You are on page 1of 1396

1

q&mBuD;a&TOa'gif;
woufwmrSwfwrf;ESifh tawG;tac:rsm;

yxrESdyfjcif;trSm

1953 ckESpfwGif uREkfyf\ &wemykH0wKudk ausmif;okH;pmtkyf


tjzpfESifh jyXmef;pOftcgu ausmif;okH;
rSwfcsufwGif
tcsufwck

pmtkyf

jyXmef;a&; aumfrwD\

]] pma&;q&mtaMumif;udk vnf; avhvm&rnf }} [laom


azmfjyyg&Sd\/

&wemykH0wK a&;q&m

jzpfaom

uREkfyf

taMumif;udk ausmif;om;rsm;avhvm&rnfqdkvQif tcsKdUpma&;q&mrsm;uJUodkU


]yDrdk;eif;\
a&;om;aom

yDrdk;eif;}?

]r[maqG\

twKywd

pmtkyfrsKd;

r[maqG}

tp&Sdonfh

a&;xkwfzl;jcif;

udk,fwdkif

r&Sdao;onfh

twGufaMumifh ausmif;ol ausmif;om;rsm; tcuftcJ BuKH&zG,f&Sdonf[k


oabm&onfESifh uREkfyfonf ]OD;azodef;\ a&TOa'gif;}[laom trnfjzifh
uREkfyf\twKywdudk

tMurf;zsif;taejzifha&;om;

&dkufESdyfcJUbl;ygonf/

xkdtrnfudkrSnfh&m uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm q&m yDrdk;eif;ESifh r[maqGwkdU


rSnfhxm;Muonfh
okdU&mwGif

pmtkyftrnfrsm;ESifh

tqifuJGap&ef

jzpfygonf/

a&TOa'gif;onf OD;azodef;yif jzpfonf[k

rodMuoltcsKdU

]a&TOa'gif; }twKywdudk OD;azodef;qkdaom vlwa,mufu a&;xkwfjcif;


jzpfonf[k rSwfxifcJUMuavonf/

] OD;azodef;\ a&TOa'gif; } pmtkyfwGif &wemykH0wK? oif&onfh


ausmif;ol ausmif;om; rsm;twGuf oufouf&nf&G,fonfhtwdkif; uREkfyf\
rsKd;&dk;ZmwdESifh arG;zGm;onfhckESpfou&mZftjyif tvkyftudkif trsKd;rsKd;rQ
avmufudkom xnfhoGif;azmfjycJUonf jzpfaomaMumifh uREkfyftaMumif;udk
odvkdolrsm;tzkdU rpkHvif&kH omru ,if;odkUaom twKywdrsKd;udk zwf&Ijcif;
tm;jzifh tusKd;aus;Zl; rsm;vSrnfvnf; r[kwfyg/ taMumif;udk uREkfyf
em;vnfaomfvnf; uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm ausmif;okH;pmtkyf aumfrwD\
rSwfcsuft&ausmif;olausmif;om;rsm;tzkdUvdkvm;csufjynfhpkH&kHuav; twGuf
qdkxdkrQESifhyif auseyfcJUygonf/
txufygpmtkyf xGufvmNyD;onfhaemuf vlxkarmifESHwkdUu (txl;
ojzifh rtrmu) ]]OD;av;odef;twKywdudk jynfhjynfhpkHpkH wtkyf a&;xkwf
prf;ygtkH;}} [k wkdufwGef;Mu\/ xkdtcg uREkfyfu rdrd\ twKywdudk
a&;om;jcif;[lonfrSm wdkif;jynfwGifwenf;enf;ESifh BuD;us,f NyD; ]vlwvkH;
olwvkH;} jzpfvmMuolrsm;oma&;avh&SdaMumif;? rdrdrSm bm wvkH;rQjzpfrvm
ao;ojzifh rdrdtaMumif;udk tjcm;vlrsm;u
a&;Muap? rdrdudkf,fwkdifa&;ygu

a&;xdkufonf xifMuvQif

udk,fh[mudk,f txifBuD;ol wa,muf

[l tjcm;vlrsm; uJU&JUpGyfpGJp&mjzpfvdrhfrnfh taMumif; jyefajym ygonf/


xdktcg rtrmu udk,fhtaMumif;udkudk,f a&;jcif;[lonfrSm ]vlwvkH;
olwvkH;} jzpfvmrSa&;xdkufonf r[kwfaMumif;?

tu,f {&mr vlBuD;

wa,mufjzpfvmapumrlvnf; ]igvdkvl &Sdao;vm;} qkdonfh oabmrsKd;ESifh


[dwfxkwf a&;om;jcif;rsKd;jzpfcJU&if pmzwfoltzkdU tusKd; rsm;oifhoavmuf
rrsm;yJjzpfEdkifaMumif;?

BuD;us,fvSaom yk*dKvfwOD;yif r[kwfapumrl

pma&;wwfaompma&;q&m wa,mufjzpfyguzwfcsifhpzG,f jzpfEdkifonfhjyif

pmzwfolrsm;tzkdU oifcef;pm ,lEdkifavmufonfh pmtkyf rsKd;jzpfvmEdkif


aMumif;rsm;ESifh taMumif;jy ajymqdkavonf/
uREkfyfonf rtrm\taMumif;jycsufESifh ywfouf tcsdefMum&SnfpGm
pOf;pm;cJUygonf/

ol\ taMumif;jycsufrsm;onf

cdkifvkHonf[k

tjyif uREkfyfudk,fwdkif xyfrHawGU&Sd

uREkfyfqkH;jzwfvdkufonfh

&aomtaMumif; rsm;udkvnf; wifjy

vdkygao;onf/ uREkfyfrSm taemufwkdif; 0wK rsm;teufrS


pHerlem wifavmufonf[k

ynm&Sdrsm;

( Classics )

owfrSwfxm;onfh

0wK

tajrmuftjrm;udk zwf&IcJUzl;&mwGif 4if;wkdUudk tb,fhaMumifh xdkuJUodkU


a&G;cs,f

owfrSwfMuygoenf;[k

uREkfyfpl;prf;

&SmazGMunfh

ygonf/

uREkfyfawGU&Sd&aom taMumif;w&yfrSm xdkpmtkyfrsm;onf vlUobm0udk


rSefuefpGmESifh opm&SdpGmay:vGifxif&Sm;ap&ef tjzpftysufrsm;udk pdwful;jzifh
pDpOfzefwD;NyD; ZmwfuGuf Zmwfvrf;jzifh 0wKjzpfatmif a&;om; wifjyjcif;
onftaMumif;BuD; w&yfjzpfonf[k awGU&Sd&ygonf/ uREkfyf\twKywdudk
&dk;om;pGmwifjyonfqdkvQif tjzpftysuf tppftrSefudk
twGufaMumifh ( 0wKrsm;uJUokdU )
a&;om;ol

udk,fEIdufu

wGif t[kwf wu,f

obm0

&dk;om;zdkU

wifjyjcif;jzpfonfh

usrusudk pOf;pm;p&mrvdk?

omvdkonf[k

&dk;om; Edkifygrnfavm?

pOf;pm;rdygonf/

rdrd\

*kPfoa&udk

xdcdkufrnfpdk;onfESifh

wpdwfudk wtdwfvkyfjcif;? trnf;udktjzLvkyfjcif;?

taumif;udkcsJUxGifNyD;

tqdk;udk

jrKyfxm;jcif;tp&Sdonfh

r&dk;om;aom

uavmiform;\ tjyKtrlrsKd;rS a&SmifMuOfEdkif ygrnfavm[k rdrdudk,fudk


ppfaq;Munfh

&mwGif uREkfyfonf

pmtkyfaumif;wtkyf

ay:xGufa&;

twGuf yk*dKvftaejzifh rdrdtzdkU txifBuD;cHvdkjcif; wnf;[laom


(Vanity)

udk pGefUvTwf ygawmhrnf[k qkH;jzwfcsufcsvdkufygonf/

vlUobm0udk

xif&Sm;atmif wifjyjcif;qdk&m vlom;tm;vkH;ESifh

oufqdkifaomobm0tjyif yk*dKvftoD;oD;ESifh
(

rme

Individual

Nature

oufqdkifaom obm0

[l &Sdygao;onf/ rdrd\ twKywdudk

a&;om;azmfjyrnfjzpfaom uREfkyftzdkUrSm vlom;tm;vkH;ESifh oufqdkifaom


obm0ESifh pnf;vGwf 'kH;vGwf} rjzpfapyJ uREkfyf txl;wvnf woD;
wjcm;wnf&Sdonfh obm0udkvnf; azmfjy&efwm0ef&Sdonfjzpf&m (4if;wm0ef
onf ao;i,fvG,fulaom wm0efwckr[kwfaomfvnf; )

uREkfyf\ r&Suf

raMumuf oabmxm;Edkifjcif;? &dk;om;jcif;? ajzmifhpif;jcif;? opmw&m;udk


jrwfEdk;jcif;rsm;tm;vkH;jzifh

tqdkygwm0efudkausyGefatmif

xrf;aqmifEdkif

aumif;yg\[k arQmfvifhrdygonf/ uREkfyf\t&nftcsif;ESifh ywfoufrl


(rSefrnf rSm;rnfrajymwwf ) vltoD;oD;\ tZswoEmef uwfuwf
owfowfwnf&Sdwwfonfh tvGefodrfarGUvSaom obm0uav; tcsKdUudk
azmfxkwfwifjywwfonfh yg&rDcHyg&Sdonf[k arQmfvifhygonf/ onfrSm
uREkfyf\ tm;udk;BuD;wck jzpfygonf/
uREkfyfonf y#doaE"mwfcHtm;jzifh vl,kwfrmwa,mufvnf; r[kwf?
olawmfaumif; wa,mufvnf; r[kwf?
wa,mufjzpfonf[k
twGufaMumifh

,kHMunfay&m

tv,ftvwf

twef;tpm;

ywf0ef;usiftajctae\

aumif;aomtcsif;t&mrsm;ESifh

jyKjyifrI

raumif;aomtcsif;t&m

rsm;onf b,fykHb,fenf; 0ifvmMuykH? rdbrsm;xHrS qufcH&ykH? b0


tpOftqufrS ygvmykH&onfh tcsif;t&mrsm;vnf; &SdykH? 4if;wkdUtm;vkH;udk
aygif;pyfNyD;cgrS

,ck vuf&Sd a&TOa'gif;qdkonfh

tbdk;BuD; wa,muf

jzpfvm&ykHtaMumif;udk

ca&aphwGif;usazmfjyvdkfonfh

&nf&G,fcsufvnf;

&Sdygonf/ uREkfyf\woufwmrSwfwrf;udkaphaphpyfpyf zwf&Iolrsm;teuf


vuf&Sd a&TOa'gif;udk odMuoljzpfygu
*GpmBuD;jzpfaewmyJudk;}}

]]aMomf..Mo.. 'DvlBuD;[m 'gaMumifh

[l qkH;jzwfcsuf csMuygvQif vnf; uREkfyftzdkU

epfemonf[kxifvdrfhrnf r[kwfonfhjyif pma&;q&m wa,muftaejzifh


vufpGrf;xufvSNyD;[lyif *kPf,lvdrfhrnfxifygonf/
uREkfyf\rSwfwrf;rSm tjypftemtqmESifh cRwf,Gif;csufrsm;udk 0efcH
azmfjyonfh

(Confessions)

rdrdukd,fudk

txifBuD;apvdk

ajzmifhcsufrsm;

oufoufvnf;r[kwf?

taumif;awGcsnf;a&G;NyD;

csJUxGifwifjy

jcif;rsKd;vnf;r[kwf? uREkfyfwoufwm pdwfudkxdcdkufjcif;aMumifh trSwfxif


vsuf&Sdonfh

tjzpftysuftaMumif;t&mrsm;udk

uREkfyfowd&oavmuf

a&;om;azmfjyjcif; jzpfygonf/ uREkfyf\pdwf xdckdufjcif;[lonf rSm


auseyfaomaMumifh xdcdkufjcif;rsm;vnf;&Sd rauseyfaomaMumifhxdckdufjcif;
rsm;vnf;&SdMuayonf/ &Hzef&Hcg rdrdudk,fudk aumif;aom tuGufxm;
aumif;aom t&nftcsif;uav;rsm;udk azmfjyrdonfhtcg (enf;awmhenf;
ygonf) udk,f&nfaoG;csifwwfonf[k xifrSwfrdMuygu uREkfyf\raumif;
jcif;? nHUzsif;jcif; pdwf"mwfaysmhjcif; taMumif;rsm;udkvnf; ruG,fr0Suf
rzkH;rzdazmfjyjcif;rsm;udkvnf; owdjyKMujcif;tm;jzifh cGifhvTwfEdkifMuvdrhfrnf
[k arQmfvifhygonf/
uREkfyf\ aysmhnHUrIrsm;ESifh cRwf,Gif;csufrsm;rSm rSwfwrf;wavQmufvkH;
wGif tzefwvJvJ awGU&Sd&rnfjzpfaomaMumifh pmzwfoltcsKdUu uREkfyf\
&dk;om;jcif;udk obmuszG,f&m&Sdaomfvnf; &mcdkifEIef;trsm;url ]]vufpowf
awmY 'DvlBuD;[m vla&SmfBuD;wa,mufygwum;}}[k qkH;jzwfMu rnfudkvnf;

uREkfyfpOf;pm;rdygonf/ wGifuREkfyfonf urmausmf twKywda&;q&mBud;


abmhpf0Jvf taMumif;udk owd&rdygonf/ abmhpf0Jvfonf urmausmf
pma&;q&mBuD;wOD;jzpfaom a'gufwm*Refqif\ twKywdudka&;om;cJU&m
ol\twKywdpmtkyf(Biography)onf urmay: wGif taumif;qkH;aom
twKywdpmtkyfjzpf&kHomru
abmhpf0Jvf\

pmtkyfaemufrS

pma&;q&mBuD;
abmhpf0Jvf\

'kwd,vkdufaom
rdkifaygif;rsm;pGm

avmh'fraumav;u
pmtkyfwGif

pum;Edkifvk

twKywdpmtkyfonf
jywfusef&pfonf[k

csD;usL;a&;om;

a'gufwm*RefqifESifhawGUwdkif;

ajymMuonfrsm;wGif

zl;avonf/
tjyeftvSef

a'gufwm*Refqifucsnf;

EdkifNyD;

abmhpf0Jvfu jywfjywfowfowf ]acG;us0ufus} &IH;cJU&ykHrsm;udk t&SufriJUyJ


&J&Jwif;wif; uGufuGufuGif;uGif; jynfhjynfhpkHpkHtao;pdwf a&;om;azmfjy
xm;avonf/4if;pmtkyfwGif a'gufwm*Refqif awmfoavmuf abmhpf0Jvf
nHU&ma&mufae\/ a'gufwm*Refqif\awmfjcif;onf abmhpf0Jvf \nHUjcif;
aMumifh (vuG,faeUnwGifjrif&aom aomMumMu,fuJUodkU) tpGrf;ukef
awmufajymifNyD;

taumif;qkH;

wurmvkH;onf

abmhpf0Jvf\

pmtkyfBuD;
pmtkyfBuD;udk

jzpfvm&avonf/
csD;usL;

rqkH;&SdaepOf

abmhpf0Jvf uG,fvGefaomtcg ol\om;u rnfokdUajymonf xifMu


oenf;/ zcif\ pmtkyfausmfapmrIaMumifh om;jzpfolu *kPf,lonf
xifMuoavm/ olUom;urdrdwwfEdkifcJUvQif zcifa&;cJUonfh twKywd
pmtkyfrsm;udk

urmay:wGif&Sd&SdorQ

ajymzl;onfqkd\/

tm;vkH;0,fNyD;

taMumif;rlum;

rD;&IdUypfcsifonf[k

xkdpmtkyfBuD;wGif

olUzcifonf

(pma&;aumif;aomfvnf;) yk*dKvftaejzifh vlnHUwa,mufjzpf&aomaMumifh


[kqdkavonf/

uREkfyf\rSwfwrf;rSmvnf;

uREkfyf\tquftEG,f

aemifvmaemifom;rsm;u abmhpf0Jvf\ om;enf;wl rD;&IdUypfcsifMuacsrnf

avm[k pOf;pm;rdzl;ygonf/ aemufqkH;rl rD;&IdUawmhrS &IdUap? vlUobm0udk


&dk;om;pGm wifjyjcif;tm;jzifh pGefUpm;vkdufygOD;rnf[k qkH;jzwfcsuf csvdkuf
ygawmhonf/
uREkfyf\rSwfwrf;rSmtwKywdoufoufr[kwf? tawG;tac:rsm;vnf;
xnfhoGif;azmfjyyg&Sd\/ uREkfyf\ tawG;tac:rsm;rSmvnf; edAmefqdkonfrSm
b,fodkUenf;? r*fpdwyg'f[lonfrSm b,fvdkrsm;aeavoenf; ponfjzifh
tajcmufwdkuf Avmoufouf a&mf&rf;rSef;qonfh tawG;tac: trsKd;tpm;
r[kwf? udk,fwdkifBuKHawGUonfh tjzpftysuf tcsif;t&mrsm; tay:wGif
tajcwnfum vGwfvyfpGm awG;ac:wifjyxm;jcif;rsKd; jzpfygaom aMumifh
uREkfyf,lqonfhtwkdif; ]wcsufvGwf} vufcHEdkif vufrcHEdkif tyxm;
[kwfavmufoifh r[kwfavmufoifhudk pOf;pm; qifjcifp&m tcsif;t&m
rsKd;ajrmufjrm;pGm yg&Sdonf[k arQmfvifhygonf/ vGefcJUNyD;aom acwfrsm;url
rd&kd;zvm t,ltqESifh uGJvJGcJUvQif y&dowfodkU wifjy&efyif cJ,Of;cJU
onfjzpf&m? acwfwGifrlum; udk,fydkifOmPfjzifh EIdif;csdefqkH;jzwf &Jonfh
pmzwfy&dowf wkd;wufrsm;jym;vmonf[k ,kHMunfonfhtavsmuf pGefUpm;
wifjyvdkufaom tawG;tac:rsm;vnf; yg&Sdygonf/
woufwmrSwfwrf;udk a&;om;&m uREkfyf\ ta&;tBuD;qkH;jzpfaom
&nf&G,fcsufrSm i,f&G,fEke,fpOftcg aysmfaysmfaecsifwwf ]vlpkH}wa,muf
jzpfcsifonfh ]vla&Smf} wa,mufonfyif tcsdefwefaomtcg owdw&m;&
a*gwrAk' a[mjyawmrlcJUonfh usifhpOfrsm;t& rdrd\pdwfudk apmifhMunfhum
xdef;odrf;ay;onfh tavhtusifh(MindCulture)jyKvkyfygu usrf;wwfq&m
rsm; OD;acgif;ukwf Mu&onfh avmukw&ma&;qdkif&m usrf;wapmifwzGJU
jyKpkEdkifcJUjcif;tm;jzifh

jrefrmjynfAk'bmomavmu

trSwfxif&pfatmif

pGrf;aqmifEdkifayonf wum;[k tm;us&pfapzkdU arQmfvifh,kHMunfcsufyif


jzpfyg ownf;/

a&TOa'gif;

21.10.61

'kwd,ESdyfjcif;trSm

woufwmrSwfwrf; yxrESdyfjcif;udk zwf&IMuaom pmzwfy&dowf


tcsKdUu uREkfyfonf 4if;pmtkyf 4wGJwGif azmfjycJUonf tcsif;t&mrsm;teuf
4if;wdkUoabmrusEdkifonfh

tcsuftvufrsm;udk

pmjzifh

a&;om;ay;ydkU

Muonf/ xdkolwkdUonf twKywdqdkygu pmzwfolwkdU twkcdk; enf;,lxdkuf


onfh tjzpftysuf taMumif;t&mrsm;udkom xnfhoGif; azmfjyxdkufonf[k
,lqMu[ef vuPm&Sdonf/
woufwmrSwfwrf; pmtkyf 4wGJudk a&;om;azmfjycJU&m uREkfyf\
&nf&G,fcsufrSm ]a&TOa'gif;}wnf;[laom yk*dKvfwpfOD;onf csD;usL;zG,f
aumif;aom vlwa,mufjzpfonf[l pmzwfolrsm;,lqMu&ef &nf&G,fcsuf
r&Sd/ vlcsD;rGrf;cHvdk rSwfwrf;udk a&;xkwfjcif;vnf;r[kwf/ ]a&TOa'gif;}onf
rnfodkUaom vlwa,mufjzpfonfudk opm&SdpGm o&kyfazmfjyjcif;tm;jzifh
[kwfwdkif;rSef&m rdrdtjzpftysufrsm;ESifhwuG rdrdtawG;tac:rsm;udk pmzwf
y&dowfodkUwifjy&ef &nf&G,fcsufrQom&Sdygonf/ tcsKdUae&mrsm; uREkfyf
onf &SufzG,f&maumif; aom rdrd\nHUzsif;rIrsm;udkyif pmzwfolwkdUtm;
ruG,fr0Suf? rzkH;rzdyJ &dk;om;pGm wifjycJUygonf/ uJU&JUcsifvQifvnf;
uJU&JUMuap? ajymifavSmifcsifvQifvnf; ajymifavSmifMuap[k oabmxm;um
[kwfrSeforQ twdkif;omwifjycJUygonf/
tcsKdUaom twKywdpmtkyfrsm; pma&;q&onf aumif;ayhqdkaom
t&nftcsif;rsm;ESifhawmufajymifaom

tjyKtrlrsm;udkom

azmfjyavh&Sd&m

rdr\
d tjzpftysufudk rdrdudk,fwdkif a&;om;azmfjyonfh woufwm rSwfwrf;
pmtkyfwGif

xdkuJUodkUjyKrlygu

twKywda&;om;enf;

tpOftvmudk

em;vnfaomy&dowf\uJU&JUoN*FKd[ftjypfqkdjcif;udk cH&zG,f&m&Sad yvdrfYrnf/


10

uREkfyfonf vufcH&&Sdxm;onfh txufygjypfwifpm rsKd;udk onf;cH&rnf


jzpfaomfvnf; nHUzsif;rIrsm;udk jrKyfxm;&ef vlcsD;rGrf;p&m toufwm
rsKd;udkomvQif

a&;om;azmfjyrdygu

yg;&nfeyf&nf&Sdaom

y&dowf\

jypfwifuJU&JUjcif;udk aMumufvSygonf/
twKywd

pmtkyfrsm;teufwGif

ausmfapmxif&Sm;qkH;jzpfaom

]abmhpf0Jvf}\ ]a'gufwm*Refqif}pmtkyfwGif pma&;q&m abmhpf0Jvfonf


rdr\
d nHUzsif;aom tcsufrsm;udkazmfjy a'gufwm*Refqif\ awmufajymif
aom ajymykHqdkykH pum;vkH;rsm;udkum; wavQmufvkH;azmfjycJUonfhtwGuf
pma&;ol abmhpf0JvfrSm vlnHUwa,muf[l xifrSwfzG,f&mjzpfoGm;\/
odkU&mwGif ol\ twKywdpmtkyfrSm urmay:wGif a&;cJUMuorQaom
twKywdrsm;teuf
tjcm;tjcm;aom

t*Fvdyfbmomjzifh

a&;om;onfh

twKywdpmtkyfrsm;xuf

aumif;rGefygayonf[k

urmausmf

4if;pmtkyfonf

tjywftouf

pma&;q&mBuD;

omvGef

raumav;u

azmfxkwfcsD;usL;cJUavonf/ uREkfyfrSmvnf; ]nHUvQifnHYyap?pmtkyfaumif;


vQif awmfNyD}[k oabmxm;rdygaMumif;/
a&TOa'gif;
19-6-68

11

q&mBuD;a&TOa'gif;
woufwmrSwfwrf;ESifh tawG;tac:rsm;
yxrydkif;
uREkfyf\rSwfwrf;
vlwa,mufonf pkHaxmufrif;BuD;xH tvkyfavQmufxm;onfhtcg
rif;BuD;onf xdkvl\ Oy"d&kyfudk oabmusonfESifh 4if;\t&nftcsif;udk
prf;oyf

oifhawmfvQif

&mxl;cefUxm;vdkaomtBuHjzpf\/

okdUjzpf

rif;BuD;onf rdrdodvdkaom yk*dKvfwOD;\trnf? ae&yfESifh tvkyftudkifwkdU


udkajymjyNyD;vQif xdkyk*dKvftm; rsufpdatmufrS taysmufrcHyJ aeUa&mnyg
t&dyfozG,f wG,fuyfvkdufygvsuf 4if;ajymorQ vkyforQ tvkH;pkHudk
rdrdxHodkU tpD&ifcHpm wifydkU&rnfhtaMumif; ajymjyav\/ tvkyfavQmuf
xm;aomvlonf rif;BuD;odvdkaom yk*dKvfESifh rdwfaqGvnf;r[kwf? &efol
vnf;r[kwfav&um;

xdkyk*dKvfajymorQ

vkyforQwkdUudk

rdrdjrif&onfh

twdkif;? Mum;&onfhtwdkif; wdusrSefuefpGma&;om; tpD&ifcH&ayvdrfhrnf/


raumif;aom tcsif;t&mrsm;udk zkH;zdjcif;vnf;r&Sd? aumif;aomtcsif;t&m
rsm;udk csHUxGifjcif;vnf;rjyK? csD;ajrSmufjcif;vnf;rjyK? acsmufwGef;jcif;vnf;
r&Sd? rdrd\ tjriftMum;twdkif; &dk;om;pGm tpD&ifcHayvdrfhrnf/
xdkenf;wlpGm

uREkfyfrSmvnf;

rdrdtaMumif;udk

a&;om;&mwGif

txufyg pkHaxmufavmif;uJUodkU oabmxm; tom;vnf;r,l? &Sufvnf;


r&Suf? [kwfrSeforQudk ]t&if;wdkif;} a&;om;azmfjy&efBuH&G,fyg onf/
12

pkHaxmufavmif;onf xdkyk*dKvf\ pdwftBuHrsm;udk odEdkifcGifh &Sdrnfr[kwf


ay&m?uREkfyfrSmrl rdrdtBuHtpnfESifhpdwful;rsm;udkygod&onfjzpf pkHaxmuf
\ tpD&ifcHpmxuf jynfhpkHEdkifcGifh &Sdygonf/ rnfolrqdk EIdufEIdufcRwfcRwf
ppfaq;vkdufonfhtcg taumif;csnf;vnf; rjzpfEdkif/ tqdk;csnf;vnf;
rjzpfEkdif/ taumif;ESifhtqdk; (tenf;ESifhtrsm;) a&m>yrf;vsuf &Sdjcif;udkom
awGU&ayvdrfhrnf/

uREkfyfudk,fvnf;

enf;twl

taumif;ESifhtqdk;

a&maESmvsuf &Sd&rnfomjzpf&m aumif;aomtcsuftvufrsm;udk azmfjyonfh


tvSnfhwGif ]*kPf,lonf} odkUr[kwf ]<um;0gonf}[l olwyg;pGyfpGJrnf
udkvnf; raMumuf? raumif;aom tcsuftvufrsm;udk azmfjyonfhtvSnfh
wGif ]w,fa&SmfwJU vlyJ}[l olwyg; uJU&JUrnfudkvnf; r&Suf? aumif;vQif
aumif;oavmuf? raumif;vQif raumif;oavmuf &dk;om;pGm wifjyvdrhfrnf
jzpfygonf/
rSwfwrf;udk a&;om;&m uREkfy\
f &nf&G,fcsufrSm aumif;aom
tcsif;t&mrsm; twGufolwyg;wkdU\ txifBuD;jcif;cHvdkaomaMumifhr[kwf?
raumif;aom tcsif;t&mrsm;udk azmfxkwf0efcHvdkaomaMumifhvnf;r[kwf?
aumif;aomtcsif;t&monf
a&mufvmonf?

uREkfyftwGif;okdU

raumif;aom

tb,ftaMumif;aMumifh

tcsif;t&mrsm;onfvnf;

uREkfyf\

tZswoEmefodkU b,fykHb,fenf; a&mufvmonfqkdjcif;udk (vlUobm0


avhvmjcif;taejzifh) xif&Sm;atmif azmfjyvdkaomaMumifhrQom jzpfygonf/
uREkfyf\ vufawGUt&qdkygrl vlow0gonf b0oHo&m tqufqufrS
ygcJUonfh OmOfuav;rsm;? 0goemtxkHuav;rsm;um;wbuf? ywf0ef;usif
u jyKjyifjcif;cH&csufrsm;um; wbuf a&maESmaygif;pyfvsuf&Sd&m uREkfyf
tzkdU&m rnfonfum; twdwf\zefwD;csuf jzpfonf? rnfonfum;

13

ypKyefb0\ jyKjyifrI jzpfonfqkdjcif;udk (OmPfrSDoavmuf) ydkif;jcm;a0zef


wifjyvdkjcif;jzpfygonf/ vdk&if;tcsKyf uREkfyftaMumif;udk uREkfyfa&;om;
azmfjyjcif;jzpfapumrl (trsKd;orD;pma&;q&mwOD;u a0zefzl;onfhtwkdif;)
igwnf;[laom pdwfxm;rygyJ tjyifvlwa,muftaejzifh a&;om;zkdUBudK;pm;
rnfjzpfygonf/ uREkfyf\pmigoabm(yvTm;vdkaomoabm) rnfrQavmuf
uif; ruif;udkrl pmzwfolwkdU qkH;jzwfMu&ef jzpfygonf/
uREkfyf\tjzpftysufrsm;rSm twKywd &dk;&dk;taejzifh a&;om;azmfjy
rnfqdkygu

cyf&Tef;&Tef;a&;wwfol

r[kwfcJUvQif

(a&;wwfolvnf;

&Sm;onf) ajcmufuyfNiD;aiGUzG,faumif;aom taMumif; t&mrsm;yg&Sdwwf


onfjzpfaomaMumifh tjzpftysufoufoufrQru tawG;tac:rsm;vnf;
oufqkdif&mae&mrsm;wGif xnfhoGif;azmfjy&ygonf/ uREkfyf\tawG;tac:
rsm;rSmvnf;

(rSefuefjcif;?

rrSefuefjcif;udk

tyxm;)

tpOftvm

ynm&Sdrsm;\ t,ltqrsm;ESifh uJGvJGrIrsm; &Sdvdrfhrnfjzpf&m rnfonfu


obm0us rusudk pmzwfolwkdU pOf;pm;p&m &Sdjcif;tm;jzifh pdwf0ifpm;zG,f
jzpfvdrfhrnf[k arQmfvifhygonf/
a&S;OD;pGm rSwfrdaomt&m
tjcm;wae&m uREkfyfonf vljzpfvmonfrSp a&S;OD;pGm rSwfrdaom
tcsif;t&mrSm ar;aphuGJ woufywfvkH; xif&Sm;aom trSwftom;wck
jzpf&avmufatmif

trm&Gwf

xifjcif;taMumif;udk

a&;om;cJUbl;&m

xdkUaemufwGif xyfrH aphaphawG;jyefaomtcg 4if;xuf tvsifusaom


tjzpftysufwckudk

owd&rdygonf/

uREkfyfrSm

om;OD;jzpf

'kwd,

arG;zGm;onfh uREkfyf\ESronf uREkfyfxufokH;ESpfcefUi,f&m taemufwdkif;

14

jynfrsm; 7v? 10vrQom rdcifEdkUudk wkdufauR;Muonfqdk aomfvnf;


uREkfyfrSm ESpfESpfausmfrQ EdkUpdkUcGifh&ygvsufESifhyif rdbrsm;onf uREkfyftm;
]EdkUrsufom;}uav;[kqdkum

txl;*&kpdkuf

taumif;qkH;qdkaom

pm;p&mrsm;udk auR;arG;Muonf/ (xdkpOfu EdkUAl;wdkufaom tavhtx


&SdMuao;[ef rwlay/) ykpGefwkyfaMumf? 0ufom;uif? MuufaygifaMumf paom
pm;p&mrsm;onf uREkfyftwGufjzpf rdbrsm;rlum; Muuf&dk;ESifh 0ufqD
0ufacgufavmufom

pm;Muonf/

zcif\ESrrsm;?

rdcif\nDrrsm;

onfuREkfyfwkdUaetdrfodkU wa,mufwvSnfhvma&muf uREkfyftm;xdef;&ef


twGuf twlwuG aexdkifMu&m tdrfwGif uREkfyf\ t&D;wa,mufa,muf
jzpfap? ta':wa,mufa,mufjzpfap b,ftcgrQ jywfawmhonfr&Sdacs/
wcgw&H ESpfa,mufjyL; okH;a,mufjyL;yif &SdwwfMu\/ 4if;wkdUonf
uREfkyftm; txufyg pm;p&mtaumif;rsm;udk 0g;cGHMu&\/ ESruav;arG;
NyD; uREfkyfokH;ESpfom;t&G,fausmfausmf&SdonfwGif uREkfyfonf pm;p&mrsm;
0g;cGHaomt&D;rsm; ta':rsm;udk oabmrusawmhyJ rdcifcGHU&rnf[k wpmpm
ylqmjcif;udk rSwfrdonf/
uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcg waeUo rdcifu pum;pyfrdonfESifh
]]armifazodef;wkdUrsm; tpm;awmh oGm;rprf;aveJU? 0g;cGHUwJUt&G,fuwnf;u
olUt&D;awG ta':awG cGHUwmudkrBudKufbl; igudkf,fwdkif 0g;cGHU&w,f?
[kwfvJ [kwfrSmaygh? aumif;rav;awGuawmh 0g;NyD; tcsKd&nftcsKdUudk
rsKdcsMurSmudk;?

tpm;taomufrsm;awmh

i,fuwnf;u

'Davmuf

em;vnfwJU taumifyJ}}[k ajymbl;&Smonf/ uREkfyfonf tcsKd&nf rsKdcsjcif;


twGufaMumifh t&omnHUoGm;jcif;[l i,fpOfu rodaomfvnf; rdcif
0g;cGHUjcif;ESifh t&D;rsm; 0g;cGHUjcif;wkdU\ jcm;em;jcif;udk i,fi,fuwnf;u
odaMumif; rSwfrdao;onf/ uREfkyfpOf;pm;rdonfum; ]vQm}onf t&mom

15

odjcif;ESifh

pum;ajymjcif;wnf;[laom

tvkyfESpfrsKd;

vkyfwwf&mwGif

uREkfyf\ ]vQm}um; yxrtvkyf uRrf;usifvGef; 'kwd,tvkyfbuf


avQmhae[efwlonf/

tcsKdtcsOf

tief

tpyftqdrfh

tcg;rSp

aumif;raumif; t&om trsKd;rsKd;wkdUudk uREkfyfonf olwyg;wkdUxuf


tao;pdwfodwwf\/ taemufwdkif;jynfrsm; 0dkfift&uf ukrPDBuD;rsm;
onf]vQm} tpGrf;xufaom vlrsm;udk t&ufNrD;orm;

(Wine Taster)

tjzpfESifh vcaxmifaomif;ay; iSm;xm;Muonfqdk&m uREkfyf\ ]vQm}


tpGrf;rSm wbufwvrf;wGif tokH;rcsEdkifyJ pum;rajymwwfjcif;omvQif
tzwfwifvsuf&SdaomaMumifh wenf;tm;jzifh ]vljzpf&IH;onf}qkd&rnfavm
rajymwwfay/
ywf0ef;usif\
uREkfyf\

]yifudk}

jyKjyifrIrcH&ao;rD
pdwfaeoabmxm;udk

(toufav;ig;ESpft&G,f)
rdbrsm;

ajymbl;orQESifh

uREkfyfjyefvnfokH;oyfjcif;jzifh rSwfrdorQrSm uREfkyfonf rdbrsm;udk cspfvnf;


cspf aMumufvnf;aMumufwwf\/ zcifudkrl tcspfxuf taMumufu ydk
rdciftm;rlum; tcspfESifhtaMumuf tnDtrQavmuf&Sdvdrhfrnf/ wa,muf
wnf;&Sdao;aom ESruav;udkvnf; tjcm;aom armifESrrsm; cspfMujcif;
xuf ydk tvGefMuifemonf/ (MuifemykHudk wae&m azmfjyygOD;rnf/)
tvGef ]aqmh}csifwwf upm;azmfoli,fcsif;udk tvGefw&m cifrifwwf
onf/ t&G,fESifh rvkdufatmif vnfcsifywfcsifwwf cspfaomoli,fcsif;
rsm;aemufodkU waumufaumuf vdkufaewwfonf/ xkdpOfu pdwfrwdkwwf
ao;? oabmaumif;onf[k rdcifu ajymbl;onf/ udk,fvkH;udkf,faygufrSm
(rdcifpum;twkdif;) cyfzdkifhzdkifhESifh tdtdpufpuf&Sdonf/ BuD;jyif;vmaom
tcgrl ydefydef&Snf&Snf jzpfvmjcif;udk awGU& aq;jyif;vdyfudk ckHay:wifNyD;

16

aq;vdyfonfu vSdrfhvdkufouJUodkU udk,fvkH;avsmhNyD; t&yf&SnfxGufvm&


jcif;ayavm[k pOf;pm;rdonf/
tEdkifusifhcH&jcif;
uREkfyf\ uHqdk;jcif;wckrSm uav;b0rSp ausmif;xGufonfhwdkif
atmif

udk,fhxufBuD;aom

oli,fcsif;rsm;ESifhcsnf;

aygif;oif;&

tEdkifusifhjcif; tcH&qkH; wa,mufjzpfonf/ tjcif;t&monf uREkfyf\


pdwfaeoabmxm;udk woufvkH;twGuf ajymif;vJoGm;ap&onf[k ,lq\/
yxrOD;qkH;uREkfyftm; tEdkifusifhaom tdrfeD;csif; upm;azmfrSm ausmif;raerD
av;ig;ESpfom;t&G,f jzpf\/ xdkoli,fonf uREkfyfxuf okH;ESpfcefU
toufBuD; uREkfyfu olUtm; cspfvdkufykHrSm rdbrsm;ESifhcGJ olESifhtwl
tdyfcGifh&vQif tdyfEdkif\/ (um; uREkfyf\tjypf[k qdk&rnfxifonf/)
eHeufvif;vQif xdkoli,ftdrfodkU ul;oGm; pm;&kH tdyf&kHrQavmufom tdrfodkU
jyefawmhonf/ waeUywfvkH; olUaemufrS waumufaumuf vdkufaeawmh\/
okdUqdkvQif xkdoli,fuvnf; uREkfyftm; uREfkyfcspfovdk cspfcifwG,fwm
jcif;&Sdygoavm? r[kwfacs/ uREkfyf pm;p&mwck&SdvQif wa,mufwnf;
rpm;EdkifyJ olUqDodkU ,lajy;MunfjzLpGm a0pm;Muonf/ tdrf&Sdao;vQif
vnf; olu ],lacstkH;}[k ckdif;ojzifh ckd;auR;&ao;onf/ olUpm;p&m
&Sdaomtcgrlum;

uREfkyftm;

wzJUw&GJUrQray;yJ

&,fumarmumESifh

aMumifawmifMunhf pm;wwfonf/ rQavmufomqdk ygrlum; uREkfyf\


pdwf

xdcdkufjcif;r&Sdyg/ trSwfvnf;rxm;yg/ uREkfyfpm;p&m

&wdkif;

0rf;ajrmuf0rf;om ,lajy; cJGa0pm;aomufonfom jzpfygonf/ okdU&mwGif


0rf;enf;zG,ftaumif;qkH;aom tjyKtrlrSm xdkoli,fonf uREkfyfESifh &,fum

17

armum aysmf&TifpGm upm;ae&jcif;xuf uREkfyfidk,dkae onfudkjrif&vQif


omoabmus[ef&Sd\/ olu jrif;pD;csifonfqdkvQif uREkfyfrSm rEdkifhwEdkif
ESifh

ausmydk;&\/

ESpfa,mufpvkH;

aysmfMu

w[D;[D;&,f

\/

twefMumaomf xdkoli,fonf pdwfazmufjyefvm ]][JUjrif;-aES;w,fuG?


jrefjrefajy;}}[k

qdkum

uREkfyf\

ajcovkH;rsm;udk

ol\ajcaxmuf

jzifhcwfav&m uREkfyfvnf; ',D;',dkifESifh wwfEdkiforQ jrefjrefajy;&\/


txJrSyif

olu

tm;r&ao;yJ

ausmay:odkUjyefwufNyD;vQif

0g;jcrf;wacsmif;udk

uREkfyf\aygifrsm;udk

w&GD;&GD;

qif;,l
&dkufav&m

uREkfyfrSmajy;,if; [yfxdk;vJ idk&ygawmhonf/ wGifrS olu tm;&yg;&


[uf[ufyufyuf &,farmavawmhonf/
xdkoli,fonf uREkfyftm; txufygenf;ESifhwuG rsm;pGmaom tjcm;
enf;rsKd;pkHwkdUjzifh

tEdkifusifhavh&Sd\/

uREkfyfonf

ol\

nOf;yef;

ESdyfpufenf;ESifh wuG rdbrsm;tm; rwdkifwef;yJ Budwf cHcJU\/ tu,f


wdkifwef;cJUaom olESifh rupm;&awmhyJ wm;jrpfvdrhfrnf[k uREkfyfodaom
aMumifhjzpf\/ wcgw&H uREkfyf\rdcifu idkoHMum;ac:vdkuf&m olu
]]a[haumif rsuf&nfawG okwfoGm;uG}}[k ajymonfESifh rsuf&nfrsm;udk
vkHcsnfjzifh okwfum rdcifa&SUodkU [efvkyf 0ifoGm;&avonf/
waeUo xdkoli,fESifh uREkfyfonfavSum;ay:&SdpOfolonf rawmf
wqjzpfav[efESifh uREkfyftm; avSum;ay:rS wGef;csvdkufojzifh ajrBuD;ESifh
OD;acgif; aqmifhrdum tawmfemoGm;\/ ]]a[haumifridkeJUuG}}[k olu
ajymaomfvnf; emusifvSaom a0'emaMumifh wtm;[pf idkvkdufrd&m
uREkfyf\

rdcifajy;vm

acsmus&ygonf}}[k

tjzpftysufudk

ajymvkdufonf/

ar;ojzifh

uREkfyf\rdcifrSm

]]avSum;ay:rS
zcifESifhrwl/

pdwfwif;ol wa,mufjzpf uREkfyf\OD;acgif; 'Pf&m &Sdr&SdMunhfNyD;aemuf

18

aoG;xGufoH,dk rawGU&onfESifh ]]udk,fhzmom aqmhvdkU cdkufrdwmrsm;


'gavmufBuD; idk&ovm;}}[kajym\/ wGif uREkfyftm; tjypfwifaom
t"dym,foufa&mufonfESifh

rcHcsifaomaMumifh

]]udk,fhbmomr[kwfbl;

tar&JU? [dkaumifu wGef;cswm}}[k vTwfueJ ajymrdavonf/ xdktcg


rdcifonf a'gowBuD;ESifh [dkaumif\OD;pGef;zkwfudk qGJESDrfum ausmudk
okH;av;csuf xkavonf/ 4if;aemufuREkfyfudkqJGac: tdrfodkUjyefvmMu
onf/ [dkaumif\rdcifESifh tpfrrsm;rSm ig;pdrf;onfrsm;jzpf tdrfr&Sdckduf
jzpfav&m aps;rSjyefvmMuaomtcgwGif [dkaumif\wdkifwef;csufaMumifh
tdrfeD;csif; &efjzpfMuavawmh\/ uREkfyf\rdcifrSm eef;wGif;ol jzpfaomfvnf;
a'goBuD;aomtrsKd;jzpf jzpfrdvQif ravQmhcsifwwfaom 0goemtwdkif;
ig;pdrf;onf

om;trdokH;a,muf

(rdcifESifh

orD;ESpfa,muf)

wkdUtm;

csHUvifhvkyfao;&m t&yfujzefajz NyD;oGm;&onf/ uREkfyftzdkU&mum;


xdkaeUrSp

[dkaumifESifh

aygif;oif;cGifh

ra&awmhacs/

odkUaomf

rdbrsm;\trdefUudk rawmfvSef0HUom ae&onf/ uREkfyftm; avSum;ay:rS


wGef;csaomtaumifudk pdwfremyJ ac:csifaomaMumifh pdwfxJ w&G&G
jzpfvsuf

&Sdonf/

uREkfyfrSwfrdoavmufrSm

uREkfyfonf

[dkaumif\

ESdyfpufjcif;udk wESpfcefUavmuf cHcJU&onf/

oDv&Sifausmif;
xdktcsdefrSp rdbrsm;onf uREkfyftm; [dkaumifESifh raygif;rdap&ef
pmoifausmif;okdUydkUavawmhonf/ ausmif;rSm oDv&SifBuD;wyg;wnfaxmif
xm;onfhpmoifausmif;jzpfav&muREkfyfxuf&SpfESpfcefUBuD;aom (rdcif\nDr)

19

ta':wa,mufESifhtwl ausmif;wuf uREfkyftm;umuG,fapmifha&Smufay;


avonf/ ausmif;ol ausmif;om;rsm;teufwGif uREfkyfyif ti,fqkH;jzpf
ausmif;om;BuD;rsm;u xdyfxdk;? acgif;ykwf vkyfcsifMuaomfvnf; ta':
ausmif;ol\umuG,frIaMumifhxkdausmif;tawmfoufomcGifh&cJUonf/okdUESifh
yif uREkfyf\ta': ausmif;rwufaom waeU ausmif;om;BuD;rsm;onf
uREkfyftm; 0dkifusDp,fMuonf/ rdbrsm;onf xdkacwfu cspfwwfaom
rdbrsm;\xkH;pHtwdkif; uREkfyftm; uwDyga&TaZmowfonfh (Zmwfrif;om;
rsm;0wfaom) abmif;bDuav;jzifh qifjyifxm;&m ausmif;om;rsm;onf
uREkfyf\

ajymifvufaom

uwDygabmif;bDudk

rsufrkef;usKd;Muonfh

vuPmESifh abmif;bDtem;uGyf a&TcsnfrQifrsm;udk qGEIwfMu\/ tcgwkdif;


rlum; ta':\umuG,frIaMumifh a&TcsnfwrQifwavrQom tEkwfcH&\/
ta':rygaom xdkaeUrl ausmif;om;tm;vkH; 0dkif Ekwf,lvdkufMuaom
aMumifh tem;owfaom a&TcsnfwrQifrQ rusefawmhyJ uwDygabmif;bDcsnf;
ikH;wdwdESifh tdrfodkUjyefvm&avonf/ rdzrsm;onf tvGefrcHcsi oDv&Sif
BuD;tm; wkdifwef;av&m oDv&SifBuD;onf uREkfyfu vufnId;xkd;jyaom
ausmif;ol ausmif;om; tm;vkH;udk&dkufavawmhonf/ xkdaeUrS t&dkufcH&
aomausmif;om;rsm;onf

uREkfyftm;

&efnId;zGHUMuonfhvuPmESifh

ta':tvpfwGif xdk;MuacgufMuav&m uav;uwnf;u tawmftwefESifh


ridkwwfoljzp BudwfcHcJU&onf/
[dkaumif\ ESdyfpyfjcif;rS vGwfcUJ&NyDqkdaomfvnf; wa,muf\vufrS
trsm;\vufodkU a&muf&jcif;jzpf uREkfyfrSm ausmif;om;t&G,f uav;tm;
vkH;udkrkef;csifovdkvdk jzpfvmcJUavNyD/ uav;tcsif;csif; awGU&onfhtcg
vnfyif;udkajy;zufcsifaom pdwfrsKd;&SdcJU&mrS rouFmaom pdwfrsKd;ESifh
cyfa0;a0;rS vSrf;Munfhaom tjzpfrsKd;odkU ajymif;vJvmcJUavNyD/

20

uREfkyfonf i,fpOfu tjzpftysufrsm;udk jyefajymif;qifjcifonfhtcg


(azmfjyvwHUaom tjcif;t&mrsm;aMumifh) rdrdukd,fudk ]jzLaumif}ESifh EIdif;
,SOfrdonf/

jzLaumifonf

rnfolUtm;rQ

&efrljcif;r&Sdaomfvnf;

]tem;ruyfcJUeJU? wG,fvkdufr,f}qkdaom taejzifh udk,f&Sdaom ql;rsm;udk


axmifxm;wwfonfqdk&m uREfkyfrSmvnf; [dkaumifESifh qufqH&bl;jcif;w
csuf? oDv&Sifausmif;om;rsm;ESifh qufqH&bl;jcif;wcsufaMumifh uREkfyf\
obm0wGif ql;uav;ESpfacsmif; aygufvmcJUavNyD/ onfrSm yxrqkH;
aomql;ESpfacsmif;jzpfav&m a&SUtzkdUwGifvnf; rQru cRefxufaom
ql;rsm;jzpfay:vmykHudk tqifhqifhazmfjyygOD;rnf/
av;ig;ESpfom; t&G,fyif uREkfyfonf uav;tcsif;csif;tay:
cspfcifpdwf ayghavsmhvmcJUaomfvnf; uREkfyf\rdbrsm;ESifhywfoufrlum;
uREkfyfuvnf; tvGefcspf 4if;wkdU\ cspfjcif;udkvnf; ,kHrSm;oHo,
r&Sdacs/

uREfkyf\ESruav;tay:

uREkfyfMuifemjcif;udk

txufwGif

t>rufrQ azmfjycJU&m 4if;ESifhywfouf uREkfyf\pdwf xdckdufcJUbl;ykHludk


azmfjy&ayOD;

rnf/

tcsKdUuav;rsm;onf

i,fpOfu

tvGefaumif;

BuD;jyif;vmrS qkd;wwfykH? tcsKdUrSmvnf; i,fpOfu tvGefqdk;wwfMu


BuD;umrSaumif; wwfykHwkdUudk vlB uD;rsm; ajymavh&SdMu\/ ESruav;rSm
BuD;jyif;vmaomtcg tvGefaumif;aomfvnf; i,fpOfurl tvGefqkd;vS\/
(uG,fvGef&SmonfrSm ESpfaygif; 30ausmfNyD/) ESruav;onf nwdkif;wGif
apmapmtdyfwwf

oef;acgifausmfaom

vuPmESifhwusnfusnfyl

qmwwf\/

tcsdefwGif

tdyfa&;0onfh

[dk[mpm;csifonf?

onf[m

pm;csifonf ponfjzifh em;ylem; qmvkyfwwf rdcifu acsmhcsnfwcg


acsmufcsnfwvSnfhjzifh odyf&\/ wcgw&H jrefjreftdyf wcgw&Hvnf;
wtDtDESifh

tMumBuD;

idkaewwf\/

21

wno

uREkfyfonf

ESruav;idkoHaMumifh

Edk;vm

Munfhvkdufaomtcg

uav;rSm

tdrfjyifodkUa&mufae rdcifESifhzcifwkdUu tdfrftwGif; wHcg;teD;rS &yfum


]]rwdwfbl;vm;?

wdwfrSzGifhay;r,f}[kajym&m

uav;url

]csrf;vSygNyD?

zGifhay;yg? zGifhay;yg}[k idkvsufomajym\/ tidkrwdwfacs/ &moDum;


aqmif;Owk&moDjzpf
jcif;udkrSwfrd\/
]]wdwfav?
tdrfjyif

uREfkyfudk,fwdkif

uav;uvnf;idk?

rwdwfbl;vm;?
ESruav;\

apmifNcKHxJ

rdbrsm;uvnf;

rcsrf;bl;vm;}[k

auG;vsuf&Sd
wHcg;zGifhray;yJ

ar;vsuf&Sd&m

csrf;at;&SmvSrnfh

tjzpfudk

uREfkyfrSm

oem;vSojzifh

apmifNcKHxJ wdwfwqdwf Budwfum rsuf&nfrsm; &TJatmifidkrdonf/ rdbrsm;


tm; awmif;yefay;zkdU rqdkxm;bd uREfkyfEdk;aeonfhtjzpfudkyif rodap0HUay/
wGif

om;orD;rsm;udk

tvGefcspfcif

wwfonf[k

,lqonfh

(,ckwkdifvnf; ,kHrSm;jcif;r&Sdyg/) trdtzrsm;tm; ESruav;tm; nSOf;qJESdyf


pufMuonf[laom

txifuyfa&mufvmojzifh

uREfkyfrSm

pdwfxJwGif

tvGefraumif;vmyJ wwd,ql;wacsmif;aygufvm&jyefygonf/
,ckrS zGifhajymjcif;
odkU a&;om;jcif;twGufaMumifh rdbrsm;tay: uREkfyfpdwfxm;ykHudk
pmzwfolwdkUtxifvGJrnfpdk;ojzifh &Sif;vif; azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf
txufyg tjzpftysufudk rdcif zcifwkdUtm; vnf;aumif;? uG,fvGefoltm;
vnf;aumif;? ,ck &Sdaeaom nDwa,muftm;vnf;aumif;? tjcm;olwpkH
wa,muftm;vnf;aumif; woufywfvkH; wBudrfwcg wcGef;wyg'rQ
zGifhajymjybl;jcif;r&Sdonfum;rSefygonf/ woufvkH;rajymyJjrKHxm;cJYygvsuf
,ckrS xnfha&;&jcif;rSm uREkfyf\ pdwfajymif;vJykH tjcif;t&mrsm;udk jynfhpkH

22

atmifazmfjyrnf[k azmfxkwfaMunmxm;cJUonfhtwkdif; vlUobm0udkwifjy


vkdaomaMumifh jzpfygonf/ 1930 jynfhESpf yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif uREkfyfwkdU\
tdrfom;tm;vkH;onf (rdcifvnf;ygonf) tdrfay:rS qif;ajy;Mu vrf;r
BuD;ay: av;bufaxmufolaxmuf ?0rf;vsm;arSmufolarSmuf &SdaeMu pOf
uREkfyfonf vIdif;rsm;ozG,f tvdyfvdyfxvsuf&Sdaom ajrBuD;udkjrif&
tm;ri,fpbl; i,frdonf/ tm;i,fjcif;um; tcdkiftrmqkH; [l pdwfcs
,kHMunfx;onfh [myx0DajrBuD;udk,fuuJUodkU vIyfcgaevsifigonf
tb,frSm aep&m&sdawmhtHUenf;[laom pdfwful;0ifvmjcif;amumifh jzpf\/
xkdnOfhuvnf;

uREkfyfESifh

ESruav;wkdUtm;

cspfcifrIESifh

ywfouf

vkH;0'Gd[ oHo,r&SdcJUbl;ojzifh tvkH;pkH ,kHMunftm;udk;aom rdbESpfyg;wkdU


udk,fwdkifu ESruav;tm; (uREkfyf\txift&) &ufpufpGmjyKrljcif;udk
rsufpdESifh udk,fwkdifjrif&aomtcg &ifxJqdkU cdkudk;&mrJU jzpfoGm;cJU&
ygonf/ uREkfyfajym&Jygonf/ rdbESpfyg;tay: uREkfyfpdwfemjcif;vnf;
r[kwf? pdwfqkd; jcif;vnf;r[kwf? pdwfxJ tBuD;tus,ftHUtm;oifh
]b,fhES,fygvdrfh?

b,fvkdygvdrfh}

pdwftm;i,frdjcif;rQom

tp&Sdojzifh

jzpfygonf/

txyfxyfar;um

twGufaMumifh

uREkfyf\

obm0ql;wacsmif;xyf aygufvmjcif;um; trSefjzpfygonf/


pdwfwkdpjyKjcif;
aemufwaeUeHeuf uREkfyftdyf&mrS xaomtcg EGm;EdkUonf ykPm;r
a&mufaeavNyD/ rMumao;rDu uREkfyftenf;i,f rusef;rrmjzpfonfESifh
OD;av;wa,mufu MuufjzLuav;waumif ]crJ}ay;xm;&m uREkfyfonf
MuufjzLuav;udk tvGefcspf wayGUayGUwydkufydkufESifh upm;avh&Sd\/

23

rusef;rrmNyD;cgpjzpf rdbrsm;onf uREkfyftm; aeUwdkif; EGm;EdkUt0ufom


aomufapav&m ykPm;rxHrS eHeufwdkif; EGm;EdkU,l&efrSm uREkfyf\wm0efjzpf
\/ uREkfyfonf ykPm;rudkjrif EGm;EdkUxnfh&ef ZvkH,lNyD;vQif ykPm;ra&SUcs
xm; rsufESmopfpOf ykPm;ronf EGm;EdkUudk csifhxnfhNyD;aemuf xGufoGm;
\/

uREkfyfonf

rsufESmopfNyD;aemuf

EGm;EdkUZvkH&Sd&modkUavQmufvm&m

MuufjzLuav;onf ZvkHxJrSEGm;EdkUudk EIwfoD;jzifhESpfum aomufaeonfudk


awGU&\/

wGifuREkfyfonf

Muufuav;udkzrf;

ajrBuD;ay:okdU

aygufvkduf &mraoaomfvnf; qefUiifqefUiifESifh twefMumcH&&Smonf/


rdbrsm;onf uREkfyf\&ufpufaomtjyKtrludk jrifMu tHUtm;oifhum
wa,mufrsufESm udk wa,mufMunfhaeMu\/ vludkaomfvnf;aumif;?
wd&pmefudkaomf vnf;aumif; &uf&ufpufpuf jyKvkyfjcif;rSm tBudrfonf
yxrtBudrf

jzpfonf[k

rdcifuajym

]]Muufuav;aomufvdkU

b,favmufukefoGm; rSmvJ om;&,f}}[k qdk\/ uREkfyfjyKvkdufjcif;rSm


rdcifxifonfhtwdkif; EGm;EdkU udk ESajrmaomaMumifhayavm? ,refnOfhu
ESruav;\ jzpftifudk jrif& ojzifh pdwfwkdvsuf&SdaomaMumifhayavm/
odkUwnf;r[kwf xdktaMumif;ESpf &yfaygif;pyfjcif;aMumifhayavm rajymEdkif
atmif&Sdygonf/
rJtdk;wef;&yfuGuf
uREkfyfwkdUonf xdktcsdef rEav;NrdKU oif;csKdif;awmf wHwm;ajrmuf
buf

a&Twacsmif;eHab;&Sd

rJtkd;wef;&yfuGuf

aexdkifvsuf&Sd&m

zcif\tvkyfrSm ydef;wef; zdeyfaxmifq&mjzpf tvkyform;av;ig;a,muf


&Sdavonf/ xdk&yfuGufom;rsm;rlum; csnfMurf;udk rJe,fqdk;aomtvkyfjzifh

24

toufarG;Mu 4if;&yfuGufrSmvnf; rJUtdk;wef;[k ac:wGifjcif;jzpfavonf/


a&Twacsmif; urf;yg;wGif tvkyform;toD;oD;onf 0rf;bJOtkd;BuD;ESpfvkH;\
tv,frS xdkifvsuf vufrsm;jzifharTum rJe,fqdk;jcif;tvkyfudk woDwwef;
BuD; vkyfMuonfrSm (uREkfyfwkdU uav;oli,frsm;tzkdU) aysmfp&mBuD;[k
xifcJUrdonf/ (rMumao;rDu 4if;&yfuGufodkU tvGrf;ajy oGm;Munfh&m
a&S;u rJtdk;wef;ESifhrwlawmhyJ rJe,fqkd;aomtvkyfudkvnf; wOD;wa,muf
rQ vkyfudkifonfudk rawGUcJU&ay/)
&yfuGufuav;\ xl;jcm;csufwckudk azmfjy&ayOD;rnf/ rEav;
NrdKUBuD; awm&Gmrsm;rS ajymif;a&TUvmMuonfh tdrfaxmifonfrsm; onf
olU&GmESifh

olUtpk

OruGJ

odkufrysuf

aygif;pkaexdkifavh&SdMuav&m

tcsKdUaomt&yfrsm;ESifh ]0if;}rsm;rSm 4if;wkdUaexdkifcJUonfh rlv&Gmtrnfrsm;


jzifhyif

rSnfhac:Muavonf/

Oyrm-&GmomrS

ajymif;vma&TUvmaom

vlrsm;aMumifh ]&Gmomwef;}[l vnf;aumif;? acgawm&GmrS ajymif;a&TUvm


Muaom olrsm;aMumifh ]acgawm0if;}[lvnf;aumif; rSnfhac:Muavonf/
rJtdk;wef;&yfuGufrSmrl

tvkyftudkifudk

tpJGjyK

rSnfhac:Mujcif;

jzpfaomfvnf; 4if;t&yfol t&yfom;rsm;rlum; tm;vkH;vkdyif rkH&Gme,f


urf;jzL&GmrSjzpfMu
4if;t&yfom;ESifh

avonf/

uREkfyfwkdUrSmrl

tdrfaxmif

usonfESifh

ajymif;a&TUvmMujcif;jzpfavonf/
xl;jcm;csufwckrSm
jzpfaomfvnf;

tdrf&m0,fNyD;

&yfuGufol

rEav;NrdKUBuD;wGif
0wfykHpm;ykH?

zcif\ESrwa,mufu
&yfuGufom;rsm;\

ESpfaygif;rsm;pGm

ajymykHqdkykH?

aeykH

"m;wef;rS

aexdkifcJUMuNyD;

xdkifykH

tvkH;pkHrSm

rEav;NrdKUolNrdKUom;ESifh vkH;0rwl? rwlwjcm; &Sdaejcif;yif jzpfonf/


waeUo

uREkfyfonf

uREkfyfwkdU\aetdrfESifh

25

ESpftdrfjcm;&Sdaom

]t&D;}\aetdrfodkU oGm;vnf jyefvmaomtcg rdcifu ]]ighom;bmrsm;


auR;vkdufovJ[JU}}[k ar;&m? uREkfyfu ]]bdk;bdk;bwfowf[if; pm;cJU&
w,ftar}}[k jyefajymojzifh rdcifrSm [uf[ufyufyuf&,farmavonf/
(4if;t&yf trJ0rf;wGif;o;udk ]]bkd;odk;bwfowf}}[k ac:onf/) wGif
rdcifuzciftm; ]]'Dt&yfrSm MumMumaevdkU rjzpfygbl; udk&if? uav;awG
urf;jzLpum; ajymukefMuawmhrSmyJ}}[k ajymavonf/
atmufjynfqif;Mujcif;
waeUo uREkfyf\zcifonf yJcl;NrdKUe,f wm0blwm usKdufy'dkif&Gm&Sd
ol\baxG;wa,mufxHrS pmwapmif&&Sd\/ (4if;baxG;rSm rdcif\Zmwdjzpf
onfha&Tbdke,f refusnf;wkH&GmrS ajymif;a&TUoGm;oljzpf\/ refusnf;wkH&GmrSm
vnf; vuf0JokE&aMumifh acwfwGif vlodrsm;aom &Gmuav;jzpfonf/)
4if;pm atmufjynfatmuf&GmwGif a&Txnf vuf0wfvufpm;rsm; a&mif;cs
aumif;vSaomaMumifh

tjrwftpGef;

&EdkifaMumif;?

rdrduyif

ulnD

a&mif;csay;rnfhtaMumif; yg&Sdavonf/ xdktcsdefydef;wef; zdeyftvkyfrSm


cyfyg;yg;&Sdaom &moDjzpfav&m rdbrsm;onf &SdpkrJUpkuav;rsm;udk xkcGJ
a&Txnfvuf0wfvufpm;rsm; 0,f,lum om;trd om;tz av;a,muf
atmufjynfodkUqif;oGm;Mu\/usKdufy'dkif&GmokdU a&mufMuaomtcg aygifwGif
]uRJtom;rmem} ayguf rxEdkifyJ&Sd&m 4if;\baxG;u vuf0wfvufpm;
rsm;udk a&mif;csay;&efwm0ef,lrnfqdk tyfvdkuf&\/ ]uRJtom;rmem}
qkdonfrSm tvGefqkd; aowwfonf[k ajymMu\/ baxG;\ om;ESpf
a,mufwkdUonf uREkfyfwkdUarmifESrudk tvGef ]usDpm;}oefMu ESruav;
tm;wa,mufu

ypfay;vdkuf?

wa,mufuzrf;vdkuf

26

jyKvkyfMu&mwGif

rdcifrSm tonf;zdkvSonfESifh uefUuGufaomfvnf; olwkdUnDtpfudkESpfa,muf


u ]]udpr&Sdygbl; trBuD;&,f? roum ao&kHayghAsm}}[k ajymMuavonf/
uREkfyftm;vnf; xkdenf;wljyKMuao;&m uREkfyfu vufudkudkufvdkufojzifh
]]acG;uav;ygvm;[}}[k qkdum em;o,fudktykwfcH&ao;onf/ tawm
wGif;zcifrSmvnf; aornf&Sifrnfrodaom tajctae &Sdae&m uREkfyfrSm
rdcif\'kursm;udkjrif&

uREkfyf\obm0wGif

ql;wacsmif;aygufvmcJU

jyefavNyD/ rdcifrSm uREkfyfodorQ woufvkH;wGif b,ftcgrS avQmhbl;onf


r&Sd? wBudrfrl tcsKdUrdef;rrsm;uJUodkUrsuf&nfusjcif;r&Sdaomfvnf; rsufESm
wck vkH; wrsKd;jzpf BudwfcH&&Smonf/
uREkfyfwkdU a&mif;cs&ef ygvmaoma&Txnfrsm;rSm a&mufuwnf;u
baxG;(uREkfyf\bkd;av;) vuf0,fodkU tyfvkdufav&m bdk;av;onfol\vl
rsm;udk [dk&Gm onf&Gmrsm;okdU vSnfhvnfa&mif;csap\/ waeUo ypnf;rsm;
ESifhvTwfvdkufaom bkd;av;\a,mufzwa,mufonf vufarmif;wGif"m;
ESifhxkd;aom'Pf&mESifh

jyefvm

ypnf;tm;vkH;udk

vk,ljcif;cH&aMumif;

ajymavonf/ rdbrsm;rSm&SdpkrJUpkuav;udk tm;vkH;xkcJG &if;ESD;vmcJUjcif;jzpf


aomaMumifh zcifrSm temaysmufcgeD;wGifrS pdwfxdcdkuf tzsm;BuD; zsm;vm
&&Smjyefonf/ rdcifrlum; pdwfwif;oljzpf orD;uav;udk ajrSmufupm;pOf
uavmufrQ rsufESmysufonf[k uREkfyfrxifay/ (ypnf;rsm; vk,ljcif;cH&
onfqdkjcif;rSm vnfq,fjcif;rQom jzpfonf[k aemufydkif;wGif Mum;od&\/
rdcif

zcifrsm;rSm

tvGef

]&dk;}olrsm;jzpf

4if;wkdU\

woufwmwGif

okH;Budrfwkdifwdkif eifhvSatmif vlvdrfcH&jcif;udk uREkfyfrSwfrdonf/) ypnf;rsm;


ajymifonfhaemuf bkd;av;vifr,m;onf uREkfyfwkdUom;tz av;a,muf
tm;

auR;xm;&jcif;twGuf

0efav;aomaMumifhayavm?

udk,fhwludk

udk,fvdrf&jcif;twGuf rsufESmylaomaMumifhayavm rqkdEdkif/ uREkfyfwkdUtay:

27

wGif

rsufESmxm;wrsKd;jyifvmjcif;udk

qdkzG,f&mr&Sdacs/

uREkfyfyifod\/

rEav;odkUjyef&eftwGuf

rdbrsm;rSmrlum;

p&dwftenf;i,f&Sdaomfvnf;

zcif\ rusef;rmjcif;twGufaMumifh tcufBuD;BuKHaeMu&onf/


tawmtwGif; bkd;av;\om;ESpfa,mufu uREkfyfwkdUarmifESrtm;
usD;pm;vkdufMuonfrsm;rSm ,cifuxufyif rdcifu "m;ESifhckwfrnf BuHpnf
rdaMumif;ESifh aemifwGif uREkfyftm;ajymjybl;onf/ aemufqkH; rdcifzcifwdkU
pDpOfMuonfrSm temaumif;pGmrusufrcsif; zcifae&pfuREkfyfwkdUom;trd
okH;a,muf rEa v;odkU jyefESifhMu&efjzpfavonf/ cGJcgeD; rdcifonf vlpk
vufrSvGwfayNyD[k atmufarhaomaMumifhayavmrqdkEdkif? rsufESmnId;i,f
jcif;r&SdvSaomfvnf; zcifrlum;idk&Smavonf/ usKdufy'dkif&GmrS wm0blwm&kH
odkU om;trdokH;a,muf vSnf;ESifh xGufvmMu&mwGif (rnfolrQ vdkufrydkU
Mu?

zcifvnf;

rydkUEdkif&Smacs)

vrf;c&D;

vSnf;ay:rl

rdcifonf

rsuf&nfwcg ESpfcg0dkif;vmjcif;udk uREkfyfjrif&onf/ okdUaomf okwfodrf;


avmufatmifum;

r[kwf?

jyef&Iyf,lvkduf[efwlonf/

uREkfyfonf

rdcif\pdwfudkod[efESifh rjrifcsifjyK rdcif\&ifcGifxuf ayGUxm;onfh


ESruav;udk uREkfyf\&ifcGif ay:odkU a&GU,lvkdufonf/ rdcifonf uREkfyf\
tjyKtrludk

oabmusonfESifh

woufvkH;ajym

rqkH;atmif&Sdav&m

uREkfyfvnf; tm;&MunfEl;vSonf/
jyefvmMujcif;
wm0blwm&kHokdUa&mufMu vufrSwf0,f&mwGif rdcifonf vlBuD;
twGuf vufrSwfwapmifom0,f uREkfyftwGuf uav;vufrSwf r0,f
awmhacs/ tvmc&D; uREkfyftwGuf 0,fygvsuf tjyefc&D; r0,fjcif; rSm

28

ydkufqHenf;yg;aomaMumifh[k uREkfyfod&\/ okdU&mwGif blwm&kHrS rD;&xm;


tvkyform;wa,mufESifh

em;vnfrI,lxm;onf[k

aemifwGif

rdcifu

ajymod&\/ rD;&xm;qdkufcgeD;wGif blwm&kH0 apmifhvsuf&Sdaom vufrSwf


ppfESifhvJGap&ef

rdcifonf

uREkfyftm;

rD;&xm;tvkyform;\

vufodkUtyfvdkuf\/tpDtpOftaMumif;udk bmrQ em;rvnfaomuREkfyfrSm


xdkvlESifh

twlvdkufoGm;

blwm&kH\tjyifodkU

a&mufcJUNyD;aomfvnf;

w&yfwaus; wGif vlpdrf;wa,mufESifh Mum&SnfpGmae&jcif;udk&GHUonfESifh


tjyifodkUa&mufNyD; umrS rdcif&Sd&modkU jyefvm\/ rdcifurl uREkfyf\
OD;acgif;udk acgufjyefoGm; ckdif;ojzifh xGufvmjyef\/ aemufwBudrf
jyefoGm;&m cyfemem acgufvTwf vdkufjyef\/ wwd,tBudrfrlum; rdcif
emBuD;pGm

acgufvTwfvkdufav&m

uREkfyfrSm

OD;acgif;udkyGwfowf&if;

udk,fhrdcifxHodkU udk,foGm;rdjcif;twGuf tacgufcH&onfrSm em;rvnfEdkif


atmif jzpf ]b,fhES,f[mygvdrfh? b,fvkdygvdrfh} ponfjzifh tBuD;tus,f
pdwf&Ijcif;aMumifh

uREkfyf\obm0

ql;wacsmif;aygufvmcJUjyefavNyD/

taMumif;udk BuD;jyif;vmaomtcg rdciftm; uREkfyfuajymjy&mwGif


rdcifrSm

rsuf&nfrsm;

0dkif;vmonfhtxJrS

rSwfrdvdkufwmygvm;uG,f?

&,farmvsuf

tarvJpdwf&IyfvGef;

]]ighom;ES,f

vdkUa[h}}[kajymojzifh

uREkfyfuvnf; ]]uRefawmfutarhudkpdwfremygbl;? avmuBuD;[mw,fNyD;


*Gusyguvm;vdkU pdwf&IyfrdwmygyJtar&JU}}[k ajym&bl;avonf/

29

zcifa&mufvmjcif;
rEav;odkU uREkfyfwkdU om;trdokH;a,mufjyefa&muf (rdcif\pum;
t&) wvwdwd jynfhaomaeU zcifjyefa&mufvmojzifh tvGef0rf;omMu
av&m? 0rf;tomqkH; vlrSm zcifjzpf 0rf;omrItenf;qkH;rSm uREkfyfyifjzpf
avonf/ zcif\0rf;omjcif;udk em;vnfEdkifMurnf jzpfaomfvnf; uREkfyf\
0rf;omrIenf;yg;ykHudk &Sif;jyzdkU vkdayvdrfhrnf/
tcsKdUaom

rdcifrsm;onf

pD;yGm;a&;tajctaet&

usqif;aom

tcgrsm;wGif om;orD;rsm;tay:MuifemrI avsmhyg;ouJUodkU aigufvm;?


irf;vm;? &dkufvm;? ESufvm; jyKwwfMuav&m zcifjyefra&mufrD uREkfyfwkdU
om;trdokH;a,mufonf tnHHUqHk;aom [if;rsm;udkom pm;Mu&aomfvnf;
rdcifonf uREkfyfwkdUarmifESrtay:a&S;uxuf ydkMuifemonf/ rkefUyJom;
a&pmponfrsm;udkvnf;awmif;wdkif; 0,fauR;onf/ xdkUxuf ta&;BuD;onf
rSmum; uREkfyftm;vnf; ([dkaumifESifh aygif;jcif;rSwyg;) vGwfvyfjcif;
ay;xm; t&yfxJwGif vnfcsifwkdif;vnfywfcGifh&onf/ oDv&Sifausmif;
rSvnf; EkwfvdkufNyDjzpf uREkfyfrSwfrdorQ uav;b0wGif taysmfqkH;aom
uvm tpdwftydkif;wckjzpfavonf/ zcifjyefa&mufvm aom tcgrlum;
txufyg

tcGifhta&;rsm;

qkH;&IH;&acsawmhrnf[k

uREkfyfodaomaMumifh

uRwfuRwfvGwfvGwf 0rf;omjcif;r&SdaMumif;udk uREkfyfrSwfrdonf/

30

tvkyf&kHa&GUjcif;
rsm;rMumrDzcifonf tvkyform;rsm;udkjyefpk ydef;wef;zdeyftvkyfudk
jyefaumuf\/ odkU&mwGif rJtdk;wef;t&yfrSm aps;csKdjzifh tawmfvSrf;
tjcm;aomzdeyfaxmifq&mrsm;vnf; t&yfxJwGif wOD;rQr&Sdav&um;
aps;csKdxJ zdeyfqdkifxGufaom qdkif&Sifrsm;onf t&yfodkU rvmvdkMuyJ
jzpfaeMuojzifh ta&mif;yg;vS\/ okdUjzpf zcifonf aps;csKdtaemufbuf
&Sdaom

yJykyfwef;&yfuGufwGif

tdrfcef;uav;iSm;

tvkyform;rsm;ESifh

tvkyf&kHuav;zGifhav\/ tdrfcef;uav;rSm cyfusOf;usOf;jzpf rJtdk;wef;ae


tdrf tdyf&pm;&NyD; yJykyfwef;tdrfcef;rSm tvkyf&kHtwGuf oufoufjzpfav
onf/ zcifESifhtvkyform;rsm;onf xrif;udkeHeufapmapm pm;oGm;Mu
ae0ifvkeD;umrS rJtdk;wef;aetdrfodkU jyefvmMu\/ tvkyform; okH;av;
a,mufwkdUrSm rJtdk;wef;&yfuGufwGif aeMuolrsm;jzpfavonf/

vlausmif;odkUa&mufjcif;
waeUo rdcifESifhtwl eef;wGif;oljzpfcJUbl; tvGefcifrifcJUMuonf
qkdaom rdef;rBuD;wa,mufonf (touf 30 cefUrQom &Sdao;ojzifh
,cktjriftm;jzifh

rdef;rwa,muf[k

ac:&rnfjzpfaomfvnf;

xdkpOfu

tjriftm;jzifh ]rdef;rBuD;}[k a&;vkduf&onf/ xdkrdef;ronf uREkfyf\rsufpd


waeUwjcm;BuD;BuD; oGm;ykHudkvnf; azmfjyygrnf/) uREkfyfwkdUaetdrfodkU
tvnftywf vmav&m ausmif;olt&G,frdef;uav;wa,mufvnf; ygvm
avonf/

rdcifwkdUpum;ajymvsuf&SdMupOf

31

uREkfyfESifhrdef;uav;onf

upm;azmfjzpfvmMu
uREkfyfxuf

tawmfcifrifvsuf

&SdMuavNyD/

okH;ESpfavmufBuD;vdrfhrnfxifonf/

rdef;uav;rSm

{nfhonfrdef;rBuD;onf

rdcifESifh pum;ajym&mrSm uREkfy\


f taMumif;udkar;onfwGif rdcifu i,fvGef;
aomaMumifh oDv&Sifausmif; tprf;xm;NyD;rS Ekwfxm;&aMumif;ajym\/
(rdef;rBuD;rSm tysKd;BuD;jzpf ausmif;axmifpm;onf[kod&onf/) xdktcg
rdef;rBuD;u ol\ausmif;rSmtdrfawmf&mbk&m; ta&SUbuf&SdaMumif;? uREkfyf
tm;olUausmif;xm;vQif zcifESifhtwl vdkufvmnaewGifvnf; zcifESifh
twljyefEdkifaomaMumifh tvGeftqifajyaMumif; ajym\/ (yJykyfwef;ESifhol\
pmoifausmif;rSm wjyausmfausmfrQoma0;onf/) xdkUaemufrdcifu i,fvGef;
vQifausmif;om;BuD;awGu

ESdyfpufwwfaMumif;ajym&m

q&mrBuD;u

]]pdwfomcsyg cifav;&,f? uRefrudk,fwdkif apmifhNyD;Munfhay;yghr,f? rylygeJU


b,folrS rESdyfpufygbl;}}[kajymNyD;vQif uREkfyftm; olUteD;odkU ac:,lum
ausmoyf&ifoyfjzifh csKdompGmacsmharmh,if; pum;ajymav\/ uREkfyfonf
q&mr\ MuifemykH&aomtjyKtrludk oabmusonfwaMumif;? if;ESifhtwl
ygvmaom rdef;uav;tm;vnf; csufcsif;yifcifrifvsuf&Sdonfu waMumif;
aMumifh rdcifuar;aomtcg ]]ausmif;aeygr,f}}[k tajzay;vdkufav\/
ESpfoufvSaomypnf;
if;aeUnae zcifjyefvm rdcifuajymjyaomtcg ynmudktvGefvdk
vm;aom uREkfyf\zcifrSm0rf;ajrmuf0rf;omjzpf uREkfyftzdkUt0wftpm;opf
rsm; csKyfMuNyD;vQif oyf&yfatmifjyifqif ausmif;okdUtyfMuavonf/ rJtdk;
wef;ESifh tdrfawmf&mbk&m;rSm ig;ESpfom;ausmfausmfrQom&Sdao;aom uREkfyf
tzdkU&m aeUpOftoGm;tjyef c&D;jzpfaomaMumifh awmfawmanmif;ay &m

32

tjyefc&D;wGif wcgw&HzcifuwvSnfh? tvkyform;rsm;uwvSnfh yckH;ay:


wGifxrf;wwfMuavonf/

eHeufwGif

xrif;apmapmBuD;pm;

zcifwkdU

ESifhtwlvdkuf&ojzifh aeUcif;wGif tvGefqmavmifvSonfjzpf&m? rdbrsm;


onf ,Gef;xnftkyfuav;wGif xrif;[if;rsm;xnfh qdkif;uav;jzifh qGJ,l
oGm;zdkUpDrHay;Mujcif;aMumifh

uREkfyfpdwfxJ

vdkufykHrsm;udk

rSwfrdygao;onf/

,aeUwdkif

0rf;omvdkufykH?
xdkacwf

aus;Zl;wif
oHqifhrsm;

rokH;Muao;yJ ,Gef;xnftkyfBuD;rsm;jzifh bk&m;oGm; ausmif;wufacgif;&Guf


oGm;Muav&m uREkfyftzdkU tkyfti,ftpm;uav; 0,fay;jcif;twGuf0rf;om
vS tdyf&mxJrSyif wcgwcgx Munfhrdygao;onf/ rdbrsm;vnf; uREkfyf
ESpfoufjcif;udkjrifMu oabmus&Smonf/ (uREkfyftzdkU 0,fay;aom ypnf;
rsm;teuf xdk,Gef;xnftkyfuav;xuf uREkfyftm; aysmfjrL;apaom tjcm;
ypnf;udk rrSwfrdyg/)
yxr rdcif\rdwfaqGq&mrBuD;onf (vufaxmufq&mruav;
ESpfa,mufvnf; &Sdonf/) rdciftm; uwdxm;cJUonfhtwkdif;yif uREkfyftm;
txl;wvnf*&kpkdufygayonf/ uREkfyf\,Gef;xnftkyfuav;udkzGifhMunfh
[if;rsm;nHUvQif

[if;aumif;uav;

wwkH;wav

xnfhay;ojzifh

(tpm;aumif; cifrifwwfaom uREkfyftzdkU) 0rf;omvkH;qdkUrwwf aysmfvS


aus;Zl;vnf;wifrdonf/ tdrfodkUtvnfvmpOfu ygvmaom ausmif;ol
uav;ESifhvnf;

jyefqufrdojzifh

MunfEl;vSonf/

odkU&mwGifuREkfyfrSm

wausmif;vkH;wGif ti,fqkH;vnf;jzpf ta0;qkH;aom t&yfrS vm&aom


ausmif;om;uav;vnf;jzpfonf/ &G,fwlwa,muf ESpfa,muf&Sdaomfvnf;
ausmif;ywf0ef;usif aeMuolrsm;jzpfaomaMumifh aeUcif;acwausmif;qif;
csdefwGif olwkdU\tdrfodkUjyef pm;aomufMu&m uREkfyfwa,mufwnf;om

33

tkyfuav;zGifh pm;&ol&SdaomaMumifh wenf;tm;jzifh pdwf0ifpm;zG,faom


ausmif;om;uav;wa,muf[l oabmxm;avmufMuonf xifygonf/
odkU&mwGif xdkodkUum;r[kwfacs/
if;pmoifausmif;Esifhywfouf uREkfyfrauseyfaom taMumif;t&m
rsm;udk razmfjyrD auseyfaom tcsufrsm;udk azmfjyygOD;rnf/ oDv&Sifausmif;
aecJU&pOfu uREkfyftm; [dkaumif\ESdyfpufjcif;rS vGwfap&ef[laom
&nf&G,fcsufjzifh rdbrsm;u tyfxm;jcif;jzpf&m pmoif&ef i,fvGef;onfh
twGufaMumifh ausmif;wGif ]acG;0ifpm;}tjzpfESifh uREkfyf\ta':teD;wGif
xdkifae&jcif;rQom rsm;\/ tjcm;ausmif;om;rsm; pma&;MuaomtcsdefwGif
uREkfyfrSm opfom;wGif tdk;rnf;okwfxm;onfhoifykef;ay: uHUulqHjzifh
]0vkH;}rsm; a&;&jcif;udkom rSwfrdonf/ 0vkH;rS wqifhwuf&aomtcg
]ei,f}rsm;a&;&\/ ]ei,f}rsm;a&;aomtcgwGif acgif;BuD;BuD;rjzpfap&[k
oDv&SifBuD;u

ajymjcif;udkvnf;

uREkfyfrSwfrdonf/

pmtHaomtcg

]]earmAk'g}}rS rwufcJU&ao;ay/ (uBuD;) (cauG;) paom tu&mrsm;udk


roif&ao;rD }}earmAk'g}}udk a&S;OD;pGm oifay;jcif;\ &nf&G,fcsufudk uREkfyf
,ckwdkif em;rvnfao;ay/
pdwf0ifpm;aomtcsuf
oDv&Sifausmif;rS vlausmif;odkU a&mufaomtcgrl (uBuD;) (cauG;)
tu&mrsm;udk oif& (uBuD;a&;u)odkU a&mufaomtcg uREkfyf\pdwf
jzpfay:vmaom tjcif;t&mwckudk rSwfrdao;onf/ uREkfyfuJUodkU (uBuD;a&;
u) (cauG;a&c) ponfjzifh ]tH}Mu&aom uav;rsm;u wwef;? rsufESm

34

csif;qdkiftwef; (uBuD;a&uowfuuf) (cauG;a&uowfcuf) ponfjzifh


]tH}Mu&olrsm;&SdMu\/ ausmif;ol ausmif;om;tm;vkH;onf xdkacwfpmoif
ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif; atmftHMu&m tcsKdUuvnf; toHukef[pf
tHMu\/ (onfrS tusifhyg ouFef;0wfNyD; pmtHaomtcg ]][meHeH?
[meHeH}}[l tHMujcif;jzpf[ef&Sdonf/) vlausmif; uREkfyfonf q&mrBuD;
xHodkU wkdifawmjcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udkodvmonfjzpf uREkfyftay: ]npf}
aomausmif;om;qdkvQif uREkfyfxuf 2 ESpf 3 ESpfavmufom toufBuD;ol
jzpfyguzufwG,f owfavawmhonf/ npfcsifoluvnf; rsm; owfykwf
&onfrSm aeUwdkif;vdkyif jzpfaeawmh\/ wGif q&mrBuD;onf uREkfyftm;
cPcP&efjzpfaom

aumifuav;qdkum

zd&dkufawmhonf/

rdcif\

rdwfaqGjzpf vdrmap&efqkdaom &nf&G,fcsufjzifh olwyg;xuf zd&dkufjcif;


vnf;jzpfygvdrfhrnf/ odkU&mwGif uREkfyftzdkUrlum; vm;vm;rS rw&m;aom
q&mrBuD;[l rausrcsrf;jzpfcJU&onf/ aemufydkif; uREkfyfpOf;pm;rdonf
um;q&mrBuD;onf

tysKdBuD;jzpf

om;orD;rarG;bl;onfhtwGufaMumifh

uav;oli,frsm;\ jyemrsm;udk rodom;qdk&Gm;vSonf[k qkH;jzwfcsufcs


rdygawmhonf/
uREkfyf\zcif
uREkfyftaMumif;udka&;vQif
azmfjyyg

rS

uREkfyftzdkUrSm

uREkfyf\rdbrsm;taMumif;udkvnf;
&kyfvkH;ay:ayvdrfhrnf/

uREkfyf\zcifrSm

a&Tbdkawmifvuf (jrif;e,f[kac:onf/) refusnf;wkH&Gmom; OD;at&mjzpf\/


zcif\trnfrSm jrefrmjynfwGif tvGef&Sm; rMumao;rDurS emrnfwlaom
qdkif;bkwfwckudk awGU&bl;onf/ zcifESifhemrnfwlaomaMumifh vludk,fwdkif

35

udkvnf;awGUjrifvdk apumrl ,aeUwdkifrawGU&bl;ao;ay/ a&Tbkdawmif


vufudk ]jrif;e,f}[k ac:wGifjcif;rSm jrefrmbk&if tqufqufvufxufwGif
jrif;trIxrf; (jrif;wyfppfom;) rsm; xGufaome,fjzpfaomaMumifh jzpf\/
uREkfyfudk,fwkdif (jrif;yJGorm;wa,muf r[kwfaomfvnf;) jrif;0goem
ygoljzpf jrif;ESifhywf oufaom A[kokwavhvm&mwGif if;e,fom;
rsm;uJUodkU

jrif;

]tom;us}

pD;enf;taMumif;udk

em;vnfol&Sm;yg;

aMumif;awGU&\/ refusnf;wkH&Gmuav;rSm tdrfajcw&mausmf cefUrQom


&Sdaomfvnf; rif;vuf0JoE&\ Zmwdcsuf a<ua'ojzpfonfhtwGufaMumifh
vlodrsm;aom

&Gmuav;jzpf\/

(if;e,fwGif

0ufvufblwmteD;rS

refusnf;wkHESifh

a&Tbdkajrmufvuf

cifOD;blwmteD;rS

refusnf;wkH[l

&GmESpf&Gm&Sday&m uG,fvGefolZmwfrif;om; OD;zdk;pdefBuD;u rif;vuf0JokE&


arG;zGm;onfh&GmrSm cifOD;teD;rS refusnf;wkH &Gmjzpfonf[k rSm;,Gif;ajymqdk
bl;onfhtwGuf

&Sif;vif;azmfjyrnf BuHpnfbl; aomfvnf;

tvsOf;oihf

xnfhoGif;a&;om;vdkuf&ygawmhonf/

,ckrSyif

rif;vuf0JokE&

arG;zGm;onfh tdrfae&mtrSwftom;rsm;udk q&mBuD; ocifudk,fawmfrIdif;\


wdkufwGef;csuft& aemufaygufpma&;q&m uav;rsm;tm; uREkfyfnGefjy
cJU&bl;ygonf/)
*kPf,lwwfjcif;
uREkfyf\zcifrSm uREkfyfuJUodkU ]vlpkH} wa,mufr[kwf? tvGef]&dk;}onfh
tEG,ftqufjzpf bkd;pOfabmifqufwdkifatmif aot&ufudk vQmay:wGif
rwifbl;jcif;udk tom;,l ajymavh&Sdolrsm;jzpfMu\/ zcifrSm aqGBuD;rsKd;
BuD;jzpf if;e,fw0dkuf&Sd &Gmrsm;wGif ol\aqGrsKd; r&Sdaom&Gm[lr&Sdonfh

36

jyif

aqGrsKd;rsm;rSmvnf;

pm;EdkifaomufEdkif

tajctae&SdMuolrsm;jzpf

tcsKdUrSmv,fajr{u<u,f0olrsm; jzpfMuavonf/ uREkfyfBuD;jyif; &efukef


ol&d,w0dkufwGif t,f'DwmjzpfvmNyD;aemuftcGifh,l xdke,fodkU tvnf
tywf

a&muf&mwGif

vSnfhvnfum

zcifESifhuREkfyfwdkU

]]ighom;

vSnf;wpD;jzifh

t,f'DwmjzpfvmNyDuG,f}}[k

[dk&Gmonf&Gm
aqGrsKd;rsm;tm;

ajymjy&jcif;? ]]'D[mu ighnDuG,fh? 'D&GmrSmawmh olu ajrydkif&SifoaX;


wa,mufuG,fh}}[l

uREkfyftm;

ajymjy&jcif;wdkUaMumifh

zcifrSmtarm

om;&Sdawmhonf/ zcifonf rdcifESifhrwl? ol\aqGrsKd;twGuf tawmf*kPf,l


csif&Smonf/
oDaygrif;udkom arQmfMujcif;
zcifonf &Gmausmif;bkef;BuD;\ nDESpf0rf;uJGawmfoljzpf ([dkacwfu
xkH;pHtwdkif;) udk&iftjzpfESifhav;ig;ajcmufESpfcefU aecJU&m toufjynfhaom
tcgwGif &[ef;cHzdkU bkef;awmfBuD;updwful;xm;\/ awm&Gm arG;zGm;&ol
jzpfonfhtjyif bkef;BuD;ausmif;wGif ESpfaygif;twefMumaecJU&oluvnf;
jzpfonfESifh

tvGefUtvGef

]&dk;}&Smonf/

odkU&mwGif

&[ef;cHEdkifonfh

t&G,fodkU a&mufaomtcg tawmfyg;&nfeyf&nf&dSykH&aom ol\zcifonf


&[ef;cHjcif;udk tm;ray;yJ rEav;NrdKUodkUqif; oDaygbk&if\ vTwf&kH;wGif
pma&;uav;tjzpfESifh trIxrf;&ef rdwfaqGwa,mufxHwGif tyfESHvdkufav
onf/ (xdkacwfrl pma&;wkdif;tm; pma&;BuD;[k rac:Mu? ]pma&;BuD;}qdk
olrSm

vTwf&kH;wGif{&mr

0efaxmuf?
1247ckESpfwGif

xdkUaemuf

trIxrf;BuD;wa,mufjzpf

olUtxufwGif

twGif;0efjzpfvmEdkifolwa,mufjzpfavonf/)

oDaygbk&if

ygawmfrl

37

zcifrSm

t*Fvdyftpdk;&

vufatmufwGif
aemufydkif;wGif

trIxrf;EdkifcGifh&Sdaomfvnf;

(trIxrf;olrsm;vnf;

ppfuJ&mxl;txdwdk;wufMuonf/)

oDaygbk&ifjyefvmvdrfhrnf[k

zcif\trsKd;rsm;u

,kHMunfarQmfvifhMuaomaMumifh

zciftm;

t*FvdyfvufatmufwGif trIrxrf;zdkU zsufMuonf/ 1250 jynfhESpfwGif


rdcifESifhtaMumif;yg 1251 ckESpfwGif uREkfyfvlUjynfodkUa&mufvmonf/

q&mawmf\aus;Zl;
uREkfyf\t&yfrSm zcifxuf 2 vufrcefUjrifh 5ay? 10vufr &Sdaom
aMumifh trsKd;taqGxJwGif t&yftjrifhqkH; wa,muftaejzifh vljzpfvm&
onf/

zcifonf

ESdrfhcsonf/

]vl&dk;vlaumif;BuD;}wa,mufjzpf

odrfarGUEl;nHUaom

A[kokwvdkvm;onf[k

pdwfoabm&Sdonf?

uREkfyfem;vnf\/

a'goenf;onf?
aMumufwwfonf?

rdcif\tazurl

]vlnHU}

wa,muf[k xifaomaMumifh ol\orD;ESifhaumif;aumif;BuD; oabmrwl[k


uREkfyfMum;&bl;\/ odkUaomf &dk;om;ykH&jcif; wckwnf;aMumifh ay;pm;
vdkufjcif;jzpfonfqdk\/

odkUqkdaomfvnf;

acvSolwa,mufr[kwfay&m

zcifonf

awmifolrd&dk;zvm

pOf;pm;OmPf

tpOftvmwdkUaMumifh

cyfEkHEkH&SdykH&aomfvnf; rEav;NrdKU yk*Kd vfxl;wyg;jzpfoaom Nrdwfq&mawmf


bk&m;ESifY awGUqkH&onfwGifrS OmPfyGifhvif; (olUacwfESihfol) vlwvkH;
olwvkH;jzpfvmcJUavonf/ (pD;yGm;a&;udkrqdkvdk? rd&dk;zvm t,ltqrsm;udk
pGefUy,f0HUonfowd&Sdjcif;udkqdkvdkygonf/)

38

uREkfyf\rdcif
rdcifrSmrl

rif;wkef;bk&if\

aygufzGm;cJUoljzpf\/
]uGrf;tpfudkif}

]pm;awmfcJ}

xdkacwfrl

paom

(xrif;[if;csuf&ol)rS

&Sifbk&if\

trIxrf;rsm;yif

]zdeyfudkif}?

rsufESmBuD;aom

]xD;rdk;}?
acwfjzpf

xrif;[if;csuf&aom tvkyfrSm *kPfi,fonf[k r,lqMuay/ uREkfyftbdk;


\ &xl;udktaMumif;jyK uREkfyf\rdcifrSmvnf; t&G,fa&mufaomtcgwGif
]rif;ESpfyg;}wkdU\ ]pmawmfzwf}jzpfvm&onf/ t&G,fi,fao;aomaMumifh
(18ESpforD;) pmawmfzwfBuD;rsm;jzpfMuonfh ]ocifBuD;}rsm;vufatmufwGif
pmawmfzwfuav;rQom jzpfcJU&ao;aomfvnf; rdcifrSm tvGeftoHaumif;
vSonf/ uREkfyfi,fpOfu ykcufxJ tdyfrnfjyKpOf rdcifu aw;csif;qdk
ykcufvTJjcif;udk zcif\zdeyftvkyform;rsm;u em;axmifMu&aomaMumifh
uREkfyftdyfrnfhtcsdefudk apmifharQmfaeMuonf[k tvkyform;rsm;ajymMuonf/
rdcifoDqkdwwfjcif;rSm ywfysKd;? ,dk;',m;? oDcsif;BuD; oDcsif;cefUr[kwfyJ
&wk? &uef? ysKdU? tJU? tdkif ponfwkdUomjzpf cefUnm;vGef;vSaomfvnf;
toHaumif;onfhtwGufaMumifh

em;axmifaumif;jcif;udk

uREkfyfvnf;

Mum;&bl;onf/ touf 50 ausmfcefUwdkifatmif toHrysufao;ojzifh


&Hzef&Hcg uREkfyfwkdUom;orD;rsm;\ awmif;yefjcif;aMumifh qdkjy&Smjcif;
udkvnf;
tcsKdUaom

uREkfyfrSwfrdonf/
ysKdUBuD;

qkdwwfonfjzpf

rsm;udk

uREkfyfrSm

rdcif\toHudk

rdcif\oifjyrIaMumifh

0goemygaom

awmfuausatmif

rdwfaqGrsm;tay:

bl;ygonf/

39

rrSDaomfvnf;
tom;,lcJU&

a'goBuD;aomtrsKd;
zcif\pdwfEl;nHUodrfarGUoavmuf

rdcifrSm

pdwfqwfjcif;?

pdwfxufjcif;? pdwfwif;jcif;? r[kwfrcHwwfjcif;? raMumufwwfjcif;paom


tjcif;t&mwkdU&Sd\/

wae&m

rdciftm;

]a'goBuD;aomtrsKd;}[l

a&;om;bl;&m rdcif\taz (uREkfyf\tbdk;) taMumif;udkowd& a&;cJUjcif;


jzpf\/

uREkfyfi,fpOfurdcif\armifwa,muf

olUxufBuD;aom

vlwa,mufu

(uREkfyf\OD;av;)tm;

tEdkifusifhum

apmfum;vdkuf&mwGif

tbdk;onf tom;rsm; qwfqwfwkefatmif a'goxGufonfESifh xdkoludk


oGm;owfygawmhrnf[k "m;udkifvsuf xGufoGm;ojzifh aqGrsKd;tm;vkH;u
0dkif;awmif;yefMuaomfvnf;
taMumif;udkod

r&yJ&Sd&mwGif

om;ESifhtwlajy;vmNyD;vQif

xdkvl\zcifonf

tbdk;

tbdk;tm;0efcsawmif;yef

Muavonf/ okdUESifhvnf; tbdk;urausEdkifao;onfESifh apmfum;oludk,f


wkdif ESpfcsuf? okH;csufrQ ]taxmif;cHNyD;onfhaemufrS auseyfavawmhonf/
ae&m xdkom;tzajy;vmjcif;rSm tbdfk;\a'goudkaMumufom r[kwf?
]pm;awmfcJ} wa,muf[laom &mxl;udkvnf; &GHUMuykH&onf[k uREkfyf
xifrd\/ jrefrmbk&ifrsm;\ rif;rIxrf;rsm;tm; t*FvdyfvufxufuREkfyf
i,fpOfutxd av;pm;rI&SdMujcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/
tbdk;\Mo0g'
uREkfyf\tbdk;rSm uREkfyf 10 ESpfom;cefUt&G,fwGif uG,fvGefav&m
tbkd;\ pum;wcGef;onf uREkfyf\em;xJpGJxifvsuf&SdcJU uREkfyftzdkU&m
0goemwckuJUodkUjzpfvm&ykHudk azmfjy&ayOD;rnf/ waeUo tbdfk;onf

40

uREkfyf\zcifr&SdckdufwGif olUom;rsm; taMumif;udk rdciftm; ajymjyvsuf


&SdpOf ]]a,musmf;qdkwmrsKd;[m rdef;rr[kwfbl;orD;&JU? ]pkH}ap&r,f? ighom;
rsm;qdkvQif ]pkH}rS iguBudKufw,f? ighorD;&JU a,musmf;u pdwfaumif;
ESvkH;aumif;awmh &Sd&Smyg&JU? EdkUayr,fh rpkHbl;uG,fh}}[kajymbl;avonf/
uREfkyf

BuD;jyif;vmaom

tcsdef

tcGifhBuKHwdkif;

tbdk;\pum;onf

pdwfxJwGifay:vmonfcsif;jzpf olwyg;tm; xdyg;epfematmif usL;ausmf


apmfum;aom tjyKtrlrsKd; r[kwforQ umvywfvkH; tbkd;\ Mo0g'twkdif;
vdkufemjcif;aMumifh
twGufaMumifh

uREkfyfudk,fwdkif

]vlpkH}wa,mufjzpf

vmcJU&onf/

txdkuftavsmufemrnfysufapjcif;udk

0efcH&rnfjzpf

aomfvnf; uREkfyf\pdwf w&HwqpfrQ aemifw&bl;onf r&Sdjcif;udkvnf;


ajym&Jygonf/
b0wmudkajymif;vJapaom tcsuf
rdcifzcifwkdUonf aps;csKdtaemufbuf a&Twmacsmif; ajrmif;aygifteD;
&Sd &dkifwef;t&yf tdrfuav;wvkH; 0,f,l&&SdaomtcgwGif rJtdk;wef;&Sd
aetdrfudka&mif;cs yJykyfwef;ytdrfcef;udkvnf; pGefUvTwfNyD;vQif ajymif;a&GU
aexdkifMuav\/ if;&yfuGuf aexdkifaeMupOf uREkfy\
f toufwmudk
jyKjyifajymif;vGJapcJUonfh tjcif;t&mwckjzpfay:cJU\/ if;&yfuGufteD;&Sd
]av;q,fawmfrif;}ac:jrefrmrif;vufxufu

t&m&SdBuD;wa,muf&Sd&m?

if;tbdk;BuD;onf uREkfyfwkdUaetdrfokdU nwdkif;vmw&m;a[majymavh&S\


d /
xdkyk*dKvfBuD; a[majymonfhw&m;rSm Ak'bmom rd&dk;zvm a[majymMuonfh
w&m;rsKd;r[kwfyJ ]r*foHzdkvfoH} rsKd;yg&Sdav&m (xdkpOfurl tvGefqef;onf[k
,lqMuonf/)

rdbrsm;onf

]em;yg;aom}

41

yk*dKvfrsKd;jzpf

rnfonfh

q&mawmf\ Mo0g'jzpfygoenf;[k pkHprf;ar;jref;Mu&m 'udP0efwdkuf&Sd


Nrdwfq&mawmfbk&m;BuD;\ Mo0g'jzpfaMumif;od&SdMu&\/ if;q&mawmf
bk&m;BuD;\ ausmif;wGif ausmif;om;rsm;tm; oif&dk;oifpOf enf;jzifh
r[kwfyJ bmoma&;qkdif&m pmayrsm;udkvnf; wenf;wzkHoifjy onf/
*Pef;ocsmFponfrsm;

oifjyonfh

vufaxmufq&mrsm;vnf;&Sd

tpdk;&pmppfvnf;cHonf[kMum;od&onfwGif uREkfyftm; vlausmif;rS Ekwf


'udP0efwdkuf

bkef;BuD;ausmif;okdU

ajymif;a&TUtyfESHav\/

tu,f

uREkfyfonf if;ausmif;odkU ra&mufcJUvQif BuD;jyif;aomtcgwGif zdeyfaxmif


q&mwa,mufa,mufaomfvnf;aumif;? aps;csKdxJ qdkifxdkifa&mif;aom
zdeyfonfwa,mufa,mufaomfvn;faumif; jzpfvmzdkUom &Sdayonf/
bkef;BuD;ausmif;om;
'udP0efwkduf Nrdwfq&mawmf\ ausmif;odkUtyfESHaomtcg uREkfyfrSm
ckESpfESpfom; t&G,f&Sd vlausmif;rS oifykef;BuD;ukefNyD; r*Fvokwf? twGif;
atmifjcif;?

tjyifatmifjcif;paom

oif&dk;pmrsm;

ukefcJUNyD;avNyD/

if;bkef;BuD;ausmif;wGif q&mawmfonf tjcm;aom bkef;BuD;ausmif;rSmuJU


odkUoif&dk;oifpOf

pmrsm;udkroifyJ

q&mawmfudk,fwdkif

a&;pD&ifaom

pmrsm;udk oiftHMu&\/ uREkfyfrSm rSwfOmPftawmfaumif; q&mawmfu


ydkUcsaom pmrsm;udk tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;xuf &vG,fonfjzpfaom
aMumifh q&mawmfu avSmfwdkif;ajy;onfh }avSajy;uav;} [ktrnfrSnfhum
csD;usL;jcif;cH&onfESifhtwl tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;\ remvdkjcif;vnf;
cH&avonf/ ausmif;wGifvnf; uREkfyfonfyif ti,fqkH;jzpf tjcm;
ausmif;om;rsm;rSm

tenf;qkH;

q,fESpfom;t&G,f

42

&SdaeMuavNyD/

q&mawmfonf <uoGm;&mt&yfwkdif;odkU uREkfyftm; ac:oGm; y&dowfa&SU


wGif if;oifMum;xm;onfh bmoma&;pmayrsm;udk tar;tajzoabmjzifh
uREkfyftm;ar;&m uREkfyfuoGufvufpGm ajzEkdifonfhtwGufaMumifh tcsKdUaom
vlBuD;rdef;rBuD;rsm;u ]om;uav; awmfcsifonf} ]wluav;jzpfapcsifonf}
ponfjzifh awmifhw ajymqdkMujcif;rsm;udk uREkfyfMum;&\/ y&dwfowfa&SU
q&mawmfESifhuREkfyftar;tajzvkyfjcif;udk

Mum;emMu&aom

t&yfol

t&yfom;rsm;onf if;wdkU\ om;rsm;udk q&mawmf\ ausmif;odkUrxm;csif


olr&Sdoavmufjzpf\/ enf;tm;jzifh q&mawmf\ausmif;rSm ausmif;om;
rsm;pnfum;rsm;jym;onfxuf rsm;jym;vmcJU&m uREkfyfonfyif ]w,fMuuf}
uav;jzpfaecJUavNyD/ pifppfrSm tar;tajzrsm;onf uREkfyf\ OmPfpGrf;jzifh
ajzqdk&jcif;r[kwfyJ

]usufpm}rQomjzpfaomfvnf;

rdbrsm;tzdkUrl wtHUwMojzpfMu&avonf/
oifMum;ykHerlem
tar;tajzudk Oyrm wckjyygOD;rnf/
]]vl b,fhES,fa&;ovJ}}
]]va&;ESpfacsmif;iif vl}}
]]b,folUudk vlac:ovJ}}
]]&kyfemrfESpfyg;udk vlac:ygonf}}
]]&kyfb,favmuf&SdovJ}}
]]&kyf tX0DoH (28) &Sdygonf}}
]]bmudk ]emrf}ac:ovJ}}
]]pdwf? apwodufudk emrfac:ygonf}}

43

rMum;bl;aom

]]apwoduf b,favmuf&SdovJ}}
]]apwoduf 'Gdynmo (52) &Sdygonf}}
]]pdwf wck,kwf 90? tus,f 121yg; &Sdygonf}}
]]pdwf b,favmuf&SdovJ}}
]]b,fpdwf b,fpdwfrsm;wkef;}}
]]avmbrlpdwf

8ck?

a'gorl

pdwf2ck?

arm[rlpdwf

2ck

aygif;tukodkfvf12ck}} ponfjzifh 89 rsKd;aom pdwfwkdUudk a&wGuf&Gwfqdkjy&


avonf/

onfrSm

]usufpm}yifjzpfaomfvnf;

ESpfom;t&G,f

oli,fuav;wa,mufu y&dowfxJ oGufoGufvufvuf &Gwfqdkjyjcif;


udkjrifMuMum;Mu&aom

t&yfolt&yfom;rsm;u

]]'Doli,fuav;

oN*wwfaeNyD}}[k uREkfyftm; csD;rGrf;umayGUMu? zufMu? rkefUa<u;Mu


avonf/
taumif;ESifhtqdk;wGJjcif;
onfum; uREkfyftzdkU [efusvSyg\/ odkU&mwGif taumif;ESifhtqdk;
'GefwJG

jzpfwwfaomZmwm&Sifjzpfonf[k

euwfq&mBuD;wa,mufu

(aemufydkif;wGif) a[mbl;onfhtwkdif; q&mawmf\ ]vufoyfarG;} wynfh


uav;wa,muf jzpf&jcif;twGufaMumifh raumif;aom tjcif;t&mrsm;
wGJvsufvdkufygvmawmhonf/
pmawmfaom

ausmif;odkU

uREkfyfra&mufrDtcsdefu

ausmif;om;uav;wa,mufonf

uREkfyfuJUodkUyif

q&mawmfaemufodkUwaumufaumufvkduf&bl;\/
uREkfyfa&mufvmaomtcgrl uREkfyfu olUxufokH;ESpfi,f olUuJUokdUyif
q&mawmf\ tar;rsm;udkajzwwfonfjzpf aomaMumifh q&mawmfonf

44

om ]yGJusjcif;}udk vkdvm;onfESifh olUtpm; uREkfyftm;ac:avawmhonf/


odkUaom

tjcif;t&mudk

if;ausmif;om;onf

rvdkvm;Edkifonfh

vuPmESifh uREkfyftay:wGif taumufOmPfBuH[efwlayonf/


tEdkifusifhcHcJU&ykH
txufwGifazmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyfrSm (xdkacwfu ausmif;om;
oli,fwkdU\ upm;enf;jzpfonf) ]ayoD;ypfjcif;} vufajzmifhjcif;twGuf
aMumifhtrsm;tm;jzifh Edkifwwfoljzpfonf/ ydkufqHwjym;vQif ayoD; (a*:vD)
10vkH;& upm;Mu&mwGif waeUwGif ydkufqH2jym;? 3jym; ponfjzifh
aeUwdkfif;vdkyif Edkifavh&S\
d / uREkfyftm; rdbrsm;u waeUvQif rkefUzdk;ydkufqH 2
jym;ay;avh&Sd&m ayoD;ypfjcif;rS Edkif&jcif;aMumifh wyJ? ig;jym; okH;ae&\/
ayoD;ypfMu&mwGifvnf; cyfBuD;BuD; ausmif;om;0dkif;ESifh uav;0dkif;[l
ESpf0dkif;&Sd&m

uav;0dkif;wGifrl

txufygausmif;om;wa,mufrSwyg;

uREkfyfonf vuftajzmifhqkH;jzpf\/ xdkausmif;om;onf uREkfyftm; olESifh


ESpfa,mufwnf;upm;&efaoG;aqmifav&m

uREkfyfrSmvnf;

vltuav;

wa,muf r[kwfaomaMumifh jiif;y,fcJU\/ okdU&mwGif xdkoli,fonf


uREkfyfxuftoufokH;ESpfcefU
jrLcsnfwvSnfh?
uREkfyfrSm

BuD;onfjzpf

acsmufcsnfwrsKd;jzifh?

olESifhupm;&ef

uREkfyftm;

aeU&SdorQ

acsmhcsnfwcg?

uyfEl;ESyfav&um;

oabmwlrdavawmhonf/

wcgw&H

olu

npfonfESifh uREkfyfu rcHyJ owfykwfMu&mwGif 7 ESpfom;ESifh 10 ESpfom;


jzpfaomaMumifh uREkfyfyifem &IH;&avonf/ uJUodkU jzpf&zefrsm;vwf
aomf uREkfyfrSm olESifhrupm;yJvnf;rae&? upm;wdkif;vnf; &IH;&onfom

45

jzpfaomaMumifh

uREkfyf&cJUaom

rkefUzdk;ydkufqHESpfjym;rSm

wjym;zdk;rQ

rkefUrpm;&yJ olUvufxJodkU a&mufoGm;ygavawmhonf/


odkUqdkvQif

vGwfajrmuf&ef

enf;vrf;r&Sdoavm?

q&mawmftm;

tb,fhaMumifh ravQmufxm;oenf;[k ar;&ef&Sd\/ bkef;BuD;ausmif;om;


[lonfrSm bkef;BuD;tm; b,frQavmuf aMumuf&onfudk bkef;BuD;ausmif;
om;rsm;om odMuayvdrfhrnf/ uREkfyfonf q&mawmf\ vufoyfarG;wynfh
uav;wa,mufyifjzpfaomfvnf; avQmufxm;wdkufawmjcif; rjyK0HUacs/
wcgu onf;rcHEdkifvSojzifh q&mawmftm; avQmufxm;wdkifwef;&mwGif
q&mawmfonf xdkoli,ftm;&dkufzl;\/ odkU&mwGif xdkoli,fonf twGuf
aMumifhuREkfyftay: wkd;qkd;vmavm&m q&mawmftm; avQmufxm;&ef
yifr0HUyJ&Sdawmhonf/

tb,fhaMumifh

bkkef;BuD;ausmif;om;

wa,muftaejzifh

okdUjzpf&oenf;[k
q&mawmftm;

ar;ygrl

em;yl&rnfudk

aMumufonfhtwGuf[k ajzqdk&ayrnf/

ausmif;vufa0SUyGJrsm;
xkdausmif;om;onf uREkfyftay: qdk;onfxuf qdk;vmao;\/
olESifhay;oD;ypfMuojzifh uREkfyf\rkefUzdk;ydkufqHESpfjym;ukef ausmif;wufcsdef
ra&mufao;onfhtcgolu

ayoD;rsm;xkwfacs;NyD;

qufvufupm;zdkU

rsufESmcsKdaoG;av&m uREkfyfrSm olUudk&GHUonfESifh rjiif;0HUyJ qufvuf


upm;&\/ ydkufqHwjym;zdk;ta<u;wifoGm;aomtcg eufjzefwGif t&if;
wjym;? twdk;wjym;[kqdkum uREkfyfxHrS ydkufqHESpfjym;awmif;\/ ray;[k
jiif;vQif vk,l\/ ]]bkef;BuD;udkavQmufvQif rif;aoayawmh}}[k uREkfyftm;

46

Ncdrf;ajcmufao;\/ uREkfyfrSm if;t&G,fwGif rdcif\owdrsKd;r&Sd/ zcif\


aysmhnHUaompdwfrsKd;&Sd[efwlonf/
&IH;onfjzpfap?

Edkifonfjzpfap

odkUESifhyif

&G,fwlcsif;jzpfygu

tavQmhray;yJ

wG,fowfcJUbl;onfh

tBudrfaygif;vnf; rsm;cJUvSygNyD/ xdkacwfrSm acwfESifh rwlatmif


ausmif;om;csif;

owfykwfxkd;BudwfMujcif;rSm

aeUwdkif;udpjzpfonf/

q&mawmftm; ravQmufpwrf;qdk oabmwlowfykwfMuaom vufa0SUyJG


uav;rsm;rSm

waeUvQif

wyJGESpfyJG&SdNrJjzpf\/

xdkacwf

EdkifiHausmf

vufa0SUorm;BuD;rsm;jzpfMuonfh rdk;BudK;? ay:odkif;? usm;ysH? usm;euf


ponfwkdUuvnf; tdrfawmf&mbk&m;ajrmufbuf&Sd ]bk&m;ikwfwdk}teD;wGif
&kHoGif;vsuf&Sd&m

ausmif;om;BuD;rsm;onf

ausmif;om;uav;ESifh

ausmif;om;vwfrsm;udkajrSmufay; ]rif;urkd;BudK;uG? rif;u ay:odkif;uG?


rif;u

aygifjzLibuG?

emrnfBuD;rsm;rSnfhNyD;vQif
owfykwfMupOftwGif;

rif;u

tkwfESJzkwf

zkd;wkwfuG}

&G,fwlcsif;wJGay;um
if;wkdUu

ponfjzifh

xkd;owfap\/

vufa0SUqdkif;toGm;rsKd;udk

yg;pyfjzifh

wD;ay;Mu&m uav;rsm;vnf; rdkufpdwf0if oJoJrJrJ xdk;owfMuavawmh


onf/

odkUjzifh

uREkfyfuJUokdUaom

ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm

EIwfcrf;pkwfjywfjcif;? ezl;a&mifjcif;? rsufuGif;ndKjcif; ponfh 'Pf&m'Pf


csufrsm;Esifh tdrfodkUjyefMuonfu rsm;avonf/ enf;tm;jzifh uREkfyfwkdU
ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm ]wdkufMuuf}uav;ozG,f ]cGyf}zdkU OD;rav;yJ
jzpfukefMuavNyD/

trsKd;rsKd;nSOf;qJykH

47

uREkfyfonf owfykwfjcif;tvkyf ]&G,fwlvQif vlra&G;} qdkaom


tjzpfodkUa&mufcJUaomfvnf; uREkfyf\uHqdk;jcif;wckrSm uREkfyfxufBuD;aom
txufyg ausmif;om;u (uREkfyftm; remvdkonfhvuPmESifh) uyf
nOf;qJrIcH&jcif;yifjzpf\/ uREkfyfonf ol\ta<u;udk aeUwdkif; t&if;
wjym;? twkd;wjym; qyf& rkefUzkd;&aom ydkufqHESpfjym;teufrS wjym;zdk;rQ
rkefU0,frpm;&yJ tiwfae&onfhtxJ uyif ol\ta<u;rsm;onf aeUwdkif;
wufvsufom&Sd\/
ydkufqHESpfjym;cefU a<u;wifrdonfqdkvQifyif ay;qyf ajyonfr&Sd
awmhyJ wrl;? wrwf? ig;rl; ponfjzifh wufwufom oGm;awmh\/
tcsKdUaom

ausmif;om;BuD;rsm;onf

uREkfyfudkoem;Mu

uREkfyfbufrS

ckcHumuG,fajymay;Mu&m xdkw&uftwGufom uREkfyftzdkU oufom&m&


rkefUuav;ESpfjym;zdk;

0,fpm;&\/

crsmrsm;uvnf;

ajymay;EdkifMuonf

r[kwfaomaMumifh

aeUwdkif;apmifh

aemufaeUrsm;wGif

uREkfyfrSm

rkefUiwfNrJwdkif; iwf&jyef\/ aemufqkH;wGif uREkfyf\jzpftifonf q&mawmf


\em;okdUaygufa&muf

uREkfyf\zcifudkrSm,lNyD;vQif

xkdausmif;om;\

ta<u; rsm;udkay;qyfap&m wBudrfvQif ig;rl;? ajcmufrl;? okH;rwf ponfjzifh


ay;qyf&\/ a<u;qyfNyD;cgp &ufrsm;wGifuREkfyftvGefaysmfrdjcif;udk rSwfrd
ao;onf/ odkU&mwGifMum&SnfpGm r[kwfacs/ xkdausmif;om;onf uREkfyftm;
trsKd;rsKd;aomenf;jzifh

acsmharmhESL;ESyfNcdrf;ajcmufav&m

&ufowwywf

twGif;wGif b,fvkdub,fvkdjzpfonf rrSwfrd? ol\ta<u;ESpfjym;rQ wif


oGm;avNyD/ okdUqdkvQif aeUpOfESpfjym;ay;qyfonfhtxJrS wrwf? ig;rl;jzpf
oGm;atmif ol\twkd;EIef;jzifh zvS,fvkdufjyefavawmhonf/ xdktcgwGif
owif;aygufMum;jyef

zcifu

a<u;qyf&jyefav&m

xdkodkUaom

tBudrfrsKd;rSm av;ig;Budrfxufenf;rnfrxifay/ yxr zcifonf uREkfyf\

48

i,fvGef;aomtjzpfaMumifh MunfjzLpGmay;qyf&Smaomfvnf; aemuftBudrf


rsm;rl uREkfyftm; &dkufESufavawmhonf/ zcif\&dkufESufjcif; rsm;onf
roufomvSjcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/
]cspfwD;}jzpfbl;avoavm
uREkfyfrSm wausmif;vkH;wGif pmtawmfqkH;aom ausmif;om;uav;
wa,mufjzpfaomfvnf; uREkfyfuJUokdU pdwfqif;&Jaom ausmif;om;onf
ausmif;wGifvnf;aumif;? tjcm;ausmif;rsm;wGifvnf;aumif; wa,mufrQ
&Sdvdrfhrnfrxifay/ ausmif;vnf;aumif;? tdrfvnf;aumif; pdwfcsvufcs
at;at;aq;aq; ae&onf[l wem&DrQ r&SdcJUacs/ ausmif;&SdpOf a<u;&Sif
ausmif;om;\rsufESmudkMunfhae&\/

olpdwfrxifvQif

if;aeUtzdkU

ydkufqHESpfjym; ay;qyfNyD;onfhtxJrSyif a<u;a[mif;awmif;NyD; uREkfyf\


pmtkyfuav;

rsm;udk

qJGvkwwf\/

tjzpfudk

q&mawmfodrnfh

ta&;twGufvnf; uREfkyfyifylyef&\/ tdrf&SdpOfwGifvnf; a<u;wifjcif;


taMumif;udk rdbrsm;\ em;okdUaygufMum;rnfudkvnf; uREkfyfyif ylyef&
onf/ uREkfyfuJUokdU pdwfyl&aomausmif;om;onf ]ausmif; xdkausmif;wGif
omru acwf a&S;acwfrsm;wGifvnf; &Sdygavrnfavm}[k atmufarhrd
onf/ 1956ckESpf wGif zqyvtpdk;&u uREkfyftm; axmifodkUydkU&kHru
axmifxJ ]wdkufydwf} cH&onfhtcg ]ighrSm vufiif;tjypfr&Sdaomfvnf;
i,fpOfu pmuav;arG;cJUbl;onfhtjypfaMumifh jzpfwef&monf}[k pOf;pm;rd
bl;&m xdkausmif;om;taMumif;udk ,ckowd&aomtcg ]igonfb0
cspfwD;jzpfcJU bl;avoavm}[k awG;awmrdygawmhonf/ xdkausmif;om;onf
pma&; aomtcsdefwGif touf&Sifvsufyif&Sdao; if;tm; wcgw&H

49

awGUjrif& aomtcgrsm;wGif tmCmwxm;jcif; r&Sdaomfvnf; ]ig\obm0


wGif

ql;BuD;wacsmif;aygufvmatmif

zefwD;olum;

olyifjzpfonf}[k

owdr&yJ aeEdkifatmif &Sdygawmhonf/


Nrdwfq&mawmf
Nrdwfq&mawmf\ausmif;rSm 'udP0efwdkufwGif omru rEav;NrdKU
ay:&Sd bkef;BuD;ausmif;rsm; teufwGif ausmif;om;tpnfum;qkH; aom
ausmif;jzpf

ausmif;om;rdbrsm;onfvnf;

rEav;om;rsm;tm;

a&wGufjcif;tvkdUiSm wa,mufpD 1?2?3 ponfjzifh &Gwfqdkap&m aemufqkH;


ausmif;om;u 64[k qdkvkdufjcif;udk uREkfyfrSwfrdygao;onf/ rSwfrdykHrSm
xdkausmif;om;onf a&mifxkH;uav;ESifh a&SUokdUudkif;um olUtvSnhfa&muf
atmif

apmifhMunfhae&mrS

olUtxufu

vlu63[k

qdkvdkfufonfESifh

wNydKifeuf olu ]]ajcmuf? ajcmuf? ajcmufq,hfav;}}[k qdkvdkuf&m


wausmif;vkH;0dkif;&,fvkdufMu\/ uREkfyfvnf; tjcm;ausmif;om;rsm;ESifh
twl

&,fvdkufrdonf/

xdkoli,frSm

]pum;xpf}olwa,mufjzpfav&m

uREkfyfrSmvnf; xdkaeUrSp pum;xpfvmawmhonf[k rSwfrdonf/ tjcm;


ausmif;om;rsm;tm; ]rul;}yJ uREkfyfwa,mufwnf;udkom ul;&jcif;rSm um;
([kwfr[kwftyxm;)

uREkfy\
f xifjrifcsufudk

azmfjyygrnf/

50

oufqkdif&mae&mwGif

xl;jcm;aomq&mawmf
Nrdwfausmif;(]bdwfausmif;}ac:Muonf/)\ pnfum;jcif;taMumif;&if;
rSm

q&mawmfOd;eEonf

Nrdwfe,fom;jzpf

t*FvdyfvufatmufodkU

tvsifqkH;usa&mufcJUonfhe,f jzpfonfhtavsmufrEav;NrdKUwGif acwftrSD


qkH;aom &[ef;wyg;jzpf\/ acwfrSDykHum; bkef;BuD;ausmif;om;wkdif; onf
&[ef;jyKMurnfr[kwfyJ vlUtjzpfESifh 0rf;pm&SmrSD;Mu&rnfjzpfaom aMumifh
tenf;qkH;

twGuftcsuf

]]abma'ykw}}rQavmufESifh

(*Pef;ocsmF)wwfMurS
rNyD;apyJ

jzpfrnfqkdum

vufaxmufq&mrsm;xm;um

avmuDynm oifjyap\/ tpdk;&uvnf; acwfrSDaom bkef;awmfBuD;[k


em;vnfum vufaxmufq&mrsm;twGuf vcay;\/ 'kwd,taMumif;
w&yfrSmvnf;
ausmif;wGif

Nrdwfq&mawmfonf
oDwif;okH;cJUpOfu

xGwfacgifq&mawmfbk&m;BuD;\

owdyXmefenf;twkdif;

tm;xkwfcJU

(t&d,mjzpfonf[k rdbrsm;vnf; ,kHMunfonf/ uREkfyfvnf; aemufydkif;


wGif,kHMunfonf/) r*fw&m; zdkvfw&m;[lonfrSm &apaumif;aomacwf
&Sdao;onf[k a[majym&kHru tm;xkwfvdkolrsm;tm;vnf; enf;vrf;nTefjy
awmfrlonf/ xdkacwfwGif (v,fwDq&mawmfvnf; rausmfMum;ao;ojzifh)
edAmefr*fzdkvf[lonfrSm

&Edkifaomacwfr&SdawmhNyD[k

jrefrmjynf

&[ef;

avmu wckvkH;u ,lqvsuf&Sd&m ]vl}qdkonfrSmum; &[ef;rsm;NyD; vQif


NyD;Mu&aomacwfjzpf\/

wGif

'udP0efwkduf&Sd

*dkPf;csKyfq&mawmf

rsm;onf*Pef;ocsmFoifay;ausmif;om;pnfum;jcif;udkvnf; Munfhvdk[ef
rwl? r*fzdkvfudk &paumif;ao;onfh qdkjcif;twGufvnf; ]em;uavm}
[efwl&avum; Nrdwfq&mawmfudk ]MuOf}Muav\/

51

]pmjzL} oif&awmhrnf
bkef;BuD;ausmif;

uREkfyftouf

udk;ESpfom;t&G,fwdkif

a&mufvwfaomf armfvNrdKifNrdKU aumhu&dwf&GmrS bJGUawmf OD;wdavmuac:


&[ef;wyg;onf

rEav;NrdKUodkU

<ua&mufvm&m

t*Fvdyfpmwwfjzpf

ausmif;om;rsm;tm; t*Fvdyfpmoifay;vdkonfqkdaomaMumifh Nrdwfq&mawmf


\ ausmif;ESifhtHusjzpfaeawmhonf/ tjcm;aom bkef;BuD;ausmif;rsm;rSm
*Pef;ocsmFudkrQ oifay;zkdUoabmrwlyJ&Sd&m t*Fvdyfpm (pmjzL) rlum;
vufcHzdkU

a0;ao;\/

wGif

OD;wdavmurSm

Nrdwfq&mawmf\

ausmif;wGifoDwif;okH; pkaqmif;NyD; &&Sdxm;aom ausmif;om;okH;av;q,f


wkdUtm; t*Fvdyfpmoifjyay;av&m uREkfyfrSmvnf; wa,muf tygt0if
jzpf\/ vuf&Sdausmif;om;aygif; 60ausmfteuf ]pmjzL} oifawmhrnf
qkdojzifh tcsKdUvnf; EkwfxGuf tcsKdUvnf; wkd;vmav&m EkwfxGufoGm;
onfh ausmif;om;rsm;teuf uREkfyf\ ]cspfwD;}vnf; ygoGm;NyD jzpfaom
aMumifh uREkfyftzdkUrSm 0efxkyfBuD;wck uscJUayNyD/
aps;csKdawmf yxrrD;
xdktcsdefwGif uREkfyf\rdbrsm;onf bkef;BuD;ausmif;ESifh ]wjy}cefU
avmufom

a0;aom&dkifwef;t&yfrS

17]jy}a0;onfh

&efESifwHcg;udk

ajymif;a&TUMujyefavNyD/ xdkt&yfodkU rajymif;a&TUrD &dkifwef;&yf aepOfu


uREkfyftwGuf

rSwfavmufom;avmuf

oifcef;pmBuD;wck

&apaom

tjzpftysufwckudkazmfjyvdk\/ wno aps;csKdawmfBuD;udk yxrtBudrf

52

rD;avmifav&m uREkfyfwkdU aetdrfESifhaps;csKdawmfBuD;rSm a&Twacsmif;rQom


jcm;onfjzpf
yxrtBudrf

uREkfyf\woufwmwGif
]*&if;pwif;}rS

rD;tBuD;tus,favmifjcif;udk

Munfh&jcif;jzpfonf/

wnOfhywfvkH;

avmifjcif;udk wnOfhywfvkH;vdkyif w&yfvkH; xkdifMunfhMu\/ a&pufrsm;


[kwdywdr&Sdao;onfh acwfjzpf wydkif;wprQ Nidrf;owfxm;onfh ae&m
rsm;wGif wcPwmrQomNidrf; watmifhrQMumvQif wzefx awmufavmif
jyefavonf/ ypnf;rsKd;pkHavmifjcif;jzpf anSmfeHUtrsKd;pkHeH Mu&onfhjyif
aygufuJGoH

trsKd;rsKd;vnf;Mum;Mu&\/

rD;awmufrsm;onf

wae&m

wcgw&H Nidrf;awmhrnfuJUodkUjzpfNyD;rS qD?a&eHqDpaom avmifpmrsm;odkU


ul;puf&mwGif

rdk;xdk;onfh

rD;awmufBuD;rsm;

[kef;ueJx

awmufvmjyef\/ odkUjzpf&mwGif idkufrsOf;pjyKvmaom rD;Munfhy&dowf


BuD;rSm rsufvkH;rsm;NyJ vmMujyefonf/
aiG&Tifaom&ufydkif;
rD;avmifNyD;onfhaemuf

&ufowywf

ausmfausmfrQtwGif;

rD;avmifuGif;BuD;onf uREkfyfwkdUausmif;om;t&G,f oli,frsm; tzdkU&m


tifydkUvdkifpifXmeBuD;wck
&efukefodkU

jzpfaeawmh\/

uREkfyfqif;oGm;&mwGif

1950jynfhESpfavmufqDu

aeUcsif;ncsif;

oaX;jzpfoGm;onfh

]bdfkifukefonf}rsm;taMumif;udk pD;yGm;a&;orm; tcsif;csif; ajymMujcif;rsm;


Mum;&onfhtcg uREkfyfrSmi,fpOfuaps;csKdawmf rD;avmifuGif;BuD;udk bGm;ueJ
owd&rdonf/ eHeufvif;onfESifhwNydKifeuf ykyk&G&G[lorQ onfrD;avmif
uGif;BuD;okdU

avQmufvmMu

[dk[mudkzGifhponfjzifh

oHaumufwacsmif;pDESifh

tESHUtjym;

xdk;qGarGaESmuf

53

[mudkvSef
&SmazGMuav&m

ae0ifonfh tqkH; wusyf ESpfusyf ig;usyfwefrsm;udk vlwdkif;vdk& 50dwef


100dwef

wdkifatmif

a&TqdkifaiGqdkifwef;rS

&Muolrsm;vnf;
a&TcJaiGcJrsm;udkyif

&SdMuavonf/
&&SdMuonfqdk\/

tcsKdUrSm
jymykHxJrSm

&Sm&Muaom ypnf;rsm;udk apmifh0,f,lMuonfh vmbfjrifolrsm;vnf;


&efukefMuufwef;yrm ay:vmMuonf/ uREkfyfonfvnf; rdbrsm; rodapyJ
ausmif;tm;vyfcsdefwGif tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;ESifhtwl vkduf jymykHudk
arTjcif;jzifhwaeUvQif

okH;yJav;yJrQ

&&Sdav&m

rkefUzdk;ESpfjym;om&aom

oli,fwa,muf tzdkU vmbfoyfyum&TifvS vGefpGmauseyfcJUav\/


]aps;orm;} jzpfvmMujcif;
uREkfyftxl;ojzifh wifjyvdkaom tjcif;t&mrSm ydkufqH&Tifbl;jcif;
aMumifh uREkfyfysufpD;vm&ykHyifjzpfavonf/ aps;csKdawmfBuD; jymykHjzpfpOfu
okH;yJ wrwfokH;Edkifaom ausmif;om;rsm;onf jymykHay:wGif qdkifwef;rsm;
jzpfvmaomtcg ydkufqH0ifayguf r&SdMuawmhojzifh BuHrdBuH&m BuH&awmh
onf/ (xdkacwfurl acgufqJGwvkH;wyJ? rkefUwDESpfjym;? zmvl'g cGufuav;
wyJ? cGufBuD;wrl;? pD;u&ufwjym; av;vdyf? ]zifqDpGyf}okH;vdyf&aom
acwfjzpfaomaMumifh okH;yJwrwfqdkvQif oaX;om;rsKd;ozG,f okH;EdkifMu
onf/

uREkfyfwkdUausmif;

oaX;OD;bZH\

om;wa,muf&Sd&m

olyif

rkefUzkd;ajcmufjym;om&onf/) ausmif;om;rsm;onf aps;csKdjymykH (pm;usuf)


uG,faysmuf wJwef;qdkifrsm; ay:aygufvm&mwGif (vdkufpifydwfvdkufaom
ukefonfBuD;rsm;uJUodkU) pD;yGm;a&; tusyftwnf;awG awGUBuKH&av\/
wGif tcsKdUausmif;om;rsm;onf aps;qdkifrsm;rS tvpfEIdkufaom pepfudk
wDxGifMu\/

txl;ojzifh

ukefpkHa&mif;aom

54

usLvD,mqdkifrsm;rSm

if;wkdUusufpm;&maom Xmejzpf\/ ausmif;om;cyfBuD;BuD; av;ig;a,muf


wkdUonf ausmif;tm;csdefwGif aps;csKdodkUoGm; jyefvmaomtcg a*:vDrsm;?
riftkd;rsm;? vufudkifyk0grsm;? cJwHrsm; tp&Sdonfh ypnf;uav;rsm; toD;oD;
ygvmMu&m wa,mufvQif ig;rl;wef? ajcmufrl;wef ponfjzifh &cJUMu\/
if;wkdU\ ]yG}jcif;udkjrifMu& aps;csKdoGm;aom ausmif;om;ta& twGuf
yGm;rsm;vm&m aemufqkH;wGif ydkufqH&Tifaom oaX;om;ESifh vufzGmaom
rdbwdkU\om; tenf;i,frSwyg; aps;orm;jzpfukefMuavawmh onf/
twkjriftwwfoif
waeUo uREkfyfonfvnf; ausmif;om;BuD;rsm;\ ydkufqH&Tifjcif;udk
oGm;&nfusvsuf&SdpOf

uREkfyfudkcifrifaom

ausmif;om;BuD;wa,mufu

]]a[haumif azodef;? igeJUvdkufcJUygvm;uG? bmrSrcufbl;? igvkyfovdkom


Munfhvkyf}}[kqdkum vpfykHvpfenf;udk oGefoifav&m uREkfyfvnf;vkdufyg
oGm;av\/ uREkfyfwkdUtzJGUrSm okH;av;a,muf&Sd uREkfyfonfolwkdU\vpfykH
vpfenf;udk vufawGUoifcef;pm,l&kHom,lcJUNyD; yxrwacgufjyefvmcJU\/
'kwd,wacgufrl
aps;qpfvsuf&SdMupOf
cg;ydkufxJodkU
cg;ydkufxJodkU

uREkfyf\tzGJUom;rsm;u
uREkfyfonf

xnfhvdkuf\/

zvfa*:vD'dk;BuD;wvkH;udk

EIduf,laomtcgwGif

xnfhNyD;onfhwdkifatmif

]w,f[kwfwJUtvkyfygwum;}

ypnf;rsm;

qdkif&Sifu

[kESpfodrfhrd\/

0,fcsifjyK
EIduf,l

vufwkefaomfvnf;
rjrifaomaMumifh

xdkcP

tjcm;qdkifrS

usLvD,mukvm;wa,mufajy;vm uREkfyf\cg;ydkufudk EIdufprf;onfwGif


zvfa*:vDBuD;udk awGUoGm;\/ wGifqdkif&Sifqif;vm uREkfyf\eo,fudk
wcsufESpfcsufykwfNyD; *gwfwJodkUydkU&efqJGac:av&m uREkfyf\tzGJUom;rsm;

55

0dkif;vmMu ]]a[h bmvJuG ukvm;? uav;udkrif;bmvkyfwmvJ? rifh


wqdkifxJ zvfa*:vD a&mif;ovm;? [dkbufwef;qdkifu ol0,fcJUwm?
igwkdUodw,f? ay;a*:vD}}[kqdkum uvm;vufxJrS a*:vDudkvk,uf
qJqJqdkqkdESifhxGufvmcJUMuav\/

if;zvfa*:vDudk

uREkfyf&aomfvnf;

xifoavmuf rvG,fulvS[k qkH;jzwfum xdkvlpkESifhvnf; rvdkuf0HU?


olwyg;\ypnf;udkvnf; rEIduf0HUawmhyJ oifcef;pm&cJUygonf/ waeUo
uREkfyfonfvnf;

ausmif;om;BuD;rsm;\

ydkufqH&Tifjcif;udk

oGm;&nfus

vsuf&SdpOf uREkfyfudkcifrifaom ausmif;om;BuD;wa,mufu ]]a[haumif


azodef;?

igeJUvdkufcJUygvm;uG?

bmrSrcufbl;?

igvkyfovdkom

Munfhvkyf}}[kqdkum vpfykHvpfenf;udk oGefoifav&m uREkfyfvnf;vkdufyg


oGm;av\/ uREkfyfwkdUtzJGUrSm okH;av;a,muf&Sd uREkfyfonfolwkdU\vpfykH
vpfenf;udk vufawGUoifcef;pm,l&kHom,lcJUNyD; yxrwacgufjyefvmcJU\/
'kwd,wacgufrl
aps;qpfvsuf&SdMupOf
cg;ydkufxJodkU
cg;ydkufxJodkU

uREkfyf\tzGJUom;rsm;u
uREkfyfonf

xnfhvdkuf\/

0,fcsifjyK

zvfa*:vD'dk;BuD;wvkH;udk

EIduf,laomtcgwGif

xnfhNyD;onfhwdkifatmif

]w,f[kwfwJUtvkyfygwum;}

ypnf;rsm;

usLvD,mukvm;wa,mufajy;vm

vufwkefaomfvnf;

qdkif&Sifu

[kESpfodrfhrd\/

EIduf,l

rjrifaomaMumifh

xdkcP

uREkfyf\cg;ydkufudk

tjcm;qdkifrS
EIdufprf;onf

xdktacgufwGif atmifjrifygu b,frQavmufMumatmif EIdufaeOD;rnf


rqdkEDkifay/

56

Mum;&cJaomt*FvdyfpmoH
Nrdwfq&mawmf\ ausmif; OD;wdavmua&mufvm t*Fvdyfpmoifp
jyKonfwGif

rdbrsm;onfausmif;eD;aom

&dkifwef;&yfrS

&ifESifwHcg;odkU

a&TUajymif;Mu&jyef\/ &efESifwHcg;ESifh 'udP0efwdkufrSm 17 ]jy}a0;aomf


vnf;

rdbrsm;onf

Nrdwfq&mawmfudk

MunfndKonfuwaMumif;?

uREkfyftm;vnf; t*FvdyfpmoifapvdkonfwaMumif;aMumifh t&yfa&TUaomf


vnf; ausmif;ra&TUyJ a0;vSaomc&d;udkaeUwdkif; toGm;tjyefvrf;avQmuf
ap\/ &efESifwHcg;&yfuGufrSm rdcif\aqGrsKd;rsm;aexdkifMuaom&yfuGufjzpf
av&m

(uREkfyf\tbdk;vnf;&Sdao;onf/)

uREkfyfonf

oli,fwef;

]y&dkifrm}zwf pmtkyfwGif pD-at-uufwf (Cat) tm&f-at-wD &ufwf (Rat)


tufpf-at-wD qufwf

(Sat)

ponfjzifhzwfjyaomtcg tbkd;ESifhwuG

rdcif\ aqGrsKd;rsm;onf 0dkif;tkHem;axmifMu,if; ]vQmvdyfoH}ygyDoonf?


em;axmifaumif;onf ponfrsm;jzihf csD;rGrf;MuaomaMumifh uREkfyf&if
aumh*kPf,lrdjcif;udkrSwfrdygao;onf/

xdkpOfu

t*Fvdyfpm[lonfrSm

t&yfol t&yfom;rsm;tzdkU Mum;&cJvS aomaMumifh tdfrfeD;em;csif;rsm;yif


vmem;axmifMuonf/ uREkfyf\tbdk;url tjcm;aoma&S;vlBuD;rsm; uJUodkU
]pmjzL}[l r&Iwfcsonfhjyif ]]ighajr;wa,muf ]vlpkH}uav; jzpfawmhr,f}}
[k 0rf;omtm;& ajym&Smao;\/ uREkfyfuvnf; aemufydkif;wGif twdk;ESifh
]pkH}jyvdkufjcif;udk tbdk;wa,mufjrifroGm;&&Sm[k ,ckowd&rdao;onf/

57

tm*kHaqmifaomacwf
aetdfrfrSmausmif;okdUoGm;aomtcg uREkfyfonf pdefyDwmausmif;teD;rS
jzwfoGm;&

tvGefw&mt*Fvdyfpum;ajymonfh

pdwfyDwmausmif;olrsm;

ajymoHudk Mum;&onfwGif tvGefajymcsif igvnf;waeUawmh ajymvdkuf&


OD;rnf[k

tm;cJxm;\/

oli,fwa,mufjzpf

xdkpOfu

uREkfyfrSm

EIwfvQmoGufvufaom

pum;tenf;i,fxpfaomfvnf;

&GHU&Sufjcif;r&SdyJ

pdefyDwmausmif;rS todausmif;om;uav;wa,mufESifh if;wkdUausmif;teD;


qkHrdMuonfwGif uREkfyfu wwd,wef;zwfpm (Royal Teader) xJrSvnf;
aumif;? eJUpfzD;vf'f

(Nesfield)

\o'gpmtkyfxJrSvnf;aumif; &Gwfqdkjy

vdkuf&m if;ausmif;om;rSm tawmfrsufvkH;jyL;oGm;\/ (uREkfyfwdkU\q&m


OD;wdavmuonf zwfpmtkyfudkvnf;aumif;? o'gpmtkyfudkvnf;aumif;?
yxrwef;rS wwd,wef;wdkifatmif tm*kHaqmifap&m uREkfyftxufwef;
rsm;odkUa&mufaomtcg t*Fvdyfpm yxr& BuD;jyif;vmaomtcgvnf;
t*Fvdyfpm a&;wwfonf[k emrnf&jcif;rSm i,fpOfu tm*kHaqmifcJU&jcif;
onftaMumif;w&yfjzpfacsoavm[k pOf;pm;rdonf/)
tenf;enf;aqmhjcif;
tcsdefwGif uREkfyftusifhqkd;uav;rsm; 0ifvmcJUonf/ rdcif\
armifBuD;rS arG;onfhom;BuD; (uREkfyf\tpfudk) armifyktm; t*Fvdyfpm
wwfapvdk uREkfyfwkdU\ Nrdwfausmif;okdUtyfESHav&m yxr uREkfyftzdkU
oGm;azmfjyefazmf &onfqdkum tvGefae&mus\/ ESpfa,mufom; twloGm;
twljyefMu&mwGif uREkfyfwkdUonf a&Twacsmif; ajrmif;aygifwavQmufwGif

58

a*:vDwvkH;pDESifh

axGcif;vsufavQmufvmMu\/

wa,muf\a*:vDudk

wa,mufu

axGcif;jcif;[lonfrSm

xddrSefatmif

wvSnfhpDypf,if;

vrf;avQmufvmMujcif;jzpfonf/ enf;rSm upm;,if; vrf;avQmufvm


Mujcif;jzpfaomaMumifh ajcanmif;rSef;rod[k qdkEdkifaomfvnf; wnfhwnfh
ajzmifhajzmifh vrf;avQmufjcif;r[kwfyJ auGUauGUaumufaumufESifh a*:vDudk
aumuf,l&jcif;? rSef;csdef&jcif;? wvSnfhpD ypf&jcif;wkdUaMumifh tvGeftcsdef
ukefvSojzifh nae4em&DwGif ausmif;rSvTwfvkdufaomfvnf; ae0ifpkyfpkyf
uef;rS

tdrfodkUa&mufvmMuonf/

wcgw&HwGifvnf;

axGcif;&jcif;udk

NiD;aiGUvmMuonfESifh wenf;wzkH ajymif; aqmhMuao;\/


wrsKd;wzkHaqmhjcif;
a&Twacsmif;ajrmif;abmifwavQmuf&Sd
qifESmarmif;yifrsm;?

ukvm;rsufpdyifrsm;

if;tyifrsm;\xdyfzsm;
ykpOf;aumifrsm;

a&pyfwGif

teDa&mif?

em;vsuf&Sd\/

aygufa&mufvsuf&Sd&m

t0ga&mif?

uREkfyfwdkU

uecdkyifrsm;?
tndKa&mif&Sdaom

nDtpfudkESpfa,mufonf

jrif;NrD;wyifpD&Sm wbuftzsm;udk0g;jcrf;wck\ xdyfcsnfum tjcm;buf


tzsm;wGif ESrf;aphyrmP&Sdonfh ysm;za,mif;vkH;uav;udk uyfxm;\/
xdkUaemuf uREkfyfwkdUonf enf;jyifqifxm;aom ]jrm;wH} wckpDudkifvsuf
tyifuav;rsm;xdyfwGif em;vsuf&Sdaom ykpOf;aumif uav;rsm;\a&SUwGif
za,mif;vkH;uav;udk (if;wdkU\tpm) ydk;aumifuav; xifrSwfonfESifh
0DueJjrnfum

xysHvmNyD;vQif

za,mif;vkH;uav;udk

vIyf

vIyfzrf;vdkuf\/ if;\oGm;rsm;onf za,mif;vkH;wGif pl;0if jyefEkwf&ef


rjzpfEdkifyJ&Sd&um; uREkfyfwdkUonf ykpOf;aumifudktvG,fwulzrf;,lEdkifonf/

59

(Oa&mywkdufom;rsm; ig;rQm;jcif;tkvyfjzifh tysif;ajzMuonf[k uREkfyfzwf&


aomtcg igwkdUykpOf;zrf;jcif;rQavmuf aysmfygavp}[k atmufarhrdonf/
olkwdkUonf a&atmuf&Sdaom ig;aumifudkrjrif&yJ ig;pmjzifh jrLMu&jcif;jzpf
&m uREkfyfwkdUum; ykpOf;aumifudktxift&Sm;jrifEdkif\/ tcsKdUykpOf;onf
&kwfw&ufudkufzrf;jcif;rjyKao;yJ ol\OD;acgif;wGifwnf&Sdaom rsufvkH;rsm;
udk ]uv,fuv,f} vkyfum rouFmaom trlt&mjzifh plprf;qifjcifaeonf
wGif

jrif;NrD;zsm;&Sdaom

vkyfay;&onfrsm;rSm
ykpOf;aumifonf

za,mif;vkH;uav;udk

pdwf0ifpm;zG,f

ydk;aumifESifhwlatmif

aumif;vSonf/

za,mif;vkH;uav;udk

wcgw&HwGif

udkufzrf;awmhrnfvkyfNyD;rS

&pfywfysHoef;um Munfh ]eifwdUkavmufrsm; yg;vdkU[,f}[k qdkonfh


oabmESifh 0DueJjrnfum ysHajy;oGm;avawmh\/) uREkfyfwkdUonf rdxm;aom
ykpOf;rsm;udk bmrQ rvkyfwwf/ tuFsDtdwfaxmifxJwGif vufudkify0gjzifh
zdxm; tdrfteD;odkUa&mufaomtcgrS vTwfypfcJUMuavonf/
a&Twacsmif;\jzm;a,mif;rI
uREkfyfwkdUnDtpfudkESpfa,mufonf &efESifwHcg;rS ausmif;odkUxGufvm
Mu&mwGif a&S;OD;pGm a&Twacsmif;udkjzwfausmfonfh tajrmufwef;wHwm;odkU
a&mufMu\/

xdkae&mrSp

qdkif;wef;wHwm;odkU

'udP0efwkdufbufodkU

ra&mufrD

a&qdyfaygif;

csKd;0if&onfh
w'gZifcefUrQ&Sd&m

0dZ ,rif;om;\ aemufygwynfhrsm;tm; bDvl;rrsm;u tm&kHtrsKd;rsKd;wkdUjzifh


jzm;a,mif;aoG;aqmifavawmhonf/ xdkacwfua&Twacsmif;rSm ,ckuJUodkU
a&qkd;ajrmif;r[kwf? rw&mtxufrS pD;qif;vmcJU? vGefawmif;? 0g;&if;
wkwf? awmifNyKH;? o&uef? uefydkif paom&Gmrsm;udkjzwfausmfNyD;vQif tdk;zdkudk

60

ausmf

rEav;NrdKUxJodkU0ifvmonfh

a&&Sifacsmif;jzpfaomaMumifh

tawmfMunfvif woGifoGifpD;qif;vsuf&Sd\/ a&udkjrif&vQif (aoawmhrS


aoa&m) ajy;qif; ckefayguf,uful;csifwwfaom ausmif;om;t&G,f
uREkfyfwdkUnDtpfudkESpfa,mufrSm

a&qdyfwdkif;

tjcm;oli,fuav;rsm;

aysmf&TifpGm a&csKd;Mujcif;udk jrif&jcif;? wbGrf;bGrf; ul;,ufMuaoma&oH ESifh


jrL;wl;atmf[pfMuaom oli,foHrsm;udk Mum;&jcif;? arSmfyif uav;rsm;
arsmvuf&Sdaom a&rS&eHUwrsKd;udk &I&Iduf&jcif;? a&\at;jraomtawGUudk
pdwful;jzifhvGrf;&jcif;wnf;[laom tm&kHtrsKd;rsKd;wkdU\ aoG;aqmifrIaMumifh
a&qdyfwckESpfckwGif

BudwfcHEdkifMuaomfvnf;

wwd,?

pwkw

ponfha&qdyfrsm;odkU a&muf&mwGifrlum; wa,muf\ rsufESmudkwa,muf


MunfhaeMuavNyD/

tawmtwGif;

twlwuG

a&csKd;aeusjzpfonfh

vluav;rsm;u ]]a[haumifawG vmMuvuGm? tapmBuD;&Sdygao;w,f}}[k


[pfac:vkdufMuaomtcgwGifrlum; uREkfyfwkdUESpfa,mufonf pmtkyfuav;
rsm;udkypfcs? t0wfudkcRwfykHNyD;vQif a&xJodkU 'dkifAifxdk;qif; vkdufMu
avawmhonf/
pdwfaA'g\vufoHvdk
uREkfyfwkdUrlvBuH&G,fcsufrSm cPwjzKwfa&csKd;NyD;aemuf ausmif;csdefrSD
atmif wufMu&efjzpf\/ wcgw&Hvnf; ausmif;wufrSD wcgw&Hvnf;
ausmif;wufaemufusojzifh t&dkufcHMu&\/ xdkUaemufwGifrl taysmfMuL;
ausmif;csdefvGefoGma;omtcgrsm;wGif

t&dkufcH&rnfudk

aMumufonfESifh

ausmif;rwufyJ ausmif;ajy;zdkUoabmwl qkH;jzwfvkdufMuav\/ wcgw&H


wGifvnf; tdrfvkyf&efay;vkdufonfhtvkyf (HomeWork) udkrvkyfcJUrdMuo

61

jzifh

t&dkufcH&rnf[k

odonfESifha&qdyfrSwrifrwufyJ

ausmif;ajy;

vkdufMu\/ aemufwaeUwGif aeraumif;aomaMumifh[k vdrfajymjcif;


tm;jzifh t&dkufvGwfatmif BudK;pm;Mu\/ odkU&mwGif uREkfyf\ ynma&;
twGuf rnfonfhrdbESifhrQrwlatmif *&kpdkufwwfaom uREkfyf\ zcifonf
ausmif;odkU&Hzef&Hcg0ifvm ,refaeUu uREkfyfwdkUausmif;rwuf jcif;ESifh
qkH;pnf;onfhtcg uREkfyfwkdU\ tvdfrfay: ]ESpfxyfuGrf;}t&dkufcHMu &\/
q&mawmfonfausmif;ajy;aom

ausmif;om;tm;

Murf;jyifay:wGif

tvsm;arSmufap ajcvufrsm;udkausmif;om;av;a,mufwkdUu wbufpD


udkifxm;pOfBudrfvkH;jzifh

10wdwd&dkufavh&Sd\/

uREkfyfwkdUt&dkufcH&jcif;udk

zcifjrif&aomfvnf; rauseyfao;ojzifh tdrfodkUa&mufaomtcg xyf&dkuf


ao;\/ zcif\vufrSmtoufBuD;NyD;jzpfaom q&mawmf\vufxufjyif;
aomaMumifh ESpfqokH;q ydkem\/ wcgu uREkfyftm; zcif&dkuf
armifyktm;

olUtaz(rdcif\armif)

u&dkufav&m

ESpfa,mufonfudk,fhom;udkudk,f&dkufMu&mwGif

orD;a,mufz

wa,mufESifhwa,muf

olUxufigematmif vufpGrf;jyMuonfhvuPmESifh zcifu uREkfyf\vuf


armif;udk

aq;jyif;vdyfrD;ESifhxdk;qJwGif

ydef;wef;zdeyfjzifhckwfvkdufonfESifh
armifykrSmvnf;

OD;BuD;u

armifyk\i,fxdyfudk

aoG;rsm;jzmqif;

uREkfyf\ar;aphtrm&GwfuJUodkU

okH;vufrcefU&Sdaomtrm&GwfBuD;wck

vmawmhonf/
xdyfwnfhwnfhwGif

ao&mygoGm;&Smonf/

uREkfyf\

zcifrSm tjcm;aomzcifrsm;xuf t&dkufoefonfrSefaomfvnf; ynmvdkvm;


jcif;ESifh uREkfyf\rkdufrJjcif;udk uREkfyfem;vnfonfjzpfaomaMumifh txufyg
&dkufjcif; rsKd;twGufpdwfxJ rnfodkUrQr&SdcJUyg/ okdU&mwGif uREkfyf\pdwfxJ
xdcdkufap aom &dkfufjcif;rsm;vnf;&Sd oufqdkif&mae&mwGifrS azmfjyygrnf/

62

zcifESifh ]eifvm;igvm;}
uREkfyftm; t*Fvdyfpmoifjyofh OD;wdavmurSmvnf; uREkfyf\zcifESifh
]eifvm;igvm;}qkd&avmufatmif

t&dkufoefvSaom

q&mwyg;jzpf\/

&Hzef&Hcg ausmif;ajy;wwfonfhtxJrSyif twef;xJ ausmif;om;q,f


a,muf&Sdonfhteuf 'kwd,aomfvnf;aumif;? wwd,aomfvnf;aumif;?
vkdufEdkifcJUoljzpf\/ usuf&efay;vdkufaom pmudkaeUwkdif;ppf wvkH;r&vQif
BudrfvkH;jzifhwcsuf&dkufavh&Sd&m uREkfyfyif waeUvQif tenf;qkH; okH;av;csuf
t&dkufvGwfaom ausmif;om;[lum; wa,mufrQr&SdcJUacs/ aeUpOfwwf
aom pmudkomru pma[mif;rsm;udkvnf; &ufowywfwBudrf (tzdwf
aeUwdkif;)

jyefvnfppfaq;avh&Sd&m

xdkaeUtwGufrSmrlum;

Budrf2vkH;

3vkH;jzef;jzef;uJG&onfcsnf;jzpfavonf/ odkUESifhvnf; uREkfyfwkdUausmif;om;


rsm;onf OD;yOif;taMumif;udk wcGef;rQraumif;ajymjcif; rMum;&? q&mu
wynfhtm; &dkufjcif;onf xkH;pHjzpfonf[k vufcHMu q&mtay:wGif
cspfaMumuf&dkaopdwf &SdMuonfcsnf;BuKHcJU&avonf/
rusef;rrm&Sd&mwGif

(pmoifrI&yfem;cGifh&&Sd

0rf;omMuonfhtxJrSyif)

wcgu

OD;yOif;

ausmif;om;rsm;xkH;pHtwkdif;

OD;yOif;\usef;rma&;twGuf

rdbozG,f

pdk;&drfylyefMujcif;udkvnf; BuKH&bl;onf/
uREkfyf\tpfudk

w0rf;uJGarmifykESifhuREkfyfrSm

]ausmif;ajy;a&m*g}

pJGuyfvsuf&SdMu rnfrQyif&dkufESufqkH;raomfvnf; &ufaygif; ESpfq,f


okH;q,f rQavmufom ausmif;rSefrSefwufMu waeUwGifa&qdyf rsm;\
jzm;a,mif;rIaMumifh
vkyfMuykHum;
NyD;a&mqkdaom

ausmif;ajy;NrJwdkif;

aysmfp&mBuD;awmh

ajy;Mujyefav\/

r[kwfvSyg/

ausmif;rwuf&vQif

]ysif;pdwf}rsKd;0ifvmjcif;omjzpfwef&monf/

63

uREkfyfwdkU
a&qdyf

a&csKd;rGef;wnfh

tcsdefcefUwdkif

a&mufa omtcg

tvGefa&0ojzifh

EIwfcrf;rsm;jym ckdufcdkufwkefcsrf;at;vm&mwGif uREkfyfwkdUonf ukef;ay:odkU


wuf

yufvufvSefum

0rf;vsm;arSmuf
&Sef;&Sef;awmuf
waeUywfvkH;

aevSef;Mu\/

ausmudkaeylvSef;Mu\/
ylavmifvmonfhtcg

&ifbwfylaomtcg
odkUjzifhwudk,fvkH;

a&xJodkUckefqif;Mujyefavonf/

xdkuJUodkUylcsnfat;csnfcHcJUjcif;twGufaMumifh

uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcgwGif

tat;rdjcif;

tusifh&NyD;

enf;yg;avoavm[k

xifrdonf/ okdU&mwGif ,cktbkd;BuD;jzpfvmaomtcgrl olwyg;enf;wl


tat;rdwwfvmaomaMumifh

if;txifudk

jyifqifvdkuf&jyefonf/

qmavmifaomtcgrsm;wGif a&Twacsmif; ajrmif;aygif tcsKdUtyfrsm;&SdNcH


rsm;xJrS rmvumoD;? oajyoD;paom opfoD;rsm;udk cl;pm;Mu vQmESifh
EIwfcrf;rsm;jymvsuf&SdMu&m

tdrfjyefcgeD;wGifrS

ovJESifhyGwfwkdufum

a&aq;cJUMuavonf/
ausmif;tdyfausmif;pm;
rdbrsm;onf uREkfyfwkdU\ ausmif;ajy;a&m*gudk tjrpfjywfatmif
rukoEdkifyJ&Sd&mwGif ESpfa,mufwGJvsuf &SdaomaMumifhom ausmif;ajy;Mu
onf[k,lq

uREkfyf\OD;BuD;onf

armifykudkausmif;Ekwfvdkufav\/

xifvnf; xifp&may/ uREkfyfrSmwa,mufwnf; ausmif;wuf&onfrSp


ausmif;wufjyefonf/

tdrfokdUvnf;

(axGrcif;&aomaMumifh)

apmapm

jyefa&mufonf/ wcgw&Hjrif;&xm;tqifoifhaomtcgrsm;wGif aemufNrD;


ckdpD; cJUojzifh omapmapmyifa&mufao;\/

64

odkU&mwGif rdbrsm;onf uREkfyfwa,mufwnf; c&D;a0;BuD; oGm;&jcif;


twGuf

oem;MuonfESifh

pdwful;wrsKd;&Mujyef\/

bkef;BuD;ausmif;

udk&ifvlxGuf ausmif;tdyfausmif;pm;av;ig;a,muf&Sd&m uREkfyftm;vnf;


ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfESifh tprf;xm;Mu\/ uREkfyfuvnf;ajcanmif;
oufomonfuwaMumif;?
ajy;vTm;upm;zdkU

tdrfrSmxuf

tcsdefvnf;&?

oabmwlvdkuf\/

ausmif;wGif

uav;bm0

tcGifhvnf;omonfwaMumif;aMumifh

(uREkfyf\zcifrSm

uREfkyftm;ynmvnf;wwf

tvGefvnf; ]vdrfrm}apcsifaomaMumifh tdrfwGif t&yfxJu oli,frsm;


ESifhupm;cGifhrjyKyJ&NyD;aompmrsm;udk &Gwfaeap\/ Buufaumif; BudK;ESifhruGm
ap&}[laom pum;rSmzcif\aqmifyk'fjzpf uREkfyftay:wGif 4if;twdkif;
usifhokH;&\/

upm;jcif;onf

ynmwwfaponf[k

bmrQtusKd;r&Sd?

cPcPajymavh&Sd\/)

pmtHjcif;omvQif

okdUjzpf

uREkfyfonf/

ausmif;tdyfausmif;pm;aezdkUpDrHaomtcg 0rf;omrdav\/
ausmif;[if;av;
aeUausmif;om;rsm;teufyif ti,fqkH;jzpfaom uREkfyfrSm udk&if
vlxGuf ausmif;tdyfausmif;pm;rsm;txJwGifrl tjywftowf ti,fqkH;jzpf
vm&jyefavNyD/ eHeuf bkef;awmfBuD;ESifh OD;yOif;rsm;? xkdUaemuf udk&ifrsm;
bkOf;ay;NyD;onfh xrif;[if;rsm;udk uREkfyfwkdU ausmif;om;rsm;pm; Mu&mwGif
0ufom;? Muufom;paom [if;aumif;uav; wcGufwavygao;\/
xrif;yJG

xdkifMuonfESifh

wNydKifeuf

ausmif;om;BuD;rsm;onf

tvGefrsufpd&Sif vufoGufolrsm; jzpfonfhtavsmuf[if;aumif;rsm;udk


yef;uefyg arSmufoGef ,lvkdufMu&mwGif uREkfyftzdkUrSm iHjym&nfazsmf?

