You are on page 1of 82

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.

vn

I HC THI NGUYN
TRNG I HC K THUT CNG NGHIP








LUN VN THC S K THUT

NGNH: T NG HO




NGHIN CU H TRUYN NG BIN TN - NG
C KHNG NG B CHO THANG MY





Hc vin: Nguyn Tun Hi
Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS Nguyn Nh Hin







THI NGUYN - 2009
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

MC LC


M U
Trang
1
Chng 1: Tng quan v thang my
1.1 Khi nim chung v thang my.
1.1.1 Gii thiu
1.1.2 Lch s pht trin ca thang my
3
3
3
3
1.1.3 Tnh hnh s dng thang my Vit Nam 4
1.1.4 Phn loi v k hiu thang my 5
1.1.5 Cu to ca thang my. 7
1.2 Ch lm vic ca ti v yu cu ca h truyn ng in dng trong
thang my.
1.2.1 Ch lm vic ca ti
1.2.2 Cc yu cu v truyn ng in.
1.2.3 Yu cu v dng chnh xc, tit kim nng lng v an ton.
1.2.4 Tnh chn cng sut ng c...
11

11
13
15
17
1.3 Nghin cu cc h truyn ng in hin i dng trong thang my
1.3.1 La chn bin tn
1.3.2 La chn ng c.
1.4 Kt lun
20

23
25
Chng II: Nghin cu m hnh ton hc v phng php iu khin tn s
ng c khng ng b Rotor lng sc.
2.1 M hnh ton hc nhiu bin ca ng c khng ng b ba pha..
2.1.1 c im ca m hnh ton hc trang thi ng ca ng c KB
26
26
26
26
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

2.1.2 M hnh ton hc nhiu bin ca ng c KB ba pha...
2.1.2.1 Phng trnh in p..
2.1.2.2 Phng trnh t thng
2.1.2.3 Phng trnh chuyn ng.
2.1.2.4 Phng trnh m men.
2.1.2.5 M hnh ton hc ng c khng ng b ba pha..
2.2 Gii thiu v iu khin tn s ng c khng ng b.
2.2.1 iu khin v hng SFC
2.2.2 iu kin nh hng theo t trng FOC..
2.2.3 iu khin trc tip m men DTC..
2.3 Kt lun ..
29
29
31
35
35
36
37
37
39
44
45
Chng III: Nghin cu h truyn ng bin tn 4Q - ng c khng ng
b (ASM) cho thang my..
3.1 Khi qut v chnh lu PWM..
3.1.1 Lnh vc s dng chnh lu.
3.1.2 Mt s nh gi chnh lu i vi li
3.1.3 Bin php khc phc
3.2 Chnh lu PWM ..
3.2.1 Nhim v ..
3.2.2 Cu trc mch lc v hot ng ca chnh lu PWM..
3.2.3 Cc phng php iu khin chnh lu PWM
3.3 Phn tch h truyn ng bin tn - ng c khng ng b cho Cabin
thang my.
3.3.1 Khi mch lc.
3.4 Cc thng s ch yu ca h truyn ng bin tn 4Q ASM ...
47
47
47
47
48
52
56
56
56
58
63
63
63
69
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

3.4.1 ng c ASM
3.5 S m phng v cc kt qu
3.5.1 S m phng h thng v s minh ho chi tit...
3.5.2 Cc kt qu m phng..
3.6 Kt lun
Ti liu tham kho..
69
69
69
76
78
79



S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

1
M U

Ngy nay cng vi vic cng nghip v hin i ho x hi ngy cng
pht trin, cc to nh cng ngy cng cao hn v hin i hn. Mt yu t
khng th thiu v nhu cu th hin s b th sang trng ca to nh l ,nhng
thang my lp t bn trong. V vy thang my l mt phn khng th thiu
v ng gp vai tr rt quan trng cng nh lm tng thm s sang trng cho
to nh. Chnh v nhng yu t trn nn s cn thit phi trang b, thit k mt
h thng thang my sao cho khng nhng m bo c tnh thm m, tin
dng v an ton cho ngi s dng. Thang my c vai tr ht sc quan trng
trong vic vn chuyn ngi v hng ho. Th hi nhng to nh cao tng,
siu th, bnh vin m khng c trang b thang my th mc ch s dng s
khng m bo, i khi khng c ngha. Do vy cc yu t k trn i hi
s ra i v s c mt ca thang my. Trong nhng nm gn y , do s ra
tng dn s, tc th ho nhanh, cng vi nhng pht trin mnh m ca
nn kinh t, tc cng nghip ho tng nhanh nn nhu cu v ch rt cp
bch, vic xy dng nhng khu nh chung c c s tng tng i cao ang
l gii php hu hiu v ch hin nay. c th p ng c vic i li
gia cc tng trong to nh ch yu l cu thang my. Vn t ra y l
ta cn phi thit k, lp t mt h thng thang my p ng c yu cu
trn. Mt vn na t ra i vi thang my l phi vn ti c con
ngi v hng ho th yu cu v vn hnh m, an ton li lun c coi
trng. Chnh nhng yu cu kht khe ca khch hng khi s dng v la chn
thang my i hi nhng chuyn gia, cc hng sn xut ngy cng phi nng
cao, ci tin cng ngh sao cho cht lng c tt nht.
V vy vic trin khai ti: Nghin cu h truyn ng bin tn
ng c khng ng b nng h cabin thang my nhm gii php phn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

2
no nhng yu cu v tnh kinh t, k thut cng nh tnh cng ngh ang c
xu hng ng dng cao i vi quy trnh sn xut thang my.
Xut pht t thc tin tc gi mun c ng gp nng phng phn
nh tm ti, nghin cu ca mnh vo vic nghin cu h truyn ng in t
ng cho cabin thang my bng ng c khng ng b s dng b bin tn
PWM.
Ton b ni dung lun vn c trnh by vi cc ni dung sau y:
Chng 1 - Tng quan v thang my
Chng 2 Nghin cu m hnh ton hc v phng php iu khin
tn s ng c khng ng b rotor lng sc
Chng 3 Nghin cu h truyn ng bin tn 4Q (Four quarter) -
ng c khng ng b (ASM) cho thang my
















S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

3
CHNG I
TNG QUAN V THANG MY
1.1. KHI NIM CHUNG V THANG MY.
1.1.1. Gii thiu
Thang my l mt thit b chuyn dng vn chuyn ngi, hng ho,
vt liu, theo phng thng ng hoc nghing mt gc nh hn 15
0
so vi
phng thng ng theo mt gc nh sn.
Thang my thng c dng trong cc khch sn, cng s, chung c,
bnh vin, i quan st, thp truyn hnh, cc nh my v cng xng, c
im vn chuyn bng thang my so vi cc phng tin vn chuyn khc l
thi gian ca mt chu k vn chuyn b, tn sut vn chuyn ln, ng m
my lin tc. Ngoi ngha v vn chuyn, thang my cn l mt trong
nhng yu t lm tng v p v tin nghi ca cng trnh.
ngha s dng ca thang my rt ln cho nn nhiu quc gia trn th
gii quy nh i vi cc to nh cao 6 tng tr ln u phi c trang b
thang my m bo cho ngi i li thun tin, tit kim thi gian v tng
nng sut lao ng. i vi nhng cng trnh c bit nh bnh vin, nh
my, khch sn,do yu cu phc v vn phi c trang b thang my nu
nh s tng nh hn 6. Gi thnh ca thang my trang b cho cng trnh c
th chim ti 10% tng gi thnh ca cng trnh.
1.1.2. Lch s pht trin ca thang my
Cui th k 19, trn th gii mi ch c mt vi hng thang my ra i
nh OTIS, Schindler. Chic thang my u tin c ch to v a vo
s dng ca hng thang my OTIS (M) nm 1853. n nm 1874, hng
thang my Schindler (Thu S) cng ch to thnh cng nhng thang my
khc. Lc u b ti ko ch c mt tc , cabin c kt cu n gin, ca
tng ng m bng tay, tc di chuyn ca cabin thp.
u th k 20, c nhiu hng thang my khc ra i nh KONE (Phn
Lan), MISUBISHI, NIPPON ELEVATOR (Nht Bn), THYSEN (c),

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

4
SABIEM (), ch to loi thang my c tc cao, tin nghi trong
cabin tt hn v m hn.
Vo u nhng nm 1970 thang my ch to t ti tc
450m/pht, nhng thang my ch hng c ti trng nng ti 30 tn ng
thi cng trong khong thi gian ny c nhng thang my thu lc ra i.
Sau mt khong thi gian rt ngn vi tin b ca cc ngnh khoa hc khc,
tc thang my t ti 600m/pht. Vo nhng nm 1980, xut hin h
thng iu khin ng c mi bng phng php bin i in p v tn s
(inverter). Thnh tu ny cho php thang my hot ng m hn, tit kim
c khong 40% cng sut ng c. ng thi cng vo nhng nm ny
xut hin loi thang my dng ng c cm ng tuyn tnh.
Vo u nhng nm 1990, trn th gii ch to nhng thang my c
tc t ti 750m/pht v cc thang my c tnh nng k thut c bit.
Trong thi im hin nay khi m mt dn c ti cc thnh ph v
cc khu cng nghip ngy cng tng dn n s pht trin ca cc khu th
cao tng, nhiu to nh cao tng c xy dng th nhu cu s dng thang
my l khng th thiu.
1.1.3. Tnh hnh s dng thang my Vit Nam
Chng ta c th thy rng trong thi i cng nghip ho v hin i
ho hin nay th thi gian v sc lc ca con ngi l th v cng qu gi,
chnh v vy cn phi c tit kim v s dng hp l, y cng chnh l tiu
ch m cc nh sn xut a ra nghin cu ch to cc loi thang my ti
u tit kim thi gian v sc lc cho con ngi nht.
Th trng s dng thang my ln nht nc ta l hai thnh ph ln:
Th H Ni v thnh ph H Ch Minh, y l ni tp trung cc cng s,
trung tm thng mi, cc chung c cao tng. Hu ht cc to nh cao tng
u c lp t thang my. Khng ch dng li nhng trung tm ln,
m th trng s dng thang my v s c m rng ti cc thnh ph,
th x, cc khu cng nghip khc trong c nc,

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

5
Hin nay trn th trng thang my nc ta c cc sn phm ca cc
hng nh: Hng MITSUBISHI elevator, LG elevator, NIPPON elevator, FUJI
elevator, Vit Nam, c nhiu cng ty kinh doanh v lnh vc thang my
nh cng ty thang my Thin Nam l mt i din hang u ca thnh ph
H Ch Minh, l c quyn cho hng thang my ni ting Hn Quc SIGMA,
v cng ty thang my Thi Bnh cng l mt i din thnh ph H Ch
Minh, cc cng ty ny u c kh nng cung cp cc loi thang my cht
lng cao m gi thnh ch bng 1/3 gi thnh thang my nhp ngoi, cc
cng ty ny hu ht m rng th trng ra min nam, min trung v min
bc. Hin nay cc cng ty thang my trong nc u c kh nng lp t, bo
tr v sa cha cc loi thang my v ang khng ngng nng cao t l ni
a ho gim gi thnh sn phm cng nh tng kh nng t ch trong vic
sn xut thang my.
1.1.4. Phn loi v k hiu thang my
Thang my hin nay c thit k v ch to rt a dng, vi nhiu
kiu loi khc nhau ph hp vi mc ch s dng ca tng cng trnh. C
th phn loi thang my theo cc nguyn tc v c im sau:
* Phn loi theo cng dng: C 5 loi ( TCVN 5744 1993 )
- Thang my chuyn ch ngi
- Thang my chuyn ch ngi c tnh n hng i km
- Thang my chuyn ch hng c ngi i km
- Thang my chuyn ch hang khng c ngi i km
Ngoi ra cn c cc loi thang chuyn dng khc nh thang my cu
ho, ch t,...
* Phn loi theo h thng dn ng cabin:
- Thang my dn ng in: loi ny dn ng cabin ln xung nh
ng c in truyn qua hp gim tc ti puly ma st hoc tang cun cp.
- Thang my thu lc
- Thang my kh nn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

6
* Phn loi theo v tr t b ti ko
- Thang my c b ti ko t pha trn ging thang
- Thang my c b ti ko t pha di ging thang
- Thang my dn ng cabin ln xung bng bnh rng thanh rng : b
ti dn ng t ngay trn nc cabin
- Thang mt thu lc: bung my t ti tng trt
* Phn loi theo cc thng s c bn:
- Theo tc di chuyn ca cabin:
Loi tc thp: v < 1m/s
Loi tc trung bnh: v = 1 2.5 m/s
Loi tc cao: v = 2.5 4 m/s
Loi tc rt cao: v > 4m/s
- Theo khi lng vn chuyn ca cabin:
Loi nh: Q < 500kg
Loi trung bnh: Q = 500 1000kg
Loi ln: Q = 1000 1600kg
Loi rt ln: Q > 1600kg
Thang my c k hiu bng cc ch v s, da vo cc thng s c
bn sau:
- Loi thang: theo thng l quc t, ngi ta dng cc ch ci (ch
latinh ) k hiu nh sau:
+ Thang ch khch: P ( Passenger )
+ Thang ch bnh nhn: B ( Bed )
+ Thang ch hang: F ( Freight )
- S ngi hoc ti trng: (ngi, kg)
- Kiu m ca
+ M chnh gia la v hai pha: CO (centre opening)
+ M mt bn, la v mt pha: 2S (Single side)
- Tc : m/ph, m/s

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

7
- S tng phc v v tng s tng ca to nh
- H thng iu khin
- H thng vn hnh
- Ngoi ra c th dung cc thng s khc b xung cho k hiu: v d
P11- CO-90-11/14-VVVF-Duplex. K hiu trn c ngha l: thang my ch
khch, ti trng 11 ngi, kiu m ca chnh la hai pha, tc di chuyn
cabin 90m/ph, c 11 im dng phc v trn tng s 14 tng ca to nh, h
thng iu khin bng cch bin i in p v tn s, h thng vn hnh kp.
1.1.5. Cu to thang my
S cu to ca loi thang my ch ngi thng dng nht,
dn ng bng ti in vi puly dn cp bng ma st (gi tt l puly ma st)
c ch ra hnh 1.1. B t ko 21 c t trong trong bung my 22 nm
pha trn ging thang 15. Ging thang 15 chy dc sut chiu cao ca cng
trnh v c che chn bng kt cu chu lc (gch, b tong hoc kt cu thp
vi li che bng knh) v ch cc ca vo ging thang lp ca tng 7.
Trn kt cu chu lc dc theo ging thang c gn cc ray dn hng 12 v 13
cho i trng 14 v cabin 18. Cabin v i trng c treo trn hai u ca
cc cp nng 20 nh h thng treo 19. H thng treo c tc dng m bo cho
cc cp nng ring bit c cng nh nhau. Cabin v i trng c treo
trn hai u ca cc cp nng 20 nh h thng treo 19. H thng treo c tc
dng m bo cho cc cp nng ring bit c cng nh nhau. Cp nng
c vt qua cc rnh cp ca puly ma st ca b ti ko.








