1

ECERETUL KEVN

VARLIK AACI


E-eyhul Ekber
MUHYDDN BN.ARAB K.S
H.560-638 / M.1164-1240

ve
BLSN HKAYES

EYH HALL ABDUL HAK


Tercme
Vahdettin NCE


KTSAN
2


Kitsan Yaynlar

Tasavvuf Serisi: 25
ECERETUL KEVN





Yazar: Muhyiddin bn. Arabi (k.s.)
Tercme: Vahdettin nce
Editr: kran Eser Gknar
Sayfa Uygulama: A. Onur enyurt
Kapak Dzeni: Sabahattin Kana







KTSAN KTAP
Basn Yayn Datm San. ve Tic. Ltd. ti.
Ticarethane Sokak No: 41/3-4 Sultanahmet STANBUL
Tel. 0212 513 67 69 Faks: 0212 511 51 44
www.kitsan.com
3

INDEKILER


nsz.....7
eyhul Ekber A. Muhyiddin Ibn-I Arab Hazretlerinin
Kisaca Hayati, Grleri Ve Eserleri..9
Dostun Dostunun Dostlarna Seslenii.. 15
Eserin orjinalinin ba ve son sayfas... 20
eceretul Kevn / Varlik Aac..... 23
blisin Hikayesi.. 77













4











THAF
Bu zel eserleri bizlere tantan, yaynlamamza
vesile olan, himmetleriyle, yardmc olan
byklerimize ithaf ediyoruz.
Ruhlar ad, mertebeleri al, mekanlar
cennet olsun.
Rabbim onlar bizlerden honud eylesin.
Allah cmlesinden honud ve raz olsun.














5
Tercme: Vahdettin nce
1961 ylnda Van ilinin Erci ilesinene bal Dinlence (Pertek)
kynde dodu. lkretimini kynde tamamlad. lkokula devam ederken
bir yandan da kyn medresisinin mderrisi Molla Salih Koziden Sarf,
Nahiv derslerini ald. Sonra Eri ilesinin ortaokulunu okudu. Ardndan Mu
mam Hatip Lisesine devam etti. Bu arada slami ilimlerdeki tahsiline de
devam etti. Molla Abdurrahman Soskuniden Hadis derslerini tahsil etti.
1981 ylnda girdii Atatrk niversitesi Fen- Edebiyat Fakltesi Dou Dilleri
Arap Fars ve Edebiyatlar Blmnden 1985 tarihinde mezun oldu. Bugne
kadar eitli dergilerde yaymlanm makaleleri ve krkn zerinde tercme
eseri mevcuttur. slami ilimlerin hemen her alannda tercme eserler
vermitir. Yaymlanm olan tercme eserlerinden bazlar unlardr: Fi
Zilalil Kurn 10 Cild, El Mizan F Tefsiril Kurn 20 Cild, Et-Tefsirul
Hadis 7 Cild, Hz. Muhammedin Hayat 2 Cild, Ehl-i Beyt Ahlak,
Mutezile ve nsann zgrl Sorunu.
Ayrca Yaynevimiz Kitsandan M.bn el-Arabi Hazretlerinin
klliyatndan baz eserlerinin de tercmeleri yaymlanmtr. Bunlar
srasyla unlardr:
Tefsir-i Kebir Tevilt 2 Cild. / Evrad / Ruhul Kuds,
(Mekarimul Ahlk / Rasulullah (s.a.v.)n vlm ahlak),
Nurlar Menba (Mikatul- Envar),
Nesebul Hrka / Tasavvuf Hrkas ,
Kurn Mhr / M. bn Arabinin Kendi Kaleminden Derlenmi Kapsaml Hayat
M. bn Arabinin 29 Risalesinin Tercmesi 3 Cild.
Bu risaleler srasyla unlardr:
1- Kitabul Fena Fil Mahede / YOK
olma Kitab,
2- Kitabul Celal vel Keml,
3- Kitabul Elif Ahadiye,
4- Kitabul Celalet Kelimetullah,
5- Kitabu Eyyamien / ve Durum
Gnleri Kitab,
6- Kitabul Kurbe,
7- Kitabul Alam Bi arati Ehll
lham,
8- Kitabul Mim vel Vav ven Nun,
9- Risaletul Kasemil lahi,
10- Kitabul Ya,
11- Kitabul Ezel,
12- Risaletul Envar,
13- Kitabul sra l Makamil Esra,
14- Risaletun Fi Suali smail B.
Sevdekin,
15- Risaletun lal mam ErRazi,
16- Risaletun La Yaulu Aleyha,
17- Kitabu ahid,
18- Kitabut Teracim,
19- Kitabul Menzilil Kutbi ve
Mekalihi ve Halihi,
20- Risaletul ntisar,
21- Kitabul Kutub,
22- Kitabul Mesail,
23- Kitabut Tecelliyat,
24- Kitabul sfar an Netaicil Esfar,
25- Kitabul Vesaya,
26- Kitabu Hilyetil Ebdal..
27- Kitabu Nakil Fsus,
28- El Vasiye,
29- Kitabu stilahis Sufiyye.
6
























7
NSZ

Aziz Okurlar...
Allah Rasl s.a.v. efendimize, line, ashbna tm
Rasullere, Neblere, Ehlibeytine, Veliyullaha, onlarn
dostu olma erefine nali olanlara ve mmet-i
Muhammede selam olsun.
Bu eser Allahn Sevgilisi, Efendimiz Rasul-i Ekrem
(s.a.v.) in hususi velyetine mazhar olmu, tasavvuf
erbabnn zirve isimlerinden, stadlarn nc stad,
Dostun Dostu olma erefine nail olmu eyhul Ekber
Muhyiddin bn. Arabi (k.s.) hazretlerinin dostu Ebu
Muhammed Abdulaziz (r.a.)n baz sorularna cevap
vermek zere 1203-1204 kaleme alm olduu
eceretul Kevn / Varlk Aac ve Halil Abdul Hak Allah
kendisinden raz olsun onun tarafndan telif olunan
blisin Hikayesi adl kymetli iki eserin kudretimizin
derecesinde yaptrabildiimiz Trkeye tercmesidir.
ncelikle Allah erlerinden zuhura gelen eserler;
messir-i hakik olan Hazreti Allah C.C. dr inanc ve bu
gibi eserlere hizmetin de Cenab- Hakkn byk bir ltf
olduu bilinciyle Elhamdulillah der ve Rabbimize
hudutsuz krler ederiz. Acizliimizi ikrar ederek her
tr hata ve kusurlarmzn affn ncelikle Cenab-
eyh(k.s.)dan, Halil Abdul Hak efendiden
byklerimizden ve siz okurlarmzdan dileriz.
Bu kymetli eserin sahibi olan eyhul Ekber (r.a)
hazretleri gerek eserin balangcnda gerekse iersinde
eserini ve eserini telif etmesinin sebebini o kadar gzel
8
tantmtr ki bu kymetli eserin tantmna bizlerin
lisanlar yetersiz kalmaktadr. Dolaysyla sz eserin
sahibi olan eyhul Ekber hazretlerine brakyoruz.
Hakkn Rahmet ve mafireti mmeti Muhammedin,
Cenab- eyhin yaknlarnn, ailesinin, sevenlerinin ve
okurlarnn temiz ruhlarna olsun. Ardndan da
Efendimizin tavsiyesine uyarak, Onun bizlere rettii
gibi yle niyaz ederiz:
Allahm! Bizlere hayr iittir ve hayra muttali kl. Bizi
afiyetle rzklandr ve afiyetimizi devaml eyle. Allahm
Kalplerimizi takva zerinde birletir. Bizi, senin sevdiin
ve raz olduun eyleri daima ilemeye muvaffak eyle.
Ve.. Allahm okurlarmza ve bizlere bu ve benzeri
ZEL eserlerden, yaynlam olduumuz ve sonsuz
kereminle bann lsnde yaynlayacamz dier
eserlerden amacna uygun istifade etmemizi kryle,
hazmyla ltfen nasib eyle. Yaynevimize bu gibi eserleri
daim yaynlamay, nasiblilerine ulatrmay bah eyle.
Sevdiin ve raz olduun Muhammed kul olabilmeyi
cmlemize ihsan eyle.
Dostlar!.. Gnlleriniz Allah Celle Celalehnun, Allah
Raslunn ve dostlarnn muhabbetiyle dolsun ve Allah
Munniniz olsun.
Bu eserleri yaynlamamza vesile olanlara, hizmet
edenlere huzurunuzda teekkr ederiz.
OKUyanlara ve okurlarmza selm olsun.
KTSAN YAYINEV

9

EYHUL EKBER
A. MUHYDDN BN- ARAB HAZRETLERNN
KISACA HAYATI, GRLER ve ESERLER
simleri, Soyu:
H.560-638/M.1164-1240 yllar arasnda yaam
olan Cenab- eyhin bilinen yce isimleri; Ebubekir
Muhyiddin bn. Muhammed bi Ali bin al-arab at-Ta al
Hatem, bn-u Sraka, Kibrti Ahmer, Rehberi lem,
Kutbul-rifin, eyhul Azamdr. Abdullah Muhyiddin al-
Arab ve eyhul Ekber, bni Arab isimleri onun en
tannm olan isimleridir. Tasavvuf bykleri arasnda
ise; Hazreti Muhammedin velyet mhr mansna
gelen Hatmul-Vilyet el Muhammediyye diye
anlmtr. Kendileri bu mevzuyla ilgili olarak yle
buyurmaktadr:
Ben Neb deilim, Reslde deilim, velkin ben
vrisim. Verset-i Muhammediyye hasebiyle tecelli
etmekteyim, Hakikat-i Muhammediyyeden mtecell olan
mhiyeti, Onun ilm hlini, kemlatnn btn sretini,
evld- sulbisi gibi vris olarak, verset-i klliyeyyi
cemiyyetim hasebiyle emr-i Hak ve emr-i Rasl ile inzal
ve tenzil ederim. Ve bu esrar, sret-i
Muhammediyyeden alp emr-i Hak ile izhr etmekle
mercim ve kbetim yine Hazreti Muhammeddir.
hretim iin ise hrisim. Bilin ki ben, Rabbimin izniyle
size nasihat ediciyim.
10
Cenab- eyh (r.a) Sahabe-i kirmn cmertliiyle
mehur Adiy b. Hatem et-Ta'nin kardei Abdullah b.
Htem et-Ta'nin neslinden zuhura gelmitir. Sahih
rivayetlere gre kendileri orta boylu, orta bal, daima
efkatli bakl, ak buday tenli, mnevver yzl, beyaz
sakall bir zatt. Aln ak, hille yakn kal, orta ve
ekme burunlu, mbrek vcudu zayf, mtenasib
endaml, el ve ayaklar kk ve ltifti.
Sabr ve metanette benzersiz, cmerdlikte esizdi. O,
ahlkn en stn rneklerinden birisi olarak ahlknn
temelini daima efkat ve merhamette grrd. Herkese
en derin bir muhabbetle bakar hatta dmanlar olanlar
iin bile Benim efaatim beni inkr edenlere buyurarak
dmanlar olanlara bile muhabbet beslediini
duyurmutur.
Onun iin byklerden birisi: Nefsani hislerden
kendisini artm ve halkn arasnda Hakk ile olarak
Fsebilillh Allah iin daim ird grevini yerine getirmi
ve getirmektedir. demitir. Bir bakas: Onun ahlk
Kurndr, ilmi ilm- ledndr, lisan Hakkn lisandr
demitir.
H.560 / M.1165 senesinin Ramazan aynn on
yedisine denk gelen Pazartesi gn Endls'n Mursiya
kentinde domutur. Arifler arasnda bugn nimet gn
olarak anlmtr. Cenab- eyh sekiz yana gelince
babas Ali Mehmed efendi ile birlikte biliyeye imdiki
Sevilla ehrine tanmtr. ok kk yata olmasna
ramen orann nl alimlerinden ders alarak Hadis ve
fkh ilimlerinin yan sra birok ilmi devrinin en nl
alimlerinden tahsil etmi stadlarndan icazet almtr.
11
Daha sonralar Endsls'te ve Marib(Fas) da
birok yerlere gitmitir. Bu seyahatleri esnasnda
grm olduu birok alim ve mutasavvfla yaklak
eserlerinden edindiimiz bilgiye gre yz kadar eyh
ile istiarelerde bulunarak eitli ilim dallarnda bilgi
sahibi olmutur. Grm olduu alimler arasnda; bn-i
Rd, bn-i Asakir, Ebul Ferec bn-i Cevz, bn-i Sekne,
bn-i Ulvan, Cabir bin Eyyubun yan sra zellikle batn
ilim de sz sahibi olan Cemlleddin Yunus ibn Yahya al-
Kassar, Ebu Abdullah al-Fas, Ebu al-Hasan bin al-Cami,
eyh Abdulaziz el-Mehdevi ve eyh Ebu Medyen al-
Marib hazretlerinin isimlerini El Futuhat- Mekkiye adl
eserinde bizzat bildirmitir. zellikle bunlardan nl
mutasavvflardan olan eyh Ebu Medyen al- Maribi ve
eyh Abdulaziz el-Mehdevi hazretlerinden vgyle
bahsetmitir. Beyazd- Bestmi k.s hazretlerinden
Hallac- Mansur hazretlerinden de sevgiyle, vgyle
bahsederek, onlarn grlerine kitablarnda ok yer
vermitir. Ayrca batnda Kutbul Azam eyh Abdulkadir
Geylni hazretleriyle grtn ondan engin feyizler
aldn ve manen derecelere nail olduunu sylemi ve
yine Hzr Aleyhisselmla manev hususi arkadal
olduunu ve kendisine Hzr aleyhisselm tarafndan
hrka giydirildiini beyan etmitir.
Eserlerinden rendiimize gre ilk Endls d
seyahati Fas(Marake)a olmutur. Oradan H.598
senesinde hac maksadyla Medineye ardndan
Mekke'ye gitmi Hicaz'da iki sene kalmtr. Sonra H.601
tarihinde Badat'a gitmi orada 12 gn kalarak ulem ve
meayhla grm Abdulkadir Geylni tarafndan
12
yarm asr evvel kendisine braklan elbiseyi giymitir.
Daha sonra nce Kudse oradan da H.607 tarihinde
Kahire'ye gemi, H.608 tarihinde bir kez daha Badat'a
gelmitir. H.611 tarihinde Mekke'ye bir kez daha gitmi
sonra tekrar Musula ve Halebe sonra da Anadoluya
geerek bir mddet Konyada kalmtr. Orada rivayete
gre Sadreddin Konev hazretlerinin dul olan annesiyle
evlenmi ve onu yetitirmitir.
Daha sonra Sivas yoluyla Malatyaya gelmitir.
Orada iki olu Sadreddin k.s ve madettin k.s ve
kitablarnda da olaanst zelliklerinden bahs ettii tek
kz Zeyneb dnyaya gelmitir. Bir mddet burada
ailesiyle beraber yaayan Cenab- eyh ailesini de
yanna alarak Konyaya ardndan da am- erife
giderek yerlemitir.
H. 638 tarihinde Mate Kutbu Humam ibaresinin
remziyle yetmi sekiz yanda Hakkn rahmetine
kavumulardr. Cebel-i Kasiyun eteinde Salihiyye ad
verilen mahalde defn edilmilerdir. Kabri eriflerinin
yannda evladlarda medfun bulunmaktadr. Kabri
erifleri bir mddet sonra kendisine muhalif olan baz
kiilerce tahrib edilmise de Yavuz Sultan Selim Han
tarafndan am feth olununca Hazreti eyhin z
dehales siynu fi yn yazharu kabri muhyiddn / Sin
na girerse ben Muhyiddnin kabri meydana kar
sznn tecellisiyle belirlenmitir. Padiah tarafndan
trbesi, camisi ve imareti yaptrlmtr. Hala kabri
eriflerinin bulunduu mevki etrafnda bulunan ars ile
bir bereket timsali olarak trbesiyle camisiyle huzur
13
mevkidir. Dnyann eitli yerlerinden gelen
ziyaretilerini zahiri ve batn ikramlarla karlamaktadr.
Eserleri:
Telif ettii eserler, yine kendisinin kendisiyle ilgili
olarak kaleme ald bir mzekkire de belirttiine gre
toplam iki yz seksen dokuz (289) eser kaleme almtr.
E-arani el Yevakit vel-cevahir adl eserde bn-i
Arabnin geride drt yz (400) bir bakas ise be yz
(500) eser braktn sylemitir.
Bunlarn en mhimlerinden biri 37 cild olan Mekkede
balayp Konyada devam ettii ve amda bitirmi
olduu Futuhat- Mekkiye ve amda telif ettii
Fususul Hikem adl eseridir.
Futuht, Cenab- eyhin hayatn, stadlarn ve
kendi tasavvuf grlerinin yannda, telif etmi olduu
dier eserlerindeki konular aklayan blmleriyle
birlikte, kendisini destekleyen mutasavvflarn grlerini
ihtiva etmesiyle adeta bir nev tasavvuf ansiklopedesi
mahiyetindedir.
Fussu'l-Hikem ise; eserin nsznde bn Arab, Hz.
Rasulullah (s.a.v.) grtn ve kendisine Fuss
kitabn verdiini beyan ederek yle syler:
"mdi Ben alt yz yirmi yedi senesinin Muharrem
aynn son on gnnde am blgesinde
gerekletirdiim bir riyazette Rasulullah' (s.a.v)
grdm. Elinde bir kitab vard. Bana dedi ki: Bu
Fussu'l-Hikem (Hikmetlerin Mahiyetleri) kitabdr. O'nu
al ve insanlarn nne koy, ondan yararlansnlar dedim
ki: Allah', Rasln ve bizden olan emir sahibini, bize
14
emredildii gibi duyduk ve itaat ettik. Kendime gvenimi
saladm, niyetimi hlis kldm, maksadm arndrarak
kitab Raslullah'n (s.a.v) belirledii ekilde insanlara
duyurmaya karar verdim.Ne bir arttrmada bulundum, ne
de eksiltmeye gittim. O halde Allah' dinleyin ve Allah'a
dnn."
Cenab- eyhin dier eserlerinden bazlar unlardr:
Risletul-Ahlk
Anku Mugrib
Divn
Heykil el-envr
Mevkiun Nucm
Mehidul- Kudsiyye
El-Tedbrt-ul Evk
El-Zaman ve Mrifetud Dehr
Mrifetul Kutb vel-mmeyn...

