Fourierovi redovi i integrali

Ivica Jerbi
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Uvod

Jean-Baptiste Joseph Fourier (1768-1830),
francuski fiziar i matematiar, uveo je u analizu
Fourierov red i Fourierov integral

Fourierov red je jedan od najvanijih alata za
rjeavanje obinih i parcijalnih diferencijalnih
jednadbi
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Periodike funkcije
Za funkciju f(x) kaemo da je periodika ako je
definirana za sve realne x i ako postoji neki pozitivni
broj T takav da je

za sve x. Tada se broj T naziva period od f(x).
Ako je n bilo koji cijeli broj i vrijedi

za svaki x tada je svaki umnoak nT takoer
period funkcije.
) ( ) ( x f T x f = +
) ( ) ( x f nT x f = +
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Fuorierovi redovi. Eulerove
formule
Pretpostavimo da je f(x) periodika funkcija s
periodom 2 koja se moe razviti u trigonometrijski
red



Za takvu funkciju f(x) elimo odrediti koeficijente
pripadajueg reda (a
0
, a
n
i b
n
)

0
1
( ) ( cos sin ) (1)
n n
n
f x a a nx b nx

=
= + +

FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI

Fuorierovi redovi. Eulerove
formule
Integriranjem obiju strana izraza (1) od do imamo




Nakon integriranja, na prvi koeficijent



je povrina ispod krivulje f(x) na intervalu od do
podijeljena sa 2.
}

}

+ + =
t
t
t
t
dx nx b nx a a f(x) dx
n
n n
1
0
) sin cos (
}

=
t
t
t
f(x) dx a
2
1
0
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Fuorierovi redovi. Eulerove
formule
Sada emo na slian nain odrediti a
1
, a
2
,... Pomnoit
emo izraz (1) s cos mx, gdje je m bilo koji pozitivni
cijeli broj, i integrirati od do , to nam daje



Integriranjem lan po lan dobijemo
}

}

+ + =
t
t
t
t
dx mx nx b nx a a mx dx f(x)
n
n n
cos ) sin cos ( cos
1
0
,.... 2 , 1 cos
1
= =
}

m mx dx f(x) a
m
t
t
t
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Fuorierovi redovi. Eulerove
formule
Na kraju odreujemo b
1
, b
2
,.... Ako pomnoimo (1) sa
sin mx, gdje je m odreeni pozitivni cijeli broj i
integriramo od do imamo


Integriranjem lan po lan konano dobijemo
}

}

+ + =
t
t
t
t
dx mx nx b nx a a mx dx f(x)
n
n n
sin ) sin cos ( sin
1
0
,.... 2 , 1 sin
1
= =
}

m mx dx f(x) b
m
t
t
t
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Fuorierovi redovi. Eulerove
formule
Zamjenom n umjesto m dobijemo tzv. Eulerove
izraze:

0
1
2
1
cos 1, 2,...
1
sin 1, 2,...
n
n
a f(x) dx
a f(x) nx dx n
b f(x) nx dx n
t
t
t
t
t
t
t
t
t

=
= =
= =
}
}
}
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Fuorierovi redovi. Eulerove
formule
Za zadanu periodiku funkciju f(x) s periodom 2
moemo izraunati koeficijente a
n
i b
n
te napraviti
trigonometrijski red



Ovaj se red zove Fourierov red funkcije f(x), a
pripadni koeficijenti zovu se Fourierovi koeficijenti
funkcije f(x).
... sin cos ... sin cos
1 1 0
+ + + + + + nx b nx a x b x a a
n n
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Parne i neparne funkcije
Za funkciju g(x) kaemo da je parna ako vrijedi

za svaki x.

Za funkciju h(x) kaemo da je neparna ako vrijedi

za svaki x.

Funkcija cos nx je parna dok je sin nx neparna.
) ( ) ( x g x g =
) ( ) ( x h x h =
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Parne i neparne funkcije
Ako je g(x) parna funkcija vrijedi


Ako je h(x) neparna funkcija vrijedi


Produkt q = gh parne funkcije g i neparne funkcije h
je neparna funkcija zato jer
} }

=
t
t
t
0
) ( 2 ) ( dx x g dx x g
}

=
t
t
0 ) ( dx x h
| | ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( x q x h x g x h x g x q = = =
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Parne i neparne funkcije
Ako je f(x) parna, tada je f(x) sin nx neparna i b
n
=0.
Slino tome, ako je f(x) neparna tada je f (x)cos nx
neparna i a
n
=0. Slijedi

Fourierov red parne periodike funkcije sa periodom 2 je
'Fourierov kosinus red'


Fourierov red neparne periodike funkcije s periodom 2
je 'Fourierov sinus red'