S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

8























Hnh 1.1 S cu to ca loi thang my hnh khch

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

9

1. Cabin
2. Con tr-t dn h-ng Cabin
3. Ray dn h-ng Cabin
4. Thanh kp tng cp
5. Cm i trng
6. Ray dn h-ng i trng
7. dn h-ng i trng
8. Cp ti
9. Cm my
10. Ca xp Cabin
11. Nm chng ri
12. C cu chng ri
13. Gim chn
14. Thanh
15. Kp ray Cabin
16. G ray Cabin
17. Bu lng bt g ray
18. G ray i trng
19. Kp ray i trng


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

10
Khi b ti ko hot ng, puly ma st quay v truyn chuyn ng n
cp nng lm cabin v i trng i ln hoc xung dc theo ging thang. Khi
chuyn ng, cabin v i trng ta trn cc ray dn hng trong ging thang
nh cc ngm dn hng 16. Ca cabin 4 v ca tng 7 thng l loi ca la
sang mt bn hoc hai bn ch ng v m c khi cabin dng trc ca
tng nh c cu ng m ca 3 t trn nc cabin. Ca cabin v ca tng
c trang b h thng kho lin ng v cc tip im m bo an ton
cho thang my hot ng (thang my khng hot ng c nu mt trong
cc ca tng hoc ca cabin cha ng hn, h thng kho lin ng m bo
ng kn cc ca tng v khng m c t bn ngoi khi cabin khng
ng v tr ca tng. i vi loi ca la ng m t ng th khi ng m
ca cabin, h thng kho lin ng ko theo ca tng cng ng hoc m) .
Ti cc im trn cng v di cng ca ging thang c t cc cng tc hn
ch hnh trnh cho cabin.
Phn di ca ging thang l h thang 10 t cc gim chn 11 v
thit b cng cp hn ch tc 9. Khi hng h thng iu khin, cabin hoc
i trng c th i xung phn h thang 10, vt qua cng tc hn ch hnh
trnh v t ln gim chn 11 m bo an ton cho kt cu my v to
khong trng cn thit di y cabin c th m bo an ton khi bo
dng, iu chnh v sa cha.
B hn ch tc 2 c t trong bung my 2 v cp ca b hn ch
tc 8 c lin kt vi h thng tay n ca b hm bo him 17 trn cabin.
Khi t cp hoc cp trt trn rnh puly do khng ma st cabin i xung
vi tc vt qu gi tr cho php, b hn ch tc qua cp 8 tc ng ln
b hm bo him 17 dng cabin ta trn cc ray dn hng trong ging
thang. mt s thang my, b hm bo him v h thng hn ch tc cn
c trang b cho c i trng.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

11
1.2. CH LM VIC CA TI V YU CU CA H TRUYN
NG IN DNG TRONG THANG MY.
1.2.1 Ch lm vic ca ti
Cabin thang my hnh khch chuyn ng theo phng thng ng v
c trt theo cc rnh nh hng. M men ca ng c truyn ng cho
cabin thang my cng thay i theo ti trng rt r rt, khi khng ti m men
ng c khng vt qu (15 20)% M
m
. Do , s dng ti u v m
men v cng sut ng c, kh b nh hng ca trng lng cp treo, trong
thang my s dng cp cn bng v i trng. Trng lng ca i trng
thang my ch khch thng chn:
G
t
= G
bt
+ oG [kg]
Trong : G
t
- Khi lng i trng, [kg]
G
bt
- Khi lng bung thang, [kg]
G - Khi lng hng, [kg]
o = (0,35 0,4 ) - H s cn bng.
Nh vy, khc vi tnh cht ti ca c cu nng h trn cu trc, m
men cn ca cabin thang my lun mang tnh ma st (do h thng rnh trt
nh hng chuyn ng ca cabin to ra). Khi cabin y ti v i ln th
ng c lm vic ch ng c (gc phn t I), minh ha trn hnh 1.2,
khi cabin y ti v i xung th ng c lm vic ch ng c vi chiu
quay ngc li (gc phn t III).
Khi nng v h cabin khng ti, tnh hnh c khc, nng cabin khng ti
thc cht l h i trng xung, ng c lm vic ch ng c (gc phn
t th III) v h cabin khng ti thc cht l nng i trng ln, ng c lm
vic ch ng c (gc phn t th I)
Khi gim tc t cao xung thp nng cao cp chnh xc dng
cabin, ty theo chiu quay ng c s lm vic ch hm ti sinh (gc
phn t th II v IV)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

12
Minh ha trn hnh v sau:
A
1
: nng cabin y ti tc cao
A
2
: nng cabin y ti tc thp (chun b dng khi n sn tng)
A
1

: h cabin y ti tc cao
A
2

: h cabin y ti tc thp (chun b dng khi n sn tng)


C
1
, C
2
: Hm khi gim tc t cao xung thp trong ch nng.
C
1

, C
2

: Hm khi gim tc t cao xung thp trong ch h.















(I)
(III)
(II)
(IV)
A
1
n
M
A
2
B
1
B
2 A
2

A
1

C
1

C
2

C
2

C
1


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

13



1.2.2. Cc yu cu v truyn ng in.
Mt trong cc yu cu c bn i vi h truyn ng thang my l phi
m bo cho cabin chuyn ng m. Cho nn, vn quan trng nht t ra
i vi ngi thit k khng ch t c tc cao m l phi gii quyt
c nhng vn m cng ngh i hi, nh yu cu v iu chnh tc ,
gim c git ca cabin, trnh cm gic kh chu cho hnh khch giai
on khi ng v dng tng. V vy, cc tham s chnh c trng cho ch
lm vic ca thang my l tc di chuyn v [m/s], gia tc a [m/s
2
] v git
[m/s
3
].








T CB




T CB





T CB
M

T CB
n

A
1:
Nng y ti
A
2
:Gim tc
khi nng y ti,
H lm vic trng
thi ng c
CB tai DT
G G G + >
C
1
: Nng ti nh
C
2
: Gim tc khi
nng ti nh
H lm vic trng
thi hm ti sinh
CB tai DT
G G G + <
A
1
: H y ti
A
2
: Gim tc khi
h y ti
H lm vic trng
thi ng c
CB tai DT
G G G + <
C
1
: H ti nh
C
2
: Gim tc khi
h ti nh
H lm vic trng
thi hm ti sinh
CB tai DT
G G G + >

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

14


















Biu lm vic ti u ca thang my tc trung bnh v tc cao
vi nm giai on chnh: m my, ch n nh, hm xung tc thp,
bung thang n tng v hm dng nh hnh 1.3.
Khi tc cabin t gi tr t (0,75 3,5) [m/s], gia tc ti u a s 2
[m/s
2
], gi tr ny ca gia tc nhm m bo nng sut cao, khng gy ra cm
gic kh chu cho hnh khch. Mt i lng na cng nh hng n s di
chuyn m ca cabin, l git (o hm bc nht ca gia tc
dt
da
=

hoc o hm bc hai ca tc
2
2
dt
v d
dt
da
= =
). Khi gi tr ca gia tc t
ti u a s 2 [m/s
2
] th git s 20 [m/s
3
].
M my Ch n nh
Hm xung
tc thp

n

t

n
g

H

m

d

n
g

a
t





a
s
v
a
0
, M/s
3
a, M/s
2
v, M/s
S, v
a, f
Hnh 1.3: Cc ng cong biu din s ph thuc ca qung ng S,
tc v, gia tc a v dt theo thi gian.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

15
1.2.3. Yu cu v dng chnh xc, tit kim nng lng v an ton.
a. Dng chnh xc cabin
Bung thang ca thang my cn phi c dng chnh xc so vi mt
bng ca tng hnh khch v hng ha ra vo thun tin, gim thi gian
vo, ra nhm nng cao nng sut thang my. Sai lch v qung ng khi c
lnh dng bung thang c th c tnh theo biu thc sau:
) ( 4
2
0
0
c ph
M M i
D J
t v S

+ A =
e
(1-1)
Trong (1-1): v
0
l vn tc lc bt u hm, [m/s].
At thi gian tc ng ca thit b iu khin, [s].
J m men qun tnh quy i v cabin, [kgm
2
].
M
ph
m men phanh hm (ma st), [N].
M
c
m men cn tnh, [N].
e
0
tc quay ca ng c lc bt u hm, [rad/s].
D ng knh puly ko cp, [m].
i t s truyn.
Trong nhiu bin php nhm gim sai lch qung ng khi hm dng
nhm nng cao cp chnh xc dng my th bin php gim tc u trc
khi hm dng l hiu qu nht v sai lch t l vi bnh phng tc quay
ca ng c lc bt u hm (S ~ e
0
2
). iu ny, ph hp vi gin vn tc
trnh by trn hnh v 1-2. i vi thang my c vn tc trung bnh v nhanh
(v = 2,5 [m/s], a = 2 [m/s
2
]) th chnh xc dng my yu cu l (5 10)
[mm].
b. Tit kim nng lng
Cc vn nh gim thi gian vo, ra ca hnh khch hay hng ha,
chn la cc thit b c thi gian tc ng nhanh, cng l mt trong cc
bin php nng cao nng sut ca thang my. Nhng chnh vic s dng cc
h thng truyn ng in hin i mi thc s tit kim ng k v nng

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

16
lng cho n. i vi thang my chy chm (v s 0,5 [m/s]) s dng cc h
truyn ng ng c khng ng b mt vi cp tc , dng thang my bng
phanh hm in t cho nn tiu hao nhiu nng lng. Cc h truyn ng
hin i hn c th kt hp hm c kh v hm in (ch yu l hm ng
nng tiu hao nng lng trn in tr) vn khng ci thin c h s cng
sut (cos) v lm mo cc dng sng li in,...
Bng vic s dng b bin i tn s PWM cho php ng c nng h
cabin thang my lm vic c 4 gc phn t, cho php nng cao h s cng
sut (cos ~ 1), o chiu chuyn ng linh hot, rt ngn thi gian thao tc
vo, ra v dng ng cong dng v p gn hnh sin nht, mo khng ng
k. c bit l c th s dng hm ti sinh tr nng lng cho li in.
c. An ton khi vn hnh
i vi thang my hnh khch, cabin phi c trang b b phanh bo
him (phanh d). Phanh bo him gi cabin ti ch khi b t cp, mt in
v khi tc chuyn ng ca cabin vt qu t (20 40)% tc nh mc.
Phanh bo him thng c ch to theo ba kiu: Kiu nm, kiu lch
tm v kiu km. Trong , phanh bo him kiu km c s dng rng ri
hn, n m bo cho cabin dng m hn.
Phanh bo him thng c lp pha di cabin, cng vi kt cu ca
phanh bo him, cabin c trang b thm c cu hn ch tc kiu ly tm.
Khi cabin chuyn ng s lm b hn ch tc kiu ly tm quay, khi tc d
cabin vt qu gi tr ni trn th cabin c p cht vo thanh dn hng v
do , hn ch c tc ca cabin.
1.2.4. Tnh chn cng sut ng c
Tnh chn ng cng sut ng c truyn ng cho cabin ca mt
thang my c ngha ht sc quan trng, m bo s dng trit kh nng
pht nng ca dy qun my in, m bo c nng sut, nng cao hiu

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

17
sut h truyn ng v cos ca li in. c th tnh chn c cng
sut truyn ng cho cabin thang my 5 tng cn c cc s liu sau:
- Vn tc chuyn ng ca cabin: 60 m/pht (1m/s)
- Gia tc a = 1,5 m/s
2

