You are on page 1of 27

11/27/2013

1
CHNG M U
GII THIU MN HC
ThS. Nguyn Thnh Lun
Email: luannt@cntp.edu.vn
KHOA CNSH & KTMT

BI GING CC PHNG PHP
NUI CY T BO
CNG MN HC
Tn hc phn: CC PHNG PHP NUI
CY T BO
Ma hc phn: 08220058
S tn ch: 2 (2, 0, 4)
Trinh : Dnh cho sinh vin i hc
H o to: i hc

Mc tiu mn hc
Trnh by c kin thc chung v nui cy t
bo, nhng hiu bit chung v mi trng v
iu kin nui cy;
Hiu r cc phng php nui cy c bn cc
m t bo khc nhau nh vi sinh vt, thc vt
hoc ng vt.
Hiu c s nh hng ca cc iu kin
ngoi cnh n kh nng nui cy v sinh
trng, pht trin ca t bo cng nh xut hin
cc bin d ca m hoc t bo sinh vt khi c
s thay i cc yu t ngoi cnh.
11/27/2013
2
Ni dung c bn ca mn hc
C bn v nui cy t bo
Cu trc c bn ca t bo v s di
truyn ca n sau khi nui cy.
C ch iu ha v hot ng ca h
gen i vi t bo nui cy.
Cc phng php v k thut p dng
cho k thut nui cy t bo.
ng dng thc tin ca k thut nui cy
m & t bo.

Ti liu hc tp
Sch, gio trnh chnh
[1] Nguyn Hong Lc. Gio trnh Cng
ngh t bo, NXB i hc Hu. 2006
[2] Bi Trang Vit. Nui cy m v t bo
thc vt, Nh xut bn Gio dc. 2005
[3] Nguyn nh Giu, Nguyn Chi Mai,
Trn Th Vit Hng. Sinh l hc ngi v
ng vt. T sch i hc Khoa hc T
nhin TP HCM. 2000
Ti liu tham kho
Novakovic, G.V. & Freshney, R.I. Culture
of Specialized Cells Culture of Cells for
Tissue Engineering, Wiley-Liss, New
Jersey, USA. 2006
Mather, J.P. & Roberts, P.E. Introduction
to Cell and Tissue Culture: Theory And
Technique, Plenum Press, New York.
1998.

11/27/2013
3
Tiu ch nh gi mn hc
D lp: 80% tr ln tnh theo s tit
ln lp
Thi gia hc phn: 0%
Thi kt thc hc phn: 70%
Khc: 30% (Tho lun, tiu lun)

nh gia tiu lun (30%)
Seminar + tiu lun theo nhom
Thi gian: 15 pht/nhom, phi c y thnh
vin bo co
Ch v 1 ti liu chuyn ngnh v:
Nui cy t bo VSV
Nui cy t bo thc vt
Nui cy t bo ng vt
Ch trng vo cc phng php nui cy hin
i, ng dng cao
Mi nhom tiu lun: 4 ngi
BO CO TIU LUN
Sinh vin t chn lc tn ti ph hp
v cc lnh vc nui cy t bo vi sinh
vt, thc vt & ng vt.
Chn lc phng php nui cy hin i,
theo quy trnh nui cy theo cng nghip
(thnh phm).
c lng r rng gi c, phn tch u
v nhc im ca thit b v hiu sut
s dng cho i tng c th.
11/27/2013
4
Cu trc bi bo co seminar
Bao gm cc phn:
T VN
TNG QUAN
PHNG PHP NGHIN CU: ch trng
KT QU D KIN
THO LUN & KT LUN.
KIN NGH (NU C)

BO CO DI DNG FILE PPT C GHI
M
THI HN NP BI
LP TRNG TNG HP CC FILE
CA CC NHM VO A V GI A
V KHOA VO NGY 22/11/2013
(Khng nhn bi sau ngy trn)

BA A GHI: BI TIU LUN MN..
LP:.
Thi kt thc hc phn
Hnh thc thi: Trc nghim

Bao gm tt c ni dung c hc trong
ton b mn hc va gio trnh lin quan.
C phn cu hi ting Anh (nng cao)

