ergin Yazmalar
OE_Yz_000269/10
Mecali'zzehra ala'ssalvat elkbra / Muham
medNurelArab(12281305H.)1283H.Osman
ErginYazmalarOE_Yz_000702/19
elYakut elhamra alasaltessura / Muham
medNur elArab (12281305 H.) 297.7 Osman
ErginYazmalarOE_Yz_000992/03
SeyyidMuhammedNrlArab11
eksik olmasnn sebebini bilmiyoruz. Aklama
da biz onu kulland ksm esas kabul ederek
hareketedeceiz.Kelime veharfsayssevabn
artmasn sebep olduu iin melde mecmua
lardakiortakolabilecekekliesasalaraksaltn
zenginliinisalamakistedik.
Allah Telm, rzan iin yaptmz ilerden
dolayaffndiler,Raslllahsallallhaleyhive
selleminefaatiniarzuniyazederiz.
hramczde
smailHakkALTUNTA
Esenler/stanbul
2010
]
[
SALTIZTYYE
AIKLAMASI
Genellikleeriat,tarikatvehakikatehlisze
besmele hep ile balamtrlar. eyhimiz
Muhyiddin bnl Arab kaddesellh srrahul
azzdebunedenlesaltabesmeleylebalad.
Besmele tevhid makamlarnn en stn
olan Ehadiyyetl cem ve vahidiyyetl fark
8
8
Fark: Arapa, ayrt, bakalk alameti, ayrmak,
seilmek gibi manalar vardr. Tasavvuf olarak
"senden alnana cem, sana verilene fark" denir.
oklukta birlii, birlikte okluu, herhangi bir kar
lkl engelleme olmadan grmek demektir. Yine bir
tarife gre, beer hallere yaklama ve kulluu yeri
negetirmeasndankulunkesbine,farkdenir.Allah
tarafndanolanihsanveltuflarda,cem'dir.
Farkcem:Arapacem'inayrmveyaayrlmas.
Toplanmahalindenfarkhalinegei.ZatEhadiyyet
unlarnnortayaktmertebelerde,Bir'inzuhur
yoluyla oalmasdr. Bu, Bir'in, kendi suretleri ile
ortaya kan srf itibarlardr, yani zihn planda olan
birzuhur(ortayak)olaydr.
Ehadiyyetllcem:(Birvarbakayok)
Vahidiyyetlfark:(Birliktedierleridevar)
Hazreti Ehadiyyet: Arapa, Ehadiyyet (birlik)'in
hazr oluu demektir. Allah Tel'nn srf kendinden
ibaret zt. Burada, sfatlar ve isimler, sz konusu
deildir, buna la te'ayyn (belirsizlik) mertebesi
18SaltZtiyye(Sura)veAklamas
mertebesidir.AllahTelbuyurduki;
De ki: ster Allah deyin, ister Rahman de
yin, hangisini derseniz deyin, en gzel isimler
O'nundur.
9
Ey Allah Telm ztnn grn, hali
ve her eyiyle tlsml
12
olan Muhammed
sallallh aleyhi ve selleme salt klman
diliyoruz.
13
Kullarna kar efkatli olan Allah size
11
(Ahkf,30)
(Ahzab,4)
12
Tlsm:ifre
nsann srr, Allah Telnn srrnn zahir yn,
AllahTelnnsrr,insannbatnnsrrdr.Busrrn
ekmeliiseRaslllahsallallhaleyhivesellemdir.
13
Arapa metinlerin altndaki mealler ek olarak
yaplmtr.erhinMetnindeyoktur.
20SaltZtiyye(Sura)veAklamas
kendindenkorkmanzemreder.
14
Gzler O'nu gremez; hlbuki O, gzleri
grr. O, eyay pekiyi bilen, her eyden ha
berdarolandr.
15
Allah Tel buyurdu ki: beni kat'iyyen g
remezsin
16
zzetgzlerdenperdelendiiiin,blisdem
aleyhisselmasecdeetmedi.
Buradaki mana Ey Allah Telm hakikati
senin ztn olan ve meydana k da sfatla
rn, fiillerin ve isimlerinin tlsm olan Mu
hammedesaltveselamolsundemektir.
Ey Allah Telm cmert, ihsan ok,
bereketli vb. okyanus olan yamur(un) Mu-
hammed sallallh aleyhi ve selleme salt
klman diliyoruz.