- Trng lng cabin G
cb
= 320 kg
- Trng lng ti trng G = 600 kg (tng ng khong 10 ngi)
- ng knh puly cp D = 0,5 m
- Hiu sut q = 0,75
a. Xc nh ph ti tnh khi nng ti
Ph ti tnh l do trng lng ca: cabin, ti trng v i trng (trong
s ng hc c s dng dy cp cn bng cng chng loi vi dy cp ko
cho nn trng lng cp c b qua)
- Lc ko t ln puly khi nng ti:
n cb dt
F (G G G ).k.g = +
Trong : G l khi lng hng (kg)
G
cb
l khi lng cabin (kg)
G
dt
l khi lng i trng (kg)
k l h s tnh n ma st gia thanh dn hng v i trng
(k = 1.15 1.3)
g l gia tc trng trng
+ Khi lng i trng :
dt cb
G G G o = +
Vi o l h s cn bng o = ( 0.3 0.6), chn o = 0.4 ta tnh c
G
t
= 320 + 0,4.600 = 560 kg
+ Chn k = 1.2 ta tnh c lc ko t ln puly khi nng ti nh sau:
F
n
= (600 + 320 560).1,2.9,8 = 4.233,6 (N)
- Momen tng ng vi lc ko khi nng ti nh mc
n
n
F .R
M
i.q
=

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

18
Trong : R = 0.25 (m) l bn knh puly
i l t s truyn ca c cu (chn i = 30)
q l hiu sut ca c cu (chn q= 0.75)
47,04(Nm)
30.0,75
25 4.233,6.0,
M
n
= =

b. Xc nh ph ti tnh khi h ti
- Lc ko t ln puly khi h vi ti nh mc
F
h
= (G
t
G
cb
G).k.g = (560 320 600).1,2.9.8 = 4.233,6 (N)
- Momen tng ng vi lc ko khi h ti nh mc:
26,46(Nm) .0,75
30
25 4.233,6.0,

i
R F
M
h
h
=

= =

c. Xc nh th ph ti, h s ng in tng i
Mun xc nh c h s ng in tng i cn phi xy dng
th ph ti tnh. thun tin cho tnh ton ta c mt s gi thit sau:
- Cabin lun y ti (10 hnh khch).
- Qua mi tng cabin ch dng mt ln n tr khch.
- Thi gian vo/ ra cabin c tnh gn ng 1s/ 1 ngi.
- Thi giam m ca cabin l 1s/ 1 ln.
- Thi giam ng ca cabin l 1s/ 1 ln.
- Gi s mi tng c mt ngi ra th c mt ngi vo th thi gian
ngh s l: t
ng
= 4s.
Tra bng 3-1 [Sch TB-T My cng nghip dng chung, trang 31]
th thi gian m my v hm my l:
T
k
= t
h
= 0,9 (s)
Qung ng i c trong thi giam m my v hm my l:

0,6(m)
2
1,5.0,9
2
t . a
S S
2 2
k
h k
= = = =

Thi gian chuyn ng ca cabin gia hai tng lin tip l:

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

19

2,8(s)
1
0,6 0,6 4
v
S S H
t
h k
=

=

=

Thi gian lm vic ca cabin gia hai tng lin tip l:
t
lv
= t
k
+ t + t
h
= 0,9 + 2,8 + 0,9 = 4,6 (s)
Gi thit khi ln tng trn cng c 10 hnh khch cng ra ht v li c
10 hnh khch mi vo cabin i xung tng di. Nh vy, thi gian ngh
khi ny l:
t
0
= 1 + 10.1 + 10.1 + 1 = 22 (s)
Khi xung vi gi thit c vn tc v gia tc gi khng i nn t
lv
(4,6
s) v t
ng
(4 s)

nh khi i ln. Gi thit khi tng 1 c 10 hnh khch cng ra ht
v li c 10 hnh khch mi vo cabin i ln tng trn. Nh vy, thi gian
ngh khi ny l:
t
0

= t
0
= 1 + 10.1 + 10.1 + 1 = 22 (s)
Chu k lm vic ca thang my l:
t
ck
= 4.t
lv
+ 4.t
ng
+ 2.t
0
= 4.4,6 + 4.4 + 2.22 = 78,4 (s)
th ph ti tnh xy dng c nh sau:






T th ph ti xc nh c h s ng in tng i:

23% .100
78,4
4.4,6
.100
t
t

ck
lv
d
= = =


d. Xc nh cng sut ng c
M men ng tr ca ng c xc nh theo biu ph ti tnh:
t
0
t
lv
t
ng
t
0

M (Nm)
t (s)
0


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

20
26,189(Nm)
78,4
.4.4,6) (26,46) .4.4,6 ((47,04)
t
t M
M
2 2
ck
lv
2
i
=
+
= =


Quy chun v loi 25% ta c cng sut ng c:

25,119(Nm)
25
23
26,189

M M
tc
tt
tt c
= = =

Cng sut ng c l:

3.014(W) .30
0,25
1
25,119. i .
R
v
M . M P
c c
= = = =

Chn ng c c sng sut P > 3,014 (kW)
1.3. NGHIN CU CC H TRUYN NG IN HIN I DNG
TRONG THANG MY.
Nhn chung khi thit k h thng trang b in - in t dng cho thang
my, vic la chn mt h truyn ng, chn loi ng c phi da trn cc
yu cu sau:
- chnh xc khi dng.
- Tc di chuyn ca cabin.
- Gia tc ln nht cho php.
- Phm vi iu chnh tc .
Hin nay h truyn ng hin i thng c dng trong thang my l
iu khin tn s ng c khng ng b v gn y nht bt u s dng
ng c ng b kch t nam chm vnh cu.
1.3.1. La chn bin tn
Cc b bin tn c chia thnh 2 loi chnh:
+ BBT ph thuc (hay BBT trc tip cycloconverter) ; loi ny bin
i thng dng in xoay chiu tn s f
1
thnh f
2
khng qua khu chnh lu
CL nn hiu sut cao hn loi trn nhng vic thay i tn s ra kh khn v
ph thuc vo tn s f
1


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

21




+ BBT c lp (hay BBT gin tip autonom inverter) hay cn gi l BBT
trung gian.





Trong BBT loi ny, dng in xoay chiu u vo tn s f
1
c chnh
lu thnh dng in mt chiu (tn s f = 0), lc ri li c bin i thnh
dng xoay chiu tn s f
2
.
Hin nay ch dng BBT gin tip (BBT trung gian) vi b chnh lu
dng Diode v Thyristor.
Chnh lu l qu trnh bin i nng lng dng in xoay chiu thnh
nng lng dng in mt chiu, c in p n nh v cht lng cao. Chnh
lu c phn loi theo nhiu cch: theo s pha ngun cp cho mch van (3
pha, 6 pha), theo loi van bn dn (chnh lu khng iu khin, chnh lu iu
khin, chnh lu bn iu khin) v phn loi theo s mc van (hnh tia,
hnh cu).
B chnh lu diode v thyristor c lch s gn nm mi nm v
chng c nh ngha nh mt thit b in t cng sut c in, c ng
dng rng ri nht trong thc t.
u im: Chnh lu diode v thyristor c cc u im nh: n gin,
bn v gi thnh thp.
Nhc im: - Dng in cha nhiu sng iu ho bc cao lm nh
hng n cht lng in nng.
~ f
1
,U
1
~ f
2
,U
2
~f
2
~f
1
=

=

BBT BCL

BB MCXC

F

~f
1
,U
1
~f
1
~f
2
BBT

~f
2
,U
2

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

22
- Gy ra h s cng sut thp.
- Cc b chnh lu dng diode v thyristor ch dn nng lng theo
mt chiu dn n kh trao i nng lng gia ng c v li. V vy,
nng lng khng th c tr v li t ng c m b tiu hao trn cc in
tr c iu khin bi cc ngt in ni dc theo mch mt chiu. Phng
php ci tin vn ny l dng hm dp nng lng mch mt chiu hoc
dng b chnh lu lm vic ch nghch lu tr v li.
Do cc nhc im ca b chnh lu c i hi phi tm ra mt b
chnh lu mi tho mn cc iu kin:
- Cha t sng iu ho bc cao.
- H s cos cao.
- Nng lng chy c theo theo hai chiu.
Nh vy vn t ra y l phi tm ra mt loi chnh lu t n tho
mn nhng yu cu nu trn.
Nhng nm gn y ngi ta a ra cu trc bin tn s dng b chnh
lu PWM khc phc nhng nhc im trn. Bin tn ny c th hot
ng trn c bn gc phn t nn cn gi l bin tn 4 gc phn t (4Q). S
ra i ca loi bin tn ny mang li mt gii php k thut mi vi nhiu u
im vt tri so vi cc loi bin tn ngun p thng thng.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

23
1.3.2. La chn ng c
a. ng c khng ng b (ASM Asynchronous Machine)
ng c khng ng b c kt cu n gin, chc chn, vn hnh an
ton v s dng ngun cung cp trc tip t li in xoay chiu ba pha. Tuy
nhin, vn iu khin ng c xoay chiu ni chung v ng c khng
ng b ni ring phc tp hn ng c mt chiu v s rt phc tp nu i
hi hiu xut cao. Nguyn nhn c bn l c nhiu quan h phi tuyn (n, M,
I), x l phc tp cc tn hiu hi tip, iu khin phc tp ngun cung cp c
in p v tn s bin thin. V vy, trc y cc h truyn ng in ng
c khng ng b ba pha c iu chnh tc chim t l t so vi ng c
mt chiu. Trong thi gian gn y do s pht trin ca cng ngh ch to
bn dn cng sut v k thut in t tin hc cng vi nhng thnh tu trng
vic nghin cu l thuyt iu chnh t ng ng c xoay chiu, nhng u
th ca ng c khng ng b, c bit l ng c rto lng sc so vi ng
c mt chiu v mt kt cu, vn hnh v sa cha c khai thc trit .
Xu th hin nay l ng dng iu khin vect vo cc h iu khin chuyn
ng.
Cc h thng iu chnh tc ng c xoay chiu c yu cu cao v
gii iu chnh v tnh cht ng hc ch c th thc hin c vi cc b
bin tn. Cc h ny s dng ng c khng ng b roto lng sc c kt cu
n gin, vng chc, gi thnh r, c th lm vic trong mi mi trng phc
tp. Trong lnh vc iu khin thang my, phng n truyn ng s dng
ng c lng sc iu khin bng bin tn iu khin ng c truyn ng
cabin hin nay ang l phng n c s dng rng ri nht thay th cho cc
phng n dng ng c mt chiu v ng c rto dy qun, c th thay i
kh nng khi ng v hm nhm gim git cho cabin, iu chnh tc
trn hon ton, cht lng iu chnh cao, d dng vn hnh.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

24
b. ng c ng b
ng c ng b ba pha, trc y thng dng cho loi truyn ng
khng iu chnh tc , cng sut ln hng trm KW n hng MW (truyn
ng cho my bm, my nn kh, qut gi, my nghin,). Ngy nay, do s
pht trin mnh m ca cng nghip in t, cng nghip vt liu, ng c
ng b c nghin cu ng dng nhiu trong cng nghip, mi di cng
sut t vi trm W (truyn ng n dao trn my ct kim loi, dn ng cc
khp ca tay my,), n hng MW (truyn ng ko tu cao tc TGV, my
nghin, my cn thp,).
ng c ng b lun lun m bo quay ng b v cng tn s vi
ngun in, ch cn ngun in gi c in p v tn s tuyt i khng
i. Thit b c kch thc nh nh chic ng h quay nh gi, ln n mc
nh cc ng c ng b c ln trong h thng my pht mt chiu u s
dng c im quay vi tc gc khng i.
ng c ng b cn c mt u im ni bt l c th iu chnh c
h s cng sut cu n bng cc phng php kch t, c th lm cho h s
cng sut cao hn 1 (cos > 1). Trong mt nh my ch cn s dng mt vi
ng c ng b vi dung lng rt ln truyn ng cho cc ph ti yu cu
tc bt bin (chng hn nh my bm, my nn kh) l c th ci thin
c cng sut ca ton nh my.
ng c ng b (c bit l loi cng sut ln) khi khi ng rt phc
tp, lc nghim trng c th pht sinh dao ng mnh in p ca li in
gy ra nguy him cho li in, cho cc ph ti ln cn v cho chnh ng c
ng b. Ngoi ra, cc vn dao ng v mt ng b khi ti trng ln cng
cn l tr ngi khi s dng ng c ng b. V vy, tr khi c nhng yu
cu c bit, cc thit b cng nghip ni chung rt t dng n ng c ng
b.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

25
1.4. Kt lun
Qua cc nh gi v phn tch trn y c th a ra nh hng v
phng n truyn ng s s dng cho thang my l: B bin i tn s dng
chnh lu PWM - ng c in khng ng b. S b nh gi h ny p
ng tng i y cc yu cu v k thut, v tit kim nng lng, v
dng chnh xc cabin v an ton vn hnh thang my.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