65

csOfaygif[if;?

pm;awmfyJrsm;udk

rQpfavmufomusefavwmhonf/

[if;aumif;uav; wwkH;jzpfap ygrSpm;wwfaom uREkfyfrSm xrif;udk


tEdkifEdkifrsKdcs&\/

aemufweyfwGif

]olwkdUvdk

vufoGufrSjzpfrnf}[k

oabmydkufum OD;atmifEIdufzdkU BudK;pm;yg\/ odkU&mwGif ausmif;om;BuD;


rsm;onf uREkfyf\vufxJrS vk,lMuonfcsnf; BuKH&\/ okdUjzpf uREkfyfrSm
tvSLtwef;ESifh

qGrfauR;&SdygrS

[if;aumif;uav;rsm;

npmtwGufrl

eHeufpmrSusefaom

csOfaygif;[if;?

pm;&awmh\/

refusnf;&Guf[if;?

ig;ydcsuf? [if;csKd[if;? rQpf[if; (tvSLtwef;&SdvQifvnf;) 0ufom;[if;?


ig;aMumfponfh

[if;aygif;pkHudka&mtdk;BuD;wvkH;wGif

]ausmif;[if;av;}

usKdpm;Mu\/

npmtzdkUwGif

aeUyifjzpfapumrl

ausmif;om;BuD;rsm;

[if;aumif;rygaom

vkpm;onfh

[if;aumif;udk

tvGefqmwwfaomt&G,fvnf;jzpf
teHUwrsKd;&

NrdefvS\/

BuD;jyif;vmaomtcgwGif

rjrif&aomaMumifh
]ausmif;[if;av;rSm}

wcgw&HawmifhwrdonfESifh

[if;rsm;udk wrifwuma&maESmNyD; usKdpm;bl;ygao;onf/ okdU&mwGif


usKdaeus ]ausmif;tdk;} r[kwfaomaMumifh [if;aumif;zwfawG xnfhojzifh
t&om &Sdaomfvnf;ausmif;[if;av;eHUudk rrSDatmif &Sdawmhonf/
jyefajy;cJUjcif;
uREkfyfonf

ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfwGif

tpm;taomuf

qif;&Jaomfvnf; vGwfvyfpGmupm;cGifh&jcif;aMumifh pdwfnpfavmufatmif


r&SdvSay/
upm;jcif;udk

zcifu

upm;cGifhvkH;0ray;jcif;twGufaMumifh

txl;ckHrifaom

ausmif;tdyfausmif;pm;b0

oli,fwa,muf
npmpm;NyD;

66

uREkfyfrSm

jzpfvmonfxif\/

xifovkdae&jcif;twGuf

tvGefaysmfaomfvnf;

nOfhtcsdefrsm;rl

ausmif;om;BuD;rsm;\

usD;pm;jcif;aMumifh pdwfnpf&\/ rdbrsm;ESifh cGJcGm rtdyfcJU&bl;onfh


uREkfyfrSmcGJumpvGwfvyfjcif;aMumifh

aysmfrdaomfvnf;

&ufowywf

Mum&Sdaomtcg rdcifudk vGrf;q Gwfaompdwfjzpfvm nOfhtcsdefrsm;wGifrl


nId;i,fpjyKvmavNyD/ txJwGif ausmif;om;BuD;rsm;u teif;cdkif;jcif;?
aygifudkvufoD;ESifh

jznf;nSif;pGmxkckdif;jcif;?

rD;cGufrIwfaomtcg

OD;pGef;zkwfudk qGJoluqJG? ausmudkqdwfoluqdwf? cg;udk]uvdxkd;}oluxkd;


ponfjzifh usDp,fMuavawmh\/ nwdkif;vdkyif xdkuJUodkUtenf;ESifhtrsm;
usDpm;Mu&mrS wnrl oef;acgifausmfonfhwdkifatmif uvdMuav&um;
eufjzefnae

ausmif;qif;csdefwGif

uREkfyfonf

tdrfawmf&mbk&m;xJokdU

0ifcsifjyK 17 jya0;aomc&D;udk w[kefwnf;ajy;um armBuD;yef;BuD;ESifh


tdrfodkUa&mufvmjcif;udk rSwfrdygao;onf/ rdbrsm;tm; tjzpftysufudk
ajymjy&mwGif uREkfyftm; ausmif;tdyfausmif;pm; rxm;awmhyJ aeUausmif;om;
tjzifhESifhausmif;wufapygawmhonf/ (4if;tjzpftysufaMumifhayavm rod?
uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcg uav;oli,frsm;udk idkatmif usDpm;csifwwf
olrsm;tm; &efolozG,f tjrifuyfvSygonf/)
aemufNrD;ckdpD;jcif;
armifykudk ausmif;Ekwfvdkuf uREkfyfwa,mufwnf; ausmif;wuf&
onfwGif ausmif;ajy;a&m*grS oufom&m& ausmif;rSefrSef wufvsuf&Sd
aomfvnf; vuPmrSm tjrpfjywfao;jcif;r[kwf? ]ikwf}aejcif;rQomjzpf
ausmif;om;BuD;jzpfvmaomtcsdefwGif

wcsDwcsDay:

vmwwfao;\/

rnfodkUyifjzpfap

aepOftwGif;rl

ausmif;ajy;onf

bkef;BuD;ausmif;

67

r&Sdawmhyg/

okdUyifjzpfvifhupm;

wa,mufwnf;

ausmif;oGm;&jcif;rSm

ajcaxmufvnf;

anmif;onfESifh

jrif;&xm;aemufNrD;

ysif;vnf;ysif;?

cdkzdkUtusifhvkyfawmhonf/ jrif;&xm;rsm;onf a&Twacsmif;aygif (ajrvrf;)rS


rarmif;yJ ausmufvrf;wGifom armif;MuaomaMumifh ausmif;rStjyefwGif
aps;csKdudkjzwf 84 vrf;wavQmuf ajrmufodkUavQmufvm,if; aemufodkU
cPcP

vSnfhMunfh&

\/

jrif;&xm;wpif;

armif;vmaomtcg

ausmufvrf;eab;&Sd ajrvrf;ay:wGif avQmufcJU&mrS ausmufvrf;bufodkU


rodrom csOf;uyfvkduf&\/ xifxif&Sm;&Sm; ruyf0HUay/ okdUjyK&jcif;rSm
jrif;&xm; ukvm;tay:&Sd [efvkyf&jcif;jzpf\/ jrif;&xm;ukvm;rsm;onf
aemufNrD;cdkpD; aomoli,frsm;udk MumyGwfESifhvSrf;&dkufwwfay&m uREkfyfu
ol\jrif;&xm;udk
tjcm;bufodkU

aemufNrD;cdkrnfh
rsufESmvSnfhum

BuH&G,fcsuf

vkH;0r&Sdav[efjzifh

vrf;avQmufvm&\/

jrif;&xm;onf

uREkfyfudkrSDvm ausmfwuf&mwGif tcsKdUukvm;onf vrf;eab;rSavQmuf


aomaumifuav;rsm;udk
uREkfyfodaomaMumifh

rsufapmif;xkd;um

tuJcwfwwfaMumif;

olUjrif;&xm;udk*&krpdkufav[efjzifh

rsufESmvTJum

vrf;avQmufvm&jcif;jzpf\/ ausmfwufoGm;onfhtcgwGifvnf;&kwfw&uf
ajy;rvdkufao;yJ

ukvm;uvSnfhMunfhrMunfhudk

awmfawmfuav;a0;

pdwfcs&aomtcgrSom

apmifhMunfh&ao;\/

ajy;vkdufNyD;

aemufNrD;

cdk&avonf/ ckd;aMumifckd;0SufjyKaom tvkyfrsKd;rSmvG,fulvSonf r[kwfacs/


&efyJGrdoGm;jcif;
jrif;&xm;aemufckHay:wGif 0rf;vsm;arSmufumaexm;wus ckdpD;vmpOf
wcgw&Hjrif;&xm;onf

&kwfw&uf

68

&yfvkdufonfjzpfap?

rvdkaom

vrf;bufodkU

auGUcsKd;vdkufonfjzpfap

auGUoGm;aom

tcgukvm;onf

&kwfw&ufavQmqif;&jyef\/

aemufodkU

uREkfyfudkjrifojzifhMumyGwfudkjyoGm;&m

vSnfhMunfhckdufESifhBuKH

uREkfyfuvnf;

vufoD;uav;udk

jyvdkufao;onf/ wcgw&HwGifrl 0rf;vsm;arSmufum ckdpD;pOfvrf;ab;rS


vlaemufuav;wa,mufu ]]a[; *gvd0gvm;}}[k ac:um&xm;aemufNrD;
odkUvufnId;nTefjyojzifh ysm,D;ysm,m avQmqif;vkduf&\/ aemufuscJUvQif
&TDueJjrnfvmaom MumyGwfonf ausmay:odkUvnf;aumif;? OD;acgif;ay:
odkUvnf;aumif; trSwfwHqdyf&dkufESdyfvkdufojzifh t&Id;rsm;xifaecJUavNyD/
uJUodkUcH&aomtcgrsm;wGif a'goxGufvmojzifh uREkfyfonf [pfatmf
ajymaom aumifuav;udk vSrf;Munhfvdkuf &G,fwlcsif; jzpfaeygu
wcsDwyJGowfykwfcJU&ao;onf/ waeUw enf;jzifh aumifuav;ESifh
owfykwfaepOf rdcifESifhzcifwdkUaps;csKdrS zdeyfvkyf&eftwGuf ouvyfxnfESifh
tjcm;ypnf;rsm;0,f
jrifoGm;\/

jrif;&xm;jzifh

zcifonf

jyefvmMuonfESifh

jrif;&xm;ay:rSqif;vm

uREkfyfwkdUudk
aumifuav;

wa,mufESifhowfykwf&rnfavmqdkum tdrfa&mufrS &dkufOD;rnfl[kBuKH;0g;


ao;&m rdcifu]]udk&ifhrvJ bmrar;? nmrar;eJU &dkufcsifwmcsnfyJudk;}}[k
ajymojzifh

zcifu

]]&efjzpfwmudk;As}}[k

jyefajymonfwGif

rdcifu

]]jzpfoifhvJjzpf&rSmaygh udk&if}}[k cyfwif;wif; jyefajymonfESifh uREkfyft&dkuf


vGwfoGm;&bl;avonf/
EIwfwdkufcsufay;jcif;
uREkfyfonf zcif\obm0udk rdcifobm0uJUokdU rBudKufEdkifaomf
vnf;

zcif\ynmvkdvm;aom

0goemtaMumif;udk

69

csD;usL;azmfjy&

ayOD;rnf/

uREkfyf

jyKonfqdkvQifyif

okH;ESpfausmfav;ESpfom;&Sd

zcifonf

zdeyfvkyfzdkU

pum;ajymwwfp

u&d,mrsm;0,f&efoGm;wdkif;

uREkfyftm; yckH;ay:wGifxrf;vsuf vuPma&;okH;yg;? wdydaom b*0g?


a[wkypa,mpaom

pmrsm;udk

EIwfwkdufcsay;ojzifh

uREkfyf&Gwfqdk

wwfaeavNyD/ uBuD; cauG;rQ roif&ao;rD txufygpmrsm;udk ryDuvm


yDuvmjzifh vlB uD;rsm;a&SU &Gwfqdkckdif;jyjcif;tm;jzifh tom;,lwwf&Smonf/
uREkfyftm; vlxl;uav;[ltjcm;olrsm;u csD;rGrf;Muaomtcg zcifrSm
tvGef*kPf,laomfvnf; uREkfyfrlum; 0rf;omjcif;r&Sd? tjcm;uav;rsm;uJU
odkU

rupm;&jcif;twGufom

0rf;enf;rdonf/

pOf;pm;rdonfum;arsmufyJGjyaomtcgwGif

BuD;jyif;aomtcg

y&dowfu

Mobmvufckyf

wD;jcif;twGuf 0rf;omjcif;r&Sdaom arsmufuav;ESifh wlavawmhonf[l


jzpfonf/
ynmtm;ay;ykH
bkef;BuD;ausmif;wGif t*Fvdyfpm oifcgp ausmif;om;okH;av;q,f
cefU wNydKifeufwnf; oifMu&m okH;vcefUMumaomtcgwGif tawmfqkH;aom
ausmif;om;10a,mufudk a&G; xdyfwef;wwef;zGJUvkdufonfwGif uREkfyfonf
'kwd,vdkuf\/ yxr&aom ausmif;om;onf uREkfyfxuftoufokH;ESpfBuD;
uREkfyfatmufwGifvnf; uREkfyfxuftoufav;ig;ESpfBuD;olrsm;yif &SdMu
onf/ xdktcsdefrSp uREkfyfwkdUxdyfwef;ausmif;om; q,fa,muftm; okH;v
wBudrf

pmar;yJGjyKvkyfav&m

ausmif;om;okH;a,muftwGuf
cJwHrsm;?

riftdk;rsm;?

uREkfyf\zcifonf

xdyfqkH;rSatmifaom

qktjzpfESifhcsD;jrSifh&ef

csKdcsOfrsm;

0,fvmcJUNyD;vQif

70

Avmpmtkyfrsm;?
OD;yOif;xHwGif

tyfESHxm;\/

yxratmifjrifoltwGufaps;csKdxJrS

0,fcJUjcif;udk

uREkfyfrSwfrd\/

uREkfyfonf

azmifwdefwacsmif;
azmifwdefvdkcsifvS

ylqmaomfvnf;0,fray;yJ ]azmifwdefvkdcsifvQif yxr&atmifrif;BudK;pm;}[k


zcifu jyefajymavonf/
uREkfyfum; yxrr&? 'kwd,ESifh wwd,rQom vdkufcJUEdkifaomaMumifh
zcif\azmifwdefqkudk

uREkfyfr&?

b,fawmhrSvnf;

0,fray;acs/

uREkfyf\rdbrsm;rSm xdkpOfu pD;yGm;a&; acsmifvnfvSonf r[kwfonfhtxJrS


ausmif;om;rsm;tm; okH;av;ig;usyfwefrQpDjzifh pm;ar;yGJvkyfwdkif;qkay;jcif;
wnf;[laom

csD;jrifhrIonf

a&S;cwfrS

acwfwdkifatmif

rnfonfh

ausmif;om;rsm;\rdbrsm;rS jyKvkyfonf[krBuKH bl;ay&um; arG;ozcif\


ynma&;ajrSmufpm;tm;ay;jcif;wnf;[laom 0goemESifhapwemudk vIdufvSJ
pGm MunfndKrdygonf/ zcifonf uREkfyftay: tkyfcsKyfykH wif;usyf
vGef;onf[k rauseyfjcif;tBudrfBudrf jzpfcJU&bl;aomfvnf; tcsuf
wpfckudk ESvkH;oGif;jcif;tm;jzifh ajzazsmufcJU&ygonf/
xdyfxkd;wuf&aompepf
bkef;awmfBuD;ausmif;

OD;wdavmu\

pmoifykH

xl;qef;aom

tcsufwckudk azmfjy&ayOD;rnf/ aeUpOfwufay;aom pmrsm;udk wvkH;r&vQif


wcsuf&dkufaMumif; azmfjycJUbl;&m? okH;wef;odkU uREkfyfwdkUa&mufMuaomtcg
OD;yOif;onf ausmif;om;rsm;tm; udk,fwdkif&dkuf& vufanmif;aomaMumifh
ayavm? okdUwnf;r[kwf BudrfvkH;zdk; rwwfEdkifaomaMumifhayavm rqdkEdkif?
qkH;rykH wenf;wDxGifvdkuf\/ uREkfyfwdkU ausmif;om;q,fa,mufonf
pDwef;vsuf

&yfaeMupOf

xdyfqkH;ausmif;om;tm;pmwvkH;ar;vkduf\/

71

xdkolu ajzEdkifvQif 'kwd,vltm; tjcm;pmwvkH;ar;\/ ,if;okdUwa,mufpD


ar;oGm;&m rajzEdkifol &Sdonfhtcg aemufvltm;ar; xdkoluajzEdkifvQif
rajzEdkifaomvl\xdyfudkwcsufxkd;NyD; ol\ae&modkUwuf&\/ rajzEdkif
atmufodkU a&TUay;&aomvlrSm rQESifh rNyD;ao;yJaemufwvkH;ar;jyef&m
rajzEdkifjyefu

ajzEdkifaom

atmufvl\

qif;&jyef\/

pmwvkH;rSrusufcJU&ol

xdyfxkd;jcif;cH&NyD;

jzpfygrl

wae&m

wa,mufNyD;wa,muf

wwef;vkH;\xdyfxkd;cH,if; atmufqkH;okdUa&mufoGm;avawmh\/ wcgw&H


wGif cufaompmwvkH;udk xdfyfqkH;vltm;ar; rajzwwfojzifh 'kwd,vl
tm;ar;&m xkdoluvnf;rajzwwfvQif ]aemufwa,muf? aemufwa,muf}
qdkum wwef;vkH;qkH;atmifar;oGm;\/ wcgw&HwGif atmufqkH;vlokdU
a&mufumrS ajzEdkifjcif;vnf;&Sdav&m xkdolonfwwef;vkH; udk ]xdyfxkd;}NyD;
txufqkH;okdU wufoGm;&av\/ wcgw&Hrl wwef;vkH;\ xdyfxkd;cH&NyD;
atmufqkH;odkU qif;oGm;&aomvlonf wwef;vkH;udk ]xdyfxkd;}NyD; txuf
qkH;odkU jyefa&mufoGm;jcif;rsm;vnf;&Sdavonf/ yxr ausmif;om;rsm;onf
pdwf0ifpm;zG,faumif;aom pepfwck[l awmfawmf oabmusMuonf/
aemufydkif;rl tjypftemtqmrsm; awGUvmMu\/

wenf;awmhaumif;onf
ausmif;om;rsm;onf ueOD; cyfrSefrSef ]xdk;}Muaomfvnf; aeU&uf
&SnfMumaomtcgwGif ighudkememxkd;onf? olUudknSmonf ponfrsm;jzifh
trSwfxm;um

&efNidK;zGJUvmMu\/

rdrdtm;

ememBuD;xkd;aomvludk

tcGifh&aomtcgwGif ememBuD;jyefxkd; rdrdtm;nSmaomvludk nSmxkd;\/

72

OD;yOif;onf ememxkd;jcif;udk cGifhvTwfaomfvnf; nSmxkd;aomvludkac:


]]'Dvdkxkd;&w,fuG}}[kqdkum

xkdol\OD;acgif;udk

ememBuD;xkd;jyavonf/

wGif uREkfyfwdkUrSm rnfolUtm;rqdk ememxkd;vQifomxkd;onf? ]nSm}onf[l


um; rvkyf0HUMuawmhay/ xdkUjyif uREkfyfwdkUtwef;xJ toufvnf;BuD;
00wkwfwkwfESifh Avaumif;aom ausmif;om;BuD;wa,muf&Sd&m xdkolu
xkd;&aomtvSnfhwGif cyfrSefrSefxkd;aomfvnf; av;vHvSaom ol\vufoD;
BuD;aMumifh

uREkfyfuJUodkUaom

aumifuav;rSmyk

yk0ifoGm;av\/

uREkfyfwkdUteufwGif touftBuD;qkH;jzpf ydefydef&Snf&Snf ausmif;om;BuD;


wa,mufvnf;&Sdao;\/ xdkolrSm 18 ESpfom;t&G,fwGif t&yf 5ay
10vufrcefU &SdaeavNyD/ uREkfyfonf xdkvlBuD;tm; xdk;&ef&Sdaomtcg
ol\OD;acgif;udkol\OD;acgif;udk

rSDatmif

rvSrf;Edkifojzifh

ckefxdk;&m

tm;vkH;u &,fMu\/ wcgurl vltrsm;&,fMurnfpdk;onfh vuPmESifh


ol\OD;acgif;udkikHUay;&m onfrSmvnf;
&,fMuavonf/

(ppftwGif;

oufom&mr&yJ &,fNrJwdkif;

ouFef;0wfaeonfh

xdkvlBuD;tm;

bkef;BuD;ausmif;wausmif; awGUqkHrdMu&mwGif taMumif;udk oluyif


ajym

&,fMu&ao;onf/)

vlrsm;teufwGif

xdkvlBuD;onf

oabmtaumif;qkH;

uREkfyfawGUbl;orQaom

wa,mufjzpf\/

xkdtcsdefrl

uREkfyfxuf t&yfwvufrcefUavmufomjrifhawmh\/ (,ckrlum; ysHvGef


awmfrl &SmavNyD/) uREkfyfrSm twef;xJwGif tawmfqkH;xJujzpfygvsuf
(eHygwfcsdwfxJwGifygonf/)

waeUvQiftenf;qkH;

av;ig;csuf

txkd;cH&ojzifh vl0BuD;\ vufoD;csufrdaomaeUrsm;wGif OD;acgif;usdef;ao;


&m nHUzsif; q,fhav;ig;csuf txkd;cH&olrsm;tzdkUrSm b,fvdkae&SmMurnf
rajymwwfay/ uREkfyfwdkUonfwaeUvkH; twef;txufESifh atmufqif;csnf
wufcsnf&SdaeMuav&m

aemufqkH;tcsdefwGif

73

rdrdwkdU\ae&mtpDtpOfudk

rSwfom;xm;

aemufwaeUwGif

4if;tpDtpOftwdkif;

&yfMu&av\/

,ckjyefMunfhaomf rnfonfhausmif;wGifrS rBuKHcJUbl;onfhpepf jzpfaomf


vnf; ausmif;om;rsm; pmusufapzdkUwkdufwGef;a&;wGif tvGeft&m a&muf
aom pepfwckjzpfonf[k qkH;jzwfcsuf cscsif\/ okdU&mwGif pepftwkdif;
vdkufemusifhokH;MuzkdU tBuHay;wkdufwGef;jcif;um; r[kwfay/
Ak'bmom(bD?wD?tif)ausmif;jzpfvmykH
xdyfqkH;jzpfaom uREkfyfwkdUausmif;om;q,fa,mufonf av;wef;odkU
a&mufMuaomtcg uREkfyfwdkUatmufwGifvnf; yxrwef;rS wwd,wef;
txd wwef;vQif ausmif;om;q,fhav;ig;a,mufpD&SdMuojzifh ausmif;om;
pkpkaygif; 60 cefU&SdaeavNyD/ xdktcsdefwGif ynmtkyf( 0efaxmufrif;
[kac:Muonf/) OD;ausmf&efESifh qufrd tpdk;& pmppfcHausmif; jzpfatmif
pHrHMu\/ t&m&SdwpfOD;jzpfaom OD;ausmf&ef\ 0g,rpdkufxkwfrI aMumifh
tvGwfynmoifbkef;BuD;ausmif;tjzpfrS tpdk;&pmppfcHAk'bmom ausmif;BuD;
jzpfvm&onf rSefaomfvnf; rlvblw tppftrSefrSmNrdwfq&mawmfbk&m;BuD;
OD;eEESifh OD;yOif;OD;wdavmuwkdU\ vkHUvya,m*wkdUaMumifh jzpfayonf/
bD?wD?tifac: Ak'bmomausmif;BuD; us,fvmaomtcsdefwGif &[ef;awmf
ESpfyg;wkdU\ bJGUawmfrsm;wdrfjrKyf OD;ausmf&ef\trnfomvQif wnfaxmifol
tjzpfESifh xif&Sm;ausmfMum;vsuf&Sd cJUjcif;twGufaMumifh Nrdwfq&mawmf
bk&m;tzdkU&m rnfokdUrQr&Sdaomfvnf; OD;wdavmu udk,fawmfurl auseyf
onfhvuPmr&SdyJ uavmiform; wa,mufjzpfvm aom uREkfyftm;
taMumif;udkazmfxkwfa&;om;&efwkduf wGef;bl;\/ uREkfyfuvnf; a&;yg
rnf[k uwday;cJUbl;\/ okdU&mwGif tcgtcGifhroifh onfhtwGufaMumifh

74

ra&;jzpfyJ&SdcJU&m

ESpfyg;vkH;

ysHvGefawmfrlNyD

jzpfaom

,cktcsdefrSyif

taMumif;udka&;&ygawmhrnf/ Nrdwfq&mawmf bk&m;BuD; twGufum;


udpr&Sd? OD;wdavmu udk,fawmftwGufrl ruG,fvGefrDa&;jyjcif;tm;jzifh
aus;Zl;rqyfEdkifjcif;twGuf vGrf;qGwf0rf;enf; rdygonf/
vlwdkif;atmifapaomenf;
1900 jynfhESpfwGif qdkif;wef;&yf wdkufwvkH;iSm; 'udP0efwdkuf
Nrdwfausmif;rS ausmif;om;aygif; 90?100rQ ajymif;a&TUNyD;vQif Ak'omoem
Ek*(bD?wD?tif) tpdk;&pmppfcH t*Fvdyfjrefrm ESpfbmomoif ausmif;BuD;
trnfESifh pwifzGifhvSpfcJUavonf/ xdyfqkH;jzpfaom uREkfyfwdkUausmif;om;
q,fa,muftm; t*Fvdyfpm poifaomtcsdefrSonf 4if;ESpf 'DZifbmv
wGif

uREkfyfwkdUtm;

av;wef;pmar;yJGodkUoGif;

tpdk;&pmppfcHapaom

tcsdefwdkifatmif wESpfESifhokH;vrQomtcsdefMum\/ okdUESifhyif uREkfyfwdkU


ausmif;om;q,fa,mufvkH;onf av;wef;pmar;yJG atmifjrifMu&avum;
rEav;wNrdKUvkH; [dk;av;wausmf jzpf ausmif;om;ta&twGufrSmvnf;
ausmif;rqHUatmif wkd;wufrsm;jym; vmav\/ rQaom tcsdeftydkif;tjcm;
twGif;q,fa,mufvkH;atmifjrif Mujcif;rSm ausmif;om;rsm;tm; pmrusuf
yJaerjzpfatmif

usyfwnf;pGm

oifjyaom

aus;Zl;yifjzpfonf[k rSwfcsufay;vkduf& ayonf/

75

OD;yOif;

OD;wdavmu\

q&mESifhwynfhoabmxm;
ae&mwGif

OD;yOif;OD;wdavmutaMumif;

qufvuf

azmfjy

yg&apOD;/ OD;wdavmuonf uREkfyfwdkUig;wef;odkUwufaomESpf &[ef;b0


udk aysmfydkuf[efr&SdyJ vlxGuf tdrfaxmifusoGm;avNyD OD;wdavmutm;
uREkfyfwkdUausmif;om;rsm;u rnfrQavmuf cspfaMumuf&dkao&SdMuykHudk BuD;jyif;
vmaomtcgwGif tcsif;csif;ajym &,frdMuao;onf/ &,frdMujcif;rSm
uREkfyfwdkU BuD;jyif;vmMu touf30ausmf 40t&G,fwGif om;r,m;
tvkyftudkifESifh

jzpfaeMuaomfvnf;

wcgw&Hvl0wfvJNyD;jzpfonfh

OD;wdavmuESifh rawmfwq qkHrdMu&mq&mwpfcGef;? t&Sifbk&m;wcGef;?


cifAsm; uRefawmfwcGef;ESifh ua,mifacsmufcsm;jzpfum aMumuf'l;wkefvsuf
pum;rajymwwfatmif jzpfM u&aomaMumifhjzpfavonf/ uREkfyfudk,fawGU
tjzpftysufwckudk azmfjy&aomf 1919 ckESpfwGif uREkfyfonf ol&d,wdkuf
r*Zif;t,f'DwmtjzpfESifh
OD;xGef;0if;)onf

vkyfudkifvsuf&SdpOf

wkdufay:okdUwufvm

OD;wdavmu

(vltrnf

uREkfyfESifhuyfvsuf&Sdaom

pm;yJGwGifxkdifaom t,f'Dwmwa,mufESifhpum;ajymonfudk uREkfyfjrifyg


vsuf

EIwfquf&rnfudkaMumufonfESifh

aemufwacgufjyefaomtcgrl

rjrifcsifjyK

ikHUaevdkuf\/

&dkif;&musawmhrnf[k

atmufarh

xdkif&mrSxNyD; EIwfqufonfwGifrS OD;yOif; (q&m)u 0rf;omtm;&ESifh


zufvSJwuif;jyKayonf/
]]ig waeUu wacgufvmao;w,fuG,fh? rif; r&Sdbl;vm;}}
]]wifyg?

wynfhawmf-

uRefawmf

vkdufrdvdkUyg q&m}}[k jyefajym&onf/

76

tvkyf&IyfaevdkU

armfhrMunfh

q&monf vlyg;wa,mufjzpf uREkfyftaMumif;udk &dyfrdojzifh NyKH;pdpd


Munfhjcif;udkvnf;

uREkfyfem;vnfonf/

t,f'Dwmjzpfjcif;twGuf

*kPf,l&Smonfh

q&monf

wynfhwa,muf

vuPmESifh

0rf;omtm;&

ajymoGm;&Sm\/ taMumif;udk ausmif;om;a[mif;rsm;awGUwdkif; uREkfyfu


ajymjy&m olwkdUuvnf; enf;ESifhjzpfbl;aMumif; jyefajymMu\/ uREkfyfwkdU
u q&mqdkonfrSm &dkufydkifonf[lvnf;aumif;? OD;yOif;jzpfaomaMumifh
om&dkufydkifonf[lvnf;aumif;
xifMuapumrl)

em;vnfMu

q&mOD;xGef;0if;tay:

(&dkufvGef;onf[k

qefUusifaom

pdwfrsKd;

r&SdMujcif;pdk;pOf;rQ rSefaomfvnf; i,fpOfu aMumufcJU&jcif; twGufaMumifh


taMumufrajyEdkifonfESifh rsufESmcsif;rqdkif vdkMujcif; yifjzpfygonf/
acwf q&mwynfhrsm;url &,fcsifaumif; &,fcsifMuay vdrfhrnf/
usDpm;vGefjcif;
ausmif;om;csif;u ESdyfpufbl;jcif;rsm;udk pmjzifha&; rSwfom;xm;
avoavm[k ajymcsifonf/ ajymMuap? qkdif;wef;ausmif;okdU ajymif;cgpwGif
uREkfyfcH&onfh tjzpftysufwckudk azmfjyvdkao;\/ zcifonf zdeyfaxmif
q&mjzpfonfhtavsmuf uREkfyftwGuf ydef;wef; zdeyfuav;rsm; qef;qef;
jym;jym;vSvSyyjzpfatmif py,f&S,f csKyfvkyfay;avh&S\
d / ausmif;om;wdkif;
onf uREkfyf\ zdeyfuav;udk ikHUMunhfMu\/ Munhfvnf;Munfhoifh\/
waeUo OD;wdavmuonf aysmfbG,fNrdKUodkU tvnf<uoGm; jyefvnf
<ua&mufvm&mwGif q&mrsm;a&m? ausmif;om;rsm;yg wausmif;vkH; BudKqdk
MuzkdU pDpOfxm;\/ xdkaeUwGif ausmif;om;wdkif; 0wfaumif;pm;vSESifh
vmMu blwm&kHodkU pDwef;um vrf;avQmufMu &rnfjzpf\/ qdkif;wef;

77

ausmif;rSm ESpfxyfwdkufjzpf atmufxyfwGif zdeyfpD;&aomfvnf; tay:xyf


wGif zdeyfcRwfMu&\/ uREkfyfrSm tay:xyfodkU udpwckESifh wufoGm;
avSum;wGif zdeyfqef;uav;udk cRwfxm;cJU&m jyefqif;vmaomtcg
rawGU&awmhacs/

zdeyfuav;rSm

rnfol\

zdeyfESifhrQrwlaomaMumifh

rSm;Edkifp&mr&Sd? wrifwumaemufajymif 0Sufxm;onfjzpfap ckd;xm;onf


jzpfap jzpf&ayrnf/ zdeyfaysmufaom udprQavmufESifh q&mrsm;tm; wdkif&ef
xkH;pHr&SdaomaMumifh udk,fhzmom &Sm&\/ rawGUacs/
'kua0'em
pmydkU&xm;onf rEav;blwm&kHokdU aeUv,fwem&DwGif qdkufrnf
jzpf ausmif;om;rsm;onf 12 em&DwdwdwGif qdkif;wef;ausmif;rS pDwef;um
xGufMu&efjzpf\/ &moDrSm waygif;vjzpfjcpfjcpfpvefatmif yljyif;vsuf
&SdavNyD/

uREkfyfzddeyfaysmufjcif;udk

tjcm;ausmif;om;rsm;ESifh

q&mrsm;tm;

twlpDwef;

vdkuf&\/

rajym0HUonfESifh
ylvSonfhajrBuD;rSm

',ftkd;uif;uJUokdU&Sdojzifh ajcaxmufwbufcswdkif; uysmu,m jyefajrSmuf


um aemufajcwbuftm; tvSnfay;&jcif;aMumifhckefqGckefqGjzpf ae\/
okdU&mwGif

uREkfyfrSm

OD;yOif;\

&dkufESufjcif;ESifh

zcif\&dkufESufjcif;

tMum;wGifvljzpfvm&jcif;aomaMumifh 'kua0'emcHpm;&jcif; tavhtusifh


&Sdonfjzpf olwyg;wdkUxuf (vlBuD;vli,fra&G
ajcz0g;rsm;

ylvSjcif;aMumifh

ckefcsifovdkvdk?

cHEdkif&nf&Sdoljzpf\/
aygufcsifovdkvkd?

ajy;csifovkdvdkjzpfcJU&aomfvnf; tHBudwf cHcJUEdkifygonf/ okdU&mwGif


rD;&xm;oHvrf;udk jzwfa usmf aqmufvkyfxm;onfhwHwm;ukef;BuD;ay:odkU
a&mufMuaomtcgrlum; ajrBuD;udk eif;vmcJU&mrS opfom;ysOfjym;udk
78

eif;vdkuf&jcif;aMumifh ESpfqrQylavmifjcif;udk cHpm;&ojzifh av;ig;vSrf;


oGm;rd&mwGif rcHr&yfEdkifawmhyJ ]awmufavQmufajy;oGm;awmh rnf}BuHrd\/
okdUqdkvQif

q&m\&dkufESufjcif;cH&rnf[k

odaomaMumifh

rajy;0HUyJ

tHBudwfcH,if; ]tvdkav; tr,fav;}[k nnf;csifvm\/ okdU&mwGif


ausmif;om;rsm;&,fMurnfudk &SufonfESifh nnf;nLrnfhtoHudk rsKdcsvkduf&m
rsuf&nfrsm; ,dkusvmawmhonf/ wGif uREkfyfonf ]ausmif;om;wa,muf
a,muf\ npfywfjcif;aMumifh igcH&avjcif;} [katmufarhum ]ql;wacsmif;}
aygufvm&jyefygawmhonf/

xdknaewGif

ae&mwdkif;&dkufcsifwwfaom

zcifrodapyJ

tdrfodkU

jyefa&mufaomtcg

rdciftm;ajymjy

rdcif\

tumtuG,faMumifh uREkfyftzdkUoufom&m&avawmhonf/ zcif\obm0


rSm rdrdu tjrwfwEdk; txl;wvnf csKyfvkyfay;xm;onfh zdeyfopfudk
vkHNcKHatmif rxdef;odrf;Edkif&oavm[laom tjrifrsKd;om&Sdwwf tawmf
aMumufzdkUaumif;avonf/
rnfol\tjypfay;enf;
uREkfyftay:zcifu cspfcifykH? *&kpdkufykHwkdUrSm rsm;vGef;tm;BuD;onf
[k awmifhwrdaomtcgrsm;vnf; &Sd\/ OD;wdavmu jyefa&mufvmonfh
aemuf waygif;vjynfhausmf 5 &ufaeUwGifa&Tpm&Hbk&m;yJGokdU <u&efpDpOf&m
OD;yOif;u uREkfyftm; ]]4if;\wlESpfa,mufESifhtwl vkdufcsifvdkufEdkifonf}}
[ktrdefU&Sd uREkfyfvnf; ra&mufbl;onfh a&Tpm&HyJGokdU vkdufcsifvSonfESifh
0rf;ajrmuf0rf;omvufcHav\/ tdrfokdUa&muf rdbrsm;tm; ajymjyaom
tcg rdcifucGifhjyKaomfvnf; zcifurltaMumuftuefuefU uGufav\/
okdUuefUuGuf&mwGif rnfonfhtaMumif;rS rjyEdkifyJ oludk,fwdkifrygaom

79

vrf;c&D;wGif uREkfyfwa,mufwnf; ygonf/ OD;yOif;udk vkdufydkUonfh


yGJuawmfwtdrfvkH;vnf;ygMuonf/ txJrSyif uREkfyf\ vkHNcKHa&;twGuf
pdwfrcsaomaMumifh bk&m;yJGodkU rxnfhvkdufEdkifqdkjcif;rSm (OD;yOif;udk,fEIduf
uyif)

vGefvGef;onf[k

,lqaeavNyD/

okdUaomf

OD;yOif;onf

zciftm;rnfokdUrQrajym ]]rifhzmomMunhfvkyfav}}[k uREkfyftm; vTJxm;\/


uREkfyfum; 11 ESpfom;t&G,f&SdavNyD/ a&Tpm&Hbk&m;yJG\ aysmfp&maumif;jcif;
taMumif;udk Mum;&bl;aom uREkfyfrSmvnf; rvkduf&vQif ao&ravmuf
jzpfaeavNyD/

uREkfyfvnf;

xdkt&G,fodkU wkdifatmif

rjrifuG,f&m

azmufzsufcJUrdbl;aomf

vnf;

zcifpum;udk

wdkuf&dkufqefUusifbuf

jyKbl;jcif;um; r&Sdao;ay/ tBudrfwGifrl um;zcif\ wm;jrpfjcif;onf


w&m;enf;vnf;rus[k
bk&m;yGJokdU

,lqonfESifh

vdkufoGm;av\/

wavQmufvkH;wGif

tdrfrS

ajymifajymifxGufoGm;

(trSefudkajym&vQif

zcif\rMunf&TifaomrsufESmudkom

uREkfyfrSmbk&m;yJG
jrifvsuf&Sdaom

aMumifh arQmfvifhoavmuf raysmfcJU&ay/)


tdrfodkUjyefa&mufaomtcsdef zcifonf uREfkfyftay:wGif a&S;uuJUodkU
r[kwfyJ ]cyfwef;wef;} vkyfaeav&m uREkfyfuvnf; rdrdrSefonf[kxifum
cyfwef;wef;yif wkHUjyefrdonf/ tjzpftysufrSmrnfol\ tjypfjzpfonf[k
uREkfyfrqkH;jzwfvkdaomfvnf;

xdktcsdefrSpuREkfyfwkdUom;tzESpfa,mufrSm

MuifemrIavsmhyg;vmjcif;um; trSefjzpfonf/ zcifu [efvkyf wif;rmjcif;


jzpfcsifjzpfrnf/

uREkfyfurlusyfwnf;vGef;aom

wu,fjrifvm

ol\cspfvGef;jcif;twGuf

zcifwa,muf[k
0rf;romEdkifatmifjzpf

rdawmhonf/ tb,faMumifhqdkaomf om;orD;wdkUrnfonf rdbtay:


tvkH;pkHauseyf

rdrdwdkU\aetdrf

aysmfydkufoifhonfjzpf&m

uREkfyfrSm

xdkuJUodkUrjzpf&yJ pnf;vkH;aompdwfrsKd; avsmhyg;oGm;ayaomaMumifhwnf;/

80

odkUa&;jcif;

tm;jzifh

zciftm;

tjypfwifvkdjcif;r[kwf/

uREkfyf\

uHraumif;jcif;[lom qdkvdkygonf/
,luvpf vlrjzpf
1901

ckESpfwGif

uREkfyfwkdUtwef;om;

10

a,mufonf

wef;okdUwufMu&\/ OD;wdavmuonf ausmif;tkyfcsKyfa&;ESifhywfouf


rauseyfonfh

vuPmESifh

uREkfyfwkdUtm;

udk,fwdkifroifjyawmhyJ

twef;jyq&mrsm; iSm;&rf;oifjyap&m q&maygif;av;ig;a,muf vJvS,f


onfhtxJwGif q&mjzpfwef;atmifolwa,mufrQ ryg&SdyJ 7 wef; atmifcgp
vlrsm;? pma&;jyKwfrsm;? tvkyfvufrJU Akdvfujym;wa,muf ponfjzifh
ESpfvwBudrfcefU

tajymif;tvJ

t*FvdyfbmomwGif

jzpfae\/

awmfMuaomfvnf;

twef;om;rsm;onf

topfpufpuf

bmom&yf

wckjzpfaom ]*JMoarBwD} tcuftcJawGUMu\/ xdkpOfurl ],luvpf}


[kac:Mu tvGefcufonfhtaejzifh ],luvpfvlrjzpf}[k ausmif;om;rsm;
ajymMu\/ tawmtwGif; ausmif;uvnf; qdkif;wef;&yfrS rvGefaq;&dk;
0if;okdU

a&TUajymif;&jyefav&mq&mrsm;u

oabmaygufatmif
ausmif;om;BuD;

roifjywwfonfh
av;a,mufrQom

ausmif;om;uav;ajcmufa,muf
rsm;vGef;onfqdkum
tjcm;ausmif;rsm;odkU

],luvpf}udkvli,frsm;

twGufaMumifh
atmifjrif

us&IH;Muavonf/

uREkfyfrSwyg;

pmar;yJGwGif

(uREkfyftygt0if)
wGif

tus&IH;

us&IH;aom

ausmif;om;rsm;onf

ajymif;a&TUoGm;Muav\/

uREkfyf\rdbrsm;url

q&mawmfbk&m;BuD; wnfaxmifcJUaom Ak'bmomausmif;[l opm&Sdonfh


vuPmESifh uREkfyftm;ajymif;a&TUjcif;rjyKay/

81

uREkfyf\ewfrif;BuD;
uREkfyfwdkUausmif;rSm

xdyfqkH;wef;jzpfaom

5wef;orm;rsm;

atmifMuaomtcgwGif 6wef;zGifhEdkifaom tajctaer&SdonfESifh pdefyDwm?


atbDtrfpaom

c&pf,efomoemjyK

ausmif;BuD;rsm;okdU

ajymif;a&TU

qufvuf oifMum;Mu\/ atmifjrifaom ausmif;om;rsm;ESifhtwl ratmif


jrifaom ausmif;om;rsm;onfvnf; txufygtaMumif;aMumifh ajymif;a&TU
oGm;Muojzifh twef;wlausmif;om;a[mif;qdk uREkfyfwa,muf wnf;
usef&pfavawmhonf/ tjcm;ausmif;om;rsm;ajymif;a&TU jcif;xuf uREkfyftm;
tumtuG,fay;cJUonfh

ausmif;om;BuD;wa,muf

ajymif;a&TUoGm;jcif;

aMumifh uREkfyf\pdwfxdcdkufykHudk azmfjyvdkygao;onf/

ol\trnfrSm

]xGef;vS}[kac: (uREkfyf\rdbrsm;rSwyg;) uREkfyftay: wu,farwm


u&kPmxm;onfh yxrOD;qkH;aom ausmif;om;wa,mufjzpf\/ xdkolonf
bkef;BuD;ausmif;

ausmif;om;uav;rsm;tm;

vufa0SUwdkufay;

onfh

ausmif;om;BuD;rsm;teufwGifwa,muftygt0ifjzpfuREkfyfESifh ]owfbuf}
a&G;ay;aomtcgrsm; uREkfyftay:nSmwmrI&Sdjcif;udk uREkfyf&dyfrdcJU onf/
tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;u uREkfyfxuftenf;i,fBuD;aom ausmif;om; ESifh
]buf}ay;rnfjyKaom udkxGef;vSu ]rvkyfygeJUuG? 'Duav;u tdrfta0;
BuD;vm&&Smwm}[k ajym nDwlrS uREkfyfESifhwGJay;\/ ]cspfwD;}u uREkfyftm;
]ypnf;0g;&rf;zrf;}aomtcgrsm;wGifvnf; udkxGef;vSuyif u,fq,fcJUojzifh
uREkfyfrkefUpm;&\/ udkxGef;vSonf uREkfyfxuf ig;ESpfcefUBuD; ol\nDyif
uREfkyfxuf

ESpfESpfcefUBuD;ao;&m

nDt&if;u

82

uREkfyftm;tEdkifusifhrnf

jyKjcif;udkyif

olodygu

tcsif;csif;

pum;rajym/

ta&mw0if&Sd

uREkfyfbufrS

vdkuf\/

udkxGef;vSonf

olUnDxufyif

olwkdUnDtpfudkonf

uREkfyfwa,mufwnf;udkom

uREkfyfudk

cspfonf[kyif

xifrd\/

[kwfr[kwfum; rajymwwf/ uREkfyfurl 4if;txifaMumifh udkxGef;vStm;


wkd;cspfrd&m? udkxGef;vSuvnf; twGufaMumifh wdk;MuifemykH&onf/
okdUjzifh uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm wESpfxufwESpfcifrifvmMu &G,fwl
r[kwfaomfvnf; wyl;wGJwGJ &SdMuav\/
tawmfqkH;vlwa,muf
csm;vfpf'pfuif; a';Apfaumhyg;zD;vf(David Copperfield) 0wKBuD;udk
zwfbl;olrsm;onf pwD;,m;zdkUof

(Steerfoth)

udkrrSwfrdyJ aeEdkifMurnf

r[kwfay/ uREkfyfonf 4if;0wKudkzwfvkduf&onfESifh wNydKifeuf udkxGef;vS


udkcsufcsif;owd&\/udkxGef;vSonf tjcm;ausmif;om;rsm;xuf udk,fum,
tm;jzifhom OD;acgif;wvkH; jrifhonfr[kwf/ rSwfOmPfaumif;jcif;? pOf;pm;
wwfjcif;?

yg;eyfjcif;?

ywfoufvnf;

vla&vnfjcif;paom

tjcm;ausmif;om;rsm;xuf

t&nftcsif;rsm;ESifh

OD;acgif;wvkH;jrifhonf[k

uREkfyfqdkcsif\/ 0wKxJrS pwD;,m;zkdUofrSm vlysKdayguft&G,fwGif qkH;&IH;


&ouJUokdU udkxGef;vSrSmvnf; 4if;touft&G,fyif toufqkH;&IH;&jcif;
vnf; wlMu\/ vdifudpESifhywfouf toufqkH;&IH;Mu&jcif;vnf;wl\/
okdU&mwGif pwD;,m;zkdUof\ qkH;&IH;&jcif;rSmnpfywfrIruif;yJ&Sd&m? udkxGef;vS
\ qkH;&IH;&jcif;rlum; npfypfrIrygyJ aq;aumif;0g;aumif; ray:ayguf
ao;onfh acwfaMumifhjzpf\/ udkxGef;vSonf 5wef;atmifNyD;uwnf;u
uREkfyfESifhuGJuGmoGm; wausmif;pDwwef;pDjzpfoGm;Muav&m? twef;wdkif;

83

wGif q&mwdkif;\ csD;rGrf;jcif;cH& 4if;aoqkH;aomtcg twef;q&mu


tvGefESajrmzdkUaumif;aom ausmif;om;wa,mufjzpf olUuJUodkUrjzpfMu
ap&ef uREkfyfwkdUtm; owday;jcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/ (aoqkH;aom
tcgwGif udkxGef;vSrSm 9wef;okdUa&muf uREkfyfrSmvnf; 8wef;okdUa&muf
avNyD/)

uREkfyfonf

woufwmwGif

]vlawmfrsm;udk

owdxm;

apmifhMunfhwwfoljzpf&m? uREkfyfawGUbl;onfh ]vlawmf}ESpfa,mufteufwGif


udkxGef;vSvnf;

wa,mufjzpfayonf/

vltouf&SnfcJUvQif

{uE

BuD;yGm;&rnf[k uREkfyfajym&Jonf/ ausmif; twlaeMupOf (uREkfyftm;


tumtuG,fay;aom aus;Zl;aMumifh ayavmrod) uREkfyfonf udkxGef;vS\
opm&SdaomacG;uav;

(Faithful

Dog)

uJUodkUvnf;aumif;?

a&mfbifqifu&l;qdk;\wynfh z&dkufa';uJUokdUvnf; aumif; olUaemufrS


waumufaumuf

vkdufumol\trIBuD;i,fwkdUudk

aqmif&Gufay;&jcif;

twGuf MunfEl;rd\/ 5 wef;pmar;yJG olatmif uREkfyfusojzifh


cGJcgeD;wGif udkxGef;vSonf uREkfyftm;ausmif;aemufaz;odkUac: uREkfyf\
yckH;udkzufnSpf,if; rsuf&nfrsm; 0dkif;vm&m? uREkfyfuvnf; &IdufBuD;wiif
idk,dkrdavonf/ (uREkfyfwdkU jrefrmvlrsKd;onf rdwfaqGoli,fcsif; ESifh
aqGrsKd;rdbponfrsm;tay: cifrifjcif;udk azmfxkwfjyojcif; enf;vSaom
vlrsKd;jzpf&m? uREkfyftzdkU&mwGifvnf; rsuf&nfusonftxd azmfxkwfjyo
rdjcif;rSm woufvkH;wGif xdktBudrfyxrqkH;tBudrfjzpfygonf/)
ausmif;ajymif;a&TU&jcif;
5wef; 'kwd,ESpfae twef;om;opfrsm; txJwGifAkdvfpJG&aomf
vnf;

0rf;omvSonfr&Sd?

udkxGef;vStrSL;&Sdonfh

84

vla[mif;rsm;udkom

wvGrf;wnf;vGrf;vsuf&Sdygawmhonf/ OD;yOif;OD;wdavmurSmvnf; vlxGuf


oGm;NyD;jzpf t&dkufcH&zdkU r&SdonfhtxJrSmyif tjcm;ausmif;om;rsm;ESifh
twlwuG t&dkufcH&bl;jcif;rsm;udk owd& vGrf;ovdkvdkjzpfrdygao;onf/
ESpfrl wuodkvf0ifpmar;yJG

(Entrance)

ESifh puif'&D q&mjzpfwef;

atmifonfh q&maumif;wa,muf a&mufvmonfESifhcufvSonf xifcJU


aom ],luvpf}udk uREkfyfoabmaygufatmif oifjyEdkifay&m? ,cifESpf
uwnf;u

q&mrsKd;ESifhawGU&vQif

vdrfhrnf[kxifrdonf/

1902ESpfwGif

tvG,fwulyif
uREkfyf5

atmifjrifEdkif

wef;atmifaomtcg

Ak'bmomausmif;rSm 6 wef;ausmif;zGifhEdkifaom tajctaer&Sdao;onfESifh


uREkfyfrSm at? bD? trf ausmif; (tar&duefausmif;)odkU ajymif;a&TU
ausmif;a0;aom 'kurSvGwfajrmufNyD;ygNyD/
ausmif;BuD;\t&Sdef
vGefcJUaom 2 ESpfcefUrSp ausmif;om;wdkU BuKH&wwfaom 'kursm;rS
vGwfajrmufovdkjzpfcJUaomfvnf;

uREkfyftzdkU

(1903-ckESpf)rSm

rarhEdkifqkH;aom

ausmif;om;wdkif;

(txl;ojzifhi,f&G,folwkdif;)onf

6wef;ausmif;om;b0

tjcif;t&mrsm;jzifhjynfhESufvsuf&Sd\/
ausmif;wausmif;rS

wausmif;okdU ajymif;a&GUoifMum;&onfhtcg &GHUwGefUwGefU jzpfwwfjcif;rSm


"rwmyifjzpfonfxif\/ uREkfyftzdkU&mum; xdkrQavmufru xdwfvefU
wkefvIyfzG,fBuD;wckyif jzpfcJU&onf/ yxrtcsuf uREkfyfonfi,fpOfu
vlaMumufwwf\/ (uREkfyfzcifrSmvnf; xdkenf;wlyifjzpfcJU&m? om;tz
ESpfa,mufvkH;rSm BuD;jyif;vmMuaom tcgwGifrS olUenf;ESifhol vlaMumuf
wwfaom a&m*gaysmufuif;vmMuonf/) 'kwd,tcsuf uREkfyfaecJU&aom

85

Ak'bmomausmif;rSm

xdkpOfu

ausmif;om;OD;a&w&mcefUrQom&Sdonfh

t&yfausmif;uav;rQomjzpf&m? tar&duef ausmif;rSmrl ausmif;om; 300


ausmf&Sd

BuD;us,faom

taqmufttkHBuD;rsm;?

tcReftwufawGESifh

jrifhrm;vSaom bk&m;&Sdcdk;ausmif;BuD;? us,f0ef;aom 0if;BuD;? abmvkH;uGif;


BuD; ponfwkdUjzifh

x,fx,f0g0g cefUcefUnm;nm;? om;om;em;em;

&SdvSonfjzpfaomaMumifh t&yfom;rsm; jzwfoef;oGm;vmjcif; rjyK0HUavmuf


atmift&SdeftapmfBuD;vSonf/ xdkodkUaom ausmif;BuD;odkU ausmif;uav;rS
ausmif;om;wa,mufjzpfonfh uREkfyfa&mufoGm;&onfhtcg ajrBuD;udkyif
&J&Jreif;0HUavmufatmif ausmuf'l;wkefrdygonf/ (onfrSm bkef;BuD;
ausmif;om;\

obm0jzpf[efwl\/

ausmif;0if;xJzdeyfcRwfMu&onf/)

bkef;BuD;ausmif;om;rsm;onf
wwd,tcsuf

6wef;jyq&m

q&mEdkifrSm ausmif;q&mrsm;teufwGif emrnfBuD;wa,mufjzpf {&mr


ausmif;om;BuD;rsm;udkyif ]rsOf;vkH;}ESifh &dkufonf[kajymoHMum;&\/ uREkfyfrSm
Ak'bmomausmif;wGif ESpfESpfcefU t&dkufvGwfcJUaomfvnf; t&dkufcH&aom
a0'emESifhywfouf

(ausmif;a&mtdrfyg)

tusifh&cJUol

jzpfojzifh

aMumufvSatmifr&Sdaomfvnf; &dkufaeusolu&dkufjcif;r[kwfonfh twGuf


aMumifh

tvGefxdwfvsuf&Sd\/

(emusifjcif;twlwl

]rsufESmod}\&dkufjcif;ESifholpdrf;\&dkufjcif;wdkU

rwlykHudk

jzpfaomfvnf;
em;vnfaumif;rS

em;vnfMuayvdrfhrnf/ uREkfyfuJUokdU&dkufjcif;trsKd;rsKd;cH&bl;rSom em;vnf


Edkif vdrfhrnfxifonf/) odkUjzpf&um; uREkfyfrSm ausmif;tyfNyD; yxrOD;aeU
ausmif;wuf&aom eHeufwGif 1956 ckESpfu axmifxJokdU zrf;ac:oGm;aom
eHeufxufyifwkefvIyf acsmufcsm;jcif;jzpfay:vmonf/

86

orma'oewf
tar&duefausmif;okdU

ydkUaomtcg

uREkfyf\tm;udk;BuD;wckrSm

ig\]orma'0ewfBuD;} udkxGef;vSwa,muf &Sdonf[laom tcsufyifjzpf\/


uREkfyfonf

ausmif;wuf&aom

yxreHeufa&mufvQif

a&mufcsif;

udkxGef;vSudk vdkuf&SmawGU&m udkxGef;vSonf uREkfyfudkjrif& 0rf;om


aomfvnf;

Ak'bmomausmif;rSmuJUokdU

uREkfyfESifhwyl;wGJwJGvkyfcsif[ef

rwlawmhyJ olESifhtwef;wl&G,fwlausmif;om;BuD; tcsif;csif;om aygif;oif;


csifykH&onf/ ausmif;om;&G,fwlcsif;rsm;teufwGifvnf; udkxGef;vS onf
]0dkif;xdkifq&mBuD;}

jzpfaejcif;udkawGU&\/

olkum;

rnfoly&dowf?

rnfodkUaom vlpm;rsKd;ESifh aygif;oif;qufqH&onfjzpfap ]acgif;olBuD;}


jzpf&rnfh

vlwa,muf[l

uREkfyfodNyD;jzpfygonf/

udkxGef;vSonf

uREkfyfarQmfvifhouJUodkU tumtuG,fay;EdkifrnfhykH r&aomfvnf; ]]ta&;


taMumif;&SdvQif ighudkajym}}[k rSmxm;azmf&ayojzifh txkduftavsmuf
tm;&SdcJUrdonf/
"roDcsif;oDqdk&jcif;
9 em&Dxdk; bk&m;&Sdckd;ausmif;BuD;rS acgif;avmif;BuD;xdk;onfESifh
wNydKifeuf
ausmif;wufzdkU

uREkfyf&ifxJ

'dwfueJjzpfoGm;\/

vefUonfhtxJwGif

okdUxdwf&jcif;rSm

Ak'bmom

ausmif;rSmuJUokdU

vufvIyfacgif;avmif;rsKd;r[kwfyJ BudK;BuD;jzifhqGJ&NyD; ]wm0g}pifjrifhBuD;ay:rS


w&yfvkH;Mum;&avmufatmifjrnf[def;aom
vludkvSefUay;ouJUokdU

&SdaomaMumifhjzpf\/

87

acgif;avmif;oHBuD;uvnf;
ausmif;wufaomtcg

ausmif;om;rsm;onf

rdrdwdkU\

ausmif;BuD;tay:xyf&Sd

twef;rsm;odkU

roGm;&ao;yJ

cef;raqmifBuD;odkUoGm;Mu&\/

ausmif;tkyf

q&mBuD; u rkwfqdwfarG;BuD; wzGm;zGm;ESifh pifjrifhay:xdkifvsuf&Sd pOf 300


cefUrQaom ausmif;om;rsm;onf ESpfa,mufwJGxdkif&aom ckHrsm;ay:wGif
NidrfoufpGmxdkifvsuf&SdMuav&m? rQavmuf us,f0ef;aom cef;rBuD;udk
vnf;aumif;?

rQavmuf

ajrmufjrm;pGmaom

ausmif;om;rsm;udk

vnf;aumif; rjrifbl;onfh uREkfyftzdkUrSm tvdkvdkvefUvsuf &Sd\/


xdkUaemuf"roDcsif; oDqdk&eftwGuf wNydKifeufwnf; xvdkufMu
ojzifh ]0kef;}ueJjrnf[def;oGm;aom toHBuD;onfvnf; uREkfyftm; wkd;
&ifzdkvIdufap\/ ausmif;tkyfBuD;u "roDcsif;eHygwfudk ajymvkdufojzifh
ausmif;om;rsm;onf
"roDcsif;pmtkyfudkvSefMu

ESpfa,mufvQif

wtkyfuspDudkifxm;Muonfh

oDqdk&rnfh

oDcsif;ydk'fudkawGUMuaomtcg

ausmif;tkyfBuD;u pwifoDqdkvkdufonfESifhwNydKifeuf ausmif;om;rsm;a&m


ausmif;q&mrsm;yg wnDwnmwnf; oDqdkMuavukef\/
MunfEl;zG,faomtoH
c&pf,ef"roDcsif;oHudk rMum;&bl;onfh uREkfyfrSm tawmfcefUnm;
pdwfxdckdufapaom aw;oHjzpfonfxif\/ uREkfyfonf Ak'taMumif;t&mudk
cefUnm;pGm

pDukH;a&;pyfxm;onfh

]aAm"danmifa&T?

qef;Mu,faygufom;?

a&mifawmufyvif?

vuFmBuD;udkrdcif\

csKdat;cefUnm;vSaomtoHjzifh

Ak'a[atmuf?

ordkufjyifxuf}

tp&Sdaom

&Gwfqdkjyjcif;udk

Mum;&bl; yDwdjzpfcJUbl;onfjzpfygvsuf c&pf,ef"roDcsif;udk Mum;&aom


tcgwGif

wrsKd;pDcefUygayonf[k

atmufarhrd\/

88

Ak'\tjzpfawmf?

*kPfawmfwkdUESifh

ywfouf

yDwdjzpf&atmif

&Gwfqdkjcif;udk

rMum;&bl;&SmMuyJ ]]Ak'H o&PH *pmrd}}[l bkef;awmfBuD;rsm; &GwfqdkoHrQ


avmufudkom Mum;&bl;onfh &yfa0;rS tyfESHxm;aom ausmif;om;uav;
rsm;tzdkUrSm c&pf,ef"roDcsif;udk Mum;&jcif;wckwnf;ESifh yifpdwfMunfEl;
4if;bmomudkt[kwfB uD;xifum ul;ajymif;,kHMunfoGm;&Sm jcif;onf tHUMo
xdkufonfr[kwf[k uREkfyfpOf;pm;rdygonf/ "roDcsif; qdkNyD;Muonfhaemuf
qkawmif;jcif;ESifh ausmif;udpt00wkdUudk ausmif;tkyfBuD;u ajymjyjcif;
ponfjzifh aqmif&GufNyD;MuaomtcgrS ausmif;q&mrsm;ESifh ausmif;om;
rsm;onf cef;rBuD;rS qif;vmMu twef;toD;oD;odkU 0ifMu&avonf/
ajEaumif;vSaom q&mEdkif
6

wef;oifjyaomtcef;rSm

aMumufvSygonfqkdaom
jzpf&ykHrSm

wausmif;vkH;wGif

uREkfyftm;

uHtm;avsmfpGm

4if;ESpf

tus,fqkH;jzpf

NzJacsmufouJUodkU
6wef;

&Sdaejyef\/

ausmif;om;rsm;onf

wausmif;vkH;&Sd twef;wumwkdUwGif trsm;qkH;jzpfonfESifh 4if;tcef;BuD;


odkUa&TUajymif;oifjy &jcif;jzpfavonf/ uREkfyfonf twef;om;wa,mufESifh
twlwGJvsuf ESpfa,mufxdkif&aompma&;ckHwckH xdkifrdonfESifh wNydKifeuf
emrnfBuD;vSaom q&mEdkifonf twef;xJodkU 0ifvmav\/ q&mEdkifrSm
uREkfyfawGUcJU&aom ausmif;q&m 15a,mufcefUwdkUteufwGif xl;jcm;aom
Oy"d&kyf&Sdolwa,mufjzpfayonf/ tom;jzLjzL vlzvHwa,mufrQomjzpf
aMumufp&mBuD;r[kwf[k xif&aomfvnf; EIwfcrf;arG;uav;oufoufESifh
tvGefajEBuD;aom
twGif;wGif

q&mwa,mufjzpf

uREkfyfjrif&onfhav;ig;v

wBudrfwcgrQNyKH;jcif;&,fjcif;&dSonfudk

89

rawGU&bl;acs/

rsufESmxm;

qdk;vSonfhum;r[kwf?

aMumuf&jcif;jzpf\/

ajEBuD;jcif;oufouf

tar&duefausmif;onf

aMumifh

xdkacwfausmif;om;

qkd;BuD;rsm; tvGefaygonf[k rEav;NrdKUwGif emrnfBuD;vsuf&Sd&m nOfhtcsdef


rsm;wGif

ausmif;jyifokdUxGuf

ausmif;om;BuD;rsm;yif
q&momr[kwf

c&D;oGm;olrsm;\

&Sdonf[kajymMu\/

ausmif;tdyfausmif;pm;

y0gudkcRwf,laom

q&mEdkifrSm

6wef;jy

]abmf'g}rsm;udktkyfcsKyf&aom

q&mvnf;jzpfay&m ausmif;om;qkd;BuD;rsm;onf EIwfcrf;arG; pkwfzGm;ESifh


aigufvm;atmfvm; Ncdrf;ajcmufaom abmf'gq&mrsKd;udkraMumufMu? rsufESm
ydk;oufum ajEESifhvSrf;Munhfwwfaom q&mEdkifudkom aMumufMuonf
[kajymMu\/ q&mEdkifonf rsufvkH;ESifh &dkufwwfonf[k emrnfBuD;vsuf
&Sdaomfvnf; cPcP&dkuf&onfr[kwf/ 4if;tm;tmcHaom ausmif;om;
qdk;BuD;wa,mufudk &dkufzl;jcif;aMumifh emrnfBuD;jcif;jzpf\/ okdU&mwGif
taMumif;udk

aemufrSod&aom

uREkfyftzdkUrSm

q&mEdkif0ifvmjcif;udk

jrif&&kHESifh aMumuf'l;wkefrdygawmhonf/
tuJprf;Mujcif;
uREkfyfuaMumufrnfhomaMumuf&onf/q&mEdkif\&dkufjcif;udkwBudrfrQ
rcHcJU&bl;yg/ ausmif;BuD;udk aMumufonfESifh q&mudkyg a&maMumufjcif;
jzpf[efwlygonf/

tar&duefausmif;okdUa&mufcgptcsdef

uREkfyfonf

twef;xJwGif ti,fqkH;jzpf (&G,fwlwa,muf ESpfa,muf awmh&Sdygonf/)


]cJrSefbl;aom pmoli,f}qdkouJUodkU uREkfyftm; tEdkifusifh Muvdrfhrnf
txifESifh ukyfukyfuav;aepOf tuJprf;aom ausmif;om; ESpfa,muf
okH;a,mufESifh

BuKH&ao;\/

wpfa,mufu

90

uREkfyftm;

aumfzD

(ESpfjym;wef)wcGuf twdkufcdkif; tjcm;wa,mufu vufudkify0gudk uyf


awmif;\/ rkefUzdk;ESpfjym;om&aom uREkfyfrSm xkdoltm;uREkfyfraomufyJ
aumfzDwdkufvdkufEdkifaomfvnf; vufudkify0gudkrl tvGefESajrm\/ xdkvuf
udkify0grSm atmufjynfu t&D;wa,mufu ydkUvdkufonfh wxnfwnf;
aomydk;vufudkify0gav;jzpf tem;uGyfwGif aq;a&mifpkHjzifh ESdyfxm;onfh
tvHuav;rsm;

yg&Sdjcif;udkrSwfrdao;\/

uyfawmif;aom

ausmif;om;rSm

4if;udk

em;ylem;qmESifh

uREkfyfxuftenf;i,frQomBuD;

aMumufavmufatmif r[kwfaomfvnf; olu]abmf'g}jzpfonfwaMumif;?


uREkfyfuvlopfjzpfonfwaMumif;aMumifh aemufqkH;wGif em;at;apawmhqdk
ESajrmvsufESifh ay;vkduf&onf/ um;&Sdygapawmh/ odkUaomfuREkfyf\pdwfudk
nId;i,fatmifwrifvkyfaom ausmif;om;BuD;wa,muftaMumif;udk azmfjy
csifygao;\/

uREkfyfrSm

ausmif;BuD;

tm;vyfcsdefrsm;wGifopfyif&dyf

vlopfuav;

jrufcif;ay:wGif

wa,mufyDyD
wa,mufwnf;

oGm;xdkifavh &Sd&m waeUo uREkfyfwkdUtwef;om;jzpfaomfvnf; uREkfyfxuf


tenf;qkH; 5ESpfcefUBuD; vlysKdBuD;zm;zm;jzpfaom abmf'gausmif;om;BuD;
wa,mufonf teD;okdUcsOf;uyf]]a[haumifav;? rif;b,fausmif;u a&mufvmwmvJ}}
]]bD?wD?tif ausmif;uygAsm}}
]]rifhudk igMunfh&wm arwmr&SdvdkufwmuGm}}[k tajcmufwdkufouf
ouf ajymoGm;avonf/ 4if;ausmif;om;onf arwmw&m; a&SUxm;&rnf
qdkaom c&pfawmfudk udk;uG,foljzpfaMumif; aemifaomtcg od&ay&m
ausmif;xGufNyD;aemuf rsm;rMumrDtwGif; ykvdyfa&m*gESifh aoqkH;oGm;onf[k
Mum;od&\/ uREkfyfrSm vlwbufom;udk MuifemrIacgif;yg;olwa,muf
r[kwfaomfvnf; xdkol\aojcif; owif;uJUokdU uREkfyf\ESvkH; xdcdkufrI

91

enf;yg;jcif;udk

rBuKH&bl;ay/

wacsmif;aygufaponf[k

xdko\
l

pum;wcGef;onfvnf;

uREkfyf,lqrdonf/

]ql;}

(uREkfyftay:arwm

r&Sdjcif;um;xm;ygawmh/ jzpfEdkifygonf/ odkU&mwGif bmtaMumif;rSr&SdyJ


oufoufzGifhajymvmjcif;um;

udk,fhxufi,foludk

tEdkifusifh&m

a&mufygonf/)
wwfoavmufrjy0HUjcif;
6

wef;&SdpOf

twef;om;rsm;tvGefaMumufMuaom

q&mEdkif

uG,fvGefav&m twef;wGifvnf; 5 wef;rSmuJUodkUyif ausmif;q&m


av;ig;a,muf\oifjyjcif;cHcJU&\/ 4if;twef;wGifuREkfyfrSm t&SdefESifhvefU
ausmif;om;wkdif;udk aMumufNyD;OD;acgif;razmf0HUyJ&SdonfESifh tnw&ausmif;
om;uav;wa,mufjzpfaecJU\/ wcgw&Ht*Fvdyfbmom&yfESifh ywfouf
aomar;cGef;wckudktjcm;twef;om;rsm;rajzEdkifMuyJ&Sd&m
vsufESifhyif
ausmif;om;b0

rajz0HUonfESifh
wGif

uREkfyfajzwwf

qdwfqdwfaevdkufrdjcif;rsm;vnf;&Sd\/
wef;rSmuJUodkU

wdrfjrKyfaomtjzpfrsKd;udk

uREkfyftzdkU&mwcgrQ rBuKHzl;ay/ xdkESpf pmar;yJGusif;yaomtcg ynm0ef


Mr. Wedderspoon
Oral

Test

udk,fwdkifvm t*Fvdyfbmom&yfwGif EIwfwdkufar;cGef;

rsm;jzifh

ppfaq;&mwGif

uREkfyfonftwef;xJrSmuJUokdU

ausmif;om;BuD;awGudk aMumufpdwfr&SdawmhyJ udk,fajzEdkifrS udk,fatmif


rnf[k odonfhtwGufaMumifh tjcm;vlrsm; rajzEdkifaom ykpmrsm;udk&J&J0HU0HU
ajzqdkvdkuf&m ynm0efvnf;oabmus ausmif;tkyfBuD;vnf; tm;&ykH&
onf/

xdkESpfwGif

t*Fvdyfbmomar;cGef;rsm;

cufvS

6wef;om;

w0ufausmfausmfrQ us&IH;Muaomfvnf; uREkfyfatmifcJUonf/ xdkacwfwGif

92

4wef;rS 8wef;wdkifatmif tpdk;&ppfpmar;yGJrsm;jzpf 9wef; ]tifx&if;}


Entrance

ac:wuodkvf0ifpmar;yGJrSm

umvuwm;

,leDAmpDwDrS

ppfaq;avonf/
tajctaewufvmjcif;
7 wef;odkUwuf&aomtcg uREkfyfrSm twef;xJomru ausmif;yif
vlwvkH;olwvkH;jzpfvmcJUavNyD/
t*Fvdyfbmom

jzpfvmykHum;

tprf;pmar;yJGrsm;wGif

twef;q&monf

uREkfyfcsnf;yxr&jcif;udk

awGU&onfESifh paumvm;&Spf pmar;yJGodkUoGif;zkdU uREkfyftm;a&G;cs,f\/


uREkfyfESifhtwltjcm;ausmif;om;okH;a,muftm;vnf;

a&G;cs,f&m

4if;wkdU

teufwGif puf&Sifw&m;olBuD;OD;&Dvnf;yg0if\/ (xdkokH;a,mufvkH;rSm 7


wef;ausmif;om;qdkvQif ausmif;wGif tawmfrsufESmyGifhvef;txufwef;
ausmif;om;BuD;rsm;\

todtrSwfjyKjcif;cH&avonf/

uREkfyf\

]orma'0ewf}udkxGef;vSrSmvnf; twGufaMumifh uREkfyftm; ausmoyf


&ifoyfjyKvkyfum csD;usL;ayonf/ olUESpfwGifolvnf;0ifcJU&\/ okdU&mwGif
tar&duefausmif;rS paumvm;&Spf atmifolwa,mufrQ rxGufcJUay/
qEjyjcif;wrsKd;
ausmif;

uREkfyf\tajctae

wkd;wufvsuf&SdpOf

tdrfrlum;

usqif;vsuf&Sd\/ zcifonf ausmif;tajctae aumif;jcif;udkMum;od&


uREkfyftm;

t0wfaumif;

tpm;aumif;rsm;jzifhajrSmufpm;aomfvnf;

]Muufaumif; BudK;ruGm}qdkaom ol\aqmifyk'ft& uREkfyftm;vdrfrmonf

93

xufvdrfrmatmifqkd a&S;uxufyifusyfwnf;csifao;\/ uREkfyfrSmvnf;


t&G,ftavsmufpGef(avwHcGef)vTwfjcif;? xkyfqD;jcif;? zefwkdUjcif;? zefckefjcif;
paomupm;enf;rsm;udk upm;csif\/ xkdtcsdefuREkfyftoufrSm q,fhav;
ig;ESpf &SdNyDjzpf&m xdkacwfu ]pGefvTwfjcif;}tvkyfrSm vlysKdayguf t&G,frS
ptouf 25?30 t&G,fwdkifatmif upm;Mu naewdkif; aumif;uifwGif
a&mifpkHavwHcGefrsm;jzifh &IyfaxG;vsuf&Sd\/ ]pGefwaumif} jywfoGm;onfhtcg
wkwfwdkwkwf&Snf? 0g;vkH;? 0g;jcrf;? ql;cufponfrsm; udkifaqmifvsuf
]pGef}vkdufMuaom

uav;oli,fcsif;rsm;uvnf;

uRekfyfpGefvTwfvkdufprf;csifonfrSmum;

ajccsif;vdrfvsuf&Sd\/

bmESifhrQrwlacs/

ausmif;rStjyef

naecif;wGif tdrfa&SUxkdifumolwyg; vTwfMuaom pGefrsm;udk armhfom


Munfhae&\/ upm;cGifhr&acs/ okdU&mwGif uREkfyf rdcif\cGifhjyKcsuft&
0,fxm;onfh a&mufvkH;? tyfcsnf? avwHcGefwkdUum; tjynfhtpkH&S\
d /
4if;wkdUrSmzcifr&SdckdufwGif

upm;&efjzpf\/

wnae

uREkfyfonf

ausmif;rSjyefvm zcifr&SdckdufBuKHonfESifh avwHcGef udkxkwf vTwf&m


avwHcGefonf aumif;uifodkUa&muf av[kefpD;aejcif; udkMunfEl;pGmESifh
armhfMunfhaepOf aemufrSausmudkAsif;ueJcsvkdufjcif;udkod vkduf\/ uREkfyf
um; zcifjzpfonf[k csufcsif;odonfESifh vefUzsyfjcif;r&Sd? avwHcGefudkom
jyef&kyfodrf;\/

pdwfxJ ]&dkufprf;ygap}[katmufarU cyfjznf;jznf;

yif&kyfodrf;ae\/

zcifonfuREkfyf\cHwHwH&Sdaom

ememBuD;&dkufav&m
rodrf;yJ

uREkfyfrSm

rSefrSefBuD;om

trlt&mudk

tvGefemusifaomfvnf;
odrf;ae\/

uwdkufu&dkuf

tcsif;t&mudkrdcifjrif

ajy;vmNyD;vQif zciftm; pum;ajymajym ac:oGm;avonf/

94

&dyfrd

xGufajy;csifpdwfay:vmjcif;
aemufokH;av;&ufwGif

uREkfyfausmif;rSjyefvmaomtcg

zcif&Sdae

ojzifh pmtkyfrsm;udkcs xkH;pHtwkdif;aumif;uifodkU armfhMunfhae\/ rMumrD


zcifvnf;

t0wfrsm;vJ

xGufoGm;ojzifhuREkfyfvnf;

a&mufvkH;ESifh

avwHcGefudk (0Sufxm;aom ae&mrS) xkwfvm\/ avwHcGefudkuav;


wa,mufu ]xkd;}ay;ojzifh cg;udkaumhum ]wkyf}vsuf&SdpOf zcifjyefvm
&dkufjyef\/

olUyg;pyfuvnf;

]eifhavmufrsm;

yg;vkdU[,f?

igwrif

jyefMunfhwm? eifupm;r,fqkdwm igodw,f}}[kajym\/


wGif uREkfyf\pdwfxJ b,fuJUodkUjzpfoGm;onfrod? a&mufvkH;a&m?
avwHcGefyg

aygufcJGypfvdkufNyD;

xdkaeUrSp

avwHcGefrvTwfawmhacs/

okdUaomf taumif;r[kwf? zciftay:wGif tvGefU tvGefrauseyfaompdwf


jzpfay:vmonf/ awmfvSefcsifaompdwfrsKd;um; r[kwf? xGufajy;csifaom
pdwfjzpfvmcJUonf/

uREkfyf\rdcifonf

zcif\apwem

vGefuJjcif;udk

em;vnf uREkfyftm; &Hzef&Hcgupm;cGifhay;zdkUajym&m wcgw&HwGif rdciftm;


rjiif;vdkonfESifh

cGifhjyKjcif;rsm;&Sdyg\/

okdU&mwGif

trsm;tm;jzifhrlum;

NidrfNidrf xdkifaeNyD; pmtHjcif;onf vlwdkif;tzdkU (uav;oli,frsm;rusef)


taumif;qkH;jzpfonf[k wxpfcs rSwf,lxm;avonf/
upm;rkef;aomzcif
uREkfyfwkdUaexdkifvsuf&Sdaom

*kHwef;&yfaq;&dk;0if;xJwGif

uREkfyfESifh

&G,fwlcsif;jzpfonfh a,musfm;uav;rsm;ESifh rdef;uav;rsm; ig;a,muf


ajcmufa,muf&Sd&m

rdef;uav;ESpfa,muf

95

okH;a,mufwkdUrSm

zcifu

(avmuDrIa&;&mESifhywfouf)

q&mwqluJUodkU

tav;jyKaom

yk*Kd vfBuD;wOD;\ orD;rsm;jzpfMu\/ vomaomnOfhrsm;wGif uREkfyfwkdU


a,musfm;uav;? rdef;uav;rsm;onf (q,fhokH;av;ESpft&G,frsm;jzpfMu)
xkyfqD;wrf;? zefwdkUwrf;? zefckefwrf;ponfh xkdacwfu upm;Muaom
enf;rsm;twdkif;upm;Mu\/ tvGefvnf; aysmfMu\/ uREkfyfonf ausmif;pm
rsm;udk usufNyD;aomtcg4if;wkdUESifhtwl upm;csifvS\/ okdU&mwGif zcif\
upm;rkef;aom 0goemaMumifh &Hzef&HcgrQom upm;cGifh&\/ xdkuJUodkU
tcGifh&jcif;onfyifvQif

rdcif\tultnDaMumifhjzpf\/

wcgw&HwGif

upm;cGifhjyKxm;ojzifh upm;aecdkuftwGif;rSmyif {nfhonfwa,mufa,muf


a&mufvm (Nrdwfq&mawmfoifMum;xm;cJUonfh) ]vlb,fhES,fa&;yghr,f}?
]bmudkvlac:ovJ} tp&Sdaom ar;cGef;rsm;jzifh tar;tjzjyKvkyf&ef uREkfyftm;
ac:,lavh&Sdavonf/ zcifonf uREkfyfynmwwfjcif;udk vkdvm;&kHomru
ao;yJ

wwfjcif;udkvnf;

jzpfavonf/

vlodatmifjycsifwwfonfh

]vlb,fhES,fa&;yghr,f}

0goem&Sdol

tp&Sdaomtar;tajzrsm;

rSm

i,f&G,fpOfu ]yJGus}cJUbl;aomfvnf; 7 wef; ausmif;om;wa,mufjzpf


14-5ESpft&G,f&Sdaeaom

uRekfyftzdkU&m

&Sufwwfwwf&Sdrdygawmhonf/

xdktxJwGif ]{nfhonfaMumifhayavm}[laomawG;awmrI 0ifvmwwfao;


onfjzpf uREkfyftzdkU&m vGefpGmyifrausreyfjzpfcJU&onf/ a,musfm;
uav; wa,mufjzpfonfh uREkfyftzdkU rQavmuf uwfuwfowfowf
usyfusyf

wnf;wnf;qkH;ryJUjyifay;onfqkdygvQif

uREkfyfxufokH;ESpfrQ

i,fonfh ESrwa,muftwGufrlum; ajymzG,f&m r&Sdawmhacs/ olUxufBuD;


onfh rdef;uav;rsm; aysmfaysmfBuD; upm;aeMujcif;udk udk,fhtdrfay:rS
jrif&jcif;?

Mum;&jcif;rSwyg;

a&maESmupm;cGifh&onfh

tBudrfaygif;

tvGefenf;vS\/ tdrfzcifr&SdyJ &yfa0;okdUoGm;aeonfh tcgrsKd;rSwyg;

96

ESruav;rSm upm;cGifhr&SdaomaMumifh rdef;uav;b0wGif 10 BudrfrQyif


upm;bl;&Smygav\avm[k uRekfyfwGufcsufoem;rdygonf/
yJGMunfhjcif;aMumifh i&JBuD;owJU
yJGvrf;obifESifhywfoufvnf; uREkfyfausmif;b0wGif wBudrfwcg
MunfjzLpGm Munfh&bl;onf[k rrSwfrdoavmuf&Sday&m ESruav;rlum;
wBudrfrQyif rMunfh&Sm&bl;aMumif; uREkfyfaumif;aumif;od\/ zcifudk,f
uvnf; 4if;\orD;onf wBudrfwcgrQ yGJvrf;obifrsm;odkU oGm;&bl;
jcif;r&Sdonfudk tom;,l ajymavh&Sd\/ zcifonf e*dkuwnf;u aw;*Dw
qdktuESifh uAsmrsm;udk &omcHwwfaom ]em;}
r[kwf&onfhtxJwGif

(Musical Ear)

tvkyfrsKd;onftyg,fodkU

yg&Sdol

vm;apwwfonf[k

rd&dk;zvm tpOftvmt& ,lqvmcJUoljzpf\/ rdcifurl eef;wGif;oljzpf


oDaygbk&if

vufxuf

nOfhpOfnOfhwdkif;

yGJMunfhcJU&bl;onfhjyif

]*Dwem;}rsKd;vnf; &Sdoljzpf 4if;wkdUESpfOD; nm;cgptcsdefu yJGMunfhoifh


roifhudptwGuf

wusufusufjzpfcJUMuonfqdk

avQmhay;&onfomrsm;cJU\/

aemufydkif;rl

vdkufemusifhBuHMu&mwGif

rdcifonf

r,lq

w&m;tvkyfESifh

aomfvnf;

vkH;0]yJG}jzwfvkdufavawmhonf/
xdktcsdefwGifrSvlvm;ajrmuf
yJGvrf;obifrsm;udkwBudrfwcgrQ

\/

okdU&mwGifzcifu

Nrdwfq&mawmf\usifhpOft&

yJGMunfhjcif;aMumifh

uREkfyfwdkU

i&JBuD;onf[k

qefUusifbufjzpfonfqkdum
armifESr\

vmMu&jcif;yifjzpfonf/
MunfjzLpGmrMunfh&[k

uHqdk;jcif;rSm
uREkfyftzdkUrSm
txufwGif

a&;om;cJU&m ]MunfjzLpGm} [laom pum;vkH;udk wrifwum okH;EIef;

97

vkdufjcif;jzpf\/

t"dyg,frSm

rdbrsm;\

cGifhjyKcsuft&

rMunfh&bl;

aomfvnf; wdwfwdwfckd;MunfhaomtBudrfrsm;rl um;tenf;i,f&Sdygonf/


yGJckd;Munfh&jcif;
yJGcdk;MunfhrIESifhywfouf
uRekfyfwkdU\

aetdrfwGif

uREkfyft&dkufcH&ykHudk

rdbrsm;onf

rSwfrdygao;\/

txufxyftdyf

uREkfyfESifh

armifykrSm atmufxyfwGif tdyfM u\/ (armifykrSm 4if;\rdcifzcifwkdU


uG,fvGefNyDjzpf uREkfyfwdkUESifh twlae\/) tjcm;tvkyform; ESpfa,muf?
okH;a,mufwkdUvnf; atmufxyfwGiftdyfMu\/ wnOFho uREkfyfwdkUaetdrf
ESifh ESpfjyjcm;aom &yfuGufwGif q&mykESifh udkbausmhwkdU\ &kyfao;yJGcHav&m
uREkfyfwkdUnDtpfudkESifh

tvkyform;rsm;onf

xdknwGifyJGMunfhMuzdkU

wkdifyifxm;Mu\/

naeapmif;u
(zcif\0g'rSm

wnf;u
udk,fhtdrf

udk,faeaom tvkyform;rsm;tm; csKyfcs,fjcif;r&Sdaomfvnf; uREkfyfwkdUtdrf


aeaom tvkyform;rsm;tm;rl olUqEtwkdif;vdkufemapvdk\/ twlae
tvkyform;rsm;onf

zcif\oabmudk

odM uonfESifh

yJGMunfhzdkU

cGifhrawmif;0HUMuacs/) xdknOfh txufxyfwGif zcifwkdUtdyfMuonfESifh


wNydKifeuf

uRekfyfwkdUnDtpfudkESifh

tvkyform;

okH;a,mufwkdUonf

zdeyfu&d,mrsm;jzpfonfh ckH?om;a&? oJBudK;? z0g;paom ypnf;rsm;udk


tdyf&mrsm;ay:wGif pD;cif;xm; tay:,H apmifNcKHay;NyD;vQif q&myk\
&kyfao;yJGokdUoGm;Muav\/
avmufatmif
pifNydKif

q&mykESifhudkbausmhwdkUuvnf;

aumif;Muygayonf/

axmifrnfh

udkbausmhonf

tBuH&Sdonfudkq&myku

&dyfrd

em;0ifqdrfh

q&mykESifhcGJcGm
]]ausmhazvif?

raewrifoGm;? tarvifrsm;&acstkH;awmhr,f}}[laom aw;csif;jzifh rif;om;

98

udkbausmhtm; ]cJeJU}av&m y&dowfuvnf;vufckywf wajzmif;ajzmif;


jzifhMobmay;Muavonf/

,if;odkUem;axmif&ojzifh

yDwdjzpf

&onfhtxJyiftdrfudk owd& &ifxJ aEG;ueJjzpfrdao;&m armifykuvnf;


wkdUtwl jzpf&onf[k ajymbl;onf/ rif;om; rif;orD; ]ESpfyg;oGm;}NyD;
idkcsif;wyk'favmuf em;axmifNyD;aomtcg 2 em&Dausmf ausmfcefU&SdNyDjzpf
tdrfodkUjyefNyD; tdyfrnfjyKMu&mwGif tdyf&mae&mrsm;rSm xm;cJUonfhtwdkif;
&Sdaejcif;udk awGU&pdwfcsvufcs tdyfvkdufMuav\/
tvdrfrdjcif;
]]&TD;? &Trf;? AsKH;? Asif;}}[laom toHrsm;Mum;&jcif;ESifhtwl ajcovkH;? aygif?
ausm

ponfwkdUrS

ysm,D;ysm,m

pyfzsOf;zsOf;a0'emrsm;cHpm;&

xvdkufMu&mwGif

tvl;vl;tvJvJESifh

armifykESifhuREkfyftm;

]*syfvSefwkwf}ESifh

&dkufaeaom zcifudkjrifMu&\/ (]*syfvSefwkwf}[lonfrSm pufcsKyfxm;aom


ouvyfoJBudK;udk

twGif;tjyif

vSef&eftwGuf

jyKvkyfxm;onfh

vufeufud&d,m wckjzpf&m tvsm;wawmifomom&Sdonfh cRefxufaom


0g;jcrf;wckjzpfonf/

4if;rSm

&ifhrmaom

0g;udkacsmarGUatmif"m;jzifh

oyfxm;jcif;jzpf&m rnfrQavmuf&ifh rnfrQavmufrmaom 0g;jzpfonfudk


armifykESifh uREkfyftodqkH;jzpfonf/ zcifonf BudrfrokH;yJ 4if;wkwfudk
tNrJokH;avh&Sd\/) jzpf[efvuPm&SdonfrSm uREkfyfwkdUonf yGJrSjyefvmMu
aomtcg tawmfnOfheufNyDjzpf tcgwkdif;uJUodkU apmapmrxEdkifMuyJH
tdyfaysmfvsuf&SdMuonf

zcifu

&dkufEId;jcif;jzpfonf[k

xifaeMu\/

okdU&mwGif xdkokdUum; ruao; nOfhuwnf;u zcifatmufodkUqif;vm

99

zkH;xm;aomapmifrsm;udk vSefMunfh&mwGif uREkfyfwdkUudkrawGUyJ zdeyfud&d,m


rsm; pDcif;xm;jcif;udkawGUoGm;cJUavNyD/
awGUu& &dkufcsifwwfonf
uREkfyfwkdUpDrHxm;cJUaom apmifrsm;ESifh tdyf&mrsm;udkzcifawGU&aomtcgu
&,fcsifavoavmrajymwwf? eHeufcif; uREkfyfESifh armifykudk &dkufaeaom
tcgrlum; &,fcsifonfh rsufESmxm;rsKd;vkH;0rawGU&yJ tvGefpdwfqdk;[efESifh
&Iwif;um ememBuD;&dkufaejcif;udkom awGU&\/ uREkfyfESifharmifykwkdUrSm
emjcif;ESifh xdwfvefUjcif;wdkU rnfonfhbufu tav;csdefomaeonf[k
rajymEdkifyJ wkwfusaomae&mrsm;okdU vufjzifhyGwf,if; ]w&TD;&TD; w&TJ&TJ}atmf
aeMupOf uREkfyfwdkUESifh yJGtwlwlMunfhaom tvkyform;wa,mufonf
uREkfyfudkcifrif
Munfhrdjcif;aMumifh

oem;aomaMumifhayavm?
olvnf;

okdUwnf;r[kwf

yJGtwlwl

pdwfraumif;jzpf&aomaMumifhayavm?

okdUwnf;r[kwfq&m\ om;wa,muft&dkufcH&onf zsefajzzdkU wm0ef


&Sdonf [k,lqaomaMumifhayavm rajymwwf/ uREkfyf\a&SUodkU ajy;0ifum
uREkfyftm;

tumtuG,fay;vsuf

]]uRefawmfhudk&dkufyg

q&mcifAsm;?

uRefawmfhudk&dkufygcifAsm;}}[kqdkum ausmudkukef; ay;av\/ wGif


uREkfyf\zcifonf

rnfokdUjyKonfxifMuoenf;/

uREkfyfESifh

armifykudk

vkH;vkH; vTwfxm;cJU xdktvkyform;udkcsnf; oJoJrJrJ &dkufavawmhonf/


wGif rdcifonf ]]udk&ifb,fhES,fvkyfwmwkef; udk&if}}[k owday;umrS
4if;tvkyform;rSm oufom&m &avawmhonf/ odkUESifhvnf; q,fhav;ig;
csufxufrenf;

t&dkufcH&NyD;&SmavNyD/

100

xdktvkyform;twGufaMumifh

uREkfyfwkdUrSm oufom&m&aomfvnf; 4if;tvkyform;tay: zcif\jyKrlykH


onf uREkfyf\ESvkH;om;wGiftrSwfB uD;wck xifaecJUavonf/
yxrOD; &nf;pm;pmay;jcif;
uREkfyf 7 wef;&SdpOf uREkfyf\ESvkH;om;wGif rysufEdkifaom 'kwd,trSwfwck
jzpf&ykHudkvnf; azmfjy&ayOD;rnf/ 7 wef;pmar;yJG 0ifcgeD; tcsdefwGif
uREkfyfrSm touf 15 ESpft&G,f &SdcJUNyDjzpf&m aemfref ausmif;oluav;
wa,mufESifh pmay;pm,l vkyfcJUrd\/ rdef;uav;rSm uREkfyfESifhxkyfqD;wrf;
upm;bufwa,mufjzpf

ta&mw0if

ac:iifqufqHvsuf&SdMu&mwGif

tvkyform;rsm;u uREkfyftm; ajrSmufay;MuonfESifh pmwapmifay;bl;\/


pmxJwGif

bmrQa&;xnfhwwfonfr[kwf/

a&;pyfay;onfh

aw;xyfwyk'fudk

rdef;uav;xHrSvnf;
xdktcsdefwGif
rcGmEdkifatmif

ul;a&;

4if;enf;wl

ay;vkdufjcif;omjzpf\/

aw;xyfwyk'fudk

uREkfyfwkdUt&yfxJ

toufokH;ESpfcefUBuD;aom

tvkyform;wa,mufu

uREkfyfxuftwef;i,faomfvnf;

ausmif;aebufwa,mufESifh

cspfcifvsuf&Sd&m

jyefbl;avonf/

wa,muftaMumif;udk

uREkfyfrSmrcGJEdkif?
wa,muftm;

ajymrdMu\/ wGifolUvnf;aemfrefausmif;olwa,mufESifh cspfBudKufae


aMumif; uREkfyfod&\/ uREkfyfem;vnfoavmufrSm olwkdU\cspfjcif;onf
tysKdvlysKdcspfjcif;jzpf[ef&Sd
tjyeftvSef

uREkfyf\tcspfa&;um;

ay;Mubl;jcif;rQom

jzpfojzifh

aw;xyfwyk'fpD
pdwfxJxdcdkufvS

onfhr[kwfvSacs/ (uREkfyfrSm xdktcsdefu ]BuD;aumif0if} onf[kac:Muonfh


t&G,fa&mufaom txdrf;trSwfyif rjyao;aMumif; rSwfrd\/) odkU&mwGif
&nf;pm;udk,fpDESifh vlvm;ajrmufvsuf &SdNyD[la omtxifudk uREkfyfoabm

101

usvS

4if;oli,fcsif;ESifh

udk,fh]rsm}taMumif;

udk,fajym&jcif;udk

Nrdef&SufvSonf/ ol\&nf;pm;ESifh uREkfyf\ rdef;uav;rSm aemfrefausmif;ol


csnf;jzpfMu

uREkfyfwkdUonf

twlwuG

ausmif;ajy;NyD;

ydk;yef;Mu&ef

oabmwlMuav\/
tazmfaumif;vQifygwwfjcif;
,cktcsdefrSjyef MunfhaomfxdkpOfu pdwfxm;onfvnf;aumif;? tBuH
tpnfonfvnf;aumif;? cspfBudKufygonfqdkaom arwmpdwf (vdifpdwf
"mwf) onfvnf;aumif; ,kwdywdr&Sd/ bmavmufrQvnf; eufeJBuD;us,f
onf r[kwfacs/ okdU&mwGif xdkpOfu uREkkfyf\pdwftxif rSmrl uRekfyf\
ESvkH;om;wGif tcspfa&m*gBuD; pJGuyfaeNyDjzpfaomaMumifh waeUrjrif&vQif
ao&awmhravmuftxifa&mufvsuf&Sd\/ okdUjzpf uREkfyfwkdUoli,fcsif;
ESpfa,mufonf

pmtkyfuav;rsm;

udk,fpDESifh

tdrfrSxGuf

vmMu

aemfrefausmif;bufqDodkU csKd;um a&TusD;jrifhbk&m;qDodkU okwfMuav\/


uREkfyfrSm ausmif;rajy;yJ twefMum aecJUNyD;onfhaemuf tvG,fwulESifh
ausmif;ajy;rdjcif;rSm tjrpfrjywfcJUonfh ]a&m*ga[mif;} jyefxjcif;yif
jzpfwef&monf/

uREkfyf\

nHUzsif;csufwckrSmvnf;

wu,fcifrifol

wa,mufu raumif;rIudkjzpfap? aumif;rIudkjzpfap uREkfyfwa,mufwnf;


jyKvkyfzdkU wdkufwGef; r&aomfvnf; wkdufwGef;oluygjyKvkyfrnfqdkvQif
bmrqdkvdkuf vkyfcsifwwf? vkyfrdwwfjcif;yifjzpfavonf/ rQavmuf
tazmfcifrifwwfolwa,muf tzdkU wu,fhvl,kwfrmrsm;ESifh cifcifrifrif
jzpfzdkU tcGifhr&cJUjcif;rSm uREkfyf\ uHaumif;jcif;wck[l qdk&ayrnf/

102

cspfrScspfygavp
uRekfyfwdkUESpfa,mufonf a&TusD;jrifhbk&m;odkU a&mufMuaomtcg aemfref
ausmif; rwufao;ojzifh ausmif;olausmif;om;rsm;onf ausmif;0if;BuD;
twGif; wpk xkdwpk &SdaeMuav&m a&TusD;jrifhbk&m;ESifh aemfrefausmif;rSm
ausmufvrf;rQom jcm;vsuf&SdonfwGif uREkfyfwkdUESpfa,mufonf bk&m;
tkwfwHwdkif;ay:odkU wufum uREkfyfwkdU\ rdef;uav;rsm; jrifatmif
rsufESmjyvdkufMu\/ rdef;uav;rsm;onf uREkfyfwkdU vmMurnf[l rodMu
aomaMumifh

jrifMuaomtcg

0rf;omjzpfMuonfh

tHUMoMuykH

vuPmr&Sdacs/

&aomfvnf;

uREkfyfonf

0rf;ajrmuf

4if;wdkU\trlt&mudk

rauseyfonfESifh oli,fcsif;tm; ajymaomtcg oli,fcsif;u ]]ighvl&m?


olwkdUrSmvJ ausmif;ol ausmif;om;awG&Sdw,fuG? 0rf;omtm;& rsufESmxm;
rsKd;jyvdkufvdkU &dyfrdoGm;vQif &Sufp&mBuD; jzpfaerSmaygh}}[k ajymjyojzifh
auseyfvkduf&avonf/

ausmif;wufoGm;

onfhaemuf

uREkfyfwdkUonf

a&TusD;jrifhbk&m;0if;twGif;&SdZ&yfrsm;? wefaqmif; rsm;odkU vSnfhvnfMunfh&I


jcif;?

ckHwef;vsm;&SnfBuD;rsm;ay:

yufvufvSefum

pdwful;,Ofjcif;?

wa&;warm tdyfjcif;jzifh tcsdefjzKef;Mu&\/ rGef;wnfhcgeD;wGif aemfref


ausmif;odkU

aps;a&mif;&efvmMuaom

rkefUonfrsm;xHrS

ukvm;yJokyf

wjym;zdk;ESifh b&maMumf wjym;zdk;pD 0,fpm;Mu\/ (uREkfyfrSm 7 wef;odkU


a&mufonftxd rkefUzdk;ESpfjym;om& 8 wef;a&mufrS wyJ&avonf/)
tm;vyfcsdefay; ausmif;om;rsm; qif;vmMuaomtcgwGif oli,fcsif;onf
bk&m;wHwdkif;ay:odkUwuf rsufESm jyjyefav&m uREkfyfrlum; &SufonfESifh
wHwdkif;ay:okdUrwufyJ ukyfaeawmhonf/ wBudrfausmif;ajy;jcif;ESifh

103

ywfouf

uREkfyf\pdwfxJtrSwfw&

usef&pfcJUaom

tjcif;t&m

wckudkaemifwGifrS wifjyygOD;rnf/
refusnf;oD;pm;enf;wrsKd;
12 em&Drxdk;rDu 2jym;zdk;0,fpm;xm;Muonfhb&maMumfESifh ukvm;yJokyfwdkU
rSmokH;em&Dxdk;aomtcg 0rf;xJwGif nufnufaMuMuonfh vuPmESifh
qmavmifrGwfodyfvsuf

&SdMuavNyD/

ausmif;wufaomaeUrsm;wGifvnf;

enf;twl 2jym;zdk;rQompm;&ygvsuf rQavmufrqmvS? xdkaeUrl


tNidrfraeMuyJ [dkavQmufonfavQmuf? [dkckefonfvTm; vkyfMuonfhtwGuf
aMumifh tdrfrSpm;cJUaom xrif;a&m? b&maMumfESifh ukvm;yJokyfwkdUyg
aphaphnufnufaMuukefMuonfESifh
rxdkifEdkif&yfwnf&mr&atmif
vnf;wjym;rS

][yfwyfpGJ}qdk&ravmuf

raeEdkif

qmavmifrGwfodyfvsuf&SdMuavNyD/

rusefawmhacs/

wGifuREkfyfwkdUonf

ydkufqH

refusnf;yif

ay:odkUwuf refusnf;oD; (r'efoD;)rsm;cl;Mu&m cg;ydkufwvkH; pD&cJU


qif;vmMu\/ wHwdkif;udkrSDvsuf pm;Murnf jyifaomtcg wawmifhrQpD
pm;NyD;onfhaemuf qm;rygojzifh rpm;EdkifyJ jzpfaeMu\/ teD;tyg;
tdrfrsm;&Sdaomfvnf; todr[kwfaomaMumifh rawmif;0HUMuacs/ xdktcg
oli,fcsif;u ]]aetkH;uG}}[kqdkum olaomufNyD;ypfxm;aom uGrf;oD;zuf
aq;vdyfESpfwkdESifh
pkykHrD;&IdUav\/

refusnf;udkif;tajcmufrsm;udkvdkuf
aemufqkH;

rD;Nidrf;jymykHuav;

aumufNyD;aemuf
usef&pf&mwGif

olonfcg;ydkufxJrS refusnf;oD;rsm;udkxkwfjymESifh wdkUpm;,if; uREkfyftm;


acgif;ndwfac:avonf/ uREkfyfonf

olvkyfovdkvkyf jrnf;Munfh&m?

qm;ESifhwkdUpm;&jcif;xufyif aumif;ao; cyfcsKdcsKdt&omwrsKd; 0ifvmonf

104

[kyif xifrd\/ rnfodkUyifjzpfap? uREkfyfwkdUonf refusnf;oD;wcg;ydkufpDudk


enf;jzifh cRwfvkdufM u rGwfodyfjcif; ajyaysmufMuavNyD/
tajcmufwdkufyDwdjzpfykH
ausmif;qif;csdefwkdif a&mufaomtcg uREkfyfwkdU\ rdef;uav;ESpfa,mufonf
ausmif;xJrS twlwGJum xGufvmMu tdrfbufodkU jyefMupOf aemufodkU
rMumrMum vSnfhMunfhMu\/ odkU&mwGifuREkfyfwkdUurl tjcm;ausmif;ol
ausmif;om;rsm;

jrifMurnfpdk;onfESifh

cyfvSrf;vSrf;rSyifvdkufvmMu

ausmif;ESifh tawmfBuD; a0;aomtcgrS csOf;uyfMuavonf/ a&SUavQmufrl


olwkdUrdef;uav;ESpfa,mufuwwGJ? uRekfyfwkdUa,musmf;uav;ESpfa,mufu
wwGJ

awmifa&mufajrmufa&muf

axG&mav;yg;pum;rsKd;awGudkajym,if;

avQmufvmMuavonf/ rQavmufqdkvQifbmrsm; rufarmavmufp&m


&Sdygoenf;/ uREkfyf\rdef;uav;u ]]a[harmifazodef; rifhtdrfu odoGm;,if
t&dkufcHae&r,faemf?

rif;wkdUtazBuD;u

&dkufwwfygbdoeJU}}[laom

pum;wvkH;onfomvQif udk,fa&;udk,fwmyg&Sdav&m? usefaompum;rsm;rSm


awmifpOfa&r& tv[pum;rsKd;om jzpfavonf/ okdUESifhvnf;uREkfyfrSm
xdkpOfu yDwdtBuD;tus,fjzpfcJU&avonf/ (xdkpOfu yDwdjzpfrdjcif;udk
aumif;aumif;BuD;rSwfrdom a&;vkduf&onf/) rjzpfpavmuf uav;
twGuf yDwdjzpfcUJ&aomfvnf; cHp&m&Sdaomtcg epfepfememcHvdkuf& ykHudk
azmfjy&ygOD;rnf/

105

owif;aygufMum;avNyD
uREkfyftdrfodkU jyefa&mufaomtcg zcifa&m rdcifyg rsufESmxm;wrsKd;
jzpfaeMujcif;udkjrifvkduf&ojzifh &ifxJ 'dwfueJjzpfoGm;\/ igvkyforQawG
udkodoGm;ukefavNyD[k

&dyfrdaomfvnf;

b,frQavmuf

odMuonf?

b,fuJUodkU odxm;Muonf qdkjcif;udkrlum; csufcsif; uREkfyfrod&ao;/


aemifwGifrS

od&jcif;jzpfonf/

uREkfyfausmif;onfqdkvQif

rdzrsm;odMuykHum;

rMumrwif

okdUwnf;/

rdbrsm;odapzdkUzefwD;wwfonfh

xkH;pHtwkdif; zcifonfausmif;odkU 0ifrMunfhonfrSm MumvSNyDjzpfygvsuf


xdkaeUwGifrS (bmowif;Mum;&onfrod) 7wef;ausmif;cef;odkU 0ifMunfh&m?
uREkfyfausmif;ajy;aMumif;od& tdrfodkUjyefvmNyD;vQif uREkfyftaMumif;udk
pkHprf;av\/ wGifrdbrsm;Mum;od&onfrSmum; uREkfyfonf aemfrefausmif;
oluav;wa,mufESifh

pmay;pm,lvkyfaeaMumif;

(pifppfrSmaw;xyf

wyk'fpDomay;Mubl;ygonf/) xdkrdef;uav;onf uREkfyfudk cspfBudKufonf


r[kwf?

uRekfyfESifhtwl

jzpfaMumif;?
BudKufaeMu

ausmif;ajy;aomoli,fcsif;ESifh

4if;wkdUESpfa,mufvkH;onf

uRefkyfudk

uREkfyftm;]vSrfh}xm;Mujcif;jzpfaMumif;

orD;&nf;pm;

tumtuG,f,lNyD;
ponfrsm;jzifh

owif;&&Sdxm;Mu\/ 4if;owif;twkdif; [kwfr[kwfudkrl uREkfyf,aeUwdkif


rajymEdkifyJ &Sdygawmhonf/

106

t&SufBuD;uJG&jcif;
uREkfyfonf rdbrsm;\rsufESmxm; r[efjcif;udk jrif& &ifzdkvIdufvsuf
tdrfay:odkUwufNyD;vQif

pmtkyfuav;rsm;udk

pm;ayJay:okdUypfwifqJwGif

rdcifa&m zcifygvdkufvmMu uRekfyf\t0wftpm;rsm;udkqJGcRwfMuav\/


uREkfyfuNidrf0yfpGmrcHyJ &kef;uefonfwGif tvkyform; 2a,mu 3a,muf
wkdUudkac: 4if;wkdUtultnDjzifh uREkfyftuFsDrsm; a&mvkHcsnfrsm;udk yg
wudk,fvkH; wkH;vkH;cRwfMu\/ xdkUaemufuREkfyftm; tdrfay:xyfrS atmufokdU
qGJcsvmMu tdrfa&SUokdU qGJac:Mu\/ uREkfyfwkdU\tdrfaU&SU a&wGif;&Sdav&m
wkH;vkH;jzpfaeaom
enf;jzifh

em&D0ufcefU

wkH;vkH;ypfxm;av&m?
Munfh

uREkfyftm;

a&wGif;wdkif

wkyfcsnfxm;Muav\/

(uREkfyf\txifrSm

wESpfavmufMuonf/)

t&yfxJrS

NyKH;Mu&,fMuavonf/

uav;vlB uD;rsm;onf
tvGef&Sufvsuf&Sdaom

cyfvSrf;vSrf;rS
uREkfyfurl

cyfeD;eD;csOf;uyf Munfhaomvlrsm;udk qJ vTwfrdygonf/ csnfwkyfxm;


&mrS BudK;ajzNyD; t0wfrsm;0wf&aomtcgwGif qHyifnSyf ukvm;wa,muf
udkac: uREkfyf\ AkdvfauudkjzwfNyD; acgif;wkH;&dwfapygonf/

EkHjcif;onf vdrfrmjcif;r[kwf
uREkfyfonf uREkfyf\rdkufrJjcif;udk usyfjynfhwif;jynfh0efcHygonf/ okdU&mwGif
uREkfyf\tjypfrSmrdbtm; rav;rpm;jyKjcif;vnf;r[kwf? apmfum;armfum;
ajymrdjcif;vnf;r[kwf? r&dkraojyKjcif;vnf;r[kwf/ &l;rdkufrdjcif;oufouf
rQomjzpfygonf/ rQavmufaomjypfcsufESifh rQavmufpdwfudkxdcdkuf

107

atmif'Pfay;qkH;rjcif;rSmrsm;vGef;onf[k xifygonf/

uREkfyf\rdbrsm;

em;rvnf&SmMuaom tcsufrSmom;orD;udk t&SufcJGaomenf;jzifh qkH;rjcif;


onf aumif;onf? vdrfrmaponf? aemifMuOfonf[kxifrSwf&SmMujcif;yif
jzpfonf/ ]aemiffMuOfonf} qdkjcif;um; [kwfavrnfavmrqdkEdkif? cH&aom
om;orD;\pdwfudk EkH&SmoGm;apjcif;udkrlum; cH&bl;aom uREkfyfodygonf/
vl[lonfrSmolUt&G,fuav;ESifhol olUukd,fudk,fudkav;pm;rI (selfrespect)
&SdMu&rnf?

&Sdatmif

BudK;pm;Mu&rnfjzpf&m?

rdbrsm;\qkH;rykH

rlum;

uREkfyf\pdwfudktnGefUcsKd;vdkufbdouJUodkUjzpfoGm;ygawmhonf/
uREkfyfonft&yfxJvnf;aumif;? ausmif;vnf;aumif; (ausmif;okdUvnf;
owif;aygufMum;onf/) uav;vlBuD;rsm;\rsufESmudk &J&JrMunfh0HUatmif
jzpf&ygonf/ (uREkfyfwGif oufom&m&apaom tcsufwckrSm 15ESpfom;
qkdaomfvnf;
okdUr[kwfygu

BuD;xGm;rIaemufus

BuD;aumifr0ifao;jcif;yifjzpfonf/

4if;'Pfwacsmif;ay:aygufvm&kHrQru?

(Inferiority Complex)

EkHaompdwf"mwf

0ifvmjcif;udkvnf;owdjyKrday&m? BuD;jyif;vmaom

tcgwGif taemufwdkif;rS pmaumif;ayaumif;BuD;rsm;udkzwf &Iumqifjcif


okH;oyfcGifh&aomtcgrS tawmftwef avsmhyg;oGm;onf[k xifrdygonf/
em;rvnf&SmMuapwemaumif;ESifh (vdrfrmatmif) qkH;rMu aom obm0
udk awGU&onfhtcgwkdif; txufygtjzpftysufudkowd& ]ig\uHraumif;
jcif;aywnf;}[k atmif;arhrdygawmhonf/
&Sufwwf omqdk;onf
aemfrefausmif;oluav;ESifh ywfouf rdbrsm;\ xifjrifcsufonf [kwf
r[kwf? rSef rrSef udkvnf;uREkfyfpkHprf;&ef rvdkr&Sdawmh? rdbrsm;u rdrdwkdU

108

om;udk rQavmuf tonf;EkHonf[k txifa&mufMujcif;onfyifvQif


udk,fhudk,fudk&SufvS xkdrdef;uav;udk b,ftcgrS vSrf;rMunfhawmhyg/
wvcefUtwGif; uREkfyfonf tdrfeD;csif; t&yfolt&yfom;uav;rsm;ESifh
vnf;

rupm;?

vlolav;yg;jrifatmifyif

rxdkifawmh?

ausmif;oGm;

ausmif;jyefrsm;wGif ajrBuD;odkUikHUum rsufESmudkatmufcsufvsuf ajcukef


okwfoGm;ygonf/

wu,fht&G,f

ra&mufao;oljzpf

&SufaMumuf

aompdwfonf Mum&SnfpGmrjzpfyJ wvausmfcefU&Sdaomtcg oufom&m&


aysmufrwwf&Sdaomfvnf;

udk,fhudk,fudk

EkHonfxifaom

pdwfrlum;

rQavmuf azsmufzsufzdkU rvG,fulojzifh toufav;ig;q,ft&G,fwdkif


atmif tpGef;xifvsuf&Sdygawmhonf/ xdktcsdefrSp uREkfyfrSm tenf;i,f
pum;xpfcJU&mrS

udkd,fhudk,fudk

ydkowdjyKrdonfhtwGuf

(More

Selfconscious) ydkqdk;vmygonf/

a&S;OD;pGmpum;xpfjcif; ul;pufcJUykH taMumif;udk txufwGif azmfjycJUbl;&m


uREkfyfrSm e*dkuwnf;u tjcm;vlrsm;xuf udk,fhudk,fudk vSnfhMunfhrd
wwfaom tavhtusifh&Sdol jzpf twlwl&,frdMujcif;jzpfygvsuf uREkfyf
wa,mufwnf;udkom

ul;pufcJUjcif;

jyvdkuf&onfhaemufrl

omqdk;

(udprsKd;

jzpf[efwl\/

vmonf[k

uREkfyftvGef&Sufwwf

udk,fwkH;vkH;

uREkfyfowdjyKrdygonf/

a&csKd;cef;xJyifa&vJydkif;ygrS

a&csKd;wwfoljzpf&m tbkd;BuD;tdkjzpfvmaomtcgrS oufom&m&awmhonf/


xdkUaMumifhvnf; rdbrsm;\'Pfay;jcif;onf uREkfyf\pdwfudkom xdcdkuf
apcJUonf/

109

yxrOD; rdwfaqGrsm;
4if;ESpf 7wef;pmar;yJGwGif rEav;NrdKU&Sdausmif;wkdif;yif tust&IH; rsm;Mu
aomfvnf;

tar&duefausmif;rS

paumvm;&Spf0ifzkdU

a&G;cs,fxm;onfh

uREkfyfwkdUausmif;om;av;a,mufvkH;yif atmifjrifMuonf/ tcsKdUausmif;rsm;


rl awmfvSygonfqdk paumvm;&SpfoGif;zdkU a&G;cs,fxm;onfhausmif;om;
rsm;yif

us&IH;Mu\/

xkdpOfu

xkH;pHrSm

7wef;ausmif;om;rsm;onf

&dk;&dk;pmar;yGJudk ajzqdkatmifjrifNyD;rS paumvm;&Spfpmar;yGJwGif ajzqdk&


4if;udk atmifjrifaomtcgwGif 8wef;ESifh 9wef;oif&eftwGuf wv
16usyf&\/ (16usyf[laom aiGrSmvnf; xkdpOfurenf;vS? ykvdyftrIxrf;
wa,muf\vcrSm 11usyf? 10yJrQom jzpfavonf/) uREkfyftzkdU&mrl
paumvm;&Spf pmar;yGJudkratmifjrifaomfvnf; 4if;pmar;yJGudk taMumif;jyK
tvGefcspfcifMuifemaom

twef;wloli,fcsif;okH;a,muf

wNydKifwnf;

yxrtBudrf&&Sdjcif;aMumifh xl;jcm;aomESpfjzpfonf[k rSwfwrf;wif&onf/


at?bD?trf ausmif;odkUa&mufuwnf;u uREkfyfrSm cifrifaom oli,fcsif;
[lr&Sd? todrdwfaqGzGJUrnfholvnf;r&Sd twef;xJrSm a&m ausmif;xJyg
]]waumif<uuf
paumvm;&Spf

wrsufESm}}qdkovdk
pmar;yGJ

ukyfukyfuav;

0ifcgeD;wGifrS

aecJU&onfjzpf&m

ausmif;om;av;a,mufaygif;

pnf;vkH;rdMu tvGefw&m cifrif&if;ESD;aom tjzpfodkU a&mufcJU&onf/


rdwfaqGwa,mufrQr&SdcJUbl;ojzifh b,folUtm;rQ rcspfcJU&aom uREkfyfrSm
wNydKifeufwnf;

okH;OD;BuD;&aomtcg

aysmfvdkufykHrSm

(wcgw&H

olwkdUtaMumif;awGudkpOf;pm;&jcif;aMumifh)tdyfraysmfEdkifatmif &Sdbl;ygonf/

110

&wemykHqdkufaomESpf
8 wef;odkUwuf&aomESpf(1905ckESpf)onf uREkfyftzkdU&m ausmif;om;b0
wGif ]]&wemykHqdkuf}}aomESpf[l qdkoifh\/ tvGefcspfcifaom twef;om;
okH;a,mufwNydKifeufwnf; &&Sdonfhjyif[dlvl onfvlrsm;uvnf; ac:csif
ajymcsif&SdMuonf/ ausmif;okdUa&mufonfrSm 2 ESpfjynfhcJUNyDjzpfrkwfqdwfzGm;
BuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;udkvnf; rvefUawmh/ rkd;xkd;onf[k xifcJUrdaom
]wm0g}tcRefBuD;udkvnf; aMumufp&mrxifawmh/ (ausmif;om;wa,mufESifh
wdwfwqdwf
uREkfyfudk

wufyifMunfhNyD;cJUavNyD/)
]us,f}vdrfhrnf[lvnf;

ausmif;om;jriforQonf

rpdk;&drfawmh/

ausmif;onf

igwkdUausmif; jzpfonf[k ydkifydkifEdkifEdkif oabmxdm;EdkifcJUavNyD/ uREkfyfonf


i,fpOfuwnf;u

twdwfudkjyefajymif;owd&

vuf&SdtajctaeESifh

EIdif;,SOfMunfhwwfaom tavh&Sdolwa,mufjzpfav&m 8wef;odkUwuf&NyD;


onfhaemuf 6wef; ausmif;om;uav;tjzpfESifh a&S;OD;pGm ausmif;wuf&aom
eHeufudk owd&rdwkdif; awmifay:rS awmifajcokdU jyefMunfh&onfhES,f
tajctaeuGmjcm;ykHudk NyKH;rdygonf/
Mumavaumif;avjzpfvmjcif;
at?bD?trf

ausmif;

uREkfyfwkdU\

7wef;q&mESifh

8wef;q&mwdkUrSm

tdrfeD;csif; jzpfMuonfhtavsmuf 8wef;odkU uREkfyfwkdU wufoGm;Muaom


tcg

8wef;q&monf

twef;om;opfrsm;teuf

rnfolrnf0gwkdU

awmfonfqdkjcif;udk odESifhNyD;avNyD/ xdkpOfu 7wef;q&mESifh 8wef;q&m


wkdUonf t*Fvdyfpmudktxl;tav;ay;Muolrsm;jzpf uREkfyfwkdU paumvm;

111

&SpfajzcJUolav;a,mufudk 8wef;q&mu tav;ay;NyD; zdoifjy av&m


4if;wkdUteufwGif uREkfyfrSm t*FvdyfbmomawmfvsufESifh ausmif;ajy;wwf
aom aumifuav;[k odxm;onfESifh txl;wvnfzd oifjyayonf/
xkdUaMumifh

uREkfyfpmrusufvQifvnf;

q&muod

pmusufvQifvnf;

wwef;vkH;odatmif aMumfjimay;ouJUokdU xif&Sm;aponf/ wGif uREkfyfrSm


pmrBudK;pm;yJae

rjzpfaom

tajcodkU

a&mufaeavawmhonf/

uREkfyftzdkU&m aumif;jcif;w&yfyif/
ausmif;om;BuD;rsm;\ ]vufcsm}
uREkfyfrSm

ausmif;oufwwavQmufvkH;wGif

(udkxGef;vSwa,mufrSwyg;)

cifrif&if;EDS;olr&SdcJUbl;ojzifh 8wef;odkUa&mufcgrS okH;a,mufyl; wNydKifeuf


&&Sdjcif;twGuf

yDwdjzpf&ykHudkrazmfjyyJ

raeEdkifatmif

&Sdygawmhonf/

uREkfyfwkdU av;a,mufteuf udkazqdkolrSm uREkfyfwkdUxufav;ESpfcefUBuD;


usefESpfa,mufrSm uREkfyfESifh &G,fwlrsm;jzpfMu\/ pifppftm;jzifh udkazonf
acgifolBuD;jzpfxdkufaomfvnf; okH;a,mufvkH;onf uREkfyftm; tcspfqkH;
jzpf uREkfyf\tqkH;tjzwfudk em,lMuonf/ uREkfyfum;udkxGef;vSuJUodkU
obm0acgif;aqmifwa,muf

(Born

arwmtavsmufwifajrSmufMujcif;jzpf&m

Leader)

uREkfyfurl

r[kwfygyJvsuf
txdkuftavsmuf

yg;&nfeyf&nf&SdonfESifh udkaz\tvdkudkMunfh tqkH;tjzwf ay;wwf


avonf/

&G,fwlESpfa,mufteuf

wa,mufrSm

puf&Sifw&m;olBuD;

OD;&D;jzpfvm tjcm;wa,mufrSm w&kwfujym;uav; pufacGqdkoljzpf\/


uREkfyfwkdUav;a,mufonf ausmif;rwufrD em&D0ufcefU apmapma&muf
]tpnf;ta0;}xdkifjcif;? aeUvnftm;vyfcsdef wem&Dteuf em&D0ufcefU

112

opfyif&dyfatmufwGif twlxdkifMujcif;jzifh rSefrSefBuD; tcsdefjzKef;Mu\/


4if;tpnf;ta0;rsm;udkazonf

&nf;pm;xm;jcif;tvkyfESifh

ywfouf

vufawGUrsm;vSolwa,mufjzpfonfhtavsmuf tNrJwrf; ]vufcsm}ay;avh


&Sd&m wcgw&HwGif tjcm;ausmif;om;uav;rsm;vnf; Mum;emMu tcsKdU
ausmif;om;BuD;rsm;uvnf;

rdrdwdkU\

tawGUtBuKHrsm;udk

pGufzuf

ajymjyavh&SdMu\/ vufcsmq&mrsm;teuf udkzkd;0kdufqdkol\ vufcsmwyk'f


udk uREkfyfrSwfrdygao;onf/
vlacsm udkzdk;0dkuf
udkzdk;0dkufum; ausmif;om;b0rSp uREkfyfawGUbl;orQ jrifbl;orQaom
a,musfm;rsm; (Zmwfrif;om; tygt0if) teufwGif tacsmqkH;? tvSqkH;
vlwa,mufjzpf\/ olESifh,SOfEdkifolrSm emrnfBuD;vSonfh rEav;NrdKUom;
]]abmif,maqmif'if armifBuD;}}wa,mufom &Sdonfxif\/ udkarmifBuD;
\acsmjcif;rSm rsufESmxm;csKdjcif;ESifh 0wfykHpm;ykH udk,faeudk,f[ef *dkufqdkuf
aumif;jcif;wkdUu taxmuftuljyKvsuf&Sd&m rsufESmoufoufudk Munfhrnf
qdkygrlum;

udkzkd;0dkufudk

rawGU&bl;acs/
xif&Sm;

rSDaoma,musfm;[l

tvGefMunfvif

jywfom;aom

uREkfyfwoufvkH;

tpOfNyHK;vsuf&Sdaom

rsufckef;?

&Snfvsm;

rsufvkH;rsm;?

aumhvefvsuf&Sdaom

rsufawmifarG;rsm;? us,fjyefUnDnmaom r[mezl;? ajzmifhpif;aomESmwH?


jzLpif nDnmaom oGm;rsm;? tpGef;ESpfbuftxufodkU ysHwufonf
xif&aomyg;pyf?
rjym;vGef;yJ

cyfoG,foG,f&Sdaom

taeawmf&kH&Sdonfh

rsufESm\tqkH;

ar;aphwdkUjzifh

rcRef;vGef;

wcsufjrifvkduf&vQif

aemufxyf rMunfhyJ raeEdkifonfh ]tvefUwMum;} acsmvSaom rsufESmrsKd;

113

&Sdoljzpf\/ txl;ojzifh rSwfrdavmufaom tjcif;t&monfum; ol\


tom;yifjzpf\/

jrefrmvlrsKd;onf

tom;jzLESifh

tom;0gudkydkESpfoufwwfMuonfjzpf&m
azsmhawmhaom

0gjcif;rsKd;r[kwf?

a&Ta&mif0if;onf[k

nufanmacsmarGUvdkufyKhuvnf;

udkzkd;0dkuf\

&J&Jwif;wif;

xif&avmufaom

tom;0gwkdUteuf
tom;0gykHrsKd;rSm

xdefxdefvif;

vsuf

0gjcif;rsKd;jzpf&onfhtxJwGif

rnfolESifhrQrwl[k

uREkfyfxifrdonf/

]]tuRrf;0if tqifajy}}[laom jrefrmpum;&Sday&m uREkfyfonf udkzdk;0dkufudk


cifrifaomaMumifh ol\&kyftqif;udk txifBuD;jcif;r[kwf? olESifh uREkfyfrSm
wwef;wnf;jzpf&bl;jcif;rwyg;

t&G,fcsif;vnf;uGm

ae&yfcsif;vnf;

reD;aomaMumifh ESpfBudrfokH;BudrfrQom ac:bl;ajymbl;ygonf/ rQavmuf


vSyacsmarmolwa,mufu uREkfyftm; wcgw&H ac:bl;jcif;twGufyif
]vlopfuav; wa,mufjzpfaom uREkfyftzdkU 0rf;omrdjcif;udk rSwfrdygao;
onf/
rSwfom;avmufaom pkHprf;enf;
bk&m;&Sdckd;ausmif;\ awmifbuf&Sdaom BudKUyifatmuf
ay;Muaomausmif;om;BuD;rsm;teufwGif

udkzdk;0dkufESifh

]jrmvufcsm}
udkazwkdUonf

tajymifajrmufqkH;aom q&mBuD;rsm;jzpfMuonf[k uREkfyfrSwfrd\/ udkazrSm


txufcsif;wGif;e,f rif;uif;NrdKUom; wa,mufjzpf aEG&moDausmif;(45)
&ufydwfwkdif;

rdrd\XmaeokdU

jyef&oljzpfav&m

wESpfwacgufjyefwkdif;

&nf;pm;wa,mufxm;EdkifoljzpfonfESifh ol\vufcsmrsm;onf qifajymif;


qifuJGjzpf
rEav;om;jzpf

pdwf0ifpm;zG,f
XmeDjyefumrS

aumif;vSayonf/
wESpfwa,mufr[kwf?

114

udkzdk;0dkufrlum;
&kyfuvnf;

tvGefacsm? tajymuvnf; tvGefaumif;? oyfoyf&yf&yfESifh 0wfaumif;


pm;vS 0wfwwfolvnf; jzpfaomaMumifh (uREkfyf\cefUrSef;ajct&) wv
wa,mufavmuf awGUEdkifoljzpf[efwlayonf/ udkzkd;0dkuf\rSwfom;zG,f
aom ]vufcsm}rsm;teuf txl;ojzifh rSwfom;rdaom vufcsmwckrSm
csufcsif;awGU&aom rdef;uav;wa,mufonf rdrdtay: pdwf0ifpm;rI
&Sdr&Sdudk tuJcwfaom enf;taMumif;jzpf\/ (taMumif;udkrl uREkfyfrSwf
rdoavmuf ol\pum;twdkif;azmfjyygrnf/) ]]rif;wkdUyJGMunfhw,fqdkygawmh
uGm? udk,fhae&mrSm xdkifvdkufvQif xdkifvdkufcsif; udk,fhywf0ef;usifudk
vSrf;Munfhvdkuf&w,f?

b,f]jrm}[m

edyfovJqdkwm

&SmMunhfvkduf?

awmfawmfuav;MumMumxdkifrdwJUtcgrSm udkf,foabmuswJU]jrm}[m udk,feJU


rsufvkH;csif; qdkifrdrqdkifrdudk tuJcwfEdkifvdrfhr,f? aumif;NyD? cPcP
wa,mufudkwa,muf

vSrf;MunfhMuvdkU

rsufvkH;csif;

wdkufqdkifrdw,f

qdkygawmh? wxpfwufNyD; prf;MunfhvdkuftkH;? prf;ykHuawmh 'DvdkuG? rif;wdkU


xdkifwJUae&meJU ]jrm}xdkifwJUae&meJU wnfhwnfhBuD;jzpfaevdkU wa,mufeJU
wa,mufjrifEdkif&muaeNyD; rif;wdkUu eJeJav; a&TUxdkifvdkuf&r,f? 'DtcgrSm
rsufpdcsif; rwdkifqdkifEkdifyJ eJeJuG,foGm;w,f qdkygawmh? ]jrm}urif;udk
pdwf0ifpm;&dk;rSefvQif

oludk,fwdkifu

ae&ma&TUNyD;

jyifxdkifvdrfhr,f?

'DvdkwcgESpfcgjyifxdkifw,fqdkvQifawmh aocsmaygufyJ? olUaemufuvdkuf?


olUt&yfwkdU

aetdrfwkdUpkHprf;NyD;

tqufvkyfay;wmrsKd;awmif
udkzdk;0dkufrSm

tqufom&Smayawmh?

olUudk,fEIdufu

BuKH&wwfw,f}}[kajymjyav

]tvefUwMum;}acsmoljzpf

vlykHxJwGif

onf/

xif;xif;BuD;

ay:aernfh vlwa,mufjzpfaomaMumifh (tjcm;vlrsm;tzdkU woufwcg


BuKH&rnfjzpfaomfvnf;)

olUtzdkUrSm yJGwkdif;]pGH}avmufonf[k

ygonf/

115

xifrdbl;

]abmf'g}tvkyform;rsm;
8wef;&SdpOf uREkfyf\ tusifhqkd;rsm; uyfa&mufvmjcif;udk azmfjy&ayOD;rnf/
zcif\tvkyfrSm

tawmfwkd;wufvm

zdeyfcsKyf

tvkyform;aygif;

av;ig;q,f jzpfvmav&m rsm;aomtm;jzifh udk,fhtdrfrS udk,fcsKyfvkyfNyD;


vmydkUMuaomfvnf; wusdyfcefUwdkUrSmrl uREkfyf\tdrfcsKyfvkyfMuavonf/
4if;wkdUteufwGif

]z0g;xdk;}aom

4if;wkdUtcsif;csif;cspfBudKufNyD;
tvkyfvkyf&kHomru

rdef;rtvkyform;rsm;vnf;

tdrfaxmifusolwdkUvnf;

csufjyKwfpm;aomufNyD;

&SdMu

renf;vSay/

tdrftdyfMuaoma,mufsm;

rdef;rrsm;yif av;ig;a,muf &Sdwwfao;\/ vlysKdtvkyform; ESpfa,muf


cefUavmufrSmrl

uREkfyfwkdUtdrfabmf'gaeMu

vc

av;usyfrQESifh

xrif;auR;&jcif;udkvnf; rSwfrdygao;onf/ xrif;vc av;usyf[lonfrSm


acwfwGif vufzuf&nfMurf;zkd;yif r&SdaomaMumifh tHUzG,f&mwckjzpfae
ayvdrfhrnf/ tvkyform;wa,mufvQif
udkufMu

15

10-12

usyfrQom aeUwGuf

usyf&aomtvkyform;onfvl&nfcRefwa,mufjzpf

vm&aom acwfjzpf\/ rnfodkUyifjzpfap av;usyf[laom xrif;zkd;onf


(uREkfyfwkdUpm;ovdk

auR;&jcif;jzpfaomaMumifh)

enf;vGef;vSaomfvnf;

4if;wkdU\vkyftm;ay:rS&aom tjrwfaMumifh auR;Edkifjcif;jzpf[efwlayonf/


a&S;acwftvkyform;rsm;\ tusifh
uREkfyfrSmtdfrfwGif tvkyform;rsm;ESifhtwl ]vufyGef;wwD;}ae&oljzpfonfh
tavsmuftvkyform;rsm;\ pdwfaeoabmxm;ESifh tavhtusifhrsm;onf

116

wjznf;jznf; rodromul;pufvsuf&SdavNyD/ 4if;wkdUonf wa,mufudk


wa,muf ]ESyf}vdkaom pdwfxm;rsKd; tNrJ&SdMu xlt.aomvlrsm;cHMu&
onfcsnf;jzpf\/
tm;vkH;u

wOD;wa,muf\

'kua&mufjcif;udk

aysmf&TifpGm&,farmwwfMu

xkduJUodkU

jrif&onfhtcg

'kua&mufapjcif;iSm

trsKd;rsKd;aomenf;jzifh usDpm;wwf\/ (Practical Joke) Oyrm wa,muf\


ae&mjzpfap?

rSDaomwdkifjzpfap

wG,ftyfjrSKyfxm;jcif;?

aomufaom

vufzuf&nfMurf; i&kwfoD;rkefUcwfxm;jcif;? vufoGufaom tvkyform;


wa,muf\ vufeufud&d,mrsm;udk (tvkyfzifhaES;apjcif;iSm) 0Sufxm;jcif;
rSpenf;trsKd;rsKd;wnfxGifum&,f&atmifzefwD;wwfMuavonf/
tvkyform;tcsif;csif;omr[kwf?

tdrfa&SUrS

vrf;avQmufoGm;aom

c&D;onfrsm;tm;yif ]ESyf}wwfMuao;\/ rl;aph? okdUr[kwf rwfaphwaphudk


tdrfa&SUwGif

ajrBuD;xJrayghwayghjrKyfxm;

tvG,fwulaumuf,l&ef

rjzpfEdkifapjcif;iSm atmufwdkifikwfwl;NyD; aumfESifhuyfxm;\/ vrf;oGm;


wa,mufonf tdrfa&SUrS avQmufoGm;pOf rl;aphudkjrif ukef;aumufvkdufrd
ojzifh&kwfw&ufcGmr&yJ&SdonfwGifrS
&Sufudk;&Sufuef;ESifh

0g;ueJ0dkif;

xGufoGm;&Smjcif;rsKd;vnf;

&,fvkdufMuaomtcg

jrif&bl;onf/

xuf

qkd;aom enf;rsKd;vnf;&Sdao;\/ eHeufapmapmBuD; tcsdefwGif yckH;xrf;


orm;rsm;onf [if;oD;[if;&Gufrsm;udk awmif;ESpfbuf tjynfh tvQHxnfh
um

]u,fu,fu,fu,f}ESifh

'a&marsmyg;xrf;ydk;oGm;avh

vm&Sd\/

]yckH;xrf;}wkdUrnfonfrSm zdeyfpD;&dk;xkH;pHr&SdyJ ajcaxmuftwkdif; tajy;tvTm;


oGm;&pNrJyifjzpfav&m?

tvkyform;wa,mufonf

tdrfa&SUvrf;ay:wGif

wvufrcefU&Sdaom ikwfwdkuav;wacsmif; &dkufxm;\/ tcsKdUvnf;jrif


a&SmifuGif;oGm;Muaomf vnf; tcsKdUrSm oGm;aeusvrf;jzpf trSwfrJUyif
pdwfcsvufcsoGm;Mu\/wa,mufaomtxrf;orm;onf (aqmif;&moDwGif)

117

rkefvmO? rkefvmxkyf paom [if;&Guf[if;oD;rsm;udk awmif;ESpfbufwGif


tjynfhtarmufxnfhvsuf tajy;tvTm;xrf;vm&m &dkufxm;aom wkdifikwf
udk ajcrESifhwdkufrd ',drf;',dkifjzpfoGm;onfwGif zdeyftvkyform; rsm;
onf OD;acgif;udkikHUum Budwf&,fM uavonf/ xdkvlonftxrf;udkcs
tvGefrauseyfaom

rsufESifhtdrfbufodkU

vSrf;Munfh,if;

uGJoGm;aom

ajcrudk ESdyfES,fay;&Smavonf/
npfpdwful;pufjcif;
pmudka&;om;aom

,cktcsdefyif

uREkfyfonf

xdkvl\rsufESmudk

jrifvsuf&Sd &ifxkremjzpfrdygonf/ okdU&mwGif xdkpOfurl rnfodkU&Sdrnfxif


Muoenf;/ tjcm;tvkyform;rsm;enf;wl Budwf&,frdygonf/ tb,f
aMumifhenf;[lrl

uREkfyfonf

tvkyform;rsm;ESifh

a&maxG;

,Sufwif

ae&onfwGif 4if;wkdU\pdwf"mwfrsm; ul;pufvsuf&SdygaomaMumifhwnf;/


odkUjzpf&jcif;rSm

&kwfw&ufcsufcsif;r[kwf?

wjznf;jznf;

wpwp

ajymif;vJjcif;jzpf olwyg; 'kua&mufjcif; t&omcHwwfvmjcif;jzpfav


onf/ ]twkjrif twwfoif} [laom pum;onf tvGefrSef\/ okdU&mwGif
taMumif;ESifhywfouf

wifjy&ef

wcsufusefao;\/ uREkfyfwkdU\

aetdrfodkU ]obm0acgif;aqmif} pdwf"mwfrsKd;&Sdaom tvkyform;wa,muf


a&mufvm&m

xkdolonf

wvcefUtwGif;yif

tdrf&Sdtvkyform;rsm;\

acgif;aqmifBuD;jzpfvm\/ aumif;aombufjzpfap? qdk;aombufjzpfap


xdkolvkyforQvkduf vkyfMu\/ xkdolOykofapmifhvQif tm;vkH;Oykofapmifhcsif
aompdwfjzpfay:vmMu

xkdolxef;&nfaomufvQifvnf;

tenf;qkH;

wykvif;pD aomufMuavawmh\/ uREkfyf\zcifonf xdkolUtaMumif;udk

118

&dyfrdvmaomtcsdefrSp 4if;tm; acsmhaygif;&\/ uREkfyfrlum; tvkyform;


acgif;aqmifwa,mufESifh cifrif&jcif;udkyif t[kwfBuD;xifum jzpfoifhonf
xuf ydk&if;ESD;rdonfwGif xkdol\]npf}pdwfrsm;onf uREkfyfodkU tawmfBuD;
ul;pufvmcJUavonf/ ]ikwf&dkuf}jcif;paom txufyg,kwfrmrI rsm;rSm
xkdol\wDxGifrIrsm;jzpf\/ uREkfyf\ tZswoEmef ,ckwdkif udef;atmif;
csif udef;atmif;vsuf&SdOD;rnfh ]npf}pdwfuav;rsm;onf xdkolcsxm;cJUonfh
rsKd;aphjzpf&rnf[k

qdkcsifonf/

]udef;atmif;csif

udef;atmif;vsuf

&SdOD;rnf}[l {uefr[kwfonfh taeuefoabmrsKd; a&;om;jcif;rSm vlvm;


ajrmufvmaomtcgwGif

uREkfyfonf

taemufwdkif;rS

urmausmf

0wKpmtkyfBuD; tajrmuftjrm;udk zwf&I&onfwGifrS udk,fhudk,fudk jyKjyifwef


oavmuf jyKjyifxm;onf[k ,lqaomaMumifhjzpfygonf/
avmif;upm;enf;trsKd;rsKd;
tvkyform;acgif;aqmifxHrS uREkfyfodkUul;pufvmonfh tusifhqdk;wckrSm
avmif;upm;jcif;yifjzpf\/ ]]olwyg;udk tqdk;rcsygESifh? vlwGifygvkdU EGm;udk
usm;udkufonfr[kwfavm}}[k qdkMuvQifvnf; ]]olUudktqdk;csjcif; r[kwf
&yg? ul;pufjcif;udkom wifjyjcif;jzpfygonf}}[k ajzqdk&ygrnf/ Oyrm
rD;aoG;udkudkifrd vufrnf;cJUvQif rD;aoG;\tjypfr[kwf? udkifrdol\tjypf
omjzpfonf[k

em;vnfygonf/

odkU&mwGif i,f&G,fEke,faomtcsdef

]rD;aoG;}ESifh a&maxG;,Sufwif xm;cH&jcif;rSm uREkfyf\uHraumif;jcif;jzpf


onf[k qdkvdkjcif;jzpfygonf/ paeESifh we*FaEGaeUrsm;wGif uREkfyfonf
tvkyform;rsm;\

tvkyfcGif

(tjcm;enf;vrf;vnf;r&Sdacs/)

waeUvkH;

olwkdU\ajymenf;?

119

tcsdefjzKef;wwf\/
qdkenf;?

vSdrfhenf;?

ESyfenf;? tcsif;csif; ]udkufenf;}rsm;onf uREkfyftzdkU em;&nf0vsuf&Sd


ausmif;wGif]vlyg;}]vlvnf}uav;wa,mufjzpfvm\/
tcsKdUausmif;om;uav;rsm; r&,fwwfaom ]jyufvkH;}udk uREkfyf&,fwwf
avNyD/ onfwkdUum; rqdk;vS? rQru qdk;aom tjcif;t&mrsm;vnf;
&Sdao;\/ zcifonfaeUwdkif; aps;csKdodkUoGm; a&mif;NyD;aom zdeyfrsm;twGuf
aiGawmif;jcif;?

ouvyfpaom

ypnf;rsm;

0,f,ljcif;

ponfjzifh

aqmif&Gufavh&Sd&m zcifxGufoGm;onfESifh wNydKifeufreD;ra0;&SdtdrfMum;okdU


wa,mufcsif; xoGm; ]arsmufyef;vSef}aom upm;enf;jzifh upm;Mu\/
t&IH;tEdkifrSmwyJ ajcmufjym;rQomjzpfaomaMumifh uREkfyfvnf; yg0ifEdkifav
onf/ okdUjzifh zcifjyefvmvkeD;onfwdkifatmif avmif;upm;Mu\/ xdkrS
wqifhwufvmaomtcg

tvkyfcGifESifh

reD;ra0;wGifxdkifaeaom

zcifwa,mufvkH;&SdvsufESifhyif tvkyfwbufESifh vQKdU0SufpGm avmif;upm;


enf;udk (acgif;aqmifu)wDxGifjyefavonf/ xdkenf;rSm wa,mufvQif
ydkufqHwjym;pD xnfh0ifNyD;aemuf wa,mufa,mufu ]z0g;}rsm;udk,l
wck\ausmbufwGif jcpfNyD; arSmufcif;xm;vkduf\/ vlig;a,mufqkdvQif
]z0g;} ig;cktokH;jyK wckwnf;udkom jcpfrSwf&avonf/ ydkufqHxnfhaom
tvkyform;rsm;onf

BudKuf&m]z0g;}wckudk

vSef&av&m

tjcpfygaom

]z0g;}udk vSefrdonfhvlonf ydkufqHig;jym;udk,l&avonf/ z0g;udkjcpf


arSmuf&aomvlurl vSefEdkifcGifhr&Sd? tjcm;vlrsm; rvSefyJcsefxm;aom ]z0g;}
onfolUtwGufjzpf 4if;tjcpfygcJUvQif ydkufqHig;jym;onf olUypnf;
jzpfoGm;\/ rnfolrqdk z0g;jcpfvkdu jcpfEdkifcGifh&Sdonf/ enf;um;
zcifaMumifawmif&SdvsufESifh avmif;upm;Edkifaomenf;aywnf;/ waeUvQif
rsm;rsm;BuD;r[kwf? wrl;q,fjym;rQ t&IH;tEdkif &Sdwwfavonf/

120

avmif;upm;jcif;\qdk;&Gm;ykH
rS wqifhwufjyefaomf vomaomnOfhrsm;wGif tdrfa&SU&Sdaom a&wGif;
ay:wGif

tyef;ajzoa,mifESifh

]tayguf20}qGJMu\/

uREkfyfvnf;

yg0ifwwfavNyD/ upm;enf;rSmwrwf okH;rl;xdatmif t&IH;tEdkif&Sdwwf


aom upm;enf;jzpf uREkfyftzdkU vufudkif&atmif &Sm&onfh tusifhqkd;
wckwwfvm&jyefavNyD/ zcifonf ydkufqHtdwf xnfhxm;aomtusudk
ckwifajc&if;wkdifwGif

csdwftdyfavh&Sd&m

uREkfyfonfzciftdyfcsdefwGif

wdwfwqdwfxvm om;a&tdwfxJrS rl;aphrwfaphuav;rsm;teuf (2


usyfzdk;cefU&Sdwwfonf/) rl;aph waphjzpfap? trsm;qkH; rwfaphwaphjzpfap
ckd;,l&onf/ '*Fg;rsm;&Sdaomfvnf; odoGm;rnfpdk;aomaMumifh r,l0HUacs/
okdUESifhyif rSwfOmPfaumif;aomzcifonf tdwfudkzGifh rl;aphrwfaphrsm;
EIdufaomtcgrsm;wGif awG;awmpOf;pm;aom rsufESmxm;rsKd;jzpfay:vmjcif;
udk awGU&wwfojzifh ]ay:}ukefacsawmhrnfavm[k wxdwfwvefUjzpfcJU
&bl;ygonf/ uREkfyfrSwfrdoavmufrSm rdcifonfnaewdkif; aps;0,foGm;&m
wGifydkufqHig;rl;avmufrQESifh wtdrfom;vkH;ESifh tvkyform;wa,mufESpf
a,muftwGufyg
vmaomtcg

vkHavmufatmif
pOf;pm;rd&mwGif

wdkif;xGm0,fjcrf;&jcif;udk

BuD;jyif;

uREkfyfjyKcJUbl;orQaomjypfrIrsm;teuf

zcif\tdwfxJrS rl;aph? okdUr[kwf rwfaph EIduf,lrdjcif;twGuf jzpfwwfonfh


ESvkH;ylyefrI(ukuKp)rSm
uREkfyfrSm

tylavmifqkH;

avmif;upm;jcif;

tvkyf

jzpfygawmhonf/

xdktcsdefrSp

txkH0goemygcJUav&m?

4if;udk

taMumif;jyK rdb\ypnf;udk EIduf,lcsifwwfaom tusifhqdk;wckvnf;


yl;wJGpJGuyfcJUavNyD/ avmif;upm;wwfjcif;\ qkd;&Gm;jcif; w&yfrSm uREkfyf
onftxnft0wf0,f&eftwGufvnf;aumif;?

121

rkefUpm;&ef

twGuf

vnf;aumif; rdb\ypnf;udk rEIdufcJUbl;ygyJvsuf avmif;upm;zdkU twGuf


qdkygu (vufudkifr&SdvQif) rEIdufyJ raeEdkifatmif jzpf&jcif;yif jzpfavonf/
avmif;upm;jcif;[lonfrSm

pJGrdvQif

rvkyfyJraeEdkifatmif

&Sdwwf

tvGefaMumufzdkUaumif;aom tusifhqdk;wckjzpf\/ avmif;upm;jcif;onf


Edkifcsifaom ]avmb}t&if;cHonf rSefaomfvnf; ]pJG}vmaomtcgrl Edkifjcif;
&IH;jcif;udk tyxm; upm;ae&rS touf&Sif&avmuf oabmxm;onfh
tajctaersKd;okdU a&muf&jcif;udkvnf; udk,fwdkifBuKH&bl;ygonf/ twGuf
aMumifh axmifwef;usavmufonfh tjzpfrsKd;odkU a&mufcJU&bl;jcif;udkvnf;
oufqdkif&mae&m azmfjyygOD;rnf/
yxrtBudrfcspfBudKufrdjcif;
8 wef;&SdpOf uREkfyfwkdU\ 0if;xJwGif uav;oli,frsm; vGefqGJwrf;
upm;Mu&\/ xdkESpfrEav;NrdKUwGif rdk;acgifvStcsKdUt&yfrsm; naewdkif;
vGefyJGBuD;rsm;usif;yav&m

w&kwfwef;vGefyGJrSm

tvGefBuD;us,f

BudwfBudwfwdk;pnfum;vSonf/ uREkfyfwdkU oli,frsm;vnf; tjcm;t&yf


rsm;rS vGefyJGBuD;rsm;udk twk,l nwdkif; vGefqGJwrf; upm;Mujcif; jzpfay&m
a,musfm;uav; rdef;uav;rsm;omru vlBuD;rsm;vnf; (usm;a&mryg)
yg0ifMu\/ upm;jcif;qdk bmrQcGifhrjyKcsifaom uREkfyf\zcifyifvQif
w0if;vkH; qlnHvsuf&SdaomaMumifh cGifhjyK&awmhonf/ vGefyGJwcsDqGJNyD;
&yfem;vsuf&SdpOf rdef;rBuD;wa,muf\ &ifcGifxdkifvsuf pdwf0ifpm;aom
trlt&mESifh

uREkfyftm;

pdkufMunfhaeaom

rdef;uav;wa,muf

\rsufESmonf uREkfyf\rsufvkH;rsm;ESifh wyfueJqdkifvdkufrd\/ xdktcdkuf


rdef;uav;\rsufESmonf

vqef;

12&uf

122

vrif;ESifh

yPm&vsuf

&SdaomaMumifh uREkfyftm; oluxif&Sm;pGm jrifaumif;rS jrifrnf/ uREkfyfurl


olUrsufESmudk xif;xif;BuD; jrifae&onf/ (uREkfyfrSmvlacsmuav;wa,muf
r[kwfaomfvnf; ywf0ef;usif &yfuGufrsm;wGif t&G,fESifhrvdkufatmif
twef;tjrifhqkH;aom

t*Fvdyfausmif;om;uav;tjzpfESifh

w&yfvkH;u

pdwf0ifpm;rI &SdMujcif;udk uREkfyf&dyfrd *kPfvnf;,lrdonf/) uREkfyfonf


rde;f uav;ESifh

rsufvkH;csif;

qdkifrdonfESifhwNydKifeufESvkH;om;onf

&ifbwfudk]'def;}ueJ jrnfrwwf wcsufaqmifhvdkufjcif;udk odvdkuf&onf/


,if;okdUjzpf&jcif;rSm

xdkrdef;uav;

odaomaMumifhr[kwf?

uREkfyftay:

tm;

pdwf0ifpm;ykH&onf[k

&Sd&kHrQaMumifhvnf;r[kwf

(ygawmhygonf/)

]uBuD;a&;uowfuuf}[k

pmtHoH

&kyfqif;oPmefwljcif;udk

owd&vdkufrd

tom;nKdjcif;?

cspfBudKuf&aumif;rSef;
vlausmif;aecJU&pOfu

Mum;cJU&bl;onfh

qH&pfqHawmufxm;jcif;?

auseyfrI

rdef;uav;ESifh

aomaMumifh
rsufvkH;

jzpfygonf/
tdrfBuD;jcif;rSp

rsufESmtqifajyykHwdkUrSm wjzwfwnf; qdk&ravmuf wlnDvSay&m yxr


xdkpOfu rdef;uav;yif jzpfacsoavm[k xifvdkufrd \/ okdU&mwGif
yxrdef;uav;rSm uREkfyfxuf okH;av;ESpfcefUBuD; rdef;uav;urlum;
uREkfyfESifh &G,fwljzpfaomaMumifh wa,mufwnf; r[kwfjcif;udk od&yg
avNyD/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyf\ESvkH;om; rdef;uav;\ ykHoPmef
&dkufESdyfvdkufNyD;jzpfouJUodkU

pGJoGm;cJUNyDjzpf&m

xdknOfhtzdkU

vGefqGJzdkU

pdwfr0ifpm;awmhyJ rsufESmcsif;qdkif MunfhzkdUavmuf om tcGifhtvrf;


&Smvsuf &Sdygawmhonf/ omxl;qef;onfrSm rdef;uav;onfvnf;
uefx&dkufwOD;\ orD;jzpfonf[k od&jcif;yif jzpfavonf/ taMumif;
udk

pOf;pm;rdaom

tcgrsm;

(orD;&nf;pm;yif

123

r[kwfaomfvnf;)

rdef;uav;um;

ig\zl;pm&Sifjzpf

vGJEdkifzdkUr&SdNyD}[k

atmufarhcJUrd

ygonf/
woufwmwGif taysmfqkH;aomyJG
8 wef;ausmif;om;tjzpf (1905 ckESpf)onf uREkfyftzdkU&m ]&wemykHqdkuf
aomESpf}jzpfonf[k txufwGif azmfjycJUay&m 4if;ESpfwGif yxrOD;qkH;
wu,fcspfBudKufolESifh rsufESmcsif;qdkif&onfhMunfEl;p&m tjzpfrsKd; tjyif
tjcm;aom aysmfp&mBuD;wckESifhvnf; BuKHcJUayonf/ 4if;rSmum; a&Tpm&H
bk&m;yJGodkUoGm;&aom

tjcif;t&maywnf;/

uREkfyf5wef;

&SdpOfu

]ro'g&nfo'g&nf} oGm;cJU&jcif;aMumifh xifoavmufraysmfcJU& ojzifh


t>rufrQavmufom

azmfjycJU&m

wacgufrl

rdk;rjrif

avrjrif

qdk&ravmuf aysmf&TifcJU&onfhtwdkif; a&S;acwf a&Tpm&Hbk&m;yJGESifh acwf


bk&m;yJGwkdU\ jcm;em;ykHudk rrSDvkdufolrsm; em;vnfpdrhfaomiSm a&;om;
azmfjyvdkuf&ayOD;rnf/
yGJxGufMuNyD
ausmif;ydwf&ufwumwkdUwGif
&ufydwfonf/)
jzpfonfh

t&SnfqkH;jzpf

ausmif;olausmif;om;

aEG&moD

(xdkacwfu

taygif;wkdU\

ausmif;ydwfvkdufonfwGif

45

tarQmfvifhqkH;

uREkfyfonfajcaxmuf

ESifhajrBuD; xd&onfrxifyJ avay: 0JysHvm&onfhES,f ausmif;rStdrfodkU


ajcukefokwfumjyefvmcJU\/ ESpfwdkif;vnf; &ufwGifaysmfyg\/ ESpfrl

124

um; txl;wvnf aysmfvSygonf/ taMumif;rlum; nwGif a&Tpm&H


bk&m;yJGodkU oGm;Murnf[k odxm;&aomaMumifhaywnf;/
tdrfodkU a&mufonfESifhwNydKifeuf bk&m;yJGodkUoGm;&eftwGuf csufjyKwf
aMumfavSmfjcif;? vSnf;rsm;iSm;&rf;jcif;? ypnf;rsm;jyifqifMujcif; ponfwkdUudk
jrif&onfrSm uREkfyftzdkU&m NidrfNidrfxdkifraeEdkifyJ aqGUaqGUckefrQ aysmfvSyg
awmhonf/

wpfpkHwpfa,mufaomolonf

tvnftywfvdkufrnfavm[k

ar;jim;tHU/

uREkfyftm;ewfjyonfokdU
uREkfyfu

a&Tpm&HujyefrS

vdkufrnf[k ajymvdrfhrnfxifonf/ waygif;vjynfhausmf 5 &uf n9em&D


tcsdefcefU(vxGufcsdef)wGif uREkfyfwkdUtdrfrS vSnf;ESpfpD;ESifh t&yfxJrSvSnf;
av;ig;pD;wkdUonf wtdrfudk wtdrftoHjyKum wNydKifwnf; twlwuG
xGufvmMu\/

uREkfyfrSm&ifxJ

aw;csif;wyk'f[pf

jrL;xl;vGef;vS

qdkvdkufrdonf/

ratmifhEdkifonfESifh

uREkfyfwkdUtdrfrSvSnf;ESpfpD;teuf

wpfpD;wGif uREkfyfwkdUtdrfom;rsm;ESifh rdef;rtvkyform;rsm;ygMu tjcm;wpD;


wGifa,musfm;tvkyform;rsm;ESifh uREkfyfwdkUpD;eif;vdkufygMu&m zcifrlum;
taysmftyg;rBudKufqdkum

rvdkufygacs/

uREkfyfonfvGwfvGwfuRwfuRwf

rSefaompum;udkqdk&

aysmfcsifaomaMumifh

vQif

zcifrvdkufygjcif;

twGuf 0rf;omonf/ uREkfyf\zcifrSm t*Fvdyftac:tm;jzifh

KillJoy

aysmfjcif;udk rMunfhEdkifol[kac:&rnfxifonf/
atmifyifv,furf;&dk;wpfavQmuf
uREkfyfwkdU\t&yfrS

vSnf;rsm;onf

atmifyifv,furf;&dk;odkU

a&mufMuaomtcg vSnf;wef;&SnfBuD;ESifh qkHrdM u 4if;txJ ae&m,lum


tygt0ifjyKvsuf armif;ESifMuav\/ xdktcsdefrl vrif;onf tawmfjrifh

125

vmNyDjzpf vSnf;wef;BuD;\ &Snfvsm;jcif;udk jrifEdkifavNyD/ okdU&mwGifrnfrQ


avmuf&Snfvsm;onfudkrl rjrifEdkifacs/ rEav;wNrdKUvkH;rS bk&m;yJGoGm;rsm;
onf tcsdefwGif ae&mokdU a&mufatmif(vem&D)jzifh vSnf;armif;vm
jcif;

jzpfaomaMumifh

waygif;qkHrdMu&mwGif

ESpfjyokH;jy

&Snfvsm;

ygvdrfhrnf/ xdkpOfurl AD&dkvSnf; wpD;wavrSwyg; jrif;&xm;? jrif;vSnf;?


rdkwmum;?

a'gufuwf?

buf*Dpaom

,mOfrsKd;ryg/

aygif;rdk;ESifh

EGm;vSnf;awGcsnfhjzpfMu taES;tjrefr&Sd/ wpD;udkwpD;uausmfwufjcif;


vnf;r&Sd/ (vrf;usOf;aomaMumifh ausmfwuf&efvnf;rjzpfEdkif)/ wpD;aemuf
rS wpD;wjznf;jznf;wtdtd Zdrf&Sd&SdESifh armif;ESifMuavonf/ atmifyifv,f
uefrSm uef[l ac:Muaomfvnf;pifppftm;jzifh ta&SUawmif&dk;rS pD;usvm
aom rdk;a&rsm;udkwm&dk;jzifh qD;umxm;jcif;jzpfaomaMumifh ]wbufqnf}
BuD;rQom jzpfav&m xdkpOfu aEG&moDjzpf a&r&Sdaomfvnf; ,ckuJUokdU
v,fuGufrsm;r[kwfyJ uefpGef;yiftp&Sdonfh [if;&Gufyifrsm; aygufa&muf
vsuf &Sd\/ bk&m;oGm;rsm;onf olckd; 'jrvnf; raMumuf&? tcsdefvk
tvkyfvkyfMuaom acwfr[kwfojzifh uwdkufu&dkuf vnf;oabmrxm;yJ
vomomwGif

vSnf;oHwtdtdESifh

armif;ESifvmMu&m

vSnf;rsm;ay:rS

vnf;aumif;? vSnf;rsm;eHab;rS ajcvsif avQmufolrsm;u vnf;aumif;


aw;csif;oH w[dk[dkESifh uefaygif&dk;wckvkH; qlnHvsuf&Sd\/ awmifNyKH;yJG?
&wemh*lyJGponfh ewfyGJrsm;uJUodkU wa,mufESifhwa,muf aemufajymifjcif;
r&SdyJ

ajE&&ESifh

oGm;Mu&m

0goemygaom

a,musfm;uav;tzJGU?

rdef;uav;tzJGUrsm;u wcsDwcsDwGif vSnf;ay:rS qif;um uckefoDqdk


MuNyD;aemuf tm;&aomtcgrS vSnf;ay:odkUjyefwufMu av\/ uREkfyfrSm
tvkyform;rsm;xHrS usufrSwfxm;onfh q&myk\ aw;csif;? udkbausmh\
]NrdKifx}?

py,foufBuD;\

ywjrm;rSef*l

126

(q'efqifrif;awmvm;)

ponfrsm;udk okH;xyfav;xyfru qdkNyD;ojzifh armcJUavNyD/ (rdcifoifay;


onfh ]ysKdU}]BudK;}ponfwkdUrSm ae&mrsKd;ESifh ravsmfaomaMumifh csefxm;vdkuf
&onf/)
at;at;aq;aq;acwf
&maygif;rsm;pGm
vSnf;wpD;wavrQ

yg0ifonfh

vSnf;wef;BuD;jzpf

]0if&dk;}usKd;wwfao;&m

xdktcgwGif

wcgw&HwGif
vSnf;wef;BuD;

wwef;vkH;&yfem;um vSnf;orm;tm;vkH; 0dkif;0ef; ulnDvkyfudkifay;Mu&\/


tcsdeftpdk;&ouJUokdU&Sdaom acwfjzpf ]rNyD;ao;bl;vm;} ]jrefjrefvkyfMuprf;
yg}]aemufusaevdrfhr,f}ponfjzifY nnf;nLjcif;?a&&Gwfjcif;r&Sd/vSnf; orm;
awG tvkyfvkyfcdkufwGif bk&m;oGm;rsm;onf [dkrSmw0dkif; onfrSmw0dkif;
ponfjzifh

pk&kH;um

oDqdkuckefaeMu\/

vSnf;orm;rsm;rSm

vnf;

]0if&dk;}twGuf opfyifckwfolckwf? jzwfoljzwf? xpfolxpf? ajzmifholajzmifh?


a&Gola&G? ]wa,mufwcsuf ausmif;om;vuf}qdkbdodkU 0dkif;0ef; vkyfudkif
vkdufMu&m

bmrQMumao;onfrxif&rD

0if&dk;wacsmif;ckwfNyD;

acsmNyD;

oGif;NyD;jzpf qufvufxGufEdkifMuavNyD/
aysmf&rSauseyfaomvlrsKd;
wHwdkif;&Snf&GmodkU a&mufMuaomtcg umvom;rsm;onf vSnf;rsm;
ay:rS tvQKdvQKdESifhqif;oGm;Mu tkd;uav;rsm;qJGum jyefvmNyD; vSnf;ay:
okdU

jyefwufMu\/

um;tjcm;r[kwf ]yifusa&}ac:

xef;&nfcg;

0,fMujcif;jzpf\/ vSnf;wef;BuD;um; r&yf? ol0if igxGufjzifhwa,muf

127

wvSnfhpD
aysmf&GifrIudk

0,fMujcif;jzpfMu\/

bk&m;yJGodkU

vufrvTwfcsif/

oGm;Mujcif;jzpfaomfvnf;

tokbcs&myif

pdefyef;olawmf\

'dk;ywf0dkif;uwD;

bkef;awmfBuD;\

acgif;udkajrSmufupm;csifaom

vlrsKd;jzpfaomaMumifh

xef;&nfaomufjcif;rQavmuftwGuf

tHUMop&m

r[kwfay/ odkU&mwGif bk&m;yJG\ csD;usK;zG,fwckrSm umvom;rsm;\


vSnf;rsm;

udk,fh]jrL}tdk;ESifhudk,f

ewfyJGrsKd;rSmuJUokdU
wcGef;rQyif

rl;oH?

armfhMuaomfvnf;

,pfoH?

rMum;&acs/

rawmfwa&mf

uREkfyfwkdU\vSnf;rS

awmifNyKH;ponfh
ajymifavSmifoH[l

tvkyform;rsm;vnf;

bk&m;wumrsm; r[kwfMuojzifh jrLtdk;rsm; 0,faomufMu uREkfyftm;


vnf;ay;Muao;\/ okdU&mwGif uREkfyfrSm xdkpOfu ]pmtxd rwuf&
ao;ojzifh jiif;vdkufEdkifygonf/ trSefrSm rdcifwa,mufvkH;ygonfhyJGrsKd;wGif
rQavmuf ]pmBuD;ayBuD;}wuf oif&efrjzpfEdkifaomaMumifh jzpfygonf/
waMumif;rSmvnf; uREkfyfonfzcifudkaMumufoavmuf rdciftm;&dkaoav;
pm;ygonf/

jcm;em;ykHum;

aMumufjcif;[lonfrSm

rjrifuG,f&mwGif

vkyfwwf &dkaoav;pm;jcif;rlum; rsufarSmufrsufuG,fra&G; MoZmanmif;


wwfjcif;yif jzpfavonf/
aMumufaomfvnf; aysmf\
vSnf;wef;BuD;onf t&kPfrwufrD tcsdefwGif a&Tpm&HrkefawmokdU
0ifvmMu&m tcsKdUae&mrS taiGUwacsmif;acsmif;&Sdaom qifacs;ykHBuD;rsm;
awGUolrsm;

awGUMu\/

acs;ykHBuD;rsm;rSm

qif,Ofrsm;pGefUcJUjcif;r[kwf?

qif&dk;rsm;\ypnf; jzpfonfqkdojzifh vSnf;rsm;ay: toufr&I0HUyJ ukyf


vdkufaom

rdef;rrsm;vnf;&SdMu\/

128

uREkfyfrlum;

tqef;topfqdkvQif

Munfhcsifwwfaom0goemESifh

pGefUpm;csifwwfaom

txkHtavhaMumifh

tjcm;vlrsm; awGUonfqdkaomae&mokdU vSnf;ay:rSqif; oGm;Munfhrdatmif


MunfhcJUygao;onf/

acs;ykHBuD;udk

jrif&aomtcg

raMumufwwf

onfr[kwf? aMumufcJU&yg\/ okdU&mwGif aMumuf&jcif;onfyifvQif t&om


wckjzpfonf[k uREkfyf ,lqygonf/ qif&dkif;ajc&mrsm;um; tESHUtjym;yif
awGUcJUMu&ojzifh bk&m;yJGokdU vm&jcif;rSm pGefUpm;cef;BuD;wck
Adventure) taejzifh

(Great

trSwfxifvsuf&Sdygawmhonf/

tvkyfudk,fpDESifh
&Srf;rdzk&m; &SifrGefv\ em;awmif;uscJUonfqdkaom acsmif;udkjzwf
ausmf pcef;csrnfhae&modkU a&mufMuaomtcg o&ufyifBuD;rsm;onf
t&Gufcsif;

xdrwwf

twlvmMuaom

qufpyfumaygufa&mufvsuf&Sd

vSnf;rsm;onf

w0dkif;wnf;jzpfatmif

oifjzL;rsm;cif;olucif;?

eD;uyfpGm

a&G;cs,fMu

zsm?

umoluum?

rD;zdktwGuf

usif;wl;oluwl;?

zdkuaemuf&Smolu&Sm?

o&ufzl;aumufoluaumuf?

a&cyfolucyf?

wHjrufvSJoluvSJ?

xif;acGoluacG

&dkif?

w&yfwnf;rS

tvkyfudk,fpDESifhaysmf&GifpGm

uefUvefUumrsm;

aqmif&Gufvsuf&SdMu\/

txJwGif wnvkH; wa&;rQrSdwfcJU&olr&SdyJ vSnf;ay:aMumifawmif


vkdufcJU&olcsnf;jzpfaomfvnf;

vwfqwfvdkufMuykHrSm

ESif;cHxm;onfh

yef;yGifhrsm;ozG,ftzl;tnGefUwvlvlESifh ckefqGckefqGjzpfvsuf &SdMuavonf/


rnfodkUqdkap

uREkfyfwa,mufrlum;

txl;wvnf&TifjrL;vsuf&Sd\/

taMumif;rlum; zcifrMunfromESifh vdkufcJU&onfh vGefcJUaomav;ESpfu

129

wacgufESifh nDtpfudkarmifESr rdcifESifhwuG tdrfeD;csif;rsm;yg vm&onfh


wacguf\jcm;em;ykHudkrMumcP owd&vsuf &SdayaomaMumifhwnf;/
waygif;vjynfhausmf 5 &ufaeUn xGuf6&ufaeU eHeufa&mufNyD;
ESpfntdyfum vjynfhausmf 8 &ufeHeufwGifrS jyefMu&aom yJGjzpf
&uftawmf&Snfoavmuf

MunfEl;zG,faumif;vSonf/

ESpfpOfvmonfqdk

aom ig;BuD;rsm;udkMunfh&jcif;? jrpfi,fqdyf a&csKd;&jcif;? (OoQpfoD;rsm;


aygvSonf? wjym;zdk; 8 vkH;&onf/) aps;wef;BuD;wavQmufavQmuf&jcif;?
a&Tpm&HykwD;rsm;0,f
zll;&jcif;wkdUrSm

vnfyif;pGyf&jcif;?

vltrsm;aysmfwwfM uaom

xl;qef;aom

apwDawmfudk

tjcif;t&mrsm;

jzpfayonf/

uREkfyftzdkU&mum; a&csKd;NyD;wufvm o&ufuif;rsm;wzkwfzkwfa<uus


vsuf&Sdonfh

o&ufyifBuD;rsm;\

t&dyfatmif

yltdkufpjyKvmonfh

waygif;v&moDwGif yufvufvSefum rkefUyJom;a&pmrsm;? 0g;ae&jcif;


onf aysmfp&mtaumif;qkH;[k qkH;jzwfcJUygonf/ tjcm;aom aysmfp&mBuD;
wckrSm o&ufyifBuD;rsm;atmuf eHeufpm npmpm;aomufMu &mwGif
w&yfwnf;twlvmMuaom

vSnf;rsm;rS

w0dkif;ESifhw0dkif;

wzGJUESifhwzGJU

tqef;tjym;[if;cGufaumif;rsm; tay;t,lvkyfMujcif;aMumifh [if;aygif;


q,fhav;ig;cGufpm;& armarmESifh aysmfaysmfBuD;&Sdaeaom uREkfyftzdkUrSm
woufwGifwqufwnf; tNrdwf&SufqkH;aom xrif;ig;eyf[l rSwfwrf;wif
&ygonf/
apwDawmf\ xl;jcm;csufrSm tjcm;aom apwDa wmfrsm;uJUodkU ta&SU?
taemuf? awmif? ajrmuf wnf;[laom t&yfav;rsufESmodkU wnfhwnfhwk&l
rsufESmrrlyJ cyf&GJU&GJU cyfapmif;apmif; &Sdaejcif;yifjzpfavonf/ &Srf;rdzk&m;
&SifrGefvtm; bk&ifujynfawmfjyefap&mwGif apwDawmfudk jrwbufjzifh
ywfum opmjyK vSnfhvkdufjcif;aMumifh apmif;&GJUoGm;onf[k ajymMuav

130

onf/ uREkfyfrSm cyfi,fi,fuwnf;uyif pdwful;,Oform; wa,mufjzpf


tu,fwEK twdkif;jyKvkyfcJUjcif;rSefygvQif &SifrGefvonf apwDawmf\
wbufwGif ae&mavmuf xdkifjcif; jzpfvdrfhrnf[k a&mf&rf;rSef;qum
tawmfvGrf;cJU&bl;ygonf/
aemufqkH;aysmfenf;wck
vjynfhausmf 8 &ufaeU eHeufapmapmuyif aumfaZm? uefUvefUum?
zsm? &dkif? oifjzL;rsm; &kyfodrf; tjyefc&D;twGuf jyifqifMuavNyD/
bk&m;yJGwGif aemufqkH;aom aysmfjcif;taejzifh umvom;rsm;aysmfMuonfh
tjcif;t&mwckudk rSwfrdao;\/ vSnf;rsm;onf em;awmif;usacsmif;udk
jzwfausmfMu&mwGif tjyefc&D;tzdkU tqif;bufurf;yg;onf cyfajyajy
&Sdaomfvnf;

twufbufurf;yg;rSm

tawmfrwfapmufaomaMumifh

vSnf;ay:rSvlrsm; tm;vkH;qif; vSnf;cGufcsnf;wufMu&\/ okdUESifhyif


urf;yg;\ rwfapmufjcif;aMumifh EGm;rsm;onf wudk,fvkH; taMumNydKif;NydKif;
xonfudk

jrif&avmufatmif

tm;cJ

&kef;wufMu&\/

wGif

twufbufurf;yg; umvom;rsm;onf pk&kH;umapmifhaeMu vSnf;rsm;udk


wpD;NyD;wpD; urf;yg;twufBuD;wGif wGef;wifay;Mu\/ w,fawmfwJU
vlawGygwum;[k

rcsD;rGrf;vkdufygESifhOD;?

urf;yg;apmuftwufBuD;twdkif;

4if;wkdUonf

wGef;wifMu

vSnf;wpD;udk

xdyfodkUa&mufcgeD;wGif

&kwfw&uf vTwfypfvdkufMuav&m EGm;ESpfaumifrSm vG,ful&mrS trSwfrJU


tcufawGU&onfESifh t&Sdefysufum EGm;a&mvSnf;yg vefusoGm;av\/
tjcif;t&mudkapmifh MunfhMuaomy&dowfuvnf; &,farmMuav\/

131

okdUjzifh vSnf;wpD;vQif wacgufrQ 'vdefUacgufauG; jyefusvmNyD;rS


aemufwBudrftwufwGif

xdyfodkUa&mufatmif

Avaumif;aomEGm;BuD;rsm;vnf;

roufomacs/

wGef;wifvkdufavonf/
tb,fhaMumifhqdkaom

oefpGrf;vSaom EGm;BuD;rsm;udk urf;yg;xdyfodkU a&mufvkqJqJwGif vTwfay;


vkduf&kHESifh rNyD;yJ vufvTwfcgeD; rodromESifh jyef qGJcsvkdufMu
aomaMumifh jzpfavonf/ tvGeftrif;oefpGef;aom EGm;rsm;ESifh yg;eyfaom
vSnf;orm;rsm;rSwyg; ',D;',dkifESifh aemufjyefvdrfhusMujcif;tm; jzifh
y&dowftm; wBudrfjzpfap azsmfajzoGm;Mu&onfcsnf;jzpfavonf/
yJGoGm;aMumhaMumh yGJjyefarmfharmfh
em;awmif;usacsmif;
vSnf;rsm;onf

twufvrf;\

tvmc&D;rSmuJUodkU

xpfaighrIaMumifh

tjyefc&D;wGif

woDwwef;BuD;rarmif;MuawmhyJ

udk,fh&yfuGufESifh udk,fhtkyfpkrQavmufom tazmfvkyfEdkifMuawmh\/ bk&m;


yJGwGif rdrdudk,fudk taysmfqkH;wa,muftaejzifh oabmxm;rdaom uREkfyfyif
vQif aw;csif; oDqdkcsifpdwf r&SdawmhyJ tvkyform;wa,muf a,muf\
aygifay:wGif OD;acgif;wif rSdef;csifcJUavNyD/ jzpfvnf; jzpfoifhonf/
tb,fhaMumifhqdkaom uREkfyfrSm okH;nvkH; pkaygif;ygrS 10 em&DrQyif
rtdyfcJUojzifh rsufawmifrsm; pif;aeNyDjzpfaomaMumifhaywnf;/ vdifoabm
ryg&SdyJ vli,fhobm0oufoufjzifh tl&TifjrL;wl;cJU&jcif;rsm;wGif ppfudkif;
awmif&dk;okdU
pdwfxJwGif

yxrtBudrfa&muf&bl;aom
]pm;NrKHUjyef}

rNyD;qkH;Edkifonfh

wacgufESifh

wyJGonf

tjcif;t&mESpfckaywnf;/

ae&Sdeftawmfjyif;vmaomtcg uREkfyfwkdU&yfuGufrS vSnf;av;ig;pD;wdkUonf


t&kPfwufrS

xcsufcJUMuonfh

132

xrif;[if;rsm;udk

opfyif&dyf

aumif;aumif;wGif

&yfem;,if;

pm;aomufMuavonf/

aeuvnf; yljyif;vmojzifh tl&Tifcef;NyD;qkH;

a&SUtzdkUwGif

0rf;AdkufawmifhawmifhESifh

acGMuolwkdUomrsm;awmh\/ tjyefc&D; uREkfyftrSwf&aom tjcif;t&m


wckrSm uREkfyfwkdU\vnfyif; ]a&Tpm&HykwD;}[kac:onfh xef;&GufykwD;0g
rsm;pGyfvsuf

jyefvmMupOf

usif;yonfh]ay:awmfrl}

atmifyifv,fuef&dk;&Sd

bk&m;yJGtNyD;ESifh

atmifyifv,f&Gm

qkHpnf;

4if;bk&m;yJGjyef

rsm;onfvnf; rEav;okdU uREkfyfwkdUESifhtwla&maESmum jyefvmMu\/


4if;yJGjyefrsm;\ vnfyif;wGifvnf; uREkfyfwkdUenf;wl xef;&GufykwD;rsm;
pGyfxm;Muav&m
rwwfEdkifojzifh

xdkolwkdUonf

a&Tpm&Hbk&m;odkU

]aeUcsif;jyef}jzpfEdkifaom

a&mufatmifoGm;&ef

bk&m;yJGokdU

vma&mufum

]a&Tpm&Hjyefrsm;}taejzifh rEav;NrdKUokdU 0ifMujcif;jzpfonf[k od&avonf/


(uREkfyfwdkU vlrsKd;um; BuHBuHzefzef [efaqmifcsifaom vlrsKd;aywnf;[k
atmufarhcJUrdonf/)
acwfpm;aomaw;wyk'f
8 wef;&SdpOf uREkfyftm; txufwef;ausmif;om;BuD;rsm;ESifh ESD;ESD;&if;&if;
jzpfaponfh tjcif;t&mwck ay:aygufcJUjcif;udk rSwfrdygao;\/ xdkacwfu
ausmif;om;rsm;\ xkH;pHwckrSm atmufwef;ausmif;om;rsm;onf txuf
wef;BuD;rsm;rS

ausmif;om;rsm;udk

txufwef;ausmif;om;rsm;url

MunfndKpGmESifh

armfhMunfhMu

atmufwef;ausmif;om;uav;rsm;tm;

]]zkwfavwJUig;yd &Sdonf[krrSwf}}qdkaom pum;uJUokdU vlzwfrxifwwfMu


ay/ waeUo uREkfyfonf aeUausmif;wufcgeD; 15 rdepfcefU vdkao;aom
tcsdefwGif

wef;oifaom

ausmif;cef;xJ

133

py,foufBuD;qdkonfh

]ywjrm;rSef*l}

oDcsif;udk

avQmufoGm;Muonfh

wD;wdk;oDqdkjyovsuf&SdpOf tcef;tjyifbufrS

udkxGef;vStygt0if

wef;ausmif;om;wpk

Mum;onfESifh 0ifvmMu udkxGef;vSu ]]a[hazodef;? 'DoDcsif;udk rif;tp


tqkH;&ovm;}}[k ar;ojzifh uREkfyfu &aMumif;jyefajym\/ wGif 9wef;
ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyftm; ausmoyf&ifoyfvkyfMu pm&GufESifh
cJwHrsm; xkwfMuav\/
cufcJpGmul;&jcif;
ae&m

4if;aw;csif;\vlBudKufrsm;ykHESifh

cJ,Of;pGm

uREkfyf&ykHudk

azmfjy&ayOD;rnf/ rEav;NrdKUwGif xdkacwfu &kyfao;rif;om; rif;orD;rsm;


oDqdkonfh
OD;zdk;pdefBuD;rSm

aw;csif;rsm;onf

tvGefacwfpm;\/

xdktcsdefwGif

ay:aygufNyD;jzpfaomfvnf;

Zmwfrif;om;
aemuf

(uREkfyftxift&) 2 ESpf avmufMumrS ol\oDcsif;rsm;udk umvom;rsm;


vrf;avQmufqdkaomtjzpf odkUa&mufvmonf/ xdkpOfu txl;emrnfBuD;
,aeUwdkiftpm;xdk;&ef (okdUr[kwf EIdif;,SOfajym&ef) ray:aygufao;onfh
&kyfao;rif;orD;ESifh rif;om;rsm;um; q&myk? udkbausmh? py,foufBuD;?
udkpdefcdk? udkzl;ndKwdkU jzpf\/ 4if;wkdU\yg;pyfrS aw;csif;tqef;rsm;onf
umvom;rsm;\ yg;pyfodkU a&mufonfhtcg 4if;wkdUonf bm*sm? Aswfapmif;
paom wl&d,mrsm;ESifh wGJum ntcsdefrsm;wGif vrf;rsm;ay:avQmuf
oDqdkwwfMuavonf/ tcsKdUaomvrf;rsm;rSm xdkuJUokdUaom wD;0dkif;rsKd;
w0dkif;NyD;

w0dkif;avQmuf

acwfa&'D,dkrsm;

ozG,f

vmwwfojzifh

vrf;eHab;rS

tdrfrsm;rSm

tqufrjywfvkbeef;em;axmif&avonf/

uREkfyf&xm;aom py,foufBuD; \ ]ywjrm;rSef*l}aw;csif;rSm ay:cgp

134

vnf;jzpf umvom;rsm;vnf; r&ao;? useatmif oDqdkwwfolvnf;


r&Sdao;yJ

tvGefvnf;

vlBudKufrsm;

onfESifh

wefzdk;&SdvSaom

aw;csif;wyk'fjzpfay\/ xdkUaMumifhvnf; udkxGef;vStrSL;&Sdaom ausmif;om;


BuD;rsm;onf uRekfyfxH ylqmjcif; jzpfavonf/
uREkfyfrsufESmyGifhvdkufykH
aw;csif;udkuREkfyf&ykHum; okdUwnf;/ &kyfao;rif;om; py,foufBuD;\
rif;orD; udkatmifom r,m;i,fwa,muf&Sd&m rif;om; rif;orD;wkdU
rnfonfrSm 4if;wkdU\ aw;csif;opfrsm;udk t&yfom;rsm;okdU ay;avhr&Sdaomf
vnf; rif;orD; udkatmifomrlum; r,m;i,f\ ylqmjcif;aMumifh ay;&\/
uREkfyfwkdUtdrfrS tvkyform;acgif;aqmif udkawmufxGef;onf xdkrdef;rESifh
cifrif&if;ESD;rI&Sd 4if;aw;csif;udk qdkykHqdkenf;ESifhwuG awmif;,lvmcJU&m
uREkfyfrSm 4if;wkdUxHrS &Sdckd;OD;wifoif,l&jcif;jzpfavonf/ okdUjzpf&um;
udkxGef;vSwdkU vlpktay: uREkfyfrsufESm yGifhvdkufykHrSm ajymzG,f&mr&Sd?
]]rif;uav;w,fedyfouGm}}[k cPcP ausmoyf&ifoyf csD;usL;Mubl;
avonf/ uREkfyfuvnf; aw;csif;udkcJcJ,Of;,Of; ,lcJU&onfhtjzpfESifh
wuG ajymjy useatmifqdkjypOf olwkdUvlpkvnf; vdkuf ul;Muavonf/
uREkfyf\aw;csif;rSm

cspfcef;BudKufcef;ESifh

ywfoufonfh

aw;csif;rsKd;r[kwfyJ

tavmif;awmfq'efqifrif;tm;

]opm}xm;

aomEkwdK&frkqdk;u

cJ,Of;pGmoGm;NyD;tpG,fudk jzwf,ljcif; taMumif;jzpf rsm;pGmaom umvay:


aw;csif;rsm;uJUokdU

ruG,faysmufyJ

ESpfaygif;twefMum

oDqdkvsuf

usef&pfcJU avonf/ uREkfyfrSm aw;csif;twGufaMumifh txufwef;


ausmif;om;BuD; rsm;ESifh oduRrf;&kHru? cifrifMuifemjcif;udk cH,l&&Sdav&m

135

odkUaomtjcif; t&monf uREkfyftzdkU olaX;om;rsm;ESifh cifrif&jcif;


xufyif 0rf;yef;wom ESifh

*kPf,lcJUrdygonf/ aemufrsm;rMumrDyif

udkxGef;vS uG,fvGef&Smonf/
*kPfj'yfBuD;cJUaom 9 wef;
1905ckESpfukefwGif 8 wef;atmif 1906ckESpfwGif 9 wef;odkUwuf&av&m
twef;rSm wuokdfvf0if

(Entrance)

twef;jzpf ausmifwGiftjrifh

qkH;jzpf\/ xdkpOfu jrefrmjynfwGif ,leDAmpDwD r&Sdao;ojzifh wuodkvf0if


pmar;yJGudk umvuwm;,leDAmpDwDrS ppfaq;&ay&m tjcif;t&monfyif
9 wef;ausmif;om;rsm; ajczsm;axmufp&mjzpfcJUavonf/ taMumif;rlum;
9 wef;pmar;yGJrSm tuf(zf)at? bDat pmar;yGJrsm;enf;wl b*Fvm;pmar;yGJ
[kac:aomaMumifhaywnf;/
oD;oefU,leDAmpDwD
b*Fvm;udk

uREkfyfwdkUausmif;om;rsm;onf

r&Sdjcif;aMumifh

*kPfi,fonf[l

txifBuD;Muwkef;jzpf

*kPfj'yfBuD;wck[l

jrefrmjynf
em;rvnfMu?

b*Fvm;pmar;yGJ0if&jcif;onfyif

rSwfxifcJUMuavonf/

ausmif;om;wdkUrnfonf

pmar;yGJatmif twef;wuf&onfqdkvQif 0rf;omMuNrJ jzpfaomfvnf;


wuodkvf0ifac: 9 wef;okdU wuf&jcif;uJUokdU 0rf;omjcif;? *kPf,lrdjcif;
um;rBuKHcJU&bl;yg/
wef;orm;[l

uREkfyftzdkUrSmrl

aetdrfywf0ef;usift&yfrsm;

xdkpOfuvnf;r&Sd?

