40

192/ LÀu mai vØa rúc còi sÜÖng

Trông ra ác Çã ngÆm gÜÖng non Çoài
LÀu mai: chòi canh vào lúc bu°i sáng.
Còi sÜÖng: ti‰ng còi báo hiŒu lúc bu°i sáng.
Ác: con quå, š chÌ m¥t tr©i. NGàY XUÂN B¹I KI“U
NgÆm gÜÖng: Çã l¥n xuÓng phân nºa.
193/ Xem qua sÜ m§i dåy qua
ƒy là tình n¥ng Ãy là Ön sâu
SÜ: ngÜ©i tu, ngÜ©i xuÃt gia.
194/ Låi Çây xem låi cho gÀn
Bóng hoa ÇÀy ÇÃt vÈ ngân ngang tr©i
VÈ ngân: ánh sáng cûa dãi ngân hà.
195/ Chùa Çâu trông thÃy nÈo xa
Có dung kÈ dܧi m§i là lÜ®ng trên
LÜ®ng trên: tÃm lòng Ƕ lÜ®ng cûa ngÜ©i l§n.
196/ Ÿ æn thì n‰t cÛng hay
H£n r¢ng mai có nhÜ vÀy cho chæng
N‰t: tánh tình, thói quen.
197/ Khi æn ª lúc ra vào
XÜa sao sÀu thäm nay sao vui vÀy?
198/ M¶t phen tri k› cùng nhau
CÖ duyên nào Çã h‰t Çâu v¶i gì
Tri k›: ngÜ©i hi‹u mình.
CÖ duyên: nh»ng gì së xäy ra v§i ta do guÒng máy thiên
nhiên s¡p Ç¥t. CÖ là máy. Duyên là ÇiŠu kiŒn.
199/ M¶t tay gây d¿ng cÖ ÇÒ
Khi xem hoa nª khi ch© træng lên
CÖ ÇÒ: s¿ nghiŒp.
200/ Ai ng© låi h†p m¶t nhà
M¶t thiên tuyŒt bút g†i là Ç‹ sau
Thiên tuyŒt bút: bài thÖ rÃt xuÃt s¡c, có khi là bài thÖ
cuÓi cùng cûa m¶t danh nhân.
 39

183/ Dܧi træng quyên Çã g†i hè

DÀn dà rÒi së liŒu vŠ cÓ hÜÖng
Quyên: chim tu hú.
184/ DÅu r¢ng sông cån Çá mòn
Lòng nào mà n« dÙt lòng cho Çang
Cho Çang: mà låi cam chÎu cho ÇÜ®c
185/ G†i là trä chút nghïa ngÜ©i
DÅu trong nguy hi‹m dám d©i ܧc xÜa
186/ Khi nên tr©i cÛng chiŠu ngÜ©i
Hoa Çào næm ngoái còn cÜ©i gió Çông
Khi nên: g¥p lúc thuÆn l®i.
Gió Çông: gió tØ phÜÖng Çông th°i låi, gió mùa xuân.
187/ Còn nhiŠu hܪng thø vŠ lâu
Bi‰t Çâu Ãm lånh bi‰t Çâu ng†t bùi
ƒm lånh, ng†t bùi: chæm sóc tØng mi‰ng æn, tÃm áo
cho cha mË.
188/ Non quê thuÀn vÜ®c bén mùi
TÃm lòng phó m¥c trên tr©i dܧi sông
ThuÀn: rau rút. VÜ®c: cá lÜ.
Bén mùi: quen thu¶c.
189/ VÆy nên nh»ng chÓn thong dong
ñÓt lò hÜÖng giª phím ÇÒng ngày xÜa
Phím ÇÒng: phím Çàn làm b¢ng g‡ ngô ÇÒng, ngø š chÌ
cây Çàn.
190/ Khi æn ª lúc ra vào
MØng mØng tûi tûi xi‰t bao là tình
Xi‰t bao: nhiŠu không th‹ k‹ ÇÜ®c.
191/ Bây gi© m§i rõ tæm hÖi
ñã mòn con m¡t phÜÖng tr©i Çæm Çæm
Tæm hÖi: tin tÙc vŠ m¶t ngÜ©i nào Çó.
38

176/ Mai cÓt cách tuy‰t tinh thÀn

KhÃu ÇÀu låy tå cao thâm nghìn trùng
Mai cÓt cách: hình dáng thanh tao nhÜ cành mai.
Tuy‰t tinh thÀn: tÃm lòng trong sáng nhÜ tuy‰t tr¡ng.
KhÃu ÇÀu: cúi råp ÇÀu xuÓng ÇÃt Ç‹ låy. NGàY XUÂN B¹I KI“U
Cao thâm: Ön nghïa cao nhÜ núi, sâu nhÜ bi‹n.
177/ SÜ Çà hái thuÓc phÜÖng xa
Gia ÇÒng vào gªi thÜ nhà m§i sang
ñà: Çã.
Gia ÇÒng: ngÜ©i giúp viŒc ª trong nhà. N‰u ai muÓn thÃy và muÓn hi‹u
178/ BÈ lau våch cÕ tìm Çi ChÜ Bøt có m¥t trong ba Ç©i
S¿ muôn næm cÛ k‹ chi bây gi© NgÜ©i Ãy cÀn quán chi‰u pháp gi§i
S¿ muôn næm cÛ: chuyŒn ngày xºa ngày xÜa, lâu l¡m
rÒi.
TÃt cä ÇŠu do tâm mà thôi
179/ S¿ Ç©i Çã t¡t lºa lòng Kinh Hoa Nghiêm
Khéo thay g¥p g« cÛng trong chuy‹n vÀn
Lºa lòng: thao thÙc, chí nguyŒn hay là Çam mê ª trong
lòng mình. Tùy theo trÜ©ng h®p mà ta giäi thích.
Chuy‹n vÀn: s¿ xoay vÀn, thay Ç°i ª trong thiên nhiên.
180/ NgÜ©i sao hi‰u nghïa Çû ÇÜ©ng
Này thôi h‰t ki‰p Çoån trÜ©ng là Çây
Hi‰u nghïa: có lòng kính cÄn v§i cha mË, thÜÖng yêu
v§i anh em, bån bè.
Ki‰p Çoån trÜ©ng: giai Çoån cûa Ç©i sÓng mà con ngÜ©i
phäi chÎu nhiŠu kh° Çau. ñoån trÜ©ng là ÇÙt ru¶t.
181/ ƒy m§i gan Ãy m§i tài
Thong dong nÓi gót thÜ trai cùng vŠ
ThÜ trai: phòng džc sách.
182/ DÎp Çâu may m¡n lå dÜ©ng ñåo Tràng Mai Thôn
ñóa trà mi Çã ngÆm gÜÖng nºa vành
Lå dÜ©ng: rÃt lå kÿ.
NgÆm gÜÖng nºa vành: m¥t træng chÌ ló lên phân nºa.
 37

Çen.
Gan liŠn tܧng quân: lòng dÛng cäm cûa m¶t vÎ tܧng
quân.
171/ Tình xÜa ân trä nghïa ÇŠn
Sân thu træng Çã vài phen ÇÙng ÇÀu
Sân thu: cái sân vào lúc mùa thu.
172/ DÎp Çâu may m¡n lå dÜ©ng
Lºa lòng tܧi t¡t m†i ÇÜ©ng trÀn duyên
Lå dÜ©ng: rÃt lå kÿ.
Lºa lòng: thao thÙc, chí nguyŒn hay là Çam mê ª trong
lòng mình. Tùy theo trÜ©ng h®p mà ta giäi thích.
Tܧi t¡t: dÆp t¡t.
TrÀn duyên: nh»ng nhân duyên ràng bu¶c ta ª cõi trÀn
tøc.
173/ ThÃy màu æn m¥c nâu sÒng
Ÿ Çây cºa PhÆt là không hËp gì
Nâu sÒng: màu quÀn áo cûa ngÜ©i tu, màu nâu. Cû nâu
và lá sÒng thÜ©ng ÇÜ®c dùng Ç‹ nhu¶m màu nâu, màu
Çen.
174/ Tàng tàng tr©i m§i bình minh
Chuông vàng khánh båc bên mình giª ra
Tàng tàng: tr©i vØa sáng.
175/ Gºi thân ÇÜ®c chÓn am mây
Ng†n Çèn khêu nguyŒt, ti‰ng chày nŒn sÜÖng
Am mây: ch‡ ngÜ©i tu ª, trong am không có nhiŠu vÆt
døng, mây có th‹ vào ra m¶t cách thong dong.
Khêu nguyŒt: tim ng†n Çèn dÀu khi cháy lâu thì Çóng
thành cøc, tåo ra m¶t vÀng ánh sáng hình lÜ«i liŠm nhÜ
ánh træng. Lúc Çó Çèn së m© Çi. ñ‹ cho Çèn sáng trª låi,
ta cÀn khêu tim Çèn cho nên ta g†i Çó là khêu nguyŒt.
Ti‰ng chày nŒn sÜÖng: bu°i sáng s§m, tr©i còn ÇÀy sÜÖng
mù, ta dùng chày mà thÌnh chuông Çåi hÒng. Cä câu thÙ
hai š nói tinh thÀn siêng næng, thÙc khuya dÆy s§m.
36

