03 april 2014 , pag.

22
Kind aan huis in oorlogsbarak
INTERVIEWWIETSE RAKERS
De enige overgebleven oorlogsbarak in Groningen staat bij Sellingen. Hij wordt
gerestaureerd en daar is Wietse Rakers (89) blij mee. Hij werkte als tiener in het
kamp waar de barak toe behoorde.
Marcel Looden
JIPSINGBOERTANGE In een eenzaam
bosje bij Sellingen, waar het lang stil
was, wordt nu gewerkt. De oorlogs-
barak die daar staat, de enige die
Groningen nog heeft, wordt opge-
knapt. De barak waar de 89-jarige
Wietse Rakers zoveel herinneringen
aan bewaart.
Rakers woont op een steenworp
afstandvandat bosje, inhet dorpJip-
singboertange. Een fikse wandel-
tocht over stille wegen brengt hem
ernaartoe. En altijd als hij daar aan-
komt en dat deed hij na de oorlog
vele keren ziet hij die keuken weer
voor zich.
,,Ik werkte na de lagere school in
de keuken van Kamp De Beetse, zo
heette het, vertelt hij. ,,Het kamp
hadmeer barakken. Ikging er in1939
aan de slag. Toen verbleven hier
mannen die in de werkverschaffing
zaten, die hier land ontgonnen. Daar
werd het kamp voor gebouwd, h,
voor de werkverschaffing.
Zes guldenper weekverdiende Ra-
kers. Hij was14jaar. Het geldwas zeer
welkom in het ouderlijk huis, dat
vlakbij stond. ,,Ik werkte in de barak
waar de keuken was. Groenten was-
sen, stamppot maken. s Avonds
keerden de mannen terug van het
veld en dan haalden ze in de keuken
hun eten. Dan fietste ik naar huis.
Dat ritme hield hij ook nog een
tijdje aan na de Duitse inval. Maar
toen kreeg het kamp een andere be-
stemming. ,,De Duitsers huisvestten
er honderden Joden. Ik weet nog dat
ze aan kwamen wandelen. Ik heb ze
nog een beetje geholpen, maar ik
hadgeenwerk meer. De Jodenmoes-
ten zelf hun eten maken. Later in de
oorlog zag ik henwegwandelen, hun
noodlot tegemoet. Ze liepen naar
Stadskanaal, ze gingen naar Wester-
bork en vandaar naar het oosten.
Vreselijk.
Na de bevrijding werden er
NSBers inde barakkengevangenge-
zet. ,,Ik kreeg er weer een baan, eerst
als bewaker. Ik liep met een jachtge-
weer rond het kamp, maar vond dat
niet leuk. Ik verlangde naar de keu-
ken en kreeg daar ook weer werk. Ik
bereidde het etenvoor het kampper-
soneel.
Rakers bleef, toen ook de NSBers
waren verdwenen, in de buurt wo-
nen. Met vrouw en kinderen en met
gemengde gevoelens over die wel
heel noeste arbeid in dat kamp. Hij
verdiende op verschillende manie-
ren zijn brood en zag de wereld ver-
anderen. Hij zag ook hoe de ene na
de andere barak verdween en alleen
die ene bleef staan. Die vande kamp-
commandant, die Rakers goed ken-
de omdat hij daar zijn loon in ont-
vangst nam.
Dat gebouwtje was lange tijd van
Staatsbosbeheer, kreeg een andere
eigenaar, verpauperde, maar wordt
nu in opdracht van de gemeente
Vlagtwedde opgeknapt. Na de res-
tauratie kunnen mensen er een kijk-
je nemen en iets leren over de ge-
schiedenis van Kamp De Beetse.
Wietse Rakers komt er zeker kijken,
maar die geschiedenis hoeft hij niet
te leren. Die kent hij, beter dan wie
ook.
Later in de oorlog
zag ik de Joden
wegwandelen, hun
noodlot tegemoet
Wietse Rakers bij de barak waar hij voor, na en korte tijd tijdens de Tweede Wereldoorlog in de keuken werkte. Foto Boudewijn Benting
31 maart 2014 , pag. 12
Barak geeft geheimen prijs
REPORTAGE OORLOGSBARAK SELLINGERBEETSE
Maandenlang al staat de oorlogsbarak in Sellingerbeetse, die wordt
gerestaureerd, in de belangstelling van archeologen en historici.