Gm 4 phn chnh: i cng nui cy t
bo, PP nui cy TB VSV, Thc vt, ng
vt (C cu hi ting Anh)


11/27/2013
5
CNG CHI TIT
STT Ni dung S tit
1 Chng 1: M u 2
2 Chng 2: Sinh trng v bt ng ca t bo 4
3 Chng 3: ng hc sinh trng ca t bo 4
4 Chng 4: Thit k h ln men 4
5 Chng 5: Nui cy t bo vi sinh vt 4
6 Chng 6: Nui cy t bo ng vt 4
7 Chng 7: Nui cy t bo thc vt 4
8 Bao cao tiu lun 4
Cc ging vin phu trch mn hc
ThS. Nguyn Thnh Lun (PP nui cy
TB VSV - 3 tun u)
ThS. Phm Vn Lc (PP nui cy TB
thc vt - 2 tun tip theo)
ThS. Li inh Bin (PP nui cy TB
ng vt - 3 tun cui)
CHNG I: M U
11/27/2013
6
I CNG V CNG NGH T BO
Khi nim Cng ngh sinh hc hin i
Lch s hnh thnh Cng ngh t bo
Cc qu trnh sinh hc trong cng ngh
t bo
Ti sao li l: Nui cy t bo?
Cc u v nhc im ca cng ngh
t bo

Cng ngh sinh hc hin i
Cng ngh sinh hc hin i l cc qu
trnh sn xut quy m cng nghip m
nhn t tham gia trc tip v quyt nh l
cc t bo sng (vi sinh vt, thc vt v
ng vt). Mi t bo sng ca c th sinh
vt hot ng trong lnh vc sn xut ny
c xem nh mt l phn ng nh.
Cng ngh sinh hc hin i
Thut ng Cng ngh sinh
hc thng c s dng.
Vy CNSH l g?

Nhng k thut mi nh DNA
ti t hp (DNA recombinant)
v dung hp t bo (cell
fusion), c xem l lnh vc
cng ngh sinh hc hin i.
11/27/2013
7
Cu hi
Hy cho bit bn cht ca phng
php DNA ti t hp v dung hp t
bo?

Cc ng dng ca 2 phng php trn

Nhu cu ca CNSH hin i
Cc dc phm:
Sn xut Insulin cha bnh i tho
ng
Sn xut cc Hormone sinh trng ngi
iu tr bnh ci ca tr em
Cc Interferon (IFNs) chng vim nhim,
vaccine phng bnh v cc khng th n
dng dng chn on
QUY TRNH CNG
NGH NUI CY
T BO IN HNH
11/27/2013
8
Nhu cu ca CNSH hin i
Cc con ging sch bnh hoc kho mnh
hn, cc vt nui dng lm thc phm co
sn lng cao co th c pht trin
Cc loi cy trng quan trng c bin
i di truyn co cc tnh trng chng
chu stress
Chng chu cht dit c v khng cn
trng
Pht trin cc vi sinh vt c bin i di
truyn (genetically modification organisms)
Recombinant DNA (rDNA) - Cloning
L nhng k thut cho
php thao tc trc tip
nguyn liu di truyn
ca cc t bo ring
bit.
C th c s dng
pht trin cc vi
sinh vt sn xut cc
sn phm mi cng
nh cc c th hu
ch khc.
11/27/2013
9
Mc tiu chnh ca cng ngh rDNA
Gn mt gen ngoi lai (foreign gene) m
ha cho mt sn phm mong mun vo
trong cc dng DNA mch vng (plasmid
vector) ca vi khun

Chuyn gene vo trong mt c th vt
ch gen ngoi lai co th biu hin
sn xut sn phm ca no t c th ny.
Dung np t bo (cell fusion)
Dung np t bo
L qu trnh hnh thnh mt t bo lai n
(single hybrid cell) vi nhn v t bo cht
t hai loi t bo ring bit t hp cc
c im mong mun ca c hai loi t
bo ny.
ng dng trong vic ng dng sn xut
t bo lai trong sn xut khng th n
dng, ghep m t bo,
11/27/2013
10
Cng ngh nui cy t bo
Cc cng ngh DNA ti
t hp hoc dung np
t bo c khi u
bi nhng nghin cu
thun ty v cc kt
qu cui cng c th
pht trin thnh mt
loi t bo mi c th
sn xut sn phm c y
ngha thng mi
CNG NGH T BO
i hi phi pht trin thnh quy trnh cng
ngh vi cc cng ngh kh thi v co hiu
qu kinh t cao.