,cifuvnf;

r&SdcJUbl;onfh

twGufaMumifh tawmfb0ifjrifhcJUrdyg\/ twGufaMumifh uREkfyftay:


remvdkolrsm;&SdMuaomfvnf;

uREkfyftm;

av;pm;Muonfhtwef;uav;orm;rsm;vnf;
tcsKdUrdbrsm;onf

4if;wkdU\

ynm&Sduav;wa,mufozG,f
ajrmufjrm;pGm&SdMuayonf/

av;ig;wef;ausmif;om;uav;rsm;udk

136

uREkfyfESifh twl pmusyfygapqdkum uREkfyfwkdU\aetdrfokdU ydkUxm;jcif;


rsm;&Sd\/ xdkvlwkdU\ pdwf ]y@dwmeOao0em}qdkonfh r*Fvmw&m;awmf
twdkif; ynm&Sduav;wOD;xHqnf;uyfygap[laom oabmESifh ydkUMuav
oavm rqdkEdkifay/ uREkfyf\zcifum; tawmf*kPf,lykH&onf/
]&ifbwf}rdwfaqG&jcif;
8 wef;okdUwuf&uwnf;u tvGefcifrifaom oli,fcsif;okH;a,muf&Sdjcif;udk
azmfjycJUNyD;jzpf&m 4if;wkdUteufwGif udkazrSm tdrfcsif;uvnf; eD;onfESifh
txl;ojzifh

cifrif&if;ESD;aom

rdwfaqGwa,mufjzpfvm

uREkfyf\

woufwmwGif yxrOD;qkH;aom rdwfaqG&if; (Bosom Friend) wa,muf


jzpfacsonf/ t*Fvdyfpum;vkH;rSm ]&ifbwfrdwfaqG}[k t"dyg,f&Sdav&m
tvGefwdusay:vGifaom tokH;tEIH;jzpf\/ taMumif;rlum; &ifbwfxJ
&Sdaom tjcif;t&mtm;vkH;udk (taumif;a&mtqdk;yg) zGifh[wdkifyif tBuH
OmPfawmif;Edkifaom rdwfaqGrsKd;jzpfaomaMumifhwnf;/ rdwfaqGrsKd;onf
wa,mufESifhwa,muf [efvkyfjcif;? <um;0gjcif;? *kPfNydKifjcif; r&Sd/
wa,muf'kua&mufonfqdkvQif

wa,mufu

yg;pyfzsm;uav;jzifh

]]0rf;enf;w,fAsm}}[k avmu0wfpum;ajymjcif;r[kwf? pdwf wu,f


xdcdkufatmif

vIdufvIdufvSJvSJ

0rf;enf;

aumif;pm;vQifvnf;

t[kwfwu,f 0rf;ajrmuf0rf;om (rk'dwmpdwf)jzpfEdkifonfh rdwfaqGrsKd;udk


qdkvdkayonf/ vlwdkif;vlwdkif; xdkokdUaomrdwfaqGrsKd; b,fESpfa,mufpD
&SdMuonfrqdkEdkif?

uRekfyftzdkU&mum;

okH;av;ig;a,mufrQom

(udkaztygt0if)woufomvkH;

BuKH&bl;ygonf/

(okdUaom

b0a&pufvnf;ygOD;rS awGUEdkif[ef wlayonf/)

137

rdwfaqGrsKd;rSm

wefzdk;&SdvSaom Mo0g'
9 wef;okdUwuf aEG&moD ausmif;ydwfrnfhaeUwGif jrefrmpmoifjyonfh
q&ma&TrSefonf uREkfyftzdkU&m woufywfvkH; tokH;0ifonfh Mo0g'wck
ay;bl;\/ (q&ma&TrSefrSm uREkfyfwdkU\ 8 wef;q&mjzpfcJU&m 9 wef;okdU
uREkfyfwdkUwufMuaomtcg 9wef;jyq&monf ukvm;vlrsKd;q&mwpfa,muf
jzpf jrefrmpmrwwfonfESifh q&ma&TrSefu uREkfyfwdkUtm; jrefrmpmoif
ay; ukvm;q&mopfu 8 wef;udkt*Fvdyfbmom oifay;jcif; jzifh
tvJtvS,fvkyfMuonf/) ausmif;ydwfrnfhnae q&ma&TrSefonf uREkfyfwdkU
tm;

t*Fvdyf0wKrsm;

zwfjcif;tm;jzifh

t*Fvdyfbmomaumif;aumif;

wwfatmif BudK;pm;MuzdkU a[majymNyD;aemuf ausmif;qif;aomtcgwGif


t*Fvdyf0wKpmtkyf iSm;vdkolrsm;tm; ol\tdrfodkU vdkufcJU&ef ac:oGm;av&m
uREkfyfESifh tjcm;ausmif;om; av;ig;a,muf vkdufoGm;Mu\/ usefvlrsm;
um; ,D;wD;,m;wm;vkyfum rvdkufyJ csefae&pfcJUMuavonf/ vkdufoGm;ol
rsm;teufwGif udkaz? armif&DESifh pufacGwdkU yg0ifMuonf/ pifppfrSm
uREkfyfESifh oli,fcsif;okH;a,mufonf t*FvdyfbmomwGif tm;usrcH
tNydKiftqdkif BudK;pm;Muolrsm; jzpfavonf/ taMumif;udk jyefvnf
okH;oyfonfhtcg uREkfyfwdkUav;a,muftm; cifrif&if;ESD;atmif csnfaESmifay;
aom tjcif;t&monfum; t*Fvdyfbmom &yf pdwf0ifpm;onfh txkHtavh
csif; wlnDrIyifjzpfwef&macsonf/
(jrif;orm;tcsif;csif;?

*Dworm;tcsif;csif;

ouJUokdUyif/)

138

&if;ESD;wwfMu

aumif;vdkufonfhpmtkyf
uREkfyf,lcJUrdaompmtkyfrSm csm;vfpf'pfuif; a&;onfhbmebD&wfcs (Burnaby
Rudge)

pmtkyfjzpfav&m uREkfyfonf 4if;0wKudk BudK;pm; zwfygaomf

vnf; t&om cHEdkifavmufatmif jynfhpkHpGm em;rvnfonf waMumif;?


owKtqifhtwef;uvnf; (uREkfyf\t&G,fESifh rvkdufatmif) jrifhvGef;onf
waMumif;aMumifh 4if;0wKpmtkyfudkcsxm; udkazxHrS yoDykHjyif0wKudk
iSm;&rf;zwf&Iavonf/ yoDykHjyif0wKaumif;vkdufykHum; ajymrukefEdkifatmif
&Sdygawmh\/ vGefyJG qkHcJUbl;aomrdef;uav;ESifh orD;&nf; pm;r[kwf
jim;aomfvnf;

pdwfxJ

cspfBudKuf

aeU&SdorQ

rsufvkH;csif;qkdif

vsuf&SdMuNyDjzpf&m yoDykHjyifxJygonfh 0wKaygif;rsm;pGmwkdUrS (Zmwfvdkuf)


rif;orD;rsm;onf

xdkrdef;uav;\

rif;om;uav;rSmvnf;

&kyfqif;oPmeftwdkif;csnf;jzpf

uREkfyfudk,fwdkifcsnf;jzpfaeavawmhonf/

vlysKd

ayguf t&G,fvnf;jzpfjyef? pdwfxJ BudKufxm;olvnf;&Sdjyef? pdwful;,Of


wwfaom tavhtxkHuvnf;&Sdjyef? ausmif;ydwfxm;onfh tm;vyfcsdef
vnf;jzpfjyef av&um; uREkfyfrSmpmtkyfudkzwfvdkuf? csxm;NyD; pdwful;vkduf?
wzefaumufzwfvdkuf? ESpfNcdKufaom pmydk'frsm;udkul;,lvkduf ponfjzifh
(tdyfcsdefpm;csdefrSwyg;) tcsdef&SdorQ zwfavawmhonf/ twGufaMumifh
tjrwfwckay:xGufonfrSm zcifonf uREkfyftm; tvGefpmBudK;pm;onfqdk
bm*smwvkH; 0,fay;ayonf/ (zcifonf wD;rIwfoHudk tvGef&GHUrkef;ol
wa,mufjzpf&um; 4if;tjyKtrlrSm uREkfyftm; tpGrf;ukeftvdkvdkuf&Smjcif;
jzpfavonf/)

139

wefzkd;&Sdaom t*Fvdyfpmacwf
yoDykHjyif0wKudk bmomjyefxm;onfh t*Fvdyfpum; tokH;tEIef;rSm tvGef
aumif;onf[k q&mhq&mrsm;ajymoHMum;bl;ay&m uREkfyfrSm ausmif; 45
&ufydwfonfhtwGif; 0wKZmwfvrf;\t&omudk cHpm;&kHomru t*Fvdyfpm
a&;ykHa&;enf;udkvnf; usufrSwfxm;onfESifh ausmif;zGifh pmpDpmukH;wyk'f
a&;om;Mu&onfwGif twef;q&mu uREkfyf\ta&;tom;rSm wjznf;jznf;
r[kwfyJ ckefvTm;wufoGm;aMumif; (By leaps and bounds) csD;usL;ajym
qdkbl;avonf/ [kwfykHvnf;&onf/ pmwESpfoif wwef;wufaomtcg
wkd;wufjcif;xuf xdk 45 &uftqkH; wkd;wufjcif;onf ydkonf[k
udk,fh[mudk,fvnf; xifrdygonf/ xdkacwf t*Fvdyfbmom tom;,laom
acwfjzpf

awmfonfqdkvQif

wausmif;rS

wausmif;okdUvnf;aumif;?

w&kH;rSw&kH;okdUvnf;aumif;? tpdk;&XmewckrS wckodkUvnf;aumif; owif;


ysHUESHUwwfaom acwfjzpfavonf/ uREkfyfonf taMumif;udk Mum;bl;
jcif;aMumifh BudK;pm;csifaompdwfjzpfay:jcif;vnf; [kwfEdkifygonf/

toHxGufrSefuefatmifBudK;pm;oifhjcif;
t*Fvdyfbmom&yfESifh ywfouf uREkfyftzdkU uHaumif;aom tjcif;t&m
wckvnf;azmfjyvdkygonf/ 9wef;q&m ukvm;vlrsKd; rpwm tif;*vpfpf
(Mr.Inglis)

qdkolrSm uREkfyfawGUbl;onfh (t*Fvdyfr[kwfaom) vlrsKd;uGJrsm;

140

teufwGif t*Fvdyfpum;ajym taumif;qkH;xJu wa,mufjzpfonf[k


uREkfyf,lqyg\/ uREkfyfonf emrnfBuD;vSaom OD;aratmif? a'gufwm
barmfpaom

jrefrm0wfvkHrsm;udkvnf;aumif;?

ukvm;0wfvkHrsm;udk

vnf;aumif; em;axmif&bl;yg\/ xdkvlrsm;onf uREkfyf\q&mESifh wlvQif


omwl&rnf? omonf[k uREkfyfrxifyg/ q&m tif;*vpfpfonf t*FvefokdU
vnf; a&mufbl; t*Fvdyfpum; toHxGufwGif wdus rSefuefvdkufykHrSm
tcsKdUt*Fvdyfrsm;xufyifomao;onfxif\/

uREkfyfrSmaemufydkif;wGif

t*Fvdyfa&mjrefrmpum;yg ajymcsifaompdwfr&Sdavmufatmif jzpfcJU&aomf


vnf; t*FvdyftoHxGuf rSefuefaprItwGufrl woufvkH; *&kpdkufvmcJUol
jzpf\/

q&mtif;*vpfpf\toHxGuftrSefrsm;onf

atmufwef;rsm;rS

uREkfyf\ toHxGuftrSm;rsm;udkjyKjyifajymif;vJap\/ toHrSefxGufzdkUvdkvm;


aom uREkfyfonf atmufwef;rsm;rS oifcJU&onfhtoHxGufESifh q&m
tif;&*vpfpf\ toHxGufwkdU uJGvJGjcif;udk awGU&onfhtcgwdkif; uREkfyfESifh
udkazwdkUonf

tdwfaqmiftbd"mwfudk

vSef&SmwwfMuay&m

tif;*vpfpfurSefuefonfcsnf;awGUMu&\/
vmaomtcgvnf;

vlwwfrsm;ESifh

rQomruao;

q&m\toHxGuf

q&m
BuD;jyif;

uGJvGJjcif;udk

awGU&vQifvnf; tbd"mwfudkvSefMunfhao;&m q&muyif rSefuefjcif;udk


awGU&\/

(acwfwuodkvfausmif;om;rsm;onf

t*FvdyftoHxGuf

tvGefcsmonfudk awGU&\/ udk,fhbmompum;r[kwfaomaMumifh toHxGuf


rSm;vQifvnf; rwwfEdkif[k oabmxm;MuaomaMumifhayavm? ausmif;q&m
rsm;udk,fEIdufuvnf; twdkif;yif ,lqMuavoavm rajymwwfay/
okdUqdkvQif tvGefrSm;aomt,ltqjzpfonf[k qdkcsifonf/ udprsKd;ESifh
ywfouf t*Fvdyfpum;ykHwckrSm enf;,lxdkuf\/ ]vkyfoifh onfqdk
vkyfaom tvkyfwckudk (awmftdavsmftdoabmrxm;yJ) aumif;aumif;

141

jzpfatmifvkyf&rnf}[k qdkavonf/ vlrsKd;uJG\ pmqdk roifcsifvnf;


aeMuap?

oifrdvQifvnf;aumif;aumif;wwfatmif

oifxdkufayonf/

vlwdkif;vlwdkif;onf oifwdkif;vnf; tcReftrGef rjzpfEdkifjcif;um;rSefygonf/


okdU&mwGif toHxGufrQavmufudk rSefuefatmif ajymwwfac:wwfzdkUrSm
vlrsKd;\*kPfudkaxmufxm;aomtm;jzifh BudK;pm;xdkuf Muonf/ b,folu
bmajymonfjzpfap? t*Fvdyfpum;onfrajymwwfvQif ryD? ryDovQif
txifao;cH&rnfh bmom&yfwckjzpf&m EdkifiHjcm;om;ESifh tquftoG,f
rsm;vSaom acwfwGif e,fcsJUcJUbl;onfh 0oDaMumifh vlrsKd;udk tmCmw
xm;NyD; olwkdU\bmompum;udk rxDav;pm;jyKrdygu urmhtv,fwGif
rsufESmi,fzG,f&m?

txifao;cH&zG,f&m

&Sdayonf/

]jrefrmhtoH}rS

tjcm;wdkif;jynfrsm;rS NrdKUtrnf? vltrnfrsm;udk rSefuefatmif ac:wwfzkdU


rBudK;pm;Mujcif;rSmvnf;

tHUMozdkUaumif;\/

&SufzdkUvnf;

aumif;\/

oH&kH;awG&Sdaeaom &efukefNrdKUwGif udponfvG,f uloifh\/ oHrSefrxGuf


wwfjcif;ESifhywfouf jrefrmowif;pmrsm;onf tvm;wlyif csmvSonf/
urmhwdkif;jynfBuD;rsm;rS 0efBuD;csKyfrsm;\ trnfrsm;udkyif wa,mufuwrsKd;
a&;csifovkda&;vsuf&SdMuonf/ tjcm;wdkif;jynfrsm;wGif uJUokdU awmftd
avsmftd aygh&Twf&Twf oabmxm;Muonfrxifay/)
om"uwck
9 wef;q&m rpwm tif;*vpfpfrSm t*Fvdyfpum; ajymjcif; tvGefoGuf
tvGefrSeftvGefawmfykHudk taxmuftxm; wifjyygOD;rnf/ waeUo
Aef;armfNrdKUrS t*Fvdyfpmwwf jrefrme,fydkif0efaxmufwa,mufonf uREkfyf
wdkUESifhtwl 9wef; oifvsuf&Sdaom 4if;\om;xHodkUtvnfvm&m wGif

142

ausmif;tkyfBuD;udk,fwdkif 0efaxmufBuD;tm; uREkfyfwdkUtwef;okdU vdkufydkU\/


xdktcdkufwGifq&mtif;*vpfpfonf uREkfyfwdkUtwef;om;rsm;tm; ]0gwmvl;
ppfyJGrwkdifrDwn}

[laomt*Fvdyf

ausmif;tkyfBuD;ESifh

0efaxmufBuD;wdkU

q&mtm;

]]oifomoifyg}}[kajymjyNyD;

vuFmwyk'fudk

oifjyvsuf&Sd&m?

0ifvmMu

ausmif;tkyfBuD;u

ckHvGwfwckwGif

0ifxdkifMu\/

q&mtif;*vpfpfvnf; qufvuf oifjyav&m vuFmxJrS cufcJaom


pmydk'frsm;udk twef;om;rsm; em;vnfatmif &Sif;vif;ajymjyjcif;tvkyf
olrwlatmif oGufvufjcif;? jywfom;jcif;? pdwfygvufyg&Sdjcif;? pum;tokH;
tEIef;wdusrSefuefjcif;wnf;[laom

t*Fgrsm;aMumifh

ausmif;tkyfBuD;ESifh

0efaxmufBuD;wdkUonf wa,mufrsufESmudk wa,mufcPcP vSrf;Munfh


Mujcif;udk uREkfyfwkdUjrif&\/ aemufqkH; 0efaxmufBuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;
wkdUonf

auseyftm;&aom

trlt&mESifh

xoGm;Muaomtcg

q&m

tif;*vpfpfonf pmtkyfudkydwf wbufodkU vSnfhcdkufwGif uREkfyfwkdU


ausmif;om;tcsif;csif;vnf; rQavmufaumif;aom oifjyjcif;udk wcgrQ
rBuKHbl;onfESifh pdwfxJrS oabmwl csD;usL;Mu,if; ]a0g}ueJ jrnfaom
toH

xGufoGm;rdMuav\/

wu,foifawmh

wu,fawmhfonfh

q&mwa,mufaywnf;/
'kwd,om"u
we*FaEG waeU q&mtif;*vpfpfonf ol\]tcspfawmf} uav;rsm;
jzpfMuonfh armif&DESifh uREkfyftm; apmapmBuD;vrf;avQmuf&ef csdef;qdk
ac:iifoGm; tdk;zdkbuf&Sd Aspfpuf&kHudkjy\/ oludk,fwdkifu tvGefrnf;ol
wa,mufjzpfaomfvnf; rEav;NrdKUay:&Sd rsufESmjzLt&m&SdqdkvQif q&mESifh

143

rodolr&Sdoavmuf todtuRrf;aygonfhtavsmuf Aspfpuf&kHrefae*smtm;


uREkfyfwkdUESpfa,mufudk puf&kHwckvkH;odkUvkdufjyap\/ NyD;aomtcgtmV*D(pD)
vrf;&Sd AD,mema[mfw,fodkU uREkyfwdkUESpfa,mufudkac: eHeufpmauR;&m
&kHawmfBuD;rS t&Sef;wdkUtxef;wkdU\ w&kwfacgufqGJrsm;ESifh aps;csKdteD;rS
jrefrmrkefUwDqdkifrsm;
t*Fvdyfa[mfw,fodkU

avmufom

pm;cJUbl;onfh

yxrtBudrfa&mufbl;jcif;jzpf

uREkfyftzdkUrSm
tcif;tusif;ESifh

pm;aomufzG,f&mrsm;\ om;em;ykHrsm;udk tHUMorqkH;atmif ai;Munfhrdyg


awmhonf/

(trSefrSm

AD,mema[mfw,f\

om;em;vSjcif;aMumifh

r[kwfvSyg/ xdkacwfu &kHawmfBuD;rS acgufqGJqdkifrsm;onf acwf


vQef;pdefa[mfw,fuJUokdU oyfoyf&yf&yfr&SdyJ ayusHaom opfom;pm;yJGwGif
npfywfaom ck&Snfay: aqmifhaMumifhxdkifum pm;Mu&aomaMumifhjzpfyg
onf/ 0rf;yJOykHpm;yGJBuD;wGif azG;azG;jzLjzL yef;yGifhykHrsm;xnfh&ufxm;onfh
pm;yGJcif;t0wfBuD;cif;vsuf

yef;pdkufc&m;ESifhwuG

qGwfqGwfjzLaom

vufokwfy0grsm;udk yg;vSaom zvfcGufxJxnfhum jyifqifxm;jcif;rsKd;udk


rnfonfhqdkif rnfonfhtdrfrQ rjrif&bl;ao;yg/ xdkacwfuREkfyfwkdU\
tdrfomr[kwf?

rdbrsm;xufpD;yGm;a&;tqifhtwef;jrifhaomtdrfrsm;yif

]vkdufxrif;}udk a<uZvkHjzifh rxnfhyJ qefaq;jcif;awmif; okH;Muwkef;


jzpfygonf/)

yxrqkH;t*FvdyfeHeufpm
a[mfw,fxJokdU uREkfyfwdkU0ifoGm;MuonfESifhwNydKifeuf *g0ef&Snf? tus
vuf&Snfrsm;jzihfoyf&yfpGm 0wfqifxm;onfh Adkvfujym;ruav; okH;a,muf

144

wkdUonf

q&m

tif;*vpfpftm;

uAsmu,m

qD;BudKEIwfqufum

tl,m;zm;,m;pum;ajymMuav&m? uREkfyfrSm tvGeftHUMovsuf &SdonfhtxJrS


yif AsKdif;okH;aumifESifh usD;waumif awGUMuonf[k owd& NyKH;rdygonf/
Akdvfujym;rav;okH;a,mufrSm

rQavmufjzLvSaomaMumifh

uREkfyfwkdU\q&murnf;vSaomaMumifhjzpfygonf/
uREkfyfjrifbl;onfhvlrsm;teufwGif
tom;rnf;oavmuf

teufqkH;

awmufajymifonfh

tvJvJ0wfqifwwfoljzpf

r[kwf?

q&mtif;*vpfpfum;
wa,mufjzpfayonf/

tqif;ta&mif

rEav;NrdKUwGif

t0wfrsKd;udk

vlrsKd;uJGrsm;txJ

(tjriftm;jzifh) txif&Sm;qkH;yk*dKvfwOD;jzpfacs\/ q&mtif;*vpfpfonf


ujym;rokH;a,mufteufrS
pm;yJGcef;okdU0ifMuNyD;vQif

tacsmqkH;wa,mufudk
xdyfrSxdkifav&m

uREkfyfESifh

a&G;wGJac:um
armif&DwdkUvnf;

(a,musfm;okH;a,muf rdef;rokH;a,muf&SdonfESifh wa,mufjcm;pDxdkifMu&


ojzifh) vuf0JESifh vusfmwGif ujym;rwa,mufpD &SdaeMuav\/ armif&DrSm
udprsKd;wGif uREkfyfxuf ]t0g;0}ykH& [efrysufvSaomfvnf; uREkfyfrlum;
zifESifhukvm;xdkif xdonfrxif/ &ifwqwfqwfckefvsuf&Sd\/ xdkUaemuf
eHeufpm

pm;pOftwGif;vnf;

aumif;?

pm;NyD;aomtcgvnf;aumif;

uRekfyfwkdU\q&m tif;*vpfpf t*Fvdyfpum;ajymvkdufykHrSm w&TD;&TD; w&Twf


&Twf ESifha&yufr0ifatmif &Sdawmh&m ujym;ruav; okH;a,mufrSmvnf;
w[D;[D; w[m;[m; w0g;0g; waomaom&,farmvsuf&SdMuavawmh\/
q&majymonfhtxJwGif t*Fvdyf ]bef;pum;}rsm; a&mnSyfyg&SdaomaMumifh
uREkfyfwkdUESpfa,mufrSm

jynfhpkHatmif

em;rvnfMuapumrl

udk,f[ef

vuf[efESifhq&m\ rsufESmxm;wkdUaMumifh tawmftwef&dyfrdMu a&maESm


um &,farmEdkifMu avonf/ q&mtif;*vpfpfonf ausmif;cef;xJwGif
ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;tm; tpGrf;jybl;ouJUodkU ol\]tcspfawmf}

145

uav;rsm;jzpf onfharmif&DESifh uREkfyfwkdUtay:wGif tpGrf;jycsif wrifpDpOf


xm;jcif;jzpfonf [kuRekfyfwkdU&dyfrdMuaomfvnf; uREkfyftzdkU&mwGifrS wouf
wGif t&,f&qkH; aom eHeufpmpm;yJGwcktaejzifh rSwfwrf;wifxm;rdygonf/
t*Fvdyfpum;ajymjcif;tvkyfwGif t[kwfwu,fawmfonfh yk*dKvfwOD;ygay/
ausmif;tkyfBuD;\a0zefcsuf
uRekfyf\pum;xpfwwfjcif;udk

q&mtif;*vpfpfodaomfvnf;

t*Fvdyfpum; ajymwwfzdkU tpGrf;tp&Sdonf[k ,lqonfh vuPmESifh


ausmif;uyJG

(Concert)

vnf;aumif; pum;&nfvkyGJrsm;vnf;aumif;

q&mtif;*vpfpfonf armif&DESifh uREkfyftm; tNrJwrf; a&G;cs,fxnfhoGif;


t*FvdyfvdkajymykHqdkenf;rsm; oifjyay;\/ uREkfyfvnf; BudK;pm;ygonf/
]uyJG} rsm; armif&DESifh uREkfyfusufajym&onfh &,f&TifzG,f tjyeftvSef
pum;rsKd; (Dialogus) ajym&mwGifa0zefzdkUrvdkojzifh a0zefjcif;rcH&aomfvnf;
waeUo

t*Fvdyfvdk

pum;&nfvkyJGwcktqkH;wGif

ausmif;tkyfBuD;u

pum;ajymolrsm;taMumif;udk a0zefygonf/ pifppfrSm uREkfyfonf rdrd\


cRwf,Gif;csufudkod jiif;aomfvnf; q&mtif;*vpfpf\ tm;ay;rIaMumifh
yg0ifjcif;jzpfygonf/
ausmif;tkyfBuD;onf uREkfyf\taMumif;udk a0zef&m ]]azodef;u
toHxGufawmhaumif;yg&JU? okdUaomfvJ olU vQmu tmacgifrSm wcsuf
wcsufuyfuyfaewwfw,f}}[k ajymavonf/ uREkfyfonf xdkaeUrSp
pum;&nfvkyGJrsm;wGif

tygt0ifrvkyfawmhyJae&m

q&mtif;*vpfpfurl

ausmif;tkyfBuD;tay: pdwfqdk;ykH&onf/ uREkfyfonf uHraumif;ojzifh


t*FgrpkHyJarG;cJUvQif &SufzG,f&m[k,lqvdrfhrnfr[kwfouJUodkU pum;xpf

146

jcif;twGuf

&Sufp&m[l

r,lqyg/

okdU&mwGif

rdrd\cRwf,Gif;

csufudkodvsufESifh ae&mwumwdkif; pum;ajymcsifonf[k txifcH&rnf


udkum; &SufwwfzdkUem;vnfygonf/ BuD;jyif;vmaomtcg urmhNidrf;csrf;
a&;udprsm; q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;ESifh tjcm;yk*dKvfrsm;\ wdkufwGef;rI
aMumifh &Hzef&Hcgy&dowfa&SUwGif pum;ajymrdbl;yg\/ uREkfyf\ tcuftcJ
wckrSmpum;rxpfap&atmif

owdxm;

ajymEdkifaomfvnf;

xdkuJUokdU

owdxm;ae&jcif;onfyif tvkyfBuD;wckjzpfaeojzifh pum;vkH; ajymif


ajrmufatmifjzpfap?

t"dyg,f&Sif;vif;atmifjzpfap?

yGJusavmuf

atmifjzpfap rajymEdkifyJ&SdonfESifh aemufqkH;wGif wcgwnf;vufajrSmufzdkU


qkH;jzwfvdkufNyD;jzpfygonf/

pum;ajymjcif;tvkyfwGif

wpuefU\tydkif;

*Pef; uav;avmufrQaemufusonfjzpfap? wqdwfrQqdkif;iHUxm;&rnfh


ae&mwGif rqkdif;iHUyJ wGef; ajymvkdufonfjzpfap yJGusifoifhoavmuf
rusjcif;udk uREkfyfem;vnf pum;ajymaumif;olwkdif;vnf; em;vnfMu
ygonf/ uREkfyfrwwfEdkifojzifhtxufyg cRwf,Gif;csufrsKd;ESpfckvkH; &Sdonf
jzpfaomaMumifh tvkyfudk wcgwnf; vufavQmhvdkufygawmhonf/
a0vmrif;om;ESifh yvdyfa&m*g
1906ckESpf ukefcgeD;wGif jrefrmjynfodkU t*FvefjynfrS a0vrif;om;
PrinceofWales (yOrajrmuf

rsm;rMumrDtwGif;

a*smhbk&ifavmif;) tvnftywfa&muf vm

&efukefNrdKUESifh

rEav;NrdKUBuD;rsm;wGif

yvdyfa&m*g

tBuD;tus,f jzpfavawmhonf/ xdkpOfu aumVm[v pum;wcsKdUudk


uREkfyfrSwfrdao;\/ tcsKdUu rEav;NrdKUodkU a0vmrif;om;a&mufvmpOf
tvGefpnfum;onfudkjrif rif;om;u t&m&Sdrsm;tm; ]]pnfum;vGef;tm;

147

BuD;w,f}}[k ajymaomaMumifh vlOD;a&aygrsm;jcif;jyemudk ajz&Sif;&ef


twGuf
ajymMu&m

NAdwdoQtpdk;&u
,kHMunfol

yvdyfa&m*gudk

wrifwumzefwD;onf[k

tawmfrsm;onfudkawGU&\/

tcsKdUuvnf;

tpdk;&onf t&yfxJ yvdyfydk;rsm;udk vliSm;vTwfaMumif;? waeUaomf


yvdyfydk;vTwfaomvludk (ydk;ygaom <uufrsm;ESifhwuG) t&yfom;rsm;u
0dkif;zrf;NyD; &dkufESufar;jref;ppfaq;Mu&mwGif xkdvluaiG&vkyf&ygonf[k
ajzmifhcsufay;aMumif;?

xdktjcif;t&mudk

uREkfyf\tpfudk

armifyku

udk,fwdkifjrifcJU&onf[k uREkfyftm; ajymjy uREkfyfyif,kHcJUbl;ygonf/


wNrdKUvkH;rlum; pum;udk ,kHMunfcJUonfrSm tawmfuav;MumcJUavNyD/
waeUouREkfyfwkdU 9wef;wGif c&pf,ef usrf;pmoifjyonfh omoemjyK
q&mrBuD;u ]]yvdyfa&m*gydk;rsm; tpdk;&vTwfonfqdkjcif;udk ,kHMunfMu
oavm}}[k

twef;om;rsm;tm;ar;

,kHolrsm;xMu&ef

ajymav&m

twef;om;wa,mufESpfa,mufrSwyg; wwef;vkH; (uREkfyfvnf; tygt0if)


xvkdufMuavonf/ wGif omoemjyKq&mrBuD;\rsufESm tdkoGm;jcif;udk
uREkfyf,aeUwdkif

rsufpdxJwGif

jrifa,mifrdygao;onf/

q&mrBuD;u

]]igwdkUausmif;rSm tjrifhqkH;twef;rS ausmif;om;rsm;u 'Dpum;rsKd;,kHMunf


Muw,fqdkwm tm;BuD;0rf;enf;p&myJ}}[kajym&Smavonf/ rMumrwifrSmyif
uREkfyf\oli,fcsif;w&kwfujym;uav;

pufacGwkdU

om;trdESpfa,muf

]yvdyfxJygoGm;&SmMuonf}[kod&ojzifh uREkfyfrSm rEav;wGif rae0HUatmif


xdwfvefUvmonfESifhwdrf;a&SmifxGufajy;zdkU rdbrsm;tm;ylqmavawmYonf/

148

aMumufrufzG,fa&m*gqdk;
xdktcsdef rEav;NrdKUtajctaerSm aMumufp&mBuD;wckjzpfaeygawmhonf/
xGufajy;wdrf;a&SmifaeMuolawG tawmfrsm;aeojzifh NrdKUrSm ajcmufuyfwdwf
qdwfvsuf&Sd&m

vrf;avQmufoGm;onfhtcg

vrf;wbufwcsufwGif

okH;tdrfrSmwtdrf? av;tdrfrSmwtdrf ponfjzifhom ae0HUol&Sdawmhonfudk


awGU&\/ aeolr&Sdonfh tdrfvGwfrsm;wGifvnf; tdrfa&SU jrifavmufaom
ae&mrsm;wGif P1 P2 paompmvkH;rsm;udkaq;eufjzifh xif&Sm;pGm
a&;xm;jcif;udk awGU&\/ t"dyg,frSm yvdyfa&m*gjzifhaoolwa,muf?
okdUr[kwf

ESpfa,muf? okdUr[kwf

wtdrfwavrSmrl

P4

okH;a,muf&SdNyD[k qdkvdkjcif;jzpf\/

av;a,muftxd

trSwftom;rsKd;udkyif

awGU&avonf/ tcsKdUtdrfrsm;a&SUrl jymykHuav;wGif rD;cdk;uav;wvlvlyif


awGU&wwfao;\/

t"dyg,frSm

vlwa,mufa,mu

yvdyfa&m*gESifhaoqkH;

rD;ykH&IdUxm;jcif;yif
txufyg

jzpfavonf/

tjcif;t&mrsKd;wkdUudk

4if;tdrf

em&Dydkif;twGif;uyif
tdrf&Sdt0wftpm;rsm;udk

wdwfqdwfvsuf&Sdaom
awGUjrif&onfhtcg

NrdKUBuD;wGif
tb,folonf

rwkefvIyfracsmufcsm;yJ &SdEdkifygrnfenf;/
wdrf;a&SmifcGifh&jcif;
uREkfyfrSm tawmfacsmufcsm;vsuf&SdNyDjzpf rdbrsm;tm; wdrf;a&SmifMuzdkUylqm
\/ okdU&mwGifzcif\ (avmuDrIa&;&mwGif) q&mwql todtrSwfjyKxm;
onfhyk*dKvfBuD;u

tpdk;&onf

yvdyfa&m*gudk

wrifvkyfonfqdkjcif;udk

r,kHMunfonfESifh yvdyfa&m*g\ul;pufwwfjcif;udkyg r,kHMunfyJ olwkdU


149

vnf;rajy;?

zciftm;vnf;

]]tvum;ygAsm}}[kajymum

tm;ay;avh

&Sdavonf/ xdkyk*dKvfBuD;onf uREkfyf\aMumufwwfjcif;udk odonfESifh


]]azodef;wdkUrsm; aMumufvdkufwm aMumufacs;rsm;ygaeygtkH;r,fuG,fh}}[k
jyuf&,fpum; ajymbl;jcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdao;onf/ aemufqkH;
4if;yk*KdvfBuD;\tdrfrSyif wa,mufESpfa,mufysufpD;av&m uREkfyftm;vnf;
0ufvufodkU ydkUxm;&efpDpOfMuavawmhonf/ rdbrsm;rlum; tvkyfysufrcH
Edkifojzifh rwdrf;a&SmifMuyJ uREkfyf\ESrwa,mufESifhnDwa,muf (aygif;okH;
a,muf)udkom zcif\a'oodkU ydkUxm;avonf/
awmtvkdufaysmfwwfjcif;
uREkfyfrSm

zcif\&GmodkU

aumufBuD;wufcsdefrsm;wGif

&Hzef&Hcg

a&mufbl;aomf vnf;av;ig;&ufcefUrQom aecJUbl;&m wacgufMum


&SnfpGm ae&onfwGifrS uREkfyf\aoG;xJ yg&Sd[efwlonfhawmifolobm0rSm
OD;acgif;jyLjyonfhES,f ay:xGufvmavNyD/ uREkfyfonf awmifolrsm;vkyfMu
onfh (xdktcgaqmif;&moDjzpfonfhtwdkif;) pyg;odrf;jcif;? pyg;e,fjcif;?
pyg;avSUjcif;? vSnf;armif;jcif;? jrif;pD;jcif; ponfh "avh[lorQwGif tvGef
pdwf0ifpm; aysmf&TifpGm ulnDaqmif&Gufay; wwfavNyD/ ntcsdef vom
omwGif aumufvIdif;ykHBuD;ay: EGm;xD;rsm;a&m EGm;rrsm;yg a&>yrf;yl;wGJ
xm;onf/ BudK;pudk udkifumEGm;rsm;\tv,frS ywfcsmvSnfhvsuf ][dkEGm;
u&dk? 'DEGm; u&dk} ponfrsm;jzifh atmfaigufum pyg;e,f&jcif; tvkyfonf
tvGefaysmfp&maumif;vS

csrf;rSef;rod?

at;rSef;rod

aumufvIdif;ykH

rnufrcsif; oef;acgifausmfatmif tvkyfvkyfay;avonf/ EGm;vnf; armif;


wwfonf/ jrif;vnf; ususee pD;wwfonf/ ]EGm;ajy; EGm;vkduf} vnf;

150

armif;wwfonf/ rkd;&moDr[kwf ojzifh xGef,ufjcif;tvkyfudk roif


cJU&aomfvnf; BuD;vmaomtcg wwfatmifoifcJUao;onf/ uREkfyfonf
awmifolv,form;rsm;

vkyfaeustvkyfrsKd;[lorQwGif

0goemygvS

aysmf&GifpGmaqmif&GufEdkifonf jzpfaomaMumifh ]igonf NrdKUay: vljzpf&jcif;


um; rSm;avonf}[k xifrdvmygawmhonf/ uREkfyfonf 4if;a'o ESpfv
okH;vcefUMum okH;av;&GmrQ vSnfhvnf aexdkifvsuf&S\
d / zcifonf
wacgufwav tvnfa&mvm&mwGif ]]armifBuD;&JUom;u awmifolbm0
aysmfykH&w,f?

tpfudkBuD;&JUom;u

EGm;aumif;aumif;armif;wwfaeNyD}}

ponfjzifh aqGrsKd;rsm;u tm;yg;w&ajymMuonfh tazonf oabmus


[efrwlacs/ (EGm;armif;wwfonfqdkjcif;rSm ]EGm;ajy;? EGm;vkduf} armif;wwf
jcif;udkqdkvdk awmifolwkdif;rwwf? ynm&yfwckjzpfonf/)
zcifurl rdrdudk,fEIdufu tEkyfpkwf*kwfpkwf tvkyfrsKd;udkrBudKuf
aomaMumfih NrdKUwufNyD; aeEdkifatmif BudK;pm;ygvsuf om;wa,mufu
aus;&Gm"avhjzpfonfh awmifol,mckwftvkyfudk ESpfouf&ygrnfavm[k
rausreyfyifjzpfykH&onf/

uREkfyfvnf;

zcif\oabmudk&dyfrdonfESifh

uREkfyf\]ynm}rsm;udkrjy0HUawmhyJ zkH;zdxm;vkduf&ygawmhonf/ aemufaemif


wGifvnf; zcifonf tvkyfrsKd; uREkfyf0goemygjcif;udk rsufESmom
ray;acs/ rEav;NrdKUyvdyfa&m*gNyD;oGm; uREkfyfjyef&aomtcg rl;BuD;&GmESifh
refusnf;wkH&GmtMum; a&uav; wpyfpyf&Sdaeonfh oJacsmif; uav;
taMumif;udk refusnf;wkH&Gmom; a&S;pmqdkawmfwa,mufu ]&Gmwef;&,f
oG,f? tv,frSm a&,OfESifh tdk jrifolarm}[k pyfqdkxm;cJUonfh xdkoJacsmif;
uav;udk cPcP owd&onfESifh aemufqHwiifiifjzpfrdygao; onf/

151

pmar;yGJus&IH;jcif;
1907ck ESpfOD;wGif uREkfyfonf rEav;okdUjyefa&muf rwfvtwGif;
9wef;pmar;yJG ajzqdk&\/ uREkfyfrSm ]yvdyfajy;}ae&jcif;aMumifhwaMumif;?
twef;pmrsm;xuf 0wKrsm;zwfjcif;wGif pdwf0ifpm;cJUaomaMumifhwaMumif;
pmar;yGJwGif

us&IH;cJUavonf/

pmar;yGJajzqdktNyD;

wvausmfrQ

tm;vyfaomtcsdefrsm;wGif zcifonf pwD;b&m;om;ukrPDrS pma&;BuD;


Head

Clerk

ESifhvkyfudkif&ef

ESifh

tuRrf;w0ifjzpf

uREkfyftm;

tulpma&;tjzpf

tyfESHxm;onfESifh pwD;tvkyf&kH;odkU rSefrSefwufcJU&\/

pma&;BuD;uvnf; uREkfyftm; t*Fvdyfpm ta&;tom;wGif tpGrf;tp


&Sdonfqdkum pmay;pm,l buf tvkyfoGif;ay;zdkU BuH&G,fcsuf&S\
d /
tu,f xdkESpf pmar;yGJatmif jrifcJUygu uREkfyfrSm pwD;b&m;om;
ukrPDwGif

pma&;jzpfvmzdkU

awmhrxifyg/)

9wef;pmar;yJGwGif

us&IH;onf[kod&\/
bmom&yfuJUodkU

vrf;rsm;\/

(Mum&Snf

uREkfyfonf

trSeftwdkif;ajym&vQif
ajcmufaoGUNiD;aiGU

vkyfcsifvdrfhrnf
yx0D0ifbmom

uREkfyftzdkU&m
pdwf0ifpm;rI

yx0D0if

enf;yg;aom

bmom&yfonf r&Sdacs/ jynfrS bm0wKypnf;xGufonf? xkdjynfrS


bmukefxGufonfqdkjcif;rsm;udk
ynm&yfonf

rSwfom;&jcif;uJUodkU

avmur&Sdawmh[k

xifcJUrdygonf/

t"dyg,fr&Sdaom
pdwf0ifpm;rI&SdrS

avhvmrSwfpm;csifwwfaom uREkfy\
f
0goemt&qdkvQif aemufwESpf
atmifcJUjcif;onfyif tHUzG,fwckjzpfawmhonf/

152

r[mt&SufuJG&ykH
aemufwESpf atmifcJU&ykHrSm odkUwnf;/ xdkESpfrl 9 wef;ausmif;
om;rsm;onf yx0D0ifbmom&yfwGif tust&IH;rsm;vSonfqdkum (udkazESifh
tjcm;vlrsm;vnf; yx0D0if bmom&yfyif us&IH;Muonf/) ausmif;tkyfBuD;
rpwm x&pfbvD (Mr. Tribolet) udk,fwdkif 9wef;wGif yx0D0ifbmom&yf
udkoifjy\/

(awmfawmfvnf;

rSwfrdwwfaom

vlBuD;wa,mufygay)

waeUo twef;xJwGif q&mBuD;onf uREkfyftm; jyifopfjynfajrykHudk


qGJNyD; yg&pfNrdKU? bdk'dkNrdKU? wlvGefNrdKU ponfrsm;ESifh wuG qD;efjrpfudkyg
xnfhay;&ef oifykef;BuD;qDokdU vTwfvkduf\/ tawmtwGif; q&mBuD;
onf tjcm;ausmif;om;rsm;tm; yx0D0ifESifhywfouf taMumif;rsm;udk
ar;jref;jcif;?

ajymqdkjcif;ponfjzifh

ppfaq;vsuf&Sd\/

uREkfyfrlum;

ausmufoifykef;BuD;wGif acR;wvkH;vkH;ESifh&yfum ajrykHqGJzdkU BudK;pm;vsuf&Sd\/


uREkfyfrSm jyifopfjynf\ ykHoPmefudkvnf;aumif;? qD;effjrpf\ pD;qif;ykH
udkvnf;aumif;? yg&pfpaom NrdKUrsm;\wnf&SdykH taetxm;udkvnf;aumif;
vkH;0yif pdwfxJ azmfr&aomaMumifh acR;usvsuf&Sdjcif;jzpf\/ aemufqkH;
]wwfEdkifygbl;}[k atmufarhum jyifopfjynf\ykHoPmefudk av;axmifh
pyfpyfqJG jrpfESifhNrdKUrsm;udk xnfhcsif&m xnfhxm;vdkuf\/ q&mBuD;onf
uREkfyftm;

ausmcdkif;vsuf&Sd&m

ausmif;om;

rsm;rlum;

uRekfyfbuf

odkUvSnfhum xdkifvsuf&SdMuonfESifh uREkfyf\jyifopfjynfykHudk jrifM u&


wcpfcpf&,faeMuavNyD/

wGif

q&mBuD;onf

uREkfyf\ajrykHudk

vSnfhMunhfvdkufonfESifhwNydKifeuf wwef;vkH; a0gueJ &,fMuav\/


uRekfyf\ ausmif;oufwavQmufvkH;wGif tBudrfuJUodkU ]t&l;jzpf}&jcif;udk
rBuKHcJU&bl;acs/

olwyg;tm;om

&,fEdkifcJU

153

udk,fwkdifcH&jcif;rlum;

wBudrf
q&mBuD;

tqdk;qkH;jzpfygonf/
vSnfhrMunfhrD

&SufvkdufykHrSmvnf;

uREkfyfwudk,f

vkH;

ajrrsKdoGm;vQif aumif;vdrfhrnfxifcJUrd\/ trSefrSm

ajymzG,f&mr&Sd?

Murf;jyifxJazmufNyD;
uREkfyfonf ykHwl

a&;qJGjcif; tvGefnHUzsif; okH;wef;ausmif;om;uav; wa,mufavmufrQ


ajrykHudk rqGJwwfcJUyg/
Budrf;armif;jcif;cH&ykH
ausmif;om;rsm;onf q&mBuD;yg &,fvdrfhrnf txifESifh vGwfvyfpGm
&,fvdkufrdMuav&m tvGefpdwfqdk;aom q&mBuD;rsufESmudk jrifvkdufMu&
onfwGifrS ,wdjywf toHwdwfoGm;Muavawmh\/ xdkUaemufq&mBuD;u
uREkfyftm;

]]rif;

t*Fvdyfpm

b,favmufawmfaeayr,fh

yx0D0if

ratmifvQifb,fawmhrS rif;ratmifEdkifbl;? aiGwq,fudk a&xJvTifhypfwmeJU


twlwlyJ}}[k ajym\/ (xdkacwf b*Fvm;pmar;yGJ0ifaMu;rSm aiGwq,f
jzpfonf/)

trsm;tm;jzifh

vlawmfuav;

vkyfvmcJUaom

uREkfyfrSm

tvGef&SufonfESifh rsuf&nfrsm; 0dkif;vsuf&SdavNyD/ wGifrS q&mBuD;u


]]wckawmh&Sdyg&JU rif;u &mZ0ifawmh enfenf;awmfw,f? yx0D0iftwGuf
trSwfudk &mZ0ifeJU&atmif vkyf,layawmh? 'gyJ&SdwmyJ}}[k ajymav\/
yx0D0ifESifh &mZ0ifrSm xdkacwfwGif wwGJwnf; jyKvkyfxm;aomaMumifh
q&mBuD;ajymonfhtwdkif;

&mZ0ifudkom

wef;atmifcJU&ygawmhonf/

154

zdBudK;pm;jcif;tm;jzifh

ynmpkHoifjyaom udkaz
uREkfyfESifh cifrifonf[k azmfjycJUaom ausmif;om;okH;a,mufteuf
armif&Dwa,mufwnf; atmifoGm; pufacGrSm ao&SmNyDjzpf&m uREkfyfESifh
udkazwdkUom usefavawmhonf/ uREkfyfrSm 5 wef;wGifwBudrf? 9 wef;wGif
wBudrf us&IH;cJUNyD;aomfvnf; twef;xJwGif ti,fqkH;wa,mufjzpfaeao;
q&mtif;*vpfpfu

(Little

Fellow)

aumifi,fuav;

wa,muf[k

ac:onfhtwdkif;vlwdkif;uac:Mu\/ 9 wef;atmifonfhESpfwGifrS NAKef;ueJ


xGm;vm

5 ayESifh 10 vufr&Sd t&yfjrifholwa,mufjzpfvmcJU&m

twef;xJrl ]tnufqkH;}vluav;wa,muf jzpfcJUojzifh abmvkH;upm;jcif;


tvkyfrsKd;udk ta0;rS armfhMunfh&kHom wwfEdkifcJUygonf/ udkazESifh uREkfyfrSm
]uHwltusKd;ay;}us&IH;cJU&jcif;jzpf wa,mufESifhwa,muf ydkrdkwG,fwmrI
&SdvmNyD;vQif wa,muf\tdfrfodkU wa,mufvm twlwuG pmusufMu
avonf/ udkazonf uREkfyfxufvnf;BuD; tawmf]pkH}aom ausmif;om;
BuD;wa,muf jzpfonfhtavsmuf bm*smqJGjcif; paom *DwtvkyfrsKd;
wGifomru ydk;yef;jcif;qdkif&m ]jrm#Dum}ESifh ywfoufvnf; wwGwfwGwf
oifjyay; avonf/ odkU&mwGif uREkfyfrSm ]q&maumif;wynfh} ryDojcif;udk
a&SUwavQmufwGif awGU&ygvdrfhrnf/
tNydKiftqdkif pma&;jcif;
uREkfyfwkdUoli,fcsif; av;a,mufwGJwGif pufacGuG,fvGef armif&D
wa,mufwnf;

9wef;atmifNyD;

&efukefNrdKU

]bufywpf}aumvdyfodkU

tdkifatoif&ef a&mufoGm;av&m uREkfyfESifharmif&DwdkUonf tawmfrSefrSef

155

t*Fvdyfbmomjzifh pmay;pm,ljyKvkyfMu\/ xdkacwfu t*Fvdyfvdk 8wef;?


9wef;a&muf

rawmufwacguf

pmay;pm,lvkyfMuaom

a&;wwfonfqdkvQifyif

tavhtx&SdMu\/

t*Fvdyfvdk

jrefrmvdkavhusifhol[l

wa,mufrQ rawGUcJU&ay/ uREkfyfrSmvnf; t*Fvdyfpmudkom cspfwwf


t*Fvdyf0wKrsm;udkomzwfNyD; t*Fvdyfvdkom( acwftm;avsmfpGm) avhusifh
vmcJUonfhtwdkif; pma&;jcif;tm;jzifh toufarG;&vQif jrefrmpma&;q&m
wa,muf\b0udk tdyfrufrQyif rrufcJUay/ xdktcsdefwGif BuD;yGm;xGef;um;
aeaom jrefrmpma&;q&m[lvnf; rawGU&bl;ao;onfESifh pdwful;rxnfh
cJUrdacs/ rdbrsm;rSm pD;yGm;a&; rcdkifvkHvSaomaMumifh p&dwf tukeftus
rsm;onfh aumvdyfausmif;om;tjzpfudk rarQmrSef;Edkifojzifh

t*Fvdyfvdk

pma&;q&mjzpfzdkU BuH&G,fcsuf rxm;0HUyg/ wwfEdkifvQif jzpfvdkjcif; udkom


azmfjyjcif;jzpfygonf/

armif&Donf

&efukefNrdKU

bufywpfaumvdyf

taMumif;rsm;udk uREkfyfxHokdU pma&;avh&Sd&m uREkfyfuvnf; a&S;a[mif;


aESmif;jzpfrsm;udk

a&;ydkUavh&Sd\/

uRekfyfwdkU\pmrsm;rSm

t*Fvdyfvdk

a&;Mu&kHomru wwfEdkiforQ taumif;qkH;jzpfatmif tjyeftvSefa&;Mu


jcif;jzpfonfudk uREkfyfa&molyg od&SdMu 4if;pmrsm;udk odrf;qnf;xm;&ef
ESpfOD;vkH; uwdjyKMubl;avonf/ odkUjzifh armif&D bDatatmifonfhwdkif
atmif uREkfyfESifhpmay;pm,l vkyfcJU&m uREkfyfuvnf; xdktawmtwGif;
t*Fvdyf0wKaumif;BuD;

tajrmuftjrm;

zwfxm;onfjzpfaomaMumifh

armif&Dudk,fwdkifu azmfxkwfcsD;usL;bl;avonf/ ]]igwkdUbDatatmifw,f


qdkayr,fh rxl;ygbl;uGm? rif;vJ igwdkUvdk a&;Edkif'gygyJ? rifhpmawGudk igu
ausmif;om;awGudk jy&ao;w,f? igwkdUtnmom;awGudk txifrao;atmif
vkdU}}[k armif&Duajymbl;\/ (uRekfyfonf armif&D\pmrsm;udk uwdtwdkif;

156

odrf;qnf;xm;&m ppftwGif;wGif ajy;&vTm;&rIaMumifh aysmufqkH;ukefcJU


ygavNyD/)
jzLpifaomarwm
1905ckESpf vGefyGJwGif rsufESmcsif;qdkifcJUbl;onfh rdef;uav;onf
1908ckESpf uREkfyf 9wef;atmifaomtcgwGif ola&m uREkfyfyg tysKdvlysKd
uav;awGjzpfukefMuavNyD/ okH;ESpfrQaom tcsdefumvtwGif; uREkfyf
onf olUrsufESmudk tenf;qkH; waeUwBudrfjrif&atmif BudK;pm; rjrif&
vQifausauseyfeyf rtdyfEdkifyJjzpfcJU\/ uREkfyf\arwmum;ajym r,kHEdkif
avmufatmifjzLpifygonf/ uREkfyfrSm udkazESifh udkzkd;0dkufwkdU\ ]vufcsm}rsm;
udk Mum;em&jcif;aMumifha,musfm;ESifhrdef;r cspfBudKufMu&mwGif vdifjyem
\ &nf&G,f&if;oabmudkem;vnfNyD;jzpfygonf/ odkUESifhvnf; uREkfyfonf
xdkrdef;uav;taMumif;ESifh ywfouf pdwful;,Ofrdaom tcgrsm;wGif
npfnrf;aom pdwful;rsKd;vkH;0ryg&Sd/ rsufESmcsif;qdkifxdkifNyD; Munfhaecsifaom
qErsKd;xufrausmfvGefbl;aMumif; ajym&Jygonf/ cspfBudKufcef;rsm;vSaom
yoDykHjyif 0wKrsm;udk zwf&IqJ zwf&Icdkufrsm;yif 4if;rdef;uav;tm;owd&
Zmwfvkdufae&mxm;um pdwful;,Ofavh&Sdaomf vnf; &kefU&if;Murf;wrf;
onfh &m*ESifhywfoufaom pdwful;w&HwqpfrQ rjzpfay:bl;jcif;udkvnf;
(,kHcsifrS ,kHMuap) &J&Jyif a&;vkduf&ygonf/ udprsKd;ESifh ywfouf
uREkfyf\

pdwfxm;jzLpifjcif;udk

umvom;rsm;onf
cg;ao;&ifcsDNyD;
csD;usL;pum;ajymoH

om"uwck

rnfonfhrdef;uav;um;
zGrf

(Form)

Mum;&onfhtcg

157

wifjy&aomf

xdkacwf

]umwpf}aumif;onf?

awmifhwif;onf
uREkfyf\pdwfxJ

ponfrsm;jzifh
]'DvlawG[m

bmawGrsm;

&Sm&SmazGazG

csD;rGrf;aeMuygvdrfhr,f}[k

tHUMordygonf/

(uREkfyfoabmusaom rdef;uav;onf txufyg t*Fg&yfrsm;ESifh jynfhpkHjcif;


udk aemiftcgrS jyefawG; ay:vmaomfvnf; a&S;OD;pGm BudKufrdpOfurl
taMumif;udk vkH;0*&krpdkuf owdr&cJUjcif; rSefygonf/) t&yfxJwGif
*dkufqdkfuftusqkH;? udk,fvkH;udk,fayguf tvSqkH;? Munfh taumif;qkH;
jzpfonf[k uREkfyf\ rdcifudk,fwdkifu csD;rGrf;jcif;udk uREkfyfMum;7bl;
0rf;omrdaomfvnf; uREkfyf\pdwful;xJwGif &m*pdwfray:/ odkUaom
rdef;uav;udk Munfhcsifwdkif;MunfhEdkifrnfh olUcifyGef; jzpfzdkUavmufudkom
arQmfvifhcsuf xm;cJUygonf/
Munfhaumif;vkdufykHu
rMumao;rDu oddef;azjrifha&;onfh ]tar}taMumif;udk zwfMunfh&m
wGif

uREkfyfESifhpdwful;csif;wkdfufqdkifykHudk

owd&

NyKH;rdygao;onf/

odef;azjrifhrSm olUtaz ajrwdkif;pma&;BuD;\ q&mocifjzpfonfh rsufESmjzL


v,f0efudk txifBuD;cJUbl;onfESifh v,f0ef\ ]acs;}onf b,fvdkrsm;
&Sdacsrnfenf;[k wrifwum Munfhbl;onfqdk\/ uREkfyfrSmvnf; uJUodkU
wrifwumrMunfhbl;apumrl

rdef;uav;\acs;onf

tjcm;vlrsm;\

acs;uJUodkU eHaumif;rSeHvdrfhrnf/ olUacs;rlum; b,fenf;ESifhrQ eHvdrfhrnf


r[kwf/ zkwDa'0D\ udk,feHUuJUodkU cyfoif;oif;&Sd&rnf? cHwGif;eHUrSmvnf;
arT;BudKifaevdrfhrnf/ eHeuftdyf&mrSxcgpwGif tjcm;rdef;rrsm;uJUokdU rIefrIef
okefokef r[kwf? rzD;rvdrf;yJESifh MunfMunf&Tif&Tif oyfoyf&yf&yf&Sd&rnf
ponfrsm;jzifh pdwful;rdbl;ygonf/ rdef;uav;\ ]Munfhaumif;}jcif;um;
vlwdkif;ucsD;rGrf;oHMum;&yg\/ uREkfyftzdkU&mrl olUxufvSaom rdef;rrsm;

158

udk xdkpOfuvnf;aumif;? xdkUaemufvnf;aumif; awGU&bl;yg\/ okdU&m


wGif oluJUokdU tqifajy ]Munfhaumif;}aom rdef;r[lum;wa,mufrQyif
rawGU&bl;yg/ tjcm;aom a,musmf;rsm;vnf; udk,fh&nf;pm;udk twdkif;
yifrSwfxifMuavoavm rajymwwfay/

159

'kwd,ydkif;
azodef;rS armifazodef;odkU
uREkfyf\woufwmwGif u@ig;ckcGJ a&;om;vdk\/ (1)azodef;?
(2)armifazodef;?

(3)udkazodef;?

(4)OD;azodef;?

(5)q&mBuD;[l

ig;ydkif;cJGjcm; vdk\/ ausmif;om;t&G,f wavQmufvkH;wGif (xdkacwfu xkH;pH


twdkif;) uREkfyftm; ausmif;om;tcsif;csif;u ]azodef;} [lcsnf;ac:Mu\/
rdbq&m orm;ESifh ausmif;om;tcsif;csif; ]armif}wyfac:ol &Sm;yg;vS
onf/ 9wef;atmifausmif;rSxGufonfwGif rdbrsm;udk,fwdkifu ]armifaz
odef;} [kjyifqifac:iifjcif;udk uREkfyfrSwfrday&m xdktcsdefrSp vlwdkif;uyif
]azodef;}rac:awmhyJ armifazodef; jzpfvmavNyD/ xdkUaemuf touf 30
eD;vm (ol&d,wdkufodkUa&muf) tcsif;csif;u ]udkazodef;} ac:Muonfh
t&G,fokdU a&mufvm&jyefonf/ 50ausmft&G,frS prl ]OD;azodef;}jzpfvm
60 ausmfonfhaemufwGifrlum; ]q&mBuD;}[k ac:a0:ol rsm;vmcJUavNyD/
okdUjzpf uREkfyf\woufwmrSwfwrf;udk wifjy&mwGif txufygtwdkif;
u@ig;ckcJG azmfjyrnfjzpfygonf/ pmt&rSm uREkfyfonf 'kwd,t&G,f
okdU a&mufazodef;rS armifazodef; jzpfvmcJUygavNyD/
taMumif;BuD;av;&yf
]armifazodef;}jzpfvmaom u@wGif uRekfyfonf vGefcJUNyD;aom
azodef;b0ESifh ywfoufonfh tawG;tac:rsm; jzpfay:vmjcif;udk wifjy&yg
OD;rnf/ azmfjyvwHUaom tjcif;t&mrsm;rSm pmayusrf;*efrsm;rS awGU&Sdjcif;

160

vnf;r[kwf?

taemufwdkif;ynm&Sdrsm;xHrS

vufcH&&Sdjcif;vnf;r[kwf?

uREkfyf\tawGUtBuKHrsm;t& tajccHjzpfay:vmonfh uREkfyftawG;tac:


oufoufrQom
rBudKufvQif

jzpfygaomaMumifh

y,fEdkifMuygonf/

BudKufrSvnf;

vufcHEdkifonf/

uREkfy\
f wifjycsufrSm

vlow0gonf

av;ckaom taMumif;wkdUaMumifh vlawmf? vla&Smf? vlaumif;? vlqdk;? vl&Iyf?


vlvnf? vl&dk;? vlrdkuf ponfjzifh trsKd;rsKd;jzpfvmMuonf[k qdkvdkygonf/
xdkav;ckwdkUum; (1) rdcifxHrS&aomt&nftcsif;rsm;? (2) zcifxHrSqufcH
&&Sdonfh aumif;qdk;t&nftcsif;rsm;? (3) ow0gudk,fEIdufub0tpOf
tquf vdkufygvmonfh 0goemaumif;qdk;rsm;? (4) ywf0ef;usif\jyKjyifrI
aMumifh jzpf&onfh aumif;qdk; tcsuftvufrsm;[l&dS&m tqdkygav;ck\
a&maESmaygif;pyfrIonf ]azodef;}wnf;[laom t&G,f

(ausmif;xGufcsdef

txd) vluav;wa,muf jzpfvm&onf[kqdkvdk\/ taMumif;w&m;


av;ckwdkUonf ]azodef;}wnf;[laom t&G,ftwGif; uREkfyf\a&G;cs,frIryg/
a&G;cs,fcGifhaumif;pGmr&&SdyJ
jzpfvm&awmhonf[k

twdwfuHu

qdkvdkygonf/

ypfcsvdkuf
odkU&mwGif

onfhtwdkif;
taMumif;udk

a&SUtzdkUwGifrS qufvuf&Sif;jyrnfjzpf ae&m rQESifhom jzwfxm;&yg


OD;rnf/
zcifxHrS&aomtarG
(1)zcifxHrS qufcH&&Sdonf[k uREkfyf,lqonfh aumif;qdk;tjcif;t&m
rSm (u)aMumufwwfjcif;? (c)ESajrmwwfjcif;? (*)&dk;jcif;

(Simpleness)

wdkUjzpf\/ (u)aMumufwwfjcif;rSm zcifxHrS qufcH& &Sdonf qdkaomfvnf;


uREkfyfonf rdrd\ aMumufwwfjcif;twGuf auseyfrI r&Sd? zcifurl

161

]aMumufwwf0efuif;}qdkaom pum;twdkif; auseyfpGm vufcH\/ okdUjzpf


uREkfyftzdkUrSm 0rf;xJaMumufwwfaomfvnf; xdktjcif;t&mudk rBudKuf
aomaMumifh BudK;pm;NyD;&J&\/ Oyrm wapaMumufaomf vnf;ajcmufwwf
onfqdkaom ae&modkU pGefUpm;NyD;oGm;\/ aoewfrudkif wwfyJrkqdk;rsm;ESifh
awmvdkufvnf\/

onfwkdUrSm

pGefUpm;cef;0wKrsm;

zwfjcif;?

a&;jcif;wkdUaMumifh jzpfay:vmonfhpdwf"mwfjzpfayonf/ (c)ESajrmwwfjcif;


wckrSm Mumavqdk;avjzpfvmonfudk awGU&\/ bdk;BuD;tdk jzpfvmaom
tcsdefwGif

pD;yGm;pkzdkU

r[kwfaomfvnf;

tdkcgrS

vufrUJjzpfNyD;

qif;&JrnfudkaMumufonfESifh i,fpOfuxuf vufwGefUvsuf&Sd\/ (*)&dk;jcif;


[lonfrSm

]&dk;om;jcif;}ESifh

wjcm;pDjzpf\/

zciftzdkUrSm

&dk;jcif;a&m

&dk;om;jcif;yg&Sdaomfvnf; uREkfyfrlum; &dk;jcif;udkomqufcH &dk;om;jcif;


rlum; tvkyform;rsm;ESifh zufvSJwuif;aecJU&jcif;aMumifh zcif\tqifh
twef;udk rrSDawmhyg/ okdU&mwGif olvdk igvdk vlwa,mufavmufawmh
&dk;om;ygao; onf/ onfrSmvnf; tvkyform;rsm;xHrS ul;pufvm
jcif;rsm;udk

0wKaumif;rsm;jzifh

wkdufzsufEdkifaomaMumifhjzpfygonf/

zcifuJUokdU]&dk;jcif;} rSmvnf; uREkfyf\tvkyfoabmjzifh wdkufzsufcJUygNyD/


pma&;q&m?

owif;pmq&mwa,muf

taejzifh

]vl&dk;}vkyfaerjzpf?

]&dk;om;jcif;}um; jzpfEdkifygonf/ em;vnfM uapvdkonfrSm ]&dk;om;jcif;}onf


csD;rGrf;xdkufo avmuf ]&dk;jcif;}onf EkH&m t&ma&mufawmhonf/
rdcifxHrS &aomtarG
(2)

rdcifxHrS

qufcH&&SdcJUonfh

qdk;aumif;

tarGrsm;rSmum;

(u)pdfwfquf jzpfrdvQifZGwfrSdwfvkyfcsifwwfjcif;? (c)rme&Sd pdwfBuD;0if

162

wwfjcif;? (*)r[kwfrcHcsifwwfjcif;wdkU jzpfavonf/ ]azodef;}t&G,fwGif


4if;tcsif;t&mrsm;onf uREkfyf tjynfht0&Sd BuD;jyif;vmaomtcgrl?
aemufxyfawGU&onfh tjzpftysufwdkUaMumifh twdk;tavsmh&Sdvmygonf/
(C)a'goESifhywfoufrlavQmhvQif

aumif;onf[k

em;vnfvmojzifh

(wu,favQmhjcif; ravQmhjcif;udk tyxm;) BudK;pm;yg\/ (i)rmeESifh


ywfoufrl rBudK;pm;rdonfhtwGufaMumifh wkd;yif wufvmonf xifyg
\/ (p)r[kwfrcHcsifwwfjcif;rlum; aemufydkif;wGif tusKd;&Sdr&SdcsifhcsdefzdkU
owdxm;&ef

BudK;pm;&aumif;rSef;

aumif;onf[l

vnf;aumif;?

qkH;jzwfoifhaom

t&mwck

odvmygonf/

tjcif;t&monf

raumif;[lvnf;aumif;

r[kwf[l

,lqvmygonf/

wxpfcs
odkU&mwGif

uREkfyf\ pdwfxJ&Sdaom oabmxm;udk zGifha&;&rnf qdkygrlum; uREkfyfonf


(udk,fwdkif

rwwfEdkifawmhrS&Sdap)

r[kwfrcHcsifwwfjcif;

wnf;[laom

pdwfxm;rsKd;&Sdolwa,muftm; vIdufvIdufvSJvSJ MunfndKwwfonfh oabm


xm;&Sdygonf/
oHo&mtpOfu ygvmjcif;
(3) uREkfyf b0tpOftqufrS vdkufygvmonf[k ,lqonfh 0goem
aumif;qdk;rsm;rSm (u)tazmfaumif;vQif bmrqdkjyKcsifwwfonfh rBuHU
cdkifaompdwf"mwf (txl;ojzifh raumif;aombuf om ]tnSmvG,f}
wwfonf/) (c)bmrqdkodcsif pl;prf;csifwwfaom pdwfrsKd;? (*)tqef;
topfqdkvQif

(tusKd;&Sdr&Sdtyxm;)

jrnf;prf;csifwwfaom0goem?

(C)olwyg;\xifjrifcsufudk*&krpdkuf? rdrd\,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHcsif


wwfjcif;wdkU jzpfavonf/ (u)rBuHUcdkifaompdwf[lonfrSm raumif;jcif;

163

oufouf[l qdk&ayrnf/ pdwfonf uREkfyf\avmuBuD; yGm;a&;udk


trsm;qkH;zsufqD;\/ BuD;jyif;vmaomtcg jyKjyifzdkU BudK;pm;aomf vnf;
atmifjrifrIenf;vSonf/

(c)bmrqdkodcsif

pl;prf;csifwwfaom

pdwfrsKd;onf qdk;onf[k rqdkoifh? aumif;usKd;yif ay;wwfyg\/ (*)tqef;


topf jrnf;prf;csifwwfaom 0goemaMumifh taumif;a&mtqdk;ygBuKHcJU&
bl;yg\/

(C)udk,fh,kHMunfcsuftwdkfif;

usifhBuHwwfjcif;rSm

tcsKdUu

]acgif;rmonf}[kqdkMurnfjzpfaomfvnf; udk,fh[mudk,fawmh auseyfvsuf


&Sdygonf/ udk,fh,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHrdjcif;aMumifh 'kuawGU&onfjzpf
ap?

vluJU&JUcH&onfjzpfap

cH&e

toifh&Sdygonf/

,aeUwdkifvnf;

aemifwr&yg/
ywf0ef;usif\jyKjyifrIESpfrsKd;
(4) ywf0ef;usif\ jyKjyifrIqdkonfudkrl ESpfydkif;cJG azmfjyvdk\/
(u)rdrdu a&G;cs,fcGifhr&SdyJtaMumif;tm;avsmfpGm cH&jcif;? (c)rdrdudk,fu
BudKufESpfouf vufcHjcif;[l ydkif;jcm;vdk\/ (u)rdrdu a&G;cs,fcGifhr&SdyJ
taMumif;tm;avsmfpGmcH&jcif;[lonfrSm

rdbrsm;\

qkH;ryJUjyifrIESifh

xdef;odrf; tkyfcsKyfrIwdkUtjyif i,f&G,fpOfu tawGUtBuKHrsm;vnf; yg0if\/


uREkfyf\

obm0

wacsmif;NyD;

wacsmif;

aygufa&mufvmcJUonfh

]ql;}rsm;rSm uREkfyfu jyKjyifEdkifjcif;r&Sd? ]ta&rxl}onfh i,f&G,fEke,faom


t&G,fwGif rnfolrqdk xdkuJUodkU awGUBuKHcHpm;&ygu uREkfyfuJUodkUyif jzpfvm
zkdU rsm;ayvdrfhrnf/ oli,fbm0 upm;jrL;wl;jcif;onf tvsif;tusKd;r&Sd
[laomzcif\ qkH;renf;onfvnf; uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ cH& uREkfyftm;
]pdwfcsOf}aygufap\/ tvkyform;rsm;\ npfcsif? ESyfcsif? avmif;upm;csif

164

aom

tavhtusifhrsm;

ul;pufjcif;onfvnf;

uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ

cHvdkuf&jcif;jzpf\/ rnfonfholi,frqdk uREkfyfuJU odkU tvkyform;rsm;ESifh


vufyGef;wwD; ae&onfqdkvQif uREkfyfuJUokdUyif jzpfvmzdkU rsm;ayvdrfhrnf/
okdUjzpf ]azodef;t&G,f} wavQmufvkH;wGif uREkfyfonf ywf0ef;usif\
jyKjyifrIudk bmrQrwwfEdkifyJ cHcJU&jcif;jzpfonf[k qdkvdkyg\/ yrmqdkaomf
jrpfaMumif;wGifa&;pD;tvdkufarsmyg&onfh azmifESifhwlygonf/
awmfvSefEdkifavmufonfhywf0ef;usif
(c) ausmif;xGuf armifazodef;t&G,fodkU a&mufvmaomtcgrl
jrpfaMumif;wGifa&pD;tvdkuf arsmyg&apumrlvnf; azmifESifhrwlyJ avSmfwuf
yJUwuftjynfhtpkHygonfhavSESifh wlygawmhonf/ xdkt&G,frl tvkyform;
rsm; tv,f ypfcscH&jcif;rsKd; r[kwfyJ taygif;toif;udk rdrd\oabm
twdkif; a&G;cs,fEdkifcGifh&SdcJUavNyD/ azodef;t&G,f jyKcJUbl;onfh trSm;rsm;
twGuf rdrdudk,fudk tjypfrqdkcsifaomfvnf; armifazodef;t&G,frS p
woufomvkH;\ trSm;rsm;twGufrl wm0ef,lzdkU 0efav;vdrfhrnf r[kwfyg/
xdktcsdefrSp trSm;r&Sdawmh? vlvdrfrmwa,mufjzpfvmawmhonf [kajymqdk
vdkonf rxifMuygavESifh/ BuD;us,faom trSm;BuD;rsm;vnf; rSm;cJUyg
onf/ ydkif;jcm; azmfjyajymqdkvdkonf rxifMuygavESifh/ BuD;us,faom
trSm;BuD;rsm;vnf;

rSm;cJUygonf/

ydkif;jcm;azmfjy&jcif;rSm

rdrdtwGuf

toa&qnfvdkjcif;r[kwf? vl\obm0udk uREkfyfem;vnfovdk &Sif;vif;


atmifwifjyvdkaomaMumifhrQomjzpfyg\/ okdU&mwGifi,fpOfu aygufcJUonfh
ql;rsm;

twGufrlum;

EIwfvQmcsKd

uREkfyfbmrQrwwfEkdif/

oabmaumif;vSygonf}}qkdaom

165

]]rsufESmcsKduav;

ESifh

vlwa,mufjzpfzdkUrlum;

rnfonfhenf;ESifhrQ uREkfyfrwwfEdkifawmhNyD/ (jzLaumifonf ,kefuav;


jzpfrvmEkdifouJUodkUyif/) odkU&mwGif pmtkyfaumif;rsm; zwf&jcif; aMumifh
aemufydkif;

topfxyfrH&&Sdonfh

vlUobm0

oabmw&m;rsm;udkrl

oufqdkif&m tydkif;wGifrS azmfjyygOD;rnf/


acwfynmwwf&Sm;aomacwf
1908ckESpfwGif 9 wef;atmifjrifcJUavNyD/ acwfwuodkvf0ifpmar;
yGJatmifjrifolrsm;ESifh
rEIdif;,SOfEdkifatmif

xdkacwfu

atmifjrifolrsm;rSm

uGmjcm;\/

xdkacwfurl

]rsufESmyGifh}&m

b*Fvm;pmar;yJGac:

wef;atmifol tvGef&Sm;ao;\/ tar&duefausmif;rSESpfpOf 9 wef;orm;


av;ig;&Spfa,mufrQ ajzqdkMu&m wESpfrS wa,mufwavrQom atmifaom
ESpfaygif; woDwwef;BuD;&SdcJUbl;\/ uREkfyfwdkUESpfurl 11a,mufoGif;
2a,mufwnf;usNyD;

9a,mufatmifaomESpfjzpf

ausmif;tkyfBuD;

vufyef;aygufcwfcsifrwwfjzpfonf[k Mum;vkduf&\/ txufjrefrmjynf


rSm xdkpOfut*Fvdyfpmwwf tvGef&Sm;ao; av;ig;wef;rQESifh rD;&xm;&kHydkif?
oabFmpma&;?

NrdKUtkyfpma&;?

ukrPDpma&;?

jzpfEdkifMuay&m

ta&;ydkif&kH;rsm;yif

ajrwdkif;pma&;ponfjzifh

7wef;atmifaom

pma&;BuD;rsm;

rif;rlEdkifaomacwfjzpfavonf/ a&S;OD;pGm aiGpm&if;rif;BuD;jzpf xdkaemuf


&efukefaumfydka&;&Sif; rif;BuD;jzpfvmonfh OD;qufrSm yxrOD;pGm bDat
atmifaom txufjrefrmjynfom;qdkNAdwdoQ tpdk;&\ txl;csD;ajrSmuf
jcif;cH&\/

jrefrmvlrsKd;teufrS

yxrOD;pGm

&mZ0wf0efBuD;

(D.S.P.)

cefUxm;jcif;cH&onfh OD;xGef;rif;rSmvnf; txufjrefrmjynfom;rsm; teufrS


yxrOD;pGm

9wef;atmifoljzpf

9wef;atmifvufrSwfudk

166

bk&ifcH

udk,fwdkifu tcrf;tem;ESifh tyfESif;onf[k Mum;&bl;avonf/ (acwf


9wef;orm;rsm;um; vljzpfaemufusonf[k atmufarh&SmMurnfxifonf/)

rD;yGifhatmifvnfjcif;
uRekfyf 9wef;atmifaomtcsdef rdbrsm;onf zdeyfaxmifq&mtvkyf
udk pGefUvTwf rEav;rS 0ufvufodkUajymif;a&TUNyD;vQif ]csdwfukefwkdufukef}
yGJpm;tvkyfudk vkkyfudkifvsuf &SdMuavNyD/ rdbrsm;onf uREkfyftm; &efukef
aumvdyfausmif;okdUydkU&ef

pdwful;&Sdbl;aomfvnf;

pD;yGm;a&;tajctae

raumif;ojzifh rwwfEdkifyJ&SdcJU\/ odkUjzpfuREkfyfonf ausmif;xGufaom


tcsdefrSmyif tpDtpOfr&SdyJ 0ufvufodkUrvdkufrl rEav;NrdKUwGif zcif\
nD0rf;uJGwa,muf\tdrf wnf;cdkum Ak'bmom ausmif;wGifausmif;q&m
uav;0ifvkyf\/ vcokH;q,frQ&aomfvnf; tawmfuav; okH;avmuf
aomacwfjzpf

BudKufovdk

vnfEdkifywfEdkif\/

rdbrsm;uvnf;

pmar;yJGatmifaomaMumifh bdkifpu,f topfwpD;0,fay;cJU&m uREkfyfrSm


zcif\usyfwnf;aom

xdef;odrf;jcif;rS

vGwfajrmufonfwaMumif;?

waeUvQif rkefUbdk; 6 jym;rQ&mom &cJU&mrS waeUvQif wpfusyf okH;Edkifojzifh


azmazmoDoD

jzpfvmonfwaMumif;?

waMumif;aMumifh

(xdkacwfwGif

bdfkifpu,ftopfwpD;

rEav;NrdKU

vlwdkif;

&onf
bdkifpu,f

pD;Edkifonfr[kwf? acwf *spfum;pD;Edkifjcif;xuf rsufESm&Sdonf/ uREkfyfwdkU


t&yfxJwGif &kH;pma&;oli,fcsif;wa,mufrSwyg; uREkfyfwa,mufwnf;om
bkdifpu,f&Sdonf/)

vnfvkdufywfvkdufonfrSm

rD;yGifhaeawmh\/

ausmif;wufcsdefESifh pm;csdeftdyfcsdefwkdUrSwyg; tvif;a&mif&SdorQ vnfawmh

167

\/ rEav;NrdKUonf wjyywfvnf twGif; av;pdwf0if;rsm; &SdMuonf


csnf;jzpf&m

rEav;arG;NyD;

tdkao&olyifjzpfapumrl

tqdkyg

av;pdwf0if;wdkif;odkU wNrdKUvkH;aphpkHatmif a&mufbl;ol wa,mufrQyif


&Sdvdrfhrnfrxifay/ uREkfyfrlum; bdkifpu,fopf&NyD;uwnf;u av;pdwf0if;
rsm;udk

uGufpdyf&dkufNyD;

onfjzpf

trSwftom;ESifhwrifwum

uREkfyfuJUodkU

vSnfhvnfcJUbl;

0if;wkdif;ESHUpyfatmifa&mufcJUbl;ol

&Sdvdrfhrnf

rxifay/
yJGMunhfESpf
ausmif;xGufNyD; ausmif;q&mvkyfaomtcsdefwGif uREkfyf rdwfaqG
opfrsm; wkd;yGm;vsuf&SdavNyD/ ausmif;om;b0rl ausmif;om;tcsif;csif;rQ
omtaygif;toif;jyKvkyfcJUav&m
vnf;

ol\XmeD

umvom;

(rif;uif;)okdU

rsm;?

pma&;pmcsDuav;rsm;?

ausmif;xGufNyD;onfhaemuf

udkazrSm

jyefoGm;NyDjzpfaps;csKdxJrS

aps;onf

ausmif;xdkausmif;rsm;rS
ydkufqH&Sdaom

ausmif;om;BuD;rsm;?

rdbrsm;\om;awavuav;rsm;

ponfwkdUESifh tuRrf;w0ifjzpfcJU&avNyD/ vlpkteufwGif uRekfyfuJUodkU


9wef;atmifol

wa,mufrQ

r&Sd?

t*Fvdyfpmyif

oifbl;Muol

enf;yg;vSaomaMumifh xdkolwkdUonf uREkfyftm; ]vlawmf}uav; wa,muf


taeESifh vufcHMu 0rf;ajrmuf0rf;omrdwfzGJUMu\/ ]jrm}jyemrsKd;rSwyg;
t&yf&yfA[kokwESifh qdkif&mwGif uREkfyf\pum;udkem,lMu\/ MunfhvdkufMu
onfhZmwfyJG?

&kyfao;yJG?

tNidrfh?

&kHyJGqdkonfrsm;rSmvnf;wnrQ

rvkyfoavmufjzpf\/ woufvkH; pdwfcsufvufcs rMunfhcJU&orQ ,ckrS


twdk;ESifhcs Munhf&\/ zdk;pdefBuD;? pdefuwkH;? atmifAvwnf;[laom

168

ZmwfyJGrsm;? pdefa'G; pdefaX; wnf;[laom rdef;rZmwfrif;om;rsm;? q&myk?


udkbausmh?

py,fouf?

udkpdefcdk?

udkzl;ndK?

udkzkef;rdk;wnf;[laom

&kyfao;rsm;? pdefokH;BuD;? 'kwd,pdefokH? bdvyfjyefpdefwif? tvkHpdefwif?


pdefqif?

tkef;pdef?

jruav;?

jraoG;?

a&ausmfpdefyk?

qDaMumf

{pdefwnf;[laom tNidrfhrsm;? cspfzG,f? cspfp&m?a&T'*Fg;? wufwdk;paom


tNidrfhvlysufrsm;udk ]a&vJESifh Munfhav awmhonf/ qlylrnfh vlvnf;r&Sd?
tcsdefuvnf;tm;vyf?

ydkufqHraygapumrl

vluvnf;usef;rm?

t&G,fuvnf;

ausmif;rSxGufaomESpfonf

okH;avmufpGJavmufvnf;&Sd?
EkysKdav&um;

uREkfyf\

woufwmwGif

uREkfyfrSm
]yJGMunfhESpf}[l

ac:xdkfufayonf/
0wKajymorm;b0
umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh rawGU&aomtcsdefrsm;ESifh yGJrMunfhaom
nrsm;wGif

uREkfyfonf

xdkacwfu

tvGefemrnfBuD;vSonfh

(Mysteries

of

the

yoDykHjyif0wK?
Court

of

tqifhtwef;rS

NAdwdoQeef;wGif;
London)

wufvmcJU
t&IyfawmfykHBuD;

0wKBuD;udkvnf;aumif;

vef'efNrdKUt&IyfawmfykHBuD; (Mysteries of London) 0wKBuD;udkvnf; aumif;


nOfheufvSatmif zwf&I\/ vdifudpESifh ywfouf yoDykHjyif0wK rsm;onf
pdwf0ifpm;zG,f aumif;aomfvnf; uav;oli,ftqifhtwef;rQ om&Sd
t&IyfawmfykH0wKBuD;rsm;um; umvom;t&G,fBudKuf jzpfonfESifh rtdyfyJ
zwf&rnfqdkygu zwfEdkifaom 0wKBuD;rsm;jzpf\/ tysKdvlysKd t&G,frsm;
tzdkU&mwGif &nf;pm;xm;csifpdwfjzpfay:vmatmif a&;om;onfh 0wKrsKd;udk
azmfjyygqdkvQif 0wKBuD; ESpftkyfudk a&G;cs,f&ayvdrfhrnf/ 0wKBuD;rsm;

169

zwfbl;oltcsif;csif; pum;ajymMu&rnfqdkvQif rtdyfwrf; ajymEdkif\/ ajym


vnf;ajymcJUbl;\/ waeUo uRekfyfonftwef;wl rdef;uav;wa,mufESifh
ppfudkif;awmif&dk;wGif qkHrdMu 0wKBuD;rsm;udk ESpfa,mufvkH; zwfbl;Mu
onfESifh xdkifajymvdkufMu&m eHeufqGrf;csufol rsm;xMuaomtcgwGifrS
vluJU&JUrnfpdk;onfESifh tdyf&modkU0ifMu&onf/ rdef;uav;vnf;aumif;?
uREkfyfvnf;aumif;

cspfBudKufol

&SdESifhNyD;jzpfom

awmfawmhonf/

odkUr[kwfygvQif pdwfazmufjyefaumif;azmufjyefM uvdrfhrnf xif\/ tjcm;


vlysKduav;rsm;um; rajymwwf? uREkfyftzdkUrSmrl xdktcsdef tvGefopm&Sd
]zGJESifhqefuJG}[laom pum;ykHtwdkif; oabmxm;rdygawmh onf/ wcgw&H
yJGr&Sdaomnrsm;wGif uREkfyfESifh umvom;wpkwdkUonf vomom ckwifBuD;
ay:wGif yufvufvSefvsuf uREkfyfutxufyg t&IyfawmfykH0wKBuD;rsm;udk
ajymjyavh&Sd&m?

twJGaygif;

wq,fausmfpD&Sdaom

0wKrsm;jzpfygvsuf

tptqkH; jyefajymEdkif okH;av;nrQ qufvuf ajym&avonf/ onfrSm


umvom;rsm;tv,fwGif rsufESmyGifhvef;ap onfjzpf uREkfyfuvnf;
armyef;onf[k ratmufarhcJUacs/
ydk;yef;olrsm;vSaom rdef;uav;
yJGvrf;obifrsm;odkUuREkfyfESifYoGm;twlvmtwljzpf uREkfyfajymonfh
0wKrsm;udk em;axmif&ojzifh uREkfyftm; cifrifav;pm;Muonfh umvom;
oli,fcsif; &Spfa,mufcefU&Sdonfh txJwGif uREkfyfoabmusvsuf&Sdaom
rdef;uav;tm; ydk;yef;ol ESpfa,muf okH;a,muf&Sdyg\/ uREkfyf\aetdrfrSm
xdkrdef;uav;\tdrfESifh teD;uyfqkH; (okH;tdrfavmufomjcm;onf/) jzpfav&
um; 4if;wkdUonf uREkfyfwdkUaetdrf pcef;csum rdef;uav;tm;ydk;yef;Mu\/

170

4if;wdkUonfwa,mufpDaygufvm

nOfhtcsdefrsm;wGif

rdef;uav;\

tdrfaemufab; &pfywfum acsmif;ajrmif;Mu\/ uREkfyfrSmudk,fhpdwfxJ


oabmusjcif;rQomjzpf rdef;uav;\oabmxm;udk twdtus od&jcif;
r[kwfyJ ]xifajc}rQom &Sdojzifh orD;&nf;pm; r[kwfao;aomaMumifh
uREkfyf\cspfBudKufjcif;udk olwkdUtm;rajym/ olwkdUuvnf; &dyfrd[efr&Sdojzifh
uREkfyftdrfrS ydk;yef;Mujcif; jzpfavonf/ wcgw&HwGif ydk;yef;Muolrsm;u
uREkfyf\9wef;*kPfudk txifBuD;MuonfESifh ]]cifAsm;u tdrfeD;csif;jzpfNyD;
NidrfvSyguvm;As? cifAsm;ydk;vQifawmhajymomajymygAsm? usKyfwdkUaemufqkwf
ay;yghr,f?

cifAsm;eJUawmh

okdU&mwGif

uREkfyfonf

rNydKif0HUygbl;}}qdkum

wD;acgufpkHprf;Mu\/

4if;wkdUyef;yef;jcif;rsm;udk

rMunfhvdkaomfvnf;

udk,fh&nf;pm;[l rajymEdkifojzifh bmrQrajymyJ NyKH;om aevkduf&onf/


trSefudka&;&vQif uREkfyfonfvGefyGJnrSp xdktcsdefwkdUwdkifatmif pdwfxJu
BudKufaecJUonfrSm (udk,fhbufu aocsmaomfvnf; olUbufuxifajcrQ
omjzpfonf/)

ESpfESpfausmf

okH;ESpfcefU&SdcJUNyDjzpfaomfvnf;

tdrfeD;csif;

yqpf0dkif; ESpfBudrfrQ rsufESmcsif;qdkif ]yqpfypf}cJUbl;jcif;rSwyg; ac:bl;jcif;


r&Sd? ta0;rS vSrf;Munfh&kHrQESifh auseyfcJU&ygonf/ uREkfyftaMumif;udk
oli,fcsif;

umvom;rsm;tm;

tajctaeudk uREfkfyfu

todray;aomfvnf;

apmifhMunfh

4if;wkdU\ydk;yef;rI

rnfolrQ ae&mrusao;jcif;udk

od&ojzifh auseyfvsuf &Sdygonf/


olwyg;xufyif xl;avoavm
Ak'bmomausmif;
oli,fcsif;rsm;ESifhtwl

ausmif;q&mvkyfvsuf&SdpOf

yJGMunfh&kHomru

171

awmifNyKH;yJG?

uREkfyfonf
&wemh*lyJGrsm;odkU

oGm;cJU&m

xdkrdef;uav;vnf;

4if;\tdrfom;rsm;ESifh

oGm;Muojzifh

tvGeftljrL;cJUbl;yg\/ a&Tpm&H bk&m;yJG aysmf&jcif;rSm ydk;yef;rI ryg&Sdaom


aMumifh

(EIdif;,SOfjcif;tm;jzifh)

ajcmufuyfuyf&Sdonf[k

qdk&rnfjzpf&m

txufygyJGrlum; tvGefpdkajyvS &ifwzdkzdkjzpfcJU&ygawmhonf/ &ifzdk&jcif;


rSm um; yJGwGif tenf;qkH;av;ig;BudrfrQ rdef;uav;ESifh rsufESmcsif;qdkif&
acsawmhrnf[k arQmfvifhcsuf&Sd owd&wdkif; &ifxJ zdkueJ vIdufueJ
jzpf&ygawmhonf/ rsufESmcsif;qdkifcGifh &awmhrnf[k pOf;pm;vdkufrd&kHESifh &ifzdk
vIduf&jcif;rSm tjcm;vlrsm; BuKHbl;Muavoavm rajymwwf/ uREkfyftzdkUrl
csJUxGifjcif;r[kwf wu,fyifjzpfygonf/ onfaMumifhvnf; ig\arwm
onftvGef eufeJBuD;us,f vGJEdkifrnf r[kwfawmh[k ,kHMunfrdygonf/
,kHMunfcsufrSmvnf; ]uBuD;a&;uowfuwf}[k pmtHaom rdef;uav;ESifh
awGUbl;jcif;onf taxmuftyHU jyKvsuf&Sdygonf/ tcspfonf tawmf
qef;Mu,fayonfwum;/
yxrtBudrf rl;,pfjcif;
uREkfyfonf

xdktcsdefokdUwkdifatmif

aot&ufudk

jrnf;bl;onf

r&Sdao;/ wBudrfu oli,fcsif;rsm;\ wkdufwGef;rIaMumifh bD,mudk wikHrQ


jrnf;Munfh&m cg;vGef;aomaMumifh axG;ypfvdkufbl;\/ awmifNyKH;yJG
rlum; oli,fcsif;rsm;ESifh twl avSjzifhoGm;Mu&mwGif tjcm;vlrsm; aysmfMu
onfudk jrif& olwkdU\aysmfenf;udk prf;vdkonfwaMumif;? uREkfyfudk,f
uvnf; tvGeftljrL;vsuf&Sd bmrqdkvkyfrnfqdkaom pdwfrsKd;jzpfaeonf
waMumif;aMumifh avSay:wGif wBudrfjyif ESpfBudrfrwdkufwGef;&yJ 0DpuDESifh
qdk'gwcGufudk

olwkdUESifhtwl

aomufvkduf\/

172

0DpuD?

b&ef'Dpaom

EdkifiHjcm;t&ufrsm;rSm

xdkacwf

rnfrQavmuf

aps;csKdygoenf;[lrl

vlwa,muf aiGwq,fqD pk oGm;Muonfh uREkfyfwkdUtzGJUonf vSnf;c?


avSc?

tdyfcESifh

xrif;av;eyf

twGuf

csufjyKp&dwfrsm;yg

z,fxm;NyD;onfhaemuf xif;&l;aowmESifh wvkH;tjynfh t&uftrsKd;rsKd;


0,fcJUEdkifMuavonf/ uREkfyfonf yxrtBudrf aomufjcif;jzpfaomfvnf;
tnHUrcHcsifwwfaom 0goemaMumifh olwkdUaomufoavmuf vdkufaomuf
rd&m aysmf&zdkUa0;pGawmifNyKH;yJGokdU b,fykHb,fenf; a&mufvmonfudkyif
rrSwfrdEdkifay/ aemufwaeUeHeuf wnf;cdkaomtdfrfwGif tdyf&mrSEdk;vm
0wfxm;onfhvkHcsnfudkMunhfvkduf&m
oli,fcsif;rsm;tm;

uREkfyf\vkHcsnfr[kwfaMumif;od&

ar;Munfh\/

od&ykHrSmum;

uREkfyfonfavqdyfrS

wnf;cdktdrfodkUvrf;ravQmufEdkifojzifh wGJac:Mu&aMumif;? vrf;wGif vli,f


wa,mufu ol\ausmif;aebuf oli,fcsif;jzpfygonfqdkum uREkfyfudk
wnf;tdrfokdUa&mufatmif wGJydkUaMumif;? a&mufaomtcg uREkfyf\vkHcsnf
twGuf pdk;&drf&onfqdkum ol\vkHcsnfESifh vJ0wfoGm;NyD; eHeufrSvm
vJay;ygrnf[k ajymoGm;aMumif; od&av\/ uREkfyfonf tdyf&mrSx
ol\vkHcsnfudk

jzefUMunfh&m

uREkfyf\vkHcsnfrSmum;

ygwdwfvkHcsnf

a,mvkHcsnfyGifhxdk;

tEGrf;uav;jzpf

jzpfavonf/

uREkfyfjyef

pOf;pm;aomtcg uREkfyftm; wGJydkUaom ausmif;aebuf oli,fcsif;\


rsufESmay:vm

jyefvmvdrfhrnf[k

arQmfvifhonfESifh

cyfat;at;yif

aevdkuf\/ okdU&mwGif xdkaeUuvnf; ay:rvm? aemufwGifvnf; wouf


vkH;rawGU&awmhacs/ wGif uREkfyfrSm csnfvkHcsnfrSwyg; tjcm;vkHcsnf
aumif;vnf;ryg/ c;g0wfvsuf&Sdaom ygwdwfvkHcsnf tEGrf;uav;ESifh
vnf; yGJwkd;&ef rjzpfEdkifaomaMumifh wnf;tdrfom ukyfae&awmhonf
jzpf&um; rdef;uav;ESifh rsufESmcsif; qdkif&zdkUtwGuf arQmfvifhcsufBuD;pGmESifh

173

vmcJU&jcif;rSm

]cJavorQ

oifcef;pmwckawmh&cJUyg\/

oJa&us}

jzpfcJU&ygawmhonf/

yxrtBudrf

vufiif;cHvkduf&jcif;twGufaMumifh

aomufjcif;

]t&ufaomufcJUvQif

odkU&mwGif
csufcsif;
rvGefapESifh}

[lonfh a,mvkHcsnfwxnfESifh vJ,lvkduf&aom Mo0g'onf woufvkH;


pJGrSwfavmufonfjzpf

uREkfyftzdkU&m

aemufaemifwGif

trSm;rsKd;

rSm;cJvSygonf/ (udk,fusifhw&m; ESifh ywfoufonfh Mo0g'rsKd;wdkUrSm


pmavmufESifh rNyD;? olwyg; a[majymvnf; rvkHavmuf/ vufawGUBuKHrS
oabmaygufwwfonfjzpf aomaMumifh uREkfyfonf a,mvkHcsnfqkH;&jcif;
twGuf rESajrmvSay/)
tvpfray;aom rdcif
uREkfyfonf awmifNyHK;yJGwGif rdef;uav;ESifh wBudrfrQ rsufESmcsif;qdkifcGifh
r&ojzifh 0rf;enf;pGmjyefcJU&aomfvnf; (aemuf 15&ufwGif usif;yonfh)
&wemh*lyJG okH;av;BudrfrQ jrifcJU&ojzifh auseyfcJU&ygonf/ rdef;uav;
wa,muftm; pdwfxJu cspfBudKufonfh tjcm;vlysKduav;rsm;tzdkU&mwGif
b,fuJUokdU&SdMuonfrqdkEdkif? uREkfyftzdkU&mwGifrl rsufESmudkwcPwmuav;
rQjrif&zdkUta&;onf udpBuD;wckozG,f oabmxm;rdygawmhonf/ waeU
wBudrfrQ jrifzdkUta&;twGuf olwkdUtdrfa&SUodkUbmudprQr&SdyJ vrf;ovm;&
av&m wacgufrjrif&vQif aemufwacguf xyf avQmuf&jyefonf/
ta0;t&yfaeoljzpfvQif awmfygao;\/ ,ckrSm okH;tdrfavmufomjcm;
aomaMumifh

om*Gusonfxif\/

txJwGif

tdrfeD;yg;csif;rsm;u

&dyfrdoGm;rnfudkvnf; &Sufvdkufrdao;\/ &wemh*lewfyJGodkU twloGm;Mu


onfh oli,fcsif;ajcmufa,mufcefUteuf okH;a,mufavmufu rdef;uav;

174

tm;ydk;yef;vsuf&Sd&m olwkdUurl ajymifajymifBuD;ydk; aemufrS waumuf


aumufvdkufMuaomfvnf; uREkfyfurl olwdkUrodapyJ ]tkHUykef;}ydk;enf;rsKd;jzifh
vnf;olwkdUESifhtwl

wyl;wJGwJG

vkdufygvsuf&Sdavonf/

xdkvlpkteuf

wa,mufwavurl uREkfyftm; ]]cifAsm;eJU tdrfeD;csif;yJAsm? usKyfwdkUuawmh


cifAsm;udkuyf&rSmyJ}}[lyif ajymbl;avonf/ xdkrdef;uav;\xljcm;aom
tajctaewckrSm 4if;rdcifonf rnfhonfhvrf;okdUrQ wa,mufwnf;rvTwf?
tjcm;rdef;uav;rsm;ESifhvnf; taygif;toif; rvkyfapyJ wOD;wnf;aom
orD;ysKduav;udk rsufpdatmufu taysmufrcH qdk&avmufatmif xdef;odrf;
apmifha&Smufxm;jcif;yif jzpfavonf/
auseyfpGmESifh tHUMojcif;
rdef;uav;ESifhywfouf uREkfyfpdwfxJ tMunfEl;qkH;jzpfcJUonfh ywjrm;
apwD bk&m;yJGoGm;jcif;? taMumif;udk azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyf pdwfMunfEl;
onfqdkaomaMumifh

ae&musvSNyD[k

rarQmfvifhMuygESifhOD;/

uREkfyf\

yxrtBudrf nHUzsif;rIudkom awGU&rnfjzpfygonf/ uREkfyfonf wBudrf


wGif umvom;oli,fcsif;rsm;ESifh r[kwfyJ Ak'bmomausmif; q&mtzJGUESifh
vkdufygoGm;jcif;jzpf&m ausmif;q&mrsm;ESifhtwl oabFmay:odkU wufvdkufrd
onfESifh wNydKifeuf &ifbwfudktwGif;rS wif;ykwfjzifhESufvkduf onfhES,f
uREkfyf\ESvkH;om;onf &ifbwfudk'def;ueJ wdkufaqmifhvdkuf\/ taMumif;rl
um; oabFmESifh wGJvsufvdkufygrnfh orefBuD;ay:wGif rdef;uav;wkdU
tdrfom;wpkudk

bGm;ueJ

ywjrm;apwDyJGawmfodkU

jrifvkduf&aomaMumifhjzpf\/

4if;wdkUoGm;vdrfhrnf[k

rod&aom

uREkfyfonf
aMumifh

yGJawmfodkUvkdufrnfrBuHpnfyJ umvom; oli,fcsif;rsm;ESifh (awmfovif;

175

vjynfh tzdwfaeU ausmif;ydwf&ufwGif) zdk;pdefBuD;yJGMunfhMuzdkU pdwful;xm;


&m ausmif;q&mrsm;\ ac:iifrIaMumifh tm;emyg;emESifh vkdufygvmcJU&
onfwGif rdef;uav;tm;rarQmfvifhyJ awGU&jcif;aMumifh 0rf;omvkH;qdkUoGm;
jcif;jzpfavonf/ azmfjycJUonfhtwdkif; rdef;uav;onf uREkfyfESifhorD;
&nf;pm;r[kwf&apumrl ,cktcsdefwGif uREkfyfodef;xDayguf aMu;eef;
&onfqdkapOD;? xdktcguavmuf &ifbwfudkaqmifhavmufatmif ESvkH;ckef
vdrfhrnfrxifay/ zGifh[ajymqdk&jcif;? pum;udk vufcHjcif;[lrQ r&Sdao;yJ
rsufvkH;csif;BudKufonfqdkjcif;rSmyif udk,fhtxifoufoufrQom &Sdao;yg
vsuf rQavmuf wkefvIyf&onfqdkaomvlysKduav;onf awmfawmf&Sm;
vdrfhrnfxifygonf/
vnfoavmuf csOf;uyfjcif;
oabFmxGufaomtcg 4if;wkdUrdom;pkonf oabFmESifh uyfvsuf&Sdonfh
orefydkif;wGif

aumfaZmcif;vsuf

vkdufygvmMu&m

uREkfyfonfvnf;

orefESifh uyfvsuf&Sdaom oabFmydkif;wGif rwfwwf&yfvsufvdkufav\/


ausmif;q&mtzJGUonf oabFmOD;ydkif;wGif aumfaZmcif;vsuf xdkifvdkufMu
&muREkfyfonf 4if;wkdUaumfaZmteD;odkU rcsOf;uyfawmhyJ oabFmeHab;&Sd
oHwdkifudk rSDvsuf vdkufygvm\/ oabFmESifh orefrSm yl;wJGxm;jcif;jzpfaom
aMumifh

uREkfyfESifh

rdef;uav;tkyfpk

olwkdUtzJGUonf
t&yfxJrS

ESpfvHrQavmufom

tysKdBuD;wa,mufyg&Sd&m

a0;uGm\/
tysKdBuD;uyif

uREkfyftm; pwifEIwfqufojzifh edrdwfaumif;onf[k uREkfyf0rf;omrd\/


xl;qef;jcif;wckrSm uREkfyfwkdUtdrfESifhrdef;uav;\tdrfrSm okH;tdrfausmfavmuf
omjcm;onfqdkaomfvnf;

0if;xJESifh

176

vrf;rwef;

jzpfonfwaMumif;?

taygif;toif;rSmvnf; w*dkPf;pDjzpfonfwaMumif;aMumifh wtdrfESifhwtdrf


ac:iifEIwfqufjcif;rS&SdMuyJ

udk,fh*kPfESifhudk,f

cyfwnfwnfaecJUMuav

onf/ xdkaeUuREkfyfonf oabFmoHwdkifudkrSDvsuf tysKdBuD;ESifhpum;ajympOf


rdef;uav;\tarESifh tvGefEIwfqufcsifaomf vnf; wcgbl;rQ rvkyfcJU
onfhtxJwGif ydk;yef;olaygrsm;aom orD;acsm wa,muf\ rdcifyDyD
cyfwnfwnfrsufESmxm;rsKd;&Sdonfjzpf

EIwfquf&ef

r0HUawmhyJ

tysKdBuD;ESifhom tqufrjywf pum;ajym&awmhonf/ odkUESifh uREkfyfu


wcGef;wavajymonfh jyufvkH;uav;rsm;udk orD;u&,f tarBuD;u
NyKH;azmf&jcif;twGufyif aus;Zl;wifvSygavNyD/ rdef;uav;\ &kyf&nfESifh
ywfouf a&;om;&aomf tacsmtvSBuD;wa,muf[k rqdkEdkifaomfvnf;
wBudrfjrifvkdufvQif vSnfhrMunhfyJ raeEdkifonfh

(Striking)

&kyfqif;

oPmefrsKd;&SdaomaMumifh oabFmay: vdkufygvmaom umvom;rsm;onf


rdef;uav;tkyfpkudk
orefbufrS

&pfywfaeMu&mrS

vSrf;pum;ajymaeonfh

rsufESmxm;rsm;ESifh

MunfhMujcif;udk

[efusaeonfh
uREkfyftm;

trlt&mrsKd;jzifh
emvdk[efrwlaom

uREkfyfowdjyKrd\/

tcsKdUuvnf;

(enf;awmhenf;onf/) edyfygayhuGm[laom t"dyg,frsKd;ESifh MunfhMuojzifh


uREkfyf\ESvkH; acGUvSonf/ wcsufwcsufwGif tysKdBuD;u uvdaom
rsufESmxm;ESifh]]armifazodef; ranmif;bl;vm;}}
]]ranmif;aygif trBuD;&m? waeUvkH;&yf& &yf&}}[l ajymvkduf&mwGif
tysKdBuD;ESifhtarBuD;u &,fMu rdef;uav;um; rsufESmvTJoGm;onf/
]edyf[}[k pdwfxJuMobmay;vkduf\/

177

tuJprf;vkdufykH
ywjrm;apwDbk&m;atmuf&Sd 0g;csufqdyfurf;odkU oabFmqdkufuyf
oabFmay:rSqif;NyD; olUacsmifighacsmifwufMu&mwGif rdef;uav;wkdUtkyfpk
wnf;ckdrnfhacsmiftrnfudk

rar;vdkufrdonfESifh

uGJ&acsawmhrnfavm[k

wxdwfxdwfjzpfrdao;\/okdU&mwGifuREkfyfausmif;q&mtzJGUESifh wacsmifwnf;
wnf;cdkMuonfudkawGU& 'kwd,tBudrf 0rf;tomBuD; omcJU&jyefygonf/
naeydkif;wGif ausmif;q&mrsm;ESifh uREkfyfwkdU onf ]acsmifvnfacsmifywf}
xGufMurnf[k

Z&yfrSqif;vmMu&mwGif

acsmift0if0&SdZ&yfuwkH;ay:

xdkifaeMuonfh uREkfyf\tysKdBuD;ESifh pHa'0DudkawGU&m (pHa'0DrSm rdef;uav;


tm; uREkfyf\pdwful;jzifh rSnfhxm;aom emrnfjzpfonf/) tysKdBuD;u
]]armifazodef;wdkU b,fxdatmif oGm;MurvdkUvJ}}[k ar;onfESifh uREkfyfu
]]b,f&,fvdkU r[kwfygbl; trBuD;? acsmifvnfacsmifywfygyJ}}[kjyefajym\/
]]'Dvdkqdktjyefawmh yef;cl;cJUaemf? NAdZifyef;awG aygvSNyDwJU}}
]]b,folyefrSmvJAs}}
]]trBuD;yefrSmayghuG,fh}}
]]trBuD;vJyefayghAsm? 'djyifvlvJ yeftkH;rSaygh? [kwfbl;vm;}}
wGif

tysKdBuD;onf

pHa'0Dtm;

NyKH;pdpdrsufESmxm;ESifh

vSrf;Munfhvkduf&m pHa'0Du ]]yefyghr,fawmf yefyghr,f? cl;om cl;cJUyg}}[k


ajymvkduf\/
xdkUaemuf uREkfyfwkdUausmif;q&mtzJGU xGufvmcJUMu&m cyfBuD;BuD;
q&mrsm;u a&SUrSoGm;Mu cyfi,fi,f&SdMuonfh q&mbOD;ESifh uREkfyfu
aemufrSvdkufMu\/ vrf;c&D;wGif uREkfyfonf NAdZifyef;rsm;udk tm;yg;w&
cl;av&m q&mbOD;u-

178

]]AsKdU q&mazodef;? yef;awGbmvkyfzdkUvJ}}


]]ckeifu rSmvdkufwm q&m rMum;bl;vm;}}
]]tdk rvkyfeJUrcl;eJUAs? cifAsm; rMum;bl;bl;vm;}}
]]bmaMumifhvJ q&m}}
]]yef;ay;vQif usdef;auswwfw,fAs}}[kqdkum uREkfyf\vufxJrSyef;
rsm;udk,l vTifhypfvkduf\/ uREkfyfonfq&mbOD;\ pum;t"dyg,fudk
&kwfw&uf em;rvnfonfESifh pOf;pm;aeNyD;rS oabmayguf yef;tm;vkH;udk
vGifhypfvkduf\/
acsmifokdUjyefa&mufMuaomtcg tysKdBuD;u ]]a[h armifazodef;?
b,frSmvJuG,fh NAdZifyef;}}[kar;&m uREkfyfrSm tajzay;&ef BudKwifpdwful;
xm;NyD; r&SdonfESifh twwjzpfNyD; ]]yef;rawGUbl; trBuD;&JU}}[k jyefajym
vkdufjcif;udk pHa'0DauseyfykHr&acs/
pHa'0DwdkU\Z&yfESifh uREkfyfwdkUZ&yfrSm ,SOfuyfvsuf&Sd&m Z&yfESpfaqmif
tMum;wGif

aomufa&tdk;rsm;xm;

vnfywf&mrS

jyefa&mufvm

ESpfbufvkH;ua&aomufMu&\/

rMumrDtwGif;

pHa'0DESifhuREkfyfonf

aomuftkd;pifyufyif;oGm;qkHrdMuao;&m (uREkfyfuwrifqkHzdkU rBudK;pm;jcif;


rSefygonf/ tarBuD;udk &GHUvSygonf/) pHa'0Du a&rIwfudk tvsif&
a&aomufaejcif;udk uREkfyfu apmifhae&\/ uREkfyfonf wckckajymcsifaomf
vnf;

bmajym&rnfrodonfESifh

]]yef;rcl;cJUwm

pdwfrqdk;ygeJU?

usdef;ausoGm; rSmpdk;vdkUygr&,f}}[k vTwfueJajymvdkuf\/ wGifpHa'0Donf


a&rIefudkjyefcs rsufckef;csDum rsufESmxm;wnfwnfBuD;ESifh vSnfjyefoGm;
av\/ pHa'0D\rsufckef;csDykHrSm Zmwfvkdufrif;orD;cifcifEk\ rsufckef;csDykHESifh
wlvS cifcifEk-bwifhwkdU\ ]wjynfol}Zmwfum;udk Munfh&pOfu pHa'0Dudk
vGrf;rdygao;onf/

179

rarhEdkifaom rsufESmxm;
bk&ifrwOD;wa,mufESifh pum;ajymvsuf&SdpOf pum;wvkH;rSm;oGm;
ojzifh bk&ifru tvdkrusonfhtaejzifh rsufvkH;jyL;MunfhcH&aom rif;cpm;
a,musfm;onf uREkfyfxufydk xdwfvefU wkefvIyfvdrfhrnfrxifay/ trSefudk
a&;&vQif uREkfyfonf pHa'0Dtm; cspfBudKufvsuf&Sdaomfvnf; ua&mfacsmfr,f
jyuf&,fpum;ajymzdkU vkH;0r0HUyJ bk&ifrwa,mufuJUokdUyif aMumuf&GUHvsuf
&Sdjcif; rSefygonf/ ]]igawmhoGm;NyD? pdwfqdk;oGm;NyD? b,fhES,fvkyfrvJ?
b,fhES,frS rvkyfwwfbl;? cH&kHyJ}}[k atmufarhum oli,fcsif; udkazudkom
wrf;wrdygawmhonf/
rsufckef;csDjcif;onf tvkdrusaom t"dyg,frSwyg; bmrQr&Sd/ igawmh
vGJNyDqdkwm ,lBuKH;r&jzpfvsuf&Sd\/ t*Fvdyf0wK tajrmuftjrm;zwfzl;
19ESpfom;
acwfwGif

&SdNyDjzpfaom

uREkfyfuJUodkU

&Sdvdrfhrnfrxifay/

acsmifxJrSxGufvm

]a0;}aomvli,fwa,mufonf

uREkfyfonf

apmapmckdufu

pdwfESvkH;nId;i,fpGmESifh

pHa'0DESifhtysKdBuD;wkdUxdkifcJUMuonfh

Z&yfuwkH;ay:wGif wa,mufwnf;xdkifae\/ cPrQMumaomtcg tysKdBuD;


wa,mufwnf; xGufvm pyfNzJNzJ rsufESmxm;ESifh ]]a[harmifazodef; rif;u
rudkbmajymvdkufwmvJa[h}}[kar;vkduf&muREkfyfrSm rsufESmxlyloGm;\/
]]pdwfqdk;oGm;ovm; trBuD;&,f}}
]]igharmifu w,f t ao;wmudk;}}
]]b,fvdkygvdrfh trBuD;&,f}}
]]bmrsm; pum;aumif;aeMuwmvJ? araruac:aew,f awmfa&U}}
acsmif0rS[pfac:vdkufolrSm pHa'0Djzpfav&m uREkfyfonf olUrsufESmudkvSrf;

180

Munfhvdkufaomtcg rcsKdrcsOfvkyfaeaom rsufESmxm;udkjrif&rS ]vTwfap}


trdefUusaom w&m;cHuJUodkU &ifxJ at;oGm;awmhonf/ ightay:
pdwfqdk;vQif rsufESmxm;rsKd; r[kwfEdkif[k aumufEkwfcsuf xkwfEdkifav
onf/ wGif uREkfyftm;wufvmonfESifh]]'Dac:vkdufygtkH; trBuD;&JU}}
]]a[h r? vmygtkH;ath}}
]]rvkyfeJU? araru bkef;BuD;awGudkbdvyf&nfuyfrvdkUwJU jyifukefNyD
awmh}}
tysKdBuD;vnf; xoGm;&av&m tkwfavSum;udk ESpfa,mufwGJwuf
oGm;Mu xdyfodkUa&mufaomtcgwGif pHa'0Donf uREkfyfbufodkU qwfueJ
wcsufvSnfh MunhfvkdufykH rsufESmxm;rSm ,aeUwdkifrarhEdkifatmif 0Jvsuf
&Sdygawmhonf/ uRekfyfonf xdkrsufESmxm;\ t"dym,fudk trsKd;rsKd;awG;awm
cJU&m aemifwGif jzpfysufaom tjcif;t&mrsm; BuKH&onfwGifrS ]]armif&if t
ykHeJUawmh vGJukefMuygvdrfhr,f}}[k qdkvdk[efwlaMumif; pOf;pm;rdygawmhonf/
zdkoHay;jcif;
xdkn ausmif;q&mtzGJUESifh uREkfyfwkdUonf ywjrm;apwD awmifxdyf
odkUwufMuav&m vrf;wavQmufvkH;wGif uREkfyfuJUodkU aw;csif;qdkEdkifol
wa,mufrQr&dSay/ cspfBudKufygonf[k zGifhajymjcif;? wkHUjyef0efcHjcif; r&Sdao;
aomfvnf; uREkfyf\pdwfxJrl ]igwdkUESpfa,mufum; b0wGif rvGJEdkifawmh
NyD? eHeuf aeUv,f ntcsdefra&G; olUrsufESmudk r0rcsif; MunfhEdkifayawmh
rnf?

eD;eD;uyfuyf

wavQmufvkH;

MunfhEdkifayawmhrnf}[laom

cPuav;rS

vyfonfrxif?

181

pdwful;onf
ay:NyD;,if;

vrf;

ay:,if;

jzpfaeawmh\/ acsmifrS xGufcgpwGif OD;zdk;pdefBuD;\ opmxm; aw;csif;


wyk'fudk

(&ifxJ

jynfhvQHvGef;onfESifh)

[pf

oDqdkvdkuf\/

]rodef;nGefU&,feJU armifpdef[m? *a[ESpfjzmul;? a&Tezmpl;&,feJU? a&Tezl;pm


av;av;aemfAs?

aMomf-pyfMum;ewfrsm;a&;rS

a&;wwfyav}wyk'fudk

pHa'0DwdkUMum;avmufaomae&m oDqdkNyD; &yfxm;vkdufonfwGif tysKdBuD;u


]]a[harmifazodef;qkH;atmifqdkuG,fhaemf}}[k ajymvkdufNyD; pHa'0D? tarBuD;?
tysKdBuD;ESifh

tjcm;tdrfoltdrfom;wkdU\toHrsm;jzifh

0g;ueJ&,fvkdufMu

av&m yef;ray;zdkU ajymxm;onfh q&mbOD;u ]]q&mazodef;u zdkoHay;


aewm q&mwkdU&JU}}[k ajymvkdufonfESifh qufrqdkawmhyJ ]]aemufrsm;rS
trBuD;a&U}}[kjyefajymNyD; qufvufwufoGm;Muav\/
rarhEdkifaom nwn
awmifxdyf&Sd ywjrm;apwDbk&m;okdU a&mufMuaomtcg awmfovif;
vqef;14&uf vuvnf;xdefxdef0if;vsuf {&m0wDjrpfBuD;udk xif;xif;BuD;
jrif&jyef? apwDawmfvnf; za,mif;wdkifrD;rsm;jzifh 0if;0if;vuf&Sdaejyef?
wD;vdkufonfh e&nf;oHuvnf; qdwfNidrfaomawmifxdyf ntcsdefwGif
tonf;ESvkH;wdkUudk ,pfoGm;aprwwf om,mjyef? uREkfyf\pdwf"mwfuvnf;
arQmfvifhcsuftrsKd;rsKd;wdkUjzifh

jynfhwif;azmif;um;vsuf

&Sdjyefav&um;

MunfEl;&TifjrL;vkdufykHrSm woufwmwGifrarhEdkifqkH;aom nwntaejzifh


ESvkH;om;wGif wHqdyfESdyfcwfvsuf &Sdayawmh\/ tcspfESifhywfoufbmwck
rQ

r,fr,f&&

Munfhae&vQif

r&Sdao;jcif;um;

rSefyg\/

bmvdkao;onf[k

okdU&mwGif

rawmifhwyJ

rsufESmudk

auseyfjcif;\

txGwftxdyfodkU a&mufonf[k ,lqavmufatmif wif;wdrfa&mifh&Jjcif;

182

&SdcJUaom uREkfyftzdkUrSm rQavmufaom csrf;omrIonfyif {&mrokc


BuD;wck jzpfaeavNyD/ pHa'0Donf tjcm;a,musfm; wOD;wa,muf ESifhrQ
vufrxyforQ umvywfvkH; uREkfyfonfvuf&Sdtajctaexuf wkd;NyD;
reD;pyfcsifvnf;aeap?

twdkif;ESifhyif

av;ig;ESpf

apmifhaeEdkifonf

[l vnf; xdkpOfuxifcJUrdygonf/ ywjrm;apwDbk&m;yGJawmfrS tjyefc&D;


wGif

oabFmay:twlpD;vdkufcJUMu&m

uREkfyftm;

tarBuD;onf

pdwf0ifpm;aomrsufESmxm;rsKd;ESifh

a&S;uESifhrwlyJ

cPcPvSrf;Munfhonf[k

owdjyKrdcJUonf/ okdUaomf onfrSmvnf; uREkfyf\txifrQom jzpfEdkif\/


Munfhjcif;um;rSefygonf/ pdwf0ifpm;jcif;[lonfrSmum; uREkfyf\txifouf
oufjzpfEdkifonf[kawG;rd\/

pHa'0DESifh

yufouforQwGif

uREkfyfonf

udk,fudkudk,f txifrBuD;yJ tNrJwGefUqkwfvsuf &SdcJU\/ BudKufvGef;tm;BuD;


aomaMumifhayavm? odkUr[kwf rdrdudk,fudk ,kHMunfrI Confidence r&Sdaom
0goemaMumifhayavm

rajymEdkifyg/

rnfokdUqdkap

ydk;yef;jcif;tvkyf

tvGefnHUol wa,mufjzpfjcif;udk a&SUwavQmufwGifvnf; awGU&ygvdrfhOD;


rnf/
tysKdBuD;rSwqifh
ywjrm;apwDyJGawmfrS

jyefa&mufMuonfESifh

aemufwaeUnaewGif

tysKdBuD;onf uREkfyfwkdU\aetdrfodkU rvmpzl; aygufvm\/ (tdrfrSm


uREkfyfwdkUtdrfyif jzpfaomfvnf; zcifonf nD0rf;uJGwa,mufodkU tvkyfyg
vTJay;xm; 0ufvufokdUajymif;a&TUoGm;av&m uREkfyfvnf;baxG;ESifhtwl
qufvuf

aexdkifjcif;jzpf\/)

tysKdBuD;a&mufvmaomtcg

rvmpzl;

vmjcif;jzpf tvkyform;rsm;u NyKH;Muao;&m uREkfyfu tysKdBuD;tm;

183

tay:xyfodkU ac:oGm;aomtcg wa,muf\rsufESmudk wa,mufvSrf;Munfh


Mu\/ uREkfyfonf pHa'0Dtm; cspfBudKuf&m rnfolUudkrQ todray;yJ
Budwfydk;jcif;jzpf&m

tvkyform;rsm;u

uREkfyftm;

]tysKd[dkif;BuD;}ESifh

NidaeNyD[k xifrdMuaMumif;ESifh aemifwGifajymjyMuao;onf/ 4if;tysKdBuD;um;


pHa'0DwdkUtdrf tuRrf;w0if xGuf0ifvmcJUonfh ]vufuokH;awmifa0S;}jzpf
avonf/ uREkfyfonf tay:xyfwGif tysKd[dkif;BuD;tm; ae&mxdkifcif;ay;
rsufESmcsif;qdkif xdkifrdMuonfwGif ]aumif;aom}pum; ygcJUonftxifESifh
]zdk;usKdif;wkwf}jzpfrdaomfvnf; wbufum; rnfonfhpum; tquftoG,f
rQ r&SdygyJESifh ]aumif;aompum;}ygvm&ef rjzpfEdkif[k zsufcsvdkuf\/
xdkUaemuf tysKdBuD;u]]armifazodef;? rudk rif;wu,fBudKufwmvm;}}
xdkcP

oabFmqdyfwkef;uxuf

jyif;xefaom

xkESufjcif;jzifh

uREkfyf\ eH&dk;udk ESvkH;om;u aqmifh wkd;vdkufonfESifh uREkfyf\rsufESmyif


wrsKd;wrnf jzpfoGm;jcif;udk tysKdBuD; jrifvkduf&onfh vuPmESifh olyif
tHUtm;oifhoGm;\/ uREkfyfvnf; &kwfw&uf tajzray;EdkifyJ ai;Munfhaerd
ao;\/ aemufwGifrS ]]bmaMumifh ar;wmvJ trBuD;}}
]]ar;qdk 'Dvdkav? tarBuD;u vTwfvkdufw,f armif&JU}}
]][kwfuJUvm;Asm? uRefawmfhudkvSdrfhaewmrsm;vm; trBuD;&,f}}
]]igharmifu w,f&dk;wmudk;? ywjrm;apwDyGJrSm rif;eJUtwlwloGm;MuwJU
tzJGUxJu ausmif;q&mwa,mufu aiG3000deJU pdefem;uyfw&H wifyg
r,fwJU? pum;pyfaew,f armifa&U}}
]]b,fwkef;u pyfwmvJAsm? yJGu jyefvmrSvm;}}
]]r[kwfbl; armifa&U? wvavmuf &SdoGm;NyD}}
]]edkU b,fvdkwJUvJAsm}}

184

]]tarBuD;uawmh cyfygygyJ? orD;uvJ rathpum;udk em;axmif&


rSmyJ}}
]][dkuf 'DvdkqdkNyD;Mua&maygh trBuD;&,f}}
]]NyD;MuvdkU&Sd,if 'DudktrBuD; bmvmp&m&SdovJ}}
uREkfyftm; xckefvkdufcsifonf/
]]udkif;-'gjzifh ajymygtkH; trBuD;}}
]]rudk rif;BudKufaewm b,favmufM umNyDvJuG,fh}}
]]8 wef;uwnf;uygyJAsm}}
]]'DtaMumif;udk tarBuD;u rodbl; armif&JU}}
]]EdkUAsm oluawmh odw,fr[kwfvm; trBuD;&,f}}
]]odwmayghuG,f}}
]]EdkU'gjzifh tarBuD;u ay;pm;wdkif; ,lrSmwJUvm;As}}
]]r,lvdkU b,fhES,fvkyfrvJ? rif;u bmrSajymbl;wmvJ r[kwf?
ywjrm;apwDyJGu

jyefawmhrS

tarBuD;u

rif;tuJcwfNyD;

trBuD;

vTwfvdkufwmyJ}}
]]EdkU oluaumAsm}}
]]olu rif;vdkyJ &Sufwwfw,f? ighudkawmif bmrSrajymbl;bl;}}
]]trBuD;u b,fvkdxifovJAsm}}
]]trBuD;u tysKdBuD;ayr,fh em;vnfygw,f}}
]]zGifhvdkUawmh rajymbl;bl;aygh}}
]]w,fcufwJU vlyguvm;? a,mufsm;uav;u bmrSrajymbl;yJeJU
rdef;uav;u ajym&rSmvm;armif&,f}}
]]tarBuD;u b,fvkdrSmvdkufovJ trBuD;&JU}}
]]wu,fBudKufvdkU&SdvQif rdbrsm;vTwfNyD; ajymcdkif;ygwJU}}

185

]]wckawmh uRefawmfodcsifw,f trBuD;&,f}}


]]bmrsm;vJawmf}}
]]uRefawmfBudKuwmu wu,fBudKufwmyg? olvJyJ odavmufygw,f?
,ck uRefawmfzGifhajymaeNyD r[kwfvm;? 'Dawmh olUqDu pum;wvkH;&atmif
awmif;NyD; uRefawmfhudkjyefajymyg rdbrsm;udk uRefawmf vTwfygr,f}}
]]olUtarBuD;u

armifhqDudk

vTwfvkdufvdkU

trBuD;vm&NyD[myJ

armif&,f? pdwfcsavmufua&maygh}}
]]'gayr,fh

olUqDupum;wvkH;udk

uRefawmfMum;csifygao;w,f

trBuD;&,f? wqdwfavmufar;ay;ygAsm}}
]]'Dvdkqdk ar;ay;&wmaygharmif}}
]]wckawmh&Sdw,f

trBuD;a&U?

uRefawmfuawmh

aiG3000dawG?

pdefem;uyfawG bmawGawmhrwwfEdkifaybl;Asm}}
]]'gawGodygw,f? 9 wef;orm;wa,muf[m aiGwifzdkU rvdkygbl;?
trBuD;uvJem;vnfygw,f}}
]]'gjzifh b,fawmhavmuf pum;jyefrSmvJ trBuD;}}
]]eufjzefcgawmh

trBuD;&,f?

olwkdUom;trdESpfa,muf&,f

rdwDvmoGm;MurvdkU? [dkutjyefawmh vmcJUr,f}}


]]rdwDvmudkbmvkyfvJAsm}}
]]olUarmifwa,muf&Sdw,f? [kwfvm;? 'DtaMumif;udkwdkifyifrvdkUwJU?
armifuom rdbrsm;eJUpDpOfxm;ayawmh}}
]]olUarmifu oabmrwlbl; qdk,ifaumAsm}}
]]trav;

pdwfomcs?

olUarmifu

7wef;atmifwJU

ay;pm;vkdufwJU? igharmifu 2wef;awmifydkaeao;w,f}}

186

vlqdk,if

tysKdBuD;jyefcgeD; uREkfyfu aomufa&tkd;pifteD;wGif ]yef;}taMumif;


ajymvdkufrd rsufarSmifBuD; ukyfovdk? rsufckef;csDovdk vkyfoGm;ykHtaMumif;
ajymjyvkduf&m

tysKdBuD;u

&,fMu&ao;w,f?

]]'DtaMumif;cPcP

igharmifu

ajymNyD;

w,f&dk;wmudk;}}[k

trBuD;wdkU

&,farmumajym

jyefoGm;av\/
wGifrS

ppfudkif;awmif&dk;

acsmifavSum;twufwGif

pHa'0Du

uRekfyftm; vSnfhMunfhvdkufaom rsufESmxm; ]]armif&ifh tykHeJUawmh


vGJukefMuygvdrfhr,f}}[laom

t"dyg,f&Sdjcif;udk

awG;qEdkifygawmhonf/

]ywjrm;apwDyJGawmf vdkufrdayvkdUaygh? EdkUjzifh vGJawmhrSmyJ? uHaumif;vdkUyg


wum;}[kvnf; uREkfyfpOf;pm;rdygonf/
jzLpifaomarwm
pHa'0Dudk ydk;yef;cJUaom tjzpftysufwGif tcsdefonf uREkfyftzdkU&m
arQmfvifhcsuftrsm;qkH;atmifjrifzdkU teD;uyfqkH;aom tcsdeftydkif;tjcm;jzpf
xdknOfh uREkfyfonf pHa'0DtaMumif;udk ajymwwfMuonfh oli,fcsif;
umvom;rsm;\0dkif;okdU roGm;awmhyJ udk,fhtdrfyif pdwful;,Ofvsuf&Sd\/
pdwfxJ&Sdaom tjcif;t&mudka&;&vQif ,cifurl pHa'0DtaMumif;ajymjy
jcif;udk

em;axmifEdkifaomfvnf;

nOfhrl

csD;rGrf;jcif;udkvnf;aumif;?

uJU&JUjcif;udkvnf;aumif; rMum;csifaompdwfjzifhaecJUavNyD/ ]]udk&ifwkdUeJU


bmqdkifvdkUvJ}}[kar;vkdufcsifonfjzpf&m
vnf;

uREkfyftzdkU&mwGifvnf;

xkduJUodkU

bmrQr,fr,f&&

ar;&avmufatmifu
ydkifqdkifao;onf

r[kwfaomaMumifh xdk0dkif;udk a&SmifcJUjcif;jzpf\/ udk,fhtjzpfudk jyefppfaq;


vkdufonfhtcg tysKdBuD;\ pum;oufoufrQom&Sdao; 4if;\pum;

187

xJyif ]]BudKufygonf}}[l zGifhajymjyjcif;rsKd; ryg&Sd? olUtxifoufouf


rQom&Sdao; \/ odkU&mwGifuREkfyftzdkU&m pdwful;,OfEdkifzdkU tcsuftvuf
rsm; yg&Sdonf jzpfaomaMumifh ysufEdkifaom tjcif;t&mrsm;udk z,f&Sm;NyD;
(arwm pifMu,f rIaMumifh)npfnrf;aom tjcif;t&mrsm;ryg? udk,fwOD;
wnf;ydkifypnf;tae

jzifh

rsufESmcsif;qdkifxkdifNyD;

00BuD;MunfhaeEdkifMu

awmhrnf[lonfxuf rydkjcif;udk uREkfyfopmjyK0HUygonf/ pHa'0D\udk,ft*Fg


tvkH;pkHwGif uREkfyf owd&qkH;? pdwftul;rdqkH;tydkif;rSm 4if;\rsufESmyif
jzpf&m wzefxyf ppfaq;vkdufaomf rsufvkH;yifjzpfygonf/ ]umwpf}awG?
cg;ao;&ifcsDjcif;

awGudkvkH;0owdr&jcif;

AvyG&SdcJUaom

uREkfyfudk,fudk

pHa'0Dtay:

xm;&Sdonfharwm\

rSefygonf/

jypfcsufawG

uREkfyfjyefppfaq;vkdufonfhtcgrsm;wGif
jzLpifjcif;onf

tauseyfqkH;

jzpfygawmhonf/
aemufwaeUaeUv,fwGif pHa'0Dom;trdESifh tysKdBuD;wkdUonf rdwDvm
okdU

rD;&xm;ESifhoGm;Murnfjzpf&m

jcif;udk

Mum;vkduf&ojzifh

4if;wkdU\tdrfa&SUodkU

jrif;&xm;qdkuf

xGufMunhfcsifaomfvnf;

&SufonfESifhyif

rMunfhyJ aevkdufygonf/
,cifurl uREkfyf\arwmudk rnfolUtm;rQ zGifhrajymbl;ao;aom
aMumifh r&Sufaomfvnf; ,ckrSmrl tysKdBuD;tm; zGifhajymNyD;jzpfaomaMumifh
tysKdBuD;udkvnf; &Sufonf? tarBuD;udkvnf; &Sufonf/ pHa'0Dudkyif
(pum;jyefr&ao;aomaMumifh) &Sufao;onf/ uRekfyfuJUodkU nHUaomvlysKd
uav;wa,mufonf urmavmuwGif &Sdygav\avm[k wcgw&HwGif
udk,fh[mudk,far;rdygonf/

188

zcif\tpDtpOf
xdkaeUnaewGif zcifa&mufvm\/ zcif\rsufESmudk jrifvkduf&onf
ESifh wNydKifeuf zGifhajym&rnfh udpudk owd& 'dwfueJjzpf&\/ zcifurl
]]obufcgrif;vdkufcJU&r,fa[h? ausmif;q&mBuD;udkajymNyD; tm;vkH;jyifqif
xm;}}[k ajymonfESifh uREkfyfu ]]cGifhcHcJU&rSmvm;}}[kar;&m ]]r[kwfbl;
wcgwnf;xGufcJU&rSm}}[k ajymojzifh OD;acgif;BuD;oGm;\/ aemufqkH;
uREkfyfod&onfrSmum; a&TbdkNrdKU ta&;ydkif&kH;wGif tulpma&;vkyfzkdUtwGuf
[ufuvufpma&;BuD;ESifhwuG &kH;tkyfpma&;BuD;ESifhyg pDpOfcJUNyD;jzpfaMumif;?
okH;vtwGif; tvkyfwck &vdrfhrnfhtaMumif; ajymonfwGif uREkfyf\rsufESm
aoG;qkwfNyD; jzLzyfjzLa&mfjzpfoGm;onf

xifvkdufrd\/

uREkfyfuacw

qdkif;zkdU ajymaomfvnf; vufrcHonfESifh pHa'0DtaMumif;ESifh tysKdBuD;\


pum;rsm; taMumif;udk ajymjyav\/
]]'DvdkqdkbmcufovJ? 'DuaeUn igoGm;ajymr,fav}}wGif uRekfyfu
olwkdUr&Sdao;aMumif;? pHa'0DxHrS pum;jyefudk apmifhae&aMumif; ajyjyav&m
zcifu ]]udpr&Sdbl;? rif;vkdufcJU &kH;ydkUNyD; igwacguf vmajymr,f? auseyfuJU
r[kwfvm;}}[kar;\/ uREkfyfu pHa'0D\pum;wvkH;twGuf apmifhapvdk
aMumif;? tysKdBuD;\pum;oufoufrQom &Sdao;aMumif; ajymaomfvnf;
]]rif;ajymwJUtwkdif;qdkvQif

ae&musrSmyguG,f?

vkdufomvdkufcJUyg?

ig

wacgufvmNyD; ajymygr,f}}[k twif;ac:onfESifh vkdufoGm;&ygawmhonf/

189

cH&cufqkH;aom &ufowywf
a&TbdkNrdKUodkUa&mufMu

&kH;tkyfpma&;BuD;ESifhawGUNyD;

pDpOfNyD;&mwGif

(xkdacwf a&TbdkwNrdKUvkH;ESifh&kH;tm;vkH;wGif 9 wef;atmifol wa,mufrQ


r&Sdao;&m

tulpma&;rQavmufjzpfzkdUrSm

tcuftcJr&Sd?

rsufESmyif

&cJUao;\/) uREkfyfwifyg;wGif aoG;pkemBuD; csufcsif;aygufvm vrf;yif


ravQmufEdkifyJ&SdonfESifh

0ufvufodkU

vkdufvm&jyefonf/

aoG;pkem

[lonfrSm jynfrSnfhNyD;rS aysmuf&aomtemrsKd;jzpf udp wef;vef;twGif;


&ufaygif; 20rQavmuf apmifh&rnfhta&;aMumifh uREkfyftzdkU&m i&Jjynf
ydkUxm;onfhES,f

pdwfqif;&JcJU&ygonf/

awmf&Smygayonf/
jyefa&mufNyD[k

rEav;rS

ta&;wGif

owif;udkem;axmif

Mum;od&onfESifhwNydKifeuf

uREkfyfzcifum;
pHa'0DwdkUom;trd

csufcsif;qif;

ajym&m

vufcHvkdufonfqdkaomaMumifh uREkfyf0rf;omvSonf/ okdU&mwGif jynfrSnfhzdkU


rSm &ufowywfcefU vdkao;aomaMumifh uREkfyf\woufwmwGif tcH&
cufqkH;aom &ufowywf[lrSwfwrf;wifxm;&ygonf/
obmay;Mujcif;
oDwif;uRwfvqef; 13 &ufaeUrSm ousoD[bk&m; qGrf;awmfBuD;
uyfaomaeUjzpf uREkfyf\aoG;pkemvnf; jynfaygufonfESifh xdkaeUrSmyif
rEav;odkU qif;vmcJU\/ naecif;wGif blwm&kHodkUqdkufa&muf umvom;
oli,fcsif;rsm; &Sdaomae&modkU oGm;av&m wusdyfcefUrQaom oli,fcsif;rsm;
onf xdknOfh ousoD[qGrf;awmfBuD;uyfodkU oGm;Mu&eftwGuf pk&kH;vsuf
&SdonfESifh tqifoifhawGU&onf/ 4if;wkdUonf uREkfyfudkjrifvQifjrifcsif;

190

]][pf[pf[l;a&;}}[k okH;BudrfMobmay;vkdufMuojzifh uREkfyftHUtm;oifhoGm;


\/ pkHprf;Munfhaomtcg 4if;wkdUonf zcif\pum;udk pHa'0D\rdcifu
vufcHvdkufaMumif;

owif;Mum;MuNyD;jzpfaomaMumifh

Mobmay;jcif;jzpf

onf[kod&\/ pHa'0Dudkydk;yef;olrsm;teuf wa,mufurl uREkfyf\vufudk


qGJvsuf ]]uGef*&ufusLav;&Sif;}[k qdkygayonf/ xdknaetzdkU vlpk
xJwGif uREkfyfrSm ][D;&dk;}BuD;wa,mufjzpfae cPcPMobmay; jcif;cH&\/
tcsKdUuvnf;]]awmfawmfvkHwJU vlwa,mufyJAsm? usKyfwdkUujzifh olUudk
awmif uyf&rvm;rSwfae? armifrif;BuD;om;u ]tHkUykef;BuD;}vkyfae wmudk;As
[k ajymMu\/ tcsKdUuvnf; ]]'gawmhrajymeJUav olUrSmvJrsufpdeJU yJAs}}[k
0ifajym\/ ]]BudKufwmawmh BudKuf&ygw,f? 'Dvdkqdk usKyfwkdU ajcanmif;rcH
bl;ayghAs}}[k ajymoluajym wa,mufu ]]udk,fBudKufudk,f ydk;ayghAsm?
bmjzpfovJ}}[kajym&m tjcm;wa,mufu ]]olu 9 wef;orm; As? usKyfwdkU
av;ig;wef;eJU bmpGHEdkifrSmvJ}}[k ajymavonf/ vlpkteuf wGifuREkfyf
xuf &kyfacsmolrsm;? 0wfpm;Edkifolrsm;? 0ifaiG&Sdonfh aps;onf uav;rsm;?
okH;EdkifjzKef;Edkifolrsm;&SdMuygvsuf t*Fvdyfpmudk rnfrQavmuf txifBuD;
aMumif; xif&Sm;vSygonf/
xl;qef;aomMunfhjcif;
xdknOfh uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifhtwl ousoD[bk&m;yJGokdU
vdkufoGm;aomfvnf; pHa'0Dudk jrifvdkao;onfESifh vlpkESifhcJGNyD; wa,muf
wnf; vkduf&Sm\/ pHa'0DwdkU om;trdonf bk&m;yGJokdU ESpfwdkif;
vmwwfjcif;udkvnf; uREkfyfodNyD;jzpf\/ bk&m;ay:odkUa&muf ta&SUajrmuf
axmifhtay:rS &yfNyD; bk&m;zl;olrsm;tm; vSrf;MunfhvdkufpOf usOf;ajrmif;

191

aom taygufuav;wGif pHa'0DESifhuREkfyf rsufESmcsif;qdkif&yfvsufom;


qkHrdMuavawmh\/ xdktcdkuftwefU rdcifudk rjrif&yJ pHa'0Dwa,muf
wnf;&Sdae&m uRekfyfu 0rf;yef;wom EIwfqufvdkufrnftjyKwGif ol\
xl;qef;aom rsufESmxm;udk jrifvkduf& onfESifh wefUueJ &yfxm;vdkuf&\/
pHa'0Donf uREkfyftm; tvGefajymcsif aompum;wcGef;&Sdonfh vuPmESifh
pdkufMunfhNyD;rS aemufodkUvSnfhMunfh vkduf&m tarBuD;a&mufvmonfESifh
rajymawmhyJqdkif;xm;vdkuf\/ okdU&mwGif pum;ajymcsifykH&onfh vuPm
rSmrl ol\rsufESm usefvsufyif &Sdao;\/ tarBuD;a&mufvm uREkfyfudk
jrifaomtcg

uREkfyfarQmfvifhaom

tm;emovdkvkd

rsufESmxm;rsKd;r[kwfyJ

jzpfaejcif;udkawGU&\/

rnfodkUyifjzpfap

&Sufovdkvdk
tarBuD;um;

uREkfyfudkjrif&onfhtwGuf 0rf;omykHr&jcif; um;aocsmvSonf/ uREkfyfonf


om;trdESpfa,mufvkH;\ trlt&mudk em;rvnfEdkifonfESifh EIwfqufrnfh
tBuHudk &kyfodrf; usOf;ajrmif;aom wHcg;0wGif wdrf;a&Smifay;vkduf&m
a&SUrSxGufvmaom pHa'0Donf ,cifrsufESmxm;twkdif; wcsufvSnfhMunfh
ao;aomfvnf; tarBuD;rlum; rsufESmikHUoGm;awmh\/ rdef;rBuD;um;
olUorD;tm;ydk;aom vlysKduav; rsm;udkMunfh&mwGif tvGefrsufvkH;&Jol
wa,mufjzpfaomaMumifhol\ nOfhtjyKtrludk uREkfyfem;rvnfatmif
&Sdawmhonf/
tarBuD;nmw,f
uREkfyfonf oli,fcsif;rsm;ESifh rqkHawmhyJ wa,mufwnf;jyefvm
tysKdBuD;\tdrfokdUoGm;&m tysKdBuD;rSm 4if;\nDrrsm;ESifh yGJMunfhoGm;Muaom
aMumifh rawGUcJU&acs/ owd&Sdaom vlysKduav;wa,mufjzpfcJUvQif pum;

192

vufcHNyD;

w&yfvkH;odaeMuaom

udpjzpfaomaMumifh

olwkdU\tdrf

odkUwdkuf&dkufwufNyD; ar;cGifh&Sd\/ uREkfyfvnf;ar;csifvkdufonfrSm tl,m;


vsuf&Sd\/ okdUaomfwa,mufwnf; rwuf0HU? tazmfac:&rnfh vlvnf;
rjrif? oli,fcsif;udkazudkom wrf;wrdygawmhonf/ aemufqkH; uREkfyfonf
yJGodkUrjyefawmhyJ

aetdrfodkUjyefvm

baxG;\rdef;rxHwGif

pHa'0DwdkU

taMumif;udk pkHprf;ar;jref;av\/ ta':uvnf; zcif\pum;udk vufcH


vkdufonfqdkapumrl vGef;cJUonfhav;ig;&ufavmuftwGif; ukefonfydkif;rS
vlwa,mufu aiGrnfrnfrQ wifornf qdkaomaMumifh tarBuD;u
vufcHvkdufovdkvkd

Mum;&aMumif;?

c&D;a&mufrqdkufjzpf

naeu

uREkfyftm;rajymyJ xm;cJUaMumif; ponfjzifhajymjyav\/ pum;t&


axmufvdkufaomf om;trdESpfa,mufwkdU\ rsufESmxm;onf t"dyg,f
ay:vGifvsuf&SdavNyD/ uRekfyfrnfrQavmuf rcHcsifvkdufonfudk azmfjy&ef
vdkrnfr[kwfay/

odkUaomf

atmifjzpfaejcif;rSm
aomfvnf;

uREkfyftzkdU&m

zcif\pum;udk

pHa'0Dudk,fu

udk,fhodum

olUrdcifu

udk,frvkH

vufcHvdkufonfqdk

cspfBudKufygonf[k

OD;wdkufjzpfap?

wqifhpum;jzpfap zGifh[0efcHbl;jcif; r&SdonfhtwGufaMumifh uREkfyfonf


pHa'0DudkqlEdkifcGifhr&Sd?
tarBuD;r[kwf?

tarBuD;udkom

pHa'0Djzpfaeojzifh

qlEdkifrnf?
*Gusvsuf&Sd\/

uREkfyfqlcsifolum;
0w&m;odaom

orD;wa,mufonf rdb\oabmtwdkif; ay;pm;aomvludk ,lcsifvQif


,lEdkifcGifh&Sd\/ cspfBudKufygonf[k zGifh[0efcHonfhpum;rsKd; OD;wdkuf&&Sdrxm;
onfhvlysKdwa,mufu

rdbay;pm;wdkif;

tcGifhta&;&Sdonf r[kwfay/

193

,l&acsrnfavm[k

qlylzdkU

oli,fcsif;rsm;\ tm;ay;rI
xdknOfhwGif uREkfyfrSm *Rrf;o'gvefatmif cH&cufvsuf&Sd\/ &Sufvnf;
&Sufonf/ tvGefvnf;ESajrmonf/ pHa'0Dudka'gyGcsifaomfvnf; (azmfjycJU
onfh twkdif;) a'gyGydkifaom tcGifhta&;uREkfyfr&Sdacs/ tarBuD; tay:
a'gyGEdkifaomfvnf;

bmrQ

tusKd;&Sdrnfr[kwf/

om

t&SufuJGMuzdkU

omjzpfvdrfhrnf[k uREkfyfwGufrd\/ odkUaomf ousoD[ bk&m;yJG pHa'0D\


rsufESmxm;udk owd&]bmrsm;ajymcsifygvdrfh}[k odcsifaomqEjzpfvm\/
ae&mwGif uREkfyf\nHUzsif;rI 0ifvm\/ owd&SdoljzpfcJUvQif b,fenf;ESifh
rqdk od&atmifvkyfrnfjzpf\/ uREkfyfurl ]]armifeJUusKyfeJUvJGMuygpdkU}}[l
aompum;rsKd;ajymvdkjcif;vnf;

jzpfEdkifonf[k

wGufrdonfESifh

awGUqkH

ar;jref; zkdUyif rBudK;pm;csifawmhyJ 0ufvufodkUomjyefajy;zdkU pdwful;


jzpfay:vsuf&Sd\/

aemufwaeUeHeuf

tdyf&mrSEdk;

0ufvufodkUjyef&ef

pOf;pm;vsuf&SdpOf umvom; oli,fcsif;rsm;teufrS uREkfyf\ 9 wef;*kPfudk


txl;txifBuD; uREkfyftm;cifrifav;pm;ol wa,mufonf uREkfyf\
aetdrfokdU a&mufvm uREkfyftm; rsufESmwrsKd;ESifhMunfhjcif;udk owdjyKrd
onf/ xdkolonf uREkfyftm; MuifemaomrsufESmxm;ESifh MunfhaeNyD;aemuf]]owif;ckMum;&w,fAsm? cifAsm;awmh Mum;NyD;NyDvm; rqdkEdkifbl;}}
uREkfyfonf ol\rsufESmxm;udk jrif&jcif;tm;jzifh olajymcsifaom
owif;udk &dyfrdaomfvnf; bmrSrajymyJ qdwfqdwfaevdkufavonf/
]]raeUnuwnf;u bk&m;yJGrSm cifAsm;udkvkduf&SmMuwm rawGUbl;Asm?
usKyfwdkUu ajymcsifvGef;vdkUtludk,m;aeMuwmyJ? olwdkU'Dvdkvkyfwm bm
aumif;ovJAs}}

194

]]ukvm;rsm;ajymMuovkd

]ezl;pm}yavAsm?

usKyfawmh'DuaeU

0ufvufjyefawmhr,fAsm oli,fcsif;awGawmif rawGUcsifawmhygbl;}}


]]aMomf cifAsm;vJ Mum;NyD;NyDvm;}}
]]nuyJ Mum;ygw,f}}
]]vmAsm? tjyif cPxGuf&atmif}}
uREkfyfonf t0wfvSJvS,f vkdufygoGm;av\/
oli,fcsif;onf tjcm;oli,fcsif;wa,muftdrfodkU 0ifac:NyD;aemuf
okH;a,mufom;onf &kHawmfBuD;odkU oGm;Muav\/ w&kwfqdkifodkU0if
yxroli,fcsif;u 0DpuDwcsKd;ESifh qkd'gtjyifpm;p&mrsm;vnf; rSmNyD;aemuf
pHa'0D\

tarBuD;vkyfykHudk

4if;wkdUESpfa,mufu

pajymum

uREkfyftm;Muifempum;ajymMuav&m uREkfyfvnf; yxr 0DpuDudk jiif;rnf


jyKNyD;rS pdwfxGufvmonfESifh twlaomufrdav\/
wa,muf/

/ ]][dkieJu aiGuav; ig;axmifwifEdkifwmeJU

ig;pdrf;jrif ig;uifypfowJUAsm? vlcsif;awmh cifAsm;eJUuGmygw,f? eHUomqDeJU


tD;ygyJAsm? cifAsm;aumifu okH;wef;atmifwJUaumifr[kwfbl;}}
wa,muf/

]]ynmwGifruygbl;Asm?

vlykHcsif;MunfhygtkH;?

[dkaumifhrsufESmu a&SmufoD;aeylvSef;xm;ovdk &IHUaewJUrsufcGufBuD;rsKd;yJ?


cifAsm;u vlacsmBuD;r[kwfayr,hf usKyfwkdUrsufpdxJrSmawmh odyfa,musfm;yD
w,fAs? [kwfwmaygh? b,fvkdrsm; rsufpdolBuD;vJGwJUieJrvJ rqdkEdkif
ygbl;Asm}}
uREkfyf/
wa,muf/

/]]tarBuD;cs,fvS,fwmqdkifxifyghAsm}}
/]][if [kwfvm;? 'Dvdkqdk usKyfwdkUrcHEdkifbl;As?

tdrfa&SUrSm qdkif;bkwfxlNyD; t&SufcJGr,fAsm}}

195

wa,muf/

/]]usKyfuawmh 'DvdkBuHw,f? udkarmifuav;udk

oDcsif;pyfcdkif;NyD; olwkdUtdrfa&SUu avQmufqdkapr,fAsm}}


[kwfr[kwf tyxm; txufygpum;rsm;onf uREkfyftzdkU ESpfodrfh
aponfh pum;rsm;jzpfav&m uREkfyfonf 0DpuDtenf;i,fuav;rQom
(olwkdUpdwfauseyfatmif)

aomuf

waeUvkH;

olwkdUESifhrcJGawmhyJ

vnfywfojzifh 0ufvufodkUrjyefjzpfawmhacs/
xdknOfh vomomBuD;wGif uREkfyfwkdU umvom;oli,fcsif; 10
a,mufcefUwdkUonf pHa'0D\tdrfa&SU vrf;avQmufMu,if; udkarmifuav;u
udk,fwdkifa&;pyfaom oDcsif;wyk'fudk oludk,fwdkif[pfatmfum oDqdkav\/
4if;aw;csif;rS wyk'fudk uREkfyfrSwfrdonfrSmum;]].....trSefudk vif;&rSmjzifh owif;r<um;aygif? '*Fg;udkjzifh rufwm?
&Sufp&m uvufwmay:xif....}}[lonfyifjzpfavonf/
w&yfvkH;onf aw;oHudkMum;Mu tarBuD;\avmfrmrIudk &IwfcsNyD;
uREkfyfudkoem;Mujcif;aMumifh

Oauma',s

jzpf&ao;onf[k

aemifwGif

ta0;rSuREkfyfMum;&\/ uREkfyfrlum; aemufwaeUeHeufwGif 0ufvufodkU


jyefajy; a&Tbdkta&;ydkif&kH;wGif tvkyf0ifvkyfavNyD/
uREkfyf\tdyfruf
waeUo tysKdBuD;xHrS pmwapmif&&Sdav&m 4if;pm pHa'0Donf
aiG5000dudkvnf; rruf vludkvnf; rvdkcsifygqdkum idk,dkonfhtwGuf
aMumifh tarBuD;u vufavQmhvdkuf&aMumif; yg&Sdonf/

uREkfyfonf

tarBuD;\vkyfykHaMumifh pHa'0DESifhywfouf &Sufvnf;&Suf? a'gvnf;


azmif;onfESifh olUtaMumif;udkarhaysmuf&ef BudK;pm;vsuf&SdpOf (atmifjrif

196

jcif;r&Sdyg/) tysKdBuD;\pmudk vufcH&&SdonfwGifzdESdyfxm;onfh Al;nGefUudk


vTwfay;vdkufjcif;uJUodkU cspfpdwfonf aeUcsif;ncsif;BuD;xGm;vmawmh\/
tysKdBuD;\pmwGif pHa'0Du uREkfyftay: rnfuJUodkU pdwfxm;onfudk
tus,fw0ifhazmfjyjcif;r&SdyJ uREkfyfuqufvkdvQif toifh&Sdvdrfhrnf [laom
tysKdBuD;\ wifjycsufrQom yg&Sdavonf/ uREkfyfonf pHa'0Dudkvdkcsifvdkuf
onfrSmaovkrwwf jzpfae\/ odkU&mwGif udprsKd; tvGef&Sufwwf
onfhtxJwGif wBudrfvnf;t&SufuGJcJU&NyDjzpfaomaMumifh csDwkHcswkHjzpfum
rqkH;jzwfEdkifyJ

jzpfae\/

xkdnOfh

tdyfrufxJwGif

tarBuD;

onf

idk,dkvsuf&Sdaom pHa'0Dtm; rdcif\pum;udk em;raxmif&aumif;avm [k


Budrf;armif;vsuf&Sdjcif;udk jrif&onf/ tdyf&mrSvefUEdk;&mwGif uREkfyfonf
jyefrtdyfawmhyJ csufcsif;x pmwapmifa&;av\/
tarBuD;xHay;pm
4if;pmrSmtarBuD;xHodkU ay;&efjzpfav&m t"dym,frSm pHa'0Dtm;
cspfBudKufvmcJUonfrSm okH;ESpfausmfrQ &SdcJUNyDjzpfaMumif;? pHa'0Du arwmudk
wkHUjyefonf[k

xifrdcJUaomfvnf;

pkHprf;cGifhr&aomaMumifh

,aeUwdkif

twdtus rod&ao;aMumif;? t&G,fvnf; i,fMuao;ojzifh ausmif;rS


xGufvmNyD;aemuf

tvkyftudkifwckck

aexm;wus

&&SdaomtcgrS

vli,fcsif; awGUcGifhr&cJUvQif vlBuD;csif;aphpyf,lzdkU BuH&G,fxm;cJUaMumif;?


ywjrm;apwDyGJawmfrStjyefwGif
zcifudkuwdkufu&dkuf

tysKdBuD;udk

vTwfajymcdkif;onfhtwGuf

apvTwf&jcif;jzpfaMumif;?

jcif;aMumifht&SufuGJ&jcif;udk

tus,fw0ifh

xdkUaemuftarBuD;nm

ra&;om;vdkawmhygaMumif;?

okdUaomfpHa'0Dtay:xm;&SdaomarwmrSm olwyg;wkdU\ arwmESifhwlrnf

197

rxif/ tvGefjzLpifaom arwmrsKd;jzpfonfhtavsmuf arwmudk pHa'0Du


wkHUjyefonfjzpfap

rwkHUjyefonfjzpfap

pHa'0DurMunfjzLaom
tvkyfrsKd;udkawmh

(uREkfyfudk

vlwa,mufa,mufESifh

awmif;yefvdkaMumif;?

ayvm,suHxm;NyD;)
ZGwft"rem;csonfh

rdrdudk,fwdkifrnfolESifhtaMumif;

ygonfjzpfap? pHa'0DtzdkUrSm oludk,fwdkif

rESpfNrdKUonfha,mufsm;rsKd;ESifh

ay;pm;cH&jcif;tm;jzifh pdwfqif;&J&onfqdkvQif rdrdrSmvnf; woufywfvkH;


pdwfcsrf;omEdkifzdkU&Sdawmhrnfr[kwfaMumif;?

aemufqkH;awmif;yefvdkonfrSm

vlysKdaygufuav;rQom&Sdao; tnGefUwvlvlqdkavmufol wa,muftm;


t&SufuJGatmifjyKcJU&mwGif cH&oludk,fwdkifu udk,fhtwGuf ta&;qdkjcif;
r[kwfyJ orD;twGuf oufouf awmif;yefjcif; jzpfaomaMumifh vkdufem
vdrhfrnf[k

arQmfvifhygaMumif;

tcGifhta&;r&SdaomaMumifh

pHa'0Dudk

tarBuD;udkom

EIwfqufvdkufcsifaomfvnf;
EIwfqufvkdufygaMumif;

ponfjzifh yg&Sdavonf/
cspfp&maumif;aomzcif
pmxnfhvkdufNyD;aemuf &ufowywfcefUwGif zcifa&mufvmav\/
rsufESmrSm tvGef&Tifvmonf/ zcifonf uREkfyftm; tjyifodkUac:oGm;
vrf;avQmuf,if;

atmufygtjzpftysufudk

ajymjyavonf/

pHa'0D\

rcifxHrS 0ufvuf&Sd rdcifzcifwdkUxHodkU vlwa,mufvTwfvkdfufaMumif;?


uREkfyftm;&efukefaumvdyfausmif;odkU

(rdbESpfOD;pyf)

ydkUay;onfjzpfap?

odkUwnf;r[kwf rdwDvmNrdKUta&;ydkfif&kH;wGif pHa'0D\ armifBuD;u tvkyfwck


oGif;ay;onfjzpfap uRekfyfBudKuf&m a&G;EdkifaMumif;? oabmwlnDcJUvQif
tvkyfrSEIwfxGufcJU&ef rSmxm;vkdufaMumif; ajymjyav\/ uREkfyfrSm tvGef

198

0rf;omonfhtxJrSmyif

t&Suf&bl;jcif;udk

owd&onfESifh

&kwfw&uf

vufrcHao;yJ rdcifzcifwkdU\ oabmxm;udkpkHprf;av&m]]igwkdUuawmh oabmusygw,fuG,f}}


]]taruaum}}
]]oluawmif ydkNyD; cspfaeESifhao;w,f armifa&U}}
]][dkwkef;utwGuf r&SufMubl;vm; tazwdkU}}
]]bmjzpfovJuG,fh?

tarBuD;uvTJayr,fh

orD;u

[dkvludk

jiif;abmf&vQif awmfa&maygh}}
uREkfyfonf uREkfyf\zciftm; vlvm;ajrmufaomaeUrSp erf;csifaom
pdwfrsKd;wBudrfwcgrQjzpfcJUbl;onfr&Sd/ wBudrfrSmrl zuferf;vdkufcsif
onf/ ArmhxkH;pH r[kwfaomaMumifhom atmifhxm;vdkuf&\/ (rdcifonf
pHa'0Dtay:oHa,mZOf wG,f&Smjcif;udk aemifwGifrS wkd;od&onf/)
uREkfyf\nHUzsif;rI
uREkfyfonf ta&;ydkif&kH;rS EIwfxGuf zcifESifhtwl 0ufvufodkU
vkdufygoGm;NyD;vQif wacgufwGif uREkfyfESifhrdcifwdkU rEav;okdUoGm;Mu\/
uREkfyf\ESrvnf; ygonf/ baxG;\tdrfokdUa&mufMuaomtcg xdknOfhwGif
rdcifESifhESrwdkUonf pHa'0DtdrfodkU oGm;MuzdkU tpDtpOf&Sd\/ tcsdefwefaom
tcg om;trdESpfa,mufwdkUonf xdktdrfokdUoGm;Mu&m uREkfyfrSmaocsmayguf
udpjzpfaomaMumifh wkefvIyfjcif;r&SdvSaomfvnf; tenf;i,f a&muf&ufcwf
jzpfvsuf&Sd\/

15

rdepfcefUMumvwfaomf

uREkfyfrSm

NidrfoufpGm

apmifharQmfraeEdkifojzifh pHa'0DwdkUtdrfa&SUrS vrf;avQmufoGm;&m uREkfyf\


ESrESifh

pHa'0Donf

tdrfa&SU0if;xJ

199

ckH&Snfwckay:wGif

vrf;bufodkU

rsufESmvSnfhum ,SOfxdkifvsuf &Sdonfudkjrif&\/ vqef; 12 &uf vrif;


onfvnf; pHa'0DESifhESruav;wdkU\ rsufESmrsm;ay:odkU xif;xif;BuD;om
vsuf&Sd&m uREkfyftm; NyKH;vsuf MunfhaeMuaom olwkdU\ rsufESmrsm;udk
xif&Sm;pGmjrif&\/ rdcifESpfOD;wkdUum; tay:xyfwGif uREkfyftaMumif;udk
ajymvsuf&SdMurnf[k uREkfyfodEdkif\/
tdrfudkausmfvGef wjycefUvrf;avQmufvmcJU&mwGif jAKef;ueJ tBuH
wck ay:vm\/ uREkfyfonf pHa'0D\EIwfrS tajz&atmif ar;vdkaom qEudk
owd&

tcsdefonf

tvGeftcGifhomaom

tcsdefaumif;aywnf;[k

qkH;jzwfum vSnfhvmcJU\/ vrf;c&D; &GHU&Sufwwfaom 0goemtavsmuf


pdwful;wck ay:vmjyefonfrSm pHa'0DESifhESruav;xdkifaom ckH&SnfodkU0if
xkdif&vQif ESrudk&SufzdkUaumif;onf/ olu tvkdufodpGm a&Smifz,fay;vQif
awmfyg\/ ESrtm;z,fay;zdkU udk,fwdkifajym&vQif &Sufp&mBuD;jzpfvdrfhrnf/
okdUaomf rwwfEdkif? ESrudk&SufraeEdkifawmh[k pdwfwif;um qufvuf
avQmufvmcJU&m teD;okdUa&mufjyefawmhvnf; ESrudk&Sufjcif;? pHa'0Dudk
&GHUjcif;wdkU

ESpfckaygif;NyD;

ausmfvGefavQmufoGm;av\/

aMumuf'l;wkefvmonfESifh

0if;xJodkUr0ifyJ

twefausmfvGefNyD;aemuf

jyefvSnfhvmum

csKd;0ifrnfjyKjyefawmhvnf; ,ciftwkdif;yif wGefUaejyefonfESifh qufvuf


avQmufoGm;&jyef\/
enf;twkdif; okH;acgufwdwd ausmfcsnfjyefcsnf

vkyfae&mwGif

'l;wkefjcif;rSm oufom&mr&yJ wkd;omwkefvm\/ wwd,tacgufrl


udk,fhudkudk,f qifajcay; taMumif;&Smonfh taejzifh tdrfay:rS rdcifESpfOD;
qif;vmjcif;udkyif awmifhwouJUodkU jzpfae\/ (,cka&;aom tjcif;t&m
rsm;onf wu,fh[mr[kwfyJ 0wKa&;jcif;jzpfcJUvQif obm0us atmif
ra&;wwfaom 0wKa&;orm;wa,muf[lyif uREkfyftm; pGyfpGJ aumif;

200

pGyfpJGMuayvdrfhrnf/

bmaMumifh

rQavmuf

pHa'0Dudk&GHU&onf

rajymwwfacs/ uREkfyfbuf tm;vkH;&Sd &GHUp&m bmrQr&SdaMumif;odvsufESifh


'l;wkef&onfrSm ]iwf}csif jzpf&rnf[k aemifwGif uREkfyfa&&Gwfrdbl;onf/)
aemufqkH;acguf

ESruav;u

]]armifBuD;vm;}}[kvSrf;ar;um

tm;ay;vkdufaomtcgrS 0if;xJokdUcsKd;0ifrnfjyK&mwGif rdbESpfyg;wdkU avSum;


rS qif;awmhrnfjyKjcif;udk jrifonfESifh vSnfhxGufvm&ygawmhonf/ okdUESifh
pHa'0Dtm; ]OD;wuf}ar;zdkUyxrOD;qkH;ESifh aemufqkH;tBudrf&&Sdaom tcGifhta&;
rS vufvGwfoGm;cJU&ygavNyD/ aemufumvrsm; ]r&Jaomvlonf rdef;racsm
udk b,fawmhrS r&Edkif}[laom t*Fvdyfpum;ykH udk uREkfyf rMumcP
owd&rdygawmhonf/
Zmwmwkdufjcif;
uREkfyfonf

tdrfodkU

OD;atmifjyefajy;

rdcifESifhESrjyefvmrnfudk

apmifhvsuf&Sd&m uREkfyfxufi,f&G,fonfh rdef;rom;uav;jzpfaom ESru


uREkfyftm; Munfh&,fonfwGif uREkfyfrSmwrsKd;&Suf&jyefonf/ &Suf&jyefykH
um; rdrd\nhHzsif;jcif;udk tprStqkH;wdkif jrifoGm;onf[k uREkfyfod&aom
aMumifhaywnf;/ rdcifygvmaomowif;rSm pHa'0D\tarBuD;u ]Zmwmwdkuf}
vdkygonfqdk uREkfyf\Zmwmudk ydkUvdkuf&ef jzpfavonf/ uREkfyf\
rdbrsm;onf tvkyfrsKd;wGif t,kHtMunfr&Sdojzifh uREkfyf\ Zmwmyif
zGJUxm;NyD;

r&SdonfESifh

aiGzvm;BuD;wGif

topfzJGU

xnfhyk@m;ynm&Sd

ydkUvdkuf&onf/

ZmwmESpfapmifudk

OD;u0dxHodkU

tarBuD;udk,fwdkif

oGm;NyD;wdkufav&m ae&mrus[k a[mvkduf\/ pHa'0DrSm bDvl;euwfjzpf


uREkfyfrSm vleuwfjzpfonfqdk&m vlESifhbDvl; rwnfh[k qdk\/ ay;pm;cJUvQif

201

bDvl;uvludk

pm;vdrfhrnfqdk\/

uREkfyfrSm

tcsif;t&mrsKd;udk

r,kHMunfonfESifh ]]pm;csifpm;ygap? cHp&m&SdvQif cHzdkUtoifh&Sdygonf}}[k


pum;jyefaomfvnf; tarBuD;u olUorD; rkqdk;rjzpf rcHEdkifonfhtaersKd;
jzifhvSnfhywfum pum;jyefvmonf/ bkef;BuD;ESpfcg&Suf jzpf&jyefavNyD/
BuH&mr&avNyD
xdknOfh uREkfyfonfpHa'0DESifh ESruav;&Sdaom ckH&SnfodkUcsOf;uyf
pHa'0DxHrSpum;wcGef; tcdkiftrm&atmif awmif;,lEdkifcJUygrlum; (awmif;&kH
uav;rQ

awmif;0HUvQif

&vdrfhrnf[lvnf;,kHMunfonf/)

rnfonfh

tajctaersKd;ESifh &ifqdkif&onfjzpfap auseyfpGm &ifqdkif&Jyg\/ pum;wcGef;


&vdkufonfqdkuwnf;u

uREkfyf\

&GHUaompdwfonf

(ya,m*q&mu

ajccsKyfvTwfvdkufaom pkef;ua0uJUodkU)aysmufjy,foGm;NyD; ajym&J? qdk&J?


BuHpnf&J jzpfvmvdrfhrnf xifygonf/ ,ckaomf pHa'0Dtay:a'gojzpf
avmufonfh tajccH&Smr&ojzifh a'gopdwf\ wif;rmaom taxmuftyHU
vnf;

r&yJ&Sd&um;

bmvkyf&rnfrod?

tawmfaysmhacGvsuf&Sd\/

tarBuD;tay: a'gopdwf wcsufwcsufay:vmjcif;rS wyg; pHa'0DESifh


ywfouf vufqkyfvufudkif bmrQr&Sdjcif;aMumifh pdwfvnf;rqdk;Edkif?
bmrQvnf;rBuHwwfawmhacs/ tysKdBuD;udk csOf;uyfrnfBuHaomfvnf; 4if;rSm
tarBuD;\ ]vl}jzpfaomaMumifh rdef;rBuD;ESifh qefUusifbuftvkyfrsKd;jzifh
uREkfyftm; tultnDay;vdrfhrnf r[kwfaMumif; odNyD;jzpfavonf/

202

zdawmif;cH&jcif;
rdcifwkdUum; 0ufvufodkUjyefoGm;MuavNyD/ rdcifrSm Zmwmwkdfufjcif;\
]ta[m}udkyif Mum;roGm;&acs/ rdbrsm;tm; ajymjy&efrSm uREkfyf\wm0ef
jzpfaecJUavNyD/ rnfuJUodkU ajym&ygrnfenf;/ uREkfyf\pdwfudk ppfvkdufaomf
vJG&jcif;aMumifh ESajrmrdjcif;xuf &Sufjcif;u ydkvsuf&Sd\/ t*Fvefjynf
tcsKdUvli,frsm;onf tvdkrusaom udpwck jzpfay:onfhtcg oabFmom;
tjzpf ESifhvdkufygoGm;NyD; wjynfwEdkifiHodkU vGifhMuonfqdk&m jrefrmjynf
]xkduJUodkU vkyfjzpfEdkifvQif aumif;avpG}[k atmufarhrd\/ uREkfyfonf
t&yfxJwGif rsufESmrazmfyJ tdrfxJukyfum tBuHxkwfvsufomae\/
waeUozcif\ q&mwql[l azmfjycJUbl;onfh yk*dKvfBuD;xHodkUcsOf;uyf
]pdwfajyvufaysmuf}pum;ajymvsuf&SdpOf

xdkyk*dKvfBuD;tm;

uREkfyfu

pHa'0DtaMumif;udk wpkHw&m pum;pyf[yfjcif; r&SdygyJvsuf ajymvdkuf


jcif;rSm]]rif;wkdUvufxufu w,fcufw,fuG,fh? pum;wvkH;udk wefzkd;rxm;
Mubl;? awmifvdkvdk ajrmufvkdvkd ,D;wD;,m;wm;eJU [dktpqJG? 'Dtpudkif?
aemufqkH;usawmh

rif;xufomwmr&vQif

rif;eJUay;pm;vkdufrSmyJ}}[k

vTwfueJ ajymvdkufav\/ uREkfyfrSm rsufESmrsm; xlyl&Sdef;zdef;oGm;\/


uREkfyfem;vnfjcif;um; wrsKd;? olxifonfum; wrsKd;jzpfae\/ uREkfyfu
ZmwmaMumifhxif&m

olurltarBuD;}qEmb,m}rsm;wdkif;

orD;uvnf;

oabmwl vdkufemvsuf&Sdonf[k xif\/ yk*dKvfBuD;um; ]vlyg;BuD;}


wa,mufjzpf olUtxif rSefcsifrSefEdkifonf[k uREkfyfpOF;pm;rd\/ rSefjcif;
rSm;jcif; tyxm; zcifudk,fu av;pm;aom (zcifonf tawmftwef
yk*Kd vfrsm;udkav;pm;rI enf;olwOD;jzpfonf/) q&morm; wOD;wa,mufu

203

uREkfyftay:

txifao;cH&jcif;

(t&l;vkyfcH&onfxifjcif;)twGuf

ajymrjyEdkifatmif &SufvSygonf/ yk*dKvfBuD; orD;ysKdrsm; &Sdjcif;twGuf


aMumifh om&SufvSonf/ uREkfyfuuJUodkU r[kwf&yg ZmwmaMumifhjzpf&
ygonf[k

ajz&Sif;ajymjy&efyif

tvdkr&SdawmhyJ

yk*dKvfBuD;udkOD;cs

aemufwaeUwGif 0ufvufodkU jyefoGm;ygawmhonf/


a&Tbdktvkyf&jcif;
0ufvufodkU

a&mufaomtcg

rdbrsm;tm;

uREkfyf\0rf;wGif;

]AvkHqef}vsuf&Sdaom tjcif;t&mudk zkH;zdum oifhavsmfatmifrQavmufom


ajymjyNyD;vQif a&TbdkNrdKUopfawm&kH; vc40dESifh pma&;tvkyfudk tqifoifh
0ifa&mufvkyfudkifygawmhonf/
uREkfyfonf

rEav;rS

pHa'0DtaMumif;udkvnf;

xGufvmcJUonfhaemufwGif

rpOf;pm;?

rnfolUtm;rQvnf;

pyfrajym? (uREkfyf\ae&yfa[mif;jzpf rdwfaqGa[mif;rsm;vnf; &SdaeMu


onfh)pHa'0D\t&yfokdUvnf;

roGm;yJ

vrf;jzwfvkdufonfrSm

uREkfyf\

yxrtdrfaxmifusonftxd jzpfygonf/ pHa'0DrSm uREkfyftdrfaxmifusaom


tcsdef tysKdBuD;tjzpf&Sdao;\/ uREkfyf\rSwfwrf;udk ae&macwausmf
vGm; pHa'0DtaMumif;udk tNyD;wkdifvufpowfvkdufygOD;rnf/
aqG;rdaom tjcif;t&mwck
1919 ckESpf rwfvwGif pHa'0DrSm tysKdBuD;b0ESifhyif rEav;NrdKU
uG,fvGefav&m xdktcsdefwGif uREkfyfrSm 'kwd,tdrfaxmifESifh ol&d,wdkufwGif
r*Zif;t,f'Dwmtvkyf

&SdaecJUavonf/

204

uG,fvGefaMumif;udkzcifxHrS

pm&aomtcg wu,fcspfBudKufcJUonfh rdef;uav;wa,mufjzpfonfESifhtnD


pdwfawmfawmfBuD;xdcdkufygonf/ trSefrSm tdrfaxmifrusyJ tysKdBuD;b0ESifh
uG,fvGefjcif;jzpf

ESajrm0rf;enf;aompdwfudk

vufcHrdjcif;jzpfyg\/

tdrfaxmifrjyKaom

]i,fcspf}twGufvGrf;qGwfjcif;rSm

(]wbD;vdrfh}yif

jzpfapOD;awmh) vGrf;paumif;onf[k uREkfyfem;vnfygonf/ pHa'0Donf


uREkfyftay: arwmwkHUjyefbl;jcif; &Sdr&Sd od&rnfh tcGifhta&;rSm wcgwnf;
]bkwfydwf}oGm;avNyDwum;[k rSwfcsufcsvkduf\/ okdU&mwGif odkUum;
r[kwfao;yJ aemufqufwJG owif;wckay:vm&jyefygao;onf/
jzpfaMumif;i,frS ukefpif
1920 jynfhESpf uREkfyfonf ol&d,wdkufrSxGufcJU& wwd,tBudrf
tdrfaxmifjyKjyef&m (,ckvuf&Sdtdrfaxmifyifjzpfonf/) uREkfyfwdkUvifr,m;
onf ZeD;\XmeDjzpfaom jrawmif&GmrS rdbrsm;&Sdaom refusnf;wkH&GmodkU
a&mufvmMu\/ uREkfyf\rdcifonf wwd,ZeD;udk jrifvQifjrifcsif;auseyf
onfhvuPm&Sday&m ZeD;uvnf; rdciftm;MuifemykH& wbufESifhwbuf
a&pufygMu[ef&Sdonf[k

uREkfyftuJcwfr\
d /

waeUo

Muifemaomtrlt&mESifh

ayGUcsDvkdufjcif;udkrdcifonf

rdciftm;

ESpfoufykH&\/

xdkUaemuf ZeD;r&SdcdkufwGif rdcifu ]]rpkd;udkawGU&wm rif;ac:wJU pHa'0Dudk


tvGrf;ajyvdkufwmuG,f}}[k ajym\/
]]bmaMumifhvJ tar}}
]]olwkdUESpfa,muf &kyfcsif; eJeJqifw,fuG,fh}}
]]&kyfcsif;qifwmuawmh xm;ygawmhav? pHa'0Dudk tvGrf;ajyw,fqdk
awmh taru vGrf;aevdkUvm;}}

205

]]vGrf;rdwmayghuG,fh?