Afgelopen zaterdag mocht het publiek naar binnen.
Barak geeft geheimen prijs
Diana Hollander
SELLINGERBEETSE De indringende
geur van verf is overal. Hij is niet te
missen voor de enkele tientallen
mensen die deze zaterdag de oor-
logsbarak in Sellingerbeetse bezoe-
ken.
Ze hebben de primeur. Sinds het
begin van de restauratie van het ver-
vallen pand aan de Zevenmeers-
veenweg zijn er niet of nauwelijks
nog gewone mensen binnen ge-
weest.
Op de voorlaatste dag van de
Grunneger Weke in Vlagtwedde
komt daar veranderingin. Projectlei-
der Jochem Abbes ontvangt de gen-
teresseerden en legt hen uit over de
geschiedenis van de barak. ,,Kamp
De Beetse was in de jaren dertig een
plek waar werkloze mannen tewerk
werden gesteld. In de Tweede We-
reldoorlog werd het een Jodenkamp.
Vijfhonderd Joodse mannen hebben
hier verbleven. Het terrein bestond
destijds uit acht barakken en een x-
aantal functionele gebouwen. Het
was het grootste Jodenkamp van Ne-
derland. In de nacht van vrijdag 2 op
zaterdag 3 oktober 1942 zijn alle
mannen door de Duitsers wegge-
voerd.
Vertellend over familieleden die
zijn gestorven in de oorlog en over
een bezoek aan een concentratie-
kamp in Duitsland, schuifelen gen-
teresseerden door het gebouw.
,,Nooit gewetendat hier zoveel men-
sen hebben gezeten, merkt een
vrouw op. In een grote ruimte, die
ooit deels dienst deed als slaapver-
trek voor kampbewoners, staan
mensenstil bij de authentieke raam-
pjes ennemeneenkijkje inde kamer
van de voormalige kampbeheerder.
De open haard en een kast zijn hier
stille getuigen. ,,Indrukwekkend
hoor omhier te zijn, merkt iemand
anders fluisterend op.
Jochem Abbes is tevreden over de
belangstelling. De restauratie, die
zonacht maandengeledenbegon, is
grotendeels klaar.
,,Nog anderhalf, twee maandenen
dan is het af. We hopen dat er dan
een expositie ingericht kan wor-
den.
Nooit geweten
dat hier zo veel
mensen hebben
gezeten
Belangstellenden in de barak met Jochem Abbes helemaal links. Foto Harry Tielman
Keuken van kampbaas is terug

De woon-
kamer,
daar moet
de bezem
nog
doorheen
REPORTAGE
RESTAURATIE
3 Binnenkant van barak in Sellin-
gen wordt gerestaureerd
3 We zoeken verhalen van men-
sen
In de barak in Sellingen wordt de
Door Marcel Looden
Sellingen In de barak in Sellingen wordt de
stilte die er zo lang was dagelijks gebroken.
Het binnenste deel van het gebouw wordt
gerestaureerd en zo goed mogelijk in oude
staat teruggebracht. Daardoor is de keuken
van de kampcommandant teruggekeerd.
In de enige overgebleven barak van het
Kamp De Beetse woonde in de oorlog de
commandant. Indie jarenwerdener honder-
den Joden gevangen gehouden. Het kamp
was inde jaren30gebouwdvoor de werkver-
schaffing. Na de bevrijding zaten er NSBers,
in de decennia erna verdween de ene na de
andere barak.
Alleen de ene barak bleef staan en kwam
enkele jaren geleden in handen van de ge-
meente Vlagtwedde. "De barak was toen erg
verpauperd", vertelt wethouder Seine Lok.
"Er zat asbest inhet dak endat hebbenwe als
eerste verwijderd. Vervolgens zijn de bui-
tenmuren aangepakt."