Allah kendisinden, ailesinden, sevenlerinden ve
mmet-i muhammedden honud ve raz olsun.
Rabbim bizlerden onlar honud eyleye...

Not: Cenab-I eyhin hayat hakknda daha geni bilgi iin
Yaynevimizden kan Kuran Mhr kitabna baklmas tavsiye olunur.



15


DOSTun
Dostunun Dostlarna
Seslenii

Bismillah ve Billah
Ehedu en lailahe illallah ve ehedu enne
Muhammeden abduhu ve rasuluh
ALLAH adyla ve Allah ile
ehadet ederim ilahlar yoktur ancak Allah vardr.
ehadet ederim Muhammed Onun kulu ve Rasuludur.
Allah gerei syler ve doru yola eritirir.
Allahn gerei de en hakiki olandr, yoluda en doru
yoldur.
Temiz ve mbarek selam, Allahn rahmet ve bereketi
Hz. Nebinin, ashabnn, pak ehlibeytinin, dostlarnn,
mmetinin zerine olsun.
Selam, bizim, Allahn salih kullarnn ve senin
zerine olsun, rahmet ve bereketiyle, rzasyla..
Bilin ki ben, size Rabbimin izniyle nasihat ediciyim.
Ey Kardeim!.. Bil ki, bu risale, Allahn sana ynelik
en byk ltuflarndan, en deerli hediyelerinden biridir.
16
Sakn ey kardeim! ey bu risaleyi yazan! Benim
makamm ve benim kim olduumu bilemedin diyerek
nefsini perdeleme. nk bu szlerle seni kastetmedim.
Aksine hakikatlerin gerektirdii gibi konutum.
Ki hakikatler bunlar tam anlamyla kuatp
snrlandrm, eksiksiz bir ekilde gvenilecek tarzda
aa karmtr. Bu snrlandrmann iine girmeyen
hibir Rasul, hibir Nebi ve hibir Veli yoktur.
Ey bu risaleyi okuyan kimse!
Bu topluluklardan, bu tabakalardan birine mensup
olman kanlmazdr. stediin gruptan olduunu iddia et.
Sana bu hak verilmitir.
Eer sadece meleklik iddiasnda bulunursan veya
Risalet yahut Nbuvvet ya da herhangi bir ey iddiasnda
bulunursan, hakikatler seni zorlayacak, kullua
dndrecektir.
Eer korunursan asl zeminine dneceksin.
Eer yzst braklsan, hakikatlere kar kr olsan,
ahiretin nimetlerini bu dnyada tketsen, gelip geici
dnyay ok uzun bir ideal gibi grsen, bakalarn
perdelenmi, kendini de Allah dnen ve isabet eden
biri olarak grsen, ahirete intikal ettiin zaman amelinin
boa gittiini grrsn. Mutluluk veren hakikatler seni
kaplarndan kovarlar ve derler ki:
-Seni tanmyoruz. Sen dnyada bizimle beraber
deildin ve bizi tanmadn.
17
Ve.. senin bozguncu ve eksik hayalin seni arr ve
seni cehennemin ortasna atar.
Hakkn mahlukat senin iin yaratmasna hangi gzle
baktysan ona gre muamele grrsn.
Eer bir imtihan gzyle baktysan, bu durumda
eksik brakma ve nemsememe korkusuyla saknman ve
ly esas alman gerekir.
ayet eref ve ycelik gzyle baktysan, bu
durumda kr eda etmek iin alabildiine kararl
almak ve cehd etmek gerekir.
Allah, nebisine (s.a.v) dnyay sememi, bilakis Onu
bir fakr olarak semitir. Hak, dnya nimetlerini Nebisine
(s.a.v.) vermeye raz olmad, Nebi (s.a.v.) de kzna ve
vasisine Ali (r.a.) sunmaya raz olmad.
Eer Rasulullah (s.a.v.) rnek almayacaksan,
Hakkn vahiy indirdii menzili bilmeyeceksen, Allah
bilme snrlarnn dna km olursun. Rasulullahn
(s.a.v.) halini sevme ve tabi olma durumuyla bir ilgin
kalmaz.
Bir arif, hali itibariyle Hz. Rasulullahn (s.a.v.) haline
elik etmiyorsa, onunla avam arasnda bir fark olmaz.
Avama gelince, onlar mubahlara dalmlardr.
Bilmez misin ki ey nefis!
Bir gece, u risaleyi kendisine yazdmz Ebu
Muhammed Abdulazizle beraberdik ve biz akam
yemeini yiyorduk. Bir arife dnyann geni lde
ynelmesinden ve arifin de kalbini dnyaya
18
balamadan onda tasarruf etmesinden konuuyorduk.
Allah raz olsun yle dedi:
- Allaha yemin ederim ki, yannda bir dirhem olan
arifin kalbindeki boluk ile yannda iki dirhem olan arifin
kalbindeki boluk ayn deildir. Bilakis, bir dirhem sahibi
arifin kalbindeki boluk, iki dirhem sahibi arifin kalbindeki
boluktan daha byk olur.
Ey dostum! Ey Ebu Muhammed!..
Bunlar sana, sevincimin bir ifadesi olarak anlattm.
Bu Risalede gttm ama, nefsani ve rabbani marifeti
n plana karp, gzel sze ve salih amele tevik
etmektir. Dostunuz size bu risaleyi Mekkede -Allah onu
korusun ve ereflendirsin- Rebiul evvel aynda alt yz
senesinde yazd. Bu mektubu bir hafta boyunca tavafta
yannda gezdirdi, onu Hacerul esvede srd, yanndan
ayrmad, Kabenin yannda bulundurdu. Kabeye ve
dier faziletli yerlere uur ve bereket getirmesi iin soktu.
Ey dostum!
Sana hitap ediyorum, Allaha yemin ederim ki, asl
maksadm benim nefsimdir. Senin dikkatini ekiyorum,
hemcinslerimi kast ederken kinayeli olarak kendimi hedef
alyorum. Nefse srekli hatrlatmada bulunmaya ara
vermemek gerekir. nk nefis zelildir. Bu erdemi
btnyle iselletirerek ilahi pay elde etmeye
kendiliinden eilim gstermez.
Ey nefis! Ey zorlukla genilik arasndaki berzah!
19
Allah, arz ve sema ehli iinde sadece seni seti. Her
eyi senin iin huzurunda ram kld. Seni snad. Nitekim
yce Allah yle buyurmutur:
Hanginizin daha gzel davranacan snamak iin
lm ve hayat yaratmtr. (Mlk, 2)
Sizi ereflendirmek iin, dememitir. Bu hitap, btn
emredilenleri ve btn emredenleri kapsar. Byle bir
makama tayin edilen, kendisi iin byle bir yol izilen bir
kimsenin hayat nasl rahat olabilir? Nasl huzur iinde
yatana uzanabilir?
Bir alim, ilmiyle amel etmedii srece ilmine
aldanmamal.
lmiyle amel eden biri de ihlasl olmadka ilmiyle
amel etmesine aldanmamal.
hlasl biri de ihlasnda yok olmadka ihlasna
aldanmamal.
lim bir noktadr. Onu oaltan cahillerdir.
Cahil, Allahtan ve Rasulu Ekremden haberi
olmayanlardr.
Allah, bizi Allahtan, Allah ehlinden ve has
kullarndan uzaklamamza neden olan her eyden
uzaklatrsn. AMN.
phesiz O, her eyi bilendir, hkm ve hikmet
sahibidir.