26
CHNG II
NGHIN CU M HNH TON HC
V PHNG PHP IU KHIN TN S
NG C KHNG NG B ROTOR LNG SC

Nh phn tch chng 1, phng n truyn ng cho thang my
hin nay thng dng l h thng b bin i tn s (dng chnh lu PWM) -
ng c khng ng b (ASM Asynchronous Machine). Trong chng 2, ta
s i nghin cu c th v h truyn ng ny.
2.1. M hnh ton hc nhiu bin ca ng c khng ng b ba pha
Mun nng cao cht lng ca h thng iu tc bin tn - ng c xoay
chiu, ci thin phng php thit k, trc tin phi lm r bn cht trng
thi ng ca ng c xoay chiu thng qua m hnh ton hc.
2.1.1. c im ca m hnh ton hc trng thi ng ca ng c
khng ng b
Khi nghin cu v ng c in mt chiu ta nhn thy: T thng ca
ng c in loi ny c sinh ra bi cun dy kch t, c th c xc lp
t trc m khng tham gia vo qu trnh ng ca h thng (tr khi iu tc
bng iu chnh t thng). V vy m hnh ton hc trng thi ng ca n
ch c mt bin vo ( l in p mch rotor) v mt bin ra ( l tc
quay). Trong i tng iu khin c cha hng s thi gian in c T
m
v
hng s thi gian in t mch in rotor T
e
, nu tnh c thit b chnh lu
iu khin tiristor vo th cn c c hng s thi gian tr t ca khi chnh
lu. Trong ng dng k thut, iu kin cho trc mt h s cho php c
th biu din h thng tuyn tnh cp III thnh h thng mt bin s (mt vo,
mt ra), v hon ton c th ng dng l thuyt iu khin tuyn tnh kinh
in v phng php thit k k thut thc dng v t pht trin ra tin
hnh phn tch v thit k.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

27
Tuy nhin, l lun v phng php ni trn khi vn dng vo vic phn
tch v thit k h thng iu tc xoay chiu th gp kh nhiu kh khn, phi
a ra mt s gi thit mi c th nhn c s cu trc trng thi ng
gn ng, bi v so snh gia m hnh ton hc ca ng c in xoay chiu
v m hnh ng c in mt chiu c s khc nhau kh cn bn:
(1) Lc iu tc bin tn ng c khng ng b cn phi tin hnh iu
khin phi hp in p v tn s, c hai bin s u vo c lp l in p v
tn s, nu kho st in p 3 pha th bin s u vo thc t phi tng ln.
Trong bin s u ra, ngoi tc quay, t thng cng c tnh l mt tham
s c lp. Bi v ng c ch c mt ngun in 3 pha, vic xc lp t thng
v s thay i tc quay l tin hnh ng thi, nhng mun c cht lng
ng tt, cn mun iu khin i vi t thng, lm cho n khng thay i
trong trng thi ng, mi c th khai thc c m men ln hn. V nhng
nguyn nhn ny nn ng c khng ng b l mt h thng nhiu bin s
(nhiu u vo, nhiu u ra), m gia in p (dng in), tn s, t thng,
tc quay li c nh hng ln nhau, nn n l h thng nhiu bin c quan
h vi nhau rt cht ch. Trc khi tm ra m hnh ton hc r rng, c th
dng s hnh 2.1 biu din.
(2) Trong ng c khng ng b, t thng ko theo dng in sinh ra
m men quay, tc quay ko theo t thng nhn c sc in ng cm
ng quay, bi v chng ng thi bin i, nn trong m hnh ton hc c
cha hai bin nhn vi nhau, nh vy, d khng kho st nhn t bo ho t,
m m hnh ton hc cng l phi tuyn.



S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

28

(3) Mch stator ng c khng ng b c 3 nhm cun dy, mi mt
nhm khi sn sinh t thng u c qun tnh in t ring ca n, li thm
vo qun tnh c in ca h thng chuyn ng, v th d cho khng xt ti
yu t chm sau trong thit b bin tn, th m hnh ton hc ng c khng
ng b t nht cng l h thng bc 7.
Tm li, m hnh ton hc ng c khng ng b l h thng nhiu
bin, bc cao, phi tuyn, rng buc nhau rt cht, h thng iu tc bin tn
ly n lm i tng c th c th hin bng h thng nhiu bin nh trn
hnh 2.2.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

29
2.1.2. M hnh ton hc nhiu bin ca ng c KB ba pha
Khi nghin cu m hnh ton hc nhiu bin ca ng c khng ng
b, thng phi a ra mt s gi thit nh sau:
(1) B qua sng hi khng gian, coi 3 cun dy 3 pha i xng nhau (v
khng gian chng cch nhau 120
0
, sc in ng c sinh ra phn b theo
quy lut hnh sin dc theo khe h xung quanh;
(2) B qua bo ho mch t, t cm v h cm ca cc cun dy u l
tuyn tnh;
(3) B qua tn hao trong li st t; khng xt ti nh hng ca tn s
v thay i ca nhit i vi in tr cun dy. D cho rotor ng c l
loi dy qun hay lng sc u chuyn i v rotor dy qun ng tr, ng
thi chuyn i v pha mch stator, s vng qun mi pha sau khi chuyn
i u bng nhau, nh vy, nhm cun dy ca ng c thc t c ng
tr thnh m hnh vt l ng c khng ng b 3 pha nh trn hnh 2.3.
Trong hnh, trc ca cc cun dy 3 pha A, B, C trn stator l c nh, ly trc
A lm trc ta chun, ng trc ca cc cun dy trn rotor a, b, c l
quay theo rotor, ng trc a ca rotor lm vi ng trc A ca stator mt
gc u, gc in u ny chnh l lng bin thin gc pha khng gian. ng
thi quy nh chiu dng ca in p, dng in, t thng (t thng mc
vng) ph hp vi thng l ca ng c in v quy tc bn tay phi. Lc
ny, m hnh ton hc ca ng c khng ng b c hnh thnh bi cc
phng trnh in p, t thng, m men v phng trnh chuyn ng.
2.1.2.1. Phng trnh in p
Phng trnh cn bng in p ca nhm cun dy mch stator 3 pha l:

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

30

A
A A 1
B
B B 1
C
C C 1
d
u i R
dt
d
u i R
dt
d
u i R
dt

= +

= +

= +


tng ng vi n, phng trnh i xng in p ca nhm cun dy mch
rotor 3 pha sau khi tnh chuyn i v mch stator l:


a
a a 2
b
b b 2
c
c c 2
d
u i R
dt
d
u i R
dt
d
u i R
dt

= +

= +

= +


trong : u
A
, u
B
, u
C
, u
a
, u
b
, u
c
l gi tr tc thi ca in p pha stator v rotor;

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

31
i
A
, i
B
, i
C
, i
a
, i
b
, i
c
l gi tr tc thi ca dng in pha stator v rotor;

A
,
B
,
C
,
a
,
b
,
c
l t thng ca cc cun dy cc pha;
R
1
, R
2
l in tr cun dy mt pha stator v rotor.
Cc i lng trn u tnh i v mch stator, n gin, cc k
hiu gc trn ca cc i lng sau khi quy i u lc b i, v
di y cng s nh vy.
Phng trnh in p c vit dng ma trn, ng thi dng ton t p
thay cho k hiu vi phn d/dt:

A A A 1
B B B 1
C C C 1
a a a 2
b b b 2
c c c 2
u i R 0 0 0 0 0
u i 0 R 0 0 0 0
u i 0 0 R 0 0 0
p
u i 0 0 0 R 0 0
u i 0 0 0 0 R 0
u i 0 0 0 0 0 R

( ( ( (
( ( ( (

( ( ( (
( ( ( (
= +
( ( ( (

( ( ( (
( ( ( (

( ( ( (

( ( ( (

(2.1)
hoc vit thnh:
u = Ri + p+ (2.1a)
2.1.2.2. Phng trnh t thng
T thng ca mi nhm cun dy u l tng ca t thng t cm ca
bn thn n v t thng h cm ca cc nhm cun dy khc i vi n, v
vy t thng ca 6 cun dy c biu din bng phng trnh ma trn sau:

A AA AB AC Aa Ab Ac A
B BA BB BC Ba Bb Bc B
C CA CB CC Ca Cb Cc C
a aA aB aC aa ab ac a
b bA bB bC ba bb bc b
c cA cB cC ca cb cc c
L L L L L L i
L L L L L L i
L L L L L L i
L L L L L L i
L L L L L L i
L L L L L L i

( ( (
( ( (

( ( (
( ( (
=
( ( (

( ( (
( ( (

( ( (

( ( (

(2.2)
hoc vit thnh:
+ = Li (2.2a)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

32
trong L l ma trn in cm 6 6, vi cc phn t trn ng cho chnh
L
AA
, L
BB
, L
CC
, L
aa
, L
bb
, L
cc
l t cm ca cc cun dy stator v rotor ba pha,
cc phn t khc cn li l h cm gia cc cun dy.
Trn thc t, t thng mc vng gia cc cun dy ca ng c c hai
loi: mt loi l t thng tn (r) ch lin quan n mt cun dy no ch
khng xuyn qua khe h, cn mt nhm na l t thng h cm xuyn qua
khe h gia chng, m loi sau l ch yu. in cm tng ng vi t thng
tn ca cc pha ca mch stator c gi l in cm tn stator L
t1
, do cc pha
c tnh i xng, gi tr in cm tn ca cc pha l bng nhau; tng t, t
thng tn ca cc pha mch rotor tng ng vi in cm tn mch rotor L
t2
,
t thng h cm cc i mc vng gia cc cun dy trn mt pha ca stator
tng ng vi h cm stator L
m1
, t thng h cm cc i mc vng gia cc
cun dy trn mt pha ca rotor tng ng vi h cm rotor L
m2
, do sau khi
tnh quy i s vng qun trn nhm cun dy stator v rotor l bng nhau, v
t thng h cm gia cc cun dy u i qua khe h, t tr bng nhau, nn
c th coi L
m1
= L
m2
.
i vi cun dy trn mi mt pha m ni, t thng m n mc vng l
tng ca t thng h cm v t thng tn, v vy, t cm ca cc pha trn
mch stator l:
L
AA
= L
BB
= L
CC
= L
m1
+ L
t1
(2.3)
t cm ca cc pha trn mch rotor l:
L
aa
= L
bb
= L
cc
= L
m1
+ L
t2
(2.4)
Gia hai cun dy khc nhau ch c h cm. H cm li phn thnh hai
loi:
(1) H cm gia 3 pha ca stator v h cm gia 3 pha ca rotor u l
c nh, nn h cm ny l hng s;
(2) H cm gia mt pha bt k ca stator vi mt pha bt k ca rotor
l thay i, h cm l hm s ca chuyn v gc u.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

33
Trc tin nghin cu loi th nht, bi v chnh lch gc pha gia
ng trc cun dy ca 3 pha l 120
0
, vi iu kin gi thit t thng phn
b hnh sin, tr s h cm l:
L
m1
cos120
0
= L
m1
cos(-120
0
) =
m1
1
L
2

;
Do :
L
AB
= L
BC
= L
CA
= L
BA
= L
CB
= L
AC
=
m1
1
L
2

(2.5)
L
ab
= L
bc
= L
ca
= L
ba
= L
cb
= L
ac
=
m1
1
L
2

(2.6)
Ring v loi th hai h cm gia cc cun dy trn stator v trn rotor,
do s khc nhau gia v tr cc pha (xem hnh 8.41), nn ln lt l:
L
Aa
= L
aA
= L
bB
= L
Bb
= L
Cc
= L
cC
= L
m1
cosu (2.7)
L
Ab
= L
bA
= L
Bc
= L
Cb
= L
Ca
= L
Ac
= L
m1
cos(u + 120
0
) (2.8)
L
Ac
= L
cA
= L
Ba
= L
aB
= L
bC
= L
Cb
= L
m1
cos(u - 120
0
) (2.9)
Khi ng trc cc cun dy hai pha ca rotor v stator trng nhau, tr s
h cm gia chng l ln nht, v l L
m1
.
em cc biu thc (2.3), (2.4), (2.5), (2.6), (2.7), (2.8), (2.9) thay vo
biu thc (2.2) s c phng trnh t thng hon chnh, r rng l phng
trnh ma trn ny rt s. n gin ngn gn, c th vit n di dng
ma trn khi:

ss sr s s
rs rr r r
L L i
L L i

( ( (
=
( ( (


(2.10)
trong : +
s
= [
A

B

C
]
T
,
+
r
= [
a

b

c
]
T
,
i
s
= [i
A
i
B
i
B
]
T
,
i
r
= [i
a
i
b
i
c
]
T
,

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

34

m1 t1 m1 m1
ss m1 m1 t1 m1
m1 m1 m1 t1
1 1
L L L L
2 2
1 1
L L L L L
2 2
1 1
L L L L
2 2
(
+
(
(
(
= +
(
(
(
+
(

(2.11)

m1 t 2 m1 m1
rr m1 m1 t 2 m1
m1 m1 m1 t 2
1 1
L L L L
2 2
1 1
L L L L L
2 2
1 1
L L L L
2 2
(
+
(
(
(
= +
(
(
(
+
(

(2.12)

0 0
T 0 0
rs sr m1
0 0
cos cos( 120 ) cos( 120 )
L L L cos( 120 ) cos cos( 120 )
cos( 120 ) cos( 120 ) cos
( u u u+
(
= = u+ u u
(
(
u u+ u