Nu lopen er elke dag mannen van aanne-
mer Blokzijl in het gebouwtje. Ze herstellen
binnenwanden en verwijderen zaken die
waren aangebracht door Staatsbosbeheer, de
organisatie die de barak vele jaren in eigen-
dom had. Ze hebben zelfs een nieuwe bin-
nenwand gemaakt, zo authentiek mogelijk.
de bouwvakkers doen dat alles onder het
toeziend van Max Boelens, de bouwkundige
van de gemeente.
Zo is het keukentje van de kampcomman-
dant weer toonbaar en hebben de slaapka-
mer ende wc ook weer eensmoel. De woon-
kamer oogt nog rommelig en stoffig, daar
moet de bezem nog doorheen.
"Als de restauratie klaar is, kunnen bezoe-
kers de kamers weer zien", vertelt Lok. "Ook
wordt op andere manieren verteld over de
geschiedenis van het kamp." In het voorste
deel wordt een modelbarak getoond: daar
kunnen bezoekers zien hoe weinig ruimte
gevangenen hadden en hoe hun toiletten er-
uit zagen. De restauratie nadert haar voltooi-
ing en dan is dat vervallen gebouwtje einde-
lijk weer boven Jan. "Ik ben daar blij mee",
zegt Lok. "Ik ben ook blij met de hulp die we
krijgen van een werkgroep van mensen uit
de regio die betrokken zijn bij dit project.
Jaap Spanninga is een van hen, hij weet heel
veel over dit onderwerp. Maar we zoekennog
meer verhalen. Van Sellingers of anderen die
zichiets herinnerenvanhet KampDe Beetse,
die er informatie over hebben. Zij kunnendat
aan de gemeente laten weten."
@
marcel.looden@dvhn.nl
Max Boe-
lens toont een
van de ver-
trekken. Foto
DvhN/Anne
Marie Kamp
03 mei 2012 , pag. 32
In de keuken van de kampcommandant
REPORTAGE
OORLOGSBARAK
3 Gebouwtje bij Sellingen
vanavond even open voor
lezing
Sellingen Vanavond gaat de enige
Door Marcel Looden
Sellingen Vanavond gaat de enige
overgebleven oorlogsbarak in de
provincie Groningen even open
voor een klein gezelschap. Die ba-
rak, oud en vervallen, staat bij Sel-
lingen. Voorafgaand aan die kort-
stondige opening kreeg Dagblad
van het Noorden toestemming het
gebouwtje te betreden en te ver-
kennen. Wat volgde, was een span-
nend avontuur.
Een lome stilte hangt op deze
zonnige middag over het Zeven-
meersveen, over die kleine veenko-
lonie nabij Sellingen. Het oog reikt
ver over de landerijen maar op die
vlakte is er ook dat kleine bos. En
daarin staat de enige overgebleven
barak van het Kamp De Beetse. Hij
staat daar eenzaam maar op deze
middag komen er mensen op be-
zoek. Wethouder Seine Lok en cul-
tuurambtenaar Jochem Abbes van
de gemeente Vlagtwedde zijner, zij
zijn de gidsen.
Zij zijn dat omdat de gemeente
het gebouwtje in handen heeft.
"Het was vaneenstichting maar tot
een restauratie kwam het steeds
niet", vertelt Lok. "We willen het
graag behouden en hebben het
overgenomen. Kijk, het dak is in-
middels vernieuwd, daar zat asbest
in. We laten nu onderzoeken hoe
een restauratie het beste uitge-
voerd kan worden, hoe de barak zo
authentiek mogelijk bewaard kan
blijven."
Waar nu bomen staan, stonden
ooit de andere barakken van het
Kamp De Beetse. Dat kamp werd in
1935 opgericht in het kader van de
werkverschaffing. "De bewoners
van het kamp groeven het veen af",
weet Abbes. "In 1942 moesten zij
weg want toen werden hier joden
tewerkgesteld. Ontslagen joden. Er
zaten hier zon 500, het was het
grootste jodenkamp van Neder-
land. Maar kom, laten we binnen
kijken."
De deur wordt geopend. Binnen
stuiten we op een grote duisternis.
Her en der schijnt door gaten in de
verweerde muren een vlokje licht
naar binnenmaar het is vooral don-
ker. We schuifelen door, over een
drempel en komen dan in een ver-
trek. "Dit was het werkvertrek van
de kampbeheerder want die woon-
de hier, met zijnvrouw", vertelt Ab-
bes. "Zwamborn was zijn naam. Hij
was de baas hier."