ABDULLAH Muhyiddin bn. El- Arabi.
22
























23




ECERETUL KEVN

VARLIK AACI


Bismillahirrahmanirrahim


Grmedin mi Allah nasl bir misal getirdi: Gzel bir
sz, kk yerde sabit, dallar gkte olan gzel bir aaca
benzetti. (brahim, 24)
Deitirme ve g kayna Odur.
Allahn salt ve selam efendimiz Hazreti
Muhammedin ve ehlibeytinin zerine olsun.
Zat Tek, sfatlar esiz, yz cihetlerden, kutsiyeti
hadis (sonradan olma) olmaktan, aya ynlerden, elleri
hareketlerden, gzleri bakmalardan, istivas/brmesi
btnlemelerden, kudreti srmelerden ve iradesi
tutkulu arzulardan mnezzeh olan Allaha hamdolsun.
24
Mevsuflarn saysna bal olarak sfatlarnda art
olmaz. rade edilenlerin farkllyla iradesi farkllamaz.
Btn varlklar Kn/ OL kelimesiyle var etmitir. Gizli
hibir ey yoktur ki o korunmu srdan km olmasn.
Yce Allah yle buyuruyor: Biz, bir eyin olmasn
istediimiz zaman, ona syleyecek szmz sadece
Kn / Ol dememizdir. Hemen oluverir. (Nahl, 40)
Sonra varla ve varoluuna, gizli olana ve
dzenleniine baktm. Baktm, varln tm bir aatr.
Bu aacn nurunun asl OL habbesidir.
Sizi biz yarattk (Vaka, 57) tohumunun asyla
varlk, kaf alanm. Bu tohumdan Biz, her eyi bir
lye gre yarattk. (Kamer, 49) meyvesi kmtr.
Bu aatan kkleri ayn, uzantlar ayr iki farkl dal
belirmitir. Kk iradedir, dal ise kudrettir. Dolaysyla
Kaf cevherinden iki farkl anlam kmtr: Bu gn size
dininizi ikmal ettim (Maide, 3) ayetinde iaret edilen
kemal kaf ve lerinden kimi iman etti, kimi de inkar
etti. (Bakara, 253) ayetinde iaret edilen kfr kaf
Nun cevherinden ise Belirsizlik Nunu ve Belirlilik
Nunu zuhur etti. ncesizlik (kadem) iradesinin
hkmne dayal olarak onlar yokluk gizliliinden ortaya
karnca, zerlerine nurunu serpti.
Bu nurdan isabet alanlar OL tohumundan kan
varlk aacnn timsalini ihata ettiler. OL sznn
kafnn srrndan Siz, hayrl mmetsiniz (Al-i mran,
110) timsali grnd.
25
Nununun erhinde ise Allah kimin gnln slama
amsa o, Rabbinden bir nur zere deil midir?
(Zmer, 22) hakikati akla kavutu.
Ama bu nurdan isabet almayanlara gelince, OL
harfinden kastedilen anlamn kefi istendi onlardan.
nk onun hecesinde yanld ve umudu boa kt.
Bunun zerine OL misaline bakt ve onun kfr nunu
ile birlikte kaf olduunu sand. Bu yzden kafirlerden
oldu. Dolaysyla her mahlukun OL kelimesinden
payna den, onun hece harflerini bilmesi, gizli srlarna
ahit olmas kadardr. Bunun delili Hz. Rasulullahn
(s.a.v) u szdr: Yce Allah, mahlukatn bir
karanlkta yaratt, sonra zerlerine nurundan serpti. Kime
bu nur isabet etmise o hidayete ermitir. Kime de bu
nur isabet etmemise o sapm, azmtr.
Adem, varlk dairesine bakt, her varln varlk
dairesinde dndn grd. Kimisi ateten, kimisi de
balktan var olmulard.
Sonra bu dairenin OL srlar zerinde olduunu
grd. Nasl dolayor ve dnyorsa, nasl uuyor ve
pervaz oluyorsa, sonunda Ona dnyor, Onun
etrafnda cevelan ediyor, Ondan ayrlmyor, bir tarafa
gitmiyor.
Kimisi kemal kafn ve belirlilik nununu grm,
kimisi kfr kafn ve belirsizlik nununu grm.
Bunlar, ahit olduklarnn hkmnce Kn / OL dairesi
noktasna dnerler. Varedilmiin varedenin iradesinin
dna kmas mmkn deildir. Varlk aacnn farkl
dallarna, meyvelerinin trlerine baktn zaman, bunun
26
kknn OL habbesinden neet ettiini, ondan
ayrldn anlarsn.
Adem, talim mektebine alnp btn isimleri
renince OL misaline, sonra var edicinin varedilenlerle
gtt maksada bakt, muallimi OL kafnda, hazine
kafnda mahede etti.
Ben gizli bir hazineydim, bilinmiyordum. Bilinmeyi
istedim.
Sonra nun srrndan Muhakkak ki Ben, yalnzca
Ben Allahm (Taha, 14) ayetinde iaret edilen benlik
nununu mahede etti. Heceler gerekleip umut
tahakkuk edince, ona hazine kafndan eref kaf
kartld..
Biz, hakikaten insanolunu an ve eref sahibi
kldk. (sra, 70) Bir de olmaklk kaf kartld: Onun
kula, gz ve eli olurum Onun iin benlik
nunundan da nur nunu kartld: kendisine bir k
verdiimiz. (Enam, 122) Buna nimet nunu baland:
Allahn nimetini sayacak olsanz sayamazsnz.
(brahim, 34)
blise (Allahn laneti zerine olsun) gelince, talim
mektebine krk bin yl devam etti, OL harflerini aratrd.
Muallim, onu kendi haline brakm, kendi gc ve
kudreti ekseninde faaliyet gstermesini salamt. O da
OL timsaline bakyordu; onun timsalinden kfrnn
kafn grmek iin. Nitekim byklendi: Yz evirdi ve
byklk taslad. (Bakara, 34) OL kelimesinin
nunundan ate nununu gryordu: Beni ateten
27
yarattn (Araf, 12) Bylece kfrnn nununu ate
oluunun nunuyla btnletirdi: Oraya tepetaklak
atldlar. (uara, 94)
Adem, bu aacn farkllna, ieklerinin ve
meyvelerinin eitliliine baknca Muhakkak ki ben,
yalnzca ben Allahm (Taha, 14) dalna sarld. Bunun
zerine ona yle seslenildi: Hepsi tevhidin
meyveleridir.. O da Birliin glgesine girdi: u aaca
yaklamayn (Bakara, 35) blis, onu onlara
vesvese verdi. (Araf, 20) aacna ulatrmak istedi.
Onlar da o aacn meyvesinden yediler. Bylece kaygan
zeminlerde ayaklar kayd. Adem asi oldu. (Taha, 121)
Sonra Biz kendimize zulmettik. (Araf, 23) dalna asld.
Bunun sonucunda zerine meyveler sarkt. Adem
ald (Bakara, 37)
ahitlik gnnde, ahitler huzurunda: Ben sizin
rabbiniz deil miyim? (Araf, 172) diye seslenildiinde,
herkes grd ve duyduu kadaryla ahitlik etmitir.
Ama hepsi ayn cevab vermitir: Evet dediler.
Ancak ihtilaf, ahitlik hususunda sz konusu olmutur.
Kime Zatnn Cemalini gsterdiyse, o Onun benzeri
gibi hibir ey yoktur. (ura, 11) ahitliinde bulundu.
Kime Sfatnn Cemalini gsterdiyse, o kendisinden
baka ilah yoktur. O, mlkn sahibidir, eksiklikten
mnezzehtir. (Har, 23) ahitliinde bulundu.
Mahlukatnn gelinliklerini gsterdii kimselerin
ahitlikleri ise, ahit olunanlarn farkllndan dolay
birbirinden farkl oldu.
28
Bunun neticesinde bazlar Onun snrl, mahdut
olduunu dnd;
Bazs yok olduunu; Bazs ise kocaman bir kaya
olduunu tasavvur etti. Bu hususta gruplarn her biri De
ki: Allahn bizim iin yazdndan bakas bize asla
erimez. (Tevbe, 51) hkmne dayanmaktadr. Bu
hkm de OL kelimesinin srrnda gizlidir ve kendi
dairesinin ekseninde dnmekte, habbesinin kkne bal
olarak da sabittir. Bu tohum olunca varlk aac da ortaya
kt, sonra meyveleri belirdi, suretlerinin anlamlar da..
Bu var edilmilere bir misal ve mevcutlara da bir
timsal gstermek istedim. Varlkta szler, fiiller ve haller
ayn minvalde netice verdikleri iin de OL tohumundan
yetien aac misal verdim.
Eksiklik, fazlalk, grnmezlik ve grnrlk, kfr ve
iman gibi varlkta meydana gelen btn hadiseler,
semere olarak beliren ameller, hallerin arnmas, ortaya
kan parlak szler, evk, zevk, latif anlamlar, yaknlarn
yaknlklarnn almas, muttakilerin makamlar,
sddklarn menzilleri, ariflerin mnacatlar, sevenlerin
mahedeleri btn bunlar o aacn meyveleridir, u
veren tomurcuklardr.
OL tohumundan doan bu aatan ilk nce dal
yeerir: Bu dallardan birini sadakiler tuttu. Yani sa ehli.
Bu dallardan birini de soldakiler tuttu. Yani sol ehli.
Ondan mutedil boyda bir dal da yeerdi ve bu dal
dosdorudur. Yaknlatrlm ndekiler bu daldandrlar.
29
Aacn kk iyice sabitleip ykselince, en yukar
dalndan ve en aa dalndan Suret ve man alemi
ortaya kt.
Bu aacn zahir kabuklarndan ve belirgin
perdelerinden olanlar da Mlk alemine mensuptur.
Amma... aacn gizli kalplerinden, gizli anlamlarnn
znden olanlar da Melekut alemine aittir.
Aacn damarlarnda akan, aacn geliimini,
yaamasn ve ykseliini salayan, ieklerinin
amasna ve meyvelerinin tutmasna yol aan sudan
olanlar ise, OL kelimesinin srr olan Ceberut alemine
aittir.
Sonra aac bir duvar evreledi. Etrafna bir snr
izildi. Onun iin izgiler, ekiller belirlendi... Aacn
snrlar; yukar, aa, sa, sol, arka ve n cihetleridir.
Yukarda olanlar bu aacn en u snrn, aada
olanlar bu aacn en alt snrn olutururlar.
Aacn izgilerine, iindeki feleklere, cisimlere,
mlklere, hkmlere, eserlere ve almetlere gelince,
yedi kat gk, altna girilip glgelenilen yapraklar
konumundadr.Doan yldzlar da ufuklarda aan iekler
konumundadr.
Gece ve gndz iki ayr elbise mahiyetindedir.
Bunlardan biri siyahtr, onu gzlerden saklanmak iin
giyer. br ise beyazdr, onu da grebilenlere
grnmek iin giyinir.
30
Ar, bu aacn beytlmal, silah hazinesi
konumundadr. Yararna olan eyleri bu hazineden
edinir. Aacn seyisleri ve hizmetileri de bu
hazinededirler. Meleklere grrsn ki, Arn etrafn
kuatmlardr. (Zmer, 75) Ona ynelirler, stne
karlar, etrafnda dnerler, Onu tavaf ederler, nerede
olurlarsa olsunlar Ona iaret ederler.
Aata bir hadise meydana gelse veya aataki bir
eyin bana bir musibet gelse, bu melekler derhal
ellerini kaldrp dua ederler, arna ynelip yalvarrlar,
ifa isterler, hatalardan dolay af talep ederler. nk bu
aac var edenin bir ciheti yoktur ki o cihete iaret
etsinler, bir mekan yoktur ki, ona kast etsinler, bir
keyfiyeti yoktur ki bileler.
Eer hizmetini ifa etmek, ibadetini eda etmek
maksadyla ynelecekleri bir cihet olarak ar olmasayd,
isteklerini nereye ve kime yneltecekleri hususunda
kesinlikle sapar, arrlard.
Ulu Allah ar, kudretini gstermek iin yaratmtr,
zatna mekan, mahal olsun diye deil.
Varl da bir ihtiyacndan dolay yaratm deildir.
Bilakis, varlk, isim ve sfatlarnn izharndan ibarettir.
nk Onun isimlerinden biri Gafur (ok balayan),
sfatlarndan biri de Mafirettir. simlerinden biri
Rahim, sfatlarndan biri de Rahmettir.
simlerinden biri Kerim, sfatlarndan biri Keremdir.
Dolaysyla bu aacn dallar farkl ve meyveleri de
eitlidir ki, gnahkar balaynn, iyilik edene
31
merhamet ediinin, itaat edene lutfediinin, gnahkara
kar adil oluunun, mmine nimet bahediinin ve kafire
azap ediinin srr zahir olsun.
Dolaysyla Allah, varl itibariyle, var ettikleriyle
birlemekten, onlardan ayr olmaktan ve onlarla
btnlemekten mnezzehtir. nk O vard, varlk
yoktu. O u anda, nce olduu gibidir. Varlkla
btnlemez; ama varlktan da ayr deildir. nk
btnleme ve ayrlma sonradan olma (hadis) varlklarn
sfatdr, ncesiz (kadim) varln sfat deildir. nk bir
btnleme ve ayrlma bir eyin intikalini, bir yerden
baka bir yere tanmasn, dnmn, zeval
bulmasn, deiimini, bakalamn gerektirir. Bunlarn
tm de noksanln belirtileridir. Eksiksizliin, kemalin
deil. Allah, zalimlerin ve inkarclarn yaktrmalarndan
mnezzehtir, ycedir, uludur.
Sonra Allah, mlkn kitab mahiyetinde levh ve
kalemi, levhte yazd hkmlerini, deitirilmesini veya
yrrle konulmasn, var edilmesini veya yok
edilmesini istedii eyleri, ortaya kard ltuf ve
nimetlerini, buna karlk verecei sevap ve azabn var
etti.
Sonra bu aacn dallarndan biri olarak Sidretul
mntehay var etti. Onun hizmetinde bulunanlar,
hkmlerini uygulayanlar, bu aacn tad meyveleri
ve sarkan semereleri Ona ykseltenler bunun altnda
kaimdirler.
Ardndan burada mlkn kitabndan bir nsha alnr.
Mlkn kitab; Levh-i mahfuzdur. Yani bu aata
32
meydana gelen silinmeler, yerinde braklmalar,
eksilmeler ve artlar burada yazldr. Bunlardan hibiri
bu aac aamaz. nk bunlarn her birinin anlalm
bir snr, taksim edilmi bir izgisi, belirlenmi bir ekli
vardr.
Bizim her birimiz iin, bilinen bir makam vardr.
(Saffat, 164) Aa veya yukar, kk veya byk, ulu
ya da hakir, az veya ok bu aacn herhangi bir meyvesi
yukar karld zaman mutlaka bir Kitabda mhrl
olarak ykseltilir: Kk byk hibir ey brakmakszn
hepsini sayp dkm! (Kehf, 49)
Sonra.. Mlkn Sahibi, bunlarn, aacn meyveleri
iin hazrlad iki hazineden birine (cennet veya
cehenneme) konulmasn emreder.
yi meyve cinsinden olanlar cennet hazinesine konur:
Hayr! yilerin kitab illiyundadr. (Mutaffifin, 18)
Kt meyve cinsinden olanlar da cehennem
hazinesine konur: Dorusu gnahkarlarn yazs,
muhakkak siccindedir. (Mutaffifin, 7)
Cennet, sa ehlinin yurdudur: Turun sa
tarafndan (Meryem, 52) O, mbarek ve temiz bir
aatr.
Cehennem ise, sol ehlinin yurdudur. Kuranda
lanetle anlan bir aatr.
Sonra dnyay bu aacn ieklerinin mekan, ahireti
de meyvelerinin kal yeri klmtr.
33
Bu aac, bir duvarla evirmitir. Yani kudret ihatas.
Allah her eyi epeevre kuatmtr. (Fussilet, 54) Onu
irade dairesiyle sarmtr: stediini yapar (Al-i mran,
40) diledii hkm verir. (Maide, 1)
Varlk aacnn kk sabitleip dallar salamlanca,
ular bulutu, ba ile sonu birbirine kavutu. Onun
sonu Rabbine aittir. (Naziat, 44) Sonu balangcna
dnktr. nk ba KN=OL olann sonu
YEKN=OLUR olur. nk dallar eitli ve ekildii
alanlar trl olmasna karn kk Birdir. Kk de OL
kelimesidir. Dolaysyla sonu da Bir olur o da;
YEKN=OLUR kelimesidir.
Eer basiret gznle bakarsan Tuba aacnn
dallarnn Zakkum aacnn dallarna asl olduunu,
yaknlk melteminin serinliinin, kavurucu rzgarn
yakclna kartn, vuslat semasnn glgesinin
kapkara dumandan bir glge (Vaka, 43) ile ii ie
olduunu ve her birinin kendisine ayran pay aldn
grrsn.
Biri az mhrl kaseden ier.
Biri ise kanlmaz azap kasesinden ier.
Bunlar arasnda biri de mahrumdur.
Varlk ocuklar yokluk huzurundan zuhur edip ortaya
ktklarnda kudret rzgarlar zerlerine esiverdi, hikmet
ltuflar onlar besledi, irade bulutlarndan zerlerine
yaratln akllara durgunluk veren neticeleri yad.
Bylece ezelde takdir edilen her dal yeerdi. zne de
salk ve hastalk unsurlar eklendi.
34
Varln tm iki unsurdan meydana gelir. OL
kelimesinin iki cznden kmtr. Yani karanlk ve nur.
Dolaysyla hayrn tm nurdan, ktln tm de
karanlktandr.
Melekler topluluu; nur unsurundan yaratlmlardr;
hayr onlardandr: Allahn kendilerine buyurduklarna
kar gelmezler. (Tahrim, 6)
eytanlar topluluu ise; karanlk unsurundandr;
ktlk onlardandr.
Adem ve ocuklarna gelince; onlarn tynetleri
karanlk ve nurdan yaratlm, unsuruna hayr ve er,
yarar ve zarar birlikte eklenmitir; zat, marufu ve
mnkeri kabul edebilecek zellikte var edilmitir.
Dolaysyla hangi cevher ona galip gelirse, ona nispet
edilir.
Eer nur cevheri karanlk cevherinin stne karsa,
ruhaniyeti cismaniyetine kar belirginlik kazanrsa
meleklerden stn olur ve feleklerin zerine kar.
ayet karanlk cevheri nuruna stn gelirse,
cismaniyeti ruhaniyetini alt ederse eytanlardan daha te
olur, onlardan ileri gider.
Allah, Ademi OL toprandan avulaynca srtn
meshetti, ki murdar temizden ayrsn. (Al-i mran, 179)
Derken onun srtndan sa ehli olanlar kard. Onlar
sa tarafta durdular. Sonra sol ehli olanlar kard. Onlar
da sol tarafta durdular.
35
Hibiri maksattan sapmad, baka tarafa meyletmedi.
Bu balamda Niin? diye soran kimse, yanl bir soru
sormu olur.
Bu varlk aacnn etrafnda ilkin amel eden OL
tohumunun kkne kadar vard, unsurunun zn skt,
yaykta sallar gibi zn meydana kard.
Sonra bu z de yeniden szerek tortusunu giderdi.
Sonra zerine hidayet nurunu att ve cevherini ortaya
kard.
Sonra Rahmet denizine daldrd, bereketiyle onu
brd.
Sonra ondan Nebimiz Muhammedin (s.a.v) nurunu
yaratt.
Sonra Onu Mele-i ala nuruyla ssledi, bylece
parlad, yceldi. Derken bu nuru her nurun asl kld.
Dolaysyla Hz. Muhammed (s.a.v) takdirde (yazlm
kaderde) Neblerin ilki, ama zuhurda onlarn
sonuncusudur. Hairde tm Nebi ve Rasullerin komutan
ve sevinte de onlarn mjdeleyicisidir. Balarndaki
gzellik tacdr. Kaynama yaknlk divannn emaneti,
nsiyet bahesinin sakinidir.
nsiyet huzuru Onun ruhaniyetinin anlamn
cismanilii perdesiyle rtt. hud alemini varlk alemiyle
perdeledi. O, varlktan karlmtr. Kevn Onun iin
istinbat edilmitir. nk yce Allahn varlklar var
etmesi, onlara g yetirdii iindir, onlara muhta olduu
iin deil. Var editeki mkemmel hikmeti, su ve baln
36
erefini ortaya koymak iindir. nk O, bir ok ey
yaratt halde, hibiri hakknda Ben yeryznde bir
halife yaratacam. (Bakara, 30) dememitir. Bylece
Ademin varl gerekleti. Ademin varlnn
gereklemesinin hikmeti, Nebinin (s.a.v) erefini
gstermektir. nk O, bedenlerin hikmetidir ve bunun
amac da ben gizli bir hazineydim, bilinmiyordum.
ifadesindeki hazine kafn ortaya karmakt.
Dolaysyla varln maksad, var edicilerini tanmalardr.
Varlk iinde en kusursuz marifete sahip olmaya zg
klnan da efendimiz Hz. Muhammedin (s.a.v) kalbidir.
nk varlklarn tmnn marifeti tasdik ve imandr.
Ama Hz. Muhammedin (s.a.v) marifeti mahede ve
bizzat gzlemlemedir.
Onun (s.a.v) nurunun marifetiyle bildiler ve Onun
zerlerindeki fazln itiraf ettiler. Allah Onu OL
tohumunun znden karmtr: filizini yarp karm
ashabyla kuvvetlendirmi bir ekin gibi kalnlam
Ona yakn olmakla. gvdesi zerine dikilmi. (Fetih, 29)
Zevkinin sahihlii, arzu ve itiyak ile dikilmitir.
Bu Muhammedi dal belirdiinde, boy atp yaprak
verdiinde ve gelitiinde, kabul ve himmet bulutlar Ona
doru kaydklarnda, Onun zuhuruyla iki hadis alem
birbirini mjdeledi, cin ve insan topluluklar sevindiler.
Onun ho kokusu varlklar brd. Onun doumuyla
putlar alaa oldu. Onun Nebi olarak gnderiliiyle
dinler neshedildi. Onu tasdik etmek zere Kuran indi.
Varlk aac cokuyla titredi. Varlktaki renkler harekete
37
geti, cmb yaand. Bu aacn dallarndan kimi sol
tarafta kald, sapkl arzulad, meyletti.
Risalet rzgarlarn Biz seni ancak alemlere rahmet
olarak gnderdik (Enbiya, 107) mesajyla gnderince,
Onun kokusunu ald tarafmzdan kendilerine gzel
akbet takdir edilmi olanlar. (Enbiya, 101) ve gnll
olarak Ona meylettiler.
Ama nezle olduklar iin koku alamayanlara ya da
kabulden mahrum braklanlara gelince, onlar kudret
kasrgalarna tutuldular. Teru taze iken kupkuru oldular.
Mutluluk yzleri asld. Kurtulu umutlarnn yerini
mitsizlik, karamsarlk ald.
Bu daln srr, cmertlik aacnn asndan ve varlk
sedefinin incisinden kaynaklanr. Ey Neb! Biz seni
hakikaten bir ahit, bir mjdeleyici ve bir uyarc olarak
gnderdik. Allahn izniyle bir daveti ve nur saan bir
kandil olarak (Ahzab/ 45,46) ayetinin ruhu Onun
ruhaniyetinin ruhudur.
Bu yzden O, kevnin karanln aydnlatan kandildir,
varlk bedeninin ruhudur. nk yce Allah gklere ve
yere steyerek veya istemeyerek, gelin! (Fussilet, 11)
diye seslendiinde yeryznden Kabenin bulunduu
yer, gklerden de Onun hizasna den blge bu arya
icabet etti. Dolaysyla Kabenin bulunduu toprak
paras yeryzndeki iman mahallidir.
Yce Allahn, Ademi (a.s) yaratmak zere
yeryznden bir avu toprak alnmasn emretmesine