khi thành hôn nhÜng vÅn tôn tr†ng l©i thÌnh cÀu cûa
KiŠu).
TÃm riêng: n‡i niŠm riêng tÜ.
165/ GiÆt mình tho¡t tÌnh giÃc mai
R¢ng không thì cÛng vâng l©i r¢ng không
GiÃc mai: giÃc ngû nhË nhàng.
166/ Lòng riêng riêng nh»ng kính yêu
Nh»ng ÇiŠu vàng Çá phäi ÇiŠu nói không
ñiŠu vàng Çá: nh»ng ÇiŠu thŠ nguyŒn tåc Çá ghi vàng.
167/ Cºa thiŠn then nh¥t lܧi mau
Dåy Çem pháp bäo sang hÀu sÜ huynh
Then nh¥t lܧi mau: then nh¥t là cºa ÇÜ®c Çóng ch¥t,
lܧi mau là lܧi khít khao, không ch‡ hª. Cä câu chÌ
s¿ phòng h¶ nghiêm mÆt cûa chÓn thiŠn môn. Mau có
nghïa là khít khao.
NGhŒ THUÆT ñOÁN QUÞ KI“U
168/ Cho hay gi†t nܧc cành dÜÖng
VÜÖng sÜ dòm Çã tÕ tÜ©ng th¿c hÜ
Gi†t nܧc cành dÜÖng: gi†t nܧc cam lÒ cûa ÇÙc BÒ Tát
L¡ng Nghe Quan Th‰ Âm, dùng cành dÜÖng liÍu Ç‹ räy, Bói KiŠu là tham khäo š ki‰n cø NguyÍn Du, Ni sÜ Giác
khi‰n cho ngÜ©i Çang mang tâm trång nóng bÙc ÇÜ®c Duyên và ñåo cô Tam H®p vŠ tình trång hiŒn tåi cûa mình
cäm thÃy dÍ chÎu, mát më.
và Ç‹ bi‰t tu tÆp ti‰p xº cách nào cho có hånh phúc và thành
VÜÖng sÜ: quân Ƕi cûa triŠu Çình.
công trong næm t§i. ‘Thác là th‹ phách, còn là tinh anh’, tuy
169/ Gác kinh viŒn sách Çôi nÖi hình hài cø Tiên ñiŠn không còn, nhÜng tinh anh cûa thi hào
Non vàng chÜa dÍ ÇŠn bÒi tÃm thÜÖng vÅn còn mãi mãi trong ta, chung quanh ta và trong sÙc sÓng
Gác kinh: nÖi cÃt cÙa kinh Çi‹n (PhÆt h†c). ViŒn sách: cûa dân t¶c. Tåi Làng Mai, ai bói KiŠu cÛng t¡m t¡c khen là
nÖi gi» gìn sách vª (Nho h†c). linh nghiŒm.
Non vàng: vàng chÃt cao lên b¢ng m¶t quä núi nho nhÕ.
Ý nói rÃt nhiŠu tiŠn. MuÓn tham vÃn, phäi t§i trܧc bàn th© PhÆt và T° Ç‹
170/ Nâu sÒng tØ trª màu thiŠn låy ba låy thÆt cung kính, rÒi ngÒi xuÓng Ç¥t tay vào thành
Dån dày cho bi‰t gan liŠn tܧng quân chuông, thª ba lÀn rÃt chánh niŒm rÒi ÇÜa tay vào chuông bÓc
Nâu sÒng: màu quÀn áo cûa ngÜ©i tu, màu nâu. Cû nâu lên m¶t quÈ. Cø NguyÍn Du cÛng nhÜ Ni sÜ Giác Duyên ÇŠu
và lá sÒng thÜ©ng ÇÜ®c dùng Ç‹ nhu¶m màu nâu, màu là t° tiên tâm linh và nghŒ thuÆt cûa tÃt cä chúng ta.
6 35
QuÈ Ãy ÇÜ®c trao cho vÎ có nhiŒm vø Çoán quÈ. VÎ này
là m¶t ngÜ©i có ki‰n thÙc vŠ væn chÜÖng truyŒn KiŠu, có khi‰u
tâm lš và nhÆn xét, và nhÃt là có ki‰n thÙc PhÆt pháp và kinh
nghiŒm tu tÆp. Trong lúc quÈ ÇÜ®c m¶t ngÜ©i ngâm lên, m†i
ngÜ©i có m¥t ÇŠu th¿c tÆp theo dõi hÖi thª. Nên có ti‰ng Çàn
phø h†a gi†ng ngâm. Th©i gian này là Ç‹ vÎ Çoán quÈ chiêm
nghiŒm.
VŠ cách Çoán quÈ, thÜ©ng thÜ©ng ª làng Mai, các ThÀy,
các SÜ Cô và các vÎ CÜ Sï hay theo phÜÖng pháp sau Çây:
1/ Trong hai câu løc bát, có th‹ m¶t câu là nhân và m¶t
câu là quä. Quä có th‹ là Çã phát sinh trong hiŒn tåi hay là ÇiŠu
mong ܧc trong tÜÖng lai. Nhân là l©i khuyên cûa cø NguyÍn
Du vŠ cách hành xº và tu tÆp Ç‹ chuy‹n hóa hay th¿c hiŒn. Ví
dø: trong nhÜ ti‰ng håc bay qua là tâm an tïnh cûa mình ÇÜ®c
xem là quä hiŒn tåi. Nhân cûa quä Ãy là dÜ©ng gÀn rØng tía,
dÜ©ng xa bøi hÒng, nghïa là Çã bi‰t thân cÆn v§i Tam Bäo và
xa lìa nh»ng môi trÜ©ng nguy hi‹m. CÛng th‰, nhÜ ª các quÈ
48 và 78, câu 8 là nhân, câu 6 là quä và ª các quÈ 93 và 100,
câu 6 là nhân và câu 8 là quä. Có khi trong m¶t câu 8, bÓn ch»
ÇÀu là nhân, bÓn ch» sau là quä, hay ngÜ®c låi.
2/ Nghïa lš trong quÈ không cÀn Çi theo nghïa lš truyŒn
KiŠu. Ví dø: Lòng còn gºi áng mây vàng không h£n phäi giäi
là ÇÜÖng s¿ còn tܪng nh§ quê hÜÖng mà có th‹ giäi là lš
tܪng tu h†c vÅn còn v»ng månh, bÒ ÇŠ tâm vÅn còn nguyên
vËn, vì mây vàng ª Çây có th‹ ÇÜ®c xem là lš tܪng cao siêu
cûa Çåo Bøt, cûa ánh Çåo vàng: Song thu Çã khép cánh ngoài
không nh»ng có nghïa là Çóng cºa s° låi mà còn có nghïa là
ÇØng nên Ç‹ tâm t§i nh»ng chuyŒn th‰ gian, phäi tÆp trung
tâm š vào viŒc tu h†c. Nghìn tÀm nh© bóng tùng quân, theo
TÜÖng tri: hi‹u nhau, bi‰t rõ nhau, thông cäm cho
nhau.
158/ GÜÖng trong ch£ng chút bøi trÀn
Cúi ÇÀu låy tå cao thâm nghìn trùng
KhÃu ÇÀu: cúi råp ÇÀu xuÓng ÇÃt Ç‹ låy.
Cao thâm: Ön nghïa cao nhÜ núi, sâu nhÜ bi‹n.
159/ KŒ kinh câu cÛ thu¶c lòng
TriŠu dâng hôm s§m, mây lÒng trܧc sau
TriŠu dâng hôm s§m: m‡i ngày có hai lÀn thûy triŠu,
bu°i mai và bu°i hôm.
160/ M¶t nhà xum h†p s§m trÜa
TrÀm bay nhåt khói, gió ÇÜa lay rèm
TrÀm bay nhåt khói: gió ÇÜa khói trÀm bay. (Thúc Sinh
tܪng tÜ®ng nhÜ trong gió lay có KiŠu Çang hiŒn vŠ v§i
mình.)
161/ BÓn bŠ bát ngát mênh mông
Còn chen vào chÓn bøi hÒng làm chi ?
Bøi hÒng: là hÒng trÀn, cõi Ç©i ÇÀy bøi b¥m, nÖi ngÜ©i
ta thÜ©ng gây nhiŠu kh° Çau cho nhau do nhÆn thÙc sai
lÀm cûa mình.
162/ Nån xÜa trút såch làu làu
XÜa sao sÀu thäm nay sao vui vÀy ?
Trút såch làu làu: trút såch h‰t, không còn lÜu låi chút
gì.
163/ ñ¶ sinh nh© ÇÙc cao dày
Cành kia ch£ng phäi c¶i này mà ra ?
ñ¶ sinh: ÇÜa cho chúng sinh vÜ®t qua b‹ kh° mà sang
b‰n b© thong dong.
164/ Chª che Çùm b†c thi‰u chi
TÃm riêng riêng nh»ng n¥ng vì nܧc non
Chª che Çùm b†c: s¿ bäo h¶ (cûa Kim Tr†ng sau
34 7