Ja, de barak van de commandant
is overgebleven. Al die andere,
waarin de joden verbleven, zijn er
niet meer. "Die joden moesten eind
1942 hier weg, via Westerbork wer-
den ze naar het oosten gebracht.
Daarna zaten hier NSBers die na
Dolle Dinsdag waren gevlucht, na
de oorlogwerdener NSBers gevan-
gen gehouden. In de loop der de-
cennia zijn alle barakken de een na
de ander verdwenen."
Alleen deze ene dus niet. We lo-
pen verder door de duisternis en
komendaninde slaapkamer vande
commandant. Hoe klein is die ka-
mer en hoe klein is de woonkamer
daarnaast. In die woonkamer zit
nog een wasbak aan de muur, een
schouw is er ook, net als een boe-
kenkast. "Alles authentiek, ik heb
begrepen dat Mein Kampf ook in de
boekenkast stond", zegt Lok.
Een wonderlijk gevoel is het om
hier te staan, op de plek waar de
baas van De Beetse uitrustte van
zijn werkzaamheden. Wat ging er
in zijn hoofd om en in dat van zijn
vrouw? Stootte hij vaak zijn hoofd?
Het plafond is laag. De kleinheid
van de behuizing valt op en ach,
hoe moeilijk moeten al die joden
het dan gehad hebben, zo opeenge-
pakt in die andere barakken.
De muffe geur en de duisternis
geven je dat bedrukte gevoel dat er
ook in dat kamp geheerst moet
hebben. En lange oorlogswinter
moet het er zijngeweest. We schui-
felen terug en laten die winter ach-
ter ons. Buiten, na dat kijkje in de
keuken van de commandant, voelt
de zon o zo goed. Lang leve 2012.
Lezing
Abbes houdt vanavond in de barak een lezing over Abbes houdt vanavond in de barak een lezing over
de bevrijding van de gemeente Vlagtwedde, vanaf
19.00 uur. Daaraan voorafgaand is een wandeling.
Belangstellenden kunnen zich tot vanmiddag 12.00
uur opgeven (0599-326546). Er geldt: vol is vol.
"Bijzonder is dat de luisteraars voor het laatst de
barak in de oude staat kunnen zien. Na de lezing
gaat de barak weer op slot en volgt de restauratie",
zegt Abbes.
De wasbak en schouw in de woonkamer.
De verweerde buitenmuren. Abbes (links) en Lok in de barak.
De gang met de muffe geur.
De laatste oorlogsbarak van de provincie Groningen. Fotos: DvhN/Corn Sparidaens
Het vermolmde hout van de buitenmuur. Het vermolmde hout van de buitenmuur. Een vlokje licht valt naar binnen. Een vlokje licht valt naar binnen.
Vlagtwedde poogt oorlogsbarak te redden
Door Marcel Looden
sellingerbeetse < De bekende
oorlogsbarak bij Sellinger-
beetse staat nog altijd te ver-
pauperen. Reden voor de ge-
meenteraad van Vlagtwedde
om de noodklok te luiden en
burgemeester en wethouders
op te dragen een reddingspo-
ging te ondernemen.
Initiatiefnemer van de red-
dingsactie is coalitiepartij
ChristenUnie. Die vindt dat
het pand voor het nageslacht
bewaard moet worden en
kreeg deze week de steun van
de gehele gemeenteraad. Via
een motie hebben we B en W
gevraagd samen met de eige-
naar te kijken wat het opknap-
pen kost en welke invulling er
daarna aan het gebouw gege-
ven kan worden, zegt fractie-
voorzitter Annie Veneman.
De eigenaar is de Stichting
1939-1945 in Uithuizen. Die
verwierf de barak van Staats-
bosbeheer en kondigde vorig
jaar een sobere opknapbeurt
en inrichting aan. Tot nu toe is
daar niets van terecht geko-
men. Het gebouw staat er
heel slecht bij, zegt Vene-
man. Je zou denken dat hij bij
een fikse storm in elkaar stort.