gelince; bu toprak yeryznn her tarafndan, iyisinden
38
ve ktsnden olmak zere kabzedildi. Rasulullah
Efendimizin (s.a.v) yaratld balk ise; Allaha iman
mahalli olan Kabenin bulunduu topraktan meydana
getirildi.
Sonra bu balk Ademin balyla yoruldu. Bylece
bu balk hamur haline geldi. Eer byle olmasayd,
ahitlik gnnde (zrriyetler aleminde) icabet edecek
gc kendilerinde bulamazlard. te Rasulullah
Efendimizin (s.a.v) Adem henz su ile toprak aras bir
eyken Ben Nebiydim sznn anlam budur.
Varln zerreleri ve bereketi Onun (s.a.v) varlnn
zerrelerinden kaynaklanr.
Allah, varlklar ahitliinin huzurunda insanlar ahit
tutunca, onlara yle dedi: Ben sizin Rabbiniz deil
miyim? Evet, ahit olduk, dediler. (Araf, 172) Bylece
zerrelerinin czlerine O Nebevi hamur sirayet etti ve
Allahn izniyle dilleri cevap verip ahitlikte bulundu.
Tyneti takdirde ngrld zere yorulmaya
elverili olanlarla beraber bu yorulma devam etti.
Madde alemine kncaya, bu surette zuhur edinceye
kadar onlardan ayrlmad. Bylece bu mana, o ary
gerekletirmek zere belirginleti.
Bu manann ruhani nuru, cismani bedende kendisine
karlk olan yeri aydnlatt. Beden karanlndan sonra
aydnlanm oldu. Bedenin organlar hidayet
dorultusunda aydnland ve Allaha itaat eklinde amel
etmeye baladlar.
39
Tyneti kt ve yorulmaya elverili olmayanlara
gelince; bu yorulma onlar zerinde, ahitlik gnndeki
itiraflar, ikrar yerinde durular orannda etki gsterdi.
Ama bunun da zerinden uzun zaman getii iin o
hamur da bozuldu. nk tynet bozulmutur. Aslnda bu
bir emanet gibiydi. Ona emanet braklan, sonra geri
alnm oldu. nk bu emaneti korumaya ehil deildi.
man, kafirlerin kalplerinde emaneten durur. Ama
mminlerin kalplerinde kalcdr. Rasulullahn (s.a.v) u
sz de buna iaret etmektedir: Her ocuk ftrat zere
doar. Allahn, insanlarn yaratllarna esas kld
ftrat Ftrat balamnda btn insanlar inanma
noktasnda eit dzeyde olurlar. Nitekim Ben sizin
Rabbiniz deil miyim? Evet, buna ahidiz, dediler.
sznde vurguland gibi cevap vermede eitliklerini
sergilediler, icabet ettiklerini dile getirdiler. Bunun sebebi
de Nebevi hamurun zerrelerinin czlerine sirayet etmi
olmasdr. Bu, Allahn ezeli ilminde vard ve takdiri
kapsamnda uyguland. Bu ikrar zere kalanlar, ret ve
inkar saptramad.
Varlk aacnda, byme, artma, iek ama, fikir
meyveleri verme, benzeen zlemler, salam zevkler,
saf srlar, istifar meltemleri, Onunla gelien ameller,
Onunla arnan haller, nefis riyazetiyle alan yapraklar,
kalplerin yalvarlar, srlarn inileri, ruhlarn
mahedeleri, Onunla alan hikmet iekleri. Marifet
incelikleri, Onunla ykselen nefesler, deste deste
balanan nsiyet demetleri, huzur rzgarlarndan gelen
ho kokular, has erenlerin Onun aslna dayanan
40
mertebeleri, havasn makamlar, sddklarn menzilleri,
yaknlatrlmlarn mnacatlar ve sevenlerin
mahedeleri
Evet, btn bunlar Muhammedi daln asndan
tremiler, Onun nuruyla tutumular, Onun Kevser
nehrinin geliiminden beslenmiler, Onun iyiliinin
znden gdalanmlar, Onun hidayetinin beiinde
terbiye edilmiler. Bu yzden Onun bereketine
brnmler. Onun rahmeti btn mahlukat eksiksiz
ekilde kaplamtr. Biz seni ancak alemlere rahmet
olarak gnderdik. (Enbiya, 107)
Dnya yurdu Onun iin hazrlandnda, gece ve
gndz Onun iin musahhar klndnda, ekiller
belirlendiinde, blgeler snrlandrldnda, Onun
anna dikkat ekildiinde, Onun srr ve deeri
dikkatlere sunulduunda, Onu tasdik etme, Onun
hakikatinin ipine sarlma zere misak alndnda,
eriatnn gelini tabilerine iilerine (taraftarlarna)
grnd. Sonra Onun Nebiliiyle Nebilik son buldu.
Onun Kitabyla kitablar sona erdi. Onun risaletiyle
rasullerin sonu geldi.
Onun eriatna snan selamet buldu, Onun dininin
ipine sarlan kurtuldu.
Nitekim Adem (a.s) Ona tevessl edince kederden
emin oldu.
brahimin (a.s) sulbne intikal edince, ate onun iin
serin oldu, zarar vermedi.
41
smailin (a.s) bedeninin sedefine bir inci gibi emanet
edilince, smail byk bir kurbanlk karlnda kurban
edilmekten kurtuldu.
Sa ehlinin dalnn meyvesi; O, onlar sever, onlar
da Onu severler. (Maide, 45) ifadesidir.
Sol ehlinin dalnn meyvesi; Sen onlar arasnda iken,
Allah onlara azap edecek deildir. (Enfal, 33) ifadesidir.
Yaknlatrlm ndekilerin dalnn meyvesi:
Muhammed Allahn Resuldr, onunla beraber olanlar
kafirlere kar iddetli, kendi aralarnda merhametlidirler.
(Fetih, 29)ifadesidir.
Dolaysyla Onun (s.a.v) bereketi btn ufuklar
kaplam, sz, mesaj tamamlanm, amacna
ulamtr.
Allah, Ademi Onun (s.a.v) isminin suretinde yaratt.
Onun ismi Muhammeddir.
Ademin ba daire biiminde yuvarlaktr. Bu yuvarlak
(Arapa) Muhammed isminin ilk mimi eklindedir.
Ademin elini yanna, Muhammedin has eklinde
salmtr. Ademin karn, Muhammed isminin ortasndaki
mim konumundadr. Ademin ayaklar ise aklklar
itibariyle Muhammed isminin sonundaki dal
suretindedirler. Bylece Ademin yaratl, Hz.
Muhammedin (s.a.v) ismi suretinde olacak ekilde
mkemmel klnd.
42
Varlklar Onun ekli zere var edilmitir szmze
gelince; bilindii gibi iki alem vardr: Mlk alemi. Melekut
alemi.
Mlk alemi, cismani alem gibidir.
Melekut alemi ise; ruhani alem gibidir.
Aa (sfli) alemin younluu cismaniliin
younluu gibidir. Yce (ulvi) alemin letafeti ise
ruhaniliin letafeti gibidir.
Yeryznde, dnyann sarslmasn nleme amacna
ynelik kazklar mahiyetinde yaratlan dalar, Onun
bedenindeki kemik dalar konumundadrlar. Kemikler
bedeni yklp sarslmaktan koruyan kazklar ilevini
grrler.
Yeryznden akan ve akmayan, tatl ve tuzlu su ile
dopdolu denizler, Onun bedenindeki damarlarda akan ve
baka organlarnn iinde akmayan kan hkmndedir.
Zevklerinin farkll da yle. Bunlarn bazs tatldr,
tkrk gibi. Yiyecek ve ieceklere kartnda onlara
ho bir tat katar.
Bazs tuzludur. Gz ya gibi. Tuzlu gz ya gzn
yan korur.
Bazs acdr, kulak suyu gibi. Ac kulak suyu, kula,
girebilecek bceklerden, kurtlardan korur, kulaa giren
bu tr hayvanlar bu su ldrr.
Sonra bedeninin arznda da kl, ty biten blgeler
dnyada ot biten yerlere benzer. Vcutta kl, ty
43
bitmeyen, yerler ise orak, bitki yetimeyen yerleri
artrrlar.
Ayrca dnyada byk denizler, onlarn kollar
mahiyetinde rmaklar ve kk dereler vardr ve bunlar
insanlarn yararna dnktrler.
Ayn ekilde beden zemininde de kaln damarlar
vardr, aort damar gibi. Bu damar kan datcl ilevini
grr, damarlar ondan kan alp bedenin dier blgelerine
ulatrrlar.
Yceler alemi yani gkler alemi de yle. Allah orada
bir lamba gibi gnei yaratmtr. Yer halk ondan k
alr, aydnlanr. Bedende ruh da byledir, btn bedeni
aydnlatr.
Eer lmle ruh batarsa beden karanla gmlr,
yeryznn, gnein batmasyla karanla gmlmesi
gibi.
Sonra akl da ay konumuna sahip klmtr. Ay gk
semasnda parlar, aydnlatr; bazen artar, bazen
azalr. Balangta kktr, hilal konumundadr. Kk
ocuun balangta akl da byle olur. Sonra akl, ayn
git gide bymesi ve on drdnc gecede tam halini
almas gibi byr, geliir. Ardndan eksilmeye balar. Bu
ayn zamanda mrn krkna ulamasna, sonra da
terkibi ve gc itibariyle eksilmeye balamasna benzer.
Sonra gkte be yldz yaratmtr. Bunlar akp
giden, bir kaybolup bir etraf aydnlatan (Tekvir, 15-16)
be yldzdr. Bir bakma insann be duyusu, tatma,
44
koklama, dokunma, iitme ve grme duyular
konumundadrlar.
Sonra gk aleminde ar ve krs yaratt.
Ar yaratt ve oray kullarnn kalplerinin yneldii
yer, ellerin ykselip ald mahal haline getirdi. Oras
kendi zatnn mahalli olmad gibi, sfatlarnn da
hemcinsi deildir. nk Rahman olan Allah, niteliine
ve sfatna istiva etmitir. Nitelii ve sfat ise Zat ile
bitiiktir. Ar ise Onun yaratt bir mahluktur. Ne Onunla
bitiiktir, ne de Onunla i iedir. Allah ona yklenmedii
gibi, ona muhta da deildir.
Krs ise, srlarnn konulduu kap, nurlarnn
perdesi ve Onun krss gkleri ve yeri iine alr
(Bakara, 255) dairesine giren her eyin konulduu yerdir.
Bedende krsye tekabl eden blge ise gstr.
nk sudur eden ilimlerin tahsil edilmesi orada
gerekleir. Bu bakmdan kalbin ve nefsin kapsn
evreleyen bir meydan hkmndedir. Bu sahadan kalbe
ve nefse alan iki kap vardr.
Dolaysyla kalpten sudur eden hayr ve nefisten
sudur eden er, gste hasl olur, oradan dier
organlara sirayet eder. ite gslerde gizlenenler
ortaya konulduu zaman (Adiyat, 10) ayetinin anlam
budur.
Kalbi de Ar konumunda klmtr. nk Onun
semadaki ar maruf iken, yerdeki ar meskundur.
Bunun nedeni kalp arnn sema arndan daha stn
olmasdr. Semadaki ar Onu kapsayamaz, tayamaz
45
ve idrak edemezken, yerdeki ara her an bakmakta, ona
tecelli etmekte, gkten keremini ona indirmektedir:
Gklerim ve yerim beni almazken mmin kulumun kalbi
beni kapsad.
Ahiret aleminde, nimet ve azap yurtlar olarak Cennet
ve Cehennemi yaratmtr.
Cennet hayrn hazinesi, cehennemse errin
hazinesidir. Bunun gibi, kalbin kara noktasnn mekan
olan hayr da mmin kulunun cenneti klmtr. nk
oras mahedelerin, tecellilerin, mnacatlarn, inilerin
mekan, nurlarn membadr.
Nefsi de Cehennem klmtr. Oras da ktln
memba, vesveselerin mahalli, eytann otla ve
karanln mekandr.
Sonra varlk ve oluun, olanlarn ve kyamete kadar
olacaklarn yer ald kitabn bir nshas olarak Levh ve
Kalemi yaratmtr.
Melekleri de istinsah edilmesi emredilenleri istinsah
eden, silinmesi veya yerinde braklmas gerekenleri
gerekletiren, lm ve hayat tahakkuk ettiren, eksilme
ve art uygulayan katipler, araclar klmtr.
Bunun gibi dil de kalem konumundadr.
Gs ise levh mesabesindedir. Bu yzden dilin
syledii her eyi zihinler gs levhine yazarlar. Kalbin
iradesinin gse sarkttn ise dil, bir tercman gibi
ifade eder.
46
Duyular kalbin elileri klmtr. Bunlar, orada
toplanp derlenenleri istinsah ederler.
Kulak bir elidir, ayn zamanda casusudur.
Gz bir elidir, ayn zamanda muhafzdr.
Dil bir elidir, ayn zamanda tercmandr.
Sonra insanda, Rablna delalet eden, Muhammedi
Risaleti tasdik etmesini salayan eyler yaratmtr. Bu
delil insann biimidir. nk insann beden heykeli, bir
yneticiye, planlamacya muhtatr. Bu ynetici,
planlamac da ruhtur. Dolaysyla bir yneticisi vardr.
Ruh grlmedii gibi ekil de almaz. Ayrca bedende
sadece belli bir blgeye de hasredilmez. Bedenin hibir
organ ruh bilinci ve iradesi olmakszn hareket etmez.
Beden onsuz hissetmez, dokunamaz. Bunlar da
gsteriyor ki, alemlerin bir yneticisinin, mdebbirinin,
hareket ettiricisinin olmas kanlmazdr. Bundan da
Onun Bir olmas, mlknde olup bitenleri bilmesi,
mlkn meydana getirecek gce sahip olmas, maddi
ekle girmemesi, somutlap temessl etmemesi (hibir
eye benzememesi), grnmemesi, bir mekana
ekilmemesi, blnmemesi, maddi olarak
hissedilmemesi, dokunulmamas, iktibas edilmemesi
zorunluluu doar. Daha dorusu Onun benzeri hibir
ey yoktur. O iitendir, grendir (ura, 11)
Allahn kullarna gnderdii eliler/rasuller iki tanedir:
Bir ak, biri de gizlidir. Ak Rasul, Hz. Muhammeddir
(s.a.v) Gizli Rasulu ise, Cebraildir.
47
Grnen Rasul Hz. Muhammed (s.a.v) kavmi
arasnda iken Cebrail Ona vahiy getirirdi ve kavmi
Cebrailin geliini grp hissetmez, Onu tanmazlard.
Ayn ekilde insann beden heykelini idare eden g olan
ruhun da biri gizli, biri ak iki elisi/rasulu vardr. Gizli
eli/rasul, iradedir ve Cebrail konumundadr; dile vahiy
getirir. Dil ise irade adna konuur. Dolaysyla efendimiz
Hz. Muhammed (s.a.v) konumundadr.
Sonra senin varlnn iine Onun (s.a.v) Nebiliinin
shhatine ve Risaletinin doruluuna ilikin yerletirdii
gibi, Onun getirdii eriatnn hak oluuna, snnetine tabi
olmann zorunluluuna ilikin delili de senin varlnn
iine yerletirmitir. Bylece gcn asl be eydir.
Bunlarn her biri de bee ayrlr. lk asl, dayand
temeldir.
Rasulullah (s.a.v) yle buyurmutur:
slam be temel zere bina edilmitir:
Allahtan baka ilah olmadna ve Muhammedin
Allahn Rasulu olduuna ahitlik etmek. Namaz klmak.
Zekat vermek. Ramazan orucu tutmak ve Allahn haram
evine hac ziyaretinde bulunmak.
kinci temel: Farz klnan namazlar be tanedir.
nc temel: Zekat nisab be olmak zere farz
klnmtr.
Drdnc temel: Muhammed Allah Rasuludur.
Onunla beraber olanlar Ebubekir, mer, Osman ve Ali.
Rasulullahla birlikte be ederler.
48
Beinci temel: Ehlibeyt be kiiden oluur: Hz.
Muhammed (s.a.v), Ali, Fatma, Hasan ve Hseyin.
Dinin rknleri; eriatn rknlerini ikame etmek,
sahabesini sevmek ve yaknlarn sevmek olduu iin,
senin organlarn iinde buna delalet eden eyler var
etmitir. Bunlar da be tanedir. slamn binasnn asln
oluturan be esas, senin bedenindeki be duyu olan
iitme, grme, dokunma, koklama ve tatma duyular
konumundadr. nk sen bu be duyu araclyla her
eyin tadn alyor, onlar tanyabiliyorsun.
Ayn ekilde dinin bu be rknn ikame etmekle her
eyin zevkine varabilirsin, irfan idrak eder, rahmann
marifetine ular ve yakini ilmi elde edersin.
yle ki: Gz duyusu, seni namaz rknn ikame
etmeye arr. Rasulullah (s.a.v) yle buyurmutur:
Namaz benim gzmn aydnl klnmtr.
Dokunma duyusu, seni zekat vermeye arr. Yce
Allah yle buyurmutur: Onlarn mallarndan sadaka
al. (Tevbe, 103)
Tatma duyusu, seni yiyecekleri tatmay terk etmeye
arr ki, oru rknn ikame edesin.
itme duyusu, seni ezan duymaya arr. nsanlar
hacca ar. (Hac, 27)
Koklama duyusu, seni tevhidin nefeslerinin kokusunu
almaya arr. Ben, Rahmann nefesinin kokusunu
Yemen tarafndan alyorum.
49
Bu be duyu ile Allah, seni be rkn ikame etmeye
arr.
Sa elinin be parman, Hz. Muhammed (s.a.v) ve
onunla beraber olan Ebubekir, mer, Osman ve Ali
konumunda klmtr.
Yce Allah, efendimiz Hz. Muhammedin (s.a.v)
nurunu Ademin alnnda yaratnca, Melekler Onunla
karlap Muhammedin (s.a.v) nuruna selam verirlerdi.
Adem (a.s) ise bu nuru grmyordu. Bunun zerine dedi
ki: Ya Rabbi! Olum Muhammedin (s.a.v) nurunu
grmek istiyorum. Bunun zerine Muhammedi nuru,
grebilmesi iin organlarndan birine aktard. Sa elinin
ehadet parmana. Ona bakt; nurun ehadet
parmanda tesbih getirerek parldadn grd. Bunun
zerine ehadet parman yukar kaldrarak: Ehedu en
la ilahe illallah ve ehedu enne Muhammeden abduhu ve
rasuluhu / ahitlik ederim ki Allahtan baka ilah yoktur
ve ahitlik ederim ki Muhammed Allahn rasuldr. Bu
yzden ehadet parmana el-Musabbiha (Tesbih
eden) de denilir.
Sonra Adem (a.s) yle dedi:
- Ya Rabbi! Slbmde bu nurdan bir ey kald m?
Evet, dedi, ashabnn nuru kald. Bunlar da Ebubekir,
mer, Osman ve Alidir. Alinin nurunu ba parmana,
Ebubekirin nurunu orta parmana, merin nurunu
yzk parmana, Osmann nurunu da sere parmana
yerletirdi.
50
Sonra Ademe denildi ki: Byle yapmamn sebebi, bu
parmaklarn ularyla onlarn sevgisini tutup avulaman,
onlar Hz. Muhammedden (s.a.v) ayrmamandr. nk
yce Allah Muhammed Allahn rasuldr. Onunla
beraber olanlar. (Fetih,29) Buyurarak onlar bir arada
zikretmitir.
Sonra sa elindeki be parma, be ahsiyeti
hatrlatc kld. Bu be ahsiyet ehlibeyttir. Ki Allah
sizden ancak kiri gidermek ister. (Ahzab, 33) ayetinde
buyrulduu gibi, Onlardan kiri giderip Onlar tertemiz
klmtr. Nitekim Rasulullah (s.a.v) Bu ayet ehlibeyt
hakknda nazil olmutur: Ben, Ali, Fatma, Hasan ve
Hseyin buyurmutur.
Ayann be parman da senin iin, Allahn farz
kld be namaza iaret eden, onlar hatrlatan
alametler klmtr. Sen bu be namaz ayaklarn zerine
dikilerek eda edersin. nk onlar Allahn yeryzndeki
hizmetileridir. Hizmet ise ancak iki ayakla yaplabilir. Bu
yzden sa ayan, be namaz hatrlatmakta, sa
ayann be parma ise senin iin, zekatn nisap
miktarn gstermektedir. Zekatn nisab ise be
dirhemdir. Bu yzden her zaman zekat namazla birlikte
anlr. Bundan dolaydr ki iki ayan parmaklar namaza
ve zekata iaret ederler.
Sonra senin iinde, lm ve yeniden dirilii, kabrin
nimetlerini ve azabn gsteren, bunlara delalet eden bir
hususiyet yaratmtr. Uyku. Uyuyan kimse, uykuda kt
ryalar grdnde, ac eker, azap grr. nsan uykuda
51
l gibidir. Duyularn yitirmi olur; hibir ey duymaz,
grmez ve idrak etmez.
Sonra uyuyan kimse (ryada) kulak, gz ve idrak
sahibi klnr. Ryada iitir ve grr. Asl kulak ve
gznden ayr bir kulak ve gzle. Kendini ryada diledii
yere giderken, yiyerken, ierken grr. Bu bakmdan
uykuda rya gren kimse, kabirde lm ile yeniden dirili
arasndaki ara dnemi oluturan berzah hayat boyunca
kendisine zevk veren nimetleri ve ac veren azab gren
l konumundadr.
Sonra Allah seni uykundan uyandrr; senin iradenle
ve senin seiminle gereklemez bu uyan.
Eer uykudan uyanmamay isteyebiliyorsan, istediin
iin de uyanmamay gerekletirebiliyorsan, lmden
sonra dirilmemeye de g yetirebilirsin demektir?!
Bu, lmden sonra dirilii inkar edenlerin yalann ve
cehaletini ortaya koyan bir hakikattir. Bunlar da zndklar,
dehriler ve felsefecilerdir. Ayn zamanda kabir azabn,
nimetini ve sorgusunu inkar eden mutezile mezhebinin
bu grne de susturucu bir cevap niteliindedir.
Hem bilmen gerekir ki, yce Allah mahlukat snf
olarak yaratmtr. Bu hususta yle buyurmaktadr:
Allah her canly sudan yaratt. te bunlardan kimisi
karn stnde srnr-ylanlar ve solucanlar gibi-, kimi iki
aya stnde yrr-kular ve insanlar gibi-, kimi drt
aya stnde yrr-hayvanlar gibi- (Nur, 45)
52
Canllarn bir ksm srekli-secde halindedir, bir
ksm srekli-rku halindedir, bir ksm da srekli-
kyam halindedir.
Aalar ve duvarlar gibi srekli kyam halinde olanlar
rkua g yetiremezler.
Hayvan trleri gibi srekli rku halinde olanlar, secde
ve kyama g yetiremezler.
Srngenler, haereler gibi srekli secde halinde
olanlar da kalkamazlar.
Btn varlklar Allaha itaat etmek, Onu yceltmek ve
tenzih etmek iin yaratlmlardr: Onu hamd ile tesbih
etmeyen hibir ey yoktur. (sra, 44)
Yce Allah, sair mahlukatnn ibadetlerini ve
itaatlerini senin iin bir araya getirdi ve senin ibadet ve
itaat eklini btn mahlukatna yayd. Sen Ona ayakta,
rku halinde ve secde ederek ibadet etmek istersen,
bunu yapabilirsin. Ki btn mahlukatn fazileti sende
toplansn.
Yine sana namaz da farz klm ve namaz btn
mahlukatn ibadetini kapsayacak zellikte klmtr.
Kyamn, rku ve secdelerin fazileti de sende
toplanmtr.
Sen btn varln maksadsn.
Sen, mabudun murad yle olduu iin, kullarn
gzdesisin.