Nhu cu tm hiu cc phng php nui
cy t bo ti u nht.

Lch s hnh thnh
T khi no chng ta bit c cng ngh
nui cy t bo?

Cng ngh nui cy t bo ngy nay khc
vi cng ngh nui cy t bo ngy xa xa
nh th no?

Mc ch ca nui cy t bo hin i?
11/27/2013
11
Lch s hnh thnh
Mi c th sinh vt phc tp u gm nhiu
n v nh cc t bo hp thnh hay T
bo l n v sng cn bn ca mi cu trc
sinh vt (Schleiden v Schwann, 1838).
Lch s hnh thnh
Sydney Ringer (1836 1910),
ngi Anh khm ph ra dung
dch Ringers Solution quyt
nh nng u trng t cc
loi mui gm 6.5g NaCl, 0.42g
KCl, 0.25g CaCl
2
and 1 mole
Natri bicarbonate

ng dng trong tt c cc th
nghim in vitro v cc m v c
quan (c, tim ca chim, c,
ng vt c v..)
Lch s hnh thnh
Vo nm 1885, Roux
chuyn 1 mu a mi
trng nui cy t bo
thn kinh of 1 phi t
bo g v duy tr trong 1
mi trng mui saline,
m u cho vic pht
trin cng ngh nui cy
t bo.
Wilhelm Roux (1850 1924)
ngi c
11/27/2013
12
Lch s hnh thnh
T 19071910, sng
ch ra m t bo nhn
to t t bo thn kinh
ch trong mi trng
cha lymphocytes
Ross Granville Harrison
(M)
(1870 1959)
Lch s hnh thnh
n nm 1960,
Melcher v
Bergman l nhng
tc gi u tin tch
v nui cy thnh
cng t bo n
ca thc vt trong
cc bnh ln men
mi trng nhn
to.

Mc ch tim hiu
Cc cht xc tc sinh hc v t bo c
chn lc hoc sa i di truyn phi thch
hp cho cc hot ng sn xut
Ph hp vi m hnh sn xut quy m
cng nghip ng dng
Tm hiu cc phng php ti u nht
cho nhu cu thu nhn sinh khi 1 sn
phm thng mi
11/27/2013
13
Cc qu trnh sinh hc (Bio-processing)
Phi thu c cc cht xc tc sinh hc tt
nht (vi sinh vt, t bo ng vt, t bo thc
vt,hoc enzyme)
To ra mi trng tt nht co th cho s xc
tc bng cch thit k cc bioreactor/fermenter
thch hp vi phng thc ti u nht.
Phn tch cc sn phm mong mun t hn
hp phn ng trong mt phng thc kinh t
nht.
NHC LAI
Bio-prossessing
K thut to dng t bo
11/27/2013
14
B phn ng sinh hc
B phn ng sinh hc
Theo anh/ch, b phn ng sinh hc
(Bioreactor) l g?

