Cờ vây

Cờ vây (chữ Hán:

vi kì; chữ Nôm
/
cờ,
vây
là một trò chơi trên bàn cờ và là môn thể
thao trí tuệ dành cho hai người chơi. Ngay từ lúc đầu, cờ vây được đánh giá rất cao vì chú trọng đến
phương pháp luận. Một kỳ thủ là ông Emmanuel Lasker đã nói: "Cờ vua chỉ hạn chế cho nhân loại
sống trên trái đất, trong khi cờ vây vượt khỏi thế giới này. Nếu một hành tinh nào có những sinh vật
biết lý luận thì ở đó họ phải biết đánh cờ vây."
C
vây

Bàn cờ vây với chín điểm được đánh dấu Một bàn cờ vây truyền thống bằng gỗ. Các
quân cờ được đặt trên những điểm giao
nhau của đường kẻ.

Người chơi: 2

Độ tuổi: Bất kỳ

Lúc đầu chơi không

Thời gian xếp quân:
cần xếp quân

10–180 phút,
tuy nhiên, khi thi đấu
Thời gian chơi:
có thể kéo dài tới
hơn 16 tiếng

Độ phức tạp của luật: Thấp

Độ sâu chiến lược: Rất cao

Tranh vẽ Quan Vũ vừa được chữa vết
thương ở tay, vừa chơi cờ vây May rủi ngẫu nhiên: Không

Kỹ năng: Phân tích logic và

phán đoán bằng
trực giác, Chiến
thuật, Chiến lược

Mục lục
 1 Giới thiệu
o 1.1 Mục đích của ván cờ
o 1.2 Bàn cờ và quân cờ
  2 Lịch sử
 3 Nguyên tắc chơi
 4 Phân hạng người chơi
o 4.1 Nghiệp dư
o 4.2 Chuyên nghiệp
o 4.3 So sánh
 5 Các giai đoạn của một ván cờ
o 5.1 Bố cục
o 5.2 Trung bàn chiến
o 5.3 Quan tử
 6 Máy tính với cờ vây
 7 Một số loại cờ khác gần giống cờ vây
 8 Thành ngữ trong cờ vây
 9 Các danh thủ cờ vây
o 9.1 Quốc tế
o 9.2 Việt Nam
 10 Triết lý và giai thoại trong cờ vây
 11 Cờ vây trong lĩnh vực khác
o 11.1 Trong thơ
o 11.2 Trong ca dao, tục ngữ
o 11.3 Trong văn xuôi
o 11.4 Trong điện ảnh
 12 Tham khảo
 13 Xem thêm
 14 Liên kết ngoài

Giới thiệu
Mục đích của ván cờ

Cờ vây có mục đích duy nhất là chiếm được nhiều "đất", càng rộng càng tốt. Chuyện bắt quân cũng
cần nhưng được xem là thứ yếu. Thế trận trên bàn cờ vây có khả năng biến hoá cao với các đám
quân và "vùng đất." Người chơi cờ vây thường tính trước nhiều nước không chỉ cho một nhóm quân
mà có thể cả chục nhóm quân nằm xen kẽ phức tạp trên bàn cờ. Từ đó, cờ vây còn được nhìn nhận
không phải là một chiến trường đánh phá, tiêu diệt mà là một dạng kiến thiết, xây dựng, khai phá,
mở rộng phạm vi. Cờ vây khác so với các loại cờ khác là người chơi được phép nhường lượt đi của
mình cho đối phương, nhất là lúc tàn cuộc và nhận ra rằng nếu mình đi thì chỉ làm cho mình bị thiệt
hại, còn khi nào thấy cần thì đi tiếp. Đến khi cả hai bên đều thấy đi tiếp là vô ích, ván cờ sẽ được
thỏa thuận dừng tại đây, hai bên cùng đếm "đất" để xác định thắng thua. Với bàn cờ chuẩn (19 x 19)
thì sau khi đếm xong, bên Trắng được cộng thêm 5,5 (5,5 điểm do bên Trắng luôn là bên đi sau).