53
Bu, bata sylediimiz:
Allah, Ademi (a.) Muhammed (s.a.v) isminin sureti
zere yaratmtr.
Varlklar Onun eklinde yaratmtr. Szmzn
anlam budur.
Bil ki, yceler alemindekiler, varlk aacnn yararna
olacak ekilde musahhar klnmlardr, Onun maslahat
iin alrlar, Onun haklarna riayet ederler. nk
varlkta Muhammedi daln gzdelii ve Ahmedi nur
vardr.
O halde ilk kez varlk gndzn yokluk gecesinin
karanlndan ekip karan, Ademin (a.s) alnnn
ufkundaki Muhammedi gnelerin nurlarnn
parldaylardr. Bu yzden Melekler kp secdeye
kapandlar ve ebediyen arn meliki Muhammeddir.
dediler. Secde etmeleri emredilince, secdeye kapandlar.
zel olarak ahitlik etmeleri istenince ahitlik ettiler.
Sonra onlara denildi ki: Bu zel mahedenin kr,
Onun kk olduu aacn, Onun balayp zeni
(idarecisi) olduu devletin hizmetinde almanzdr.
Sizden bir ksmnz sefere(yazclar) olsunlar;
tertemiz kitablar yazmakla urasnlar.
Bir ksmnz berere (grevliler) olsunlar; bu aacn
korusunun etrafnda dolasnlar.
Bir ksmnz hamele (tayclar) olsunlar; her amel
edenin amelini tasnlar.
54
Bir ksmnz Katipler olsunlar; tevbe etmi olanlarn
gnllerini raz etsinler.
Bir ksmnz, istifar suyuyla onlarn yzlerini gnah
tortularndan, tozundan ykasnlar: Yeryzndekiler iin
balama dilerler. (ura, 5)
Bir ksmnz hafaza (koruyucu) olsunlar; yapp
ettikleri amelleri kayda geirip muhafaza etsinler,
aleyhlerine ve lehlerine olan eyleri sayp dksnler.
Bir ksmnz onlarn rzklar iin alsnlar, ki
rzklarn veren Rablerine ibadet etmeye vakitleri olsun.
Nitekim Meleklerin bazs, rzgarlar gnderir; bazs,
bulutlar yrtr; bazs, denizleri doldurur; bazs yamur
sularn indirir; bazs karalar muhafaza eder; bazs
gecenin etraf brmesini salar; bazs gndzn
syrlp gelmesini temin eder; bazs takipidir, organlar
afetlerden korurlar; bazs afetleri ortadan kaldrr; bazs
cennetleri ssler; bazs cehennemi kztrr.
Yurt hazr hale getirilince, Hakkn iradesinin kasesi
dolatrlnca, bu huzura ilk kabul edilen blis oldu. Allah
tesbih ve takdis giysileri iinde bbrlene bbrlene
geldi. Ama ii hainlik ve fitne doluydu. Bu meclise
varnca, manzarann gzelliini grnce, marifet
tepesine vasl olunca, inkar etti, isyanda srarc oldu.
ama btn bunlar iine att. Suyun ve baln hakkn
kk grd, kmsedi.
Ona: Kasenin safl iinde secde et, denilince,
kand ve byklendi. Kaseyi tard. Letafet meclisinde
bulunanlarn stn akl sahiplerinin bu sohbetinin
55
zevkine varamad. Gam ve vesvese karanlnda
kalakald. lminin ve amelinin keselerini kontrol etti. Bakt
mflis tccarlarn keseleri gibidir. Issz llerde
yapayalnz kalakald. Hak taraftarlarndan (iasndan) ve
eriatndan ayrld. Kederi artnca, ald darbenin
bykln hissedince Onlar mutlaka saptracam,
muhakkak onlar bo kuruntulara boacam, kesinlikle
onlara emredeceim. (Nisa, 119) lisanyla medet umdu.
Ama kader yle diyor: Ben onlara mutlaka eman
iaretlerini gndereceim. phesiz kullarm zerinde
senin bir hakimiyetin yoktur. (Hicr, 42) Kainatn
malikinden mhlet istedi. Ona mhlet verildi ki, kafirleri
cehenneme srkleyen nder olsun. gnah ve vebal
ehlinin dayand asa olsun. Ki onlardan birinin aya
kaldnda eytan onlar kaydrd. (Al-i mran, 155)
denilsin. Biri amel ettiinde Bu eytan iidir. (Kasas,
15) denilsin.
Adem ve blis gnah yokuunu ama snavna tabi
tutulduklarnda, biri kendisine emredileni terk etti, biri
kendisine yasaklanan iledi. Bylece kader ikisini bir
noktada buluturdu. nk byle takdir edilmiti. Allah
emretmiti, ama emrettiinin aksini irade etmiti. Emrin
bahettiini, irade alp gtrmt.
kisi bu snr atklarnda, blis iin, bu hali bir daha
amamas hkm verildi. Bedbahtlk orada adrn
balad. Haddi ama meydannn tam ortas onun
makam oldu.
Ademe gelince, kald cennete zlem duydu, orada
geirdii geceleri gndzleri hatrlad. Kendini knamaya
56
balad. Derken pimanlk duyanlar arasnda pimanlkla
yle seslendi: Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik.
(Araf, 23) Bunun zerine yaknlardan klndnn,
skntsnn giderileceinin mjdesini ald: Adem,
Rabbinden bir takm kelimeler ald. (Bakara, 37)
Bedbaht blise gelince, lanet atlar, dizginleri
salverilmi halde zerine gnderildi; kovulduunu,
rahmetten uzaklatrldn mjdelediler. Oradan
karlmas emredildi: nin oradan., dedik (Bakara,
38) Adem, derin bir endieye kapld. Neredeyse kendini
paralayacakt. Dedi ki: Efendim! Ykselite engellenme
acsn tattrdn; dte rahmetten mitsizlik narna
yanmaktan koru beni.
Ona denildi ki: ki zmrenin birbirinden ayrlaca, bir
blm cennete, bir blm de lgn alevli cehenneme
(ura, 7) gidecei ayrlk noktasna varncaya kadar
senin iin endie edilecek bir durum yok.
Adem sa taraf, blis de sol taraf tuttu. Sol ehli iin
bir asl oldu blis. Ancak Adem ile blis arasnda bir
arkadalk ve beraberlik oldu. Bu arkadaln bir
etkisinin olmas zorunluydu. blis, Ademle beraberken
solunda bulunuyordu. Ademin solu blisin ondaki
mahalli konumundayd. Bu, kkeninde azck bozukluk
olan kimselere de sirayet etti. Bylece blisin muhalefet
karanlnn glgesine girdiler, ona yakn olup onun
hizasnda, safnda yer almak suretiyle kafir oldular.
Ama sa tarafta kalanlar, Ademin marifet nurunun
iinde kaldlar. Uzak olduklar iin de blisin
karanlndan kurtuldular.
57
Ama kfre sapanlarn komuluu onlarn zerinde de
etki brakt; onlarn sapmlklarnn karanlnn
glgesine girdiler. nk sol tarafn ehliydiler.
Bu, onlarn sfatlar zerinde de etki brakt. Ama
zatlarnn nurlar ve marifetleri salam kald. te sa
tarafn ehli olanlarn iledikleri gnahlar ve yklendikleri
veballer bu komuluun neticesidir, o tarafn kvlcmdr.
Bil ki!..
Bu etkinin baka bir temeli ve baka bir nedeni
vardr. yle ki: Yce Allah Ademin (a.s) yaratlaca
topran avulanp getirilmesini emredince, bu ile
grevli lm melei topra getirmek zere indi
blis o gn yeryzndeydi. Allah onu, bir grup melek
ile birlikte orada halife olarak brakmt. blis bu grevi
srasnda yeryznde uzun sre kald, orada Allaha
ibadet etti. lm melei dnyann eitli yerlerinden
topra avulad. O topraklara blis ayak basmt.
Ademin (a.s) yaratlaca yorulup ona ekil verilince,
nefsi blisin bast topraktan, kalbi de blisin ayan
basmad topraktan yaratld. Nefsin sahip olduu pislik
ve yerilmi vasflar, eytann ayak izinin toprana
bulamasndan ileri gelir. Bu yzden nefis, ehvetlerin
barnadr. eytann nefiste yaamas, ona egemenlik
kurmas, zn oluturan topraa ayak basm olmasn
kaynaklanr. Ve bu yzden blis, Ademe kar byklk
taslar. nk onun, kendi ayann bast topraktan
yaratldn grmt. Bir de kendi unsurunun zne
bakm, ate olduunu grmt. O zaman vnerek
stnlk iddia etti. Byklenmeye meyletti.
58
Nitekim yce Allahn u sznn anlam da budur:
Ey iman edenler! (.) sakn eytann admlarnn
peinden gitmeyin. (Bakara, 208) nk onun
admlarnn bast topraktan yaratldnz.
Bil ki, varlk aac yaratlnca, ondan dal yeerdi:
Biri sada, biri solda, biri de ortada dim dik uzand. Bu
dimdik uzanan dal nde olanlar (sabikun)n daldr.
Hz. Muhammedin (s.a.v) ruhaniyeti bu dalla
kaimdir, onlarla balantldr, onlarn iine szmtr. Her
daln, bu ruhaniyeti kabul edii orannda pay vardr
ondan. Nitekim yce Allah yle buyurmutur: Biz seni
ancak alemlere rahmet olarak gnderdik. (Enbiya, 107)
Sa daln ehli olanlarn payna, hidayet ruhaniyeti,
Hz. Muhammede (s.a.v) tabi olma, Onun snnetine ve
eriatna gre amel etme dt. Yce Allah yle
buyuruyor: O Resule, O mmi Nebiye uyanlar (Araf,
157)
nde olanlarn payna, Ona yaknlk, katnda
bulunma ve Onunla sohbet etme dt. Onlar, Allahn
kendilerine ltuflarda bulunduu kiilerle beraberdir.
(Nisa, 69)
Hz. Muhammedin (s.a.v) ruhaniyetinden, sol ehli
olanlarn payna dense, dnyada korunmalar, erken
cezadan, azaptan emin olmalardr. Sen onlarn iinde
iken Allah, onlara azap edecek deildir. (Enfal, 33)
Hz. Muhammedin (s.a.v) cismaniyetinin varlkta
zuhur etmesinin vakti geldiinde, Onun varlk dal dimdik
ve dosdoru yeeriverdi.
59
Kk sabitleip dallar yeerince, Onun velayetini,
idaresini stelenen zat seslendi: Emrolunduun gibi
dosdoru ol. (Hud, 112) Hz. Muhammedin (s.a.v) vasf
doruluktu, istikametti. Makam da ebedi ikamet
yurdudur.
Dosdoru olunca iki alemden de gt. Emredileni
ikame edince, bir makamdan baka bir makama intikal
etti. Nihayet menzili sreklilik kazand ve orada ikame
etti.
Birinci makam; dnyadaki varlk makamdr. Ey
rtnp brnen! Kalk ve uyar. (Mddessir, 1-2)ifadesi
buna iarettir.
kinci makam; ahiretteki vlm makamdr
(makam- mahmud). Rabbinin, seni, vgye deer bir
makama gnderecei umulur. (sra, 79) ayeti buna
iaret etmektedir.
nc makam; cennetteki sonsuzluk makamdr. O
ki ltfuyla bizi asl oturulacak yurda yerletirdi. (Fatr,
35)
Drdnc makam; gzlem (mahede) makamdr.
Mabudu grmek iin yakn olma makamdr. Sonra
yaklat, derken daha da yaklat. O kadar ki iki yay aras
kadar, hatta daha da yakn oldu. (Necm, 8-9) yaklama,
ykselme ve mahede Ona (s.a.v) zgdr. nk
btn varln varolu maksad Odur.
Varlk bir aa ise, meyvesi Odur. Odur varln
cevheri.
60
Bilindii gibi meyve veren bir aa, ancak asln
oluturan bir tohum taneciiyle meyve verir. Bu tohum
taneciini ektiin, beslediin ve bakmn yaptn
zaman, yeerir, dal salar, yaprak aar, rzgarlarda
sallanr, derken meyve verir.
Bu aaca baktn zaman, onu, bu aacn asln
oluturan ekirdein iinde grrsn. Evet bu tohum, bu
ekirdek balangta ntfedir. Sonunda aa suretinde
zuhur eder. Sonunda aa olur. Aa o tohumla zuhur
eder. Dolaysyla zuhur eden o tohumun suretidir.
Hz. Peygamberin (s.a.v) gemite mana olarak gizli
olmas da buna benzer. Sonra suret ekline brnp
zuhur etmesi de. Nitekim Rasulullahn (s.a.v) Adem
daha su ve toprak aras bir eyken, ben Nebiydim
sznn anlam da budur.
ekirdek veya tohum aacn anlamnn mahzar
olduu gibi, Hz. Muhammedin (s.a.v) mana olarak gizli
olduu aama da suretinin mahzar idi. O, mana
aleminde kadim lisannda zikredilirdi, yokluk kapsamnda
varlk sahibiydi.
Hz. Muhammedin (s.a.v) bu durumu, bir tccarn bir
kuma eitli elbiseler haline getirdikten sonra drp
deposuna yerletirmesine benzer. Bu tccar, ilk olarak
toplayp drd elbiseyi en son ortaya karp
sergileyecektir.
Ayn ekilde efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v) de var
olmak bakmndan her eyden ncedir, ilktir. Ama her
eyden sonra zuhur edip ortaya kmtr.
61
Kaderin gc bu Nebevi dal ynetmeye koyulunca,
Onu iyiliklerinin zyle besledi, sevgisinin kasesiyle
sulad. Onu korusunun zirvesinde himaye etti, besleyip
bytt. Derken tepesi sallanmaya balad. Onun mis
kokusu etrafa yayld. te bu esintiler ariflerin ruhlarnn
gdas, mminlerin gzlerinin nuru, sevenlerin
huzurlarnn reyhan, asilerin snd meydan, gnah
sularndan ienlerin kurtarcs oldu.
ayet sol ehli tarafndan bir hatta rzgar esse veya
bir gnah frtnas kopsa, yce Allahn yeerttii
dallardan biri eilir, sol ehlinin amellerinden birine
meyleder, bylece dalyla oynar. Bu da gvdesinin
tazelii zerinde etkili olur, gvdesi taze olduu iin
bundan etkilenir, rpnr durur. Ama iman toprandaki
kk sabittir. Taze dalnn etkilenmesi ona zarar vermez.
Hata sahibi yaptnn farkna varp, onu bu havadan
korur, eilmiken onu doru istikametine dndrr, kana
kana istifar suyunu iirirse, o zaman niyeti kabul edilir.
Kuruyan iman yapra yeniden yeerir. Onun adna, nakli
ve rivayeti gerein ta kendisi olan hatip mazeret
bildirmek zere kalkar. Onun dedikleri dorudur, nk
onun hakknda Batt zaman yldza andolsun ki,
arkadanz sapmad ve batla inanmad. (Necm, 1-2)
eklinde yemin edilmitir.
Hem bilesin ki, Muhammedi dal, ruhlarn maddesini
oluturan ruhaniyetten ve bedenlerin zn oluturan
cismaniyetten meydana gelmitir.
Ruhaniytenin maddesi cmertliidir. O da u ayetin
srrnda sakldr: Allah, gklerin ve yerin nurudur ()
62
lamba (Nur, 35) Yani Allah Rasulu Efendimiz Hz.
Muhammedin (s.av) nurunun lambas. Allah Onu, varlk
kandilliinin lambas klmtr. Bylece yce Allah
varl/kainat bir kandile, efendimiz Hz. Muhammedi
(s.a.v) de kristal fanusa, Onun kalbi olan nuru ise
lambaya benzetilmitir. Dolaysyla Onun iinin nuru
dnda parlamtr. Lambann fanus iinde parlamas
gibi. Bylece lambann ate, fanus da effaflndan
dolay nur olmutur. Derken ortaya bir nur kmtr.
Btn yaratlmlar Ona yaknlklar, Ona tabi
olular, taraftarlarnn arasna girileri ve eriatyla amel
edileri orannda Ondan istifade etmilerdir. Gkten bir
l ile su indirdi. (Zuhruf, 11) ayetinin kast ettii anlam
da budur. Bu ayette yce Allah sevgili Nebisi Hz.
Muhammedi (s.a.v) gkten bir lye gre inen suya
benzetmitir. nk su her canlnn hayat kaynadr.
Ayn ekilde Hz. Muhammedin (s.a.v) nuru da her kalbin
hayat kaynadr. Varl da her ey iin bir rahmettir.
Ardndan insanlarn, Onun nurundan yararlanlarn,
Onun (s.a.v) bereketine nail olularn anlatyor. Bylece
ayette kalpler vadilere benzetiliyor: Kimisi byk, kimisi
kk. Kimisi ulu, kimisi de hakir...
Her kalp, kapasitesi orannda, maddesi miktarnda bu
sudan ald ve ona doru yola koyuldu: Her blk,
iecei kayna bildi. (Bakara, 60)
Sonra yce Allah, Hz. Rasulullahn (s.a.v)
cismaniyetini, berrak suyun stnde tanan kabark
kpe benzetiyor. Bu kpkten kast, Onun zahiri
terbiyeciliidir. Yiyecek, iecek, evlenme, insanlarn fiil
63
ve davran ortaklklar gibi hususlar dzenlemesidir.
Bunlarn tm geip gider, dalr. insanlara fayda veren
eye gelince (Rad, 17) Hz. Muhammedin (s.a.v)
nbuvetine, risaletine, hikmetine, ilmine, marifetine ve
efaatine gelince o yeryznde kalr. (Rad, 17)
Bil ki, Hz. Muhammedin (s.a.v) yaratlnn hikmeti
bu olunca, Allah onu latif ve kesif unsurlardan yaratt. Ki
yaratl kusursuz, kamil olsun. sfatlar mkemmel
dzeyde bulunsun. Allah onu iki zt olgudan, ruhani ve
cismani olgulardan yaratmtr. Cismaniliini ve