'gxuf

rif;udkigrajymyJ

0Sufxm;cJUwJU

pum;wck&Sdw,fa[h? ckrSajymawmhr,f}}
]]pHa'0DtaMumif;vm; tar}}
]]at; [kwfw,f? [dkvGefcJUwJU &SpfESpfavmufwkef;u rif;iSufzsm;zsm;
ygavaum}}
]]yxrtdrfaxmif rvSrSL;eJUwkef;uvm; tar}}
]][kwfw,fav?

'Dwkef;u

rif;wkdUu

r*Fvmaps;em;rSm

aeMuw,fr[kwfvm;? igu0ufvufu rEav;udk vmcdkufrSm rifhpHa'0Du


ighwnf;tdrfudk vmNyD; idk&Smw,fuG,fh}} (wnf;tdrfrSmESr\tdrfjzpfonf)
]]bmawGrsm; ajymoGm;ao;ovJ tar}}
]][dkwkef;u

rif;zsm;wmudk

olMum;ygw,fwJU?

aq;&kHawmif

vmMunfhzdkUpdwful;ygw,fwJU? tazmf&Smr&vdkU roGm;jzpfbl;wJU}}


]]onfhjyifaum bmrsm;ajymao;ovJ tar}}
]]oluvJ

rifhtwkdif;yJ?

&Sufwwfw,f?

bmrSawmh

rajymbl;?

rsuf&nfawmufawmufuswmyJ? rifhESrudkawmh zufoGm;&Smao;w,f}}


]]'DtaMumif;awGudk bmaMumifh uRefawmfhudk rajymwmvJ tar}}
]]iguawmhajymcsifyg&JU?

olraocifu

ajymvdkufvQif

rif;u

udk;&dk;um;&m; vkyfukefrSmjrifvdkUrajymyJ zkH;xm;cJUwmyJ}}


]]jzpfcsif&m

jzpfayghtar&,f?

olUtarBuD;udk

*Gvkyfvkduf&vQif

uRefawmfauseyfwmaygh}}
]]igvJ BudKufwmyJ? 'gayr,fh rvSrSL;u &Sdao;wmudk;om;&,f? rif;u
vGwfvGwfvyfvyfqdkvQif [kwfom;aygh}}

206

&Sif;vif;csuf

txufyg tjcif;t&mrsm; jzpfay:vm&ykHrSm odkUwnf;/ 1910


jynfhESpf uREkfyfyxrtdrfaxmifus 1912 ckESpfwGif iSufzsm; tBuD;tus,f
zsm;av&m iSufzsm;aysmufaomtcgwGif uREkfy\
f pdwfonf aemufawmuf
awmufjzpfcJU\/ (tBuD;tus,f zsm;emolwkdUonf a&m*g aysmufaomtcg
wGif

xdkuJUodkU

uREkfyfpdwfaemuf

jzpfolrsm;vnf;
ykHum;

&Sdonf[k

uRekfyfMum;bl;\/)

qkd;qkd;&Gm;&Gm;r[kwf?

0wfopfpm;opfrsm;

0wfvrf;avQmufjcif;? avyef;jcif;? igvkyfvQif bmrqdkjzpfEdkifonf[k


txifBuD;rdjcif;wkdU jzpfavonf/ okdUjzpf uREkfyfonf tzsm;aysmuf
aq;&kHrS

qif;vmaomtcgwGif

t0wftpm;

trsKd;rsKd;

vJvS,f

a&TrsufrSefwyfum wkwfaumufESifh vrf;avQmuf\/ pHa'0DwkdU\tdrfa&SUudk


(olESifh vJGuwnf;u) a&SmifuGif;vmcJU&m xkdtcgurl pdwfazmufjyefonfh
tavsmuf t&SuftaMumuf r&SdawmhyJ wGifwGifBuD;vrf;avQmuf pHa'0DESifh
wcgw&H

rsufESmcsif;qdkif

awGU&aomtcgwGif

NyKh;

jycJUao;\/

tjyKtrl rsm;udk jrif&aom pHa'0Donf uREkfyf\pdwfazmufjyefjcif;udk


r&dyfrdonfESifh

wzefvm

ydk;jyefonfxifaomaMumifh

Muifempdwfjyefay:um rdcifxHodkU vmjcif;jzpfwef&macsonf/

207

ikyfaeaom

wa&;a&;ay:vmjcif;
uREkfyfonf

rdcif\pum;udk

Mum;&aomtcgwGifrS

pHa'0D\

oabmxm;ESifh ywfoufoHo, uif;&Sif;onfh tavsmuf atmufyg


tjzpftysufuav;rsm;onf
ywjrm;apwD

pdwfxJwGif

wa&;a&;ay:vmawmhonf/

bk&m;yJGwGif pHa'0DwdkUtkyfpku

Z&yfokdUtvsifa&mufESifh

xrif;pm;aecdkufwGif uREkyfwdkUvlpk a&mufvmMu uREkfyf\toHudkMum;&


onfESifh wNydKifeuf xrif;yJGwGiftarBuD;ESifh tysKdBuD;wkdU\ tMum;rS
uwfuwfowfowf acsmif;Munfh uREkfyfESifh rsufvkH;csif;wdkufqdkifrdjcif;?
yqpf0dkif; pHa'0Du a<uypf ]tpdwf}usjcif;udk uREkfyfu rjrifvdkuf&ojzifh
yef;uefxJokdUvufEdIfufvdkufrd&m qufvufypfrnf[k a<uudkEIdufaeaom
pHa'0D\vufudk qkyfudkifrdojzifh vlBuD;awGu &,fMuaomfvnf; pHa'0D
&Suf[efr&SdyJ cspfp&maumif;aom rsufESmxm;rsKd;ESifh uREkfyftm;NyKH;vsufMunfh
jcif;?

uREkfyfwkdU\

tdrfa&SUrS

pHa'0D

vrf;avQmufoGm;pOf

tdrfay:rS

qif;vmaom uREkfyfESifhrsufESmcsif;qdkif MunfhvdkufMu&m tkwfusKd;tkyfyJUrsm;


cif;xm;ojzifh ZvkH;Zck jzpfaeaom vrf;jzpfpHa'0D cvkwfwdkufrdjcif;?
pHa'0DwdkU\ tdrfa&SUodkU uREkfyfvrf;avQmufoGm;pOf pHa'0Donf xdef;ausmif;
vsuf&Sdaom

wluav;udk

ajrBuD;ay:wGif

csxm;,if;

ikHUvsuf&Sd&mrS

uREkfyfudkjrifonfESifh rsufvkH;csif;qkHrdMu&mwGif ol\qGJBudK;onf wluav;


\ qGJBudK;rS avmhuwfoD;ESifh NidoGm;ojzifh tawmfjzKwf,l&bl;jcif; paom
tjcif;t&mrsm;onf rsufpdxJwGif w0J0Jjyef ay:vmygawmhonf/ tjzpf
tysufrsm;onf

wckpDtaejzifh

t"dym,fxif&Sm;aumif;rS

jzpfaomfvnf;

tm;vkH;pkaygif;vdkufaom

208

tcgrlum;

xif&Sm;rnf
uREkfyftm;

cspfBudKufonf[k xifcJUjcif;onf txifBuD;jcif;r[kwf[k,lqEdkifMuayvdrfh


rnfxif\/

okdUESifhvnf;

uREkfyfonf

tjzpftysufuav;rsm;udk

jrKyfxm; rdcif\pum;udkMum;&aomtcgrS uREkfyf\ txifudktwnfjyK


aomtaejzifh azmfjyvdkufjcif;jzpfygonf/
tBuD;qkH;aom ]ql;} BuD;aygufjcif;
pHa'0DtaMumif;udk ae&mwGif Zmwfodrf;NyD;aemuf 1909 ckESpfwGif
pHa'0DudkvufavQmhvdkufonfh tcsdeftydkif;tjcm;odkUjyef aumuf&ayOD;rnf/
pHa'0Dtjzpftysufonf

uREkfyf\obm0wGif

tBuD;qkH;aom]ql;}BuD;

wacsmif;ay:aygufaponfjzpf vlom;udkcspfcifMuifemwwfonfh pdwfxm;


rsKd; tawmfBuD;avsmhenf; qkwf,kwfoGm;cJUygavNyD/ cspfcifaom rdwfaqG
wa,mufwavrQ Xme xdkXmeponfrsm;wGif BuKHawGU& tjyeftvSef
Muifemjcif;

&SdMuaomfvnf;

txifBuD;rI

r&SdawmhyJ

wudk,fwnf;

vlom;aomif;ajymif;

vltrsm;ESifh

ae&aomtjzpfudk

uwudk,fwnf;

aygif;oif;qufqHjcif;

ydkrdkESpfoufvmcJUavNyD/

aecsifwwfonfh

(Introvert Type)

taejzifhrlum;
xuf

e*dkuwnf;

]OmOf}uav;ygvmcJUonfh

txJwGif

txufyg tqifrajyrIESifh BuKHvdkuf&aom tcg

]vlawG[m tvum;ygyJ? wa,mufwnf; aejcif;u aumif;ygao;onf}[l


aomt,ltqonf wkd;wkd; jzpfay:vmNyD; omom oabmusvm\/
okdUjzpf a&TbdfkNrdKUopfawm&kH;pma&;vkyfpOf ,cifwacguf ta&;ydkif&kH;
vkyfudkifpOfuavmufrQ
ygawmhonf/

todtuRrf;

todrdwfaqG

r&SmawmhyJpmtkyfudkom

aygrsm;atmif

209

vkyfay;Edkifonfh

tazmfjyK
baxG;

ESpfa,mufwkdU\aetdrfokdUyif wacgufwavrQavmufom a&mufygawmh


onf/
BuD;yGm;csifpdwf ukefcrf;ykH
tu,f pHa'0Donf &mxl;&Sdaom vlwa,muf?okdUr[kwf ydkufqH&Sd
aoma,musfm;wa,mufESifh vufxyfonfqdkygu uREkfyfonf baxG;
ESpfa,mufxHokdU csOf;uyf vufvSrf;rSDoavmuf wwfEdkiforQ tjrifhqkH;
tqifhtwef; rdef;uav;wa,mufa,mufudk &Edkif&ef tm;usrcH *kPfwk
*kPfNydKifoabmrsKd;ESifh BudK;pm;aumif; BudK;pm;rdvdrfhrnfxifonf/ ,ckrSmrl
(olwkdUtqdktwdkif;)euwfcsif; rwdkufqdkif vGJMu&mwGif oludk,fwdkifrSm
vnf; tdrfaxmifjyKonf[k rMum;&aomaMumifh xdkuJUodkU BudK;pm;zdkUrvdkyJ
jzpfae\/

okdU&mwGif

uREkfyf\

pdwfxm;ESifhywfouf

BuD;pGmaom

ajymif;vJcsufwckjzpfay:vmcJUykHrSm ,cifurl igonf pHa'0Dudk olwyg;


om;r,m;xuf

atmufrusapyJ

qifjyifEdkifap&ef

&mxl;XmeE&

wkd;wufatmif BudK;pm;&rnf[laom pdwftBuHtpnfrsKd; &SdcJU&m ,ckrSmrlum;


BuD;yGm;wdk;wufa&;twGuf vkH;0owdr&oavmuf jzpfcJU&avNyD/ vlysKd
uav;b0 vScsifycsif? 0wfcsifpm;csifpdwfrsKd;vnf; uG,faysmufoavmuf
jzpfae\/ xkdpOfu a&TbdkNrdKUxJwGif zGifhonfh t&yfxD wckwGif uREkfyfonf
Zmwfxkyf okH;xkyfygonfh "mwfpufwck xDayguf&m (300davmufwef
aiGwefzkd;&SdaomacwfjzpfaomaMumifh awmfawmf 0,favmuf csrf;avmuf
onf/) 4if;"mwfpufudka&mif;NyD; t0wftpm;ESifh tokH;taqmifrsm; 0,frnf
[kpdwful;NyD;rS

pD;yGm;tajc,dkifojzifh

rEav;odkU

wzefajymif;a&GU

aexdkifvsuf&Sdonfh rdbrsm;xHokdU ydkUvdkufygonf/ onfrSm aiGa&;ESifh

210

ywfoufrdbrsm;twGuf uREkfyftrsm;qkH; pGefUpm;axmufyHUvdkuf& bl;jcif;


yif jzpfyg\/ (rdbrsm; ajymif;a&TUaexdkifMuaom &yfuGufrSm pHa'0DwdkU
ESifhtwlaeaom ,cif&yfuGuf r[kwf? rdcif\tpfr0rf;uJGwa,mufaeonfh
"m;wef;&yfuGufjzpf\/) uREkfyfonf rdbrsm;ESifh ESruav;nDuav;rsm;
tay:wGif Muifempdwf uif;rJUolwa,muf r[kwfaomfvnf; pHa'0DEsifh
vJG&onfwGif

vlUb0udk

awmfawmfBuD;

pdwfysufoGm;NyD;

bmudkrQ

*&krpdkufcsifawmhyJ rxDw&D jzpfvmcJUjcif;aMumifh 0w&m;ysufuGufrIrsm;vS


ygonf/ pHa'0DESifh taMumif;yg&vQif vlUb0udk auseyfNyD; ,ckxuf
0w&m;odaom

om;aumif;wa,mufjzpfvmvdrfhrnf[k

xifrdygonf/

(odkUaomf onfrSm txifrQomjzpfyg\/)


rdbrsm;\ tBuHtpnf
1910 jynfhESpf ESpfOD;avmufwGif rdcifonf uREkfyftwGuf tpDtpOf
wck

&Sdonfqdkum

tvkyfrS

EIwfxGufcJU&efrSmxm;ojzifh

rEav;okdU

a&mufvmcJU\/ rdcifwkdUum; "m;wef;&yfwGif tpfrawmfola&awmfcifav;\


wkduf aexdkifvsuf&SdMu\/ rdcifESifhBuD;awmfwkdU\ tpDtpOfum; dokdU
wnf;/

(uREkfyf\BuD;awmfrSm

tjrm;&SdcJU

4if;wkdUudk

a&eHacsmif;NrdKUwGif

a&eHwGif;tajrmuf

bDtdkpDukrPDokdUa&mif;csjcif;tm;jzifh

<u,f0ol

wa,mufjzpfvm\/) BuD;awmfonf tdrfa&SUrif;\ orD;awmf rif;orD;


wa,mufESifh nDtpfrt&if;wrQ csifcifvmcJUMu twlwuGaexkdifvsuf&Sd
&m 4if;wkdU\pdwful;rSm uREkfyftm; aqGawmfrsKd;awmf (rif;orD;uav;)
wa,mufESifh ay;pm;&ef? xdkUaemuf BuD;awmf\oli,fcsif; rif;orD;rSm
rif;aygufpdk;aygufjzpf jrefrmjynf twGif;0efcsKyfBuD;xHodkU csOf;uyfNyD;

211

uREkfyftm;NrdKUtkyfcefUzdkU awmif;cH&ef jzpfav&m (xdkacwf tBuHonf


pdwful;,Ofjcif; oufoufr[kwf? uREkfyfESifh ausmif;aebuf oli,fcsif;
wa,mufrSm

9wef;yif

ratmifyJ

enf;jzifh

NrdKUtkyfjzpfjcif;udk

jrifbl;ygonf/) BuD;awmfESifhrif;orD;onf uREkfyftm; 4if;tBuHtpnfudk


zdajymMu&m rdcifzcifwkdUuvnf; oabmwlMu\/ aemufqkH; uREkfyfu
]]Munfhyg&ap}}[k

ajymonfESifh

BuD;awmfESifhrif;orD;onf

uREkfyftm;

4if;tdrfay:odkU ac:oGm;Muav\/
uREkfyf\ 0goemwck
uREkfyf\pdwful;

rif;orD;[lonfrSm

tenf;qkH;

oem;urm;

&Sdvdrhfrnf [kxifxm;\/ xkduJUodkUum;rawGU&acs/ &kyftqif;udk xm;ygOD;/


zD;vdrf;jyifqifrIESifh ywfoufolUacwfESifhol a&SUqkH;rSajy;vsuf&Sdaom pHa'0D
tm; rsufpdusvmcJUaom uREkfyfrSm ]a'gif;wdarmif;wd}ESifh awmfovdk 0wfqif
xm;aom rdef;uav;udk jrif&aomtcg rnfodkUrQ rxdcdkufyJ&Sdae\/
tjcm;wcsufrSmvnf; uREkfyfudk,fuom cyf&dk;&dk;ESifh 0wfykHcyf&dk;&dk; &Sdae
onf/ rsufpdusawmh xdyfwef;rS uswwfcsifonfjzpf&m rdef;uav;uvnf;
uREkfyftay: pdwf0ifpm;onfh trlt&mrawGU&acs/ tu,f olUbufu
pdwf0ifpm;rIawGU&vQif uREkfyfbufuvnf; ajymif;vJjcif; &Sdaumif;&Sdayrnf/
pHa'0Dudk uREkfyfpJGcJUjcif;rSm tjcm;aomtaMumif;rsm;xuf uREkfyftay:
pdwf0ifpm;rI&Sdjcif;udk vGefyGJrSp tcgcyfodrf; xif&Sm;pGmazmfjyaomaMumifh
jzpf\/ rdef;uav;wa,mufonf rdk;ysHatmif vScsifvSap? uREkfyftay:
pdwf0ifpm;jcif;&Sdonfudk rawGU&vQif uREkfyfpJGrufvdrfhrnfr[kwfacs/ wzef
uREkfyftay: &dk;om;pGmpdwf0ifpm;jcif;&Sdonfudk uREkfyfawGU&aomtcgwGif

212

vnf; uREkfyfuwkHUjyef pdwf0ifpm;jcif;&Sdvmwwfygonf? onfum;


uREkfyf\toufwmwavQmufvkH;
rdef;rjzpfap?

vlBuD;jzpfap?

0goemaywnf;/

vli,fjzpfap

a,musfm;jzpfap?

uREkfyfonf

twdkif;yif

oabmxm;wwf\/ odkUjyK&rnf[k wrifwum tpDtpOfa&;qJGxm;jcif;


r[kwf? uRekfyf\yifudk,fobm0

(Spontaneous Reaction)

jzpfygonf/

uREkfyftay: pdwf0ifpm;ykHr&aom rdef;uav;wa,muftm; cspfBudKufvm


atmifvlysKdvSnfhzdkUaomfvnf;aumif;?

pdwfr0ifpm;aom

wa,mufxHrS

rsufESmcsKdaoG;zdkUaomfvnf;aumif;

wpkHwck&vdkonfESifh

vlBuD;wOD;

vkyfvnf;rvkyfcJU? b,fawmhrSvnf; vkyfvdrfhrnfr[kwfacs/ onfrSm


rme[kac:MuvQif rdcifxHrStarGqufcH&jcif;jzpf bmrSr&csifvnf;&Sdap?
twGufaMumifh 0rf;enf;vdrfhrnf r[kwfacs/ BuD;awmfESifh rif;orD;onf
uREkfyfESifh rif;orD;av;\tuJudk &dyfrdMu tjcm;wa,mufESifh prf;MunfhMu
ao;\/ wa,mufrSm ydk;ukefonfjzpf oem;urm;&Sdyg\/ okdU&mwGif
pHa'0D\ &kyf&nfudkrrSDyJvsuf rdk;atmufokdU avQmh rMunfhwwfonfh rme
rsKd; &Sdjcif;udk uREkfyf&dyfrdonfESifh aemufqkwfvdkufygawmhonf/ BuD;awmfurl
uRekfyf\

rdciftm;

]]rifhom;uolU[muvJGvQif

zGJeJUqefuGJxif

yg&JU

nDr&,f}} [k ajymbl;avonf/
txifBuD;cH&jcif;
1910 jynfhESpf ESpfvnfavmufwGif uREkfyfonf v,f,mpdkufysKd;a&;
rif;BuD;&kH;wGif vc 50d? 5d? 75d pma&;tvkyfudk &&Sd\/ &kH;rSm rEav;NrdKU
tjcm;om&kH;rsm;ESifhrwlyJ 9 wef;atmifaompma&;trsm;qkH;&Sdaom &kH;jzpf
t*Fvdyfpmynm tqifhtwef;jrifhrm;aom vlrsm;csnf;awGU&\/ tjcm;&kH;BuD;

213

rsm;rS

pma&;rsm;onf

]atmufqdkuf}&MuaomaMumifh

tpdk;&vcudk

avQmhxm;[efwlay&m &kH;rlum; uREkfyfonf vpmti,fqkH;jzpf 300d


txd&aompma&;BuD;rsm;yif &Sdavonf/ &kH;BuD;rSm a&Tbdk&kH;rsm;uJUokdU
t*Fvdyfpm rawmufwacguf a&;wwf&kHruyJ awmfawmfom;om;em;em;
a&;wwfonfh pma&;rsm;&SdMu t*Fvdyfpm 0goemygaom uREkfyftzdkU
pdwf0ifpm;rI&SdvSonf/

uREkfyfrSmvufESdyfpufpma&;uav;wa,mufrQom

jzpfaomfvnf; tvGefzwf&cufaom tdkifpDtufpft&m&SdBuD;rsm;\ ]aomh}


vufa&;udkzwfEdkif

rSefuefpGm

rMumrDemrnfuav;xGufvm\/

pufESdyful;,lEdkifjcif;
waeUo

twGufaMumifh

xDeHygwfrsm;taMumif;udk

&kH;tkyfESifhwuG pma&;tm;vkH;0dkif;zGJUum aqG;aEG;vsuf&SdMupOf (xdkacwf


&efukefaMu;eef;xD&Sdonf/) t*Fvdyfujym; &kH;tkyfpma&;BuD;u ]]111111
(wpfajcmufvkH;) odkUr[kwf 222222 (ESpfajcmufvkH;)rSp *Pef;xyfaom
xDvufrSwfrsKd;onf tjcm;aomeHygwfrsm;xuf aygufzkdUcJ,Of;onf}}[kajym
&m uREkfyfu ]]twlwlyifjzpfonf}}[k ajym\/ tjcm;pma&;rsm;vnf; 0if
rpGufMuyJ em;axmifvsuf &Sd\/ &kH;tkyfuqifajcqifvuf taMumif;jy
uREkfyfuvnf;

(Law of Probability)

jzpfwef&maom vuPmOya'

pnf;urf;t& wGufjy\/ aemufqkH; uREkfyfu EIwfjzifhajym&jcif;udk


tm;r&onfESifh t*Fvdyfvdkpmjzifh a&;om;wifjy\/ &kH;om;tm;vkH;onf
uREkfyf\ ajzvTmudk0dkif;0ef; em;axmifMu&m tawmfauseyfMu &kH;tkyfudk,f
wdkifuvnf; ]] Theory pmvdkawmh [kwfonf? vufawGUawmh wrsKd;jzpf
onf}}[kajymjyef\/

wGif

uREkfyfu

]]udprsKd;

pmvdk[kwfvQif

vufawGU vnf; rSef&rnf}}[k xyfqifhwifjyjyef&m pm;a&;tm;vkH;auseyfMu


&kH;tkyfudk,fwdkifvnf; t&IH;ay;oGm;onf/ wGif&kH;tkyfESifhwuG &kH;om;tm;
vkH;onf uREkfyf\A[kokwudkvnf;aumif;? usKd;aMumif;qifjcifwwfaom

214

OmPfudkvnf;aumif;? t*Fvdyfvdkta&;tom;udkvnf;aumif;? txifBuD;


oGm;Mu\/ &kH;om;rsm;onf a&Tbdk&kH;om;rsm;xuf t&m&mwGif tqifh
twef; jrifhMuygayonf[k uREkfyfauseyfrdygonf/ wESpfcefUMumaom vc
60d? 5d? 80d &aom pma&;ae&m vpfvyf (&kH;tkyf\ axmufcHcsuft&)
uREkfyftm; cefUxm;av&m waeUo ,cifpma&;vkyfoGm;cJUonfh trSm;wck
rSm uREkfyftay:odkU trIywf rif;BuD;\ xkacsvTmawmif;jcif;cH&\/
uRekfyfonf uREkfyfvufxuf trSm;r[kwfyJ trSm;a[mif;wckjzpfjcif;udk
a&vnf&Sif;vif;pGm xkacsvTma&; wifvdkuf&m rif;BuD;u ]auseyfzG,fa&;
xm;aomxkacs csufjzpfonf}[k rSwfcsuf csvdkufavonf/ aemufrsm;
rMumrD

&kH;tkyfBuD;u

oabmusoGm;w,f?

]]a[h

azodef;

BudK;pm;vkyf?

rif;

rif;udkrif;BuD;u

awmfawmf

wufvrf;&Sdw,f}}[kac:

ajymygayonf/
vlysKdBuD;jzpfxdkufygvsuf
uREkfyf\cspfa&;jyemudk jyefajymif;qifjcifvkduf&mwGif uREkfyfonf
pHa'0Dudk cspfBudKufjcif;ESifh wlnDaom arwmrsKd;&sdonfh rdef;uav;udkrS
vufxyf,lrnfqdkygu woufwGif vlysKdBuD;tjzpfESifhyif b0wkH;zdkU
&Sdayvdrfhrnf/ taMumif;ygcJUonfh tdrfaxmif okH;qufvkH;tm;vnf;aumif;?
taMumif;rygonfh tcsKdU rdef;rrsm;tm;vnf;aumif; pHa'0Dudk cspfBudKufcJU
jcif;ESifh wlnDaom arwmrsKd;rlum; woufwmwGif wOD;wa,mufrQ rBuKHcJU
bl;ay/ tjcm; rdef;rrsm;udkrl udk,fvkH;udk,fayguf oabmusjcif;? udk,f[ef
trlt&mudkBudKufjcif;?
pHa'0Dudkrl

ajymykHqdkykHudk

(tjcm;aom

ESpfoufjcif;

ponfjzifh&SdcJUbl;&m

udk,ft*Fgtpdwftydkif;rsm;vnf;

215

vlcsD;rGrf;cH&

apumrl)

rsufvkH;oufoufudkom

uRekfyftxl;ESpfoufcJU\/

yxr

tdrfaxmif\ rsufvkH;rsm;rSm pifppftm;jzifh pHa'0D\ rsufvkH;rsm;xuf


vSyg\/ uREkfyfvnf;odyg\/ okdU&mwGif pHa'0D\MunfhykH Munfhenf;rsKd;
r[kwfaomaMumifh pGJruf&mrrDEdkifyg/ pHa'0Dudk wudk,fvkH;r&vQif aeap
ol\rsufvkH;ESpfvkH;udk
xnfhxm;NyD;

t&Sifvdkuf&xm;

Munfhcsifaomtcg

rSefaowmuav;xJwGif

Munfhae&rnfqdkygu

woufvkH;

tdrfaxmifrjyKyJ aeEdkifvdrfhrnf[k xifrdygonf/ rQavmufpJGrufvQif


tb,faMumifh

pHa'0DtdrfaxmifrjyKrD

rdrdu

r,m;,l&ygoenf;[k

ar;zG,f&m&Sd\/ pHa'0DrSm olUacwfwGif pyfol[yfol owif;rsm;onf


uREkfyfxHodkUem;rqHUatmif a&mufvsuf&SdaomaMumifh uREkfyf tawG;wck
jzpfay:vm\/ tu,f olvif,lNyD; igr,m;r,lao;vQif ]zdk;usef&pf}
[kac:Muvdrfhrnfqdkum tdrfaxmifzuf&SmzdkU tavmokH;q,ftBuHjzpfvm
ygawmhonf/ tcsKdUvlrsm;um; udpr&Sd? uREkfyfrSmrl ESpfBudrfwdkifwdkif &yfod
&Gmod

ausmfMum;NyD;rS

vGJacsmfjcif;jzpfaomaMumifh

]apmifharQmfwkef;

&Sdao;onf}[k t&yfxJu ajymMurnfudk aorwwf&Sufrdygawmhonf/


yxr tdrfaxmif
okdUaomtajctaewGif uREkfyfonf uREkfyfwdkU&kH;rS pma&;uav;
wa,mufESifh pum;pyfrdMu ajrwdkif;ausmif;q&mBuD;\ orD;ESpfa,muf
tdrfodkU tvnfvdkufoGm;\/ orD;ti,frvSrSL;rSm rsufckef;rsufvkH;vSol
wa,mufjzpf pHa'0D\pGJrufjcif;rsKd; r[kwfapumrl awmfavmufNyD[k
oabmus\/

uREkfyftdrfaxmifzuf&Smjcif;rSm

pHa'0Dvifr,lrD OD;atmifr,m;,lrnfqkdum

216

]tavmokH;q,f}&SdvS\/
aemufrS

vlvkdufouJUokdU

tajy;tvTm;pdwful;awmh\/ ae&mrl pHa'0Dudk &GHUjcif;rsKd; vkH;0r&SdawmhyJ


&J&JBuD;pum;qdk

jrefjrefBuD;pDrHvdkuf&m

&ufydkif;rQtwGif;avmufyif

vufxyfNyD;pD;oGm;cJUavNyD/ xdkpOfurl pHa'0Dvifr&rD tdrfaxmifjyK&jcif;


onfyif ]atmifNyD atmifNyD}[k pdwfxJu a<u;aMumfrdygao;onf/ (tu,f
aemufydkif;wGif od&onfhtwdkif; pHa'0D\arwmudk pdwfcs& zGifh[0efcHaom
pum;wcGef; &&Sdxm;cJUygrlum; uREkfyfonfaoonftxd apmifhqdkif;aecJU
vdrfhrnf

xifrdygonf/

pHa'0DrSm

29

ESpft&G,fwGif

uG,fvGef

uREkfyfrSmtouf 30 rQ&SdygavNyD/)
&mxl;wufjcif;
xdktawmtwGif; uRekfyfrSm &mxl;wkd;wufvsuf&Sdyg\/ tu,f
pHa'0DonfxdktcsdefwGif tdrfaxmifjyKNyD;jzpfcJUygrl uREkfyfonf tvkyfwGif
olvdk

igvdkBuD;yGm;csifaompdwfrsKd;&Sd

0D&d,pdkufvdrfhrnfxif\/

,ckrSm

uRekfyfrSmaemufqHwiifiifjzpfvsuf&Sd\/
aumif;aom

olwkdUpHkwGJxufomatmifqdkum
pHa'0Donf
&kH;wGif

tysKdBuD;yif&Sdao;
awmfawmf

pm;a&;uav;wa,mufjzpfaeygvsuf

tpte

olwyg;enf;wl

rBudK;pm;yJ 0wfaus0wfukefrQavmufom tvkyfvkyfvsuf&S\


d / rif;BuD;url
uRekfyfudktawmftxifBuD;
uREkfyftm;

tjcm;pm;a&;wa,muftay:okdU

ol\awmvdkufpma&;cefUvdkuf\/

vcrSm

ausmfum

75dusyf-5dusyf-

100dusyfrQom jzpfaomfvnf; c&D;p&dwf 100dausmf&avonf/ rif;BuD;onf


v,f,mpdkufysKd;a&;Xmeudk vnf;aumif;? or0g,rXmeudk vnf;aumif;?
vufrIynmXmeudkvnf;aumif; okH;Xmeudkif& Xmewckwckonf jrefrm
wjynfvkH;twGuf jzpf&um;e,fvSnfhvkduf&onfrSm em;&awmhonf r&Sdacs/

217

wvwGif 27 &ufrQ e,fvSnfh& 3&ufcefUrQom rEav;NrdKUaecGifh


&&Sdygawmhonf/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyftwGuf c&D;p&dwf100dausmf&jcif;
jzpf&m vcESifh aygif;vdkufvQif 200dcefU&&Sd\/ onfrSm yxrurmppf
rwdkifrdujzpf

,ckaiG100d

ausmfruokH;avmufpJGavmufay

onf/

uREkfyf\toufrSm 22ESpfrQom&Sdao; awmfawmf[efonf[k qdkEdkifavmuf


ygonf/
&efukefodkUyxrtacguf
rif;BuD;\

awmvdkufpma&;b0wGif

uREkfyfonf

jrefrmjynf

rD;&xm;vrf;wavQmufESifh oabFmvrf;wavQmufvkH;wGif ra&mufbl;aom


NrdKU[lr&Sd? a'oE&A[kokw trsm;BuD;&cJUyg\/ or0g,rtoif;udpESifh
aomfvnf;aumif;?

v,f,mpdkufysKd;a&;udpESifhaomfvnf;aumif;?

ynma&;udpESifhaomfvn;faumif;

wckr[kwfwck?

vufrI

wae&mr[kwf

wae&mokdU tNrJoGm;ae&onfhjyif &efukefokdUvnf; vwdkif;a&muf&onfu


rsm;\/ uREkfyfrSm xdktcsdefu &efukefNrdKUokdU aumif;aumif;a&mufbl;ol
r[kwfao;onfESifh &efukefNrdKUESifhwuG NrdKUolNrdKUom;rsm;tm; txifBuD;cJUykH
udk

azmfjy&ygOD;rnf/

*sLbvDa[mvf&kHBuD;
vufrIynmjyyJGBuD;

1912

ckESpf?

azazmf0g&DvwGif

&efukefNrdKU

uREkfyfwdkU\vufrIynmXmeu BuD;rSL;usif;yonfh
jyKvkyf&mwGif

rif;BuD;ESifhuREkfyfonf

cyfapmapm

BudKwifqif;oGm;Murif;BuD;u yJcl;uvyfwnf;&m uREkfyfvnf; olESifhtwl


wnf;&\/

(twlqdkaomfvnf;

tapcHrsm;ESifh

tdyf&jcif;jzpfonf/)

wacgufrSm uREkfyftzkdU&m yxrtacgufjzpf yuwdawmom;wa,muf


ESifh

bmrQrjcm;?

tvGefwGefUqkwfvsuf&Sd\/

218

(awmvkdufpma&;ae&mrSm

pma&;BuD; udkjrpf\ae&mjzpf udkjrpfcGifh,loGm;aomaMumifh uREkfyfwuf


vkyf&jcif;jzpf&m

udkjrpfvnf;

uREkfyfudk

vmtultnDay;ayonf/)

ra&mufbl;ojzifh &GHUaMumufvsuf&Sdaom &efukefNrdKUBuD;wGif *sLbvDa[mvf&kH


BuD;

EdkifiHvkH;qdkif&m

jyyJGBuD;wckudk

uREkfyfwa,mufwnf;

(rif;BuD;vufatmuf) OD;pD;vkyfudkif&rnfqdkvQif xGufajy;rdvdrfhrnfxif\/


udkjrpfu ]]rvefUeJUaemfudk,fhvl? rodwm&Sd usKyfudkar;? &J&Jomvkyf}}[k
cPcPtm;ay;&Sm\/ uREkfyfum; pma&;zdkUqdkvQif raMumuf? Am[D&tvkyf
rsKd;rlum; 0goemrygaomaMumifh bmrqdk cufonfcsnf;xifrd\/ rnfrQyif
tm;ay;&Smaomfvnf; uREkfyfum; vefUrqkH;atmif jzpfaeygawmhonf/
wu,fawmfaom vlwa,muf
jyyJGzGifhaomaeU vmvdkufMuonfh t&m&SdBuD;awG? rsufESmjzLukrPD
olaX;BuD;awG?

tcsKdUvnf;xD;wnf;?

a[mvfBuD;wckvkH;

jynfhoGm;\/

xdkpOfu

tawmftwefzwfbl;NyDjzpfaomfvnf;
Rights

of

Man

trsm;tm;jzifh

pkHwGJponfjzifh

uREkfyfrSm t*Fvdyf0wKrsm;

aomrwfpfydef;\

ac:rsufpdzGifhay;onfh

vlUtcGifhta&;

pmtkyfa[mif;BuD;rsKd;udk

rzwf&bl;ao;onf jzpfaomaMumifh t*FvdyfvlrsKd;udk tvkH;pkHMunfndK


tdkifpDtufpft&m&SdBuD;

awGudk

wpkwa0;wnf;jrif&aom

jyyJGwGif

4if;wdkUtm;vkH;udk tvGefnGwf aompdwfjzpfay:vsuf&Sd\/ ]w,fBuD;us,fyg


aywum;?

tifrwefU

vltzdk;wefBuD;awGxJwGif

iga&mufae&acsonf

wum;}tp&Sdaom pdwful;rsm; jzpfay:vsuf&Sd\/ xkdtxJwGifrif;BuD;uawmf


a':jrar

(Mrs Hla Aung)

uvnf; vufa&G;pOf tysKdacsmwodkufESifh

*sLbvDa[mvf0if;BuD;xJwGif rkd;umwJBuD; wnfaqmufvsuf AkdvfBuD;rsm;

219

tm; vufzuf&nf a&mif;vsuf&Sd&m (ausmif; tvSLaiGtwGufjzpfonf/)


t0wftpm;qifwljzifh pwdkifusus 0wfqifxm; onfh 4if;tysKdacsmrsm;u
AdkvfBuD;ESifh AdkvfrBuD;rsm;okdU csOf;uyfum t*Fvdyfvdk w&Twf&Twfajymvsuf
rkd;umwJodkUwGJxkwfoGm;Mujcif;rsm;onf vnf; uREkfyf\rsufpd tvGefcefU
x,f Munfhaumif;vSonf/ Armrdef;rawG t*Fvdyfvdkvnfvnfywfywf
ajymwwfjcif;udk rawGU&bl;ao;onfh uREkfyf(rEav;awmom;wa,muf)
tzkdU&m tvGefBuD;us,fonfxif wtHUwMojzpfrdygawmhonf/ (rEav;
awmom;qdkaomaMumifh
uREkfyfrSm

xdkpOfu

rEa v;om;

rdrdudk,fudk

rsm;u

tjypfrqdkMuygukefvifh?

wu,fhawm

om;wa,muftaejzifh

jrifvsuf&SdaomaMumifh jzpfygonf/ zsif;onf[k qdkcsifqdk? ]um;}jcif;awmh


r[kwf&yg/)

udkjrpfrlum;

&efukefaumvdyf

tJUzfat

uREkfyfxuf

6ESpfcefUBuD;

oifcJUbl;onfh

onfhjyif

vlv,fBuD;wa,muf

jzpfaomaMumifh ol\trlt&mudk uREkfyftwkcdk; rukefEdkifatmif &Sdygawmh


onf/

(udkjrpfrSm

wef;wlxm;xdkufonfh

ausmif;

uRekfyfawGUcJUbl;onfh

vlwa,mufjzpf&m

udkxGef;vSESifh

NrdKUtkyfpmar;yJGatmif

ta&;ydkiftxdjzpfNyD;rS ppfrjzpfrD uG,fvGefoGm;&Smonf/ NAdwdoQ tpdk;&vuf


xuf

ta&;ydkif[lonfrSm

tawmftwefESifh

wu,fawmfaomvlpm;rsKd;omjzpfEdkifonf/

jzpfEdkifonfr[kwf?

nmwwfvQif

jzpfEdkifonf[k

tcsKdUu qkdayvdrfhrnf/ odkUaomf AkdvfBudKufatmif nm&kHESifhrNyD;ao;?


wu,fvnf; awmfrS jzpfEdkifygonf/ &Sdckd;&kHESifh jzpfEdkifvQif ta&;ydkifBuD;awG
trsm;BuD;jzpfukefMuayvdrfhrnf/

udkjrpfonf

uREkfyf\ta&;tom;udk

oabmusonfESifh tpte&Sdol wa,muf[k,lqum AkdvfBudKufatmif


rnfodkUvkyf&rnf[k uREkfyftm; oifjyayonf/ okdU&mwGif 4if;buf
tpGrf;tpr&Sdjcif;udk

odjrifonfh

220

vuPmESifh

]]cifAsm;uawmh

&dk;&dk;vrf;twkdif;vkdufygav?

BudK;pm;vQifawmh

BuD;yGm;ygw,f}}[k

NyKH;&,fum ajymbl;&Smonf/)
yxrtBudrf pdwfysufrdjcif;
uREkfyfonf

t*Fvdyft&m&Sd

tdkifpDtufpfrsm;tay:

txifBuD;

MunfndKbl;jcif;udk txufwGifazmfjycJU&m yxrtBudrf rausrcsrf; jzpfcJU&


bl;jcif;udk wifjy&ayrnf/ uREkfyf\Adkvfrpwm uavwifwnf;qdk aom
yJcl;uvyf uvyfrif;om;{nfhonfrsm;wnf;cdk&eftwGuf taqmufttkH
oD;oefU&Sdav&m {nfhonfAkdvfBuD;rsm;\ tdyfcef;rS a&csKd;cef;odkUoGm;aom
vrf;Mum;uav;wGif

uRekfyfESifhtapcHrsm;

tdyfMu&\/

weHeuf

AkdvfBuD;wa,mufonf tdyf&mrS apmapmBuD;x a&csKd;cef;odkU oGm;&mwGif


vrf;Mum;&Sdaom uRekfyf\tdyf&mESifhacgif;tkH;rsm;udk ajcaxmufESifh wrif
cwfoGm;\/

tjcm;AdkvfBuD;rsm;onf

tapcHrygMuyJ

uRekfyf\rif;BuD;

wa,mufonfomvQif uREkfyfESifh csmy&mpDrsm;udk vrf;Mum;uav;xJ


tdyfapjcif;jzpf&m xdkt&m&Sdonf uREkfyfwdkUudk &Iyfonf[kxifaomaMumifh
aomfvnf;aumif;? okdUwnf;r[kwf uREkfyfwkdU\ rif;BuD;ESifh roifhjrwf
aomaMumifhaomf vnf;aumif;? jzpfaumif;jzpfayvdrfh rnf/ rnfodkUyifjzpfap
uREkfyfum;

tcsnf;ESD;oufouf

Adkvft&m&Sdrsm;ay:wGif

apmfum;jcif;jzpfonf

txifBuD;rI

taMumif;udkrif;BuD;tm;

[k,lqonfESifh

wxpfavsmhqif;oGm;

wdkifrnfBuHygao;\/

cJUygavNyD/

okdUaomfrif;BuD;u

ta&;,lvQifvnf; ,lrnf/ r,lyJaevQifvnf; aernf/ ta&;,lcJUvQif


AkdfvfESpfa,muf&efjzpfMurnf/

(rpwmuavwifum;

Akdvfcsif;&efjzpfzdkU

OD;rav;ol wa,muf jzpfaMumif;udk aemifwGifod&onf/) ta&;r,lyJ

221

aevQifvnf; uREkfyf\pdwf omxdcdkufrnf/ xdkUaMumifh ta&;,lraumif;?


r,lraumif;

jzpfonfqdkum

taMumif;udk

rwdkifyJ

udkjrpftm;ajymjy&m

xm;vkdufygawmh
]]olwkdUxJu

onf/

wcsKdUaumifawG

raumif;bl;Asm? okdUaomf eJawmh eJygw,f}}[k jyefajymavonf/


toGifwlcsif; awGU&ykH
xdkuJUodkU

0ifaiGuav;awmfawmfaumif;vsuf&Sdaom

tcsdefwGif

uRekfyf\ cRwf,Gif;csufuav;rsm;onf OD;acgif;jyL xGufvmMuavNyD/


pHa'0DESifh taMumif;ygcJUygrlum; uREkfyfonf vcESifhpm; c&D;p&dwfudk
udk,fhom;r,m; vSyatmifqdkum uspfuspfygatmif xkyfNyD; pkxm;onf
jzpfap? okdUwnf;r[kwf olUvuf0,fokdU tyfum pkaqmif;xm;onfjzpfap
jyKvkyfvdrfhrnfxif\/ ,ckaomfaiGuav;&TifvmonfwGif aysmfaysmfuav;
aecsifwwfaom 0goem\zsufqD;jcif;udk cH&avawmhonf/ &kH;okdUa&muf
cgpu udkcifarmifwifhtrnf&Sd pma&;wam,mufESifh uREkfyfonf jrifvQifjrif
csif; cifrifMu\/taysmfbufwGif tcsdefjzKef;cJUjcif;aMumifh pmar;yGJratmifcJU
yJ

aemufqkH;wGif

&kH;pma&;tjzpfESifh

0ifa&muftrIxrf;&avonf/

uREkfyfawGUbl;orQaom ]bdvyfjyef}rsm;teufwGif vlonf bdvyf\aysmf


p&mtaumif;jcif;udk tusteqkH; ajymjywwfolwa,mufjzpf\/ bdvyfrS
jyefa&mufonfrSm okH;av;ESpf&SdNyDjzpfaomfvnf; ,refaeUurS jyefa&muf
vmonfhES,f vef'efNrdKUBuD; olawGUjrifcJU&ykHrsm;taMumif;udk uGif;uGif;
uGufuGuf jrifvmatmif o&kyfygyg ajymjywwfoljzpf\/ uREkfyfuvnf;
vef'efNrdKUBuD;\t&IyfawmfykH0wKBuD;rsm;udk zwfxm;oljzpf&m olajymjyaom
taMumif;t&mrsm;udk

tjynfht0axmufay;Edkifay&um;

222

olESifhuREkfyfrSm

wa,mufESifhwa,muf

tjyeftvSef

txifBuD;

waeUwjcm;wkd;

cifrifvmMuavawmhonf/ pdwfrBuHUcdkifykH? aysmfaysmfaecsifwwfykHcsif;vnf;


wlnDMuonfjzpfaomaMumifh

uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm

woufywfvkH;

cifrif&if;ESD;aom rdwfaqGtjzpfodkU a&mufvmMuavawmhonf/


]pJG}wwfaom 0goem
waeUo udkcifarmifwifhonf uREkfyftm; bdvd,ufckHwckHodkU acLoGm;
tjcm;vlwa,mufESifhupm;jy&m

pkHcsifaom

0goem&Sdonfh

uREkfyfonf

tvGefw&m pdwf0ifpm;pGmESifhapmifhMunfhvsuf&Sd\/ olwkdUupm;NyD;Muaom


tcg uREkfyfonf usLwHudkaumufudkif abmvkH;rsm;udk xkd;Munfh\/
tvGeft&omawGUvSonf/ xdkUaemuf udkcifarmifwifhtm; oifjyay;ap
bdvd,ufxdk;awmh&m

waeUwjcm;0goemBuD;vmawmh\/

wwfEdkifvQif

upm;csif\/ okdU&mwGif xdkpOfurl uREkfyf\vcrSm 50drQom &ao;onfESifh


wem&DvQif

wusyfay;&aom

upm;enf;rsKd;

wcgw&HrQavmufom

upm;Edkif\/ rif;BuD;\ awmvdkufpma&;jzpfvmaomtcgrl wvvQif


0ifaiG200dcefU &&SdvmonfjzpfaomaMumifh bdvd,ufckHwGif tcsdeftwef
MumBuD;

jzKef;EdkifcJUavNyD/

NrdKUBuD;rsm;
uREkfyfrSm

rif;BuD;ESifh

bdvd,ufckH&SmNyD;

e,fvSnfh&mwGif

tm;vyfoavmuf

tm;upm;tvkyfrsKd;jzpfap?

a&mufav&m

upm;ygawmhonf/

avmif;upm;tvkyfrsKd;jzpfap

tavhtusifhrvkyfyJ aeawmhrSaeap tavhtxvkyfvdkufonfESifh wNydKifeuf


]pJG}

wwfaom

tusifhqdk;&Sd\/

bdvd,ufponfh

tm;upm;tvkyf

rsKd;vnf;aumif;? bm*sm? pE&m;? apmif; paom twD;trIwfrsKd;vnf;


aumif;?

tpjyKvkdufvQif

]pJG}wwfaomaMumifh

223

tjcm;vlrsm;xuf

wwfvG,f\/ okH;vavmuf usifhvkdufvQif wESpform;avmuf wwfvm\/


okdU&mwGif tcReftrGefjzpfvmzdkUum; Zmwmyg[efrwlacs/ tcsKdUu uRekfyf\
wwfvG,fjcif;aMumifh

txifBuD;wwfMu\/

bmrQr[kwfvSjcif;udk

awGUMu&onf/

okdU&mwGifa&SUavQmufawmh

bdvd,uf

uREkfyfpJGvkdufykHudk

azmfjy&aomf vlESpfa,mufxdkifaeMujcif;udk jrif&onfhtcg uREkfyf\ae&mrS


]u,feif}

(Cannon)

xkd;prf;awmh\/ tdyf&mxJ yufvufvSeftdyfpOf

jcifaxmifudk bdvd,ufckHozG,fxm;NyD; ]u,feif}? ]tif;aemhfzf}? ]ayghwf}


ponfjzifh pdwful;ESifh xkd;upm;awmhonf/ xkdpOfurl bdvd,ufxkd;jcif;
uJUodkU pdwf0ifpm;zkdUaumif; aysmfp&maumif;aomtvkyfonf urmavmu
BuD;wGif

b,frSmrSr&SdacsNyDwum;[k

atmufarhrdonf/

t*Fvefjynf

ajrydkif&SifolaX;BuD;rsm;onf rdrdwdkU\aetdrf bdvd,ufcef;[k oD;oefU


xm;NyD; bdvd,ufckHwGif rdrd\aetdrfokdU tvnfvmaom {nfhonfrsm;ESifh
upm;Muonf[k zwf&bl;&m vlrsKd;uJUokdU aysmf&aom vlrsKd;onf
vlUjynf r&SdEdkifNyD[l oGm;&nfuscJUrdbl;ygonf/ odkUESifh uREkfyfonf
e,fvSnfhpOfvnf;aumif;?

rEav;okdUjyefa&mufaomtcgvnf;aumif;

bdvd,ufckHwGif wwfEdkiforQ tcsdef&oavmuf upm;ygavawmhonf/


r,m;&ykHta&;BuD;jcif;
uREkfyf\rdwfaqG udkcifarmifwifhESifh uREkfyfrSm bdvd,uf0goemtdk;csif;
wl\/ ol\0ifaiGrSm (uREkfyfuJUodkU c&D;p&dwfr&aomaMumifh) rrsm;vSaomf
vnf;

ol\rdba&m?

a,murBuD;uyg

0dkif;0ef;axmufyHUMuonfESifh

uRekfyfuJUodkUyif okH;EdkifjzKef;Edkifolwa,mufjzpf\/ okdU&mwGif jcm;em;csuf


wck&SdonfrSm

olonf

]pdwfwdkif;us}rdef;rwa,mufudk

224

&&Sdxm;oljzpf

olUtdrfrSwyg; tjcm;ae&mwGif tenf;qkH;tcsdefjzKef;\/ bdvd,ufckHokdU


wcgw&HwGifomvm

wem&DcefUESifhjyefoGm;avh&sd\/

uREkfyfvnf;

pHa'0DESifhqdkvQif olUtwdkif; jyKvdrfhrnfxif\/ ,ckaomf (uREkfyf\ZeD;


tjypfr&Sdaomfvnf;) pHa'0DuJUodkU vIdufvIdufvSJvSJBuD; r[kwfvSaomaMumifh
aiG&TifonfqdkvQifyif

bdvd,ufckHrsm;

tvGeftrif;

tcsdefjzKef;rd

ygawmhonf/ ZeD;rSmvnf; uREkfyfxufi,fvS (vufxyfpOfu 16ESpfrQ


om&Sdao;onf/)
qdkum

acsmifacsmifvnfvnfae&onfqdkvQif

auseyfEdkifonf

jzpfaomaMumifh

awmfavmufNyD

uREkfyfrSmausauseyfeyfyif

waeUwjcm; aysmfaysmfyg;yg; aevsuf&Sdygawmhonf/


wckNyD;wck wwfvmykH
waeUo &rnf;oif;NrdKUAdkvfwJwGif rif;BuD;ESifhuREkfyf pwnf;csvsuf&SdMupOf
rif;BuD;onf&rnf;oif; &mZ0wf0efBuD;tm; AdkvfwJodkUzdwf npmauR;\/
(4if;wkdUESpfa,mufrSm

t*Fvefjynf

wNrdKUwnf;ae

ausmif;aebuf

oli,fcsif;rsm; jzpfMuonfqdk\/) olwkdUESpfa,mufonf vomomwGif


AdkvfwJ0&HwmodkUxGuf a&cJpdrfbD,maomuf,if; wnvkH;pum;ajymMujcif;
udkuREkfyfjrif& tvGefoGm;&nfusrd\/ ]w,fNyD; Zdrf&SdwJUtvkyfygwum;}[k
atmufarhrd\/ xkdnOfhrSmvnf;txl;yltdkufvS (arv &moDjzpfonf/)
tvGefylaoma'ojzpfonfh &rnf;oif;NrdKU a&cJpdrfbD,maomufMu&jcif;rSm
(tjrnf; trsKd;rsKd;udkvnf; bGdKifukvm;u jyifay;onf/) vlUavmuwGif
tBuD;qkH;aomZdrfwrsKd;aywnf;[k uREkfyfcsD;usL;rd\/ tm;usrd\/ wGif
uREkfyfonf

rif;BuD;bwvmodkU

csOf;uyfNyD;rif;BuD;\

pwkd;aowmrS

bD,mwvkH;ESifh a&cJ&atmif ESL;NyD; aomufygavawmhonf/ aot&ufonf

225

(azmfjycJUonfhtwdkif;)

uREkfyftzdkU

wcgw&Htazmfaumif;ygrS

topftqef;

aomufrdcJUjcif;jzpf&m

r[kwfaomfvn;f

nOfhrl

bD,mudk

wa,mufwnf; aomuf&aomfvnf; a&S;uuJUokdU cg;awmhonfrxifyJ


]av;}aom

t&omwrsKd;

&Sdonfqdkum

wykvif;ukefatmif

aomufEdkifcJUygonf/ ,cifurl tazmfaumif;? okdUr[kwf aysmfcsif?


okdUr[kwf aysmfonfqdk aomufcJUbl;&m xdknOfhrlum; Zdrf&Sdonf[lyif
rSwfxifwwfavNyD/

bD,mESifh

bdvd,uf

onf

tvGefzufrdaom

twGJjzpfonf[k aemifwGif wqifhwuf cHpm;wwfvmygawmhonf/

tnHUcHcJU&jcif;w&yf
bdvd,ufaMumifhwoufwGifwBudrf
wifjyvdkygao;\/
aeUv,fjzpf
xdkaeUwGif

tnHUcHcJU&bl;jcif;udk

e,fvSnfh&mrSjyefa&mufvm&mwGif

uREkfyfonf

r*Fvmvrf;teD;&Sd

tm;vyfMuonfhtavsmuf

we*FaEGaeU

bdvd,ufckHodkUoGm;rd\/
pma&;awmfawmfrsm;rsm;

vma&mufMu wwJGNyD;wwGJupm;Mujcif;udk usefolrsm;onf tvSnfhr&


xdkifapmifh,if;MunfhaeMu&\/ (xkH;pHrSm a&S;OD;pGma&mufolu a&S;OD;pGm
upm;

wwGJNyD;

wwGJ

udk,fhtvSnfha&mufrS

xupm;Mu&\/)

wem&DcefUapmifh uREkfyftvSnfhokdUa&mufojzifh upm;rnf[k uREkfyfwkdUwwGJ


xvdkuf&mwGif

cyfaxmifaxmif

armif;armif;vlwa,mufxvm

olUtvSnfhjzpfonf[k jiif;um pm;yJGudk,l\/ uREkfyfuvnf; udk,fhtvSnfh


jzpfonf[kqdkum pm;yGJ&zkdU BudK;pm;\/ olu olU[mol wu,f,kHMunf
avoavm? okdUwnf;r[kwf tEdkifusifh&efBuHpnfavoavm rajymwwfacs/

226

uREkfyfonf ckHwGif xdkoludk jrifbl;aomfvnf; vlcsif;um; rodMu/


uREkfyf\txifrSm xdkolonf t&yfxJu ]*sydk;}wa,mufjzpfonf xif\/
ol&

udk,f&

vkMu&mwGif

xdkolonf

uREkfyfudkwGef;ypfojzifh

uREkfyf,dkifoGm;\/ vJawmhrvJyg/ uREkfyfum; tvGef&SufoGm;avNyD/ olonf


uREkfyfxuf Avtenf;i,fomaomfvnf; ol\Avudk raMumuf? *sydk;
vlrdkufwa,mufjzpfonf xifaomaMumifh wpkHwckjzpfcJUvQif uREkfyfyif
t&Suf&rnf[k pOf;pm;rdonfESifh atmifhcHvdkuf&\/ &SufvkdufonfrSmum;
aovkrwwfjzpfawmh\/

xdkaeUrSp

uREkfyfonf

4if;bdvd,ufckHodkU

roGm;awmhyJ tjcm;ckHrsm;okdUom oGm;\/ waeUo udkjrpfu ]]cifAsmhaumif


awmh ajymif;oGm;NyDAsKdU}}[k ajymojzifh ]]b,faumifvJ}}[kar;&m ]]cifAsm;eJU
ckHvkMuwJU aumifav}}[k ajym\/ xdkpOfu udkjrpfr&Sdjcif;udk uREkfyfrSwfrd
]]cifAsm;vJ

Mum;oudk;}}[k

ar;ojzifh

Mum;aMumif;

jyefajym\/

]]olub,fajymif;&atmif bmaumifvJAs}}[k uREkfyfuar;&m ,pfrsKd;buf


qdkifxdkift&m&Sd
awmhonf/

(R.E.O)

jzpfaMumif;ajym\/ wGifrS uREkfyf,lusKH;r&jzpf

uREkfyfonf

taMumif;udkod&vQif

ol\wGef;jcif;udk

onf;cHvdrfhrnfr[kwf/ t&yfom; *sydk;vlrdkufwa,muf jzpfonfxif


BudwfcHvdkuf&jcif; jzpfygonf/
taMumif;udk udkjrpftm; ajymjy&m udkjrpfu ]aMomf 'Dvdkvm;?
aumif;ygavAsm}[k jyefajymjy\/ cyf&G,f&G,furl uREkfyfonf twGuf
tcJraMuEdkifyJ xdkvlESifh awGU&mt&yfwGif awmif;yefckdif;rnf? rawmif;yef
vQif jzpfcsif&mjzpf owfykwfrnf[k oEdXmefcsxm;cJU&m uHtm;avsmfpGm
wBudrfwcgrQ rawGU&acs/ xdkwBudrf tnHUcHvdkufrdjcif;twGuf uREkfyfonf
rdrdudk,fudkrauseyfqkH;aom

nHUzsif;rIwcktaejzifh

rSwfwrf;wifxm;\/

aemufaemifwGif tjzpfrsKd; BuKH&ygu bmbmnmnmrawG;yJ vdktyfvQif

227

aotxd ckHcHrnf[k oEdXmefcscJUygawmhonf/ &efukef ESpfaygif;rsm;pGm


aecJU

[dkw,faygif;

pkHatmif

bdvd,ufxkd;cJU&m

xdktjzpfrsKd;ESifh

rBuKH&awmhyg/ taMumif;udk tus,fw0ifhazmfjyjcif;rSm zcifxHrS&onfh


]aMumufaoG;}udk pGefUpm;cef;pmtkyfrsm; zwfjcif;tm;jzifh z,fxkwf&ykHudk
xif&Sm;pdrfhaomiSm

jzpfygonf/

aemufydkif;rl

xpfueJqdk

rcHawmhyJ

wkHUjyefwwfjcif;aMumifh udk,fhudk,f t&dk;ta& tjynfhtpkH &Sdaejcif;yifvQif


uHaumif;aomaMumifh jzpfygonf/
wm0efBuD;vSonf
waeUo rif;BuD;ESifh uREkfyfonf rdwDvm 'dpBwdwf rvIdifbufwGif
or0g,rtoif;rsm;xlaxmifjcif;?
vsuf

&SdMu\/

rpwm

ppfaq;jcif;ESifh

uavwifrSm

ywfoufe,fvSnfh

vlysKdBuD;t&m&Sdwa,mufjzpf

tdrfaxmifrI ypnf;taumif;qkH; okH;wwfoljzpf&m awmwufaomtcgwGif


ol\ypnf;rsm;twGuf

vSnf;okH;pD;

tNrJwrf;qifh&\/

ol\yef;uef

cGufa,muf? ZGef;? cuf&if;? "m;? zvfcGuf paom ypnf;rsm;xnfhonfh


opfom; aowmBuD;rSm bdvyfrS 0,fvmcJUjcif;jzpf tvGefoyf&yfpGm
vkyfxm;jcif; jzpfaomaMumifh ypnf;wckESifh wcktMum;wGif ouvyf
t0dkif;uav;rsm;?

t&Snfuav;rsm;?

av;axmifhuav;rsm; ponfjzifh

cHxm;&mwGif ypnf;wckESifhwck rxdEdkifojzifh rawmfwq aowmBuD;


vdrfhusapOD;awmh ypnf;rsm; ruJGaMuEdkifay/ 0goemygaom uREkfyfonf
bGdKifukvm;\ rD;zdkxJokdU 0ifMunhf&m rD;zdkud&d,mrsm;rSm uwfwavmufxJ
utwdkif; qef;jym;pkHvifvSygayonf/

228

awmwufMu&mwGif uREkfyftjyif csmy&mpD ESpfa,muf? ypnf;xdef;


bwvmwa,muf? pm;yJGxkd;wa,muf? xrif;csuf
vufaxmuf

xrif;csufwa,muf?

(Cook)

]uGwfpfarwD;}ac:

wa,muf?

tdk;wdkufukvm;

uav;wa,mufyg&Sd\/ wcgw&HwGif NrdKUBuD;rsm; pwnf;csaomtcg


NrdKUay:rS t&m&SdBuD;rsm; zdwfac:um 'if;em;ygwD auR;vkdufacsao;\/
rif;BuD;u uREkfyftm; vSnf;okH;pD;wdkuf&onfh ol\ypnf;rsm;tm;vkH;onf
uREkfyf\wm0efjzpfaMumif;? awmvdkufygvmaom tapcHrsm;tm;vkH;onf
uREkfyf\MoZmcHrsm;jzpfMu tppt&m&mwGif uRekfyfuMunfhNyD; pDrH&rnfjzpf
aMumif; ajymjyxm;\/ udkjrpfuvnf; AdkvfB uD;\ ypnf;cifwG,fwwf
aMumif; ajymxm;bl;avonf/
olBuD;rsm;\ tusifhqdk;wck
waeUo uREkfyfwdkUonf awm&Gmuav;w&Gm or0g,rtoif;
udptwGuf Z&yfwckwGif (AdkvfwJr&Sd) pwnf;cstdyfMu&m nOfhokH;em&Dtcsdef
wGif okH;rdkifcefUa0;aom blwm&kH rD;&xm;pD;Mu&efjzpf\/ awmvkdufpma&;
\wm0efrSm

vdktyfaomvSnf;rsm;udk

a&mufatmif

olBuD;tm;qifhxm;&ef

vdktyffaomtcsdefwGif
jzpf\/

Z&yfodkU

tcsKdU&GmolBuD;rsm;onf

toif;rif;BuD;\ &mxl;BuD;jcif;udk odM uaomfvnf; tkyfcsKyfa&;bufrS


e,fydkif0efaxmuf?

ykvdyfbufrS

&mZ0wf0efpaom

t&m&Sdrsm;avmuf

raMumufMuyJ cyfayghaygh vkyfwwfMuaomaMumifh vdkaomypnf;rsm;qifh


awmif;&mwGif pma&;tzdkU tawmf*&kpdkuf&\/ olBuD;rsm;u ayghrnfom
ayghMuonf/ uREkfyfwkdUXmerS t&m&SdBuD;rsm;onf vSnf;cudkvnf;aumif;?
xif;? a&? Muuf? MuufO paom ypnf;rsm;twGufudk vnf;aumif;

229

owfrSwfxm;aomEIef;twdkif; tjynfht0 ay;Muonfom jzpfavonf/


e,fbuft&m&Sdrsm;xHrSrl

rawmif;0HUonfESifh

r&vkdufonfrsm;vnf;

Mum;&bl;avonf/ odkUESifhvnf; tcsKdUolBuD;rsm;onf toif;rif;BuD;tm;


tqdyfr&Sdaom ]a&a>r}[k oabmxm;um aumif;pGmrav;pm;yJ aewwf
Mu\/ tjcm;ypnf;um; ta&;rBuD;? vSnf;rsm;udk tcsdefESifh&zdkUum; vGefpGm
ta&;BuD;vS\/

tb,fhaMumifhqdkaom

rD;&xm;rrSDvdkuf[kqdkvQif

bm

ajymajym pma&;BuD;\ tjypf jzpf&aomaMumifh aywnf;/


awmvkdufpma&;wdkU Am[D&tvkyf
xdknOfh

rif;BuD;utvkyfvkyf

ola&;aompmrsm;udk

uREkfyfu

vufESdyfpufjzifh &dkuful;jcif;vufrSwfxkd;apjcif;? eHygwfwyfjcif;? pm&if;oGif;


jcif;? pmtdwfwGifxnfhydwfjcif;? wHqdyfacgif;uyfjcif;ponfjzifh aqmif&Guf
NyD;aomtcg 10em&DcJGNyD;avNyD/ pmrsm;rSm uREkfyfwdkUpD;rnfh rD;&xm;jzifh
&efukefodkUydkU&rnfh tpkd;&pmrsm;jzpfavonf/ uREkfyfwdkUc&D;xGuf&ef tpDtpOf
rSm em&DjyefwcsufwGif tdyf&mrSxMu&ef? vSnf;rsm;a&mufvmaom tcg
ypnf;rsm;wif

wem&DcGJwGif

blwm&kHodkUa&muf

Z&yfrSxGufcGmMu&ef?

ypnf;rsm;udk

csdefwG,fjcif;?

em&DcGJwGif

wefqmvkyfjcif;?

NyD;pD;csdefwGif (3 em&Dxdk;aomtcg) rD;&xm;a&mufvm wufpD;Mu&ef


jzpfav onf/ uREkfyfonf 11 em&DwGif tdyf&mokdU0if wem&DwGif
uysmu,mxum tdyf&mvdyfNyD;aemuf vSnf;rsm;udkar;vdkuf&m ra&mufMu
ao;acs/

wGifolBuD;tdrfodkU

wem&DcJGcgeD;rS

a&mufvmMu\/

csmy&mpDudkapvTwfNyD;
okdUESifhtcsdefvkNyD;

ac:cdkif;&ojzifh

uwdkufu&dkufwif?

tajy;tvTm;armif;Mu&ojzifh 2em&D 45 rdepfwGifrS blwm&kHokdU a&mufMu

230

ysm,D;ysm,m wefqmvkyfNyD; rD;&xm; 0ifvmavawmhonf/ ]awmfao;&JU}[k


pdwfxJ[D;csrd&m rawmfaom tcsif;t&mwck BuKH&ygawmhonf/
tqlcH&jcif;
aemufwpcef;odkU eHeuf 8 em&DavmufwGif qdkufa&mufMu (NrdKUBuD;
jzpfonfhtavsmuf) AdkvfwJ wnf;cdkMuMu\/ csmy&mpDrsm;? bwvmrsm;?
xrif;csufrsm;onf

rdrdwdkUESifh

qdkif&mypnf;rsm;udk

aexm;wus

pDpOfjyifqifvsuf&SdMupOf tapcHrsm;acgif;csif;&dkufum wD;wdk;wdkifyifvsuf


&SdMujcif;udkjrif ]]bmjzpfMuwmvJ}}[k uREkfyfuar;\/ ]]rdk;awmh rD;avmif
awmhr,f pma&;BuD;a&}}[k bwvmu ajymojzifh uREkfyfxdwfvefUoGm;\/
]]b,fvdkjzpfwmvJ}}[k

uREkfyfu

xyfar;awmh

rif;BuD;\

&Gufzsifukvm;xdkifwGif csdwfxm;&onfh acgif;tkH;uav; ususef&pfaMumif;


od&av\/ ]][m 'Dvdkqdkrjzpfbl; aps;xJoGm;NyD; r&&atmif &Sm0,facs}}[k
ajymum csmy&mpDwa,mufudk uREkfyfvTwfvkduf\/ rif;BuD;onf eHeufpm
pm;NyD;rS

&Gufzsifukvm;xdkifay:wGif

owif;pmzwfavh&SdaomaMumifh

tcsdef&ao;onf[k atmufarhum pdwfrylvSyJ&Sdao;\/ rnfonfhenf;rqdk


ypnf;uav;rsKd;twGufrSm tapcHrsm;\tvkyfjzpf &kH;aowmBuD;okH;vkH;
udk ypnf;aphpkHatmifxnfhcJUzdkU wm0ef,l&onfhpma&;BuD;\ tylr[kwfEdkif[k
cyfayghayghyif

atmufarhvkduf\/

tvGefqkH;wGufvdkufvQif

]olwkdUtm;

qlonfudk igjrif&acsawmhrnfavm}[lom atmufarh olwkdUtwGuf


ylyefrdao;\/ acgif;tkH;uav;wvkH;0,fzdkU apvTwfvdkufaom csmy&mpD
armifjyL;vnf;

jyefrvmacs/

awmif;vdkufaomtcgyif

]]vluav;

pm;p&m,lcJU}}[k

armifjyL;a&mufrvmao;acs/

231

rif;BuD;u
uREkfyfonf

xrif;csufukvm;tm; jznf;jznf;csuf&ef ]]tmpaw;bmbl? tmpaw;}}


vufodyfxdk;

ajymxm;&\/

rif;BuD;onf

pm;p&mwyJGNyD;wyJGpm;

okH;yJGukefonfwdkifatmifvnf; armifjyL;ay:rvmao;acs/ ]]owif;pm,lcJU}}


[kac:vdkuf&mwGifrS

armifjyL;onf

NrdKUxJrS

zwfzwfarmajy;vm

vufxJwGif acgif;tkH;uav;ygvm\/
xdktcdkufwGif rif;BuD;onf a&csKd;cef;okdU acw0ifoGm;&m uREkfyfu
armifjyL;tm; ar;MunfhonfwGif wNrdKUvkH; acgif;tkH;uav;rsKd; wvkH;rQ
r&SdaomaMumifh tMumBuD;&SmaeNyD;rS aemufqkH;wGif pufcsKyfqdkifwqdkif
uwdkufu&dkuf csKyf,lcJU&aMumif; ajymjyav\/
]]awmfao;&JUuGm ighvl}}[k uREkfyfu csD;rGrf;rdao;onf/ rif;BuD;onf
a&csKd;cef;rS

xGufvm

&Gufzsifukvm;xdkifay:

xdkifrnfjyKonfwGif

acgif;tkH;uav;udkjrif wefUueJ jzpfoGm;NyD; ]]pma&;BuD;}}[k ac:vkduf\/


uREkfyf\txifrSm tapcHrsm;azsmufypfcJUaom ypnf;wcktwGuf tpm;xdk;
Edkifatmif uREkfyfu pDrHxm;jcif;aMumifh rsufESmaumif;&vdrfhrnf[k arQmfvifh
rd\/

xdkuJokdUum;r[kwfacs/

rif;BuD;ujzpfykHudkar;

uREkfyfutrSef

twdkfif;ajymjy&mwGif rif;BuD;onf rsufESmrsm;eDvm uREkfyf\ayghavsmhrI


twGuf

Budrf;armif;avawmhonf/

nOfheufatmiftvkyfvkyf&jcif;?
zdkifwGJrsm;udk

aphpkHatmif

uREkfyfuvSnf;udpESifhwuG
&kH;ESifhqdkif&m

*&kpdkuf&jcif;wdkUaMumifh

pDrH&

pm&Gufpmwrf;rsm;ESifh
acgif;tkH;uav;udk

*&krpdkufEdkifaMumif;ajymjyav&m rpwmuavwifonf wkd;pdwfqdk;vm\/


aemufqkH; bmrQrajym0HUawmhyJ qdwfqdwfaevdkuf&ygawmhonf/

232

qlNyD; acsmhjcif;
tdkifpDtufpf t&m&Sdwkdif;onf uJUodkUr[kwf? rif;BuD; rpwm
uavwifonf vlqef;wa,mufjzpfjcif;udk BuKHbl;olwdkif; odMuygonf/
ol\ 0goemum; qlp&m&SdvQif BuD;i,fra&G; qlwwf csD;ajrmufp&m
&SdvQifvnf;

olUvludk rwufwufatmif

xdk;wifay;wwfav

onf/

uREkfyfonf taMumif;udkodyg\/ &kH;tkyfuvnf; uREkfyfawmvdkuf pma&;


jzpfawmhrnfqdk&mwGif ]]azodef;awmhaumfwmyJ? odyfuHaumif;w,f? 'Daumif
av; BuD;yGm;awmhr,f}}[k tjcm;pma&;rsm;tm; ajymbl;avonf/ okdU&mwGif
uREkfyf\ZmwmrSm tpdk;&trIxrf;tjzpfESifh BuD;yGm;zdkU ygvm[ef rwlacs/
rif;BuD;onf uREkfyftm;qlNyD; em&D0ufcefUMumaomtcg uREkfyfudk ac:jyef\/
rsufESmxm;rSm

cyfcsKdcsKdjzpfaecJUavNyD/

uREkfyfurwfwwf&yfvsuf

&Sd&m

rif;BuD;u teD;okdUcsOf;uyf&efajymojzifh ol\&Gufzsifukvm;xdkifteD; wGif


xdkif&avonf/
jrefrmvdkajzrS

xkH;pHtwdkif;olu
oabmusonf/

t*Fvdyfvdkajymaomfvnf;
]]uRefawmfrsKd;}}?

pma&;u

]]t&Sifbk&m;}}paom

pum;vkH;rsm;udk Adkvfrsm;ESpfoufMuonf/
]]rifhtouf b,favmuf&SdNyDvJ}}
]]22 ESpf&SdygNyD t&Sifbk&m;}}
]][vdk i,fi,fuav;yguvm;}}
uREkfyf\yg;udk jznf;nSif;pGm qJGvdrfonf/
]]armifrif;eJU uREkfyfeJU q&mwynfhaemf? [kwf&JUvm;}}
]]rSefygw,f t&Sifbk&m;}}
]]q&mwynfhqdkwm

q&muqlvQif

[kwfvm;}}

233

wynfhu

pdwfrqdk;&bl;?

]]rSefvSyg bk&m;}}
]]uREkfyfutvkyfaumif;aumif;vkyfwJUolqdkvQif csD;ajrSmufwwfw,f}}
]]rSefygbk&m;}}
]]aumif;aumif;vkyf? pdwfrnpfygeJU? 'Dacgif;tkH;uav; b,favmuf
ay;&ovJ}}
]]ESpfusyfay;&w,f ajymygw,f bk&m;}}
]]&kH;okH;aiGxJu rxkwfeJU? uREkfyfudk,fydkifaiGpm&if;xJu xkwf,lyg}}
]]rSefygbk&m;}}
]]tvkyfaumif;aumif;vkyf oGm;awmh}}
uREkfyfpdwfaumufavNyD/
rdrdtvkyf BuD;yGm;apvdkaompdwf&Sdonfh pma&;uav; wa,mufonf
tvGefqlwwfonf[k emrnfBuD;aom t&m&SdwOD;u yg;udkvdrfjzpfum
pum;ajyajymjcif;

cH&onfqdkygu

pdwftm;wufMuNyD;

BudK;pm;

tvkyfvkyfayvdrfhrnf/ uREkfyfrlum; xdkuJUokdU r[kwfacs/ rdrd\tjypf


r[kwfygyJvsuf acgif;tkH;uav; aysmufjcif;twGuf qlyl&acsrnfavm[k
ESvkH;okdUcdkufatmif emxm;onfESifh rif;rIxrf;tvkyfonf tvum;tvkyf
jzpfonf/ Adkvfpdwfaumif;vQif aumif;ovdk? Adkvfpdwfqdk;vQif qdk;ovdk
olwdkUoabmtwdkfif;cH&onf/

pdwfqif;&JrI

csrf;omrIonf

olwkdU\

Munfjcif;aemufjcif; tay:wGif jzpfaomaMumifh rif;BuD;u ESpfodrfhapvdkaom


oabmESifh

acsmh

qkH;rjcif;

aumif;aumif;

pdwfrausyJ

uREkfyfuJUodkU

twef;vnf;

AdkvfESifhtxufyg
ukwfukwfywfywf

jzpfonf[k

uREkfyfem;vnfygvsufESifh

jzpfaeygawmhonf/
ratmif?

tcGifhta&;rsKd;vnf;

ta&;tom;vnf;
r&MuyJvsuf

BudK;pm;xrf;&GufMujcif;tm;jzifh

234

or0g,rXmebuf
rawmf?

onf;nnf;cHNyD;
(JointRegistrar)

wGJbufrif;BuD;&mxl;wdkifatmif wufMuolrsm;vnf;&Sdavonf/ olwkdUESifh


uREkfyfjcm;em;jcif;rSm

BuD;yGm;vdkaomqEjyif;xefjcif;

rjyif;xefjcif;rQom

uGmMu\/ pHa'0DESifh taMumif;ygcJUygrl BuD;yGm;vdkpdwfjzpfay:vmrnfavm


rajymwwfay/
tqifrajyrIwck
rif;BuD;\ awmvdkufpma&;onf xrif;csuf ukvm;okH;a,mufrSwyg;
rif;BuD;\bwvm? pm;yJGxdk;ESifh &kH;csmy&mpD ESpfa,mufwdkUtm; (tm;vkH;
Armrsm;jzpfonf/) e,fvSnfhpOftwGif; xrif;auR;&aomxkH;pHwck udkjrpfu
vkyfxm;cJU\/ tvkyfvTJay;cgeD;wGif udkjrpfu ]]'djyif XmeawGrSmawmh
'DvdkxkH;pHr&Sdygbl;?

usKyfuawmh

xkH;pHvkyfxm;cJUrdNyD?

cifAsm;vJ

auR;vkdufygAsm? olwkdUrSmc&D;p&dwfuvJ jzpfavmufatmif r&&SmMuygbl;}}[k


rSmxm;cJUbl;avonf/ uREkfyfvnf; udkjrpfrSmxm;cJUonfhtwdkif;yif auR;yg
onf/ &kH;csmy&mpDwa,mufu csufjyKwfrItwGuf wm0ef,lyg\/ usefol
rsm;um; tvum;pm;Mujcif;jzpf\/ pm;Mu&kHESifhrNyD;ao;/

bwvmESifh

pm;yGJxkd;onf uREkfyftm;i,f&G,faom vluav;wa,mufqdk udkjrpfuJUodkU


rav;pm;csifyJ rxDrJUjrif jyKcsifMuykH&\/ rpwmuavwif\ 0goemwckrSm
ol\bwvmudk vufoyfarG;xm;NyD; &kH;tvkyfrSwyg; t&yf&yfudprsm;wGif
]vl,kHawmf} wa,muftaejzifh wdkifyifwwf ]tcspfawmf}wa,mufyif
jzpfcJUavNyD/ or0g,rXmebuf trIxrf;Muaom NrdKUtkyfrsm;? 0efaxmuf
rsm;onf rif;BuD;\tdrfodkU 0ifMuaomtcg bwvmudka&S;OD;pGm csOf;uyfNyD;
tmvmy
tao;tzGJ

ovmypum;ajymNyD;rS

0ifMu\/

vufaqmifuav;rsm;yif

235

tcsKdUrSmbwvmtwGuf

ygvmwwfMu\/

wcgw&H

bwvmuyif NrdKUtkyf0efaxmufrsm;tm; ]]OD;wdkUt&yfrSm [0graygbl;vm;?


uRefawmfeJeJ&csifw,f cifAsm}}[k qdkum rSmxm;vkduf&m t&m&Sdrsm;vnf;
,lcJUMu&\/ pifppfrSm bwvmonf t&m&Sdrsm;tm; aumif;usKd;aomf
vnf;aumif;? qdk;usKd;aomfvnf;aumif; bmrQ wwfEdkifonfh r[kwf?
wrifowfowf ]rif;rSD pdk;uyf}jzifh Adkvfusjcif; jzpf\/ uREkfyfonf
taMumif;rsm;udkod bwvmudk o'gMunfjzLr[kwf vSaomfvnf;
udkjrpf\Mo0g't&

xrif;awmh

auR;ygonf/

okdUaomf

raxrJUjrif

vkyfvGef;ykHudk azmfjyygOD;rnf/
'kwd,rdpdwfysufjcif;
waeUo &Gmw&GmwGif uRekfyfwdkUvlpk pwnf;csvsuf&SdpOf uRekfyfonf
aps;0,f&eftwGuf csmy&mpDtm; ydkufqHay;xm;NyD; tvkyfvkyfvsuf&Sd\/
awm&Gmrsm; aps;0,fjcif;[lonfrSm MuufESifhqD? qefwkdUom jzpfavonf/
xdkaeU uREkfyfonf rif;BuD;u b@ma&;rif;BuD;xHokdU pm&SnfBuD;wapmif
a&;onfESifh rNyD;rcsif; vufESdyfpufjzifh &dkuful;&jcif;aMumifh 12 em&DcefUwGif
rS

eHeufpmpm;Edkifawmhonf/

tvkyfNyD;pD;

xrif;yJGjyifcdkif;aomtcg

bwvmESifh pm;yGJxdk;wdkUpm;ESifhNyD;jzpf uREkfyfESifhcsmy&mpD ESpfa,mufom


usefawmhonf/ xrif;yJG xdkifvdkuf qmavmifpGmESifh Muufom;[if;cGuf
udkEIdufvdkufaomtcg &iftkyfESifh tonf;r&SdawmhyJ aygifESifht&dk;rsm;om
awGU\/

uREkfyftwGuf

olwkdUodvsufESifh
ydkufqHxkwf&olu

&iftkyfjzpfap?

bwvmESifh
uREkfyf?

tonf;jzpfap

xm;&rnfudk

pm;yJGxkd;wdkUu

pm;ypfvdkufMuavNyD/

csufjyKwf&olum;

&kH;csmy&mpDjzpfygvsuf

wrifoufoufAdkvfusjcif; jzpfonf[k uREkfyfem;vnf\/ olwkdU,lqMuykHrSm

236

um; pma&;BuD;qdkolonf rdrdwdkUocif\ pma&;rQomjzpf &dkaozdkU rvdk[k


xifMuykH&\/ olwkdUESpfa,mufudk vSrf;Munfhvdkufaomtcg zvfcGufwdkuf
oluwdkuf
ajymzG,f&m

pm;yGJcif;olu
r&Sdacs/

cif;vsuf&Sd\/

okdUaomfrif;BuD;\

qlvdkufcsifonfrSmum;

vljzpfaomaMumifh

rql0HUyJ

BudwfcHvdkuf&onfwGif uREkfyfonf tjypfftvkH;pkHudk xdktvkyfay:odkU ykHcsNyD;


]tvum;

tvkyfrsKd;yJ}[k

rSwfcsuf

csvkdufygawmhonf/

okdUaomf

wacgufvGefyap? aemufwacgufwGif 'DtaumifawGudk xrif;rauR;


awmhNyD[k qkH;jzwfvkduf\/
tpDtpOfwrsKd; vkyfjcif;
aemufwacgufwGif
pdkufysKd;a&;

Aef;armfNrdKUa&TusD;em;

jyyJGygonfESifh

oabFmuav;ESifh

uREkfyfwdkUvlpkonf

pkefqif;vmMu\/

bk&m;yJG
jrpfBuD;em;rS

uREkfyfwdkUESifhtwl

v,f,m
tpdk;&
'kwd,

v,f,mpdkufysKd;a&;0efBuD;vnf; ygvm&m ol\pma&;BuD;ESifh uREkfyfonf


bdvd,ufupm;bufjzpf tvGefaysmfMuonf/ uREkfyftzdkU pm;aomuf&ef
tpDtpOfrSm rif;BuD;\ xrif;csuftm; uREkfyftwGufwaeUwusyfay;pm;
NyD; bwvmESifh pm;yGJxkd;wdkUudk ayvm,suH ypfxm;vkduf\/ csmy&mpD
ESpfa,muftm;rl

ydkufqHtenf;i,fomay;

uRekfyfwm0efr,lawmhacs/

wGifbwvmESifh pm;yGJxdk;wdkUonf uREkfyfudk tawmf]atmifh} Mu\/


uREkfyfurl

*&krpdkufacs/ rif;BuD;\pma&;u

bwvmudkvefUraeEdkif[k

oabmxm;vkduf\/ waeUwusyf[laom aiGrSm xdkacwfu tawmfBuD;


t&ma&muf

uREkfyfrSmvnf;

xrif;aumif;

[if;aumif;pm;&ojzifh

auseyfvSonf/ AdkvfESpfa,mufwdkUonf tpdk;&oabFmtxyfxyf OD;ydkif;rS

237

vdkufMu

uREkfyfwdkUpma&;ESpfa,mufonf

atmufxyf

OD;ydkif;rS

vdkfufygvmMu&m tpdk;&tvkyfESifh oGm;cJU&orQwGif Zdrf&SdqkH; c&D;jzpf


tenf;i,fazmfjyvdkfygonf/
xl;jcm;aom tjcif;t&mESpfck
Aef;armfESifh jrpfBuD;em; c&D;rSm {&m0wDukrPDoabFmrsm; oGm;vmjcif;
r&SdyJ tpdk;&oabFmrsm;om oGm;vmonfjzpfaomaMumifh a&mufzdkU tvGef
cJ,Of;aom c&D;jzpf\/ tpdk;&oabFmrsm;onf yifvnf; tvGefa&i,fonfh
({NyDv 15 &ufaeUtxd) tcsdeftydkif;tjcm; twGif;om oGm;vmEdkif\/
jrpfa&i,faomtcsdeftydkif;jcm;udkrS a&G;NyD; oGm;vmMujcif;rSm 4if;a'o
wavQmuf {&m0wDjrpfonf tvGefusOf;onfjzpf jrpfa& tawmftwef
BuD;onfqdkvQif a&pD;Murf;onfESifh oabFmckwfESifzdkU tvGefcJ,Of;aom
aMumifhjzpf\/ tpdk;&oabFmrSmvnf; BuD;BuD;rm;rm; r[kwf? ti,fpm;
uav;rQom jzpf\/ uREkfyfESifhpma&;BuD; udkbcifwdkUonf ('k0efBuD;\
pma&;jzpfonf) {&m0wDyxrjrpfusOf; taMumif;udk ausmif; oifcJUbl;Mu
onfjzpf c&D;wGif pdwf0ifpm;zG,f &Icif;rsm;awGUjrif&vdrfhrnf qdkjcif;udk
odMuonfESifh atmufxyf OD;ydkif;wGif arQmfwvifhvifhESifh [efjyifvsuf
&SdMu\/ AdkvfESpfa,mufrlum; txyfxyfwGif rSefajymif;rsm; wudkifudkifESifh
&Gufzsif ukvm;xdkifrsm;ay: xdkifvsuf&sdMu\/ jrpfBuD;em; rxGufcGmrDyif
xl;qef;aom tjcif;t&mESpfck awGUjrif&onfrSm {&m0wDjrpf a&onf
uRekfyfa&mufbl;onfh
qdyfurf;ESifhrQrwlyJ

ae&mrsm;teuf
aomufa&tdk;rS

rnfonfhae&m?

rnfonfh

a&uJUodkUMunfvif

tvGefw&m

at;jraomaMumifh oMum;ESifhoHy&moD;cyfaomufvkdufvQif &Svywf&nf

238

jzpfoGm;avawmhonf/

(rEav;NrdKUa&mif;aom

&Svywf&nfonfyif

a&cJ&Sm;aom aEG&moD rQavmuf at;onfrxif/) MunfvifvkdufykH


uvnf; oabFmeHab; uyfvsuf&SdMuaom ig;trsKd;rsKd; wdkUrSm zvfaygif;
acsmifxJwGif xnfhxm;onfh a&Tig;rsm;ozG,f xifxif&Sm;&Sm;BuD; jrifEdkif
ayonf/ tjcm;wcsufrSm jrpfurf;yg; wavQmufvkH; aq;BudwfausmufvkH;
rsm;jzifh jzefUBuJvsuf &Sdjcif;yif jzpf\/ jrpfqdyfodkU avQmufvmMupOf
vrf;c&D;

ausmufwvkH;wavawGUonfESifh

rqvmBudwf&ef

qdkum

vdkvdkr,fr,f aumuf,lcJU\/ a&SUavQmufvmaom tcg xdkxufvSaom


ausmufvkH;udkawGUonfESifh yxrausmufvkH;udk ypfcsNyD; vJvS,f,lcJU\/
wvkH;xuf wvkH;vSaom ausmufvkH;rsm;udk awGUonfESifh wvkH;NyD;wvkH;
ypfcsum

vJvS,f,lcJU&m

aemufqkH;wGif

jrpfqdyfodkU

a&muf

odef;oef;uka#&Sdaeaom ausmufvkH;rsm;udk jrif&awmhrS vuf&Sdudk ypfcsNyD;


tvSqkH;wvkH;udk a&G;,lcJU&ygonf/
yxrjrpfusOf;
{&m0wDjrpfonf

jrpfBuD;em;

qdyfurf;yif

tjcm;NrdKUrsm;rS

qdyfurf;rsm;xuf usOf;ajrmif;vSygavNyD/ odkU&mwGif oabFmxGufvmcJU


yxrjrpfusOf;

(First

Defile)

okdUa&mufaomtcg

jrpfwck\

t&G,fr[kwfawmhyJ acsmif;uav;\t&G,f jzpfvmawmh\/ jrpfaMumif;


usOF;ajrmif;avav a&rsm;onf pkpkvmav jzpf&aomaMumifh a&pD;vnf;
tvGefxef tvGefw&mvnf; eufykH&onf? tcsKdUae&mrsm; 'vwGef;
xkd;qif;aoma&onf a&SU qD;umvsuf&Sdaom awmifBuD; okdUr[kwf
ausmifaqmifBuD;rsm;udk t[kefjyif;pGmESifh wdkufcdkufonf jzpfaomaMumifh

239

a&rIef a&rTm;rsm;onf wzGm;zGm; jyefUpif wa0ga0g wa[ma[m


jrnfaomtoHjzifh

qlnHvsuf&Sd\/

tvGefjrifhrm;aom

awmifBuD;rsm;onf

jrpfa&vkH;udk

urf;wbuf

wcsufum;

ZGwftwif;

xkd;qif;aom

tomwMunfvrf;rz,fay;csifyJ

uwfoD;uwfowf

vkyfMuonfh vuPmESifh [dkrSqD; onfrSwm;? [dkrSmck onfrSmcH twefwef


BudK;pm; taESmifht,Suf jyKonfhES,f ae&mwumwdkif;wGif twdkuftcH
vkyfae[efwl\/

tcsKdUae&mwGif

wbuf&Sdaom

awmifBuD;onf

(ajy;oGm;aom vlwa,mufudk ajcxkd;cHvkdufjcif;uJUodkU) jrpfa&vkH;\a&SUrS


ausmufpGef;wckxkwfum uefUvefUcHvkduf&m jrpfa&vkH;onf ausmufpGef;udk
tMurf;enf;jzifh

NzdKzsuf&ef

rwwfEdkfifaom

tcgwGif

tEkenf;jzifh

yGef;wD;atmif wjznf;jznf; vkH;yg;yg;ap\/ wcgw&HwGif jrpfaMumif;onf


rnfrQ usOf;ajrmif;ygoenf;[lrl oabFmOD;rSxkdif a&SUodkUarQmfMunfhumvdkuf
vmaom uREkfyfonf a&SUwnfhwnfhawmifBuD;qD;vsuf &Sdjcif;udkomjrif&
jrpfaMumif;vkH;aysmufNyD; awmifBuD;udkoabFmOD;jzifh aqmifhawmhrnfhqJqJ
&Sd&mwGifrS vuf,mbufaomfvnf;aumif;? vuf0Jbufaomfvnf;aumif;
a&aMumif;uav;ay:vm 4if;bufodkU qwfueJvSnfhum auGUcsKd;vdkufjcif;
udk

jrif&ygawmhonf/

jrpfaMumif;

usOf;ajrmif;&onfhtxJwGif

]wawmifqpfcsKd;}auGU&onfh ae&maywum;/ xdkuJUodkU csKd;auGUvsuf&SdpOf


wcsufwcsufwGif oabFmOD;rSjzpfap? wcsufwcsufwGif oabFmyJUydkif;rS
jzpfap ckefcsvdkufygu urf;ay:odkU a&mufEdkifrnf[lyif xif&avmuf
ayonf/

240

vlUpdwfonf cufvS\
4if;jrpfusOf;t&yf wbufwcsuf&Sd awmifBuD;rsm;onf jrifhjrifh
rm;rm; BuD;&SdMu opfyifrsm;xlxyfpGm aygufa&mufvsuf&SdMuojzifh uREkfyf
jrifbl;onfh awmifrsm;teufwGif tpdrf;vef;qkH;jzpfay&m jrpfaMumif;\
usOf;ajrmif;jcif;aMumifh oabFmESifh uyfvsuf&Sd&kHru tcsKdUae&mrsm;wGif
oabFmay:odkUyif

rkd;vsuf&Sdonfxif&\/

opfyifrsm;

ay:vnf;

arsmufrsm;ESifh awmiSuftrsKd;rsKd;&SdMu arsmufoH? iSufoHEsifh a&oHwdkU


pkaygif;a&maESmum em;xJokdU xkd;0ifonfjzpfaomaMumifh tcsKdUae&mrsm;wGif
oabFmay: tcsif;csif; pum;ajym rMum;Edkifavmuf atmif qlnHpGm
&Sdaeawmhonf/ (c&D;rSjyefvm 1917 ckESpfxkwf &lyeED 0wKudk
uREkfyfa&;om;&mwGif xdkpOfu jrifawGUcJUaom&Icif;twdkfif; rSwfrdoavmuf
a&;xnfhcJUjcif;jzpfavonf/) txufxyf vdkufygvmMuaom AdkvfBuD;
ESpfa,mufwkdUonf &Gufzsifukvm;xdkifudk,fpDESifh rSefajymif;udk Munfhvkduf?
0DpuDqdk'gudk

usKdufcsvdkuf?

aq;wHudkzGmvkduf?
pma&;ESpfa,mufrSmrl
raomuf0HUMuonfESifh

wa,mufuaq;jyif;vdyf?

pum;wajymajymESifh

vdkufygvmMu&m

rSefajymif;vnf;ryg/
vufzuf&nfMurf;udk

wa,mufu
uREkfyfwdkU

0DpuD&Sdaomfvnf;
pD;u&ufESifhjrnf;&kHjzifh

auseyfMu&onf/ vlUpdwfonf cuf\/ uRekfwkdUonf vufzuf&nfM urf;rQ


ESifh auseyfMu&mrS AdkvfESpfa,mufbmvkyfaeMuonfudk odvdkMu avSum;rS
acsmif;MunfhvkdufrdMu&mwGif 0DpuDqdk'gudk jrifMu&onfESifh uREkfyfwkdU\
vufzuf&nfMurf;rSm

Zdrfr&SdyJ

jzpfoGm;&ygawmhonf/

wGif

bmrqdkjrnf;prf;csifwwfaom uREkfyf\0goemonf [kwfrS[kwfygav\


avm [k ,kHrSm;jcif;wBudrfjzpfcJUrdbl;ygonf/

241

xkacsvTmawmif;cH&jcif;
vrf;wGif wnOfhtdyf aemufwaeUwGif Aef;armfNrdKUokdU qdkufa&muf
Mu\/ 'k0efBuD;onf Aef;armfta&;ydkifESifh cifrifoljzpf 4if;\tdrf
wnf;cdkav&m rif;BuD;ESifh uREkfyfrSm AdkvfwJ wnf;ckdMu\/ xdknOfh
uREkfyfESifhpma&;BuD; udkbcifwkdUonf a&TusD;em;bk&m;yJGodkU acwavmuf
omoGm;Mu 0goemtdk;rsm;jzpfMuonfhtwdkif; bdvd,ufckH tcsdefjzKef;Mu
NyD; ckHydwfrS udk,fhae&mokdU toD;oD;jyefoGm;Mu\/ aemufaeU eHeufcif;
uREkfyfonf vkyfp&mtvkyfrsm;udkvkyf eHeufpmpm;NyD;onfESifh wNydKifeuf
tapcHwJ&Sdaom uREkfyf\tdyf&mokdU 0iftdyfav\/ aeUv,f ESpfem&DcefUwGif
udkbcifvmEId;NyD; ]]AsKdUq&mBuD; xMunfhygOD;As? cifAsm;pm;yJGrSm rD;avmif
aeav&JU}}[kajym\/ uREkfyfonfAkdvfwJatmufxyf&Sdaom uREkfyf\tvkyf
pm;yJGokdU oGm;Munfh&m rif;BuD;uxkacsvTmawmif;xm;onfh

pmwapmif

udkawGU&\/ t"dym,frSm aeUv,f 12 em&Davmuf tvkyf&Sdac:&m


rawGU&aMumif;? aeUcif;tcsdefwGif tcGifhr&SdyJ xGuf vnfonfhtwGuf
tb,fhaMumifhtjypfray;xdkufaMumif;udk ckacs&rnfjzpfaMumif;yg&Sdavonf/
pmudkzwfvkduf&onfESifhwNydKifeuf

rif;BuD;\tcspfawmf

bwvm\

vufcsufjzpfonf[k uRekfyfawG;EdkifavNyD/ rif;BuD;uac:cdkif;pOf uREkfyf


tdyfaejcif;udk odvsufESifhbwvmu uREkfyfr&Sd[k ajymvkdufjcif;jzpfonf/
&efNidK;um; olwdkUtm; xrif;rauR;onfh twGuf jzpf&ayrnf/ uREkyfonf
udkjrpfuJUokdU tapHrsm;ESifh ajyjypfatmif rqufqHwwfonfh uRekfyf\tjypf
udkodyg\/ okdU&mwGif bwvmu uREkfyf&SdygvsufESifh r&Sd[k vdrfvnf
ajymjcif;aMumifh ta&;,lcH&jcif;udkpdwfqkd;onfESifh udkbcifudk oufao

242

xl&ef rif;BuD;xHokdU ac:oGm;ygonf/ uREkfyfonftdkifpDtufpf t&m&SdBuD;


rsm;udk tcgcyfodrf; &GHUaMumufygonf/ okdU&mwGifrw&m;ojzifh pGyfpJGjcif;
cH&onfESifh a'goxGufvm aMumufvefUpdwfr&SdawmhyJ tjzpftysuftrSef
udkrif;BuD;tm; a'gojzifh ajymjy udkbcifudkoufa oxl\/ rif;BuD;onf
bwvmudkac:

ar;&m

bwvmu

uREkfyfudk&SmpOf

tapcHwJxJokdU

0ifrMunfhrdaMumif;0efcH\/ rif;BuD;onfbwvmudk jyefxGufapNyD;aemuf


]]tb,fhaMumifh
olwdkUudk

xdkuJU odkU

ajymonfxifoenf;}}[k

xrif;rauR;aomaMumifh

uREkfyftm;ar;&m

jzpfonfxifaMumif;

ajymjy\/

xdktcgrif;BuD;u olwkdUudkxrif;auR;zdkU wm0efr&SdaMumif;? olwkdUvnf;


c&D;p&dwf&Mu olwkdU[molwdkU pm;EdkifaMumif;ajymavonf/ udp
ri;fBuD;onf

uREkfyftay:wGif

tjypfwifp&m

&SmrawGUaomfvn;f

ol\tcspfawmf bwvmESifh tqifrajyrI jzpf&jcif;twGuf uREkfyftay:


rsufESmraumif;jcif;udk
bwvmudkvnf;

uREkfyf&dyfrdonf/

tavQmhray;Edkif/

xdktcsdefrSp

igonf

odkUaombwvmwa,muftm;

vufoyfarG;xm;onfh rif;BuD;wa,muf\ vufatmufwGif Munf&SnfpGm


tvkyfvkyfjcif;tm;jzifh

pdwfcsrf;omrI

&SdEdkifawmhrnf

r[kwf[k

qkH;jzwfvdkufav\/
&kH;ajymif;jcif;
aemufrsm;rMumrD 'k0efBuD;\ [ufuvyfpma&;BuD; cGifh,loGm;&mwGif
&kH;ajymif;zdkU

avQmufxm;\/

rif;BuD;\awmvdkufpma&;ESifh 'k0efBuD;\

[ufuvyfpma&;\vcrSm twlwljzpfaomfvnf; uREkfyf\vuf&Sd&mxl;onf


wufvrf;&Sd c&D;p&dwfvnf;ydkaomaMumifh &kH;tkyfESifhwuG tjcm;pma&;

243

rsm;u

uREkfyf\tBuHtpnfudk

BuD;yGm;jcif;udk

oabmrxm;?

zsufM u\/

okdU&mwGif

bwvmwa,muftm;

uREkfyfrlum;
OD;pm;ay;onfh

rif;BuD;wa,muf\ vufatmufwGif vufyGef;wwD; ae&onfh awmvdkuf


pma&;tvkyf

pdwfcsrf;omrI

ygawmhonf/

okdUjzpf

r&SdEdkifNyD[k

uREkfyfonf

qkH;jzwfum

&kH;ajymif;vkduf

pDbDvdkif;&Sdaom

rif;BuD;&kH;rS

aAm"dukef;&Sdaom v,f,mpdkufysKd;a&;'k0efBuD;\&kH;odkU ajymif;a&GUvkdufyg


awmhonf/ v,f,mpdkufysKd;a&;Xme rif;BuD;rSm tdkifpDtufpf t&m&Sdwa,muf
jzpf 'k0efBuD;rSm v,f,mpdkufysKd;jcif;ynmudk txl;wvnf oifMum;vmcJU
onfhExperttdwfpywfac: t&m&Sdjzpfavonf/
tusifhqdk;jyefay:vmjcif;
rif;BuD;rpwm uavwifonf qlylwwfoavmuf 'kwd,0efBuD;
rpwmaomfrfqifrSm

pdwfoabmaumif;onfh

vlat;wa,mufjzpf\/

uREkfyfESifh wvcefUrQ tvkyfvkyfrdMuvQif 'k0efBuD;onf uRekfyfudktvGefcifrif


olUvufatmuf tvkyfvkyf&jcif;rSm pdwfcsrf;omvSonf/ 0efBuD;onf
uREkfyfudktvGef,kHMunf
uREkfyftzdkU

uREkfyfajymorQNyD;\/

taumif;csnf;r[kwfvSacs/

0efBuD;

tjcif;t&monf
awmwufaomtcg

'kwd,pma&;onf 0efBuD;ESifh twlvkduf&av&m uREkfyfrSm [ufuvyf


tjzpfESifh &kH;xdkifusef&pfNyD; tawmfvGefvyfjcif;&\/ &kH;okH;aiGudk uREkfyfyif
udkif&

pm&if;udkvnf;

uREkfyfyifudkif&\/

xdktcsdefwGif

uREkfyfonf

pHa'0Dudk ydk;yef;pOfu umvom; oli,fcsif;rsm;ESifh wzeftqufjzpf


4if;wkdUESifhtwl bdvd,ufckH nOfhrsm;wGif tcsdefjzKef;vsuf&Sd\/ xkdpOfu
bdvd,ufckHrsm;wGif bdvd,uf&dk;&dk;ruyJ pupfwvfpf

244

(Skittles)

ac:

9wdkifupm;enf; acwfpm;vsuf&Sd&m upm;enf;wGif a*:vDtBuD;tao;


avmif;um;jcif;vnf; wGJzufvsuf&Sd\/ uREkfyfonfwnvQifwusyf ESpfusyf
avmif;upm;&mrS (i,fpOfu tvkyform;rsm;ESifh avmif;upm;bl;onfh
tavhtusifhaMumifh) ]aoG;BuD;}vmNyD; ig;usyfwq,fponfjzifh avmif;wwf
vmavNyD/ tpyxr avmif;upm;jcif;tvkyf\ jzm;a,mif; aoG;aqmif
wwfonfh xkH;pHtwkdif;
enf;ojzifh

Beginner's luck

0rf;omp&mBuD;jzpfae\/

Edkifonfursm; &IH;onfu

twefMumaomf

tEdkifukef

&IH;rsm;vmcJUavNyD/ wGif uREkfyfonf vcxkwfaomtcg xnfhvkduf&\/


tawmtwGif; avmif;upm;jcif;onf uREkfyftm; tylwjyif; aoG;aqmif
vsuf&SdavNyD/ bdvd,ufckHokdU roGm;awmhygqdkum wnESpfn atmifhaeaomf
vnf; ]]&Suf?&Suf?yGwfa'gif;}}[laom toHrsm;onf em;xJodkU wkd;wkd;
0ifvmawmhonf/

raeEdkif?

oGm;&awmhonf/

yxr

wvcaiGudk

vnf;aumif;? xdkUaemuf ESpfvcaiGudkvnf;aumif; ,l,loGm;av&m


&IH;&onfcsnf;om

BuKH&awmh\/

rxl;awmhNyD/

wwufpm;vnf;

MuufoGef[laom pum;udkvnf;aumif;? avSarsm avScsif;vkduf[laom


pum;udkvnf;aumif;
vkyf,ljcif;rSwyg;

owd&
tjcm;enf;vrf;

&IH;xm;onfh&kH;aiGudk

jyef&atmif

r&SdawmhNyDqdkum

nwdkif;yif

a*:vD&Dkufrdawmhonf/ wcgw&H tenf;i,fEdkifaomfvnf; &IH;xm;onfh


&kH;aiGudk jyefxnfhavmufatmuf rjynfhaomaMumifh qufvufom upm;&
\/ &kH;aiGxkwfokH; tpdk;&odvQif axmifusrnf qdkjcif;udk odNyD;jzpfaom
aMumifh pdwfylvdkufykHrSm tqDpm; tom;rjzpfqdkonfh pum;twkdif;
tawmfydefBuKHvsuf&SdavNyD/ 0efBuD;onf &kH;aiGudk wvwBudrf xkH;pHtwdkif;
ppfaq;aomfvnf;

aiGpm&if;udk

ES,fxdkES,f

zvS,fjyjcif;aMumifh

0efBuD;rod&Sday/ okdUjzifh ajcmufvcefU Mumaomtcg &kH;aiGteufrS

245

usyfwaxmifcefU

avsmhvsuf&SdavNyD/

bdvd,ufckHrS

jyefvmaomtcg

tdyfraysmfEdkifonfh nrsm;u rsm;ygawmhonf/


uHaumif;vkdU axmifrus
waeUo
pm&&Sdav&m

vqef;w&ufaeUwGif

xdkaeUrSm

28&uf

rif;BuD;&kH;ppfvmrnfhtaMumif;

aeUjzpf

okH;&ufomusefawmh\/

OD;acgif;rD;avmifcJUavNyD/ a&Tuav; &SdpkrJUpkudk a&mif;csvkdufvQifvnf;


300drQavmufom &EdkifrnfjzpfNyD; rxl;awmhNyD/ rD;cHaowmxJwGif &kH;aiG
200davmuf&Sdao;\/

4if;udk,lNyD;oli,fcsif;

vlv,fwa,mufudkac:

w&kwfuvyfodkU wufupm;&m yxrwGif 200davmufEdkifNyD; aemufqkH;


ajymifygavawmhonf/ cufacsNyD? rnfokdUvkyfrnfenf;/ xGufajy;vQifvnf;
tusKd;r&SdNyD/

aemufqkH;

vukefrnfhaeUwGif

uREkfyfonftjzpftysufudk

[kwfwkdif;rSef&mazmfjy 'k0efBuD;oem;avmufatmif pmwapmifa&;vkduf\/


wnvkH;a&;NyD;

eHeufapmapmwGifuREkfyf\a,mufzudk

ydkUcdkif;vkduf&m

]]csufcsif;vmcJU}}[k 0efBuD;xHrS pum;jyefvm\/ 0efBuD;onfMuifemaom


rsufESmxm;ESifh uREkfyftm;Munfhvsuf aiG1000dausmfudk olupdkufxnfhxm;
onfhtaMumif;? olESifhtwlawmwuf&modkUvkdufNyD; &&Sdaom c&D;p&dwfjzifh
jyefqyf vcudk uRekfyfpm;EdkifaMumif;ajymav&m uREkfyfonf rpwm
aomfrfqiftm;
yk*dKvftm;

OD;okH;BudrfcsrdcJUygonf/
aus;Zl;&SifBuD;tjzpf

t&dktaojyKcJU&m

xdkaeUrSp

arwmydkUjcif;?

uREkfyfonf

uefawmhjcif;tm;jzifh

,aeUwdkifvnf;ol&Sd&mt&yfodkUrSef;

arwmydkUvsuf

yif&Sdygonf/ uREkfyfonf rdrdudk,fudkaxmifuszdkU Zmwmryg[k atmufarhcJU


&m zqyv tpdk;&vufxufwGifrS axmifodkUydkUjcif;cHcJU&\/ okdUaomf

246

tjypfr&ojzifh

axmifusjcif;r[kwf?

tcsKyfcH&jcif;om

jzpfonf[k

c&D;p&dwf&vdkrIaMumifh

'k0efBuD;\

udk,fh[mudk,f ajzqnfrdygawmhonf/
aysmfyJGpm;xGufjcif;
xdktcsdefrSp

uREkfyfonf

awmvdkufpma&;vkyf&av&m t&m&SdESifh vdkuf&jcif;rSm rif;BuD; rpwm


uavwifESifhvdkuf&jcif;xuf

aysmfp&maumif;vS\/

xpfueJqdkwkdif;

qlwwfylwwf Budrf;armif;wwfonfh t&m&SdESifh vkduf&NyD;aemuf oem;


Muifemwwfaomt&m&SdESifh vkduf&jcif;rSm ewfjynfa&muf&oavmuf xifrd
yg\/ okdU&mwGif uREkfyf\ZmwmrSm (aA'ifawmhar;Munfhonfr[kwf) tvkyf
wck Munf&SnfpGm pGJpJGNrJNrJvkyfrnfholwa,muf r[kwfonfhvuPmESifh
'k0efBuD;\

ta<u;ajyvkeD;csdefwGif

rdrdtvkyf

raysmfydkufaompdwfrsKd;

wpwp 0ifvsuf&Sd\/ ,if;odkU&SdpOf uREkfyfonf &kH;pma&;rsm;jzpfMuonfh


Adkvfujym; nDtpfudkwpkESifh rw&me,fqnfBuD;acg t&yfodkUiSufypfvkduf
oGm;\/
uREkfyfwdkUtm;vkH;rSm pma&;rsm;omjzpf om;om;em;em; oGm;EdkifMu
onfr[kwf? avaoewfwvufpDESifh bdkifpu,fpD;NyD; oGm;Mujcif;jzpf\/
ig;aowm paom pm;p&muav;rsm; toifhtwifhygvmMu\/ uREkfyfurl
(jcifudkifvQifiSufzsm; zsm;wwfonf[k zwf&bl;aomaMumifh) jcifaxmif
wvkH;ygvmcJU\/ (aemifwGif azmfjyvwHUaom uome,f erf;aygif;&GmokdU
bk&ifcHqm[mukwf
Mujcif;udk

bwvmwkdUvlpk

BuKH&aomtcgwGif

c&pfprwfwywf awmvnfxGuf

uREkfyfwkdU\awmvnfjcif;rSm tvGef&,f

csifp&muav; wck jzpfvmaomfvn;f) xdkpOfurl udk,fh[muav;ESifhudk,f

247

tawmfBuD;aysmfcJUygonf/ naecif;wGif vlwa,muf csKd;av;ig;aumif


pD&atmif ypfMuNyD;aemufxif;wkH;BuD;rsm; qdkufxm;onfh rD;zdkBuD;teD;wGif
tarG;EkwfoluEkwf?

ckwfoluckwf?

aq;oluaq;?

aMumfoluaMumf?

csufolucsufNyD; a&a&maom 0DpuDuav;ESifh (qdk'grwwfEdkif) jrnf;Mu


aomufMu&jcif;rSm {&mr ZdrfBuD;wck jzpfaeygawmhonf/ tawmtwGif;
taumf'D,ifwvkH;ygvm

wD;wwfolu

wD;NyD;

t*Fvdyfaw;csif;rsm;

0dkif;qdkum uolrsm;u uMuonfwGif tawmfedyfaomaysmfp&mwcktaejzifh


uRekfyf\OD;aESmufwGif trSwfxifvsuf usef&pfcJUygonf/
uREkfyfwdkUvlpk pwnf;csaomae&m wJuav; ESpfwJ okH;wJ&Sdjcif;udk
uREkfyfrSwfrdao;&m wwJrSm uREkfyfwdkUvlpktwGufjzpf\/ csKd;aMumfESifh 0DpuD
wykvif;ukef

trl;ajyMuaomtcg

uREkfyfwdkUonf

wJuav;xJodkU

0iftdyfMu\/ uREkfyfonf ygvmaomjcifaxmifudk axmif tdyf&mjyifav&m


tjcm;vlrsm;rlum;
tawmftdkuf
tdyfMu&mwGif

wOD;wa,mufrQ
jcifudkufjcif;udk

jcifaxmifrygcJUMuay/
uREkfyfrSwfrd\/

ujym;uav;wa,mufonf

xdknOfhrSm

udk,fhae&mESifhudk,f
jcifudkufvSonfqdk

uREkfyf\jcifaxmifxJodkU 0ifvm\/ jcifaxmifrSm wa,muftdyfuav;


jzpfaomaMumifh

r0ifavmufonfESifh

OD;acgif;rQom

oGif;yg&apqdkum

uREkfyfbufodkU OD;acgif;qdkufvsuf tdyf\/ twefMumvQif 'kwd,wa,muf


0ifvmjyef

yxrvlESifh

,SOfvsuftdyf\/

4a,mufvkH;wa,mufNyD;wa,muf

enf;jzifh

Adkvfujym;

OD;acgif;oGif;xnfhMuNyD;

ajcaxmuf

rsm;udk apmifzkH;xm;Muonf/ twefMumaomf olwkdU4a,mufrSm wacgacgESifh


a[mufMu

uREkfyfrSmum;

tdyfraysmfEdkifyJ

jzpfae\/

jcifaxmifrSm

Zmjcifaxmifr[kwf? ydwfcyfyg;yg;jzifh csKyfxm;jcif;jzpf&m olwkdUtouf&I


xkwfaomtaiGUrsm;onf uREkfyfudk rGef;apojzifh omyif tdyfraysmfEdkifatmif

248

jzpfae\/ aemufqkH; uREkfyfonfjcifaxmifudk

olwkdUtm;ay;cJUNyD;vQif

wJjyifodkU wa,mufwnf;xGuf tdyfygawmhonf/ jzpf&ykHrSm ayghayghqq


vmcJUMuolrsm;tzdkU udpr&Sd? owd0D&d,ESifh jcifaxmif aqmif,lcJUaom
uREkfyfomvcHvdkuf&jcif;udk a&SUwGifazmfjyygrnf/ (avmuBuD;um; bmrQ
pdwfcs&onfr[kwfacs/)
xl;qef;aom tjcif;t&mwck
tdrfodkUjyefa&mufNyD;aemuf
tBuD;tus,f

zsm;cUJavNyD/

]wuf}oGm;NyD;

tMumBuD;

&ufowwywftwGif;wGif
tzsm;BuD;vGef;aomaMumifh

owdvpfvsuf&Sd&m

uREkfyfrSm
wcsDwcsDwGif

uREkfyf\yg;acsmif&kd;rsm;

ig;\yg;[ufuJUodkUum;csnf pkcsnfjzpfaejcif;udk rdbrsm;? r,m;ESifh r&D;wdkU


jrifMu&onf[k

aemufwGif

ajymMu\/

uREkfyf\rdbrsm;um;

zsm;p

uwnf;u a&mufaeMuavNyD/ (xl;qef;aom tjcif;t&mwckrSm tzsm;


aysmufaomtcgwGif

uREkfyf\yg;acsmif&dk;ESpfbufwdkUonf

rdarG;wdkif;

zarG;wdkif; r[kwfawmhyJ cyfum;um;jzpfvmonf[k vlwdkif;u ajymav


onf/) xdkuJUokdU cPcPwuf&mwGif jyKpkoltm;vkH;onf uREkfyfaoacs
awmhrnfxifMu idkukefMuonfqdk\/ aemufqkH; uREkfyftm; rEav;
aq;&kHBuD;okdU ydkUMu\/ rydkUrDurl q&m0efac: ukMuygonf/
odyfqdk;wJUiSufzsm;wJU
rEav;aq;&kHBuD;rSm xdkpOfuBuD;BuD;us,fus,f r[kwfao;/ Paying
Ward

ydkufqHay;&aom

'kwd,wef;

249

olemcef;rSm

txufxyf

qif0ifaqmifuav;wGif wnf&Sd uREkfyfESifhAkdvfujym;av;ig;a,mufrQom


&Sd\/ ydkufqHray;&onfh

Free Ward

tcef;rsm;rSmvnf; jrefrmvlem

tvGefenf; w&kwf ukvm; bdef;pm;rsm;avmufom &SdMu\/ ydkufqHay;&


aom

tcef;rSmt&yfom;rsm;twGuf

waeUwusyf?

tpdk;&trIxrf;rsm;

twGuf waeU&SpfyJrQom ay;&onf/ aq;&kHokdUa&mufcgp nwdkif;vkdvdkyif


tzsm;BuD; 106 'D*&D&SdNyD; owdr&ojzifh nwdkif;yif OD;acgif;ay:okdU
a&cJtdwfwif&onf/ waeUo uREkfyf\vufrrS aoG;azmuf,loGm;jcif;udk
odvdkufaomfvnf; bmvkyfrnfrodojzifh trSwfrJU aevdkufrd&m oli,fcsif;
armif&D

(xdkpOfu

armif&Donf

NrdKUtkyfjzpfaeonf/)

vlemar;&ef

a&mufvmrS

a&mufvm

od&awmhonf/

uREkfyf\ckwifteD;wGif

uyfvsufxdkifae&mrS acgif;&if;wGif csdwfxm;aom pm&Gufudk jrifonfESifh


xMunfh\/ wzefjyefxdkifaomtcgrl ukvm;xdkifudk cyfvSrf;vSrf;
odkUa&GUNyD;rS xdkif\/ uREkfyfonf ol\tjyKtrludk owdjyKvdkufrdaomfvnf;
okdUrar;yJaeNyD;

oljyefoGm;aomtcgrS

csdwfxm;aom

pm&Gufudk

xMunfh&m t*Fvdyfbmomjzihf odkUa&;xm;onfudk awGU&\/ (Malarial


Parasites Of Malignant Type)

touftE&m,fjyKwwfonfh iSufzsm;ydk;rsKd;

awGU&onfqdkjcif;yifjzpfonf/ vuPmrSm iSufzsm;ydk; trsKd;rsKd;&Sdonfhteuf


uREkfyf\aoG; awGU&aom ydk;rsKd;rSm txl;qdk;&Gm;onf qdkjcif;yifjzpfonf/
wGifrSoli,fcsif;armif&D

a&TUxdkifvdkufaomtjyKtrludk

uREkfyfem;vnf

awmhonf/ xdktcgrS uREkfyf\tzsm;rSmiSufzsm;jzpfaMumif; uREkfyfod&


qnfBuD;okdUoGm;pOfu

jcifudkufcJUcJU&jcif;aMumifh

jzpfaMumif;udkvnf;

uREkfyfpOf;pm;rdonf/ tjcm;wcsufrSmvnf; jyif;xefaom trsKd;tpm;[k


qdkxm;jyefojzifh

aocsifaoEdkifonf[k

uREkyfod&jcif;yifjzpfonf/

,cifurl wufNyD; owdvpfbl;aomfvnf; teD;&Sdvlrsm;uomaornfavm

250

xifMuonf/ uREkfyfurl owd&aomtcg aowwfonf? aoEdkifonf[l


wcgrpOf;pm;rdyJ cyfayghaygh cyf&Tif&Tifom aecJUygonf/ xdkUaMumifhrsm;
toufcsrf;om&m&avoavmrajymwwfay/
tcgrSprl

udk,fhudk,fudk

awmfawmf

4if;pmudk

zwf&aom

av;av;pm;pm;

vkyfaevm

ygawmhonf/ okdU&mwGif e*dkuwnf;u cyfayghayghvlpm;rsKd;jzpf Mumr&Snf


vSyg/
ZGwf'&Gwf0goem
ae&mwGif uREkfyf\ pdwfazmufjyefjcif;aMumifhayavm? wcgw&HwGif
ZGwf'&Gwfvkyfcsifwwfaom 0goemaMumifhayavm rajymwwf/ uREkfyfvkyfykH
wckudk azmfjyygOD;rnf/ uREkfyfrSmevHxp jzpfaomfvnf; aumif;aumif;BuD;
tzsm;jywfao;[efr&SdonfESifh xrif;[if; rauR;ao;yJaygifrkefUESifh EGm;EdkUudk
csnf; pm;ae&\/ wa,mufwnf;qdkvQifvnf; atmifhtnf;Edkifygao;\/
,ckrlemvHxlvsuf&SdMuonfh

Adkvfujym;uav;rsm;u

uREkfyfteD;wGif

Muufom;[if;ESifh xrif;pm;Muonfudk jrifae& arx&Gef Matron


AdkvfrBuD;tm;awmif;&m okH;&ufavmuf apmifhzdkUajym\/ wGifuRekfyf\
pdwfxJigonf ,aeUn Muufom;pm;NyD; aocsifao&ap? pm;jzpfatmifpm;
rnf[k oEdXmefcsvkdufav\/ aq;&kHay:wGif rnfoltm;rQckdif;p&mr&SdyJ
ae&mwGif

rnfodkUvkyfonf

xifMuoenf;/

uREkfyfonftdrfomokdU

oGm;ra,mifa,mifESifh aq;&kHtay:xyfrS qif;vm aq;&kHa&SU qdkufaom


"mwf&xm;rsm;onf
jrifMu

aq;&kHvlemt0wftpm;ESifhwufvmaom

wa,mufa,mufMunfhMu\/

uREkfyfurl

uREkfyftm;
rjrifcsifjyK

xdkifvdkufvm\/ aps;csKdteD; bDvrf; (xdkpOfu cspfwD;wef;ac:onf/)

251

okdUa&mufaomtcg "mwf&xm;ay:rSqif;NyD; qdwfom;uifESifh Muufom;uif


wrwfzdk;pD0,f\/ xdkae&mpm;aomf anSmfapmfeHaevdrfhrnfqdkum rdbrsm;
wnf;cdkonfh

aq;&kH0if;tdrfokdU

,loGm;NyD;tm;vkH;ajymifatmif

xdkif

pm;vdkufonf/ pm;NyD;onfhaemuf qefUiifqefUiifESifh aooGm;vQifvnf;


uREkfyfaemifw&vdrfhrnfr[kwf? taocHzdkU toifhjyifNyD;jzpf\/ tjyKtrl
rsKd; okH;Budrfxufrenf; uRekfyf\woufwm vkyfcJUbl;onf/
'l;axmufawmif;yef&jcif;
tHHUMovsuf&Sdaom rdbrsm;udk ESpfodrfhap&ef oifhawmfatmifajym
vufzuf&nfMurf;wc&m;00BuD;aomufNyD;aemuf uREkfyfonf "mwf&xm;ESifh
yif aq;&kHBuD;okdU jyefoGm; acsmarmpGm a&mufyg\/ vrf;c&D;om
acsmarmygonf/ arx&GefAdkvfrBuD;ESifhrlum; tBuD;tus,fyif racsmarmyg/
uRekfyfxGufoGm;onfrSm pkpkaygif; wem&DcJGcefUMumvdrfhrnfjzpf&m xdktawm
twGif; q&mrBuD;onf cPcP vmar;onf[k ujym;uav;rsm;u
ajymMu\/ uREkfyfrlum; tqlcHzdkU jyifNyD;jzpfaomaMumifh tvGeftrif;
rwkefvIyfvSacs/

odkUaomf

uREkfyfonf

q&mrBuD;taMumif;udk

rqGuodcJUygrlum; xGufaumif;rS xGuf0HUrnfxif onf/ qlvdkufykHum;


yGufyGuf&dkufoGm;awmh\/

t*Fvdyfpum;vkH;&dk;&dk;

tac:&SdorQ

qdk;rdkuf

nHUzsif;aom tjyKtrlESifh ywfouforQ ukefcJUygavNyD/ yxr uREkfyfonf


]em;jyiftdwfr&Sdbl;}[k

oabmxm;um

qlcsifwkdif;qlonfrsm;udk

rxDw&Dvkyfae\/ AdkvfrBuD;onf uREkfyf\cyfat;at;vkyfaeaom trlt&m


udkjrifonfwGif

omqlvmNyD;vQif

emrnf&dkif;rsm;ac:&kHESifh rNyD;awmhyJ

q&m0efBuD;udk wdkif&rnf? xdkrSwqifh uREkfyf\tvkyfXme rif;BuD;okdU

252

vnf;aumif;? 0efBuD;okdUvnf;aumif; wkdif&rnfponfrsm;jzifh qufvuf


qlyljcif;udk
uREkfyfonf

em;NiD;vmNyDjzpf

rnfuJUokdU

tBuHwck&onfESifh

tenf;qkH;rdcift&G,f&Sdaom

jyK&ygrnfudk

q&mrBuD;tm;

pOf;pm;\/

vSrf;Munfhvdkuf&m

rdef;rBuD;wa,muf

jzpfaejcif;udkawGU&

tdyf&may:wGif rxDw&Dxdkifae&mrS xNyD;vQif olUa&SUwGif 'l;axmufvsuf


]]uRefawmfrSm;ygw,ftar? 'DtwGuf uRefawmf 0rf;enf;ygw,f? 'ghaMumifh
uRefawmfwdkUAk'bmomt&

tESdrfhcsqkH;jzpfwJUenf;eJU

uRefawmf0efcs

awmif;yefygw,f tar}}[k qdkum vuftkyfcsDvsuf wu,fhapwemESifh


0wfcsvdkufav\/ rdef;rBuD;onf uREkfyf\ &dk;om;ykH&aom tjyKtrludk
jrifvdkuf&onfESifh

wNydKifeuf

rD;udka&jzifhNidrf;owfvdkufonfhES,f

ol\yg;pyfrS

a&&Gwfqlyljcif;rsm;rSm

csufcsif;&yfoGm;

uREkfyfrsufESmudk

aphaphMunfh,if; trsufa'go ajyaysmufonfh vuPmESifh rqdkpavmuf


uav;

NyKH;vmvsuf

(That

will

]]awmfavmufygNyD}}qdkum

do)

xGufoGm;av\/ ujym;uav;rsm;vnf; tHUMoaom trlt&mESifh uREkfyftm;


Munhfvsuf&Sd&mrS

wa,mufu

awmfawmfynm&Sdw,f}}[k

(That

fellow

olwdkUtcsif;csif;

is

wise)

ajymavonf/

]]'Daumif
(olwdkU\

pdwfxm;udk uREkfyfqifjcifvdkufonfhtcgwGif ]]yJGaumif;wck vufvGwfoGm;


onf}}[k atmufarhMuykH&onf/)
acw pdwfazmufjyefjcif;
wveD;yg; aq;&kHwuf usef;rmojzifh qif;vmaomtcg uREkfyfrSm
(txufydkif;wGiftenf;i,f a&;om; azmfjycJUonfh twkdif;) ]b0ifjrifh}onfh
cRwf,Gif;csufwck

usef&pfcJUygonf/

253

okdU&mwGif

taMumif;udk

(b0ifjrifholwdkU\

xkH;pHtwdkif;)

udk,fh[mudk,f

odonfr[kwf?

aysmufoGm;aomtcgrS qifjcifjcif;tm;jzifh od&jcif;jzpfygonf/ xdkpOftcg


ESifh ywfouf &,fp&muav;rsm;jzpf&ykHudk azmfjyvdkygao;onf/ iSufzsm;
aysmuf aq;&kHrS qif;vmNyD; cGifhwv,lxm;onfhtcdkufwGif uRekfyfonf
a&TrsufrSefwvuf (xdkacwfrSm a&TrsufrSefwyfvQif *kPf&Sdonf xifMu
bDatwdkif;vdkyif wyfMuNyD; &[ef;i,f uav;rsm;vnf; wyfcsifMuonf/)
cs,f&D wkwfaumufwacsmif;? qdwfom;a& vuftdwfjzLwpkH (xdkacwfu
Adkvfrrsm; pGyfMuonf/) acgif;aygif;tvJvJ? (bDataygif;awmh rwwfao;?
&efukefa&mufrS wwfygonf/) tqifaMumifaom ydk;vkH;csnf? zJvkHcsnf
tvJvJ (zJvkHcsnfrSm tvGefawmufajymif acwfwGif a,musfm;rsm;
r0wfMuawmhay/)

aumif;ayhqdkonfh

quZkH;

(Sexone)

bGwfzdeyf

(xdkacwf vlwa,mufESifh wa,mufonf tjcm;t&mudkrMunfh? zdeyfudk


a&S;OD;pGm vSrf;Munfhonfhwdkifatmif zdeyfaumif; NydKifMuaom acwfjzpfonf/
wenf;qdkaomf

zdeyfaumif;

pD;EdkifrS

acwfrDonf[k

,lqMuonf/)

&SyftusFDvufrma<uwdkuf? pdwfwkvkyfxm;onfh zvf&SyfMu,foD;? acgif;


aygif;p&Snf&Snf?

ydk;tppfajctdwf?

qwfcsouvyf

eufjyma&mif

aumif;aumif; ponfwdkUudk tvJvJ 0wfqif vrf;avQmufavonf/


qdwfom;a&vuftdwfjzLrSwyg; tjcm;aom t0wftpm; tjyiftqifrSm
ravsmfonfr[kwf? olUacwfwGifa&SUqkH;rS ajy;jcif;rQom jzpfaomaMumifh
uREkfyftaMumif;udk wavQmufvkH; odolrsm;u NyKH;Muaomfvnf; w&HpH
vlrsm;url armfhMunfhMu&onf/ t0wftpm;wGifomru pdwfxJuvnf;
igvkyfvQifbmrqdkatmifjrif&rnf[k xifjrifvsuf&Sd&m pHa'0Dudk&J&JMunfh
NyKH;jcif;twGufaMumifh

rdcifxHodkUvmNyD;

idk&SmykHudkvnf;

txufwGif

azmfjycJUygNyD/ xdkpOftcgu pHa'0DESifh ESruav;wdkU ,OfxdkifaeMuonfh

254

tcGifhta&;rsKd; BuKH&vQif 0ifar;&kHomru vufudkyif qJG0HUvdrfhrnf


xifonf/ odkUqdkvQifvnf; atmifjrifrnf jzpfaMumif;udk aemuftaMumif;
t&mrsm;u oufaocHvsuf&Sdonf/
rdwfaqGopfrsm;
&,fp&mwck jzpf&ykHudk azmfjyvdkao;onfrSm uREkfyfonf &efukefokdU
rif;BuD;ESifh a&mufcJUpOfu ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;jzpfonfh armif&D
(puf&Sifw&m;olBuD;
jzpfvmonf/)
4if;wkdU\

jzpfvmonf/)

udkzl;ndK

(aiGwdkuf0efaxmuf

ausmif;odkUoGm;

wdkufcef;wckwGif

udk0ifharmf

udkxGef;&Sdef?

awGUbl;\/

(opfawm0efaxmuf

jzpfvmonf/)

wkdUtm;

udk0ifharmfrSm

r*dkvrf;

udkuGef;wnf;[laom

(bDattwef;wGif

oifvsuf&Sdonfh) ausmif;om;ESpfa,mufESifhtwl tcef;iSm;aexdkifvsuf


&Sd&m udk0ifharmfu rdwfqufay;jcif;aMumifh xdkvlESpfa,mufESifh uRekfyfoduRrf;
&kHru uREkfyf&efukef&SdcdkufwGif cPcPawUG twlvnfywfMubl;onf/
xdkvl okH;a,mufvkH;rSm uREkfyfESifhtwl 9 wef;wESpfwnf; atmifcJUolrsm;
jzpfonfhtavsmuf udk0ifharmfu uREkfyftm;xdkvlESpfa,mufESifh rdwfqufay;
&mwGif uREkfyfrSmolwkdUuJUokdU aumvdyfausmif; ra&mufaomfvnf; tvGef
pmzwfolwa,muf[l ajymMu\/ wGif udkxGef;&SdefESifh udkuGef;wkdU onf
rEav;om; wa,mufudk ]qwf}Munhfvdkuf& OD;rnf[la om &nf&G,fcsufjzifh
t*Fvdyf 0wKBuD;rsm;ESifhywfouf uREkfyf\t,ltqrsm;udk wD;acguf
pkHprf;Mu\/ uREkfyfuvnf; olwdkU\ bDat twef;pmrsm;udk roif&bl;
ojzifh ruRrf;usifaomfvnf; t*Fvdyf0wKrsm;Esifh ywfoufrl &G,fwlvQif
raMumuf[k

udk,fh[mudk,f

,kHMunfpdwfcsxm;onfhtavsmuf

255

(bDat

ausmif;om;awGqkd&kHESifh) &GHUaMumufjcif; r&SdyJ &J&Jwif;wif; xifjrifcsuf


ay;awmYonf/ olwkdUzwfbl;onfh pmtkyfrsm;udk uREkfyftm;vkH;vdkvdkyif
zwfbl; uREkfyfzwfbl;aom pmtkyfrsm;taMumif;udk wD;acgufMunfhaom
tcgrl olwdkUu ]]uRefawmfwdkUu ausmif;om;awG &Sdygao;w,fAsm?
cifAsm;vdk pmpkHatmif rzwf&ao;ygbl;? ausmif;pmuvJ wzufudk;As}}[k
ajymMuavonf/ rnfodkUyifjzpfap udk0ifharmfu ]]usKyfwdkUrEav;om;u
racbl;As}}[k ajymvdkuf&mwGif xdkvlESpfa,mufu vIdufvSJpGm 0efcHMuyg
awmhonf/ (xdkacwfurl pmorm;csif;qkHrdMu ESD;aESmwdkufqdkifMunfh&mwGif
t*Fvdyf0wKBuD;rsm; (Classics) pkHpkHvifvif zwfbl;olrSm *kPfBuD;wckjzpf
avonf/ xdkrQru 4if;pmtkyfrsm;ESifh ywfouf awmfawmf ajcajcjrpfjrpf
&Sdatmifxifjrifcsuf ay;wwfjcif;rlum; {&mr*kPfBuD;wck jzpfygawmhonf/
xdkvlESpfa,mufteuf udkuGef;rSm aemifwGif bdvyfrS 0wfvkHjzpfvm
udkxGef;&SdefrSm rEav;NrdKU Ak'bmom ausmif;tkyfBuD;jzpfvmygonf/)
b0ifjrifhaomfvnf; rqdk;vS
]b0ifjrifh}vsuf&Sdaomtcsdefu uREkfyfonf pHa'0DwdkUt&yfrS vrf;
avQmufjyefvm Ak'bmomausmif;teD;okdUa&muf&mwGif ausmif;tkyfjzpfae
aom udkxGef;&Sdefudk owd&onfESifh EIwfqufOD;rnf[k csKd;0ifcJU\/ tcsdefrSm
ausmif;tm;csdefjzpfonfESifh

ausmif;tkyfBuD;ESifh

tjcm;q&mrsm;onf

tcef;wcef;wGif twlwuG xdkifvsuf&SdMu udkxGef;&Sdefu q&mrsm;tm;


vufcsmay;aeonfh vuPm&Sd\/ uREkfyfonf a&TrsufrSef? wkwfaumuf?
vuftdwfjzLwdkUESifhwuG
&J&Jeif;um

0wfaumif;pm;vS0wfvsuf

0ifoGm;&mwGif

udkxGef;&Sdefonf

256

]quZkH;}

&efukef

zdeyfudk

awGUcJUpOfu

]udkazodef;}ESifh rwlaomaMumifh ,D;wD;,m;wm;jzpf ai;Munfhaeao;\/


wGif uREkfyfuvuftdwfwbuf udkcRwfum ]]udk,fhvlusKyfudk rrSwfrd
bl;vm;?

azodef;avAsm}}[k

t*Fvdyfvdkajymvsuf

vufudkqefUwef;

udkxGef;&Sdefonf

uysmu,mxvm

uREkfyf\vufudk

ay;vdkuf&m

0rf;omtm;& qGJvIyfav\/ xdkUaemuf uREkfyftm; ae&mxdkifcif;ay;


udk0ifharmftaMumif;? udkuGef;taMumif; ponfrsm;udk t*FvdyfvdkajymMu
av&m udkxGef;&Sdefu wcsufwcsufwGif jrefrmvdknSyfaomfvnf; uREkfyfu
jrefrmpum;vkH;0
awmhonf/

rokH;aomaMumifh

ausmif;q&mrsm;rSm

olvnf;
uREkfyfESifh

t*Fvdyfvdkcsnf;

ajym&

tm;vkH;odMuolrsm;jzpf

uREkfyfvkyfykHawGudk yg;pyfa[mif;avmif;ESifh ai;Munhfvsuf&SdMu&m uRekfyfu


wa,mufwavtm; OD;acgif;qwfvsuf EIwfqufonfwGif udkxGef;&Sdefu
4if;wkdUbufodkUvSnfhNyD; ]]aemufrS qufajymMuao;wmaygh q&mwdkU}}[k
qdkum oGm;cGifhjyKvdkufav\/ uREkfyfESifh udkxGef;&SdefwkdUvnf; ausmif;wuf
csdefwdkfifatmif qufvuf t*Fvdyfvdkajymvsuf&SdMu&m ausmif;q&mrsm;rSm
pyg;BuD;a>rnIdUaom ,kefrsm;uJUokdU tcef;jyifbufrS w&pfoDoDvkyfum
uReftm;MunhfvdkufMu?

olwkdUtcsif;csif;

MunhfvdkufMu?

wD;wdk;pum;

ajymvdkufMu vkyfaeMuavawmhonf/ ausmif;wufcsdefwdkifcgrS uRekfyfu


udkxGef;&Sdeftm;

pwdkifusus

vufqGJEIwfquf

xGufvmcJUav&m

ausmif;q&mrsm;rSm rsufvkH;rsm; jyL;Mu&onfESifhyif rsufpdemMurnfudk


pkd;&drf;&ygao;onf/ olwkdUonf ausmif;0if;xJrS xGufvmaom uREkfyftm;
rsufpdwqkH; &yfMunfhaeMujcif;udk uREkfyfu vSnfhMunfhojzifh jrifcJU&
ygao;onf/

257

ukdxGef;&Sdefu tuJcwfykH
txufyg

tjzpftysufwGif

oli,fcsif;rsm;vnf;

ausmif;q&mrsm;

(ausmif;aebuf

ausmif;tkyfBuD;

OD;xGef;&SdefwdkU\

yg0ifonf/)ESifh

trlt&mrsm;ESifhywfouf uREkfyftzdkU pOf;pm;p&m oifcef;pm,lp&mrsm;


yg&SdonfjzpfaomaMumifh uREkfyf\rSwfwrf;udk 7 ESpfcefUrQ acwfausmfvTm;
4if;wdkUtaMumif;udk qufvufazmfjyvdkayao;onf/ OD;xGef;&SdefESifh cGJcGm
xGufvmaomtcsdefrl

uRekfyfrSm

]b0ifjrifh}a&m*gt&Sdef

&Sdaeao;onf

jzpfaomaMumifh OD;xGef;&Sdef\rsufESmxm;udk vnf;aumif;? ausmif;q&m


rsm;\ rsufESmxm;udkvnf;aumif; uREkfyfowdjyKrdaomfvnf; ]'DvlawG
ighudkawmfawmfvefUoGm;Muonf?

tHUMooGm;Muonf?

rSwfava&mh[?

ightaMumif;odMuava&mh[} ponfrsm;jzifh udk,fh[mudk,f tvGefauseyf


vmcJUygonf/
OD;xGef;&Sdef\

rsufESmxm;

uRekfyfudkaumif;pGm

em;rvnfonfh

vuPmrsKd;wcsufwcsufawGU&aomfvnf; uREkfyf\pdwfxJu ]]em;rvnf


r&SdygeJUq&m? 'Dazodef;rS azodef;tppfyg}}[l tajzay;vsuf

&Sd\/

&J&Jwif;wif; oGufoGufvufvuf ajymjcif;rSwyg; uREkfyf\pum;rsm;rSm


trSm;ygonf

rqdkEdkifaomaMumifh OD;xGef;&Sdefonf

uRekfyf\rsufESmxm;

t"dym,fudk vufcH ESpfESpfcefUtwGif; onfvlwa,muf onfavmuf


wkd;wufvm&acsoavm[k pOf;pm;jcif;udkyif uREkfyfjrifEdkifonf/ yxrwGif
olUtzdkU jyemjzpf aemufqkH;wGif uREkfyftm; txufygtwdkif;vufcHjcif;
udkuREkfyfjrif&onf/ OyrmxdkpOfu bm;rm;u&pfwpf

(Burma Critic)

owif;pmt,f'Dwm trIjzpfvsuf&Sd&m 4if;trItaMumif;udk ola&muREkfyfyg

258

owif;pmwGif vkdufzwfxm;ojzifh aqG;aEG;Mu&mwGif uREkfyfu uREkfyf\


xifjrifcsufudk

&J&JBuD;

ajymcsvdkufojzifh

oltHUtm;oifhoGm;jcif;udk

uREkfyfowdjyKvdkufrdonf/ uREkfyf]b0ifrjrifh}rDu pdwful;rsKd; &Sdcsif&Sdrnf


jzpfaomfvnf;

xdkuJUokdU&J&Jwif;wif;ajym0HUrnfr[kwf?

b0ifjrifhaysmuf

uREkfyfajymcJUonfh

aomtcg

]tom;vGwf}r[kwf?

tawmfjynfhpkHjcif;udk

awGU&ojzifh

aemifwGif

xifjrifcsufudk

jyefvnfokH;oyf

taMumif;tusKd;

tquftoG,f

udk,fh[mudk,f

csD;rGrf;&OD;rnfuJUokdU

awGU&ygonf/
aemufwzef awGUjyefjcif;
1919ckESpf aEG&moD ausmif;ydwf&ufwGif Ak'bmom ausmif;q&m
wpkonf &efukefNrdKUokdUa&mufvmMu uREkfyf&Sdaeaom ol&d,wdkufodkU
0ifvmMuNyD;vQif vGefcJUaom 7ESpfcefUu OD;xGef;&SdefESifh uREkfyfAk'bmom
ausmif; awGUMuykHtjcif;t&mudk tm;&yg;& csD;usL;ajymqdk Muavonf/
vuPmrSm uREkfyf\oli,fcsif;rsm;jzpfMuaom xdkausmif;q&m rsm;onf
ausmif;tkyfopf OD;xGef;&Sdef bDattm; tvGefaMumuf&GHUav;pm; aeMu&aom
tcsdef jzpfykH&onf/

(xdktcsdefwGif

bDat&Sm;ao;aomacwfjzpf

\/)

4if;ausmif;q&mrsm;onf xdkpOfu 6 vcefUrQ uREkfyf ]b0ifjrifh}aecJU


jcif;udk vkH;0rodMuacs/ olwkdU\rsufpd 9 wef;rQomatmif pma&;
wa,mufrQomjzpfaom

uREkfyfu

olwkdU\emrnfBuD;ausmif;tkyfBuD;udk

&J&Jwif;wif;0ifNyD; t*Fvdyfvdk ]qwf}0HUjcif;twGuf r,kHEdkifavmufatmif


tHUMoMuavonf/

259

q&mwa,muf/

/]]usKyfwdkUawmh

oabmusvdkufwmAsm?
wu,fhzuf&SifyJ?
EdkUayr,fh

cifAsm;vkyfoGm;vdkufykHudk

ckxufxdajymvdkUrqkH;bl;?

0wfxm;vkdufykHuvJ

cifAsm;t*Fvdyfpmawmfwmuawmh

[dkaeUuawmh

rxpfraigheJU

usKyfwkdUodygw,f?

*dkufeJUqdkufeJU

[efeJUyefeJU

pum;vkH;ajymifajymifawGa&G;NyD; ajymoGm;vdkufwmrsm; usKyfwkdUjzifh odyf


tm;&wmyJ? OD;xGef;&Sdefuatmufom;udk;As? usKyfwdkUua[m'g rEav;om;uG
vdkUawmif atmfvkdufcsifw,f}}
wa,muf/

/]]aeygtkH;As?

cifAsm;u

oleJUb,fwkef;u

awGUbl;vdkUvJAs}}
uRekfyf/

/]]rif;BuD;eJU e,fvSnfh,if; &efukefqif;oGm;Muwkef;

uygyJ}}
wa,muf/ /]]b,fESpfcgavmuf awGUbl;xm;vdkUvJAsm}}
uREkfyf/

/]]rrsm;vSygbl;? ESpfcgavmufygyJ}}

]]wa,muf/

/]]'geJUrsm;Asm? wu,fh ausmif;aebufoli,fcsif;

usaewmyJ? usKyfwkdUq&mBuD;udk cifAsm;vdkNydKifbufEdkifwJUvl rEav;rSm


wa,mufrS ray:vmao;bl;As}}
wa,muf/

/]][kwfw,fAs? cifAsm;vl[dkaeUuEIwfawmfawmfwGefU

w,f? cifAsm;udk rvTrf;Edkifbl;? usKyfwkdU u auseyfvdkufwmAsm}}


(trSefrSm OD;xGef;&Sdefum; vloGufwa,mufjzpfygonf/)
uREkfyfonf ausmif;q&mrsm;tm; w&kwf[dkw,fwck xrif;weyf
auR;vdkuf&m

awmifa&mufajrmufa&mufajym&mrS

OD;xGef;&SdefESifh

uREkfyf

taMumif;okdU cPcPvSnfhvmMuygao;onf/ uREkfyfonf pmzwfy&dowf


tm; ]b0ifjrifh}cJUbl;jcif;udk azmfxkwfajymjyaomfvnf; ausmif;q&mrsm;
tm;rlum;

todray;cJUyg/

4if;wkdUteuf

260

wa,mufwavrQonf

pmudkzwf&vQif &,fcsifrnfjzpfaomfvnf; uREkfyf trSwf&oavmufrSm


wa,mufrusef uG,fvGefukefMu&SmavNyD/
OD;xGef;&SdefESifh awGUjyefjcif;
4if;ESpf

aemufydkif;avmufwGif

OD;xGef;&Sdefonf

(]oajyEkcsdef

wif&efqif&ef yef;awGu rsm;vdkufygbdoESifh? azyk&Sdef t*Fvefeef;ajroGm;


wkdUrSmawmh}[lonfh

rpwmarmifrIdif;?

,ck

ocifudk,fawmfrIdif;\

av;csKd;BuD;t&) rEav;rS &efukefodkUqif;vm uREkfyfESifh 0dkiftrfbDat


toif;wdkufwGifwaeUawGUMu\/

olonf

uREkfyftm;

a&S;utwkdif;

vIdufvSJpGm awGUqkH pum;ajymMuav&m (uREkfyfrSm ]b0ifjrifh}aysmufaeNyD


jzpf uREkfyf\trlt&majymif;vJjcif;udk rnfodkUavenf;[k tuJcwf\/)
uREfkyfrSm

Ak'bmomausmif;

awGUpOfuuJUokdU

&J&J0HU0HUr&SdyJ

cyfwGefUwGefUjzpfaeonf[k olxifykH&\/
xdktcsdefwGif uREkfyf\q&morm;ozG,fjzpfaom OD;bazESifh olonf
wef;wljzpfae

uREkfyfu

atmufusvsuf&SdaomaMumifh

wGefUonf[k

olu,lqoavm rajymwwfay/ trSefrSm uREkfyf ]b0ifjrifh}aysmufNyD;


]ykHrSef}twdkif; jzpfaeaomaMumifhrQom jzpfygonf/ OD;xGef;&Sdefonf uREkfyfESifh
ta&mw0ifjzpfatmif BudK;pm;ao;aomfvnf; uREkfyf wGefUqkwfrI&Sdjcif;udk
oljrifonfESifh aemufqkH;wGifvufavQmhvdkufygavawmhonf/

261

jyefajymif;awG;ac:csufrsm;
xdknOhf

uREkfyfonf

awGUqkHqufqH&mrsm;wGif

udkxGef;&SdefESifhjzpfap?

tcsKdUvlrsm;ESifhjzpfap

]OD;acgif;vQLd;}rdwwfjcif;udk

udk,fh[mudkod

rausreyf&SdonfESifh rdrd\woufwm aemufaMumif;udk jyefajymif;qifjcif


okH;oyfrdygawmhonf/ rnfodkUaom vlpm;rsKd;tay: uREkfyf ]OD;acgif;vQLd;}
wwfygoenf;[k

ppfaq;vkdufonfhtcg ydkufqH&Sdolrsm;vnf; r[kwf?

&mxl;BuD;rsm;vnf; r[kwfao;/ A[kokw jynfhpkHvSygonf qdkolrsm;vnf;


r[kwfao;/

OmPfaumif;olrsm;vnf;

r[kwfao;/

&efukefaumvdyf

ynmoifcJU bDatatmifcJUMuolrsm; jzpfonf[k ppfxkwfEdkifcJUygonf/


]]&efukefaumvdyf ynmoifcJU

bDatatmifolrsm;}}[laom pum;udk

oD;jcm;cGJxkwf azmfjyvdkufjcif;udk owdjyKMuapvdk\/ &efukef xdkacwfu


&efukefaumvdyf? *syfqifaumvdyf[l ESpfausmif; &SdcJUbl;&m uREkfyfonf
*sifqifausmif;xGuf

bDatxuf

&efukefaumvdyfbDatrsm;udk

ydk

]OD;acgif;vQLd;}rd\/ aumvdyfodkUra&mufbl;yJ tvGwfynmoif tjzpfESifh


bDatatmifMuonfh
4if;wkdUtm;

oli,fcsif;rsm;vnf;

]OD;acgif;vQLd;}jcif;udk

&efukefaumvdyf

rawGU&yg/

ausmif;xGufjzpf

&SdMuyg\/

uREkfyfonf

okdUqdkvQif

oluawmh

]OD;acgif;vQLd;}&rnf?

oluawmh

tvGwfynmoif tjzpfESifh atmifaombDatjzpfaomaMumifh ]OD;acgif;vQLd;}


p&m rvdk[l wrifwum wGufudef;ESifh jyKvkyfjcif;um; r[kwf&yg/
uREkfyf\rsufpd vlykHvlyef;ESifh [efyeftaetxm; uGmjcm;jcif;udk awGU&
(Unconsciously) tvdktavsmuf

wGefUrdjcif;rQom jzpfygonf/

262

aumvdyfcsif; uGmjcm;ykH
taMumif;udk xif&Sm;ap&ef udk,fawGUtjzpftysufwckudk azmfjy
yg&ap/

rif;BuD;\awmvdkufpma&;tjzpfESifh

&efukefokdU

qif;oGm;pOf

a&Twd*kHbk&m; ajc&if;wGif bkef;BuD;ysH tBuD;tus,fwck&Sd&m xdknOfhwGif


uREkfyfonf *syfqifaumvdyfausmif;om; oli,fcsif;rsm;jzpfonfh armif&D?
udkzl;ndKwdkUESifh twlbkef;BuD;ysHokdUoGm;\/ yJGxJwGif udk0ifharmf? udkuGef;?
udkxGef;&SdefwdkU

vlpkESifhqkHrdMu\/

4if;wdkUonf

&efukefaumvdyf

ausmif;om;rsm; jzpfMuav&m udk0ifharmfrSm uREkfyfwdkUvlpkESifhtwl rEav;


atbDtrfausmif;xGufjzpf\/ udk0ifharmfrSwyg; 4if;wkdUtm;vkH;rSm bDat
qDeD,m twef;om;rsm;jzpfMuavonf/ uREkfyfrSmrl udkuGef;? udkxGef;&SdefwkdU
ESifh

awUGbl;NyD;

jzpfMu

rdwfquf&efrvdkyJ

udk0ifharmfu

*syfqif

ausmif;om;rsm;jzpfMuonfh armif&DESifh udkzl;ndKwdkUtm; udkuGef;? udkxGef;&Sdef


wkdUESifhrdwfqufay;\/ xdkESpfa,muf teufwGif udkuGef;onf pwdkiform;
wa,muf

jzpfav&m

bDattwef;om;csif;

wlaomfvnf;

*syfqif

ausmif;om;rsm; jzpfonfh armif&DESifhudkzl;ndKwkdUtm;

(Patronising airs)

,Of,Ofaus;aus;

pum;ajymavonf/

uav;ESifhtxufpD;oHrsKd;jzifh

(OD;baz 0efBuD;jzpfpOfu ol\owif;pm uGefz&ifhokdU wufMuolrsm;


teufwGif 'D;'kwfOD;bcsKdESifh uREkfyfyg0ifav&m uGefz&ifhNyD; ESpfa,mufom;
vefjcm;ESifh jyefvmMu&mwGif OD;bcsKduuREkfyftm; 4if;tcsKd;rsKd;vkyfonfESifh
uREkfyfurcHcsifaMumif; jyvdkufojzifhOD;bcsKdwefUoGm;bl;onf/ cifrifrIum;
avsmhyg;avNyD/ okdUaomf uRekfyf*&krpdkufacs/) ausmif;om;csif; rdwfqufay;
NyD;aemuf twlavQmufMuzdkU udk0ifharmfu ac:&mwGif uRekfyfonf udkuGef;\
]ESdrfayguf}uav;rsm;udk

rBudKufaomfvnf;

263

(uRekfyfudkr[kwf?

*syfqif

ausmif;om;rsm;udk &nf&G,fonf/) rEav;om;csif;jzpfaom udk0ifharmfudk


tm;emonfESifh cyfwGefUwGefUjzpfaeonfh *syfqifausmif;om; ESpfa,muftm;
uREkfyfuwdkufwGef;um twlavQmufMuav\/ armif&DrSm pifppftm;jzifh
vlnHUwa,muf

r[kwf?

tvGefoGufvufol

jzpfonf/

okdU&mwGif

&efukefaumvdyf ausmif;om;ESpfa,mufESifh qkHrduwnf;u EIwfqdwfoGm;NyD;


]]qifjzLrsufESm qifrJ rMunfh0HU}}qdkaom pum;ykHtwdkif; ZufusKd;rwwf
jzpfaeavNyD/ e*dkurS cyf&dk;&dk;&Sdaom udkzl;ndKrlum; ajymzG,f&m r&Sdawmhay/
tawmtwGif;

udkuGef;onf

udkxGef;&Sdeftm;

,cifuJUodkU

t*Fvdyfvdk rajym? ygVdvdkcsnf;ajymavawmhonf/ (*syfqif aumvdyfwGif


ygVdroif? avm*spfomoif\/) {nfhcHr@yfrsm;teD;odkU csOf;uyf&mwGifvnf;
[dku udkuGef;? 'DuudkxGef;&Sdef ponfjzifh [pfatmfac:iifMu&m bDataygif;
t0ga&mif aoG;wlarG;wl qifxm;Muaom vlESpfa,mufrSm acgif;aygif;p
uav;awGwvlvlESifh ajcaxmufuav;awG ajrmufawmuf ajrmufawmuf
jzpfaeMujcif;udk

uREkfyfjrifrdonf/

{nfhcHr@yf

wckESpfckwGif

olwdkUESifhtwl0if csKdyJG csOfyJGrsm; pm;aomufM uNyD;aemuf (*syfqifaumvdyf


ausmif;om; ESpfa,mufum; vufzsm;ESifhrQ rwdkU&SmMuacs/) uREkfyfonf
tajctaeudk oabmrusyJ vlESpfa,mufudk oem;onfESifh wwd,
r@yfodkU0ifrnftjyKwGif uREkfyfuyifEIwfquf cGJxGufvmMuygawmhonf/
(1914 ckESpfuvnf; uREkfyfonf a&eHacsmif;rS &efukefodkUoabFmjzifhvdkufyg
&mwGif &efukefaumvdyfrS bDatatmifNyD;ol wa,mufESifh *syfqifaumvdyfrS
bDatwa,mufonf

uREkfyfESifhtwl

c&D;onftjzpf

ygvmMu

tvm;wltjzpfrsKd; cyfqifqifBuKH&bl;&m tao;pdwfazmfjy&ef rvdkawmhyg/)


uREkfyfqdkvdkjcif;rSm

xdkacwf

*syfqifaumvdyfausmif;xGufxuf

&efukefaumvdyfausmif;xGuf
(ynmwwf

264

rwwf

onf

tyxm;)

OD;acgif;axmifjcif;udk awGU&onf/ OD;acgif;axmifjcif;onf (yvTm;jcif;udk


rqdkvdk) ]OD;acgif;vQLd;}jcif;xuf BuD;yGm;a&;twGuf taxmuftyHUjzpfjcif;udk
uREkfyfawGU&onf/
uREkfyf\csKdUiJUcsuf
OD;xGef;&SdefESifh 0dkiftrfbDatwGif awGUcJU&aomn uREkfyfonf rdrd\
]OD;acgif;vQLd;}jcif;udk qifjcifokH;oyfaomtcg igonf olwkdUvdkajymwwf
onf? olwkdUvdka&;wwfonf? olwkdUvdk0wfwwfonf? olwkdUvdk A[kokw
&Sdonf/ okdUygvsuf tb,fhaMumifh ]&GHU&oenf;}[k ppfaq;vdkufonfwGif
tajzxGufvm\/

tajzum;

olwdkUuJUodkU

bDatatmifvufrSwf

r&SdaomaMumifhr[kwf/ olwkdUuJUodkU &efukefaumvdyf ausmif; raecJU&


aomaMumifhjzpfonf[k oabmaygufvmygawmhonf/ xdkuJUokdU oabm
aygufvm&jcif;rSmvnf; a&Twd*kH bk&m;ajc&if; bkef;BuD;ysH armif&DwdkUvlpkESifh
OD;xGef;&SdefwdkUvl[k

qkHrdMujcif;udk

*syfqifaumvdyfaebl;olrsm;u

pOf;pm;rdaomaMumifh
&efukefaumvdyf

jzpfavonf/

raebl;olrsm;tm;

]OD;acgif;vQLd;}onf qdkvQif rnfonfh aumvdyfrS raebl;ol wa,mufonf


(rdkuf&l;&Jrsm;rSwyg;)

]OD;acgif;vQLd;}

Mu&rnfrSm

"rwmwckozG,f

uREkfyfjrifvmygonf/ wGifuREkfyfonf aumvdyfausmif; raecJU&bl;


onfhtwGuf yxrtBudrf 0rf;enf;&aumif;rSef; odvmygawmhonf/

265

a&S;aumvdyfESifh acwfwuodkvf
tu,f uREkfyfonf aumvdyfausmif; av;ESpfcefUaecJU&bl;onf
qdkygpdkU/ (uREkfyfqnf;yl;xm;cJUonfh A[kokwrsm;udk axmufxm;aomtm;
jzifh) ,ckxufydkNyD; wwfaumif;rS wwfayvdrfhrnf/ (taMumif;udk
armif&DESifh udk0ifharmfwdkUuvnf; xkwfazmf0efcHNyD;jzpf&m udk0ifharmfurl ol\
txuft&m&SdxHodkU wifydkU&rnfh ta&;BuD;aom pmrsKd;udk uREkfyftm;yif
a&;cdkif;bl;ygonf/) okdUjzpfvQifaumvdyfausmif; aebl;jcif;tm;jzifh uREkfyf
tzdkU rnfodkUaom tusKd;aus;Zl;xl;xl;jcm;jcm; jzpfay:EdkifzG,f&m &Sdyg
oenf;/ &Sdonf? trsm;BuD;&Sdonf[k uREkfyfoabmaygufvmonf/ uREkfyf\
vuf&SdcsKdUiJUcsufrSm
av;ESpfavmuf

aumvdyfausmif;\
r&SLcJU&jcif;yif

]av}

(Atmosphere)

jzpfavonf/

udk

xdkUaMumifhvnf;

oufwl&G,fwl bDatrsm;ESifh ,SOfvdkufvQif uREkfyfOD;acgif;vQLd;rdjcif; jzpf\/


igonf olwkdUuJUokdU aumvdyf raecJU& nHUonf[k udk,fh[mudk,f
owd&aeaomaMumifh r[kwf? aumvdyf ]av} (ywf0ef;usif)ESifh rxdawGUcJU
&onfh twGufaMumifh ajyajyjypfjypf [efyefrsKd;
]cyfaxmifhaxmifh}

jzpfae&jcif;udk

av;ESpfaebl;aom

vlwdkif;onf

(Easy Manners)

r&SdyJ

qdkvdkonf/

aumvdyfausmif;

ajyajyjypfjypf

jzpfvmawmhonf[k

qdkvdkjcif;um;r[kwf? okdUaomf rae&rDuxuf wkd;wufvmjcif;&Sdonfudk


uREkfyfBudrfzefrsm;pGm avhvmawGU&Sd&onf/
taMumif;udkodvQif udk,fhudk,fudk jyKjyif,lEdkifonf r[kwfygavm
[k

ar;zG,f&m&Sd\/

aq;&nfrpdrfcJU&aom

rjzpfEdkif[k

uREkfyfu

om;a&pdrf;onf

266

tajzay;vdkonf/

b,fawmhrS

Oyrm

El;El;eyfeyfr&SdyJ

uRyfqwfqwf jzpf&rnfuJUodkUyif aumvdyfausmif;\ taqmufttkHonf


vnf;aumif;?

jrufcif;ESifhwuG

ajr,muGufvyfrsm;onfvnf;aumif;?

q&mrsm;\ trlt&monfvnf;aumif;? atmufwef;ausmif;om;rsm;xuf


(tenf;ESifhtrsm;) oyfoyf&yf&yf &Sdoltcsif;tcsif; qufqHMu&jcif;onf
vnf;aumif;? rdrdwdkUwawGonf omreft&yfom;rsm;xufomonf[laom
pdwfxm;rsKd; tcgcyfodrf;&SdaeMujcif;onfvnf;aumif; i,f&G,folrsm;tzdkU
&m pdwfBuD;0ifjcif; (aumif;aom t"dym,fESifhokH;onf/) jzpfapEdkifonf[k
uREkfyf,kHMunfonf/ (acwf wuodkvf ausmif;olausmif;om;rsm;onf
]aomauma&maum} jzpfaeaomaMumifh OD;xGef;&SdefESifh OD;uGef;uJUodkUaom
a&S;&efukefaumvdyfausmif;om;rsm;vdk udpwGif rrSDawmhyJ &Sdcsif&Sdrnf/
odkU&mwGif

omreft&yfolt&yfom;rsm;xufrlum;

uREkfyfawGU&onf/)
csifaompdwf"mwf
OD;acgif;rvQLd;yJ

uREkfyftzdkU&m

omvsufyif&Sdonfudk

csKdUiJUcsufaMumifh

(Inferiority Complex)

OD;acgif;axmifjcif;onf

]OD;acgif;vQLd;}

0ifvmonf[k qdkvdkygonf/
[efBuD;yefBuD;vkyf

jcif;ESifh

ra&maxG;apzdkU owdjyKapvdkonf/ [efBuD;yefBuD; vkyfjcif;onf raumif;?


OD;acgif;axmifjcif;onf aumif;onf[k qdkvdkygonf/
om"kac:&jcif;
xdknwGifrS uREkfyfonf rnfonfhenf;ESifhrQ jyef r&Edkifawmhonfh
tcGifhta&; qkH;&IH;rIudkvIdufvSJpGm ESajrmrdygawmhonf/ okdUaomf aumvdyf
ausmif; raeEdkifjcif;rSm uREkfyf\tjypfr[kwf? twdwfuH\ nHUzsif;rI
jzpfonf[k qkH;jzwfvkdufojzifh 0rf;enf;avmufatmif r&Sdyg/ twdwfuHudk
csNyD;

0rf;enf;jcif;onf

uREkfyf\0goemr[kwfyg/

267

xdkUaMumifhvnf;

uREkfyfonf

tjcm;vlrsm;xufvlvm;ajrmufuwnf;u

enf;cJUygonf/ awG;NyD;aqG;jcif;[l

pdwfqif;&JrI

tvGefenf;jcif;udkqdkvdkyg

onf/

xdkpOfu uRekfyfonf 'kwd,tdrfaxmifESifh om;uav;wa,muf &cJUNyDjzpf&m?


4if;udkrnfonfhenf;rqdkwuodkvfodkU

ydkUjzpfatmifydkUNyD;

4if;\

wdk;wufrIrsm;udk apmifhMunfhavhvmrnf[lyif qkH;jzwfcJU\/ odkU&mwGif


uREkfyf\tdrfaxmifa&;tqifrajyrIaMumifh
tvkyfvkyf&NyD;

(1956

ckESpfwGif

om;uav;rSm

10wef;ESifh

zqyvtpdk;&u

uREkfyftm;

axmifxJydkUxm;pOf) b0Zmwfodrf;oGm;&SmavNyD/ acwfwuodkvfwGif


av;ESpfrQ aecGifh&Muaom ausmif;olausmif;om;rsm; (twef;atmifonf
jzpfap ratmifonfjzpfap) uREkfyfwkdUom;tzxuf uHxl;cRefMuygayonf[k
om"kac:vkduf&ygonf/
uREkfyf\tm;udk;
OD;xGef;&SdefESifhrawGUrD

txufygtaMumif;rsm;udk

rpOf;pm;&ao;

aomtcgurlum; igBudK;pm;vQifomEdkifonf? tenf;qkH; wlEdkifonf/ igh


olwyg;xuf

rnHUaom

OmPf&Sdonfponfjzifh

txifa&mufcJU\/

csmvfpf'pfuif;\ arQmfwvifhvifh (GreatExpectations) 0wKBuD;ypfyfonf


yef;yJorm;vifr,m;ESifh BuD;jyif;cJU& cyfi,fi,fuyif ynmoifay;NyD;
(Gentleman)

vlukHxH

twef;tpm;jzpfatmif

oGefoifay;cJU&m

txdkuftavsmuf xajrmufatmif jrifyg\/ odkUaomf i,f&G,fEke,fpOf


uwnf;u oGefoifay;jcif; jzpfvsufESifhvnf; wuodkvfausmif;xGuf
wa,mufudk

rrSDEdkifaMumif;awGU&onf/

wuodkvfausmif;BuD;rsm;onf

vli,frsm;\ trlt&mESifh pdwfaeoabmxm;udk jyKjyifcGifh trsm;qkH;&aom

268

XmeBuD;rsm;

jzpfMuonfhtavsmuf

(Good

\wefzdk;udk

Breeding)

em;vnfatmif vkyfMuNyD;vQif ausmif;ol ausmif;om;wkdUtm; udk,fpDukd,fiS


trsm;qkH; cH,l&&SdMuzdkUwdkufwGef;vkduf&onf/ uRekfyftzdkU&mrlum; txuf
ygenf;twdkif; oabmaygufvmojzifh rdrdESifhrqdkifaMumif; em;vnfaom
tcsdefrSp

vlrIqufqHa&;

qdkif&mwGifajymifajrmufzdkU

rBudK;pm;awmhyJ

pdwful;OmPfESifh uavmifudkom tm;udk;&ygawmhonf/


ESrwa,muftaMumif;
ae&m

uRekfyf\arG;aygufazmfrsm;

taMumif;udk

nSyf

azmfjy&ayOD; rnf/ armifESr &Spfa,mufarG;onfhteuf ig;a,mufrSm


i,fpOfuyif aoqkH;Mu ESrwa,mufESifh nDwa,mufrQom BuD;jyif;atmif
touf&SifMu\/ uREkfyf\rSwfwrf;tpavmuf ESruav;tm; tvGef
Muifem olUtwGufaMumifhyif rdcifzcifrsm;tay:wGif tjypfwifcsifaom
pdwfrsKd;jzpfay:cJUbl;aMumif;a&;om;azmfjycJUbl;&m
tcsdefrSp

wOD;ESifhwOD;

t&G,fra&mufwa&muf

cyfat;at;jzpfoGm;cJUMu&

ygawmhonf/

odkUjzpf&jcif;rSm jrefrmvlrsKd; armifESifhESrwkdU\ aexkdifMuykH xkH;pHaMumifh


jzpfonf[k uRekfyfjrifrd\/ rsm;pGmaom jrefrmvlrsKd;wkdU\xkH;pHrSm armifESifh
ESrqdkvQif

tysKdvlysKdt&G,fodkU

a&mufMuaomtcsdefrSp

ta&mw0if

raeMuawmhyJ cyfrSefrSef cyfwe;fwef; aewwfMuonfh tpOftvm&S\


d /
wOD;\tcuftcJuav;rsm;?

jyemav;rsm;udk

wOD;tm;

wifjyum

aqG;aEG;wdkifyifMuzdkU a0;pG? ta&mw0ifyif raeMuawmhyJ rajymrNyD;aom


pum;rQavmufom ajymMuqdkMu avawmhonf/ xkH;pH\ aumif;jcif;
qdk;jcif;udk uREkfyfra0zefvdk/ okdU&mwGif wa,mufESifhwa,muf &if;ESD;rI

269

avsmhyg;jcif;um;trSefjzpf\/ &if;ESD;rIenf;yg;vQif cifrifrI avsmhyg;jcif;


onf t&dyfozG,fvdkufvm&wwfygonf/ wOD;ESifhwOD; rMumcP pum;
ajymcGifh& jyemuav;rsm;udk tjyeftvSef aqG;aEG;wdkifyifcGifh&jcif;
uJUokdU

vlESifhvlcsif;cifrifrIjzpfapaom

&Sdvdrfhrnfxif\/

tjcif;t&monf

cyf&Sm;&Sm;

(oHa,mZOfw&m;\aumif;jcif;qdk;jcif;udktyxm;

rMumcP wdkifyifaqG;aEG;cGifh&ol tcsif;csif;udk cPcPowd&wwfjcif;rSm


udk,fawGUjzpfMuvdrfhrnf
cifrifjcif;udk
armifESronf

xifay&m

jzpfapEdkifayonf/
wtdfrfwnf;wGif

jrefrmxkH;pHaMumifh)

cPcP

owd&jcif;onfyif

uREkfyfwifjyvdkjcif;rSm

uRekfyfwkdU

twlwuGaeMuaomfvnf;

(txufyg

BuD;jyif;vmMuavav

cifrifrI

avsmhyg;avav

jzpfvmMuavonf/
oabmuJGvJGrI? oabmwlnDrI[l &Sdonfr[kwf/ tvdktavsmuf
cyfat;at; jzpfvmMujcif;jzpfygonf/ uREkfyfyxr tdrfaxmifjyKaomtcsdef
rdbrsm;rSm pD;yGm;a&; tajctae,dkifvsuf&Sd ESruav;onf tysKdt&G,f
uav;

jzpfaeygvsuf

uRekfyfonf

0wfcsifpm;csifvSycsifwwf

aom

ESruav;tm; raxmufxm;yJ ]zkd;usef&pf}[k vltrsm;u ac:Murnfh


ta&;wckwnf;udkom ta&;wBuD; *&kpdkufum tajy;tvTm;tdrfaxmifjyK
vkdufjcif;rSm

uREkfyftzdkU

]trJuGuf}wckjzpfonf[k

Budrfzefrsm;pGm

owd&ygonf/ tu,f i,fpOfuMuifemcJUonfhtwdkif; oabmxm;Edkif


cJUygrl

,kwfpGmhtqkH;ESruav;

tdrfaxmifusonf

wdkfifatmifjzpfap?

rdbrsm;\ pD;yGm;a&;tajctae rwfvmonf wdkifatmifjzpfap apmifhqdkif;


vdrfhrnf[k ,kHMunfygonf/ ae&m ESruav;tm; rdbrsm;\ a&SUrS
xm;

a&;om;&jcif;rSm

uRekfyftdrfaxmifjyK

aomtcsdef

ESronf

aq;jyif;vdyfaxmifjcif;tm;jzifh rdbrsm;\ wm0efudk &GufcJU&aomaMumifh

270

jzpfygonf/ ESruav;rSm 1929 ckESpf (36ESpft&G,f) wGif uG,fvGef


om;orD; 6a,mufusef&pfcJUonf/
nDESifhwlrsm;
uREkfyf\ESratmufwGif

nDwa,muf&Sdao;\/

nDrSmrl

uREkfyf

tdrfaxmifjyKaom tcsdefwGifrdbrsm;ESifhraeyJ uREkfyfESifhtwl vdkufae&m


xdkpOfu uREkfyfwkdUnDtpfudkESpfa,mufcifrifMuykHrSm rnfonfh nDtpfudkESifhrQ
rwlykHudk rdbESpfyg;wkdUu 0rf;omtm;&ESifh wajymajym&Sd&SmMu\/ uREkfyfonf
nDuav;tm;

ausmif;xm;ay;&ef

wm0ef,laomfvnf;

(okH;wef;rQom

a&mufonf/) uRekfyfawmvdkufpma&;jzpfpOfu wa,mufESifh wa,muf


rcGJcsifMuonfESifh uREkfyfwkdUe,fvSnfh&modkU p&dwftukefcHNyD; ac:oGm;avh
&Sd\/ xdkUaemuf ol&d,wdkufokdU uRekfyfa&mufaomtcgwGifvnf; uREkfyfESifh
yif

twlaexdkifvsuf&Sd&m

t*Fvdyfpmudk

uRekfyfyifoifay;

zwfoifh

zwfxdkufaom t*FvdyfpmtkyfrsKd;udk zwfapjcif;tm;jzifh t*Fvdyfvdk ta&;


tom;wGif uRekfyfudk rrSDaomfvnf; ajyma&;qdkp&Sdjcif;rl uREkfyfxufyif
omygao;onf/
nDawmfarmifum; uRekfyfuJUokdUrQ wuokdvf0ifwef; ratmifaomf
vnf;

]OD;acgif;vQLd;}jcif;r&Sd?