Bàn cờ và quân cờ

Theo bàn cờ nguyên thủy đã tìm thấy vào năm 1977 ở Nội Mông, trong một ngôi mộ cổ đời nhà
Liêu, có một bàn cờ ngang dọc chỉ có 13x13 tạo thành 169 giao điểm. Năm 1971, bàn cờ đào được
ở Hồ Nam, trong một ngôi mộ đời nhà Đường, có bàn cờ lại chia lưới 15x15. Năm 1952, ở Vọng
Đô, Hà Bắc, Trung Quốc, trong một ngôi mộ thời Đông Hán có một bàn cờ lại chia lưới
17x17...Tuy những bàn cờ đó khác nhau về số nước đi nhưng tựu chung lại đều chia lưới theo số lẻ
(13, 15, 17...). Bàn cờ 19 đường phát hiện sớm nhất vào khoảng đời nhà Tùy.
Quân cờ và bàn cờ vây được sáng tạo trên cơ sở của thuyết Âm Dương và vũ trụ quan của người
xưa. Bàn cờ ngày nay có 19 đường kẻ ngang và 19 đường kẻ dọc tạo thành 361 giao điểm tượng
trưng cho 361 ngày âm lịch. Bốn góc của bàn cờ tượng trưng cho bốn mùa xuân, hạ, thu, đông. Các
quân cờ có hình tròn dẹt, giống hình cúc áo, 181 quân màu đen và 180 quân màu trắng. Quân cờ chỉ
được nhấc ra hoặc đặt vào bàn cờ, chứ không dịch chuyển như trong cờ vua hoặc cờ tướng. Trên
bàn cờ thường có 9 chấm đen gọi là các sao nhỏ giúp người chơi dễ nhận định hướng vị trí vì bàn
cờ quá rộng. Điểm ở chính giữa bàn gọi là "thiên nguyên". Tám điểm ở 4 phía xung quanh bàn cờ
gọi là "sao biên" và "sao góc". Vị trí ở gần vùng giữa bàn gọi là "cao" còn vị trí gần biên và góc là
"thấp". Trong một ván cờ, số khả năng biến hóa có thể xảy ra là 10761. Với số giây trong 3 năm là
không đến 108, nếu 10 tỉ người, mỗi người sắp 1 ván cờ trong 1 giây thì số ván cờ sắp được trong 3
năm cũng chỉ là 1017. Để so sánh thêm, con số đó trong cờ vua là nằm trong khoảng 1043 và 1050; và
những nhà vật lý đã từng ước tính là không có nhiều hơn 1090 proton trên thế giới hữu hình này.

Lịch sử

Cờ vây ở Trung Quốc, thời nhà Minh

Hình ảnh người chơi cờ vây ở Nhật Bản, thế kỷ 16

Cờ vây là loại cờ cổ, được chơi cách đây khoảng hơn 4000 năm. Khởi thủy của môn cờ bắt đầu từ
giấc mơ của vua Nghiêu về việc xem chơi cờ giữa Hoàng Đế (người mở đầu thời Ngũ Đế) với vị
tiên Dung Thành. Vua đang thấy tiên Dung Thành chơi một loại cờ gồm một bàn cờ và các quân
trắng đen bèn thỉnh cầu tiên day cờ cho mình. Đang chơi cờ hay bỗng vua Nghiêu tỉnh lại. Vua
ngẫm ra thấy hay quá bèn tìm cách nhớ lại và bổ khuyết thêm các quy tắc, luật lệ và sáng tạo ra
môn cờ vây, vì mục đích của nó là vây chiếm lãnh thổ, đất đai. Sau đó, cờ vây được thái tử Đan
Chu, con của vua Nghiêu truyền bá khắp thiên hạ. Trong truyện Tam Quốc Diễn Nghĩa của La
Quán Trung, Quan Công đã chơi cờ vây với thuộc hạ trong khi để cho Hoa Đà nạo xương cánh tay
chữa vết thương. Vi kỳ ngày xưa gọi là "dịch" (
), được viết với bộ "củng". Trong những sách cổ
của Trung Hoa như Tả Truyện, Luận Ngữ, Mạnh Tử đã nhắc nhiều đến "dịch" nhưng từ đời nhà
Hán trở đi, thì cái tên vi kỳ ngày càng thông dụng. Hứa Thuận trong Thuyết Văn Giải Tự có chép
"dịch, vi kỳ dã".
Cờ vây hiện nay rất phổ biến ở vùng Đông Á. Nhật hiện nay là nước có số người chơi cờ rất cao.
Cờ vây đã tới Nhật vào thế kỷ 7 và tới đầu thế kỷ 13, nó đã được chơi rộng rãi khắp mọi nơi trên đất
nước này. Sự phát triển của Internet cũng đã làm cho nó phổ biến hơn trên khắp thế giới và đến nay
đã có 36 triệu người yêu thích môn cờ này (thống kê của Hiệp hội cờ Vây nghiệp dư thế giới năm
1999).
Môn cờ vây cũng đã được người Việt Nam biết tới từ lâu, nhưng qua thời gian, chiến tranh nên đã
hầu như không còn ai biết cách chơi. Nó được phổ biến lại tại Việt Nam vào năm 1993 nhân dịp có
một giảng viên không chuyên từ Trung Quốc sang giảng dạy giúp cho ngành Thể dục thể thao Hà
Nội.
Cờ vây có từ xa xưa, nhưng luật của nó lại không hề bị biến đổi theo thời gian như những trò chơi
cổ khác. Lý do là luật chơi của cờ vây hết sức đơn giản, người nào cũng có thể chơi được, không
cần đến trí thông minh ưu việt. Trong cờ vây, quân nào cũng như quân nào, giá trị y hệt nhau,
không quân nào có tên tuổi, không có vua, có tướng. Tướng, vua được biết như chính người chơi cờ
vậy. Cờ vây, như đã biết, muốn biết chơi thì quá dễ, nhưng để chơi tới được thành "cao cờ" thì rất
khó.