: Evvel, hir, Zhir ve btnda olduu
halde grnmedii gibi gizlide de kalmayan
yamurdur.
19
:Btnmertebeleritoplayan
okyanustur.
Allah Tel Onlar gr
18
Sd,82
19
: Yamur damlas (Burada yamur olarak
kabuletmekdahauygundur.)
SeyyidMuhammedNrlArab23
mediklerine inanrlar
20
ayetiyle vd. Yine
AllahTelimanlarnaehdetetti.
AllahTel,kendisindenbakabirilhbu
lunmadna adletle kim olarak ehdet
etmitir. Melekler de, ilim sahipleri de
(ehdette bulunmulardr). O hakmden ba
kaaslabirilhyoktur.
21
SeyyidMuhammedNrlArab25
cem ve ceml cem ve Raslllah sallallh
aleyhi ve selleme mahsus olan ehadiyyetl
cemdir.
sz Ey Allah Telm
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin c
mert, ihsan ok, bereketli vb. okyanus olan
yamurun Muhammedin ztna salt ve se
lamolsun.demektir.
HazretiZtlemi(Gayblemi)
HazretiLhutlemi(simlervesfatlar)
HazretiCebert(Hakikatler)
Hazretimisllemi
HazretiNsutlemi(Cisimlerlemi)
29
25
Lhut:lhlem.Ulhiyetlemi.Ruhan,manev
lem
26
Grdnifadeedemez.
27
Th,110
28
Hazret:HazrolmayifadeedenArapabirkelime.
29
Snflamalardadeiikliklerolabilmektedir.
SeyyidMuhammedNrlArab27
ilhsuretleringzelliidir.
Buradakimana:EyAllahTelmisimlerin,
sfatlarn zuhur ettii ve btn gzelliklerin
topland Muhammed sallallh aleyhi ve
sellemesaltklmandiliyoruz.
De ki: Ben, yalnzca sizin gibi bir beerim.
(u var ki) bana, lh'nzn, sadece bir lh
olduu vahyolunuyor. Artk her kim Rabbine
kavumay umuyorsa, iyi i yapsn ve Rabbine
ibadettehibireyiortakkomasn.
42
MuhakkakkibeerhibirzamanAllahTel
41
Buhari,Tabir, 10; Mslim, Rya, 11; bni Hanbel,
III/55; V/356; Heysem,Mecmauz zevid, VII/181;
Tebriz, Miktlmesbih, 461; Beyhak, Delil'n
nbvve,VII/45;Tirmiz,email,210.
42
Kehf,110
SeyyidMuhammedNrlArab33
olamaz. Ancak Allah Telnn isimlerine ayna
olabilirveyahakikattekivarlHakktanbakas
olamaz denilebilir. nk mahlkat yaratlta
AllahTelnnkendisiolmaypeserleridir.
Allah Tel Kurn Kerimde brahim
aleyhisselmn bu anlay durumunu u ekilde
aklyor.
-
-
Geceninkaranlonukaplayncabiryldz
grd, Rabbim budur, dedi. Yldz batnca,
batanlarsevmem,dedi.
Ay' doarken grnce, Rabbim budur, de
di.Odabatnca,Rabbimbanadoruyolugs
termezseelbetteyoldansapantopluluklardan
olurum,dedi.
Gnei doarken grnce de, Rabbim bu
dur, zira bu daha byk, dedi. O da batnca,
dedi ki: Ey kavmim! Ben sizin (Allah'a) ortak
kotuunuzeylerdenuzam.
43
44
Kayyumiyet: Allah Tel'nn ezel ve ebed oluu,
dimmevcudiyeti,bkilii.
45
Rububiyyeti Mutlaka: Her eyi kaplayan ve ida
resialtnaalmolanAllahTel'nnrububiyyeti.
46
Baz nshalarda bu
ekildegemektedir.
SeyyidMuhammedNrlArab35
Ey Allah Telm ezelde baklarn hep-
sini ynelttiin Muhammed sallallh aleyhi
ve selleme salt klman diliyoruz.
veya olaraktaokunabilir. Cmi
(btnhepsi)demektir.
Baklarnyneldiiinsan
AllahTelnnkendisi.