nhau. tinh thÀn cûa Quy SÖn Cänh Sách, là phäi nÜÖng t¿a vào các
151/ ThÜÖng vì hånh tr†ng vì tài vÎ thiŒn tri thÙc l§n.
Sao cho trong Ãm thì ngoài m§i êm
Hånh: tánh n‰t cûa m¶t ngÜ©i, bi‹u l¶ qua nh»ng cº chÌ 3/ HÕi xem ÇÜÖng s¿ Çã muÓn tham vÃn cø NguyÍn
trong Ç©i sÓng ngÜ©i Çó. Du vŠ vÃn ÇŠ nào, Ç‹ nÜÖng vào Çó mà Çoán quÈ.
Tài: tài næng, giÕi giang.
4/ Có th‹ tham khäo š ki‰n cûa m¶t vài vÎ thiŒn trí thÙc
152/ Công tÜ hai lë ÇŠu xong
có m¥t xem các vÎ này có tuŒ giác gì khác n»a hay không vŠ
Cát vàng cÒn n†, bøi hÒng d¥m kia
quÈ Çang ÇÜ®c Çoán.
Công tÜ: viŒc chung và viŒc riêng.
153/ ñÜ®c l©i nhÜ th‰ là may 5/ QuÈ Çoán phäi có tác døng an ûi, khuy‰n khích và
Cành kia ch£ng phäi c¶i này mà ra ? soi sáng cho ngÜ©i xin quÈ.
C¶i: gÓc. Có ch‡ ghi là c‡i, cÛng cùng m¶t nghïa.
154/ Thân ta ta phäi lo âu 6/ Trong gi© bói KiŠu, nên tÆp h†p cä Çåi chúng. M‡i
B‡ng Çâu mua não chuÓc sÀu nghï nao ? ngÜ©i bói xong phäi låy tå trܧc khi trª vŠ ch‡ ngÒi. M‡i l©i
Çoán phäi là m¶t bài thuy‰t pháp ng¡n cho tÃt cä Çåi chúng.
ChuÓc sÀu: t¿ làm kh° mình. ChuÓc có nghïa là rót,
nhÜ chuÓc rÜ®u. Có khi ÇÜ®c ghi là mua não chác sÀu.
Chác là Ç°i chác. Kính chúc liŒt vÎ nh»ng ngày xuân Ãm áp, hånh phúc
và ÇÀy Çåo vÎ.
155/ Chª che Çùm b†c thi‰u chi
Næm nay là m¶t, n»a thì næm næm
Chª che Çùm b†c: s¿ bäo h¶ (cûa Kim Tr†ng sau
khi thành hôn nhÜng vÅn tôn tr†ng l©i thÌnh cÀu cûa
KiŠu).
N»a: g¥p thêm m¶t lÀn n»a.
156/ Phím Çàn dìu d¥t tay tiên
Hoa nô kia v§i Tråc TuyŠn cÛng tôi
Hoa Nô, Tråc TuyŠn: Hoa Nô là tên cûa KiŠu khi làm
ngÜ©i hÀu cho Hoån ThÜ. Tråc TuyŠn là tên cûa KiŠu khi
ÇÜ®c ª Quan Âm Các trong vÜ©n cûa nhà Hoån ThÜ.
157/ ThiŒn cæn ª tåi lòng ta
TÜÖng tri dÜ©ng Ãy m§i là tÜÖng tri
ThiŒn cæn: nh»ng håt giÓng tÓt có m¥t trong lòng ta.
 33

CÃt: không còn phÖi bày ra n»a.

Gánh ÇÀy: nh»ng Üu tÜ, lo toan ª trong tâm mình..
144/ Dܧi Çèn s¤n bÙc tiên hoa
M¶t mÀu quan tái bÓn mùa gió træng
Tiên hoa: giÃy vi‰t thÜ, chép thÖ.
Quan tái: cºa äi nÖi biên thùy, chÌ ÇÜ©ng xa.
145/ Nghï Çi nghï låi quanh co
TÃm son g¶t rºa bao gi© cho phai
TÃm son: tÃm lòng thành, tình yêu.
146/ Tình sâu mong trä nghïa dÀy
Ch†n ngÜ©i tri k› m¶t ngày ÇÜ®c chæng ?
Tri k›: ngÜ©i hi‹u mình.
147/ S¤n sàng tŠ chÌnh uy nghi
TÃm riêng riêng nh»ng n¥ng vì nܧc non
TŠ chÌnh uy nghi: có trÆt t¿, oai nghiêm.
148/ BÃy lâu khæng khít giäi ÇÒng
Bi‹n trÀm luân lÃp cho b¢ng m§i thôi
Giäi ÇÒng: s®i dây bu¶c hai tÃm lòng låi v§i nhau. Ch»
ÇÒng tÙc là ÇÒng tâm: m¶t lòng v§i nhau.
TrÀm luân: trôi n°i, lên xuÓng trong cu¶c sÓng và trong
tâm cûa ta.
149/ Khi gió gác khi træng sân
Hoa xuân ÇÜÖng nhÎ ngày xuân còn dài
Gió gác: ngÒi trên lÀu cao Çón gió mát vào mùa hè.
Træng sân: thänh thÖi ng¡m træng lên ª trong khuôn
viên nhà mình.
Hoa xuân ÇÜÖng nhÎ: hoa xuân Çang nª, phô bày cánh
và nhøy hoa thÆt ÇËp. Ý nói ljn tu°i trÈ.
150/ ñêm xuân m¶t giÃc mÖ màng
Làm chi l« nhÎp cho Çàn ngang cung
ñàn ngang cung: nh»ng ti‰ng Çàn không æn nhÎp v§i
32 9

xÃu. Ng†c v§i Çá, vàng v§i thau.

Tri k›: ngÜ©i hi‹u mình.
137/ Chút riêng ch†n Çá thº vàng
Bi‰t Çâu mà gºi can tràng vào Çâu ?
Ch†n Çá thº vàng: kén ch†n ngÜ©i, xem h† có phäi là
ngÜ©i tÓt không. Ch†n Çá nên hi‹u là ch†n ng†c. Và thº
xem vàng tÓt hay vàng xÃu.
Can tràng: gan ru¶t, tÃm lòng cûa mình.
L©i KhÃn:
138/ TÃm thân rày Çã nhË nhàng
Lòng Çây lòng ÇÃy chÜa tØng hay sao ?
TÜ©ng: hi‹u nhau rõ ràng.
139/ Cùng trong m¶t ti‰ng tÖ ÇÒng
ñã tin ÇiŠu trܧc ¡t nh¢m viŒc sau ‘CÀu Thi thánh NguyÍn Du
Ti‰ng tÖ ÇÒng: ti‰ng Çàn. TÖ là s®i dây Çàn b¢ng tÖ. ñÒng CÀu ñåo cô Tam H®p
tÙc là g‡ cây ngô ÇÒng dùng làm thùng Çàn. CÀu SÜ trܪng Giác Duyên
CÀu Giáng tiên Thúy KiŠu
140/ Long lanh Çáy nܧc in tr©i
ThÃy træng mà thËn nh»ng l©i non sông
Tôi tên là _________________
L©i non sông: l©i thŠ nguyŠn, l©i hÙa hËn mà mình muÓn
Xin tham vÃn Thi thánh, ñåo cô, SÜ trܪng
th¿c hiŒn.
và Giáng tiên vŠ vÃn ÇŠ _______________’
141/ Hoàng lÜÖng ch®t tÌnh giÃc mai
Trên ÇÀu có bóng m¥t tr©i rång soi
Hoàng lÜÖng: giÃc kê vàng, giÃc m¶ng.
GiÃc mai: giÃc ngû nhË nhàng.
142/ LÃy tình thâm trä nghïa thâm
Nܧc non Ç‹ ch» tÜÖng phùng ki‰p sau
TÜÖng phùng: g¥p låi nhau.
143/ Ch¡c r¢ng mai trúc låi vÀy
TÃc riêng nhÜ cÃt gánh ÇÀy Ç° Çi
Mai trúc: tình nghïa thân thi‰t. Mai và trúc thÜ©ng ÇÜ®c
trÒng gÀn nhau.
TÃc riêng: tâm s¿ ª trong lòng mình.
 31