Nguyên tắc chơi

Các nhóm quân và "khí" của nó

Hình giải thích việc bát quân

Hình giải thích quy tắc KO

Bài chi tiết: Luật cờ vây
Luật chơi cờ vây rất đơn giản, điều chủ chốt chỉ cần nắm vững là ai chiếm được nhiều đất thì người
đó thắng.
Khí: Các giao điểm trống nằm ngay cạnh quân cờ gọi là "khí" của quân cờ đó. Quân cờ đứng ở giữa
bàn có 4 "khí", đứng ở biên có 3 "khí" và đứng ở góc có 2 "khí". Nếu một quân hoặc một nhóm
quân không còn "khí", quân đó hoặc nhóm quân đó sẽ bị bắt và đưa ra khỏi bàn cờ. Nếu quân đó
hoặc nhóm quân đó chỉ còn một "khí", điều đó có nghĩa là nó đang bị đe dọa, đang bị "atari" và sẽ
bị đối phương bắt ngay sau nước đi tiếp theo.
Những chấm trắng và đen ở hình bên là "khí" của quân trắng và quân đen. "Khí" có thể cùng được
chia sẻ giữa hai loại quân. Nếu quân trắng được đặt vào nơi có "khí" chung của hai nhóm quân,
hai nhóm quân trắng sẽ được nối với nhau thành một. Quân của đối phương sẽ bị bắt khi nó không
còn "khí".
Nếu một người chơi đoạt nốt "khí" cuối cùng của một quân hay nhóm quân của đối phương, anh ta
sẽ nhấc quân đó ra khỏi bàn cờ và những quân cờ đó dùng để trao đổi tù binh khi tính điểm.
Hình bên chỉ ra một đám quân đen và đám quân trắng. Nếu đang ở trong tình huống này, mà quân
trắng được đặt vào điểm A, toàn bộ quân đen sẽ bị bắt và bị đưa ra khỏi bàn cờ. Phần đất có được
lúc này thuộc về quân trắng.
Tự tử: Trong luật chơi cũng không cho phép việc chiếm nốt "khí" cuối cùng của chính quân hay
nhóm quân của bạn, trừ phi việc này dùng để bắt một vài quân bao vây của đối phương. Những
quân chắc chắn đã chết, chạy đến đâu cũng không thoát gọi là quân "chết kỹ thuật" và được bỏ ra
lúc hết ván.
Quy tắc KO: Nếu bạn bắt một quân, sẽ có thể xảy ra một trường hợp: bên đen có thể chơi ở điểm b
và bắt bên trắng điểm a. Tiếp theo, đến lượt đi của bên trắng. Lúc này, bên trắng lại có thể đặt quân
tại điểm a và bắt bên đen, điều này có thể dẫn đến việc quay trở lại như tình huống ban đầu. Trường
hợp này được gọi là "KO" theo tiếng Nhật (
kō; hay