Daarom moet er nu iets gebeu-
ren. Dit stuk geschiedenis
mag niet verloren gaan en het
is ook mooi voor toeristen als
die daar iets over het verleden
van de barak te weten kunnen
komen.
Zo denkt wethouder Seine
Lok er ook over. Hij wijst er op
dat de gemeente eerder al geld
in een haalbaarheidsonder-
zoek naar de restauratie van
de barak heeft gestoken. Er is
toen echter geen subsidie voor
een opknapbeurt gekomen.
We willen nu in beeld brengen
wat een restauratie kost maar
ook of een goede exploitatie
daarna haalbaar is. Want je
kunt de barak wel opknappen,
als hij vervolgens daar maar
gewoon staat te staan, heeft
het ook geen zin.
Directeur Reijntjes van de
Stichting Museum 1939-1945
zegt dat er al afspraken met de
gemeente zijn gemaakt. Wij
leveren het materiaal voor de
restauratie en de inrichting,
de gemeente regelt de man-
kracht. Dat laatste is helaas
nog niet gelukt.
Wethouder Hendrik Klap
reageert op dat laatste door te
stellen dat er inderdaad een
uitkeringsgerechtigde als
zelfstandig ondernemer plan-
nen had voor de restauratie.
Maar die is afgehaakt. Dat
plan gaat dus niet door.
< joden en nsbers
De barak aan de Zevenmeersveen-
weg maakte ooit deel uit van een
groter kamp. Dat werd in 1935 ge-
bouwd ten behoeve van de werk-
verschaffing. In de oorlog werden
er door de bezetters zon vierhon-
derd Joden gehuisvest. Eind 1944
werden er vrouwen en kinderen
van NSBers, die na Dolle Dinsdag
waren gevlucht, ondergebracht.
Na de bevrijding werden er NS-
Bers zelf gevangen gezet.
De raad van Vlagtwedde wil dat de verpauperde oorlogsbarak bij Sellingerbeetse voor het nageslacht behouden blijft. Foto: Hilbrand Dijkhuizen
Oorlogsmuseum Uithuizen ontfermt zich over kompborok in Sellingerbeetse
Door Marcel Looden
SELLINCERBEETSE Na lailge
onderhandelingen is de
kampbarak in
Sellingerbeetse
beetse eindelijk in handen
gekomen van de
Stichting
Oorlogsmuseum 1939-1945
Deze wordt eigenaar van
het verpauperde gebouw
aan de
Zevenmeersveenweg
weg
en krijgt de grond
gedurende
durende 99 jaar in erfpacht
De
stichting
wil de barak
restaureren
taureren en er een
perma-
permanente
nente expositie in
onderbrengen
gen Voorafgaand aan de
zestigste
tigste
bevrijdingsdag
wordt
er een informatiebord
geplaatst
plaatst
De barak is het laatste
overgebleven
gebleven gebouw van het
Kamp
Sellingerbeetse dat ten
behoeve van de
werkverschaffing
schaffing
werd gebouwd en
tijdens de
oorlog
joden
herbergde
bergde Staatsbosbeheer was
de afgelopen jaren de
eigenaar
naar en onderhandelde heel
lang
met het
Oorlogsmu- Oorlogsmuseum
seum Het al dan niet
verwijderen
deren van de fundamenten
van de overige barakken met
alle kosten van dien zorgde
voor veel
vertraging bij
de
gesprekken
sprekken Nu is dan eindelijk
de kogel door de kerk
Dit tot grote vreugde van
Dick Oosterhof
woordvoerder
der van een aantal Sellingers
dat zich inspant voor het
behoud
houd van de barak en
samenwerkt
werkt met het
Oorlogsmuseum
seum "Eindelijk kan er
gewerkt
werkt gaan worden aan de
restauratie en het inrichten
van een permanente
expositie
tie over de historie van het
kamp
Materiaal daarover is
er
gelukkig
voldoende De
kosten voor de restauratie
zijn fors tonnen volgens
Oosterhof
terhof "Er zal een
haalbaarheidsonderzoek
heidsonderzoek worden
uitgevoerd
gevoerd waardoor we precies
weten wat het kost en dan
moeten we
op
zoek naar
subsidies
sidies