130/ CÕ non xanh tÆn chân tr©i

NhË nhàng nghiŒp trܧc ÇŠn bÒi duyên sau
NghiŒp trܧc: nh»ng khó khæn Çã phäi g¥p trܧc nay.
Duyên sau: nh»ng ÇiŠu kiŒn tÓt lành sau này.
131/ Nh»ng là nÃn ná Ç®i tin
TÌnh ra m§i bi‰t là mình chiêm bao
NÃn ná:cÓ š ª låi thêm m¶t chút n»a Ç‹ ch© Ç®i m¶t
cái gì.
132/ Gác kinh viŒn sách Çôi nÖi
Nào l©i non nܧc, nào l©i s¡t son
Gác kinh: nÖi cÃt cÙa kinh Çi‹n (PhÆt h†c). ViŒn sách:
nÖi gi» gìn sách vª (Nho h†c).
L©i non nܧc: l©i thŠ nguyŠn cûa ta.
S¡t son: tÃm lòng trung thành và bŠn v»ng. S¡t cÙng
và son ÇÕ.
133/ Chút riêng ch†n Çá thº vàng
Thân này Çã dÍ mÃy lÀn g¥p tiên ?
Ch†n Çá thº vàng: kén ch†n ngÜ©i, xem h† có phäi là
ngÜ©i tÓt không. Ch†n Çá nên hi‹u là ch†n ng†c. Và thº
xem vàng tÓt hay vàng xÃu.
134/ Gi†t rÒng canh Çã Çi‹m ba
Có dung kÈ dܧi m§i là lÜ®ng trên
Gi†t rÒng: chÌ th©i gian, gi†t rÒng là gi†t nܧc rÌ ra tØ hÒ
nܧc b¢ng ÇÒng có chåm hình rÒng Ç‹ Ço th©i gian.
LÜ®ng trên: tÃm lòng Ƕ lÜ®ng cûa ngÜ©i l§n.
135/ ThÜÖng nhau xin nh§ l©i nhau
Bi‰t Çâu Ãm lånh bi‰t Çâu ng†t bùi
ƒm lånh, ng†t bùi: chæm sóc tØng mi‰ng æn, tÃm áo
cho cha mË.
136/ R¢ng trong ng†c Çá vàng thau
CÜ©i r¢ng tri k› trܧc sau mÃy ngÜ©i ?
Ng†c Çá vàng thau: phân biŒt ÇÜ®c ngÜ©i tÓt v§i ngÜ©i
30
T‰ Ƕ: ÇÜa qua sông vÜ®t b‹ kh° Ç‹ sang b© thong
dong.
124/ VÀng træng v¢ng v¥c gi»a tr©i
Anh hùng Çoán gi»a trÀn ai m§i già !
Già: già gi¥n, giàu kinh nghiŒm. M§i già: m§i giÕi,
m§i hay.
125/ ThÜÖng sao cho vËn thì thÜÖng
ñem l©i phÜÖng tiŒn mª ÇÜ©ng hi‰u sinh
L©i phÜÖng tiŒn: l©i nói khéo léo có th‹ giúp ÇÜ®c ngÜ©i
khác.
Hi‰u sinh: thÜÖng yêu, quí tr†ng s¿ sÓng.
126/ MÃy l©i tâm phúc ru¶t rà
TÜÖng tri dÜ©ng Ãy m§i là tÜÖng tri
Tâm phúc: lòng då.
TÜÖng tri: hi‹u nhau, bi‰t rõ nhau, thông cäm cho
nhau.
127/ ñ‰n bây gi© m§i thÃy Çây
Mà lòng Çã ch¡c nh»ng ngày m¶t hai
M¶t hai: thuª ban ÇÀu.
128/ N‡i mØng bi‰t lÃy chi cân
Tuy‰t sÜÖng che chª cho thân cát Ç¢ng
Cát Ç¢ng: ngÜ©i v® lë. Cát, Ç¢ng là nh»ng loåi dây leo,
nh© vào nh»ng cây to mà m†c.
129/ Có ngÜ©i khách ª viÍn phÜÖng
Lºa lòng tܧi t¡t m†i ÇÜ©ng trÀn duyên
Khách viÍn phÜÖng: khách ljn tØ m¶t nÖi rÃt xa.
Lºa lòng: thao thÙc, chí nguyŒn hay là Çam mê ª trong
lòng mình. Tùy theo trÜ©ng h®p mà ta giäi thích.
Tܧi t¡t: dÆp t¡t.
TrÀn duyên: nh»ng nhân duyên ràng buc ta ª cõi trÀn
tøc.
11
1/ Thông minh vÓn s¤n tính tr©i
NhË nhàng nghiŒp trܧc, ÇŠn bÒi duyên sau
Tính tr©i: vØa sanh ra Çã có s¤n nhÜ vÆy.
NghiŒp trܧc: nh»ng khó khæn Çã phäi g¥p trܧc nay.
Duyên sau: nh»ng ÇiŠu kiŒn tÓt lành sau này.
2/ Tan sÜÖng vØa rång ngày mai
Trø trì nghe ti‰ng v¶i m©i vào trong
Rång ngày: tr©i vØa m§i sáng.
3/ Nâu sÒng tØ trª màu thiŠn
M¥n khen nét bút càng nhìn càng tÜÖi
Nâu sÒng: màu quÀn áo cûa ngÜ©i tu, màu nâu. Cû nâu
và lá sÒng thÜ©ng ÇÜ®c dùng Ç‹ nhu¶m màu nâu, màu
Çen.
4/ Bây gi© rõ m¥t Çôi ta
Tu là cõi phúc tình là dây oan
Cõi phúc: nÖi ta có th‹ hܪng nhiŠu niŠm vui, hånh phúc.
Ho¥c là c¶i phúc, gÓc rÍ, nŠn täng cûa hånh phúc.
Dây oan: s®i dây ràng bu¶c mình vào nh»ng khó khæn,
oan nghiŒt.
5/ Song thu Çã khép cánh ngoài
Hay là kh° tÆn ljn ngày cam lai?
Song thu: cºa s°. Ch» thu là chÌ vŠ mùa thu.
Kh° tÆn cam lai: khi ta träi qua khó khæn rÒi thì Çoån
ÇÜ©ng trܧc m¥t ta thÜ©ng khä quan hÖn. Kh° là Ç¡ng.
Cam là ng†t. H‰t kh° thì hånh phúc së ljn.
6/ BÃy lâu m§i ÇÜ®c m¶t ngày
Ng†n Çèn khêu nguyŒt, ti‰ng chày nŒn sÜÖng
Khêu nguyŒt: tim ng†n Çèn dÀu khi cháy lâu thì Çóng
thành cøc, tåo ra m¶t vÀng ánh sáng hình lÜ«i liŠm nhÜ
ánh træng. Lúc Çó Çèn së m© Çi. ñ‹ cho Çèn sáng trª låi,
ta cÀn khêu tim Çèn cho nên ta g†i Çó là khêu nguyŒt.
Ti‰ng chày nŒn sÜÖng: bu°i sáng s§m, tr©i còn ÇÀy sÜÖng
12
mù, ta dùng chày mà thÌnh chuông Çåi hÒng. Cä câu thÙ
hai š nói tinh thÀn siêng næng, thÙc khuya dÆy s§m.
7/ Cho hay gi†t nܧc cành dÜÖng
Túc khiên Çã rºa lâng lâng såch rÒi
Gi†t nܧc cành dÜÖng: gi†t nܧc cam lÒ cûa ÇÙc BÒ Tát
L¡ng Nghe Quan Th‰ Âm, dùng cành dÜÖng liÍu Ç‹ räy,
khi‰n cho ngÜ©i Çang mang tâm trång nóng bÙc ÇÜ®c
cäm thÃy dÍ chÎu, mát më.
Túc khiên: nh»ng oan trái cûa ta ngày xÜa.
8/ TÃm thân rày Çã nhË nhàng
Thanh thiên båch nhÆt rõ ràng cho coi
Thanh thiên båch nhÆt: gi»a ban ngày. Thanh thiên là
tr©i xanh. Båch nhÆt là ban ngày.
9/ ThÜÖng sao cho vËn thì thÜÖng
Lòng Çây lòng ÇÃy chÜa tØng hay sao
TÜ©ng: hi‹u nhau rõ ràng.
10/ ThÜÖng sao cho vËn thì thÜÖng
Lºa lòng tܧi t¡t m†i ÇÜ©ng trÀn duyên
Lºa lòng: thao thÙc, chí nguyŒn hay là Çam mê ª trong
lòng mình. Tùy theo trÜ©ng h®p mà ta giäi thích.
Tܧi t¡t: dÆp t¡t.
TrÀn duyên: nh»ng nhân duyên ràng buc ta ª cõi trÀn
tøc.
11/ PhÆt tiŠn ngày båc lân la
TÜÖng tri dÜ©ng Ãy m§i là tÜÖng tri
PhÆt tiŠn: trong cºa chùa. PhÆt tiŠn có nghïa là trܧc
ÇÙc PhÆt.
Ngày båc: ban ngày. Ngày båc là dÎch tØ ch» båch
nhÆt.
TÜÖng tri: hi‹u nhau, bi‰t rõ nhau, thông cäm cho
nhau.
29
Trút såch làu làu: trút såch h‰t, không còn lÜu låi chút