). Để tránh việc này xảy ra lặp đi lặp lại,
người ta đã đặt ra một quy tắc "KO". Quy tắc này nói rằng, không được phép lặp lại một trạng
thái(vị trí quân và lượt đi) đã có trước đây ở bàn cờ, trừ trường hợp 2 người cùng nhường lượt đi.
Nếu bên đen bắt bên trắng ở a, bên trắng không được phép bắt lại bên đen ngay lập tức mà cần phải
đặt quân ở nơi nào đó khác. Điều này sẽ dẫn tới khả năng là bên đen sẽ đặt tiếp quân tại b để tránh
bị bên trắng bắt. Nếu bên đen không đi nước nào khác, bên trắng có thể bắt lại quân đen, bởi vì bây
giờ, vị trí trên bàn cờ đã thay đổi, không giống như trước.
Đe dọa KO: Đây là một phương thức hay khi bị KO trong những tình thế quan trọng, liên quan đến
sự sống chết của một đám quân lớn. Nếu bị KO như vậy, hãy đặt quân của bạn vào những ô có thể
"atari"(chẹt) các đám quân lớn quân đối phương mà thực tế quân của bạn sẽ chết. Đối phương sẽ
phải chọn 1 trong hai trường hợp: Hoặc ăn đám lớn của bạn và bạn ăn đám lớn mà bạn vừa chẹt,
hoặc ăn quân mà bạn vừa chẹt để cứu đám quân của mình.
Tạo mắt: Khi một đám quân trong vùng của đối phương và không có đường thoát, để có thể sống,
đám quân đó cần tạo ít nhất hai mắt nhỏ. Một mắt nhỏ là có 1 đến 2 khí trống. Một mắt lớn là có
nhiều hơn 2 khí và có thể coi là 1 vùng đất. Thông thường, muốn chỉ cần tạo 1 mắt lớn cần tạo trên
5 khí ở góc và biên và trên 6 khí ở trung tâm thì sẽ có nhiêu khả năng sống vì khi bị xâm nhập sẽ dễ
dàng tạo mắt nhỏ.
Chấp quân: Các đấu thủ chơi cờ vây có thể đa dạng về trình độ. Người chơi giỏi hơn có thể chơi
handicap (chấp quân) với người chơi kém hơn, từ đó có thể khiến cuộc chơi thú vị hơn cho cả hai
người chơi, người chơi kém hơn sẽ học được rất nhiều từ cách đi của người chơi giỏi hơn và sẽ giúp
họ nâng cao trình độ chơi cờ của mình. Thông thường, số quân chấp nhiều nhất là 9 quân và người
chơi kém hơn sẽ chơi quân màu đen. Những quân được chấp thường có một số vị trí xác định trên
bàn cờ. Sau khi những quân cờ này được đặt lên bàn cờ, quân trắng bắt đầu nước đi đầu tiên.

Phân hạng người chơi

Đẳng cấp của cờ vây phân biệt trên 2 hệ thống riêng biệt. Đó là hệ thống đẳng cấp nghiệp dư và
đẳng cấp chuyên nghiệp:

Nghiệp dư
  Kyu (đọc là kiu): Từ người mới bắt đầu chơi đến người chơi trung bình được chia
thành nhiều cấp. Cấp mạnh nhất thường là 1 kyu, càng yếu, số kyu càng cao. Chữ
kyu thường được viết tắt là k

Ví dụ: Nếu thang nghiệp dư có 30 cấp từ 1 đến 30 thì cấp yếu nhất là 30k, cấp mạnh nhất
là 1k.

 Dan (đọc là đẳng): Kí hiệu là d; chỉ những người có sức cờ mạnh, phát triển các kĩ
năng ở mức độ cao, sử dụng các thao tác nhuần nhuyễn. Trái với kyu, khi càng
mạnh số đẳng càng cao. Ví dụ: 2d thì mạnh hơn 1d và 4d mạnh hơn 2d.

Để phân biệt với dan chuyên nghiệp, ta gọi đây là dan nghiệp dư.
Thực chất sự ra đời của dan không chuyên nhằm phân hóa rõ ràng hơn khoảng cách chênh lệch giữa
các trình độ. Không phải nước nào cũng công nhận kì thủ cờ vây chuyên nghiệp nên việc ra đời hệ
thống không chuyên trên đáp ứng thực tế là có những kì thủ không chuyên rất mạnh thắng được
những tay chuyên nghiệp.
Chênh lệch trình độ của mỗi bậc trong đẳng cấp nghiệp dư là 1 quân chấp. Khi chỉ chênh lệch một
bậc, người ta thường hay chấp komi. Trong cờ vây người cầm quân đen được đánh trước vì vậy để
công bằng người cầm quân trắng được cộng tầm 5,5 đến 6,5 điểm tùy theo cách tính theo luật Trung
Quốc hay Nhật Bản. Điểm cộng đó gọi là komi.