Directeur R Reijntjes van
het in Uithuizen gevestigde
Oorlogsmuseum bevestigt de
plannen en laat weten dat de
ANWB inmiddels een bord ter
beschikking
heeft gesteld
Dit bord met
daarop
informatie
matie over de historie en de
plannen wordt binnenkort
bij
de barak geplaatst
Twaalfduizend euro
nodig
voor onderzoek
Reijntjes zegt in eerste
instantie
tie geld voor het
haalbaarheidsonderzoek
heidsonderzoek
nodig
te
hebben
ben zon twaalfduizend euro
Het Europese Leader
heeft in principe achtduizend
toegezegd Reijntjes heeft de
gemeente Vlagtwedde om de
resterende vierduizend
gevraagd
vraagd Dat laatste verzoek is
afgewezen
"Wij
betalen
namelijk
melijk ook mee aan Leader
zegt wethouder Roei van Dijk
"Onze bijdrage zit daarin
Dagblad van het Noorden, 08 februari 2005, blz.10
Sluiting
museum hindert project De Beetse niet
SELLINCERBEETSE De
reS-
tauratie van de
oorlogsbarak
barak in Sellingerbeetse
gaat door Dit ondanks de
sluiting
van het
Oorlogsmuseum
museum 1939-1945 in
Uithuizen De
stichting
die het museum beheert
is tevens initiatiefnemer
voor de restauratie en
heeft laten weten dat de
opknapbeurt absoluut
niet van de baan is Dit tot
grote
opluchting
van
Harm Jonker
Jonker woont
vlakbij
de
barak
rak aan de
Zevenmeersveenweg
weg
en maakt zich al jaren
sterk voor het behoud van het
unieke gebouw Het is het
laatste overgebleven pand
van het
kamp
De Beetse dat
in de jaren
dertig
door
landarbeiders
beiders in de
werkverschaffing
fing
werd gebruikt Tijdens
de
oorlog
zaten er joden na
de
bevrijding
werden er
NS-
Bers en SSers gevangen
gehouden
houden
De
stichting
in Uithuizen
liet enkele jaren geleden al
weten de barak te willen
kopen
pen van Staatsbosbeheer de
huidige eigenaar Jonker die
als opzichter voor hetzelfde
Staatsbosbeheer werkte was
opgetogen
Hij
had de barak
steeds verder zien
verpauperen
ren
De
aankoop
is
nog
altijd
niet rond en Jonker schrok
helemaal toen onlangs de
sluiting
van het museum
bekend
kend werd gemaakt
Directeur
teur Reijntjes heeft de
collectie
tie steeds groter zien worden
waardoor het museum te
klein is geworden In oktober
gaan daarom de deuren dicht
Reijntjes gaat
op
zoek naar
een ander onderkomen waar
hij
ook meer bezoekers kan
ontvangen
Jonker zocht contact met
Reijntjes en is gerustgesteld
Volgens hem ligt de koopakte
bij
de notaris en kan de
overdracht
dracht ieder moment
plaatsvinden
vinden "Dat is goed nieuws
Ik was inderdaad
bang
toen ik
over de
sluiting
las
Reijntjes bevestigt dat zijn
stichting
zeer binnenkort tot
de
aankoop
van de barak
overgaat "De
sluiting
van het
museum staat hier los van De
andere activiteiten gaan
gewoon
woon door De
stichting
houdt zich onder meer ook
bezig
met het behoud van
oorlogsbunkers
Het is de
bedoeling
dat de
barak wordt opgeknapt iets
waarvoor volgens Reijntjes
het geld beschikbaar is Na de
opknapbeurt krijgt het pand
een museale functie Aan de
hand van documenten fotos
en ander materiaal wordt de
historie van het
kamp
verteld
teld Parkeerplaatsen en
markeringspunten
keringspunten
op
de plekken
waar de andere barakken
hebben gestaan maken het
project compleet
Voor deze plannen is de
financiering
nanciering nog
niet geheel
rond maar Reijntjes is
optimistisch
mistisch
Hij
hoopt dat
deskundigen
kundigen na de
aankoop
zo
snel mogelijk met de
restauratie
ratie aan de
slag
kunnen
Dagblad van het Noorden, 02 februari 2004, blz.11