]tawmifwyf}ay;ouJUokdU

wuodkvfrsm;

ae&bl;vQif

jzpfoGm;vdrfhrnfxif\/

aMumifudk

ESruarG;cJUonfhwl

wa,mufrSmvnf; nDawmfarmifuJUokdUyif ]OD;acgif;axmif} olwa,muf


jzpfav&m rEav;NrdKUwGif vQrf;vQrf;awmufqdkavmufonfh tajctaersKd;
odkUa&mufcJU\/ (&mxl;udkqdkvdkjcif;r[kwf? ]wGifus,f}jcif;udk qdkvdkjcif;
jzpfonf/)

olwkdUESpfa,mufonf

wuodkvfteD;okdUyif

271

ra&mufcJUMu

a&mufzkdUvnf;rvdk[l

olwkdUudk,folwdkU

xifaumif;xifMuayrnf/

okdU&mwGif

(rsufpduef;wapraMumuf)

uRekfyf\rsufpdum;

ausmif;om;\ pdwf"mwfESifh [efyeftrlt&mrsKd;

(Poise)

wuodkvf
jznfhpGufay;

vkduf&vQif trsm;BuD;wufzdkU &Sdao;onf[k jrifrdygonf/ if;nDrSm


uREkfyf\wOD;wnf;usef&Sdaom arG;aygufazmfjzpfygawmhonf/ nDuarG;onfh
wlwa,mufrSm uREkfyfESifhpdwfoabmxm;cyfqifqif&Sdonfqdkum olUtazu
auseyfykHr&aomfvnf;

wuodkvf

av;ESpfaecJUbl;onfhtwGufaMumifh

uREkfyfxufomaomtcsuftvufrsm;&Sdjcif;udk uREkfyfjrifEdkifygonf/
pdwfavvGifhjcif;
uREkfyf\rSwfwrf;udk

tcsdefumvtm;jzifh

a&SU odkUausmfvTm;jcif;?

tawG;tac:rsm;udkazmfjyjcif; tjzpftysuftaetm;jzifh eHab;okdU acsmfxGuf


jcif; ponfwkdUudk ae&mwGif &yfwefU 1914ckESpfodkU jyefqif;um
qufvufazmfjyygawmhrnf/ xdktcsdefwGif uREkfyfonf v,f,mpdkufysKd;a&;
bufqdkif&m'k0efBuD;\ awmvkdufpma&;tjzpfESifh trIxrf;vsuf&Sd&m 0efBuD;
u pdkufqyfonfh ta<u;rSmvnf; ausvkeD;ygNyD/ (w&mausmfavmuf
usefawmhonfxif\/) txufydkif;wGif t&dyft>rufazmfjycJUbl;onfhtwkdif;
(uREkfyf\Zmwmt&) tvkyftudkifajymif; vJzdkU tcsdefqdkufa&mufvmonfh
vuPm&Sd\/ e,fvSnfh&aomtvkyfudk ]tDwDwD}jzpfvmonfhtjyif ZeD;onf
(yxrtdrfaxmif)

ESifhvnf;wusuf

usufjzpfpjyKvm\/

olqdk;onf

igqdk;onf [k ra0zefvdkawmhyg/ okdUaomf uREkfyf\avvGifhcsifaomtjypfu


rsm;vdrfhrnf[k

0efcHzdkU

toifh&Sdygonf/

aemufqkH;

ZeD;onfu

if;\zcif&Sdonfha&eHacsmif;NrdKUokdU orD;uav;ESifh tvnftywfoGm;csif

272

onf[k ajym&mwGif uREkfyfu0rf;ajrmufpGmcGifhjyKvdkuf av\/ xdktcsdefwGif


uREkfyfrSm b0ifjrifha&m*g aysmufcJUNyDjzpfaomfvnf; pdwfonftaMumif;rJU
avvGifhvsuf&Sd\/ pHa'0Dum; xdkpOfu&Sdygao;onf/ okdUaomf olUudkowd&
r[kwf? rnfolUtm;rQvnf; ydk;yef;csifaompdwfrsKd; ay:vmonfr[kwf?
tdrfraecsifyJ tvum;vnfywfaecsif\/ e,fokdUrxGuf&aom&ufrsm;wGif
&kH;okdUtvkyfoGm; 0wfaus0wfukefvkyfcJU NyD;aemuf &kH;rSjyefvmaomtcg
oli,fcsif;rsm;\tdrfwGif

wnxdkwn

tdyfavh&Sd\/

wcgw&HwGif

bdvd,ufckH rkd;vif;jcif;rsm;vnf;ygao;\/ rdbrsm;rlum; 0ufvufodkU


a&mufoGm;MujyefavNyD/

wcgw&HwGiftdrfaxmif

usvsuf&SdNyDjzpfaom

ESr\tdrf wnwavtdyf\/ xdk&ufrsm;wGif uRekfyfonf yJUwufrygaom


avSuJUodkU yifv,fxJwGif vIdif;avykwfcwfwdkif; arsmcsif&mokdU arsmyg
vsuf&Sd\/ avmu uREkfyftzdkU rnfonfh&nf&G,fcsufrQ r&Sd? &yfwefU
pOf;pm;jcif;vnf;r&Sd?
okdUqdkaomfvnf;
rkd;vif;atmif

vkyfcsif&mvkyf

qkd;qdk;&Gm;&Gm;

tvkyfrsKd;um;

zwfaewwfao;\/

cifriftuRrf;0ifonfh

jzpfcsif&mjzpfaeawmh\/
ryg/

xdktcsdefwGif

udkcifarmifwifhwkdU

pmzwfcsifvQif

uREkfyfESifh

vifr,m;onf

tvGef
tcGifh,l

[oFmwNrdKUokdUqif;oGm;&m r,m;aoqkH; udkcifarmifwifhtvkyfxGufvkduf


av\/

tu,fif;wkdUvifr,m;&SdaecJUygrl

uREkfyfonf

olwkdUtdrf

pwnf;csvdrfhrnfxif\/ uRekfyfonf aA'ifar;wwf ar;MunfhcJUvQif


toufwm\vrf;qkHvrf;cGodkU a&mufaeojzifh owdjyK&rnf[k a[maumif;
a[mvdrfhrnf

xifonf/

umvtydkfif;tjcm;uJUodkU

uREkfyftzdkU&m

t"dyg,fr&Sdaom tcsdefonf wcgbl;rQ rBuKHcJU&bl;yg/ pdwfnpfjcif;?


aysmfjcif;? awmifhwjcif;? tvsOf;r&SdyJ Avmoufouf avvGifhaejcif;
yifjzpfavonf/

273

tvkyfjyKwfavNyD
waeUo

uRekfyftm;

cGifh,loGm;av&m

u,fq,fonfh

avvGifhvsuf&Sdonf

'k0efBuD;

rpwmaomfrfqif

uREkfyf\pdwfonf

rkefwdkif;ESifh

wdk;a0SUouJUokdU A&rf;AwmjzpfvmcJUavNyD/ r,m;wuJG om;wuJG tdrfr&Sd


,mr&Sdjzpf

tvkyfwufcsifpdwfyif

r&SdyJjzpfvm\/

uREkfyf\

pdwftajctaeudk ,cka&;om;azmfjy&mwGif ]jzpfrSjzpf&av}[k qdkMurnfjzpf


aomfvnf; xdktcsdefurl rnfolurQ xl;jcm;onfrxif? jzpf&dk;jzpfpOftwdkif;
[l om xifMu&\/ we*FaEGaeUwaeU uRekfyfonf rdwfaqGwa,mufESifh
twl ppfudkif;acsmifodkU tvnfoGm;Mu&mrS bdvd,ufckHodkU a&mufoGm;NyD;
bdvd,ufxkd;Mu\/

nwGif

acsmiftdyfNyD;

weif;vmaeU

eHeufwGif

&kH;wuf&ef&SdvsufESifh bdvd,ufxkd;jyef\/ uREkfyf\baxG;u owif;&


vmac:aomfvnf;

rvkdufacs/

&kH;rS

csmy&mpDwa,mufvTwf

ac:jyefaomfvnf; rvkdufyJ ayuyfae\/ uREkfyfum; touf 25ESpf&SdavNyD/


t&G,fwGif uJUokdUjyKolum; tawmf&Sm;vdrfhrnfxifonf/ enf;
twdkif; av;ig;&uf ayuyfae&mwGif rif;BuD;u uREkfyftm; ]&Drk} Remove
vkyfzdkUtrdefUcsvdkuf\/ Dismiss 'prpfr[kwfacs/ jcm;em;ykHum; uRekfyfonf
tjcm;XmewckwGif trIxrf;EdkifcGifh&Sd\/ 'prpf[lonfum; tpdk;&tvkyfrS
&moufyef xkwfy,fjcif;jzpfavonf/ uRekfyftaMumif;udk em;pGefem;zsm;
Mum;&olrsm;u tpdk;&aiGrIaMumifh 'prpfvkyfcH&onf[k ajymMu\/ pifppfrSm
'prpfvnf;r[kwf? aiGrIvnf;r[kwf? tcsdeftm;jzifhvnf; 2 ESpfcefUuGm
ao;onf/ (1953 ckESpf yxrtBudrf bmomjyefqk&pOfu uREkfyfonf
qkay;yJGtcrf;tem;wGif pma&;q&mjzpfvm&ykHtaMumif;udk 0efBuD;csKyfOD;Ek
a&SUajymjyojzifh

y&dowfyJGuscJUbl;onf/)

274

rdef;uav;wa,muftm;

cspfBudKufaMumif;ajymzdkU &Sufwwfaom uREkfyfonf tvkyfjzKwfcH&jcif;udk


{&mry&dowfBuD;xJ xkwfazmfajymzdkUr&Sufwwfjcif;rSm vlqef;wa,mufudk
qdkMuvdrfhrnfxifonf/
yxrurmppf
tvkyfjzKwfvdkufaMumif;Mum;& ppfudkif;NrdKUbdvd,ufckHrS jyefvmaom
tcg uRekfyf\pdwfxJ 0rf;enf;jcif;vnf;r&Sd/ tm;i,fjcif;vnf; r&Sd/
trIxrf;oufav;ESpfudk ESajrmjcif;vnf;r&Sd/ aemifa&;twGuf pdk;&drfylyefjcif;
vnf; r&Sd/ (,kHrS ,kHMurnfavm rqdkEdkif/) t&D;wa,mufu ay;vdkuf
onfhaiGuav; okH;q,frQESifh (ESrxHrS tultnDrawmif;) uRekfyf\
a,mufz&Sdonfh wGHaw;NrdKUokdUxGufvmcJU\/ (tpdk;&aiGrsm;udk avmif;upm;
ypfcJUpOfuvnf; uRekfyfonf rdbrsm;tm;vnf;aumif;? tawmf<u,f0aom
BuD;awmftm;vnf;aumif;

tylruyfyJ

udk,fjyKvQif

udk,fcHrnfqdkum

0efBuD;xHodkU pma&;jcif;rSwyg; rnfolUtm;rQ ajymrjyojzifh rdbrsm;onf


aoonfwdkifatmif taMumif;udk odroGm;Muacs/) wGHaw;&Sd a,mufzrSm
(r,m;\armifBuD;) ajrpm&if; tifpydwfawmfjzpf uREkfyfa&mufvmjcif;udk
0rf;omtm;& c&D;OD;BudKjyKygayonf/ ZeD;ESifhorD;rlum; a&eHacsmif;NrdKUwGif
olUzcifESifh twlaexdkifvsuf&Sd\/ uREkfyfonf ZlvdkifvwGif wGHaw;odkU
a&muf Mo*kwfv 4 &ufaeUwGif yxrurmppfBuD; jzpfawmhonf/
ppfjzpfaomaeUwGif ajrwdkif;pma&;wa,mufu NAdwdoQESifh jyifopfwdkUu
wbuf? *smreD? MopBwD;,m;wkdUuwbuf wdkufMuonf[k ajymjy&m
t*Fvdyfudk

tvGeftxifBuD;vsuf&Sdonfh

t*Fvdyfausmif;om;wa,muf

jzpfaom uRekfyfu ]]bmcHEdkifvdrfhrSmvJAsm? cifAsmh *smreDcsufcsif; jyKwfoGm;

275

rSmaygh}}[k vTwfueJajymvdkufrdjcif;udkrSwfrdao;\/ NAdwdoQtpdk;&\ yg;eyf


jcif; wckrSm t*Fvdyfausmif;om;[lorQtm; olwkdUvlrsKd;udk txifBuD;atmif
oifjyxm;jcif;yifjzpfavonf/
a,mufzwdkif;u,kHMunfjcif;
uREkfyfonf a,mufztm; tvkyfjyKwfcJUonf[k rajymyJ EIwfxGuf
cJUonf[kajymxm;\/ (pum;rSm rkom;jzpfaomfvnf; pifppftm;jzifh
rlum; rjyKwf jyKwfatmifwrifvkyfjcif;jzpfaomaMumifh rkom;BuD;r[kwf[k
,lqxm;onf/) a,mufzonf rEav;NrdKU tdrfeD;csif;tjzpfESifh aecJUbl;
pOfuyif uREkfyftm; tvGefcifrif uRekfyfajymjyaom t*Fvdyf0wKrsm;udk
if;wdkUvifr,m;em;axmifMu&jcif;tm;jzifh uREkfyftay:wGif tBuD;tus,f
wG,fwmrI&Sdayonf/

olonfacwfynm

wwfr[kwfojzifh

t*Fvdyfpm

tvGefwwfcsifolwa,mufjzpf&m uRekfyfu olESifhtwlawmvdkuf t*Fvdyf


pmoifay;jcif;? 0wKrsm;ajymjyjcif;? ol\tvkyftudkif txdkuftavsmuf
ulnDa&;om;ay;jcif; ponfwdkUaMumifh olESifhtwlaevsuf&Sdaom tpfudk
t&if;xufyif

uRekfyfudk

ydkcspfcifjcif;rSm

xif&Sm;ygonf/

okdUjzpf

a,mufzonf

olUtzdkU0efrav;onfhjyif

vlwdkif;jrifavmufatmif
uREkfyfa&mufvmjcif;twGuf

taumif;pm;csifwwfaom

uREkfyf\0goemudk

odonfhtavsmuf taumif;qkH;aom[if; xrif;rsm;jzifh tvGefMunfjzLpGm


csufjyKwfauR;arG; ygayonf/ aumif;rGefaom[if;vsmrsm;udk vQmay:
ydkxufjrufaumif;

rGefap&efqdkum

bD,muav;rsm;yif

&Hzef0,fay;

ao;\/ okdU&mwGif uREkfyftwGuf rQavmuf tvdkrvdkufzdkU uRekfyfu


ajym&ef owd&ygonf/ okdUESifhvnf; ,kwfpGtqkH; awmwufMuaom

276

tcgrsm;wGif 0,frdatmif 0,fcJUygao;onf/ uREkfyfonf a,mufzaumif;


aMumif;udkazmfjyavav
&Sdaejcif;udk

uRekfyftzdkU&m

aemifwGifawGUMu

a&;om;azmfjy&ef

aus;Zl;uef;&ma&mufavav

&rnfjzpfaomfvnf;

wm0ef,lxm;aomtm;jzifh

rSefuefonfhtwdkif;

uREkfyf\

qkd;jcif;rdkufjcif;

twGuf rnfuJUodkU tjypfwifMuapumrlvnf; ruG,fr0Suf wifjy&ayrnf/


uREkfyf\xl;jcm;csufwckrSm tdrfaxmif okH;quf&SdcJUonfhteuf a,mufzrsm;
&Sdavonfcsnf;jzpfav&m a,mufzrsm;tm;vkH;onf uRekfyf\ ]bufom;}rsm;
jzpfMuonfcsnf;jzpf\/
uREkfyfESifhcifrifaom

r,m;rsm;ESifh

uJGcJUaomfvnf;a,mufzrsm;onf

rdwfaqGaumif;rsm;tjzpfESifh

qufvufwnf&SdMu

uRekfyf\aetdrfodkU 0ifxGufoGm;vmum tqufrjywfyJ aewwfMuonf


csnf;jzpfavonf/
ZeD;udkac:&jcif;
wGHaw;NrdKU a,mufzESifhtwl okH;avvcefUrQ aexdkifrdMu&mwGif
a,mufzonfuREkfyftm; a&eHacsmif;NrdKU ol\zcifESifhtwl aexdkifvsuf&Sd
aom ZeD; (ol\ESr)ESifh orD;uav;udk oGm;ac:&ef wdkufwGef;av\/
uREkfyfonf tvkyfvufrJUjzpf 0ifaiGr&Sdao;rD tawmtwGif; a,mufz
tay: wm0efwufrnfudk tm;emonfESifh twefwef jiif;aomfvnf;
rD;zdkacsmifwGif

olUZeD;twGuftultnD

&apEdkifonfqdkum

txyfxyf

wdkufwGef;csufaMumifh a&eHacsmif;odkU oGm;ac:&av\/ azmfjyvwHUaom


tjzpftysufrSm uREkfyf\ toufwm wavQmufvkH;wGif t&SufqkH;jzpf
aomfvnf;

ta&;BuD;aom

tjzpftysuf

wckjzpfonfhtwGufaMumifh

ausmfvTm;roGm;yJ [kwfrSefonfhtwdkif; azmfjyygawmhrnf/

277

]aAGaAmuf}&awmhrnf
a&eHacsmif;rS jyefa&mufvmMuaomtcg yxruREkfyfwdkU ZeD;armifESH
ESpfpkHonf tvGefoifhjrwfMu aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomufjzifh
vGefpGm auseyfvsuf&Sd\/

uREkfyfwdkU

orD;a,mufz ESpfa,mufvkH;rSm

tpm;orm;rsm;jzpfMu aumif;ayhqdkaom [if;rsm;udk a,musfm;rsm;u


pdwful;NyD; rdef;rrsm;u csufjyKwfMu rMumcP aysmfyGJpm;xGufMu\/
nOfhtcsdefrsm;wGif

uREkfyfu

uREkfyfrSwfrdaom0wKrsm;
0,fay;

0wKrsm;ajymjcif;jzifh

ukefaomtcg

uREkfyfuzwfNyD;

a,mufzonf

bmomjyefajym&\/

azsmfajz\/
pmtkyfopfrsm;
0wKqkH;aomtcg

if;0wKZmwfvr;fudk rdrdwkdUxifjrifovdka0zefMu\/ uREkfyftzdkU&mwGifvnf;


aemifaemifwGif

0wKa&;orm;wa,mufjzpfvmzdkU

taxmuftyHUjzpfap

ynmwkd;vsuf&Sd\/

waeUo

a,mufz\ZeD;\

rdwfaqGom;trd

ESpfa,mufonf

tvnftywfa&mufvmMuav&m

orD;jzpfolrSm

uRekfyfwdkUESifh&G,fwl

]tvGwftvyf}jzpfavonf/

if;wkdUom;trdonf

okH;av;&ufrQ wnf;ckdoGm;Mu&m uREkfyfrSm 0wKajym&mwGif em;axmifol


ta&twGufrsm;jym;vmonfESifh ompdwfygvufygajymav\/ odkUjzifh
wacgufjyif ESpfacgufvmMu tm;vkH;tuRrf;0ifonfxuf 0ifvmMu&mwGif
a,mufzvifr,m;wkdUuvnf;

aysmfyJGpm;xGufMuzdkU

cPcP

pDpOf

vSnf;jzifhwrsKd;? avSjzifhwzkH xGufMu\/ xdkaeU&ufrsm;wGif uREkfyfwkdU


orD;a,mufzonf

tvGwftvyfjzpfaomrdef;rESifh

ta&m0ifonfxuf

0ifvmMuavNyD/ a,mufztwGuf trSefrod&aomfvnf; uRekfyftzkdUrSmrl


if;rdef;rtay: ]pdwfuGuf}jcif;r&SdyJ &dk;&dk;wef;wef; cifrifrdjcif;jzpfygonf/

278

okdU&wGif

a,mufsm;ESifhrdef;r

ta&mw0ifqufqHaom

xkH;pHr&Sdonfh

jrefrmvlrsKd;jzpfonfhtavsmuf uRekfyf\ZeD;onf uREkfyftay:vnf;aumif;?


a,mufaz\ZeD;onf a,mufaztay:vnf;aumif; ouFmruif;&Sdonfh
trlt&mrsKd;udk

uREkfyf&dyfrdpjyKavNyD/

rdef;rvdkufzdkU

0goemvnf;r&Sd?

vdkufvnf;rvkdufcJU bl;aom uRekfyfonf ZeD;\rsufESmxm; ajymif;vJjcif;udk


&dyfrd cyfwGefUwGefU jzpfoGm;cJUygonf/ tu,f uREkfyfu taysmfvdkuf
csifOD;awmh

a,mufzESifh

tvkt,uf

BuHpnfrnfr[kwf[kajym&vQif

trSeftwdkif; azmfjyjcif;rQom jzpfygonf/


qlyljcif;cH&ykH
uREkfyf\ZeD;onf t0g;r0&Smaom rdef;rwa,mufjzpf\/ uREkfyfu
{nfhonfrdef;rESifhywfouf cyfwGefUwGefUjzpfoGm;jcif;udk ol&dyfrdaomfvnf;
y&d,m,f [efaqmifjcif;jzpfonf[k t"dym,faumuf,l\/ waeUo
uREkfyfwdkUvlpkonf aysmfyGJpm;xGufMu a&qdyfwckwGif a&ul;vsuf&SdMu&m
uREkfyfwdkUteD;wGif avmif;avSuav;wpif;onf arsmvsuf&Sd\/ uREkfyfwkdU
onf avSuav;ay:okdU wufMuaomtcg tjcm;vlrsm; wwfEdkifaomfvnf;
{nfhonfrdef;rrSm rwwfEdkifyJ 0rf;vsm;xdk;vdkuf? vefusvdkufjzpfae\/
wGif uREkfyfonf teD;okdUcsOf;uyf ]&if&Sm;}xm;aom vkHcsnftxufqifh
udkausmbufrSudkifum avSay:odkU ajrSmufwifay;vkdufav\/ xdkUaemuf
ZeD;\rsufESmokdU vSr;fMunfhvdkuf&m tvGefrausrcsrf;jzpfaeaom trlt&m
udkjrifvkduf&\/

if;\txifrSm

uREkfyfESifh{nfhonfrdef;ronf tawmf

em;vnfrI &SdaeMuNyD[k ,lq[ef&Sd\/ xkdnOfh ZeD;onf uREkfyftm;


trsKd;rsKd;emvdkcHcufajymavawmh\/ ZeD;u {nfhonfrdef;ronf uREkfyfuJUokdU

279

aom tvkyfvufrJUwa,mufudk ta&;vkyfrnfr[kwfaMumif;? ol\armifBuD;


tifpydwfawmfudk

]jzKwf}&atmif

vmjcif;jzpfaMumif;?

tvkyftudkfif

r&SdyJvsufESifh ]ursif;ausmx}csifonfh twGuf tvGefESvkH;emvSaMumif;?


rdef;rudk uREkfyfub,fvdkyifydk;yef;aomf vnf; tzufvkyfvdrfhrnf r[kwf
aMumi;f? &atmifydk;EdkifvQif q,fjyef,loGm;apvdkaMumif; ponfrsm;jzifh
&Snfvsm;pGm qlylygawmhonf/ uREkfyfonf udk,fhtdrfwGif udk,fhtvkyftudkif
ESifh aeEdkifaomtcgrsKd; uJUokdUqlyljcif;cH&ygu x ]wD;}vdkfufvdrfh
rnfjzpfonf/ ,ckrlolUarmifBuD; \tdrfrSDcdkuyf&yfae&pOf wrifwum
]ESSdrfvkH;}rsKd;ajymonf[k pdwfemonf waMumif;? tvkyfvufrJUwa,mufudk
tzufvkyfvdrfhrnfr[kwfqdkjcif;onf
udkxdcdkufonfwaMumif;aMumifh

vnf;

wpkHw&m

uREkfyf\rme
jyefrajymyJ

(Vanity)

xdkrdef;rudk

&atmif,lrnf[k qkH;jzwfcsufcsvdkufav\/
xGufajy;Mujcif;
&dk;&dk;om;om;azmfjy&vQif uREkfyfonf xdkrdef;r\pdwfxm;udk ,cifu
av;av;eufeuftuJcwfrdjcif; r&Sdaomfvnf; xdknOfhrl if;\rsufESmxm;
ESifh pum;rsm;udk jyefvnfazmfxkwfokH;oyf&mwGif jzpfEdkifavmufonf[k
xifjrifvm\/ if;xifjrifcsufonf rrSm;acs/ aemufwaeUn0wKajymNyD;
tdyf&modkU

0ifMuNyD;aemuf

oef;acgifausmfaom

tcsdefwGif

uREkfyfESifh

{nfhonfrdef;rwkdUonf tdyf&mxJ 0wfaom t0wfrsm;ESifh tdrfay:rS


qif;vmcJUMuav\/ yxr tdrfaemufaz;wGif wdkifyif&efrQom BuH&G,fMu
aomfvnf; rsm;rMumrDtwGif; yif tdrfay:rS vufEdSyf"mwfrD;rsm;ESifh
qif;vmMujcif;udk jrifojzifh aemufaz;0if;x&HrS wkd;vQKd;um NcHBuD;rsm;xJ

280

ajcOD;vSnfh&m avQmufvmMu av\/ uREkyfwkdUonf b,fodkUoGm;rnf[l


BuH&G,fcsufr&Sd? tdrfrSa0;vQif NyD;a&mqdkonfh oabmESifhtdrfudkausmcdkif;um
arSmifrdkufBuD;xJwGif vufwGJvsuf avQmufoGm;Muav\/ aemufwaeU
eHeufwGif olUygvmaom ydkufqHuav;jzifh &efukefodkU ul;wdkUoabFmESifh
vdkufMu

0ufvufodkUrD;&xm;jzifh

vdkufygvmcJUav\/

onfrSm

uREkfyf\ 'kwd,tdrfaxmifjzpfavonf/
pmayavh vmcJUykH
1915 ckESpfwGif uREkfyfonf 0ufvuf rdbrsm;ESifhtwl aexdkif
t*Fvdyf0wKrsm;ESifhtjcm; t*Fvdyfpmayrsm;udk trsm;qkH;zwf&IavhvmcJUyg
onf/Classics uavqpfufpf ac: pHwifxm;Muonfh t*Fvdyf0wKBuD;rsm;
udk,cifuwnf;u

w&mausmfcefUrQ

zwfxm;NyD;NyDjzpf&m

xdktcsdefrl

abuGef raumav;? &wfpfuif? umvdkif;vftp&Sdonfh pma&;q&mBuD;rsm;\


(0wKr[kwfaom) pmay rsm;udk &SmazGzwf&IavhvmcJUygonf/ urmausmf
pma&;q&mBuD;rsm;teuf 0guswnfaqmufykHESifha&;[efwGif raumav;udk
uREkfyftESpfoufqkH;jzpf if;yk*dKvfBuD;\ ygvDrefrdefUcGef;rsm;? pma&;q&m
ESifh pmtkyfa0zefcsufrsm;? &mZ0if pmtkyfrsm;omru vuFmBuD;rsm;udkyif
wwfEdkifoavmuf&atmif &SmazG ukefvkrwwf zwf&IcJU\/ raumav;\
pmtkyfrsm;udkrl awmufavQmufzwf&I&kHr[kwfyJ pum;tokH;tEIef;ESifh 0gus
wnfaqmufykHwdkUudkyg avhvm\/ pma&;q&mBuD;\a&;[ef
udkuREkfyfrnfrQavmuf
pmydkf'frsm;onf

uREkfyftm;

ESpfoufoabmusygoenf;[lrl
ausmxJ

pdrfhueJjzpf

(Style)

tcsKdUaom

MuufoD;arG;nSif;

xonftxd jzpfapcJU\/ xdkodkUaom pmydk'frsKd;udk uREkfyfonf pmtkyfwGif

281

cJwHjzifh jcpfrSwfxm;NyD; tm;vyfaomtcsdefrsm;wGif tm*kHaqmifEdkifonf


wdkifatmifusufrSwfxm;\/ raumav;uolonf vuFmq&mBuD; rDvfwef
(Milton) \

]aumif;uifbkHrSavQmusjcif;} (ParadiseLost) ac: vuFmBuD;udk

tm*kHaqmifEdkifaMumif;? xdkuJUodkU tm*kHaqmifEdkifjcif;rSmvnf; wrifwum


usufrSwfxm;jcif;r[kwf/ oabmusvGef; tBudrfBudrf txyfxyfzwfxm;
aomaMumifhom jzpfaMumif;a&;om;bl;\/ uREkfyfuvnf; raumav;\
tuf'DqiftaMumif; pmwrf;BuD;rsm;udk &GwfqdkjyEdkifonftxd aususufcJU
bl;yg\/ xkduJUodkU &GwfjyEdkifjcif;rSmvnf; wrifwum usufrSwfxm;
aomaMumifh jzpfygonf/ (1912 ckESpfOD;wGif bDatwef;oifvsuf&Sdoaom
armif&DESifhawGUpOf raumav;\ tuf'Dqif taMumif;pmrSm bDattwef;
pmjzpfonfhtavsmuf

aqG;aEG;Mu,if;

uRekfyfu

tcsKdUpmydk'frsm;udk

&Gwfjyvdkuf&m armif&DrSm tBuD;tus,frsufvkH; jyL;oGm;bl;\/ onfrSm


pmorm;wa,muf\ t&omaywnf;/ uRekfyfonf tjcm;vlwa,mufxuf
<um;csifwwfonf

(Vain)

rxifyg/ okdU&mwGif xdkae&m oli,fcsif;

armif&Dtm; rsufvkH;jyL;atmifvkyfEdkifvdkuf jcif;rSm t0wfwpkH&jcif;xuf


0rf;omrdygonf/ tjcif;t&mudk pmorm; r[kwfolrsm; em;vnfaumif;rS
vnfMuayrnf/
jrefrmESifht*Fvdyfpm
1915 ckESpf uREkfyf\pmzwfoufrSm (ausmif;om;b0udk csefvSyf)
ckESpfESpfausmfcJUygavNyD/

xdktcsdefwGif

pmzwfxm;ol

rSwfxifcJUyg\/

r&Sd[kyif

&G,fwlvQif

uREkfyfxufydk

okdUaomf

uREkfyfzwfaom

pmayrsm;rSm t*Fvdyfpm oufoufjzpf jrefrmbufrS enf;yg;vSonf/

282

waeUo uREkfyf\zcifu jrefrmpmbufwGifvnf; avhvmzdkUoifh


aMumif;

owday;onfESifh

ponfrsm;udkvnf;aumif;?
vnf;aumif;

zwf&Iyg\/

udk;cef;ysKdU?

rCa'0?

ZmwfBuD;q,fzJGU

Em0Ho?

0dZ,um&D

paom0wKrsm;udk

odkUaomf

uREkfyftzdkUrSm

(tusifhygvsuf

&SdaomaMumifhayavmrajymwwf) jrefrmbmom pum;xuf t*Fvdyfbmom


pum;udkydkt&om cHwwfvsuf &SdonfjzpfaomaMumifh t*Fvdyfbmom
pmtkyfrsm;bufodkU jyefa&mufoGm;awmhonf/ pifppfrSmvnf; jrefrmpmtkyf
rsm;onf avmukw&mbufom rsm;jym; avmuDbufwGif tvGefenf;yg;
ao;\/ avmukw&m pmayrsm;onfyif acwf wdyd#u tm*kHaqmif
yk*Kd vfrsm; ay:xGufvsuf &SdaomaMumifh rrsm;vSaMumif; awGU&avNyD/
t*Fvdyfbmom pmtkyfrsm;rlum; toufw&m ae&aom vlom;rsKd;omru
urmcsifhatmif

ae&aom

trsKd;tpm;

jzpfapumrl

tm*kHrqdkxm;bd

ukefatmif zwf&IzkdUyif wwfEdkifvdrfhrnfr[kwfay/


0wKa&;zdkUqkH;jzwfjcif;
0ufvufodkU 'kwd,tdrfaxmifESifh a&mufvmMuuwnf;u uREkfyfonf
jrefrmpmoifausmif;wnfaxmifonfh nDtm; t*Fvdyfpm oifjyay;jcif;?
ol\ausmif;ol ausmif;om;rsm;tm; *Pef;ocsFmoifjyay; jcif;tm;jzifh
vnf;aumif;? uREkfyf\ZeD;u rdcif\aps;qdkifwGif ulnDa&mif;csay;jcif;?
xrif;[if; csufjyKwfjcif;tm;jzifh vnf;aumif; udk,fh0rf;pmtwGuf toD;oD;
ausyGefatmif

tvkyfvkyfMuaomaMumifh

wm0efrwufvSay/

odkU&mwGif

uRekfyfwdkU

wnorlum;

vifr,m;twGuf
r,m;ESifhnDwdkUtm;

0wKwyk'fajym NyD;qkH;aomtcgwGif if;wkdUESpfa,mufu rQavmuf

283

0wKawGzwfxm;aom uREkfyfonf udk,fpdwful;jzifh 0wKwyk'f jzpfatmif


zefwD;a&;om;&ef

rjzpfEdkifoavm[k

tdrfa&SUrdzk&m;\

Em0HoESifh

armifrif;ausmf?

ajymMuavonf/

0dZ,um&D

csOfaygif&Gufonf

(rEav;armifcifarmif

trnfESifh)

xdkpOftcgurl

0wKrsm;?

0efpma&;\

armifrIdif;paom

0wKrsm;?

v,fwDy@dwOD;armifBuD;

a&;onfh

cifjrifhBuD; 0wKrsm;tjyif zwfp&m0wK [kwdywdr&Sdjcif;udk uREkfyfod\/


txufyg0wKpmtkyfrsm;rSmvnf; &nf;pm;wa,mufNyD;wa,muf xm;onfh
vlysKdvSnfhcef;rsm;xufrydkjcif;udkvnf; uRekfyfod\/ okdUjzpf vlUobm0udk
tao;pdwf wifjyonfh 0wKrsKd;

(Novel)

r[kwfyJ cspfcef;? BudKufcef;?

pGefUpm;cef;rSp tonf;wkef tlwkefjzpfapavmufonfh tjzpftysufrsm;


yg0ifaom0wKrsKd;

(Story)

a&;om;&vQif rdrdvnf; wwfEdkifavmufonf/

jrefrmy&dowfuvnf; vufcHvdrfhrnf[k pdwful;jzpfay:vm\/ ,if;odkU


qdkvQif

uREkfyfonfpma&;q&mwa,mufjzpfvm

00pm;

vSvS0wfEdkifvdrfhrnf[k

pOf;pm;rd\/

rBuD;yGm;apESifhOD;awmh
uREkfyf\

ZeD;rSm

Edk0ifbmv8&ufaeUwGif orD;wa,mufzGm;jrifav&m uREkfyfonf if;nyif


pwif&efBuD;atmif 0wKudka&;om;ygawmhonf/
pma&;q&mtwGuf uREkfyf\vufeufrsm;
ae&mwGif uREkfyfpma&;q&m tvkyfudk prf;oyf&mwGif uREkfyf
toifh&Sdaom

]vufeufu&d,mrsm;}ESifh

pdwf"mwfcHudkwifjyvdkygonf/

uREkfyfonf

t*Fvdyf0wKtajrmuftjrm;udk

zwfbl;if;wkdUudkjyefajymif;

ajymjywwfjcif;? jynfwGif;a'oE&A[kokw awmfawmfBuD;&Sdjcif;? vlUobm0


udk avhvmwwfaom 0goem&Sdjcif;? pma&;jcif; 0goemxkHjcif;? (odkUaomf

284

t*Fvdyfvdkjzpfonf/)

tjzpftysufrsm;udk

pyf[yfazmfjywwfjcif;?

onfum;

pdwf0ifpm;zG,f

jzpfatmif

vltrsm;pdwf0ifpm;wwfonf?

onfum;pdwfr0ifpm;wwfonf [lonfudkydkif;jcm; odwwfjcif; ponf


wdkUonf uREkfyftzdkU ]vufeufrsm;}jzpfygawmhonf/ uREkfyfwGefUqkwfaom
tcsufwckrSm avhvmxm;jcif;um; t*Fvdyfbmompum;a&;&rnfh 0wKum;
jrefrmvdk jzpfaejcif;yifjzpf\/ t*Fvdyfvdka&;zkdU pdwful;ray:onf r[kwf?
pdwful;ay:yg\/ a&;vQifvnf; txdkuftavsmuf jzpfvdrfhrnf[k ,kHMunf
yg\/ odkUaomf uREkfyf\t*FvdyfpmrSm (InternationalStandard) EdkifiHjcm;odkU
xkwfa&mif;avmufonfh

tqifhtwef;udkrrSDEdkif?

jrefrmjynftwGif;

a&mif;&rnfh pmtkyfrsKd;omjzpfEdkifrnf[k od\/ (uREkfyfonf &cdkifjynfom;


wa,muf a&;om;onfh ]rjzL}trnf&Sd t*Fvdyfvdk 0wKwtkyfudk zwf&bl;&m
a&;ykHtawmfaumif;aomfvnf;

EdkifiHjcm;pmtkyf

tqifhtwef;udkrrSDojzifh

&cdkifjynftwGif;om usufpm;Edkifjcif;udkawGU&\/ uREkfyfonf vGefpGmUtqkH;


]rjzL0wK}tqifhtwef; rsKd;avmufom wwfEdkifrnfjzpf tusKd;aus;Zl;
rrsm;vSjcif;udk odjrif\/) jrefrmjynftwGif; omzwfaom t*Fvdyf
0wKpmtkyfxGufcJUvQif EdkifiHjcm;rS t*Fvdyf0wKrsm;ESifh ,SOfNydKif&vdrfYrnf
jzpf&m

jrefrmvdk

a&;ygrlum;

pdwf0ifpm;avmufonfh

jrefrm0wKrsm;

ray:aygufao;onfh tavhtusifh xdkacwfwGif ]Muufqlyif} jzpfEdkifzkdU


vrf;&Sdonf[k wGufudef;&ygonf/ jrefrmvdk pDukH;jcif; tavhtusifh
r&Sdapumrl

raumav;\

0guswnfaqmufykHrsm;udk

avhvmxm;aom

uREkfyftzdkUrSm tcReftrGeftvSty ra&;wwfapumrlvnf; rdrdqdkvdkaom


teuft"dym,fudk

uGufuGufuGif;uGif;

&Sif;&Sif;vif;vif;&Sd

csufcsif;

em;vnfapNyD; pmzwf&mvnf;raxmifhrxpf ajyjypfacsmarmjcif; &SdapEdkif

285

vdrfhrnf[k uREkfyf,kHMunfcJUygonf/ onfwdkUum; pma&;q&m tvkyf


uREkfyf\ vufeufrsm;aywnf;/
uREkfyf\pdwf"mwfcH
pma&;jcif;ESifhywfouf

uREkfyf\

pdwf"mwfcH?

okdUr[kwf

0goemtcsKdUudk wifjyygOD;rnf uREkfyfonf vdkonfxuf ydkonfxifonfh


,Ofaus;vGef;aom a0g[m& tokH;tEIef;rsm;udk ESmacgif;&IHUcsifwwfaom
0goem&S\
d / uREkfyf\ rdcifonf eef;wGif;olwa,mufjzpf tysKdawmfrsm;?
&Gmpm; NrdKUpm;rsm;? t&SifocifBuD;rsm;? t&m&Sdt&mcHrsm;\ om;orD;rsm;?
rif;orD; rif;om;ponfh rif;rsKd;rif;EG,frsm;onf uREkfyfwdkU\ aetdrfodkU
rMumcP

vma&mufvnfywfavh&Sd\/

pum;ajymMuonfhtcg

okH;EIef;Muaom

uREkfyfonf

if;wdkUtcsif;csif;

pum;vkH;rsm;udk

rsufuG,frS

em;axmif 0rf;xJNyKH;avh&sd\/ if;wdkUESifh pum;ajymonfhtcg rnfuJUokdU


ac:a0:okH;EIef;&rnfudk rdcifu oifMum;xm;aomfvnf; wu,fajym&aom
tcgwGif &dk;&dk;yifajymonfESifh rdcif\xdyfacgufjcif; tBudrfBudrfcH&bl;\/
pifppfrSm uREkfyfarhonfr[kwf (rSwfOmPfaumif;ygonf/) wrifwum
ajymjcif;jzpf\/
uREkfyfrSwfxif\/

olwkdUajymMuonfh
waeUo

tokH;tEIef;rsm;udk

ppfuJawmfrif;\tdrfwGif

]tydkawG}[k
trIxrf;aom

armifNrJqdkolu ]]olwdkUom;orD;rsm; awmh armifarmifBuD;a&? cifarmifBuD;a&?


cifcifBuD;a&eJU

wdkUrsm;usawmh

][JU

iNrJwJU}?

bmaumif;ovJ'g}}[k

nnf;wGm;aom pum;wvkH;onf uREkfyf\em;xJokdU pGyf0ifoGm;bl;\/


xdkaeUrSp uREkfyfonf armifNrJ\vljzpf vmNyD; ,Ofaus;onfqdkonfh
pum;vkH;rsm;jzifh olwdkUtcsif;csif;okH;EIef;Mujcif; udk &,fcsif uREkfyf

286

udk,fuvnf; rokH;csifawmhacs/ tcsKdUrdbrsm;onf rdrdwkdUom;rsm;tm;


]]armifboef;}?

armifb&if}

ponfjzifh

armifwyfac:NyD;

olwyg;\

om;rsm;tm; boef;? b&ifponfjzifh ac:Mujcif;rsm;udkMum;& aomtcg


(armifNrJ\pum;aMumifh)

uREkfyf&GHUrkef;wwfvmavNyD/

tcsKdUrdbrsm;onf

]EIwfusKd;}aeojzifh trSwfrJUac:jcif;jzpfEdkifyg\/ okdU&mwGif udk,fhom;rsm;udk


]armif}wyfac:zdkU ]EIwfusKd;}wwfNyD; olwyg;\ om;udkrS tom;tvGwf
ac:jcif;udk

uREkfyfcGifhrvTwfEdkifacs/

]azodef;}ac:cJUvQif

xdkodkUaomrdbrsKd;u

uREkfyftm;

vSnfhrMunfhjcif;rSm i,fpOfuwnf;u

(armifNrJESifh

awGUNyD;onfhaemuf) uREkfyf\tusifhwckjzpfygonf/ tapcH wa,mufrQ


omjzpfaom armifNrJu emwwfvQif uREkfyftb,fhaMumifh remwwfyJ
&Sdygrnfenf;/ ausmif;om;rsm;teufwGif uREkfyfrSm toufi,fqkH; jzpf
tjzpftysufrsKd; cPcPBuKH&wwfonf/ okdUaomfrdbrsKd;udk uREkfyf
awmfawmf&GHUwwfcJUavNyD/

uREkfyf\rdbrsm;rlum;

uREkfyftm;

]azodef;}

ac:aomfvnf; tjcm;ausmif;om;rsm;tm; ]armif}wyfac:avh&Sd\/ uREkfyf


tvGefauseyfonf/
&dkif;onf[kqdkcsifqdkap
tcsKdUrdbrsm;onf rdrdwkdU\om;rsm;tm; ]0efaxmufrif;} ]OD;b,fol}
]OD;b,f0g}

[lvnf;aumif;?

orD;rsm;tm;vnf;

]rif;uawmfBuD;}

]a':b,fol}

ac:wwfMuav&m

uREkfyftvGef&,fcsifvSonf/

]rif;uawmf}

]a':b,f0g}ponfjzifhvnf;aumif;
tavmif;rif;w&m;BuD;

OD;atmifaZ,s &Sifbk&ifjzpfcgp if;\OD;BuD;? OD;av;? BuD;awmf? ta':


paom aqGawmfrsKd;awmfrsm;onf 'efwdkrsm;ESifh eef;awmfxJodkU0ifvmMu

287

rSL;BuD;rwf&mrsm;tm;

]]atmifaZ,sb,frSmvJ[&dkU}}[k

ar;Muonfqdk&m

uREkfyftvGefoabmusonf/ uREkfyfonfvnf; wlrsm;? om;rsm; b,frQ


avmufBuD;us,fMuap 0if;armif? oif;armif? pdk;Edkif[k ac:&rS auseyf\/
0efBuD;csKyfOD;Ekonf

uREkfyf\wlwa,mufjzpfcJUvQifvnf;

0efBuD;csKyfac:vdrfhrnfr[kwf/

b,fae&mrS

]armifEk}yifac:vdrfhrnfjzpfonf/

&[ef;rS

wyg; uREkfyf\vufatmufajcom; aqGrsKd;jzpfcJUvQif tac:ta0: ajymif;vJ


vdrfhrnfr[kwfacs/ onfwdkUrSm uREkfyfonfomvQif vrf;rSefusonf[k
qdkvdkjcif;r[kwf?

uREkfyf\0goemudkwifjyjcif;rQomjzpf\/

qufvuf

azmfjy&OD;rnfqdkvQif vef'efNrdKUbDbDpD a&'D,dkrSt,fvpfZbuf bk&ifrESifh


tuf'ifbm&m e,fpm;wkdUtaMumif;udk azmfjy&mwGif ]yGJawmfwnfonf}?
]pufawmfac:onf}[laom tokH;EIef;rsKd;jzifh toHvTifhjcif;onfyif uREkfyftzdkU
em;uavmvSonf/ &dkif;onf[k qdkcsifqdkap uREkfyfum; aomrwfpfydef;
(Thomas Payne)

\ wynfhjzpf vlESifhvlcsif; tawmftwefruyJ

tvGeftrif;ajrmufyifhjcif;udk em;cg;olwa,muf jzpfonf/ (rnfodkUqdkap


ya'ao&Zf? {u&mZfacwfonf ukefqkH;cJUavNyD/) uREkfyfonf xD;okH;eef;okH;
tac:ta0:rsm;udk i,fuwnf;u ,Ofyg;cJUolwa,muf jzpfaomfvnf;
trSwftom; jyKvkyfrxm;&kHomru arhaysmufypfzkdUyif BudK;pm;oljzpf\/
uREkfyfa&;xm;aom

0wKrsm;wGifvnf;

tvGefajrSmufyifh&ma&mufaom

a0g[m&rsm;udk wrifa&Smifwdrf; &dk;&dk;pum;vkH;rsm;udkom a&G;cs,fokH;eIef;zdkU


vkHUvjyKcJUygonf/ uREkfyfum; pum;vkH;\ ,Ofaus;rIxuf tjyKtrl\
,Ofaus;rIudk tav;ay;oljzpfygonf/

288

uREkfyftvkyfvkyf&ykH
1915 ckESpf? Edk0ifbmv 8 &ufaeUn uREkfyfonf &efBuD;atmif
0wKudk pwifa&;om;av&m Zmwfvdkuf rESif;NrdKiftm; umvom;av;a,muf
u tavmif;tpm;jyKum vlysKdvSnfhMuaom tjzpftysufrSwyg; uREkfyf\
pdwful;jzifh

ZmwfuGufqifjcif;jzpfygonf/

vlysKdvSnfhMuaom

tjzpftysufrSm

av;a,mufoabmwl

]]vef'efNrdKUBuD;\

t&IyfawmfykHBuD;}}

[laom 0wKBuD;rS ckd;,ljcif;jzpfaomfvnf; vlysKdvSnfhykH vSnfhenf;rsm;rSm


cdk;csjcif;r[kwf/ uREkfyf\pdwful;OmPfjzifh tuGufqifxm; jcif;jzpf\/
uREkfyfonfcyfapmapmwGif

tdrfoltdrfom;rsm;ESifh

pum;ajymae

if;wkdUtdyf&modkU 0ifMuaomtcgrS a&;om;avh&Sd&m wcgw&HwGif eHeuf


vif;tm;BuD;
tdrfuav;rSm

tcsdefodkUyifwdkifa&muf\/
0g;Murf;cif;

uREkfyfESifhZeD;wdkUaeMuaom

0g;uyfum&Hxm;ojzifh

aqmif;avonf

Murf;Mum;ESifh x&HMum;wdkUrSwkd;0if&mwGif tvGefyif csrf;at;vSaomaMumifh


uREkfyf\ukvm;xdkifteD;wGif
oef;acgifausmfonfhaemufwGif

rD;vif;zdkxm;tvkyfvkyf&\/
at;vGef;vSojzifh

odkUESifhyif

(0ufvufonf

rEav;xufcsrf;\/) tvkyf&yfem;um vufacsmif;rsm;udk cPcPrD;uif&


\/ wcgw&HwGif pdwful;awG jrL;aeygvsufESifh csrf;vGef;aomaMumifh
tvkyfodrf;vdkuf&\/ csrf;vQifvnf; csrf;ayrnf/ uREkfyf&SdpkrJUpkt0wf
tpm;rsm;rSm wGHaw;NrdKUwGif xm;ypfcJU&avNyD/ enf;jzifh nwdkif;tvkyfvkyf
aeUtcsdef tdyfaeygonf/

289

uREkfyf\pma&;0goem
15&ufcefU

a&;rdaomtcg

uREkfyf\rdbrsm;?

ZeD;ESifhnDwkdUonf

a&;NyD;aom pm&Gufrsm;udk zwfcsifMuvSavNyD/ nDonfNyD;orQaompm&Gufrsm;


udk,lzwf tvGefaumif;onf[k csD;rGrf;&mwGifrdbrsm;uvnf; odcsifMu
ukefavNyD/ okdUjzpf 0ufvuf aexdkifvsuf&SdMuaom OD;av;rsm;? t&D;rsm;?
nDrsm;? ESrrsm;udk tm;vkH;ac:,lpk&kH;NyD;vQif nDuzwfjypOf vufzuf&nf
Murf;0dkif;jzifh em;axmifMuav\/ vlysKdvSnfh0wKrsm;avmufom zwfbl;
Mu xdwfvefUwkefvIyfzG,frsm;? tonf;at;zG,f tjcif;t&mrsm;yg&Sd aom
uREkfyf\0wKrsKd;udk rMum;bl;? rzwfbl;Muonfh aqGrsKd;om;csif; tm;vkH;
wkdUrSm tvGefpdwf0ifpm;Muvsuf tm;yg;w& csD;rGrf;tm;ay;Muygayonf/
rnfonfh0wKudkrQ

rzwfcJUbl;onfh

uREkfyf\

zcifudk,fwdkifrSmyif

]]aumif;oa[h? odcsifvSNyDa[h}} ponfrsm;jzifh cPcPajymvsuf&S\


d /
Em0HoESifh

0dZ,um&D

0wKrsm;udk

nufnufaMu

vmcJUaom

rdcifudk,fwdkifuvnf; ]]qe;fw,fa[h? 'grsKd;rMum;bl;bl;a[h}} [kqdkum


wNyKH;NyKH;ESifh tm;ay;&Smonf/ aemiftcgvlBudKufrsm;rrsm;? ykHESdyfxkwfa0
rnfhol &Sdr&Sdudkyif raocsmao;aomfvnf; uREkfyftzdkUrSm rdbrsm;ESifh
tdrfoltdrfom;rsm;? aqGrsKd;nmwdrsm;u oabmusonfqdk&kHESifhyif MunfEl;
0rf;jrL;vsuf

&SdygavNyD/

wwd,nwGif

vlpkvla0;ESifh

okdUjzifh

uREkfyfonf

em;axmifMuygawmhonf/

ESpfna&;NyD;wdkif;
aemufydkif;rl

ntcsdefa&;aom aumfyDrsm;udkaeUtcsdefwGif zl;puufpm&Gufay: tacsm


ul;&ygonf/ pmt&SnfBuD;a&;om;jcif;rSm tBudrfonf yxrtBudrf
jzpfaomfvnf; zl;puufpm&GufrsufESm 140ausmf&Sdaom &efBuD;atmif

290

0wKudk tMurf;rS tacsmul;&mwGif pmrsufESmav;ig;&GufwGifrS wvkH;wav


rQom

trSm;jyifcsuf&Sdjcif;onf

qdkoifh\/

awmfvfpwGdKifpaom

uREkfyf\xl;jcm;csufw&yfjzpf
pma&;q&mBuD;rsm;onf

onf[k
rdrdwkdUa&;

aompmudk okH;avig;Budrf (wcgw&Hq,fBudrfrQyif)jyifqifa&;ul;Muonf[k


Mum;&\/ urmausmfpma&;q&mBuD;rsm;ESifh EIdif;,SOfcsufxkwfum olwkdUum;
jyifa&;&onf? uREkfyfum; jyifra&;&aomaMumifh uREkfyfuyif omao;onf
[k qdkvdk&if;r[kwf&yg/ uREkfyf\0goemudk azmfjyjcif;rQom jzpfyg\/
uREkfyfonf pmtkyfudkrqdkxm;ESifh aqmif;yg;wyk'fudkyif ESpfBudrf okH;Budrf
jyifa&;&vQif

ysif;onfESifhyif

ao&vdrfhrnfxif\/

a&;NyD;aompmudk

jyefzwfonfhtcg trSm;&SmzdkUavmufom *&kpdkufrday&m omaumif;atmif


&nf&G,fcsufrlum; &SdcJvSygonf/ xdkUtwGufaMumifh awmfvfpwGdKifwkdUuJUodkU
yxrwef; pma&;q&mwa,mufrjzpfvmvQifvnf; auseyfEdkifygonf/

&efBuD;atmifpGHavNyD
1916 ckESpf Zefe0g&Dv 21 &ufaeUwGif &efBuD;atmif0wKudk
tacsmul;NyD;onftxd
trIxrf;cJUpOfu

NyD;pD;cJUavNyD/

v,f,mpdkufysKd;a&;Xmebuf

ol&d,OD;baztaMumif;udk

pma&;wa,mufuajym

od&bl;\/ uREkfyfonf jrefrmjynfwGif jrefrm0wKrsm; tajctaetaMumif;


udkpm&SnfBuD;wapmifa&;om; ol&d,wdkuftkyf OD;bazxHokdU 0wKESifhwuG
ydkUvdkuf\/ uavmiform;rsm;tzdkUrSm yxrOD;pGm wifydkUonfh ]pm}onf
rnfrQavmuf ta&;BuD;jcif;udk
toufarG;0rf;ausmif;twGuf

odMuNyD;jzpf\/ taysmfa&;jcif;r[kwfyJ
&nf&G,fcsufjzifh

291

prf;oyfjcif;jzpfonfh

uREkfyftzdkUrSm vGefpGmyifta&;BuD;\/ (pHa'0D\rdcifxHokdU uREkfyf\zcif


oGm;ajymbl;pOfu

ta&;BuD;ykHESifh

pdwfxJwGif

EIdif;,SOfvdkufonfhtcg

tenf;i,frQom avsmhawmhonfxif\/) wvMumaomfvnf; vufcH&&Sd


ygonfqdkaom pmrSwyg; tqkH;tjzwfudk rod&ao;yJ&Sd&m okH;vcefUMum
aomtcgrl

uREkfyfrSmtawmfpdwfylvsuf&SdavNyD/

xdktawmtwGif;

uREkfyfuvnf; wvvQif tenf;qkH; pmwapmifusa&;um EId;aqmfvsuf&Sd&m


pmESpfapmifvQif wapmifusavmufjyefMum; ]zwfqJ&Sdygonf} [laom
taMumif;udkod&\/

uREkfyfum;

tawmftm;avsmhp

jyKvsuf&SdayNyD/

[oFmwNrdKUrS udkcifarmifwifh\OD;av; 0wfvkHwa,mufu olU xrif;pm


vc40dESifhpma&;vkyfNyD; a&SUaepmar;yJG0ifzkdU[laomtBuHudk vufcH&acsrnf
avm[lyif

pOf;pm;vsuf&SdavNyD/

aemufqkH;

arv6&uf

aeUwGif

ol&d,wdkufrS pmjyefvm aiG100dESifh 0,f,lvdkaMumif; od&ayonf/


0wKwyk'fvQif wefzkd;rnfrQaygufaps;&Sdonf[k rMum;&bl;aom uREkfyfrSm
enf;onfrsm;onf

em;rvnfyJ

jznfhay;zdkUawmif;cHNyD;

aiG100dtjyif

oabmwlvdkuf\/

1usyf8yJwefonfjzpf

0wKpmtkyf

pmtkyfrsm;rSm

25tkyf

wtkyfvQif

uREkfyfonf&efBuD;atmif0wKtwGuf

pkpkaygif;

137usyf 8 yJrQ&&Sdygonf/
bBuD;baz\OmOf
if;ESpfarvukefcgeD;wGif
&efukefodkUqif;vmMu
ajymif;a&TUMujcif;\

uREkfyfwkdUvifr,m;onf

a,murrsm;\aetdrf
&nf&G,fcsufrSm

0ufvufNrdKUrS

wnf;cdkaexdkifMuonf/

0wKa&;orm;wa,muftzdkU&m

&efukefNrdKUBuD;onf awmNrdKUuav;xuf tayguftvrf;yGifh arQmfvifhp&m

292

rsm;onf[kwGufrdaomaMumifhjzpf\/ uREkfyf\ZeD; arG;aygufazmf (olyg)


&Spfa,mufrQ&Sd&m a,murBuD;rsm;onf vnf;aumif;? r&D;rsm;? c,frrsm;?
a,mufzrsm;onfvnf;aumif;

uREkfyftay:

Muifemjcif;?umuG,fjcif;?

cifrifav;pm;jcif; &SdMuonfjzpf uREkfyftzdkU&m pdwfcsrf;omrI&Sdygayonf/


0wKa&;orm;wa,muf [lonfrSm xdkacwfwGif cyfqe;fqef;jzpfaomf
vnf; uREkfyftm;acwfynmwwfwa,muftaejzifh av;pm;Muygayonf/
a,mufzrsm;uvnf; (uREkfyf\xl;qef;aomtusKd;ay;twdkif;) nD&if;tpfudk
wrQ cspfcifMuifemMuygayonf/ xdktawmtwGif; uREkfyfonf bBuD;baz
ESifh oGm;a&mufawGUqkH 0wKa&;jcif;taMumif; aqG;aEG;av&m bBuD;baz
u

East

Lynn

a&;zdkUtBuHay;onfESifh
ay;ydkUvdkuf\/

tdpvif0wKudkrSD;NyD;
if;pufwifbmvtwGif;

if;0wKrSm

y-'k[l

jrefrm0wKjzpfvmatmif
NyD;pD;atmif

a&;om;

ESpfwGJxkwf&aomfvnf;

165usyfrQom&aomaMumifh q&mvGef;u (aemifwGif) tvGefenf;onf[k


ajymbl;ygonf/ &efBuD;atmif0wKESifh &wemykH 0wKrsm;twGuf aps;EIef;
jzwfolrSm bBuD;bazjzpf&m xdkyk*dKvfBuD;onf uREkfyf\ yg;&Sm;aom
tajctaeudk &dyfrd ol&d,wdkuftusKd;twGuf oufoufudkom MunfhNyD;
uREkfyftm; aps;EIef;zdESdyfqpfvdkufonfh vuPm&Sd\/
(1953ckESpf &wemykH0wKudk ausmif;okH;tjzpf jyXmef;&mwGifwckaom
ykHESdyfwdkufydkif&Sifu

ol&d,wdkufrS

if;pmrlrsm;udk

aiG300drQESifh

0,f,loGm;NyD;aomif;csD tjrwfxkwfEdkifavonf/ uREkfyftwGuf aiG5500d


&ao;aomfvnf;

ol&d,wdkufrlum;

aiG300dESifhyif

NyD;&avawmhonf/

uREkfyfonf rdrdudk,fudk olawmfaumif;BuD;wa,muf[l raMujimvdkaomf


vnf; odkUaom tjcif;t&mrsKd;rSm uREkfyf\woufwm tBudrfrsm;pGGm
awGUcJU&ygonf/)

293

wwd,ydkif;
(armifazodef;rS udkazodef;odkU)
ol&d,wkdufom; jzpfvmjcif;
1917 ckESpf? azazmf0g&DvwGif uREkfyfonf ol&d,r*Zif; t,f'Dwm
tjzpfESifh ol&d,wdkufom;wa,mufjzpfvm\/ ol&d,wdkuftkyf ESpfa,muf
(OD;bazESifh OD;vSaz)wdkUonf uREkfyf\vufpGrf;vufpudk jrifMuonfESifh
ol&d,r*Zif; xkwfzdkU tBuHjzpfay:vmonf[k aemifwGifod&\/ vcrSm
yxrwGif 75djzpfaomfvnf; okH;vavmufwGif 100d? 101? 180d okdUwkd;
jrifhay;Muygayonf/ uREkfyfa&;cJUaom 0wKESpftkyfteuf ]&efBuD;atmif}
0wKrSm a&S;OD;pGm a&;jcif;jzpfaomfvnf; ol&d,wdkufu ]&wemykH}0wKudk
tvsiftokH;jyK 1916ckESpf? atmufwdkbmvrSpNyD; ol&d,owif;pmwGif
&ufjcm;xnfhay;\/

if;aemuf

pmtkyftjzpfESifhxkwfaomtcgwGifvnf;

olUacwfwGif Best Seller twGifus,fqkH; a&mif;&onfh pmwtkyfjzpfvmyg


onf/ uREkfyfol&d,wdkufom;wa,muf jzpfcgptcsdef &wemykH0wKrSm
pmtkyftjzpfESifh
a&mufoGm;

xGufvmjcif;jzpf&m
pmtkyfa&mif;pma&;u

&wemykH0wKpmtkyf

tzkH;pdrf;rsm;udk

eHeuftcsdefwGif
tNrdKUNrdKUrS

uREkfyfwdkufodkU

vufvDrSmxm;Muaom

olUpm;yJGa&SU

jzefUcif;xm;ojzifh

wcef;vkH; pdrf;vsuf&Sdjcif;udk uRekfyfawGU&onfESifh pma&;q&m vufopf


wa,muftaejzifh
xdkacwf

0wKpmtkyf

tvGefauseyfESpfodrfhrdjcif;udk

rSwfrdygao;onf/

tajrmuftjrm;ay:xGufao;onf

r[kwfonfh

tavsmuf wdkufoGm; wdkufjyeftcsdefrsm;wGif "mwf&xm; (bwfpfum;

294

ray:ao;/) rD;&xm;rsm;ay: pma&;pmcsD tvkyforsm;rsm;\ a0zefcsuf


rsm;udk Mum;&onfrSmvnf; tm;&Sdp&m aumif;vSygayonf/ (acwfrl
jrefrmjynfwGif 0wKESifhpma&;q&m\ae&mudk &kyf&SifZmwfum; ESifh Zmwfvkduf
rsm;u ,loGm;Muonfh vuPm&Sday\/)
]acG;0ifpm;}t,f'Dwm
ae&mwGif uREkfyfESifh tuRrf;w0ifjzpfcJUaom ol&d,wdkufom;
(pma&;q&mrsm;) taMumif;udka&;om;azmfjy&ayOD;rnf/

ol&d,r*Zif;udk

1917ckESpf? rwfvwGif pwif xkwfrnf[k owfrSwfxm;&m uRekfyfrlum;


azazmf0g&Dv w&ufaeUrSp tvkyf0if&rnfjzpf\/ uREkfyfrSm tm;vyfvsuf
&SdonfwaMumif;? owif;pmwdkuf tvkyftaMumif;udk prf;0g;rdap&eftwGuf
waMumif; azazmf0g&Dvw&ufaeUwdkifatmif

rqdkif;yJ Zefe0g&Dvv,f

avmufuwnf;u wdkufokdU0ifNyD; (vcr&SdyJ) avhvm yg&ap[k tcGifhawmif;


ojzifh tcGifh&cJUonf/ uREkfyfonf0wKa&;orm;wa,muftaejzifh OD;baz
wa,mufwnf;ESifhom qufqH& oduRrf;cJU&m xdkaeUwGif OD;bazu
uREkfyftm; OD;vSazESifhrdwfqufay;avonf/ OD;bazonf owif;pm &dkufESdyf
ol tjzpfESifh vnf;aumif;? OD;vSazonf xkwfa0oltjzpfESifhvnf;aumif;
rSwfykHwifxm;Mu ESpfa,mufvkH; wdkuftkyftjzpfESifh todtrSwfjyKMujcif;
cH&av&m if;wkdU\ wm0efrSmrl OD;vSazonf taxGaxG refae*smjzpf
OD;bazrSm aMumfjimbufoufouf tkyfcsKyf&ol jzpfavonf/ OD;bazonf
ol&d,owif;pmwGif ]ewfBuD;okH;yg;cef;} udkifjcif;rSwyg; tjcm;wm0efrsm;
udkr,l/ OD;vSazonfomvQif tBuD;tuJ jzpfav&m OD;buav;rlum;
ol&d,aeUpOfowif;pm t,f'Dwmjzpf uREkfyfESifhqufqHrI tvGefenf;yg;

295

cJUygonf/

uREkfyfonfol&d,r*Zif;tvkyfwGif

OD;vSaz

vufatmuf

vkyf& trsm;qkH; qufqHrI&Sdol jzpfavonf/ uREkfyfESifh rdwfqufNyD;


onfhaemuf OD;vSazonf uREkfyftwGuf ae&mwoD;wjcm; jyifqifrxm;
&ao;onfESifh (xdk&ufrsm;wGif uREkfyfrSm ]acG;0ifpm;} t,f'Dwm wa,muf
tjzpfom

&Sdaeao;onf/)

uREkfyftm;yDrdk;eif;\pm;yJGwGif

twlxdkifzdkU

ae&mcsxm;ay;\/ yDrdk;eif;um; aeUpOfowif;pmbufwGif vufaxmuf


t,f'Dwm wa,mufjzpf OD;buav;\ vufatmuf acgif;BuD;rsm;
a&;aom wm0efudk,l&avonf/
udkausmf (ac:) yDrdk;eif;
uREkfyfonf yDrdk;eif;ESifh wpm;yGJwnf;rsufESmcsif;qdkif xdkifvdkufMu&m
wGif wa,mufESifhwa,mufvluJcwfMu\/ yDrdk;eif;u uREkfyftaMumif;udk
odxm;ESifhoavmuf uREkfyfu yDrdk;eif;taMumif;udk rod&ao;acs/ (pifppfrSm
xdkpOfurl uRekfyfonf yDrdk;eif;[l rodao;yJ ]udkausmf}[lomoday&m
ol&d,wdkufrS

xGufoGm;NyD;aemuf

t,f'DwmjzpfvmaomtcgrS

ynmhtvif;

yDrdk;eif;[laom

owif;pmwGif

trnfudkMum;&

bl;\/

odkUESifhyif yxr yDrdk;eif;ESifh udkausmfonf vlwa,mufwnf; jzpfonf[k


uREkfyfroday/)

OD;vSazu

udkausmf[laom

trnfjzifh

uREkfyfESifh

rdwfqufay;ojzifh uREkfyfonfrsufESmcsif;qdkifxdkifvsuf&Sdaom udkausmfudk


vSrf;Munfhvdkuf&m uREkfyfESifh waeUaeUwGif &if;ESD;aomrdwfaqGwa,muf
jzpfvmEdkifzdkU &Sdjcif;udk xdkaeUuyif tuJcwfrdwfonf[k a&;om;azmfjyygu
<um;onf[kxifaumif; xifMuayvdrfhrnf/ pifppfaomfum; uREkfyfonf
rdrdESifh

tuRrf;w0if

jzpfrnfhvl

296

[kwfr[kwfudk

wxdkifwnf;ESifh

tuJcwfEdkifay&m uRekfyf\tuJcwfjcif;rSm woufvkH;wGif &mcdkifEIef; 90


ausmfrQ rSefuefjcif;udk awGU&ygonf/
uREkfyfonf udkausmftm; vSrf;Munfhvdkuf&m NyKH;NyKH;uav;&Sdaomol\
rsufESmxm;wGif

uREkfyftm;pdwf0ifpm;&kHomru

tawmfauseyf[ef&Sdaom

trlt&mudk awGU&\/ y&d,m,frokH;wwfjcif;wGif uREkfyfESifhwlvdrfhrnf[l


vnf; tuJcwfrd\/ tjcm;vlrsm;\ xifjrifcsufudkvkH;0 *&krpdkuf[k
rqdkEdkifaomfvnf; *&kpdkufrIenf;yg;jcif; uREkfyfESifh wlvdrfhrnf [lvnf;
xifrd\/ vlUavmuwGif rdrdESifhxdkufwefaom ae&mudk r&&Sd[l olUudk,fol
txifa&mufvsuf &Sdjcif;udkvnf; uRekfyf&dyfrd\/ (uREkfyfrlum; xkdpOfu
if;txifrsKd; ruyfao;onfhjyif aemifwGifvnf; twGufaMumifh olwyg;
tay:tjypfwifcsifaom
xdkacwfwGif

pdwfrsKd;

&efukefNrdKU

(bDataygif;)aygif;Mu

jzpfcJvSonf[k

xifygonf/)

touf20ausmft&G,frsm;om

xdkUtxufvlrsm;rSm

ywfaygif;

tkyfaygif;acwfjzpfaeaomf

vnf; touf30 xufrenf; &Sd&rnfh udkausmfrSmrl ]bDataygif;}r[kwf


onfhywfaygif;&dk;&dk;jzifhom awmfawmfuav;
ol&d,wwdkufvkH;

oyf&yfpGm aygif;xm;\/

(uREkfyftygt0ifpma&;rsm;rusef

tkyfaygif;ESifh

*dkufxkwfvsuf &SdMuaom xdkacwfwGif ykodrfxD;udk *sKdif;wGifnSyfxm;vsuf


uGif;xdk;zdeyfvQLdum

ywfaygif;&dk;&dk;uav;ESifh

tvkyfwufavh&Sdaom

udkausmfrSm

&efukefodkUa&mufcgpjzpf
BudK;pm;ae&aom

aq;ayghvdyfcJvsuf

vlqef;wa,mufvkdvdkjzpfae\/

t0wftpm;wGifolwyg;xufaemufrus&atmif

uREkfyfrSm

udkausmfudkjrif&

oabmvnf;usvSygonf/

297

tm;vnf;&Sdonf/

ajymykHqef;vSjcif;
pm;yJGwGif twlxdkifrdvQif xdkfifrdcsif; udkausmfu jrefrm0wKrsm;
taMumif;ESifh ywfouf ol&d,wkdufodkU uREkfyft*Fvdyfvdk a&;ydkUbl;aom
pmwapmifudk olzwfvkduf&uwnf;u uREkfyftay: txifBuD; vlcsif;
awGUvdkaMumif;?
udkvnf;olzwf

owif;pm

oabmusaMumif;?

uacsonf

r,fjrifh}0wKwyk'f

rQESifhyif

uRekfyfonf

uREkfyfuvnf;

w&ufjcm;xnfhvsuf&Sdaom

&wemykH0wK

olvnf;

]bDatarmifwifhESifh

a&;cJUbl;aMumif;

ponfjzifhajymav&m

udkausmfESifh

ol&d,acgif;BuD;rsm;udk

tawmfBuD;
(&wemykH0wK

&if;ESD;oGm;cJUavNyD/
xnfhuwnf;u

tvum;&) zwfvmcJU&m if;wdkUrSmudkausmf\ vuf&m jzpfaMumif;


,ckod&

csD;usL;ygaMumif;?

owif;pmacgif;BuD;rsm;

rdrdrSm

a&;zdkUqdkvQif

0wKESpfyk'fa&;cJUbl;aomf
tdyfrufrQyif

vnf;

rruf0HUaMumif;

ajymjyav&m oluvnf; oabmusykH&onf/ aeUv,f vufzuf&nf


aomufcsdefwGif udkausmfonf uREkfyftm; tdrfodkUac:oGm; ol\ZeD;ESifh
rdwfqufay;NyD;aemuf

t*Fvdyfpmtkyfrsm;taMumif;udk

aqG;aEG;Muav&m

uRekfyf\pmzwfpkHjcif;udk csD;rGrf; oludk,fwdkifrSm toifhtwifhrQavmufom


zwfbl;aMumif; 0efcHavonf/ ol\t*Fvdyfpum;ajymykHudk uREkfyfMum;
&onfESifh

xdk0efcHcsufonf

ESdrfhcsjcif;

jzpfonf[k

xifrdaomfvnf;

aemifwGifwu,fajymjcif;jzpfonf[k uREkfyfod&onf/
udkausmf\t*FvdyftoHxGufrsm;rSm

awmfawmfvefUavmuf\/

jrefrmwa,muf ajymaomtoHxGufESifhyif rwlacs/ uREkfyfonf t*Fvdyf


pum;vkH;rsm; rSefuefatmif toHxGufwwfzdkU avhusifhxm;aomf vnf;
jrefrmwa,mufu yDyDooxGufaom toHrsKd;rQomjzpfav&m udkausmf\

298

toHxGufrlum; abmif;bD0wfwa,muf\ toHae toHxm;rsKd; jzpfae


uRekfyfvefUrdjcif;jzpf\/

vlcsif;ESD;&if;vmaomtcg

taMumif;udk

pkHprf;MunfhonfwGifrS jyifopf(bk&if*sD)bkef;BuD;vkyfcJUbl; jyifopfbkef;BuD;


rsm;ESifhtwl ESpfaygif;rsm;pGmaecJUbl;aMumif;? vufwifbmomvnf; wwf
aMumif;

od&avonf/

udkausmf\

t*Fvdyfpum;ajymykHrSm

uREkfyf\

oli,fcsif; (bdvyfjyef) udkcifarmifwifhuJUodkU Adkvfqefjcif;rsKd;r[kwfyJ


jyifopfbkef;BuD;rsm;ESifh i,fpOfu tMumBuD;aebl;jcif;aMumifh vQmwrsKd;
jzpfaejcif;jzpfavonf/ rsm;rMumrD udkausmfonf *syfqifaumvdyfwGif
vufwifbmomjyq&m
xGufoGm;av\/

tvkyfudkavQmufxm;&&Sdojzifh

okdU&mwGif

olESifhuREkfyfcifrifrIrSm

ol&d,wdkufrS
tqufrjywfvSyJ

1938ckESpf olaoonftxd &if;ESD;pGm &SdcJUMuavonf/


q&mvGef;\csD;usL;csuf
azazmf0g&Dvw&ufaeU

uREkfyfr*Zif;t,f'Dwm

jzpfvmaomtcg

ol&d,onf av;xyfwkdufB uD;wGif atmufqkH;wxyfudkom iSm;Edkifao;onf


jzpf vkyfom;ESifh ae&mrrQatmif usOf;usyfonfhtwGufaMumifh q&mvGef;
ESifh

uREkfyfwdkUtwGuf

pm;yGJwckwnf;om

wGifuREkfyfwkdUESpfa,mufonf

aeUwdkif;

ae&may;Edkifavonf/
rsufESmcsif;qdkifxdkifMu

axG&mav;yg; pum;ajymcGifh&Mu\/ q&mvGef;onf uRekfyftm; rEav;om;


qdkuwnf;u pdwf0ifpm;onfh vuPm&Sday&m uREkfyfuvnf; EIwfcrf;arG;
a&;a&;ESifh

tNrJuGrf;pm;avh&Sdojzifh

]tnm*dkuf}&Sdaom

vlBuD;tm;

jrifvQifjrifcsif; MunfndKrdygonf/ q&mvGef;rSm uREkfyfxuf touf14


ESpfBuD;

xdkpOfu

42

ESpf&SdNyDjzpf&m

299

touf40ausmfvQif

{&mr

vlBuD;wa,muf[l xifcJUrdaom uREkfyf\rsufpd tawmfBuD;&ifhNyD[k


atmufarhcJUygonf/ q&mvGef;uvnf; udkausmfenf;wl uREkfyfESifha&pufyg
onfhvuPmESifhol\wkdufcef;odkU ac:oGm; aeUv,fcif;rsm;wGif ol\
wkdufcef; wa&;warmtdyfum tyef;ajzzdkU tNrJzdwfMum;xm;ygonf/
uREkfyfonfq&mvGef;ESifhvnf;aumif;? udkausmfESifhvnf;aumif; a&pufyg
aomfvnf; if;wkdUESpfa,mufrlum; &if;ESD;Mu[efrwlacs/ olwkdUESpfa,muf
taMumif;ESifh ywfouf udkausmfajymbl;aom pum;wcGef;udk uREkfyf
rSwfrd\/ waeUo olwkdUESpfa,mufonf jrefrmpmaytaMumif;udk aqG;aEG;
vsuf&SdpOf udkausmfajymvdkufaom pum;wvkH;udk q&mvGef;u t"dym,f
t,ltqvJGonfhvuPmESifh ]]a[h armifausmf? q&mu ArmjynfrSm
udk,fhudk,fudk

'dwfxm;wJU

ajEESifhajymbl;onfqdk\/
uREkfyfa&SU

vlwa,muf

armif&?

[kwfykHvnf;&onf/

tuRrf;w0if&SdMujcif;udk

bmrSwfvdkUvJ}}[k
xdkolESpfa,mufonf

uREkfyfrjrifcJU&bl;ay/

q&mvGef;

ESifhuREkfyfrlum; ol&d,wkdufom;rsm; tjzpfESifhvnf;aumif;? woufvkH;wGif


vnf;aumif;

qufqHa&;wGif tzktxpfr&Sd? ajyajyjypfjypf&SdcJUygonf/

okdUESifhvnf;

q&mvGef;onf

uvdaom

uREkfyftm;

tvkH;uav;rsm;udk

*sme,frsm;wGif

taMumif;t&majymjy

av;csKd;jzifh
q&mvGef;u

ola&;aeusjzpfaom pum;jyifrsKd;jzifh us,fus,fjyefUjyefUqefU a&;xkwf


vkdufaomtcg

pmrsufESmeHygwf

tawmfrsm;vm\/

q&mvGef;\

pum;jyifa&;enf;rSm OD;Mobmo\ ZmwfBuD;q,fbJGU a&;enf;rsKd;uJUodkU


um&efuav;awG iJUumiJUuma&; jcif;aMumifhzwftvGefacsmarmaomfvnf;
r*Zif;twGuf

&SnfvGef;ouJUodkU

jzpfae\/

wGif

OD;vSazonf

uREkfyfudkac: acgif;BuD;okH;yk'fudk wqufwnf; awmufavQmufajymNyD;


a&;ckdif;\/

300

uREkfyfonfcJwHjzifh wvkH;wavrSa&;rSwfjcif;vnf;r&Sd? csufcsif;vnf;


ra&;ao;yJ av;ig;&ufMumaomtcgrS okH;yk'fa&;NyD; wifjyvdkufonf/
q&mvGef;onf

uREkfyf\yxrOD;qkH;vuf&mjzpfaomacgif;BuD;okH;yk'fudk

zwfMunfh&mwGif OD;vSaz\OD;acgif;rSxGufaom tBuHrsm;[l olodNyD;jzpf


aomfvnf;

jrefrmpm

a&;ykHa&;enf;udk

oabmusonfh

vuPmESifh

]][dkacG;rom; awG'Davmufra&;wwfygbl;}}[k qdkum wdkuftkyfrsm;bufodkU


ar;aighjybl;avonf/ trSefudk0efcH&vQif uREkfyfonf OD;vSazu erlem
tjzpfESifh t,f'DwmtzGJUtm; a&;jybl;onfh acgif;BuD;wyk'fudk zwf&bl;
ojzifh ol\ta&;tom;udkav;pm;vsuf &Sdygonf/
q&mvGef;u txufygpum;udk ajymvdkufaomtcgwGif igonf
OD;vSazxuf

a&;wwfonf[k

pdwfBuD;0ifroGm;jcif;udk

opmjyK

ajym0HUygonf/ odkU&wGif uREkfy\


f yxrOD;qkH;acgif;BuD;rsm;udk q&morm;
jzpfaom q&mvGef;u xdkuJUokdU ajymvkdufaomtcgwGifrlum; igonf
acgif;BuD;a&;jcif;tvkyfwGif

vlnHUwa,mufr[kwfawmh

[kqdkumvGefpGm

tm;wufoGm;ygonf/
q&mawmfOD;Owr
ol&d,wdkuf oduRrf;&aom yk*dKvfausmfrsm;taMumif;udk azmfjy&mwGif
q&mawmfOD;OwrtaMumif;udkvnf; azmfjy&efvdkayvdrfhrnf/ ol&d,wdkufodkU
uREkfyfa&mufNyD;aemuf rsm;rMumrDtwGif; q&mawmfOD;Owronf uREkfyf\
pm;yGJodkU vmxdkifavh&Sd\/ q&mawmfonf uREkfyf\0wKrsm; zwfavh&Sdol
jzpf&m uRekfyftm; (OD;baz? OD;vSazwdkUrSwyg;) wkdufom;rsm;teufwGif
pdwft0ifpm;qkH;wa,mufjzpf[ef&Sd\/

301

q&mawmfonf

tdEd,jynfESifh

jrefrmjynfwkdUudk acgufwkHUacgufjyef ul;oef;oGm;vmvsuf&Sdaom EdkifiHa&;


bkef;BuD;wyg;jzpfjcif;? &cdkifom;jzpfonf qdkjcif;rSwyg; uREkfyfbmrQrodacs/
uREkfyfrSm xdkpOfu pmayrSwyg; EdkifiHa&; pdwf0ifpm;jcif; r&Sdao;onfjzpf
q&mawmftay: txifvnf;rBuD;? pdwf0ifpm;rIvnf; enf;yg;vSonf/
uREkfyfonfol&d,wwdkufvkH;wGif (r*Zif;t,f'DwmtjzpfESifh) tvkyftacsmif
qkH;aom zwfolwa,mufjzpfcJUbl;&m q&mawmfonf uREkfyftvkyfacsmifjcif;
udkodonfwaMumif;? 0wK0goemyg uRekfyftm; 0wKa&;orm;wa,muf
taejzifh cifrifav;pm;onfwaMumif;aMumifh uREkfyf\pm;yJGwGif tMumBuD;
xdkifum pum;ajymavh&Sd\/ uREkfyfurlpmzwfysufonfqdkum q&mawmftm;
tomwMunfajymr&vQif aigufyif xkwfcJUrdbl;ygonf/
xdkpOfu q&mawmfonf b,fqDrSm qGrf;bkrf;ay;onfrod? nOfhtcsdef
rsm;wGifrlum; ol&d,wdkufyif usdef;pufonf[k uREkfyfod&\/ uREkfyf\
rsufpd q&mawmfonf bkef;BuD; ]*sydk;}xJu xifrdonfESifh aigufxkwfrd
jcif;jzpfygonf/ ]]wynfhawmfwkdUu udk,fawmfwdkUvdk vltm; r[kwfygbl;
bk&m;?

vkyfEdkifrSpm;&wJUvlawGyg?

bk&m;}}ponfrsm;jzifh

t&Sifbk&m;vdk

ESifxkwfcJUrdbl;ygonf/

avryef;tm;ygbl;

odkUaomfq&mawmfonf

rQjzifhvnf; remwwf? xuf Murf;Murf; avQmufvnf;remwwf?


ESifxkwfonfhtcdkufwGif cPwjzKwfxoGm; awmfawmfMumvQif pyfNzJ
pyfNzJESifh a&mufvmjyefygawmhonf/ aemufydkif;wGif jrefrmjynf [kr&l;
wpcef;xvmaom tcsdefwGifrlum; uREkfyfonf tvGefwefcdk;BuD;vsuf&Sdaom
]i,faygif;} q&mawmfqdk zl;awGU&ef a&mufoGm;aomtcg tapmifhtMuyf
awGtxyfxyf 0dkif;&Hvsuf&SdonfESifh yk*dKvfBuD; tqihfqifhxH 0ifcGifhawmif;
NyD;rS q&mawmfa&SUarSmufodkU a&mufcJU&jcif;udk BuKHcJU&bl;ygonf/ xdktcg
wGif a&S;,cifu &Iyfonfxif pm;yJGrS ESifxkwfcJUrdzl;aom tjcif;t&mudk

302

owd&rdojzifh NyKH;cJUrdygao;onf/ ]a[h azodef;? rif;uighudk&Iyfw,f


qdk}[laom

rsufESmxm;rsKd;

jyacsrnfavm[k

uRekfyftuJcwfao;&m

xdktrlt&mrsKd;um; jyawmfrrl&Smay/
tHUMozG,fbkef;ay;Edkifjcif;
uREkfyfonf

q&mawmftm;

ESifxkwfrdcJUbl;aomfvnf;

q&mawmfrBuD;us,fao;rDtcsdefuyif

q&mawmf\

pifppfrSm

tcsKdUaompdwfae

oabmxm;rsm;udk MunfndK&aumif;rSef; odonfESifhtdrfodkUyifh qGrf;ESpfBudrf


auR;bl;ygonf/ qGrf;auR;jcif;udk vlodapvdkr[kwf? q&mawmfOD;Owr\
bkef;ay;ykHxl;jcm;jcif;udk

azmfjyvdkaomaMumifhjzpfygonf/

qGrf;ESpfBudrf

auR;bl;onfhteuf yxrtBudrfrSm qGrf;vdkufaom ZvkHBuD;ESifh bkOf;ay;


wZvkHvkH; tukefcRwfjcif;rQavmufom &Sdojzifh pmrzJGUavmufyg/ okdU&mwGif
'kwd,tBudrf auR;aomtcgrl uREkfyfudk,fwdkif wtHUwMo jzpfrdonfESifh
q&mawmfOD;OwrtaMumif;ESifhywfouf

pdwf0ifpm;rI

&Sdolrsm;tzdkU

azmfjyvdkufygonf/ 'kwd,tBudrfyifhaomtcgwGif q&mawmfu ]]ighrSm


qD;csKda&m*g&Sdw,f?

xrif;vJrpm;?

*sKHvJrpm;?

om;ig;oufoufom

pm;w,f}}[k trdefU&Sdvdkuf\/
uREkfyfonfq&mawmf\bkef;ay;ykHtpGrf;udk

odNyD;jzpf

atmufyg

pm;p&mrsm;udk csufjyKwfjyifqifxm;\/
(1)Muufwaumif&dkUpf(jyKwfausmf)?

(2)t&nf

cyfrsm;rsm;ESifh

bJwaumif pGyfjyKwf? (3)0rf;bJO ajcmufvkH;[wfbGdKif? (4)0uftlacsmif;uif


25usyfom;? (5)ig;Muif;om;aMumf 25usyfom;? (6)EGm;EdkU50om;wkdUudk
toifhjyifxm;NyD;vQif rdwfaqG udkcifarmifwifhtm;vnf; xrif;pm; zdwfxm;

303

\/ if;eHeufwGif uREkfyfwkdUtwGuf txl;wvnfrpDrHyJ xrif;tdk;wvkH;


omcsufxm;\/ q&mawmf<uvm xdkifvkduf&mwGif uREkfyfwkdUvifr,m;ESifh
udkcifarmifwifhonf teD;wGifxdkifvsuf apmifhMunfhaeMu\/ q&mawmf
onfbJwaumifvkH;aygif;NyD; 0rf;bJOykH yef;uefBuD;wGif xnfhxm;aom
pGyfjyKyf&nfxJrS w0ufcefUrQaomt&nfrsm;udkaomufvdkufNyD;aemuf bJom;
udkzJU

bkOf;ay;\/

&iftkyfESifhaygifrsm;

ukefonfhaemuf

awmifyH&dk;

ponfrsm;udk udkufvdkufao;\/ if;aemuf &dkUpfvkyfxm;aom Muufa umif


udkvSrf;udkif bJaumifa&mufESifhaomae&modkUydkUvdkuf\/ <uif;usefaom
bJ&dk;ESifh Muuf&dk;rsm;rSm tnDtrQavmuf&Sd rnfonfht&dk;wGifrS tom;xlxl
uyfvsuf r&Sdawmhacs/ Muufaumifukefonfhaemuf w0ufcefU usefao;
aom bJpGyfjyKyf&nfxJrS aemufxyf w0ufaomufjyef\/ teD;rSxdkif
MunfhaeMuaom

uREkfyfwdkUokH;a,mufonf

wa,mufrsufESmudk

wa,mufvSrf;MunfhaeMuavNyD/ if;aemufq&mawmfonf bJO[wfbGdKif


ajcmufvkH;ESifh 0uftlacsmif;udk bkOf;ay;,if; usefaeao;aom bJpGyfjyKyf&nf
xJrS wcsufcsuf wZGef;ESpfZGef; cyfaomuf\/ if;wkdUuRwfaomtcg
ig;Muif;om;aMumfudk vSrf;udkif tmajcmufaomtcgwGif pGyfjyKyf&nfjzifh
usKdufcs\/ ig;aMumfvnf;ukef pGyfjyKyf&nfvnf;ajymifavNyD/ wGifrS
q&mawmfonf EGm;EdkU 50 om;udk pum;wajymajymESifh wjznf;jznf;
usKduf

usKduf

csav&m

uREkfyfrSm

q&mawmf

bkOf;ay;NyD;aemuf

apmifhrMunfhEdkifawmhyJ zdwfac:xm;rdaom {nfhonfESifh uREkfyfwkdUtwGuf


bJuifwaumifajy;0,f&ygawmhonf/

r&GHwwfvQif

q&mawmfudkuf

csxm;aom bJ&dk; Muuf&dk;rsm;rS tom; tuyftoyf uav;rsm;udk


udkufpkwf,l&efrSwyg; bmwckrQ pm;p&mrusef awmhyg/ onfum;
q&mawmfOD;Owr udk,fawmf\ wxyfpm qGrf;bkOf;ay;awmfrljcif;aywnf;/

304

]rSD;}aom 0wKrsm;
1917ckESpf? rwfvxkwf yxrOD;qkH; ol&d,r*Zif;wGif uREkfyf\
]]armifodef;wif rodef;&Sif}} 0wKwdkwyk'fxnfhoGif;NyD;aemuf wdkuftkyfOD;vSaz
u &Sm;avmh[krf;

(Sherlock Holmes)

\ pkHaxmuf0wKrsm;udk rSD;NyD;

jrefrm0wKa&;&ef tBuHay;onfhtavsmuf {NyDvxkwf ol&d,r*Zif;wGif


]pkHaxmufarmifpH&Sm;}0wKa&S;OD;pGm ay:xGufvmygawmh onf/ xdkpOfurl
t*Fvdyfpmwwfol ,ckxuf &Sm;ao;onfhtxJwGif 0wKzwfolrsm;vnf;
tvGefenf;yg;Muao;&um;

armifpH&Sm;0wKrsKd;zwf&olwkdUu

armifpH&Sm;

onf a&TOa'gif;\ pdwful;jzifha&;om;jcif; jzpfonf[k rSwfxifMu\/


armifpH&Sm;0wKudkvnf;aumif;? &wemykH0wKudkvnf;aumif; taMumif;jyK
a&SOa'gif;tm; csD;usL;pum;ajymoHrsm;udk uREkfyfMum;&onfhtcg &efBuD;
atmif0wKudkcsD;usL;jcif;uJUokdUuRekfyf*kPfr,lrdjcif;rSefygonf/

tcsKdUaom

t*Fvdyfpmwwfrsm;url uREkfyftm; (Plagiarism) ckd;csonf[k ESdyfESdyfe,fe,f


pGyfpJGcsifMuygonf/

cdk;csjcif;[lonfrSm

vlrodatmif

wuGufwav

cdk;csjcif;rsKd;udkqdkvdk taemufwdkif;jynfrsm; tBuD;tus,f &Iwfcsjcif;


jzpfyg\/ armifpH&Sm; tp&Sdaom uREkfyf\0wKrsm;rSm wenf;tm;jzifh
bmomjyefrQomjzpf&m wdkuf&dkufjyefcJUvQif Eke,fao;aom jrefrmpmzwf
y&dowftzdkU pdwf0ifpm;rI enf;yg;vdrfhrnf[k od&Sd&aomaMumifh ]rSD;}&kH
oabmrsKd;jzifh a&;om;jcif; jzpfygonf/ acwfwGif pmzwfolaygrsm;vm
ojzifh ]rSD;}jcif;xuf wdkuf&dkufoufoufjyefjcif;onf omoifhavsmfonf[k
qdkcsifqdkEdkifaomfvnf; vGefcJUaomESpfaygif; 40ausmf tcsdefurl ]rSD;aom
0wKrsKd;udkyif

(wdkuf&dkufbmomjyefjcif;xuf)

305

ydk

zwfcsifMuygonf/

]rSD;}aom

tvkyfonf

pma&;q&mtwGufpm;omonfum;

rSefygonf/

aemufayguf pma&;q&muav;rsm;onf a&S;vlrsm; pm;omjcif;udk remvdk


Muonfh vuPmESifh awmifaumf ajrmufaumf uavmf a&;om;Mujcif;rQom
jzpf[efwlygonf/ uREkfyfonf vnf;aumif;? uREkfyfaemuf]rSD;}Muaom
pma&;q&mrsm;onfvnf;aumif;

rdrdwdkU

]rSD;}aom

0wKpmtkyfrsm;

atmifjrifrIaMumifh vufraxmif&JMuonf r[kwfyg/ olrsm;xuftvsifarG;


pm;vdkuf&ayonf[l om atmufarhMuygonf/
yxrOD; *sme,f
&efBuD;atmif0wK &wemykH0wK? &lyeED0wK? pkHaxmufarmifpH&Sm;0wK?
&wemyl&0wK

ponfrsm;udka&;om;NyD;aomtcgwGif

a&TOa'gif;[laom

trnfrSm tawmfwufvmcJUygavNyD/ xdkpOfurl 0wKbufwGifyDrdk;eif;ESifh


uREkfyftjyif xifxif&Sm;&Sm; ray:xGufao;onfjzpf *kPf,lavmufatmif
r&SdvSyg/ a&;orQ 0wKrsm;a&mif; pGH&kHrQavmufom &SdMuyg\/ okdUaomf
uREkfyf&&Sdaom ]rlydkif}wefzdk;aiGrSm renf;vSyg/ Oyrm &wemyl& 0wKtwGuf
ol&d,wdkufrS

aiG600d

&cJUbl;&m

if;aiGrSm

acwfaiG

3000d

xufrenf;aom wefzkd;&SdaomaMumifh awmfawmf[efonf[k qdkEdkifavmufyg


\/ xdktcsdefwGif v,f,mpdkufysKd;a&;buf rdwfaqGjzpfcJUaom udkcifarmif
wifhrSm &efukefNrdKU ukefonfvrf;wGif bm;rm;a[mufpf
trnfESifh

jrefrmjynfjzpf

opfom;yef;yk?

(Burma House)

qifpG,fyef;yk?

aiGxnf?

,Gef;xnfpaom ypnf;rsm;udk EdkifiHjcm;om; c&D;onfrsm;odkU a&mif;onfh


qdkifwqdkif zGifhvSpf tawmfwGifus,fpGm a&mif;csvsuf&S\
d / udkcifarmifwifh
ESifh uREkfyfonfjrefrmhAsL[m*sme,fac: &ufowywfpOfxkwf pmapmifudk

306

xkwfa0cJU&m jrefrmjynfwGif yxrOD;qkH; ]*sme,f}jzpfavonf/ if;*sme,frSm


wapmifwrwfa&mif;

yef;a&mifrsufESmzkH;

&Sdav&m

*sme,fxGufaom

paeaeUnaersm; pma&;pmcsDrsm;\ vufwGif wtkyfpD ukdifvmMuojzifh


wNrdKUvkH;

eDoGm;rwwf

jrif&jcif;rSm

vkH;0wm0ef,lum

pwifpDpOf

xkwfa0&aom uREkfyftzdkU&m MunfEl;tm;wufzG,f aumif;vSygayonf/


if;*sme,frSm udkcifarmifwifhu aiGpdkuf uREkfyfu tvkyftm;vkH;twGuf
wm0efcHjzpfavonf/ jrefrmhAsL[m *sme,frSm yxrOD;qkH; *sme,fjzpf
y&dowf\

tm;ay;jcif;udk

cH,l&&Sdygvsuf

oufwef;

r&Snf&jcif;rSm

udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkUESpfa,mufvkH;\ aysmhnHUrIESifh EkHcsmrIaMumifh


jzpfavonf/ uREkfyftzdkU&m pdwful;bufwGifvnf;aumif;? ta&;tom;
bufwGifvnf;aumif; rnHUvSaomfvnf; tvkyfwckudk wm0ef,lcsifonfh
av;pm;rIr&Sdjcif;?

udkcifarmifwifhbuf

jrefjrefoaX;jzpfcsifjcif;wnf;

[laom cRwf,Gif;csuf &Sdjcif;wkdUaMumifh *sme,fuav; ysuf&jcif; twGuf


uREkfyfESajrmvSonf/
,Of,Ofuav; zsufqD;jcif;
ae&m
azmfjy&ayOD;rnf/
tvkyfvkyfMupOf

udkcifarmifwifhESifh

uREkfyftaMumif;udk

tenf;i,f

rEav;NrdKUv,f,mpdkufysKd;a&;Xmebuf

twlwuG

udkcifarmifwifhonf

aysmfaysmfaecsifwwfolwa,muf

jzpfaomfvnf; ol\pdwfwkdif;us &&Sdxm;aom r,m;udk av;pm;onfhtwGuf


aMumifhtvnftywfem;ygaMumif; azmfjycJUbl;&m &efukefodkUa&mufaomtcg
rl ol\yxrtdrfaxmif ysufpD; 'kwd,tdrfaxmifrSm rdef;racsmwa,muf
jzpfNyD; wOD;wnf;arG;xm;onfh tvGefcspfpzG,faumif;aom om;uav;

307

wa,mufESifh [efusvsuf&Sdaomfvnf; av;pm;rIt&mwGif yxrtdrfaxmif


udkrrSDacs/ cspfcifMuifemrIum; wlygvdrfhrnf/ av;pm;rIum; rwlacs/
wGifudkcifarmifwifhonf

aysmfaysmfaecsifwwfaom

0goemtwdkif;

tdrfrSxGuf aysmfaomtcsdefrsm;cJUavNyD/ uREkfyfonfol\erlem udkMunYf


jcif;tm;jzifh pHa'0DESifh taMumif;ygcJUvQif awmfawmfNidrfvdrfhrnf[k ,lqrd
jcif; jzpfygonf/
,ckaomf uREkfyfrSm yxrESifh'kwd,tdrfaxmifwkdUtay:wGif pHa'0D
uJUodkUav;pm;rIr&Sd&um; udkcifarmifwifhESifh ]buf}& twlwuG aysmfaysmf
aecJUMuygawmhonf/ okdU&mwGifuREkfyfwdkUaysmfjcif;rSm [dkw,fwckrS wckodkU
ajymif;NyD;

bdvd,ufxdk;,if;

bD,maomufMujcif;rQomjzpfygonf/

bdvd,ufxkd;jcif;? bD,mwykvif;wavaomufjcif;wkdUonf tjypfBuD;rsm;


r[kwfaomfvnf; pkaygif;vkdufonfhtcgrl aysmfonfxuf aysmfcsifaompdwf
rsKd;

waeUwjcm;

aysmfenf;rsKd;[l
rajymwwf?

jyif;xefvm

,Of,Ofuav;ESifhvludkzsufqD;aom

uREkfyfrSwfcsufcsvdkufonf/
uREkfyfESifh

tjcm;vlrsm;twGuf

udkcifarmifwifhwkdUrSmrl

twGufaMumifh

tawmf'PfcH vdkfuf&ygonf/ 'Pf[lonfrSm tjcm;r[kwf? tkd;ESifhqef


rwefavmufatmif

ydkufqHukefusjcif;yifjzpf\/

uREkfyfrSm

xdkpOfu

vcESifh0wKa&;jcif;twGuf pkpkaygif; 200d ausmf &&Sdygvsuf (aiG 200d


onfxdkacwf

tawmfBuD; t&ma&mufonf/)

nwdkif;

5usyf?

10d

okH;jzKef;csifonfhtwGuf tb,frSm acsmifcsdEdkifygtHUenf;/ uREkfyfwdkU\


tjypfum; tjcm;r[kwf? vcwaxmifausmf&aom t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm;\
aysmfyg;enf;rsKd;udk

bdvdjyefq&m

udkcifarmifwifh\

oGm;&nfus twkcdk;rdjcif;yifjzpfavonf/

308

vrf;jyjcif;t&

[efBuD;yefBuD;vkyfrdjcif;
tawmtwGif; uREkfyf\ajczsm;axmufaom tjypfuav;rsm;vnf;
yg&Sdao;\/ 1917-20 jynfhESpfrsm;wGif ol&d,aeUpOfowif;pmtwGuf
0wKrsm;udk uREkfyfwa,mufwnf; ]'kdifcH}a&;&aom tjzpfodkUa&mufcJUavNyD/
ol&d,aeUpOfowif;pm t,f'DwmOD;buav;onf tjcm;pma&;q&mrsm;
ydkUMuonfh0wKrsm;udkvnf; rBudKuf? uREkfyftm;vnf; a&;ay;zkdUrajymcsifyJ
jzpfae\/

uREkfyfrSmvnf;jrefrmhAsL[m*sme,f?

jrefrmhEk*[*sme,f

ponfwkdUwGif aps;EIef;aumif;aumif;ESifh a&;&aomaMumifh ol&d,aeUpOf


twGufrl olwkdUuawmif;rS a&;ay;awmhrnf[k [efBuD;yefBuD;vkyfvm\/
wGifOD;buav;onf tjcm;pma&;q&m wa,mufa&;onfh 0wKwyk'fudk
aeUpOfowif;pmwGif

xkH;pHtwkdif;

xnfhay;vdkuf&m

wvrQrMumrD

pmzwfolrsm;u 0dkif;qlMuojzifh &yfypfvkduf&\/ okdUESifhuREkfyftm;vnf;


ta&;rcdkif;?

uREkfyfuvnf;

aeUpOfowif;pmtwGuf

r*Zif;twGufom

rcdkif;yJra&;[k

wm0ef&Sdoljzpf

ayuyfae\/

ol&d,wkdufwGif

txufydkif;vlBuD;rsm;jzpfMuaom OD;vSaz? OD;bazESifh OD;buav;wkdUonf


uREkfyfuJUodkUaom tjcm;vkyfom;rsm;tay: wGif AsL&dku&ufqefMuonf[k
uREkfyfxifaomaMumifh
uREkfyfESihftwl

uREkfyfu

wrifwum

ESpfvcefUtvkyfvkyfoGm;bl;onfh

uyfzJUvkyfjcif;jzpf\/
yDrdk;eif;

uvnf;

twdkif;yif xifjrifcsuf&Sd uREkfyftm; ajrSmufay;bl;onf/ onfrSm


uREkfyf\tjypf[lrxif/ tjcm;ae&mrsm;wGif odyfonf;pGm aexdkifwwfygu
uRekfyfyif

rEdkifapOD;?

t&IH;xGufvdrfhrnfrxifyg/

309

,ckrSm

&orQaiGudk

udkcifarmifwifhESifhtwl

(azmfjycJUonfhenf;twkdif;)

vufusefrxm;yJ

okH;jzKef;ypfcsifwwfonfh uREkfyf\tusifhqdk;aMumifh tnHUcHcJU&bl;ygonf/


tqifrajyrIrsm;
ol&d,wdkufESifh
razmfjyrD

ywfouf

uREkfyftnHUcHcJU&ykH

ol&d,wkdufom;tcsKdUESifh

azmfjyygOD;rnf/

ol&d,t,f'Dwm

tjcif;t&mudk

uREkfyftqifrajyrIuav;rsm;&SdykHudk
tzJGUwGif

uREkfyfonfvctBuD;qkH;

r[kwfaomfvnf; (OD;bazESifh OD;vSaz 300d rQpD vnf;aumif;? OD;buav;


180d rQvnf;aumif;? vG,ftdwfOD;bvIdifESifh olBuD;a*Zuf OD;cifarmifwkdUrSm
uRekfyfESifh

ydefromvdrfromrQvnf;aumif;?

udkboef;rSm

uREkfyfESifh

wef;wlrQvnf;aumif; &&SdMuonf/ wkduftkyfESpfa,mufrSwyg;) uREkfyfrSm


0wKrsm;ESifh

tjcm;pmayrsm;

wa,mufjzpfae\/

a&;om;jcif;aMumifh

0ifaiGtaumif;qkH;

&efukefom;wa,mufr[kwfyJ

raeUwaeUurS

&efukefodkU a&mufvmoljzpfonfESifh <um;vdkvSr[kwf? tnmom;wa,muf


taejzifh txifao;rcH&apjcif;iSm awmfawmfBuD; ajymifajymifvufvuf
0wfqifavh&Sd\/

(xdkacwfrSm

acwfESifhrwl?

a,musfm;csif;

tNydKif0wfaom acwfjzpf\/) acwfwGifacgif;aygif;vnf; ae&mwdkif;


raygif;Mu? csnfvkHcsnfESifh bkHbdkifzdeyfavmufjzihf NyD;Muolrsm;aomfvnf;
xdkacwfrl

pma&;pmcsD

twef;tpm;vlrsm;onf

udk,fwdkifaygif;&aom

bDataygif; (armifhusufoa&acgi;faygif;r[kwf) ydk;? okdUr[kwf ouvyf?


odkUr[kwf wmzufwmtuFsD? aemfefx&uf? odkUr[kwfquZkH; paomzdeyf
aumif;rsm;udk vlwdkif;vdk 0wfqifMuonf/

310

uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH;wGif (xdkacwfuuJUodkU &efukefNrdKU


a,mufsm;csif;t0wfNydKifaomacwfudk rBuKHcJU&bl;ay) wdkuftkyfOD;vSazrSm
ydk;om;awmif&Snfudk
rjrifbl;acs/

aeUwdkif;0wf

t,f'Dwm

vkHcsnfESifhtvkyfwufaomaeUyif

OD;buav;vnf;

ydk;vkHcsnf

]xnfvJ}ESifh

opfvGifaom tuFsD? zdeyfrsm;udk aeUwdkif;0wf\/ OD;bazum; (aiGpkorm;


wa,mufjzpf) t0wftpm;bufwGif oifhwifh&kHrQ 0wfavonf/ uREkfyf
rlum;

0ifaiGaumif;onfhjyif

]tnmom;}udk

txifao;rcHEdkifonfh

twGufaMumifh OD;buav; paom vlpkxuf rnHUatmif 0wfqifcJUonf/


uREkfyf\

*dkufqdkufajymif;vJvmjcif;udk

rsufESmxm;wrsKd;ESifh

jrifMu&aomtcg

uREkfyftm;

uREkfyfxifonf/

olwkdUa&SUrS

MunfhMuonf[k

uREkfyfjzwfoGm; vGefvmNyD;rS &kwfw&uf zsyfueJ vSnfhMunfhvdkufaomtcg


olwkdUtcsif;csif; ]rsufpypf}jyjcif;udk uREkfyfjrifvkduf&bl;onf/ rSm;onf
jzpfap

rSefonfjzpfap

uREkfyftm;

tjcm;wkdufom;rsm;u

0dkif;NyD;

remvdkvsuf&Sdonf[k uREkfyftxifa&mufvsuf&SdavNyD/

ol&dt,f'DwmtzGJU
okdUaom

tajctaewGif

olwkdUESifha&maESmaygif;oif;jcif;onf

taumif;qkH;enf;vrf;jzpfjcif;udkvnf;aumif;? a&maESmjcif;tvkyfwGifvnf;
rdrdutemcH
aemifaomtcg

]arQm}jcif;onf

t&ma&mufqkH;jzpfjcif;udkvnf;aumif;

uREkfyfem;vnfygonf/

if;wdkUa&mufaeMupOfuREkfyf0ifoGm;aomtcg
wcGufpDwdkufvdkufvQif

Oyrm
olwkdUpm;yJGwGif

(uREkfyfwwfvnf;wwfEdkifygonf/)

311

[dkw,fwck
0ifxdkifNyD;
tajctae

tawmfaumif;oGm;rnfjzpf\/ xdkuJUodkU ESpfBudrfokH;Budrf 0wfjyKvdkufygu


tm;vkH; ae&musoGm;&rnfjzpf\/ ,ckaomf uREkfyftm; qD;rac:aom
vlrsm;[kqdkum

xdkvlpkudk

rjrifcsifjyK

olwkdUESifhta0;qkH;aom

pm;yJGwckodkUoGm;NyD; wa,mufwnf; xdkifaomuf\/ (ol&d,t,f'DwmtzJGU


wGif vlvwfydkif;url vG,ftdwfOD;bvIdifrSwyg; tenf;tusOf;aomufwwf
olrsm;ygonf/ okdUaomf,pfxkyfrsm;um; r[kwfMuyg/ ao&nft&ufaomuf
jcif;ESifh ywfouf vltrsm;ESifhuREkfyft,ltq uGJvJGrI&Sd\/ aemufydkif;wGif
tcsKdUvlrsm;onf uREkfyftm; ]]yDrdk;eif;BuD;wa,muft&ufaomufwwfw,f
qdk}}[k ar;wwfMu&m uREkfyfu ]]uRefawmfvJaomufwwfwmyJ}}[k vkH;ydk
oufoufjznfhpGufajzqdkavh&Sdygonf/) xdkpOfu t,f'DwmtzGJU0ifrsm;teuf
aemiftcgwGifraeEdkifonfh

],pfxkyf}jzpfoGm;Muolrsm;vnf;

&SdMuonf/

okdUaomf uREkfyfrlum; xdkuJU odkUrjzpfapyJ rdrd\pdwfudk xdef;odrf;EdkifcJUjcif;


twGuf

auseyfygonf/

aomufwwfbl;jcif;twGuf

&Sufp&mBuD;wck

[lr,lqyg/ uREkfyf\tbdk;u]]a,mufsm;uav;qdkwm ]pkH}rSuG,fh}}[l aom


pum;wvkH;udk uREkyfoabmusbl;aMumif; azmfjycJU&m ]pkH}jcif;[lonf rSm
ok&mar&,

oufoufudkom

qdkvdkjcif;r[kwfaMumif;udk

a&SUwGif

tvsOf;oifhaomae&m &Sif;vif;azmfjy&ygOD;rnf/
tjrifuwfp&mvlwa,muf
uREkfyftm;

0ifaiGuav;aumif;

]axmifvTm;aom

tnmom;

wa,muf}[k tcsKdUwkdufom;rsm;u tjrifuwfvmMunf[k uREkfyfxifvm


aomtcsdefrSp uREkfyfonf azmfjycJUonfhenf;twdkif; a&maESmzdkU rBudK;pm;
awmhyJ (BudK;pm;xdkufonf[lvnf; uREkfyfem;rvnfao;) om tjrifuwf

312

atmifvkyfcsifaom pdwfrsKd;om jzpfay:vmygawmhonf/ xdkacwf uGrf;NcH


(&efukef)blwmteD;
[dkw,f

yef;qdk;wef;vrf;ay:wGif

]qdk&S,f&JUpfawm&ifh}ac:

bdvd,ufckHrsm;&Sd&m if;wGifuREkfyf bdvd,ufxdk;avh&Sdojzifh

[dkw,fydkif&Sif Adkvfujym; vifr,m;ESifh tuRrf;w0ifjzpfvm\/ if;wkdU


a'gufuwfaumif;wck&Sd&m olwdkUujym; tcsif;csif;tm; wem&Dig;usyfEIef;
jzifh iSm;avh&Sd\/ jrefrmrsm;tm;rlum; olwdkUuvnf;riSm;? iSm;pD;aom
jrefrmrsm;vnf;&Sm;vSonf/ uREkfyfrlum; olwdkUvifr,m;ESifh tuRrf;w0if
&Sd if;EIef;twdkif;iSm;\/
uREkfyfa'gufuwf armif;wwfjcif;udkvnf; olwdkUod\/ okdUjzpf
a'gufuwfudknae5em&DwGif

ol&d,wdkufodkUydkU&ef

uREkfyfrSmxm;NyD;

ol&d,wdkuf wOD;wnf;aom rdwfaqG ]oHwGJarmif}tm;vnf;ajymxm;\/


nae5em&Dxkd; wdkufom;rsm;onf tvkyfrSqif;vmMuojzifh wdkfufa&SU
vIyfvIyf&G&G&SdaeMuonf/

uREkfyf

(xdkaeUtzdkUtxl;wvnfqifvmcJUonfh

t0wfopfrsm;jzifh) oHwGJarmifESifhtwl wdkufay:rS qif;vmNyD;a'gufuwfay:


odkU wufum ql;avbk&m;vrf;wavQmuf armif;vmcJUav\/ jrif;BuD;rSm
acsmacsmvSvSESifh tquftuGif;us xGm;BudKif;aom tvkH;t&yf&Sday&m
,ckuJUodkU

rdkwmum;

toGm;tvm

rjrm;vSao;onfh

ql;avbk&m;

(uw&map;) vrf;BuD;ay:wGif uREkfyfwdkUa'gufuwfjrif;BuD;\ cGmoHBuD;rsm;


onf

wajzmif;ajzmif;wajAmif;ajAmif;jzifh

wbufpDwvkH;pD

yDDyDoo

jrnfcsoGm;av\/ a&SUawGUaom vHcsm;rsm;ESifh jrif;&xm;rsm;udkvnf;


wa'gifa'gifw'if'ifjrnfatmif bJvfudk aqmifheif;jcif;tm;jzifh z,f&Sm;
ap\/ tjcif;t&mudk jrifMuaom ol&d, wdkufom;rsm;teuf uREkfyfwkdU
ESpfa,muftm;

(txl;ojzifh

a'gufuwfarmif;

aoma&TOa'gif;tm;)

tjrifruyfaom ol&d,wdkufom; cyf&Sm;&Sm;&Sdvdrfhrnfxifonf/ uREkfyf\

313

OmOfqkd;wckrSmvnf; uREkfyftm; taMumif;rJUtjrifuwfol? remvdkolrsm;udk


wkd; tjrifuwfatmif? remvdkatmif vkyf&jcif;onf t&omwckjzpf\/
0goemrSm uREkfyftzdkU&m azsmufzsufzdkUtcJ,Of;qkH;wck jzpfaeygawmh
onf/ enf;jzifh uREkfyfESifh oHwJGarmifwdkUonf wywfvQif ESpfBudrfrQ
avmuf uefawmfBuD;odkU avnSif;cH xGufM uav&m oluvnf; ZdrfrsKd;udk
vQmvnfvmonfjzpf
uREkfyfonf

wvSnfhwywfwGif

rdkwmum;udkawmh

rarmif;bl;yg/

tukeftuscHygavonf/
odkU&mwGif

a'gufuwf

aumif;aumif;wGif jrif;&G&GvSvS wyf armif;&jcif;onf ]armif;}jcif;wum


wdkUwGif Zdrft&SdqkH;[l qdkcsifygonf/
csJvifhcsf vkyfrdbl;jcif;
waeUo

oHwGJarmifESifh

ol&d,wdkuf

pma&;wa,mufonf

(rnfonfh taMumif;aMumifh[l rrSwfrdawmh) wdkufxJwGif pum;rsm;Mu&mrS


&efjzpfMuav&m

pma&;onf

oHwGJarmiftm;

ta0;BuD;rSajy;vmNyD;

ajcaxmufESifhuefausmufvdkufojzifh oHwGJarmif ,dkifoGm;\/ vlESpfa,muf


rSmvkH;wl&yfwl

cyfxGm;xGm;csnf;jzpf

vufa0SUyJG

Munfh&awmhrnf[k

arQmfvifhMu\/ okdU&mwGif oHwGJarmifonf pma&;udk wkHUjyefuefausmuf


onfjzpfap? ,kwfpGmhtqkH; vufoD;ESifh xdk;onfjzpfap jyKvkyf&rnfhtpm;
pm;yJGwckodkUajy;NyD; riftdk;wvkH;udk aumuf,lum pma&;tm; ayguf\/
rxdrSefacs/ wGifoHwGJarmifonf awmifajy; ajrmufajy;ESifh vufeuf
wckckudk&Smav&m owif;pmwdkufjzpf (olu &Sm[ef&Sdonfh) wkwf? "m;?
aoewfpaom vufeufaumif;rsKd;udk rawGU&acs/ xdktcg pma&;onf
aemufwcg uefausmufOD;rnf[k ajy;oGm;&ef [efjyifvsuf&SdpOf uREkfyfu

314

]]a[hvlawmfawmhuG?
wefUoGm;NyD;

rif;ucsnf;

&efyJGNyD;oGm;\/

vkyfae&wmyJ}}[k

oHwGJarmifrlum;

ajymvdkufonfESifh

olUpm;yJGwGifjyefxdkifum

tHoGm;Budwfjcif;? vufoD;qkwfjcif; ponfrsm;jzifh a'goudkjyvsuf&Sd\/


xdktcg

uREkfyfonf

uefausmufjcif;udk
waMumif;?

pma&;u

t,f'Dwmtm;

rcHcsifonfwaMumif;?

oHwGJarmifudk

uREkfyfutvkyfoGif;ay;aom

vkH;wl&yfwljzpfvsuf

vufoD;csif;vnf;

NydKifruef0HUyJr&Sdaomvufeufudk

wbufowf
oem;onf

t,f'DwmjzpfonfwaMumif;?
rxdk;?

ajcaxmufcsif;vnf;

&Smae&acsrnfavm[k

pdwfaygufvm

onfwaMumif;aMumifh ]]a[hvl? rif;eJUigeJUwdkufacgifrdk;ay:wufNyD; wcsDwyJG


owfacsMupdkUvm;}}[k csJvifhcsf vkyfvdkuf\/ uREkfyfwdkUokH;a,mufvkH;rSm
vkH;wl &yfwl vefbm;csnf; jzpfwu,fowfMuvQif rnfol&IH;rnf?
Edkifrnfudk cefUrSef;&efcJ,Of;ayvdrfhrnf/ uREkfyftzdkU&mum; bkef;BuD;ausmif;
om;b0wGif &G,fwlvQif vlra&G;qdkum xkd;owfcJhbl;onfh tavhtusifhrQ
avmufom

tm;udk;&Sdygonf/

]]cifAsm;eJUawmhrowfcsifbl;

pma&;onf

uREkfyftm;

tajy;NydKifcsifw,f}}[k

vSrf;Munfh

jyefajymavonf/

taMumif;t&mudk a&;om;azmjfy&jcif;rSm uREkfyf\owdudk odapvdkaom


aMumifh r[kwf&yg/ ol&d,wdkufrS uREkfyftvkyfjyKwf&mwGif pma&;\
vufcsufyg&Sdjcif;udk azmfjy&OD;rnf jzpfaomaMumifhjzpfygonf/ oJwHGarmif
um; ol\toa&udk uREkfyfuq,fvdkaom&nf&G,fcsufjzifh pma&;csJvifhcsf
vkyfonf[k em;vnfrwl? aemifwGif [dkw,fwck uREkfyfudk ykvif;ESifh
&dkufrnf BuHpnfbl;av&m uREkfyf\nDu olUtBuHudkod vkHcsnfxJ
0Sufxm;aom ykvif;udkxkwf,lvdkufEdkifonfESifh tBuHysufoGm;ygawmhonf/
(,cktcsdef pma&;a&m oHwJGarmifyg uG,fvGefukef&SmMuavNyD/)

315

rdbESpfyg;udk yifhac:cJUjcif;
1920 jynfhESpf? Mo*kwfvwGif uREkfyfonf (vkyfouf okH;ESpfwGif
cGifhwvay;aom ol&d,wdkufpnf;urf;twkdif;) tcGifhwv,l om;r,m;
rsm;ESifhtwl 0ufvuf&Sdaom rdbrsm;xHokdU tvnfoGm;Mu&ef jyifqif\/
uREkfyfESifhtwlaeaom

nDvnf;ygonf/

(vGefcJUaom

wESpfavmufu

uREkfyfonfol&d,wdkufwGif pma&;tvkyfwckvpfvyf wkduftkyf OD;vSazxH


nDtwGuf avQmufxm;bl;\/ uREkfyf\nDrSm q&mjzpfpmar;yJGvnf; atmif
t*Fvdyfa&m

jrefrmpmta&;tom;wGif

omrefpma&;rsm;xufomaMumif;

ajymxm;\/ aemufqkH; OD;vSazu wdkufwwdkufwnf;wGif vkyfom;


nDtpfudkcefUxm;aom

]rl}udk

oabmrus

aMumif;?

wcgu

nDtpfudkESpfa,muf cefUxm;bl;onfhtwGuf vkyfom;tcsif;csif; jyem


ay:ayguf&bl;aMumif;?

ol\nDt&if; wa,mufudkyif

roGif;yJtjcm;ae&mwckwGif

vkyfudkifapaMumif;ajym

ol&d,wdkufokdU
jiif;y,fvdkufbl;

ygonf/ (uREkfyfonfoHwGJarmifESifh &efjzpfbl;onfh pma&;\ (&efrjzpfrDu)


rdwfqufay;jcif;aMumifh 0wfqifwdkufrS t0wftxnfESifhvlokH;ypnf;rsm;udk
]vcxkwfay;}
&SdygavNyD/

ta<u;,l

vpOfay;qyfvmcJUonfrSm

tcGifhoGm;rnfhvrl

wESpfausmfcefU

tukeftusrsm;vdrfhrnfudk

odonfESifh

a<u;,lxm;onfh aiG40dausmfudk rqyfcJUyJxm;cJUrdygonf/ uREkfyf\tBuHrSm


vrqyfEdkifvQif aemufwGif ay;qyf&efjzpf&m ,cifuvnf;wpfBudrf
ESpfBudrfrQ twdkfif;vkyfcJUbl;\/ 0ufvufodkU a&mufMu rdcif aps;a&mif;
&jcif;udk uREkfyfawGUaomtcg rdrdwwfEdkifaom wm0efudkxrf;rnfqdkum

316

aps;qdkifudk jzKwfap uREkfyfwdkUESifhtwl &efukefodkUvdkufae&ef rdbESpfyg;udk


ac:vmcJUyg

onf/

uREkfyfrdcifu

om;orD;u

auR;arG;jcif;udk

twefwefjiif;aomfvnf;

om;wa,mufvkH;

uREkfyfu

&SdvsufESifhrdcifu

rpm;csifwwfaom
uREkfyfuJUodkUaom

qdkifuav;a&mif;ae&jcif;rSm

uREkfyftzdkU&Sufp&maumif; onfqdkum taMumif;jyonfESifh pdwfrygwygESifh


vkdufvmMu&Smavonf/

0ifaiG

200d?

300d

qdkonfrSm

xdkacwf

pm;ae0wftwGufvkHavmufonf jzpf&m rvkHavmufao;vQifvnf; uREkfyf


tvkyfydkvkyfrnf? tydkokH;jzKef;jcif; rsm;udk avsmhypfrnf[k tm;cJxm;cJU
ygonf/

uREkfyfwkdUrdom;pkonf

aysmfaysmf

yg;yg;

c&D;oGm;Murnf

qdkumrD;&xm;jzifh rjyefyJ oabFmjzifhpkefqif;vmMu&m uREkfyftvkyfjyef0ifzdkU


&ufraphrD w&ufwGif &efukefodkUqdkufa&muf&efjzpfavonf/ odkU&mwGif
vrf;c&D;

aomifwifvsuf&Sdaom

oabFmu

oJoJrJrJ

qGJcszdkU

tpdk;&oabFmwpfpif;udk

uREkfyfwdkU

BudK;pm;onfESifh tcsdefw&ufzifhoGm;\/

aomifwifaomoabFmudkvnf; vufavQmhxm;cJUonf/

rvdkolrsm;\vufcsuf
&efukefodkU jyefa&mufonfrSm w&ufaemufusaomfvnf; tpdk;&tvkyf
r[kwfojzifh udpr&SdEdkifqdkum pdwfylyefjcif; r&Sdacs/ nwGifoabFmqdkuf
aemufwaeU tvkyfwdkufodkUoGm;aomtcg tvkyform;rsm;onf uREkfyftm;
rsufESmxm;wrsKd;ESifh MunfhMujcif;udk uREkfyf&dyfrd\/ okdU&mwGiftaMumif;jcif;
&mudkrlum; uREkfyfbmrS rod&ao;ay/ uREkfyfonfrdrd\pm;yGJwGifxdkifum
pm&Gufrsm;udk&Sif;vif;vsuf&SdpOf wdkuftkyfOD;vSaza&mufvm uREkfyfxHodkU

317

pmwapmifydkUvkduf\/

if;rSm

xkacsvTmawmif;onfhpmyifjzpfavonf/

xkacs&rnfh tcsufrsm;rSm (1)cGifhwv,l&m w&ufaemufus jyefa&muf


jcif;?

(2)

0ufqifwdkfufrS

ukefypnf;rsm;udk

ol&d,wdkuf vufaxmuf

refae*sm[kqdkum ta<u;,ljcif;wdkUjzpfavonf/ ESpfcsufteuf w&uf


aemufusjcif;rSm azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; oabFmqdkufa&mufjcif; aemufus
aomaMumifhjzpf

ta&;rBuD;vSacs/

'kwd,tcsufrSm

[kwfcJUvQif

ta&;BuD;ay&m [kwfr[kwf&Sif;jyef&ef vdkayonf/ uREkfyfonfif;pGyfpGJcsuf


jzpfay:&jcif;ESifh ywfouf pkHprf;Munfhaomtcg uREkfyfcGifhoGm;cdkufwGif
0ufqifukrPDonf

ol&d,wdkufBuD;udk

eHeuftcsdefwGifOD;vSaz

a&mufvmaomtcg

a<u;0g;&rf;uyfxm;aMumif;?
wHcg;wGif

uyfxm;onfh

0g;&rf;pm&Gufudkjrif uREkfyftay:ta<u;aiGav;q,f &&ef&SdaomaMumifh


0g;&rf;uyfonf Mum;&onfwGif uREkfyftm;pdwfqdk;aMumif; uREkfyfuvnf;
vufaxmuf

refae*sm

tjzpfESifh

ta<u;,lonf[k

qdkaomaMumifh

OD;vSazompdwfqdk; aMumif; od&Sd&av\/


qufpyif;cscH&jcif;
pGyfpJGcsufudk xkacs&m ta<u;,ljcif; r,ljcif;onf ta&;r[kwf/
vufaxmufrefae*sm[laom &mxl;udk tokH;jyK,ljcif; [kwf r[kwfonf
omta&;BuD;\/ xdkpOftcgu 0ufqifwdkufonftvkyftudkif&Sdaom pma&;
pmcsDrsm;tm;yif ]vcxkwfay;}ta<u;ay;vsuf&Sd&m ol&d,wdkfuft,f'Dwm
wa,mufjzpfaom

uREkfyftzdkUrSm

vufaxmufrefae*sm

wa,muf[l

vdrfvnfvSnfhzsm;aezdkUrvdkjcif;rSm tvGef&Sif;aomtcsufjzpf\/ wif&Sdaom


ta<u;rSmvnf; 40drQomjzpf rnfonfhtvkyform;tm;rqdk ,kHMunfEdkif

318

avmufaom ta<u;jzpf\/ odkUygvsuf oHwGJarmifESifh &efjzpfaompma&;


onfolUudkcsJvifhcsfvkyfonfhtwGuf
vuPmESifh

uREkfyfr&Sdcdkuf

ol&d,wdkufodkU
uREkfyfonf

uREkfyftay:

tmCmwxm;onfh

0ufqifukrPDtm;bmawGajymonfrqdkEdkif/

0g;&rf;vmuyfjcif;
vufaxmufrefae*sm

jzpfavonf/

rnfodkUyifjzpfap

wa,muftaejzifh

ta<u;,ljcif;

rjzpfEfdkifonffudkOD; pGm xkacs OD;vSazxHodkU wifydkUvdkuf&m OD;vSazu


udpudk pkHprf;&eftwGuf uREkfyftm;qwfpfyif;

Suspension

vkyfvdkuf

onf[laom pmjyefvmonfESifh uREkfyftdrfodkUjyefvmcJUonf/ uREkfyfonf


xdktcsdefrl

b,folawGu

acsmufcsxm;onf[k

r&dyfrdao;yJ

uREkfyf\tvGef&Sif;aomxkacscsufudk &kwfw&uf vufrcHjcif;rSm tukodkvf


uH zdpD;ESdyfpufjcif; oufoufjzpfonf[k oabmydkufvsuf&Sdonf/
tvkyfjzKwfcH&jcif;
tdrfodkUjyefa&muf rdbrsm;tm; tjzpftysufudkajymjyaomtcg zcif
onf q&mvGef;uodonfESifh xdknwGif if;\tdrfokdUoGm;\ uREkfyftzdkUrSmrl
tu,ftvkyfjyKwfapOD;awmh

a&TOa'gif;trnfESifh

,kwfpGtqkH; acRacRwmwm pm;Edkifavmufonf[k

0wKa&;pm;vQif
,kHMunfaomaMumifh

pdwfylyefavmufatmif r&SdvS/ okdUaomf rdbrsm;udk ZGwfac:vmcJUonfh


tacgufwGifrS

pdwfrcsrf;omzG,f

jzpf&onfqdkum

olwkdUtwGuf

0rf;enf;rdygonf/ xdknzcifjyefvmaomtcg q&mvGef;vnf; ygvm\/


uREkfyfMum;od&onfrSm zcifESifhq&mvGef;onf OD;vSaz\tdrfokdU a&mufcJU
aMumif;? tusKd;taMumif;udkajymjyaomtcg OD;vSazu ]q&mhvlu bmrS
0efrcHbl;q&m&JU?

rcufbl;vm;}}[k

ajymaMumif;?

319

okdUjzpf

uREkfyfu

0efcHapvdkaMumif;ESifh

zcifua&m

q&mvGef;uyg

uREkfyftm;wdkufwGef;

Muav\/ uREkfyfu tjypfr&SdyJvsufESifh bmudkrS 0efcHp&mr&SdaMumif;


ajymaomtcg zcifu ]]bmyJjzpfjzpf tazwdkUpdwfcsrf; omatmif 0efcHvdkfufyg
ighom;&,f}}[k

zdajymjyef&m

q&mvGef;uvnf;

ulnDajymjyef\/

olwkdU\xifjrifcsufum; [kwf[kwfr[kwf[kwf OD;vSazu 0efcHapvdkonfh


twdkif; 0efcHvdkuf tvkyfrjyKwfvQif tm;vkH;at;oGm;rnf[k qdkMuav
onf/ uREkfyfum;rBuKHwwfatmifjzpfaeavNyD/ tptqkH; ouFm&Sif; cGifh&
vQif uREkfyftjypfr&SdaMumif; azmfjyEdkifavmufygvsuf zcifESifhq&mvGef;
wkdUu wzufowfzdNyD; 0efcHcdkif;aeMu&mwGif jiif;qef&ef rwwfEdkifawmhyJ
if;wkdU\qEtwkdif; vdkufemygawmhrnf[k ajymNyD;vQif pm&Gufw&GufwGif
]]uRefawmf0efcHygonf}}[ka&;

q&mvGef;\vufodkU

ay;vdkufojzifh

q&mvGef;vnf; NyKH;NyKH;&Gif&GifjyefoGm;av\/ xdkUaemuf &ufowwywfcefU


avmufwGif uREkfyf\]trI}udk 'g&dkufwmbkwftzGJUodkU wifaqG;aEG;NyD;vQif
uREkfyftm;

tvkyfrSxkwfy,fvdkufonf [laomtrdefU csrSwfvdkufMuav

onf/
,lusKH;r&jzpf&ykH
uREkfyf\jypfcsufrSm vufaxmufrefae*sm [efaqmifonfqdkjcif;yif
jzpf&m uREkfyfonf 0ufqifukrPDokdUvnf;aumif;? tjcm;wpkHwa,muf
aomyk*KdvfokdUvnf;aumif;? rdrdudk,fudkvufaxmufrefae*sm jzpfygonf[l
EIwfjzifhvnf;aumif;? pmjzifhvnf;aumif; b,feHa&mtcgurS ajymqdk
a&;om;jcif;r&SdcJUbl;ygvsuf
jzpf&jcif;xuf

(trSefrSmvnf;

vufaxmufrefae*sm

t,f'Dwmjzpf&jcif;udkuREkfyfydk*kPf,lygonf/)

320

zcifESifh

q&mvGef;wkdU\ wdkufwGef;rIaMumifh ajzmifhcsufoabmrsKd;a&;ay;vdkufrdjcif;


twGuf,lusKH;r&jzpfrdygonf/

uREkfyftrIudk'g&dkufwmbkwftzGJUokdUwif

uREkfyfudkppfaq;ygu vufaxmufrefae*sm [efraqmifbl;jcif;udk &Sif;vif;


atmif jyEdkifavmufygonf/ wdkfuftkyfOD;vSazonf uREkfyfudk tvG,fwul
jzKwfvdkonfhtwGufaMumifh ([kwf r[kwfawmhrajymwwf)0efcH cdkif;jcif;
jzpfonf[k

awG;xifvdkufrd&mwGif

wdkuftkyfOD;vSazESifh

ywfouf

uREkfyfaqmufvkyfxm;onfh ]avxJrS &JwdkufB uD;}onf wcgwnf; NydKus


ysufpD;oGm;ygawmhonf/
txufjrufqkH; ]ql;}BuD;aygufvmjcif;
&Sif;ygOD;tHU/ uREkfyfonf ol&d,wdkufokdUa&mufonfhaeUrSp uREkfyf
xuf &mxl;BuD;onfh OD;vSaz? OD;bazESifh OD;buav;wdkU okH;a,mufudk
wapmif;rS tNrJapmifhtuJcwfcJU\/ OD;buav;onf uREkfyfxufvrQ
avmufomBuD;

bdvd,uf

upm;bufvnf;jzpfjcif;?

tvkyftm;jzifh

qufoG,frIvnf;r&Sdjcif;aMumifh ta&;wBuD;rxm;yJ wdkuftkyfESpfa,mufudk


ydk *&kpdkufcJU\/ OD;bazum; uREkfyf\0wKrsm;udk ]aps;ESdrf}onf xif
uwnf;u ]vifaoa<u;yl}&Smaom pD;yGm;a&;orm;BuD; wa,mufjzpfonf?
ynmonfwa,mufudk

csD;ajrSmufvdkolr[kwf[k

qkH;jzwfumav;pm;rI

enf;yg;cJUygonf/ (OD;vSazxGufoGm;onfhaemuf uREkfyf\ 0wKrsm;pmrlrsm;


ESifh ywfouf OD;bazESifh wywfausmhjyefquf &onfwGif pmrludk
jzefUMunfhNyD; pmwaMumif;wGif pmvkH;aygif; rnfrQyg0ifonf[k wvkH;pD
a&wGufMunfhjcif;udkvnf; uREkfyfjrif&bl;ygonf/ okdUaomf OD;bazonf
xdktcsdefwGif uREkfyfESifhtawmftweftuRr;f0ifvsuf &SdNyDjzpf uREkfyftm;

321

usDp,faomoabmESifh

jyKvkyfjcif;vnf;

jzpfEdkifygonf/

uREkfyfurl

]cJrSefbl;aompmoli,f} qdkbdodkU aps;EIef;ESifh ywfoufvmvQif OD;bazudk


vefUomaeygawmhonf/)

OD;vSazrlum;

uREkfyf\0wKpmrludk

200drS

600dxd wkd;ay;oljzpf wdkuftkyfyifjzpfaomfvnf;ynmonfudk nSmwmwwf


onf[k uREkfyfem;vnfygonf/ xdkUjyif &dk;ajzmifhwnfhrwfjcif;? w&m;rQw
jcif;?

(tenf;i,f[efBuD;onf

xif&aomfvnf;)

wdkfuftkyfyDoaom

um,dajE&Sdjcif;? t*FvdyfjrefrmESpfbmomvkH;udk ususee a&;wwfjcif;?


(OD;aratmifvufatmuf t*Fvdyfxkwfaom
wGif

t,f'DwmvkyfcJUbl;onf/)

pdwfoabmxm;BuD;&ifhykH&jcif;?

Burman

bm;rif;owif;pm

odumorm"d&Sd

vlBuD;yDojcif;?

tvkyform;wa,mufudk

zdrcdkif;jcif;?

pmtkyfawmfawmfrsm;rsm;zwfbl;onfh pmorm;wa,mufjzpf jcif; tp&Sdaom


*kPft*Fgt&nftcsif;wkdUESifh
udk,fwdkif

,kHMunf&kHomru

uREkfyf\rdwfo*F[
rEav;NrdKU

jynfhpkHaom

vlBuD;wa,muf[l

uREkfyf\rdbrsm;ESifhwuG

taygif;wkdUtm;vnf;

pDtD;tdktjzpfESifh

uREkfyf

awGUorQaom

tm;&yg;&

ajymjyavh&Sd\/

trIxrf;oGm;bl;onfh

uREkfyf\q&m

OD;bvIdifESifh ol&d,wdkuftkyf OD;vSazonf uREkfyfawGUbl;aom vlrsm;teuf


wGif t&dk;ajzmifhqkH;ESpfa,muf[l trSwfonmxm;cJUygonf/ OD;vSazonf
uREkfyftm; tjypf&Sdonfqdk &dk;&dk;enf;jzifhjzKwfypfygrlum; uREkfyfbmrQ
ajymp&mr&Sdyg/ ,ckrSm rvdrfhwywfenf;rsKd;jzifh 0efcHcdkif;NyD;rS jzKwfonf[k
uREkfyf,lqrdaomtcgwGif

avmu

vl[lonfrSm

wa,mufrQ

,kHMunfp&mr&Sd[laom xifjrifcsufwcka&mufvm uREkfyf\obm0wGif


tawmfxufjrufcdkifrmaom

]ql;}BuD;wacsmif;

aygufvmcJUjyefygonf/

ql;rSm BuD;jyif;vmaomtcgrS aygufvmaom ]ql;}jzpfonfhtwGufaMumifh


tawmf&ifhrm xufjrufykH&ygonf/

322

0wKa&;pm;zdkUtBuH
uREkfyftm; tvkyfjzKwfvdkufjcif;udk q&mvGef;udk,fwdkif tdrfokdUvm
ajymaomtcg q&mvGef;u ]armifazodef;&m rifhudk ol&d,wdkufwckwnf;
rSmvkyfpm;zdkU rifhtaru arG;xm;wmr[kwfygbl;uGm}}[kajym\/ uREkfyfvnf;
oabmaygufyg\/ uREkfyf\pdwf xdcdkufjcif;rSm 0rf;a&;twGufr[kwf?
rdbESpfyg;wdkUudk
&Sufvnf;

ac:vmcJU&mwGifrS

&Suf

MunfndKaom

jzpf&aomaMumifh

uREfkfyftwGuf

rdbrsm;udkvnf;oem;onfwaMumif;?

wdkfuftkyfOD;vSazu rvdrfhwywfajymNyD;

uREkfyftvGef
jzKwfypfonf[k

xifonfwaMumif;aMumifh 0rf;enf;rdjcif;jzpfygonf/ odkUaomf rnfonfh


udptwGufjzpfapMum&SnfpGm pdwfrnpfwwfaom uREkfyf\0goemtwdkif;
av;ig;&ufrQ

tem;aeNyD;aemuf

uREkfyfwdkUaexdkifvsuf&Sdaom

tvkyfxGuf&Smygonf/

MunfhjrifwdkifrS

,cifu0wKa&;ay;zdkUajymbl;aom
ykHESdyfwdkufom;rsm;onf
a&;ay;&ef

&efukefodkUxGufvmcJU

ykHESdyfwdkufrsm;odkU

uREkfyf\0wKrsm;

[dkuajymonfuajymESifh

waeUwGif

0ifpum;pyf\/

pGHjcif;udkod

olwdkUtwGuf

wdkufwGef;Mubl;&m

uREkfyfrSm

ol&d,r*Zif;tjyif jrefrmhAsL[m*sme,f wckvkH;twGufvnf; wm0ef,lxm;


&onfjzpfaomaMumifh

vufrcHyJ

vSefypf&onfcsnf;jzpf\/

xdkaeU

yxrykHESdyfwdkufodkU 0ifoGm;aomtcg ykHESdyfwdkufydkif&Sif uREkfyftaMumif;udk


Mum;&

0rf;enf;aMumif;ajym\/

0rf;enf;onf[kom

ajymonf/

ol\rsufESmxm;um; vIdufvSJaom trlt&m r&SdvSacs/ wGif uREkfyfonf


vmcJUaomudptaMumif;udk
'kwd,tdrfokdU

rajymawmhyJ

0ifoGm;aomtcg

xdkvlrSm

EIwfqufxGufvmcJU\/
ykHESdyfwdkufydkif&Sifwa,muf

um;r[kwf? okdUaomf jrwfvdrfhrnftxifESifh uREkfyf\0wKpmrludk0,fNyD;

323

&dkufESdyfa&mif;zdkU pdwful;jzifh ]pmrl}awmif;bl;ol jzpfavonf/ oluvnf;


0rf;enf;pum;ajymav&m

yxrvlxufvIdufvJSykH&onfESifh

uREkfyfu0wK

pmrltaMumif;pkHprf;\/ xdkvlurl ypfypfcgcgawmh rajym? odkUaomf,cifu


ay;ygrnfqdkbl;aom EIef;\xuf0ufrQom ay;csifawmhonf/ uREkfyfonf
tajctaewGif wtdrfwufqif; rvkyfcsifawmhonfESifh olajymonfh
EIef;twdkif;yif vufcH p&HaiG 50d ,lvmcJUNyD;vQif0wKwyk'fpa&;ygonf/
a'gojzpfp&m
xdktcsdef
&orQudk

uREfkyfwdkU\aiGa&;aMu;a&;tajctaerSm

[kwdywdrpkaqmif;yJ

cyfazgazg

r[efvSacs/

okH;vmcJUonfhtxJwGif

cGifhwv&onfhtwGif;uvnf; c&D;vSnfhvnfcJUMujcif;aMumifh vufusefaiG


ajymifoavmufjzpfaeavNyD/ rdbrsm;\vuf0,f qdkifuav;a&mif;cJUonfh
aiGuav;&Sdjcif;udk uREkfyfodaomfvnf; tultnDrawmif;[k oEdXmefcsxm;
NyD;jzpf\/ rdcifu ]]igwdkUrSm eJeJyg;yg;ygygao;w,f}}[k ajymjcif;udkyif
uREkfyfvufrcHyJ

]]udpr&Sdyg}}[kajymxm;\/

tawmtwGif;uREkfyfonf

0wKwyk'fudk BudK;pm;yrf;pm;a&;vsuf&Sd\/ okdU&mwGif pdwfrMunfomrI


aMumifh

xifoavmufraygufyJ&Sdae\/

p&HaiG

50dteufrS

tdrfvc

30day;vdkuf& aomaMumifh 20drQom pm;zdkUusef&mrnfrQavmufacRwmapumrl


10 &uftwGif; ukefacsawmhrnf/ odkU&SdpOf uREkfyfonf udpwckESifh
&efukefodkU oGm; tdrfodkUjyefa&mufvm&mwGif rdbrsm; rsufESmraumif;Mu[k
xifrd\/ tdrfay:odkUwuf tajctaeudk Munfhvdkuf&mwGif rdbrsm;tdyf
aom

uRef;ckwifBuD;r&SdawmhyJ

tdyf&mrsm;rSmMurf;ay:

cif;xm;jcif;udk

awGU&\/ ZeD;onftm; ar;aomtcg ol\nDrodkU aiG30dESifh a&mif;vdkuf

324

aMumif; ajymjyavonf/ uREkfyfa'goxGufvdkufykHrSm ZeD;tm; wydkif;pD


wzJUpD qkwfNzJypfvkdufcsifonf/
rBuKHbl;onfha'go
jzpf&ykHum; odkUwnf;/ rdbrsm;tdyfaom ckwifrSm tydkvnf;
jzpf tdrfvnf;&Iyfonfqdkum cGifhroGm;rDua&mif;zkdUajymbl;jcif;um; rSef
onf/ okdU&mwGif ,ckrl rdbrsm;tdyfaeMu&ojzifh tydkr[kwfawmhonfhjyif
uREkfyf&efukefoGm;aeonfh tcdkufwGifrS a&mif;NyD;? jzKwfNyD;? a&TUajymif;NyD;?
aiGacsNyD;jzpf&acsoavm[k uREkfyfa'gyGjcif;jzpfavonf/ rnfolUtm; a&mif;
vkdufoenf;[k ar;aomtcg olUnDrodkUa&mif;vkdufonf[kajym\/ wGif
uREkfyfonf tenf;i,f pdwfoufom&m& ]]a[m'gjzifhawmfygao; w,f?
aiGjyefay;&kH&Sdwmaygh}}[k ajym&mwGif ZeD;u ta&mif;t0,fjyKvkyf NyD;jzpf
udpNyD;jywfaeojzifh
]]tjcm;vlr[kwf?

aiGjyefay;&ef

rjzpfEdkifaMumif;ajym\/

udk,fhnDrjzpf&atmif,lay;&rnf}}[kk

uREkfyfu

ajym&mZeD;u

rjzpfEdkifaMumif;ESifh ]bl;}cHvsuf&Sd\/ rdbrsm;tdyfaeMuaomckwifudk uREkfyf


r&SdcdkufwGif a&mif;vdkufjcif;twGuf a'gojzpfjcif;onf bmrQr[kwfao;?
olUnDrxHrSjyef,lrjzpfEdkif[k

ajymvdkufaomtcg

xGufvmaoma'go

rSmrlum; vlwaumifvkH;udk tpdrf;vkdufudkufpm;csifvSonf/ uREkfyfonf


ZeD;tm;

wpkHwckjyKvkyfrnfhtBuHay:vm\/

okdUaomf

xuft&m

a&mufaom enf;&Sdonf[k csufcsif;owd& a'goudk csKyfwnf;vdkufonf/

325

uREkfyf\tBuH
xdknOfh rdbrsm;ESifhnDwdkUu 0ufvufodkUjyefMuawmhrnf[kajym&m
uREkfyfrSmvnf;tBuHtpnf&SdonfESifh olwdkU\tBuHudk oabmwlvufcHvkduf
\/

aemufwaeUwGif

if;wkdUokH;a,mufonf

0ufvufokdUjyefMu&ef

blwm&kHodkUoGm;Muav&m uREkfyfvnf;vdkufydkU\/ uREkfyfwkdUrdom;zom;wpk


onfckwiftjzpfESifhywfoufvnf;aumif;? ZeD;ESifhywfoufvnf;aumif;
wcGef;rQrajymyJ tjcm;taMumif;t&mrsm;udkom ajymMu\/ blwm&kHwGif
rD;&xm;vufrSwf,l&ef udptwGufnDudk rcdkif;yJuREkfyfudk,fwdkifoGm;,l\/
rD;&xm;ay:twlxdkifaeMu&mrS

rD;&xm;xGufzdkU

0DpDrIwf&mwGifrdcifu

]]ighom; &xm;xGufawmhr,f? qif;avuG,f}}[kowday;\/ uREkfyfum;


NidrfoufpGmxdkifae\/ odkUESifhrD;&xm;xGufaomtcg uREkfyfonf tydkwpf
apmif0,fvmcJUaom vufrSwfudkrdbrsm;tm; xkwfjyygawmhonf/ uREkfyf
onfrdbrsm;\oabmudkod

taMumif;udk

rwdkifyifyJwdwfwqdwf

BudwfNyD;pDrHjcif;jzpf\/ wdkifyifygrlum; ,kwfpGmhtqkH; rdcifuzsufonfESifh


taMumuftuefjiif;qef&OD;rnfjzpfavonf/ uREkfyf\nDrSwyg; rdbESpfyg;
wdkUurl uREkfyf\vkyfykHtwGuf tHUMo0rf;enf;jcif;jzpfMuykH&onf/
tajctaezefwD;jcif;
uREkfyfonftjzpftysufudk

aemifwGif

tBudrfBudrfawGU&aom

a,mufztm;vnf;rajym? rnfolUtm;rQvnf; ajymjyzdkUrvdk[k ,lqrdonf


ESifh a&ikHaecJU&m waeUo ZeD;udkodaom vlxkrtrmu ar;ojzifh
wBudrfwnf;

ajymjybl;\/

rtrmu

326

]]r,m;udkawmh

xm;ygawmh?

uav;awGudkawmhoem;zdkUaumif;w,f}}[k rSwfcsufcsavonf/ uREkfyfonf


uav;awGESifhywfouf rtrmtm;rnfokdUrQ r&Sif;jycJUaomfvnf; uREkfyf\
om;orD;rsm;tay:

uREkfyfpdwfxm;ykHudkae&mwGif&Sif;jy&ayOD;rnf/

'kwd,tdrfaxmifESifh0ufvuf

(&efBuD;atmif0wK

pa&;aomaeUu)

arG;onfhorD;uav;qkH; aemufxyf&efukefom;wa,muf orD;ESpfa,muf


zGm;jrifonfhteuf uREkfyf\rdbrsm;ESifhvdkufvmNyD; 'kwd,tdrfaxmifESifh uJGcJU
aomtcgwGif om;wa,muforD;wa,muf usef&pfcJU\/ yxrtdrfaxmif
ESifhvnf; orD;wa,muf&cJU\/ ]OryJGokdufrysuf} aeMupOftwGif; (om;udk
orD;xufvnf;aumif;? nDudkESrxufvnf;aumif; cspfwwfaom0goem
&Sdaomfvnf;) om;orD;ESifh nDESrwdUkudk cspfcifwwfaom t&mwGif uREkfyf
xufomol &Sm;vdrfhrnf xifygonf/ nDudkuREkfyf\cspfcifjcif;ESifhywfouf
rdbrsm;\ csD;rGrf;jcif;cH&ykHudk azmfjycJUbl;&m om;uav;udk cspfcif&mvnf;
a,mur a,mufzrsm;ESifh ol&d,wdkufom;rsm; odMuygonf/ uREkfyfonf
av;ESpfrQom&Sdaom om;uav;tm; ouvyfavmif;uGwfuav; csKyfay;
ol&d,wdkufodkU ac:oGm;NyD; uREkfyftvkyfvkyfpOf pm;yGJay:wifxm;jcif;udk
wdkufom;rsm;ESifhwuG
tvkyfwdkufrS

wdkuftkyfOD;vSazvnf;

jyefvmaom

tcgrsm;wGif

jrifbl;MuNyKH;Muygonf/
om;uav;orD;uav;rsm;udk

wBudrfjzpfapayGUcsDerf;&Iyf&rS auseyfoljzpfygonf/ &efukefrS 0ufvufokdU


rdbrsm;ESifhvdkufoGm;pOf ZeD;tay:trsufyifrajyao;aomfvnf; om;orD;
rsm;udk (txl;ojzifh om;uav;udk) owd&rsuf&nfvnfvmwdkif; rdbrsm;
rjrifap&atmif zkH;uG,fxm;&ygonf/ zkH;uG,fxm;&jcif;rSmvnf; rdbrsm;
rBudKufrnfpdk;aomaMumifh r[kwf? jyefoGm;zdkU wdkufwGef;Murnfpdk;aomaMumifh
jzpfygonf/

okdUESifhrdbESpfyg;wdkUonf

uREkfyf\pdwfudk

&dyfrdMuonfh

vuPmESifh uREkfyftm; waphwapmif;rQomMunfh if;wdkUtcsif;csif;om

327

vSrf;vSrf; MunfhMuygonf/ okdUjzpfvQiftb,fhaMumifh cJGypfxm;cJUyg


oenf;[k

ar;ol&SdcJUvQif

xdkpOfu

zefwD;vsuf&Sdaom

tjcif;t&m

tm;vkH;onf uREkfyfudk uJGNyJapzdkUbufodkUcsnf; wGef;ydkUvsuf&SdaomaMumifh


[lajzqdk&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfap aemufydkif; uREkfyfjyefvnfokH;oyf
aomtcgrsm;wGif ywf0ef;usiftajctaersm;onf uREkfyftm; tcsdefwGif
pmudkxdkifa&;vsuf&SdaomtjzpfodkUa&mufatmif wGef;ydkUMuonf[k ,kHMunf
ygonf/ uREkfyfwGef;vSefEdkifaom tjcif;t&mtvGefenf; (vkH;0r&Sdawmh
rqdkvdkyg/) a&pD; arsm&jcif;uJUodkU &Sdjcif;ursm;vSygonf/ uREkfyftzdkU&m
xdktcsdefonf 'kwd,tdrfaxmifESifhuJG wwd,tdrfaxmifjyKapzdkU tm;vkH;
0dkif;NyD; zefwD;ay;onf[k qdkcsifygonf/ (0wKa&;zdkU p&H,lcJUaom aiG50drSm
0wKra&;EdkifawmhyJ 1926ckESpfwGif &efukefodkUwywfjyefa&mufaomtcgrS
aiGudkjyefqyf&ygonf/)
jrpfnmokdUwufMujcif;
rEav;odkUa&mufMuaomtcg rdbrsm;rSm 0ufvufodkUjyefMu&efjzpf
aomfvnf; uREkfyfrSmvdkufzdkU&SufonfESifh (rdbrsm;vnf; jyefzdkU&Suf&SmMu&m
tjcm;enf;vrf;r&Sd jyef&SmMu&onf/ odkUaomfrdcif\qdkifuav;rSm tNyD;
tjywfra&mif;cJUyJ

rdcifu

]t&Sif}a&mif;xm;cJUonf[k

aemifwGifod&

awmfygao;\/) uom'dpBwdwf xD;csKdifhNrdKUwbufurf;&Sd jrawmif&GmwGif


opfawmbuf taumuf0efaxmufjzpfaeaom oli,fcsif; udk0ifharmfxHokdU
oGm;vnf&ef pDpOf&m nDuvnf; vkdufcsifonfajym\/ okdUjzpf 1920
jynfhESpf? atmufwdkbmvwGif uREkfyfwdkUnDtpfudkonf Aef;armfodkUxGufaom
ukefoabFmjzifh tnmodkUqefwufcJUMuav\/ oabFmay:wGif uREkfyf\

328

tjzpfudk

uREkfyfjyefajymif;qifjcif&m tvkyfjyKwfjcif;twGufvnf;rylvS?

om;r,m;ESifh uGJ&jcif;twGufvnf; udpr&SdvS? rdbrsm;tm;qdkifjzKwfcdkif;NyD;


&efukefodkUyifhac:oGm;&mwGifrS odkUjzpf&avjcif;[laom awG;awmrIonf
uREkfyf\t&Sufudkvnf;aumif;?ESvkH;udkvnf;aumif;tjyif;xefqkH; xdk;aqmifh
onfh awG;vkH;jzpfygonf/ odkU&mwGif rwwfEdkifaomtjcif;t&mwckudk
awG;yljcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udk i,fi,fuwnf;uoabmaygufvmcJUonfh
uREkfyftzdkU&m oabFmjzifh w&ufc&D;rQ xGufvm&onfqdkvQifyif txuf
ygtawG;rsKd;udk armif;xkwfEdkifcJUygNyD/ oabFmay:wGif uREkfyfwkdUnDtpfudk
teD; azmifBudKorm;rsm;vnf;vdkufygvmMu&m cyfBuD;BuD;vlwa,mufu
]]b,foGm;MurvJ}}[k ar;ojzifhjrawmif&GmodkUoGm;rnfhtaMumif; oli,fcsif;
taumuf0efaxmuf&SdaMumif; jyefajym\/ xdktcgazmifBudKorm;BuD;u]]armif&ifwdkUrSm tdrfaxmif&Sdovm;}}
]]r&Sdygbl;Asm}}
]]bmawmfMuovJ}}
]]nDtpfudkygyJAsm}}
]]t&if;yJvm;}}
]][kwfygw,f}}
]]'gjzifh armifwkdUESpfa,muf vlysKdtjzpfeJU jyefpdwfr&Sdbl;}}
]]bmhaMumifhvJAsm}}
]]jrawmif&Gmu &Gmi,fayr,fh tysKdacsm tifrwefaygw,f}}
uREkfyfwkdUnDtpfudku &,fvsuf&SdpOf vlBuD;u]]nDtpfudk nDtpfrawmif jzpfwwfao;Asm;}}
]]OD;u aA'ifuav; bmav;wwfvdkUvm;}}

329

]]r[kwfaygif armif&m? armifwdkUvlykHvlyef;uav;awG Munfhajymwm


yg}}
nDawmfarmifrSm uREkfyfxuf oem;urm;&Sd uREkfyfum; omref
wa,muf jzpfaomfvnf; &efukef okH;av;ESpfaecJUbl;onfh twGufaMumifh
uREkfyfwkdU\0wfpm;qif,ifykHudk tuJcwf azmifBudKorm;BuD; wa,muf
uyif uREkfyfwdkU\xl;jcm;csufudk jrifonfhvuPmESifh ]vlykHvlyef; uav;
awG[laom pum;udk okH;EIef;vkdufjcif; jzpfwef&m\/ vGefcJUonfh ppfBuD;
twGif; vlwdkif;csnfMurf;vkHcsnf0wf&jcif;? acwfwGif (a,mufsm;rsm;
tzdkU)

0wfwkpm;wkenf;yg;jcif;?

ay:vmjcif;wkdUaMumifh

armifhusufoa&acgif;aygif;

a,mufsm;tm;vkH;udk

rsm;

a&marTvkdufouJUodkU&Sd

]tnm*dkufatmuf*dkuf}cJGjcm;&ef cJ,Of;aomfvnf; xdkpOfurl &efukefom;ESifh


ref;om;rSm wzmvkHavmufrSodEdkif\/ uREkfyfudk,fwdkifodonf[k ajym&J\/
tjcif;t&mrSm aumif;onfqkd;onf rajymwwf/ odkUaomf vljyefawmfrsm;
onf &kH;xdkifw&m;olBuD; xif&avmufatmifarmifhusufoa& acgif;aygif;ESifh
bmESifhvkyfvmonfrsm;udkawGU&onfhtcg
wDxGifaom
NyKH;rd\/

vludkolwkdUu
uREkfyfwdkUi,fpOfurl

aygif;wwfzkdU

waeUOD;okH;Budrfcsxdkufonf[k
acgif;aygif;udk

vlysKdaygufuav;uwnf;u

vljyefawmfrsm;vnf;vl0wfvJcgpwGif
y&dowfxJ

armifhusufoa&

aygavmBuD;

ezl;

acgif;aygif;
awG;rdwdkif;

oyfoyf&yf&yfjzpfatmif
okH;av;ESpf

usifh,l&\/

urnf;xdk;xm;ouJUodkU

ay:vsuf&Sdwwf\/

acwfwGifrlum;

,aeUvlxGuf eufjzefw&m;olBuD;[ef zrf;EdkifMuonfrSm armifhusufoa&


acgif;aygif;\ aus;Zl;aywnf;/ (uREkfyfonf pmudka&;,if; pOf;pm;
rdonfrSm

igwkdUawmh

tawmfusifh,l&NyD;

330

olwdkUawmh

usifhrae&yJ

tacsmifjzpf&onfqdkum

remvdkpdwfESifh a&;rdoavm[k

udk,fh[mudk,f

ar;rdygao;onf/)
jrawmifodkUqdkufavNyD
vrf;wGif ESpfntdfyfNyD;aemuf uREkfyfwdkUvdkufygvmaom ukefoabFm
onf jrawmifqdyfurf; nOD;tcsdefwGif qdkufuyfavonf/ uREkfyfwkdU
qif;cgeD; azmifBudKorm;BuD;u ]]armif&ifwdkUusKyfa[mwJUaA'ifudk rarUeJU
aemf}}[k ajymvdkufao;&m uREkfyfu ]]a[mwJUtwdkif;om rSefygapAsm?
cifAsm;udkwckckuefawmhygr,f}}[k &,fumarmumajymcJU\/ jrawmif&Gmonf
xD;csKdifhNrdKU\

ta&SUbufurf;wGif&Sd

xD;csKdifhbuf

awmifxdyfwGif

jrodef;wefapwDawmfonfvnf;aumif;? jrawmifbufvnf;awmifxdyfwGif
azmifawmfOD;apwDawmfonfvnf;aumif; "mwfrD;rsm;0if;xdefvsuf vGefpGm
yPm&MunfndKzG,faumif;vSygbdonf/

okdUaomf

uREkfyfrSmrl

tvkyfjyKwfcJU om;r,m; rdbrsm;ESifh uJGuGmvm&NyD; ra&mufbl;aom a'o


wckodkU

BudKqdkrnfholr&SdyJ

nBuD;rif;BuD;

qif;vmcJU&jcif;jzpfojzifh

apwDawmfESpfql\ MunfndKzG,f tjcif;t&maMumifh pdwfMunfEl;jcif;rjzpf


EkdifyJ tm;i,fovdkjzpfrdygonf/
(uREkfyfonf Aef;armfESifhjrpfBuD;em;NrdKUrsm;okdU ESpfBudrfokH;Budrfa&mufbl;
aomfvnf; rD;&xm;ESifhuomodkUvdkuf xdkrSwzef Aef;armfodkU ul;wkdUoabFm
pD; c&D;oGm;cJU&jcif;jzpfaomaMumifh rEav;ESifhuomtMum;&Sd xD;csKdifh?
jrawmif paoma'orsm;odkU ra&mufbl;cJUjcif;jzpfygonf/) jrefrmjynf
twGif;a'oE&A[kokwtawmfjynfhpkH

ra&mufbl;aom

NrdKUBuD;r&Sd

oavmuf qdkEdkifaom uREkfyftzdkUyif oabFmay:rS nDtpfudkESpfa,muf

331

qif;vmMuonfhtcg azmfjycJUNyD;aom csKdUiJUcsufrsm;aMumifh xifonfxuf


ydk pdwfnId;i,frdygonf/ odkU&mwGif uREkfyfxuf touf 9ESpfcefUi,faom
nDuav;pdwftm;ravsmhapjcif;iSm qdwfqdwfraeyJ awmifajymajrmufajym?
[dkar; onfar;vkyfumjzifhoabFmrS qif;vmcJUMuavawmh\/
oli,fcsif;udk0ifharmf
uREkfyf\oli,fcsif; udk0ifharmfrSm taumuf0efaxmufjzpf &Gm\
tpGef&Sdaom opfawm&kH;okdU (ypnf;uav;rsm;udkulvDiSm;) avQmufvm
Mu&m a&mufaomtcg udk0ifharmf\rsufESmudkjrif& uREkfyf0rf;omykHrSm
woufwGif awmfawmfBuKHcJonfh 0rf;omenf;rsKd;jzpf\/ udk0ifharmfuvnf;
uREkfyfwdkUnDtpfudktm; jrif&mwGif rarQmfvifhyJ awGU&jcif;jzpfonfqdkum
0rf;omtm;& c&D;OD;BudKjyKonfwGifrS uREkfyfrSm awmfawmf tm;wufvmyg
awmhonf/
udk0ifharmfonf uREkfyfESifh&G,fwljzpfav&m (uREkfyfxuf w&ufwnf;
BuD;onf/) uREkfyfrSmESpftdrfaxmifysufcJU&NyDjzpfaomfvnf; olUrSmrl vlysKdBuD;
tjzpfESifh

rdbrsm;tm;

vkyfauR;vsuf&Sdojzifh

uREkfyftvGefMunfndKNyD;

&Sdckd;csifpdwf jzpfrdygonf/ xdkolonf ausmif; wwef;wnf; twl


ynmoifcJUolljzpfaomfvnf; ol\usDpm;wwfaom 0goemaMumifh uREkfyfESifh
tcifrifqkH; oli,fcsif;wa,mufr[kwfcJUay/ okdU&mwGif &efukefaumvdyf
ausmif;odkU a&mufaomtcgrSp vli,f ]vlaemuf}uav;wa,muftjzpfrS
vlBuD;vlaumif;wa,muf

jzpfoGm;&kHru

vlawmfvlaumif;uav;rsm;ESifh

udkuGef;?

udkxGef;&Sdefpaom

aygif;oif;qufqH&jcif;aMumifh

a&a&

vnfvnf ywfywfeyfeyf&Sdaom vlwa,muftjzpfodkU a&mufoGm;cJUavNyD/

332

uREkfyfonf

udkuGef;?

udkxGef;&SdefwdkUESifhtwl

udk0ifharmftm;

&efukef

rawGUcJU&bl;ygu olUxHodkU vmzdkUa0;pG/ olUudkjrifvQif a0;a0;ua&Smifajy;


csifaom

pdwfrsKd;&Sdvdrfhrnfjzpf\/

ausmif;om;wa,mufjzpfygonf/

rQavmuftxd

aemufajymifaom

odkUaomf&efukefaumvdyf

av;ESpfrQ

aevdkuf&jcif;onf udk0ifharmf\ trlt&mESifh pdwfaeoabmxm;udk rrSwfrd


avmufatmif ajymif;vJypfvkdufygawmhonf/ (xdkUaMumifhvnf; aumvdyf
ausmif;uREkfyfav;ESpfavmuf aecGifhr&cJUonfh uREkfyf\tjzpfudk 0rf;enf;
yef;enf; a&;om;cJUjcif;jzpf\/) udk0ifharmfrSmrl &efukefaumvdyfomru
tdEd,jynf

',f&'Gef;NrdKUopfawmausmif;vnf;

ESpfESpfrQ

qufvuf

ynmoifcGifh&cJUoljzpfonfESifh uREkfyf\rsufpd omauseyfzG,faumif;aom


vlwa,mufjzpfvmonf jrifrdonf/ (ae&m EdkifiHjcm;okdU ynmoif
oGm;Edkifonfh tajctae&Sdaom vli,frsm;tm; ]]bmrQ pOf;pm;raeeJU
oGm;omoGm;}}[k uREkfyfwdkufwGef;vdk onf/) a,bk,stm;jzifh ajym&vQif
NrdKUuav;om;ESifh NrdKUBuD;om;wdkU\ jcm;em;jcif;uJUodkU wdkif;BuD;jynfBuD;
rsm; raebl;olESifh aebl;olwkdU\ jcm;em;jcif;onfvnf; xif&Sm;onf[k
uREkfyfjrifrdygonf/
rawmif&Gm
xdknOfh xrif;pm;aomufNyD;Muaomtcg udk0ifharmfu ]]vmMuAsKdU?
cifAsm;wdkUudk jrawmif&GmtaMumif; od&atmifvdkufjytkH;r,f}}[kqdkum taEG;
xnfuav;rsm; 0wfzdkUajym\/ (uREkfyf\xl;jcm;csufwckrSm om;r,m;ESifh
uJGcJU&onfhtcgwdkif; t0wfwxnf udk,fwckESifh qif;vmcJUonfhtjzpfrsKd;udk
ESpfBudrfvkH;BuKHcJU&jcif;jzpfonf/ wBudrfrl nDygaom t0wftxnfrsm;

333

udk cGJa00wf&awmfygao;\/) &moDrSm oDwif;uRwfvjynfhausmfrQom


&Sdao;aomfvn;f &efukeftawmftaeMum vmcJUaom uREkfyfwdkUtzdkUrSm
nOfheufcsdefwGif awmfawmfuav; at;pjyKavNyD/ udk0ifharmfrSm jrefrmrif;
vufxufu aMu;eef;0ef\ ajr;jzpf tom;0g rsufvkH;jyL; EIwfcrf;arT;
aumif;aumif;ESifh vlacsmvlcefUwa,muf jzpfav&m vlysKdvnf;jzpfjyef?
t&m&Sdwa,mufvnf;jzpfjyef (aemifwGifod& onfhtwdkif;) pdwfBuD;r0if
wwfyJ &Gmom;rsm;ESifh a&ma&maESmaESmvnf; aewwfjyefav&um; jrawmif
&GmodkUvlcspfvlcifaygaom t&m&Sdwa,muf jzpfae\/
olonf rdef;rvdkufpm;aom 0goemr&Sdaomfvnf; tysKdacsm&Sdaom
vlBuD;vlaumif;rsm;\tdrfodkU rdwfjzpfaqGjzpf jy&rnfqdkum wtdrfwufqif;
vSnfhvnfwwfav&m uREkfyfwkdUtm; nwGifjrawmif&GmtysKdacsmrsm;udk
jy&rnfqdkum ac:oGm;jcif;jzpfavonf/ txufazmfjy&myg t*Fg&kyfrsm;ESifh
jynfhpkHaom

udk0ifharmftzdkUrSm

ysLysLiSmiSm {nfhrcHcsifaom

tdrf&Sifr&Sd?

tdrfay:odkUwufoGm;MuonfqdkvQif aumfaZmcif;NyD; vufzuf&nfMurf;ESifh


tjrnf;jzpfap? okdUr[kwf aumfzDESifh bDpuGwfrkefUaowmjzpfap wnfcif;
auR;arG;Muonfcsnf;jzpf\/ wtdrfESpftdrfrQ wufrdMuvQif uREkfyfonf
jrawmif&Gm\ xl;jcm;csufwckudk owdjyKrd\/ uREkfyf\zcif arG;zGm;&m
jzpfaom a&Tbdke,fbufrl awm&Gmuav;rsm;wGif {nfhBuD;{nfhaumif;qdk
xdkufwefatmif

om;om;em;em;

cif;usif;jyifqifauR;arG;Edkifaomtdrf

[lonfrSm olBuD;tdrfrSwyg; cyf&Sm;&Sm;awGU&\/ olBuD;tdrfqdkonfrSmvnf;


NrdKUtkyf0efaxmufpaom t&m&Sdrsm;vmwwfojzifh {nfhcHEdkifzdkU wrifjyifqif
xm;&jcif;rQom jzpfavonf/
a&Tbdke,frS
ay:yif

awm&Gmrsm;udkxm;ygOD;?

(xdkpOftcgu)

tdrfwdkif;wGif

334

a&TbdkNrdKUESifh

rEav;NrdKUBuD;

aumfaZmtopfwcsyf&Sdaomtdrf

cyf&Sm;&Sm;&Sd
apmif?acgif;tkH;

nOfhtdyf{nfhonfvmonfqdkvQif
riSm;&aomtdrf[l

&Sm;vSayonf/

[dktdrfonftdrfrS
jcifaxmifrlum;

q,ftdrfwGifrS tydkwvkH;xm;Edkifol r&SdcJUacs/ jrawmif&Gmuav;rlum;


(&Gmomr[kwf? jrpf&dk;wavQmuf&Sd &Gmwdkif;vdkyif enf;ESifESifawGU&\/)
opfukefonfrsm;? tif;wdkifrsm;qdkonfh txufvTmvlpm;omru ESJorm;
wa,muf\ tdrfyif oifhwifhavsmufywfpGm {nfhcHEdkifjcif;udk awGU&onf/
xdknOfh uREkfyfwdkUonf olBuD;tdrfESifh opfukefonfwa,muf\ tdrfwtdrf
rQom wufMuNyD;aemuf ESJorm;wa,muf\tdrf tcsdeftMumqkH;ae
aemufydwfqkH;taejzifh vufpowfvkdufM u\/ ESJorm;\tdrfodkU a&mufMu&
jcif;rSm xdkol toHaumif; aw;csif;qdkwwfaom orD;uav;wa,muf
&Sd&m

udk0ifharmfrSm

*Dw0goemygoljzpf

uREkfyf0goemygjcif;udkvnf;

odonfESifh orD;uaw;qdk? zcifu ESJrIwfjcif;jzifh ]a&Tem;awmfoGif;}Muap&ef


tBuHESifh 0ifa&mufjcif;jzpfavonf/ oli,fcsif;0efaxmuf udk0ifharmf\
xl;jcm;aom 0goemwckrSm wJpkwfaom ESpfaqmifNydKiftdrfaom ra&G;?
olcifrifvQif 0ifcsif&m0ifNyD; xdkifcsif&m xdkifwwfjcif;yifjzpfavonf/
rsufESmBuD;i,f

rvkdufwwfjcif;?

*kPFyumoeudk

*&krpdkufjcif;?

[efBuD;yefBuD; rvkyfwwf jcif; wnf;[laom t&mXmewGif udk0ifharmfudk


rSDEdkifol[l uREkfyfrawGU& bl;acs/
0&efwmrS&Icif;
jrawmif&GmwGif ,cifu taumuf0efaxmuf[lr&SdcJU? udk0ifharmf
onf yxrOD;qkH; taumuf0efaxmufjzpf if;twGuf aetdrfoD;jcm;
aqmufvkyfxm;jcif;r&Sdao;yJ opfawm&kH;taqmufttkHudkyif 0efaxmuf

335

aetdrftjzpfESifh

tokH;jyK&\/

{&m0wDjrpfonf

jrawmif&GmteD;wGif

xkH;pHtwdkif;awmifESifhajrmuf rpD;qif;yJ auGUauGUaumufaumuf &Sdonf


jzpf jrpfurf;yg;ay: wnfxm;onfh &Gmrsm;\xkH;pHtwkdif; &Gm&SnfBuD;
jzpf&m a&Tbdke,fbufrl &Gmrsm;onf trsm;tm;jzifhcyf0dkif;0dkif; &SdMuav
onf/

jrawmif&Gm\

taemufbuftpGef;

(&GmNrD;)

opf0g;jzifh

aqmufvkyfxm;onfh tdrfjrifh (AdkvftdrfBuD;) ESpfaqmif&Sd&m wtdrfrSm


awmtkyfBud;twGufjzpf 'kwd,tdrfrSm taumuf0efaxmuftwGufjzpf\/
tdrfESpfaqmifvkH;onf

jrpfbufodkU

rsufESmrlvsuf&Sd

&Icif;omvS\/

0&efwmrS yufvufukvm;xdkifwGif xdkifvsuf arQmfMunfhvkdufaomtcg


wbufurf;&Sd xD;csKdifhNrdKUESifh awmifxdyfrS jrodef;wefbk&m;udkvnf;aumif;?
{&m0wDrsufESmjyif
avmif;avS?

pkefqefoGm;vmvsuf&SdMuonfh

ydef;aumrsm;udk

vnf;aumif;?

oabFm?
wtdtd

oref?
wa&GUa&GU

arQmcsvmMuonfhopfazmif? 0g;azmif? Budrfazmif ponfrsm;udkvnf;aumif;?