Chuyên nghiệp

 Kyu: có lẽ chỉ có từ 5k đến 1k (1k là cao nhất). Đẳng cấp kyu của chuyên nghiệp
nhằm chỉ đến những người sắp sửa bước vào thế giới chuyên nghiệp của cờ vây,
có thể họ đang rèn luỵện, học tập trong các trường dạy cờ nổi tiếng.
 Dan: Để phân biệt với dan không chuyên, người ta thường kí hiệu là p. Kì thủ được
gọi là chuyên nghiệp khi được hiệp hội cờ vây của nước sở tại cấp chứng chỉ
khẳng định trình độ chuyên môn. Một vài giải lớn thực sự chỉ dành riêng cho dân
chuyên nghiệp. Hiện chỉ có vài nước là chứng nhận chuyên nghiệp như Nhật,
Trung Quốc, Hàn Quốc, Bắc Triều Tiên. Một số kì thủ các nước phương Tây tìm
đến "tầm sư học đạo" và họ được gọi là insei. Khi một insei đủ mạnh để vượt qua
kì xét tuyển, họ được cấp chứng chỉ của nước đó và được xem là chuyên nghiệp.

Do số dan chuyên nghiệp được tính bằng cách riêng và một phần dựa vào danh hiệu đạt được nên
không thể xét mạnh yếu như với không chuyên. Những đại kì thủ 9p có thể chấp những tân 1p và
thắng hoặc 2p có thể cầm trắng vẫn thắng 8p. Một kì thủ có thể nhảy hạng nếu đạt được một danh
hiệu cao quý nào đó.

So sánh

Ở trình độ không chuyên, sức cờ thể hiện rõ ràng qua con số. Đối với chuyên nghiệp, thứ hạng lại
không thể hiện điều đó. Tuy nhiên không có nghĩa là tay cờ vây không chuyên hạng 30k không thể
thắng các tay cờ vây 5p. Các kì thủ không chuyên giỏi nhất có thể thắng các kì thủ chuyên nghiệp
có cấp hạng cao. Điều này là bình thường, đơn giản: cờ vây cũng là một môn thể thao. Và trong thể
thao, không thể nói trước điều gì.
Các giai đoạn của một ván cờ

Hai "mắt" được tạo trong cờ vây

Cách tạo "mắt" ở biên bàn cờ

Sự mềm dẻo, khôn ngoan, nhẫn nại, biết bỏ cái nhỏ để giành cái lớn, biết hy sinh tiểu tiết để giành
đại cục nhằm dẫn tới thắng lợi, được đối phương "tâm phục khẩu phục" được xem là cốt lõi của cờ
vây.
Ván cờ vây được chia thành 3 giai đoạn, gọi là: Bố cục, Trung bàn (còn gọi là Trung bàn chiến - vì
ở giai đoạn này thường xảy ra chiến đấu kịch liệt), và Quan tử.

Bố cục

Giai đoạn ra quân trong cờ vây gọi là fuseki. Đây là giai đoạn quyết định cả bộ mặt của ván cờ sau
này. Phần lớn trong khai cuộc, người ta tìm cách "án ngữ" chỉ vùng đất lớn trên bàn cờ bằng 1 đến 2
con; sau đó sẽ phát triển dần. Thông thường, các kì thủ bắt đầu bằng việc chiếm góc mà phần lớn là
vào sao.
Khai cuộc cực kì khó, đơn giản vì bàn cờ vây có rất nhiều điểm để đặt quân. Để hỗ trợ cho các kì
thủ nghiệp dư, nhiều cao thủ chuyên nghiệp đã nghiên cứu, sáng tác ra các thế khai cuộc gọi là
joseki. Joseki liên tục phát triển và đổi mới.