Mc ch ca vic s dng b phn ng
sinh hc l g?
11/27/2013
15
27/11/2013 43
27/11/2013 44
27/11/2013 45
11/27/2013
16
27/11/2013 46
27/11/2013 47
27/11/2013 48
11/27/2013
17
27/11/2013 49
27/11/2013 50
27/11/2013 51
11/27/2013
18
Nui cy t bo
Nui cy t bo l
chn lc cc t bo
giai on pht
trin ti u nht
trong qu trnh sinh
trng v pht trin
ca t bo sinh vt
sng gm 4 giai
on l: thch nghi,
tng trng, cn
bng v suy tn.
Phng php nui cy t bo
im khc bit gia phng php nui
cy t bo n thc vt v ng vt,
VSV :
Mc v trng
Tn ti di dng huyn ph
Tc phn chia sinh khi
Phng thc sinh dng
Cc cht c to ra trong qu trnh trao
i cht
Cu trc c th sinh vt

Cc dng nui cy t bo
11/27/2013
19
Nui cy t bo vi sinh vt
Prokaryotes:
T bo vi khun
Virus v cc
bacteriophage

VSV Eukaryotes:
nm men, nm mc, to
(algae), V nguyn sinh
(protozoa)

S lc v lch s pht hin v gii thiu
khng sinh penicillin

Pht hin tnh c vo nm 1928 do A. Fleming


Khng sinh penicillin
Penicillin chrysogenum

Thuc h hiu kh
bt buc,
L loi nm si bo
t h.
Khi mi pht hin
trong mi trng
c, chng to ra hai
dng khun ty:
khun ty kh sinh v
khun ty dinh dng
mu trng
11/27/2013
20
Da vo tnh cht ca canh trng
Nui cy chm

Nui b mt
Hiu qu kinh t
Vi ngun c cht chnh l glucose v ln
men theo phng php chm
Nng penicillin G trong dch ln men
nhng nm 80 - 90 ca th k XX t
khong 80.000 UI/ml (tng ng nng sut
khong 40 - 50 kg penicillin G/m
3
dch ln
men ).

11/27/2013
21
Nui cy t bo thc vt
Khi ngun t s tch
chit cc nhm m t r,
l, mm (explant culture)
thnh cc m so (callus)
trn mi trng dinh
dng in vitro
Nui cy m t bo thc vt
L s nui cy v
trng cc c quan, m,
t bo thc vt trn
mi trng nhn to
c kim sot.

Nui cy hoa lan Mokara
Hnh . Lan Mokara
Lan Mokara l mt loi
hoa p c gi tr kinh t
cao.
Mokara c hoa nhiu
mu sc c rt nhiu
ngi a thch & l loi
hoa c lng tiu th ln
trn th trng.
11/27/2013
22
Nui cy t bo cn trng
Rui gim (Drosophila melanogaster)
Nghin cu phn ng sinh ha hc
siRNA (RNA thm lng)

Cc loi u trng ca bm, chu chu
v su
Recombinat protein
Xc nh cc nhm RNA hoc DNA kh
xc nh cc nhm sinh vt bc cao
Nui cy t bo ng vt
a dng:
Nui cy t bo gc
Sn xut vaccine
Bit ha dng t bo ng vt
Hot cht chng ung th
Khng th n dng
.
ng dng cc th nghim thnh cng
trn ngi phc v cho mc ch y hc
Cng ngh t bo gc (stem cell)
11/27/2013
23
Sn phm ca qu trnh sinh hc
Sn phm bin dng ca sinh vt
Sn phm s cp: carbohydrate, acid beo
(fatty acid), amino acid,
Sn phm th cp: alkaloid, nicotine,
berberin, ginsenosid, palitaxel,
bacteriocin,
Sn phm th cp gip p ng stress,
phng v chng vi sinh vt, cn trng,
ng dng trong tch chit hp cht sinh hc th cp
Hp cht ginsenosid
t cy Nhn sm
(Panax ginseng):
Tc dng n h thn
kinh trung ng
Gia tng sc khng
Tng cng co bp c
tim
H ng huyt

Saponin
Lm gim sc cng b mt, to bt nhiu khi
lc vi nc, co tc dng nh hoa v ty sch.
Lm v hng cu ngay nhng nng rt
long.
c vi c v ng vt mu lnh; co tc dng
dit nhng loi thn mm nh giun, sn, c
sn.
Kch ng nim mc, gy ht hi, mt.
C th to phc vi cholesterol hoc vi cc
cht 3--hydroxysteroid khc