[dkbufurf;onfbufurf;

acgufwkHU

acgufjyef

wuRduRdwuGduGdESifh

avSmfcwfMuonfh ]iSuf}(oref)rsm;udk vnf;aumif; jywfawmhonfr&SdyJ


aeUa&mnOfhyg jrif&Mum;&\/ odkUaomf uREkfyfwdkUvlpk arQmfvifhtm;xm;qkH;
aom tcsdefonfum; naecif; tcsdefaywnf;/
jrawmifol tysKdacsmrsm;
&Sif;ygOD;tHU/

{&m0wDjrpfonf

txufwGif

azmfjycJUonfhtwdkif;

jrawmif&GmteD;wGif auGUauGUaumufaumuf pD;qif; tcsKdUae&mrsm;


urf;yg;NydKvsuf &SdaomaMumifh jrawmif&Gmonf wckwnf;aom a&qdyfudkom
tokH;jyKEdkif\/ if;a&qdyfrSmvnf; opfawm&kH;a&SUwnfhwnfh &Sdae\/

336

xdka&qdyfwGif

0g;azmifrsm;vnf;

qdkufuyfvsuf&Sd&m
a&oefU

a&cyfolrsm;vnf;

&apjcif;iSm)

azmiftpGef;odkU

(wazmifNyD;wazmif)

tNrJvdkyif

azmifay:okdUwuf

(a&aumif;

avQufoGm;NyD;rS

a&cyfMu\/

a&csKd;olrsm;vnf; if;enf;twdkif;yif jyKvkyfMuonf/ okdUjzpf naecif;


tcsdefrsm;wGif

jrawmifw&GmvkH;&Sd

tysKd[lorQonf

ig;a,mufwwef;?

ajcmufa,mufwwef; ponfjzifh a&tdk;rsm;&Gufum a&qdyfokdU vmMuav&m


opfawm&kH;

0&efwmrS

xdkifvsuf

wnaerQ

arQmfMunfhvdkufygu

jrawmif&Gm&SdtysKdaygif;pkHudk wa,mufrusef jrif&onf[k qdkEdkifavmuf


ayonf/

(opfawm&kH;

vlysKdvlacsm

opfawmt&m&SDwa,muf

&Sdaejcif;onf jrawmifol tysKdrsm;twGuf a&cyf&jcif; tvkyf NiD;aiGUjcif;


ajyaysmufapavoavm rajymwwfay/) rnfokdUqdkap a&qdyfodkU npfwD;
npfpkwf rvmyJoyfoyf&yf&yf0wfqifvmapzdkU wdkufwGef;csufwck jzpfap
onf [lum; uREkfyf,kHMunfonf/ a&qdyfodkUvmMuaomtysKdrsm; onf
yGJaeyGJxdkif

xGuf&ouJUokdU

0wfaumif;pm;vSBuD;

r[kwfaomfvnf;

o&ufxnfvkHcsnfvwfvwfESifh (wwfEdkifolrsm;u) tuFsD'dkbDcsrQavmufudk


awmh 0wfqifvmMuonf/ qHyifaumif;olrsm;uvnf; qHyifzm;vsm;csum
vmwfMuay&m oeyfcg;yef;yef[lonfrSm tysKdwdkif;vdkyif yefqifvmMujcif;
udk awGU&\/ a&tdk;udk acgif;ay:wGif &Gufxm;&aomfvnf; a&pD;usNyD;
oeyfcg;ysufjcif;r&Sd&avatmif

tysKdwkdif;vdkyif

usifvnfrI&Sdavonf/

uREkfyfwdkUvlpkonf 0&efwmxdkifvsufa&qdyfbufodkU arQmfMunfhaeMupOf


opfawm&kH;bufodkU rodrom rxifr&Sm;apmif;iJU rMunfhrdaomtysKd[l
r&Sdjcif;udkvnf; uREkfyfowdjyKrd\/ wGif uREkfyfu udk0ifharmftm;]]b,fhES,fvJAs udk0ifharmf? jrawmif tysKdacsmawGu cifAsm;&kH;bufudk
w,fMunfhMuyguvm;}}[k ajyvdkuf&m udk0ifharmf\pma&;uav;u ]]cgwdkif;

337

'gavmufr[kwfygbl;cifAsm? 'DaeUawmhq&mwkdUa&mufwJU owif;Mum;vdkU


'gavmufMunfhwmyg}}[kajym\/
]][kwfEdkifyghrvm;ighvl&m? igwkdUu pdwf0ifpm;avmufwJU vlawGrS
r[kwfyJ}}
]]0efaxmufrif;tdrfudk

a&mufwJU{nfhonfqdkvQif

[dkNrdKU

'DNrdKUu

opfukefonfavmufudkawmif*&kpdkuf MunfhMuwmyJ q&m&JU? aemifBuD;wkdUu


&efukefu a&mufvmMuwJU r*Zif;t,f'DwmnDtpfudkqdkawmh pdwfr0ifpm;yJ
b,frSmaeEdkifMurSmyJ aemifBuD;&JU}}
]]wdkUtaMumif;awGudk b,fhES,fvkyfNyD;odovJarmif&,f}}
]]aemifBuD;wdkUnDtpfudk
wufvmMuwnf;u

oabFmuqif;NyD;

b,fu{nfhonfawGygvdrfhvdkU

0efaxmufrif;&kH;udk
armfhMunfhukefMuNyD;

raeUnu olBuD;tdrfudk 0efaxmufrif;eJU aemifBuD;wdkUoGm;vnfvdkufMuw,f


qdkvQif reufvif;awmh aemifBuD;wkdUtaMumif;udk w&GmvkH; odukefMuwm
ayghcifAs? wcsKdUuawmh 0efaxmufrif;vdk vlysKdawGyJvm;? bmvm; nmvm;
eJUawmif ar;ukefMuNyDaemifBuD;&JU}}
]]ar;olawGu tysKdawG[kwfuJUvm; ighvl&JU}}
]]tysKdawGua&m? olwkdUrdbawGua&maygh aemifBuD;&,f}}
udk0ifharmf\ pma&;uav;u udk0ifharmf\ a&SUarSmuf uREkfyfwdkUtm;
uJUodkU

vGwfvyfpGmajym0HUjcif;udk

vufatmufi,fom;rsm;ESifh

awGU&jcif;tm;jzifh

udk0ifharmfonf

ta&mw0ifqufqHavh&Sdjcif;udk

uREkfyftuJ

cwfEdkifayonf/
a&qdyfESifh uREkfyfwkdU&Sdaeaom opfawm&kH;rSm vGefpGmreD;uyfvSaomf
vnf; a&cyfvmMuaomtysKdrsm;teuf rnfonfum; acsmonf? rnfonf
um; racsm[lonfudk tuJcwfEdkifavmufonf/ tysKdacsmudkjrifonfhtcg

338

uREkfyfu

pma&;uav;(armifjr)tm;ar;&m

armifjru

tysKdacsmrsm;\

trnfemromru rdbtajctaersm;udkyif ajymjyEdkifavonf/


teD;MunfhwrsKd;
nae av;em&DavmufrSp tysKdrsm;a&cyfqif;Mu&m ig;em&DcefU
&SdaomtcgwGif tysKdwdkif;okH;av;acgufrQpD a&cyfqif;NyD;MuNyDjzpf qHyif
zm;vsm;ESifh tysKdacsmum; rnfolrnf0g jzpfonf/ vkHcsnftusm;BuD;ESifh
tysKdacsmum;

rnfol?

o&ufxnftuFsDyef;a&mifESifh

tysKdacsmum;

rnf0gponfjzifh uREkfyfrsufrSef;wef;rdukefavNyD/ (racsmaom tysKdrlum;


ta&twGufwGif rxnfhoGif;acs/) uREkfyfa&mufbl;orQaom aus;&Gmrsm;
teufwGif jrawmif&Gmonf tysKdacsm &mcdkifEIef;trsm;qkH;[l if;naeuyif
uREkfyfrSwfwrf;wifvkdufNyD;ygNyD?

ig;em&D

ausmfausmfavmuf

wGif

uREkfyfuudk0ifharmftm; ]]cifAsm; b,ftcsdef a&csKd;wwfovJAsKdU udk0ifharmf}}[k


ar;vkduf&m udk0ifharmfu ]]a[h zkd;uGef;? a&vJydkif;wdkU rsufESmokwfy0gwkdU?
qyfjymcGufwkdU,lcJUuGm? igwkdU a&csKd;r,f}}[k tvdkufodpGm pDrHavawmhonf/
(wu,fcspfp&maumif;aom oli,fcsif; wa,mufaywum;/) a&qdyf
a&csKd;MupOf uREkfyf\tvkyfrSmqHyifzm;vsm; ESifhtysKdacsmonf vnf;aumif;?
vkHcsnfusm;ESifhtysKdacsmonfvnf;aumif;?

yef;Eka&mifo&ufxnftuFsDESifh

tysKdacsmonfvnf;aumif; ta0;rSacsm oavmuf teD;acsmygav\avm


[k pkHprf;&jcif;yif jzpfavonf/
teD;okdUcsOf;uyfMunfh&m

xyfrHawGU&Sd&aom

tjcif;t&m

wckonfum; tysKdtm;vkH;wGif t&kyfqdk;ol tvGefenf; ,kwfpGmhtqkH;


oem;urm;ESifh ]&GufMurf;a&BudK} &SdMuolwkdUom aygrsm;vSjcif;aywnf;/

339

tysKdacsmwumwkdUwGif eHygwfwpf xm;xdkufolrSm uREkfyf\ ]c,fravmif;}


uav;yifjzpfavonf/ uREkfyf\wwd,ZeD;avmif; (rpdk;)rSm a&cyfolrsm;
teufwGif ryg0ifacs/ (rpdk;rSm xdkpOfu touf22ESpf&SdNyDjzpf if;\nDr
ti,fESpfa,mufu a&cyfaom wm0efudk ,lMuaomaMumifh a&cyfMu&mwGif
ryg0ifyJ ]]tdrfaxmifxdef; tpfrBuD;}}tjzpfodkUa&mufaecJU avNyD/)
udk0ifharmf\ 0goemwck
ae&m oli,fcsif; udk0ifhfarmfESifh ywfouf uREkfyfudktuJcwfEdkif
avmufp&m jzpfay:vmaom taMumif;t&mwckudk trSwf& azmfjy&OD;
rnf/ uREkfyfwkdUonf azmifpGef;wGif (a&nmrS) a&csKd;Mu rdef;rBuD;
okH;a,mufwkdUvnf; atmufydkif;rS a&csKd;vsuf&SdMu\/ azmifpGef;jzpfonfh
twGufaMumifha&onf ae&m tawmfeuf raxmufrdyJ &SdonfESifh
a&ul;rwwfolrsm;rSm azmifudkudkifwG,fvsuf a&csKd;Mu&\/ odkUESifhyif
a&ul;rwwfolrsm;

tzdkUrSm

ab;tE&m,fruif;vSay/

uREkfyfwdkUrlum;

a&ul;wwfolrsm;jzpf azmifudkvTwfum jrpfjyifodkU xGuful;Muavonf/


(ae&m

uREkfyfa&ul;wwfykH

qef;Mu,fjcif;udk

uREkfyfonfbkef;BuD;ausmif;om;uav;

azmfjy&ayOD;rnf/)

b0uwnf;u

a&Twacsmif;

Budrfzefrsm;pGm a&csKd;cJUjcif;taMumif;udk azmfjycJUonfjzpf&m a&ul;wwfzkdU


twefwefBudK;pm;aomfvnf;
uREkfyf\

rul;wwfyJ

]azmfh}&kHrQom

q&mawmfNrdwfudk,fawmfuvlonf

]azmh}wwf\/

a&rsufESmjyifay:wGif

yufvufvSef ajcvufrsm;udk um;&m;BuD;xm;NyD; OD;acgif;udk aemufodkU


vSefum
OD;acgif;udk

ESmacgif;ay:&kHuav;rQ
aemufodkUrvSef0HUyJ

xm;wwfygu

a&repfEdkifaMumif;?

cyfaxmifaxmif

vkyfvdkufvQifrlum;

340

jrKyfoGm;rnfjzpfaMumif; rdefUawmfrlbl;avonf/ uREkfyfonf q&mawmf\


pum;twdkif; a&Twacsmif; prf;oyfMunfh&m [kwfrSefaMumif;awGU&\/
okdUjzpf uREkfyfrSma&rul;wwfyJvsuf a&ay:atmif ]azmh}Edkifvsuf&SdavNyD/
waeUo uREkfyfESifharmifykonf bkef;BuD;ausmif;rS xGufNyD; q,fhokH;
av;ESpf t&G,fwGif tjcm;oli,fcsif;rsm;ESifh jrpfqdyfodkUoGm; azmifrsm;teD;
wGif a&csKd;Mu\/ uREkfyfrSwyg; tm;vkH;a&ul;wwfMu\/ tjcm;oli,frsm;
onf

azmifpGef;wGif

cg;avmufrQom

a&ul;vsuf&SdMupOf

eufaom

ae&mwGif

uREkfyfrlum;

urf;yg;teD;

(Nrdwfq&mawmf\enf;twdkif;)

wa,mufwnf; ]azmh}vsuf&Sd\/ uREkfyfonf a&ay:wGifajcvufum;&m;


xm;

yufvufvSefum

aygavmay:vsuf&SdpOf

aeudkMunfhae&ojzifh

aeonfcsmvywfvsuf &Sdonfxif&\/ trSefrSm aeuvnfjcif;r[kwf?


uREkfyf\udk,fonf a&ay:ywfcsmvnfvsuf&Sdjcif;rQomjzpf\/ taMumif;rl
um; jrpfa&onf 'va[m pD;qif;vsuf&SdpOf uREkfyf\udk,fonf a&ay:
ywfcsmvnfvsuf arsmygjcif; jzpfayaomaMumifhwnf;/ taMumif;udk
em;rvnfaomuREkfyfrSmrl
]Nidrfh}onfqdkum

a&rsufESmjyif

arsmvdkuf&jcif;

ZdrfESifharsmygvsuf&Sd\/

onf

wcPuREkfyf\vufudk

wpkHwa,mufu qJGvkdufonfESifh yufvufarsm&mrS wefUueJ jzpfoGm;NyD;


ajrBuD;udkajcaxmufvkduf&m
xdwfvefU&kHru

ajrBuD;&SmrawGUonfESifh

a&rsufESmjyif

a&rsm;0ifukefavawmhonf/
aemufwcP

atmufodkUjrKyfoGm;NyD;
vefUvdkufykHum;

uREkfyftm;

qGJxm;aom

tBuD;tus,f
ESmacgif;xJodkU
ajymzG,f&mr&Sdacs/

vufudkudkifzrf;um

if;udk

tm;jyKvkdufonfwGif a&ay:okdUOD;acgif;ay:vm jzpf&ykH tajctaeudk


uREkfyfjrif&ygawmhonf/

wGifwpfBudrfxyf

vefU&jyefygawmhonf/

jzpfaeykHrSmum; uREkfyfonf azmifBuD;\tpGef;a&eufxJodkU a&mufvsuf&Sd

341

armifyku

azmifpGef;udkvufwbufESifh

uREkfyf\vufwbufudk

qGJzrf;xm;jcif;

uREkfyfa&rul;wwfjcif;udk

odonfESifh

udkifumtjcm;vufwbufjzifh
jzpfavonf/
ajy;vmNyD;

armifykujrif&
azmifudkudkifum

uREkfyftm;qJG,lvdkufjcif;jzpfavonf/ tu,f armifykonf uREkfyf\


tajctaeudk tcsdefrDrjrifvdkufyJ wpuefUrQ aemufusoGm;onfqdkygrlum;
uREkfyfrSm

rSwfwrf;jzifh

pmzwfy&dowftm;

nSOf;yef;cGifhr&awmhyJ

tapmBuD;u b0 &kyfodrf;NyD; jzpf&ayawmhrnf/


tacsmifa&ul;wwfjcif;
1914 ckESpf wGHaw;NrdKUokdU uREkfyfa&mufoGm;pOf ]0gqdk0gacgif
a&azmifazmif}qdkaom &moDjzpf wHGaw;wl;ajrmif;rSm urf;jynfhurf;vQH
qdkavmufatmif a&rsm;vsuf&Sd\/ tdrfrsm;onfacsmif;udkausmay;vsuf&SdMu
&m tjcm;&moDrsm;wGif wGHaw;acsmif;rSm a&csKd;avmufatmif roefUjyefU
aomfvnf; if;&moDrl {&m0wDjrpfaMumif; a&ozG,f MunfvifoefU&Sif;
vsuf&Sd\/ okdUjzpfacsmif;udkausmcdkif;um aqmufvkyfxm;onfh tdrfrsm;rS
vlrsm;onf

tdrfaemufaz;ydkif;udk

a&qdyfjyKacsmif;xJodkU

ckefqif;um

a&csKd;Muavonf/ wnae a,mufzESpfa,mufu uREkfyftm;a&csKd;&atmif


[kajym tdrfaemufaz;rS ckefqif;Muav&m uREkfyfvnf; if;wkdUaemufrS
ckefqif;vdkufav\/
wNydKifeufraxmufrdyJ

ae&m

]a&wdrf}[lr&Sd/

a&ul;Mu&avonf/

ckefcsvkdufonfESifh

a,mufzESpfa,mufonf

a&SUrSul;oGm;Muacsmif;v,f okdU a&mufoGm;Muav&m uREkfyfvnf;aemufrS


vkduful;oGm;av\/ acsmif;v,fodkUa&mufoGm;Muaomtcg uREkfyf\pdwfxJ
wpkHwckudk owd& xdwfueJjzpfoGm;\/ owd&aom tjcif;t&mrSm

342

]]b,fwkef;ua&ul;wwfygvdrfh}} [lonfyifjzpf\/ uREkfyfrSm armifykESifh


Budrfzefrsm;pGm a&ul;oifcJUbl;aomf vnf; a&ul;um;rwwf ]azmh}Edkif&kHom
wwfcJUbl;jcif;udkowd&\/ jzpf&ykHum; rdrdudk,fudk a&ul;wwfNyD;txifESifh
ckefcsNyD; ul;,ufcJU&m wu,ful;wwfaomtjzpfodkU ]tacsmif} a&mufoGm;
jcif;yif jzpf[ef&Sdonf/ tjcif;t&monf xl;qef;aomfvnf;rjzpfEdkifaom
t&mr[kwf/

acG;uav;rsm;onf

a&xJodkUcsvdkufvQif

ul;oGm;EdkfifMu

onfomjzpfavonf/ vltzdkU&m ]iga&rul;wwf}[laom txifuyfvsuf


&SdaomaMumifh wrifwum avhusifh,l&jcif;jzpfwef&monf/ rnfodkUyif
jzpfap

uREkfyftzdkU&mum;

]a&ul;wwfNyD;}[laom

txifrSm;rIaMumifh

wu,ful;wwfjcif;jzpfonfudk oufaocH&Jygonf/ odkU&mwGifrul;wwfyJ


vsufESifh

ul;wwfonf[k

wrifwumxifzdkUrSm

tvGefcJ,Of;aom

udpwcktaejzifh tBuHay;vdkjcif;um; r[kwf&yg/


udk0ifharmf\ i,frlay:jcif;
uREkfyfwdkUvlpkonf azmifpGef; a&csKd;vsuf&SdMupOf azmif\atmuf
ydkif;wGif

rdef;rBuD;ESpfa,muf

okH;a,mufvnf;

a&csKd;vsuf&SdaMumif;

a&;om;azmfjycJU&m udk0ifharmfonf a&csKd;,if;wef;vef;rS rdef;rBuD;rsm;


&Sd&modkU avQufoGm; azmifpGef;udkvufwbufjzifh udkifwG,fum a&csKd;ae
aom rdef;rBuD;teD;odkU csOf;uyfvsuf]]bmvkyfwmvJAs a':jrifh}}
]]a&csKd;wmaygh 0efaxmufrif;}}
]]a&csKd;wm'Dvdk csKd;&ovm;As? jrpfjyifxGufNyD; ul;rSayghAs}}

343

]]ajymajymqdkqdkESifh

azmifwG,fxm;aom

rdef;rBuD;\vufudk

jzKwfawmhrnf[efjyifav&m]]rvkyfygeJU

0efaxmufrif;&JU

ta':a&rul;wwfygbl;?

ao&yg

vdrhfr,f}}
]]ul;om ul;ygAs? uRefawmf&Sdygao;w,f}}
wG,fxm;aomvufudk jzKwfrnfvkyfjyef\/
]]tr,fav;vmMuygtkH;? ao&ygawmhr,f}}
]]raMumufygeJUAs? uRefawmfa&ul;wwfygw,f}}
]]0efaxmufrif; ul;wwfayr,fh ta':u rul;wwfbl;}}
tawmtwGif;

udk0ifharmfrSm

rdef;rBuD;aMumufavav

olu&,f

w[m;[m;

&,farmvsuf&Sd&m

aumif;avavjzpfaeawmhonf/

rdef;rBuD;\vufudk wu,fjzKwfjcif;um; r[kwf? jzKwfrnfh[ef jyKjcif;om


jzpfaomfvnf;

wbufom;url

wu,fjyKrnfxif

aMumuf&Smjcif;

jzpfonf/ a&csKd;NyD; wufvmMuaomtcg uREkfyfu ]][dkrdef;rBuD;u


b,folvJAs}}[k

ar;&m

aumif;wJUrdef;rBuD;

udk0ifharmfu

r[kwfbl;As?

]]awmtkyfuawmfBuD;
vifudk'kuay;wJU

ayghAsm?

ta':BuD;yJ?

olUa,mufsm;r,m;i,f,lwmudk opfawm0efwufwdkifowJUAsm? tvkyfjyKyfvJ


at;wmyJwJU? aumif;Edkif&JUvm;Asm? olUa,mufsm;u usKyfwdkUeJU ausmif;ae
bufyJ? [dk[0gavAsm}}
uREkfyfrSm udk[0gudk rrSwfrdaomfvnf; rdef;rBuD;tm; acsmufvSefU
jcif;

udk0ifharmfwGif

&nf&G,fcsuf&Sdjcif;udk

&dyfrd

]i,fusifh}uav;

ay:vmjcif; jzpfonf[k owd&onfESifh NyKH;rdygao;onf/ okdU&mwGif


tjzpftysufrsKd; udk aemufwBudrfxyf rawGU&awmhyg/

344

tqif;ESifhtcsif;
if;a'o\

xkH;pHwckrSm

w&yfwaus;rS

vlysKdwa,mufonf

tysKdwa,mufudk ]vnf}vdkonfqdkvQif &Gmom;vlysKdwa,mufudk csOf;uyf


&Gmom;u

tysKd\tdrfodkU

]wif}ay;vQif

tysKduvufcHpum;ajym&aom

0w&m;&Sd\/ tu,fvufcHpum;ajymjcif;rjyKygrl ]wif}ay;aom &Gmom;u


tysKday: ]*sKdus}rnfjzpfavonf/ *sKdusvQif rnfodkUjyKvkyfvdrfhrnf[k
rajymEdkifaomfvnf;

a,bk,stm;jzifh

vufcHMuonfom

rsm;avonf/

taxmuftul,lzdkU

rvdkyJ

a&qdyf

if;xkH;pHudk

razmufzsufyJ

uREkfyfwdkUrSmrl

if;xkH;pH\

jrifvdkuf&aom

tysKdacsmrsm;\

aetdrfrsm;odkU udk0ifharmfESifhtwl wtdrfwufqif;a&mufMu udk0ifharmfu


rdwfzGJUay;avonf/

nDawmfarmifrSm

uREkfyfwdkUESifh

rvdkufawmhyJolESifh

&G,fwlcsif;jzpfonfh pma&;armifjrESifh wpfpcef; oGm;Muavonf/ enf;


tm;jzifh

okH;av;nrQvnfywfMu&mwGif

if;t&yfol

t&yfom;rsm;ESifh

ywfouf uREkfyftuJcwf&aom tcsuftvufrsm;udk azmfjy&ayOD;rnf/


uREkfyfrSma&Tbdke,ftquftEG,fjzpf tjcm;e,frS vlrsm;udk jrif&onfhtcg
a&Tbdke,fol e,fom;rsm;ESifh EIdif,SOfMunfhwwfaom tavh&Sd\/ &Gmom;
rsm;onf a&Tbdke,fom;rsm;xuf oyfoyf&yf&yf aexdkifwwfjcif;udk azmfjycJU
NyD;jzpf&m &kyf&nfrSmvnf; usm;a&m ryg uREkfyfwdkU\e,fxuf rGef&nf
oefU&Sif;Muygayonf/ a&Tbdke,fbuf ]tom;jzL}? ]tom;0g}? tvGef&Sm;
]tom;euf}?

]tom;ndK}wdkUom

aygrsm;Muay&m

]tom;vwf}avmuf

qdkygua'0DajrmufMu&avonf/ (uREkfyf\pHa'0DrSmvnf; rEav;oljzpf


ndKacsmwa,muf

tjzpfESifhom

todtrSwfjyKjcif;cH&ol

jzpfavonf/)

0wfpm;jyifqif&mvnf; jrawmifrSvlrsm;onf (txl;ojzifh rdef;uav;rsm;

345

onf) a&Tbdke,fu vlrsm;xuf ]ref;qef}onf[k qdkxdkufygayonf/


a&Tbdke,fom;rsm;\tm;udk;rSm &kyfqif;oPmefr[kwf? t&nftcsif; yifjzpf
onf/ wenf;qdkaomf jrpf&dk;wavQmufonf ]tqif;}tm;udk;jzpf a&Tbdke,f
onf ]tcsif;} tm;udk;jzpf\/ uREkfyf\ udk,fawGUudkwifjy&aomf jrawmif&Gm
(e,fwavQmufvkH;

tygt0if)rS

vlysKdayguft&G,fumvom;

vlvnf

wa,mufonf a&Tbdke,frS EGm;ausmif;om;t&G,f oli,fuav; wa,muf


ESifhpum;NydKif ajymygu uREkfyfurl EGm;ausmif;om;bufrS avmif;vdrfh
rnfjzpfonf/ pum;t&m vnf;aumif;? yg;a&eyfa&&Sdjcif; vnf;aumif;
tvnfywfqkH;aom jrawmifom; wa,mufonf xlvS tvSygonf
qdkaom

a&Tbdkom;

wa,muf\aemufbuf

ae&pfvdrfhrnfxifonf/

jrpf&dk;e,fbuf tvGefvnfywfaom rdef;rwa,mufwavudk awGU&bl;


yg\/ (uREkfyf\ wwd,tdrfaxmifudk rqdkvdkyg/ if;rSm &dk;&dk;xJu
jzpfygonf/) odkU&mwGif a,musfm;rsm; teufrS rQavmuf pGrf;oludk
wa,mufrQ

rawGU&bl;yg/

arG;xl;a&jcm;

rdef;rwa,muf[l

qdkoifhygonf/
zl;pma&;ewf
oli,fcsif;udk0ifharmfum; tvGef pum;aMum&Snfaom vlwa,muf
jzpf\/ uREkfyf\qErSm a&qdyfjrifvdkuf&onfh tysKdacsmrsm;teufrS wn
twGif; okH;av;a,mufrQ jrifawGU& rdwfquf&efjzpfav&m udk0ifharmfurl
wtdfrfodkU wufrdvQif awmfawmfESifh jyefrqif;wwfyJ w0g;0g; w[m;[m;
ESifh pum;aumif;csifwwfol jzpfavonf/ tcsKdUaom tysKdacsmrsm;ESifh
if;wkdU\

rdbrsm;onf

&efukefNrdKUBuD;rS

346

ylylaEG;aEG;BuD;a&mufvmonfh

acwfynmwwf r*Zif; t,f'Dwm pma&;q&mwa,muftaejzifh uREkfyf


tay: txdkuftavsmuf pdwf0ifpm;jcif; &SdMuykH&aomfvnf; udk0ifharmfESifh
rlum;

EIdif;,SOf&ef

rjzpfEdkifay/

wtdrfwavwGif

rdbvkyfolwkdU\

pdwf0ifpm;rIudk cH,l&&Sdaomfvnf; tysKdacsmrsm;udk,fwdkifrlum; 0efaxmuf


vlacsmbufodkU rJwif;vsuf&Sdjcif;udk uREkfyf&dyfrdonf/ uREkfyfvdkcsifonfum;
rdbrsm;r[kwf? tysKdacsmrsm;jzpfav&m xdktcsif;t&mudk (15rdepfcefUtwGif;)
uREkfyftuJcwfrdonfrSp zifylatmif rxdkifcsifawmhyJ 0wfaus0wfukef
em&Dw0ufcefU xdkifNyD;Muuwnf;u uREkfyfrSm zifw<u<ujzpfaecJUavNyD/
uREkfyfu rsuf&dyfjyjzpfap? pum;t&dyft>rufjzifhjzpfap tcsufay;aomf
vnf; udk0ifharmfonf rodcsifjyK [m;NrJwkdif; [m;vsuf&Sd avonf/
aemufqkH;

uREkfyfrSm

okdUjzifh

wtdrfvQif

wwfEdkifygbl;qdkum
tenf;qkH;

vufavQmhvdkuf&av

ESpfem&DcefU

&m

MumaomtcgrS

qif;vmMu&avonf/ uREkfyfum; wnvQif av;ig;ajcmuftdrfwufcsif


ay&m

udk0ifharmfvkyfykHESifhrl

ESpftdrfavmufom

wufcJUEdkifMuonf/

taMumif;udk udk0ifharmftm; ajymjy&m olu ]]bmhaMumifh ta&;BuD;


ae&wmvJAs? cifAsm; eufjzefcgjyefawmhrSmrdkUvm;}}[k jyefar; ]zifNrJNrD;wdkif;
NrJyghavawmhonf/

olvkyfykHESifhqdkvQif

tysKdacsmuvnf;

aygonfESifh

&GmOD;wGif&SdMuaom tysKdacsmrsm;tdrfodkU vaygufvdkUrS a&mufygrnfavm[k


atmufarhrdonf/ okdU&mwGif uREkfyf\qEudk jznfhpGrf;ay;ouJUokdU&Sdaom
tjcif;t&mwck

jzpfay:vm&avNyD/

zl;pma&;ewf\

zefwD;csuf[k

qdk&efrSmvnf; uRekfyf\ezl;wGif ol\]pm}awG tawmfxyfaeayawmhrnf/


okdUaomf txJwGif pHa'0D\trnfwck yg[efr&Sdjcif;twGuf tHUMord
onf/ a&;NyD;zsufypfjcif;ayavmvnf; rajymwwfacs/

347

rawGUbl;onfh tpfrBuD;
aemufwaeU

udk0ifharmfonf

xD;csKdifhaiGwdkufodkUoGm;&ef

udp&SdonfESifh uREkfyftm; twlvdkufcJUzdkUac:\/ ol\tBuHrSm uREkfyftm;


xD;csKdifhNrdKUodkU a&mufapvdkonfhjyif NrdKUtkyfuawmfrSmvnf; uRekfyf\tpfr
awmfpyfaMumif;olod rdwfqufay;&efjzpfavonf/ armifESifhtpfrjzpfvsuf
]rdwfquf}[laompum;udk okH;&jcif;rSm atmufygtaMumif;aMumifhjzpf\/
rEav;atbDtrfausmif;

ynmoifMupOf

ysOf;rem;NrdKUrS

udkyktrnf&Sd

ausmif;om;wa,mufonf uREkfyfwdkUESifhtwl wwef;wnf;&Sd 9wef;udk


wNydKifwnf;atmifoGm;\/ udkykonf oDaygbk&ifvufxufu opfBudwf0ef
\om;jzpfav&m uREkfyf\rdcifESifh opfBudwf0efrSm aqGrsKd;awmfonf[k
aemifwGifrSod& udkykESifhuREkfyfrSm ausmif;xGufcgeD;wGifrS nDtpfudkawmf
aMumif; od&onf/ udk0ifharmfESifh udkykwkdUonf &efukefaumvdyfausmif;wGif
qufvufynmoifMum;MupOf uREkfyftaMumif;udk cPcP ajymMuonf
qdk\/ uREkfyfjrawmifodkU a&mufaomtcsdef udkykrSm uGefvGef&SmNyDjzpf&m
udkyk\tpfrNrdKUtkyfuawmf rrav;ESifh uREkfyftm;rdwfqufay;&ef udk0ifharmf
u uRekfyfudkac:oGm;jcif; jzpfavonf/ uREkfyfwdkUonf xD;csKdifhbufokdUul;
NrdKUtkyfuawmf rrav;\tdrfodkU a&mufMu&mwGif udk0ifharmfu ]]tpfrBuD;
olUudkodovm;}}[k uRekfyftm;nTefjyum ar;vkdufojzifh rawGUbl;aom
armifESrESpfa,muf rsufESmcsif;qdkif MunfhvdkufMu\/ rdef;rBuD;um;
tvGefaphpyf qlwwfylwwfonf? a&S;t&m&SdBuD;wOD;\orD;? acwft&m&Sd
wOD;\ ZeD;yDyD pdwfBuD;0ifvdrfhrnf[k uREkfyftuJcwfrdonf/ EIwfcrf;yg;
vQmyg;&Sdaom rdef;rrsKd;udk uREkfyfvefUwwf rrav;udk jrifvQifjrifcsif;

348

uREkfyfvefUrdonf/

rnfodkUyifjzpfap

tpfrwa,muftaejzifh

cPcP

uREkfyfonfrif;uawmfrrav;tm;
awGUcsifvdrfhrnfr[kwf[k

pdwfxJ

qkH;jzwfvkdufonf/ rrav;u uREkfyftaMumif;udk olUarmifudkyku cPcP


ajymbl;ygonf[kqdkum

csKdomaom

rsufESmxm;ESifhEIwfqufaomfvnf;

rdef;rBuD;ESifh ywfouf wGefUaompdwf? &GHUaompdwfrlum; raysmufEdkifacs/


xdktcsdefwGif NrdKUtkyfBuD;onf &kH;wufvsuf&Sd&m rrav;onf uREkfyfwdkUtm;
aumfzDwdkuf,if; udk0ifharmf\aeykHxdkifykHESifh ywfouf vufcsmay;avawmU
onf/ udk0ifharmfonf

vufatmuftrIxrf;rsm;ESifhvnf;aumif;? &Gmol

&Gmom;rsm;ESifhvnf;aumif;? ta&mw0ifaewwfonf[k rdrdMum;&aMumif;?


ta&m0ifvQif

t&dkaowefonfqdkaom

txufwef;t&m&Sdwa,mufyDyD

jrefrmpum;&Sd

ajE&&?

onfjzpf

wnfwnfwefUwefU?

cefUcefUnm;nm; aewwf&rnfjzpfaMumif;? wtdrfwufqif;vnfywfjcif;rSm


omreft&yfom;rsm;\

tvkyfjzpf

0efaxmufwef;

t&m&Sdwa,muf

tzdkU&m ajErJUvSaMumif; ponfrsm;jzifh &Snfvsm;pGm vufcsmay;av\/


rxDw&Dvkyfwwfaomt&mwGif ausmif;om;uwnf;u emrnf&vmcJUaom
udk0ifharmfonf rrav\ Mo0g'vufcsmrsm;udk em;wbufrS oGif;
em;wbufrS

xkwfypfvkdufonfhES,f

NyKH;NzJNzJBuD;vkyfum

pm;p&mrsm;udk

wGifwGifBuD;pm;NyD; olESifh uREkfyfESpfa,mufwnf;&SdonfhES,f pm;zG,frsm;udk


uREkfyfbufodkUwGef;ydkUum ]]pm;ygAs? vkyfygAs? aomufygAs}}[k wkdufwGef;
av\/ udk0ifharmfonf rrav;\pum;rsm;udkwBudrfrQvnf; ruefUuGuf?
wcGef;rQvnf; rSwfom;em,lcJUonfh vuPmr&Sdacs/

349

oHa0*&zG,fw&yf
uREkfyf\tpfr rrav;rSm uREkfyf\rSwfwrf;wGif Mum&SnfpGm yg0ifrnf
r[kwfaomaMumifh

olUtjzpftysufESifhywfouf

oHa0*&cJUrdbl;aom

tjcif;t&mwckudk wifjyjcif;tm;jzifh olUtaMumif;vufpodrf;vdkufygawmh


rnf/ rrav;\cifyGef; NrdKUtkyfBuD;OD;jronf rrav;xuf toufBuD;ay&m
rrav;\pdwful;rSm NrdKUtkyfBuD;uG,fvGefonfhaemufwGif rkqdk;rtjzpfESifh
tcsdefumvMum&SnfpGm ]xdkifpm;}&pf&OD;rnfjzpfaomaMumifh aiGpkzdkU ta&;BuD;
onfqdk\/

twdkif;vnf;

acRacRwmwmokH;

uspfuspfygatmif

xkyfxm;NyD;vQif txl;ojzifh vuf0wfvufpm;rsm; pkaqmif;\/ (tdrfaxmif


uspOfu rrav;onf tysKdBuD;jzpf OD;jrrlum; rkqdk;zdkjzpfav&m om;BuD;
orD;BuD;rsm;vnf;

&Sd[efwlonf/)

tBuD;awGtzdkUawmh

vuf0wfvufpm;jynfhpkHcJUvSNyD/

pkaqmif;&onfqdkum

tjcm;aom

rrav;\pum;wvkH;rSm

olUorD;

rdrdrSmawmh

NrdKUtkyfuawmfrsm;xuf

,ckrS

acRwma&;

avhusifhonfonf[k vlwdkif;u ajymMu\/ ukefoifhonfxuf wjym;


wcsyfrQ ydkrukefap&[lvnf; ajymMu\/ jrawmifodkUuREkfyfa&muf
rMumrDtwGif; NrdKUtkyfBuD;rSm tjcm;we,fodkU ajymif;a&TU&av&m xdke,fodkU
a&mufvydkif;twGif;yif NrdKUtkyfuawmfrrav;rSm acgufueJ ysufpD;&
&Smavonf/ rkqdk;rtjzpfESifhxdkifpm;zdkUqdkaom

txkyfuav;ESifh

vuf0wfvufpm;rsm;onf

wwd,tdrfaxmiftwGuf

NrdKUtkyfOD;zdk;jr\

pdefa&T

jzpfavoavm? okdUwnf;r[kwf? yxrtdrfaxmifrS orD;BuD;rsm;twGuf


jzpfavoavmrajymwwf?

uREkfyfrsufajcjywfoGm;cJUonf/

odkUaomf

rrav;twGufrSm (oljyKaomurrSwyg;)bmrQ ygroGm;jcif;um; aocsm


onf/

350

vl&nfrvnfaom jrawmifom;rsm;
udk0ifharmf\ &kH;udpvnf; NyD;pD;onfESifh uREkfyfESifh udk0ifharmfwkdUonf
NrdKUtkyftdrfrSqif;cJUMu jrpfqdyfokdUavQmufvmMu&m urf;okdUcsOf;uyfrdaom
tcg iSufwpfpif;onf urf;rScGm jrawmifbufodkUavSmfcwfoGm;onfudk
jrifonfESifh udk0ifharmfu vSrf;ac:\/ iSuform;onf rMum;csifjyK
avSmfcwfNrJavSmfcwfoGm;\/ xdktcdkufwGifjrpfqdyf tjcm;iSufrsm;r&SdonfESifh
udk0ifharmfu

us,fus,fBuD;[pfac:&m

iSuform;vnf;ZGwfcwfajy;\/

wGif ]vlaumif;pdwfwdk}jzpfaom udk0ifharmfonf a'gojzpfvm cwfajy;


aom iSuform;rSm rnfolrnf0gjzpfonf[k jrpfqdyfwGif xdkifvsuf&Sdaom
oli,fwa,muftm;ar;\/ vli,fuvnf; bmrQrajymyJ ikwfwkwfBuD;
xdkifaeav&m e*dkuwnf;ua'gyGvsuf&Sdaom udk0ifharmfonf rdrduar;
onfrajymyJ ayvsuf&Sdaom vli,ftm;pdwfqkd;onfESifh ajcaxmufjzifh
wcsufuefvdkufavonf/

(jrawmifom;rsm;\

ra&vnfykHrSm

oabm

aumif;vSonf[k emrnf&vsuf&Sdaom 0efaxmufwa,muftm;yif ac:r&


ar;r&

vkyfcsifvkyfao;onf/

vli,fa&miSuform;yg

jrawmifbufrS

jzpfonf[k aemifwGifod&onf/ a&Tbdke,fom;rsm;rlum; udk0ifharmfuJUodkU


oabmaumif;aom

0efaxmufwa,muftm;

uJUokdU

jyKrlvdrfhrnf

r[kwf[l uREkfyfEIdif;,SOfcsufxkwfrdonf/) rsm;rMumrD xD;csKdifhbufrS


iSufwpfpif;ay:vm if;jzifh jrawmifbufodkU ul;cJUMu&\/ oli,fcsif;
udk0ifharmfrSm qif;&Jom;udk Muifemwwfoljzpf iSufcray;yJ aernfhvl
wa,mufr[kwfjcif;udkvnf; uREkfyfodojzifh xdkolESpfa,mufwdkU\ tjyKtrl
udk tHUMordonf/

351

acgif;rmwJUvluav;awG
xdknOfh &GmxJrS tbdk;BuD;wa,mufa&mufvm ajcuefcH&aom
vli,frSm tvl;tvJjzpfaeaMumif;? 0efaxmufrif;vdkufMunfhzdkUtaMumif;
awmif;yefajymqdkav\/ udk0ifharmfonf csufcsif;xvdkuf&m uREkfyftm;
vnf; tazmfvkdufcJUzdkU ac:oGm;avonf/ &kH;ay:rSqif; awmtkyfBuD;\
tdfrfa&SUodkUa&mufMu&mwGif taMumif;jcif;&mudk Mum;odESifhNyD; jzpfaom
awmtkyfBuD;onf tdfrfay:rS ajy;qif;vm jrawmif&Gmom;rsm; raumif;
aMumif;? bmrQr,kH&aMumif;? vl&rf;um;uav;rsm;vnf; &SdaMumif;? 0ef
axmufrif;udk,fwdkif rvdkufoifhaMumif;ajymum wm;qD;av\/ (awmtkyf
BuD;um; e,fwGif ESpfaygif;rsm;pGm aebl;oljzpf e,ftaMumif;udk
udk0ifharmfxuf

ydkodonf/)

wGif

udk0ifharmfu

]]b,fhES,fvJAsKdU

udkazodef;}}[k ar;&m uREkfyfu ]]cifAsm;oGm;vQifawmh usKyfvdkufrSmyJ}}[k


jyefajymonfESifh ]]udkif;vmAsm? oGm;r,f}}[kqdkum xGufvmMuavonf/
toufig;q,fausmfNyDjzpfaom
vluav;ESpfa,mufyJ}}

[laom

awmtkyfBuD;url

]]awmfawmfacgif;rmwJU

rsufESmxm;rsKd;ESifh

Munfhae&pfav\/

ajcuefcH&aom vli,f\tdrfokdU a&mufMuaomtcg (0efaxmufESifhywfouf


aomtrIjzpfonfESifh) vli,faqGrsKd;rsm;omru w&GmvkH;vdkyif pk&kH;a&muf&Sd
aeMuavNyD/

uREkfyfwdkUonftdrfay:okdUwuf

vlemteD;

xdkifMu&m

vlemrSm cg;udkuefrdaom'PfaMumifh &Gmol&Gmom;rsm; 0dkif;0ef;ESdyfES,fay;


aeMu\/ uREkfyfonf vlem\rsufESmudk wcsufvSrf;Munfh vkduf&mwGif
a0'emjyif;xefykHr&aMumif; tuJcwfrdonfESifh y&dowfudk vSrf;Munfhvdkuf
jyef\/

if;wkdUteufwGif a&cyfqdyf jrifvdkuf&

uREkfyfrSwfrdaom

rdef;racsmuav;udk awGU&\/ olUteD;wGifvnf; &kyfcsif;cyfqifqifwlaom

352

rdef;racsmuav; ESpfa,mufudkvnf; jrif&av&m nDtpfrrsm; jzpfwef&m


onf[k tuJcwfrd xdktwdkif;rSefuefjcif;udkvnf; aemifwGifod&onf/
nDtpfrokH;azmfwdkU\rsufESmrsm;rSm

&Srf;qefonfxifrd&m

onfvnf;

rSefuefaMumif;awGU&onf/ &Gmol&Gmom;rsm;onf udk0ifharmf\ ajcuefrIESifh


ywfouf wpdwfudk wtdwfjzpfatmif csJUxGifajymqdkvsuf&SdMu &m uREkfyfrSm
vlUpdwfudktuJcwfoavmuf ajyvnfatmifrajymwwfonfESifh pum;jzifh
rulnDyJ &Gmom;vli,frsm;\tuJudkom apmifhMunfhae&ygawmh onf/
&Gmolrsm;teufwGif tawmfpum;wwfaom rdef;rBuD;wa,muf\ pum;cs
csuft& udk0ifharmfu vlemtwGuf t&m&mwm0ef,lygonf[k uwdjyKNyD;
aemuf tdrfay:rS qif;vmcJUMuav\/
tysKdacsmrsm;ESifh tuRrf;0ifykH
aemufwaeUeHeufwGif xD;csKdifhbufodkU uREkfyfESifhpma&;uav;wdkU oGm;
q&m0efac:NyD;vlem\tdrfodkU ydkUay;&\/ udk0ifharmfrlum; awmtkyfBuD;
owday;csufaMumifh udk,fwdkifrvdkufawmhacs/ xdkaeUyif udk0ifharmf\rdb
rsm;xHrS aMu;eef;& rEav;odkU udk0ifharmfvdkufoGm;&av&m q&m0efESifh
vlem\wm0efudk uREkfyftm;vTJxm;cJU aeUwdkif;oGm;MunfhzdkUvnf; uwdjyK
vdkuf&avonf/ vlem\tdrfESifh rsufESmcsif;qdkif&Sdaom tdrfwGif uREkfyf
rsufrSef;wef;rdonfh rdef;racsmuav; nDtpfrokH;a,mufwdkU aexdkifMu
av&m uREkfyfrSm udk0ifharmfvTJxm;cJUonfh vlemMunfhwm0efudk xrf;&Guf&
onfESifhyif rdef;uav;rsm;ESifh tawmfoduRrf;vsuf&SdavNyD/ wcgw&H vlem
xHrStjyefwGifif;wkdU\tdrfbufodkU

ul;0ifum

tcsdeftwefMumatmif

pum;pjrnfajymavh&Sd\/ yxr tvwfrdef;uav;onf tacsmqkH;jzpfonf

353

[k xifcJU&mrS tawmftwef tuRrf;w0if&SdvmaomtcgwGif tBuD;qkH;ESifh


ydk rsufrSef;wef;rdvmonf/ odkU&mwGif pHa'0DESifh rsufrSef;wef;rdjcif;rsKd;um;
r[kwfao;ay/ trSefrSm udk0ifharmfr&Sdonfh &ufowywftwGif; aeUpOfvdk
awGU&aomfvnf; rdwfjzpfaqGjzpfom oabmxm; ]vlysKdvSnfh}vdkonfh
tBuHtpnfyif

ray:aygufao;yg/

&ufrsm;twGif;

tjcm;aom

tysKdacsmrsm;ESifhvnf; oduRrf;atmif vrf;azmufvsuf&Sdygonf/ uREkfyfonf


[kwfrSefonfhtwdkif;
wa,muf

ajym&rnfqdkvQif

jzpfygvsuf

vdifESifhywfouf

woufwmwGif

acgif;yg;ol

xdktcsdeftydkif;tjcm;uJUodkU

rdef;rpdwful;aom tcsdefonf r&SdcJUbl;yg/ rvkyfuvnf;r&Sd? vGwfvyfaom


rdef;racsmrsm;uvnf; aygonfESifh rnfolUudk ]vSnfh}&vQif awmfvdrfhrnf?
[efvdrfhrnf?

ae&musvdrfhrnfqdkonfudk tcsdefukefcH

pOf;pm;pdwful;

rdygonf/ [kwfcsif[kwf? r[kwfcsifae? aemifcgvm aemifcgaps;qdkum


taysmfvdkufwwfaom 0goemvnf;r&SdaomaMumifh rnfolUtm;rQ xda&muf
pGmtBuHrjyKao;yJ tuJcwfqJ &Sdygonf/ odkUaomf igonf &Gmol
wa,mufa,mufESifh tdrfaxmifusvdrfhrnf[laomtxifrSmrl a&mufuwnf;
u uyfvsuf &Sdyg\/ rdef;rwa,mufomjzpfcJUvQif ]tnSmvG,f}onf[k
qdk&vdrhfrnf xifygonf/
opfoif;xGufjcif;
rEav;rS udk0ifharmfjyefa&mufaomtcg ajcuefcH&aom vli,frSm
aumif;pGmaysmufuif;NyDjzpf
vlemtwGufvnf;aumif;

udk0ifharmfrSm

q&m0eftwGufvnf;aumif;?

oifhwifhavsmufywfatmif

ay;&onfwGif

udk0ifharmfu ]]awmfawmfaps;BuD;wJU ajcwcsufyJAs? (An Expensive Kick)}}[k

354

&,fumarmum ajymavonf/ aemufwaeUwGif opfawm0efxHrS udk0ifharmf


xHokdU trdefUpma&mufvm\/ if;rSm udk0ifharmftm; awmacgif;ESpfa,muf
ESifhtwl

opfawmodkUcsufcsif;

opfoif;aomtvkyfrSm
tzdkU&m

]opfoif;}

opfawmt&m&Sdrsm;ESifh

tyifyef;qkH;aom

tvkyfwckjzpf

xGuf&ef

jzpfavonf/

vufatmuftrIxrf;rsm;
tawmfidkifoGm;Muav&m

rjrifbl;aom tjcif;t&mjrifvdkvSaom uREkfyfrlum; 0rf;ajrmuf0rf;om


jzpfoGm;avonf/ uREkfyf\&TifjyaomrsufESm udkjrif&aomtcg udk0ifharmfu
]]cifAsm;u 0rf;omaeAsm;? awmfawmfMum awmhrnnf;eJUaemf}}[k ajym&m
uREkfyfuvnf;

]]cifAsm;wkdUvkyforQ

vkyfyghr,fAsm?

rnnf;ygbl;}}[k

jyefajymrdygonf/ aemufwaeUnaewGif 0efpnfpvnfrsm;udk qifESpfaumif


jzihfwif uREkfyfwkdUvlpkonf opfoif;pcef;odkUxGufcJUMuav\/ opfawm
t&m&Sdrsm;rSm qifrsm; &onfqdkaomfvnf; vlpD;&efr[kwf? ypnf;wif&ef
jzpfav&m vlUtzdkUrSm ajcESpfacsmif;udkom tm;udk;&avonf/ uREkfyfwdkUonf
yxropfoif;pcef; jzpfaom erf;aygif;&GmokdU oGm;&efjzpfaomfvnf; 16
rdkifc&D;udkwnaejzifh aygufatmif roGm;EdkifaomaMumifh 9 rdkifa0;onfh
aygufeuf&Gmuav; wntdyfMu&\/ aygufeuf&Gm&Sd opfawmbef*vdkrSm
ESpfrsufESmwGif tum&Sd ESpfrsufESmwGif vSyfxm;aom (Z&yfuav;t&G,f)
taqmufttkH wckjzpf&m if;pcef;wGif jrawmif awmtkyfBuD;ESifhqkHrdMu
npm twlwlpm;Muonf/ 9 rdkifc&d; avQmuf&jcif;twGuf udk0ifharmf
ESifhtrIxrf; rsm;tzdkU rnfokdUrQr&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkUnDtpfudkrSm tawmf
zm;

xrif;tvGefNrdefMuonf/

uREkfyfwdkUtdyf&modkU

0ifMuaomtcg

wefaqmifrkef; vqef; 8&uf vuav;onf qD;ESif;rsm;tMum;rS arS;rdSefpGm


omvsuf&Sdav \/

355

qifypfxGufjcif;
n 10 em&dtcsdefcefUwGif &Gmom;ESpfa,mufa&mufvm teD;&Sd
v,fawmwGif

qif&dkif;0ifpm;aeaMumif;

owif;ay;vm\/

wGif

udk0ifharmfonf aigufueJx &dkifz,faoewfudk qGJudkifav&m awmtkyfBuD;


u ]]0efaxmufrif; rawmfygbl; xifygw,f}}[k owday;aomf vnf;
udk0ifharmfu ]]bmjzpfovJ awmtkyfBuD;&JU? ypfcGifh&Sdw,f r[kwfvm;}}[k
ar;\/ awmtkyfBuD;u ]]ypfwmuawmhypfEdkifcGifh&Sdygw,f? odkUaomf pdk;&drfvdkU
ajymjcif;yg}}[k jyefajym\/ udk0ifharmfu ]]Oya'vGwfuif; vQifawmfNyDAsm?
qifudkawmh raMumufygbl;? wcgrS qifrypfbl;vdkU prf;Munfhcsifw,f}}[k
ajymajymqdkqdkESifh qif;rnfjyKNyD; ]]udkazodef;aumAsKdU vkduf0HU&JUvm;}} [k
ar;\/ trSefudkajym&vQif ausmif;aepOfu udk0ifharmf\ usDpm;jcif;rsm;udk
a&SmifcJU&jcif;rSm olwkdU\nDtpfudkav;a,muftzGJUudk vefUaomaMumifhjzpf&m
ae&mrl oluJUodkUyif owd&SdaMumif; jyvdkonfESifh ]]vdkufwmayghAsm}}
[kqdkum

qif;vdkufav\/

wGifawmtkyfBuD;u

]]q&muav;

bmvkyfvkdufrSmvJ? 'DvdkqdkusKyfaoewfudk,loGm;tkH;}} [kajym&m uREkfyfu


aoewfrypfwwfaMumif;

ajym

AvmvkdufoGm;av\/

uREkfyfonf

udk0ifharmftay: tnHUrcHcsif&kHcsnf;r[kwf? qifypfjcif;udkvnf; jrifbl;vdk


aomaMumifh jzpfav&m &Gmom;ESpfa,mufu a&SUqkH;rSvnf;aumif; udk0ifharmf
utv,frS uREkfyfuaemufqkH;rSvnf;aumif; pDwef;um avQmufoGm;Mu
wzmvkHcefU a&mufaomtcg v,fawmtpyfodkU a&mufvmMuonf/
&Gmom;ESpfa,mufonf a&SUqkH;rS acw&yf em;axmif&m ]jAKwf jAKwf
jAKwf}rnfaom toHrsm;udkMum;&\/ if;rSmpyg;yifrsm;udk EIwfpm;aom
toHyifjzpfonf/ xdkUaemuf &Gmom;wa,mufonf jrufwqkyfudk eIwf

356

ajrSmufMunfhvdkuf&m uREkfyfwdkUu avatmufrS &Sdaejcif;udk awGU&ojzifh


wjznf;jznf;qufvuf avQmufoGm;Mu\/ va&mifrSm wjcrf;rQom&Sdaom
vrS xGuf&jcif;jzpfonfhtxJwGif qD;ESif;rsm;vnf; tenf;i,f zkH;vsuf
&SdaomaMumifh uREkfyfwdkUonf v,fuefoif;udkyif a&;a&;omjrif ajcracsmf
ap&atmif owdESifhavQmufMu&\/ ]jAKwf jAKwf}jrnfoHrsm;onf us,f
us,fvm&mrS zswfueJ&yfoGm;&mwGif &Gmom;ESpfa,mufwkdUonf wefUueJ
&yf jym;ueJ 0yfvdkufMu\/ uREkfyfwdkUvnf; olwkdUenf;wl uefoif;ay:
wGif

av;bufaxmufum

ukef;vkdufMuonf/

&Gmom;wa,mufonf

jrufwqkyfudk ajrSmufprf;jy&m uREkfyfwkdUonf avatmufrSyif &Sdaejcif;


udkawGU&onf/ ]jAKwf jAKwf}oHvnf; rMum;&? uREkfyfwkdUvnf; uefoif;&dk;
ay:wGif jym;vsuf wrdepfcefU Mumonfh tawmtwGif; uREkfyf\&ifywf
vIyfcefaomtoHrSm

udk,fh[mudk,f

Mum;&kHru

udk0ifharmfMum;rnfpdk;

vufjzifh zdxm;&ygao;onf/ &Gmom;awG Mum;vQifMum;ap? qifESifh


udk0ifharmf rMum;vQifNyD;a&m[k atmufarhrdonf/ aeufwcP ]jAKwf
jAKwf}oHr[kwfyJ odrfhueJ odrfhueJ jzpfaom tjcif;t&mudk cHpm;&Muay&m
ae&mwumwGif twifh&Jaom udk0ifharmfonf ukef;ae&mrS OD;acgif;axmifum
arQmfMunfhvdkufojzifh uREkfyfvnf; olvkyfovdk vdkufvkyf\/ uREkfyftxif
ayw&mcefUavmufwGif arS;rSdefvSaomva&mif rnf;eufaom t&m0wK
BuD; wckudkjrif&\/ &Gmom;ESpfa,mufuvnf; ]]ypfyg? ypfyg}}[k wD;wkd;
ajymoH Mum;&\/ wGif udk0ifharmfonf uefoif;ay:wGif rkqdk;xdkif
xdkifvsuf &dkfifz,fudk yckH; axmufum armif;jzKwfcsvdkuf\/
aoewfoHudk rQavmuf eD;eD;uyfuyfrMum;&bl;aom uREkfyfrSm
toHaMumifh vefUrdaomfvnf; pdwfcsvufcs rvefUEdkifyJ a&SUrnf;rnf;BuD;udk
vSrf;Munfhvdkuf&ao;\/ uREkfyftxif qifaumifonf a&SUokdUOD;pdkuf

357

oGm;&m rS wzefjyeftxwGif &Gmom;ESpfa,mufvnf; okwfajcwifMu


udk0ifharmfESifh uREkfyfwkdUvnf; if;wkdUaemufrS vdkufajy;Mu\/ udk0ifharmfum;
aoewfBuD;wbufESifh uREkfyfudkrSDatmif rajy;Edkifacs/ vrf;c&D;wGif aoewf
ESifh ajy;vkdufvmaom awmtkyfBuD;udkawGU udk0ifharmfu jyefMunfhzdkUajym&m
awmtkyfBuD;u Oya't& v,fudkpm;aom qif&dkif;udk ajcmufvSefU&kHom
tcGifh&Sdonf[k ajym udk0ifharmftm; twif;jyefac:oGm;avonf/ eHeuf
vif; vmMunfhMuaomtcg qifaumifum; rawGU? aoG;uGufBuD;ESifh
OD;pdkufaom ae&mudkom awGU&avonf/ rkqdk;0g&ifhaomawmtkyfBuD;u
OD;acgif;udk xdrSefaomfvnf; OD;aESmufrazmufyJ ]&Syf}rSefNyD; rl;oGm;jcif;
jzpfwef&monf[k ajym\/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyftzdkUum; qifypfjcif;udk
jrif&bl; jrwfonf[k qdkEdkifygonf/
c&D;qufMujcif;
aemufwaeUeHeufwGif

uREkfyfwdkUvlpkonf

aumfzDaomufNyD;aemuf

c&D;xGuf&ef jyifqifMuav\/ awmtkyfBuD;wdkU vlpkrSm jrawmifbufodkU


vnf;aumif;? uREkfyfwdkUvlpkrSm erf;aygif;pcef;odkUvnf;aumif;qufvuf
c&D;xGufMu&efjzpf\/ ypnf;rsm;udk qifESpfaumifay:okdUwif udk0ifharmf\
wynfhrsm;? awmacgif;rsm;? pma&;armifjrESifh uREkfyf\nDawmfarmifwkdUu
wzGJU? udk0ifharmfESifhuREkfyfwkdUaemufrS aoewfxrf; vkduf&onfhwynfh
wa,mufuwzJGU vrf;avQmufvmMu\/ ypnf;rsm;wifonfh qifESpfaumif
udk yxr rSDatmif vkdufEdkifMuaomfvnf; wa&GUa&GU wtdtdESifh oGm;Mu
onf xif&aomqifESpfaumif\ ajcvSrf;BuJrIaMumifh Mum&SnfpGm rSDatmif
rvdkufEdkifMuyJ okH;uJGuJG oGm;avawmhonf/ udk0ifharmf\tBuHrSm vrf;c&D;

358

wGif acsuav;? '&,fuav;rsm; awGUvdkawGUjim;qdkum aoewfxrf;aom


wynfhaemuf vkdufygvmonfhtwGuf uREkfyfwkdU okH;a,mufrSm aemufqkH;
tzGJUjzpfaeavonf/
vrf;avQmufoGm;MupOf uREkfyfrSm rQavmufeufaom awmodkU
wBudrfrQ

ra&mufbl;onfESifh

pdwf0ifpm;zG,faom

tjcif;t&mrsm;udk

awGU&\/ ]pdrfhBuD;? NrdKifBuD;? &dyfBuD; awmawmif aea&mifrc}[laom


&uefBuD;twdkif; tvGefBuD;rm;xlxyfaom opfyifBuD;rsm;wGif aygifvkH;cefU
wkwfaomEG,fBuD;rsm; ywf&pfvsuf aeaysmufrxdk;onfh vSnf;vrf;ay:
avQmufoGm;pOf opfyg;ysOf;BuD;rsm;udk jrif& aomEkwdK&f rkqkd;onf
q'efqifrif;\ tpG,fudkjzwf&ef oGm;pOfu awmtkyfudkvnf;owd&rd\/
wae&m

a&tdkfifwckbGm;ueJ

ay:vm

qwfokH;av;aumifudkvnf;

awGUvkdufojzifh udk0ifharmfonfwynfhvufrS aoewfudk vSrf;,lvkduf\/


odkUaomfqwfrsm;um; aysmufoGm;avNyD/ wGifudk0ifharmfonf aoewfudk
wynfhvufodkUjyefay;yJ oludk,fwdkifxrf;um avQmufvm\/ okdU&mwGif
rnfonfhawmaumifudkrQ rawGUyJ erf;aygif;okdU a&mufvmMuygawmhonf/
erf;aygif;AdkvfwJ
erf;aygif;&GmokdU a&mufMuaomtcg &GmESifhreD;ra0;wGif AdkvfwJwck&Sd
ypnf;rsm;csNyD; csufolucsuf? cif;olu cif;? jyifolu jyifvsuf&SdMuonfudk
awGU&\/ erf;aygif;AdkvfwJrSm aygufeufAdkvfwJuJUodkU Z&yfuav;t&G,f
r[kwf? 0if;ESifhcsif;ESifhtapcHwJyg us,f0ef;pGm &Sdonfhjyif AdkvfwJBuD;rsm;
xkH;pHtwdkif; tdyfcef;ESpfcef;ESifh a&csKd;cef;rSwyg; tawmfus,f0ef;aom
0&efwmBuD;vnf; &Sdonfjzpf aeavmufxdkifavmuf&Sdygayonf/ rus,f

359

r0ef;yJ &Sdygrnfavm/ jrefrmjynfbk&ifcH qm[mukwfbwvmudk,fwdkif


trJypfxGufpOfu &ufowwywfcefU aexdkifcJUbl;onfjzpf&m taMumif;
udka&SUwGifrS azmfjyygOD;rnf/ (]]&Sifbk&if wcgxGuf yJBuD;wavScsuf}}[laom
pum;ykHudk xif&Sm;apvdkaomaMumifh jzpfygonf/) AdkvfwJodkU jrefrmESifh
rwlonfh tvkyfMurf;orm; q,fa,mufcefUwdkUvnf; a&mufESifhaeMu&m
u'l;opfckwform;rsm;jzpf opfoif;&eftwGuf a&mufESifhMuaMumif; od&
avonf/ ae&mXme ajymif;vJ&jcif;udk tvGefESpfoufol uREkfyfrSm erf;aygif;
AdkvfwJ 0&efwmwGif tarmajy xdkifvsuf&SdpOf t&yfav;rsufESm awmBuD;?
NrdKifBuD;? pdrfhBuD;? prf;BuD;rsm; 0dkif;&Hvsuf&Sdaom &Icif;topftqef;udk
jrif&onfESifh pdwfxJwGifwrsKd;MunfEl;rdygawmhonf/
tjcm;a'orsm;
erf;aygif;AdkvfwJay:rSrl

v,fawmrsm;

NcH&Hjcif;udkom

opfawmrsm;udkom

jrif&wwfay&m

rsufpdwqkH;

jrif&yg\/

a&S;acwf &rnf;oif;ESifh ysOf;rem; blwmrsm;tMum; rD;&xm;ckwfoGm;pOf


uRef;awmBuD;rsm;udk jrif& erf;aygif;opfpcef;udk owd&vGrf;qGwfrd&m
acwfwGifrlum; uRef;awmrsm;udk rjrif&awmhyJ (jyKef;ukefavonfrod)
rD;&xm;vrf; eHab;wavQmuf &Sif;&Sif;BuD;jrif&ojzifh a&S;acwfa[mif;
atmufarhvSygonf/
awm0ufwaumif&jcif;
qdkufa&mufaomaeU vltm;vkH; tem;,lvsuf&Sd&m udk0ifharmfonf
awmacgif;

wa,mufESifh

&Gmrkqdk;wa,muftm;

aoewfay;vdkuf

vlESpfa,muf trJ&SmxGufMuonf/ a'oum; orif? '&,f? awmMuuf?


awm0ufrS

pdkif?

ajymif?

BuHU?

qifodkUwdkifatmif

360

awmaumifpkHaom

a'ojzpf&m pifppfrSm jrefrmwjynfvkH;wGif awmwd&pmef tpkHqkH;jzpf


bk&ifcH qm[mukwfbwvmESifh t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm; tzGJUwdkUvGefcJUaom
ESpfu awmypf&ef vma&mufcJUMubl;avonf/
awmacgif;wa,mufESifh &Gmrkqdk;onf ae0ifcsdefomomwGif jyefa&muf
vmMu rkqdk;u awm0ufuav;waumifudk ausmydk;vsuf ygvm\/
tdrfMuuf? tdrf0ufom;rsm;udkom trsm;tm;jzifh pm;&bl;aom uREkfyfwdkU
nDtpfudkrSm

awm0ufwaumif&cJUjcif;twGuf

taysmfqkH;vlESpfa,muf

aywnf;/ tjcm;vlrsm;onf csufjyKwfNyD;&Sdaom [if;xrif;jzifh npm


pm;Muaomfvnf; uREkfyfwkdUnDtpfudkrlum; awm0ufom;usufrS pm;rnfqdk
um

xrif;rpm;ao;yJ

0ufaumif]zsuf}jcif;udk

apmifhMunfhaeMu\/

aygifom;rsm;udk uif&eftwGuf wkH;wpfjcif;? 0rf;wGif;om;ac: tonf;ESvkH;


ponfrsm;udk csuf&eftwGuf vSD;jzwfjcif; ponfjzifh jyifqifNyD;aemuf
pdwfyg0ifzG,f taumif;qkH;aom tvkyfrSm OD;acgif;udkjyifqif&jcif;yifjzpf\/
wae&m

usif;BuD;wckudkwl;

tifzuf?

iSufaysmzuf

ponfwdkUudk

xlxyfpGmcif;usif;NyD;vQif tarG;trSifrsm; ajymifpifatmifjcpfum &EdkiforQ


aom *sif;? i&kwf? MuufoGefjzLponfh tarT;tBudKifrsm;jzifh vl;e,fxm;onfh
0ufacgif;udk zufrsm;ay:wif wzef zuf&Gufrsm;jzifh xlxyfpGmzkH;tkyfNyD;rS
tay:qkH;wGif ajrBuD;rsm; zkH;zday;Mu\/ if;aemufaygcsifwdkif;aygaom
xif;wkH;BuD;rsm;udk usif;ay:wif {&mrrD;ykHBuD;jzpfatmif &IdUarT;ay;Mu\/
xif;wkH;BuD;rsm;udk avmifuRrf;&J&JeDaom rD;usDcJBuD;rsm; jzpfvmaomtcg
wHpdkUjzifh xdk;xm;onfh 0ufaygifom;wkH;BuD;rsm;udk rD;teD;uif 0rf;wGif;
om;tdk;udk vnf; rD;zdkeHab;wGif csufMuavonf/ rD;usD;a&m rD;awmufyg
tvGeftm;aumif;onfjzpf 0ufom;uifrSm uREkfyfwdkUxifoavmuf rMumyJ
usufaomtydkif;udk zJUpm;Edkifaom tajcodkUrMumrD a&mufvmavonf/

361

tb,fhaMumifh t&ufaomufoenf;
wefaqmifrkef;vrjynfhao;aomfvnf; pdrfhBuD;NrdKifBuD;rsm;\ tv,f
&Sdaomerf;aygif;AdkvfwJrSm qD;ESif;rsm; &Hvsuf&Sd uREkfyfwdkU nDtpfudk
tzdkU&m tawmfuav; csrf;at;aeNyDjzpf&m 0ufom;uifrsm;pm;jzpfaom
tajcokdU a&mufonfESifh wNydKifeuf udk0ifharmfonf ema&;zsm;a&;twGuf
aq;0g;tjzpf ,laqmifvmcJUonfh tdua&Sm b&ef'DwvkH;udk xkwfav\/
uREkfyfMunfEl;vdkufykHrSmajymzG,f&mr&Sdacs/ (uREkfyftm; t&ufBudKufwwfonf
[k txifa&mufMuaom vlrsm;onf ]uREkfyfMunfEl;onf}[k a&;vdkufaom
tcg NyKH;Muvdrfhrnfjzpf&m uREkfyfESifht&uftaMumif;udk ae&m&Sif;vif;
a&;om;&ayvdrfhrnf/) uREkfyfonfpifppftm;jzifh t&ufudk BudKufjcif;r[kwf?
tpm;aumif;udkBudKufjcif;jzpf\? t&om&Sdaom tpmwckudk onftwdkif;
pm;jcif;xuf

t&ufuav;

wcGufavmuf

aomufNyD;rSpm;onfhtcg

t&omydkjcif;rSm uREkfyf\udk,fawGUjzpf\/ woufywfvkH; uREkfyft&uf


aomuforQwGif rl;csifaomufjcif;r[kwf? pm;aumif;csif aomufjcif;
jzpf\/ rl;,pfjcif;oufoufudkBudKufwwfaom vlrsm;onf pm;p&m rygcsif
aeap?

aomufp&m&vQifNyD;a&m[k

oabmxm;wwfMu\/

uREkfyfrSm

i,foli,fcsif;rsm;ESifhjyefvnfqkHawGUaom tcsdefrsKd;rSwyg; t&ufoufouf


aomufbl;jcif;udk uREkfyfrrSwfrdyg/ oli,fcsif;a[mif;rsm; qkHqnf;&mrlum;
]vlnDvQif}bmrqdkvkyfrnfqdkaom vlwa,mufjzpf\/ [efaqmifjcif;onf
uREkfyf\0goemr[kwfyg/ ]]pm;p&mawGudk Adkufjynfhatmif pm;raeygeJU?
aomufzdkUae&mr&SdyJ aeygvdrfhr,f}}[k tcsKdUvlrsm; ajymwwfMuay&m uREkfyf
rlum; xdkvlrsKd;wGiftygt0ifr[kwfacs/ aomufuwnf;u pm;aumif;csif
aomufjcif;jzpf]/ tpm;rygyJ aomufjcif;onf uRekfyftzdkU t"dym,fr&Sdacs/

362

pm;p&maumif;rsm;ygaom xrif;yJGudk jrif&jcif;onf uREkfyftzkdUBuD;pGmaom


aoG;aqmjcif;BuD;wckjzpf\/ taomufuav;ygvQif omaumif;avpG[k
owdr&yJ

raeEdkifatmif

a&mufcJUpOfu
jzpfcJU&\/

jzpf\/

xrif;pm;yGJrsm;wGif
uREkfyftzdkU&m

xdkUaMumifhvnf;

w&kwfjynfodkU

wcGufwavrQudk

taomufudk

vufrvTwfEdkifyJ

csKd;ESdrfvdkvQif

tpm;aumif;

pm;csifwwfaom0goemudkyg csKd;ESdrfrS jzpfrnf[k odjrif\/


xdkUaMumifh toufBuD;&ifhvmNyDjzpfaom aemufydkif;wGif xrif;[if;
udka&Smif

rkefvmxkyf?

[if;&Gufrsm;udkcsnf;

Al;oD;?
NyKwfNyD;

c0JoD;?

rkefvmO

ponfh

&ufowwywfwdkifwkdif

[if;oD;
pm;cJUonfh

tywfaygif;rSm awmfawmfrsm;cJUygNyD/ enf;rSm tpmtdrfudk &Sif;vif;jcif;


jzpf usef;rma&;twGuf aumif;onfhjyif tpm;aumif;pm;csif wwfonfh
]tmomief;ief;}&Sdjcif;udkvnf; jywfapEdkifonf[k awGU&\/ tpm;aumif;
pm;zkdU wrf;wjcif;r&SdcJUvQif omaumif;ap&efqdkum taomufuav;
awmifhwrIqdkonfrSmvnf; t"dym,fr&Sd jzpfvmygawmhonf/ tavh
tusifhaMumifh w&kwfpm;yGJrsm; wcGufavmuf aomufcsifaompdwfudkvnf;
csKd;ESdrfEdkifcJUygNyD/ odkU&mwGif uREkfyfrQavmuf BudK;pm;jcif;rSm Ak'u
'kp&dkufq,fyg;wGif oGwfoGif; a[mawmfrlcJUonfh ok&mar&,twGuf
aMumifh i&JBuD;vdrfhrnf[k ,kHMunfaomaMumifhum; r[kwf? w&m;tm;xkwf
jcif; taESmifht,Sufjzpf "rrdwfaqGrsm; txifvJGrnfudk (olwkdUtwGuf)
pdk;&drfaomaMumifh [if;&GufjyKwf oufoufpm;NyD; wyifwyef;avhusifhxm;
jcif;jzpfygonf/

363

Zdrf&Sdaomnwn
udk0ifharmfonf

]iSufawm

acG;awm}wuf&onfh

opfawm

t&m&Sdwa,muf jzpfaomfvnf; iSufzsm;umuG,f&efqdk t&ufaomufaom


vlwa,mufr[kwfygay/ awmxJ zsm;emvQifokH;rnf/ odkUaomfumuG,f&ef
qdk aomufwwfolr[kwfacs/ odkU&mwGif]]toufudktaocHrnf? aot&uf
udkvQmay:rwif}}[k 0g<um;ajymqdkwwfMuonfh t,loD;aom vlpm;rsKd;
wa,mufum; r[kwfay/ rdwfaqGoli,fcsif;rsm;tm; xrif;pm;yJG auR;aom
tcgrsm;wGif olwyg;tm;vnf; wdkuf\/ olvnf;aomufygonf/ okdUaomf
uRekfyfwkdUESifh aeUwdkif;pm;Muaom xrif;pm;yJGrsKd;rl t&ufrygacs/ xdknrSm
awm0ufom;uif\ qJGaqmifjcif;aMumifh olESifhuREkfyfwcGufpD aomufMu
aomfvnf; nDawmfarmiftm;rl zdwfac:jcif; wkdufwGef;jcif;rjyKyJ tpm;
aumif;rsm;om auR;arG;ygonf/ tawmfuav;csrf;at;pjyKaeaom &moD
wGif w[kef;[kef; awmufavmifaom rD;ykHBuD;ESifh rvSrf;rurf; &Gufzsif
ukvm;xdkifwvkH;pDESifh taumif;qkH; b&ef'DwcGufpD vufwbufwGifudkifum
wusKdufaomufvkduf? awm0ufom;uifwkH;udk wudkufudkuf wzJU0g;vdkuf?
i,foli,fcsif;csif; a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;udk wvSnfhpDajymvkduf? wcsuf
wcsuf t&ufESifhpm;p&m tmomajycdkufwGif (olu pD;u&uf? uRekfyfu
aq;wHudk)

wcgwcg

zGmvdkufMu&onfrsm;rSm

,aeUwdkifrarhEdkifonfh

Zdrfwck jzpfygawmhonf/ udk0ifharmfu 0ufom;uifwkH;BuD;rsm;udk "m;jzifh


vSD;

cuf&if;wyfum

awmpcef;tvdkuf
zJUpm;Mu\/
aomfvnf;

jyif,lcJUzdkU

trdefUay;onfudk

awmyDyD pm;prf;yg&ap[kajymum

xdknOfh

t&ufwcGufpDom

pum;wajymajymESifh

uREkfyfuzsuf
udkuf

aomufrnf[k

udkuf
BuH&G,fMu

oHkH;cGufpDcefUaomufrdMuonf

364

xif&m

wydcefU&Sdaom

awm0ufom;wuifrSmvnf;

uRwfvkeD;yg;&SdcJUavNyD/

xrif;um; tvsOf;rpm;Muawmhacs/ a&S;a[mif; aESmif;jzpfrsm;taMumif;


ajymukefEdkifonf r&Sdaomfvnf; wcsufwcsuf pum;tjywfwGif uREkfyfu
qm[mukwfbwvm trJypfvmpOfu taMumif;udk ar;ojzifh udk0ifharmfu
olodorQudk tao;pdwfajymjyonfh txJrS uREkfyfrSwfrdoavmuf a&;om;
azmfjy&ygOD;rnf/
bk&ifcH trJypfjcif;
qm[mukwfbwvmonf jrefrmjynfodkU bk&ifcHtjzpfESifh ESpfBudrfwdkif
vma&muftkyfcsKyfbl;onfhteuf yxrtBudrf (1918 ckESpfavmuf xif
onf/) bk&ifcHjzpfpOfu c&pfprwf &ufowywf

(Christmas Week)

twGuf uom'dpBwdwftwGif;&Sd erf;aygif;AdkvfwJ pwnf;csum trJypf


xGufMu&ef

tpDtpOfjyKvkyfMu\/

c&pfprwf

&ufowywf[lonfrSm

'DZifbmv 25&ufaeUrS Zefe0g&Dv w&ufaeUtxd jzpfav&m Edk0ifbmv


qDavmufuwnf;u

opfawmbufqdkif&m

awmMuyf?

awmacgif;?

awmtkyfuav;? awmtkyfBuD;rS p 0efaxmufwdkifatmif if;udptwGuf


BudKwifpDrHMu&\/
xdk&ufrsm;twGif; opfawmt&m&Sdrsm;tzdkU&mwGif opfawmudponf
ta&;rBuD;ao;? bk&ifcHawmvnfvmrnfh udponfomvQif ta&;BuD;\
opfawmvkyfief;ESifh

ywfouf

0w&m;wpkHw&m

vpf[if;ayghavsmhrI

&SdcJUvQif xkacsvTm awmif;cH&&kHrQavmufESifh NyD;Edkifaomfvnf; bk&ifcH


trJypfvmrnfhudpESifh ywfoufrl wcsufuav;rQ vpf[if;ygu csufcsif;
tvkyfjyKwfoGm;Edkifonf[k em;vnfM uavonf/

365

NAdwdoQtpdk;&\

yg;eyfykHrSm

trdefUxkwfqifhonfr[kwf?

xdkrQavmuf

odkUaomfopfawmbuf

ta&;BuD;onf[k
t&m&Sdrsm;tm;vkH;ESifh

e,fbufqdkif&m 0efaxmuf? NrdKUtkyfrSp &GmolBuD;rsm;wdkifatmif twdkif;


yif em;vnfxm;Muavonf/
Edkif0ifbmv tpjyKonfESifh wNydKifeuf erf;aygif;&Gm ywf0ef;usif
{&d,mpwk&ef;rdkifaygif;rsm;pGm twGif; awmMuyfawmacgif;rsm;u ae&m
tESHUtjym;wGif qm;rsm;pkHykHcsxm;Mu&\/ qm;rsm;a&mufatmif wifydkU&jcif;
rSm e,ft&m&Sdrsm;\ wm0efjzpf awmMuyfawmacgif;rsm;u if;qm;rsm;udk
oifhavsmfaom ae&mrsm; pkykHMu&\/ awmwd&pmef&dkif;rsm; onftiefBudKuf
wwfaom obm0&Sdav&m if;e,fy,fw0dkufwGif BuJjzefUum vSnfhvnf
usufpm;vsuf&Sdaom

awmwd&pmefrsm;udkerf;aygif;&Gm

pk&kH;a&muf&SdvmMuapjcif;iSm

qm;ykHrsm;jzifh

e,fw0dkfuftwGif;

jzm;a,mif;aoG;aqmif,ljcif;

jzpf\/ awmwd&pmefrsm;onf qm;udkvm vsufMuav&m awmacgif;rsm;


u qm;ykHrsm;udk rMumrMum vmMunfhNyD; qm;jznfhay;&avonf/ qm;ykH
rsm;udkvSnfhvnf ]tifpyuf&Sif;}vkyfaom t&m&Sdu wckaom qm;ykH
qm;jywfvyfaejcif;udk
awmMuyfrlum;

awGUonfqdktHU/

tvkyfjyKwfzdkUaocsmavNyD/

wm0efusaom
taMumif;udk

awmacgif;
t&m&Sdu

ta&;r,lyJ oufnSmvdkufygvQifvnf; olUtxuft&m&Sdu (&Gmom;rsm;\


tultnDjzifh) wenf;enf; odwwfonfjzpf t&m&Sdyg jyKwfzdkUaocsm
avonf/

366

bk&ifcHqdkufa&mufjcif;
enf;jzifh awmaumifrsm;udk BudKwifum jzm;a,mif;aoG;aqmifxm;
onfjzpf 'DZifbmvtv,favmufa&mufonfqdkvQif qm;BudKufwwfaom
awmaumif[lorQonf

(rBudKufaom

awmaumifrsKd;vnf;

cyf&Sm;&Sm;

&Sdvdrhfrnf/) erf;aygif;&Gmywf0ef;usifwGif ajccsif;vdrfrwwf aygrsm;vsuf


&Sd\/ xdktawmtwGif; if;ywf0ef;usifwGif Muufuav;? iSufuav;rQ
rypf&[k

wm;jrpfxm;\/

waumifwavjzpfap
aywnf;/

tb,fhaMumifhqdkaomf

aoewfoHMum;vQif

xdwfvefUxGufajy;rnfudk

pdk;&drf&aomaMumifh

erf;aygif;&Gmom;rsm;onfvnf;

erf;aygif;AdkvfwJESifhwuG

ywf0ef;usifudk ajymifpifatmif vSJusif;okwfoif xm;Mu&ay&m if;wkdU


tzdkUrSmvnf;

woufwGifwcgBuKH&cJaom

]awmvnfyJG}

BuD;jzpf

arQmfwvifhvifh &SdaeMuav\/ aeU&ufeD;uyfvmaomtcg erf;aygif;&Gmonf


&Gmi,ftjzpfrS NrdKUuav;tjzpfodkUajymif;vJ bk&ifcHESifhtzJGU\ tapcHrsm;
wnf;cdk&eftwGuf wJtkHuem;rsm;ESifh tvdk&Sd&m cdkif;ap&eftwGuf opfawm
bufe,fbuf trIxrf;rsm;jzifh jynfhESufpnfum;pGm &SdaeavNyD/ 'DZifbmv
24 &ufaeUwGif tpdk;&oabFm okH;av;pif;onf jrawmif&Gmtxuf&Sd
a&ysH&GmodkU qdkufuyf bk&ifcHtjyif twGif;0efcsKyf? twGif;0efuav;rSp
aoewfypf 0goemygonfh rsufESmjzLt&m&Sd ajrmufjrm;pGm ygvmMuonf/
if;wkdU\ypnf;rsm;udk

tpdk;&qifrsm;ESifh

rvkHavmufojzifh

bDbDwDpD?

pwD;b&m;om; paomopfukrPDBuD;rsm;rS opfqJGqifBuD;rsm;jzifh wifaqmif


,lMu\/
tawmtwGif; bk&ifcHESifh tzJGUtm; jrawmif? xD;csKdifh? atmifom paom
&Gmrsm;rS ,drf;tujzifh azsmfajzMu&onf/ aemufqkH; bk&ifcHESifhtzJGU onf

367

erf;aygif;&GmokdU jrif;rsm;ESifh oGm;Mu ypnf;rsm;udkqifrsm;jzifh a&S;OD;pGm


wifvTwfvkduf\/ bk&ifcHonf a&ysH&GmqdyfwGif oabFmay: wntdyf
aemufwaeUwGif

erf;aygif;okdUa&mufaomtcg

AdkvfwJudk0dkif;&Hvsuf

rkd;umwJrsm; toifhaqmufvkyfNyD;jzpfaeavNyD/ bk&ifcHonf AdkvfwJay:wGif


eef;xdkif twGif;0ef? tjyif0ef? tBuD;? ti,f? tvwf wkdUonf
rkd;umwJrsm; pwJcsMuvonf/
om;aumifrsm;\oif;csKdif;
uom'dpBwdwf erf;aygif;awmrSm

wd&pmef&dkif;rsm; aygvnf;ayg

pkHvnf;pkHaomaMumifh rkqdk;rsm;\ ewfjynf


if;wkdUac:Mu\/

jrefrmwjynfvkH;wGif

(Paradise of Hunters)

BuHUrsm;onf

[k

tydkif;wGifom

awGU&onfqdk&m rkqdk;rsm; wcgw&H awGU&wwfaomfvnf; ynwfxm;aom


wd&pmefrsKd;jzpfaomaMumifh rnfolrQ ypfcGifhr&qdk\/ bk&ifcHESifhtzJGUrlum;
Oya'txufrS

vlpkjzpfaomaMumifh

bmaumifrqdk

ypfEdkifcGifh&SdMu&m

ypfvnf;ypfMuonfqdk\/ rsufESmjzLt&m&Sd aoewform;rsm; onfvnf;


aumif; ? olwkdU\trdefUESifhypfaom rkqdk;rsm;onfvnf;aumif; aeUa&m nyg
ypfvkdufMuonfrSm rdk;rTefoGm;awmhonf/
awmaumifrsm;rSm ,cifuwnf;u w0dkuf pkH&kH;aeMuatmif
qm;ykHrsm;jzifh jzm;a,mif;xm;jcif;jzpfay&um; &Gmom;rsm;u aoewform;
rsm;&Sd&modkU ]awmacsmuf}ay;vdkuf&mwGif olwkdUu ukvm;xdkifay:rS ZdrfESifh
xdkifNyD; waumifNyD;waumif ypfcsvkduf&kHom &Sdonfqdk\/ awmaumifrsm;
aovdkufMuonfrSm aomufaomufvJ&Sd wESpfwBudrfrQavmuf enf;
twdkif; trJypfxGufMurnfqdkvQif rMumrDtwGif; awmjyKef;oGm;zG,f&m

368

&Sdonfqdk\/ &Gmom;rsm;rlum; if;wdkUtwGuf a0pk&&Sdaom tom;rsm;udk


Muyfwifajcmufvkyfjcif;? aevSef;trJajcmufvkyfjcif; ponfjzifh tawmfpD;yGm;
jzpfMu

tvGefaysmfMuonfqdk\/

aemufqkH;

ESpfukef

c&pfprwf

&ufowywf NyD;qkH;ojzifh bk&ifcHwdkUvlpk jyefoGm;Muaomtcg erf;aygif;


AdkvfwJ ywf0ef;usifw0dkufrSm om;aumifrsm;\ oif;csKdif;ukef;yrmjzpf
ykyfapmfeHusef&pfonf[k ajymMuavonf/
udk0ifharmfonf txufyg taMumif;t&mrsm;udkajymjy NyD;qkH;aom
tcg qD;ESif;rsm;onf atmufwGifuREkfyfwkdUxdkifvsuf&Sdoam opfyifBuD;\
t&Gufrsm;tMum;rS xdk;azmufumusvm rD;ykHBuD;rSmvnf; w&SJ&SJjrnfvsuf
&Sd&mwGif

uREkfyfwkdUrSm

wntwGufwmtzdkU

pum;ukefavmufNyDqdkum

AdkvfwJay:odkU wufvmMuav\/ ppfppfrSm pum;ukefMujcif;um; r[kwf?


(okH;av;nqufNyD;
eHeufapmapm

rtdyfyJ

ajymp&m

pum;&SdolESpfa,mufjzpfonf/)

opfoif;xGufMu&rnftwGufaMumifh

]csKd}xm;vdkufMujcif;

rQom jzpfavonf/ uREkfyf\ 0goemwckrSmvnf; aumif;pGmtuRrf;


r0ifaom vlwa,mufESifh 10 rdepf ajymp&mpum; &SmrawGUwwfaomfvnf;
avpyfwnfhaom

oli,fcsif;a[mif;wa,mufESifhrl

okH;av;nrtdyfyJESifh

pum;ajymEdkif\/ ajymvnf;ajymcJUbl;vSavNyD/
pmpkHjcif;\ tusKd;aus;Zl;
aemufwaeUeHeufwGif tdyf&mrS xMuaomtcg (uREkfyfrSm EdkifiHa&;
oabmw&m;

acgif;yg;ao;olwa,mufjzpfonfhtavsmuf)

um;

qm[mukwfbwvm tdyfaomtcef;? ae&mum;bk&ifcH aumfzDaomuf


aom pm;yGJae&m? um; aeylpmvIHaom 0&efwm ponfjzifh trSwf&um

369

pm;NrKHUjyefvsuf&Sd\/ (uREkfyfrSm 'pfuif;? paumh? oua&;paom t*Fvdyf


pma&;q&mBuD;rsm;\

0wKaumif;

tajrmuftjrm;udk

zwfcJU&bl;

t*FvdyfvlrsKd;rsm;\ aumif;jrwfaom tcsuftvufrsm;udk odxm;&onfhjyif


rdcifzcifwkdU udk,fwdkifuvnf; rif;pdk;&mZmESifh ywfouforQaom udprsm;
wGif txifBuD;atmif oifjyxm;cJUMuonfjzpfaomaMumifh bk&if0g'ESifh
if;\tquftoG,fjzpfaom AsL&dkua&pDudk awmfawmf txifBuD;cJUrd\/
pOf;pm;OmPfu awmfvSefcsifapumrlvnf; twGif;pdwfu OD;nGwfvsuf&Sd\/
touf 40 t&G,favmufwGif aomrwfpydef;\ ]vlom;\tcGifhta&;}
[laom pmtkyfudkzwf&onfwGifrS pOf;pm;OmPf aumif;aumif;BuD;yGifhvif;NyD;
AsL&dkua&pDESifhya'o&mZf?

{u&mZfpepfrsm;udk

MunfndKav;pm;umjzifh

OD;nGwfcsifwwfaom apwemrsKd; vkH;0 tjrpfuRwfxGufoGm;cJUygonf/


tjcif;t&mudk awG;rdaomtcg ]igonf pmpkHatmif rzwfcJU&vQif
tawmfEkHcsmaom vlwa,mufjzpfvdrfhrnf[lvnf; rSwfcsufcscJUygonf/
xdkeHeuf udk0ifharmfonf qm[mukwfbwvm\ ae&mvnf;aumif;?
uREkfyfonf

twGif;0efcsKyfae&mvnf;aumif;

toD;oD;xdkifumaumfzD

aomufNyD;aemuf opfoif;pcef;odkU xGufMuav\/ nDawmfarmiftm;rlum;


awmtkyfuav;rsm;ESifh pma&;armifjrwdkU\ pm;yJGokdUydkUvkduf&onf/
]opfoif;}tvkyf
pm;aomufNyD;Muaomtcg uREkfyfwkdUvlpkESifh opfckwform;rsm;onf
uRef;yifBuD;rsm;&Sdaom tpdk;&opfawmBudK;0dkif;okdU xGufMuav\/ AdkvfwJrS
ESpfrdkifausmf okH;rdkifcefUa&mufMuaomtcgwGif opfoif;&rnfh uRef;awmBuD;
odkU a&mufMu\/ ]opfoif;}jcif;[lonfrSm tjcm;r[kwf? uRef;yifBuD;rsm;udk

370

aoatmif owfay;&aomtvkyfyifjzpf\/ xkdpOfurl uRef;opfrsm;xkwf


vkyfjcif;tvkyfudk

jrefrmopfukefonfrsm;teufrS

[kwdywdvkyfEdkifol

enf;yg; bDbDwDpD? pwD;vfb&m;om;? ruf*&*gpaom EdkifiHjcm; ukrPD


BuD;rsm;om

vkyfudkifEdkifMuavonf/

aiG&if;rvkHavmufonfhjyif

jrefrmopfukefonfrsm;

NAdwdoQtpdk;&uvnf;

rSm

jrefrmukefonfrsm;

vdkufemzdkU cJ,Of;avmufatmif pnf;urf;Oya'rsm; jyKvkyfxm;jcif;aMumifh


rvkyfEdkifyJ&SdMu&onf[k jrefrmukefonfrsm;u ajymMu\/ udk0ifharmfurl
jrefrmukefonfrsm;\

ruRrf;usifrIvnf;

ygonf[k

ajymbl;\/

rnfodkUyifjzpfap jrefrmukefonfrsm;rSm ]atmfvJ ewfowf}[k ac:aom


uRef;opftydeftajcmufrsm;rSwyg; vkyfEdkifol r&SdMuacs/ EdkifiHjcm;ukrPDBuD;
wcku

uRef;awmwckudk

ckwfcsif&mckwfvSJ

avvHqGJNyD;aemuf

,l&onfr[kwf?

if;awmrSuRef;opfrsm;udk

opfoif;aom

opfawmt&m&Sdu

oifhawmfonfxifaom uRef;yifrsm;udk a&G;cs,fowfrSwf ]owf}ay;&\/


rnfonfhuRef;yifudk
Oya't&

twdtus

owfay;oifhonf

qkd&mvnf;

owfrSwfxm;onfjzpf&m

opfawm

opfawmt&m&Sdu

if;pnf;urf; Oya'twdkif; owday;&jcif;jzpf\/ ukrPDrsm;\tvdkrSm


rdrdwdkU

avvHqGJxm;onfh

uRef;awmxJrS

tacsmqkH;?

tvSqkH;aom

uRef;yifBuD;rsm;udk vSJ,l&efjzpfav&m tpdk;&url tBuD;qkH;? tacsmqkH;


rsm;udkcsnf; owfay;onfr[kwf? wyifESifhwyif yl;uyfvGef;ojzifh rBuD;yGm;
Edkifaom uRef;yifrsm;udkvnf; nSyfxnfhcsifao;onf/
opfoif;t&m&Sdonf

ukrPDrsm;\

tBudKufcsnf;

vkyfay;ygu

txuf tpdk;&t&m&Sd\ Budrf;armif;jcif;cH& tpdk;&\ tBudKufcsnf;


vkyfjyefyguvnf; ukrPDrsm;\ twkdiftawm cH&avonf/ ,if;uJUodkU
twkdifcH&aom tcgvnf; txuft&m&Sdu tpdk;&\ tusKd;udkMunfhwwf

371

aom opfoif;t&m&Sdqdk csD;usL;onr[kwf? rQwatmifrvkyfwwfaom


t&m&Sdwa,muf[l armif;rJjcif;cH&wwfao;onf/ tpdk;&uvnf; NAdwdoQ?
ukrPDBuD;rsm;uvnf; t*FvdyfjzpfonfhtwGufaMumifh jrefrmt&m&Sdrsm;rSm
]tuif;yg;}zdkU tvGefta&;BuD;avonf/ udprsKd; opfoif;t&m&Sdonf
rdr\
d 0w&m;twdkif; wduspGm aqmif&Gufwwfaom vlwa,mufayavm
[lonfudk rSefuefatmif tuJcwfwwfzkdU ta&;BuD;\/ txuft&m&SdBuD;
udk,fwdkifrSmvnf; (opfaumif;? opfacsmrsm;rsm;&vdkonfhtwGuf) ukrPD
BuD;rsm;u vmbfxkd;onf[l jzpfEdkifayao;onf/ ukrPDBuD;rsm;onf
opfoif;t&m&Sdtm; opfoif;ckduftwGif; pnfoGwfAl; ponfh pm;aumif;
aomufzG,frsm;

ydkUwwfMuonfqdk&m

udk0ifharmfrSmrl

vmbfrpm;[l

emrnf&aom t&m&Sdwa,mufjzpfaomaMumifh ,kwfpGmhtqkH; ig;aowmwAl;


rQyif ydkUMujci;fudk rjrifcJU&ay/
tawmf]zm;}aomtvkyf
uREkfyfwdkUa&mufoGm;aom

uRef;awmBuD;rSm

tvGefus,f0ef;vS

awmifxdyfa&m? awmifurf;yg;,Ha&m? awmifMum;wavQmufa&m uRef;yifrsm;


tESUHtjym; aygufa&mufvsuf&Sd&m if;uRef;awmBuD;xJrS Oya'pnf;urf;ESifh
nDnGwfaom uRef;yifrsm;udk awmifwyif? ajrmufwyif? awmifxdyfwyif?
awmifMum;xJwyif?

awmifurf;yg;,Hwyif

]oif;}ay;&rnfjzpfavonf/

ponfjzifh

awmtkyfuav;rsm;ESifh

a&G;c,fum

awmacgif;rsm;?

opfckwform;rsm;onf vlpkcJG pnf;urf;ESifh nDnGwfaom uRef;yifrsm;udk


vdkufvH&SmazGMu\/ tkyfpkwpkwGif acgif;aqmifjzpfaom awmtkyfuav;
onf a&G;cs,f&rnfh pnf;urf;udk tMurf;tm;jzifh em;vnfxm;onf/

372

tkyfpkokH;pkcJG xGufoGm;MupOf udk0ifharmfESifh uREkfyfonf wae&mxdkifum


aq;vdyfaomufvsuf apmifhaeMu&m uRekfyfu awmawmif\om,mykHudk
vSrf;Munfh,if; ]]awmfawmfZdrf&Sdom;yJAsKdU}}[k ajymvkdufojzifh udk0ifharmfu
]]Munfhao;wmayghAsm}}[k

jyefajymavonf/

pD;u&ufwvdyf

rukefrD

awmifatmufqDrS ]0l;}[k atmfoHMum;& uREkfyfwdkUonf toHMum;&modkU


qif;oGm;Muav&m if;wkdUa&G;cs,fxm;aom uRef;yifwyifudk awGU&av\/
udk0ifharmfonf

pnf;urf;ESifh

nDnGwfonf[k

tqkH;tjzwfay;

if;uRef;yif udk,fwdkifvufrSwfa&;xdk;&avonf/ wGif opfckwform;


onf

uRef;yif\cg;udk

cGefjzifhvSnfhywfum

wywfjynfhatmif

ayguf&avonf/ cGef&mcsif;qufrdNyD; wywfjynfhvQif uRef;yifaoonf[k


qdkavonf/

okdU&mwGif

csufcsif;um;

ajcmufonfwdkfifatmifxm;

r[kwf?

twefMumrSaoNyD;

aumif;aumif;aoGUajcmuf

csdefwGifrS

vSJ,l&avonf/
rsm;rMumrD awmifurf;yg;,HqDrS ]0l;}oHMum; udk0ifharmfESifh uREkfyfwdkU
wufoGm;Mu&m

a&S;enf;twdkif;

a&G;cs,fxm;onfh

uRef;yifwGif

vufrSwfxkd; opfckwform;ESifh vTJxm;cJUavonf/ odkUjzifh awmtkyf


uav;rsm;

a&G;cs,fxm;onfh

uRef;yif&Sd&mrS

]0l;}oHMum;wdkif;

awmifurf;yg;,HwGif qif;csnfwufcsnf acgufwkHUacgufjyef oGm;vmMu&


ay&m awmifrSmvnf; vrf;xGifxm;jcif;r&SdyJ t&dkif;oufouf jzpfaom
aMumifh okH;av;em&DrQ MumaomtcgwGif uREkfyfzm;vdkufykHrSm vQmxGufrwwf
&Sdygawmhonf/ okdU&mwGif aeUpOfrdkif 20 cefUvrf;avQmufzdkU tavhtusifh
jyKvkyfxm;Muonfh udk0ifharmfESifhopfawmtrIxrf;rsm;rlum; waeUtzdkU&m
udp&SdMuykHr&acs/

11

em&DcefU

tcsdefwGif

pm;&eftwGuf AdkvfwJodkU jyefvmMuav\/

373

uREkfyfwdkUonf

eHeufpm

arT;vkdufonfh0ufacgif;
uREkfyfrSm

opfawm

trIxrf;wa,mufr[kwfaomfvnf;

omref

t&yfom;rsm; teufwGif vIyf&Sm;rI tavhtusifh&Sdolwa,muf jzpfonfh


tavsmuf yifyef;jcif;xuf qmavmifrGwfodyfjcif;uuJvGefvsuf &Sd\/
jyefMuawmhrnf[k AdkvfwJbufokdU ajcOD;vSnfhuwnf;u uRekfyfrSm usif;BuD;
xJrS

0ufacgif;udkowd&

onftNydKiftqdkif

jrifvdkaZmESifh

jzpfvsuf&Sd\/

pm;vdkaom

tmomqEwdkU

0efcHxm;onfhtwdkif;

tpm;orm;

wa,mufjzpf qmqmESifhudkufzJUum 0g;csifvSNyD jzpfaomfvnf; usif;udk


azmfvkdufaomtcg

rnfodkUaom

tqif;&Sdonf[k

Munfhvdkonfh

aZmrSmvnf; rao;vSacs/ opfyifBuD;atmuf&Sdaom ,refnOfhu rD;ykHrSm


jymylrsm;ESifh aEG;vsuf&Sdao;&m udk0ifharmf\ xrif;csuf armifbdk;uGef;onf
jymrsm;udk

a&S;OD;pGm

z,f&Sm;

zufrsm;ay:vmaomtcg

aemufwGifajrBuD;udkwl;,uf\/

ajrBuD;rsm;udk

qufvuf

jznf;nSif;pGm

z,f&Sm;NyD;aemuf 0ufacgif;xkyfudk tay:odkUowdBuD;pGmESifh rwif&\/


aemufqkH; ywfcsufxm;aom ESD;rsm;udkajz zufrsm;udkzGifhvdkufonfESifh
tNydKifeuf

arT;BudKifaom

teHUonfESmacgif;okdU

wkd;0ifvmjcif;ESifhtwl

eDndKndKtqif;&Sdaom MumndKUa&mif 0ufacgif;vnf; ay:vmygawmhonf/


zkwfenf;\xl;jcm;csufrSm
(Volatile

Gases)

ydwfavSmifae&onfh

wkd;xGuf

teHUt&omESifh

jynfhpkHonfh

aysmufjy,fjcif;r&Sdap&yJ

twGufaMumifh

tvGefarT;

"mwfaiGUrsm;
txkyftwGif;

tvGef]av;}aom

t&omESifh jynfhpkHjcif;yifjzpfavonf/ uREkfyfwdkUonf xrif;udk wdkU&kHwkdU


0ufacgif;zkwfESifh 0rf;wGif;om;[if;udkcsnf; t0BuD; pm;vdkufMu&m uREkfyfrSm
naecif;twGuf opfoif;&modkU rvkdufEdkifawmhyJ tdyf&mxJtcsdefukef&yg

374

awmhonf/ uREkfyfonfA[kokwtwGuf opfoif;vdkufcJUaomfvnf; weHeuf


ESifhyifvkHavmufNyD;jzpf aemufaeUrsm;wGif erf;aygif;&GmESifh ywf0ef;usif
wkdUudk vSnfhvnf Munfh&Ijcif;jzifhtcsdefukefapygonf/
qifaumufjcif;\tE&m,f
wnae uREkfyfonf erf;aygif;&Gm teD;w0dkufwGif vrf;avQmuf
vsuf&SdpOf qifOD;pD;udkjronf cRef;uav;udkudkifvsuf vrf;avQmufvmjcif;
udkawGU& ar;Munfh&m ]qifaumuf}oGm;rnf[kajymonfESifh uREkfyfvnf;
vdkufoGm;\/ qifrsm;rSm tjcm;wd&pmefrsm;uJUodkU tpmauR;zdkU rvkdyJ
eHeufapmapmvTwfvdkufNyD; naecif;wGif ]aumuf},l&avonf/ vTwfcgeD;
vufESpfbufudk

oHBudK;&Snfwacsmif;jzifh

vTwfvdkufjcif;jzpf\/

a&SUvufrsm;udk

xl;cwf

BudK;wef;vef;ESifh

xl;cwfxm;onfhtwGufaMumifh

qifonfajcvSrf;usJusJ rvSrf;Edkifojzifh waeUtwGif; c&D;a0;pGm roGm;


EdkifyJ&Sd&m

wef;vef;usvsuf&Sdaom

vrf;udknTefjyvsuf
tcsdefwGif

&Sdavonf/

qifOD;pD;onf

oHBudK;&Snfuvnf;

qifoGm;aom

odkUjzpfqifaumufaom

oHBudK;aMumif;BuD;twdkif;

naecif;

vdkufjcif;tm;jzifh

qif&Sdaomae&mokdU a&mufEdkifavonf/ uREkfyfESifh qifOD;pD;onf &GmrS


xGufuwnf;u

xif&Sm;pGm

pum;wajymajymESifh
tjcm;r[kwf?

ay:vsuf&Sdaom

vkdufoGm;Mu\/

qifOD;pD;tvkyfESifh

oHBudK;aMumif;BuD;twdkif;

ajymMuaomtaMumif;t&mrSm

qifrsm;\

obm0taMumif;yif

jzpfavonf/ wrdkifausmfausmf ESpfrdkifcefU a&mufMuaomtcg qifOD;pD;\


pdk;&drfruif;&Sdaom trlt&mudk uREkfyfjrif&onfESifhar;Munfh&m ol\qifr
onf tcgwdkif;qdkygu rQavmuf tuGmta0;wGif awGUwwf ,aeU

375

rawGU&onfrSm
tenf;i,f

xl;jcm;aMumif;ajymjy\/

pdwfroufomaomfvnf;

uREkfyfrSm
c&D;a0;a0;

ol\pum;aMumifh
vrf;avQmuf&&kHjyif

r&Sdqdkum ajzqnfEdkifygonf/ qufvuf avQmufMuaomtcg qifOD;onf


rMumcP &yfum&yfumem;pGifh\/ ]]bmvkyfwmvJ}}[k uREkfyfu ar;&m
]]cavmufoHudkem;axmif&onf}}[kajym\/
rdkif0ufcefUrQqufvufavQmufvmMuonfwGifrS
oJUoJUuav;

Mum;&

cavmufoHwcsufwcsuf

uREkfyftm;wufvm\/

cavmufoHonf

wjznf;jznf; us,fonfxufus,fvm uREkfyfwkdUvnf; cyfokwfokwf


avQmufvmMupOf awmfawmfeD;uyfvmonfxifumrS jAKef;ueJ toHwdwf
oGm;\/ wGif qifOD;pD;onf uREkfyftm; vufjyum tcsufay;
wefU&yfckdif;onfESifh

pdk;&drfpGmjzifh

&yfvdkuf&\/

cavmufoHonf

ig;puefUavmufwGif

wcsufwcsuf

Mum;vmcJU&mrS

,ckrlwrdepfcefU

wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/
]]bmjzpfwmvJAs udkjr}}
]]cavmufoH wdwfoGm;wmu bmaMumifhvJAsm}}
]]qif&dkif;eJUawGUvQif qifru cavmufoHrMum;&atmif vnfyif;eJU
nSyfxm;wwfw,fq&m}}
]]olUudk vlrawGUap&atmifvdkUvm;}}
]][kwfwmaygh olwkdUbmombm0 aysmfjrL;csifwmaygh q&m}}
]]'gjzifh usKyfwkdUb,fhES,fvkyfyghr,f}}
]]qif&dkif;eJUawGU&dk;rSefvQif vdkufwwfw,fq&m? opfyifay: wufay
awmh}}
]]olwkdUcsif;]vdkuf}wmudk wufMunfhzdkUvm;Asm}}
]]olwdkUcsif;vJ vkdufw,f? vludkvJ vkdufwwfwmyJ}}

376

uREkfyfum; tawmfvefUoGm;avNyD/ odkUaomf vGefNyD;tjzpfudk awG;ylNyD;


igvdkufcJUrdjcif;um;rSm;avNyD[k rdrdudk,fudk tjypfqdkwwfaom 0goemr&Sd
onftavsmuf &Gufzsifzdeyfuav;udk uysmu,mcRwf twuf&vG,faom
opfyifwyifay:odkU wufav\/
]]EdkU cifAsm;aumAs}}
]]uRefawmfuawmh qifrudk oGm;Munfh&tkH;r,fq&m? 'Dxufjrifhjrifh
rwufEdkifbl;vm; q&m}}
]]'Davmufqdk rvGwfao;bl;vm;}}
]]vGwfawmhvGwfygw,f? cyfjrifhjrifhwufNyD; qifrudk arQmfMunfhvQif
jrifEdkifrvm;vkdUyg}}
uREkfyfrSm bkef;BuD;ausmif;om;b0uwnf;u opfyifwufjcif;tvkyf
tawmftavhtusifh&SdcJUonfjzpf (i,fpOfu wufcJUjcif;rsm;onf tcsufxJ
wGif tokH;0ifwwfvSonf/) opfyifBuD;ay:odkU wufEdkiforQ jrifhatmifwuf
NyD; ,cifu cavmufoH Mum;&mbufodkU arQmfMunfhvkduf&mwGif udkif;awm
BuD;wckxJ rnf;rnf;BuD;&Sdaom t&m0wKBuD;ESpfckudk jrif&av\/
]]rnf;rnf;BuD;awGjrifw,fAsKdU? qifESpfaumifeJUwlw,f}}
]][kwfvdrfhr,fq&ma&U? q&m 'Duae&pftkH;aemf}}
]]cifAsm;u b,foGm;rSmvJ}}
]]uRefawmfqifaemufudk vkdufacsOD;r,f}}
uREkfyfrSm qif&dkif;rsm;ESifhra0;aom awmeufBuD;xJwGif wa,muf
wnf;ae&pf&rnfh tpDtpOfudkrBudKufaomfvnf; tjcm;enf;vrf; rjrifonf
ESifh oabmwlvkduf&av\/ qifOD;pD;xGufoGm;aom tcguREkfyfrSm wpf
a,mufwnf;ae&pfcJU& tm;i,f&onfhtxJwGifawmxJ vlESifhqif&dkif;
awGUopfyifay:okdU wufajy;aomvltm; qif&dkif;u yifpnfudk OD;acgif;jzifh

377

wdkufcswwfonfqdkaom
jzpfrvmacs/

tjzpftysufudk

odkUaomf

qm&dkuf'g[*wf\

ajrmufjrm;pGmwkdUudk

zwfxm;cJUaom

tajctaersKd;

b,fuJUodkU

twkcdk;vsuf

owd&ojzifh

aq;wHudkxkwfNyD;

pGefUpm;cef;0wKaygif;

uREkfyfrSm

tvifuGmwmrdef;onf

jyKvkyfacsrnfenf;[k
aq;wqkH

tm;wufzG,f

qifjcifum

aomufvkdufygao;onf/

(&,fp&ma&;jcif;r[kwf? wu,fvkyfjcif;jzpf\/ rdrdudk,fwdkif r&Jaomfvnf;


owd&Sdaomvlrsm;

jyKrlykHudk

owd&jcif;tm;jzifh

tm;jznfhEdkifjcif;onf

pGefUpm;cef;0wKrsm; zwf&Ijcif;\ tusKd;aus;Zl;aywnf;/)


aq;wqkHukefaomtcg qifESpfaumif&SdaombufqDrS ]0l;?0g;?0l;?0g;}
[kukef;npfatmfaom

toHrsm;Mum;&ojzifh

arQmfMunfhvkduf&mwGif

udkif;awmxJrS rnf;rnf;BuD;ESpfckteuf wckonfwckudkcGJcGm cyfokwfokwf


a&GUoGm;onfudk jrifvdkuf&avonf/ twefBuD;Mumaomtcg cavmufoH
]*avmif *avmif}ESifh qifOD;pD;u qifrtm; armif;vmjcif;udk jrif&ygonf/
wGifrS

uREkfyfonf

opfyifay:rS

qif;vmcJUav\/

atmufodkU

a&mufaomtcg qifOD;pD;u]]qifpD;rvm;q&m}}
]]uwDrSrygyJeJU b,fvdkvkyf pD;&vJAs}}
]]OD;acgif;ay: xdkifpD;ayghq&m? uRefawmfwdkU 'DvdkpD;wmyJ}}
]]rjzpfygbl;As? vdrfhusrSmaygh}}
]]'gjzifh vnfyif;cGpD;q&m}}
rvkyfbl;aom tvkyfudkvkyfjcif;tm;jzifh ]pkH}csifaom 0goem&Sdonfh
uREkfyfonf

pD;&efoabmwlojzifh

qifOD;pD;u

qifrudk

0yfcdkif;NyD;

qif\vufay:rS vnfyif;ay:odkU cJ,Of;pGm wuf&av\/ vnfyif;um;


BuD;pGmaom oHB udK;BuD; ywfcsnfxm;av&m uREkfyfonf oHBudK;aemufcGxdkif

378

umoHBudK;udkudkifxm;&avonf/ xdkUaemufqifOD;pD;u

xdkcdkif;NyD;aemufrS

armif;vsufvdkufvm&m qifronfa&SUrS cyfokwfokwf vSrf;vmav\/


xl;jcm;aom tjcif;t&mwck owdjyKrdonfrSm qifronfaemufrSvkdufygvm
aomqifOD;pD;tm; wcPuav;rQ rsufjcnfjywfrcHyJ vuf0JbufrSjzpfap?
vuf,mbufrSjzpfap

qifOD;pD;udk

jrif&avmufatmif

OD;acgif;udk

wajymif;wnf;ajymif;? wapmif;wnf; apmif;iJUum jyKjyifoGm;ygavawmh


onf/
owdjyjcif;
qifudkrlum;

wa,mufwnf;pD;bl;ygNyD/

odkU&mwGifvnfyif;udk

um;,m;cG xdkif&jcif;jzpfaomaMumifh qif\Murf;wrf;aom *kwfarG;rsm;


onf aygifrsm;ESifh wifyg;wkdUudk pl;vSygonf/ twefi,foGm;rd qif\
ajcvSrf;ESifh vIyf&Sm;ykH tjcif;t&mudk &dyfpm;rdvmaomtcg rdrdrwwfao;
aomtjcif;t&mwckudk

oifcGifhBuKHu

wwfatmifoifcsif

wwfaom

uREkfyf\0goemtwdkif; vnfyif;udkcGrpD;rl qifOD;pD;rsm;uJUodkU OD;uif;


xdyfrS

ajcwJGavmif;cs

ajcaxmufrsm;udk
OD;acgif;xdyfodkU

pD;zdkUBudK;pm;awmh\/

wjznf;jznf;&kyfodrf;
wa&GU

a&GU

uREkfyfonfcGxm;aom
(oHBudK;udkvufrvTwfyJ)

a&GUvm\/

Mumavoabmaygufav&SdvmonfwGif

aemufqkH;

qif\OD;acgif;EGJUykHudk
oHBudK;udkaemufjyef

udkifvsuf OD;uif;ay:wGifwifyg;vTJxkdifum ajcwJavmif;csvsuf pD;Edkifyg


awmYonf/ AkdvfwJokdUa&mufvmaomtcg udk0ifharmfwkdUvlpk a&mufESifhMuNyD
jzpf&m oli,fcsif;udk0ifharmftm; qifOD;uif;xufrSEIwfqufvdkuf&jcif;onf
uREkfyftzdkU&mwGif atmifjrifrIBuD;wck jzpfygawmhonf/ wGif udk0ifharmfu

379

]]cifAsm;[muoHB udK;udk udkifxm;wmudk;As? vufvTwfpD;rSaygh}}[k ajymvkduf


onf uREkfyfonfcsufcsif;yif vufvTwfpD;vdkufonf/ tjcm;vlwa,muf
u xkduJUodkUajymvkdufvQif uREkfyfjyKvkyfvdrhfrnfr[kwf? udk0ifharmfrlum;
ol\usDpm;jcifudk woufvkH;cHcJU&ojzifh owddaMumifonf[k xifrnfpdk;
aomaMumifh

(vdrfhusNyD;

usKd;awmhrSusKd;ap)pGefU

vkyfjyvdkufjcif;

jzpfavonf/ udk0ifharmfESifh uREkfyfonf a&SUwGifvnf; tjzpftysuf


uav;rsKd;awG &Sdygao;onf/
qifpdwfaumufjcif;
jrawmifqdyfurf;wGif

aps;oabFmrsm;onf

&ufowwywfvQif

wBudrfrQ qdkufuyfav&m oabFmrqdkufrD w&ufwGif udk0ifharmfu ]]cifAsm;


pm;csifwmawG MunfhNyD; 0,f&atmifudk,fwdkifvkdufoGm;acsAsm}} [kuREkfyftm;
cdkif;\/ &dum0,f&efrSm uREkfyfwdkUtwGufom r[kwf? opfckwform;rsm;
twGufvnf; qDqefrSp 0,f&rnfjzpfaomaMumifh qifESpfpD;ESifhoGm;Mu&ef
jzpfavonf/ nDawmfarmifuvnf; qifpD;bl;csifonf qdk twlvdkufyg
vmav&m

weHeufapmapm

uREkfyfwkdUnDtpfudkonf

qifESpfpD;ESifh

erf;aygif;AdkfvfwJrS xGufvmcJUMuav\/ uREkfyfonf qifOD;pD; udkjrESifhtwl


pD; nDawmfarmifrSm tjcm;qifay: vkdufygvmavonf/ qifay:wGif
uwDcif;xm;

pdwfcsvufcspD;&aomfvnf;

qif\udk,fonf
pD;bl;pOfuxuf

OD;acgif;xufvIyfaomaMumifh
tvdkufcwfonfudk

Nidrfhvdrfhrnfxifaom

nDawmfarmifrSm

awGU&\/

vrf;oGm;aomtcgwGif
OD;acgif;xufxkdif
qifpD;vQif

wrdkifcefUavmuf

tvGef

a&mufMuaom

tcg xifoavmuf Zdrfr&SdonfESifh nnf;nLpjyKavNyD/ rnfonfhow0gudk

380

pD;onfjzpfap if;\udk,fEGJUykHudk oabmraygufao;orQ umvywfvkH;


owdESifhvkduf& usawmhrvdkvdk jzpfwwf\/ ow0g\ udk,fEGJUykHudk
em;vnf ][ef}ay; wwfaomtcgrS pdwfacsmifcsdpGmESifh pD;vdkufEdkif\/
uREkfyfrSmi,fuwnf;u EGm;? uRJ? jrif; ponfwkdUudk pD;wwfatmif
oifxm;oljzpfonfhtwGuf

aMumifh

rnfonfhow0gudk

olwyg;xuf

oabmaygufvG,f

vrf;c&D;wGif

tusnftwnf;wckESifh

vrf;ajzmifhajzmifhroGm;yJ
onfuyfvkyf\/

avonf/

pD;onfjzpfap?

okdUESifhvnf;

BuKH&ao;\/

uREkfyfrSm

udkjr\qifonf

eHab;wbufwcsufodkUa&GUajymif;um

xdktcsdefwGif

16

[dkuyf

rdkifc&D;teuf

13rdkifcefU

aygufvmcJUNyDjzpf 3rdkifcefUrQom vdkawmh&m aeuvnf;tawmfuav;


yljyif;pjyKvmavNyD/
]]cifAsmhqif bmjzpfwmvJAs}}
]]pdwfaumufcsifwm q&ma&U}}
]]bmjyKvdkUvJAsm}}
]]olwkdUu erf;aygif;eJUjrawmifc&D;qdkvQif aygufe,frSm waxmufem;
aeusAs?

'DwacgufawmufavQmufarmif;vmavawmh

vkyfcsifw,fq&m?
vrf;ab;&Sdaom

[JU

uyfoD;uyfoyf

aumifr...}}ajym,if;qdk,if;

csKHyifrsm;xJodkU

qufueJwkd;0ifvkduf&m

qifronf
qifOD;pD;\

OD;acgi;fudk opfudkif;rsm; &dkufoGm;ojzifh uHaumif;om rusyJ&Sd\/


uREkfyfrlum;

ol\ausmaemufrS

jym;ueJ0iftdyfvkduf&\/

tdyfrnfhom

tdyf&onf/ qifOD;pD;vdrfhusvQifvnf; uREkfyfudkyg yGwfwkdufcsoGm;rnf


jzpfavonf/ wGifvufjrefaom qifOD;pD;onf qifr\OD;acgif;BuD;udk
cRef;ESifh

ESpfcsufokH;csufquf

ayguf,if;

yg;pyfuvnf;

ukef;

atmfaigufonfwGifrS qifronf csKHrScGm vrf;ay:odkU wufvmavonf/

381

]]uHaumif;vkdUAsm? cifAsm;us,if usKyfygusrSmyJ}}


]]'Davmuf rjzpfaybl;vm;vdkU uRefawmfu owdvdkoGm;w,fq&m}}
]]'Dqifru 'Dvdkvkyfaeusvm;Asm}}
]]vkyfcJygw,f q&m? aeu eJeJylvmvdkUyg? olwkdUu reufwpcef;
newpcef; oGm;aeusrSm wqufwnf;armif;vkdufawmh pdwfaumufwmyg
q&m? vlvdkaygh}}
nDawmfarmifvkdufygaom qifrSmrl a&SUawmfawmfjywfuGmoGm;NyDjzpf
&m

qifOD;pD;onf

qifronf

ykueJ

qifrudkpdwfqdk;qdk;ESifh

cRef;jzifhESifarmif;onfwGif

ykueJjzpfatmifajcvSrf;usJBuD;ESifh

vSrf;aomaMumifh

uREkfyfrSm ajrBud;ESifheD;uyfvmonf[k xifrdonf/ rMumrD a&SUrSqifrudk


rSDvmMu\/
jrawmif&GmodkUa&muf okH;xyfausmif;BuD;xJrS jzwfvmMuaomtcg
wefaqmifrkef;

vjynfhaeUjzpf

Oykofonfrsm;onf

ausmif;BuD;ay:rS

uREkfyfwkdUtm; xGufMunfhaeMu&m if;wkdUteufwGif uREkfyf\c,fravmif;


udkvnf; jrifcJU&onf/ xdknae tpkefaps;oabFma&m tqefaps;oabFmyg
jrawmif&Gm

qkdufuyf

tdyfrnfjzpf&m

wefaqmifwkdifyGJaMumifhwaMumif;

twGufaMumifhwaMumif;?

&Gmuav;rSm

ododomomvIyfvIyf&G&G

&Sdae\/ txJwGif &efukefrSvmMuonfh uREkfyfwkdUnDtpfudkESpfa,mufu


qifESpfpD;ESifh awmrSqif;vmMujcif;onfvnf; tysKdacsmrsm;\ ESvkH;aoG;udk
wkd; vIyfckefjcif; jzpfapavoavm[k awG;awmrdonf/

382

rpdk;wkdUnDtpfrwawG
uREkfyfwdkUonf

udk0ifharmf\

opfawm&kH;

pcef;cs

qifOD;pD;

ESpfa,muf wkdUu csufjyKwf&ef wm0ef,lMuonf/ odkU&mwGif uREkfyfwdkU


nDtpfudktwGufrl jrawmiftaumufpma&;BuD;u uREkfyfwdkU&SdaeorQ wm0ef
,lygayonf/

xdk&ufwGif

uREkfyfwdkUrSm

jrawmif&Gm

todtuRrf;

tawmfaygrsm;vsuf&SdNyD jzpf&m cyfwnfwnfvnfywf&rnfh tdrfrsm;odkU


aeUcif;tcsdefwGif EIwfquf uREkfyfESifh rsufrSef;wrf;rdonf &GmOD;&Sd tysKdacsm
nDtpfrrsm;tdrfodkUrl ae0ifNyD;aemufrS a&mufygonf/ xdknae ukefoabFm
rsm; qdkufuyfcsdefwGif uREkfyfonf 0,f&ef&Sdaom pm;p&mypnf;rsm;udk
pm&if;jyKvkyf rpdk;vufodkU ay;tyfxm;vdkuf\/ rpdk;rSm azmfjycJUbl;aom
nDtpfrrsm;teuf tBuD;qkH;jzpfav&m uREkfyf\ZeD;avmif;jzpfaomfvnf;
trSefudkazmfjy&vQif xdktcsdefurl uREkfyf\pdwfxJyif wdwdusus qkH;jzwf
csufcsr&ao;yJ pdwful;xm;onfh okH;av;a,mufteufwGif wa,muf
tygt0ifrQom jzpfygao;onf/
okdU&mwGif tjcm; ]cefUrSef;csuf}rsm;xuf tuRrf;w0if &SdonfhtwGuf
aMumifh aps;0,fay;zdkUapcdkif;rdjcif;jzpfygonf/ if;nOf rpdk;oabFmrSjyefvm
NyD;aemuf rdcifESifhwuG nDruav; armifuav;rsm;yg tawmfnOfheufonf
wdkifatmif aqmif;rD;zdkteD; 0dkif;zGJUum pum;ajymMu\/ rpdk;\zcifrSm
rdcifESifh uGJoGm;ojzifh rdom;wpk ykHawmfovkd vkyfudkifpm;aomufvsuf&SdMu
&m if;wkdU\tdrfBuD;onfomvQif ,cifu pD;yGm;a&;tajctae zGHUNzdK;cJU
bl;jcif;\

txdrf;trSwftjzpfESifh

usef&Sdygawmhonf/

uREkfyf\

toufwmwavQmufvkH; 0goemwckrSm rdef;uav;wa,muf\ pD;yGm;a&;


tajctaeudk tvsif;*&krpdkufyJ &kyf&nfoufoufudkom tav;*&kjyKavh

383

&Sd\/ (okdU&mwGif &kyf0g'orm;wa,mufum; r[kwf&yg/)

pHa'0DrSm

olUt&yfxJwGif 0wfEdkifpm;EdkifqkH;aom rdef;uav;wa,mufjzpfaomfvnf;


ol\pdefwvkH;em;uyfESifh a&Tajcusif;wdkUonf olU&kyf&nfESifh vdkufavsm
Munfhaumif;vSjcif;udkom uREkfyf*&kpdkufrdygonf/ pD;yGm;a&;tajctae[lrl
um; rpOf;pm;rdyg/ &kyf&nfrSwyg; tdrfaxmifa&;ESifh ywfouf tBuHtpnf
wpkHwck r&cJUao;yg/ odkUjzpf aemufwaeUnaewGif uREkfyfwdkUonf
erf;aygif;odkU jyefwufMu aygufeufAdkvfwJwGif wnOfhtdyfMu&jyefav\/
rarhEdkifaomxrif;weyf
uREkfyfonf

tpm;ESifhywfouf

qdkMuvdrfhrnfxif\/

pdwfxm;ykH

rnfrQavmuf

tawmfqef;onf[k

aps;BuD;aom

pm;p&mjzpfap

pm;csifonfqdkvQif ydkufqHudk rajrmfjrifyJ (wBudrfwcgjzpfap) 0,fpm;&rS


auseyf\/

aeUpOftzdkUrSmvnf;

vufvSrf;rSDoavmuf

wwfEdkiforQ

taumif;qkH;udk0,fpm;avh&Sd\/ odkU&mwGif wcgw&Hrlum; aumif;aom


tpmwckudk

tvG,fwulESifh

r&yJcJcJ,Of;,Of;

&Sm&rnfqdkvQifvnf;

'kurcHrl tnHUqkH;aom tpmudkyif ausauseyfeyfBuD; pm;Edkifygonf/


jrawmifrS qifESpfpD;ESifh xGufvmMu aygufeufAdkfvfwJuav; ntdyfMu
rnfjyK&mwGif npmtwGufudkqifOD;pD; ESpfa,mufu wm0ef,l csufjyKwf
Mu\/ xrif;pm;csdef eD;aomtcg uREkfyfwdkUnDtpfudkrSm tvGefqmavmif
vsuf

&SdavNyD/

(qifpD;jcif;onf

vrf;avQmufjcif;wrQ

vIyf&Sm;jcif;

aMumifhtvGefqmwwfonf[k qiform;rsm;u ajymMuonf/) uREkfyfonf


rD;zdkacsmiftvkyfrsKd;0goemygonfESifh rnfonfh[if;rsm; csufMuavoenf;
[k [if;tdk;rsm;udkzGifhMunfhvdkfuf&m usufNyD; rD;zdkteD; uyfxm;aom

384

[if;tdk;uav;xJ &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;[if;udk vnf;aumif;? rD;zdkay:


wnfxm;aom

[if;tdk;uav;xJa&wGif

ig;ydcwfNyD;

wnfxm;

yGufyGufqlaejcif;udk vnf;aumif; awGU&\/ tjcm;[if;rawGU&acs/ rMumrD


&GmxJodkUoGm;aom qifOD;pD; jyefvmvufxJ wGifAl;&Guf tenf;i,f
ygvm\/ cGifay:&Sd [if;tdk;xJodkU Al;&GufcwfNyD;aemuf xrif;yGJ jyifMu\/
if;wkdUwGif

yef;uefjym;ESpfcsyfwnf;&Sd

jyifauR;&m

uREkfyfu

pavmif;zkH;rsm;ESifh

tm;vkH;

jzpfovdk

uREkfyfwdkUnDtpfudk

twl0dkif;

0ifpm;Muonf/

twGuf

pm;&rnfajymaomaMumifh
qifOD;pD;

wa,mufu

]]qiform;[if;yJ q&ma&U? q&muvJ rckdif;? uRefawmfwkdUuvJ txkyfawG


ajz&rSm ysif;avawmh 0efaxmufrif;&UJom;Al; ig;Al;awGudk rxkwfawmhbl;?
pm;ompm;yg? Nrdefygw,fq&m? qifpD;wm odyfNyD; AdkufacsmifwmyJ}}[k
ajym\/ om;Al;? ig;Al;taMumif; ajymaomtcg uREkfyfu xkwf,lzdkU
ajymrnfjyKNyD;rS ]qiform;awGeJU oGm;wJUtcg olwkdUpm;ovdk jzpfatmif
pm;r,f}[k qkH;jzwfvkdufav\/ [if;rsm;rSm &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;udk
i&kwfoD;pyfpyf

csufxm;

ykZGefajcmufrygyJ

ig;ydESifh

csufxm;onfh

Al;&Guf[if;csKdom jzpfavonf/ odkU&mwGifqmavmifaom "mwfcHaMumifh


i&kwfoD;eDeD&J&J

csufxm;onfh

yJykyf[if;onfyif

uREkfyfwdkUtm;

oGm;a&usapcJUavNyD/ wvkyfEIduf pm;vdkufygawmhvnf; xifonfxufyif


ydk t&omawGUaeao;\/
uREkfyfwdkUnDtpfudkonf xrif;tdk;xJrS ]'g&dkuf}EIdufEIduf xnfhay;
aom xrif;rsm;udk ukef;ukef; BudwfvdkufMu&m qefwcGuf csufxm;onfh
xrif;tdk;xJrS uREkfyfwkdUuyif ydkvdrfhrnfxifonf/ wBudrfwGif uREkfyf
twGuf EdkUqDAl;wvkH;csuf ukefvdrfhrnfxif&m woufvkH;wGif wBudrfygrS
ESpfESyfwnf;om ]wvkH;csuf} ukefbl;ygonf/ taMumif;udk tus,fw0ifh

385

a&;om; azmfjyjcif;rSm tpm; aumif;aumif;udkomru raumif;wa&mif;


ESifhvnf; trSwfw& Nrdefatmif pm;wwfaom 0goemudk wifjyvdkaom
aMumifh jzpfygonf/ qdkvdkjcif;rSm taumif;BudKufwwfaomfvnf; raumif;
vQif

rpm;Edkifonfr[kwf?

raumif;wa&mif;ESifhvnf;

tvkduftxdkuf

Nrdefatmif pm;wwfygonf/ [if;raumif;vQif rsKdrusqdkaom vlpm;rsKd;


r[kwfyg/
t"dym,f&Sdaom c&D;wacguf
aemufwaeUwGif erf;aygif;odkU a&mufMu okH;av;&ufcefUMumaom
tcg

udk0ifharmfu

uREkfyftm;

xD;csKdifhaiGwdkufodkU

olUtwGufESifhwuG

tvkyform;rsm;ESifh awmtkyf awmacgif;rsm; twGufyg vcxkwfckdif;\/


udk0ifharmfonf jrawmifodkU uREkfyfoGm;vdkjcif;udk &dyfrd[efwlonf/ vcrSm
Edk0ifbmvtwGufjzpf 'DZifbmv 4 &ufaeUwGif uREkfyfxGufvmcJU\/
wBudrfwGif

jrif;ESifhxGufcJU

nDawmfarmifrygacs/

jrif;twGufrSm

tqifoifhvSonf/ a&TvDjrpfbufrS jrif;rsm;ESifh vmMuaom opfukefonf


ESpfa,mufonf jrawmifodkU toGm;wGiferf;aygif;odkU 0ifvm udk0ifharmfESifh
awGUMu\/

udk0ifharmfu

jrif;ESifhxnfhvdkufcsifonf[k

ajym&mwGif

opfukefonfwOD;u ol\jrif;udk uREkfyftm;ay;NyD; oludk,fwdkif vSnf;BuKHESifh


vkdufrnfhtaMumif;?

vSnf;BuKHvnf;tqifoifh&SdaeaMumif;

ajymav\/

okdUjzpfeHeufapmapmwGif opfukefonfwOD;ESifh uREkfyfonf jrif;wpD;pDESifh


jrawmifodkU xGufvmMuav\/ xdkolrSmjrawmif&Gmom; vlvwft&G,f
wa,mufjzpf uREkfyftay:pdwf0ifpm;ykH&onfh tavsmufuREkfyftaMumif;
udkar;\/ uREkfyfu tdrfaxmifr&SdaMumif; ajym&mwGif vl&dk;wa,muf[k

386

emrnfBuD;aom0efaxmufrif;

OD;0ifharmf\

oli,fcsif;acwfynmwwf

wa,mufjzpf jrawmif&GmwGif vkdcsifaomtysKdudk &EdkifaMumif;? opf


ukefonfvkyfzdkU 0goemygvQif t&if;tESD;tjynfhtpkH&Sdaom rdef;rudkvnf;
&EdkifaMumif;?

jrawmifwGif

a,musfm;aumif;

awmfawmf&Sm;ae

rdef;uav;rsm;onf ]we,fom;}udk apmifharQmfaeMu[efwlaMumif;? &GmcH


a,mufsm;ESifh we,fom;wdkU ,SOfNydKif vlysKdvSnfhvQif we,fom;u
pGHzdkUvrf;rsm;aMumif; ponfjzifh ajymjyav\/ uREkfyfu ]]jrawmifolawG[m
olwkdU&GmrSm olwkdUraysmfMuvdkU &yfa0;vdkufcsifMuovm;}}[k ar;&m xdkvlu
]]'Dvkdawmh r[kwfaygifq&m? jrawmifom;uav;awGu aoao0yf0yf
vkyfudkif auR;csifwJUvl eJw,f? vlabmfausmhuav;awG jzpfukefMuNyD
cifAs}}[k ajymjyav\/ vludk,fwdkifrSm vlysKdyif&Sdao;aMumif; uREkfyf
od&]]cifAsm;vJ vlysKdqdk? ckajymwJU vlUabmfausmhxJrSm rygbl;r[kwfvm;}}
]][m.... uRefawmf omqkd;ao;? bmrS rvkyfcsifbl;q&m}}
]]opfukefonfqdk}}
]]a,mifokH;q,fygcifAsm? rdbrsm;u cdkif;vdkUrdkU rvTJomvdkU vkyf&wm
yg? vlysif;cifAs? w&GmvkH;vlysif;csnf;yJ}}
]]tpOftqufu 'DvdkyJvm;}}
]]a&S;u uRefawmfwdkU OD;av;rsm; vufxufu 'Davmufrqdk;ygbl;
cifAs? 'DacwfrSmjrpf&dk;wavQmufvkH; vli,fuav;awG odyfysufpD;w,fcifAs}}
]]jrawmifolawG awmfawmfacsmw,fqdk}}
]]'guawmh q&mvJjrifom;yJ? bk&ifcHvmwkef;u jrpf&dk;wavQmufrS
&GmawGu

,drf;tueJU

BudKqdkMuawmh

eHywfwpfpGJw,fq&m}}

387

uRefawmfwkdUjrawmif,drf;tu

]]'D&GmrSm b,ftysKdtacsmqkH;vJ}}
emrnf okH;av;ck ajymygonf/ uREkfyfu]]rpdk;aum rygbl;vm;}}
]]olu eJeJBuD;oGm;NyDq&m? olUnDruomoGm;NyD? tazBuD;u ypfoGm;
awmh tarBuD;uvJ bmrSrwwf&Smbl;? nDruav;awG? armifuav;awGudk
oluyJ OD;pD;tkyfcsKyfNyD; vkyfudkifpm;aomufae&Sm Muw,f}}
jrawmif&GmokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfonf ,cifwacgufuuJUokdU
opfawm&kH;okdU roGm;yJtaumufpma&;BuD;\ aetdrfodkU wdkuf&dkuf0ifav\/
xrif;pm;NyD;aomtcg uREkfyfonf xD;csKdifhbufodkUul; udk0ifharmfay;tyf
vkdufonfh vcpm&if;twdkif; aiGwdkfufrS aiGrsm;xkwf jyefvmNyD;vQif aiGrsm;
udk taumufpma&;BuD;vufodkU tyfxm;vdkufav\/ uREkfyf\c&D;pOfrSm
eufjzefeHeufwGif ,refaeUu opfukefonfESifhtwl erf;aygif;okdU jyefMu&ef
jzpfavonf/
wjznf;jznf;,drf;nGwfjcif;
xdkaeUnaewGif uREkfyfonf rpdk;wkdU\tdrfokdUoGm; ig;z,faMumfESifh
cJvHacsmif;rsm; (olwkdUt&yfwGif ]aygif;wif;}[kac:onf/) jyKvkyfjyifqifxm;
&eftwGuf ydkufqHay; rSmxm;cJU\/ xdknOfhwGifig;z,faMumfESifh aygif;wif;
udk t0pm;rnftBuHESifh taumufpma&;BuD;\ npmxrif;udk toifhtwifh
om pm;cJU\/ pma&;BuD;uawmfu ]]b,ftdrfursm; tpm;aumif;auR;zkdU
zdwfxm;w,f

rqdkEdkifbl;?

uRefrwkdUtdrfu

xrif;udkawmif

0atmif

rpm;awmhygyJvm;}}[kceJUpum; ajymvkduf&m uREkfyfrSm rpdk;wkdUtdrf pDrHxm;


cJUaom

aygif;wif;taMumif;udk

owif;oefUoefUMum;

388

ajymvkdufjcif;

jzpfonf[k rouFmonfESifh rsufESm&Sdef;ueJjzpfoGm;rdygonf/ uREkfyf\


pdwfudk EIdufEIdufcRwfcRwf ppfaq;vdkufaomtcg vrf;c&D;wGif opfukefonf
u

rpdk;onf

]0dkif;vkyf0dkif;pm;}

nDruav;
tjzpfESifh

ajymvkdufuwnf;u

armifuav;rsm;udk

xdef;odrf;

OD;pD;tkyfcsKyfum

apmifha&Smufvsuf

uREkfyfpdwful;xm;

&Sd&Smonf[k

onfhrdef;uav;ESpfa,muf?

okH;a,mufteuf rpdk;bufodkU u&kPmoufoGm;jcif; jzpfwef&macsonf/


uREkfyfvdkcsifonfrSm &kyf&nf oem;urm;&Sdwmcsif;wlvQif Muifemwwfaom
pdwf&Sdoludk

a&G;cs,frnfjzpf&m

tdrfoltdrfom;rsm;tay:

tBuD;tuJ

tjzpfESifh MuifemwwfvQif vifom; tay:vnf; Muifemwwfvdrfhrnf[k


wGufudef;&onf/ ]cspf}zdkUqdkonfrSm pHa'0DESifh vJGuwnf;u uRekfyftzdkU&m
(tjyeftvSef) arQmfvifhcsuf uif;cJUNyD;jzpf&m wa,mufESifh wa,muf
MuifemwwfvQif

yxrwef;

tdrfaxmifbufjzpfzkdU

vkHavmufonf[k

uREkfyf,kHMunfonf/ (rsufESmudkjrif&onfjzpfap? toHudkMum;vkduf&onf


jzpfap &ifxJ 'dwfueJ vIyfckefoGm;aom tjzpfrsKd;rlum; pHa'0DrSvGJ
rnfonfh rdef;uav; twGufrQ woufvkH; BuHKcJU&bl;jcif; r&Sday/)
tjcm;aom

tjcif;t&mrsm;

rnfrQavmuf

jynfhpkHa[?

&ufpufaom

pdwfoabm&Sdonfh rdef;rwa,mufonf uREkfyftzdkU taumif;qkH;r,m;


r[kwfEdkif[k (rSefcsif&ifrSef rSm;csif&ifrSm;) uRekfyfwGufrdonf/ uREkfyfonf
xdkpOfu taMumif;t&mrsm;udk a&;a&;rQom &dyfrday&m taumufpma&;
BuD;uawmfu

uREkfyftm;

]ceJU}vdkuf

uREkfyf\rsufESm&Sdef;oGm;jcif;udk

udk,fh[mudk,f odvdkufaomtcgrlum; igonf rpdk;bufodkU ,drf;vsuf


&Sdacsonfwum;[k odvdkuf&ygonf/ odkU&mwGif pHa'0DuJUokdU tcspf
oufoufr[kwf? u&kPmzufjcif;udkvnf; uREkfyfem;vnfygonf/ odkUESifhyif
uREkfyfonf twdtus qkH;jzwfcsuf csjcif;um; r[kwfao;ay/ qdkvdk&if;rSm

389

igonf ,aeUn rpdk;tm; cspfBudKufaMumif;udk zGifh[ ajymygawmhrnf[kyif


qkH;jzwf&ao;onf r[kwfacs/ twnf,lrnf rBuHyJESifh vlysKdvSnfhjcif;
tvkyfrSm uREkfyf\tavhtusifhr[kwfacs/
aygif;wif;ESifhig;z,faMumf
xdknOhf uREkfyfonf taumufpma&;BuD;tdrfrS npmpm;NyD;aemuf
rpdk;wkdU\tdrfodkU cyfapmapmoGm;a&muf\/ apmapmoGm;jcif;rSm aygif;wif;
zkwfjcif;udk tptqkH; jrifvdkaomaMumifh jzpf\/ uREkfyf\0goemwckrSm
aumif;aomtpmudk

pm;&&kHESifhrNyD;yJ

udk,fwdkif

vkyfwwfonftxd

apmifhMunhfvdkjcif;yifjzpfavonf/ uREkfyfa&mufoGm;aomtcg ig;z,faMumf


t&SufBuD;rsm;rSm aMumfNyD;jzpf eHeHyifESifh MuufoGefNrdwfrsm;u wyef;uef
jym;?

ig;z,faMumft&SufBuD;rsm;u

wyef;uefjym;

tjynfhaMumfNyD;

aygif;wif;zkwf&kHrQom usefavawmhonf/ ig;z,faMumfrsm;rSm rD;zdkacsmif


aMumf& aygif;wif;rlum; {nfhcef; aqmif;rD;zdkwGif zkwfEdkifavonf/
if;a'owavQmuf aqmif;rD;zdk[lonfrSm Murf;ysOfwGif taygufazmuf
Murf;ysOfESifhtnD jyKvkyfxm;aom av;axmifh rD;zdkjzpf\/
rD;zdkonf Murf;jyifxufjrifhcJUvQif rD;&Sdefonf rD;vIHol\ ajcaxmuf
rsm;odkUra&mufyJ

ajcovkH;avmufom

a&mufEdkifrnfjzpfaom

aMumifh

Murf;udkazmufNyD; wjyifwnf;jzpfatmif vkyfxm;&jcif;jzpfavonf/


uREkfyfa&mufoGm;NyD;aemuf rMumrD a&pdrfNyD;aom aumufnSif;qef
oGwfxm;onfh aygif;wif;0g; okH;av;acsmif;,lvm rD;zdkwGifzkwfav\/
aygif;wif;0g;rSm wbufzGifhjzpf iSufaysmzufjzifh qdkUxm;av&m if;buf
udk a&S;OD;pGmzkwf tqpfydwfaombufudk aemufrS zkwf&\/ wbuf

390

usufavmufaomtcgrS tjcm;wbufokdU vSnfhray;rD tqpfydwfaombuf


udk"m;ESifhxpf zGifhay;&\/ zGifhvdkufaomtaygufrS taiGUacsmif;acsmif;
yef;xGufav&m xdkuJUodkUrjyKvkyfygu aygif;wif;0g;xJrS aumufnSif;rsm;
onf &kwfw&uf yef;xGufwwfojzifh aygif;wif;wacsmif;vkH; qkH;&wwfav
onf/ uREkfyfrSmrlrD;zdkteD; {nfhonfjzpfaom uREkfyftwGufcif;xm;onfh
aumfaZmay:wGif aq;wHcJvsuf xdkifum aygif;wif;rsm;udkvnf;aumif;?
tdrfoltdrfom; nDtpfr om;csif;wpkwkdUudk vnf;aumif; wvSnfhpDMunfhum
tuJcwfvsuf &Sdav\/
ZeD;avmif;udk tuJcwfjcif;
xdknOfh uREkfyfonfaygif;wif;zkwfjcif;xuf nDtpfrokH;a,mufwkdUudk
txl;*&kjyK tuJcwfvsuf&Sd\/ erf;aygif;rS yxrwBudrf qifESifhqif;cJU
aom tacgufwGif awm0ufom;uif tenf;i,fygvmcJU tBuD;qkH;
jzpfaom rpdk;vufodkU ]tm;vkH;pm;MuzdkU}qdkum ay;tyfvdkuf\/ rpdk;onf
0ufom;uifrsm;udk nDrrsm;ESifh armifuav;rsm;okdU cJGa0ay;&m armif
ti,fqkH;tm; trsm;qkH;ay;\/ oludk,fwdkifum; rpm;acs? uREkfyftm;
]ynmwwfonf}xif

jyKpm;rnfpdk;aomaMumifhayavm

tm;vkH;cJGa0pm;apcsif

,lcJUaom

ay;a0vkdufjcif;twGuf

wbuftenf;i,f

tjcm;wbufvnf;

pm;p&mudk

rajymwwfay/

oludk,fwdkif

rjrnf;yJ

rausreyfjzpf&jcif;ESifhtwl

armifnDruav;rsm;tay:nSmwm

[efwlonf[k

csD;usL;zdkU owd&cJUygonf/ uREkfyfonf taMumif;udk rpdk;tm;ajymbl;


onfr&Sd/ (pmudk oludk,fwkdifzwfrSyif od&ayawmhrnf/ uREkfyftm;

391

]yD,aq;} orm;wa,muf[k rxifrSwfwefpaumif;[lvnf; arQmfvifh


onf/)
xkdnOfh aygif;wif;rsm;usuf ig;z,faMumfESifh pm;MuaomtcgwGif
vnf; rpdk;onfuREkfyftwGuf trsm;qkH;jyifay;NyD; rdcifESifharmifnDruav;
rsm;twGuf xnfhay;av&m olUtzkdUrl tenf;i,frQom pm;onfudkawGU&\/
uREkfyfudkjrif& 0rf;omaeaomaMumifhum; r[kwfwef&m/ uREkfyfubmrQ
rajym&ao;acs/

rnfokdUyifjzpfap

tpm;taomufESifhywfouf

armifnDruav;rsm; tay:oufnSmjcif;onf uREkfyfvifjzpfvmaomtcg


oufnSmwef&monfh vuPmwckjzpfvdrhfrnf [laomuREkfyf\tawG;tac:
rlum; wu,frSefygayonf/
]vifESifhr,m;? vQmESifhoGm;} [lbdodkU wOD;ESifhwOD; rauseyfaom
tcsufuav;rsm;&Sd&onfh

"rwmjzpfaomfjim;vnf;

tpm;ESifhywfouf

uREkfyftay: *&kpdkufykH? 'kucHykH? BudK;pm;tm;xkwfykHrsm;rSm &SmrS&Sm;aom


ZeD;wa,mufjzpfonf[k ae&m 0efcHvkduf&ayOD;rnf/ vifu&Smay;vQif
csufwwfygonf[k rdef;rtrsm; ajympum;&Sdaomfvnf; BudK;pm;tm;xkwfykH
csif;rlum; jcm;em;jcif;&SdMuayvdrfhrnf/ nDtpfrokH;a,muf (tdrfaxmifuJG
wa,mufyg av;a,muf) &SdMuonfhteuf wa,muftay: wa,muf
MuifemrI&Sd&mwGif rpdk;onf (tBuD;qkH;jzpfaomaMumifhayavmrod/) tMuif
emwwfqkH;jzpfonf[k

xdkpOfuwnf;u

tuJcwfrd&m

aemifwGifvn;f

twkdif;rSefuefjcif;udk awGU&avonf/ tjcm;aom a,mufsm;rsm;onf


rnfodkU oabmxm;Muonfrajymwwf/ uREkfyftzdkU&mwGifrlum; tjcif;
t&monf rpdk;ESifhuREkfyftdrfaxmifbufjzpfMuzdkU zefwD;ay;jcif;
&kyf&nfxufyif ta&;BuD;onf[k xifrdygonf/

392

ol\

a0hvnfvnfajymaejcif;
apmapmcdkuf aygif;wif;ESifh ig;z,faMumfudk eHeHyif MuufoGefNrdwfESifh
pm;vdkuf? vufzuf&nfMurf;aomufvkduf? aq;wHzGmvkdufjzifh 0dkif;zGJUpum;
ajymMuNyD;aemuf

twefnOfheufvmaomtcg

armifnDruav;rsm;onf

olwkdU\tdyfcef;odkU

toD;oD;0ifMuav&m

rdcifwa,mufomvQif

]aq;Aef;}udkxkwf

if;\tcef;0xdkifum

uGrf;oD;zufaq;vdyfrsm;

vdyfvsuf&Sdav\/ uREkfyfrSmESpftdrfaxmifysufcJUNyD jzpf vlysKdpum;ajymzdkU


(pHa'0DESifh wkef;uuJUodkU) &GHUjcif; wGefUjcif;r&Sdaomfvnf; tcsdeftrsm;BuD;
&Sdonfqdkum axG&mav;yg; pum;udkajymvsuf&Sd\/
tarBuD;\tcef;rSm (tdyfcef;okH;cef;&Sd tawmfus,faom tdrfBuD;
jzpf aomaMumifh) tawmfuav;a0; ajymcsifaompum;udk olrMum;atmif
ajymEdkifaomfvnf; ]ajz;ajz;aygh}[k oabmxm;\/ ,aeUn ajymawmhrnf
[lyif wxpfcsqkH;jzwfjcif; rjyKao;acs/ rpkd; pdwf0ifpm;ykH&onfrSm
&efukefNrdKUBuD;taMumif;jzpf

a&Twd*kH?

odrfBuD;aps;?

a&mufoifha&mufxdkufaomae&mrsm;taMumif;udk

wd&pmef&kHponfh

wGifwGifBuD;ajymjy,if;

]]rpdk;wkdU wacgufavmufawmh a&mufatmifvmzdkU aumif;w,f}}[laom


pum;rsKd;xuf eD;uyfatmifrajymyJ a0hvnfvnfjzifh omtcsdefukefap\/
oef;acgifwdkifvwfaomf
azmufxm;onfh

Murf;jyifrS

Murf;aygufrS

trIdufo&dkuf
]zkwfueJ}toHMum;

vSnf;cs&eftwGuf
Munfhvkduf&m

aq;jyif;vdyfwdkwckonf Murf;aygufteD;wGif rD;cdk;wtltlESifh avmifvsuf


&Sdjcif;udk

awGU&\/

vuPmrSm

Murf;aygufrS

ypfwifvdkufonfh

aq;vdyfwdkjzpf[ef&Sdonf/ okdUqdkvQif tdrfatmuf umvom;wa,muf


jzpfap? wa,mufrujzpfap a&mufaeavNyD/

393

]]bmvJ rpdk;}}
]]tvum;yg? aumifuav;awG aemufwm *&krpdkufygeJU}}
]]jyefzdkU&mvJ awmfawmfnOfheufNyD? b,fhES,fvkyfygr,f}}
]]'DrD;zdkem;rSm tdyfaygh? nOfheufvSNyDyJ? tareJU uRefreJU [dkbufcef;rSm
tdyfMur,f}}
tajctaeuwGef;ydkUjcif;
rpdk;onf
aumfaZmay:wGif

apmifwxnfESifh

acgif;tkH;wvkH;,lvmcJU

rD;zdkteD;&Sd

uREkfyftwGufwifxm;\/ xdkcP tdrfa&SU0&efwmrS

ajcoHMum; uREkfyfem;pGifhvdkuf&m avSum;rS wjznf;jznf;qif;oGm;aom


ajcoHrsm;udkMum;&\/
acsmif;MunfhNyD;

vuPmrSm

uREkfyfwdkUtm;

tdrfjyif0&efwmrS

jyefqif;oGm;aomajcoHjzpf[efwl\/

jrawmif&GmwGif

]vltmus,f}uav; wa,mufwav&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkU a&Tbdke,fuJUodkU


&dkufrI? owfrI jzpfbl;onfh r&SdaomaMumifh uREkfyfrwkefvIyfvS? rpdk;vnf;
ajErysuf&Sdaeonf/ aemufwcP ]0kef;?'kef;?jAKef;?'dkif;} jrnfaomtoHrsm;
Mum;&av&m tdrfx&HESifh trdk;rsm;rSm cJrsm;? xif;acsmif;rsm;? 0g;vkH;rsm;
xdrSefaomtoHrsm;jzifh

qlnHvsuf&Sdawmh\/

armif?nDruav;rsm;ESifh

tarBuD;vnf; rD;zdkteD;odkU pk&kH;a&muf&SdvmMu\/ uREkfyfonf aq;wqkHudk


nSdaomufpOf;pm;&m
rBuKHbl;aomtjzpfaMumifh
xif;prsm;onfvnf;

ab;tE&m,f&Sdonf[k

rpdk;&drfaomfvnf;

rnfokdUjyK&rnfrodyJjzpfae\/
qufvuf

xif;acsmif;

rdk;&GmqJyifjzpfae\/

xdkcP

toHcyfpmpmESifh rdef;rwa,muf\ Budrf;armif;oHudk tdrfa&SUrSMum;&av&m


tarBuD;u

]]rdrkd;vm;[JU}[k

atmfar;umwHcg;udkzGifhvdkuf\/

394

rdrdk;rSm

rpdk;\tdrfaxmifuJGnDrwa,mufjzpf av&m teD;tyg;&Sd tdrfwGifae&mrS


cJoHMum;NyD; Budrf;armif;um xvmcJUjcif; jzpfavonf/ ol\cifyGef;rSm
a&TvDokdU oGm;ckdufjzpf tdfrfwGif wa,mufwnf;ae&aomfvnf; tdrfaxmif
uJGjzpfaomaMumifh wBudrfESpfBudrfrQomjrifbl;\/ ]][JUaumifawG eifwkdUowd
'gyJvm;? wqdwf&Sd tdrfudkraygufMueJU? ighudkaygufvSnfhMu? vmMuav}}[k
atmf[pfum

uREkfyfwkdUtdrfa&SUokdU

vm&yfav&m

cJoHrsm;vnf;

csufcsif;&yfpJoGm;av\/ xdkUaemuf rrdk;onf tdrfa&SU0&efwmokdUwufvm


avSum;xdyf&yfum ]]eifwdkUumvom;awG owdu 'gyJvm;? vlaumif;rSef;
rod

vlqdk;rSef;rod?

wqdwf&Sd

remvdk&rSmavmuf

olwkdUwwfwmyJ?

eifwkdU&nf;pm;udk vkvdkUvm;? eifwkdUr,m;udk ckd;vdkUvm;}} ponfrsm;jzifh


a&&GwfBudrf;armif;av&m

w&GmvkH;

wdwfqdwfvsuf&SdonfudkawGU&\/

]tm*rdef;uav;aywum;}[k pdwfxJu uREkfyfcsD;usL;rdavonf/ tm;vkH;


wdwfqdwfoGm; wHcg;udkydwfNyD; rD;zdkteD; 0dkif;zJGUum xdkifrdMu&mwGif
uREkfyfonf(tcsufxJwGif) rpdk;\tuJudk tawmfcwfrdNyDjzpf uREkfyfu]]rif;wkdU&Gmu ae&muswJU &Gmr[kwfygbl; rpdk;&,f? b,fhES,fvJ
vkdufrvm;}}[k tm;vkH;a&SUwGif ar;vkduf\/
rpdk;uvnf; nDrrsm;ESifh rdcifa&SUyif vdkufrnf[kajym\/ uREkfyf
u,aeU oabFmr&Sdaomfvnf; orefiSm;NyD; waumif;odkUpkefrnf? waumif;
urS oabFmESifh rEav;odkU oGm;rnf[kajym&m rpdk;uoabm wlaomfvnf;
rrdk;u uefUuGufavonf/ rdciftkyfcsKyf BuD;Mu&aom orD;rsm;jzpfMu
onfhtavsmuf Muufuav; iSufuav;uJUodkU ac:ajy;vQif rdcifa&m
nDruav;rsm;yg *kPfi,fzdkU&SdaMumif;ajym vlBuD;rsm;a&SUarSmuf txdkuf
tavsmuf awmif;&rf;,lzdkU ajymavonf/ uREkfyf\rsufpd nOfhtzkdUwGif
rrdk;onf ([D;&kd;0if;) vlpGrf;aumif;rwa,mufjzpfae&um; olUpum;udk

395

uREkfyfrypfy,fEdkifyJ eufjzef 'DZifbmv 5&ufaeUwGif &GmvlBuD;okH;av;


a,mufa&SU awmif;&rf;,lvdkufygawmhonf/
xl;jcm;aomtcsufrsm;
uREkfyfrdef;r,ljcif;ESifh
tdrfaxmifwckysufwdkif;

ywfouf

t0wfwxnf

xl;jcm;aomtcsuftaejzifh
udk,fwckESifh

qif;vmcJU&ykHudk

azmfjycJUNyDjzpf&m rdef;r&aom tcsdef&moDESifhywfoufxl;jcm;csufudkvnf;


azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf wwd, tdrfaxmifjzpfaom rpdk;udk 1920
jynfhESpf? 'DZifbmv 5 &ufaeUwGif vufxyf\/ yxrtdrfaxmifudk 1910
jynfhESpf? 'DZifbmv 10 &ufaeUwGifvufxyf\/ 'kwd,tdrfaxmifESifh 1914
ckESpf?

'DZifbmv15&ufaeUwGif

xGufajy;Muonf/

okH;a,mufvkH;rSm

'DZifbmvcsnf;jzpf 5 *Pef;ESifhpm;jywfaom&ufrsm;csnf; jzpfonf/


rQomruao;?
a&TbdkokdUvmNyD;

pHa'0D\rdcifu
uREkfyftm;

ay;pm;ygrnfqdk

ac:oGm;aom&moDrSmvnf;

uRekfyf\zcifu
'DZifbmvyif

jzpfavonf/ (okdUjzpf 'DZifbmva&mufwdkif; bmrsm;jzpfacsOD;rvJ[k


vnfyif;wqefUqefU

arQmf&OD;rnfuJUokdU

jzpfrdygonf/)

rpdk;ESifh

vufxyfaom aeUESifh ywfouf xl;jcm;csufwck&Sdao;onfrSm uREkfyfwdkU


vufxyfaom aeUonf c&pfou&mZf 1920jynfhESpf 'DZifbmv 5
&ufaeUvnf;aumif;? jrefrmou&mZf 1282ckESpf wefaqmifrkef;vqkwf 10
&ufaeUvnf;aumif;? jzpf ,leDbmpDwDbGdKufaumhaeUjzpfav&m if;aeUudk
yif ]trsKd;om;aeU}[l a&G;cs,fowfrSwfxm;Mujyef&mwGif trsKd;om;aeU
usa&mufwdkif; uREkfyfwkdU\ vufxyfaeU jzpf&jyefaomaMumifh (,ckpmudk
a&;om;aomtcsdefrS &ufowESpfywfcefU MumaomtcgwGif) tESpf40ajrmuf

396

trsKd;om;aeU usif;yjcif;ESifhtwl uREkfyfwdkU\ vufxyfonfrSmvnf; tESpf


40 jynfhygawmhrnf/ tcsdefumvESifh aeU&ufrsm;ofn t"dym,f&Sdonf[k
qdkygvQif uREkfyfESifhywfoufaom aeU&ufrsm;onfvnf; r*Fvm&Sdaomteuf
t"dym,frsKd;om &Sdygap[l qkawmif;vkduf&ygawmhonf/
pHa'0ESihfrpdk;
uREkfyfonf udk0ifharmf\aiGxJrS aiGw&mEIwf,lxm; usefaomaiGrsm;
udk taumufpma&;BuD;rSwqifh ,cifopfukefonf\vufodkU yg;vkduf&m
udk0ifharmfxH

aumif;rGefpGma&mufaMumif;

urf;eD&GmwGif
aiGudkr,lyJ

jyefpm&&S\
d /

uREkfyfausmif;axmifaomtcg
olUemrnfESifh

olUqEtwdkif;
pHa'0DtaMumif;udk

(if;aiGw&mudk

jyefqyf&m

ausmif;om;wa,mufxm;ay;zdkU

uREkfyfvufcHvdkufygonf/)
tvkH;pkHod

udk0ifharmfonf

pHa'0Dudkvnf;

udk0ifharmfu
ajymojzifh
uREkfyfESifh

jrifbl;oljzpfav&m

ol\jyefpmxJ rpdk;onf pHa'0DxufvSoljzpf uREkfyfauseyfxdkufaMumif;


0rf;yef;wom a&;&Smygayonf/ udk0ifharmfrSm rpdk;udkvnf; MuifemykH&onf/
pHa'0DESifh rpdk;udk EIdif;,SOfa&;jcif; twGufaMumifh uREkfyf0rf;omzdkUrSwyg;
tjcm; bmrQr&Sday/ odkU&mwGif pHa'0Dudk uREkfyfoabmuscJUrjdcif;rSm if;\
&kyftqif;oufoufr[kwf? 0wfpm;qifjyifykHaMumifhcsnf;r[kwf? uREkfyftm;
&ifckefvIyfaponfh (razmfjyEdkifpaumif;aom) obm0wck jzpfaomaMumifh
tawmftwefvlrsm; em;vnfMuygrnfavm[k ,kHrSm;oHo, jzpfrdygonf/
pHa'0DtaMumif;udk jzwfxm;cJUonfrSm twefMumNyDjzpf uG,fvGef
onfrSm MumvSNyD xif&avmufaomfvnf; 1919 ckESpfurS uG,fvGefjcif;
jzpfaomaMumifh

rpdk;ESifh

taMumif;ygaomtcsdefwGif

397

uG,fvGefonfrSm

wESpfrQom &Sdygao;onf/ uREkfyf\rdcifurl rpdk;ESifhpHa'0DwdkU cyfqifqif


wlonf[k ajymbl;jcif;udk apmapmydkif;u azmfjycJUbl;ygNyD/ rdcifonf
pHa'0Dudkcifrif if;ESifhwlaom rpdk;udkvnf; cspfcifaMumif;ajymbl;ygonf/
rdcif\pum;t&rSm
tqiftjyifomw,f?

]]ndKacsmeJU0gacsm
rpdk;u

wrsKd;pDxm;ygawmh?

udk,fvkH;udk,faygufydkvSw,f?

pHa'0Du
rpdk;&JU

udk,fvkH;udk,faygufrsKd;u rdef;rxJrSm &Sm;ayw,fuG,f? wifeJU &ifeJU


odyftcsKd;usw,f? eef;awmfxJu tysKdawmfawGxJrSm wa,mufjrifbl;w,f}}
[k ajymbl;&Smonf/ uREkfyf\rdcif txl;ojzifh cspfcifzG,faumif;aom
tcsufwckonfum;

uREkfyfrdef;r,lcJUaomtcgwdkif;

rdbudkrwdkifyifyJ

uREkfyf\oabmtwdkif; ,lcJUonfcsnf;jzpfaomfvnf; uREkfyf,laom rdef;r


rsm;ESifh ywfouf jypfwif&Iwfcsjcif;jyKonf[k r&Sdbl;jcif;yif jzpfavonf/
rdcifqdkvQif vlwdkif;yifcspfonf[k ajymMurnfjzpf&m txufyg taMumif;
w&yf twGufaMumifhyif tjcm;aom om;rsm;cspfMujcif;xuf uREkfyf\
rdcifudk uREkfyfcspfjcif;onf ydkvdrhfrnf[k xifrdygonf/ om;ucspfBudKuf
aomrdef;rudk rdbu oabmrwlEdkifqdkjcif;onf a,mufsm;uav;twGufa&m
rdef;uav;twGufyg tBuD;tus,f pddwfqif;&JMu&rnfjzpf&m uREkfyftzdkU&m
if;qif;&JrIrsKd; r&SdcJUbl;jcif;onf tvGefuHaumif;onf[k 0rf;omcJU&yg
awmh onf/
ezl;pmygrS nm;Edkifjcif;
udk0ifharmfwkdUvlpkonf qufvuf ]opfoif;}tvkyfudk aqmif&Guf
vsuf &SdMuaomfvnf; nDawmfarmifrSmrl rMumrDtwGif; opfawmrSjyefvm
uREkfyfwdkUESifhtwl aexdkifvsuf&Sd\/ rpdk;\nDrwa,muf acsmvSaMumif;udk

398

txufwGif t>rufrQazmfjycJUbl;&m trnfrSm rvkH;jzpf\/ rpdk;\udk,fvuf


t*FgESifh udk,fvkH;udk,faygufrsKd;r[kwfyJ vkH;BuD;aygufvSESifh cspfp&maumif;
aom rsufESmxm;&Sd olUacwfwGif jrawmif&Gm ydk;yef;ol tawmfrsm;aom
rdef;uav;wa,mufjzpf\/ nDawmfarmifonf rpdk;wkdU\tdrfokdU uREkfyfESifh
twl roGm;bl;aomfvnf; pma&;armifjrESifhtwl vnfywfMubl; rvkH;ESifh
rsufrSef;wrf;rdMu[ef&Sd\/ tdrfodkUa&mufvmonfESifh wNydKifeuf nDawmf
armifonf rvkH;tm; wrf;wrf;pGJ pkHrufvsuf&Sd\/ wGif jrawmifodkU
oabFmESifh

nDtpfudkESpfa,muf

vkdufvmMupOfu

azmifBudKorm;BuD;

ajymbl;aom pum;udkowd& ol\aA'ifrSm tvkH;pkH rSefacsawmhrnf[k


uREkfyfxifrdonf/ xdkvlBuD;u uREkfyfwdkUrSm vlysKdtjzpfESifh ]jyefpdwfr&Sd}
onfhjyif

nDtpfudk

rSwfrdaumif;

nDtpfryif

jzpfwwfao;onf[k

ajymbl;jcif;udk

uREkfyftzdkUum;

rSefaeNyDjzpf&m

rSwfrdMuayvdrhfrnf/

nDawmfarmiftwGufyg rSefcJUvQif wtHUwMojzpf&vdrfhrnf[k xifrdonf/


wtdrfwnf;vnf;

twlaeMu&

tysKdvlysKdvnf;

wa,mufESifhwa,muf oabmrusp&mvnf;

jzpfaeonfhjyif

bmrQr&Sdacs/ a,mufsm;

uav;ESifh rdef;ruav;wkdUonf rnfrQyif taMumif;nDnGwf tqifajy


vsuf&Sdaomf vnf; ]ezl;pm}rygvQif rnm;Mujcif;udk pHa'0DESifh uREkfyf\
tjzpfomru

nDawmfarmifESifh

BuKH&bl;jyefygonf/

rvkH;wkdU\tjzpfwGifvnf;

xyfqifh

tqifajyvsuf&SdMu

awmxJokdU

tppt&m&m

uREkfyfwdkUwtdrfvkH; (if;a'oxkH;pHtwdkif;) xif;acGoGm;MupOf xif;&Smolrsm;


u&SmMu nDawmfarmifESifh rvkH;wdkUu xif;wkH;BuD;wwkH;udk vTjzifh wbufpD
wdkufjzwfaeMujcif;rsm;udk uREkfyfwdkUawGUjrif& tm;vkH;oabmwl wNyKH;NyKH;
jzpfcJUMu&bl;ygonf/

uREkfyfESifhrpdk;wkdUu

]vJGzdkUr&SdNyD}}[k

xifrdMu&m

tarBuD;uvnf; oabmwl&Smonf/ tjzpfrsKd;okdU a&mufumrS rvkH;onf

399

(uREkfyfwkdUudk remvdkMuonfh &GmoltcsKdUwdkU\ uwkH;uwdkfufvkyfrIaMumifh)


csufcsif; trlt&m ajymif;vJoGm;NyD; axmfavmfuefUvefU vkyfavawmhonf/
rdef;uav;um; acgif;rmaom rdef;uav;wa,muf[l uREkfyftuJcwf
EdkifcJUonf/ uREkfyfwkdUtBuHtdkufvsuf&SdpOf rdbrsm;xHrS pmwapmifa&mufvm
&m if;pmwGif *srm;oaX;\ udk,fpm;vS,fvkyfaeaom uREkfyf\OD;av;
ajrpm&if; tifpydwfawmf wa,mufu nDawmfarmiftm; ol\pma&;
tjzpfESifh cefUvdk csufcsif;vmzdkU rSmxm;vdkufonf/ nDawmfarmifrSm
roGm;csif&Smaomfvnf; uREkfyfurdef;rayg tvkyf&Sm;aMumif;? rvkH;udp
twGuf

qufvufaqmif&Gufay;rnfh

taMumif;ESifh

acsmharmhwdkufwGef;

vkduf&mwGif nDawmfarmifonf OD;av;&Sdaom jrpfom;NrdKUodkU vkdufoGm;


&Smav\/ ezl;pmrygMuaomaMumifh ayavm rqdkEdkif/ nDawmfarmifrSm
cGJcGmoGm;NyD;aemuf cyfat;at; jzpfoGm; olwkdU\jyemrSm wdkwdkESifh
NyD;qkH;oGm;ygawmhonf/
]rif;pdwf}&Sdaom udk0ifharmf
1921 ckESpfrSm uREkfyftzdkU&m cyfayghaygh cyfacsmifacsmifaecJUaom
ESpfwESpfjzpf\/ xdkESpfwGif uREkfyfESifhrpdk;wkdUonf jrpfom;okdU nDawmfarmif
ESifh twl vdkufaejcif;? ref;usnf;wkH&Gm&Sd rdbrsm;xHodkU tvnfoGm;jcif;?
ppfudkif;awmif&kd;aejcif;? jrawmifwGif udk0ifharmfESifhtwlaejcif; ponfjzifh
(Honeymoon)

t*Fvdyf0wKrsm;rS

tcsdefukefvGefcJUonf/

xdktcsdeftawmtwGif;

rSD;a&;onfh0wKBuD;ESpfyk'fNyD;yg\/

(Sign of the Cross and Gullivers Travel's)

if;0wKESpfyk'frSm

OD;bazu 0,f,lovdkvdk?

ol&d,wdkufu 0,fovdkvdk aiGw0ufwysufay;acsxm; uREkfyf\vufxJ

400

twefMumatmif;aecJU&m yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif aumfyDrsm; aysmufqkH;


r&dkufESdyfvkduf&yJ

ajrBuD;MoZm

jzpfoGm;cJUygavNyD/

jrawmifaeMupOf

udk,fhtdrfudk,f armifnDruav;rsm;ESifh twlaeMuaomfvnf; udk0ifharmfu


olU&kH;okdUZGwftwif; ajymif;a&GUcdkif;onfESifh ajymif;Mu&ygonf/ okdUaomf
udk0ifharmf awmwufaomtcg r&ru uREkfyfac:oGm;onfcsnf; jzpfaom
aMumifh rpdk;udk olUtarrsm;ESifhxm;cJU uREkfyfrSmolESifh awmwufae&
onfom rsm;ygonf/
udk0ifharmfonf uREkfyftm; nDtpfudk&if;wrQ cspfjcif;udk uREkfyfodyg\/
ydkvQifomydkrnf? avQmhonfrxifyg/ pum;rSm omrefajymwwfMuonfh
cifrifwwfol&SdcJUvQif xkdolonf udk0ifharmfjzpf\/ ol\nDrsm;? ESrrsm;
twGuf vspfvsL&Ixm;rnfh udprsKd;wGif uREkfyftwGufaqmif&Guf ay;jcif;
udkBuKH&bl;ygonf/ odkUaomf vlwa,mufum; wcgw&HwGif ]rif;pdwf}
&Sdolwa,mufjzpf\/

waeUoawmwufrnfjyK&mwGif

&uf&Snfrnf[k

odaomaMumifh rpdk;u uREkfyfrvkdufapcsifonfESifh rvdkufyJjiif;vdkufbl;\/


awmrSjyefa&mufvmuwnf;u

udk0ifharmfonf

uREkfyftm;

rMumcP

pum;emajymvkduf? avSmifvdkuf vkyfavawmh&m uREkfyfrSm aemufaemifwGif


olac:vQif rjiif;0HUawmhyJ vdkuf&ygawmhonf/ olUrSm vlysKdBuD;jzpf
tdrfaxmifonftaMumif;udk

em;rvnf?

*&krpdkuf/

olac:vQifvdkufrS

BudKufwwfol jzpfavonf/
ausmif;q&mjzpf&jyefjcif;
1922 ckESpfOD;wGif uREkfyfonf &efukefodkUqif;NyD; pma&;q&mtjzpfESifh
toufarG;zdkU rpdk;ESifhwdkifyif&m oabmwlMuavNyD/ wGif udk0ifharmfu

401

jrawmif ol&SdaeorQumvywfvkH; rcGJ&? 0rf;a&;twGuf olMunfhNyD;


pDrHay;rnf[kajym\/

udk0ifharmf

vlwa,mufjzpfjcif;udk
18rdkifcefUa0;onfh
urf;eD&Gm

uREkfyfodNyD;jzpf\/

urf;eD&GmwGif

opfukefonf

om;rsm;vnf;&SdMu\/
NrdKUBuD;rsm;odkU

ajymonfqdkvQif

jiif;zkdUcufaom

aemufqkH;jrawmiftxuf

t*Fvdyfausmif;axmifzdkU

av;ig;OD;&Sd

rdbrsm;onf

if;wkdUwGifausmif;om;t&G,f

om;rsm;udk

ydkUcsifMuaomfvnf;

pDpOfav\/

t*Fvdyfpmoifvdk

(jrefrmrdbrsm;\

xkH;pHtwdkif;)

om;uav;rsm;udk pdwfrcsjcif;? tpm;taomuf qif;&Jrnfudkpdk;&drfjcif;?


rcGJekdifjcif;paom tcuftcJrsm;aMumifh &Gmausmif;omxm;Mu&m udk0ifharmf
u

uREkfyftaMumif;ajym

0rf;ajrmuf0rf;om

t*FvdyfpmoifzkdU

oabmwlMuavonf/

wdkufwGef;vkduf&mwGif
opfukefonfokH;OD;onf

tdrfwvkH;udk0,f ausmif;wnfNyD;vQif ausmif;om;rsm; pkaqmif;vdkuf&m


15a,mufESifh ausmif;vc w&mausmfcefU &&Sdav\/ xdkpOfurl xif;?a&?
aetdrf

ponfwkdU&aom

vifr,m;ESpfa,muftwGufrSm

aumif;pGmvkHavmufonfjzpf
avonf/

odkUjzpf

uREkfyfonf

azazmf0g&Dvqef;wGif

if;tvkyfudk

if;aiGrQonf
vufcHvdkuf

uREkfyfwdkUvifr,m;onf

a,mufzuav;wa,mufESifhtwl urf;eD&GmodkU ajymif;a&TUoGm;Muav\/


auseyfzG,faomESpf
uREkfyfonf Ak'bmomausmif;wBudrf? tar&duefausmif;wBudrf?
nDawmfarmif\ausmif;wBudrf vydkif;rQavmufpD ausmif;q&mvkyfcJUbl;
uREkfyftzdkU tqef;topfr[kwf? taMumif;odNyD;jzpfaom tvkyfwckjzpfyg
onf/

uREkfyfem;vnfonfum;

tvkyfonf

402

cPwjzKwftwGuf

pdwf0ifpm;zG,faumif; aysmfp&mBuD;wckyif xif&aomfvnf; tvGefNiD;aiGU


vG,faomtvkyfrsKd;jzpfavonf/ q&myg&rDygaom yk*dKvfrsm; twGufrSm
rwwfaomvl? odkUr[kwf uav;rsm;tm; wwfatmif oifjyay;&jcif;onf
0rf;omp&m

aysmfp&maumif;onf[k

,lqMuayvdrhfrnf/

uREkfyfrSm

pum;ajymcsifaom vlwa,mufr[kwf? uavmiform;oufoufjzpfonf[k


udk,fh[mudk,fodNyD;jzpfaomaMumifh ESpf&Snfwm0efrcHyJ okH;ESpftwGufrQom
y#dnmOfay;cJUygonf/ oifjy&rnfh ynm&yfrSm t*Fvdyfbmom wckwnf;
qdkaomaMumifh uREkfyfoabmusvSonf/ yxrESpf awmxJodkUausmif;om;
rsm;ESifh

A[kokwtzkdU

&Gufwdkufjcif;?

aysmfyJGpm;xGufjcif;?