=
+ =
1
0
cos ) (
n
n
nx a a x f

=
=
1
sin ) (
n
n
nx b x f
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Proirenje na funkcije sa bilo
kojim periodom
Opi oblik reda

Koeficijenti reda


. )
2
sin
2
cos ( ) (
1
0

=
+ + =
n
n n
t
T
n
b t
T
n
a a t f
t t
2
0
2
2
2
2
2
1
2 2
cos 1, 2,...
2 2
sin 1, 2,...
T
T
T
n
T
T
n
T
a f(t) dt
T
n t
a f(t) dt n
T T
n t
b f(t) dt n
T T
t
t

=
= =
= =
}
}
}
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Odreivanje Fourierovih
koeficijenata bez integracije
Neka je f(x) funkcija s periodom 2 opisana
polinomima p
1
,..., p
m
u intervalu < x < ;

= < <
< <
= < <
=

) ( kada ) ( .
kada ) (
) ( , kada ) (
) (
1
2 2
0 1 0 1
t
t
m m m
1
x x x x p
x x x x p
x x x x x p
x f
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Odreivanje Fourierovih
koeficijenata bez integracije
Tada f moe imati skokove u x
0
, x
1
, ,x
m
to
takoer vrijedi i za derivacije funkcije f, f
Koristiti emo slijedei nain oznaavanja:

s s
s s
s s
x f j
m s x f j
x f j
u ' ' od skok ' '
) ,..., 2 , 1 ( u ' od skok '
u od skok
=
= =
=
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Odreivanje Fourierovih
koeficijenata bez integracije



Koritenjem prethodnih izraza dobijemo

(

+ + + + =

= = = =
... cos ' ' '
1
sin ' '
1
cos '
1
sin
1
1
3
1
2
1 1
m
s
s s
m
s
s s
m
s
s s
m
s
s s n
nx j
n
nx j
n
nx j
n
nx j
n
a
t
(

+ + + + =

= = = =
... sin ' ' '
1
cos ' '
1
sin '
1
cos
1
1
3
1
2
1 1
m
s
s s
m
s
s s
m
s
s s
m
s
s s n
nx j
n
nx j
n
nx j
n
nx j
n
b
t
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Primjer:
Fourierov red funkcije
0 0
( )
0
x
f x
x
t
t t
s s

=

s s

( )
0
0
0 0
0
1
0 cos 0
2 2
1 1
sin 1 cos (1 ( 1) )
n
n
n
a dx dx a nx dx
b nx dx nx
n n
t t
t
t
t
t t
t
t

| |
= + = = =
|
\ .
= = =
} } }
}
sin3 sin5
( ) 2 sin ...
2 3 5
x x
f x x
t
| |
+ + + +
|
\ .
0
1
( ) ( cos sin )
n n
n
f x a a nx b nx

=
= + +

FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI

Primjer:
Fourierov red funkcije
0 0
( )
0
x
f x
x
t
t t
s s

=

s s

FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI

Primjer:
Fourierov red funkcije
0 0
( )
0
x
f x
x
t
t t
s s

=

s s

FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI

Primjer:
Fourierov red funkcije
0 0
( )
0
x
f x
x
t
t t
s s

=

s s

FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI

Primjer:
Fourierov red funkcije ( ) f x x x t t = s s
Fourierov sinus red
2
1
1 1 cos sin
sin
2 2
cos cos ( 1)
n
n
n
x nx nx
b f(x) nx dx
n n
b n n
n n
t
t
t
t
t t
t t

+
(
= = +
(

= =
}
Prema tome
sin 2 sin3
( ) 2 sin ...
2 3
x x
f x x
| |
+
|
\ .

=
=
1
sin ) (
n
n
nx b x f
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Primjer:
Fourierov red funkcije
( ) f x x x t t = s s
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Primjer:
Fourierov red funkcije
( ) f x x x t t = s s
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Primjer:
Fourierov red funkcije
( ) f x x x t t = s s
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Primjer:
Fourierov red funkcije
( ) 0 f x x x t = s s
Fourier-ov kosinus red
Prema tome
( )
( )
0
0
2 2
0
1
2
2 2 2
cos cos 1 ( 1) 1
n
n
a xdx
a x nx dx n
n n
t
t
t
t
t
t t t
= =
= = =
}
}

=
+ =
1
0
cos ) (
n
n
nx a a x f
4 1 1
( ) cos cos3 cos5 ...
2 9 25
f x x x x
t
t
| |
= + + +
|
\ .
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Primjer:
Fourierov red funkcije
( ) 0 f x x x t = s s
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI
Primjer:
Fourierov red funkcije
( ) 0 f x x x t = s s
FOURIEROVI REDOVI I INTEGRALI


Hvala na panji!