11/27/2013
24
ng dng nui cy TB trong y dc
Bao gm:
Sn xut cc hot cht nh Diosgenin,
Codeine, Morphine, Atropine, Hyoscy-
amine, Scopolamine, Digoxin, Digitoxin,
Quinine, Reserpine, Artemisinin
Vaccine
Hormone tng trng/kch thch
Khng th n dng
T bo gc trong cy ghp m/t bo
Chn lc phng php lm tng sn lng
iu kin mi trng thch hp
Chn la chng co nng sut cao
Bin i tin cht
X ly vi cc cht cm ng
C nh t bo
Tit sn phm ra mi trng
Gy t bin t bo
Pht sinh hnh thi

C nh t bo
Mt h thng c nh co th duy tr s sng ca
t bo qua mt khong thi gian di v phng
thch phn ln sn phm ra mi trng ngoi
bo dng n nh:
S c nh thng b hn ch
Sinh khi ban u phi c nui cy dng
huyn ph t bo
Sn phm bt buc tit ra mi trng
Sn phm b thoi bin
Ngn cn s khuch tn ca t bo

11/27/2013
25
Tit sn phm ra mi trng
Lm tng kh nng sn xut nhng hp
cht th cp bng cch kch thch cho t
bo tit chng ra ngoi mi trng.
Tng tnh thm ca mng t bo lm
tng s tit sn phm ra mi trng
nhng kt qu t c vn rt hn ch
(thay i kh nng ca mng t bo)

Gy t bin t bo
Cc dng t bin iu ha v t bin khuyt dng c
s dng rng ri sn xut ra rt nhiu loi sn phm nh
amino acid, nucleotide, khng sinh,
S gia tng hot ng bin dng bng cch s dng cc t
bin iu ha co th thc hin
Vic chn lc cc kiu t bo ng dng cho mc ch nui
cy l mt yu t quan trng sn xut ra cc loi sn phm

Pht sinh hnh thi
Nui cy lng r (chuyn
plasmid Ri vo vt thng
trn m)
11/27/2013
26
Chn lc mi trng thch hp
iu kin mi trng thch hp
Thnh phn cc cht trong mi trng
nui cy, cht iu ha sinh trng thc
vt, pH, nhit , thng kh, lay
chuyn, nh sng,
V d: Auxin thng c b sung vo mi
trng cm ng s to m so, v no s
c gi li vi mt hm lng rt thp hoc
loi b hn t bo sn xut cc cht bin
dng

Cc lu trong s dng phng
php nui cy t bo
Khng nn nui cy t bo mt cch i tr m
khng tnh ton n kh nng to ra nhng sn
phm c bit ca loi o.
Khng phi tt c cc c quan u co kh nng
to ra cht m ta quan tm.
Trong qu trnh nui cy, lun lun phi tin hnh
tuyn chn nng cao nng sut to ra cc sn
phm bc 2.
B sung c cht tng ng.
Tm ra mi trng c hiu cho tng loi t bo

Cc u im
iu kin phn ng nh nhng, n ha:
qu trnh sinh hc t nh hng so vi qu
trnh ha hc
Tnh c hiu: 1 enzyme ch 1 hoc 2 c
cht xc tc
Tnh hiu lc: enzyme xc tc nhanh,
mnh so vi cht xc tc khc
Cc ti nguyn co th i mi
Cng ngh DNA ti t hp: h tr vic chn
lc dng/ging
11/27/2013
27
Cc u im
iu kin nui cy co th c kim sot
v co th c ti u cho vic sn xut
sn phm trao i cht th cp.
T bo co th c chn lc v ci thin
bng cch nhn dng in vitro
Co th d dng nghin cu chuyn hoa
cc cht trong t bo v c ch sn xut
sn phm trao i cht th cp.

Cc nhc im
Cc hn hp sn phm phc tp: xc
nh kh khn v kh tch chit
Cc mi trng nc loang: nh v
t tin
S nhim bn: d b ln t bi cc VSV
k sinh /cng sinh.
Khuynh hng hay bin i: do mi
trng hay t bin
KT THC CHNG I
THANK YOU FOR
YOUR ATTENTION!

You might also like