gì.
115/ BÓn bŠ bát ngát mênh mông
KhÃu ÇÀu låy tå cao thâm nghìn trùng
KhÃu ÇÀu: cúi råp ÇÀu xuÓng ÇÃt Ç‹ låy.
Cao thâm: Ön nghïa cao nhÜ núi, sâu nhÜ bi‹n.
116/ ThÃy nhau mØng r« træm bŠ
Thäo am Çó, cÛng gÀn kŠ ch£ng xa
Thäo am: am tranh, chùa tranh.
117/ ñã nguyŠn hai ch» ÇÒng tâm
Trܧc sau tr†n vËn, xa gÀn ng®i khen
ñÒng tâm: cùng m¶t lòng v§i nhau.
118/ ñ¶ sinh nh© ÇÙc cao dày
Tan sÜÖng ÇÀu ngõ vén mây gi»a tr©i
ñ¶ sinh: ÇÜa chúng sinh vÜ®t qua b‹ kh°, sang bên b©
thong dong.
119/ R¢ng trong tác h®p cÖ tr©i
Mà trong lë phäi có ngÜ©i có ta
Tác h®p cÖ tr©i: ông tr©i khi‰n cho hai ngÜ©i cäm thÃy
h®p v§i nhau, lÃy nhau. CÖ tr©i là b¶ máy mÀu nhiŒm
cûa thiên nhiên.
120/ Còn non còn nܧc còn dài
DÅu mòn bia Çá dám sai tÃc lòng
121/ Trong nhÜ ti‰ng håc bay qua
TØng cay Ç¡ng låi m¥n mà hÖn xÜa
122/ M¶t lòng ch£ng quän mÃy công
Ÿ Çây cºa PhÆt là không hËp gì
Ch£ng quän: ch£ng ngåi gì.
123/ Song thu Çã khép cánh ngoài
Nh© tay t‰ Ƕ v§t ngÜ©i trÀm luân
Song thu: cºa s°. Thu là mùa thu
28
108/ PhÆt tiŠn ngày båc lân la
TÜÖng tri dÜ©ng Ãy m§i là tÜÖng tri
PhÆt tiŠn: trong cºa chùa. PhÆt tiŠn có nghïa là trܧc
ÇÙc PhÆt.
Ngày båc: ban ngày. Ngày båc là dÎch tØ ch» båch
nhÆt.
TÜÖng tri: hi‹u nhau, bi‰t rõ nhau, thông cäm cho
nhau.
109/ Chª che Çùm b†c thi‰u chi
L©i SÜ Çã dåy ¡t thì ch£ng sai
Chª che Çùm b†c: s¿ bäo h¶ (cûa Kim Tr†ng sau
khi thành hôn nhÜng vÅn tôn tr†ng l©i thÌnh cÀu cûa
KiŠu).
110/ Tình xÜa Ön trä nghïa ÇŠn
ƒm sao håt ng†c Lam ñiŠn m§i Çông
Lam ñiŠn: nÖi có ti‰ng là sän xuÃt ng†c quí.
M§i Çông: vØa m§i tÜ®ng hình.
111/ Bªi lòng tåc Çá ghi vàng
S§m khuya ti‰ng håc ti‰ng Çàn tiêu dao
Tåc Çá ghi vàng: tåc vào Çá, ghi vào vàng.
Tiêu dao: thänh thÖi, thong thä. Tiêu dao du là chÜÖng
ÇÀu trong Nam Hoa Kinh cûa Trang Tº.
112/ Cºa tr©i r¶ng mª ÇÜ©ng mây
Sao cho trong Ãm thì ngoài m§i êm
Cºa tr©i: triŠu Çình.
ñÜ©ng mây: ÇÜ©ng làm quan. Ch» Hán là ‘vân l¶’.
113/ V¶i vŠ sºa chÓn vÜ©n hoa
Ch» tâm kia m§i b¢ng ba ch» tài
Tâm: tÃm lòng. Ÿ Çây có nghïa là tÃm lòng hiŠn lành.
Tài: tài ba.
114/ Nån xÜa trút såch làu làu
XÜa sao sÀu thäm, nay sao vui vÀy?
13
12/ Nghìn tÀm nh© bóng tùng quân
ñã tin ÇiŠu trܧc ¡t nh¢m viŒc sau
TÀm: ÇÖn vÎ Ço lÜ©ng ngày xÜa, b¢ng 5 thܧc.
Nghìn tÀm: nh»ng dây leo có th‹ vÜÖn ÇÜ®c lên rÃt cao
nh© nÜÖng vào thân cây l§n.
Tùng quân: ngÜ©i quân tº. Tùng là cây tùng. Quân là
cây tre l§n.
t nh¢m: së phù h®p v§i.
13/ ñã nguyŠn hai ch» ÇÒng tâm
Ai lay ch£ng chuy‹n ai rung ch£ng r©i
ñÒng tâm: ÇÒng m¶t lòng v§i nhau.
14/ ñã nên có nghïa có nhân
VÈ non xa tÃm træng gÀn ª chung
Nghïa: ÇiŠu phäi mà ta nên làm.
Nhân: lòng thÜÖng ngÜ©i.
15/ ñŠ huŠ lÜng túi gió træng
Lòng Çây lòng ÇÃy chÜa tØng hay sao ?
ñŠ huŠ: mang theo.
LÜng: nºa chØng, chÜa ÇÀy.
16/ GÜÖng trong ch£ng chút bøi trÀn
Thói nhà bæng tuy‰t, chÃt h¢ng phÌ phong
Thói nhà bæng tuy‰t: n‰p sÓng trong såch, nhÜ bæng nhÜ
tuy‰t cûa m¶t gia Çình.
ChÃt h¢ng phÌ phong: tuy nghèo nhÜng luôn gi» ÇÜ®c tÜ
cách cûa mình. PhÌ phong là thÙ rau mà ngÜ©i nghèo ª
Trung Hoa thÜ©ng æn.
17/ Nâu sÒng tØ trª màu thiŠn
Tìm Çâu thì cÛng bi‰t tin rõ ràng
Nâu sÒng: màu quÀn áo cûa ngÜ©i tu, màu nâu. Cû nâu
và lá sÒng thÜ©ng ÇÜ®c dùng Ç‹ nhu¶m màu nâu, màu
Çen.
14
18/ ThÜÖng nhau xin nh§ l©i nhau
CÖ duyên nào Çã h‰t Çâu v¶i gì ?
CÖ duyên: nh»ng gì së xäy ra v§i ta do guÒng máy thiên
nhiên s¡p Ç¥t. CÖ là máy. Duyên là ÇiŠu kiŒn.
19/ Song hÒ nºa khép cánh mây
Hoa chào ngõ hånh, hÜÖng bay d¥m phÀn
Song hÒ: cºa s° ÇÜ®c làm b¢ng giÃy (giÃy hÒ).
Cánh mây: cánh cºa dán giÃy có vë mây.
Ngõ hånh: ÇÜ©ng ª trong Hånh Viên, ch‡ nhà vua m©i
các ti‰n sï m§i æn y‰n và Çi chÖi.
D¥m phÀn: ÇÜ©ng vŠ quê hÜÖng. PhÀn: cây phÀn, thÜ©ng
dùng Ç‹ chÌ quê hÜÖng.
20/ DÎp Çâu may m¡n lå thÜ©ng
S§m khuya ti‰ng håc ti‰ng Çàn tiêu dao
Tiêu dao: thänh thÖi, thong thä. Tiêu dao du là chÜÖng
ÇÀu trong Nam Hoa Kinh cûa Trang Tº.
21/ Tan sÜÖng vØa rång ngày mai
Hoa chào ngõ hånh, hÜÖng bay d¥m phÀn
Ngõ hånh: ÇÜ©ng ª trong Hånh Viên, ch‡ nhà vua m©i
các ti‰n sï m§i æn y‰n và Çi chÖi.
D¥m phÀn: ÇÜ©ng vŠ quê hÜÖng. PhÀn: cây phÀn, thÜ©ng
dùng Ç‹ chÌ quê hÜÖng.
22/ BÓn bŠ bát ngát xa trông
KhÕi rØng lau Çã t§i sân PhÆt ÇÜ©ng
23/ M¶t ngÜ©i dÍ có mÃy thân
Ÿ Çây ho¥c có giai âm chæng là
Giai âm: tin tÓt, tin lành.
24/ Nghìn tÀm nh© bóng tùng quân
Trܧc sau tr†n vËn xa gÀn ng®i khen
TÀm: ÇÖn vÎ Ço Ç©i xÜa, b¢ng 5 thܧc.
Nghìn tÀm: nh»ng dây leo có th‹ vÜÖn ÇÜ®c lên rÃt cao
nh© nÜÖng vào thân cây l§n.
27
Làm ghi: gi» làm vÆt k› niŒm, Ç‹ nh§ t§i s¿ kš thác cûa
m¶t ngÜ©i nào Çó.
102/ Trùng sinh ân n¥ng b‹ tr©i
Mà lòng tr†ng nghïa khinh tài xi‰t bao
Trùng sinh: sinh ra thêm m¶t lÀn n»a, làm cho m¶t ngÜ©i
sÓng trª låi.
Tr†ng nghïa khinh tài: coi lë phäi và ân tình n¥ng hÖn
là tiŠn båc.
103/ S¿ Ç©i Çã t¡t lºa lòng
Sen vàng lãng Çãng nhÜ gÀn nhÜ xa
Lºa lòng: thao thÙc, chí nguyŒn hay là Çam mê ª trong