beerliini, insanlarla buluma noktas, suretlerin mikyas
kld. Ona, insanlar karlayabilecei bir kuvvet verdi.
Onlara beerilii maddesiyle yardm elini uzatrd.
Onlarla onlarn yannda olurdu. Onlar da kendileri iin
kendileri olurlard.
Ben ancak sizin gibi bir beerim. (Kehf, 110) Bu
balamda onlarn hemcinsi ve benzeriydi. nk onlarn
karsna nurani melek ruhaniyetiyle ksayd, insanlar
Onu karlamaya g yetiremezlerdi, Ona mukavemet
edemezlerdi. Bu yzden yce Allah, aadaki ayette
insanlara onu bir beer olarak gndermi olmasn bir
ltuf ve minnet olarak zikrediyor: Andolsun size
kendinizden bir Rasul gelmitir. (Tevbe, 128)
Ayrca Ona bir g ve ruhaniyet vermitir ki, bu
zelliiyle ruhanilik alemini, yceler melekutunu karlar,
ki bereketi tam, rahmeti eksiksiz olsun.
Ruhaniler Onun cismaniyetini mahede ederler.
64
Ayrca Yce Allah srf Ona zg olmak zere nc
bir vasf daha vermitir. Bu vasf, nceki iki vasftan
ayrdr, onlarn dndadr.
yle ki.. Ona Rabbani bir vasf ve ilahi bir sr
vermitir ki, Rububiyet sfatlarnn tecellisi esnasnda bu
vasfla sebat eder. Onunla ilahi huzuru mahede etme
gcn kendinde bulur. Onunla Teklik nurlarnn srlarn
alr, kutsi iaretlerin hitabn duyar, Onunla rahmani
esintilerin ho kokularn duyar, gz alc haz
makamlarna ykselirdi. Hz. Rasulullahn (s.a.v) u
sznn srrnn anlam budur: Ben sizden herhangi
biriniz gibi deilim. u hadisin srrnn anlam da budur:
Benim yle bir vaktim var ki, o vakitte Rabbimden
bakas beni karlamaya g yetiremez
Bu makam, yaknlatrlm hibir melee,
gnderilmi hibir Nebiye zg deildir. bir kasedir ki
ondan (s.a.v)den bakas imemitir. Bir gelindir ki,
sadece Ona grnmtr. te bu, srf Ona zg olan
makamdr. Saydmz drt makamdan birisi budur.
Dier makama gelince, bunlar dier mahlukata
ynelik kerametlerdir. Ki her biri kendisine ayrlm nasibi
alabilsin.
vlm makama (Makam- Mahmud) gelince, o,
suret alemine zgdr. Suret alemi ise dnyadaki mlk
alemidir. Bu sayede mutmainliinin, Nebiliinin ve
risaletinin bereketi onlar sarar: Biz seni ancak alemlere
rahmet olarak gnderdik.(Enbiya, 107)
65
O (s.a.v) Ey Rasul! Rabbinden sana indirileni tebli
et. (Maide, 67) minberine oturtulmutur.
O, insanlarn arsna icabet edendir, nasihatte
onlara hitap edendir. Sarsntlarda onlarn tabibidir.
Sevgiden de onlarn payna dendir. Bu, dnya ehline
zg boyutudur.
kinci makama gelince, o da kyametteki vlm
makamdr ve bu da yceler aleminin payna dmtr.
Yceler alemi, Onun makamnn bereketine,
mahedesinin gzelliine ve sznn duyuluuna nail
olur: Ruh ve meleklerin durduu gn. (Nebe, 38)
Ona hitap etme izni verilir. Melekler saf saf duru
vaziyettedirler. Btn mahlukat durmu, kulak kesilmitir.
Konumasna mmetine efaat etmekle balar ve
mmetim mmetim diye seslenir. Rahmetim
Rahmetim diye cevap verilir.
nc makam ise, hud makamdr ve bu makam
sonsuzluk yurdundadr. Ki Cennet ehli ondan nasiplerini
alsnlar, huriler Onu mahede etmekten haz alsnlar,
kkler, Onun giriiyle ereflensinler, geliiyle
sevinlerini sunsunlar, cennetin nuru artsn ve Onun
geliiyle perdeler kalksn, ktlkler zail olsun.
Drdnc makam, srf Hz. Rasulullaha (s.a.v) zg
klnm makamdr. Ulu mabudu grme makam. ki yay
aras kadar, hatta daha da yakn oldu. (Necm, 9)
nk O, varlk aacnn meyvesi, varlk sedefinin
incisi ve srrdr.
66
O, Ol sznn anlamdr. Aa, kendisi iin
istenmez, aksine meyvesi iin istenir. Dolaysyla aa
meyve tutsun. iek asn diye korunur, muhafaza edilir.
Ama, bu meyveyi sahibine arzetmek, Ona yaknlk
huzuruna bezeyerek gtrmek, huzurundaki nedimeler
arasnda dolatrmak olduu iin Ona Ey Ebutalibin
yetimi! Kalk, senin talibin var ve senin iin istekler
hazrlam. diye seslenildi.
Ona hizmete amade meleklerin en gzdesi
gnderildi. Melek, Onun yanna gelip durduunda, Onu
yatanda uyur halde grd..
Dedi ki : Ey Cebrail! Nereye?
Dedi ki: Ey Muhammed! Nere (Mekan) aradan
kaldrld. Bu seferimde ben nereyi bilmiyorum. Ama
ben hizmet sunan melekler arasnda sana gnderildim:
Biz ancak Rabbinin emri ile ineriz. (Meryem, 19)
Dedi ki : Ey Cebrail! Benden istenen nedir?
Dedi ki: Sen iradenin murad, dilemenin maksadsn.
Her ey Senin iin irade edilmi, sen de Onun iin irade
edilmisin. Sen varln sekinisin. Sen sevgi kasesinin
zsn. Bu sedefin incisisin. u aacn meyvesisin.
Marifetler gneisin. Ltuflar hilalisin. Evren srf Senin
yerini yceltmek iin hazrland, donatld. Bu gzellik, bu
cemal srf senin vuslatn iin bezendi. Sevgi kadehi sen
iesin diye sunuldu. Kalk! Sana ikram edilmek zere
sofralar serilmitir. Yceler aleminde, sen geleceksin
diye bir telatr gidiyor. Gzde melekler, Senin geliini
tehlil ve tekbirlerle kutluyorlar. Ruhaniyetinin erefi onlar
67
kaplamt. Artk cismaniyetinden de bir nasip almalar
kanlmazdr. Melekut alemini ereflendir, mlk alemini
ereflendirdiin gibi. Gn zirvesine ayan basarak
onurlandr, kara topraklar onurlandrdn gibi.
Dedi ki: Ey Cebrail! Kerem sahibi Allah beni
aryor, ne yapacak bana?
Dedi ki: Senin gemi ve gelecek gnahn
balamak iin (Fetih, 2) aryor.
Dedi ki: Bu benim iin. Ailem ve ocuklarm iin ne
vardr? nk insanlarn en kts yalnz yiyendir. (Srf
kendisini dnendir.)
Dedi ki: Pek yaknda Rabbin sana verecek de
honut olacaksn. (Duha, 5)
Dedi ki: Ey Cebrail! imdi kalbim rahat etti. Artk
Rabbime gidebilirim.
Cebrail, Burak yaklatrd.
Dedi ki: Bunu ne yapacam?
Dedi ki: Bu, aklarn bineidir.
Dedi ki: Benim bineim evkimdir. Azm takvamdr,
saknmamdr. Rehberim, gecemdir. Ben Ona ancak
Onunla vasl olurum. Onu, Ondan bakas bana
gsteremez.
Zayf bir hayvan, Onun sevgisinin arlklarn,
marifetinin dalarn, gklerin, yerin ve dalarn
tamaktan aciz olduu srlar emanetini srtlayan birini
nasl tasn? Ve sen, Sidretul Mntehann yannda
68
hayretler iinde kaldn halde bana yol gsterebilir
misin?
Ben ki sonu olmayan bir huzura varyorum?!
Ey Cebrail! Sen kim? Ben kim? Benim yle vakitlerim
olur ki, o srada Rabbimden bakas bana katlanamaz.
Ey Cebrail! Benim sevgilimin benzeri olmadna
gre, ben de sizden biri gibi deilim. Dolaysyla binekler
srtnda mesafeler katetmem, rehberlerin nclnde
cihetlere ynelmem. Bu ancak sonradan olma varlklarn
alandr. Benim sevgilim cihetlerden mnezzehtir,
sonradan olma zelliklerden beridir. Ona hareketlerle
ulalmaz, iaretlerle gsterilmez. Anlamlar bilen, ne
demek istediimi anlar. Bak, Ona yaknlm ki yay
aras kadar, hatta daha da yakn oldu. (Necm, 9)
Cebrail, vaktin dehetini anlad ve yle dedi:
Ey Muhammed! Beni sana getirdiler ki, senin
devletine hizmet edeyim, gzde adamlarna arkada
olaym. Binei de Senin kerametini sergilemek iin
getirdiler.
nk meliklerin adetidir. Sevdikleri birini ziyaret
etmek istedikleri zaman, ya da bir yaknlarn davet
edecekleri vakit, onlarn kerametlerini ve saygnlklarn
gstermek isterlerse, en gzde yardmclarn rasul/eli
olarak gnderir, onlar getirmek zere en sekin
bineklerini takdim ederler. Biz de sana meliklerin bu adeti
zre geldik, bu gelenee uyduk.
Allaha admlarla varlacan sanan, hataya der.
69
Onun perdelerin gerisinde rtl olduunu zanneden
de balardan yoksun kalr.
Ey Muhammed! Yceler alemi seni bekliyor,
cennetler kaplarn am, alanlarn sslemi, yat
kzlarn bezemi, ieceini kaselere doldurmu bekliyor.
Btn bunlar, senin geliinle duyulan sevincin, vasl
oluunla yaanan neenin gstergesidir. Gece Senin
gecendir. Devlet de Senindir. Ben, yaratldm gnden
beri bu geceyi bekliyordum. Seni bir ihtiya iin vesile
kldm. Onu elde etmeye ilikin gcm, arem tkendi,
imkanlarm yok oldu. Bu yzden aklm akn
vaziyettedir. Fikrim sersem durumdadr. imi dehet
kaplam. Zihnim megul ve tasavvurum karmakarktr.
Ey Muhammed! aknlm beni Onun ezelinin ve
ebedinin meydannda durdurdu. Bir balangcnn
olmadn grdm..
Baka bir meydana meylettim, onun da sonda ilk
olduunu fark ettim. O yoldaa gitmek iin bir yol
arkada aradm. Yolda Mikail ile karlatm..
Dedi ki: Nereye gidiyorsun? Yol kapal, kaplar
yolcularn yzne kapanm, sayl gnlerle, zamanlarla
Ona varlmaz, snrl mekanlarda aramakla bulunmaz?
Dedim ki: yleyse niin bu makamda duruyorsun?
Dedi ki: Denizlerin su kapasiteleriyle, yamur
yadrmakla ve bu yamurlar deiik blgelere
sevketmekle megulm. Denizlerin hangi miktarda ac
olduklarn, dalgalarnn oluturduu kpn miktarn
bilirim. Ama Tekliin boyunu ve fertliin saysn bilmem.
70
Dedim ki: srafil nerede?
Dedi ki: Talim okuluna alnd. Levh- mahfuzun
yzne bakyor, oradan kesinletirilmi hkmleri ve
yrrlkten kaldrlanlar yazyor. Sonra okul ocuklarna
okuyor, u misaldeki gibi: te bu, aziz ve alim olan
Allahn takdiridir. (Yasin, 38) Sonra o, renim
devresinde, retmeninden duyduu haya yznden,
ban kaldrmaz. Baklar yere bakar ve kalbini
dnceden alkoyar. Sura fleyecei gne kadar devam
edecek bu hali.
Dedim ki: Haydi, Ara soralm, bize yol gstermesini
isteyelim. rendiklerini ve yazdklarn istinsah edelim.
Ar, bu halimizi duyunca, cokuyla titredi.
Dedi ki: Dilini kmldatma. Kalbinde Ondan sz etme.
Bu, perdesi aralanmayan, kaps almayan bir srdr.
Cevab olmayan bir sorudur bu. Ben neyim ki arada,
Onun neresini bileyim?
Ben, iki harften yaratlm bir mahluktan baka bir
ey deilim. Daha dn ne bir eser ne de bir obje idim.
Dn yitik bir yoktan ibaret olan, ezelden beri var,
domam, dourmam olan ahadiyetini nasl bilebilir?
O, istivada beni geti, istila ile beni emri altna ald.
Eer Onun istivas olmasyd, ekil alp var
olamazdm, Onun istilas olmasayd, doruyu
bulamazdm. Duman halinde olan ge ynelip istiva
etti. Burhann kaim olmas iin ara istiva etti. Onun
izzeti hakk iin istiva etti. stiva ettiklerine dair bir bilgim
71
yok. Ben ve toprak Onun karsnda eit dzeydeyiz.
Onun ihtiva ettiini ihtiva etmem ben. Bilmem neyi
kapsadn.
Ben sadece Onun kuluyum. Her kul iin niyet ettii
vardr.
Sana kssam anlataym.. Istrabm sana aaym.
Onun yce izzetine, kudretinin gcne andolsun ki,
beni yaratt, Tekliinin denizlerine gark etti, ebediliinin
llerinde hayrete drd.
Bazen ebediliinin ufuklarndan doup brr beni.
Bazen yaknlnn makamlarnda yaklap benimle
nsiyet kurar.
Bazen izzetinin perdesiyle gizlenir, yapayalnz brakr
beni.
Bazen ltfnn mnacatyla seslenir bana ve
cokuya gark eder beni.
Bazen sevgisinin kaseleriyle varr bana ve sarho
eder beni.
Sarholuun karklyla ac ektike ben,
Tekliinin lisanyla bana Beni asla gremezsin dedi..
Heybetinden eridim, daldm.
Sevgisinden paralandm, darmadan oldum.
Azametinin tecelli etmesinden dolay dp bayldm,
Musann dp baylmas gibi. Vecdimin
sarholuundan ayldmda bana denildi ki:
72
Ey Ak!.. Bu, bizim koruduumuz Cemaldir,
perdelediimiz gzelliktir. Semi olduumuz sevgiliden,
bizim terbiye ettiimiz Yetimden bakas Ona bakamaz.
Kulunu bir gece gtren (sra, 1) szn duyduun
zaman, Onun bize ykseldii, geldii yolun zerinde dur.
Belki o zaman Bizi greni grebilirsin. Bizden bakasna
bakmayan mahede ltfuna mahzar olursun.
Ey Muhammed! Ar, seni zlerken, ben Senin
ellerine nasl hizmet etmem!
lk binek olan Burak onu beytul makdise gtrd.
Sonra ikinci binek olan Mira, Onu dnya semasna
gtrd.
nc binek olan meleklerin kanatlar onu bir
semadan dier bir semaya gtrd. Bylece yedinci
semaya gtrld.
Sonra drdnc binek olan Cebrailin kanad onu
Sidretul Mntehaya tad. Sidretul Mntehann yanna
gelirken Cebrail geri kald.
Dedi ki: Ey Cebrail! Biz bu gece senin misafirleriniz.
Ev sahibi misafirinden nasl geri kalr? Burada dost
dostunu terk eder mi?
Dedi ki: Ey Muhammed! Sen Kerem sahibinin
misafirisin, ncesiz kadimin davetlisisin. Eer bir parmak
ucu kadar ilerlesem, kesinlikle yanarm. Her birimizin
belli bir makam vardr.
Dedi ki: Ey Cebrail! Madem yle, senin bir ihtiyacn
yok mu?
73
Dedi ki: Evet. Sonsuzlukta sevgilinin yanna
vardnda, sana: te sen, ite Ben, denildiinde, beni
Rabbinin yannda an.
Sonra Cebrail (a.s) onu yle bir itti ki, nurdan yetmi
bin perde yrtld.
Ardndan yeil nurdan perdeden ibaret beinci binek
kt karsna. ki ufkun arasn kaplamt. Ona bindi.
Derken Ara vard..
Ar, Onun eteklerine sarld ve lisan- haliyle yle
dedi:
Ey Muhammed! Ne zamana kadar, karmasndan
emin olarak vaktinin berraklndan ieceksin?
Bazen sevgilin seni zler, dnya semasna iner.
Bazen seni huzurunda tavaf eder ve efkatinin
perdelerinin zerine tar. Kulunu bir gece gtren
Allah mnezzehtir.
Bazen szlerinin gzelliini sana gsterir: kalp
grdn yalanlamad.
Bazen Samedaniyetinin Cemalini sana gsterir:
Gz sapmad ve azmad.
Bazen melekutunun srlarna seni muttali klar.
Kuluna vahyettiini vahyetti.
Bazen Seni yaknlnn huzuruna yaklatrr: ki yay
kadar yakn oldu, hatta daha da yakn oldu.
Ey Muhammed! Bu, Ona susamann, Ona zlemle
sarlmann, Onda hayrete dmenin andr.
74
Ne taraftan Ona gideceimi bilmiyorum. Beni
mahlukatnn en by yapt. mahlukatn en by ve
en iddetlisi benim, ama en ok ondan korkan da benim.
Ey Muhammed!..
Beni yaratt gn, Celalinin heybetinden titriyordum.
Benim stunumun zerine La ilahe illallah yazd.
sminin heybetinden titremem daha da artt.
Muhammedur Rasulullah diye yaznca, huzursuzluum
yok oldu, korkum ortadan kalkt.
Senin ismin kalbimin eman, iimin huzuru ve
strabmn ilac oldu. Bu, Senin isminin zerime
yazlmasnn bereketidir.
Ya bir de Senin nazarnn gzellii bana ynelse?!
Ey Muhammed!
Sen alemlere rahmet iin gnderilen Rasulsun.
Bu gece benim de bir paym olmaldr.
Benim nasibim, yalan ve iftira ehlinin bana
yaktrdklar niteliklerden, aldanmlarn benimle ilgili
olarak uydurduklar aslsz sylentilerden dolay benim
ateten azade olduuma ahitlik etmendir. nk bir
topluluk benim hakkmda yanlgya dtler de saptlar.
Benim, snrsz olan iime aldm, ekli olmayan
zerimde tadm, keyfiyeti olmayan ihata ettiimi
sandlar.