[dk&Gmonf&Gmrsm;odkU

jrpfxJorefavSmfjcif;?

oGm;vnfjcif;

ponfrsm;jzifh

awmfawmfaysmfrdygonf/ oli,fuav;rsm; wwfvG,fapjcif;iSm ausmif;BuD;


rsm;uJUodkU wywfvQif ESpf&ufrydwfyJ w&ufwnf;ydwfjcif;? aEG&moDwGif
vnf; ausmif;zGifhjcif;? nOfhtcsdefrsm;vnf; oli,frsm; pmusufMuonfudk
apmifhMunfh

ar;Muonfrsm;udk

ajzjcif;ponfjzifh

oifjy&mwGif

ausmif;axmifay;aom

opfukefonfrsm;

pdwfygvufyg
vGefpGmauseyf

tm;&Muonf/ if;&GmodkU e,fvSnfh&ef a&mufvmMuonfh ynmtkyf?


awmtkyf? ykvdyf? tifpywfawmf? taumuf0efaxmuf? taumufpma&;
ponfrsm;onfvnf; tjcm;ae&m rwnf;cdkMuyJ uREkfyf\ausmif;uav;rSm
csnf;

wnf;cdkMuonfwGif

aysmfp&mBuD;jzpfcJUygonf/

pm;Mu?
1922

aomufMu?

ckESpfrSmrl

rSwfwrf;wifEdkifygonf/

403

&,fMu?

auseyfzG,faom

armMuESifh
ESpf[l

]vyfuD;}
1923 ckESpfOD; uREkfyfonf jrif;waumif0,f jrif;pD;tavhtusifhjyK
vkyf\/

jrif;rSmt&dkif;r[kwf?

]tom;us}oifNyD;jzpf&m

uREkfyfrSmvnf;

tawmftwef jrif;pD;wwfNyD;jzpf tvGef[efusvsuf&Sd\/ uREkfyfonf


a&S;acwft*Fvdyf0wKrsm;udk zwf&uwnf;u jrif;pD;jcif;tvkyfudk ]&l;}rwwf
oifcsif a&Tbdke,fwGif OD;ab;? baxG; paom aqGrsKd;rsm;\jrif;rsm;udk
tcGifhBuKHwdkif;iSm; pD;jcif;tm;jzifh omref&Gmom;wa,mufrQavmufawmh
wwfajrmufvsuf&Sdyg\/

jrif;pD;0goemygaom

uREkfyftzdkU&m

om

usifvnfpGm pD;wwfatmif yg&rDjznfhay;&ma&mufonfh tjcif;t&mwckudk


azmfjy&ygOD;rnf/ (pGefUpm;&jcif; 0goemygaom uREkfyftzdkUrSm jrif;pD;jcif;
onf

tE&m,f&Sdwwfjcif;udk

rqGuwnf;u

em;vnfNyD;jzpfygonf/)

uREkfyf0,f,l vkdufaomjrif;rSm jrif;aumif; jrif;qwfwaumifjzpfay&m


jrif;&Sif(tif;wkdif) pD;yGm;a&;tajcr[efaomfvnf; olUjrif;udkcspfonfESifh
ra&mif;yJzufwG,fxm; onfwGif ausmif;om;wa,muf\zcifu ZGwfwG,f
uyf 0,fay;aomaMumifh uREkfyf&vdkufjcif;jzpfavonf/ jrif;ay:okdUwuf
wacgufavmufarmif;Munfhvdkfufuwnf;u jrif;um; igESifhawmfonf[k
wcgwnf; oabmusvkdufrd\/ jrif;ykuav;rsm;omaygaom xdke,f
av;ay av;vufr [laom]a'guf}onf t&yfjrifhaom uREkfyftzdkU&m
&cJvS oifhawmfvSayNyD/ tarG;rSm pdkifndKjzpf cyfoG,foG,f&Sdaom
ajcwHvufwH&Sd\/ xdkjrif;\xl;jcm;csufwckrSmum; tvGefuRwfqwfaom
pdwf&Sdonfjzpf

(uREkfyftm;vnf;

ajymMurnfxifonf/)

]uRwfqwfqwf}&Sdaom

BudrfvkH;udkifzdkUrvdk?

vlBuD;[k

]pkwf}woyfoyfESifh

acsmhpD;&aom jrif;rsKd;jzpf\/ tcuftcJwck&SdonfrSm jrefrmwkdUpD;enf;jzpf

404

aom

]tom;us}ajy;enf;rSm

pdwfxefvGef;vQif

]'kef;}ajy;wwfay&m

odkUqdkvQif ]azmuf}onfqdk wefzdk;r&SdyJ jzpfoGm;\/ ]tom;us}[lonfrSm


ajcav;buf&Sdonfhteuf ajrBuD;ay:wGif wbufpDcsumajy;&jcif; jzpfav
&m ajcESpfbufpD ]pkH}cs ckefjay;jcif;? ]okH;acsmif;axmuf} ajy;jcif; ponf
wkdUrSm jrefrmoufoufjrif;yGJrsm; tokH;r0if? ]azmuf}onf[kqdkavonf/
jrif;waumifonf wwfEdkiforQ tjrefqkH;vnf;ajy;&rnf/ ajcESpfbuf
yl;ckefNyD; ]uqkef}ajy;jcif;rsKd;vnf; rjzpfap&/ onfum; jrefrmjrif;
ajy;enf;\

ta&;BuD;aom

tcsufaywnf;/

uREkfyf\jrif;rSm

uREkfyf

vufodkUa&mufvmrS *&kwpdkufauR; 00vifvifjzpfvmonfESifh ]vyfuD;}


(uHaumif;)[l rSnfhac:xm;avonf/
jrif;pD;aumif;jzpfcsifonf
vyfuD;0,fuwnf;u
ajcukefvnf;

]azmuf}vnf;

ajy;atmifpD;Edkif&efrSm

razmuf?

uREkfyftzdkU&m

tpGrf;&SdorQ
jyemBuD;wck

jzpfaecJUavNyD/ jrif;uav;um; vSvnf;vSonf/ ajy;vnf;ajy;onf/


okdUaomf pdwfxefvGef;aomaMumifh razmufatmif Edkifeif;pGm pD;zdkUcufonf[k
we,fvkH;uajymMu uREkfyfavhusifhjcif;udk vlwdkif;u pdwf0ifpm;vsuf&SdMu
\/

jrif;pD;jcif;

e*dkuwnf;u

0goemygaom

uREkfyftzdkUrSm

tcuftcJuav;ESifh awGU&onfwGif tvGefpdwf0ifpm;vsuf&Sd\/ jrif;udk


Edkifeif;atmif pD;jyEdkifvQif jrif;0goemygolaygaom if;t&yf emrnfwvkH;
xGufvm&rnf[k uREkfyfarQmfvifh\/ ]jrif;pD;aumif;} wa,muftjzpfESifh
&aom emrnfonf ]b,favmufwefzkd;&Sdrnfenf;}[k ar;MuvQif (a&Tbdkjrif;
e,fom; tqufjzpfaomaMumifhayavmrqdkEdkif/) jrif;pD;orm;rsm; tay:

405

vlarmfvkyfEdkifvQif emrnfausmf 0wKaumif;wyk'f a&;xkwfjcif;tm; jzifh


&&Sdaom*kPfxuf

ravsmhatmif

uREkfyfjrwfEdk;rdygonf/

uREkfyfonf

ig;&ufwywf avhusifhNyD;aomtcgrsm; jrif;udk pdwfwkdif;usEdkifeif;atmif


b,fuJUokdU pD;&ygrnfenf;[k tBuHxkwfjcif;aMumifh tdyfraysmfEdkifaom
naygif;vnf; tawmfrsm;vSygNyD/ ratmifjrifao;acs/
avsmfvkduf&jcif;
uREkfyfaexkdifaom urf;eD&GmwGif wbufwcsuf tdrfrsm;&Hvsuf&Sd
aom &Gmv,fvrf;&Sd&muREkfyfrSm tjcm;vrf;r&SdaomaMumifh xdk&Gmv,fvrf;
udkyif jrif;vrf;tjzpfESifh avhusifh&\/ uREkfyfavhusihfjcif;udk jrifMu&aom
tcg jrif;&Sdaom urf;eD&Gmom;rsm;onf (vlBuD;?vlvwfrusef) if;wkdU\
jrif;rsm;udk xkwfpD;MuonfESifh jrif;acwfjzpfvmawmh\/ uREkfyfjrif;pD;aom
naersm;wGif jrif;awGw>ywfNyD; avhusihfMuonfESifh &Gmv,fvrf;uav;rSm
&Iyf&Sufcwfjzpfae\/ urf;eD&Gm&Sd jrif;rsm;teufwGifrl vyfuD;udkrSDaom
jrif;r&SdaomaMumifh
jrif;rSm

uREkfyfuyif

NydKifyGJ0ifbl;onfh

]ajcom}onf[k

a&SUqkH;rSqkdif;&\/

a&TvD&Dk;rS

uREkfyfodaomfvnf;

uREkfyfNydKifcsifaom

jrif;wpD;jzpfav&m
razmufatmif

vyfuD;u

Edkifeif;pGmpD;zdkU

tcuftcJawGUaejcif; jzpfavonf/ wnae uREkfyfonf &Gmv,fvrf;


wavQmuf a&SUqkH;rS pdkif;vmpOf em;xdkif;aom qiform; wa,muftm;
wdkufrdav&m emusifavmufatmif rxdcdkufaomfvnf; aiG5usyfay;NyD;
auseyfatmif vkyfvdkuf&avonf/

wGifuRekfyfonf

tE&m,frsm;jcif;udkjrif

jrif;avhusifh&eftwGuf

&Gmhjyif

&Gmv,fvrf;\
jrif;vrf;

oufouf azmufvkyf&ef pDrHavonf/ jrif;ydkif&Sifrsm;xHrS o'gaMu;

406

aumufcH vkdorQaiGudk uREkfyfuxnfhNyD; rdkif;om ulvDrsm;iSm;&rf;um


jrif;vrf;BuD;azmufvkyfavonf/
jrif;pD;0goem
uREkfyfonf vyfuD;udk pdwfwkdif;us Edkifeif;atmif rpD;EdkifyJ&Sd&mwGif
jrpfwbufurf;rS jrif;pD;orm;emrnfausmfwa,mufudkac: avhusifhap\/
xdkolrSm ]tom;us}NydKifyGJrsm;wGif avmif;aMu;ESifhpD;cJUbl;onfh aMu;wef;pm;
jrif;pD;orm;wa,mufjzpf\/ uREkfyf\BuH&G,fcsufum; vyfuD;udkolEdkifeif;
atmif pD;jzpfvQif olUxHrS pepf,lNyD; a&TvD&Dk;rSjrif;ESifh Opm&Sifcsif;
NydKifpD;&ef jzpfavonf/ avmif;aMu;rSm tajrmuftjrm;r[kwf? aiGav;ig;
q,frQom jzpfaomfvnf; Edkif&onfqdkvQifjrif;twGufa&m vltwGufyg
<um;csifaomaMumifhjzpfavonf/ xdkaiG 50drQudk Edkif&eftwGuf uREkfyfonf
aiGw&mausmf ESpf&mtukefcHzdkUvnf; OD;av;rnfr[kwfacs/ tawmtwGif;

a&TvD&dk;jrif;&SifxHrSvnf;

rcHcsifpzG,f

qGay;onfh

pum;oHrsm;

Mum;vsuf&Sd\/ vyfuD;udk jrif;pD;orm;wpfOD;apvQif qwlavmif;rnf/


uREkfyf (ausmif;q&m)pD;vQif ESpfav;ay;rnf ponfjzifh toHay;vsuf&Sd\/
(trSefrSmtawmfoduRrf;olrsm;jzpf

uREkfyfxHrS

aiG50dudk

&vdkr[kwf?

rcHcsifatmif ceJUjcif;rQomjzpfonf/ taMumif;udkvnf; uREkfyf&dyfrd\/


okdU&mwGif
csifonf/)

jrif;csif;vnf;aumif;?
aMu;wef;pm;

vyfuD;udkavhusifhay;aomfvnf;

vlcsif;vnf;aumif;

jrif;pD;orm;onf

NydKifyGJoGif;avmufatmif

EdkifudkEdkifvkduf
&ufwywfwkdif;
Ekdifeif;aom

tajcodkU ra&mufacs/ av;ywfMumvwfaomf a*smfuDvufavQmh oGm;&

407

avNyD/ ESpfaumifNydKifpD;zdkU rqdkxm;bd? waumifwnf;yif ydyd&d&d EdkifEdkif


eif;eif;rpD;EdkifyJ jzpfaeawmhonf/
tywfwukwf avhusifhykH
jrif;pD;orm; vufavQmhaomfvnf; uREkfyfum; vufravQmhao;acs/
uREkfyf pOf;pm;rdonfrSmum; vyfuD;onf (jrif;pD;orm;vnf; odNyD;jzpfonfh
twdkif;) wkd;ajy;zdkUrvdk? &Sd&if;ajctwdkif;razmufapyJ wnfwnfBuD;ajy;zdkU
omvdkonf/ wnfwnfBuD;ajy;,if; azmuf oGm;jcif;rSm a'goBuD;jcif;
aMumifh? okdUr[kwf pdwfxefvGef;aomaMumifh jzpfonf/ pdwfxefaomjrif;udk
tvGeftrif;rxefatmif
tokH;jyKEdkifonf/

xdef;csKyf&efrSm

igonf

jrif;pD;orm;onf

Zufudkifjcif;

tvkyf

Zufudkom
aMu;wef;pm;

jrif;pD;orm;xuf usifvnf&ef wwfEdkifzdkUr&SdNyD/ okdUjzpfvQif igonf


vyfuD;udk

rnfonfhenf;ESifh

xdef;odrf;tkyfcsKyf&ef

jzpfEdkifygrnfenf;/

wGiftBuHwckay:vm\/ vlESifhjrif;onf ]Zuf}jzifhomqufoG,fEdkifonf


r[kwf? pdwfjzifhvnf; qufoG,fEdkif&rnf/ odkUaomf pdwfjzifh b,fuJUodkU
qufoG,facsrnfenf;/ okdUESifhtBuHwck xyfay:vmonfrSm ighudkcspfcif
atmifvkyfNyD; ighpdwfudkjrif;odatmifvkyfay;ygu ightvkdtwkdif; vkdufem
wef&monf[k pOf;pm;rdonf/ xdkaeUrSp uREkfyfonf vyfuD;ESifhtxl;
]vufyGef;wwD;}ae\/ Adkufoyfausmoyfvkyfay;\/ Muifemaom toHESifh
jznf;nSif;pGmpum;ajym\/

iSufaysmfcGHpaom

jrif;BudKufwwfonfh

tpmuav;rsm;udk uREkfyfudk,fwdkifauR;\/ jrufudkyif tcgwdkif;uJUodkU


ausmif;om;uav;rsm;

rauR;apyJ

udkifwdkifauR;\/

]pD;vSJUcs}

aomtcgvnf; jrefjrefajy;zdkU? odkUr[kwf jznf;jznf;ajy;zdkU ponfudk

408

EIwfjzifh trdefUay;\/ jrif;\OmOfwckrSmodyfajy;zdkU wdkufwGef;&efrvdk?


ajy;onfxufajy;NyD;

ajcrEdkifyJ

]azmuf}oGm;rnfudkom

pdk;&onf/

uJUokdUwpwp avhusifh,l&mwGif vyfuD;onf uREkfyf\ tvdktwdkif;


tawmfBuD; vdkufvmonfudk awGU&\/ ajzmifhjzL;vsuf&Sdaom jrif;vrf;r
BuD;ay: wnfhwnfhBuD; ajy;vsuf&SdpOf ol\0goemtwdkif; wkd; wkd;
ajy;csif\/ uREkfyfonf ol\ajc&yfajcuJudk ausmay:rS tuJcwfvsuf
vdkufvm&m tvGefajy;aeaom tajcokdU a&mufygvsuf wkd;NyD; ajy;csifao;
aom ol\pdwfudk uREkfyf&dyfrd&mwGif ]]ighom;ajz;ajz;uG,fh}}[k jznf;nSif;pGm
owday;vkdufonfESifh wNydKifeuf NidrfhueJ NidrfhueJ jzpfoGm;jcif;udkawGU&\/
odkUr[kwfvQif a'goawG0ifvmNyD; [wfxkd;vJrwwfajy;&mrS wowfBuD;
]azmuf}oGm;NyD; xdef;r&atmif jzpf&ayawmhrnf/ enf;jzifh uREkfyfonf
tjcm;vlrsm; r&dyfrdapyJ rdrd\jrif;udk wjznf;jznf;avhusifh,lygawmhonf/
wcgw&HwGif tu,fvTwf prf;csifaomtcg &GmteD;&Sd jrif;vrf;ay:wGif
rarmif;yJ awmvrf;odkUxGufum ]vTwf}prf;av&m vyfuD;onf uREkfyf\
pum;udk em;axmifaMumif; awGU&av\/ twdkif;qdkvQif a&TvD&dk;rS
jrif;udkEdkifzdkU

aocsmavNyD/

uREkfyfrQavmuf

tywfwukwfBudK;pm;

tm;xkwfjcif;rSm aiGudkEdkifvdkaomaMumifhcsnf; r[kwfvS? (opfukefonf


vl&nfwwfrsm;qDrS &zdkUjzpfaomaMumifh vdkawmhvdkcsifygonf/) jrif;a&m
vla&mtwGuf *kPfvkdcsifonfhjyif uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;
avmif;rnf qdkojzifh rcHcsifvSaomaMumifh jzpfygonf/

409

awmtkyfudkodef;az
ae&m udkodef;aztaMumif;udk azmfxkwf&ayOD;rnf/ udkodef;az
onf

udk0ifharmf\

vufatmufcHtif;&Gm taumufpma&; jzpfav&m

(xdkUaemufrS awmtkyfBuD;jzpfonf/) rpdk;ESifhuREkfyftaMumif; ygonf[k


Mum;uwnf;u jrawmifokdUvmNyD; wrifMunfhcsifavmufatmif uREkfyf
tay: pdwf0ifpm;vsuf&Sdonf[k ajymbl;\/ okdUaomf urf;eDokdUa&mufrS
vmMunfhjzpfonf/
udk0ifharmfvnf;

olESifhuRekfyfawGUaomtcg

&Sdonf/

udkodef;azESifh

uREkfyf\tdrfwGifjzpf

uREkfyfawGUMu

rsufESmcsif;

qdkifvdkufMuonfESifh wNydKifeuf (toufcsif; &G,fwljzpfonf/) wa,muf


ESifhwa,mufcifrifMurnfh
odMuaomfvnf;
NydKifcsifonf

vlESpfa,mufjzpfjcif;udk

cyfNydKifNydKif

qdk&m

ESpfa,mufvkH;yif

oabmxm;Mujcif;udkvnf;&dyf

tjcm;r[kwf?

rnfolu

]pkH}onf

rdMu\/
qdkjcif;udk

NydKifvdkMujcif;yif jzpfonf/ trSefrSm olonf w0dkufwGif ]vlvnf}BuD;


wa,muftaejzifh emrnf&xm;oljzpf uREkfyfudktxifBuD;NyD;vQif uREkfyfESifh
prf;vdkjcif;

jzpfavonf/

pGefUpm;jcif;paom
uREkfyfod

ol\pdwfudk

tvkyfrsKd;rSwyg;

tapmBuD;u

olESifh

uREkfyftuJcwfrdaomfvnf;
uREkfyfr,SOfNydKifEdkifjcif;udk

vufajrmufNyD;jzpfygonf/

Oyrm

0DpuD

b,fESpfcGuf? bD,m b,fESpfykvif; ukefatmif aomufEdkifjcif;paom


tvkyfrsKd;udk uREkfyfonf rnfolESifhrQ rNydKifvdkyg/ odkUaomf tzJGUESifh
aomufMuvQif

udk,fhwm0efausNyD;

ajErysuf

xdef;odrf;EdkifzdkUum;

BudK;pm;ygonf/ yxrp awGUaomaeUyif uREkfyfonf udkodef;aztm;


rnfonfhudprsKd; NydKif0HUonf? rnfonfhudp rNydKif0HU? rNydKifcsif ponfjzifh
tMurf;tm;jzifh

&Sif;vif;jyvdkuf&m

tuif;yg;aom

410

vlwa,mufjzpf

olUe,f udk,fhe,f ydkif;jcm;NyD; AdkvfvkyfMu&ef em;vnfoGm;Muygawmhonf/


odkU&mwGif vlESpfa,mufNydKif AdkvfvkcsifaomtcsufrSm jrif;pD;twwfyif
jzpfavonf/
udkodef;azESifhvyfuD;
udkodef;az NydKifyJG0ifbl;onfh 'kef;jrif;ESpfaumif&Sd\/ a&TvDjrpf&dk;&Sd
rbdef;&GmwGif ESpfpOfusif;yaom bk&m;yGJwyJG jrif;yGJrsm; xnfhavh&Sd&m
]'kef;yJG}?

]tom;usyJG}[l

ESpfrsKd;vkH;yg0if\/

if;bk&m;yJGodkU

a&TvD&Dk;

wavQmufrS jrif;rsm; vma&mufMu ]'kef;}jrif;tcsif;csif;? ]tom;us}


jrif;tcsif;csif; ajcjyNyD; oabmwl pyf[yfum waumifcsif;avmif;aMu;ESifh
NydKifMu\/

udkodef;az\'kef;jrif;ESpfaumif

rSmif;yJGwGif

wBudrfESpfBudrf

tEdkif&bl; oludk,fwdkifvnf; pD;cJUonf/ vyfuD;ESifhcsdef;xm;onfhjrif;tm;


vyfuD;taMumif;ajymjy tke;fcGH&Sifu csJUvifhcsf vkyfbl;aMumif;? uREkfyf
udk,fwdkif pD;vQif ESpfav;ay;rnf[k ajymaMumif; ajymjy\/ okdU&mwGif
vyfuD;udk

uREkfyfudk,fwdkifavhusifhxm;

xifaMumif;udkrlum;

rajymyJ

csefxm;\/

tawmftwefatmifjrifonf
udkodef;azonfwbufu

csJUvifhcsfvkyfxm;onf qdkaomaMumifh pdwf0ifpm;vmonfESifh vyfuD;udk


olpD;csifonf? atmifjrifvQif oludk,fwdkifNydKifyJG0ifonfjzpfap? uREkfyftm;
oifjyay;onfjzpfap

uREkfyfoabmusovkd

vkyfygrnf[k

ajym\/

uREkfyfonf (NydKifbufcsif;[k oabmxm;onfh rdwfaqGjzpfonfhtavsmuf


0rf;xJ Budwf NyKH;um) wnaewGif &Gmhjyif jrif;vrf; vyfuD;udk
udkodef;azpD;ap\/ ESpfacguf okH;acguf pD;MunfhvdkufvQifyifudkodef;az
vufavQmhvdkufavNyD/ okdU&mwGif udkodef;aztwGuf ajym&ef&SdayonfrSm

411

jrpfwbufuaMu;pm;

a*smfuDxufrnHUygay/

wGif

uREkfyftBuHwck

ay:vmonf/
udkodef;az0efcHjcif;
udkodef;az\'kef;jrif;ESpfaumifteuf waumifrSm ]tom;us}vnf;
ajy;wwfonf/ odkUaomfvyfuD;\ajcudk rrSDwwfacs/ uREkfyfonf if;jrif;udk
(avmufpm[k ac:onf/) jyifap udkodef;aztm; wufcdkif;NyD;vQif uREkfyfu
vyfuD;ay:odkUwuf\/ xdkUaemuf jrif;vrf;ay:wGif wbufwaumifpD,OfpD;
Mu&m uREkfyfonf vyfuD;udk ydyd&d&DpD;Edkifonfhjyif avmufpmudkvnf;
awmfawmfjzwfxm;Edkif\/

udkodef;azrsufvkH;jyL;oGm;avNyD/

olUtzkdUrSm

waumifwnf;udkyif ydyd&d&drpD;EdkifyJ &Sdygvsufu uRekfyfuESpfaumif,SOfNyD;


]razmufatmif} pD;Edkfifonf qdkjcif;rSm r,kHMunfEdkifatmif jzpfaeawmh\/
rQESifhyif

uREkfyfonf

udkodef;aztay:tawmf
]]acsmifacsmifuav;eJU

NydKifbufwa,muf[k
tom;,lEdkifcJUavNyD/

jzwfxm;cJUEdkfifwJU

oabmxm;aom

wGif

udkodef;azu

avmufpmeJUawmhcifAsm;

[m

[efaeNyDAsKdU? EdkUayr,fh tkef;cGH&JUajcu avmufpmajcavmuf rubl;As?


jrif;qdkwm

waumifeJUwaumifuyfvkdufNyD;

tBudwfte,fajy;&awmhrS

txdef;&cufwmAs? bmyJajymajym cifAsm; 'DavmufpD;EdkifwmudkyJ uRefawmf


auseyfvSygNyD? okdUaomfvJ tkef;cGHUeJUawmh pdwfrcs&ao;bl;As}}
]]tkef;cGHUajcu b,favmuf&SdovJAsm}}
]]cifAsmh vyfuD;u tckajy;wJUtwdkif; ajy;vQifawmh EdkifEdkifygw,f?
EdkUayr,fh

avmufpmudkjzwfxm;cJUovdkawmh

rjzwfEdkifaybl;?

uyfvdkufNyDqdkawmh cifAsmhaumifu azmufrSmpdk;&w,f}}

412

[dku

]]usKyfaumifu 'D[m ajcukefr[kwfao;ygbl;}}


]][kwfyghrvm;Asm}}
]]vm vkdufcJU? usKyfjyr,f}}
uREkfyfonf udkodef;azudk awmvrf;odkU ac:oGm; vrf;c&D; uREkfyfu
&Gmvrf;wGifajcukefpD;jyvdkufygu tkef;cGHU&SifodoGm;vQif aMu;wGefUoGm;
rnfudk

pdk;&drf&aMumif;ajymjy&m

udkodef;azvnf;

oabmwlavonf/

vrf;ajzmifhaom wae&mokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfonf vyfuD;udk


wacgufpD;jyvdkuf&m

ZufowfvdkufaomtcgwGif

udkodef;azcsOf;uyf

uREkfyf\vufudk qJGvIyf,if; ]]tom;usawmh cifAsm; usKyfxufomayw,f


Asm}}[k vIdufvSJpGm 0efcHayonf/ (uREkfyftzkdUatmifyGJwckaywnf;/)
vyfuD;ESifhtkef;cGH
udkodef;azjyefoGm;onfhaemuf uREkfyfonf vyfuD;udk xkH;pHtwdkif;
ig;&ufwywf ]pD;vSJU}csNrJwdkif; csaomfvnf; ajcwdk;atmif usifhzkdUrvdk?
ocifESifhjrif; &if;ESD;rIrysufap&kHrQ avmufomavhusifhay;awmh\/ tawm
twGif; tkef;cGH&Sif xHodkUvnf; pum;qufrjywfap&atmif wdkUwkdU
ay;xm;\/ rbdef;bk&m;yJGrSm waygif;vwGif usif;yrnfjzpf&m ,ckrS
wydkUwGJvjzpf

wvrQvdkayao;onf/

wydkUwGJv

ukefcgeD;avmuf

urf;eD&GmESifh ajcmufrdkifcefU a0;onfMuufwaumif&GmwGif tvIwck&Sd


uREkfyftm;zdwfxm;ojzifh

jrif;ESifhoGm;&\/

uHtm;avsmfpGm

a&TvD&dk;rS

tkef;cGHonf urf;eDodkU acw a&mufvmonfwGif uREkfyf\ausmif;om;wynfh


jzpfaom

bapmonf

if;jrif;udkiSm;pD;NyD;

uREkfyfESifhtwlvdkufvm\/

tvSLwGif udkodef;azESifhvnf; qkHrdMuonf/ xdknaetvSLtNyD;wGif [dk&Gm

413

onf&GmrS jrif;aumif;rsm;onf &Gmvrf;ay: jrif; ]ovm;}Mu&m uREkfyfESifh


udkodef;azwkdUrSm tBuHwck&Sd 0rf;omaeMu\/ tjcm;jrif;rsm; acgufwkHU
acgufjyef ]ovm;}vsuf&SdpOf wynfhbapmonf tkef;cGHudkpD;vsuf 0if
ovm;av&m uREkfyfuvyfuD;ESifh aemufrSvdkuf prf;&mwGifacsmifacsmif
ESifhEdkifEdkifonf[k tuJcwfEdkifavNyD/ bapmum; jrif;pD;orm; r[kwf
onfrSef\/ okdU&mwGifvyfuD;onf tkef;cGHudk aemufuvdkufNyD; a&SUodkU
ausmfwufoGm;Edkifaom ]ajc}&Sdonf[k uRekfyfaumif;aumif;BuD;odcJU&avNyD/
(tvSLodkUtoGm;tjyefc&D;wGif

Murf;wrf;vSa omaMumifh

ajcrprf;cJUacs/)

udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrSm aocsmayguf awGUNyDqdkum

MunfEl;vsuf

&SdMuav\/
rdwfaqGokH;a,muf
rbdef;bk&m;yJGrSm
if;vqef;avmufwGif

waygif;vjynfhavmufwGif
udk0ifharmfESifh

usif;yrnfjzpf&m

udkodef;azwkdUonf

urf;eD&GmodkU

jrif;rsm;ESifh a&mufvmMu\/ udkodef;az ol\jrif;ESpfaumifygvmonfhjyif


udk0ifharmfvnf;

jrif;om;trdESpfaumif

ygvm\/

udk0ifharmfonf

xD;csKdifhNrdKUtkyfBuD; (rrav;\cifyGef;) ajymif;a&TUoGm;&mwGif jrif;rom;trdudk


0,f,lxm;vdkufNyD;vQif
ol\jrif;rBuD;rSm

uREkfyfxHodkUydkUxm;&ef,lvmcJUjcif;jzpfavonf/

tkef;oif[kac:

]wmywf}yGJrsm;wGif

oGif;bl;NyD;

EdkifcJUbl;aom jrif;rBuD;jzpfavonf/ xdknOfh udk0ifharmfESifh udkodef;azwkdU


onf

uREkfyf\ausmif;

wnf;cdkMuav&m

taumuf0efaxmufESifh

taumufpma&;[lonfrSm &mxl;tm;jzifh tqifhtwef;uGmvSrf;aomfvnf;


udk0ifharmf\e*dk0goemt&

vufaxmuf

414

trIxrf;rsm;ESifh

ta&mw0if

aewwfonfhtjyif uREkfyftm; ESpfa,mufvkH;u cifrifaom oli,fcsif;


wa,muf[l

oabmxm;MuonfESifhtm;vkH;

aysmfaysmfyg;yg;

pm;pm;aomufaomuf

*kPf&nfwlrsm;

qufqHMuavonf/

ozG,f
(xdktjyK

trlrsKd;aMumifhvnf; NrdKUtkyfuawmf rrav;u uREkfyfa&SUwGif udk0ifharmftm;


Budrf;armif;bl;jcif;jzpf\/) odkU&mwGif udkodef;azrlum; tuif;yg;aom
vl&nfvnf wa,mufjzpf ]ta&m0ifvQif t&dkaowefwwfonf}qdkaom
jrefrmpum;ykHtwdkif; tjypfwifavmufp&m trSm;rsKd;ryg&Sdatmif owdxm;
wwfoljzpfavonf/ vlokH;a,muf wn pum;ajymvdkufMu& onfrSm
okH;ESpfa,mufaygif;oif;qufqHvdkuf&ouJUokdU

ydkrdk&if;ESD;jcif;

&SdoGm;Mu

avonf/
wcsdef uREkfyfu vyfuD;ESifha&TvDrS ktef;cGHwkdU wbufESifhwbuf
csdefvsuf&Sdjcif; taMumif;? [dkbufu uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;rnf
[k pum;oHypfaeaMumif;? vyfuD;udkuREkfyfavhusifh xm;ojzifh EdkifEdkif;pGm
pD;EdkifNyDjzpfaMumif;ajymjy
ajymjyav&m

udkodef;azuvnf;

udk0ifharmfvnf;

[kwfrSefaMumif;axmufcH

tvGefpdwf0ifpm;

udk0ifharmfwa,mufcspfp&maumif;vdkufykHrSm

tm;ay;avonf/

aiGudkEdkifvdkaomaMumifhr[kwf?

ol\oli,fcsif;wa,muf emrnfwvkH; &rnfhtwGuf 0rf;omaomaMumifh


tm;ay;tm;ajrSmufjyKjcif;jzpfavonf/
rcHcsifaomowdjyrI
aemufwaeUnae uREkfyfwdkUonf jrif;rsm;udk ajcprf;Munfh&ef &Gmhjyif
jrif;vrf;odkU xkwfMu\/ ajcprf;vkdufjcif;rSm udkodef;az\ avmufpmESifh
udk0ifharmf\azmif;0wfrBuD; tkef;oifwdkUjzpfavonf/ udk0ifharmfu ol\

415

jrif;rBuD;udk

udkodef;az\emrnfBuD;aom avmufpmESifh ,SOfM unfhvdk

udkodef;azuvnf; ol\avmufpmudk wmywfyGJrsm; Edkifbl;onfh tkef;oifESifh


ajcprf;csifvSonf/

avmufpmudk

udkodef;azpD;rnfjzpf&m

tkef;oifudk

rnfoltm; wif&rnfrod jzpfae\/ &Gmom;rsm;teufrS 'kef;jrif;pD;bl;ol


r&Sd/ uREkfyfrSmvnf; ]tom;us}avmufom pD;bl;oljzpf a&Smifawmifawmif
vkyfae\/ wGifudk0ifharmfu ]]b,fhES,fvJAs udkazodef;? cifAsm;u
awmufwufajy;&wJU tom;usavmufom pD;0HUwmvm;? 'kef;ajy;awmh
cifAsm;aMumufovm;}}[k

ar;vkduf&m

uREkfyfonf

vkHcsnfudkcRwf

vdkvdkr,fr,f cH0wfcJUaom abmif;bDwdkudk jyifygawmhonf/ ,cifuwBudrf


qifOD;uif;ay: vufvTwfpD;zdkUajympOfu azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyf
onf

tjcm;rnfolajrSmufay;rQ

vkyfrnfr[kwfaomfvnf;

udk0ifharmf

wa,muftay:um; owddESifhywfouf a<u;a[mif;qyfzkdU&Sd\/ txJ


wGif udkodef;az&SdaeaomaMumifhvnf; om owdjycsifao;\/ okdUjzpf
uREkfyfonfjrif;rBuD;ay:okdU vTm;wuf jrif;vrf;ay:wGif udkodef;azESifhtwl
]wmpl}ygavawmhonf/
avmufpmESifhtkef;oif
jrif;pD;orm;wkdUrnfonfrSm ]jrif;pdrf;}udkcsufcsif;wcgwnf; pD;&dk;xkH;pH
r&Sd/ pD;&rnfhjrif;taMumif;udk od&atmif tenf;qkH;wacguf wavjzpfap
armif;Munfh&pNrJjzpf\/

uREkfyfum;

tkef;oiftaMumif;udk

bmrQrod?

csufcsif;wufNyD; wmplrdvdkufavNyD/ uREkfyfonf rnfonfh jrif;ay:jzpfap


]zifNidrf}aomaMumifh vdrfhusrnfudkum; raMumuf? rawmfwq ],l}ajy;rnf
udkompdk;&drfrdonf/ odkUaomfjrif;rBuD;rSm touftwef&ifhNyDjzpf xdkavmuf

416

r]jrL;}wef&m[k tuJcwf&onf/ jrif;vrf;ay:[dkbuf onfbuf,SOfum


udkodef;azESifhuREkfyfwdkU &yfvsuf&SdpOf wa,mufa,mufu a&SUrS vufudkif
y0gjyvdkufojzifh uREkfyfonf vTwfvdkuf\/ udkodef;azrlum; avmufpmudk
&kwfw&ufrvTwfyJ uREkfyfuvSnfhM unfhvdkufumrS vdkufvm\/ uREkfyfrSm
avhusifhNyD;aom 'kef;jrif;udk wcgrQrpD;bl;aomaMumifh yxr tvdkuf
cufrnf xifrdaomfvnf; xdkuJUokdUr[kwfyJ ykcufvTJouJUodkU ndwfueJ
ndwfueJ&Sd atmiftvGefnifompGm ajy;wwfaom jrif;rBuD;jzpfonfESifh
ZdrfESifhvkdufum

udkodef;azudk

vSnfhMunfhvdkuf\/

udkodef;azrlum;

avmufpm\ausmay:wGif ukef;vsuf atmfvdkufvm\/ avmufpmonf


wcPxufwcP eD;eD;uyfvm\/ odkU&mwGif yef;wdkifrSm ayw&mcefU
avmufom uGmavawmh&um; avmufpm\OD;acgif;onf tkef;oif\tNrD;
em;odkUra&mufrD uREkfyfyef;0ifoGm;avNyD/
jrif;rBuD; ]Zufao}vdkufykHrSm yef;wdkifudkvGef Zufowfawmhrnf[k
uREkfyfupdwful;vdkuf&kH&Sdao;? jrif;rBuD;onf ajcav;bufvkH;udk a&SUokdU
ypfum awmifhxm;vkdufojzifh a&SmueJjzpfcsufcsif;vkdyif &yfoGm;av&m
taMumif;udkrdo

[efjyifrxm;ESifhrdaom

uREkfyfrSm

uHaumif;

jrif;vnfyif;ay:rS *Rrf;jyefNyD; a&SUodkUxdk;rusyJ &Sdygawmhonf/ ESpfaumifvkH;


ZufowfNyD; jyefvSnfhvmMuaomtcg]]bmhaMumifh csefae&pfwmvJAs udkodef;az? y0gjzLjywm rjrifvdkUvm;}}
]]jrifygw,fAsm? usKyftwGufrSm;vdkUyg}}
]]b,fvdkrSm;wmvJAs}}
]]usKyfu jrif;rBuD;[m tusihfvJr&Sdbl;? tdkvJtdkNyDqdkNyD; txifao;
rdw,f? 'gaMumifhMunfhvdkUaumif;atmifcifAsm;udk a&SUuvTwfNyD; usKyfu

417

rSDatmifvdkufjyzdkU pdwful;wmyJ? ckawmh tkef;oifu tawmfajy;Edkifao;


wmudk;As? vdkufvdkUudk rrSDawmhbl;}}
wmplaomae&modkU jyefa&mufMu udk0ifharmfESifh awGUMuaomtcg
udkodef;azu ol\trSm;udk&Sif;jy&mwGif udk0ifharmfu]]cifAsm;*GuswJUvlyJAsm?

usKyfuajcukefatmifMunfhcsifwm

rMunfh

vdkuf&bl;? 'DvdkqdkwacgufxyfpD;jytkH;Asm}}
]]avmufpmuawmh

ajy;Edkifygao;w,f?

EdkUayr,fh

tkef;oifu

BuD;&SmygNyD 0efaxmufrif;}}
]]'DvdkqdkvyfuD;eJUpD;Muprf;Asm}}
wGif uREkfyfuuefUuGufaomtcg udk0ifharmfu]]bmjzpfovJAs?

wcgwav

'kef;pD;wmeJUawmh

ysufpD;roGm;Edkif

ygbl;Asm}}
]]b,fhES,fvJ udkodfef;az}}
]][dkudpuvJ &Sdao;w,f 0efaxmufrif;}}[k ulajymaomfvnf;
]]atmifr,fbmjzpfwwfovJAs? &ufta0;BuD;vdkao;wmyJ}}
uREkfyfonf udk0ifharmftaMumif;udk odNyD;jzpf pdwfqdk;rcHcsifonfESifh
ausmif;om;wa,muftm;

vyfuD;udk,lcJUap\/

a&mufvmaomtcg

tkef;oif wyfqifxm;onfh om;a&ukef;ESD;udkjzKwfvyfuD;odkU ajymif;qif


ay;\/ tkef;oif\om;a&ukef;ESD;rSm Zufa&mukef;yg topfjzpfavonf/

418

aoavmufaomjrif;yGJ
wcsDwGif uREkfyfu vyfuD;udkpD; udkodef;azu ol\avmufpmESifh
wmplMujyefavonf/

uREkfyfonf

tkef;oifudkpD;&pOfu

rprf;bl;aom

]jrif;pdrf;}vnf;jzpfonf? yxrOD;qkH; 'kef;pD;&jcif;vnf; jzpfonfqdkum


awmfawmfwkefvIyfrdygonf/

udk0ifharmfudk

rcHcsifom

pD;&onf/

aiG50davmuf&zdkUtwGufrQqdkvQif pD;rdvdrfhrnfrxifyg/ vyfuD;udkpD;zkdUrlum;


'kwd,'kef;yGJjzpfvmonfhjyif

udk,fhjrif;udkudk,fpD;&jcif;

(ajcysufoGm;rnfpdk;jcif;rSwyg;)

pdk;&drfwkefvIyfjcif;

jzpfonfqdkum
tvQif;r&SdcJUacs/

um;uREkfyf\ trSm;wckaywnf;/
vufudkify0gjyvdkufonfESifh wNydKifeuf udkodef;azonf 'kef;roif&
bl;onfh vyfuD;tm;vnf; toufBuD;aom tkef;oifenf;wlyif txifrBuD;
apumrl ol\avmufpmrSm wacgufajy;NyD;NyDjzpf aemufcsefrae&pfawmhyJ
vyfuD;ESifh twlwlyif vTwfav\/ odkUaomf pdwfxJurl cyfayghaygh
oabmxm;onfqdk\/ vyfuD;onfyxr ]'kef;}ajy;&rnf rxifaomaMumifh
ajctef;wef;wef;jzpfaeao;\/ okdU&mwGif a&SUodkUwufajy;aom avmufpm
udkjrif

uREkfyfuvnf;

ajy;cGifh&ojzifh

ZufudkwGef;ay;vdkuf

&mwGif

pdwfwkdif;usawGU&onfhvuPmESifh

olajy;csifwdkif;

tm;ukefnSpfxkwfNyD;

ajy;avawmhonf/ udkodef;azonf cyfat;at;vkyfae&mrS avmufpmudk


rSDvmaom

vyfuD;udkjrif&

tHUtm;oifhNyD;

ESifpD;av\/

xdktcg

jrif;ESpfpD;wdkUonf &ifabmifwef;ajy; vsuf&Sd&m 'kef;ajy;aeusjzpfaom


avmufpmonf vyfuD;xuf tvsm;wkdaomfvnf; wckefwckefwGif vyfuD;
xuf tvSrf;us,f\/ vyfuD;rSmrl 'kef;oifxm;jcif; r&SdaomaMumifh
um;aeatmif rckefwwfaomfvnf; tvGefajcoGufatmifajy;&Sm\/ okdUjzpf

419

avmufpmu okH;ckefrQESifha&mufaom c&D;wmudk vyfuD;u av;ckefckefum


rSDatmifvdkuf&\/
wGif

waumifum;ajcusJusJ

waumifum;

ajcoGufoGufjzifh

udk,fhenf;ESifhudk,fwwfovdk ajy;vsuf&SdMu&m OD;acgif;csif; nDvsuf&Sd


y&dowftzdkU tvGefMunfhaumif;Muonfqdk\/ xdktcsdefwGifw&GmvkH;yif
jrif;vrf;odkU xGufMunfhaeMuavNyD/ 'kef;ajy;wwfaom avmufpmESifh
'kef;roifbl;onfhvyfuD;wkdU xdkuJUodkU ]ajcNrdKif}vsuf&SdMujcif;rSm vyfuD;
onf vwfvwfqwfqwfjzpf avmufpmrlum; tkef;oifESifh wyGJajy;xm;&kH
omru (udkodef;azuwrifayghawmhawmh pD;rIaMumifh) tm;oGefNyD;rSDatmif
vdkuf&Sm&ojzifh

]zm;}vSaomaMumifh

jzpfayvdrfhrnf/

avmufpm\

ausmay:rSvdkufaom udkodef;azurl taMumif;udkodaomfvnf; 'kef;jrif;


tjzpfESifh emrnfBuD;vsuf&Sdaom ol\avmufpmudk ]ajc&dkif;} oufouf
jzpfaom vyfuD;u &ifabmifwef;vdkufvsuf&Sdjcif;aMumifh yGJMunfhy&dowf
tay: &SufonfESifh avmufpmudk ajcukefatmifESif pD;av\/ ESifykHum;
avmufpm\vnfyif;ay:rS a&SUokdUukef;um jrif;\ em;&GufteD;odkUuyfvsuf
toHukefaigufatmfvdkufav\/

wGiftpGrf;ukef

ajy;vsuf&Sdaom

avmufpmonf olUocif\toHudkvefUonfESifh eif;uvef ajy;vkduf&um;


vyfuD;\a&SUodkUvnfwudkif;rQ wufoGm;av\/ xdktcg uREkfyfonfvnf;
olUenf;udk,l vyfuD;\ vnfyif;ay:rSaU&SUodkUudkif;nGwf umem;&GufodkU
yg;pyfESifhuyfvsuf ]]Budwfvdkufprf;uG ighom;BuD;vyfuD;}}[k oHukef[pf
atmfvkdufav\/ vyfuD;onf wudkf,fvkH;wkefoGm;onf[k uREkfyfxifvdkuf
rdonf/ aemufwcP ol\udk,fwGif&SdorQaomcGeftm;udk wa&G;om;
rusefatmif

nSpfxkwfum

ckefxkd;vdkuf&m

okH;ckefavmuftwGif;wGif

avmufpmESifh OD;acgif;csif; nDvsuf&SDjyefavawmh\/ wGif udkodef;az

420

uvnf;atmf?

uREkfyfuvnf;

]]vyfuD;uG?

om;BuD;uG}}

ponfjzifh

tqufrjywf r&yfrem; ukef;ukef; atmfav&m vyfuD;\ajcaxmuf


rsm;rSm (ydkus,fpGm rvSrf;wwf&Smaomf vnf;) ajcEIwfoGufvdkufykHrSm
ajrBuD;ay: csem;awmhonfyif rxif&awmhyJ w0Jwnf; 0Jaeonfhjyif
cGmoHrsm;rSmvnf; tyfcsKyfpufuJUodkU tMum;rvyfoavmuf w&pyfjrnf
vsuf&Sdav\/
avmufpmonfolUocifudkodef;azudk aMumuf&Smjcif;um; [kwfygvdrhf
rnf/ odkU&mwGiftxl;wvnf avhusifhxm;onfh vyfuD;u uREkfyfudk
aMumuf&SmvdkufykHESifh rEIdif;,SOfEdkifacs/ ajy;vdkufykHrSmwu,fyif 0Dac:vsuf
&Sd\/ vyfuD;\tajy;onf ,cifpD;cJUonfh tkef;oif\tajy;xuf jrefvS
onfum;rxif/ odkU&mwGif tm;pdkufvdkufykHrSmum; xif&Sm;pGmodEdkif\/
uREkfyfonfvyfuD;\ausmay:

ukef;vsufvdkufygvmpOf

ol\

tm;pdkuf vGefjcif;udkod& [wfxkd;vJoGm;acsrnf avm[lyif pdk;&drfrd\/


aiGavmif;wef;oufouf

NydKifjcif;jzpfcJUvQif

xdktcsdefwGifuREkfyfonf

vyfuD;udkrESifyJ xm;vdkufawmhrnfjzpf\/ ,ckrSm (aiGxufta&;BuD;onf)


rdwfaqGcsif; NydKifqdkifrIjzpfav&um; (What Vanity;) ]]Budwfvkdufprf;
om;BuD;a&U? vyfuD;uGaemf? Budwfvdkufprf;uG}}[k nmoHay;vdkufav\/
uREkfyf\yg;pyfrS

jznf;nSif;aom

toHrsKd;udkom

Mum;aeusjzpfaom

vyfuD;rSm ol\em;odkUuyf uREkfyf\atmfoHudk Mum;&jcif;aMumifh vefUNyD;


&l;oGm;avoavm[k aemifwGif uREkfyfpOf;pm;rd\/
avmufpmvnf; ajcvSrf;usJBuD;ESifh vkduf&Smyg\/ odkU&mwGif ajrBuD;
ajcrcs0HUouJUodkU aoG;&l;aoG;wef;ajy;vsuf&Sdaom vyfuD;udkrl rrSDEdkif&Sm
awmhyJ udk,fwydkif;avmufjywfNyD; yef;0ifoGm;Muavonf/ yef;wdkifodkU
a&mufMuaomtcg avmufpmrlum; jAwfqdk&yfae&pfcJUavNyD/

421

uREkfyfonf ukef;vsufvdkufcJU&mrS rwfrwfxdkifvdkuf vyfuD;udk


Zufowfvdkufaomtcg OD;acgif;vIyfoGm;&kHrSwyg; tenf;i,frQ t&Sdef
ravQmhyJ ajy;NrJwdkif; ajy;vsuf&Sd\/ jrif;vrf;qkH;NyD;onfhaemuf vrf;onf
jrpfbufodkU

csKd;auGUoGm;av&m

vyfuD;onf

if;vrf;twdkif;

pGyf

ajy;vsuf&Sd\/ cufacsNyD/ uREkfyfum; wu,faMumufvmcJUavNyD/ wGif


uREkfyfonf eif;uGif;udk ajcuefvsufZufudk tm;ukefqGJvkduf\/ OD;acgif;om
tenf;i,fvIyfoGm; t&Sdefum; vkH;0ravQmhacs/
rnfodkUjyK&rnfenf;/

a&SUodkUarQmfMunfhvdkufaomf

vrf;onf

jrpfurf;yg;odkU wnfhwnfhBuD; OD;wdkufoGm; xdkrSwzef vuf,mbufodkU


csKd;NyD;vQif urf;yg;udkarQmum azmufvkyfxm;jcif;udk jrif&\/ if;vrf;ay:
opfwdkufaomuRJvSnf;rsm;

armif;ESifvmwwfjcif;udkvnf;

owd&

uRJvSnf;ESifh0ifwdkufNyD; uRJOD;csKday:wGif uREkfyftlaygufNyD; wef;vef;BuD;jzpf


aernfudkvnf; jrifrd\/ wGifuREkfyftBuHwck&vmonf/ jrpfurf;yg;onf
xdkae&m a&pm;xm;onfjzpf ay70cefU rwfapmufvsuf&Sd&m jrif;onf
urf;yg;okdUa&mufcgeD;wGif vuf,mbufodkU vrf;twdkif; csKdUauGUajy;&ef
[efjyifjcif;udk

uREkfyfodvdkufonfESifhwNydKufeuf

vuf0JbufZufBudK;udk

qJGum ol\OD;acgif;udk jrpfurf;yg;ESifhwnfhwnfhBuD; wkdufay;xm;vdkuf\/


uREkfyf\tBuHum; &yfvQif&yf? r&yfvQif jrpfxJodkU vla&mjrif;yg xdk;usap[l
onfyifjzpfonf/
]erdwf}xifvmjcif;ayavm
(ae&m

uREkfyf\rsufpdxJ

zswfueJay:vmonfhudk,fawGU

tjcif;t&mwckudk azmfjy&ygOD;rnf/ uREkfyfi,fpOfu rdcifESifhtwl rw&modkU

422

avSESifhoGm;Mu

&Gmw&Gm

teD;odkUa&mufaomtcg

vlwa,mufonf

a&Twacsmif; ajrmif;abmifwGif jrif;pdkif;vsuf &Sdonfudkjrif&\/ jrif;onf


tom;usajy;&mrS ],l}oGm; 'kef;ajy;NyD;vQif wHwm;wckodkU a&mufonfwGif
acsmif;udk if;wHwm;rSjzwful;ajy;\/ wHwm;tv,fodkU a&mufaomtcg
wGif

jrif;onfrnfodkUrQ

0rfeifray;yJ

cg;avmufjrifhaom

wHwm;

vuf,rf;udk ckefausmfum acsmif;xJodkU ckefcsvdkufojzifh jrif;a&mvlyg


xdk;usoGm;jcif;udk
wHwm;atmuf

jrif&bl;avonf/
tjcm;avSvnf;r&Sd?

tawmfrdkufaomjrif;aywum;/
uREkfyfwkdU\avSrSmvnf;

tawmf

uGma0; awmfygao;\/ jrif;a&mvlyg bmrSrjzpf wuGJpDjzpfukef;ay:odkU


wufoGm;Muonf/
]oHacsmif;wkdUzat}
vyfuD;onf jrpfurf;yg;ESifhjrif; ESpfjyefavmuf tuGmwGif uREkfyfu
wnfhwnfhBuD; OD;wnfay;vkdufaomtcgwGif uREkfyf\pdwfxJ &yfrvm;?
ckefcsrvm; [laomar;cGef;onf ay:vsuf&Sd\/ vyfuD;onf txufyg
jrif;uJUodkU rdkufonfr[kwfacs/ vuf,mbufodkU csKd;ajy;zkdU tcGifhr&
rSef;udkodonfESifhwNydKif euf jrpfurf;yg;apmufrS xdk;usrnfh tE&m,fudk
tvGefaMumuf&Smonfh
jrif;rBuD;

vuPmESifh

wudk,fvkH;qwfueJ

tkef;oifvkyfonfhtwdkif;

ajrBuD;udktaotvJ

uefxm;NyD;

ajcav;acsmif;udk
atmufodkU

wkefoGm;
a&SUodkUypfum

zifxdkifcsvdkufav\/

aemufwcP uREkfyf\ajcaxmufrsm;onf ajrBuD;ESifh xdvsuf&Sdonfjzpf


uREkfyfonf

eif;uGif;rS

ajcaxmufrsm;udk

qif;NyD;jzpfaeawmh\/

423

xkwfum

jrif;ay:rS

tajctaeudk

uREkfyfMunfhvdkfufaomtcg

jrpfurf;yg;apmufBuD;

xdyfwGif uREkfyfonfvyfuD;\ZufBudK;udkudkifum jrpfbufodkUrsufESmrlvsuf


&yfaeavawmh onf/ vyfuD;um; wudk,fvkH;wqwfqwfwkefvsuf&Sd&m
uREkfyfrlum; txl;ojzifh &ifxJu wkefvSonf/ xdkcP udkodef;azonf
avmufpmESifh

a&mufvmav&m

uREkfyfwkdU\tajctaeudk

jrifojzifh

jrif;ay:rSqif; uREkfyf\vufudk vIyf,rf;av onf/ (udkodef;azrSm


c&pf,ef wa,mufjzpf ol\trlt&mrsm;rSm wcgw&H AdkvfqefvSonf/)
]]uHaumif;vdkUygvm;Asm? cifAsm;...}}
]]rajymeJUawmh q&ma&? ckawmif &ifckefwkef; &Sdao;w,fAsKdU? 'gxuf
udkodef;az [dk'if;ygao;vm;AsKdU}}
]]b&ef'Dvm;? ygygw,f? usKyfvJ owd&ygw,f}}
(rQavmuf tuif;yg;aom rdwfaqGwOD;udk uREkfyfonf tb,frSm
rcifrifyJ aeEdkifygrnfenf;/)
um; udk0ifharmfwnf;
uREkfyfonf wkefvsufyif&Sd&Smao;onfhvyfuD;tm; yGwfoyfacsmharmh
umjzifh jznf;nSif;pGmpum;ajymNyD;rS wufpD; udk0ifharmfxHodkU wjznf;jznf;
vmcJUMuav \/ tdrfodkUa&mufvQif a&mufcsif;tvkdufodaom udkodef;az
onf b&ef'DwcGufudkiJU a&ra&myJ uREkfyftm;ay;ojzifh armfhcsvdkufNyD;rS
uREkfyf ajzmifhwef;pGm pum;ajymEdkifygawmhonf/
wu,fowdaumif;aom vlrsm;onf odkUaom tawGUtBuKHrsm;
wGif b,fuJUodkU &SdMurnfrqdkEdkif? wu,fhowdr[kwfyJ pGefUNyD;&J&aom
uREkfyftzdkUrSm tjzpftysufudk jyefawG;rdwdkif; tlwkefonf;wkef &SdvSyg

424

awmhonf/ okdUaomfvkyfrd wmrSm;avjcif;[k udk,fhudk,fudktjypfwifaom


0goemr&Sd/ raoraysmuf (tenf;qkH;rusKd;ryJU) vGwfajrmuf vmcJU&NyD
jzpfaomaMumifh BuKHawGUcJU&orQonf ]tjrwf}[l oabmydkufrdygonf/
uREkfyfutptqkH; tao;pdwfjyefajym jrpfurf;yg;apmufteD; uREkfyf\
ab;tE&m,f taMumif;udkMum;&onfwGif udk0ifharmfonf wqdwfuav;rQ
omrsufESmxm; ajymif;oGm;vdkufNyD;aemuf ][m; [m; [m; [m;}ESifh
0rf;omvSonfhES,f &,farmav\/ udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrlum; wa,muf
\rsufESmudk wa,mufMunfhum ]um;udk0ifharmfay wnf;}[k pdwfxJu
rSwfcsufcsrdMuav\/ xdkUaemuf udkodef;azESifh uREkfyfrSm avmufpmESifh
vyfuD;udk pD;Muonfhjrif;yGJtaMumif;udk tjyeftvSefajym pum;rukef
Edkifatmif

&Sdygawmhonf/

udkodef;azuolpD;bl;cJUorQaom

'kef;yGJrsm;

teufwGif pdwft0ifpm;qkH; jzpfaMumif; tm;&yg;& 0efcHav&m uREkfyftzdkU


rlum; ajymzG,f&m r&Sdawmhacs/ xdkcPjrif;rsm;udk ukef;jzKwfNyD;Muaom
wynfhrsm;onf vyfuD;wGif wyfxm;onfh (udk0ifharmf\) om;a&ZufBudK;
opfudk,lvm uREkfyfwdkUtm;jyav\/ oa&ZufBudK;opfrSm jrif;\yg;pyf
teD;&Sd ESpfae&mwGif tjcm;ae&mrsm;rSmuJUokdU r[kwfawmhyJ t&G,fw0uf
cefUwdkifatmif ao;odrfvsuf&Sd jcif;udk awGUMu&av\/ udkodef;azu]]atmifr,fav; vl[JU? qJGvJ qGJEdkifygayhAsm? cifAsm;udkusKyfu
Avawmh

rNydKif0HUbl;AsKdU}}?

wmygyJvm;?

'gavmuf

ZufudkoGm;eJUudkufNyD;

om;a&ZufBudK;
qGJwmawmif

],l}ajy;awmh

topfBuD;udk

odrf0ifoGm;

r&yfbl;qdkawmhcifAsmhaumifu

wmudk;As?

cifAsm;uHaumif;vdkUAsKdU?

jrpfurf;yg;eJUrawGUvQif b,fxdatmif ,lajy;NyD; cifAsm;bmeJU wdkufusr,f


rodbl;}}[k ajymav\/

425

uREkfyfjyefawG;vdkufaomtcg

jrif;vrf;qkH;NyD;

vSnf;vrf;ay:odkU

ta&mufwGif aMumuftm;vefUtm;ESifh eif;uGif;udk ajcuefNyD; (eif;uef)


qGJvdkufpOfu jzpf&ayrnf/ uHaumif;omrao&aomfvnf; udk0ifharmfESifh
udkodef;azwkdUu uREkfyf\um,Av (vufarmif;tm;)udk csD;usL;Mujcif;onf
*kPf,lp&m wck[k oabmxm;cJUrdygao;onf/
vyfuD;ysufavNyD
xdknOfh

uREkfyfodkUokH;a,mufonf

naeydkif;u

jrif;pD;jcif;

taMumif;udk qufvufajymMupOf udkodef;azonf vyfuD;\ajcpGrf;udk


csD;rGrf;,if; ]]aeprf;ygOD;As? cifAsm;u olUem;em;uyfNyD; ukef;atmfwm
b,fu&wJU enf;vJAs}}
]]cifAsm;vkyfwmjrifvdkU

usKyfvdkufvkyfwmyJ?

vyfuD;u

usKyfudk

odyfem;axmifw,fAs? usKyfuwrif avhusifhxm;wm}}


if;aemuf

uREkfyfonf

vyfuD;tm;

wdwfwqdwfavhusifhxm;ykH

taMumif;udk olwkdUESpfa,muftm; tao;pdwfzGifh[ajymjy&mwGif udkodef;az


u]]armifrif;BuD;om;u 'ghaMumifh olUjrif;udk 'gavmufEdkifaewmudk;As?
usKyfujrif;pD;aumif;vSacsuvm;vdkU

atmufarhaewm?

vufpowfawmh

pdwfynmeJU Budwfoifxm;wmudk;}}
]]oifxm;wmawmif ,lajy;wmudkawmh rwwfEdkifbl; q&ma&U}}
]]aMomf-[kwfw,f 'Dvdkqdk usKyfwck pdk;&drfw,fAsKdU}}
]]b,fvdk pdk;&drfwmvJAs}}
]]cifAsm;jrif; ysufoGm;NyDxifw,f}}

426

]]usKyfvJ pdk;&drfwmyJ? acsmhoifxm;&mu acsmufNyD; pD;vdkufvdkUvefUNyD;


ajy;csifwdkif;ajy;vdkuf&w,f qdkuwnf;u usKyfMoZmawmh ysufoGm;NyD
xifw,f}}
]]jzpfEdkifw,fAs? 'Dvdkqdk tkef;cGHUeJUpD;zdkU cyfMuyfMuyfyJAsKdU}}
wGif udk0ifharmfrSm olcdkif;pD;&jcif;jzpfonfESifh olUwm0efruif;[k
qdkum vyfuD;udk prf;Munfhcsifjyefonf/ odkUjzpf if;wkdUESpfa,mufonf
eufjzefwGif urf;eDrS xGufM uzdkU jzpfaomfvnf; w&ufydkaeNyD; vyfuD;udk
prf;MunfhzdkU qkH;jzwfMuav\/
aemufwaeU

nae

uREkfyfwdkUonf

vyfuD;ESifh

jrif;rBuD;

tkef;oifwkdUudk &Gmhjyifjrif;vrf;odkUxkwf tom;usprf;MunfhMu\/ tkef;oif


rSm tom;usvnf; aumif;aumif;ajy;wwf wmywfwGif 'kef;yGJoGif;onf
wGifrS

tom;usudk

tkef;oifudkpD;

jzwfxm;vdkufjcif;jzpfonf/

uREkfyfu

vyfuD;ESifh

jrif;vrf;wGif

udkodef;azu
wmplMunfhMu&m

cyfjznf;jznf; (vrf;'dk;) prf;Munfh&myif vyfuD;onf uREkfyf\pum;udk


em;raxmifawmhaMumif;

od&avNyD/

udk0ifharmfu

wdkufwGef;

]zGifh}pD;vdkuf&mwGif vyfuD;onf jrif;rBuD; csOf;uyfjcif;udkyif rcHcsifawmhyJ


w]ql}wnf;

qlvsuf&Sd\/

vyfuD;}}ponfjzifh
&Sdawmhonf/

]]jznf;jznf;uG,fh

ighom;&JU?

uREkfyf\acsmharmhpum;rsm;onf

xdkUaemufudkodef;az

wufpD;&m

vluav;
tcsnf;ESD;yif

xl;rjcm;em;yifjzpfae\/

uREkfyfxufvnf; raumif;? uREkfyfxufvnf;rnHUacs/ vaygif;twefMum


atmif tyifyef;cH vyfuD;tay: xlaxmifcJUonfhMoZm tmPmwkdUonf
wcgwnf; usqkH;oGm;cJUav NyD/ uREkfyfpdwfrcsrf;omvdkufykHrSm [efraqmif
EdkifyJ rsufESmnId;i,fvsuf&Sdawmh\/ udk0ifharmfonf xdktjcif;t&mudk jrif
tm;emykH&onf/ tkef;oif\tom;us ajconf usJusJBuD;&Sd avmufpm\

427

ajcxuf

omrnfudkcefUrSef;EdkfifMu\/

vyfuD;udk

uREkfyfEdkifeif;atmif

pD;EdkifpOfu tkef;oifESifh tom;us ajccsif; prf;rMunfhvkduf& jcif;twGuf


0rf;enf;pGmESifhyif jrif;rsm;udk odrf;vdkufMu&av\/
udk0ifharmf0rf;enf;jcif;
xdknOfh udk0ifharmfu rbdef;bk&m;yJG &ufowwywfausmfvdkao;
tcsdef&SdaomaMumifh

vyfuD;ESifh

tkef;cGHwkdUpD;zdkU

udpudk

pum;rjzwf

vdkufao;zkdU taMumif;? oluyif aiG50d&IH;csif&IH; pdkufxkwf avmif;rnf


jzpfaMumif;

ajymygonf/

xdktcg

uREkfyfu

jrif;ESpfaumifNydKifyJG

avmif;aMu;onf y"mer[kwf? jrif;\*kPfESifh jrif;&Sif\*kPfom y"me


jzpfaMumif;? avmif;aMu; qwlESifh pD;Muaom jrif;yGJjzpfcJUvQif &IH;onfjzpfap?
Ekdifonfjzpfap ta&;rBuD;vSaMumif;? ,ckrSm [dkbufu avmif;aMu;ESpfav;
ay;NyD; pD;MurnfhyJGjzpfaomaMumifh bufrS Edkifvdkuf&vQif tvGefw&m
vla&;omoGm;oavmuf

bufrS

&IH;vdkuf&vQif

]]'Dausmif;q&mu

bmem;rvnf nmem;rvnfeJU olwyg; ESyfcswdkif;cH&wJU vlwa,mufyJ?


'Djrif;eJU'Djrif;udkESpfav;rubl; q,fav;awmif ay;0HUao;&JU? olUjrif;rSol
EdkifEdkifeif;eif;rpD;wwfyJeJU
nm&JU}}ESifh
ol\0goem

NydKifyGJxJ0ifcsifygayhAsm?

&IHUrJUuJU&JUMurnfhtaMumif;
twkdif;

tHUMoyg&JU?

ajymjyav\/

ZGwfvkyfcsifao;aomfvnf;

bm&JU

udk0ifharmfonf
udkodef;azu0if

]]udkazodef;ajymwmrSefw,f 0efaxmufrif;}}[k axmufcHawmhrS vufavQmh


vdkufavonf/ odkUESifhvyfuD;tm;tyef;cHNyD; arQmfvifhcsufBuD; wcGJom;ESifh
avhusifhay;cJU&jcif;rsm;rSm eD;uyfumrS ]cJavorQoJa&us} jzpf&ygawmh
onf/ bk&m;yJGeD; [dkwbufu toHypfaom pum;rsm;udk uREkfyfem;rMum;

428

csifjyK aevdkuf&ygawmhonf/ (uRekfyf\woufwm pHa'0DESifh vGJ&jcif;?


ol&d,wdkufrS txkwfcH&jcif;ESifh vyfuD;\ udpwdkUrSm tcH&cuf&m
ydefrom vdefrom &Sdygawmh onf/)
udk0ifhfarmfESifhcJG&jcif;
vyfuD;udkwzefavhusifh&ef rjzpfEdkifaMumif; awGU&aomtcg uREkfyfrSm
urf;eD&GmwGif ausmif;q&mvkyf&jcif;udk NiD;aiGUpjyKvmcJUavNyD/ tawm
twGif;

udk0ifharmfrSmvnf;

trdefUa&mufvmcJUavNyD/

jrawmifrS
oGm;cgeD;

awmifwGif;BuD;odkUajymif;a&TU&ef
udk0ifharmfonf

uREkfyfxHodkU

EIwfquf&efvm rnfonfhenf;ESifh rqdk &Gm okH;ESpfaphatmifaezdkU


wdkufwGef;av&m uREkfyfuvnf; oabmwlvkduf

ygonf/ xdktcsdef

uREkfyfuurf;eD&GmokdUa&mufonfrSm ESpfESpfjynfhcJUavNyD/ a&S;a[mif;aESmif;jzpf


rsm;taMumif;udk ajymvsuf&SdMupOf udk0ifharmfonf rpdk;tm; ajcovkH;udk
vSefjy

wef;&SdMupOfuREkfyfucJwHESifhxkd;bl;onfh

trm&Gwfwckjzpf

onf[k ajymjyav\/ uREkfyfonfxdktaMumif;udkvkH;0arhaeojzifh olajym


awmhrS

owd&vmygonf/

*syefydk;tusFDtopfuav;ESifh

jzpfysufykHrSm
ausmif;wuf

waeUo
twef;xJ

uRekfyfonf
olUa&SUrS

xkdif&onfwGif uREkfyf\tusDFvnfukyfay:odkU rifpufuav;rsm;cs\/ uREkfyf


onf udk0ifharmfwkdU\ tzGJUawmifhjcif;udk rodao;onfh ausmif;om;opfjzpf
olUudkraMumufao;yJ aemufodkU zswfueJvSnfhum ol\ajcovkH;udk cJwHESifh
pGyfueJxkd;vdkufrdonf/ twGufaMumifh udk0ifharmfwkdUom;csif; av;a,muf
wkdUonf uREkfyfudk 0dkif; ESdrfMuav&m waumif<uufjzpfaom uREkfyfrSm
wavQmufvkH; tnHUcHcJU&avonf/ rpdk;a&SUwGif udk0ifharmfutrm&Gwf&ykHudk

429

ajymjyaomfvnf; uRekfyfurl Zmwfa[mif;udk rvSefawmhyg/ qifOD;uif;xuf


vnf;aumif;? 'kef;jrif;pD;jcif; vnf;aumif; udk0ifharmftm; uREkfyfowdjycJU
jcif;rsm;rSm xdktaMumif;rsm;aMumifh jzpfygonf/ cGJcgeD; 0rf;enf;jcif;udk
jycJvS tjcm;vlrsm;\'kuwGif w[m;[m; &,farmwwfaom udk0ifharmf
onf nId;i,faomrsufESmxm; azmfjyjcif;udk wBudrf jrifvdkuf&bl;yg
onf/
cPcPawGUMujcif;
uREkfyfonf

tvkyfwck

NiD;aiGUvmonfqdkvQif

if;tvkyfudk

pGefUvTwfcsifaom qEonf waeUwjcm; jyif;xefvmwwfonfh 0goem&S\


d /
udk0ifharmfajymif;a&TUoGm;aomtcg

udkodef;azonf

uREkfyf\pdwfudk&dyfrd

(q,frdkifcefUa0;onfh) ol\tif;&GmokdU rMumcP aysmfyGJpm;zdwfonfESifh


uREkfyfvnf;

jrif;ESifh

aeUcsif;jyefoGm;avh&Sd\/

opfukefonfrsm;onf

taumufpma&;BuD;jzpfaom udkodef;aztm; w&kwf[dkw,f (acgufqGJzdk)wGif


cPcP 0wfjyKavh&SdMu&m uREkfyftm; naeapmif;rS zdwfac:aomfvnf;
jrif;aumif;&Sdoljzpf aeUcsif;jyefoGm;jzpfatmif oGm;vdkufao;\/ uREkfyf\
0goemwckrSm &if;ESD;aom rdwfaqGjzpfvmolwa,muftm; pmzwfcsifatmif
zsm;a,mif;jcif;wkdufwGef;jcif;jyKvkyfavh&Sd\/
udkodef;azrSm (c&pf,efwa,mufjzpfonfhtavsmuf) t*Fvdyf0wK
uav;rsm; tenf;i,fzwfavh&Sd&m uREkfyfESifh qkHrdwkdif; pmtkyfrsm;rsm;
zwfatmif wkdufwGef;jcif; aMumifh pmzwf0goemwkd;wufvsuf&SdavNyD/
tif;&Gm&Sd w&kwf[dkw,fxJ aysmfyGJpm;Muonfhtcgwkdif; udkodef;azESifh ol\
]wum} opfukefonfrsm;tm; t*FvdyfykHjyif 0wKrsm;jzifh azsmfajzavh&Sd&m

430

udkodef;azonf zwfoifhzwfxkdufaom t*Fvdyfpmtkyfpm&if;udk uREkfyfxHrS


awmif;,lrSmvnf;rSm

zwfvnf;zwfavonf/

odkUESifholonf

pma&;

tqifhtwef; trIxrf;rsm;teufwGif t*Fvdyfvdk tawmfuav;a&wwf


cRwfwwfolwa,mufjzpfvm\/ uREkfyfrSmvnf; olUxHrS pmtkyftawmf
rsm;rsm; iSm;zwf&onfESifh ESpfOD;ESpf0 tusKd;&SdMuygonf/ udkodef;aztzdkUrSm
opfawm0efxH tpD&ifcHpmrsm;wGif ta&;tom; wkd;wufvmonfjzpf
aemif awmtkyfBuD;tjzpfodkU wkd;wufcefUxm;cH&jcif;wGif taMumif;w&yf
jzpfonf[k 0efcHajymqdkayonf/
vlowf onf[k pGyfpJGcH&jcif;
udkodef;azwa,muf

&Sdaejcif;aMumifh

uREkfyftzdkU

azsmfajzrIwck

jzpfaomfvnf; urf;eD&GmuREkfyfNiD;aiGUjcif;um; wjznf;jznf; wkd;wufvsuf&Sd


\/ wGif tysif;ajzzdkU tcGifhtvrf;wck jzpfay:vm\/ waeUo
qifacgif;(bDbDwDpD
udk&Srf;jzLESifh

ukrPDrSqifrsm;ESifh

pum;pyfrdMu&mwGif

qifOD;pD;rsm;udk

tkyfcsKyf&ol)

uREkfyftvGef0goemygonfh

]okH;ykHzJ}

taMumif;ajymjy tpDtpOfjyKvkyfMu\/ if;&Gm&Sd vuform;q&mwa,muf


ESifh udk&Srf;jzLwdkUonf 0goemtkd;rsm; jzpfMuav&m uREkfyf\tdrfwGifokH;ykH&dkfuf
zdkUoabmxlMu\/
tzdwfaeUnwGif
upm;rdMuonf

uREkfyf\ausmif;rSm
pwifupm;Mu\/

OykofaeUwGif

aMu;rSrrsm;vS?

ydwfonfjzpf
]wzl}rSwyJjzpf\/

qdkvQifyif okH;a,mufvkH;onf 0goemtdk;rsm;jzpfMu

tvGefzifNrJNyD; tvGef]ay}aom vlrsm;jzpfaMumif; odMu&avNyD/ tzdwfaeUn


8 em&DavmufrS pxdkifMu&m eufjzef OykofaeUwaeUvkH;ESifh if;n
oef;acgifausmfxdatmif xkdifMuavonf/ 'kwd,nodkU a&mufaomtcg

431

tvGeftdyfcsifMuNyDjzpfaomfvnf;

uREkfyfu oHy&moD;oeyf?

o&ufoD;

ukvm;w,f? vufzuf&nfMurf; ponfwkdUjzifh {nfhcH\/ eHeufpmESifh


npmxrif;[if;twGufvnf; uREkfyfu wm0ef,l\/ uREkfyfwkdUupm;csdefrSm
em&Daygif;okH;q,fcefU&dS xrif;pm;aom tcdkuftwefUrSwyg; tem;r&Sdacs/
xdktcsdeftwGif; t&IH;tEdkifrSm okH;av;usyfxufrydkacs/ vufcsif;
cyfnDnD &Sd&mwGif (okH;ykH okH;vSnfhqdkaom pum;t&) zJaumif;jcif;
raumif;jcif;rSm wvSnhfpD jzpfwwfaomaMumifh rnfolrQepfemavmufatmif
r&IH;acs/

wywf&IH;vQifvnf;

aemufwywfwGifjyef

Edkifonfu

rsm;avonf/ vlokH;a,muf wlnDMuaom tcsufwckonfum; OykofaeU


noef;acgifrwdkifrcsif; wOD;wa,mufurQ awmfygpdkUrajym? anmif;vSonf
rNiD;? wnDwnGwfwnf; ]ay}Mujcif;yif jzpfavonf/ qifacgif;udk&Srf;jzLrSm
'lvma&m*g&Sdonf[k ajymMu\/ enf;tm;jzifh Oykofywfwkdif; em&D 30cefU
wavQmufwnf;xdkifMu q,fywfcefU&Sdaomtcg udk&Srf;jzLrusef;rrmjzpf&m
rS emvefrxl&SmawmhyJ uG,fvGef&Smavawmhonf/ urf;eD&Gmom;rsm;url
qifacgif;udk&Srf;jzLudk ausmif;q&m(uREkfyf)owfoGm;onf[k ajymprSwfjyK&pf
Muavawmhonf/
qifESifhawmvnfjcif;
wnaewGif udkodef;aza&mufvm olBuD;udknSif;ESifh ]awmvnf}zkdU
wdkifyifMu\/ urf;eD&GmolBuD; udknSif;rSm uREkfyf\ausmif;wnfaxmifonfh
opfukefonfokH;OD;teufwGif

wOD;jzpf

uREkfyfwkdUvlpkESifh

pm;abmf

aomufbufwa,mufvnf; jzpfavonf/ xkd&uf bDbDwDpDukrPDrS


qifrsm;onfurf;eD&GmokdU a&mufvsuf&SdMu&m olBuD;onf qifOD;pD;rsm;ESifh

432

awmvnfzdkU

tpDtpOfvkyf

udkodef;azuvnf;

oabmwlavonf/

olwkdU\tpDtpOfrSm aemufwaeUnaewGif qifESpfpD;ESifh ]awmeif;}Mu


udkodef;azESifh olB uD;wkdUu aoewfwvufpDESifh qifay:rS vdkufygMu&ef
jzpfavonf/ uRekfyftm;vnf; vkdufOD;rnfavm[k ar;Mu&m tqef;topf
qdkvQif vufrvTwfcsifonfh uREkfyfuvnf; vdkufzdkU oabmwlav\/
okdU&mwGif

aemufwaeUnaerl

qifESpfpD;ajymxm;onfhteuf

wpD;rtm;vyf wpD;om&awmhonf/ qifOD;pD;u a&SUrSxdkif olBuD;ESifh


udkodef;azwkdUu
uREkfyftzdkU

uwDay:

aoewfudk,fpDESifh

ae&mtcuftcJjzpfae\/

xdkifvdkufMuaomtcg

uwDay:wGif

okH;a,mufxdkifzdkU

xdkifavmufonf/ okdUaomfaoewfypfzdkU uwfoD;uwfoyf jzpfaevdrfhrnf/


aemufqkH;pDrHudef;rSm uwDay:wGif okH;a,muftwlxdkifoGm;Mu awmxJ
aoewfypf&rnfhae&modkU

a&mufaomtcg

uREkfyfuuwDay:rSqif;NyD;

qifaemufNrD; xdkifwwfvQifum; jzpfEdkifonf/ qifaemufNrD; xdkif&efrSm


vG,fulvSonf r[kwfjcif;udk uREkfyfodaomfvnf; topftqef;BuKHawGUcsif
vSaom uRekfyftzkdU&m vdkuf&rnfqdkNyD;rS csefrae&pfcsifonfESifh jzpfatmif
vkdufrnfqdkum

vkdufvmcJU\/

&GmrSxGufMuaomtcg

uwDay:wGif

okH;a,mufxdkif&\/ (qifpD;bl;aom uREkfyftzkdU) tpGef;tzsm;usaomfvnf;


udpr&SdvS/ okdU&mwGifom;aumif&Sm&rnfh ae&modkUa&mufMu uwDay:rS
qif;NyD; aemufNrD;pGef;wGif xdkif&aom tcgrludp&SdawmhrnfrSm enf;enf;om
vdkawmhonf/
uREkfyfwdkUonf udkif;awmBuD;wckodkU a&mufMuaomtcg if;udkif;awm
xJwGif om;aumif&SmMu&rnfjzpf udkodef;azESifh olBuD;udknSif;wkdUtm;
aoewfudk,fpDESifh acsmifcsdpGm tvkyfvkyfEdkfifapjcif;iSm (rlvtpDtpOftwdkif;)
uwDay:rSqif;NyD;

aemufNrD;pGef;rS

xdkif&av\/

433

uREkfyfxdkif&onfrSm

nDnmaom rsufESmjyifr[kwf/ qif\wifyg;pGef;jzpf wbufapmif;BuD;


&Sdaeojzifh tawmfcJ,Of;vSay&m\ qif\aemufNrD; tkef;qHBudK;wacsmif;
odkif;xm;ojzifh

if;udktm;jyKum

cufcJpGm

vkdfuf&avonf/

ae&m

ajymif;a&TUpOf Nidrfvsuf&SdonfhtxJyif tawmfxdkif&cufay&m qifoGm;aom


tcgwifyg;BuD;onf tawmfvIyfaomaMumifh omqdk;jyefonf/ okdUaomf
cJ,Of;rSBudKufwwf aomuREkfyfonfrnnf;rnL vkdufygoGm;\/ uREkfyf
wkdUonf udkif;awmBuD; wavQmuf jzwfoGm;Muaomtcg qif\ausmukef;
ESifh

uREkfyfwdkU\

udk,fvkH;rsm;onf

udkif;yifrsm;txufrS

vGwfvGwf

uRwfuRwfBuD; ay:xGufvsuf&Sdaomfvnf; om;aumifrsm;onf uREkfyfwdkUudk


rjrifMu[kqdk\/ [kwfykHvnf;&onf/ udkif;yifrsm;rxlxyfyJ cyfusJusJ&Sdaom
tuGufwckodkU a&mufaomtcg acswaumifonf udkif;yifrsm; tMum;rS
uREkfyfwdkUtm;

ai;Munfhvsuf&Sdonfudk

jrif&\/

acswkdUrnfonfrSm

vl&dyfjrifvQif ajy;NrJjzpfygvsuf ,ckrSm aMumifawmifai;vsuf Munfhae\/


taetxm;rSm udkodef;azESifh vufvSnfhoifhonf jzpf udkodef;az\
aoewfoH 'dkif;ueJjrnfoGm;jcif;ESifhtwl acsuav;vnf; vdrfhoGm;&Smonf/
qiform;onf

qifay:rSqif;

acsudkxrf;vmNyD;vQif

qifay:wGif

olUaemufrSxm;vdkuf\/ acsonfqifaumifBuD;udkomjrif qif\ausmukef;


ay:&Sdaom uREkfyfwdkUudk rjrifqdkjcif;rSm [kwf[efwlonf/ xdkUaMumifhvnf;
qifESifhawmvnfjcif;onf

awmypfzdkU

oabmusjcif;jzpfavonf/

434

tcGifhaumif;&ojzifh

rkqdk;rsm;

uHaumif;vdkU qifeif;rcH&
xdkUaemuf qufvuf udkif;awmBuD;xJ vSnfhywfMujyefav&m
tpGef;tzsm;vdkuf&aomuREkfyfrSm

acswaumif

0efwufvmonfhtwGuf

om tvkduf&cufvm\/ acswaumiftwGufae&may;& uREkfyftzdkU


wvufravmufom a&GUay;&onfqdkapOD;? e*dkuwnf;u cJ,Of;pGmvdkuf
&aom uREkfyftzdkUrSm omcJ,Of;oGm;avNyD/ wcgw&HwGif uREkfyfonf
tkef;qHBudK;udk qJGudkifxm;onfhtxJrSyif vGwfusawmhrwwf qif\
wifyg;BuD; vIyf&Sm;oGm;\? odkUaomf uREkfyfpdwful;rdonfrSm tu,f
rawmfwqvGwfusoGm;apOD;? ausmukef;xufrS wnfhwnfhBuD;usjcif;r[kwf
yJ

wifyg;BuD;wavQmuf

temw&rjzpfEdkif?
qifronf

udpr&Sd[k

udkif;yifrsm;xJrS

vefUoGm;onfESifh
tkef;qHBudK;udk

&kwfw&uf
wG,fxm;&mrS

qifajcavQm

usoGm;rnfjzpfaomaMumifh

atmufarhumpdwfrylvSyJ&Sd\/
(bmaumifrSef;rod)

wae&m

xckefajy;jcif;udk

ajcvSrf;jyifvkdufonfwGif
[efysufNyD;uHaumif;

uREkfyfrSm

rusyJ&Sdawmh\/

xdktcg qifOD;pD;u]][dk aemufu q&mb,fhES,fvJ}}


]]uHaumif;vdkU

vdrfhrusw,fAsKdU?

EdkUayr,fh

udpr&Sdaygifav?

qifaemufNrD;u vdrfhusvdkUawmhodyfremEdkifygbl;}}
]]rvkyfeJU q&ma&U? 'Dqifru odyf,kwfw,fq&m? olUausmay:u
vlvdrfhus,if vSnfhNyD;eif;wwfw,f q&ma&U}}
wGifrS uREkfyfrSm tBuD;tus,f wkefvIyfoGm;ygawmhonf/ ckeifu
vddrfhuscJUvQif ,ckavmuf&Sdqifeif; jym;NyD;om;jzpfaeawmhrnf[k pOf;pm;
rd&kHomru

xkwfazmfvnf;

ajymvdkuf&onf/

435

wGifudkodef;azESifh

olBuD;wkdUu

acswaumifvnf;

&NyD;jzpf

jyefMuzkdUajymonfESifh

qifOD;pD;vnf; vSnfhjyefcJUav\/ aemufwaeUtwGufrl qifESpfaumifESifh


acsmifcsdpGm vnfMuzdkUpDrHMuao;onf/
vlaorIjzpfOD;rvdkU
aemufwaeUnae qifESpfaumif&av&m udkodef;azESifh uREkfyfonf
qifwpD;ay:xkdif olBuD;udknSif;onf 'kwd,qifay:wGifxdkifum ,cif
udkif;awmodkU

oGm;Mujyef\/

aomaMumifh

pdwfat;vufat;

wacgufrl

uREkfyfrSmacsmifcsdpGmxdkif&

vnfMu&ayawmhrnf[k

xifpm;rd\/

odkU&mwGif vlom;\wGufudfef;rsm;rSm rnfonfhtcgrS pdwfcs&onf r[kwf


vSacs/ wBudrfrl xGufuwnf;uwem&DeD;yg;rQ aemufusaom aMumifh
vnfcsdefenf;rnf pdk;MuonfESifh uwdkufu&dkuf pDrHMuonf/ tb,fh
aMumifhqdkaomf ae0ifarSmifoGm;onfqdkvQif (udkodef;aza&m olBuD;yg
rsufpdrIefolrsm;jzpfaomaMumifh)

om;aumifudkjrifzdkU

cJ,Of;rnfjzpfaom

aMumifhwnf;/ udkif;awmodkU a&mufMuaomtcg olBuD;ygaomqifonf


vuf0JbufodkUvnf;aumif;? udkodef;azESifh uREkfyfygaomqifonf vuf,m
bufodkUvnf;aumif; ESpfpkcGJum jzefUvnfhMuav\/ taMumif;rlum;
qifESpfpD; twlvSnfhMuvQifwaumif wnf;aomtrJudk ESpfaumifvkH; ypfcsif
Mu e,fusOf;rnfjzpfayaomaMumifh wnf;/ qifwpD;wnf; xGufcJUpOfurl
acswaumifawGUao;? qifESpfpD;xGufvmumrS uREkfyfwkdUvnf;rawGU? olBuD;
wkdUbufuvnf; bmoHrQ rMum;&acs/ udkif;awmBuD;rSm wrdkifxufri,f?
us,f0ef;onfjzpf olwkdUbufrSajcoHudk uREkfyfwkdUrMum;? uREkfyfwkdUbufrS

436

ajcoHudkvnf;

olwkdUrMum;Edkif/

om;aumifawGU

aoewfESifhypfrSom

Mum;EdkifMurnfjzpfav onf/
ae0ifoGm;avNyD/ vjynfhausmf&ufjzpfaomaMumifh va&mifudkvnf;
tm;rudk;Edkif? usef&Sdaeao;aom ]qnf;qm}a&mifuav; aysmufoGm;vQif
jyefMu&awmhrnf/ qnf;qma&mifonf rSdefonfxuf rSdefvsuf&Sdvm&m
jrif&onfqdk&kH

arS;rSdefpGm

a&;a&;uav;rQom

jrifMu&aomtcsdef

qifOD;pD;u ]]q&m q&m a&SUu awmqifq&ma&U}}[k wD;wdk;ajymvdkuf\/


awmqif&dkif;ESifhawGUvQif qifaygufomjzpfwwf ausmay:rSvludk *&krpdkuf
yJ qif,Ofrudk vkdufwwf\/ udkodef;az\rsufpdrSm odkUaomtcsdef
rsKd;wGif

tokH;r0ifonfESifh

wD;wkd;ajymvkduf\/
cyfapmif;apmif;

]]udkazodef;?

uREkfyfonf

Munfhprf;AsKdU}}[k

qifOD;pD;jyonfh

Munfhvdkufaomtcg

uREkfyftm;

vuf0JbufqDodkU

uREkfyfwkdU\qifxuf

tenf;qkH;

wawmifcefUjrifhrnfxif&aom qifaumifBuD;\ OD;uif;BuD;udkjrif&ojzifh


]][kwfw,fAsKdU?
qifOD;pD;u

{&mrqifBuD;ygwum;}}[k
]]oluvdkuf,ifk

pum;rqkH;rDyif

cufw,f?

udkodef;az\aoewfrS

jyefajymvdkuf\/

wGif

ypfawmhq&m}}[k

ajym

'dkif;ueJ

toHxGufoGm;\/

aemufwcP ]]bmvkyfMuwmvJ usKyfwdkUyg}}[k wkef,ifpGmESifh atmfajym


vkdufaom

olB uD;\toHudkMum;&av\/

]][m

apmufusKd;eJNyDAsKdU}}[k

udkodef;azESifh qifOD;pD;wkdUu wNydKifeufwnf; ajymvdkufMu\/


vufajzmifhjcif;
xdkUaemuf udkodef;azu ]]xdoGm;ovm;AsKdU udknSif;}}[k ar;vkdufojzifh
olBuD;u ]]xdawmhrxdygbl;? uHaumif;vdkUygvm;Asm? usKyfwkdUESpfa,muf

437

tMum;u usnfqHjzwfoGm;wmyJ}}[k ajym,if;olwkdU\qifonf uREkfyfwkdU


qDokdU csOf;uyfvm\/ wjznf;jznf;eD;vm aomtcgwGifrS uREkfyfESifh
qifOD;pD;wkdU\trSm;onf bGm;ueJay:vmawmhonf/ olBuD;ESifh qifOD;pD;
wkdUonf

olwkdU\qifay:wGif

a&SUESifhaemufxdkifvsuf

&SdMuaomfvnf;

olwkdU\qifonf uREkfyfwdkUESifhcyfapmif;apmif;&Sdaeaomtcg qifay:wGif


xdkifvsuf&Sdaom olBuD;ESifhqifOD;pD;wdkUESpfa,mufonf uREkfyfwdkU\ae&mrS
MunfhaomtcgwGif qif\OD;uif;BuD;ozG,f (rxif&Sm;aomtvif;a&mif)
jrifMu&jcif; jzpfavonf/ udkodef;azonf (ol\txif) qif&dkif;\
OD;uif;BuD; tv,fwnfhwnfhokdU rSef; &dkifz,fESifhypfvkduf&m usnfqefonf
olBuD;ESifh qifOD;pD;wkdUtMum;rS jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ olBuD;\em;&Guf
wbufudkyif

umywfxdrSefoGm;ao;onf[k

ajym\/

uHaumif;ay

wum;/ tu,f usnfqefonf vuf0JbufodkUjzpfap? vuf,mbuf


odkUjzpfap wvufrcefUrQuav; wdrf;apmif;oGm;jim;tHU olBuD;tm;jzpfap?
qifOD;pD;tm;jzpfap

wa,mufa,mufudk

xdrSefacsawmhrnf/

,ckrl

qifOD;uif;\ tv,fqdk ypfxnfhvdkuf&mwGif tv,fwnfhwnfh A[dk


csufodkU0ifoGm;onfESifh

vlESpfa,muftMum;rS

uRwfuRwfvGwfvGwf

jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ taMumif;udkod&aomtcg uREkfyfwdkUwkefvIyf


Mu&onfrSm ajymbG,f&m r&Sdacs/ txJwGiftwkefvIyfqkH;aom vlrSmum;
em;&GufwGif umywfrSefcH& onfholBuD;udknSif;yif jzpfavonf/ olBuD;u
udkodef;aztm; ]]cifAsm;vufajzmifhykHuawmh tHUMoavmufw,fAsKdU? wbuf
udkeJeJuav;

wdrf;oGm;vQif

wkefvsuf&Sdao;aom

uREkfyfwdkUwa,mufa,mufaoNyD;yJ}}[k

toHESifhajymavonf/

udkodef;azvufajzmifhjcif;

ESifhywfouf uREkfyfudk,fawGUwckudkazmfjy&ayOD;rnf/

438

awmacsmufMujcif;
udk0ifharmfajymif;a&TUoGm;NyD;aemuf waeUo urf;eD&GmodkU udkodef;az
a&mufaecdkufwGif (wvwacgufavmufa&mufwwfonf/) &GmESifh rdkifw0uf
cefUa0;aomae&m ]tcif;}vkyfpm;aomvlwa,mufonf uRekfyf\ ausmif;
odkUvm ol\tcif;ESifhuyfvsuf&Sdaom awmuav;xJwGif acs? '&,f?
awm0uf? usm;opfpaom awmwd&pmeftrsKd;rsKd; ckdatmif;jcif;udk jrif&bl;
]awmacsmuf}&ef

tvGefaumif;aMumif;

aoewfypf0goemygaom

ajymjy\/

xdktcsdefwGif

awmtkyfuav;wa,mufESifh

ykvdyft&m&Sd

wa,mufonfvnf; &GmodkU a&mufaeMu tjcm;wtdrfwnf;cdkvsuf&SdMu


\/

uREkfyf\ausmif;rl

udkodef;az&SdaeaomaMumifh ae&mr&EdkifMuay/

udkodef;azonfolBuD;udknSif;udkac: wdkifyifNyD;aemuf awmtkyfuav;ESifh


ykvdyft&m&SdwkdUtm;vnf;

ac:,laqG;aEG;\/

(awmacsmufaomtvkyfrSm

aoewform;rsm;av aumif;avjzpfonf/) aemufqkH;xdkaeUnaeapmif;


wGif

awmacsmufMu&ef

oabmwlMu

&Gmom;rsm;pkaqmif;&ef

pDpOfMuavonf/
]awmacsmuf}jcif;[lonfrSm rnfokdUjyKvkyf&jcif;jzpfonfudk rMum;bl;
onfh tcsKdUNrdKUom;rsm;em;vnfapjcif;iSm azmfjy&ygOD;rnf/ awmwd&pmef
wkdUrnfonfrSm ntcsdefrsm;wGifrS tpm&SmxGufwwfMu aeUtcsdefwGif
csKHxlxyfonfhawmtkyfaumif;aumif; tdyfMuonfu rsm;avonf/ orif?
'&,f? acsi,fpaom (trJ)wd&pmefrsm;rSm aeUtcsdefrsm;wGif &Hzef&Hcg
awGUwwfao;aomfvnf; usm;? usm;opfpaom (rkqkd;)wd&pmefrsm;rSmrl
waeUvkH; tdyfwwf aeUtcsdefwGif awGU&cJvS\/ awmacsmufjcif;[lonfrSm
awmwd&pmefrsm;

tdyfwwfjcif;udk

439

awGUjrif&bl;onfh

udkif;awm?

odkUr[kwfcsKHwef;rsm;udk &Gmom;tajrmuftjrm;wdkUu obufowf 0dkif;xm;


Mu tjcm;wbufrS apmifhaeMuonfh aoewform;rsm;xHokdU acsmufay;
Mu&jcif;

jzpfavonf/

,if;odkUacsmufay;&mwGif

rdrdwdkUae&mrS&yfNyD;

acsmufay;&kHr[kwf? udkif;awm? odkUr[kwf csKHrsm;udkjzwfoef;um wbufodkU


azmufxGufvmonfhwdkifatmif vlrsm;udk,fwdkifvdkufNyD; acsmufay;Mu&\/
awmacsmufolrsm;onf udkif;awm\wbufwGif pk&kH;Mu wa,mufESifh
wa,muf vufwurf;om omrScGJum pDwef;MuNyD;vQif udkif;awmxJodkU
wnDwnmwnf; 0ifMu&\/ 0ifonfESifhwNydKifeuf vufwGifygaom vSH?
cuf&if;? wkwfponfwkdUjzifh udkif;yifrsm;udk wAkH;AkH;&dkuf,if; yg;pyfrSvnf;
]]a[;?

[m;?

0l;?

0g;}}ponf

jzifh

toHrpJatmifatmfum

a&SUodkUwjznf;jznf;wkd;vmMu&\/ wGifudkif;awmxJ tdyfaysmfaeaom


wd&pmefrsm;onfvefUEdk;Mu toHrsm;vmaombufudk uGif;a&Smifum toH
a0;aombufodkU ajy;Mu&\/ wcgw&HwGifrl ttdyfBuD;onfh usm;paom
wd&pmefrsKd;ESifh &ifqdkifawGU&onf jzpfap? wcgw&HwGif wufeif;vkrwwf
uyfawGU&onfjzpfap BuKH&wwfonf[k Mum;&bl;avonf/ awmwd&pmef
rsm;onf tvefUwMum; xajy;Mu udkif;awmbufodkU azmufxGuf&mwGif
toifhapmifhaeaom aoewform;rsm;\ ajymif;0okdUa&mufMu\/ wcgw&H
rl aoewform;rsm;\ tvkyfonf ajymoavmufracsmifvS/ udkif;awm
xJrS tvefUwMum; xGufajy;vmonfh wd&pmefrSm trJr[kwfyJ usm;(rkqdk;)
jzpfae ojzifh rkqkd;csif; &ifqdkif&jcif;rsKd;vnf; BuKH&wwfonf[kqdkavonf/
tvkyfrsKd;rSm aoewfESifhjzpfaeojzifh rkqdk;csif; &ifqdkif&jcif;rsKd;vnf;
BuKH&wwfonf[k qdkavonf/ tvkyfrsKd;rSm aoewfESifhxdkifapmifh&aom
rkqdk;xuf awmacsmufay;&aom &Gmom;rsm;tzdkUom tE&m,frsm;aomf

440

vnf;0goemygaom &Gmom;rsm;onf rdrdwdkUtwGuf arQmfvifh&ef&Sdonfh


trJom;]a0pk}aMumifh vdkufvdkolr&Sm;vSay/
usm;opfawGU&jcif;
uREkfyfonf awmacsmufjcif;udk rjrifbl; vdkufMunfvdkonfESifh
udkodef;aztm; pkHprf;Munfh&m udkodef;azu txufygtwdkif; ajymjyonfwGif
rQavmuf qdkygu tE&m,f rrsm;vS[k oabmxm;um twlvdkuf&ef
qkH;jzwfvkdufav\/

xdkaeUnae

okH;em&DtcsdefcefUwGif

aoewform;

av;a,mufESifh uREkfyfonf awmacsmuf&rnfhae&mokdU a&mufMuaomtcg


&Gmom; 30cefUESifh acG;ajcmufaumifcefUa&mufaeMuavNyD/ tvkyfrsKd;wGif
q&mBuD;jzpfaom udkodef;azonf tjcm;aoewform; okH;a,mufwkdUtm;
ae&mcsxm; olUtwGufvnf; ae&mwck,lav&m uREkfyfonf olESifhtwl
aeavonf/ xdkUaemufrS awmacsmufrnfh &Gmom;rsm;tm; csKHawm\
tjcm;bufodkU vTwfvdkuf\/ csKHyifrsm;rSm ]ukef;aA'g}ac:onfh tyifrsm;
jzpf

vufckyfwazmifcefUjrifhav&m

jrefrmjynf\

a&rsufESmjyifwGif

aA'gyifrsm; wkd;yGm;aygrsm;vsuf &SdMuonfhenf;wl if;tyifrsm;onfvnf;


tnma'owvTm;wGif wkd;yGm;vsuf&Sdjcif;aMumifh ]ukef;aA'g}[k trnfay;
Mujcif; jzpfonfqdk\/ uREkfyfESifh udkodef;azwdkU onf ukef;aA'g awmtpGef;
opfyifwyifatmufwGif xdkifvsuf&SdMupOf uREkfyfu]]tE&m,fawmh &SdEdkif rxifaygifaemf udkodef;az}}
]]jzpfawmh jzpfcJygw,f? odkUaomf jzpfawmhjzpfbl;w,fAsKdU? cifAsm;tzdkU
pdwfcs&atmif 'Dopfyifay:u wufMunfhygvm;Asm}}

441

udkodef;azESifh
tajctaersKd;wGif

udk0ifharmfwkdU\

jcm;em;csufrSm

uREkfyftm;opfyifay:okdUwufzdkU

udk0ifharmfonf
pum;pyfvdrfhrnf

r[kwf/ olESifh twlaeaprnf jzpfavonf/


]]'Dvdkqdk usKyfopfyifay:u wufMunfhr,fAsm}}
]]wufyg? usKyfu0efaxmufrif; OD;0ifharmfr[kwfygbl;}}
uREkfyfonf

udkodef;aztm;

aus;Zl;wifaomfvnf;

zGifhrajymyJ

opfyifay:odkU wufav\/ opfyifxufrSrl ukef;aA'gyifrsm;ay:rSausmf


&Gmom;rsm;udkyif jrif&onfESifh &Icif;aumif;vSonf/ udkodef;azu]][dkvlawG a&mufukefMuNyDvm;AsKdU}}
]]a&mufukefMuNyDAsKdU? ayokH;av;&mavmuf a0;vdrfhr,fxifw,f}}
]]pDwef;ukefMuNyDvm;}}
]]pDwef;Muwkef;yJAsKdU? a[m NyD;MuNyDAsKdU}}
xdkcP ]]a[;? [m;? 0l;? 0g;}}[laom toHrsm;udkvnf;aumif;?
]]jzKef;? 0kef;? *sKH;}}[laom&dkufoHESufoHrsm;udkvnf;aumif;? ]]0kef;? a0g? *def?
*if}}jrnfaom

acG;oHrsm;udkvnf;aumif;

olUae&mESifhol

apmifhaeMuaom

Mum;Mu&av&m

uREkfyfonf

aoewform;rsm;udkvnf;

jrif&

toifhjyifqifMujcif;udkvnf; awGU&onf/ toHrsm;onf wjznf;jznf;


eD;vm us,fonfxuf us,fvmMu&m tawmfeD;uyfvmaomtcgwGif
wvIyfvIyfjzpfaeaom ukef;aA'gyifrsm;\ xdyfzsm;rsm;udkyif opfyifay:rS
uREkfyfjrif&\/ w0ufcefUa&mufvmMu uREkfyfwdkUESifh ayw&mausmfcefU
ta0;wGif

acG;waumifonf

]]*def

qkwfajy;aom toHudkMum;&\/
]]bmvJAsKdU udkodef;az}}

442

*def}}

jrnfvsuf

aemufokdUjyef

udkodef;azonf vufjyvsuf ]]usm;vm;? usm;opfvm;yJ wdwfwdwf


As}}[k

wD;wdk;ajym\/

usm;opfESifhawGUojzifh

vuPmrSm
vefUjzpfap?

acG;onf

usm;?

ykwfrdaomaMumifh

okdUr[kwf
jzpfap

jyefqkwfajy;Mujcif;jzpf[efwlonf/ opfyifxdyf vkHNcKHpGm&Sdaeaom uREkfyfu


rlpdk;&drfp&m

r&SdonfESifh

usm;jzpfap?

usm;opfjzpfap

raMumuf/

jzpfcsif;jzpfvQif usm;taumifBuD; jzpfapcsifonf/ aemufwcP uREkfyfwdkU


&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhBuD;wGif ukef;aA'gyifrsm;onf wvIyfvIyf&Sd&mrS
vIyf&Sm;rIonf wjznf;jznf; a&GUvm aA'gawmuav; ecrf;tpGef;odkU
a&mufcJUavNyD/ taumifwrsKd;rsKd;vmaejcif;jzpf&rnf[lum; uREkfyfawG;q
Edkifonf/

udkodef;azvnf;

xdkae&modkUyif

pl;pdkufumMunfhaejcif;udk

uREkfyfjrif&\/ aemufwcP vIyf&Sm;vsuf&Sdaom aA'gyifrsm;tMum;rS


OD;acgif;wjcrf;ay:vm&m usm;opfwaumif\ OD;acgif;jzpfonf[k uREkfyf
od&\/ udkodef;azvnf; jrifykH&\/ uREkfyfurl udkodef;az ypfvdkuf
awmhrnf[k arQmfvifhvsuf&Sd\/ udkodef;azrlum; rypfyJ aoewfESifhom
csdefxm;\/ aemufwcP usm;opfonf udkodef;azudk jrifvdkufonfh
vuPmESifh jAKwfueJwGefUqkwfum OD;acgif;jyef0ifoGm;NyD;aemuf aA'gyif
rsm;\tzsm;onf usm;opfoGm;aom vrf;aMumif;twdkif;vIyfoGm;Mu jcif;udk
opfyifay:rSuREkfyfjrifvdkuf&\/

yxr

udkodef;az

rypfvdkufjcif;udk

pdwfxJutjypfwifcsifaomfvnf; usm;opfaemufrS &Gmom;rsm;&Sdaejcif;udk


csufcsif;owd&
uREkfyfonf

udkodef;azrypfvkdufjcif;taMumif;udk

aA'gyifxdyfzsm;rsm;vIyfoGm;aom

em;vnfygonf/

usm;opfvrf;aMumif;udk

rsufpdESifhvdkuf Munhfvsuf&SdpOf if;t&yfqDrS uGdefueJacG;atmfoHMum;&jcif;


ESifhtwlvlrsm; tvefUwMum; atmf[pfMuaom toHrsm;udkvnf; Mum;&\/
aemufwcPaA'gcsKHawmudkazmufxGuf vsm;ueJ vsm;ueJ ajy;oGm;aom

443

ow0gwaumifudkjrif&

aocsmpGmMunfhvdkuf&mwGif

usm;opfwaumif

jzpfaMumif; odvdkuf&onf/ ckeifu usm;opfonf udkodef;azudkjrifonfESifh


vSnfhjyefNyD; tjcm;bufrS azmufxGufoGm;jcif;jzpf [kuREkfyfawG;qEdkifonf/
awm0ufxGufajy;ykH
usm;opfazmufxGufoGm;jcif;aMumifh vlrsm;ESifhacG;rsm; tawmfz&dkz&J
jzpfoGm;onfhvuPmESifhtvefUwMum; atmfvdkufMuNyD;aemuf &Gmom;rsm;
onfwzef

wmplMujyefuREkfyfwdkU&Sd&mbufodkU,ciftwdkif;

qufvuf

acsmufxkwfvmMujyef\/ uREkfyfonf aA'gyifxdyfzsm;uav;rsm; vIyf,drf;


jcif;udk opfyifxufrS arQmfMunfhaepOf taumifwaumif ajy;vmonfh
vuPmESifh

uREkfyfwdkUbufodkUaA'gyifxdyfzsm;uav;rsm;

vIyfvmonfh

vrf;aMumif;udkjrif&\/ taumifonf &yfcsnfajy;csnf vkyfvmjcif;\


txdrf;trSwfrSm aA'gyifxdyfzsm;uav;rsm;u jyvsuf&Sd\/
vIyf&Sm;jcif;onf
aemufqkH;

awmuav;\tpGef;tzsm;okdU

aA'gawmtpGef;rS

jyL;Munfh[efESifh

a&mufvmavNyD/

awm0ufwaumif\

ESmoD;zsm;uav;ay:xGufjcif;udk uREkfyfjrif&\/ awm0ufonf udkodef;az


&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhr[kwf? ayw&mavmuf uGmvSrf;vdrfh rnf/
udkodef;azvnf; if;udkjrif\/ odkUaomfrypfao;yJ aoewfESifhcsdefxm;\/
10puefUrQ awGvsuf&yfaeNyD;aemuf awm0ufonf aA'gawmuav;xJrS
&kwfw&ufw[kefxdk;

ckefxGufNyD;vQif

awmuav;udk

aemufcdkif;um

wnfhwnfhBuD; avQmufajy;av\/ udkodef;azonf awm0ufudkaoewfESifh


csdefvdkufpOf (vlvdkufjcif;r[kwf? aoewfvdkufjcif; jzpfonf/) awm0ufESifh
&Gmom;rsm;wwef;wnf;r[kwfaomae&modkU a&mufonfESifhwNydKifeuf ]'dkif;}

444

ueJ

wcsufypfvdkuf&m

awm0ufonf

ajrBuD;ay:

vdrfhoGm;jcif;udk

jrifvdkuf&\/ uREkfyf0rf;omrnfjyKqJwGif awm0ufonfajrBuD;ay:rSx


,ciftwdkif;ajy;jyef\/ udkodef;azonf ESpfvkH;jyL;aoewfwGif xdk;xm;onfh
vufusef,rf;awmifhjzifh wcsufqifhypfvdkufojzifh awm0ufonfvdrfhoGm;
jyef\/ wBudrfrl awm0ufonf rxEdkifawmh&kHomru vIyfyifrvIyfEdkif
&Smawmhacs/

(&Sm[laomu&kPmpum;

a&;om;jcif;rSm

,aeUtjrifESifh

a&;jcif;jzpf&m xdkpOfutjrifrlum; rsm;rsm;aoao yDwdjzpfav&SdcJUygonf/)


xdktawmtwGif;

tjcm;aoewform;rsm;&Sd&mrSvnf;

aoewfoHrsm;

w'dkif;'dkif;Mum;vsuf&Sd\/ pkpkaygif; 6csufxufenf;rnfrxif/ okdUaomf


aemufqkH; pkpkaygif; awm0uf 3 aumif&&Sdavonf/
udkodef;az\vufpGrf;
aoewform;wkdUrnfonfrSm rdrdwdkUypfvdkufaom om;aumifudk&&SdNyD;
onfhaemuf

ypfvdkufpOfucsdefvTwfaomae&mudk

wnfhwnfhBuD;xdrxd?

xdcJUvQif b,frQavmuf A[dkusonfh ponfrsm;udk Munfhavh&SdMu\/


tjcm;aoewform;rsm; ypf&aom om;aumifrsm;udk MunfhMuNyD;aemuf
a&S;OD;pGmypfoljzpf ESpfypf,l&aom udkodef;aztm; tjcm;aoewform;rsm;
urnfonfhae&mokdU csdefypf rnfonfhusnfqefrsKd;ESifh ypfvdkufaMumif;ar;
Mu\/ udkodef;azu rdrd\ESpfvkH;jyL;aoewfwGif t,fvf*sD (usnfqef
ig;vkH;yg

aom,rf;awmifh)

(usnfqefwckwnf;

um;wbuf?

usnfrBuD;um;wbuf

ygaom,rf;awmifhudkqdkvdkonf/)

xdk;xm;aMumif;?

csdefaomtcgwGif a&S;OD;pGm t,fvf*sDESifhypf a&SUvufarmif;&if;odkUcsnf;


csdefypfvdkufaMumif;

ajymjy\/

aoewform;rsm;onf

445

udkodef;az

ypfaom0ufaumifudk

vSefavSmMunfhMu&mwGif

(udkodef;azrusef) tBuD;tus,ftHUMovsuf&SdMu

aoewform;tm;vkH;
av\/

jzpfaeykHum;

udkodef;azcsdefypfvdkufonfh 0uf\ vuf,mbufvufarmif;&if; ig;yGifhqdkif


'Pf&muav;

ig;csuftjyif

tv,fA[dk

'Pf&mBuD;wcsuf

awGUMu&aomaMumifhaywnf;/ t"dym,frSm yxrypfvdkufaom t,fvf*sD


usnfqefig;ckonf csdefonfhtwdkif; yckH;odkUxdrSefxm;onfhjyif wzefxajy;
aomtcg xdkae&mqDokdU csdefypfvdkufjyefygawmhvnf; wckwnf;aom
usnfronf

,cifxdrSefxm;

onfh'Pfcsufig;csuf\

tv,fA[dkodkU

jzpfayaomaMumifhwnf;/ (A[dkqdkaomfvnf;vuf,mbuf txufaxmifhokdU


rqdkpavmufuav; csOf;uyfoGm;jcif;udkuREkfyfawGU&onf/) aoewform;
rsm;onf tvGeftHUMoonf/ rsufESmxm;rsm;ESifh udkodef;aztm; csD;usL;Mu
avonf/ uREkfyfonfvnf; a,mifaygifa&maESmNyD; ]uGef*&ufusL;av;&Sif;}
vkyfcJU&ygao;onf/ (rdwfaqGudkodef;azonf tjcif;t&mudk tvGef
*kPf,lonfh vuPm&Sday&m taMumif;udk wae&m&mwGif waeUaeU
uRekfyfa&;xnfh ay;rnf[k uwdjyKbl;onfhtwdkif; ae&mwGif a&;xnfhay;
vdkufavNyD/ ol\ ]0dnmOf}onf wae&m&mrS ESpfodrfhMunfEl;jcif;jzpfvdku
jzpfEdkifygapaomf) aoewform;av;a,mufwkdUonf 0ufaumifrsm;teufrS
waygifpDvnf;aumif;? uREkfyftwGuf waygifvnf;aumif; vSD;jzwf,lMu
usefaom0ufom;rsm;udk &Gmom;rsm;tm; ay;vdkufMu\/ (awmacsmuf
jcif; acG;waumifrSmusm;opfykwf tawmfemoGm;onf[k od&onf/)

446

udkodef;azESifhuREkfyf
aEG&moDwnaewGif udkodef;aza&mufvm (udk0ifharmf ajymif;a&TUoGm;
onfhaemuf

udkodef;azESifh

uREkfyfonf

udkufnDum

wa,mufESifhwa,muf

udk0ifharmf\rSmxm;csuftwdkif;

wkd;cifrifvmMuonfrSm

olu

rSmcJUaomaMumifh [kwfonfrxif/ rdwfaqGwa,muf avsmhoGm;jcif;aMumifh


usef&pfoltcsif;csif; wkd;cifrifMujcif; jzpf[efwlonf/) xkH;pHtwdkif;
uREkfyfwkdU\ausmif;
{nfhonfwdkU

wnf;cdkav&m

wm0efcJG,lMu\/

tpm;taomufrSm

udkodef;az\tvkyfrSm

tdrf&SifESifh
]atmufqdkuf}

&TifaomtvkyfrsKd;jzpf ukefusp&m&SdvQif olucsnf; wm0ef,lygayonf/


q&muawmfa':pdk;\ 0w&m;rSm aumif;aumif;csufjyKwf&kHom&Sdavonf/
uREkfyfwdkU\ausmif; udkodef;azjzpfap? udk0ifharmfjzpfap wnf;cdkMuaomtcg
wkdif; tapmqkH;tdyf&m0ifMuaomtcsdefrSm oef;acgifausmfjzpf ESpfESpfcefU
aygif;oif;qufqHrdMu&mwGif
twlrsm;onfESifh
obm0[lonfum;

udkodef;azESifh

ajymp&mpum;

uREkfyfrSm

tawmfrsm;aeMuavNyD/

cspfcifaom

obm0csif;
wlnDaom

oli,fcsif;vkyfaomtvkyfrsKd;qdkvQif

(olwyg;tm; xdcdkufaponfh &mZ0wfrIrsKd; r[kwforQ umvywfvkH;)


bmrqdk

vdkufvkyfcsifwwfjcif;udk

tvkyfrsKd;buf

qdkvdkonf/

olaomufvQifaomufrnf?

Oyrm

ol]&I}pr;fvQif

ok&mar&,
&Iprf;rnf?

olyGJoGm;vQif vdkufrnf? ol&efjzpfvQif olUbufulrnf [lonfwkdUjzpfonf/


okdU&mwGif tqdk;bufcsnf;oufouf[l rqdkvdk? taumif;bufwGifvnf;
taomuftpm;udk oljzwfvQif jzwfrnf? olpmzwfvQif zwfrnf? tbd"rm
udk olavhvmvQif avhvmrnf [lonfhoabmxm;rsKd;&SdMuonf/ (udkodef;az
onf c&pf,efwa,mufjzpfaomfvnf; a*gwrAk'taMumif;udk qmtuf'0if

447

tmEdk; a&;om;onfh tm&Swdkuf\tvif;a&mif (Light of Asia) ac:


Ak'0ifpmtkyfBuD;udk

uREkfyf\wkdufwGef;csuft&zwfonfESifh

Ak'tm;

tvGefMunfndKaompdwfjzpfay:onftxd tusKd;&SdoGm;onf/ uREkfyfuvnf;


olnTefMum;onfh OyepfoQ'fESifh b*0g*Dwwnf;[laom [dELusr;fpmrsm;
udkzwfygonf/ uREkfyfyifwcgu tawmfESpfoufoGm;bl;ao; \/ okdU&mwGif
aemufydkif; uREkfyfw&m;tm;xkwfaomtcg c&pf,eformusrf;? [dELusrf;
ESifh Ak'tbd"rmwdkUudk EIdif;,SOfcsufxkwfum &Sif;jyjcif;aMumifh udkodef;az
tawmfBuD;vdkufygvmonf/) onfwdkUrSm pum;pyfrQomazmfjyjcif;jzpf&m
uRekfyf\&if;ESD;aom rdwfaqGrsm;taMumif; a&;om;aomtcgwGifrS udkodef;
az\xl;jcm;csufrsm;udk azmfjyygOD;rnf/ xdknOfhwGifvnf; udkodef;azESifh
uREkfyfonf wa,mufESifhwa,mufrawGUrDu tjzpftysufrsm;udk tjyef
tvSef zGifh[um ]ajzmifhcsuf}ay;Mujcif;tm;jzifh oef;acgifausmfvif;tm;BuD;
tcsdefwdkifcJUygonf/ uREkfyftxl;oabmusonf rSm ESpfa,mufvkH;onf
]awmf}aomtcsufrsm;xuf ]a&Smf}cJUbl;aom tjcif;t&mrsm;udk azmfxkwf
ajymjyjcif;tm;jzifh tom;,lMuonf/ *kPfwk *kPfNydKif oabmxm;ol
tcsif;csif;jzpfygvsuf

]*kPFazmf}rIenf;yg;

&dk;om;pGm

0efcHcsufrsm;udk

azmfxkwfajymjyMujcif;aMumifh tHUvnf;tHUMo oabmvnf; usvSonf/


xdkUaMumifhvnf; udkodef;azESifh uREkfyfrSm i,foli,fcsif;rsm; r[kwfygyJvsuf
ESD;&if;aom rdwfaqGrsm;teufwGif tESD;&if;qkH;aom rdwfaqGjzpfvmjcif;
jzpfwef&monf/

xdkaeUrSp

olESifhuREkfyfonf

wa,mufESifhwa,muf

][efvkyf}jcif; tvQif;r&SdawmhyJ ]t&if;wdkif;} qufqHMuavawmhonf/


onfrSmvnf; t&omwrsKd;aywnf;/

448

usm;udkufaomjrif;
aemufwaeUeHeuf

apmapm

tdrfeD;csif;?

&Gmom;wa,mufonf

udkodef;azxHokdUvm ol\jrif;uav;udk ,refnOfhu usm;udkufaMumif;?


jrif;aoaumifudk

a&TUxm;aMumif;ajymjy&m

aoewf0goemtdk;jzpfaom

udkodef;azonf nwGif ]vifhapmifh}&ef qkH;jzwfav\/ xdkUaemufolBuD;


udknSif;udkac: uREkfyfwdkUonf jrif;&Sif&Gmom;ESifhtwl jrif;aoaumif&Sd&modkU
vdkufoGm;Mu\/ urf;eD&Gm\ taemufbufwGif oif;csKdif;&Sd&m if;oif;csKdif;
ESifh wzmvkHcefUwGif jrif;aoaumifudk awGUMuav\/ ,refaeU naeurl
om;trdESpfaumifvkH;

jyefrvmyJ

oef;acgifausmfrS

jrif;rBuD;waumif

wnf;jyefvmonfqdk\/ eHeufvif; jrif;&Sifu vdkuf&Sm&mwGif ae&m


awGU&jcif;jzpfavonf/ udkodef;azESifh udknSif;wdkU onf tajctaeudkMunfh
wdkifyifMu&m jrif;aoaumifrSm opfyifESifhtawmfuGmvSr;fojzifh twdkif;
]vifhapmifh}&ef

rjzpfEdkifqdk\/

okdUjzpfoifhawmfaom

opfyifwyifudk

a&G;cs,fMuNyD;vQif if;wGif ]vifhpif}xkd; jrif;aoaumifudk vifhpifESifh


ay20uGmavmufodkU qJGxm;&ef jrif;&Siftm;ajymjyav\/ jrif;&Sif\oabm
xm;rSm vifhapmifh usm;udkypfjcif; tm;jzifh ol\jrif;uav; jyef&Sifvmrnf
r[kwfaomfvnf; rdrd\jrif;udk udkufowfonfh usm;udkaoatmifypfMuvQif
olUtzdkU&m t&omwrsKd;&Sdonf[k ,lqavonf/ um; vltrsm;wkdU\
obm0aywnf;/ udkodef;azu rnfonfhopfudkif;wGif vifhpifxdk;&rnfh
taMumif;udk jrif;&Siftm; nTefMum; uREkfyfwdkUjyefvmMu&m jrif;&Sifonf
&Gmom;vli,frsm;udkac: nTefMum;csuftwdkif; aqmif&Guf&pfMuavonf/

449

olrwlaom rdcif
azmfjy&ef wcsufusef&pfonfrSm uRekfyf\rdcifonf urf;eD&GmodkU
tvnfvmcdkufjzpf uREkfyfESifh udkodef;azwkdUcifrifMuykHudk awGU&jcif;aMumifh
0rf;omvsuf&Sdonf/ rdcif\xl;jcm;csufwckrSm om;ESifhcifrifonfqdkvQif
rnfolrnf0gra&G; cifrifwwf&Smonf/ zcifuJUodkU vlESifhaygif;oifhonf?
xdkvlESifhraygif;oifh ponfjzifh oGefoifnTefMum;&ef 0goemr&Sd? uREkfyf
,lcJUaom r,m;rsm;tm; cifrifouJUodkU uREkfyf\rdwfaqG oli,fcsif;rsm;
tm;vnf; cifrifonfcsnf;jzpf\/ rdcif\tjyKtrlonf rSefonfjzpfap?
rSm;onfjzpfap uREkfyfurlum; uREkfyf\rdciftm; (olrwlaom rdcif)[l
twGufaMumifhyif

ydkcspfcifygonf/

uREkfyfESifh

txl;cifrifaom

rdwfaqGrsm;rSmvnf; olUae&mESifhol awmfMuonfjzpf rdcif\tjyKtrlonf


tvkH;pkH NcKHMunfhvdkufaomtcg rSm;onf[krxifyg/ uREkfyf\r,m;rsm;
ESifhywfoufjzpfap?

ESD;&if;aom

rdwfaqGrsm;ESifh

ywfouf

jzpfap

uJU&JU&Iwfcsaom pum;rsKd;ajymjcif;udkuREkfyfrrSwfrdyg/ ckwifudka&mif;pm;aom


'kwd,tdrfaxmiftaMumif;udkyif uREkfyfa&SU bmrQrajym?a&ikHaecJUygonf/
if;aeU nae5em&DtcsdefwGif udkodef;azESifh olBuD;wkdUonf vifhapmifh&ef
jyifqifMuav&m

uREkfyfvnf;

vifhapmifhjcif;udk

rjrifbl;onfESifh

twlvdkufoGm;rnf[k rdciftm;cGifhawmif;\/ rdcifu uREkfyfxifonfhtwdkif;


cGifhjyK&kHomru pdk;&drfruif;&SdykH&aom uREkfyf\ZeD;tm; vnf; ]]udpr&Sdygbl;
orD;&,f?

a,mufsm;qdkwm

pkHrSayghuG,fh}}[k

ajymjyazmf&ygayonf/

450

tbdk;\

pum;twdkif;

vifhapmifhMujcif;
5

em&Dxdk;NyD;onfESifhwNydKifeuf

udkodef;azESifh

olBuD;wdkUonf

aoewfwvufpDESifh xGufMuav&m uREkfyfvnf; vufcsnf;AvmvdkufygoGm;


av\/ uREkfyfonf tawmftwef wkefvIyfjcif;&Sdonfum;0efcH&ayrnf/
okdU&mwGif

aMumuf&GHUaomaMumifhum;r[kwf

(udkodef;az\

]vuf}udk

tvGef,kHMunftm;xm;onf/) usm;udkawGUrSawGU&ygrnfavm[k pdk;&drfaom


aMumifhrQom jzpf\/ vrf;c&D;olBuD;u rMumao;rDtwGif;u a&TvD&Dk;rS
olBuD;wa,muf vifhapmifh&mwGif usm;u vifhpifudkckefqGJ z&dkz&J ysufus
rnftjyK usm;\OD;acgif;udk aoewfwcsufxdrSefoGm;onfESifh olBuD;rSm
toufcsrf;om&m&aMumif; ajymjyonfwGifrS uREkfyfrSm tawmfwkefvIyf
oGm;rdygonf/ wGifudkodef;azu xdkolBuD;apmifhaom vifhpifrSm opfyif
tqifroifh usm;vGwfavmufatmif rjrifhyJ cyfedrfhedrfh vkyf&aomaMumifh
jzpfaMumif; ajymjyonfwGifrS pdwfoufom&m &ygawmhonf/ vifhpif
aqmufvkyfxm;aomae&modkU
ar;cGef;rSm

vifhpifonf

a&mufMuaomtcg

uREkfyf\yxrOD;qkH;

usm;vGwfavmufatmif

jrifhyg\avm[lonf

yifjzpf\/ olwkdUESpfa,mufvkH;u ]]vGwfavmufygonf}} [k ajym&mwGifrS


twefpdwfat;oGm;ygonf/ odkUESifhvnf; vGwfavmuf rvGwfavmufudk
udk,fydkifOmPfESifh csifhcsdefrdygao;onf/ vihfpifrSm 0g;rsm;udk ]ukvm;azmif}
zGJU

aqmifvkyfxm;jcif;jzpf&m

vl]ESpf&yf}avmufom

jrihfonfESifh

pdwfrcswcs&S\
d /
okdU&mwGif

uREkfyfonf

]tdwfpywf}ESpfa,muf\

oHo,jzpfaMumif;

razmfjyyJopfyifay:odkU

(trSefudka&;&vQif

tcsdefra&G;usm;a&mufvmEdkifaom

451

a&S;OD;pGm

tqkH;tjzwfudk
wufygonf/
ae&mrsKd;wGif

a&S;OD;pGmwuf&rS vkHNcKHygonf/) okH;a,mufvkH;vifhpifay:odkU a&mufMu


aomtcg uREkfyfu aoewform;ESpfa,muf\tv,fxdkif\/ xl;awmh
rxl;yg/

okdUaomf

tv,frSxdkif&

pdwfvkHNcKHygonf/

aeom;wus

xdkifrdMuaomtcg uREkfyfonf tajctaeudk vSrf;arQmfMunfhvdkufonf/


uREkfyfwdkU\a&SUwnfhwnfh

ay100ywfvnfcefU&Sdonfh

jrufcif;

uav;&Sd&m jrif;aoaumifuav;rSm uREkfyfwdkUESifh ay20uGmavmufwGif


jyifqifxm;\/ jyifqifykHum; OD;pGef;zkwfuav;udkyef;pnf;BudK;jzifh pkpnf;
xm;

puLyef;uav;yefxm;NyD;vQif

rsufESmudkaygif'grsm;&dkufxm;av

onf/ olwkdU\t,ltqrSm xdkuJUodkU rawmfrwnfhjyKvkyfum ]pwdvkyf}


xm;ygrS if;tm; udkufowfaomusm;onf rvmyJraeEdkif? {uefrkcs
vm&onf[k

,kHMunfMuavonf/

ay100cefUus,faom

jrufcif;\

[dkbufwGif csKHrsm;ESifh opfyifBuD;rsm;&S\


d / ae0ifzdkUrSm wem&Dausmfausmf
vdkao;aomfvnf; tcsKdUusm;onf aer0ifrDvmwwfaomaMumifh uREkfyfwdkU
BudKwif vmMu&jcif;jzpf\/ uREkfyfonf ywf0ef;usiftajc taeudk
Munfhvsuf&SdpOf udkodef;azu ]]udkif; q&mwdkU aq;vdyfuav; bmav;
aomufcsifaomufxm;MuAsKdU?
ajymonfESifh
tvGefqkH;

aemufxyfaomufzdkU

tm;vkH;aq;vdyfaomufMu\/
ae0ifNyD;

tcsdefr&aybl;}}[k

usm;vmwwfaomtcsdefrSm

ESpfem&DcefUtwGif;[kqdk&m

twGif;tcsdefra&G;

csufcsif;vnf;vmEdkifonf[k qdkavonf/
ae0ifvkeD;aomtcg

ESpfzmvkHcefUa0;aom

urf;eD&GmrS

EGm;rsm;?

jrif;rsm;odr;faom toHrsm;udkwpDpDMum;&\/ xdkUaemuf acG;a[mifoHrsm;?


&Gmol&Gmom;rsm;\ pum;ajymoHrsm;? b,fola& b,f0ga& ponfjzifh
[pfatmfac:iifoHrsm;? bkef;BuD;ausmif;rsm;rS acgif;avmif;oH? aMu;pnfoH
rsm;

ponfwkdUonf

em;xJodkU

vkH;0ifvmMu\/

452

toHrsm;onf

Mum;aeustoHrsm;jzpfaomfvnf; tcgwdkif;rl *&kpdkufrdonfr&Sd/ vQHom


xGufoGm;wwfay&m em;rsufpdrsm;udkzGifhNyD; pdwftm&kH pl;pdkufvsuf&Sdaom
xdktcgrl toHwckpD wckpD ydkif;ydkif;jcm;jcm;BuD; em;xJodkU 0ifoGm;Muav\/
tvkyfuvnf;tE&m,f&Sd Edkifonfh (usm;apmifhaom) tvkyfjzpfaomaMumifh
tm&kHaMumrsm;onf

txl;xufjrufaeMuykH&onf/

wa,mufidkvdkufaomtoHudkyif

yDyDoo

8em&DcefU

Mum;vdkuf&\/

uav;

&GmolwkdU\

toHrsm;onf wjznf;jznf; qdwfonfxuf qdwfoGm;av&m 8em&DcGJcefUwGif


w&GmvkH;

wdwfqdwfvsuf

&Sdawmh\/

olwkdUuvnf;

uREkfyfwkdUxHrS

aoewfoHudk em;pGifhvsuf&Sdonf[k od&onf/ awmxJrS &SOhfoH? iSufoH


ponfrsm;rSmrl ae0ifpuwnf;u vkH;0 wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/ vifhay:odkU
uREkfyfwdkUwufrdMuonfrSm okH;em&DausmfcJUavNyD/usm;um;ray:vmao; acs/
qD;awmifhaom'ku
9 em&Dausmfvwfaomf uREkfyfrBuKHbl;onfh ]awm\wdwfqdwfjcif;}udk
yxrtBudrfBuKH&\/ *l\wdwfqdwfjcif;udk BuKH&bl;ay&m awm\wdwfqdwf
jcif;onf (uREkfyf\pdwfwGif) xdkUxufyif eufeJao;\/ qkd;&Gm;aom
tjcif;t&mwckrSm ae0ifNyD;uwnf;u jcifaumifrsm;ofn w0D0Djrnfvsuf
yg;?em;&Guf ponfrsm;udk 0dkfif;tkHum udkufMuav&m if;wkdUtm; vufzsm;
uav;jzifh

ykwfcwfvdkufonfqdkvQifyif

0g;x&Hudk

vufz0g;jzifh

ykwfvdkufonfhtvm; bkH;ueJ aAsmif;ueJ tvefUwMum; jrnfvmav


awmhonf/ xdkUaMumifh jcifudkufaomfvnf; r&dkuf0HU? vufuav;jzifh
jznf;nSif;pGmacsmuf&\/ rsm;vGef;awmhvnf; racsmufEdkifojzifh aycH&\/
uREkfyfteD;olBuD;bufrS ]*GwfueJ *GwfueJ}jrnfaomtoH wcsufwcsuf

453

Mum;& pkH;prf;Munfh&m tjcm;r[kwf? wHaxG;rsKdcsaom toHrsm;jzpfonf


[kod&\/ olBuD;onfwHaxG;udk cHwGif; pkxm;NyD;rS tvkH;vdkufrsKdcswwfol
wa,mufjzpfav&m

xkdtoHaMumifh

usm;vefUajy;rnfudkyif

uREkfyfwkdU

pdk;&drfrd\/ awm\wdwfqdwfjcif;onf rQavmufeufeJvSonf/ (um;jcif;


r[kwf?

wu,fjzpfygonf) tawmtwGif; uREkfyf\rsufpdrsm;onf

tvum;aeonfr&Sd?

jrif;aoaumifuav;udk

wpdkfufwnf;pdkufvsuf

Munfhaerd\/ jrif;aoaumifuav;\ azG;azG;jzLaomrsufESmonf vqef;9


&ufva&mifwGif

xif;xif;BuD;ay:vsuf&Sd&m

Munfh,if;Munfh,if;ESifhyif

uREkfyf\rsufvkH;rsm;rSm xdkae&mrS a&TUr&yJjzpfvm\/ (xdkpOfurl uREkfyfrSm


wapaMumufwwfoljzpfonf/) Munfh,if; Munfh,if; aMumufvmonfESifh
rsufESmvTJzdkUBudK;pm;aomfvnf;

csufcsif;yif

xdkae&modkUjyefa&muf\/

uREkfyfaMumufvmjcif;rSm tjcm;aMumifhr[kwf? taoaumifudk yef;pnf;BudK;


ESifhyef;yefay;NyD; aygif'gvdrf;xm;onfh rawmfrwnfhjyifqifxm;rIaMumifh
aMumufp&mpdwful;awG ay:aygufvmjcif; jzpfavonf/ (wapaMumuf
wwfjcif;qdkonfrSm

wu,facsmufao;onf

r[kwfyJ

pdwful;jzifh

aMumufMuonfom rsm;avonf/) q,fem&Dausmfvwfaomf jcifudkufcH&


aom'kuESifh jrif;wapaMumufaom 'kuwkdUtay:wGif a0'emwck xyfqifh
vmjyefavNyD/

if;rSm

qD;oGm;csifaom

tcH&cufrIyifjzpfonf/

uREkfyf\'kutaMumif;udk wD;wdk;ajymjy&m udkodef;azu ]][m rvkyfeJUAsKdU?


atmifhxm;Asm}}[k ajym\/ uREkfyfrSmtvGef w&m tcH&cufaomtajcodkU
a&mufcgrS

zGifhajymjcif;jzpfaomaMumifh

&SdonfwGif

udkodef;azu

atmifhxm;&ef

]]wwfEdkifbl;Asm?

rjzpfEdkifawmhyJ

aygufomcsvdkufawmh}}[k

cGifhjyKonfESifh Asif;Asif;jrnfaomtoHonf wawmvkH;yJUwifxyfoGm;onf

454

xifvdkuf&\/ ]]usDawmufarhusef&pfwm *Gusw,fAsm}}[kolBuD;u wD;wdk;


nnf;wGm;avonf/
awmaumif0ifvmjcif;
11 em&DausmfavNyD/ usm;vnf; ray:vmao;acs/ uREkfyfrSmrl
aeomxdkifom&SdoGm; usm;vmrnhfta&;udk *&kpdkufEdkifjyefavNyD/ okdUaomf
jrif;wapaMumifjcif;rlum; xyfay:vmjyef\/ qD;awmifhpOfurl wap
vnf;raMumuf?

usm;udkvnf;rvefU?

owd&vsuf&Sd\/

11em&DcGJvwfaomf

tcH&cufaom
cyfa0;a0;rS

a0'emudkom

awm0ufwaumif

vefUajy;onfhvuPmESifh ]0d.td.td.td.td}[k jrnfum csKHxJodkUwkd;ajy;oH


Mum;&ojzifh udkodef;azu vufjyum 0rfeifay;vdkuf\/ usm;ESifhawGU
vefUajy;aom awm0ufoHjzpfonf[k uREkfyfem;vnf&onf/ xdktcsdef
vqef;9&ufvonf

tawmfapmif;oGm;NyDjzpf

uREkfyfwkdU\opfyif&dyfusojzifh
vdrf;xm;aom

arSmifvsuf&SdavNyD/

jrif;rsufESmuav;rlum;

jrif;aoaumifay:okdU
okdU&mwGif aygif'g

arSmifxJyif

azG;azG;uav;

jrif&\/
olwkdUESpfa,mufonf ae&mxdkae&mwdkUodkU arQmfMunfhMuaomfvnf;
uREkfyfrlum; usm;vmvQif ae&modkUvm&rnfqdkum jrif;udkom Munfh
ae\/ 0ufvefUajy;NyD;aemuf ESpfrdepfcefUwGif om;iSufrqdkEdkif iSufwaumif
vefU atmfjrnfysHajy;jcif;udk Mum;vdkuf&\/ xdkUaemuf wrdepfcefUwGif
iSufESifhawm0ufwkdUvefUaomae&mqDrS w&SL;&SL;ESmrIwfoHMum; & wjznf;
jznf; toHeD;vmNyD;vQif jrif;aoaumifteD;odkU taumifwaumif &pfoGm;
jcif;udk uREkfyfjrifvdkuf&\/ vuPmrSm xdktaumifonf (usm;opf[k

455

aemifrSod&onf/) rdrdudkufowfxm;cJUaom jrif;aoaumif&Sdonfh ae&modkU


a&S;OD;pGmoGm; jrif;aoaumifudk rawGU&aomtcg w&GwfwkdufqGJoGm;aom
vrf;aMumif;twdkif; ajrBuD;udk w&SL;&SL;jrnfatmif teHUcHvdkufvmjcif;
jzpfayvdrfhrnf/

aemufqkH;

jrif;aoaumifudk

awGU&aomfvnf;

ae&majymif;aeonfhtwGuf rouFmonfESifh csif;csif;xdkifrpm;yJ vpfueJ


wzefjyefxGufoGm;jyef\/

xdkUaMumifhpm;awmhrnftxifESifh

aoewfjyif

vsuf&SdMuaom udkodef;azESifh olBuD;wkdUonf aoewfrsm;udk &kyfodrf;


xm;Mu&\/ olwkdU\tBuHrSm rypfrl ususee xdkifpm;aomtcgrSypfMu&ef
jzpfavonf/
ypfawmhypf&onf
usm;opfonf jrif;aoaumifrS cGmNyD;aemuf jrifcif;\ywf0ef;usif&Sd
arSmif&dyfxJodkU 0ifoGm;av&m rkqdk;ESpfa,mufwkdUvnf; apmifhMunfhaeMu\/
twefi,fMumaomf

uREkfyfwdkU\

vifhpifatmufwnfhwnfhrS

cRwfcRwf

jrnfaom toHESpfcsufMum;&av&m olBuD;uatmufodkU vufnId;xdk;jy\/


usm;opfonf

uREkfyfwdkUatmufodkUa&mufae

opfudkif;ajcmufwckudk

eif;rd[efwlonf/ okdUaomfbmrQ rMumrD w&SL;&SL; erf;vsuf wae&modkU


a&TUajymif;oGm;\/ vuPmrSm uREkfyf\us,fi,feHU &onfESifh rouFm
xGufcGmoGm;jcif;jzpfayvdrfhrnf/ xdktcsdefrSp usm;opfonf wae&mwnf;
MumMumr&yfyJ [dkul;vdkuf onful;vdkuf ponfjzifh jrif;aoaumifteD;odkU
csOf;uyfvdkuf

cGmoGm;vdkuf

ponfjzifh

*emrNidrfyJ

vl;vm;cwf

jzpfaeawmhonf/ enf;jzifh em&D0ufcefU Mumvwfaomf udkodef;azu


udknSif;tm; rkqdk;wdkU bmomjzifh tcsufay;vdkuf\/ (uREkfyfum; em;rvnf/

456

aemifrSod&onf/)

t"dym,frSm

]usm;opfonf

jrif;aoaumifudk

0ifpm;awmhrnfrxif? rouFmvsuf&Sdae avNyD/ xdkUaMumifh aemufwBudrf


]vifh}atmuf0ifNyD; txGufwGif ypfMupdkU}[lonfyifjzpf\/ usm;opfonf
usifi,feHUudk

rouFmaomaMumifh

aemufwBudrft0ifwGif

vifhatmufodkU

rkqdk;ESpfa,muf

csdefxm;Mu\/

vifhpifatmufrS

onfr[kwfacs/

uRekfyfrSm

cPcP0ifav&m

wkdUonf

aoewfrsm;ESifh

taumifudkrlum;

rnfolrQjrifEdkif

olwkdU\tBuHudk&dyfrd

&ifckefvsuf&Sd\/

aMumufaomaMumifhr[kwf/ odkUavmokdUavm[laom pdwfaZmaMumifh jzpf\/


wcP 0g;vifhpifonf olwkdUESpfa,muf\ udk,f[efjyrIaMumifh odrfhueJ
jzpfoGm;onfESifh wNydKifeuf 'dkif;'dkif;[laom toHESpfcsufonf wNydKifeuf
uJUokdUjrnfoGm;\/
ae&mqDodkU

uREkfyfonfvnf;

ikHUMunhfvsuf&Sd&m

olwkdU\

aoewfcsdefxm;aom

taumifwaumifonf

vifhpifatmufrS

jzKef;ueJckefxGufvsuf ]cGD; cGD; cGD; cGD;}ESifh t&SnfBuD; jrnfatmfum


awmxJodkU0ifajy;av\/
]]b,fae&m csdefypfvdkufovJAsKdU udknSif;}}
]]vnf*kwfaemufudk ypfvkdufw,f? cifAsm;aum}}
]]usKyfuZufydk;udk ypfvdkufw,f}}
]]xGufxGufcsif; ypfMu&wmrdkU aumif;aumif;xdykHr&bl;AsKdU}}
]][kwfwmayghAs? ta0;BuD;a&mufatmif atmfajy;wm rMum;bl;vm;}}
]]ausmif;q&m&JU ao;eHUaMumifhyJAs}}
]]rwwfEdkifbl;av? cifAsm;uusnfawmufrS r,lcJUyJudk;}}
]]usKyfuvJ 'DavmufMumMumBuD; apmifh&vdrfhr,f rxifrdbl;Asm}}
]][kwfawmh

[kwfw,f?

ol0ifvmwmudku

'grsKd;wcgrS rBuKHzl;bl;}}

457

odyfaemufuswmyJ?

xdktcsdefrl
uREkfyfwkdUonf

v0ifoGm;NyDjzpf

wawmvkH;

arSmifrnf;vsuf&Sd&m

&Gmom;rsm;vmBudKonfudkapmifh,if;

ajcmufem&DausmfrQ

iwfvsuf&Sdaom aq;vdyfudk tm;&yg;& &SL&IdufMu&av\/ rsm;rMumrD


&GmbufrS ]0l;0g;}[k tlum tcsufay;aom toHrsm;Mum;& olBuD;u
jyef]tl}&mwGif &Gmom; av;ig;a,mufwkdUonfvufESdyf"mwfrD;rsm;? vufqGJ
rSeftdrfrsm;ESifh a&mufvmMuav\/ if;wdkUteufwGif jrif;&SifvlBuD;vnf;
ygvm\/ if;wdkUu]]0ifcJU&rSmvm;}}
]]0ifcJUMuyg}}
olwkdUvlpkonf vifhpifatmufodkU a&mufMuaomtcg uREkfyfwkdUvnf;
vifhay:rS qif;NyD;MuavNyD/
]]b,frSmvJAs usm;aum}}
]]xdawmh xdw,fxifwmyJ? rusbl;As? taumifu r0ifbl;}}
]]b,f0ifrSmvJ q&mwkdU[mu eHueHoeJU? usm;rajymeJU uRefawmfwkdU
awmifeHao;}}
]]usm;r[kwfbl;As vifhyJ}}
if;a'o usm;opfudk ]vifh}[k ac:Muonf/
xdkUaemuf

uREkfyfwdkUonf

vifhpifatmufrS

usm;opfxGufaom

ae&mudk aocsmpGmMunfhMu&m aoG;tenf;i,f usef&pfjcif;udkawGU&\/


xdvQifxdcsif;k rckefvdkufEdkifrD usqif;aom aoG;jzpfaomaMumifhrsm;rsm;BuD;
rusEdkif[kqdkum arQmfvifhcsufjzifh olUvrf;twdkif; vufESdyf"mwfrD;rsm;jzifh
vdkufxkd;MunfhMuao;\/ okdU&mwGif aoG;pufrsm;rSm wae&mESifhwae&m
cyfusJusJ awGUMu&aomaMumifh aoavmufaom 'Pf&m r[kwfEdkifqdkum
ypfxm;cJUMuav\/

458

ausmif;odkUa&mufMuaomtcg

rdcifESifhrpdk;wkdUonf

uREkfyfwdkUtm;

wHcg;zGifhay;NyD;aemuf rdcifu ]]b,fhES,fvJa[h? rif;wkdUusm;vm&JUvm;?


b,ftcsdefvmovJ}}[k ar;ojzifh oef;acgifeD;rS ay:vmaMumif;ajym&mwGif
rdcifNyKH;onfudk uREkfyfjrifvdkuf\/ uREkfyfu ]]b,fvkdvJtar}}[k ar;aom
tcg rpdk;u atmufygtwdkif;jyefajymavonf/ ae0ifonfESifhwNydKifeuf
rdcifonf

usm;aornf

pdk;aomaMumifh uREkfyfwdkU&Sd&modkU rvmap&ef

y&dwf&Gwfjcif;? arwmydkUjcif;? t"dXmefjyKjcif; ponfjzifhawmufavQmuf


&Gwfzwfo&Zsm,fvsuf&SdaMumif;? oef;acgifeD;aomtcgrS rdciftdyfcsifvm
onfESifh om;trdESpfa,muf twltdyfMuaMumif; ajymjyavonf/
,kHcsifrS,kHyg
onfrSm

]xef;oD;a<ucdkuf

usD;eif;cdkuf}

jzpfEdkifjcif;udk

uREkfyfem;vnfygonf/ odkU&mwGifrdcif\xl;qef;aom t&nftcsif;tcsKdUudk


wifjyyg&apOD;? zwfNyD;aomtcgrS pmzwfoludk,fwdkif qkH;jzwfcsufcsEdkifyg
onf/ rdcifonf touf30ausmfavmufuwnf;u w&m;ESifharGUavsmfoljzpf

BuD;jyif;vmaomtcgwGif

tBudwfte,fw&m;tm;xkwfjcif;?

(Nrdwfq&mawmf\
pdwfudkxdef;odrf;jcif;?

Mo0g'twdkif;)
npOf&Gwfzwf

o&Zsm,fjcif; ponfwkdUaMumifh wefckd;tmedoif tenf;ESifhtrsm; &&Sdonf[k


vltrsm;u ,kHMunfMuonf/ (uREkfyfrlum; ,kHvG,fwwfol r[kwfjcif;
aMumifh

(Scientific

,kHMunfavmufvQif

Minded)

aemufqkH;rS

,kHwwfoljzpfonf/) om;rzGm;Edkifaom rdef;ronfrdcif\ ]y&dwfa&}aMumifh


tvG,fwul zGm;jrifEdkifonf[k ,kHMunfMuonf/ udkfufwwfaom acG;onf
rdciftm; rudkufjcif;udk uREkfyfudk,fwdkif tBudrfBudrfBuKH&bl;onf/ rdcifonf

459

rnfonfhacG;udkrS raMumufwwf? tdrfxJodkU &J&J0if0HUonf/ txl;ojzifh


qef;Mu,fonfrSm rdcif\ tdyfrufrsm;onf t"dym,f&Sdaom tdyfruf
rsKd;jzpfwwf wpkHw&m jzpfrnfqdkvQif BudKwif tdyfrufwwfaomaMumifh
aqGrsKd;om;csif;rsm;onf rdcif\ owday;jcif;udk tvGefav;pm;Muonf/
tjcif;t&mudkrl uREkfyfudk,fwdkif r,kHw,kH&Sdygonf/ uREkfyfudk
y#doaE&Sdonfhtcsdef rdcifjrifrufaom tdyfrufrSm aumif;vGef;tm;BuD;
aomaMumifh uREkfyfudk,fwdkifvnf; r,kHonfhjyif yvTm;&musrnfpdk;aom
aMumifh ae&mrazmfjyvdkawmhyg/ qdkvdkjcif;rSm uREkfyfudk,fwdkif [kwdywd
xl;xl;jcm;jcm;rjzpfao;aomaMumifh if;tdyfrufESifh rxdkufwef[k ,lqvsuf
&Sdygao;onf/

rnfodkUyifjzpfapusm;?

usm;opfwkdU

rnfonf

rdrdwdkU

udkufowfxm;aom taoaumif&Sd&modkU rvmcsifvnf;aeap? vmvQif


cyfapmapm vmwwfjcif;ESifh xdknOfhu rdcif y&dwf&Gwfjcif; &yfpJcsdefESifh
usm;opfa&mufcsdefudk wdkufqdkifjcif;rlum; trSefyifjzpfygonf/
raysmfydkufp&m zefwD;csufrsm;
waeUo

uREkfyf\ausmif;wGif

udkodef;az

wnf;cdkvsuf&SdpOf

rdk;ukwfNrdKUrS ynmtkyf udkzdk;aomfwmonf urf;eD&GmodkU e,fvSnfha&mufvm


jrefrmpmoifausmif; wnf;cdkavonf/ udkzdk;aomfwmrSm*syfqifaumvdyf
abmoif;xifay:bl;pOfu tvGefemrnfBuD;cJUbl;onfh *dk;orm;wa,muf
jzpf&m

ol\abmzrf;jcif;rSm abmvkH;udk rd&kHru vuf[efajc[efESifh

ckefykHzrf;ykHwdkU oyf&yfvSy pwdkfifusjcif;wkdUaMumifh om emrnfBuD;jcif;


jzpfavonf/

460

uREkfyfonf *sLAvDa[modkU vufrIynm jyyJGtwGuf oGm;&pOfu


oli,fcsif;

armif&D&Sdaom

*syfqifaumvdyf

wntdyfcJUbl;&mwGif

olESifhoduRrf;cJUavonf/ udkodef;azrSmvnf; c&pf,efcsif;jzpf olESifh


tawmfuav;

t&if;ESD;\/

odkUjzpf

udkodef;az\tBuHay;csuft&

uREkfyfonf udkzdk;aomfwmtm; npmpm;zdkUzdwf\/ olBuD; udknSif;tm;vnf;


(acwfynmwwf
avonf/

r[kwfapumrl)

uREkfyfwkdUonf

rdwfjzpfaqGjzpfoabmESifh

xkH;pHtwdkif;

q&muawmf

zdwfMum;
csufaom

pm;p&mrsm;ESifh udkodef;az0,f,lcJUaom aomufp&mrsm;jzifh aysmfjrL;Mu&m


if;]'if;em;ygwD}wGif ,cifu ygwDrsm;xuf tenf;i,f ]rsm;}oGm;Muonf
xif\/ okdU&mwGif qlnHjcif;? jiif;ckefjcif;um;r&Sd? cspfMunfpGmESifhyif
vlpkcGJum
olBuD;onf
ol\tdrfESifh

10 em&DcefUwGif

tdrfodkUjyefMuygonf/

tenf;i,f,dkifoGm;onf[k
uREkfyf\ausmif;rSm

uREkfyfwdkUtxJwGif

xifvdkfufrdMuonf/

eD;uyfaomaMumifh

odkUaomf

vdkufykdU&efrvdk?

ol\&Gmvnf; jzpfaomaMumifh pdwfcsvufcsae&pfMuonf/


aemufwaeUeHeuf cyfapmapmyif udkzkd;aomfwmonf vrf;avQmuf&mrS
jyefvm uREkfyfwdkUudkjrifonfESifh ausmif;ay:odkU wufvm\/ xdkaeUrSm
OykoaeUjzpf ausmif;ydwfonfESifh at;at;aq;aq; pum;ajymvsuf
&SdMu\/

em&Dw0ufcefU

Mumvwfaom

ausmif;wnfaxmif

aom

opfukefonfokH;OD;wGif wOD;tygt0ifjzpfaom OD;av;armif wufvm


wdkifwef;onfrSm ,refnOfhu olBuD;udknSif;onf ausmif;rS (t&ufrl;NyD;)
qif;vm &Gmv,fwGif ol\vkyfom;wa,mufESifhawGUaMumif;? vkyfom;tm;
ar;jref;ppfaq;&mwGif OD;armif\wynfh[k ajymaomfvnf; r,kHMunfEdkif
qdkum olBud;utdrfodkUac:oGm;NyD; wnvkH;csKyfxm;aMumif; ajymav\/
{nfhonfESpfa,mufESifh

uREkfyfrSm

ausmif;rSt&uftwl

461

aomufNyD;

qif;oGm;onfh

olBuD;jzpfonfudkodMu

OD;av;armifu

aot&ufaomufpm;jcif;\

uREkfyfwkdUokH;a,muftm;

tm;emyg;em

jzpfaeMupOf

tjypfrsm;

taMumif;udk

&Snfvsm;pGm

vufcsmay;avawmhonf/

uREkfyfwdkUonf yxr OD;av;armiftm; tm;emMuaomfvnf; tpdk;&


trIxrf;rsm;jzpfMuaom udkzdk;aomfwmESifh udkodef;azwdkUonf wjznf;jznf;
rsufESmxm; wif;vmMujcif;udk uREkfyfjrif&onf/ uREkfyfurl olwkdUESpfa,muf
tay: tm;emvsuf &SdavNyD? vlBuD;onf uREkfyfwkdUvifr,m;tay:
wlom;aemifr,fuJUodkU

oabmxm;um

aus;Zl;udkaxmufxm;aomtm;jzifh

t&m&mapmifha&SmufcJUayaom

uREkfyfwa,mufwnf;&SdpOf

jrnfwGef

awmufwD;jcif; jzpfygrlum; BudK;pm;onf;cHEdkifzG,f&m&Sdygao;\/ (trSefrSm


uREkfyf\rdbrSwyg; rnfolu rnfrQavmuf apwemaumif;onfjzpfap
jrnfwGefawmufwD;jcif;udk cHcsifol r[kwfyg) ,ckrSmrl rdwfaqGrsm;a&SU
uREkfyfwa,mufwnf;udk

]jrnf}&kHru

tzGJUyg

jrnfjcif;jzpfaomaMumifh

olwkdUtay: tm;emNyD; uRekfyftwGuf &Sufvnf;&Sufygonf/ odkUjzpf


vlBuD;qif;oGm;onfESifh wNydKifeuf (ausmif;om;rsm;\ ynma&;twGuf
&uftm;r,lyJ uREkfyf\BudK;pm;csufrsm;udkrS raxmufxm;avjcif;[k atmuf
arhum)

ZeD;tm;jrawmifodkUjyefap

{nfhonfrsm;tm;vnf;jyefMuzdkU

ajymNyD;vQif csufcsif;jrif;jyifum tif;&GmodkU xGufvmcJUav\/ odkUaomf


&ufowwywftwGif;

tjcm;vlBuD;rsm;\

awmif;yefjcif;?

OD;armif\

0efcHjcif;ESifh udk0ifharmf tay:xm;cJUaom uwdwkdUaMumifh urf;eDokdU


wzefjyefvmNyD; qufvuf tvkyfvkyfygao; onf/
waeUo
aqG;aEG;vsuf&SdpOf

udkodef;azESifh

uREkfyfonf

zcif\w&m;a[maumif;jcif;

"robm0taMumif;udk
taMumif;udkuREkfyfu

ajymrdonfESifh zcifudkyifhac:&ef udkodef;azu pm;&dwfcHrnf[k ajymojzifh

462

olUqEtwdkif; yifhac:vkduf\/ uREkfyf\zcifrSm w&m;a[majymjcif; tvkyf


tvGefarGUavsmfoljzpf csufcsif;vdkyif 0rf;ajrmuf0r;fom a&mufvm\/
zcifonf okH;nrQquf a[m&mudkodef;azESifholBuD;tjyif urf;eD&GmrS
oufBuD;&G,ftdkrsm;vnf;
vlBuD;wOD;jzpfonfh

vma&mufemMu\/

OD;av;armiftm;

ausmif;wnfaxmifaom

zdwfac:aomfvnf;

(uREkfyfwdkU

vlpktay: t,kHtMunfr&SdaomaMumifhayavm rqdkEdkif) rvma&mufacs/


tjcm;y&dowfrsm;jyefoGm;MuNyD;aemuf

udkodef;azESifh

udknSif;wdkUonf

oef;acgifausmfwdkifatmif okH;nwdkifwdkif Mum;emMu\/ uREkfyf\zcifrSm


o'gw&m;wuf< uatmif

a[majymjcif;

tvGefpGrf;aom

"ruxdu

jzpfay&um; wwd,nwGif udkodef;azESifh uREkfyfu t&ufudk vnf;aumif;?


olBuD;udknSif;u t&ufa&m aoewfyg vnf;aumif; vSLvdkufMuavonf/
udkodef;azESifh uREkfyfonf wESpfcefUtMumwGif t"dXmefysufMuaomfvnf;
udknSif;rlum; toufxufqkH; xdef;odrf;oGm;ay onf[k odvdkuf&ayonf/
uREkfyf\zciftay:wGif

o'gw&m;jzpfjcif;onfvnf;

udkodef;az

tay: uREkfyfu wkd;cifrif&ef (okdUr[kwf wa,mufESifhwa,muf tjyef


tvSef

wkd;cifrif&ef)

taMumif;w&yfjzpfvmawmhonf/

OD;armifESifh

uREkfyfrlum; cifrifav;pm;rIonf wzefxyf usqif;oGm;ygawmhonf/


vlUobm0onf tawmfqef;Mu,f\/ vlrdkufwa,mufvdrmoGm;jcif;xuf
xdkvlrdkuftay: q&mvkyfNyD; txufpD;ESifhMo0g'ay;jcif;udk ydkrdkESpfouf
wwfavonf/ uREkfyfwkdUtaMumif;udk OD;armifMum;od&aomtcg om"k
rac:csifyJ cyfNyKH;NyKH; vkyfaewwfavonf/
]acG;NrD;aumuf usnfawmufpGyf}[k ajymcsif\/ rnfokdUyifjzpfap
BudK;pm;jcif;udk todtrSwfjyKxdkufonf[k uREkfyfwkdUoabm&Muonf/ zcif
jyefoGm;NyD;aemuf

OD;av;armifESifh

463

uREkfyfwdkUvlpkonf

cyfwef;wef;

jzpfoGm;MuavNyD/ xdktcsdefrSp urf;eD&Gm uREkfyfraecsifp&m taMumif;


uav;rsm;onf (topfa&mta[mif;yg) uREkfyf\pdwfxJwGif rMumcP
ay:aygufvsuf &Sdygawmhonf/
aus;pGyfaomvl
rauseyfcJUaom tjzpfa[mif;rsm;um; okdUaywnf;/ uREkfyf\
ausmif;ESifhrsufapmif;xdk;&Sdaom
aexdkif\/

xdkolonf

tdrfuav;wGif

pufcsKyfaom

iSuform;wa,muf

tvkyfudkvnf;wbufuvkyf\/

(urf;eD&GmwGif iSuform;tvkyfoufoufjzifh xrif;r0Edkif) uREkfyfwdkU


udpBuD;i,fjzifh c&D;oGm;&ef&Sdonfjzpfap? t0wftxnfrsm; csKyfvkyf&ef
&Sdonfjzpfap xdkvltm;tokH;csavh&Sd\/ wcgw&HolU ydkufqHjywfvyf
vQifvnf; uREkfyfwdkUuxkwfacs;avh&Sd\/ oluvnf;pum; acsmhajymwwf
onfhtavsmuf uREkfyfwdkUtm; w&dkwaoqufqHonfESifh tawmfcifrif&if;ESD;
onf[k xifrdygonf/ uREkfyfonf &Gmv,fvrf;wGif jrif;pdkif;pOfu qif
orm;wa,mufudk wdkufrdbl;jcif;taMumif;azmfjycJUjcif;udk rSwfrdMuayvdrfh
rnf/ xdkuJUokdU wdkufrdNyD;onfh aemufwaeUnaewGif uRekfyfonf &GmjyifodkU
vrf;avQmuf xGufvmcJU&m qiform;rsm;onf &Gmhjyif&SdZ&yfwaqmifwGif
wnf;cdkvsuf&Sd Mu\/
uREkfyfonf rdrdwdkufrdxm;aom qiform;udkowd& 0ifMunfhrnf[k
Z&yfodkUavQmufvm&mazmfjycJUaom iSuform;onf uREkfyfbufodkU ausmcdkif;
um&yfvsuf

Z&yfayay:&Sdqiform;tm;

vSrf;pum;ajymvsuf

&Sd\/

qiform;u ]]cifAsm;wdkUqiform;qdkNyD; 'DwcsDtnHUcHvdkufavAsm}}[kajym


vsuf&Sd\/ (qiform;[lonfrSm vlawvlayrsm;jzpfonf[k emrnf&ol

464

rsm;jzpfonf/) uREkfyfonftxufygpum;udkMum;vkduf& qiform;rsufESm


ysufoGm;jcif;udk jrifvdkufonfESifh wNydKifeuf jrif;ESifhwdkufrd aomtjzpfudk
ajymjcif;jzpfonf[k &dyfrdavNyD/ iSuform;onf wpkHw&m jyefrajymyJ
rsufESmysufvsuf&Sdaom qiform;udkjrifonfESifh if;aemufodkU vSnhfMunhf
vdkuf&mwGif uREkfyfESifhrsufESmcsif;qdkifvsuf&SdMuav\/ uREkfyfu rsufESmxm;
wrsKd;ESifhNyKH;jcif;udk olrMunfhEdkifyJ awmifajymrvdk ajrmufajymrvdk ESifh
bmrQrajymyJ xGufoGm;avawmhonf/ wGifqiform;udkausmif;odkU ac:
olauseyfap&ef

aiG5usyf

ay;vdkufjcif;jzpfygonf/

uREkfyfonf

iSuform;tm; a&S;enf;twl tokH;csygao;\/ okdU&mwGif olUudk,fu


rsufESmcsif;rqdkif0HUawmhacs/

awmfawmfqdk;aom

t&yfom;aywum;[k

rSwfcsufcs&bl;onf/
jrpf&dk;om;wkdU\OmOfqdk;
urf;eD&GmokdU uREkfyfa&mufcgp tcsdefuvnf; uRekfyf\c,frysKduav;
ESpfa,muf tvnftywfvmMu&m &Gmom;vli,frsm;onfw&pfoDoDvkyfMu
\/ tysKd&SdaomtdrfokdU vlysKdrsm; ]&pf}Mujcif;rSm zdkrwdkU\ "rwmjzpfonf[k
uREkfyfem;vnfonfhtavsmuf rsufESmxm;wif;wif;rxm;yJ a&mufcgpvnf;
jzpfonfESifh azmfa&Gvkrwwf trlt&mrsKd;jycJUonf/ w&ufESpf&ufMumaom
tcg vlysKdrsm;onf c,frysKdrsm;tm; NyKH;pdpdESifhrsufESmcsKdaoG;jcif;rQavmufESifh
tm;r&MuawmhyJ uREkfyftm;yif aemufajymifcsifvmMuonf/ uRekfyf\ausmif;
a&SUokdU a&mufMuaomtcgrsm;wGif ]]zJxD;ckd; &dkufppf}}? ]]irf;w&Gwf&Gwf
ykZGefawmif}}? ]]bJ'D;*Gwf}}? ]]bJr*Gwf}}? 0rf;prdk; tif;acG;}}paom pum;vkH;
rsm;udk uREkfyf\ausmif;budokdUMunfhum wa,mufwvSnfh &GwfqdkMuav

465

onf/ pum;vkH;rsm;onf &dkif;pdkif;aom pum;vkH;rsm; r[kwfjcif;um;


rSefonf/ okdU&mwGif uREkfyf\ t*Fvdyfpmoifausmif;udk aemufajymifjcif;
jzpfonfhjyif c,frysKdrsm;vnf;&Sd olwkdU&GwfwGwfwGwf rsufESmxm;uvnf;
xif&Sm;pGmazmfjyvsuf&Sd\/ uREkfyfonfolwkdU\rcefUnm; aom &nf&G,fcsuf
udk em;vnfaomfvnf; rnfokdUrQrwwfEdkifyJ olBuD;udknSif;tm; wdkifvdkuf
&onf/
olBuD;udk,fwdkifrSmvnf; uREkfyf\ausmif;udk wnfaxmifaom vlBuD;
okH;a,muf teufwGifwa,muftygt0ifjzpf vlaemufuav;rsm; tm;
armif;rJvkdufonfESifh aemufxyfrjyK0HUMuonfum; rSefygonf/ okdU&mwGif
uREkfyfrSwfcsufcsvdkufonfrSmum;
(jrawmifvnf;ygonf/)

jrpf&dk;wavQmuf&Sd

tjcm;e,frSvlrsm;

&Gmom;rsm;onf

vma&mufaexdkifonfhtcg

tpdk;& trIxrf;jzpfvQif jym;jym;0yfcsifMuaomfvnf; rif;rIxrf;r[kwfcJUvQif


wenf;enf;jzifh
npfus,f}

tuJprf;csifwwfMuonf/

ac:onfh

aygrsm;vSonf[k

&Gmom;uav;rsm;onf

owdrSmrl

we,fom;udk

]rjzpf

tjcm;e,frsm;rSmxuf

uREkfyfqkH;jzwfcsufcsvdkufonf/

pGmwmwmvkyfcsifaom
jrpf&dk;om;\

if;e,fwavQmuf

a&Tbdke,fbufrl

tuJprf;csifwwfMuaomfvnf;

&dk;&dk;rSefrSefaeaom

(rif;rIxrf;r[kwfonfh)

we,fom;udkvnf; csrf;omray;wwf? us,fuyfuyf vkyfcsifwwfMuonf/


a&mufpuwnf;uyif uREkfyfonf &Gm okH;ESpfjynfhatmifrS aeEdkif
ygrnfavm[k oHo,jzpfcJUrdonf/

466

urf;eD&GmrSxGufcGmjcif;
1924ckESpf

ZlvdkifvwGif

{&m0wDjrpfa&onf

tvGeftrif;BuD;

ESpfaygif;rsm;pGm a&rwufcJUbl;onfh urf;eD&Gmay:okdU cg;avmufxdatmif


a&vTrf;rdk;\/
&Sdae&um;

uREkfyf

vyfuD;tjyif

if;wdkUtwGuf

jyemBuD;wck

udk0ifharmf\jrif;om;trduvnf;

tpmESifha&vGwfatmif

jzpfaeawmh\/

tjcm;aom

aZmif;vkyfay;zdkUrSm
jrif;&SifEGm;&Sifrsm;onf

]]wwfEdkifygbl;}}qdkum a&xJypfxm;Muaomfvnf; wd&pmefudkcspfwwfaom


uREkfyftzdkUrSm vyfuD;twGufomr[kwf? jrif;rom;trdtwGufyg pdwf'ku
a&mufvsuf&Sd\/ rQavmuf a&BuD;vdrhfrnf[k rnfolrQ rxifaomaMumifh
jrif;pmodkavSmifjcif;vnf;r&Sd? tdyfzdkUae&mvnf; ray;Edkifacs/ wGifuREkfyf
onf

xif;wkH;rsm;&SmazmifzGJUNyD;vQif

jrif;okH;aumifudk

wifxm;&\/

tpmtwGufrl &GmxJ a&epfvJaom oabFmyifrsm;udk&Sm ckwfpif;


auR;&\/

odkUESifhvnf;jrif;okH;aumifjzpf

0atmifrauR;EdkifyJ&Sd&mwGif

jrif;rsm;onf 0g;0if;x&Hrsm;udk udkufzJUpm;&SmMuonf/


uREkfyfonf vliwfjcif;udkomr[kwf? udk,farG;xm; udk,fhwm0ef
&Sdaom wd&pmefrsm;iwfrGwfjcif;udkjrif&jcif;aMumifhvnf; &ifxkremjzpfwwf
onfESifh ]vufajrSmuf}&ef qkH;jzwfcsufcsvdkufygawmhonf/ txufwGif
azmfjycJUonfh rauseyfrIrsm;tay:wGif jrif;okH;aumifaMumifh BuKHawGU&aom
'kuwck xyfqifhvdkuf&mwGifrlum; uREkfyfonf urf;eD&Gm qufvuf
aexdkifzdkUudk

vkH;0pGefUvTwfa&usonfESifh

wNydKifeuf

0ufvufodkU

ajymif;&ef oEdXmefcsvdkufygawmhonf/ vyfuD;udk ,loGm;&ef rwwfEdkifaom


aMumifh jrif;cspfwwfaomolBuD;wa,mufodkU a&mif;vdkuf&ay&m uREkfyf\
toufwmwGif

tawmfBuD;toJemvSaom

467

cGJcGmrIBuD;

wckaywnf;/

udk0ifharmf\jrif;om;trdudkrl

OD;av;armif\vufodkU

tyfxm;cJU&\/

uREkfyfwdkUZeD;armifESHonf wynfhausmif;om; tcsKdUESifhtwl orefwpif;jzifh


udkodef;azaeaom tif;&GmokdU oGm;a&mufEIwfqufMuNyD;vQif 1924ckESpf?
Mo*kwfv 1&ufaeUwGif urf;eD&GmrS tqefoabFmjzifh vdkufygcJUMuav\/
uREkfyf\taetxdkif
0ufvufESifh ESpfrdkifa0;uGmonfh refusnf;wkH&GmokdU a&mufMuaomtcg
uREkfyfwdkUZeD;armifESHESifhtwl uREkfyf\wynfha,mufzuav; atmifjrvnf;
ygvm\/ zcifonf pmoifausmif;axmif Ak'bmomqdkif&m pmayrsm;udk
a,mufsm;uav;ESifh
oifjyvsuf&Sd&m

rdef;uav;rsm;tm;

uREkfyf\nDurl

ol\0goemtwdkif;(tcrJ)

om;a&pdrf;udk

vkyfaomvkyfief;wckwnfaxmifxm;\/

om;a&e,fjzpfatmif

rdbrsm;onf

rMumcP

tvkyftudkifajymif;vJavh&Sdaom uREkfyfa&mufvmjcif;twGuf tHUMojcif;r&Sd/


wvSnfhwywf twlwuG aexdkifcGifh&MurnfhtwGufom 0rf;omykH&Muonf/
rdbrsm;\tdrfrSm cyfi,fi,fjzpfaomfvnf; 0if;NcHrSm us,f0ef; NcHxJwGif
wJuav; okH;av;wJ&SdaomaMumifh aeavmufxdkifavmuf&Sdyg\/ uREkfyf\
tm;udk;rSm &efukefrSr*Zif;ESifh *sme,frsm;twGuf 0wKwdkrsm;a&;jcif;jzifh
rdbrsm;ESifh 0dkif;vkyf0dkif;pm; aexdkifMu&ef jzpfavonf/
xdkpOfu ol&d,r*Zif;? u0drsufrSefr*Zif;ESifh wdk;wufa&;tjyif yJa&mh
OD;qefeDtwGuf pmrlrsm; a&;om;ay;ydkUjcif;tm;jzifh 0ifaiGrrsm;vSaomfvnf;
awm&Gmtvdkufawmh pm;avmufaomufavmuf&Sdygonf/ uRekfyf\tBudKuf
wckrSmvnf; rBuD;yGm;csifaeap? rdbrsm;ESifh twlae&NyD; pm;avmuf&kH
uav;&SdvQif auseyfEdkifygonf/ xdkpOfurltvkyfudk txdkfuftavsmuf

468

omvkyf rdbrsm;ESifhw&m;aqG;aEG;jcif;? pmayA[kokw tawmfjynfhpkH


udk,fydkifOmPfjzifh qifjcifokH;oyf&Jaom zcifxHrSA[kokw pkaqmif;jcif;
ponfjzifh trsm;qkH; tcsdefjzKef;cJUygonf/ (zcifonf olUacwfESifhol
udk,fydkifOmPf

okH;&JolwOD;tjzpf

emrnf&cJUaomfvnf;

aemufydkif;rl

udk,fydkifOmPfokH;onfhae&mwGif jywfjywfowfowf &J&J0HU0HU &Sdayonfqdkum


ol\om;jzpfaom

uRekfyftm;

wjznf;jznf;vufajrSmuf&Smyg

ayonf/

okdUqdkaomfvnf; zcifESifh Nrdwfudk,fawmfxHrS qufcH&&Sdaom rsKd;aphjzpfjcif;


udkrlum; uREkfyfauseyfpGm0efcH tcgcyfodrf; OD;nGwfygonf/)
prf;oyfrI
uREkfyfonf

touf25ESpf

t&G,favmufu

'kwd,tdrfaxmifESifh

0ufvufwGif rdbrsm;ESifhtwlae pma&;q&mjzpfcgeD; pmtajrSmuftjrm;


zwf&Ivsuf&SdpOf owdyXmefokwefusrf;udk zwf&Ibl;\/ if;usrf; Ak'u
rnfolrqdk usrf;wGif iga[monfhtwdkif; ckESpf&ufrQ tm;xkwfjim;tHU?
&[Emaomfvnf;aumif;?

tem*grfaomfvnf;aumif;

jzpfEdkifonf[k

0efcHxm;jcif;udk awGU&\/ wGif uREkfyftBuHjzpfonfrSm Ak'bmom0ifrsm;


onf r*fw&m; zdkvfw&m;wkdU\ rGefjrwfjcif;taMumif;udk ola&migyg
ajymwwfMuaomfvnf;
prf;oyftm;xkwfol
waeUaeU

ckESpf&ufrQavmuftwGufyif
rawGU&onfrSm

tcGifhomaom

tcgwGif

enf;twdkif;

tHUMozdkUaumif;onf?

igrlum;

enf;twdkif;prf;oyf

tm;xkwf

Munfhrnf? jzpfcsifjzpf? rjzpfcsifae? raorDtwGif; tenf;qkH; wBudrfjzpfap


prf;jzpfatmif prf;Munfhrnf[l qkH;jzwfcJUbl;avonf/

469

1925 ckESpfwGif wnOfho uREkfyfonf refusnf;wkH&GmwGif rdbrsm;ESifh


aqG;aEG;vsuf&SdpOf 1914 ckESpfu jzpfcJUbl;aom pdwftBuHudk owd&onfESifh
nOfhrSmyif tpjyK ckESpf&uf tm;xkwfawmhrnf[k t"dXmefjyKvdkufygawmh
onf/ [kwfrSefonfhtwdkif; zGifha&;&vQif uREkfyfonf xdknOfhr*fzdkvfudk
vnf;aumif;?

edAmefudkvnf;aumif;

vdkcsifvSaomaMumifh

r[kwf?