Trung bàn chiến

Ở phần này, chủ yếu hai bên tập trung vào việc tranh giành đất đai, bắt đầu tính tới các vùng tranh
chấp, tìm cách đặt quân như thế nào để hạn chế sự bành trướng của đối phương, chuẩn bị vây bắt
quân đối phương. Những quân bị đối phương vây sẽ bị tiêu diệt nếu không tạo được hai mắt. Nếu
quân đã bị bao vây, cần phải tìm cách dàn quân bên trong để tạo ra các "mắt".
Trung bàn là nơi thể hiện rõ nhất tinh hoa của trí sáng tạo, trí khôn ngoan và sức cờ dẻo dai. Có
những người thậm chí có thể dự đoán được sự quan trọng của quân đến 60 nước cờ. Do kết quả cờ
vây được quyết định bởi điểm số mục nên các kì thủ sử dụng nhiều cách thức: hoặc nhảy phá đất
đối phương, tiêu diệt quân, hoặc vây chắc đất... để giành phần thắng. Ở trung bàn, nhiều cuộc đuổi
bắt lớn tới mức chỉ cần thất bại, người chơi tự chịu thua mà không cần đến giai đoạn Quan tử.
Hầu hết các ván cờ nổi tiếng đều nhờ kĩ năng điêu luyện của các kì thủ thể hiện trong giai đoạn
Trung bàn này
Quan tử

Sau khi qua trung cuộc, các vùng lãnh thổ của cả hai đấu thủ tạm thời xác định, ít có khả năng tạo ra
những thay đổi lớn về tương quan thế lực của 2 bên, việc hoàn chỉnh lãnh thổ chỉ còn là những việc
nhỏ chi tiết, đó chính là giai đoạn tàn cuộc của ván cờ, gọi là yose (tiếng Nhật).

Máy tính với cờ vây

Hiện nay, có rất nhiều trò chơi được thực hiện trên máy tính. Trong cờ vua, trình độ chơi cờ của
máy tính đã được lập trình rất cao, để thắng được máy tính rất khó. Nhưng đối với cờ vây, chuyện
lại khác. Một chương trình chơi cờ vây mạnh nhất cũng không thể chơi hơn được một người chơi ở
mức độ trung bình. Những người chơi giỏi, thậm chí còn chơi handicap (chấp quân) với máy tính
đến 25 quân. Do đó, những người chơi cờ vây giỏi hầu như không hứng thú trong việc chơi cờ với
máy tính. Đó chỉ là những chương trình dành cho những người ở hạng "kyu". Tại sao lại như vậy?
Rất đơn giản: số khả năng biến hóa của cờ vây quá cao.

Một số loại cờ khác gần giống cờ vây

 Cờ Othello: cờ này có hình dáng quân cờ cũng tương tự như cờ vây, các quân cờ
hình tròn dẹt giống hệt nhau, mỗi quân có màu đen và trắng ở mỗi mặt. Các quân
cờ được đặt vào những ô cờ, chứ không phải đặt vào những điểm giao nhau như
trong cờ vây. Tuy nhiên, cờ này có luật chơi đơn giản hơn và mục đích là biến các
quân cờ đối thủ thành quân cờ của mình, càng nhiều càng tốt. Khi bắt được quân
cờ của bên kia, quân cờ đó sẽ được lật mặt và trở thành quân cờ bên này.
 Gomoku, Pente và Renju (Renju còn gọi là




, Liên Châu Ngũ Tử Kỳ,
Five in a Row...): Những cờ này có hình dáng quân cờ cũng tương tự như cờ vây,
có các quân cờ màu trắng và quân cờ màu đen, bàn cờ chia lưới 19x19 hoặc
15x15. Trong những trò chơi này, mục đích là tạo thành một dãy có 5 quân cờ cùng
màu, đứng liên tiếp cạnh nhau (tương tự cờ Caro của Việt Nam). Những trò chơi
này không có nhiều chiến thuật bằng cờ vây.
 Connect6: giống ba trò chơi vừa nêu ở trên, nhưng mục đích có khác, thay vì tạo 5
quân sẽ là tạo được 6 quân liên tục trên cùng một hàng.

Thành ngữ trong cờ vây

 Góc vàng, biên bạc, giữa cỏ khô
 Vi kì dị học nan tinh (cờ vây dễ học mà khó giỏi)

Các danh thủ cờ vây

Quốc tế

 Ki Young Kim, Hàn Quốc. Ông Kim chỉ là kỳ thủ nghiệp dư bình thường ở Hàn
Quốc, nhưng đã đến Việt Nam mở 1 hội quán cờ vây từ năm 1995-1998, địa chỉ 16
Lê Thị Riêng, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.
 Xem danh sách các danh thủ cờ vây