(2.13)
iu cn ch l, hai ma trn khi L
rs
v L
sr
c th i ch cho nhau, v
lin quan ti v tr u ca rotor, phn t ca chng l bin s, l mt trong
nhng nguyn nhn lm cho h thng phi tuyn. lm cho tham s tr
thnh hng s cn phi dng php bin i ta , vn ny s c nghin
cu chi tit phn sau.
Nu thay phng trnh t thng (tc l phng trnh 2.2a) vo phng
trnh in p (2.1a), s nhn c phng trnh sau khai trin:

di dL
u Ri p(Li) Ri L i
dt dt
di dL
Ri L i
dt d
= + = = +
= + + e
u
(2.14)
Trong s hng
di
L
dt
l sc in ng p mch trong sc in ng cm
ng in t (hoc sc in ng bin p), s hng
dL
i
d
e
u
l sc in ng
quay trong sc in ng cm ng in t, n t l thun vi tc gc e.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

35
2.1.2.3. Phng trnh chuyn ng
Trong trng hp tng qut, phng trnh chuyn ng ca h thng
truyn ng in c dng:
t c
p p p
J d D K
M M
n dt n n
e
= + + e+ u
(2.15)
Trong : M
c
l m men ph ti (m men cn);
J l m men qun tnh ca h truyn ng;
D l h s cn m men cn t l vi tc quay;
K l h s n hi m men quay;
n
p
l s i cc.
i vi ph ti m men khng i, D = 0, K = 0, th:
t c
p
J d
M M
n dt
e
= +
(2.16)
2.1.2.4. Phng trnh m men
Da vo nguyn l bin i nng lng in c, trong ng c nhiu
cun dy, nng lng in t trong ng c l :

T T
m
1 1
W i i Li
2 2
= =
(2.17)
Cn m men in t bng o hm ring i vi chuyn v gc u
m
ca
nng lng in t trong ng c, khi dng in khng i ch c mt bin l
chuyn v gc u
m
thay i, v u
m
= u/n
p
, v vy :

m m
t p
i const m
i const
W W
M n
=
=
c c
= =
cu cu
(2.18)
Ly cng thc (2.17) thay vo (2.18), ng thi xt ti quan h ca cng
thc (2.11) (2.12) trong ma trn con ca in cm:

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

36

sr
T T
t p p
rs
0 L
1 L 1
M n i i n i i
2 2
L 0
c
(
(
c
cu
= =
(
c cu
(
(
cu
(2.19)
Li bi v i
T
= [i
s
T
i
r
T
] = [i
A
i
B
i
B
i
a
i
b
i
c
], ly biu thc (2.13) thay vo
biu thc (2.19) ri khai trin ta c:

T T rs sr
t p r s s r
0
p m1 A a B b C c A b B c C a
0
A c B a C b
L L 1
M n i i i i
2
n L [(i i i i i i )sin (i i i i i i )sin( 120 )
(i i i i i i )sin( 120 )]
c c
(
= +

(
cu cu

= + + u+ + + u+ +
`

+ + u

)
(2.20)
Cn phi ch ra rng, cc cng thc trn u l tuyn tnh v nhn c
iu kin gi thit t trng phn b u trn mch t v c dng hnh sin
trong khng gian, nhng th ca dng in mch stator v rotor th khng
chu bt c iu kin gi thit rng buc no, chng c th l tu . Cng thc
ny cng c th nhn c trc tip t cng thc c bn khi vt th dn in
chu lc trong t trng.
2.1.2.5. M hnh ton hc ng c khng ng b ba pha
Tp hp cc cng thc (2.14), (2.16) v (2.19) [hoc cng thc 2.20] vo
lm mt s c m hnh ton hc nhiu bin s ca ng c khng ng b
3 pha khi chu ti m men khng i.

T
p c
p
di L
u Ri L i
dt
1 L J d
n i i M
2 n dt
c
(
= + +e
(
cu
(
c e
(
= +
(
cu

(2.21)
v:
d
dt
u
e=

H phng trnh trn cng c th vit thnh dng tiu chun ca phng
trnh trng thi phi tuyn:

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

37

1 1
T
p T 0
c
di L
L (R )i L u
dt
n
n d L
i i M
dt 2J J
d
dt

c
= +e +
cu
e c
=
cu
u
= e
(2.22)
2.2. Gii thiu v iu khin tn s ng c khng ng b
i vi ng c in khng ng b th tn s l thng s iu khin
rt quan trng. iu khin tn s l phng php iu khin kinh in, tuy n
i hi k thut cao v phc tp v xut pht t bn cht v nguyn l lm
vic ca ng c l phn cm v phn ng khng tch bit.
Mt s yu cu cht lng iu chnh nng cao th cc phng php kinh
in kh p ng c. Khi , phi s dng cc phng php iu khin
ch yu sau:
1. iu khin v hng (SFC: Scalar Frequency Control).
2. iu khin nh hng theo t trng (FOC: Field Oriented Control)
3. iu khin trc tip momen (DTC: Direct Toque Control)
2.2.1. iu khin v hng (SFC: Scalar Frequency Control):
Thc cht ca phng php iu khin v hng (U/f bng hng s) l
gi cho t thng stator (
s
) khng i trong sut qu trnh iu chnh. Khi
iu khin tn s, nu gi t thng khe h khng i th ng c s c s
dng hiu qu nht, tc l c kh nng sinh mmen ln nht. Do nhng u
im sn c ca cc ng c khng ng b m cc h truyn ng ca chng
cng tha hng tnh kinh t v tnh chc chn.





S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

38









Phng php ny d thc hin tuy vy vn cn tn ti nhc im: tn
tht cng sut P A v lng tiu th cng sut phn khng Q khng phi l
nh nht, n nh tc gp kh khn, mc d h truyn ng n gin
nhng c hn ch v chnh xc tc v p ng mmen km. H truyn
ng khng th m bo iu khin c cc p ng v mmen v t thng.
Cho nn, iu khin v hng c ng dng trong cng nghip khi yu cu
khng cao v iu chnh su tc .
Cu trc c bn ca h truyn ng theo phng php iu khin v
hng c biu din trn hnh 2.4. S cu trc gm hai phn:
Phn lc gm: CL l khi chnh lu dng bin i in p xoay chiu
ca mng in cng nghip thnh in p mt chiu cp cho khi nghch lu;
NL l khi nghch lu thng dng cc kho ng ct IGBT, thc hin bin
i in p mt chiu U
dc
u ra khi CL thnh in p xoay chiu cung cp
cho ng c; C l ng c khng ng b ba pha rotor lng sc; C l t lc.
Phn iu khin gm: Khu to tn hiu khng ch nghch lu theo
nguyn l iu chnh rng xung (Driver NL PWM); b iu chnh bin
in p ra nghch lu (CA); cc sensor o dng (SI) v o tc (TG); khu
Hnh 2.4: Cu trc iu khin v hng h truyn
ng bin tn- ng c khng ng b
A
CL
NL
C
TS
XL
TH

t tn s ra NL
BD
f

i
a
i
b

U

CA
U
dc
Driver
NL
PWM
-

|I
S
a
,S
b
,S
c
B C
TG
SI
ASM

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

39
bin i dng ba pha ca ng c thnh in p mt chiu t l vi gi tr hiu
dng dng in mt pha (BD); XL l khu gia cng tn hiu dng in v
tc ng c phc v cho mc ch n nh ng h thng; tn hiu t tc
ca h (TH) c a n khi t tn s quyt nh tn s ra ca
NL, ng thi TH li c tng hp vi tn hiu u ra ca XL khng
ch bin in p ra ca bin tn; cc tn hiu S
a
, S
b
, S
c
l cc chui xung
dng khng ch cc kho IGBT trong ba pha ca nghch lu. Vic khng
ch qui lut thay i tn s giai on khi ng do TS quyt nh, cn vic
iu chnh in p c thc hin bi CA.
2.2.2. iu khin nh hng theo t trng (FOC: Field Oriented
Control):
iu khin nh hng theo t trng cn gi l iu khin vect, c
th p ng cc yu cu iu chnh trong ch tnh v ng. Nguyn l iu
khin vect da trn tng iu khin vect ng c khng ng b tng
t nh iu khin ng c mt chiu. Phng php ny p ng c yu cu
iu chnh ca h thng trong qu trnh qu cng nh cht lng iu
khin ti u mmen. Vic iu khin vect da trn nh hng vect t
thng rto c th cho php iu khin tch ri hai thnh phn dng stator, t
c th iu khin c lp t thng v mmen ng c. Knh iu khin
mmen thng gm mt mch vng iu chnh tc v mt mch vng
iu chnh thnh phn dng in sinh mmen. Knh iu khin t thng
thng gm mt mch vng iu chnh dng in sinh t thng. Do h
thng truyn ng in ng c khng ng b c th to c cc c tnh
tnh v ng cao, so snh c vi ng c mt chiu.
T m hnh ton hc ng c khng ng b l mt h thng nhiu bin,
bc cao, phi tuyn, nhiu rng buc cht ch, thng qua php bin i ta ,
c th lm n h bc ng thi n gin ho, nhng vn cha thay i bn
cht tnh phi tuyn v nhiu bin s ca n. Cht lng ng ca h thng
iu tc bin tn khng c nh mong mun, tham s ca b iu chnh rt

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

40
kh thit k chnh xc, vn chnh l ch i theo khi nim h thng
iu khin mt bin s m cha xt ti bn cht phi tuyn, nhiu bin s. V
vn ny nhiu nh chuyn mn dy cng nghin cu, n nm 1971
c 2 cng trnh nghin cu: Nguyn l iu khin nh hng t trng
ng c khng ng b do F. Blaschke ca hng Seamens Cng ho Lin
bang c thc hin, v iu khin bin i ta in p stator ng c
cm ng do P.C. Custman v A.A. Clark M t c kt qu tt, v
c cng b trong sng ch pht minh ca h. Tri qua nhiu ci tin lin
tc hnh thnh c h thng iu tc bin tn iu khin vector m ngy
nay tr nn rt ph bin.
Da quy tc ca php chuyn i l to ra sc in ng quay ng b,
dng in xoay chiu mch stator i
A
, i
B
, i
C
qua php bin i 3/2, c th
chuyn i tng tng thnh dng in xoay chiu ta c nh 2 pha
i
o1
, i
|1
; sau li thng qua php bin i quay theo nh hng t trng
rotor, c th chuyn i tng ng thnh dng in mt chiu i
M1
, i
T1
trn
h ta quay ng b.












Hnh 2.5. S cu trc bin i ta ng c khng ng b.
Trong : 3/2: Bin i 3 pha thnh 2 pha; VR: Bin i quay
ng b; : Gc gia trc M v trc o (Trc A)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

41
Nu ngi quan st ng trn li st t v cng quay vi h ta , th
ngi quan st s thy nh l mt ng c mt chiu, tng t thng
2
ca
rotor ng c xoay chiu ban u chnh l t thng ng c in mt chiu
tng ng. Cun dy M tng ng vi cun dy kch t ca ng c
mt chiu, i
M1
(hay i
d1
) tng ng vi dng in kch t, cun dy T tng
ng vi cun dy phn ng gi c nh, i
T1
(hay i
q1
) tng ng vi dng
in phn ng v t l thun vi m men.
T quan h tng ng trn y c th m t dng s cu trc ca
ng c nh trn hnh 2.5. V tng th m ni, u vo 3 pha A, B, C, u ra
tc gc e, l mt ng c khng ng b, qua php bin i 3/2 v bin
i quay ng b tr thnh mt ng c mt chiu u vo i
M1
, i
T1
v u ra
e.
ng c khng ng b qua bin i ta c th tr thnh ng c
mt chiu tng ng, nh vy phng theo phng php iu khin ng c
mt chiu, tm ra lng iu khin ca ng c mt chiu, qua php bin i
ngc ta tng ng, li c th iu khin ng c khng ng b. Bi v
i tng phi tin hnh bin i ta l vector khng gian (c c trng
bng sc t ng) ca dng in, cho nn thng qua h thng iu khin
thc hin chuyn i ta c gi l h thng iu khin chuyn i
vector (Transvector Control System), gi tt l h thng iu khin vector
(Vector Control System), tng ca s nh trn hnh 2.6.







Hnh 2.6. Tng cu trc h thng iu khin vect

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

42

Trong tn hiu cho trc v tn hiu phn hi i qua b iu khin
tng t nh h thng iu tc mt chiu dng, tn hiu t dng in kch
t
*
M1
i
v tn hiu t dng in mch rotor
*
T1
i
, i qua b chuyn i quay
VR
-1
, nhn c
* *
1 1
i , i
o |
, tip tc i qua php chuyn i 2 pha/3 pha nhn
c
* * *
A1 B1 C1
i , i , i . S dng ba dng in ny iu khin cng vi tn hiu iu
khin tn s e
1
nhn c t b iu khin khng ch b bin tn iu
khin dng in, to ra dng in bin tn 3 pha m ng c iu tc yu cu.
Khi thit k h thng iu khin vector, c th cho rng b chuyn i
quay ngc VR
-1
a vo pha sau b iu khin v khu chuyn i quay VR
trong bn thn ng c trit tiu nhau, b chuyn i 2/3 v b chuyn i 3/2
pha trong ng c trit tiu nhau, nu tip tc b qua tr do b bin tn sinh
ra, phn nt t trong khung trn hnh 2.6 c th b i hon ton, phn cn li
rt ging vi h thng iu tc mt chiu. C th tng tng rng, tnh nng
trng thi tnh v ng ca h thng iu tc bin tn xoay chiu iu khin
vector hon ton tng ng vi h thng iu tc mt chiu.
i vi cc h truyn ng bin tn - ng c xoay chiu th cu trc
iu khin vector ta theo t thng rotor l mt trong nhng cu trc iu
khin hin i nht. Cu trc ca h truyn ng nh hnh 2.7. Trong s
hnh 2.7, phn lc gm c ng c khng ng b ba pha rotor lng sc
(ASM) v b nghch lu (NL).