lòng mình. Tùy theo trÜ©ng h®p mà ta giäi thích.
Sen vàng: gót chân cûa ngÜ©i con gái ÇËp.
104/ Nh»ng là sen ngó Çào tÖ
MÀu thiŠn æn m¥c Çã Üa nâu sÒng
Sen ngó Çào tÖ: s¿ viŒc m§i khªi ÇÀu hay là ngÜ©i trÈ
tu°i, nhÜ ngó sen, nhÜ cây Çào còn non.
Nâu sÒng: màu quÀn áo cûa ngÜ©i tu, màu nâu. Cû nâu
và lá sÒng thÜ©ng ÇÜ®c dùng Ç‹ nhu¶m màu nâu, màu
Çen.
105/ Mùi thiŠn Çã bén muÓi dÜa
Gà vØa gáy sáng, tr©i vØa rång Çông
106/ Nh§ l©i lÆp m¶t am mây
Ÿ trong dÜ©ng có hÜÖng bay ít nhiŠu
Am mây: ch‡ ngÜ©i tu ª, trong am không có nhiŠu vÆt
døng, mây có th‹ vào ra m¶t cách thong dong.
107/ Gºi thân ÇÜ®c chÓn am mây
Tan sÜÖng ÇÀu ngõ vén mây cuÓi tr©i
Am mây: ch‡ ngÜ©i tu ª, trong am không có nhiŠu vÆt
døng, mây có th‹ vào ra m¶t cách thong dong.
26
94/ Khi gió gác khi træng sân
Thênh thênh ÇÜ©ng cái thanh vân hËp gì ?
Gió gác: ngÒi trên lÀu cao Çón gió mát vào mùa hè.
Træng sân: thänh thÖi ng¡m træng lên ª trong khuôn
viên nhà mình.
Thanh vân: mây xanh, t› dø ngÜ©i thi ÇÆu làm quan, có
công danh.
95/ Tình sâu mong trä nghïa dày
MuÓi dÜa Ç¡p Ç°i tháng ngày thong dong
96/ LÃy trong š tÙ mà suy
Sao cho thoát khÕi n» nhi thÜ©ng tình
N» nhi thÜ©ng tình: tánh mŠm y‰u, hay xúc Ƕng giÓng
ngÜ©i con gái nhÕ, thÜ©ng hay nhÕng nhÈo, vòi vïnh.
97/ R¢ng trong ng†c Çá vàng thau
Dåy Çem pháp bäo sang hÀu sÜ huynh
Ng†c Çá vàng thau: phân biŒt ÇÜ®c ngÜ©i tÓt v§i ngÜ©i
xÃu. Ng†c v§i Çá, vàng v§i thau.
98/ Khúc Çâu ÇÀm Ãm dÜÖng hòa
Câu thÀn låi mÜ®n bút hoa vë v©i
DÜÖng hòa: khí tr©i Ãm áp vào mùa xuân .
Bút hoa: nét ch» thÜ pháp ÇËp nhÜ hoa.
Câu thÀn: câu thÖ hay, xuÃt thÀn.
99/ Công tÜ vËn cä hai bŠ
ChuyŒn muôn næm cÛ k‹ chi bây gi© ?
Công tÜ: viŒc chung và viŒc riêng.
100/ GÜÖng trong ch£ng chút bøi trÀn
M¶t nhà ai cÛng lå lùng khen lao
Khen lao: khen ng®i mt cách h‰t lòng.
101/ Tr©i còn Ç‹ có hôm nay
Cûa tin g†i m¶t chút này làm ghi
Cûa tin: vÆt Ç‹ làm tin.
15
Tùng quân: ngÜ©i quân tº. Tùng là cây tùng. Quân là
cây tre l§n.
25/ Cùng nhau nÜÖng cºa BÒ ñŠ
VÜ©n xuân m¶t thºa, Ç‹ bia muôn Ç©i
VÜ©n xuân m¶t thºa: ho¥c vÜ©n xuân m¶t cºa, m¶t gia
Çình êm Ãm, vui vÈ, hòa thuÆn nhÜ m¶t cänh vÜ©n vào
lúc mùa xuân ljn.
26/ Ngày xuân em hãy còn dài
MØng nào låi quá mØng này n»a chæng ?
27/ Trùng sinh ân n¥ng b‹ tr©i
Ngày pho thû t¿, Çêm nÒi tâm hÜÖng
Trùng sinh: sinh ra thêm m¶t lÀn n»a, làm cho m¶t ngÜ©i
sÓng trª låi.
Thû t¿: nét ch» vi‰t tay. Cä câu š là ban ngày chép kinh
và ban Çêm thì Çi công phu.
28/ ThiŠn trà cån nܧc hÒng mai
Nh© tay t‰ Ƕ, v§t ngÜ©i trÀm luân
HÒng mai: trà hÒng mai, nܧc trà nÃu b¢ng gÓc mai già.
Lõi cây mai bi‰n thành màu hÒng khi vŠ già.
T‰ Ƕ: ÇÜa ngÜ©i vÜ®t b‹ kh° Ç‹ sang b© bên kia, nÖi có
s¿ thänh thÖi, hånh phúc.
TrÀm luân: trôi n°i, lên xuÓng trong cu¶c sÓng và trong
tâm cûa ta.
29/ Cùng nhau låy trܧc PhÆt Çài
MØng nào låi quá mØng này n»a chæng ?
30/ L©i vàng vâng lïnh š cao
Trên am cÙ gi» hÜÖng dÀu hôm mai
HÜÖng dÀu: s¿ chæm sóc nhang Çèn trên bàn th© Bøt.
Hôm mai: ban Çêm và rång sáng, hai bu°i công phu.
31/ Trong nhÜ ti‰ng håc bay qua
DÜ©ng gÀn rØng tía, dÜ©ng xa bøi hÒng
16
RØng tía: ch‡ ª cûa BÒ Tát L¡ng Nghe Quan Th‰ Âm.
Bøi hÒng: là hÒng trÀn, cõi Ç©i ÇÀy bøi b¥m, nÖi ngÜ©i
ta thÜ©ng gây nhiŠu kh° Çau cho nhau do nhÆn thÙc sai
lÀm cûa mình.
32/ VÀng træng v¢ng v¥c gi»a tr©i
NhË nhàng nghiŒp trܧc ÇŠn bÒi duyên sau
NghiŒp trܧc: nh»ng khó khæn ta Çã g¥p phäi trܧc
nay.
Duyên sau: nh»ng ÇiŠu kiŒn tÓt lành sau này.
33/ Trông ngÜ©i låi ng¡m ljn ta
Tu là cõi phúc tình là dây oan
Cõi phúc: nÖi ta có th‹ hܪng nhiŠu niŠm vui, hånh phúc.
Ho¥c là c¶i phúc, gÓc rÍ, nŠn täng cûa hånh phúc.
Dây oan: s®i dây ràng bu¶c mình vào nh»ng khó khæn,
oan nghiŒt.
34/ Ki‰p tu xÜa ví chÜa dày
Lòng nào còn tܪng có rày n»a không ?
Ví: giä dø, n‰u nhÜ.
Rày: bây gi©, nhÜ vÀy.
35/ ThuyŠn vØa Ç° b‰n thänh thÖi
Bi‰t ÇÜ©ng khinh tr†ng, bi‰t l©i phäi chæng
Khinh tr†ng: viŒc quan tr†ng và viŒc không quan
tr†ng.
36/ M¶t tÜ©ng tuy‰t chª sÜÖng che
L©i SÜ Çã dåy ¡t thì ch£ng sai
TÜ©ng: bÙc tÜ©ng.
Tuy‰t chª sÜÖng che: che chª cho khÕi bÎ lånh vì sÜÖng,
tuy‰t.
37/ Chung quanh vÅn ÇÃt nܧc nhà
Khi xem hoa nª khi ch© træng lên
25
C‡i nguÒn: c¶i nguÒn, gÓc rÍ.
89/ Gác kinh viŒn sách Çôi nÖi
Bi‰t ÇÜ©ng khinh tr†ng, bi‰t l©i phäi chæng
Gác kinh: nÖi cÃt cÙa kinh Çi‹n (PhÆt h†c). ViŒn sách:
nÖi gi» gìn sách vª (Nho h†c).
Khinh tr†ng: viŒc quan tr†ng và viŒc không quan
tr†ng.
90/ ñÜ®c l©i nhÜ mª tÃc son
Phäi dò cho ljn ng†n nguÒn låch sông
TÃc son: tÃm lòng chân thành. Son là son ÇÕ, làm b¢ng
m¶t thÙ Çá ÇÕ.
Låch sông: ÇÜ©ng nܧc sâu ª trong sông.
91/ ThÜÖng nhau xin nh§ l©i nhau
Vào luÒn ra cúi công hÀu mà chi ?
Công hÀu: làm quan ÇÜ®c vua phong tܧc công ho¥c
phong tܧc hÀu. Cao nhÃt là ÇÜ®c phong cho tܧc
vÜÖng.
92/ HuŒ lan s¿c nÙc m¶t nhà
Có cây træm thܧc có hoa bÓn mùa
Cây træm thܧc: cây bÒ ÇŠ. Hoa bÓn mùa: hoa sen. Ý