Việt Nam

Nam kỳ thủ:
  Hoàng Nam Thắng, Đà Nẵng, quán quân giải Vô địch Quốc gia năm 2001.
 Lê Mai Duy, Thành phố Hồ Chí Minh, quán quân giải Vô địch Quốc gia năm 2002,
2004, 2005, 2006.
 Trần Chí Thành, Tp Hồ Chí Minh, á quân giải Vô địch Quốc gia năm 2002.
 Trần Anh Tuấn, Tp Hồ Chí Minh, huy chương đồng giải Vô địch Quốc gia năm
2002.
 Trần Anh Tuấn, Tp Hồ Chí Minh, quán quân giải Vô địch Quốc gia năm 2003.
 Lê Mai Duy, Tp Hồ Chí Minh, á quân giải Vô địch Quốc gia năm 2003.
 Trần Trung Tín, Tp Hồ Chí Minh, huy chương đồng, giải Vô địch Quốc gia năm
1999, 2003.
 Đoàn Vũ Chung, Hà Nội, nhận được chứng chỉ 2d từ Nihon Kiin năm 1998
 Vũ Thiện Bảo, Hà Nội, nhận được chứng chỉ 1d từ Nihon Kiin năm 1998

Nữ kỳ thủ:

 Ngô Thị Thanh Thủy, Tp Hồ Chí Minh, vô địch giải Vô địch Quốc gia năm 2001.
 Nguyễn Thị Hương, Hà Nội, á quân giải Vô địch Quốc gia năm 2001.
 Nguyễn Thị Hương, Hà Nội, quán quân giải Vô địch Quốc gia năm 2002
 Nguyễn Thị Hồng Anh, Kiên Giang, á quân giải Vô địch Quốc gia năm 2002, 2006.
 Nguyễn Thị Hồng Anh, Kiên Giang, quán quân giải Vô địch Quốc gia năm 2003,
2004, 2005.
 Ngô Thị Thanh Thủy, Tp Hồ Chí Minh, á quân giải Vô địch Quốc gia năm 2003.
 Trần Thanh Mai, Hà Nội, quán quân giải vô địch quốc gia năm 2006

Triết lý và giai thoại trong cờ vây

 Âu Dương Tu đời nhà Tống có viết trong Tân Ngũ Đại Sử :

Việc trị nước cũng không khác gì đánh cờ vây, biết cách dùng, biết cách đặt cho
đúng chỗ thì thắng, không biết cách dùng, cách đặt thì thua.

 Lục Cửu Uyên, một lý học gia người Trung Hoa, treo bàn cờ trên tường và trầm tư
suy nghĩ, sau hai ngày có thốt ra một câu :

Cờ vây so với hà đồ cũng chẳng có khác gì nhau.

 Vào đời nhà Tấn, ở núi Tín An, quận Thạch Thất, có một tiều phu tên là Vương
Chất. Khi đi vào rừng đốn củi như mọi hôm, ông thấy có hai đứa bé ngồi đánh cờ.
Ông được đưa cho một vật nhỏ như hạt táo, ăn vào để không cảm thấy đói. Hai
đứa bé thì đánh cờ, còn Vương Chất ngồi chống búa xem. Sau thời gian khá lâu,
một đứa bé chỉ vào ông và nói rằng, cán búa của ngươi mục rồi kìa. Sau khi hết
ván cờ, Vương Chất trở về quê cũ thì mọi thứ đã thay đổi khác, do lúc này ông đã
100 tuổi. (Lạn Kha tiên khách)

Cờ vây trong lĩnh vực khác

Trong thơ

...Khi hương sớm khi trà trưa

Bàn Vây điểm nước, đường tơ họa đàn
Khi chén rượu, khi cuộc cờ
 Khi xem hoa nở, khi chờ trăng lên....
Trích Truyện Kiều của Nguyễn Du
...Tìm nơi tịch mịch, chốn vườn thơm
Xem cuộc cờ vây nơi ngõ ẩn...
Trích thơ của Ngô Thì Nhậm
Vi kỳ nhàn đắc địa,
Đối tửu tuý vi hương.
(Chơi cờ vây, nhàn là nơi đắc địa,
Uống rượu với bạn, say là quê nhà.)
Trích thơ “Thôn quê”-Nguyễn Xưởng-thời nhà Trần

Trong ca dao, tục ngữ

Nỗi về nỗi ở chưa xong

Bối rối trong lòng như đánh cờ vây.

Trong văn xuôi