S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

43

















Phn iu khin gm cc khi ch yu: cc sensor o dng 2 pha ng
c i
sa
v i
sb
, my o tc quay ca ng c; khu chuyn i dng 3 pha
thnh 2 pha tng ng i
so
, i
s|
; khu bin i to o-| d-q i vi dng
in (CTi) v khu bin i to d-qo-| i vi in p (CTu); khu
MHD dng tnh gc lch gia vc t t thng rotor vi trc chun (gc u
e
);
khu iu chnh dng (CD) dng tnh cc thnh phn theo trc d v q ca
in p cn i vi cho ng c (u
sd
v u
sq
); khu iu ch vector khng gian
dng tnh thi gian lm vic ca cc kho IGBT ca khi nghch lu (t
a
, t
b
,
t
c
); e
*
l gi tr t ca tc gc;
*
sd
i l gi tr t thnh phn theo trc d ca
dng in, y l thnh phn to ra t thng rotor v y c chn bng
hng s.
Hnh 2.7 : Cu trc iu khin vect ca h truyn ng
bin tn ng c khng ng b rto lng sc
3
2
i
So
i
S|
i
Sd
i
Sq
MHD e
e
i
*
Sq
CD
CT
U
CT
i
3~

NL
U
ASM
FT
u
So
u
S|
u
Sd
u
Sq
S
e
0

S
e
0

S
0

i
Sd
u
c
CVTKG

a b c
i
Sa
i
Sc
+
-

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

44
thc hin tng trn y s phi gii quyt nhiu vn phc tp.
Trc tin l, iu khin tn s v iu khin dng in trng thi ng s
phi hp vi nhau nh th no? Vn ny cha h xut hin trong h thng
iu tc mt chiu, m trong h thng iu tc xoay chiu cn phi quan tm
gii quyt. Hai l, trong ng c mt chiu t thng lun l hng, cn trong
h thng iu tc bin tn iu khin vector th vn ny c duy tr ra
sao?
2.2.3. iu khin trc tip momen (DTC: Direct Toque Control)
iu khin trc tip momen cho ng c khng ng b ba pha l
phng php iu khin trc tip ln momen in t, tc l i lng iu
khin gin tip.
Ni dung phng php da trn tc ng trc tip ca cc vect in
p ln vect t thng mc vng stator. Thay i trng thi ca vect t thng
stator dn n thay i trc tip ti momen in t ca ng c. Cc vec t
in p c chn la da trn sai lch ca t thng stator v momen in t
vi cc gi tr t. Tu thuc vo trng thi sai lch ca t thng v m men
in t, mt vect in p ti u nh trc c chn iu chnh i
lng v ng vi lng t. y l phng php iu khin n gin, t ph
thuc vo cc thng s ng c, p ng momen nhanh, linh hot.
Trong h truyn ng in bin tn - ng c khng ng b rotor lng
sc cho thang my la chn s dng phng php iu khin trc tip
momen ng c khng ng b vi s khi nh trn hnh 2.8.
Nh vy, u im ca phng php ny l ch quan tm n cc vect
i lng stato m khng cn xc nh v tr ca roto nn n gin, t ph
thuc vo cc thng s ca ng c, p ng momen nhanh, linh hot. Nhc
im ca phng php l do b iu chnh t thng l ON/OFF hai hoc ba v
tr dn n cc xung momen ng c nn khi lm vic tc thp kh n
nh.


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

45














2.3. Kt lun
Vn s dng ng c khng ng b rotor lng sc truyn ng
cabin cho thang my, kt hp vi iu khin tc v hnh trnh qua b bin
tn, m ra trin vng to ln cho vic ng dng ng c ny vo cc ph ti
mang tnh cht th nng. V k thut, h thng ny t cc ch tiu cao khi
iu chnh tc cng nh cc yu cu an ton khi vn hnh. V kinh t, m
ra trin vng tit kim in nng bng cch gim tn tht nh hm ti sinh v
h s cng sut cos y 1




Hnh 2.8: S khi h bin tn - ng c khng ng b,
iu khin trc tip mmen.
CLPWM NL
L
L
C
~

3

p
h
a

U
dc
S
cla,b,c
S
Nla,b,c

K chnh
lu PWM
K nghch
lu
KNL

KCL

FT
BD

ASM

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

46
CHNG III
NGHIN CU H TRUYN NG
BIN TN 4Q (Four Quater) NG C KHNG NG B (ASM)
CHO THANG MY
3.1. Khi qut v chnh lu PWM
3.1.1. Lnh vc s dng chnh lu
Chnh lu l qu trnh bin i nng lng dng in xoay chiu thnh
nng lng dng in mt chiu.
Qu trnh nghin cu cc h truyn ng in s dng ng c in
mt chiu, cp n yu cu to ra mt in p mt chiu n nh v cht
lng cao. N c to ra trong cc mch in t cng sut bng cc b
chnh lu thng s dng diode v thyristor. Chnh lu c phn loi theo
nhiu cch: theo s pha ngun cp cho mch van (3 pha, 6 pha), theo loi van
bn dn (chnh lu khng iu khin, chnh lu iu khin, chnh lu bn
iu khin) v phn loi theo s mc van (hnh tia, hnh cu),
B chnh lu diode v thyristor c lch s gn nm mi nm v
chng c nh ngha nh mt thit b in t cng sut c in, c ng
dng rng ri nht trong thc t. Cc ng dng ca chnh lu :
- Qu trnh in ho hc nh m in, in phn kim loi, b np v
trong ngnh sn xut gas ho hc ( hydrogen, oxygen, chlorine,...). Cho
cc b ngun t nh (cc b ngun tivi, my tnh..) n cc b ngun
cng sut ln ( trong giao thng, tu in, m,).
- Truyn ng c th iu chnh tc dng dng mt chiu.
- H thng 1 chiu in p cao.
- Cung cp cho cc b nghch lu c khu mt chiu trung gian.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

47
- Cung cp cng sut dng 1 chiu v xoay chiu, bao gm cc h
thng cung cp nng lng lin tc.
- o ngc nng lng 1 chiu sang xoay chiu t nng lng mt
tri, nng lng cht i vi h thng thit thc.
3.1.2. Mt s tham s nh gi chnh lu i vi li
a. H s mo in p li o
v
%:
B chnh lu trong thc t l cc phn t phi tuyn, do n gy ra
sng iu ho trong li in xoay chiu. Sng iu ho bc cao gy ra tn
tht ph, gy nhiu cho li in. N cng lm nh hng n hot ng ca
my bin p v van in nu cng sut ph ti ln. V vy hip hi k
thut in chu u v quc t a ra ch tiu mo cho php trnh by trn
bng 3.1.
Trong :
o
v
%=
1
2
u
u
v
E

Vi: u
v
l sng iu ho bc v
u
1
l sng iu ho bc 1
b. H s mo dng in li RF
mo ca dng in li c th xc nh bi h s mo (RF). N
c nh ngha nh sau:
RF = Gi tr hiu dng ca dng c bn/Gi tr hiu dng dng in
cp.

=
+
=
... 3 , 2 , 1 n
2
sn
2
1 s
1 s
I I
I
RF
(3.1)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

48
Bng 3.1: Ch tiu mo in p li.
B
bin
i
Vng
cng
sut
P
max

[MW]

mo
cho
php

v
[p.e]
Tc
dng
ln
li
m
Sng iu
ho bc
cao c
kho st
P / S
k
max
in p
li
U
1
[KV]
v
min
v
max
U
k
= 0,05 U
k
=0,1 U
k
=0,15
Rt
nh
0,01
ti
0,25
0,04
6 5 13 40 35 30 0,38;
0,5;
0,66
12 11 13 25 20 15
Nh
0,25
ti 1
0,03
6 5 13 55 50 40 6; 10;
22 12 11 13 35 25 15
Trung
bnh
1 ti
10
0,02
6 5 25 90 70 60 6; 10;
22; 110 12 11 25 50 35 25
Ln trn 10 0,01
6 5 25 180 140 120
110
12 11 25 105 70 50

Cho dng dng sng vung:
9 , 0
2 2
I
I ) 2 / 1 ( / 4
RF
d
d
=
t
=
t
=
(3.2)
c. H s cng sut dch chuyn DPF
Dng c bn li trong b chuyn i iu khin 3 pha thng tr so
vi in p c bn 1 gc dch chuyn . h s cng sut dch chuyn c
nh ngha:
DPF=gi tr cng sut trung bnh/in p c bn x dng in c bn
DPF = | =
|
= cos
I V
cos I V
I V
P
1 s s
1 s s
1 s s
1
(3.3)
V
s
= in p c bn v I
sl
l dng in c bn.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

49


Hnh 3.1: Hnh dng ca dng in v in p li.
d. H s cng sut PF
H s cng sut PF c nh ngha
PF= gi tr cng sut trung bnh/ in p cp x dng in cp

=
+
=
... 3 , 2 , 1 n
2
n
2
1 s s
1
I I V
P
PF
(3.4)
T cng thc 1.1, 1.3, 1.4
DF DPF
I I
I
cos
I I V
cos I V
PF
2
... 1 n
2
n
2
1 s
1 s
.. 3 , 2 , 1 n
2
n
2
sl s
1 s 1
=
+
| =
+
|
=

=

=
(3.5)
Dng in c bn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

50
T cng thc ta c th sau v cc h s:











Trong DPF l vit tt ca Displacement Power Factor
PF l vit tt ca Power Factor
RF l vit tt ca Ripple Factor




Nhn vo th ta thy h s mo khi dng chnh lu truyn thng l
ln v khi so snh vi ch tiu v mo cho in p li th n khng t
yu cu. ng thi h s mo lm nh hng n h s cng sut lm cho h
s cng sut khi dng cc b chnh lu ny l thp.
Trong truyn ng xoay chiu dng bin tn, khi nng lng ng c
d tha i hi phi c s trao i nng lng tit kim, trnh hao ph
H s cng sut dch
chuyn (DPF)
H s cng sut (PF)
in p mt chiu V
C
(pu)
H s mo (RF)
Hnh 3.2: th cc gi tr in p mt chiu, h s mo, h
s cng sut dch chuyn v h s cng sut ca chnh lu
cu 3 pha diode


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

51
nng lng. Nhng cc b chnh lu dng diode v thyristor ch dn nng
lng theo mt chiu dn n kh trao i nng lng gia ng c v li.
Chnh lu diode v thyristor tuy c cc u im nh: n gin, bn v
gi thnh thp nhng mch u vo dng diode c h s cng sut (khong
0,4) v tn ti nhiu sng iu ho bc cao trong dng in u vo (khong
28%).
3.1.3. Bin php khc phc
gim nh hng sng iu ho bc cao c ba bin php:
a. Chn b bin i c nhiu xung ra ( m = 6, 12, 18,...).
i vi li c nhiu b bin i (n b bin i) c cng s xung u
ra m ta s dng cc bin p cp cho cc b bin i c gc lch in p ra
quan h vi nhau mt gc
n . m
360
= . Nh vy, sng iu ho bc cao s gim.
b. S dng b lc: Nu cng sut ca b bin i ln i vi li th ta
b tr mch lc u vo b bin i. Trong trng hp tng qut, trong li
in c nhiu b bin i s pht ra t sng iu ho hn so vi li c mt
b bin i c cng sut tng ng.
B lc c thit lp thnh nhm mch LC cng hng ni tip (lc
th ng), n s dp tt cc dng in iu ho bc cao ( hnh 3.3a).
B lc cng c th b tr mt b lc di rng ( hnh 3.3b).








S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

52












c. Trao i cng sut gia li v ti i vi truyn ng bin tn ng
c xoay chiu.
Chnh lu diode ch cho php nng lng i theo mt chiu duy nht.
V vy nng lng khng th c tr v li t ng c m b tiu hao trn
cc in tr c iu khin bi cc ngt in ni dc theo mch mt chiu.
Phng php ci tin vn ny l dng hm dp nng lng mch mt chiu
hoc dng b chnh lu lm vic ch nghch lu tr v li. Tuy nhin,
trong trng hp mc in tr, nu cng sut cao th i hi in tr ln kh
khn trong vic ch to v trng hp mc b ngc cng gy tn km.