Allah Tel, Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemdenazarlarnntmnzt,sfatvefiiller
olarak zuhur ettirmitir. nk Raslllah
sallallhaleyhivesellembtnyaratlmlarn
asl zuhur yeridir. Zahir olan eyalarn ve zatla
rn
hakikatidir.
Buradansanbeerolarakdnrsekin
sanlardanbirisimanasndadr.
nsan ezel ise Allah Telnn ilmi ezeli
sindeki,demektir.
Suretl nsanil Ezel ise halk lemindeki
insanda olacak btn madd suretleri toplayan
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemdir demek
olur.
Ey Allah Telm Raslllah sallallh aley
hi ve sellemin makam ve derecesi hrmetine
Ey Allah Telm ezelde insann asl ve
kendisi olan Muhammed sallallh aleyhi ve
selleme salt klman diliyoruz.
36SaltZtiyye(Sura)veAklamas
bizerahmetklmandiliyoruz.
Muhyiddin bnl Arab bu kelamdan sonra
buyurduki;
Hakkn varlklar fazilet zere Halk lemin
de ve eyada ortaya karnda (en faziletli
Raslllahsallallhaleyhivesellemdir.)
Faziletzereyaratmak,demektir.
Hakktr. Yani Yaratl faziletlerin
de hakikatinin btn olarak zuhur ettii
Raslllahsallallhaleyhivesellemdir.nk
oyaratlnasldr.
Ey Allah Telm insanlardaki faziletleri
onunla belirlediin Muhammed sallallh
aleyhi ve selleme salt klman diliyoruz.
47
Ey Allah Telm kavumadaki yaknl
Kbe kavseyn olan Muhammed sallallh
aleyhi ve selleme salt klman diliyoruz.
47
SeyyidMuhammedNrulArabaklamasndabu
buksmyoktur.
SeyyidMuhammedNrlArab37
Kbe kavseyn
48
e iaret edilmektedir.
Yani ki kavs Raslllah sallallh aleyhi ve
selleminvcuddairesineiniiveebeddairesine
k;
Mebde ve maad (Balang ve dnlecek
yer) kavsi ismi altnda btn isimleri iine al
mas;
Evvel ve ahir de byledir. Yine Zhir ismi
nzl(ini)batnuruc(ykselme)kavsidir.
KbekavseynmakamAllahTelnndr.
Ehadiyyetl cem makam ise Makam
Muhammedolaraktabiredilir.
49
48
Kbe Kavseyn: Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemin Mrac gecesinde bilmediimiz bir ekilde
Allah Telya yaknlndan kinye olan bir tbir.
KurnKerimdemelenbuyrulduki:
O (Muhammed sallallh aleyhi ve sellem)
Rabbine Kbe Kavseyn veya daha yakn oldu.
(Necm,9)
Ehli snnet limleri buyurdu ki: Mrc, ruh ve
cesed birlikte olarak Mekkei Mkerremeden Ku
dse ve oradan yedi kat ge, sonra Sidre denilen
yere ve Sidreden Kbe Kavseyn makmna uyank
olarak, gece bir anda gtrlm ve getirilmitir.
Bunuyapan,AllahTeldrveancakOyapabilir.
KbeKavseyntahtnnSultnsen,benbirhi
im, Misafirinim dememi saygszlk sayarm.
(MevlnHlidiBadd)
49
Yetimin malna yaklamayn
Ey Allah Telm senin grndn
Muhammed sallallh aleyhi ve selleme (bu
saydklarm nedeniyle) salt klman diliyo-
ruz.
Raslllah sallallh aleyhi ve sellem Allah
Telnnmazhariyetidir.
Raslllah sallallh aleyhi ve sellem
mazhar klldr. Yani Allah Tel onda tam
olarakzuhuretmitir.
EyAllahTelmseninzuhurunOndanve
yineOnadr.
50
SeyyidMuhammedNrulArabaklamasndabu
buksmyoktur.
SeyyidMuhammedNrlArab39
Ey Allah Telm, Raslllah sallallh
aleyhi ve sellem rahmete kavumu olduu
gibi dier eyler Onunla Senin rahmetine ka
vutular.
HamdvekrlemlerinRabbiolanAllah
Telyadr.
52
51
Fark lemi beeriyet ile ilgili olduu iin selam
kelimesidnyayaiareteder.
52
Aklamalarda hata ve kusurlar ahsma aittir.
Tercmeninbittiitarih08.06.2010