75
Ey Muhammed!
Zatnn snr, sfatnn saylar olmayan, bana muhta
olabilir mi?
Ya da benim zerimde tanr m?
Rahman Onun ismi, istiva da Onun sfat ve nitelii
olduuna ve sfat ile zellii zatyla btnletiine gre,
ben Ondan, O da benden deilken, benimle btnleir
mi? Ya da benden ayrlr m?

Vallahu yekulul hakka ve yehdus sebile.
Allah, hakk syle ve O doru yola eritirir.
(Ahzab, 4)

Evvel, Ahir, Zahir, Batn Odur.
Varlkta Ondan bakas yoktur.







76





















77





BLSN HKAYES

Hz. Neb s.a.vin
Haber Verdii ekliyle.

Bismillahirrahmanirrahim

Alemlerin Rabbi olan Allaha hamdolsun. Salat ve
selam mmilerin nebisi Hz. Muhammedin tertemiz
ehlibeytinin ve btn ashabnn zerine olsun.

Muaz b. Cebelden, o da bn-i Abbastan (R.A.) yle
rivayet edilir:
Biz kalabalk bir topluluk olarak Rasulallah (S.A.V.)
ile birlikte Ensardan bir adamn evinde bulunuyorduk.
Biri dardan yle seslendi:
Ey ev halk ieri girmeme izin verir misiniz? Size
anlatacaklarm var.
78
Rasulullah (s.a.v.):
- Bu seslenenin kim olduunu biliyor musunuz? Dedi.
Allah ve Raslul daha iyi bilir. Dediler.
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki:
- O, iblistir. (Allahn laneti zerine olsun).
Bunun zerine mer b. Hattab (R.A.) dedi ki:
- Ya Rasulallah! Onu ldrmeme izin verir misin?
Rasulullah (s.a.v):
- Yava ol, ey mer! Onun bilinen bir gne kadar
bekletilenlerden olduunu bilmez misin? Bilakis, ona
kapy an. O, grevlidir. Dediklerini anlayn.
Sylediklerini dinleyin.
bn-i Abbas (r.a.) der ki:
Kapy atlar. Yanmza tek gz kr kse bir
ihtiyar girdi. Yznde atkl gibi on kl vard. Gzleri
boyuna yarlmt. Ba fil ba gibi kocamand. Az dileri
domuz dileri gibi dar kmlard. Dudaklar kz
dudaklarna benziyordu.
Dedi ki:
- Selam zerine olsun, ey Muhammed! Selam
zerinize olsun, ey Mslmanlar topluluu!
Rasulullah (S.A.V.) buyurdu ki:
- Ey melun! Duyduk ihtiyacn, ne istiyorsun?
blis ona dedi ki:
79
- Ey Muhammed! Sana kendi isteimle gelmedim,
sana gelmeye mecbur edildim.
Hz. Rasulullah (s.a.v):
- Ey Melun! Seni mecbur eden nedir? Dedi.
Dedi ki: zzet sahibi Rabbin katndan bir melek geldi
ve dedi ki: Allah klm, zelil ve boyun emi olarak
Muhammede (s.a.v.) gitmemi, Ademolunu nasl tuzaa
drdm, anlar nasl saptrdm anlatmam ve
sana sorduu her soruya doru cevap vermemi
emrediyor ve buyuruyor ki:
zzetim ve Celalim hakk iin eer Ona bir tek yalan
sylesen, Ona doru sylemesen, seni rzgarlarn
savurduu kuma dntrrm, dmanlarnn senin
durumuna sevinip amata etmelerini salarm.
Ey Muhammed! Bana emredildii gibi sana geldim.
stediini sor. Eer sorularna doru cevap vermezsem,
dmanlarm benim dtm duruma glp amata
edecekler. Hibir ey dmanlarmn sevinip amata
etmesi kadar bana ar gelmez.
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki:
- Eer doru sylyorsan, bana syle bakalm
insanlar iinde en ok kime kzarsn?
Dedi ki:
- Ey Muhammed! Allahn yarattklar iinde en ok
sana ve senin yolunu izleyenlere kzarm.