= 5 = 5 13
7 11 13 >17
Hnh 3.3: Cc b lc gim sng hi bc cao

a) b)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

53


















Tm li, khi ta:
- Xt v cc tiu chun: gm sng iu ho bc cao, h s tiu th
cng sut phn khng i vi chnh lu dng diode, thyristor cho cc
h truyn ng xoay chiu v mt chiu cn s dng phng php
lc v b.
- i vi h truyn ng cn trao i cng sut vi li phi dng b
bin i th 2 ( b nghch lu) tr cng sut t ti v li.
- i vi h khng thc hin tr nng lng dng hm in tr.
Nhng h c cng sut t vi trm KW tr ln dng hm in tr
kh khn.
B chnh lu B nghch lu
B chnh lu
B nghch lu
B nghch lu phc v
hm ti sinh
C
C
Hnh 3.4: Cc bin php x l khi nng lng ng c d tha
a. Dp nng lng bng in tr mch mt chiu
b. Mc thm mt b nghch lu tr nng lng v li

a)
b)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

54
Nhng phng php va nu trn cn tn ti nhng vn nh: h
thng cng knh, u t ln, lc sng hi bc cao kh, khi cng sut h ln
th iu chnh kh khn. Trong chnh lu diode ch cho php nng lng chy
theo mt chiu v khng iu khin c. S thay i ca nng lng s xut
hin mt cch t nhin vi s thay i ca in p ngun cp v ti. Trong
nhiu ng dng nng lng cn c iu khin. Thm ch i vi ti i hi
in p khng i hay dng in khng i, iu khin l vic cn thit b
ngun cp v s thay i ca ti. Chnh lu thyristor c th iu khin c
nng lng bi nguyn l iu khin pha bng cch thay i gc m ca
thyristor. B bin i ny cn c thm kh nng bin i nng lng t mt
chiu sang xoay chiu hay hot ng ch nghch lu. Khi gc nm
gia 0 v /2 n hot ng ch chnh lu, gc nm gia /2 v th
n hot ng ch nghch lu v nng lng t ngun mt chiu chy v
li xoay chiu.
Tuy nhin, n c nhc im l dng in cha nhiu sng iu ho
bc cao lm nh hng n cht lng in nng. Bn cnh , cn gy ra h
s cng sut thp.
Kt lun: Do cc nhc im ca b chnh lu c i hi phi tm ra 1
b chnh lu mi tho mn cc iu kin:
- Cha t sng iu ho bc cao.
- H s cos cao.
- Nng lng chy c theo theo hai chiu.
Nh vy vn t ra y l phi tm ra mt loi chnh lu t n tho
mn nhng yu cu nu trn. Chnh lu PWM ra i tho mn cc iu
kin trn, b chnh lu PWM s thay th chnh lu c.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

55
3.2. Chnh lu PWM
3.2.1. Nhim v
Chnh lu PWM phi t c 3 yu cu l:
- Trao i c nng lng gia ng c v li.
- Tng h s cng sut, c th iu khin h s cng sut cos = 1.
- Gim sng iu ho bc cao i vo li ci thin cht lng
in nng, to ra sng iu ho nh nht ( dng sin dng vo).
Cu trc c bn chnh lu PWM










Cu trc ph bin ny c cc u im l s dng cc module ba pha, s
lng van nh nn c th gim gi thnh, nng lng c kh nng chy hai
chiu.
Cu trc ny c trin vng nn ang c pht trin. Trong h thng
phn b nng lng mt chiu hay bin i xoay chiu/ mt chiu/ xoay
chiu, nng lng xoay chiu u tin c bin i sang mt chiu nh vo
chnh lu ba pha PWM. N cho h s cng sut bng mt v dng in cha
t thnh phn sng hi bc cao. Cc b bin i ny ni vi ng truyn mt
U
A
U
B
U
C
I
A
I
B
I
C
C

Ti
Hnh 3.5: Cu trc mch chnh lu PWM thng gp.


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

56
chiu s mang li cho ti nhng chuyn i mong mun nh thay i tc
truyn ng ng c cm ng v ng c ng b nam chm vnh cu, b
bin i t mt chiu sang mt chiu, hot ng a truyn ng,
Hn na, bin i xoay chiu/ mt chiu/ xoay chiu s mang li mt
s im sau:
- ng c c th hot ng tc cao hn m khng cn gim t
trng ( bi s duy tr in p ng truyn mt chiu trn in p
nh ca ngun cp).
- V l thuyt, gim c 1/3 in p so snh vi cu hnh quy c do
iu khin ng thi chnh lu v nghch lu.
- Phn ng ca b iu khin in p c th c ci tin bi tn hiu
a n t ti dn n gim n mc ti thiu in dung 1 chiu, trong
khi vic duy tr c in p mt chiu di gii hn cho php thay i
ti.











Hnh 3.6: B bin i xoay chiu/ mt chiu/ xoay chiu.


U
A
U
B
U
C
I
A
I
B
I
C
C

M


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

57


Hnh 3.7: H thng phn phi in nng mt chiu.






3.2.3. Cu trc mch lc v hot ng ca chnh lu PWM
a. Cu trc mch lc ca chnh lu PWM














Hnh 3.7: H thng phn phi in nng mt chiu.


Hnh 3.8a: S thay th n gin ca chnh lu 3 pha PWM
cho cng sut chy theo c hai chiu

Pha xoay chiu
Pha mt chiu
B bin i cu
Ti
a)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

58







Hnh 3.8 (b) biu din mt pha ca mch chnh lu gii thiu hnh
3.8 (a). L v R l in cm ca li, U
L
l in p li v U
S
l in p b
chuyn i c th iu khin c t pha mt chiu.
b. iu kin chnh lu PWM hot ng:
- iu kin hot ng ca chnh lu PWM: V
dcmin
>V
CL
t nhin
(thng t nht l 20%).
- C cun cm u vo to kho t trao i nng lng vi li.
- iu khin chnh lu theo lut iu khin PWM
Qu trnh lm vic ca chnh lu PWM yu cu mt gi tr in p mt
chiu nh nht. Thng thng, c th xc nh bng in p dy ln nht:
V
dcmin
>V
LN(rms)
* 3 * 2 = 2,45* V
LN(rms)
(3.6)
Ta c biu thc in p
u
dc
>
) ) Li ( E (
2
Ld
2
m
e +
(3.7)
Biu thc trn ch ra mi quan h gia in p ngun v in p mt
chiu u ra, dng in (ti) v cm khng.
Cun cm phi c la chn k bi cm khng thp s lm cho dng
in nhp nh ln v lm cho vic thit k ph thuc nhiu vo tr khng
ng dy. Cm khng c gi tr ln lm gim nhp nh dng in, nhng
Hnh 3.8b: S thay th in ca mt nhnh

b)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

59
ng thi cng lm gim gii hn lm vic ca chnh lu. in p ri trn
cun cm c nh hng ti dng in ngun. in p ri ny c iu chnh
bi in p u vo chnh lu PWM nhng gi tr ln nht c gii hn bi
in p 1 chiu. Kt qu l, dng in ln(cng sut ln) qua cm khng cng
cn in p mt chiu ln hay cm khng nh. V vy, sau khi bin i
phng trnh (1.6) t cm ln nht xc nh:
L<
LD
2
m
2
dc
i .
E u
e

. (3.8)
c. Gin vect
Cun cm c ni gia u vo chnh lu v li ng vai tr l b
tch phn trong mch. N mang c tnh ngun dng ca mch u vo v
cung cp c trng tng th ca b bin i. Dng in li i
L
c iu
khin bi in p ri trn in cm L ni gia 2 ngun p (li v b bin
i). N c ngha rng in p ca cun cm u
L
tng ng vi chnh
lch gia in p li v in p b bin i. Khi iu khin gc pha v
bin ca in p b bin i, tc l iu khin gin tip pha v bin
ca dng in li. Theo cch ny, gi tr trung bnh v du ca dng in 1
chiu l i tng iu khin t l vi cng sut tc dng qua b bin i.
Cng sut phn khng c th c iu khin mt cch c lp vi s thay
i ca thnh phn dng iu ho c bn I
L
i vi in p U
L
.
Hnh 3.9 gii thiu th vct vi cc trng hp b chnh lu thng
thng v b chnh lu PWM hai ch chnh lu v nghch lu. Nh vy
b chnh lu PWM cho php nng lng chy theo 2 chiu v c h s cng
sut = 1. Hnh v cho thy vector in p u
s
trong qu trnh ti sinh cao hn
(ln n 3%) so vi ch chnh lu. N c ngha l 2 ch ny l khng
i xng.


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

60




















3.2.3. Cc phng php iu khin chnh lu PWM
Cc nguyn tc iu khin ca chnh lu PWM c xy dng da trn
hai i lng vect c bn : in p v t thng o. Hin nay, c hai phng
php iu khin: iu khin da trn in p v iu khin da trn t thng
o. Cu trc iu khin chnh lu PWM c minh ho trn hnh 3.10.
iu khin da trn in p l c lng in p li v s iu khin
bng dng in hay cng sut. Trc ht cn c lng in p li bng
cch cng in p t u vo b chnh lu vi in p ri trn cun cm. Sau
, da trn in p li c lng s c tin hnh iu khin bng
dng in th gi l phng php VOC (Voltage Orientend Control) hay theo
cng sut th gi l phng php DPC (Direct Power Control).
(a) (b)
(c)
Hnh 3.9: Gin pha cho chnh lu PWM.
a. th vct b chnh lu thng thng.
b. th vct b chnh lu PWM vi h s cng sut bng 1.
c. th vct b chnh lu PWM hot ng ch nghch lu
vi h s cng sut = 1.


S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

61












Cu trc iu khin VOC s dng mch vng iu khin dng in l
cu trc c pht trin v rt ph bin. Cu trc ny da trn vic chuyn
i gia h trc to c nh o|,...v h trc to quay ng b d - q.
Phng php ny m bo p ng tc thi nhanh v hiu sut tnh cao thng
qua cc mch vng iu khin dng in bn trong .
Cu trc iu khin DPC da trn cc mch vng iu khin cng sut
tc dng v cng sut phn khng tc thi. Trong cu trc DPC, khng c
mch vng iu khin dng in v khng c khi iu ch PWM v cc
trng thi chuyn mch ca b bin i c chn bi bng chuyn mch da
trn s sai lch gia gi tr c lng v gi tr iu khin ca cng sut tc
dng v cng sut phn khng. Do , mt im quan trng khi thc hin cu
trc DPC l phi c lng nhanh v chnh xc cng sut tc dng v cng
sut phn khng.
iu khin da trn t thng o l phng php iu khin cn phi c
lng t thng o ca li in v p dng phng php iu khin t thng
stator ca ng c khng ng b cho li in. Nu iu khin bng mch
vng dng in th gi l phng php VFOC (Voltage Flux Oriented
Control), cn khi iu khin da theo cng sut th c gi l phng php
Hnh 3.10: Cc phng php iu khin
chnh lu PWM
Cc
phng
php iu
khin
chnh lu
PWM
iu
khin
theo vc
t t
thng o
VFOC

VF-DPC
VOC
DPC

iu
khin
theo vc
t in p

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

62
VF-DPC. VFOC tng t nh VOC, cn VF-DPC cng tng t nh DPC,
chng ch khc nhau ch iu khin da trn in p hay da trn t thng
o.
H iu khin bin tn dng chnh lu PWM vi ng xoay chiu c cc
phng n c trnh by trn hnh 3.11.












3.3. Phn tch h truyn ng bin tn ng c khng ng b cho
Cabin thang my
3.3.1. Khi mch lc:
Mch lc bao gm mt bin tn 4 gc phn t (Khi chnh lu CL to
in p cao mt chiu, khi nghch lu NL to in p ba pha xoay chiu vi
tn s mong mun). Chnh lu tch cc PWM c kh nng to ra in p mt
chiu u ra cao p ng c yu cu in p ngun ca bin tn trong h
thng truyn ng bin tn ng c khng ng b rotor lng sc, ngoi ra
n cn c mt s u im khc nh: m bo trao i cng sut hai chiu
gia ngun v ti, cho php ng c lm vic c ch hm ti sinh;
dng qua li c dng rt gn hnh sin; c th iu khin h s cng sut
cos = 1.
Hnh 3.11: H truyn ng ng c xoay chiu - bin tn dng
chnh lu PWM vi cc phng php iu khin
CL NL
DPC
VOC FOC
DTC
C

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

63
Hnh 3.12 l s nguyn l phn mch lc ca h thng truyn ng.
S gm b in cm ngun L; hai s cu ba pha bng cc IGBT lm
nhim v chnh lu (CLPWM) v nghch lu (NL); t in C va l phn t
c bn trong s chnh lu PWM, va l phn t lc; ng c ASM.











a. iu khin chnh lu PWM:
C nhiu phng php iu khin b chnh lu tch cc PWM, mi
phng php iu khin c nhng u nhc im ring. Cc phng php
iu khin khc nhau c s khc nhau v i lng iu khin cng nh cu
trc c th ca h thng iu khin nhng u nhm t mc tiu chung l
iu khin v gi n nh gi tr in p mt chiu u ra theo gi tr t,
khng ch h s cng sut theo yu cu, m bo dng dng in li gn vi
hnh sin v cho php thc hin trao i cng sut hai chiu gia ti v ngun.
Vi mc tiu nghin cu cc c tnh ca h truyn ng dng ASM,
m n t ph thuc vo phng php iu khin chnh lu. Do vy, ch cn
chn mt trong cc phng php iu khin c gii thiu, y ta chn
phng php VOC.
Cu trc chi tit khi iu khin chnh lu PWM iu khin theo VOC
c biu din trn hnh 3.13. Cc khu chc nng c bn ca khi iu
khin chnh lu theo phng php VOC gm:
Hnh 3.12: S nguyn l phn lc truyn ng bin tn ng c khng
ng b rotor lng sc

u
L
u
L

ASM

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

64
- Khu o dng in v c lng in p li: Thc hin o dng xoay
chiu u vo chnh lu (i
La
, i
Lb
), bin i dng in h ba pha sang vector
khng gian trn h to c nh o-| (i
Lo
, i
L|
) v tnh cc thnh phn vector
in p li trn h to o-| (u
Lo
, u
L|
).
- Khu bin i o-| k-: Thc hin xc nh gc gia vector in p
li v trc o ca h to o-|, y cng l gc gia trc d ca h to
quay d-q vi trc o ca hai h to c nh o-|, phc v cho vic chuyn
to cc vector dng v p.