cä câu muÓn mô tä cänh trang nghiêm, thanh thoát cûa
chÓn thiŠn môn.
93/ Chª che Çùm b†c thi‰u chi
VÜ©n xuân m¶t thºa Ç‹ bia muôn Ç©i
Chª che Çùm b†c: s¿ bäo h¶ (cûa Kim Tr†ng sau
khi thành hôn nhÜng vÅn tôn tr†ng l©i thÌnh cÀu cûa
KiŠu).
VÜ©n xuân m¶t thºa: ho¥c vÜ©n xuân m¶t cºa, m¶t gia
Çình êm Ãm, vui vÈ, hòa thuÆn nhÜ m¶t cänh vÜ©n vào
lúc mùa xuân ljn.
24
81/ Sao cho muôn d¥m m¶t nhà
MÜ©i læm næm m§i bây gi© là Çây
82/ Gió quang mây tånh thänh thÖi
B‹ oan dÜ©ng Çã vÖi vÖi cånh lòng
Quang: chÌ tr©i sáng sûa, không có mây.
83/ M¶t lòng ch£ng quän mÃy công
TriŠu dâng hôm s§m mây lÒng trܧc sau
TriŠu dâng hôm s§m: m‡i ngày thÜ©ng có hai lÀn thûy
triŠu, bu°i mai và bu°i hôm.
84/ GiÆt mình tho¡t tÌnh giÃc mai
Còn vÀng træng båc còn l©i nguyŠn xÜa
GiÃc mai: giÃc ngû nhË nhàng.
85/ KŒ kinh câu cÛ thu¶c lòng
TÃn dÜÖng ÇÜ®c thÃy mây rÒng có phen
TÃn DÜÖng: nÖi ñÜ©ng Cao T° khªi nghiŒp. Câu này š
nói ta có cÖ h¶i thành công vinh quang trong s¿ nghiŒp
cûa ta. Mây rÒng: chÌ nhà vua.
86/ ThÃy màu æn m¥c nâu sÒng
Giá Çành tú khÄu cÄm tâm khác thÜ©ng
Nâu sÒng: màu quÀn áo cûa ngÜ©i tu, màu nâu. Cû nâu
và lá sÒng thÜ©ng ÇÜ®c dùng Ç‹ nhu¶m màu nâu, màu
Çen.
Tú khÄu cÄm tâm: l©i hay š ÇËp. L©i nói ÇËp nhÜ thêu
(tú khÄu) và tÃm lòng ÇËp nhÜ gÃm (cÄm tâm).
87/ Tr©i ñông vØa rång ngàn dâu
Duyên xÜa chÜa dÍ bi‰t Çâu chÓn này
Ngàn dâu: rØng dâu.
88/ ThiŠn trà cån nܧc hÒng mai
C‡i nguÒn cÛng ª lòng ngÜ©i mà ra
HÒng mai: trà hÒng mai, nܧc trà nÃu b¢ng gÓc mai già.
Lõi cây mai bi‰n thành màu hÒng khi vŠ già.
17
38/ M¶t l©i nói chºa kÎp thÜa
TrÀm bay nhåt khói, gió ÇÜa lay rèm
TrÀm bay nhåt khói: gió ÇÜa khói trÀm bay. (Thúc Sinh
tܪng tÜ®ng nhÜ trong gió lay có KiŠu Çang hiŒn vŠ v§i
mình.)
39/ Thông minh vÓn s¤n tính tr©i
Mà trong lë phäi, có ngÜ©i có ta
Tính tr©i: vØa sanh ra Çã có s¤n nhÜ vÆy.
40/ Hoa cÜ©i ng†c thÓt Çoan trang
Lòng kia gi» ÇÜ®c thÜ©ng thÜ©ng mãi không ?
Hoa cÜ©i ng†c thÓt: cÜ©i tÜÖi nhÜ hoa, ti‰ng nói trong
nhÜ ng†c.
ñoan trang: ÇÙng Ç¡n nghiêm trang.
41/ VÀng træng v¢ng v¥c gi»a tr©i
C‡i nguÒn cÛng ª lòng ngÜ©i mà ra
C‡i: c¶i, nguÒn gÓc.
42/ Còn non còn nܧc còn dài
Non vàng chÜa dÍ ÇŠn bÒi tÃm thÜÖng
Non vàng: vàng chÃt cao lên b¢ng m¶t quä núi nho nhÕ.
Ý nói rÃt nhiŠu tiŠn.
TÃm thÜÖng: tÃm lòng thÜÖng yêu.
43/ GÜÖng trong ch£ng chút bøi trÀn
Sen vàng lãng Çãng nhÜ gÀn nhÜ xa
Sen vàng: gót chân cûa ngÜ©i ÇËp.
44/ Khi hÜÖng s§m khi trà trÜa
Gió træng mát m¥t muÓi dÜa chay lòng
45/ Gºi thân ÇÜ®c chÓn am mây
DØng chân gån chút niŠm tây g†i là
Gån: tÙc là gån l†c, làm cho lòng mình l¡ng låi.
NiŠm tây: n‡i niŠm riêng ª trong lòng mình.
18
46/ Trong cÖ thanh khí tÜÖng tÀm
Vàng gieo Çáy nܧc cây lÒng bóng sân
Thanh khí tÜÖng tÀm: ngÜ©i có Üa thích giÓng nhau thì
thÜ©ng tìm ljn nhau mà thân cÆn. ñÒng thanh tÜÖng
Ùng, ÇÒng khí tÜÖng cÀu.
Vàng gieo Çáy nܧc: bóng træng vàng soi mình dܧi
Çáy nܧc.
Cây lÒng bóng sân: bóng cây Ç° dài ª ngoài sân.
47/ Gìn vàng gi» ng†c cho hay
Ng†n Çèn khêu nguyŒt, ti‰ng chày nŒn sÜÖng
Gìn vàng gi» ng†c: gi» gìn thân th‹ quí nhÜ vàng, nhÜ
ng†c.
Khêu nguyŒt: tim ng†n Çèn dÀu khi cháy lâu thì Çóng
thành cøc,tåo ra m¶t vÀng ánh sáng hình lÜ«i liŠm nhÜ
ánh træng. Lúc Çó Çèn së m© Çi. ñ‹ cho Çèn sáng trª låi,
ta cÀn khêu tim Çèn cho nên ta g†i Çó là khêu nguyŒt.
Ti‰ng chày nŒn sÜÖng: bu°i sáng s§m, tr©i còn ÇÀy sÜÖng
mù, ta dùng chày mà thÌnh chuông Çåi hÒng. Cä câu thÙ
hai š nói tinh thÀn siêng næng, thÙc khuya dÆy s§m.
48/ Gºi thân ÇÜ®c chÓn am mây
TÃc riêng nhÜ cÃt gánh ÇÀy Ç° Çi
Am mây: ch‡ ngÜ©i tu ª, trong am không có nhiŠu vÆt
døng, mây có th‹ vào ra m¶t cách thong dong.
TÃc riêng: tâm s¿ ª trong lòng mình.
CÃt: không còn phÖi bày ra n»a.
Gánh ÇÀy: nh»ng Üu tÜ, lo toan ª trong tâm mình.
49/ So dÀn giây vÛ giây væn
HÜÖng Çèn viŒc cÛ trai phòng quen tay
Dây vÛ dây væn: dây Çàn to và dây Çàn nhÕ.
HÜÖng Çèn: chÌ công viŒc ª chÓn chánh ÇiŒn. Trai phòng:
phòng æn, ngÛ quán ÇÜ©ng. Cä câu tä n‰p sÓng thuÀn
thøc cûa m¶t ngÜ©i tu ª trong thiŠn viŒn.
23
76/ Lå gì thanh khí lë h¢ng
Túc khiên Çã rºa lâng lâng såch rÒi
Thanh khí lë h¢ng: thÜ©ng thÜ©ng nh»ng ngÜ©i có Üa
thích giÓng nhau thÜ©ng làm bån v§i nhau. ñÒng thanh
tÜÖng Ùng và ÇÒng khí tÜÖng cÀu. Lë h¢ng: thÜ©ng là
nhÜ vÆy.
Túc khiên: nh»ng oan trái cûa ta ngày xÜa.
77/ Nghe tÜ©ng ngành ng†n tiêu hao
M¶t cây gánh vác bi‰t bao nhiêu cành
Nghe tÜ©ng: nghe rõ ràng. Ngành ng†n: có ÇÀu có
Çuôi.
Tiêu hao: tin tÙc.
78/ Trܧc sau cho vËn m¶t l©i
Hoa Çào næm ngoái còn cÜ©i gió Çông
Gió Çông: gió tØ phÜÖng Çông th°i ljn, gió mùa xuân.
79/ Thºa công ÇÙc Ãy ai b¢ng
Còn chen vào chÓn bøi hÒng làm chi ?
Thºa: là tr® tØ, nhÜng ta cÛng có th‹ hi‹u là mänh ÇÃt,
ru¶ng.
Công ÇÙc: viŒc tÓt mình làm ra, Ç‹ låi ÇÙc cho ngÜ©i
sau hܪng.
Bøi hÒng: là hÒng trÀn, cõi Ç©i ÇÀy bøi b¥m, nÖi ngÜ©i
ta thÜ©ng gây nhiŠu kh° Çau cho nhau do nhÆn thÙc sai
lÀm cûa mình.