80
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki:
- Baka kime buzedersin?
Dedi ki: Allahtan korkup saknan ve kendini Allaha
adayan gen adama buzederim.
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki:
- Sonra kime buzedersin? Dedi.
Dedi ki:
- Takva sahibi ve sabrl olduunu bildiim alim
insana.
Rasulullah (s.a.v.):
- Sonra kime? Diye sordu.
Dedi ki:
- taharete devam edene buzederim.
Rasulullah (s.a.v.):
- Sonra kime? Diye sordu.
Fakirliini kimseye anlatmayan, zararn ikayet
etmeyen, sabreden fakire dedi.
Rasulullah (s.a.v.):
- Onun sabrl olduunu nasl anlarsn? Dedi.
Dedi ki:
- Ey Muhammed! Fakirliini gn st ste kendisi
gibi bir mahluka ikayet ederse, Allah ona sabredenlerin
amelini yazmaz.
81
Rasulullah (s.a.v.):
- Sonra kime buzedersin? Dedi.
Dedi ki:
- kreden zengine buzederim.
Hz. Rasulullah (s.a.v.) dedi ki:
- Onun krettiini nasl anlarsn?
Dedi ki:
- Helalinden mal kazanp onu helal yerlere
harcadn grdm zaman kreden biri olduunu
anlarm.
Rasulullah (s.a.v.) dedi ki:
- mmetim namaza kalkt zaman senin halin nice
olur?
Dedi ki:
- Ey Muhammed! Birden vcudumu sadk bir ter
basar, titremeye balarm.
Dedi ki:
- Niin? Ey melun!
Dedi ki: Kul Allah iin bir kere secdeye vardnda
Allah onu bir derece ykseltir.
Rasulullah (s.a.v.): Ya mmetim oru tuttuunda ne
yapyorsun? Diye sordu.
Dedi ki: Onlar iftar edinceye kadar balanrm ben.
82
Rasulullah (s.a.v.) : Ya hacca gittiklerinde? Dedi.
O zaman deli olurum, dedi.
Rasulullah (s.a.v.): Kuran okuduklar zaman ne
yapyorsun? Dedi.
Kurun atete nasl erirse, yle eririm, dedi.
Peki sadaka verdikleri zaman halin nice olur? Diye
sordu.
Dedi ki: Sadaka veren kii eline testere alm da beni
ikiye biiyormu gibi olurum.
Rasulullah (s.a.v.) ona dedi ki: Ey Ebu Mrre! Niin
byle olursun?
Dedi ki: nk sadakann drt zellii var: Birincisi,
Alllah, onun malna bereket indirir. kincisi, onu kullarna
sevdirir. ncs sadaka onunla cehennem arasnda
bir perde olur. Drdncs, sadakay, hastalk ve afetleri
sevme vesilesi klar.
Hz. Rasulullah (s.a.v.) dedi ki: Hz. Ebu Bekr
hakknda ne dnyorsun?
Dedi ki: Cahiliye dneminde bile bana itaat etmezdi,
slmda itaat eder mi?
Rasulullah (s.a.v.): mer b. Hattab hakknda ne
dersin?
Dedi ki: Allaha yemin ederim, nerede onunla
karlasam mutlaka kaarm.
Dedi ki: Osman b. Affan hakknda ne dnyorsun?
83
Dedi ki: Rahmann meleklerinin haya ettii kieden
ben de haya ederim.
Dedi ki: Ali b. Ebutalib iin ne dersin?
Dedi ki: Keke, ondan baaba kurtulabilseydim,
benim yakam braksayd da ben de ondan
vazgeseydim! Ama o bunu asla yapmayacaktr.
Bunun zerine Rasulullah (s.a.v.) yle dedi:
mmetimi mutlu ve seni belli bir gne kadar bedbaht
eden Allaha hamdolsun.
blis ona u karl verdi:
Heyhat! Heyhat! Mutluluk nere, mmetin nere?
Deil mi ki ben belli bir gne kadar yaayacam,
lmeyeceim. mmetin adna nasl sevinebilirsin ki?
Ben damarlarndaki kanlarna ve etlerine karrm da
beni gremezler.
Beni yaratp da insanlarn tekrar diriltilecekleri gne
kadar beni kendi halime brakan Allaha yemin ederim ki,
onlarn tmn, cahilini, alimini, mmisini, okumuunu,
gnahkarn, abidini mutlaka yoldan karacam. Ama
Allahn ihsanl kullar hari.
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki: Sana gre ihsanllar
kimlerdir?
Dedi ki: Ey Muhammed! Bilmez misin ki, dirhemi ve
dinar seven kimse, Allaha ihsanla kulluk eder deildir?
Bir adamn dirhem ve dinar sevmediini, vlmekten
84
holanmadn grdm zaman onun ihlasl olduunu
anlar ve onu terkederim.
Kul mal sevdike vulmekten holandka, kalbi
dnyann ehvetlerine bal olduka, o kimse size
vasfettiim kimseden daha ok bana itaat eder. Mal
sevgisinin byk gnahlarnn en by olduunu
bilmez misin?
Ey Muhammed! Bilmiyor musun ki, benim yetmi bin
olum vardr. Her bir olumun da yetmi bin eytan
vardr.
Bunlardan bazlarn alimleri yoldan karmakla
grevlendirmiim.
Bazlarn genleri, bazsn yallar azdrmakla
grevlendirmiim.
Kimisine de yal kadnlar azdrma grevini
vermiim.
Genlerle bizim aramzda bir ihtilaf yoktur.
ocuklara gelince, onlarla istedikleri gibi oynarlar.
Kimisine abidleri, kimisine zahifleri yoldan karma
grevini vermiim. Onlarn yanna girerler ve bir halden
baka bir hale, bir kapdan baka bir kapya karrlar. Ta
ki herhangi bir sebepten dolay onlara svnceye kadar.
O zaman ihlas onlardan alrm. Artk Allaha ihlassz
ibadet ederler ve bunun farknda da olmazlar.
Bilmez misin, ey Muhammed! Rahip Barsis yetmi yl
Allaha ihlasla kulluk etti. yle ki bir sakat iin dua ettii
zaman, mutlaka o salna kavuurdu. Ama ben onun
85
peini brakmadm. Nihayet zina etti, adam ldrd ve
kfre sapt. Yce Allah, aziz kitabnda onun hakknda
yle buyurmutur! Tpk eytann durumu gibi. nk
eytan insana inkar et dedi. nsan inkar edince de: Ben
senden uzam, nk ben alemlerin Rabbi olan
Allahtan karkarm, dedi. (Har, 16)
Ey Muhammed! Bilmez misin ki yalan bendendir. lk
yalan syleyen benim. Yalan syleyen benim
arkadamdr. Allah adna yemin ederek yalan syleyen
de benim sevgilimdir.
Bilmez misin, ey Muhammed! Ben Adem ve
Havvaya Allah adna yemin ederek, kendilerine nasihat
istediimi syledim?! Yalan yemin benim kalbimin
neesi, gybet ve kouculuk yemiim ve sevincimdir.
Yalanc ahitlik gzmn aydnl ve
honutluumdur.
Talaka yemin eden kimse gnaha dmek zeredir,
bu yemin bir kere veya doru dahi olsa. nk talaka
yemin etmeyi alkanlk haline getiren kimseye ei haram
olur ve kyamet gnne kadar reyip dururlar.
Dolaysyla o soydan gelenlerin tamam zina ocuu
olur. Yani bir sz yznden cehenneme girerler.
Ey Muhammed! Senin mmetinden namaz saat be
saat erteleyenler var. Onlar namaza kalkmak istedikleri
her seferinde yakalarna yaprm, ilerine vesvese
vererek vakit henz var, sen de alyorsun derim.
Bylece namaz geciktirmelerini ve vaktinin dnda
86
klmalarn salarm. Fakat vaktinin dnda kldklar bu
namaz onlarn yzlerine arplr.
ayet byle bir kimse benim vesvesemi geri evirip
beni alt ederse, bu sefer insan eytanlardan birini yanna
gnderirim. Onu megul ederek namaz vaktinde
klmasna engel olur.
Bu sefer de beni alt ederse, onun yakasn brakrm.
Sonra namaza durduunda, bu sefer ona saa, sola
bak derim. O da saa sola bakar. O zaman elimle
yzn mesh ederim, gzlerinin arasndan perim ve
ona asla doru olmayan bir ey yaptn derim.
Sen bilirsin ey Muhammed! Namazda saa sola
bakann namazn Allah, yzne arpar. Eer burada da
beni alt eder ve tek bana namaz klarsa, ona acele
etmesini telkin ederim. Bylece Horozun taneleri
gagalad gibi yeri gagalarcasna acele ile namaz klar.
Eer bu kez de bana galip gelir ve cemaatle namaz
klarsa, azna bir gem takarm, sonra ban imamdan
nce kaldrr ve imamdan nce yere koyarm. Sen
bilirsin; byle yapann namaz bozulur. Allah kyamet
gn bu kimsenin ban eek bana dntrr.
Burada da beni alt ederse, bu sefer namazda
parmaklarn tlatmasn telkin ederim. O zaman,
namazda iken beni tesbih etmi olur. Bu sefer de beni
yenerse, namazda esnemesi iin azna flerim. Eer
esnedii srada azn kapatmazsa, eytan, azndan
iine girer. Artk dnyaya kar daha hrsl ve bizi daha
ok dinleyip itaat eden biri olur.
87
Senin mmetin iin mutluluktan sz edilebilir mi?
Deil mi ki, ben yoksul birine emrederim ve derim ki;
Sana namaz farz deildir. Namaz, Allahn nimet verdii
kimselere farzdr. Hastaya, brak namaz, namaz sana
deil, Allahn salk verdii kimseye farzdr, nk Allah
Hastaya glk yoktur. (Nur, 61) buyurmutur, kendine
geldiin zaman, kardn namaz kaza edersin, derim.
Bylece hasta iken namaz terkederek ld iin kafir
olarak lm olur. Allahn huzuruna ktanda Onun
gazabyla karlar.
Ey Muhammed! Eer yalan sylyorsam veya
gerei arptyorsam, Allahtan beni kle
dntrmesini iste!.
Ey Muhammed! Ben, mmetinin altda birini
islamdan kardm halde, mmetinin haline mi
seviniyorsun?
Bunun zerine Rasulullah (s.a.v.) yle buyurdu:
Ey melun! Senin meclis arkadan kimdir?
- Faiz yiyendir.
- Arkadan kimdir?
- Zina edendir.
- Seninle yataa giren kimdir?
- Sarho kimsedir.
- Misafirin kimdir?
- Hrszdr.
88
- Elin kimdir?
- Bycdr.
- Gznn aydnl kimdir?
- Talaka yemin eden kimsedir.
- Sevgilin kimdir?
- Cuma namazn terk edendir.
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki: Ey Melun! Senin belini
kran nedir?
- Allah yolunda cihada giden atlarn kinemeleridir.
- Senin cismini ne eritir?
- Gnahtan dnen kimsenin tevbesi.
- Cierini yakp piiren nedir?
- Gece gndz Allahtan oka balanma dilemek.
- Yzn ne kzartr?
- Gizlice verilen sadaka
- Gzlerini ne kr eder?
- Seher vakti klnan namaz.
- Ban ne ezer?
- Cemaatle ok namaz klmak.
- Senin yannda insanlarn en mutlusu kimdir?
- Bilerek namaz terk eden kimse.
- Senin yannda insanlarn en bedbaht kimdir?
89
- Cimrilerdir.
- Seni ne iini yapmaktan alkoyar?
- Alimlerin meclisi.
- Nasl yemek yersin?
- Sol elimle ve parmamla.
- Scak ve kavurucu sam yelleri eserken ocuklarn
nerede glgelersin?
- nsann trnaklar altnda.
Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki:
- Rabbinden ka kere istekte bulundun?
- Rabbimden on ey istedim.
- Bunlar nelerdir, ey melun?!
- Beni Ademolunun mallarna ve ocuklarna ortak
etmesini istedim; ortak etti. u ayet buna iaret
etmektedir: Mallarna, evlatlarna ortak ol, kendilerine
vaadlerde bulun. eytan, insanlara, aldatmadan baka
bir ey vaadetmez. (sra 64) zekat verilmeyen her
maldan, faiz ve haram karan, kovulmu eytandan
saklnlmayan her maldan yerim.
Eiyle cima ederken euzu. ekmeyen..Euzu
billahi mineeytanirraciym/Kovulmu eytandan Allaha
snmayan kimse ile birlikte eytan da cima eder.
Doan ocuk beni dinleyen, bana itaat eden biri olur.
Hell olmayan rzk elde etmek zere binee binip
yola kan kimseye yoldalk ederim.
90
Nitekim Allah syle buyurmutur: svarilerinle,
yayalarnla onlar vesveseye bo. (sra, 64)
Allahtan bana bir ev vermesini istedim; hamam,
evim oldu.
Bana bir mescid vermesini istedim; arlar oldu.
Bana bir Kuran vermesini istedim; iir oldu.
Benim de bir ezanm olmasn istedim; ddk oldu.
Bir yatak arkadam olmasn istedim; sarho oldu.
Yardmclarmn olmasn istedim; kaderiyeciler oldu.
Kardelerimin olmasn istedim; mallarn gnah
yolunda harcayanlar senin kardelerindir dedi.
Ardndan u ayeti okudu; Sap savuranlar eytanlarn
kardeleridir. (sra, 27)
Rasulullah (s.a.v.) syle dedi:
- Her szn desteklemek iin Allahn kitabndan bir
ayet getirsen de seni tasdik etmem.
Dedi ki:
- Ey Muhammed! Allahtan diledim ki; Ben
Ademoullarn greyim, ama onlar beni gremesinler.
Benim, onlarn damarlarnda kan gibi dolamam,
istediim gibi ilerinde dolamam, bir saat iinde bile
dilesem bunu yapmam salar. ALLAH bana dedi ki:
stediin sana verildi.
Ben kyamet gnne kadar bununla vnrm.
91
Benimle beraber olanlar, seninle beraber olanlardan
daha fazladr.
Ademin zrriyetinin ou kyamet gnne kadar
benimle olacaktr.
Bir ocuum var; adn Ateme koydum. Kul, yats
(Ateme) namazn klmadan uyursa, bu ocuum gidip
onun kulana ier. Eer byle olmasayd, namaz
klmadan insanlarn gzne uyku girmezdi.
Bir ocuum var adn Mtekazi koydum. Bir kul,
gizlice salih bir amel iler ve bunu izlemek isterse,
Mtekazi, insanlar arasnda bu amelini aklamasn
durmadan ondan ister. Sonunda kul, iledii bu ameli
insanlara haber verir. Bylece Allah, yz sevabn doksan
dokuzunu siler, geride bir sevap kalr. nk gizlice
ilenen her salih amele yz sevap verilir.
Bir ocuum var; adn Kahil koydum. Alimlerin
meclisinde ve hatibin hutbesini irad ettii esnada
insanlarn gzlerine srme srer. Dolaysyla uyuyup
alimlerin szlerini dinlememelerini salar. Bu yzden
onlara hibir zaman sevap yazlmaz.
Bir kadn evinden dar kt zaman, bir eytan
arkasna, biri de iine kurulur. Ona bakanlara onu ssl
gsterirler. Ona ellerini kar derler. O da karr.
Trna grnnce de onu kirletirler.
Ey Muhammed! Saptrma hususunda benim bir
etkinliim yoktur.
92
Ben sadece bir vesveseci, bir cazip gstermeye
alan bir sslemeciyim.
Eer saptrmak benim elimde olsayd, yeryznde la
ilahe illallah, Muhammedur rasulullah diyen, oru tutan,
namaz klan bir tek kii brakmaz, mutlaka saptrrdm.
Nitekim Ey Muhammed! Hidayet hususunda da
Senin bir etkinliin yoktur. Sen sadece bir Nebi, Rasul,
bir teblicisin. Eer insanlar doru yola iletmek senin
elinde olsayd, yer yznde bir tek kafir brakmazdn.
Sen, Allahn insanlara sunduu delilisin.
Ben, ezelde bedbahtlna hkmedilenler iin bir
sebebim.
Mutlu, Allahn daha anasnn karnnda iken
mutluluuna hkmettii kimsedir.
Bedbaht, Allahn daha anasnn karnnda iken
bedbahtlna karar verdii kimsedir.
Bunun zerine Rasulullah (S.A.V.) u ayetleri okudu;
Onlar ihtilafa dmeye devam edecektir. Ancak
Rabbinin merhamet ettikleri mstesnadr. (Hud, 119-
120)
Ardndan u ayeti okudu;
Allahn emri mutlaka yerine gelecek, yazlm bir
kaderdir. (Ahzab, 38)
Sonra Rasulullah (s.a.v.) yle buyurdu:
Ey Ebu mrre! Tevbe edip Allaha dnmez misin, ki
ben de sana Cenneti garanti edeyim?!
93
Dedi ki:
- Ya Rasulallah! bitmi, kyamet gnne kadar
olacaklar yazan kalemin mrekkebi kurumutur. Seni
Nebilerin efendisi, Cennet ehlinin hatibi klar. Seni seip
kendine has klan, beni de bedbahtlarn efendisi ve
Cehennem ehlinin hatibi klan Allah mnezzehtir.
Ben kovulmu bir bedbahtm. Sana syleyeceklerim
bunlardr ve ben doruyu syledim.

Bata da, sonda da, akta da, gizlide de
alemlerin Rabbi olan Allaha hamdolsun.
Salat ve selam Efendimiz, mmi Nebi Hz.
Muhammed aleyhisselamn, ehlibeytinin, dostlarnn,
tm ashabnn ve mmetinin zerine olsun.

Selam gnderilmi Rasullere.
Hamdolsun alemlerin Rabbi Allaha.