- Khu bin i o-| d-q lm nhim v bin i h to vector dng
in li, u ra nhn c cc thnh phn ca vector dng in li trn h
to quay d-q (i
Ld
, i
Lq
).
PI
d - q
*
Ld
i
o|
k
o|
o|
*
dc
U
Ai
Lq
*
Lq
i 0 =
PI PI
dq
-
-
Khu o dng v
c lng in p
li
Khu iu ch
rng xung
PWM
Ai
Ld
S
CLa,b,c
i
La
i
Lb
u
so
u
s|
|
cos
UL
sin
UL
i
Ld
i
Lq
i
L|
i
Lo
u
sq
u
sd
cos
UL
sin
UL
-
u
Lo
u
L|
Hnh 3.13: Cu trc khi iu khin chnh lu PWM theo VOC
U
dc
AU
dc

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

65
- Khu bin i d-q o-| lm nhim v bin i h to vector in
p ti qui i, u ra nhn c cc thnh phn ca vector in p ti trn h
to o-| (u
so
, u
s|
) dng iu khin khu iu ch rng xung PWM.
- Khu iu ch rng xung PWM: Thc hin to cc xung iu khin
cc kho ng ct ca mch lc, khu hot ng theo nguyn l iu ch
vector khng gian.
- Cc b iu chnh dng v p c la chn l cc b PI, tn hiu t
ca cc b iu chnh dng l
*
d
i
c ly t u ra b iu chnh in p v
*
=
q
i 0
(c ly bng khng theo iu kin h s cng sut bng 1). Nh vy,
trn thc t, h ch c mt tn hiu iu khin chung cho b chnh lu l tn
hiu t in p mt chiu
*
dc
U
.
b. iu khin nghch lu:
Trn hnh 3.14 gii thiu khi iu khin nghch lu bao gm b iu
chnh tc quay (CTQ) theo lut t l tch phn (PI), cc khu chuyn
i ta khng gian, khu tnh gc quay, cc b iu chnh dng ba pha
(R
Ia
, R
Ib
, R
Ic
), khi iu ch rng xung PWM. c tn hiu dng in v
tc phc v cho iu khin ca h thng ta s dng cc sensor o dng
xoay chiu hai pha ca ng c v my o tc quay (encoder). Cc tn hiu
vo ca h thng iu khin nghch lu gm c: Tn hiu t dng trc d (i
*
d
)
v tn hiu tc gc (e
*
r
). Tn hiu t dng trc d c chn theo iu kin
t thng rotor khng i (i
*
d
= const) v tn hiu t dng trc q (i
*
q
) c ly
t u ra b iu chnh tc quay, c a n khu chuyn i ta d-q
o-|, tip sau l khu chuyn i o-| abc cho ta gi tr cn ca dng
in ba pha vo ng c i
*
a
, i
*
b
, i
*
c
. Cc gi tr cn ca dng in c so snh
vi gi tr thc ca dng ng c, sau khi x l bi cc b iu chnh dng v
sau c dng iu khin khi iu ch rng xung PWM, to cc
xung iu khin ph hp khng ch cc kha ng ct mch lc.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

66
Thut ton iu khin chnh lu PWM theo VOC, thut ton iu khin
vector phn nghch lu u c xy dng bng cc phn mm. Cc phn
mm c th c vit bng mt s ngn ng lp trnh khc nhau nh bng
ngn ng C hoc bng Matlab.
- Vit chng trnh bng ngn ng lp trnh C: Mt s thut ton iu
khin ca h truyn ng nh chng trnh tnh ton thi gian ng ct cc van
ca phn chnh lu PWM v phn nghch lu c bn ging nhau (khu iu
ch PWM) v c lp bng ngn ng lp trnh C.


















- Vit chng trnh bng ngn ng Matlab: Ngoi chng trnh tnh ton
c vit bng ngn ng C, cc b iu chnh trong phn iu khin chnh lu
PWM v nghch lu, cc khu bin i to , mt s thut ton tnh ton c
lp trnh bng Matlab-Simulink.
Hnh 3.14: Cu trc khi iu khin nghch lu ca h truyn ng
bin tn ng c khng ng b rotor lng sc
Khu tch
phn I
e
i
a

i
b

e

CTQ: PI
iu
ch
PWM
e
e
/2
0
i
a

i
c

i
b

=const
e
j0

2
3
R
Ib

R
Ic

R
Ia

i
a

e
Xung
K
cc
van
*
d
i
*
e
*
a
i
*
b
i
*
c
i
*
q
i
m
p
2

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

67
3.4. Cc thng s ch yu ca h truyn ng bin tn 4Q ASM
3.4.1. ng c ASM

Cng sut P (KW) 4,0
in p (V) 220/380
Tn s (Hz) 50
Tc (vg/ph) 1435
in tr stato Rs (O) 0,5866
in tr rotor Rr (O) 0,5066
in cm tn stato LI
S
(H) 0,0044
in cm tn rotor LI
r
(H) 0,00401
in cm t ho L
m
(H) 0,016
S i cc (p) 2
M men qun tnh J (kg-m2) 0.059
S vng dy ni tip mt pha 1 pha W(vng) 174

3.4.2. S liu v bin tn 4Q:
Thng s ngun vo khi chnh lu: U
~
= 220/380V, f = 50Hz;
Phn mt chiu ca bin tn PWM: U
dc
= 650V, I
dc
= 15A
Thng s u ra ca bin tn: U
~max
= 311(V) .220 2 U 2 = = ,
f = (5 50) Hz
3.5. S m phng v cc kt qu
3.5.1. S m phng h thng v s minh ha chi tit:
Trong h thng ny s dng iu khin chnh lu PWM l phng
php VOC, cn phn nghch lu s dng phng php iu khin trc tip
m men (DTC). S m phng ton h thng dng phn mm PLECS chy

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

68
trong MATLAB, c biu din trn hnh 3-15, v cc s biu din cc
khi trong hnh 3-15 c minh ha trn cc hnh v t 3-16 n 3-25.
























Hnh 3-15: S m phng h bin tn 4Q - ng c khng ng
b ba pha rotor lng sc iu khin theo VOC - DTC
750
v_dc_ref
t1
t
i _vsi
100
i _ref
reacti ve
v _ref
v _dc
i_ref
Vol tage
control
U/i _i n
RRF->3ph
Phi
enable
m
v _dc
pulses
PWM
In1
In2
In3
Out1
Out2
Out3
Out4
Inv_motor
-K-
Gai n
In1 Out1
Fan_model
Enabl e
control 1
Enabl e
control
0
Di spl ay1
0
Di spl ay
Demux
i_ref
i
m
Current
control
pulses
s_abc
T_m
s_BC
i_v si
i_s
m
v _dc
u_in
PLECS
Ci rcui t
Ci rcui t
3ph->RRF

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

69


























pulses
a
b
c
+
-
phase
+
-
g
a
t
e
phase
+
-
g
a
t
e
phase
+
-
g
a
t
e
phase
+
-
gate
g(u)
g(u): u>0
g(u)
g(u): u<0
IGBT1
IGBT2
Hnh 3-17: Trin khai chi tit khi IGBT Converter
Hnh 3-16: Trin khai chi tit khi PLECS Circuit
V: 325
w: 2*pi*50
pulses
1
A
A
A
i_vsi
1
L: 0.01
2-Level
IGBT
Converter
C1
V
A
A
A
s_abc
2
T_m
3
i_s
2
m 3
v_dc
4
R: 5
s_BC
4
Tm m
ASM
V
u_in
5

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

70


























Hnh 3-18: Thng s ng c ASM

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

71


























Hnh 3-19: M t ton hc ng c ASM
Tm
m
Llsa
Llsb
Llsc
Rsa
Rsb
Rsc
Lma
A
isa
A
isb
Lmb Lmc
Llra'
Llrb'
Llrc'
Rra'
Rrb'
Rrc'
A
ira'
A
irb'
vra'
vrb'
vrc'
ira
V vrab
V vrbc
irb
f (u)
sin(th)
f (u)
cos(th)
f (u)
cos(th-2/3*pi)
f (u)
cos(th+2/3*pi)
A
irb'1
cos 0-+
v rab
v rbc
c
o
s

t
h
v ra'
v rb'
v rc'
vrabc'<-vrab,vrbc
ira'
irb'
irc'
c
o
s

t
h
ira
irb
subsystem
A
isc
vxa
vxb
vxc
isa
isb
isc
ira
irb
irc
wm
v
x
a
v
x
b
v
x
c
subsystem1
f (u)
ids
f (u)
iqs
f (u)
idr
f (u)
iqr
ira,irb,sin,cos
isa,isb
ids,iqs,idr,iqr
f (u)
Te<-
T
J F
A ->wm wm->
1
A thetam f (u)
Te-Tm Te,Tm
f (u)
p*thetam
f (u)
->phid
f (u)
->phiq
wm,th,Te,phids,phiqs
1
pul ses
m s
Symmetri cal PWM
Scal e
Modul ati on
Index
Product1
1
Mi ni mum
max
Mi nMax
1/2
Gai n
m m'
3-Phase
Overmodul ati on
3
v_dc
2
m
1
enabl e
Hnh 3-20: Khi iu khin PWM

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

72


























1
m
-C-
v_N
10
P
1
s
Integrator
1000
I
K*u
Decoupl i ng
Enabl e
2
i
1
i _ref
Hnh 3-21: Khi Current Control
1
i _ref
Saturati on
1
P
1
s
Integrator
20
I
Enabl e
2
v_dc
1
v_ref
Hnh 3-22: Khi Voltage Control

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

73























Hnh 3-23: Khi Inv_Motor
4
Out4
3
Out3
2
Out2
1
Out1
Step
delta_wT_ref
Speed Control
Mechani cal
Magneti c
El ectri cal
T_ref
i_s
v _dc
s_abc
Di rect Torque Control
Demux
Break Chopper Control
Enabl e
3 In3
2
In2
1
In1
Hnh 3-24: Khi Inv_Motor/ Direct Torque Control
1
s_abc Z-Tab
Torque Control
f(u)
Torque
0.5866
Stator
Resi stance
Phase Vol tages
NOT
[2*4.02]
IC
Psi Sector(Psi)
Fl ux Sector
Fl ux Reference
Fl ux Control
1
s
Fl ux
0.5
f(u)
Abs
3
v_dc
2
i _s
1
T_ref
Hnh 3-25: Khi Inv_Motor/ Speed Control
1
T_ref
Torque
Li mi ter
Sum
Product
100
P
1
s
Integrator
1000
I
In1
In2
Out
Anti Reset-Wi ndup
1
del ta_w

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

74
3.5.2. Cc kt qu m phng
Thc hin m phng h thng vi gi thit ti t = 0 bt u cp ngun
xoay chiu vo b bin tn v kch hot s hot ng ca chnh lu PWM.
Ti t = 1,25s tc ng gim tc t mt lng 10rad/s. Cc kt qu m
phng c biu din trn cc hnh 3-26, n 3-27.






















S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

75


























Hnh 3-26a. th tc ca Cabin thang my
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
x 10
6
-5
0
5
10
15
20
25
30
Hnh 3-26b. th tc ca Cabin thang my

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

76
























Hnh 3-27a. th m men ca Cabin thang my
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2
x 10
6
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
Hnh 3-27b. th m men ca Cabin thang my

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

77
3.4. Kt lun:
H truyn ng bin tn - ng c khng ng b s dng bin tn 4Q
vi chnh lu PWM p ng c i hi v in p mt chiu u ra theo
yu cu. Ngoi ra s dng chnh lu PWM cho php thc hin c qu trnh
trao i nng lng hai chiu gia ti v ngun, gim ng k sng hi bc
cao trong dng in li, tng hiu sut. V vy, mc d gi thnh ca loi
bin tn ny cao gp i so vi bin tn thng thng nhng vi h truyn
ng ny, c bit l khi ng dng vo cc h thng thang my, my bm,
qut gi, l rt ph hp.

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn http://www.lrc-tnu.edu.vn

78
TI LIU THAM KHO


1
Trn Khnh H (1997), My in tp 1, Nh xut bn Khoa hc v k
thut, H Ni
2
Bi Quc Khnh, Nguyn Vn Lin, Phm Quc Hi, Dng Vn Nghi
(2002), T ng iu chnh truyn ng in, Nh xut bn Khoa hc v
k thut, H Ni
3
V Gia Hanh, Phan T Th (1992 Bin dch), My in, Nh xut bn
Khoa hc v k thut, H Ni
4
Bi Quc Khnh, Nguyn Vn Lin (2007), C s truyn ng in, Nh
xut bn Khoa hc v k thut, H Ni
5
Nguyn Phng Quang (1969), iu khin t ng truyn ng in xoay
chiu ba pha, Nh xut bn Gio dc, H Ni.
6
Nguyn Phng Quang (2003) MATLAB & Simulink dnh cho k s
iu khin t ng, Nh xut bn Khoa hc v k thut, H Ni.

You might also like