80/ Næm mây b‡ng thÃy chi‰u tr©i
Nào l©i non nܧc, nào l©i s¡t son
Næm mây: mây næm màu, chÌ chi‰u vua, có vë mây næm
s¡c.
Chi‰u tr©i: s¡c lŒnh cûa nhà vua.
S¡t son: tÃm lòng trung thành và bŠn v»ng. S¡t cÙng
và son ÇÕ.
22
70/ Thân ta, ta phäi lo âu
CÖ duyên nào Çã h‰t Çâu, vi gì ?
CÖ duyên: nh»ng gì së xäy ra v§i ta do guÒng máy thiên
nhiên s¡p Ç¥t. CÖ là máy. Duyên là ÇiŠu kiŒn.
71/ SÜ r¢ng: Song ch£ng hŠ chi
Thäo am Çó cÛng gÀn kŠ ch£ng xa
Thäo am: am tranh, chùa tranh.
Song: tuy nhiên, nhÜng.
72/ Cho hay gi†t nܧc cành dÜÖng
L©i l©i châu ng†c hàng hàng gÃm thêu
Gi†t nܧc cành dÜÖng: gi†t nܧc cam lÒ cûa ÇÙc BÒ Tát
L¡ng Nghe Quan Th‰ Âm, dùng cành dÜÖng liÍu Ç‹ räy,
khi‰n cho ngÜ©i Çang mang tâm trång nóng bÙc ÇÜ®c
cäm thÃy dÍ chÎu, mát më.
73/ MÃy l©i tâm phúc ru¶t rà
TØng cay Ç¡ng låi m¥n mà hÖn xÜa
Tâm phúc: lòng då. Tâm là trái tim. Phúc là cái bøng.
Tâm phúc ru¶t rà: nh»ng suy tÜ chân thÆt ª trong lòng
mình, chÌ nói ra khi tin tܪng m¶t ngÜ©i nào Çó.
74/ ñã gÀn chi có ÇiŠu xa
Tu là cõi phúc tình là dây oan
Cõi phúc: nÖi ta có th‹ hܪng nhiŠu niŠm vui, hånh phúc.
Ho¥c là c¶i phúc, gÓc rÍ, nŠn täng cûa hånh phúc.
Dây oan: s®i dây ràng bu¶c mình vào nh»ng khó khæn,
oan nghiŒt.
75/ Lòng còn gºi áng mây vàng
Thênh thênh ÇÜ©ng cái thanh vân hËp gì ?
Mây vàng: Çám mây s¡c vàng, chÌ quê nhà.
Thanh vân: mây xanh, t› dø ngÜ©i thi ÇÆu làm quan, có
công danh.
19
50/ Ti‰ng sen së Ƕng giÃc hòe
Nhåc vàng Çâu Çã ti‰ng nghe gÀn gÀn
Ti‰ng sen: ti‰ng bܧc chân cûa ngÜ©i ÇËp.
GiÃc hòe: giÃc ngû.
Nhåc vàng: ti‰ng kêu cûa løc låc bu¶c trên c° ng¿a, làm
b¢ng vàng và b¢ng ÇÒng, vÆt dùng cûa ngÜ©i giàu có.
51/ Phong sÜÖng ÇÜ®c vÈ thiên nhiên
Khói trÀm cao thÃp, ti‰ng huyŠn gÀn xa
Phong sÜÖng: gió và sÜÖng. ñÜ®c vÈ: toát ra ÇÜ®c nét.
Cä câu ca ng®i bÙc h†a do Kim Tr†ng vë rÃt ÇËp và
rÃt thÆt.
Ti‰ng huyŠn: ti‰ng Çàn.
52/ Nån xÜa trút såch làu làu
MÜ©i phÀn ta Çã tin nhau cä mÜ©i
53/ ñÜ®c l©i nhÜ cªi tÃm lòng
ñã tin ÇiŠu trܧc ¡t nh¢m viŒc sau
54/ Long lanh Çáy nܧc in tr©i
Hoa Çào næm ngoái còn cÜ©i gió Çông
Gió Çông: gió tØ phÜÖng Çông th°i låi, gió mùa xuân.
55/ Tå lòng låy trܧc sân mây
MuÓi dÜa Ç¡p Ç°i tháng ngày thong dong
Sân mây: sân ª cung ÇiŒn nhà vua, có vë mây.
56/ Nghe tÜ©ng ngành ng†n tiêu hao
Giác duyên Çâu b‡ng tìm vào t§i nÖi
Nghe tÜ©ng: nghe rÃt rõ ràng.
Ngành ng†n: có ÇÀu có Çuôi.
Tiêu hao: tin tÙc.
57/ NÈo xa m§i tÕ m¥t ngÜ©i
Duyên ta mà cÛng phúc tr©i chi không
Chi không: có chút gì ch§ ch£ng phäi là hoàn toàn không
có. Cä câu nói ljn biŒt nghiŒp (duyên ta) nhÜng cÛng
20
xác nhÆn phܧc ÇÙc cûa ông bà, t° tiên (c¶ng nghiŒp)
qua hai ch» ‘phúc tr©i’.
58/ GiÆt mình tho¡t tÌnh giÃc mai
Nܧc non luÓng nh»ng l¡ng tai Chung kÿ
GiÃc mai: giÃc ngû nhË nhàng.
Chung Kÿ: Chung Tº Kÿ, bån tri âm cûa KhÜÖng Bá
Nha, ngÜ©i có khä næng nghe ti‰ng Çàn mà hi‹u tâm
s¿ cûa bån.
59/ DÅu r¢ng vÆt Ç°i sao d©i
Còn vÀng træng båc, còn l©i nguyŠn xÜa
VÆt Ç°i sao d©i: m†i vÆt ª trên Ç©i ÇŠu bi‰n Ç°i theo
th©i gian. Các vì sao ª trên tr©i cÛng phäi luôn luôn
thay Ç°i vÎ trí.
60/ Nh»ng là rày ܧc mai ao
Dܧi dày có ÇÃt trên cao có tr©i
Dày: ÇÙc sâu dày, v»ng bŠn cûa ÇÃt.
Cao: ÇÙc bao dung, che chª cûa tr©i.
61/ LÃy tình thâm trä nghïa thâm
M¶t l©i quy‰t h£n muôn phÀn kính thêm
62/ Nghe tin nª m¥t nª mày
Hoa chào ngõ hånh hÜÖng bay d¥m phÀn
Ngõ hånh: ÇÜ©ng ª trong Hånh Viên, ch‡ nhà vua m©i
các ti‰n sï m§i æn y‰n và Çi chÖi.
D¥m phÀn: ÇÜ©ng vŠ quê hÜÖng. PhÀn: cây phÀn, thÜ©ng
dùng Ç‹ chÌ quê hÜÖng.
63/ Trùng sinh ân n¥ng bi‹n tr©i
Tái sinh trÀn tå Ön ngÜ©i tØ bi
Trùng sinh: sinh ra thêm m¶t lÀn n»a, làm cho m¶t ngÜ©i
sÓng trª låi.
TrÀn tå: bày tÕ l©i cäm tå.
21
64/ TÃm thân rày Çã nhË nhàng
Thanh thiên båch nhÆt rõ ràng cho coi
Thanh thiên båch nhÆt: gi»a ban ngày. Thanh thiên là
tr©i xanh. Båch nhÆt là ban ngày.
65/ Khen cho con m¡t tinh Ç©i
Non vàng chÜa dÍ ÇŠn bÒi tÃm thÜÖng
Non vàng: vàng chÃt cao lên b¢ng m¶t quä núi nho nhÕ.
Ý nói rÃt nhiŠu tiŠn.
TÃm thÜÖng: tÃm lòng thÜÖng yêu.
66/ Cºa sài vØa ngÕ then hoa
Nh§ l©i nói nh»ng bao gi© hay không ?
Cºa sài: cºa nhà ngÜ©i dân thÜ©ng hay nhà ngÜ©i ª Än.
NgÕ: mª ra. Then hoa: then cºa.
67/ S§m khuya lá bÓi phܧn mây
ñi vŠ này nh»ng lÓi này næm xÜa
Lá bÓi: lá cây thÓt nÓt, ngày xÜa dùng Ç‹ chép kinh Bøt.
Phܧn mây: vân bän, tÃm bäng có hình mây dùng Ç‹
thÌnh khi hô canh ngÒi thiŠn ª trong chùa. Cä câu nói
lên công phu khuya và s§m cûa ngÜ©i tu, tøng kinh, hô
canh và thiŠn tÆp.
68/ Gºi thân ÇÜ®c chÓn am mây
Nܧc non luÓng nh»ng l¡ng tai Chung kÿ
Am mây: ch‡ ngÜ©i tu ª, trong am không có nhiŠu vÆt
døng, mây có th‹ vào ra m¶t cách thong dong.
Chung Kÿ: Chung Tº Kÿ, bån tri âm cûa KhÜÖng Bá
Nha, ngÜ©i có khä næng nghe ti‰ng Çàn mà hi‹u tâm
s¿ cûa bån.
69/ S¤n Quan Âm Các vÜ©n ta
Rõ ràng mª m¡t còn ng© chiêm bao
Quan Âm Các: ngôi chùa nhÕ sau vÜ©n nhà cûa Thúc
Sinh và Hoån ThÜ.