(jywfom;pGmpOf;pm;avh&Sdaom uREkfyftzdkU&m bmrSef;rodaom t&mwckudk


vdkcsifonf qdkjcif;rSm t"dyg,fr&Sd) uREkfyf\q&mrdbESifhwuG Ak'bmom0if
taygif;wdkU wajymwnf; ajym wa[mwnf;a[mvsuf&SdMuaom r*fw&m;?
zdkvfw&m;? edAmefw&m; wnf;[laom tjcif;t&monf b,fvdk[mrsKd;
jzpfonfudk odprf;csifonf? odatmifvkyfrnf? rsm;rsm; rwwfEdkifvQif
ckESpf&ufawmh

vkyfrnfqdkaom

&nf&G,fcsufjzifh

pwiftm;xkwf

cJUjcif;jzpfygonf/ tm;xkwfykH tm;xkwfenf;rSmrl aqmif;yg;rsm; omru


usrf;wapmifwzJGUyif

a&;xkwfcJUNyD

jzpfaomaMumifh

ae&mwGif

tjzpftysuf oufoufrQudkom azmfjyygawmhrnf/


uREkfyf\ajymif;vJcsuf
udk,fhpm&dw taMumif;udk zGifha&;&vQif uREkfyfonf xdktcsdefu
a&muf&Sdaeonfh

touf35-

vkHUv0D&d,udkvnf;aumif;?

36

ESpft&G,fodkUwdkifatmif

oDvudkvnf;aumif;?

rdrd\

taetxdkifudkvnf;

aumif; b,fawmhrQ pdwfwdkif;uscJUbl;onfr&Sd? cRwf,Gif;csufrsm;onf


rIdvdkaygufvsuf&Sd\/ olwyg;wkdUuvnf; jrifMu odMu\/ xdkUaMumifhvnf;
&G,fwlcsif;rsm;uomru udk,fhxuf i,faom uav;oli,f? a,mufsm;?
rdef;uav;rsm;uyif uREkfyftay:wGif q&mvkyfcsifMuonf/ (xdktxJwGif

470

udkodef;azrygacs/ udkodef;azonf uREkfyf\ nhHzsif;rIrsm;udkod\/ trSefrSm


olwyg;xufod\/ okdUaomf q&mrvkyfacs/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfu
cifrifjcif; jzpfwef&monf/) w&m; tm;xkwfygawmhrnf[k t"dXmefjyKaom
nOfhrSprlum; uREkfyfudk,fudk uREkfyf tauseyfqkH;aom tydkif;tjcm;
wckk[l

pdwfxJwGif

rSwfwrf;wifrd\/

xdkumvrnfrQavmuf

auseyfzG,faumif;aom vlwa,mufjzpfvmygoenf;[lrl uREkfyf\tjypf


rsm;udk nTefjyzdkU OD;rav;aom uREkfyf\arG;ozcifonf uREkfyftm;xkwfykHudk
jrif&aomtcg uREkfyfudkwjznf;jznf; &GHUvmonfESifh ]]tazrdkUvdkUom rif;eJU
igeJU ajymae&w,f? 'Dvdkajym&wmawmif pdwfxJu &GHUvmNyDuG,f}}[k
azmfxkwfajymqdkbl;avonf/
xdk&uftwGif; uREkfyf\&ifhusufaom ajEudkjrif&aom zcif\
wynfh

wa,mufurl

(uREkfyfxuf

q,fESpfcefU

BuD;aomfvnf;)

]]udkazodef;udkMunfh&wm uRefawmfjzifh 'l;axmufNyD;&Sdcdk;csifwJUpdwf cPcP


jzpfrdw,f q&ma&U}}[k ajymbl;avonf/ rdcifrlum; uREkfyfudkjrif&
tm;&vSonfESifh wNyKH;NyKH;&Sdae\/ ZeD;rpdk;rlum; vifwa,mufqkH;acsawmh
rnf[laom

pdk;&ddrfrIjzifh

rsufESmnId;i,fvsuf&Sd\/

odkUjzpf&jcif;rSm

uREkfyf\ pl;pdkufaom orm"dESifh &ifhusufwnfNidrfaom ajEwkdUaMumifh


jzpfayvdrfhrnf/

ig;&ufajrmufaom

nOfhwGif

uREkfyfonf

]ig}[l

txifrSm;Mu&atmif vSnfhpm;aomtaMumif;&if;udkawGU&Sd 0rf;omtm;&jzifh


wkef,ifpGm EId; ajymjyav\/

471

yDwdwrsKd;ayavm
rdcifzcifESifhwuG if;wkdU\ wynfh*dkPf;om;taygif;rSm wkefvIyf
acsmufcsm; oGm;MuavNyD/ rdcifESifhzcifwdkUtm;vnf; if;wkdU\ w&m;
tjrifrSm rpifMu,fao;aMumif; ajymjy&m zcifuyif a&S;OD;pGm oabmayguf
if;nOfhyif rdcifem;vnfoGm;avonf/ xdk&ufrsm;twGif; uREkfyfonf
avmutaMumif;udkvnf;

*&krpdkuf?

avmuDESifh

ywfouf

vnf;

bmrQrajymawmhyJ qdwfqdwfaeawmhonf/ wnOfh zcifESifh uREkfyfonf


&GmxJu tvSLwckodkU oGm;Mu&m r@myfxJwGif zciftwGuf oD;oefU
ckH&Snfwck

cif;xm;\/

zcifrSm

"ruxdu

wa,mufjzpf

omrI?

emrIrsm;wGif w&m;a[mavh&Sd&m xdknOfhwGifvnf; qdkif;rwD;rD em&D0ufcefU


w&m;a[mzdkU tpDtpOf&Sd\/ "ruxdujzpfaom zciftwGuf cif;usif;xm;
onfhckH&Snfay: om;tzESpfa,muf xdkifMu&mwGif uREkfyfonf aemufrSDudk
rSDvsuf ykyk&G&G &Sdaeaom y&dowftm; vSrf;Munhf,if; ]]olwkdUum;
oHo&musifvnfMu& &SmayOD;rnf? ightzdkUum;NyD;ayNyD}}[laom pdwftBuH
jzpfay:vmonfESifh

tNydKifeuf

uREkfyfwGif

jzpfay:vm\/ Oyrm tvGefjrifhaom

xl;jcm;aom

awmifBuD;udkwuf

cHpm;rIwck
txG#fokdU

a&mufaomtcg qdkzmBuD;ay:wGif xdkif avnSif;cHvdkufonf cHpm;&onfh


t&omrsKd;ESifh EIdif;,SOf&rnfxifonf/ qdkzmay:wGif Nidrf;csrf;jcif;rSwyg;
bmudkrQ

owdr&EdkifouJUodkU

uREkfyfrSmvnf;

if;tcdkuftwefUwGif

igoHo&mwm0efBuD; NyD;Nidrf;ayNyDqdkum BuD;pGmaom auseyfNidrfoufrIudk


cHpm;&bl;onf/

(xdkpOfurl

udk,fh[mudk,f

xifrSwfvsuf &Sdygonf/)

472

tvkH;pkHudp

NyD;NyDuJUokdU

xl;qef;aom tjzpfrsKd;
aemufwaeUwGifrlum; uREkfyfonf Nidrf;csrf;aom t&omudkcHpm;,if;
uyif wcsufwcsuf vpfvpfoGm;\/ vpftwefMumwdkif; zcifu
jzpfap? rpdk;ujzpfap owd&atmif EId;avh&Sd\/ wa,mufa,mufu EId;ojzifh
owd&vmaomtcgwGif uREkfyf\pdwfxJ vGwfvyfpGm avxJwGif ae&mrS
zsmvdyfacgif;xJodkU

oGwfoGif;vdkufonfhtvm;

usOf;MuKyfusyfwnf;

vSonf[k xifrdonfESifh bmaMumifh EId;csifMuoenf; [lyif ajymrd\/


wGif zcifESifhZeD;wdkUrSm uREkfyfaoawmhrnfxif rJUwJUwJU jzpfukefMuav
NyD/ rdcifurlum; ]]raoEdkifygbl;? rylMuygeJU? aovQifaum bmjzpfao;vJ?
aumif;aom aojcif;yJ}}[k qdkum BuHUBuHUcdkifvsuf&Sdayonf/ uREkfyftzdkU&m
wGifrlum; ]vpf}&mrS aoEdkifojzifh wu,faooGm;onfqdkvQif uREkfyfBudKuf
rBudKuf qkH;jzwf&ef rvG,fulyJ jzpfae\/ vpf&jcif;udk vGwfvyfonfxif&
oabmusrdaomfvnf; jyef owdr&awmhyJ wcgwnf; 0dnmOf
csKyfoGm;ygrl [kwfrS[kwfygp[laom oHo,0ifvmcJUygonf/ okdUjzpf
uREkfyfonf zcifESifhZeD;udk owday;aombufodkU rJwif;um rdrdudk,fudk
Edk;Mum;atmifBudK;pm;ay;ygawmhonf/ ywf0ef;usifudkrodyJ vpfaejcif;
onf Nidrf;csrf;jcif;&Sdonfum;rSefonf/ odkU&mwGiftjzpfESifh ywfouf
rauseyfzG,faom tjcif;t&mwckrSm rdrdutvdk&SdaomtcgrS vpfonf
qdkvQifawmfyg\/ ,ckrl rdrd\vkHUvya,m* rpdkufyJ cPcPvpfjcif;
jzpfaomaMumifh

rlrSefaom

vpfjcif;

[kwfygav\avm[k

oHo,

jzpfvmonf/ odkUjzpf uREkfyfonf orm"d vGefuJjcif; jzpfwef&monf[k


pOf;pm;rdonfESifh orm"dudk avsmhcsypfrnfqdkum uREkfyfwD;aeusjzpfaom
apmif;udk

aumuf

wD;vdkuf\/

473

apmif;oHonf

uREkfyf\em;wGif

tom,mqkH;aom

toH[krSwfxifaeus

jzpfaomfvnf;

xdktcgrl

orHwvif;udk ausmufcJESifhjcpfaom toHuJUokdU Murf;wrf;,kwf rm


rcHr&yfEdkifatmif

&SdonfESifh

apmif;udkcsufcsif;

csxm;vdkuf&onf/

aemufqkH; tBuHwck& tESdyfonfac:NyD; ]b0if}udk axmufay;aponf


wGifrS oufom&m &ygawmhonf/
ZeD;udk jyefydkUjcif;
tESdyfcHNyD;onfhaemufrl vpfawmhonf r&Sdyg/ okdU&mwGif w&m;ESifh
ywfoufaom

pum;rsKd;rSwyg;

udk,fhtm&kHESifhudk,f

bmrQrajymcsifawmhyJ

aecsifygawmhonf/

wa,mufwnf;

rpdk;wkdUarmifESrrlum;

rsufESm

romr,m &Sdae&SmMuavNyD/ rdrd\om;r,m; Munf&TifygrS aewwfonfh


0goem&Sdaom uREkfyfonf olwkdU\rsufESmnId;i,fjcif;udk jrif&aomfvnf;
pdwfbmrQrxdcdkuf? udk,fESifhbmrQrqdkifouJUokdU cyfat;at;yif aewwf
vmonf/

onfwGif

tvnftywf

rdcifurpdk;wkdUarmifESrudk

oGm;apvQif

jrawmifodkU

aumif;vdrfhrnf[k

acw

tBuHay;onfESifh

uREkfyfudk,fwdkif if;wkdUtm;vdkufykdU&efpDpOfMuonf/ tpDtpOfrSm rD;&xm;ESifh


uoma&mufatmif

uREkfyfvdkufydkUNyD;

if;wkdUtm;

tpkefoabFmjzifh

jrawmifodkU wifay;vdkuf&efjzpf\/ okdUjzpf uREkfyfESifh rpdk;wdkUarmifESronf


0ufvufrSrD;&xm;ESifh

vdkufygoGm;Mu&m

uREkfyfonf

rD;&xm;ay:wGif

c&D;onfawGudk yDDyDoo oJoJuGJuJG rjrifyJtdyfrufxJrSm uJUokdU 0dk;0g;BuD;


jzpfae\/

if;wkdU\

vIyf&Sm;rIrsm;ESifh

pum;oHrsm;onf

uREkfyftzdkU

bmrQt"dym,fr&Sd? t&dyfrsm;ozG,fxif& uRufpDuRufpDrQom Mum;&\/


vrf;wavQmufvkH; twdkif;yifjzpfae\/ eHeufwGif uomodkUa&mufMu

474

naewGif olwkdUarmifESrudk Aef;armfrSvmaom tpkefoabFmjzifh wifay;


vdkuf&ef jzpfavonf/
psmefavQmouJUodkU jzpf&ykH
naewGif uREkfyfwkdU okH;a,mufonf jrpfqdyfodkUvmMu&m tpDtpOfrSm
olwkdUudk

oabFmay:okdUwifay;

uREkfyfuvnf;

if;naexGufonfh

rD;&xm;ESifh 0ufvufokdUjyef&efjzpf\/ rD;&xm;blwm&kHrSmvnf; (xdkpOfu)


oabFmqdyfyif wnf&Sd\/ oabFmqdkufvmaomtcg uREkfyfonf armifESr
ESpfa,muftm; oabFmay:okdUwifydkUay;cJUNyD;aemuf uREkfyftwGuf blwm&kHrS
vufrSwf,lNyD;vQif toifhxdk;xm;onfh rD;&xm;wGJay:okdUwuf\/ rD;&xm;
ESifh oabFmrSm eD;uyfpGm &SdMuonfjzpf olwkdUarmifESrESifh uREkfyfonf
aumif;pGm jrifEdkifMuonfESifh wbufESifhwbuf vSrf;vufjyum EIwfquf
Muao;\/ twefMumaomf oabFmrSOMorIwf rD;&xm;vnf; 0DpDrIwfvsuf
tcsufay;um

wNydKifeufwnf;

xGufMuav\/

olwkdUarmifESrESifh

uREkfyfonfvnf; wbufESifhwbuf vSrf;MunfhaeMuqJ yif &Sdaecdkuf


uREkfyf\pdwfxJ ]olwkdUarmifESronfightwGufaMumifh jyefoGm; &&Smav
NyDwum;}[laom pdwful;jzpfay:vmonfESifh wNydKifeuf &ifxJ eifhueJ
jzpfoGm;ygawmhonf/
oabFmonf

wbufESifhwbuf

OD;vSnfhvkdufojzifh

rsufpdwqkH;

uG,foGm;onfwGifrS

MunfhaeMu
uREkfyfonf

ae&mwusxdkifvdkufygawmhonf/ xdktcgwGif uREkfyf tBuD;tus,fajymif;


vJoGm;jcif; jzpfoGm;onfudk awGUvdkuf&onf/ 0ufvufrS vmpOfurl
rD;&xm; c&D;onfrsm;udk rxifr&Sm; 0dk;0g;BuD;jrif&onfodkU azmfjycJU&m
,ckrSmrl wae&m xdkifckHvkaeMuaom c&D;onfESpfa,mufudkvnf;aumi;f?

475

tjcm;wae&mwGif nm;cgpvifr,m;ESpfa,mufESifh o@mefwl wa,muf


ESifhwa,muf

MuifemMuykH

&jcif;udkvnf;aumif;

xif&Sm;yDopGm

tao;pdwfjrifwwfvsuf &SdavNyD/ ]igum; psmefavQmaom oluJUodkU&SdacsNyD


wum;}[k

pOf;pm;rdonfESifh

NyKH;rdygao;onf/

ref;usnf;wkHokdU

a&mufaomtcg uREkfyfjyefvmrnfudktcsdefESifhwuG odNyD;jzpfaom rdcifonf


tdrfwHcg;0rS

apmifhBudKvsuf&Sd

uREkfyf\rsufESmxm;udkjrifonfESifh

wNydKifeuf ]]a[h armifazodef;? rifhrSm rygcJUbl;}}[k vSrf;ajymvdkuf&m


uREkfyfu ]][kwfw,ftar}}[k 0efcHvdkuf&avonf/ uREkfyfwdkUom;trdum;
wa,mufESifhwa,muf tawmfBuD;em;vnfrI&SdMuonf/ wGif uREkfyfu
oabFmqdyf tjzpftysufudk ajymjy&m rdcifvnf; &,farm&Smonf/
&[ef;jyKzdkUcGifhawmif;jcif;
uREkfyfpOf;pm;ykHrSmum; w&m;tm;xkwfjcif;tm;jzifh rdrd ]ig}wnf;
[laom

]tvdrf}wckajy

igr&SdouJUodkU

oabFmqdyf

]ightwGufaMumifh}[laom

if;tBuHESifh

avsmfnDpGm

okdUqdkvQif

rdrdw&m;udp

usifhBuHjyKrlvsuf&SdcJU&mrS

pdwftBuHwckjzpfay:vm&mwGif

pdwfxdcdkufrIay:vmjcif;
NyD;qkH;ao;onfr[kwfao;?

jzpfwef&monf/
tm;xkwf&ef

usefao;onf[k qkH;jzwfcsufcsvdkuf&m rdcifvnf;oabmwlonf/ okdUjzpf


om;trdESpfa,muf

qufvuftm;xkwfMu&m

rdcifrSm

csufjyKwfrIudk

jyefrMunhfcsifaomtajcokdU a&mufoGm;\/ wGifcsufjyKwfrItvkyfonf


uREkfyftay:okdUusa&mufvmonfESifh 10 &ufcefUtMumwGif rpdk;udk jyef
rSm,l &onf/ xdktcg uREkfyfrSm tm;xkwfzdkUtcsdef&jyefonfESifh wzefBudK;pm;
jyef\/ okdU&mwGif A[kudprsm;aom vlUt0wfjzifh rauseyfEdkifawmhyJ

476

ouFef;0wfNyD; tm;xkwfcsif\/ rpdk;xHtcGifhawmif;aomfvnf; cGifhr&yJ


jzpfae\/ bkef;awmfBuD;rsm;url rdbxHrS cGifhyef&rnf[k qdkaomaMumifh
r,m;ESifh rqdkifouJUokdU qkH;jzwfMu\/ okdUaomfuREkfyfurl vkyfudkifauR;
ygrnf[k wm0efcH,lcJUaom r,m;[l em;vnfaomaMumifh ZeD;oabm
rwlyJ t0wfvJ&ef pdwfraumif;EdkifyJjzpfae\/ twif;&[ef;jyKvQif rw&m;
[k uREkfyf,lqonf/ aemufqkH; rpdk;ESifhtwl jrawmifodkUvdkufoGm;NyD;rS
tcGifhawmif;zdkU rdcifu tBuHay;onfESifh vdkufoGm;jyef\/ jrawmifodkU
a&muf rpdk;tay: MoZm&Sdaom t&D;wa,muf (olUtaz\ESr)tm;
uREkfyfu ajymjy&m t&D;u rpdk;tm; ]]aumif;wJUtvkyfvkyfrSmudk nnf;u
wm;qD;,if nnf;awmh t0Dpdusvdrfhr,f}}[k ajymonfwGifrS cGifhjyKygawmh
onf/ cGifh&onfqdkvQifyif uREkfyfvufyef;aygufcwfvdkufcsifygawmhonf/
cGifh&onfESifh wNydKifeuf uREkfyfonf &[ef;'um&Sm&m uRekfyf\
t*Fvdyfpmoifausmif;wnfay;onfh vlBuD;rsm;jzpfaom olBuD;udknSif;ESifh
opfukefonfBuD; OD;pkwdkU u 'umcHMuonf/ (OD;armifrlum; uomokdU
ajymif;a&TUoGm;avNyD/) uREkfyfu jrawmifodkUjyef ajymacsyg&apOD;[k ajym
aomfvnf; &[ef;'um ESpfa,mufwdkUu ]]cGifh&NyD;r[kwfvm;? jyefajymrae
ygeJUawmh?

rsufESmudkjrifawmh

wrsKd;jzpfNyD;

pdwfajymif;vJoGm;rSmudk

pdk;&ygw,f? eufjzefyJ yOif;cHvdkufMuygpdkU}}[k ajymMuonfESifh uREkfyf


oabmwlvdkufav\/
&[ef;jyKjcif;
1287 ckESpf? e,kefvqef; 2 &ufaeUwGif uREkfyfonf urf;eD&Gm
&[ef;jyKygonf/ odrfxJ&[ef;y&dowfESifhwuG ur0gnSyf &[ef;jyK&m

477

wGif udpESifhywfouf a*gwrAk'pDpOfxm;awmfrlcJUonfh tcrf;tem;rSm


t[kwfwu,f

BuD;us,fcefUnm;vS

tonf;ESvkH;

wkefvIyfzG,f

aumif;ay&um; uREkfyfrSm tvGefjzpfcsifvSonfh &[ef;tjzpfodkU a&muf&jcif;


aMumifh 0rf;ajrmuf0rf;om&SdonfhtxJyif rwkefvIyfyJ raeEdkifatmif&Sdae\/
rQavmufBuD;us,faom Oyor'uHaqmifjcif;udpBuD;udk 7&uf?
10 &ufponfjzifh

ayghayghqq

oabmxm;Muonfudk

vuPmESifh

acwcP'kvb&[ef;jyKMuonfh vlrsm;onf b,fuJUokdUrsm; oabmxm;


Muonfudk

uREkfyfem;rvnfEdkifatmif&Sdawmhonf/

xdktcsdefrSp

Ak'

udk,fawmfjrwfonf ]'kvb&[ef;}[laom tvkyfrsKd;udk rnfonfhenf;ESifhrQ


cGifhjyKawmfrlvdrfhrnfr[kwf [lpdwfxJ pJGpGJNrJNrJBuD; ,kHMunfvmcJUonf/
xdkUaMumifhvnf;

]Asufu,f

Asufu,f}t"dym,fa&muf

aom

'kvb

&[ef;jyKjcif;tvkyfudk rvkyfxdkufaMumif;ESifh tjyif;txefuefU uGufonfh


aqmif;rsm; a&;cJUbl;onf/ xdktcsdefrSp ]]vkHESrwef;vef;ESifh OKHzGref;ovdk
'kvb&[ef;}}jyKMuolrsm;tm; uREkfyfudk,fwdkif zl;ajrmfuefawmh jcif;jyK&ef
cJ,Of;aMumif;0efcHygonf/
b,frQavmuf

uREkfyfonf

0rf;ajrmufygoenf;[lrl

&[ef;jyKjcif;twGuf

xdkaeUu

odrfrSxGufvm

&Gmolrsm;

cif;usif;xm;onfh wbufrsm;ay: vrf;avQmufvmonfhtcg ajcaxmuf


ESifh xdjcif;udkyif rodyJ &Sdygawmhonf/
&[ef;'um olBuD;udknSif;onf uRekfyf\t0wftpm;rsm;udk jrawmif
&GmokdUoGm;

rpdk;tm;ay;tyf&mwGif

[kajymvdkufonfqdkaomaMumifh

rpdk;uouFef;udk

qJGcRwfvmrnf

b,frsm;xGufajy;&ygrnf

enf;[k

xdwfvefUrdonf/ okdUaomfwacgufjyef rajymaumif;avavm[k a'go


jzpfajymvdkufjcif;jzpfwefaumif;yg\[k awG;qrd&m xdktwdkif; rSefuef
ojzifh awmfygao;onf/

478

wapaMumufao;oavm
&[ef;jyKNyD;onfhaemuf uREkfyfonf &Gm&Sdaom bkef;BuD;ausmif;
oDwif;rokH;yJ &Gmhjyif&Sdaom tkwfZ&yfBuD;wGif wyg;wnf;ae\/ taMumif;
wckrSm &Gmbkef;BuD;onf w&m;0goemygaom yk*dKvfrsKd;r[kwfyJ olvdkigvdk
(A[kudp arGUavsmfaom) bkef;BuD;wyg;jzpf uREkfyfESifh yk*voyg,
jzpfvdrfhrnf rxifaomaMumifhjzpf\/ (,cktcgrl if;bkef;awmfBuD;rSm
vlxGufNyD;

om;ysKdorD;ysKdBuD;rsm;ESifh

vifhpifapmifhpOfu

jzpfaeavNyD/)

udkodef;azwdkUESifh

uRekfyfwapaMumufwwfao;onf[k

wapaMumufwwfjcif;

aysmufoGm;ykHudk

ae&m

a&;cJUbl;&m

azmfjy&ayOD;rnf/

uREkfyfonftkwfZ&yfB uD;ay:wGif wyg;wnf; usdef;vsuf&SdpOf yxrnOfh


qif;wkawmfteD;wGif pkykHxm;onfh za,mif;wdkifxkyfrsm;onf yvay:rS
jzKef;ueJusoGm;

xkH;pHtwdkif;

&ifxJ

'dwfueJjzpfoGm;\/

wGif

za,mif;wdkifxGef; xMunfh&m &SOfhwaumifqif; ajy;onfudk jrifvdkuf&


ojzifh pdwfat;oGm;\/ okdU&mwGif uREkfyfpOf;pm;rdonf rSmum; igonf
Z&yfxJ Mum&SnfpGmaernfjzpf rQavmufxdwfvefU vG,fonfqdkvQif
tb,frSm jzpfEdkifygrnfenf;/ bmhaMumifh xdwfvefU&oenf;[k rdrdudk,fudk
ar;jref;aomtcg wapaMumufwwfaom aMumifh [laom tajzxGufvm\/
wGif rdrdudk,fudk qkH;ronfrSm ]]'DvdkqdkvQif b,fjzpfrvJ Ak'aCmo?
(uREkfyf\bJGUjzpfonf/) rifhudk,frif; ]ig} r&Sdbl; vdkUawmif odxm;w,fqdkNyD;
wapacsmufrSmavmufudk
rifhudkolu

aMumuf&ovm;?

bmwwfEdkifovJ?

wapS&SdvdkU

rawmfwa&mf

acsmufygNyDwJU?

tqif;oPmefvkyfNyD;

jy&kHjyEdkifrSmaygh? rif;vdkvludk vnfukwfcsKd;NyD; rpm;Edkifygbl;? aMumufp&m


tqif;oPmefvkyfajyayr,fh rif;uaMumufrSjzpfwmyJ? tqif;uav;jy&kHeJU

479

rif;ubmaMumifh aMumuf&rSmvJ? rif;pdwfu 'DavmufyJEkovm;}} ponf


rsm;jzifh ar;cGe;frsm;xkwf&mwGif tqif;oPmefjy&kHrQavmufudkawmh cHEdkif
ygonf[laom tajzxGufvm\/ xdkUaemuf uRekfyfonf aMumufrufzG,f
aom

ykHoPmeftrsKd;rsKd;pdwful;vsuf

uRekfyf\a&SUacsmufaeonfhES,f

zefqif;Munfh&m rwkefvIyfjcif;udkawGU&\/ ,cifurl aMumufp&moPmef


rsm;udk okdUaom ae&mrsKd;wGif nOfhtcsdef pdwfrul;0HUyg/ uREkfyf
txl;wvnf oabmaygufoGm;onfrSm tqif;oPmef oufoufonf
udk,fhudk emusifatmif vkyfEdkifonfr[kwf? acsmuf&kHom wwfEdkifonf?
emusifatmif

rwwfEdkifyJvsufESifh

tb,fhaMumifh

usm;udk

aMumufjcif;rsKd;um;t"dym,f&Sdonf/

rsKd;um;

t"dym,fr&Sdjcif;udk

iguJUodkU

aMumuf&rnfenf;/

wapaMumufonfqdkjcif;

&ifhusufol

wa,mufonf

em;rvnfEdkifoavm ponfjzifh aumif;aumif;BuD; oabmaygufoGm;jcif;


jzpfavonf/ xdkaeUrSp uRekfyf wapaMumufonf [laom trSwfonf
r&Sdawmhacs/
"lwifaqmifvdkaomtBuH
a&SUokdUwqifhwufzdkU pdwful;ao;\/ &[ef;jyKpOfurl udpNyD;onf
txd

tm;xkwf&ef

[laomtBuHjzifhjyKcJU\/

0wfNyD;onfhaemufum;

rdrdodorQ w&m;udk &Gmom;rsm;tm; a[majymcsifaomqEjzpfay:vm\/


uREkfyfa[mrnfh w&m;um; tjcm;aom bkef;BuD;rsm;a[monfh w&m;rsKd;
r[kwf? igjyKwfzdkUw&m;jzpf xl;qef;onf/ xl;qef;aom w&m;udka[mvQif
a[majymoltay: ,kHMunfrI(o'g)&SdrSjzpfrnf? &Gmom;rsm;u ]]wdkU&Gmu
t*Fvdyfausmif;q&myJ? waeUu ajymif;oGm;NyD; tckjyefvmwmyJ}}[kqdkum

480

txifao;Murnfjzpf

uREkfyf\w&m;

pGHzdkUcJ,Of;vdrfhrnf/

okdUqdkvQif

if;wkdUo'gxufatmif rnfuJUodkU vkyf&rnfenf; ponfjzifh pOf;pm;\/


tBuHwckaygufonfum; 'um 'umrrsm;onf "lwifaqmifyk*dKvfrsm;udk
MunfndKwwfMuonf/
wdk;wufMu

igudk,fwdkif

ighw&m;udk

"lwifaw&oudkaqmifvQif

,kHMunfpGm

emMuvdrfhrnf[k

o'g

tBuHjzpf\/

wGifuREkfyfonf &[ef;'um OD;pkESifhudknSif;wkdUtm; wkdifyif a&S;OD;pGm


okomef"lwifaqmifNyD;

oif;csKdif;

aernfjzpfaomaMumifh

i,fi,fwck aqmufay;zdkUajym\/ udknSif;u

wJuav;

oabmusykH&aomfvnf;

vlBuD;jzpfaom OD;pku cyfNyKH;NyHK;rsufESm xm;ESifh ]]ppcsif; odyfrvkyfygeJUtkH;


OD;yOif;? ajz;ajz;vkyfyg}}[kavQmuf\/ ol\rsufESmxm;udk uREkfyft"dym,f
aumufykHrSm

]]aomufaomufpm;pm;

aevmcJUNyD;

tckrS

odyftpGrf;jy

csifoudk;}}[k uRekfyfem;vnfonf/ udk,fhudk,fudk ppfvdkufaomf tpGrf;jy


csifaom&nf&G,fcsufvnf; txdkuftavsmuf yg&SdykH&onf/ wGifrlum;
uRekfyfonf udk,hf[mudk,f &SufwwfwwfjzpfvmonfESifh "lwifaqmifjcif;
ESifhwuG "ruxdujzpfzdkU tBuHtpnfudkyg vufavQmhvdkufygawmhonf/
ajymif;a&TUzdkUBudK;pm;jcif;
ausmif;xdkifbkef;BuD;onf uRekfyf\taetxdkif odyfonf;vGef;jcif;
twGuf tae&cufvmykH&\/ udk,fawmfBuD;um; ausmif;om;ESifh orefpyf
jcif;paom

vuform;tvkyfrsKd;

0goemygav&m

vnf;ray;?

cyfat;at;aejcif;twGuf

uREkfyfutultnD

taecuf[ef&Sd\/

aemufqkH;

uREkfyfonf urf;eDausmif;wGif raevdkawmhonfESifh 0ufvufNrdKU bke;fBuD;


ausmif;wausmif;ae&ef rdbrsm;&Sdaom refusnf;wkH&GmodkU vmcJUav\/

481

aqGrsKd;rsm;teuf rdcifESifhif;\ wynfhrsm;onf uREkfyf\ouFef;0wfjcif;


twGuf ESpfouf0rf;ajrmufMu zcifESifhif;\wynfh rsm;um; uREkfyf
t&m&Sdwa,muf jzpfvmjcif;rsKd;uJUodkU 0rf;omtm;&&SdMuykHr&acs/ um;
udpr&Sd/ 0ufvufbkef;BuD;ausmif; uREkfyfaecGifh&zdkUtwGuf tcuftcJ
awGUjcif;um; udp&Sd\/ zcifonf uREkfyftwGuf aecGifh&zdkU bkef;awmfBuD;xH
oGm;a&mufavQmufxm;&m

ae&mr&Sd[k

ajymvdkuf\/

jzpf[efvuPm

&SdonfrSm bkef;awmfBuD;onf uREkfyf\tm;xkwfykHrsm;taMumif;udk owif;


Mum;& urf;eDbkef;awmfBuD;uJUokdUyif olUtwGuftaecufrnfudk jrifonf
ESifh jiif;y,fvkdufjcif; jzpf[ef&Sd onf/ jzpfwwfaom obm0wckrSm
y#dywdbuf tav;ay;aom OD;yOif;uav;rsm;tm; y&d,wdoufouf
bkef;awmfBudD;rsm;u

vdkvm;Mu

[efr&Sdacs/

tm;vkH;r[kwfaomfvnf;

trsm;tm;jzifh twdkif;yif Mum;&BuKH &bl;onf/ aemufqkH; uRekfyfonf


refusnf;wkHbkef;BuD;ausmif;udkvnf; rBudKuf/ rEav;bkef;BuD;ausmif;rsm;
vnf; [efrnfrxifaomaMumifh urf;eDodkUyifjyef&ef qkH;jzwfvdkufavonf/
csD;rGrf;cH&jcif;
tcsKdUvlrsm;u *kPfazmfvdkonf[k xifcsifvnf;xifMuap/ uREkfyf\
&[ef;tjzpf taetxdkifESifhywfouf auseyfrdaom tjcif;t&mwckudk
azmfjy&ayOD;rnf/ uRekfyfonf urf;eDausmif;odkU rjyefrDrEav;NrdKU&Sdaom
ESrxHokdU

zcifESifhtwloGm;

EIwfqufMu\/

&Srf;pkblwmrSqif;

bk&m;BuD;wdkufausmif;wausmif;wGif zcifESifhtuRrf;0ifonfh q&mawmfBuD;


wyg;&SdonfESifh 0ifa&mufzl;ajrSmfuefawmhMu&m q&mawmfBuD;onf uREkfyfudk
jrifvQifjrifcsif; pdwf0ifpm;aomtrlt&mESifh pdkufMunfhae\/ zcifonf

482

rMumao;rDurS 0wfaom &[ef;jzpf ol\om;jzpfaMumif; avQmufxm;


aomtcg q&mawmfBuD;onf uRekfyftm;Munfhvdkuf? zciftm;MunfhvdkufESifh
tvGeftHUMoaomrsufESmxm;&Sd\/ aemufqkH; q&mawmfBuD;u ]]usKyfu
odyfNyD;

taetxdkifodyfonf;wJU

csD;usL;rdw,f?

ckawmh

&[ef;uav;ygwum;vdkU

i,fjzLawmif

r[kwfygyJuvm;?

pdwfxJu
awmfayhAsm?

awmfayh}}[k rdefUawmfrlavonf/
,cifu uREkfyf&efukefodkU a&mufNyD;aemuf okH;ESpfcefUMumaomtcg
&efukefom;ppfppfwa,mufu

uREkfyfudkMunhfvsuf

]]tckawmhcifAsm;

a&mufpueJU rwlawmhbl;? &efukef*dkufqdkuf jzpfvmNyDAsKdU}}[k ajymojzifh


auseyfcJUbl;&m xdkpOfu auseyfrIxufyif q&mawmfBuD;\ pum;twGuf
uREkfyfydkauseyfrdygonf/

xdkUaemufwGif

tjcm;aom&[ef;rsm;uvnf;

tvm;wlpum;rsKd;ajymjcif;udk tBudrfBudrfBuKH&bl;ygonf/ [kwfvnf;[kwf


oifhonf/ trSefudk0efcH&vQif uREkfyfonf ,aeUtzdkU&mwGif xdkpOfuxuf
toufESpfqrQ BuD;vmNyDjzpfaomfvnf; uREkfyf\pdwfxJ xdkpOfuavmuf
odumr&Sdjcif;udk
odkU&mwGif

udk,fh[mudk,fod\/

&[ef;b0rSmuJUodkU

uREkfyf\pdwfxJ
ukefcef;onfh

todOmPfum;

wkd;wufyg\/

odum&Sdonfrxifay/

xdkpOfurl

igonf omref&[ef;r[kwf/ waeUwGif tmoa0g


&[Emjzpf&rnfh

a&mufvsuf&SdonfESifh

yk*dKvfaywnf;[k

&ifhusufaom

tNrJvdkyif

txif

ajEESifhjynfhpkHcJU[ef&Sdonf/

xdktxifonf ,ckvnf; usef&Sdao;aomfvnf; &[ef;b0rSmwkef;uuJUodkU


wxpfcs,lqjcif; r[kwfawmhay/ waeUwGif &[Emjzpfrnf[k xifvsuf
&Sdonf

qdkaomfvnf;

tvum;ae,if;

jzpfvdrfhrnf

tm;xkwfjcif;jzifh jzpf&rnfxifjcif; jzpfavonf/

483

xifjcif;r[kwf?

awmausmif;okdUajymif;a&TUjcif;
rEav; ESpf? xdkUaemuf refusnf;wkH ESpfnaeNyD;aemuf urf;eD&GmodkU
jyefa&mufaomtcg uREkfyfrSm rlvBuH&G,fonfhtwdkif; udk,fhtzdkU udp
NyD;jywfatmif tm;xkwf&rnfhtpm; olwyg;tm;a[majymcsifaom pdwful;
rsm;jzpfay:vsuf &SdaomaMumifh xifoavmuf c&D;ra&mufyJ aESmifhaES;
vsuf&Sd\/

xdktcsdefwGif

ol&d,owif;pmwdkufodkU

("r)aqmif;yg;rsm;

a&;ydkU rEav;NrdKUrpdk;&drfwkduf OD;OmPxHodkUvnf; wdkifyifpmrsm;a&;\?


OD;OmPonf uREkfyf\oabmaygufykHudk auseyfaomfvnf; oludk,fwdkifrSm
usef;rma&; rnDnGwfaomaMumifh uREkfyfESifh awGUqkHESD;aESm&ef xdktcdkuf
wGifrjzpfEdkifao;aMumif;ESifh pmjyefvm\/ (okdUaomf aemiftcg umvrsm;
OD;OmPq&mawmfu vrf;nTefvkdufygonf qdkaom yk*dKvfESpfa,muf okH;
a,mufa&mufvmMuonf/) tawmtwGif; uREkfyft*Fvdyfausmif;
aepOfu tdrfeD;em;csif;jzpfbl;aom vlwa,mufonf uREkfyfxHokdUvm
xD;csKdifhbufawmausmif;wGif q&mawmfBuD;wyg; (OD;0dok')\ taetxdkif
taMumif;ESifh uREkfyfESifhtqifajy vdrfhrnfxifaMumif; ajym&mwGif uREkfyf
ajymif;a&TUzdkUqkH;jzwfvkdufawmh\/ aemufwaeUwGif uREkfyfonf urf;eD
ausmif;rS

xD;csKdifhawmausmif;odkU

ajymif;a&TUoGm;um

xD;csKdifhNrdKUay:rS

'umBuD;wa,mufu vdkufydkU\/ uREkfyf&[ef;jyKuwnf;u twlaeaom


a,mufzuav;

atmifjrvnf;

awmausmif;okdUygvm\/

uREkfyfwkdU

okH;a,mufonf xD;csKdifhNrdKUESifh wpfrdkifcefU a0;aomawmausmif;okdUa&muf


ausmif;0if;xJodkU0ifoGm;Mu&mwGif uREkfyf\pdwfudkcsufcsif; ESpfodrfhapaom
tjcif;t&monfum; ausmif;\wdwfqdwfjcif;yifjzpf\/ tkwfwHwdkif;av;
bufum opfyifBuD;rsm; tvGefxlxyfojzifh t&dyftm0go aumif;vSaom

484

ausmif;0if;BuD;twGif; tkwfausmif;? opfom;ausmif; ponfjzifh &Spfausmif;


cefU&dSay&m

tv,fum;

tkwfausmif;wausmif;&Sd\/

tv,f&Sdaom

tkwfausmif;rS wyg; tjcm;ausmif;rsm;rSm &[ef;rsm; oDwif;okH;onfh


vuPmr&Sd/ &[ef;wkdU\ tokH;taqmifwckrQyif rjrif&acs/ w0if;vkH;
ausmif;om;r&Sd udk&ifr&Sd OD;yOif;r&Sd/ tjcm;ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif;
acG;aMumifponfh t&dyfedrdwfvnf;rjrif&acs/ uREkfyfonf if;tajctaeudk
jrifvQifjrifcsif; oabmusvsuf&SdavNyD/
tjyeftvSef tuJcwfjcif;
tv,f&Sdaom tkwfausmif;xJokdU 0ifoGm;Muaomtcg cef;raqmif
BuD;xJwGif wyg;wnf;pmMunfhvsuf&Sdaom q&mawmfOd;0dok'ESifh awGU
0wfcsMu\/

q&mawmfrSm

oufawmf50cefU&Sd

ajE&ifhusufjcif;udk

csufcsif;yif uREkfyftuJcwfrdonf/ uREkfyfwdkU0ifvmjcif;udk wa,mufpDMunfh


[efvuPmr&Sd? tm;vkH;udkodrf;usLH;MunhfvdkufykH&onf/ 0wfcsNyD;aemuf
uREkfyfudkvdkufykdUaom'umBuD;onf q&mawmfESifhoduRrf;NyD;jzpf vma&muf
aomudpudk avQmufxm;\/ pum;qkH;onfESifhwNydKifeuf q&mawmfonf
rnfolUtm;rQrMunfhyJ OD;acgif;ikHUvsuf rdefUawmfrlonfrSm w0gtzdkU
q&mawmfrSm wyg;wnf; ({upm) oDwif;okH;rnf[k pdwful;&SdaomaMumifh
rnfolUudkrQvufcHzdkU

tBuHr&SdaMumif;?

awmausmif;qdkaomfvnf;
tdrfvnfywfjcif;

&GmxJokdUxGuf

ponfwdkUaMumifh

tcsKdUaom
yJGMunfhjcif;?

raumif;owif;

&[ef;rsm;onf
[dktdrfonf
jzpfcJU&aMumif;?

okdUjzpf tm;yifemaomfvnf; tenf;qkH; w0gtwGuf wyg;wnf;


aernfBuHpnfaMumif; rdefUawmfrlav\/

485

uREkfyfrSm ausmif;\tajctaeudk tvGefBudKufvSojzifh ae&acs


awmhrnf[k

0rf;omvsuf&SdpOf

pum;udkMum;&aomtcg

vGefpGm

tm;avsmhvsuf&Sd\/ okdU&mwGif uRekfyfudkf,fwdkifrlum; rnfokdUrQavQmufxm;


jcif;rjyKyJ qdwfqdwfxdkifae\/ 'umBuD;url OD;yOif;rSmtjcm;yk*dKvfrsm;ESifh
wlrnfr[kwfaMumif;?

avmuBuD;udk

a&mufvmjcif;jzpfaMumif;rsm;ESifh

wu,fNiD;aiGU

&[ef;abmifodkU

avQmufxm;av\/

q&mawmfonf

rlvuwnf;u jiif;y,frnf[k qkH;jzwfxm; tm;emonfh vuPmESifh


uREkfyfudkrMunfhyJ

rsufpdcsif;

wifavQmufonfwGifrS

a&SmifvTJxm;jcif;jzpf[ef&Sday&m

OD;acgif;armfMunfh

uREkfyfESifh

'umu
rsufESmcsif;

qdkifrdMuav\/ <um;a&;onfr[kwf? rsufESmcsif;qdkifvdkufrdMuuwnf;u


q&mawmf pdwfajymif;vJoGm;jcif;udk uREkfyfjrifvdkuf&onf/ q&mawmfonf
rEav;bk&m;BuD;wdkufrS q&mawmfBuD;uJUodkU &[ef;yDoaom uREkfyf\
ajEudkjrifavoavm? odkUwnf;r[kwfvufoifhrcHEdkifqdk 0rf;enf;aom
uRekfyf\rsufESmxm;udkjrifaomaMumifhayavm rajymwwf? q&mawmfonf
uREkfyfESifhrsufvkH;csif; qdkifvdkufvQifyif rsufESmxm; ajymif;vJoGm;jcif;udk
xif&Sm;pGmjrifvdkuf&\/

]awmfygao;&JU}[k

uREkfyfatmufarhvdkufonf/

q&mawmfu {upmaernfBuHaomfvnf; odkUaomyk*dKvfrsKd;ESifh twlae&


vQif aeEdkifygonf[kqdkum vufcHvdkufavonf/ xdkUaemuf q&mawmfonf
xdkif&mrSx

ausmif;rsm;udkvdkufjyum

BudKufaom

ausmif;udkaeEdkif

aMumif;ajymonfESifh uREkfyfvnf; eD;&mausmif;wausmif;udk a&G;vdkufonf/

486

q&mawmfESifhaqG;aEG;jcif;
xdkUaemuf uREkfyftm;vdkufydkUaom 'umBuD;onf jyefawmhrnfjyK&m
atmifjronf

uREkfyftm;

jyKpk&ef

vdkufvmcJUjcif;jzpfaomfvnf;

ausmif;0if;BuD;wckvkH;wGif bkef;awmfBuD;ESifh uREkfyfrSwyg; ausmif;om;


udk&ifr&Sdojzifh

ysif;&d&Smrnfudk

uREkfyfjrifonfESifh

jrawmifodkUjyef&ef

'umBuD;ESifhtwl xnfhay;vkduf\/ if;wdkUjyefoGm;NyD;aemuf uREkfyfaernfh


ausmif;ay:odkUwufMunfh&m ausmif;tdkBuD;jzpfaejcif;udkawGU&\/ vltjzpf
qdkygrl ausmif;udkrBudKufvQif tjcm;ausmif;odkU ajymif;a&TUrnfjzpfaomf
vnf;rdrdtvG,fwul

a&G;cs,fvdkufrdaom

ausmif;yifjzpfapumrl

a&TUajymif;cJUvQif ]csD;xl}onf[k bkef;awmfBuD;u xifrnfpdk;aomaMumifh


rajymif;a&TUyJ aevdkufygonf/ bkef;awmfBuD;onf t&m&mwGifonf;cH
taetxdkifaumif;vSonf[k emrnfB uD;vSaomaMumifh if;\txifao;jcif;
rcHvdkonfh&nf&G,fcsufvnf;&Sdygonf/ xdknOfh uRekfyfonf bkef;awmfBuD;
ESifh aqG;aEG;Mu&m uRekfyfonfw&m;tm;xkwfjcif;tm;jzifh awGU&aomtjrifudk
twdtvif;azmfxkwfavQmufxm;jcif;rjyKaomfvnf; w&m;"rESifh ywfouf
tvGef ]tuif;yg;}aom yk*dKvfBuD;jzpfonfESifh tjcm;&[ef;uav;rsm;ESifh
rwlaom

uREkfy\
f &nf&G,fcsufudk&dyfrd

csD;rGrf;pum;rdefUawmfrlNyD;vQif

olUtzdkUrlum; b0 r*fw&m; zdkvfw&m;udk tvdkr&Sdao;aMumif;?


t&daraw,sjrwfpGmbk&m;

yGifhawmfrlaomtcgrS

uRwfwrf;0ifzdkU&nf&G,fcsuf&SdaMumif;

if;\om0utjzpfESifh

rdefUawmfrlavonf/

aemufqkH;

r*fw&m; zdkvfw&m;twGuf pdwftm;xufoefpGm tm;xkwfaom yk*dKvfrsKd;


awGU&cJaomaMumifh
jzpfonfhtwGuf

,ckqkHawGU&&kHrQru
0rf;ajrmufaMumif;?

487

twlwuG

oDwif;okH;Murnf

vufoifhcHzdkUjiif;y,frdNyD;rS

rdrdpdwfajymif;vJ tqkH;tjzwfudk jyifqifvdkufrdjcif;twGufvnf; 0rf;om


aMumif; rdefUawmfrlavonf/
oDwif;okH;MuykH
bkef;awmfBuD;\pum;udk Mum;&aomtcg uREkfyfonf ,ckb0
r*fzdkvfudk rvdkcsifao;qdkaom tcsufaMumifh 0rf;enf;aomfvnf; uREkfyftm;
em;vnfykH&jcif;twGuf 0rf;omrdonf/ rnfodkUyifjzpfap ,ckrS &[ef;jyKNyD;
r*fzdkvfpum;ajymaom &[ef;uav;[l uJU&JUvdkaomoabm? ESdyfe,f
vdkaom apwemr&Sdjcif;um; xif&Sm;ayonf/ bkef;awmfBuD;onf uREkfyfESifh
twl oDwif;okH;Muaom&ufrsm;twGif; uREkfyftm;xkwfykHESifh OmPftjrifudk
wD;acgufpkHprf;Munfh&m waeUwjcm; auseyftm;&ykH&onf[k uREkfyftuJcwf
rdonf/ aumif;aumif;aernfh OD;yOif;uav;rS [kwfygavrnfavm[laom
oHo,rlum; a&mufaomaeUrSmyif uif;&Sif;oGm;ygNyD[lvnf; 0efcHawmf
rlonf/
uREkfyfwdkUonf t&kPfrwufrDxMu xD;csKdifhNrdKUxJodkU twlwuG
qGrf;cH<uMu&m

NrdKUt0ifwGifcJGoGm;Mu\/

bkef;awmfBuD;rSm

NrdKUxJ

xdkifudk,fawmftjzpfESifh yifhzdwfxm;onfh tdrftajrmuftjrm;&Sd&m uREkfyf


rlum; tdrfaygufaph&yf&rnfjzpf twloGm;&ef rjzpfEdkifacs/ xD;csKdifhNrdKU
uav;\ o'gw&m;ESifhx<uvkHUv0D&d,&Sdjcif;rSm csD;usL;xdkufygayonf/
uREkfyfwkdUonfNrdKUxJodkU vif;vQifvif;csif; a&mufoGm;Muaomfvnf;
wtdrfjcm; ESpftdrfjcm;ponfjzifh qGrf;? qGrf;[if;wkdUESifh tdrfaygufrsm;
toifhapmifhvsuf&SdMuay&m

uREkfyfrSmNrdKUqkH;atmif

ravQmuf&yJ

w0uf

avmufESifhyif pm;avmufatmif&onfESifh vSnfhjyefcJUavonf/ ausmif;

488

ausmif;om;r&Sdojzifhvnf;

if;wkdUtwGuf

aMumifhMupdkufzdkUrvdk

acs/

uREkfyfwdkUonf wxyfwnf;bkOf;ay;olrsm;jzpf twlwuG qGrf;pm;avh &Sd&m


]xdkifudk,fawmf}tjzpfESifh qGrf;cH&aom bkef;awmfBuD;twGuf rqdkxm;bd?
tdrfaygufaph&yfum uroum qGrf;cH&aom uREkfyftzdkUyif [if;aumif;
rsm;vkHavmufpGm &ygayonf/ bufwGif tvGefawmfayaom xD;csKdifh
NrdKUolNrdKUom;rsm;ygay/
rdbrsm;a&mufvmjcif;
uREkfyfonf a&S;OD;pGm &[ef;jyKpOfu 7 &uft"dXmefjzifh w&m;
tm;xkwfcJUonfhtwdkif; rD;yGwfaom a,mufsm;uJUokdU rem;rae BudK;pm;
rnf[k &nfrSef;cJUygonf/ okdU&mwGif &[ef;tjzpfodkU a&mufaomtcgrl
awmifoGm;ajrmufoGm; vkyfcJU&onfwaMumif;? w&m;a[majymcsifaompdwf
jzpfay:vmonfwaMumif;?
bkef;awmfBuD;ESifh

xD;csKdifhodkU

aqG;aEG;&jcif;jzifh

a&mufvmaomtcgwGifvnf;
tcsdeftawmfukefonfwaMumif;?

w&m;tm;xkwfzdkU trsm;BuD; tcsdef&Sdao;onf[k ,lqrdonf waMumif;


aMumifh

]rD;yGwfaoma,mufsm;}

yrm[laom

]qufwdkuf}0D&d,rsKd;

r&SdyJjzpfcJU\/ xdkUjyif 27 yg;aom &[ef;usifh0wfrsm;udkvnf; avhvm


&ao;onf/ xdkUaMumifh uRekfyfrSm jzLpifaompdwf&Sdaejcif;ESifh ywfouf
avQmusjcif;r&Sdapumrl

owdyXmeftvkyf

jywfvyfrIrsm;&Sdvmonf/

,if;odkU&SdpOf rdcifESifh zcifwdkUonf 0ufvufrSjrawmifodkU tvnfvmMu


jrawmifbufwGif

rpdk;wkdUtdrf

wnf;cdkMurnfhtaMumif;udk

atmifjr

vmavQmuf\/ okdUjzpf uRekfyfonf rdbrsm;a&mufrnfhaeUwGif jrawmif


bufokdUul;vm qGr;fpm;rnfhtaMumif; rSmxm;vdkuf\/ xdkaeUeHeufwGif

489

uRekfyfonftdyf&mrS xuwnf;u wudk,fvkH;pdrfhwdrfhwdrfh&Sdjcif;udk owdjyKrd


\/ oDv&Sifuav;rsm; uyfvSLNrJjzpfaom ],m*k}udk aomufNyD;aemuf
jrawmifbufodkU iSufjzifhul;oGm;&m rMumrDyif tpkefoabFmjzifhrdbrsm;
qdkufa&mufvmMuonf/

tpm;aumif;

xD;csKdifhNrdKUolNrdKUom;rsm;avmif;onfh

0goemygaom

qGrf;[if;rsm;rSm

uRekfyfonf

rnHUvSaomfvnf;

uREkfyfBudKufwwfaom [if;rsKd;udkodaom rpdk;csufrnfh eHeufqGrf;jzpfaom


aMumifh

Nrdef&SufzdkU

aocsmonf[laom arQmfvifhcsuf&Sd\/ okdU&mwGif

eHeufqGrf;uyfaomtcgrlum;
arQmfvifhoavmuf

arQmfvifhaom

rNrdefonfomru

[if;rsKd;udkpm;&ygvsuf

tcgwdkif;avmufrQ

rpm;Edkifjcif;

udkawGU&\/ qGrf;pm;,if;yif ausmxJrS pdrfh pdrfh wcsufcsufwufvm\/


okdUjzpfuREkfyfonf rdbrsm;ESifh aeukefatmif pum;ajymrnf[k BuH&G,fcJU
aomfvnf;

aexdkifraumif;onfESifh

ausmif;odkUjyef&ef

jyifqifav&m

rdbrsm;vnf; eufjzefwGifvmMuzdkU rSmxm;vdkuf\/ ausmif;odkUatmifjr


vdkufydkU&m

uREkfyfonf

xD;csKdifha&qdyfrS

awm&ausmif;okdUrnfuJUodkU

vmcJU&jcif;udkyif rrSwfrdyJ tdyf&mxJokdU a&mufvmcJUavonf/


tBuD;tus,fzsm;avNyD
]]OD;yOif;?

OD;yOif;}}[k

]]qGrf;cHxGufMupdkU}}[k
uREkfyf\txifrSm

bkef;awmfBuD;\

ajymvkdufonfwGifrS

ckeifurS

toHjzifhac:oHMum;
tHUtm;oifhvsuf&Sd\/

jrawmifu jyefvmNyD;

tdyf&mxJokdU0if

usdef;vkdufonfxif&m ,ckqGr;fcHxGufcsdef a&mufNyDqdkaomaMumifh wnvkH;


vlrSef;rodyJ

]wkH;}jzpfatmif

zsm;cJUaMumif;

490

od&awmhonf/

uREkfyfu

rvdkufEdkifaMumif;?

zsm;aeaMumif;avQmufxm;&m

bkef;awmfBuD;0ifvm

prf;oyfMunfhNyD; xGufoGm;onfudk odvdkuf&onf/


aemufwBudrfodvdkufomtcgrSm rdbrsm;ESifhrpdk;wkdU a&mufvmMujcif;
yif jzpf\/ olwkdUonfapmapmx csufjyKwfMuNyD; oHcsKdifhrsm;jzifhxnfhum
aqmif,lvmMujcif;jzpfaMumif; od&\/ uREkfyfum;rxEdkifawmh? bmrQvnf;
rpm;Edkifawmhacs/ xdkaeU waeUvkH;vnf; ]wkH;}jzpf bmrQrodacs/ bkef;awmf
BuD;vnf; cPcPul;vm tm;vkH;ylyifaomua&mufvsuf&SdMu\/ rdb
rsm;ESifh rpdk;wkdUvnf;jrawmifbufodkU rjyefMu&awmhyJ ausmif;0if;jyifbuf&Sd
oDv&Sifausmif; csufjyKwfpm;Mu&\/
rdcifESifh

rpdk;wkdUonf

oDv&Sifausmif;tdyfMu

zcifrlum;

uRekfyf\ausmif;wGif tdyf&\/ uREkfyftm; bmaq;0g;rsm; wdkufMuonf[k


uREkfyfrod&ay/
&Sd&mwGif

wwd,aeU

rdcifESifhzcifwkdUu

eHeuf

uREkfyftawmfuav;owd&vsuf

enf;twdkif;

tzsm;wm&SnfcJUvQif

jyKpkapmifha&SmufzdkUESifhwuG tppt&m&mwGif tcuftcJ&SdrnfjzpfaomaMumifh


acwvlxGufNyD; aemifwGifrS wzefjyef0wf&ef ajymjy&mwGif uREkfyfonfvnf;
if;wkdU\tcuftcJudkjrifonfESifh 0rf;enf;pGmjzifh oabmwlvdkuf&ygawmh
onf/
uREkfyfum; ]aocsifaoayap? vlrxGuf}qdkonf t,lonf;aom
vlwa,muf r[kwfacs/ zcifonf q&mawmfbkef;BuD;tm; tjzpftysufudk
avQmufxm;&mwGif q&mawmfbk&m;BuD;u rdrdysHvGefaomtcg ausmif;ocFrf;
udkpdwfcsvufcs vTJtyfxm;cJUEdkifrnfh &[ef;wyg; &&SdNyD[k 0rf;ajrmuf
0rf;omjzpfvsuf&SdpOf uJUokdU jzpf&jcif;twGuf tvGefESajrmvSaMumif;ESifY
rdefUawmfrlvdkufonf[k zcifu jyefajymavonf/ odkUjzpf if;naewGif
uREkfyftm;

yufvufukvm;xdkifay:wGifwif

491

xrf;,loGm;MuNyD;vQif

jrawmifbufodkU

a&mufumrSodumcsNyD;

vl0wfvJvdkuf&ygawmhonf/

uREkfyf\pdwfwGif;um; igonf&[ef;jyKa&; twGuf cJ,Of;pGmBudK;pm;


atmifjrifaomtcgrS uJUodkUjzpf&jcif;rSm &[ef;Zmwmyg[ef r&Sdaom
aMumifh jzpf&monf[k atmufarh aemufwzef &[ef;jyKzdkUtwGufvkH;0
vufavQmhvdkufygawmhonf/
xl;qef;aom owdrsm;
&[ef;b0&SdpOf BuH&G,fcsuf r&SdyJvsufESifh uREkfyf&&Sd[efwlonfh
owdxl;taMumif;udk

A[kokwtvdkUiSm

ae&m

xnfhoGif;azmfjy&

ayOD;rnf/
0ufvufblwmrS

refusnf;wkH&GmokUd zcifESifh

avQmufvmMupOf

tvGefyljyif; xD;vnf;rygacs/ zcifxD;ygaomfvnf; xD;rdk;ay;jcif;udk


rcHvdk? ouFef;udk acgif;ay:wifjyefvQifvnf; &[ef;taejzifh ajErJU
onf[k

,lqonfESifh

aeylBuD;usJusJ

OD;acgif;ajymifajymifBuD;ESifhyif

avQmufvmcJUonf/ wrdkifcefUa&mufvwfaomf rcHr&yfEdkifatmif yljyif;vm


cJUavNyD/ c&D;uvnf; w0ufcefU vdkao;\/ wGifuREkfyfonf OD;acgif;udk
vuf0g;jzifhoyfvsuf

]]ryleJU}}[k

csufcsif;at;csrf;oGm;onfudk

qdkvdkuf&m

cHpm;vdkuf&ojzifh

OD;acgif;a&mudk,fyg
aevkH;udkwdrfzkH;

oGm;avoavm[k aumif;uifodkUarmfhMunfhvdkufrdonf/ aumif;uifum;


wdrfwkdufwckrQ r&SdyJ jcpfjcpfvefatmif yljyif;aom aevkH;onfomvQif
MunfvifpGmay:xGufaejcif;udk awGU&onf/ uREkfyfrSm udk,fh[mudk,fvefUNyD;
MuufoD;rsm;xrwwfjzpfoGm;\/ taMumif;rlum; ]]ryleJU}[k trdefUay;vkduf
pOfu okdUjzpfvdrfhrnf[k rarQmfvifhyJylvGef;vSaomaMumifh vkyfrdvkyf&m

492

vkyfvdkufjcif;rQomjzpf&m wu,fjzpfaeaomtcg ]ighrSm b,fvdkowd


xl;awGrsm; &aeygvdrfh}[k tvefUwMum; awG;awmrdaomaMumifh aywnf;/
vrf;wavQmufvkH;vnf; t&dyfxJ vrf;avQmuf&onfhES,f vkH;0rylawmhacs/
'kwd,tBudrf
'kwd,tBudrfrSm {&m0wDjrpfudk oreform;ESifh ESpfa,mufwnf;
ul;vmMupOfujzpf xdkpOfujrpfv,fwGif ava&mrkd;yg tBuD;tus,f
usvmawmhonf/ a&ul;wwfaomaMumifh aMumufvefUjcif;r&Sdaomfvnf;
wudk,fvkH;rSm &TJ&TJpdkvsuf &SdavNyD/ wbufurf;okdU vG,fulpGma&muf
qdkufuyfxm;aom azmifxufokdU csOf;uyfNyD;vQif rdk;cdkMu&onf/ azmifay:
&Sdaom vlrsm;onf c&D;OD;BudKMu azmifwJuav;xJokdU 0if&efyifhzdwf
Muojzifh 0ifxkdifMuonf/ rkd;uvnf;&Gmwkef;? avuvnf; wdkufwkef;
yif&Sd\/ uREkfyfonfazmifuav;xJ aqmifhaMumifhxdkifvsuf&SdpOf 'um
okH;av;a,mufESifh 'umrESpfa,mufwkdUonf uREkfyftm;0dkif;&Hkum xdkifvsuf
&SdMu\/ pufpufusatmif pdk&TJvsuf&SdMuaom ouFef;udk nSpfvnf;
vTm;cGifhr&?

vJvS,f&efvnf;

r&SdyJ

uREkfyfonf

vlrsm;tv,f

a&pufvufESifhxdkifae&pOf vkHNcKHpGmum&Hxm;onf r[kwfaom azmifwJxJodkU


w0SL;0SL;wkd;0ifwdkufcwfaom

avaMumifhouFef;onf

a&cJyrmat;jrvm

ojzifh uREkfyfwudkf,fvkH;rSm cdkufcdkufwkefvsuf&SdavNyD/ ]]OD;yOif;at;&Smw,f}}


[k 'umrrsm;uajym&kHom ajymEdkif bmrQrwwfEdkif acs/ uREkfyfwudkf,fvkH;
wkefvkdufykHrSm iSufzsm;wufouJUodkU &Sdawmhonf/ 'umrsm;ESifh 'umrrsm;u
u&kPmoufaom rsufESmxm;rsm;ESifh uREkfyftm; MunfhaeMupOf uREkfyfu
wkefjyae&onfrSm

&Sufp&maumif;onf[k

493

atmufarhvmawmhonf/

wGifrS

uRekfyfonf

aphaphygatmifMunfhvsuf

qwfqwfwkefaeaom

vufarmif;rsm;udk

]]rwkefeJU}}[ktrdefUay;vdkuf\/

aemufwcP

NrD;anmifh&dk;qDrSp a&aEG;tdwfwifay;vdkufonfhES,f aEG;ueJ jzpfvm


ausmwavQmufvkH; wufvmNyD;vQif wudk,fvkH;NidrfoufoGm;av awmhonf/
xdktcgrS

apmapmpD;pD;u

taMumif;udk

owdr&aumif;avavm[k

udk,fh[mudk,fNyHK;rdao;onf/
wwd,tBudrf
wwd,tBudrfrSm q&mawmfrsm;tv,f toa&qnfEdkifcJUjcif;yif
jzpfonf/ wckaomrsufESmBuD;qGrf;auR;wGif &[ef;awmfav;ig;q,fcefU
yifhzdwfxm;&m

uREkfyfrSm

0gEkaom&[ef;wyg;rQomjzpfaomfjim;vnf;

acwfynmwwf&[ef;uav;jzpfonfqdk

jrawmifq&mawmfbk&m;BuD;u

if;wdkUq&mawmfbk&m;BuD;rsm;\0dkif;okdUac:,lqGrf;pm;aponf/ uREkfyfwdkU\
qGrf;0dkif; uREkfyfrSwyg; <uif;usefaom yk*dKvfB uD;rsm;ofn &Gmxdk&GmwdkUrS
ausmif;xdkifyk*dKvf

xdyfoD;BuD;rsm;

jzpfMuonf/

qGrf;bkOf;ay;MupOf

uRekfyfonf MumZH[if;csKdwZGef;udk vSrf;,l aomufvdkuf&m i&kwfaumif;


cwfxm;onfhtwGufrTefwufoGm;NyD;
,m;usdusdjzpfum

]cGD;}ueJ

vnfacsmif;xJ?

]oD;}awmhrnfhqJqJjzpfae\/

ESmacgif;xJrS
tu,f

oD;vdkufrdacsaomf qGrf;w0dkif;vkH; aya&npfywfoGm;NyD; pm;zdkUaumif;awmh


rnfr[kwfyJ uREkfyfvnf; t&SufuGJ&acsawmhrnf/ tjcif;t&mudk&dyfueJ
owd&vdkufrdaom uRekfyfonfvnfyif;udk &kwfw&ufudkifvsuf ]]roD;eJU}[k
trdefUay;vkduf&m

rTefwufjcif;

&kwfw&uf

494

aysmufoGm;aumif;rGefpGm

qufvufqGrf;pm;Edkifygawmhonf/

okH;Budrfteuf

wwd,tBudrf

atmifjrifjcif;twGuf 0rf;omrqkH; jzpfcJU&ygawmhonf/


jrawmif? 0ufvuf? &efukef
rdbrsm;a&m uREkfyfyg yg;&Sm;aom tcdkufjzpfonfESifh aq;aumif;
0g;aumif;rSD0J&ef rwwfEdkifyJ &Sd&mwGif uREkfyf\tzsm;rSm iSufzsm;jzpfonf[k
odaomfvnf; ESpfvcefUrQ cHvdkuf&onf/ uREkfyftzdkUrSm 'kwd,tBudrf
iSufzsm;jzpfjcif;aMumifh raoEdkif[k t&rf;pdwfcsxm;onfESifh rnfrQavmuf
tzsm;BuD;onfjzpfap rdrdtwGuf pdk;&drfaMumifhMujcif;r&Sd? uGmEdkifaq;rQ
avmufjzifh

wjznf;jznf;emvHxlcJU&onf/

zcifonf

&ufowwywf

cefUavmufwGif jyefoGm; rdcifrlum; uREkfyfwdkUESifhtwl ae&pfcJUonf/


ESpfvcefUMum tzsm;vGwfaomtcg uRekfyfrSm tom;r&Sdoavmufjzpf
t&dk;ESifh

ta&rQom

usefcJUygonf/

aumif;pGm

usef;rmvmaomtcg

uREkfyfwdkUokH;a,mufonf 0ufvufodkUjyefMu ,ciftwdkif; 0dkif;vkyf0dkif;pm;


aexdkifMujyefavonf/ ,if;okdU&SdpOf nDawmfarmif\ om;a&vkyfief;rSm
aps;rudkufyJ&SdonfESifh

uRekfyfonf

ol&d,wdkufwGif

tvkyfvkyfcJUbl;onfh

(vG,ftdwf)udkbvIdifxHodkU

twlwuG
tvkyftudkifESifh

ywfoufpkHprf;aom pmwapmif xnfhvkduf\/ udkbvIdifrSm xdktcg


e,l;bm;rm;&ufjcm;

t*Fvdyfowif;pm

if;wkdU\wkduf twGif;a&;rSL;

xkwfa0vsuf&Sd&m

(Secretary)

uREkfyftm;

vkyfvdkvQif vc100day;Edkif

a&SUtzdkUvnf; wkd;wuf&ef &SdaMumif;ESifh pmwapmifjyefvkdufayonf/ vc


100donf rrsm;vSaomfvnf; (1926ckESpf) xdkpOfurl NcKd;NcHpGmokH;pGJygu

495

0rf;0Edkifonfhjyif &efukefokdUa&mufvQif 0wKa&;zkdU twGufvnf; ykHESdyfwdkuf


rsm;ESifh qufoG,fEdkifao;onfqdkum vufcHvkdufygawmhonf/
e,l;bm;rm;wkduf
1926 ckESpf? rwfvwGif uREkfyfwdkUZeD;armifESHESifh nDawmfarmifwkdUonf
rdbrsm;ESifh

cGJcGm

&efukefNrdKUodkU

qif;vmcJUMuav\/

xdkpOfuyif

&efukefNrdU aexdkif&ef tdrf&zdkUcJ,Of;aeNyD jzpfaomfvnf; uREkfyfwdkUonf


ukefonfvrf; qdkifcif;vsuf&Sdaom rdwfaqGudkcifarmifwifh\ wkdufcef;
&uftenf;i,f rQom wnf;cdkNyD;aemuf tvGefuHaumif;pGmESifh prf;acsmif;&yf
prf;acsmif;vrf; wGif tdrfcef;wpfcef;&&Sdygonf/ &efukefNrdKUtvkyf&zdkUESifh
tdrfcef;&zdkUrSm twlwlyif cJ,Of;cJU&m tvkyfa&m aep&myg a&Sma&Sm&SL&SL
&vdkufjcif;twGuf uHaumif;vSonf[k 0rf;omrdygonf/ um;[kwfygNyD/
odkU&mwGif owif;pmwdkufwwdkuf twGif;a&;rSL;tvkyf[lonfrSm rnfonfh
tvkyfrsKd;ayenf;/
uREkfyfonf uavmifjzifh toufarG;aom tvkyfrsKd;udk oabmus
onfhtavsmuf if;tvkyfESpfrsKd;wwfcJUygonf/ pma&;tvkyfrSm vnf;
wenf;tm;jzifh ]uavmif}tvkyf[l ac:Edkifygonf/ ESpfrsKd;teuf uRekfyf
onf pma&;tvkyfrsKd;udk rBudKuf/ udk,fydkifOmPfuav;xkwf a&;&aom
pma&;q&m?

odkUr[kwf

owif;pmq&m

e,l;bm;rm;owif;pmwdkufodkU

tvkyfrsKd;udkydk

a&mufoGm;aomtcg

ESpfouf\/

uRekfyfpdk;&drfonfh

twdkif; twGif;a&;rSL; tvkyfrSm pma&;wydkif;? tkyfcsKyfa&;wydkif; tvkyfrsKd;


jzpfjcif;udk awGU& uREkfyftawmfwkefvIyfoGm;\/ refae*sif; t,f'Dwm
jzpfaom udkbvIdifrSm tawmfcifriftm;udk;ykH& ]vlawmf} wa,muf[k

496

rSwf,lonfh

vuPmESifh

wm0efrsm;vTJay;\/

uREkfyfrlum;

pma&;&kH

oma&;csifNyD; pDrHtkyfcsKyfaom tvkyfrsKd;udk tawmf&GHUrkef;oljzpf\/ tvkyf


wdkufokdUa&muf uREkfyf\wm0efrsm;udk cGJa0ay;vkdufuwnf;u ]igum;
tvkyfrsKd;Mum&SnfpGm vkyfEdkifrnfhvlwa,muf r[kwf}[l qkH;jzwfvkduf
avNyD/ uREkfyf\tvkyfum;pmay;pm,l tenf;i,fyg&Sdonfh tjyif refae*sm
udkbvIdifvufrSwfxkd;apzdkUtwGuf

uREkfyfuwm0efcH

twdkxdk;&jcif;?

aiGxkwfaiGoGif;rSp

ta&mif;t0,f?

taejzifhvufrSwf
tvkyform;ESifh

ukrPDjzpfap? tjyifvlESifhukrPDjzpfap qufqHrI [lorQwGif uREkfyf\


vufrSwfudk yg&onfcsnf;jzpf&m waeUvkH;vufrSwf wkduav;awG a&;xdk;
ae&onfESifhyif tcsdefukef\/ rQomruao; xGufoGm;aom twGif;
a&;rSL;a[mif;u vufrSwfwdkuav; rxdk;yJxm;cJUaom aAmufcsmrsm;udk
vnf; (b,fhESpfvtwGufrod) uREkfyfu rSefrrSef ppfaq;NyD; vufrSwfxkd;zdkU
udkbvIdifu

wm0efay;xm;\/

ra&mufvmao;onfh

odkUjzpf

tcsdefrsm;wGif

uREkfyfrSmaAmufcsmtopfrsm;

aAmufcsma[mif;

zdkifBuD;rsm;udk

vSefvufrSwfwdk xdk;&avonf/
umv0dygwf aemufydk;wufjcif;avm
waeUo uREkfyfonf ol&d,wdkufwGif wkduftkyfOD;vSaz r&SdawmhyJ
refae*sif;'g&dkufwmae&mwGif vkyfudkifvsuf&SdaMumif; owif;Mum;onfESifh
0wKrsm;a&;zdkU tquftoG,fvkyf&efa&mufoGm;\/ OD;bazu a&S;utwdkif;
rSD;aom0wKrsm; a&;zdkUajymonfESifh oabmwl vufcHcJUygonf/ xdkUaemuf
uREkfyfESifh tuRrf;0ifbl;onfh pma&;wa,mufxHokdU 0ifwkdufom;a[mif;
rsm;taMumif; pkHprf;ar;jref;&m tHUMozG,faom owif;rsm;omMum;cJU&\/

497

ol&d,wdkfufrS

uREkfyftvkyfxkwfcHcJU&ykH

tjzpftysufudk

txufwGif

azmfjycJUbl;&m trSefrSm uREkfyf tjypf&Sdjcif;r[kwf? tvkyfwckck Mum&SnfpGm


rvkyf&onfh uREkfyf\Zmwmtwdkif; uRekfyfuxGufonfjzpfap? tvkyf&Sifu
xkwfypfonfjzpfap

wenf;enf;jzifh

xGuf&ol

wa,mufjzpfygonf/

1920jynfhESpfwGif uRekfyftvkyfxkwfcH&pOfu uREkfyftm; 0dkif; wGef;xkwf


Mujcif;udk

txdkuftavsmufrQom

&dyfrdcJU&m

,ckrSmrlif;pma&;u

tao;pdwf ajymjyjcif;aMumifh tvkH;pkHod&SdcJU&ygonf/ ajcmufESpfrQaom


tcsdefumv tawmtwGif; uRekfyfudk0dkif;wGef;Muonfh t,f'DwmESifh
pma&;rsm;omru

vl&dk;BuD;wa,mufjzpfaomwdkuftkyf

OD;vSazudkf,fwkdif

taMumif;wrsKd;pDjzifh ol&d,wdkufrS xGufoGm;Mu& if;wkdUvlpkteufrS


wa,mufrQrusef&SdawmhaMumif; ajymjyavonf/
OD;vSazum; uREkfyftay: rw&m;jyKusifhonf[k rpGyfpJGvdkyg/ ]wGef;}
aomvlrsm;\ pum;udk em;0ifojzifh uREkfyftay: txifvGJNyD; xkwf
vdkufjcif; jzpfonf[kyif ,kHMunfygonf/ okdUESifhyifolvnf; roufom/
olUtay: tjcm;aom 'g&dkufwmrsm;u txifvJGMuonfhvuPmjzifh
ol&d,wdkufESifh

tqufjzwfjcif;cH&ygonf/

uREkfyfum;

tcsufwGif

tawmfxl;qef;olwa,mufjzpf\/ ol&d,wdkfufudpwGif omruuREkfyf\


toufwm aemufydkif;wGifvnf; uREkfyfxifay:jcif;udk remvdkaom olrsm;
onf

olwkdUudk,fwdkif

xkwfcsifaomvlrsm;onf
uREkfyftm;

epfjrKyfoGm;jcif;udkawGU&\/
olwkdUudk,fwdkif

tusKd;,kwfatmif

uREkfyftm;uavmf

vGifhpifoGm;jcif;udkawGU&\/

zefwD;aomolrsm;onf

if;wdkUtusKd;

ysufpD;jcif;udk awGU&\/ xdkokdUaomvlrsm;onf uREkfy\


f woufwmwGif
renf;vSacs/ uREkfyfudk,fu remvdkcsifpzG,faumif;aom vlwa,muf
jzpfavoavm rajymwwf/ okdU&mwGifuREkfyfepfemonfESifhtrQ olwkdUvnf;

498

tvm;wlepfemMu&onfcsnf;

jzpfavonf/

wdkuftkyfOD;vSazqdkygrl

ol&d,owif;pmwdkufBuD;udk OD;bazESifhtwl wnfaxmifcJUoljzpfygvsuf


ol&d,owif;pmudk0,f

zwf&aomtjzpfodkU

a&mufoGm;jcif;udk

(aemufydkif;) oludk,fwdkif uREkfyftm; 0rf;enf;pGmESifhajymjybl;ygonf/


1934 ckESpfqDavmufrl OD;vSazonf olUtdrfa&SUrS uREkfyfvrf;avQmuf
oGm;jcif;udkjrifojzifh oludk,fwdkifxGufac: jcif;? vrf;olu jrif;&xm;ESifY
qkHrdMu&m

jrif;&xm;udk&yf

uREkfyfESifhqif;NyD;

pum;ajymjcif;?

uREkfyf\tajctaeudk ar;jref;jcif;? tultnDvdkygu ay;zkdUtoifh&Sdygonf


[k ajymjcif; ponfjzifh aemifw&aom vuPmrsm;jyonf/ 1936 ckESpfwGif
ol&d,wdkufodkUuREkfyf 'kwd,tBudrfjyef0ifaomtcgwGifvnf; oludk,fwdkif
tdrfodkUvm

0rf;omaMumif;ajymygonf/

uREkfyftm;OD;buav;u

jyefac:rnf jyK&mwGif (OD;vSazrSm OD;buav\ oifq&mjzpfonf/)


OD;vSazuxkwfcJUaom

vlwa,mufjzpf

jyefac:jcif;udk

uefUuGuf&ef

&Sdygoavm[k ar;aMumif;? OD;vSazu uefUuGuf&efr&Sdonfhjyif 0rf;omyg


onf[k

jyefajymvkduf&aMumif;ESifh

OD;vSazudk,fwdkifu

aESmif;jzpfrsm;

taMumif;udkrl oluvnf; pum;rpyf? uREkfyfuvnf; rajymyJ em;vnfrIESifh


a&SmifuGif;Muygonf/ OD;vSazonf (1937ckESpfxifonf/) prf;acsmif;&yf
uG,fvGefav&m pifppftm;jzifhvlawmf vlaumif;wa,mufjzpfaomfvnf;
BuD;yGm;a&;wGif

xifoavmufraygufyJ

b0Zmwfodrf; oGm;&&Smavonf/

499

abm*aA'usrf;wapmifrQESifhyif

twwfrsKd;pkH &jyefjcif;
uREkfyfonf e,l;bm;rm;

owif;pmwdkuf tvkyfvkyfvsuf&SdpOf

oli,fcsif;udkcifarmifwifhESifh ]vkH;}rdMujyefonfESifh twwfaygif;pkH &jyef


avNyD/ udkcifarmifwifhrSm bdvyfjyefwa,muf jzpfonfhtavsmuf aysmfrI
yg;rI tvkyfrsKd;wGif ]'dk;uJUodkUarTU}Edkifol wa,muf[l qdkavmufayonf/
[dkw,fpm;aomufjcif;? bdvd,ufxkd;jcif;? uvyfwufjcif;? jrif;yGJoGm;
jcif;paom taysmfrIESifh avmif;upm;rIrsm;wGif ol0goemrygaom tvkyf
r&Sdacs/
txJwGif jrif;yGJwckrSwyg; uREkfyfvnf; tm;vkH;BudKuf olUxHwGif
wynfhcH\/ jrif;yGJrSmrlum;wGufcsufwwfaom uREkfyftzdkUrSm rnfonfhenf;
ESifhrQ 0goemygEdkifp&m r&Sdacs/ avmif;upm;enf;rsKd;um; aiGaMu;wwf
Edkifaom jrif;&Sifrsm;? 'g&dkufwmrsm;? jrif;yGJESifhqdkif&m x&defem? a*smfuD?
pwl;0yfpaom tvkyform;rsm;twGuf zefwD;xm;aom avmif;upm;enf;
jzpf t&yfom;rsm; tzdkUrSm ]rdkuf&m}usaom upm;enf; oufoufjzpfonf
[k uREkfyfjrifxm;\/ txufyg vlpkrSwyg; t&yfom;rsm; tzdkUrSm Edkifcsif
avmif;vQifvnf; rJGzdkUomrsm;\/ aysmfcsifavmif;vQif vnf; wusyfwef
avmufaysmf&zdkUtwGuf

ig;usyfukef&aom

aysmfenf;rsKd;

jzpfavonf/

odkU&mwGif avmu ]pkH}rSauseyfaom uREkfyfonf ESpfacguf okH;acgufawmh


a&mufvdkufygao;\/ xdkUuJUodkU a&muf&jcif;aMumifhjzpf&onfh uREkfyf\
xl;qef;aom tdyfrufrsm; taMumif;udk azmfjyygOD;rnf?

500

xl;qef;aomtdyfrufrsm;
uREkfyf\rdcifonf xl;qef;aom tdyfrufrsm; jrifrufwwfonf[k
wae&m t>rufrQazmfjycJUbl;&m uREkfyfrSmvnf; rdcifxHrS ygvmavoavm
rod? (Psychic) xl;qef;aompdwfobm0wrsKd;qufcH &&SdykH&\/ uREkfyf\
tdyfrufrsm;rSm ]]xef;oD;a<ucdkuf usD;eif;cdkuf}}[l rqdkEdkifavmufatmif
xl;qef;vSaomaMumifh A[kokwtvdkUiSm azmfjy&ygOD; rnf/ uREkfyfonf
e,l;bm;rm; owif;pmwkduf twGif;a&;rSL; vkyfvsuf&SdpOf jrif;yGJ0goem
ygaom udkxGef;oef;onf e,l;bm;rm; owif;pmt,f'Dwmvkyfvsuf&Sd\/
xkdESpfu &efukefjrif;yGJrsm;wGif ]][dkw,fvdkufaZ;wm;}}ac: vQyfppf"mwftm;
jzifh *Pef;rsm;ay:xGufonfh pufud&d,mpwiftokH;jyKonf qdkaomaMumifh
uREkfyfonf if;pufud&d,mudkjrifvdkonfESifh udkxGef;oef;ESifhtwl jrif;yGJodkU
vkdufoGm;\/ okdUaomf txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; oabmaygufxm;
onf

jzpfaomaMumifh

wjym;wcsyfrQ

ravmif;yJ

Munfh&kHrQom

MunfhNyD;jyefvmcJU avonf/ aemufwaeUeHeuf tdyf&mrSxaomtcg (Daisy)


]a'pD}[laom jrif;\trnfudktdyfrufrufonf[k owd&\/ tvkyfwdkufodkU
a&mufaomtcg udkxGef;oef;tm; ]a'pD}[laomjrif;trnf &Sdygoavm[k
ar;Munfh&m &Sdonf[k ajym\/ okdUaomf aemufwywfwGif ajy;rnf?
rajy;rnf rodEdkifao;? Ak'[l;aeUrS od&rnf[k ajym\/ Ak'[l;aeUwdkifa&muf
jrif;yGJ[if'Duwf xGufvmaomtcg ]a'pD}ygonf[kajym udkxGef;oef;u
taMumif;udkar;ojzifh uREkfyfutdyfruftaMumif;udk ajymjy\/ udkxGef;oef;
onf jrif;[if'Duwfudk wGufMunfhNyD;aemuf ]a'pD}rSm ]cJ}jzifh rEdkifEdkif[k
ajymaomfvnf;

prf;Munfhcsifonf[kqdkum

aemufwywf

jrif;yGJwGif

uREkfyfvdkufoGm;\/ uRekfyfaiG 25usyfygcJU&m udkxGe;foef;u cJjzifh

501

rEdkifEdkifyg[k ajym vufOD;yGJrsm;rS jrif;rsm;udkxkd;cdkif;\/ a'pD\yGJrSm


aemufqkH;yGJjzpfaeavonf/ uREkfyfonf ukdxGef;oef;\jzm;a,mif;jcif;rsm;udk
em;raxmifyJ (vufrSwftwGuf 5usyfay;NyD;aemuf) usefaomaiG 20d
udkuspfuspfygatmif
waumifrS

xkyfxm;\/

yOryJGNyD;vwfaomf

rwkdufaomaMumifh

ygaomaiGukefavNyD/

udkxGef;oef;
qXryGJwGif

udkxGef;oef;onf uREkfyfxHrSaiGacs;av&m rMunfromESifhyif aiG10d acs;


vdkuf&\/

udkxGef;oef;rSm

xdkyGJwGifvnf;rwdkufacs/

upm;orm;wkdU

rnfonfrSm vufxJaiGukefaomtcg jrifaomvlxHrS acs;csifwwf\/


xdkUaMumifhuREkfyfonf (jrif;q,fyJGajy;rnfhteuf) usefaom jrif;okH;yJGudk
udkxGef;oef;ESifh vGwfatmifa&SmifaeNyD; aemufqkH; 10 yGJwGifrS a'pDtwGuf
0if; ig;usyf? yav; ig;usyf xkd;vdkuf\/ yef;vTwfawmhonf/ okdUaomf
51usyfrQ avsmfaomaMumifh xdkaeUu a'pD\avsmfaMu;rSm tjcm;yJGrsm;rS
]0if;}xufyif ydkao;onf[kajymMuonf/ ]0if;}rwdkufaomfvnf; avsmfaMu;
trsm;qkH;aom jrif;udka&G;NyD; tdyfruf&onf[k ajymp&m&Sdaeavonf/
'kwd,tdyfruf
xdkUaemuf wvcefUMum uREkfyftdyf&mrS Edk;vmaomtcg
]vm&D}[laom

(Larry)

t*FvdyfpmvkH;BuD; bvufbkwf a&;xm;jcif;udk tdyfrufxJ

jrifvdkuf&onf[k

owday:vm\/

xdkaeUrSm[if'Duwf

xGufNyD;jzpf

udkxGef;oef;udk ar;Munfh&m if;u ]vm&D}[la om jrif;&Sd wywfvnf;


ajy;rnfhtaMumif;? okdUaomf ]cJ}av;vGef;aomaMumifh Edkifvdrfhrnf rxif
aMumif;ajym\/ (udkxGef;oef;um; uREkfyfawGUbl;orQaom vlrsm;teufwGif
,kHcJqkH;aom vlwa,mufjzpf\/) uREkfyfrlum; olajymcsif&m ajymap?

502

]vm&D}udk avmif;rnf[k oEdXmefcsxm;NyD;jzpf\/ jrif;yGJum; okH;&ufvdk


ao;\/ uREkfyfonf xdkpOfu NAdwdoQbm;rm; r*Zif;twGuf pkHaxmuf
armifpH&Sm; 0wKwyk'f 50d EIef;ESifhvwdkif; a&;vsuf&Sd\/ okdUjzpf uRekfyf
onf 0wKwyk'fa&; r*Zif;wkdufodkU oGm;NyD;vQif paeaeUrS aiG50d
vm,lrnfqdkum

aumfyDay;xm;cJU\/

paeaeUwdkif;

a&mufaomtcg

refae*sm udkqdkifu aiG 50d r&SdaMumif;? 25usyfom &SdaMumif;ajym


pdwfysufpGmESifh if;udk,lcJU&av\/
xdkUaemuf udkxGef;oef;ESifhtwl xGufvmMu&m udkxGef;oef;onf
uREkfyf\ ]wpf}udk r,lvdkonfhjyif uREkfyftm;yif ]vm&D}udk ravmif;zdkU
wavQmufvkH;

zsufygao;\/

jrif;yGJodkU

a&mufMuaomtcgvm&DrSm

jrif;yGJq,fyGJteuf aemufqkH;yJG\ tvsifwyGJ (udk;yGJ)wGif ajy;rnf[k


od&\/ wyGJESpfyJGajy;NyD;aomtcg udkxGef;oef;u ]vm&D}udk uREkfyfwu,f
,kHMunfcJUvQif aiGrsm;rsm;Edkifapjcif;iSm wwd,yJGaocsmayguf Edkifrnfhjrif;
udk (emrnfudkawmh uREkfyfarhoGm;NyD/) avmif;&aom avsmfaiGjzifhvm&Dudk
avmif;EdkifaMumif; ajym\/ uREkfyfrSmvnf; avmb0ifvmNyDjzpf aiG50d
ygcJUzdkU pDpOfxm;NyD;rS 25d usyfom ygvmonfESifh rausrcsrf; jzpfaeaom
aMumifh olUpum;udk em;0ifoGm;\/ wGifaiG10davmif;vdkuf&m ygoGm;
avonf/ olUrSmvnf;ajymifavNyD/ &IH;aom vlrsm;onf 0rf;[mwwf
Edkifaomvlrsm;rSm

bmrQ

rpm;yJESifhauseyfNyD;

Adkufjynfhaewwfjcif;rSm

upm;orm;rsm;\ "rwmjzpf\/ tcsdefrSm ESpfem&DausmfNyDjzpf&m uREkfyfwkdU


ESpfa,mufvkH; tlwMuKwfMuKwfESifh tvGefqmvsuf &SdMu\/ ]vm&D}\yGJrSm
wem&DcGJcefU

vdkao;\/

rapmifhEdkifawmhacs/

wGif

uREkfyfwdkUonf

vufzuf&nfcef;xJodkU0if wusyfzkd;pDrQ vufzuf&nf aomufvkdufMu


ojzifh &Spfusyfom usefawmh ]vm&D}\yGJwdkif a&mufonfESifh aoG;Nidrfpdrfh

503

aomiSm t&ufwcGufpD oGm;aomufvkdufMuonf/ ]vm&D}udk ]yufa'gh}okdU


xkwfvmaomtcg tvGefqkd;ykH&aom jrif;eufBuD;jzpf BudK;ESpfacsmif;ESifh
qdkufukvm;ESpfa,muf
qdk;uqdk;oeJU?

udkif&\/

*dwfrSmusef&pf

udkxGef;oef;u
ygvdrfhrnf}}[k

]]cifAsmhaumifBuD;u

ajymao;\/

odkUaomf

vTwfvdkufaomtcg ]tkyf}xJu vdkufaomfvnf; yef;t0ifwGifxdk;wufvmNyD;


a&SUqkH;rS 0ifoGm;avonf/ avsmfaiGum; vufrSwfwapmiftwGuf 151
usyf&avonf/
uREkfyfrSm tdfrfuygvmcJUaom aiG25 usyfrS 151 usyfjzpfvm
tjrwfBuD; &aomfvnf; rlvBuH&G,fcsuftwdkif; 50d zdk;avmif;vdkuf&vQif
1510d &rnfqdkum rausrcsrf; jzpfaerdao;\/ um;avmbom;wkdU\
"rwmwnf;/
wwd,tdyfruf
wpkHwa,mufaomolu

uREkfyftm;

tdyfrufay;jcif;

jzpfcJUvQif

]]vlum; xdkufwefaomvlwa,muf r[kwf}}[k qkdum tdyfrufray;yJ


aeavovm; rajymwwf/ xdkUaemufwGif tdyfrufr&awmhyJ udk;ESpfcefUMum
aomtcgrS tvGefxl;qef;aom tdyfrufwck ruf&jyefonf/ tdyfrufxJ
uREkfyfonf w&kwfuvyfwGif av;aumif*sif xdk;vsuf&Sd\/ xdk*sifrSm
av;aumif*sif qdkaomfvnf; av;uGufwnf; r[kwfyJ tuGufaygif; 20
cefU&Sd tuGufrsm;wGif xkH;pHtwdkif; Muuf? 0uf? ig;&SOfh? zm; wnf;[laom
t&kyfav;aumifr[kwfyJ *Pef;rsm;a&;xm;onfudk jrif&\/ *Pef;rsm;
rSmvnf; t*Fvdyf *Pef;rsm;jzpf\/ uREkfyfonf tjcm;vlrsm;ESifhtwl
ckH&Snfay:wGif xdkifvsuf *sifxdk;ae&m w&kwfu okH;BudrfzGifhjcif;udk jrif&\/

504

jrif&aom *Pef;rsm;rSm (14-8-6)wdkUjzpfav\/ tdyf&mrSEdk; *Pef;


ygaom*sif[k r&SdygyJvsuf xl;xl;qef;qef; jrifrufjcif;udk pOf;pm;vsuf&SdpOf
xdkaeUonfum; jrif;yGJaeU jzpfjcif;udk jAKef;ueJ owd&\/ rQom
ruao;?

xdkpOfurl ]]okH;aumifpGyf}}ay:vsuf&Sdjcif;udkvnf;

owd&\/

wGif okH;aumifpGyftwGuf tdyfrufjzpf&rnf[k awG;xifvdkufygawmhonf/


odkUjzpf tdrf&SdorQaom aiG30dudk ,lNyD; jrif;yGJokdUoGm;ygawmhonf/
wBudrfrl

udkxGef;oef;r&SdawmhyJ

vkyfEdkifawmhrnf[k
okH;aumifpGyf

rdrdwa,mufwnf;

atmufarhrdygao;onf/

yxrwGJyJG

ajy;cgeD;wGif

oabmtwdkif;

jrif;yJGodkUa&mufaomtcg

tdrfeD;csif;wa,mufESifhawGU

]]bmxdk;ovJ}} [kar;ojzifh ]14}[kajymvkduf&m olvnf;ajy; xkd;ao;onf/


uREkfyfrlum; ]14}twGufaiG25usyfzdk; (ig;apmif) qkwfvdkufonf/ if;yGJwGif
]14}eHygwf jrif;yif0if avsmfaiG 24usyfpD&aom aMumifh pkpkaygif; 120d
&avonf/ ysOfjym;ay:wGif Edkifaomjrif;eHygwf ]14}udk ajrjzLjzifha&;
ajrSmufwifvdkufaomtcg ysOfjym;ay: a&;xm;aom ]14}rSm tdfyfrufxJwGif
}*sif}ay: a&;xm;onfh ]14}ESifh vlwa,mufwnf; a&;xm;onfh vufa&;
uJUodkU tvGefwlonfudk uREkfyfjrif&aomtcg igum; ,aeUaocsmNyD[k
tBuD;tus,f0rf;omrdygawmhonf/
uREkfyfonfi,fpOfuwnf;u tvkyform;ESifh twlaecJU& avmif;
upm;jcif; tvkyf 0goemxkHvsuf&Sdaomfvnf; pifppftm;jzifh EdkifzdkU
avmbBuD;ol

wa,mufr[kwf/

r&IH;yJESifhaysmfae&vQif

auseyfEdkifol

wa,mufjzpf\/ tcsKdUuavmif;upm;yJGrSxvm ]t&if;}jzpfonfqdkvQif


tvum;anmif;wmygyJ[k ajymwwfMu\/ uREkfyfrlum; ]t&if;}jzpfae
onfqdkvQif avmif;upm;aysmf&jcif;twGuf jrwfonf[k ,lqEdkifonf/
xdkolwdkUu Edkifcsif upm;onf[kqdkMu&m

505

uREkfyfrlum; &IH;rnfavm

Edkifrnfavm? odkUavmodkUavm
jzpfonf[k,lq\/

(Suspense)

jzpfae&jcif;onf t&omwck

uREkfyf\&nf&G,fcsufrSmum; rEdkifcsifae? r&IH;vQif

auseyfonf[kqdkEdki\
f / okdUqdkvQifydkufqHravmif;yJ tvum;wrf; upm;
vQifjzpfEdkifonf r[kwfavm[k ar;zG,f&Sd\/ usifvnfrIESifhqdkifaom upm;
enf;rsKd;wGif ydkufqHravmif;yJ aysmfEdkifaomfvnf; ]uHupm;}enf;rsKd;wGif
ydkufqHravmif;yJraysmfEdkif? t"dym,fr&Sdacs/ taMumif;rsm;udk &Sif;vif;
azmfjy&jcif;rSm okH;aumifpGyfyJG uREkfyfavmif;ykHudk em;vnfMuap&ef
jzpfavonf/ uREkfyfonftdyfruf&aomaMumifh EdkifcsifvmcJUjcif; jzpfaomf
vnf; &IH;oGm;rnfudkwbufu pdk;&drfao;\/ odkUjzpf yxrwGJyGJrS aiG
120davsmfaiG&aomtcg 'kwd,ESifh wwd,yGJrsm;twGuf tm;vkH;ykHravmif;
ao;yJ aiG 20dcsefxm; pGyftwGuf60d (vufrSwf 12apmif)? 'kwd,yJGtwGuf
40d(vufrSwf 8apmif) avmif;vdkuf\/ 'kwd,yGJ jrif;eHygwf(8)wkduf
avsmfaiGwapmif 10dusyfESifh aiG80d&\/ wGifvufxJ aiG20d+80djyif
okH;aumifpGyftwGuf vufrSwf 12apmif&Sdao;onf/ okH;aumifpGyf[l wcg
rSwdkufvnf;rwdkufbl; xdk;vnf;rxkd;bl;aom uREkfyfrSm wwd,wJGajy;cgeD;
&ifckefvIdufykHrSm teD;rS vlrsm;yifMum;&avmufonfxif\/ (rQavmuf
&ifckef&jcif;rSm tEdkift&IH; aMumifh r[kwfyg? av;aumif*sif0dkif;rsm;wGif
wcgw&H rQavmufru xdk;cJUbl;ygonf/ &ifckef&jcif;rSm ig\tdyfruf
rSefrnfavm? rSm;rnfavm odcsifaZmaMumifh jzpfygonf/) wwd,wJGyGJ jrif;
12

aumifvTwfvdkuf

avNyD/

uREkfyf\

eHygwf

(6)jrif;rSm

ESmwHtjzLusm;jzpf azG;azG;azG;azG;ESifh ajy;vmjcif;udk ta0;BuD;rSjrif&\/


okdUaomf

&ifckefvGef;tm;BuD;aomaMumifh

aoaocsmcsm

rMunfh0HUacs/

wcgw&H rMunfh&JaomaMumifh rsufESmvTJ aevkduf&\/ yef;0ifoGm;


MuavNyD/ b,fjrif;ygvdrfh/ uREkfyfem;rMum;yJjzpf ae\/ ]pdefvQH}qdkavvm;?

506

]wdrfysH}qdkavvm; ruJGjym;acs/ pdefvQHonf uREkfyf\jrif;eHygwf(6)jzpf\/


bvufbkwfokdUMunfhvdkufaomtcg eHygwf(9)jzpf ]wdrfysH}EdkifoGm;avNyD/
okH;aumifpGyfwGif

ESpfaumifwnfNyD;rS

aemufqkH;waumif

vGJ&jcif;

jzpfavonf/ uREkfyf\vufxJaiG100d&Sdae aiG 70dEdkifonfrSefaomf vnf;


ESpfaumifrSefNyD;rS waumifvJGaom tdyfrufudk uREkfyfem;rvnfEdkif atmif
&Sdawmhonf/ waumifvJG&rnfjzpfvQif tb,faMumifh ESpfaumifrSefaom
tdyfrufrsKd; ruf&oenf;/ pifppfrSm tdyfrufwcktaejzifh ESpfyJGqufNyD;
rSefzkdUvnf; vG,fulonf r[kwfacs/ em;vnfaom jrif;orm; wa,muf
um;

ESpfaumifrSefEdkifonf/

,ckrSm

tdyfrufoufoufjzpfygvsuf

tb,fhaMumifh ESpfaumifrSefEdkif &oenf;/ uREkfyfonf usefaom jrif;wyJG


pdwfr0ifpm;awmhyJ jrif;yJGrS wa,muf wnf;jyefvmcJU\/ aiG 100d
vufudkif&Sd onfum; [kwfyg\/ odkUESifh uREkfyfrSm jyemonf
pdwfxJwGif wtkHaEG;aEG;&Sdaeygawmhonf/
jyem&Sif;oGm;jcif;
xdkUaemuf 7 ESpfcefUMumaomtcg uREkfyfESifh v,f,mpdkufysKd;a&;
rif;BuD;&kH;wGif twlwuGtvkyfvkyfcJUbl; yxrtdrfaxmif rvSrl;ESifhqG,f
ay;aom oli,fcsif; udkrsKd;tHUonf uREkfyf\tdrfodkUa&mufvm ESpfaygif;
rsm;pGm uJGuGmaecJUaom oli,fcsif;jzpfonfhtavsmuf auR;arG;jyKpk\/ xdkol
rSmt*d,orm;wa,mufjzpf [kwdywd tvkyfrvkyfyJ acsmifvnfacsmifywf
jzpfae&Sm\/

udkrsKd;tHUu

aiGacsmifacsmif

&vdkoavm[k

ar;

]upm;arSmf}oGif;ay;rnf[kajym&m uREkfyfu aiGvdkcsif aomfvnf; ]arSmf}udk


r,kHMunfaMumif;ajym\/

odkUjzifh

507

avmif;upm;jcif;

taMumif;udk

qufvuf ajymjyMu,if; uREkfyfutxufyg jrif;yGJtdyfruf rsm;taMumif;


ajymjyav\/ uREkfyfu wwd,tdyfrufonf uREkfyf\OD;aESmufudk ,aeUwdkif
tvkyfay;vsuf&SdaMumif;

ajymjyav\/

vlum;

OmPfwrsKd;&Sdaom vlwa,mufjzpfygayonf/

wenf;tm;jzifh

uREkfyf\pum;qkH;onfESifh

wNydKifeuf udkrsKd;tHUu ]]cifAsm;[mu 6 eJU 9 eJU vGJaewmudk;As? 9


aZmufxdk;Munfhrdawmh 6 jzpfoGm;wmaygh? tdyfrufu 9 jyygvsufeJU
cifAsm;uaZmufxkd;MunfhrdNyD; 6 jzpfoGm;awmhwmayghAs}}[k ajymavonf/
[kwfvnf;[kwfayonf/ tdyfrufxJu*sifwGif vufudkif (tnSm)uav;
uyfvsufyg&Sd&m 9 udkajymif;jyef Munhfvsufom;jzpfaeaom aMumifh 6 [k
uREkfyfjrifcJU&jcif; jzpf&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfapuREkfyftm; ESpfaygif;twef
Mumatmif

'kuay;vmcJUaom

armifrif;BuD;om;tm;

jyemwckum;

aus;Zl;wifygonf/

&Sif;vif;oGm;

ygNyD/

uREkfyf\tdyfrufrsm;rSm

rnfolwOD;wa,mufu ay;vmonfjzpfap? uREkfyfzmom uREkfyfjrifruf


onfjzpfap uREkfyftzdkU&m woufvkH;twGuf twdwfedrdwfuJUodkU t"dym,f
ay:vGifvSayonf/

tdyfrufokH;ckvkH;

txdkuftavsmuf

tusKd;cHpm;&jcif;udk

acsmacsmarmarm

vSvSyyBuD;um;

uREkfyftzdkU

tcsnf;ESD;rjzpf?

awGUMu&ayNyD/

okdUaomf

cHpm;&onfr[kwfacs/

uREkfyf\

toufwm wavQmufvkH;wGifvnf; twdkif;yif jzpfcJU\/ uREkfyf\


tusKd;ay;rSm odyfawmhracvS/ odkUaomf uRwfuRwfvGwfvGwf atmifjrifrI
BuD;rsKd;um; r&SdcJUbl;acs/ onfrSm pmudk a&;vsuf&Sdaom ,cktcsdef
(72ESpf) t"dym,faumufjcif;jzpfav&m a&SUtzdkUwGif jyifqifaumuf,lzdkU
taMumif;jzpfay:OD;rnfavm rajymwwfay/

508

avmif;upm;ykH pepfwck
e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf tvkyfvkyfvsuf&SdpOf uREkfyfwdkU\
aysmfenf;trsKd;rsKd;teuf ,aeUwdkif rarhEkdifonfh uvyfwufjcif;tvkyfudk
azmfjyvdk\/

rarhEdkifqdkjcif;rSm

[mrsKd;BuKHawGUcsifvSao;aomaMumifh

r[kwf&yg/ acwf [mrsKd; r&SdawmhonfhtwGuf a&S;jzpfa[mif;taejzifh


atmufarhaomaMumifh jzpfygonf/ 1926ckESpf uREkfyfonf ]teDaxmif}[k
Mum;bl;&kHom&Sd

jrifvnf;

rjrifbl;?

upm;bl;zkdUum;

a0;avNyD/

(acwfvlrsm;onf ]teDaxmif}avmif;upm;enf;udk jrifbl;ol enf;yg;


ayvdrfhrnf/) avmif;upm;ykHrSm av;aumif*sifESifh vkH;0wl ]ygxef}ESifh
tawmftwefwl\/

uREkfyfonf

azmfjyvdkjcif;r[kwf?

avmif;upm;enf;udk

xdkacwfuupm;orm;rsm;\

a&;jycsifaomaMumifh

jzpfygonf/

uREkfyfonf

tao;pdwf

]ewfjynf}wckudk

udkcifarmifwifhESifhtwl

vrf;rawmf&Sd w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;avh&Sd\/ avmif;upm;olrsm;onf


avmif;upm;enf;wrsKd;rsKd; wwfcgpwGif Edkifwwfonf/ (Beginner'sLuck)
qdkaom

t*Fvdyfpum;ykHwck&Sd\/ pum;ykHonf tjcm;olrsm;twGuf

rajymwwf? uREkfyftzdkUrl rSefonfcsnf; awGU&\/ uREkfyfwcgw&H pOf;pm;


rdonfrSm

upm;wwfcgpvlrsm;

Edkifwwfjcif;rSm

taMumif;rnfodkU

&Sdavoenf;/ rwwfwwwfESifh avmif;upm;vQif &IH;zdkUoifhygvsuf tb,fh


aMumifh Edkif&oenf;/ Edkifwwfonfqdkjcif;rSm ]OmPf}ygaom avmif;upm;
jcif;rsKd;twGuf r[kwfEdkif? uHoufouf avmif;upm;enf;rsKd;twGufom
jzpf&ayrnf/

Oyrm

&IH;zdkUaocsmav&m
]teDaxmif}rlum;

bdvd,ufrwwfyJvsufESifh
udk;rD;zJupm;vQifrlum;

udk;rD;zJuJUodkU

uHoufouf

509

avmif;wef;xdk;vQif

EdkifcsifEdkifEdkifayvdrfhrnf/
avmif;pm;jcif;jzpf

wwfcgpvlrsm;vnf; EdkifzdkUvrf;&Sdavonf/ uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifh


twl w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;aomtcg ]vufudkif}aiG 20d-25dusyfrQ
ygavh&Sd\/ pupm;vdkufonfqkdvQifyif em&Dw0ufcefUtwGif; aiGav;
ig;q,f EdkifvdkufavNyD/ qufvufupm; 10d-15dusyf jyef&IH;onfqdkvQif
acw&yfem;NyD; EdkifrSom qufvufupm;\/ onfum; uREkfyf\
avmif;upm;pepfaywnf;/
uREkfyfawGU&Sdaompepf
ae&m avmif;upm;jcif;ESifh ywfouf (BuD;jyif;vmaomtcgrS)
uREkfyfawGU&Sdxm;aom

pepfwckudk

azmfjyvd\
k /

i,fpOftcgu

v,f,mpdkufysKd;jcif;&kH;

tvkyfvkyfpOf

avmif;upm;rd&IH;cJUbl;jcif;rsm;

taMumif;udk azmfjycJUbl;&m xdkuJUodkUjzpf&jcif;rSm azmfjyvwHUaom ]pepf}udk


em;rvnfao;aomaMumifhjzpf\/ rnfolrqdk avmif;upm;enf;wck (]uH}
jzpfap? ]OmPf}jzpfap) upm;vdkufonfqdkvQif wxdkifwnf;twGif; &IH;csnf
Edkifcsnf

jzpfjcif;udk

wavQmufwnf;Edkifjcif;
rsm;pGmaom

awGU&wwfayonf/
qdkonfrsKd;rSm

upm;orm;wkdU

awmfvdkufrdvQif

aumif;om;Asm?

wavQmufwnf;&IH;jcif;?

tvGefw&m

awGU&cJayonf/

ajymwwfMuonfrSm

]]Edkifaewkef;u

reJbl;As?

aiG

300davmufEdkifvdkuf

ao;w,f? avmbBuD;NyD; qufupm;vdkufwm ajymifygava&mAsm}}[lonf


yifjzpf\/
BuKHcJU&bl;\/

uREkfyfudk,fwdkif

i,fpOfuvnf;

]]Edkifwkef;rSmawmf&rnfqdkvQif

tjzpfrsKd;

cPcP

qufNyD;rEdkifEdkif[krnfolu

ajymEdkifoenf;}}[k ar;zG,f&m&Sd\/ [kwfawmh [kwfygonf/ odkUaomf


uREkfyfawGUxm;aompepfrSm okdUjzpf\/ EdkifaeorQ qufupm;oifh\/

510

Oyrm aiG100d Edkifae&mrS qufNyD;upm;ojzifh 200d-300d txd qufEdkif


onfqdktHU/ qufvufupm;ojzifh 150d cefUjyef&IH;NyD; tEdkif150rQom
usefawmhonfqdktHU/ uREkfyfrlum; b,fenf;ESifhrQ qufupm;awmhrnf
r[kwfacs/ trsm;tm;jzifhrl 100davmufjyef&IH;onfqdkvQifyif uRekfyfawmfcJUyg
onf/

pepfudk

yufyufpufpuf

tokH;jyKjcif;tm;jzifh
rEdkifaomfvnf;

uREkfyfavmif;upm;wdkif;

10BudrfvQif

uREkfyfrSm

tcsKdUvlrsm;uJUodkU

yufyufpufpuf

&IH;cJvSonf/

7Budrf

Edkifavh&Sd\/

8BudrfcefU

xdkifvdkufuwnf;u awmufavQmuf &IH;aomtcgrsm;om uREkfyf&IH;&\/


odkUaomtjzpfrsKd;rSm

upm;orm;wdkif;yif

BuKH&cJ\/

EdkifNyD;rS

]ajymif}&olwkdUom rsm;avonf/ *syefwacwfvkH; uRekfyfrSm pma&;zkdU


tcGifhr&SdaomaMumifh

avmif;upm;jcif;jzifh

toufarG;cJU&bl;&m

taMumif;udk oufqdkifaomtcef;wGifrS azmfjyygOD;rnf/


a&S;acwfa[mif; atmufarhzG,f
vrf;rawmf w&kwfuvyfrsm; udkcifarmifwifhESifh uREkfyfonf 1926
ckESpfwGif

paeaeUnwdkif;

]teDaxmif}

upm;cJUMu\/

uvyfwckudk

wufupm;ojzifh (Oyrm) uREkfyf aiG 50d EdkifNyD;&mrS jyef&IH;ojzifh 30d rQ


(tEdkif)

usefawmhonfqdkvQif

uREkfyfonf

xdkif&mrS

xvdkufavNyD/

udkcifarmifwifh\ tajctaeudkMunfh olupm;csifao;vQifvnf; uRekfyf


onf

acsmifwckokdUoGm;

bD,maomuf,if;apmifhae\/

(uREkfyfonf

udkodef;az? udknSif;wdkUESifhtwl zcifxH aot&uf vSLMuNyD;onfhaemuf


ouFef;0wfaomtcsdefESifh qufNyD; ok&mar&,tvkyfrsKd; ESpfESpfcefUjzwf
vsuf&SdcJU&m udkcifarmifwifhESifh w&kwfuvyfrsm;okdUa&mufcgrS t"dXmefysuf

511

&ygawmhonf/ okdUaomf olUaMumifh[lum; rqdkvdkyg/) udkcifarmifwifhrSm


uvyfjyKwfatmif

Edkif&rS

pdwfauseyfaomtcgrS

awmfrnf[k

xvmawmh&m

ajymbl;ol

jzpfonfhtwdkif;

uvyfrjyKwfyJ

oljyKwfom

vmcJUonf/ odkUaomfuREkfyftEdkifuav;&Sdxm;aomaMumifh awmfygao;\/


wnwavrl

olEdkifaecdkufwGif

uRekfyfu

(w&kwfrsm;trkef;

cHNyD;)

twif;qGJaomaMumifh tEdkifuav; ygvmjcif;rsm;vnf; &Sdyg\/ xdkodkUaom


nrsKd;wGif uREkfyfwdkUESpfa,mufonf uvyfay:rS bD,mwykvif;pDaomuf
cJUNyD;

atmufodkUqif;vmMu

acgufqGJqdkifrsm;wGif

taumif;qkH;aom

pm;p&mrsm;udk pm;aomufMu\/ xdkUaemufvrf;rawmf vrf;rBuD;wavQmuf


avQmufMu rnfonfhuvyfodkU jyefwufMu&ygrnf enf;[ka&G;cs,f
Mu\/

xdkpOfu

vrf;rawmfwavQmuf&Sd

wkdufrsm;rSm

tm;vkH;vdkyif

uvyfrsm;jzpfMu "mwfrD;wxdefxdefav,yfrsm;w0D0Djzifh avmif;upm;ol


rsm;rSmvnf; ysm;yef;cwfodkU qif;MuwufMu? pm;MuaomufMu? avmif;
upm;Mujzifh bk&m;yJGwrQ pnfum;vS\/
uREkfyfonf

upm;orm;rsm;\

trlt&mudk

Munfhjcif;tm;jzifh

xdkol\tEdkift&IH;udk tuJcwfaom tavhtusifhjyKvkyfxm;\/ acgufqGJ


qdkif &Tef;&Tef;a0aomrsufESmESifh a[mifzGma[mifzGm pum;ajymaom vlum;
EdkifcJUoljzpf&rnf/ xdkolESifh w0dkif;wnf;xdkifvsuf rsufESmcyfnId;nId;ESifh
olajymorQudk axmufcHvsuf&Sdaom vlonfum; udk,fwdkif&IH;vmcJUojzifh
uyfaomufaomvljzpfonf[k

odEdkifavonf/

rsm;aomtm;jzifhrl

yxrvlpm;rsKd; wa,mufawGU&wdkif; 'kwd,vlpm;rsKd; av;ig;a,mufrQ


awGU&onfcsnf;jzpf\/ 0dkif;wckwGif zifayghayghESifh cdkif;orQ xvkyfNyD;
oGm;wNzJNzJ&SdaeolrsKd;vnf; yg&Sdwwfay&m xdkolrlum; upm;orm; r[kwf?
]uvyf*sydk;}jzpfavonf/

vlwa,mufEdkif

512

qif;oGm;vQif

*sydk;

waumifESpfaumif

uyfygoGm;onfcsnf;

jzpfavonf/

rnfodkUqdkap

av;ig;a,muf&IH;wdkif; Edkifolwa,mufwav yg&SdwwfonfjzpfaomaMumifh


xdkwa,mufudkMunfhNyD;

oGm;&nfusMu&jcif;tm;jzifh

vrf;rawmf&yfuGuf

onf upm;orm;rsm;\ ewfjynfwrQ wrf;wol aygrsm;ygbdonf/


tol&um,f cHcsnfwcg pHcsnfwvSnfh[k qdk&m uREkfyftzdkU&m
paeaeUrsm;onf cHpm;aomtydkif;[k owfrSwfxm; xdkw&uftwGuf 6
&ufvkH;vkH;

vufcsKd;um

ajymifaomnrsm;rSwyg;
aomufvkduf?

pm;vdkuf

a&wGufarQmfvifhcJU&\/
uREkfyfwdkUonf
b,frSmrS

ESpfa,mufvkH;&IH;

uvyfwckrSwckokdU

ul;vdkuf?

r&SdawmhonfhtwGuf

wcgw&H

vGrf;&OD;rnfuJUodkU jzpfrdygao;onf/ rdkwmum;onf vSnf;Murf;xuf


aumif;aomfvnf;

a&Tpm&Hpaom

bk&m;yJGrsKd;odkU

vSnf;Murf;jzifhoGm;

aysmf&bl;jcif;udk rarhEdkifouJUodkUyif/
wm0efBuD;aomtvkyfwck
e,l;bm;rm;wdkuf twGif;a&;rSL; tvkyfonf ]Am[D&} tvkyfrsKd;jzpf
aomaMumifh uREkfyfrESpfoufaMumif; azmfjycJUNyDjzpf&m xdkrQru OD;aESmuf
ajcmuf&ykHudk azmfjy&ygOD;rnf/ waeUo 0wfvkHawmf&wa,mufonf
wdkufodkUvm ykHESdyfvkyfief;wcktaMumif; pkHprf;\/ tvkyfrSm odkUwnf;/
ol\w&m;cHwa,muftm; [dkufukwfvTwfawmfu vlowfrIxif&Sm;onf
qdkum

aopm;aoap[k

BudK;rdefUcsxm;&m

w&m;cHu

t*Fvefjynf

y&DADaumifpDodkU t,lcH0ifcsif\/ y&DADaumifpD\xkH;rSm if;odkUt,lcH0if


aomtrIrsm;wGif

trIwGJudk

jrefrmjynf

vTwfawmfrsm;rSmuJUodkU

vufESdyfpufjzifh &dkuful;wifquf&kHjzifh rNyD;yJ trIwJG wckvkH;udkykHESdyf

513

pmtkyftjzpfESifh wifydkU&avonf/ pmtkyfrsm;udk (8 tkyfxifonf/) wifydkU


&mwGif ,ckuJUodkU av,mOfysHray:ao;ojzifh oabFmESifh ydkU&rnfjzpf\/
w&m;cHonfvTwfawmfrS BudK;rdefUusNyD;onfhaemuf t,lcH&uf (&ufaygif;
40qdkvm;) &&Sd&m xdktcsdeftwGif; y&DADaumifpDtzGJU\ vufodkU a&muf&
rnfjzpf\/ oabFmwpif;onf xdkpOfu jrefrmjynfrS t*FvefodkU &ufow
okH;ywf tenf;qkH;oGm;&\/ twdkcsKH;vdkufaomf t*FvefjynfodkU t,lcH&uf
rSDatmif a&mufrnfhoabFmonf xdktcg jrefrmjynfrSxGufzdkU &&ufcefUrQ
omvdkawmh\/ t"dym,frSm 0wfvkHawmf&onf trIwGJpmtkyfrsm;udk &&uf
twGif; ykHESdyfNyD;pD;apvdkonf/ 7 &uftwGif; rNyD;ojzifh oabFmrrSDvdkufyJ
&SdcJUaomfxdktvkyfonf tcsnf;ESD; tv[ jzpf&vdrfhrnf[k qdkvdkonf/
0wfvkHawmf&onfvufESdyfpufjzifh
udkbvIdifESifh

uREkfyfwdkUonf

&dkufESdyfxm;onfh

trIwGJudkxkwfjy

zdkrif\tultnDjzifh

wGufcsufMu\/

uREkfyfwkdU\wGufudef;t&rSm if;tvkyfonf 10&ufcefUMumrnfh tvkyfwck


jzpf vlydkrsm;ac:NyD; wGef;xdk;vkyfudkifrnfqdkygu 7 &ufrQESifh NyD;Edkifavmuf
onf/

0wfvkHawmf&url

vuPmESifh

udkbvIdiftm;

tjcm;ykHESdyfwdkufrsm;rS

jiif;y,fvdkufonfh

twif;tyluyfaeonfhjyif

ykHESdyfcudkvnf;

wef&mwefzkd;xuf ESpfqay;\/ udkbvIdifum; aps;aumif;&onfqdkum


vufcHcsifvSNyDjzpf&m

zdkrifuvnf;

udkbvIdiftm;rsufESmvkyfcsifonfESifh

vufcHzdkU wdkufwGef;vsuf&Sd\/ udkbvIdifonfbmrQrajymyJ qdwfqdfwfae


aom uREkfyftm; ]]b,fhES,fAs udkazodef;}}[kar;&m uREkfyfrlum; pdwfav;
vsuf&Sd\/
ajymjy

uREkfyfonf
od&onfhjyif

xkdtvkyf\taMumif;jcif;&mudk
tvkyfudkvufcH

0wfvkHawmf&

vkyfaomtcgwGifvnf;

zdkrifESifhwuG pmpDorm;rsm;tm; aqmfEId;&rnfhwm0efrSm uREkfyftvkyfjzpfaom

514

aMumifh EIwfroGufEdkifyJjzpfae\/ udk,fwdkifvkyfjzpfaom tvkyfrsKd;qdkygu


(aps;aumif;&aomaMumifh) aESmifhaES;rnfr[kwfyg/
,ckrSm ukvm;pmpDorm;rsm;ESifh 8-9vrQ qufqHvkyfudkifcJU&bl;NyDjzpf
aomaMumifh if;wdkUtaMumif;udk odNyD;jzpf tcsdefESifhwuG wm0ef,l&rnfudk
tvGefpdwfav;vsuf&Sdygonf/ okdU&mwGifaemufqkH; udkbvIdif\qEjynfh0
ygapawmhqdkum acgif;ndwfvdkufygawmhonf/
rBudK;pm;pbl; BudK;pm;jcif;
trIwGJudk ykHESdyfaomtvkyfpavNyD/ yxrwGif okH;&ufrQESifh tvkyf
xuf0ufcefUNyD;pD;oGm;onfjzpf udkbvIdifonf wNyKH;NyKH;&Sdum uRekfyfvnf;
auseyfvSygonf/ uREkfyfonf tvkyfwGif udk,fwdkifulnD vkyfudkifay;
Edkifaom

tuGufr&Sdaomfvnf;

uREkfyfrjrifbl;&onfh

BudK;ay;w&m;cH

twGufaMumifh pdwfylonfESifh vkyfaeustvkyfudk csxm;um xyfcdk;uav;


tvkyfvkyfMuaom pmpDorm;rsm;qDodkUcPcP wufoGm;NyD; tvkyfNyD;oifh
oavmuf NyD;rNyD;udkMunfh&I\/ tvkyform;rsm;udk wkdufwGef;\/ tm;ay;
\/ olwkdUvnf; BudK;pm;Muyg\/ odkU&mwGif yOraeUrlum; tvkyform;
ESpfa,muf wkyfauG;auG;ojzifh tvkyfrqif;EdkifyJ&Sd&mwGif OD;acgif;BuD;oGm;
rdygawmhonf/ zdkriftm; vlpm;&atmif &Smapygaomfvnf; &efukefa*Zuf
owif;pmwdkufrS wa,mufwnf;&cUJ\/ if;udkvnf; vkyfcESpfqay;&\/
aiGum;udpr&Sd? vlESpfa,mufjynfhatmif r&jcif;twGuf pdwfylvSonf/
aemufwaeUvlESpfa,muf xyfzsm;jyef&m uREkfyfwdkU rsufvkH;jyL;ukefMu
&avNyD/

vlpm;&Smjyefawmhvnf;

qJG,lcJUonfh

tvkyform;vnf;

wa,mufwnf;om&
rvmEdkifawmhacs/

515

,refaeUu
uRekfyfwdkUonf

ntcsdefrsm;yg ]tdkAmwdkif}vkyfzdkU pDpOfMu\/ uRekfyfonf Munfhjrifwdkif


prf;acsmif;&yfuGuf

aexdkifvsuf&Sd&m

ntcsdefrsm;wGif

wdkufodkUvm

tvkyform;rsm;udk tm;ay;&ao;\/ tdyfcsifajyatmif

umzDrsm;0,f

wdkuf&ao;\/ olwkdUvnf;tpGrf;ukef BudK;pm;Mu&Smygayonf/ uREkfyfvkyfcJU


avorQaomtvkyf

trsKd;rsKd;wkdUwGif

wBudrfuJUodkU

vkyfcJUbl;jcif;

r&Sdbl;yg/ rdk;tvif;xkdifNyD; pma&;bl;aom naygif;rsm;pGm&Sdyg\/ odkU&mwGif


rdr\
d avmbtavsmuf a&;jcif;jzpf pdwfat;vufat;vnf; vkyf&ygonf/
,ckrSmrl udk,fwdkifvnf; rvkyfwwfyJ tvum; ]Asmrsm;}&aomtvkyf
jzpfaomaMumifh pdwfyifyef;vSyg onf/ xdkESpfwGif &efukefNrdKUpmpDorm;
avmu wkyfauG; tBuD;tus,fzsm; Muav&m pmpDorm;wa,muf
zsm;onfqdkvQif tvkyftwGuf tcsdefrSDatmif tvkyfqif;Edkifawmhonf
r[kwfaomaMumifh vlpm;xdk;EdkifzdkUom BudK;pm;&ygawmhonf/ tvkyftyf&
rnfhaeUwGif

pmtkyfrsm;rSm

rNyD;wNyD;&Sdae\/

qdkvdk&if;rSm

oabFmrSD

rnfqdkvnf; rSDEdkif\/ rrSDyJjzpfvQifvnf; jzpfEdkif\/ aemufydwfqkH;n


tvkyform;rsm;vnf; rdk;vif;atmifvkyfMu uREkfyfvnf; tvkyfwdkuf
pm;yJGay:wGiftdyfcJU&yg onf/ tajy;tvTm; pmpD? uwdkufu&dkuf ykHESdyf?
tjrefqkH;y&kMunhf? aoajy;&Sifajy; csKyfvkyfMuyg\/ odkUaomf oabFmum;
rrSDvdkufawmhacs/
avmufxuf

pmtkyfrsm;NyD;aomtcsdefwGif

ydka&mufOD;rnfr[kwfacs/

oabFmonf

yifv,f0

0wfvkH\pma&;onfaemufqkH;

uREkfyfwdkUwdkufodkU vefcsm;ESifh okH;av;acgufrQ vmcsnfjyefcsnf vkyfvsuf


&Sd&m pwkwacgufwGif vefjcm;ay:rSyif rqif;EdkifawmhyJ ]xGufoGm;NyDAsKdU}
[kqdkum vufjyoGm;ygavawmhonf/ qufvuftvkyfvkyfMuygrl 15
rdepfcefUavmufwGif NyD;Edkifrnf jzpfaomfvnf; taMumif;rxl;awmhonfESifh

516

tvkyform;rsm;onf

pdwfysuftm;avsmhpGmESifh

tvkyfudk

ypfcsvdkufMu

ygawmhonf/
tvkyfrSEIwfxGufjcif;
naeydkif;wGif 0wfvkHpma&;onf wdkufodkU wacgufvmjyef y&DAD
aumifpDodkU aMu;eef;&dkufxm;aMumif;? aemufoabFmESifh wifydkUvdkufygrnf[k
&dkufvdkufaMumif;? okdUjzpf trIwJGpmtkyfrsm;udk qufvuf NyD;atmif
vkyfMuzdkUtaMumif; ajymav\/ tvkyform;rsm;vnf; ]awmfygao;&JU}qdkum
tvkyfudkjyef

aumufMuav\/

10

&ufcefUavmuf

Mumaomtcg

pma&;onf wdkufodkUwzef a&mufvmESvkH;romzG,faom owif;w&yfudk


ajymjyygawmhonf/
[dkufukwfvTwfawmfonf

vlowfrIw&m;cH\

t,lcHtrIwGJrSm

y&DADaumifpDodkU oabFmjzifhtcsdefrDygroGm;aMumif; od&SdonfESifh w&m;cHtm;


BudK;ay;zdkU

trdefUcsvdkufojzifh

xdkaeUyif

BudK;ay;vkdufNyDjzpfaMumif;

ajymjyavonf/ tjcm;vlrsm;um; rqdkEdkif/ uREkfyfudk,fwdkifrSmrl y&DAD


aumifpDodkUtrIwGJ a&mufaumif;yg\[k arQmfvifhcJUrdonf/ aumifpDodkU
a&muf zwf&INyD;umrS y,fvkdufonfqdkvQif uREkfyfESifhrqdkif/ rnfonfhenf;
ESifhrqdk

aumifpDvlBuD;rsm;

zwf&IMu&aumif;yg\[k

arQmfvifhcJUrd\/

,ckrSmrl xdktjzpfodkU ra&muf&yJ w&m;cHudkBudK;ay;vkdufNyD qdkaomaMumifh


uREkfyf\pdwfxJ ]cJavorQ oJa&us}jzpf&avNyDqdkum twGif;a&;rSL;
tvkyfESifhywfouf tBuD;tus,f oHa0*&&SdoGm;cJUav NyD/ uREkfyfonf
taMumif;udk

ukefpifatmifudkbvIdiftm;ajymrjyyJ

tvkyfrsKd;ESifh

uREkfyfrwef[kajymNyD;vQif 1926 ckESpf? 'DZifbmv 31 &ufaeUrSp

517

xGufcGifhjyKzdkU ajymygawmhonf/ udkbvIdifonfvGefcJUaom av;vavmuf


rSp uRekfyftm; vc 125d txdwdk;ay;vmcJU&m Zefe0g&Dv 1&ufaeUrSp
aiG150d

ay;ygrnfqdkum

wm;ygao;onf/

uREkfyfrlum;

EIwfrSzGifh

rajymapumrl 500d &aomfvnf; rvkyf[k qkH;jzwfNyD;jzpfavonf/


qlNzdK;aomESpfwESpf
1927ckESpf? Zefe0g&Dvw&ufaeUonf uREkfyf\woufwmwGif ]vGwfvyfa&;
aeU} [lyif owfrSwfxm;rd\/ uREkfyfonf &efukefESifh tqufjywf
vsuf&SdpOf &efukefodkU qif;vmEdkifatmif vrf;cif;ay;ayaom udkbvIdiftm;
aus;Zl;rwif&m usrnfpdk;aomaMumifh twGif;a&;rSL;tvkyfudk ]rIdcsKd; rQpfcsKd;}
rajymvdkyg/ tvkyfonf edrfhusonfr[kwf/ (udkbvIdifatmufwGif uREkfyf
yif&Sd t,f'DwmudkxGef;oef;ESifh wef;wljzpfygonf/) uREkfyf\ 0goemESifh
rudkufnDjcif;rQom jzpf\/ okdUjzpf 'DZifbmv 31&ufaeUnwGif uREkfyf
onf udkcifarmifwifhESifh taysmfBuD;aysmfvdkufrdygao; onf/ uREkfyfaysmfEdkif
onfrSmum;

e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf

tvkyfvkyfvsuf&SdpOfuyif

owif;pm? *sme,f? r*Zif;paom wdkufrsm;twGuf 0wKrsm;a&;ay;&ef


tquftoG,f jyKvkyfxm;NyD;jzpf wvvQif 200d? 250drQ&zdkU aocsmNyD;
jzpfaomaMumifhjzpf\/ rQomruao; bmomjyef tvkyfESifh qdkif&mwGif
vnf; udkbvIdifu tquftoG,fjyKvkyfay;ygao;onf/ xdkpOfu jrefrm
jynfwGif 'dpBwdwfaumifpDrsm; pwifzGJUpnf;vsuf&Sd&m ]bdkifavm}ac: Oya'
pnf;urf;

pmtkyfrsm;udk

wjynfvkH;&Sd

'dpBwdwfaumifpDrsm;u

jrefrm

bmomjzifh &dkufESdyfvsuf&Sd\/ udkbvIdifrSm xdkpOfu rdwfaqGaygrsm;aom


vlwa,mufjzpf&m rsm;pGmaom 'dpBwdwfaumifpDrsm;u pu&Daw&Drsm;onf

518

olESifhausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;jzpfMu\/ if;wkdUonf e,l;bm;rm;


wdkufodkU

]bdkifavm}rsm;udk

pmtkyf&dkufESdyfay;&ef

t*Fvdyfvdk

tyfESHMu\/

tyfvdkufMu

udkbvIdifonf

jrefrmvdkjyefNyD;

bmomjyeftvkyfudk

uREkfyftm; iSm;ygayonf/ 'dpBwdfwfaumifpDbdkifavmrsm;rSm wckESifhwck


qifwl&dk;rSm;jzpfMu trnfae&yfrQavmuf ajymif;vJay;&ef omvdkayonf/
odkUjzpf 1927 ckESpfonf tjcm;tvkyfrsm;ESifh bmomjyeftvkyfrS 0ifaiG
wdkUaMumifh uREkfyftzdkUrSm tvGefqlNzdK;aom ESpfwESpfjzpf\/ xdkESpftwGuf
0ifaiGpkpkaygif;rSm 4200d&Sd wvvQif 350drQ wGufudef;us\/ xdkacwfu
aiG350donf acwfwGif 1500d? 2000d cefUESifh nDrQaomaMumifh pma&;q&m
wa,muftzdkU ]qlNzdK;aomESpf}[k ac:jcif;rSm rrSm;vSacs/
udk,fhudk,fudkauseyfaom tuGufwck
acRwma&;orm;wa,muf jzpfcJUvQif xdkESpfwGif uREkfyfwdkUvifr,m;
tzdkU txkyftxnfuav;jzpfoifh\/ yxrtdrfaxmifESifh orD;wa,muf?
'kwd,tdrfaxmifESifh om;wa,muf orD;wa,muftjyif uREkfyf\ rdbrsm;
twGufyg pkpkaygif;rS wvvQif 70d-80drQavmufom axmufyHU&onf
jzpfaomaMumifh wv 15usyfwef tdrfcef;uav;wGif aeavmufaom uREkfyf
wdkU vifr,m;rSm tawmftwefpkaqmif;Edkifoifh\/ odkU&mwGif uREkfyfum;
vlwrsKd;jzpf ajymavmufatmif tzufrwifacs/ vlwrsKd;[k qdkjcif;rSm
w&m;tm;xkwfaom tcsdefydkif;ESifh ouFef;0wfaom tcsdefydkif;wGif uREkfyf
onfaysmfrI?yg;rI? okH;jzKef;rI[lorQudk pGefUvTwfEdkifcJUojzifh a&SUtzdkUwGifvnf;
vkH;0vSnfhrMunfhawmhNyD[lyif rSwfxifcJUrdaomf vnf; &efukefodkUa&muf
udkcifarmifwifh? udkausmf(yDrdk;eif;)paom rdwfaqGrsm;ESifh ]jyefaygif;xkyf}

519

rdMu&mwGifrlum; uRekfyf\oEmef &[ef;b0updwfrsKd; vkH;0&Smr&awmhyJ


[dka&S;,cifutwdkif; aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomuf aecJUrdjyefyg
awmhonf/ odkU&mwGifaumif;aom tuGufuav;wuGuf usef&Sd&pfao;onf
rSmum; rdwfaqGrsm;ESifhtwl taysmfMuL;vsuf&Sdaom tcdkuftwefUrsm;yif
]]igonf ,ckaysmfvsuf&Sdonf? okdUaomf waeUaeU aysmf&TifrIrsm;udk
pGefUvTwfNyD; w&m; qufvuftm;xkwfzdkU tvkyfBuD; &Sdao;onfwum;}}
[laom pdwftBuHonf ay:vmwwfonfcsnf;jzpfavonf/ onfrSm
pdwftBuHrQ om jzpfaomfvnf; uREkfyftzdkU&m tvGefw&m wefzdk;&SdvS\/
tawmftwef vlrsm; jzwfzdkUcJ,Of; ]pJG}wwfvSonfqdkaom ok&mar&,
ESpfrsKd;okH;rsKd;udkyif prf;MunfhzdkU uREkfyfraMumufjcif;rSm txufyg pdwftBuH
tm;udk;aMumifhjzpf\/ prf;&kHomru ]pGJ}vnf;pJGbl;\/ odkUaomf jzwfEdkifcJU
onfcsnf; jzpfygonf/ txufyg ok&mar&, okH;rsKd;teuf wckrSm pGJrdvQif
jzwfEdkifol r&Sdoavmuf ao&mygMu&onfcsnf; jzpfaomfvnf; uREkfyfum;
atmifjrifcJUojzifh

udk,fhausmudk,f

oyfvdkufcsifygao;onf/

odkU

atmifjrifcJUjcif;rSm uREfkyfonf pdwftm;aumif;aom vlwa,mufjzpfaom


aMumifhr[kwf/

(trSefrSm

pdwfaysmfholwa,muf

jzpfygonf/)

w&m;

tm;xkwfzdkU tvkyfBuD;usefao;onf[laom pJGvef;rIBuD;aMumifh jzpfygonf/


tu,f uREkfyfonfxdkatmifjrifrI r&SdcJUvQif rSwfwrf;udk r&Suf?
,aeUwdkif

rdkufrdygonf[k

taMumif;rJUazmfjyzdkUum;

pdwful;xnfhrnf

r[kwfacs/ taMumif;rJU[laom pum;udk xnfhoGif;&jcif;rSm ]]ajymvQifajym?


rajymvQif owfypfrnf}}[k qdkygrSajym&rnf jzpfygaomaMumifhwnf;/

520

bdvd,ufxdk;jyefjcif;
uREkfyf\ okH;jzKef;ykH trsKd;rsKd;teuf trsm;qkH; ydkufqHukefcJU&aom aysmfenf;
wckrSm ok&mar&,r[kwf? avmif;upm;jcif;vnf; r[kwf? bdvd,uf
xdk;jcif;yif jzpfonf/ aysmfenf;um; usef;rma&;twGuf a,mifa,mifESifh
qJGaqmifNyD; ]pJG}wwfaom aysmfenf;jzpfaomaMumifh aMumufp&maumif;vS
aMumif;udk apmapmydkif;u azmfjycJUbl;NyD jzpfaomfvnf; uREkfyf\ udk,fawGU
udk tenf;i,f jznfhpGufazmfjyvdkygao;onf/ bdvd,uf xkd;&mwGif rygvQif
rNyD;aom uREkfyf\tazmfum; udkcifarmifwifhyifjzpf\/ tjcm;vlrsm;ESifh
xkd;&jcif;xuf

olESifhxdk;&jcif;udk

uREkfyfydkESpfouf\/

wcgw&HwGif

,cifuawGUbl;onfh udkuGef;ESifhvnf; [dkw,frsm;wGif qkHrdMu aysmfaysmf


BuD;upm;Edkifyg\/ (udkuGef;rSm xdktcgwGif 0wfvkHawmf& wa,mufjzpfae
avNyD/) udkuGef;ESifh uREkfyfupm; aysmf&jcif;rSm uREkfyfwdkUESpfa,mufonf
wa,mufudkwa,muf

]trJ}[k

xifrSwfMu

oluvnf;

uREkfyfudk

tvG,fwul Edkifvdrfhrnf[kxif&m uRekfyfuvnf; olUudk acsmifacsmifESifh


Edkifrnfxif\/ okdUESifhuREkfyfwdkUrMumcPcsdef; upm;Mu\/ wa,mufESifh
wa,muf

rcHcsifatmif

uREkfyfEdkifaomyJGwGif
yJGwGifvnf;

ajym&jcif;rSmvnf;

uHaumif;

Edkifonf[k

uREkfyfuHqdk;aomaMumifh[k

t&omBuD;wckjzpf

\/

oluxif

olEdkifaom

uREkfyfuxif\/

odkUjzifh

olESifhuREkfyfonf ]rD;cdk;rqkH; rdk;rqkH;} qdk&avmufatmif tcJrausyJ &SdMu\/


pifppfrlum;

olESifh

uREkfyfonf

]vufwl}csif;jzpf[ef&Sd\/
uREkfyfuvnf;

wa,mufwyJGavmuf

odkU&mwGif

0efrcHEdkifacs/

onfudk

tEdkift&IH;&Sd

oluvnf;vufrcH?

odkUjzpfaomaMumifh

udk,fhudk,fudk

txifBuD;aom rmeonf uRekfyfwdkUESpfa,mufvkH;udk ajrSmufay;ouJUodkU

521

&Sdaeojzifh wa,mufESifhwa,muf rausEdkifonfh urmh&efBuD; jzpfaecJU


ygawmhonf/
uREkfyfonf udk,fhudk,fudk txifBuD;rdonf[k 0efcHaomfvnf; tjcm;aom
bdvd,uform;rsm;ESifh

upm;&mwGif

txifBuD;jcif;r[kwf?

udkuGef;

wa,mufwnf;ESifhom txifBuD;rdjcif; jzpf\/ tjcm;vlrsm;ESifh txif


BuD;NyD; udk,fhxuf wwfolESifh avmif;wrf;upm;rdvQif jyKwfjyKwfjyKef;
onfESifh[dkw,ft&dyfudkyif eif;Edkifrnf r[kwfacs/ udkuGef;ESifh uREkfyfonf
aiGavmif;wrf;r[kwfyJ tvum;wrf;upm;jcif; jzpfaomfvnf; avmif;wrf;
wrQ tBudwfte,f upm;Mu\/ aiGxuf*kPf (Honour) udk ta&;wBuD;
xm;aom udprsKd;&Sdjcif;udk pD;yGm;a&;orm;rsm;u ]&l;onf}[k qdkMurnfavm
rajymwwfay/
uREkfyfpma&;ykH
]&l;}[laom pum;vkH; okH;EIef;rd&mwGif udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkU
bdvd,uf ]&l;}MuykHudk azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf xdkpOfu pHkaxmuf
armifpH&Sm;ESifh

tjcm;0wKwdkrsm;

a&;cJU&mwGif

wyk'fvQif

50d&aom

r*Zif;wdkuf ESpfwdkuf okH;wkduf&Sd\/ xdkpOfu aiG 50drSm acwfaiG 200d?


300drQESifh

wefzkd;nDrQaomaMumifh

0wKwdkwyk'ftwGuf

renf;vS[k

qdk&ayrnf/ (r*Zif;awG? *sme,fawG ay:vdkuf ysufvdkuf jzpfaomacwf


jzpfonf/) uREkfyf 0wKa&;ykHrSm n&Spfem&DavmufrSp rNyD;rcsif; xdkifa&;\/
rsm;aomtm;jzifh oef;acgifausmf vif;tm;BuD;wGifNyD; wcgw&HwGifrl
rdk;vif;aomfvnf; rNyD;ao;onfESifh rD;cGufudkNidrf;NyD; aea&mifjzifh quf
a&;\/ rdk;vif;atmif xdkifa&;aom aeUwGifvnf; tdyfawmhonfr&SdyJ

522

aumfzDaomuf a&csKd;NyD;vQif ]aumfyD}vdyfuav;udk udkif r*Zif;wkdufodkU


oGm;\/ if;rS aiG50d awmif;,lcJU u&dkufwD&D,ef; [dkw,fodkUoGm;&m
udkcifarmifwifhvnf;

a&mufaecJUavNyD/

if;[dkw,fwGif

bdvd,ufckH

ajcmufckH&Sdonfhteuf uREkfyfwdkUBudKufaom ckHopfudk apmifh,l &onfESifh


wNydKifeuf upm;Muygawmhonf/
bdvd,uf]&l;}MuykH
udkuGef;ESifh upm;&jcif; pdwfygykHudk azmfjycJUNyD;aemuf udkcifarmif
wifhESifh upm; pdwfygjcif;taMumif;udk azmfjy&ygOD;rnf/ vGefcJUaom
15ESpfavmufu

uREkfyftm;

bdvd,uf oifay;olrSm udkcifarmifwifh

jzpfav&m uREkfyfwwfcgp tcsdefwGif udkcifarmifwifhu uREkfyftm; ]]cifAsm;


b,fawmhrS usKyfeJUv,fA,f (wef;wl) upm;EdkifwJU ]vufrsKd;} ra&muf
Edkifbl;}}[k ajymbl;\/ udkcifarmifwifhrSm bdvd,uform; q,fa,mufwGifrS
wa,mufavmufom awGU&aom ]vuf}rsKd;jzpf vef'efrSmwkef;u 89
b&dwf &bl;olwa,mufjzpfavonf/ odkUajympOfu uREkfyfrSm tawmf
uav;wkd;wwf&kHrQ &Sdao;aomfvnf; xdkuJUokdU ]tnGefUwkH;} pum;rsKd;
ajymjcif;udk

rcHcsifonfESifh

waeUwGif

olU]vuf}rsKd;a&mufap&rnf[k

pdwfxJ oEdXmefcsrdygonf/ a&S;,cifurl olESifhuREkfyfrSm yGdKifh 150-100


upm;cJUMu&m

1927ckESpfrlum;

225-200

rQom

tausmay;Edkif

avawmhonf/ olu 225 yGdKifhupm; uREkfyfu 200ydGKifh upm;jcif;


[lonfrSm
avmufwGif

vufcsif;tawmfeD;uyfvmjcif;udk
uREkfyfwdkUonf

acwem;

azmfjyonf/
eHeufpm

12

em&D

pm;NyD;aemuf

wcsufavmufwGif jyefupm;Mu\/ trsm;tm;jzifh olwjyef igwjyef

523

EdkifMuay&m avmif;aMu;ryg? &IH;oluckHcay;&kHrQ wm0ef,l&\/ nae


apmif;vwfaomf bD,mwvkH; avmif;wrf;upm;Mu &Spfem&DavmufwGif
npmtwGuf avmif;Mujyef\/ npm pm;NyD;aemufvnf; oJoJrJrJ upm;Mu
ao;\/ ajcanmif;onf vufyef;usonf[k r&Sdacs/
u&dwfwD&D,ef[dkw,f\xkH;pHrSm ([dkw,frsm;\ pnf;urf;twdkif;)
n11em&D ydwfaomfvnf; upm;vufpjzpfaom yGJNyD;atmif vufpodrf;
EdkifcGifh&S\
d / t"dym,frSm 11em&DwGif ydwfonfqdkaomfvnf; xdk;vufpyJG
rNyD;qkH;vQif tcsdefvGefcsifvGefap? vufpoyfEdkifcGifh&S\
d / udkcifarmifwifhESifh
uREkfyfwdkUonf rnfokdUjyKvkyfonf xifMuoenf;/ 11 em&Dxkd;cgeD; 10rdepf
avmufwGif xkd;vufpyJGudk zsufodrf;NyD; yJGopfwck tpjyKMujyefav\/
rmumukvm;onf uREkfyfwdkU\tBuHudk&dyfrd xkd;vufpyJGudk zsufodrf;aom
tcg ]qyf..qyf...qyf}[l uefUuGufaomfvnf; uREkfyfwdkUu bD,muav;
cyfxdkif;xdkif;ESifh ],l*dk;wl[Jvf}[k oHNydKif&GwfvdkufMuavonf/ enf;jzifh
11em&DcJGcgeD;avmufwGifrS yJGNyD; [dkw,frSxGufvmMuaomtcg uREkfyf\
tdwfxJ

xnfhcJUaom

aiG50dteufrS

20d-25drQom

usefawmhay&m

udkcifarmifwifh\ tdwfrSvnf; tvm;wlavmufyif avsmhoGm;cJUavNyD/


udkcifarmifwifhrSm ukefonfvrf;wGif aeoljzpf awmfygao;\/ uREkfyf
rlum; aemufqkH; (12)em&D &xm;udkrSDatmif vefcsm;uav;ESifhajy;&\/
wcgw&H rD;&xm;rrSDvkdufyJ&Sd&mwGif prf;acsmif;odkU vefcsm;ESifhyifjyef&\/
aemufusrnf[k twwfodaomtcgrsm;wGif udkcifarmifwifh udk,fwdkifvnf;
vdkufvm uREkfyftdrf tdyfoGm;\/ av;rdkifa0;aom c&D;jzpfaomfvnf;
oef;acgifausmftcsdfefyif

xdkpOfuvefcsm;c

12yJrQom

ay;&onf/

wcgw&HwGif vefcsm;ukvm;vnf; rjyef0HUqdkaomaMumifh tdyfzdkUae&may;&

524

ygao;onf/ tjzpfrsKd;rSm wvav;Budrfavmufjzpfwwf nOD;avmuf


om upm;aomaeUrsm;vnf; wvvQif 10 &ufrenf; &Sdygao;onf/
bdvd,ufaMumifhukefaiG
rQavmuf bdvd,uf&l;MuaomvlESpfa,muftzdkU&m vpOf0ifaiG
okH;av;&mrQonf

tb,frSm

pkaqmif;p&m&SdygtHUenf;/

bdvd,uf\

zsufqD;jcif;udk uREkfyfonf udk,fwkdifvnf; cH&\/ olwyg; zsufpD;jcif;


udkvnf; jrif&bl;vSavNyD/ vcawmfawmfaumif;onfh pma&;rsm;vnf;
a<u;0dkif;0dkif;vnfvsuf&Sdjcif;udkawGU&\/ aumvdyfausmif; om;uav;rsm;
vnf; bdvd,ufckHodkU vmwwfMu&m (rsm;awmhrrsm;vS) pmrusufEdkifojzifh
pmar;yJG w&IH;wnf; &IH;vsuf&Sdjcif;udk jrif&\/ uREkfyfonf 1912ckESpfrQp
bdvd,ufxkd;wwfcJU&m jywfawmif;jywfawmif; ESifh aomif;ausmfrnfjzpf
a&S;aiGjzifh bdvd,ufckHESpfckHokH;ckH 0,fEdkifavmufayNyD/ 1948 ckESpfavmufurS
bdvd,ufjywfoGm;ygawmhonf/ onfrSmvnf; tjcm; taMumif;aMumifh
r[kwf w&m;tm;xkwfonfhbufodkU pdwfvSnfhvmjyefaomaMumifhjzpfonf/
tnmwcGifodkU
1928

ckESpf

uREkfyfonf

udkcifarmifwifhESifh

aysmfaysmfaeaom

taetxdkifrsKd;udk ]tD}vmonfwaMumif;? rdbrsm;udk cPcP owd&


olwkdUraorD twlwuG aexdkifcsifaompdwf jzpfay:vmonfwaMumif;?
aernfqdku aeEdkifavmufaom tajctae&Sdvmonf waMumif;aMumifh
&efukefrS

pGefUcGmzdkUtBuH

jzpfay:vmav\/ tajctae&Sdonfqdkjcif;rSm

525

]txkyftxnf} &SdvmaomaMumifhr[kwf/ r*Zif;? *sme,frsm;ESifh tquf


toG,fjyKvkyfxm;NyD; ta0;rS a&;ydkUvQifvnf; jzpfEdkifaomaMumifh jzpfav
onf/
(xdkpOfurl 0wKpmtkyfa&;jcif;oufoufjzifh pm;avmufonfr[kwf?
yDrdk;eif;vnf; *sme,fESifhr*Zif;zufygrS pm;avmufygonf/)
uREkfyfonf tquftoG,fvkyfxm;onfh r*Zif;rsm;ESifh *sme,frsm;rS
vpOf 0ifaiGudk wGufMunfh&m 100d-150d cefU&Sd\/ refusnf;wkH&Gm
rdbrsm;ESifh twlae&vQif aiGonf vSvSBuD;pm;aomuf w0ufESifh
vnf; vkHavmuf\/ odkUjzpf if;ESpfMo*kwfvwGif tvkyftwGuf tpDtpOf
jyKvkyfNyD;aemuf uREkfyfwdkUvifr,m;onf &efukefrSxGufcGm rdbrsm;&Sd&m
refusnf;wkH&GmodkU ajymif;a&GUvmcJUMuav\/ refusnf;wkHwGif wvcefUaeNyD;
aemuf

jrawmifodkU

tv,foGm;Mujyefonf/

uJUodkUaecsif&mae

oGm;csif&moGm;NyD; pdwfMunf&Tifaom tcdkuftwefUuav;rsm; pmxdkifa&;


jcif;jzifh xrif;uav; wvkyfwqkyf pm;&jcif;onfyif pma&;q&m\
t&omBuD;wck[l uREkfyfrSwfwrf;wifygonf/
awGUatmifvkdufjcif;
jrawmifodkUa&mufMuaomtcg rpdk;udk olUtdrfwGifxm;cJU udkodef;az
&Sdaom tif;&GmodkU tajy;tvTm;oGm;ygawmhonf/ uREkfyfrSm tcsKdUvlrsm;
uJUodkU rdwfaqGo*F[ rsm;rsm;BuD;r&Sd? ESpfa,mufokH;a,mufrQom&Sdygonf/
odkU&mwGif xdkESpfa,mufokH;a,mufESifh uREkfyfrSm orD;&nf;pm;wrQ vGrf;qGwf
wwf awGUEdkifcGifh&Sdygu rawGU&yJ raeEdkifatmif tl;,m;zm;,m; jzpfwwf
Muygonf/ uREkfyfonftjcm;vlrsm; oli,fcsif;csif;awGUqkHMujcif;udk jrif&

526

onfhtcg

trSwfrJUraeyJ

owdxm;NyD;

Munfhavh&Sd\/

if;wkdU\

awGUqkHMuykHrsm;rSm udkodef;azESifh uREkfyfwdkUawGUqkHjcif;uJUodkU [uf[uf


yufyuf vIdufvIdufvSJvSJ&SdMuykHr&yg/ udkodef;azESifh uREkfyfrSm i,faygif;
r[kwfyJ touf 30jynfhrS awGUMu&jcif;jzpfaomfvnf; uJGoGm;NyD; jyefawGU
Mu&aomtcgrsm;wGif ausmif;rSxGufcgp vlysKduav;rsm;t&G,f jyefjzpfNyD;
ckefcsifaygufcsif jzpfvmMuygonf/ okdUaomf wu,fckefayguf Muonfawmh
r[kwfyg/ uREkfyfonf udkodef;azwkdU\ tdrfodkUa&mufoGm; udkodef;azrSm
a&TvDacsmif;&dk;wavQmufodkU

awmwufoGm;aMumif;Mum;od&

onfwGif

csufcsif;vkdufzdkU pDrHawmh\/ aemufwaeUwGif uREkfyfonf a&TvDtxufydkif;


odkU avSwwef? vSnf;wwef? jrif;wwefjzifh vdkufoGm;&m aemufwaeUrS
a&mufoGm;\/ uREkfyfoGm;&aomvrsm;rSm ,cifu a&mufbl;onfvnf;
r[kwf? ]iSufawm acG;awm}[k vltrsm;ac:Muaom e,fjzpf\/
okdUaomf uREkfyfu rodaomfvnf; &Gmrsm;rS opftvkyform;rsm;onf
uREkfyftm; 0efaxmufOD;0ifharmf\ oli,fcsif; t*Fvdyfausmif;q&m[l
odMu\/

]a&TOa'gif;}[lum;

rodMuao;yg/

vrf;wGifwntdyf

aemufwaeU eHeufydkif;wGif udkodef;az&Sdaeaom&GmodkU qdkufa&mufoGm;\/


olwnf;ckdaeaom

opfukefonf\tdrfodkU

a&mufaomtcg

udkodef;az

r&Sdao;? a&csKd;oGm;onf[k ajymonfESifh uREkfyfonf tdrfay:odkUrwufyJ


a&qdyfodkUvkdufoGm;&m a&csKd;aeaom udkodef;azudk uREkfyfujrif& olu
rjrifao;acs/

uREkfyfonf

urf;yg;BuD;uG,fum

teD;odkUavQmufoGm;

csOf;uyfaomtcgwGifrS jrpf&dk;ay:odkUwufum bGm;ueJjyvdkuf&m udkodef;az


\ rsufESmxm;jzpfoGm;vdkufykHrSm ,aeUwdkif uREkfyfrsufpdxJwGif jrifrdyg
ao;onf/

527

0rf;omMuykH
ol\rsufESm rQavmuf acgifacgifcef;cef; c&D;uGmvSrf;aomt&G,f
okdU uREkfyfvdkufvmvdrfhrnfrxifaomaMumifh uREkfyfESifhwlaom vlwa,muf
taejzifh ai;Munfhjcif;? xdkUaemufrS uREkfyfygwum;[k rSwfrd 0rf;omjcif;?
vmrSvmyav[k tHUMojcif;? xyfavmif; 0rf;omjcif;? tm;&jcif;? auseyf
jcif;?

ESpfodrfjcif;paom

tjcif;t&mrsm;onf

olUxufig

wvSnfhpD

vnf;aumif;? tvkt,ufvnf;aumif; xif&Sm;pGm azmfjyvsuf&Sd jcif;udk


uREkfyfawGU&onf/
wufvm

aemufqkH;wGifrS

(Adkvfqefqef

ayGUzufav&m

udkodef;azonf

a&pdkBuD;ESifhajy;

vlwa,mufjzpfonfhtwdkif;)

AdkvfrqefaomuREkfyfurl

uREkfyftm;

uREkfyf\t0wfrsm;

pdk&TJrnfudk

pdk;onfESifh cyfumum vkyfaerdygao;onf/ xdkUaemufuREkfyfyg a&qif;csKd;


vli,fuav;rsm;ozG,f a&ul;NydKifjcif;? a&ESifhyufupm;jcif; ponfjzifh
tm;&atmif aqmhMuNyD;rS wufvmMu\/
udkodef;azonf tdrf&Sifopfukefonftm; [if;aumif;rsm; txl;
wvnf

&SmazGcsufjyKwf&efrSmxm;

c&D;xGufaomtcg

tNrJygaom

b&ef'Dykvif;jzifh eHeufpm pm;aomufMu&m tNrdef&SufqkH;aom eHeufpm


weyftaejzifh ESpfa,mufvkH; rSwfwrf;wifrdMuygonf/ (udkodef;azonf
vnf;aumif;? uREkfyfonfvnf;aumif; eHeufcif;wGif aomuf&dk;xkH;pHr&Sdaomf
vnf; xdkaeUrSmrl oluvnf;tvkyfem;rnf? uREkfyfuvnf; c&D;yef;ojzifh
wa&;tdyfrnfqdkum

Adkufum;atmifpm;zdkU

]Nrdefaq;}

aomufMujcif;

jzpfygonf/) xdknOfh udkodef;azESifh uREkfyfwdkU pum;ajymvdkufMuykHrSm


xdk&GmajymprSwfjzpf usef&pfonf[k Mum;od&avonf/ if;&Gmom;rsm;rSm
wnvkH; rtdyfwrf;pum;ajymaom oli,fcsif;ESpfa,muf[l BuKHbl;Mu

528

[efrwlay/ ]]orD;&nf;pm;vJr[kwfAsm? a,mufsm;tcsif;csif;'Davmufawmif


ajymEdkifwmrsm; tHUMoyg&JU}}[k ajym&pfMuonfqdk\/
acgifvSaomAdkvfwJ
rsm;rMumrD udkodef;azonf oydwfusif;odkU awmtkyfBuD;tjzpfESifh
ajymif;a&TUoGm;av&m uREkfyfvnf; jrawmifESifh oydwfusif;udk acgufwkHU
acgufjyeful;cJUonf/ ae&mwGif wapajcmufjcif;ESifh ywfouf uREkfyf\
pdwfajymif;vJjyefjcif;udkvnf;aumif;?
BuKHcJU&bl;jcif;udkvnf;aumif;

wapajcmufjcif;udk

A[kokwtvkdUiSm

yxrtBudrf

azmfjy&ygOD;rnf/

udkodef;azESifh ZeD;a':zl;ndKwkdUonf awmtkyfBuD;\ tvkyfudk vufcH&ef


oydwfusif;odkUajymif;a&TUoGm;aomtcg uREkfyfvnf; twlvkdufygoGm;\/
oydwfusif;NrdKU

awmtkyf

udkboif;vkyfudkifvsuf&Sd&m

udkodef;azu

udkboif;vufrS tvkyfvTJajymif;,l&rnfjzpf udkboif;onf ukdodef;az


tm; oydwfusif; opfawme,fudk twlwuGvSnfhvnfjyo&ef jzpfojzifh
uREkfyfvnf; if;wdkUESpfa,mufESifhtwl vkdufMunfh&efjzpfavonf/ (udkb
oif;rSmopfawm0efaxmuftjzpfESifh yifpif,lNyD;aemuf rEav;ydkufBuKH;&yf
aexdkifvsuf&SdpOf

1949ckESpfwGif

rEav;odkU

aygifwGifaoewfxdrSef aoqkH;oGm;&Smonf/

u&ifolykefrsm;0ifojzifh

wkdkif;rif;BuD;OD;cspfaqGvnf;

waeUwnf;yif armfwmxdrSeftedpa&muf&Smonf/) uREkfyfESifh awmtkyf


ESpfa,mufwkdUonf wynfh awmacgif;rsm;ESifhtwl vSnf;jzifh oydwfusif;rS
0g;jzLawmifodkU

xGufvmcJUMu&m

vSnf;ay:wGif

ypnf;rsm;avmufom

wntdyf

aemufwaeUwGif

vltm;vkH;

wifvmMu\/

oydfwfusif;

529

ajcvsifavQmufMu
0g;jzLawmif

rkd;ukwfum;vrf;rBuD;rS

awmifbufodkU zJUxGufvmMu\/ waeUvkH; e,fedrdwf\vrf;aMumif;udk


(ajrykHtwdkif;) udkboif;u udkodef;aztm; jyo naecif;wGif&GmESifh
okH;zmvkHcefUa0;aom opfawmAdkvfwJuav;odkU qkdufa&mufMu\/
if;AdkvfwJrSm 0efaxmufudk0ifharmfESifh uREkfyfwdkUwnf;cdkMubl;onfh
aygufeufAdkvfwJESifhw&G,fwnf; wykHpHwnf;&Sd ESpfrsufESm tumt&H
r&Sdacs/ AdkvfwJESifh okH;zmvkHcefUa0;onfh (trnfudk uREkfyfrrSwfrd aom)
&Gm\tMum;wGif ocFsKdif;&Sdavonf/ uREkfyfwdkUonf ae0if&Doa&m tcsdefwGif
AdkvfwJodkUqdkufa&mufMu

awmacgif;rsm;ESifh

wynfhrsm;vnf;

npm

csufjyKwfMu\/ awmacgif;rsm;onf AdkfvfwJrsm;wnf;cdk csujfyKwfMuonfh


tcg

teD;&Sd&GmodkU

&SmazG0,f,ljcif;?
a,mufwwJG

ul;oef;oGm;vmjcif;?

Muufuav;

&GmrSvli,fumvom;rsm;vnf;

ponfjzifh

AdkvfwJodkU

tysif;ajy

iSufuav;

ESpfa,mufwwJG

okH;

vma&mufMunfh&Ijcif;

ponfjzifh tqufrjywfjcif;udk uREkfyf jrifbl;&aomfvnf; AdkvfwJrl


awmacgif;rsm;u

&GmodkUul;ajymif;jcif;udkvnf;aumif;?

&Gmom;rsm;vm

vnfjcif;udkvnf;aumif; uREkfyfrawGU&acs/

uREkfyf\pdwfajymif;vJykH
7 em&DcJGavmufwGif csufjyKwfNyD;pD; wynfhrsm;u npmwnfcif;
Mu&m tpm;orm;wa,mufjzpfaom uREkfyfonf xrif;yJGudk rpkHprf;yJ
raeEdkifojzifh xMunhfrd\/ [if;rsm;rSm ig;aowmokwf? Muufom;
jyKwfaMumf?

ig;ydaMumfwkdUjzpf

[if;&nfrygaMumif;

uREkfyfuajymrd&m

awmacgif;rsm;onf wa,muf\rsufESmudk wa,mufMunfhum NyKH;vsuf

530

]]weyfwavawmh awmfovdkyJ Budwfayawmhq&m}} [kajym\/ olwkdU


NyKH;jcif;rSm uREkfyftpm;0goemygjcif; twGufaMumifh[k xifrd&m ae&m
om;pdrf;igpdrf; rcsufjyKwfcsifMuaomaMumifh[l aemifrS uREkfyfod&onf/
[if;&nfrygaomfvnf; awmt&ufudk [if;csKdjyK aomufMu&onfwGif
c&D;yef;vmaomvlpkjzpfonfhtwdkif;
trSwfjyKrdygonf/

tawmfNrdefaom

pm;aomufNyD;Muaomtcg

xrif;weyf[l

awmtkyfESpfa,mufESifh

uREkfyfonf cyf]xdkxdk}uav;ESifh axG&mav;yg; pum;rsm;udk aq;vdyf


wzGm;zGm;ESifh ajymaeMu\/ &Gmbufrlum; vkH;vkH;BuD; wdwfqdwfvsuf
&Sdjcif;udk uREkfyfowdjyKrdao;\/ 9 em&Dxdk;cefUwGif awmtkyf udkboifu
ukdodef;aztm; Z&yftaMumif;udkajymcJUzdkU olU 0w&m;&Sdonf[k yvifcH
NyD;vQif ]]wapaMumufwwfMuovm;}}[k ar;&m ukdodef;azu ]]olvdkigvdk
ayghAsm? bmhaMumifhvJ}}[k jyefar;\/
oif;/

]]ckawmh

vlrsm;vdkUudpr&Sdygbl;?

aemifudkawmh

aMumufwwfvQif 'DrSmvmrwnf;eJUAs}}
uREkfyf/

]]b,fvdkaMumifhvJAs?

usKyfu

odcsifvmNyDAsKdU?

ajymprf;Asm}}
oif;/

/ ]]a[m[dku xkyfudkjrifMuovm;}}

uRekfyfwdkUarmfhMunfhMuonf/
az/

/ ]]bmjzpfovJAs}}

oif;/

/ ]]usKyftvsifu awmtkyf[m 'DZ&yfay:uvefUzsm;NyD;

aooGm;&Smw,fAs}}
az/
oif;/

/ ]]Mum;vkdufovdkvdkyJAsKdU? qdkprf;Asm}}
/

]]usKyfwdkUtckxdkifMuwJU

ae&mrSmxdkifNyD;

xrif;pm;aewkef;? xkyfay:u qHyifzm;vsm;aqmifhaMumifhxkdifNyD; vQmBuD;

531

wGJavmif;csjyvdkufwm Murf;eJUxda&mwJUAs? awmtkyfvefUzsm;vdkufwmig;&uf


eJU ao&Sma&mAsm;}}
xdktcg udkodef;azum; udpr&SdvS/ uREkfyfrlum; rdrdudk,frdrd tHUMo
vsuf&SdavNyD/

urf;eD&Gmjyifbuf&Sd

tkwfZ&yfBuD;wGif

&[ef;tjzpfESifh

wyg;wnf;aecJUpOfu wapajcmufaomfvnf; aMumufvdrfhrnfr[kwfqkdum


okef"lwifyif wqifhwufzkdUpdwful;cJUrdaMumif; azmfjyjcif;udk owd&Muay
vdrfhrnf/ xdktcsdefESifh,cktcsdefonf okH;ESpfrQom uGmao;\/ okdUESifh
uREkfyfonf wapacsmufykHtaMumif;ajym Mum;&&kHrQESifh ausmxJu pdrfhueJ
jzpfoGm;\/ oDv? orm"dwkdU\ wef;cdk;owdonf t[kwfwu,fBuD;
us,fygayonfwum;/

vGefcJUaom

okH;ESpfcefUu

wa,mufwnf;

udk,fhudk,fudk vSefUcsifwdkif;vSefU rvefUaom uREkfyfonf ,cktcg


vlawGvnf;&Sdonf/ t&ufuav;vnf; aomufxm;onf/ odkUESifhvnf;
aoG;vefUonfh txdrf;trSwfrsKd; awGUae&avNyD/ eufeJpGm qef;ppfvdkuf
onf&Sdaomf Ak'aCmorS azodef;jzpfvmonf rSefaomfvnf; (t&yftac:
tm;jzifh) &kyfESifh pdwfyifjzpfyg\/ jcm;em;csufum; Ak'aCmotjzpf
udk,fhpdwfudk udk,f,kHMunfoavmuf azodef;tjzpf udk,fhudk,fudk,kHMunfrI
r&Sdawmhjcif;yif jzpfavonf/ odkUaomf tvGefaMumufjcif;um; r[kwfyg/
pdrfhueJjzpfoGm;&jcif;udkyif
uREkfyfpOf;pm;OmPf

udk,fh[mudk,f

qkwf,kwfvmonfum;

rauseyfjcif;
r[kwf/

jzpfygonf/
oDv?

orm"d

qkwf,kwfvmjcif;yif jzpfav&m onfrSm pOf;pm;OmPf &Sdonfqdk&kHESifh


rNyD;aMumif; xif&Sm;apaom om"uwckjzpfygonf/

532

wapacsmufjcif;ayavm
AdkfvfwJuav;ay: uREkfyfwdkUvlpkonf 0dkif;zJGUum pum;ajymvsuf
&SdMu&m pum;0dkif;wkdU\ xkH;pHtwdkif; waptaMumif;udkprdvQif wap
taMumif;udkcsnf;

qufvuf

wa,mufNyD;

wa,muf

rdrdwdkU\

udk,fawGUESifh Mum;bl;em;0rsm;udk ajymjyMuav&um; vltm;vkH;rSm cRwfueJ


jrnfvQif vefUcsifaom tajcrsKd;odkUa&mufaeMuavNyD/ xdkcP AdkvfwJ\
0g;x&Hbufudk ]]jzKef;? 0kef;? 'kef;? 'dkif;}}jrnfatmifcJoHrsm; ESifhxkoH
Mum;&&kHrQru ajrqdkifcJ tyJUt&GJUrsm;yif Murf;jyifay:odkU vSdrfh0ifvmMu\/
xdktcg cRwfcRwfjrnfoH rMum;0HUatmif wzswfzswf vefUvsuf&Sdaom
uREkfyfwdkUvlpkrSm ]cRwf cRwf}ru rdk;csKH;oavmuf jyif;xefaom 'kef;oHrsm;
Mum;Mu& cJrsm; vdrfh0ifvmjcif;udkyif jrifMu&onfwGif ([efaumif;aom
vlrsm;jzpfaomaMumifh x rckefMu&kHsr,fom &Sdawmhonf/) vufOD;yxr
rsufESmi,fuav;rsm;ESifh wa,mufudkwa,mufMunfhaeMujcif;udk uREkfyf
rSwfrdygao;onf/

odkU&mwGif

aemufwcP

c&pf,efwa,mufjzpf

wapaMumufoufomykH&aom udkodef;azonf xdkif&mrSx aoewfudk


qGJonfwGifrS udkboif;uvnf; aoewfudkudkifvsuf Budrf;armif;Muav\/
]]rif;wapvm;uG?

'dkUraMumufbl;a[h?

nmuG}}ESifhaigufatmfum

BuKH;0g;Mu\/

owd&SdvmcJUprf;uG?
okdU&mwGif

bmuG?

cJoHrsm;vnf;rpJ?

cJrsm;vnf; Murf;jyifay:rSm vdrfh0ifvsufyif&SdMuonf/ wGift&ufrl;jcif;


rajywajy&Sdaeao;aom udkboif;u ]]a[h rif;wapvm;? cJeJUaygufrae
ygeJUuG?

owd&Sd

'Dtay:wufNyD;

udk,fxifjyvmprf;yguG}}ponfjzifh

csJvifhcsfvkyfao;\/ okdUaomfwapum; ray:vm? cJrsm;om vmvsuf&Sd\/


xdkokdUjzifh ig;rdepfavmufMumrScJrsm; wjznf;jznf;&yfpJoGm;ygawmhonf/

533

ae&mvkMujcif;
xdkUaemufuREkfyfwdkUonf

usef&Sdao;aom

awmt&ufudk

a0iS

aomufum owdjznfhwif;NyD;aemuf xdkif apmifhaeMu\/ em&D0ufcefU


Mumaomfvnf; bmoHrQ rMum;&awmhacs/ okdUjzpfuREkfyfwdkUonf tdyf&mrsm;
jyifMuav&m tdyfzdkU ae&ma&G;MuykHudk owd& pmudka&;,if; NyKH;rdyg
ao;onf/
azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; AdkvfwJrSm ESpfbufwGif tumt&Hr&Sdojzifh
vkHNcKHrIr&SdaomaMumifh

tajctaersKd;wGif

aMumufp&maumif;jcif;um;

trSefjzpfygonf/ odkUaomf uREkfyfwdkU okH;a,mufvkH;rSm udprsKd;wGif


aMumufonf[k 0efrcHcsifolrsm;jzpf tdyf&mjyif&m tv,frS ae&m&atmif
rodromBudK;pm;vsuf&Sd\/ (awmacgif;uav;rsm;rlum; ajc&if; woD;
wjcm; tdyfMuonf/) awmtkyfESpfa,mufESifh uREkfyfonf tv,facgifrS
tdyfcsifMuaomfvnf; wrifwum a&G;,ljcif;rsKd; r[kwfyJ rawmfwq
tv,facgifrS ae&m&jcif; jzpfonfhES,f [efvkyfum tdyf&mjyif Mu\/
aemufqkH;

uREkfyfonf

bGif;bGif;orm;jzpfonfhtwdkif; vlpkxJwGif

[efrvkyfawmh[k atmufarhum ]]cifAsm;wdkUuvnf; aoewfawGeJUAsm?


eHab;utdyfMu? usKyfutv,fu tdyfr,f}}[k ajymifajymifajymonfwGif
olwdkUvnf; &,farmum z,fay;Muygonf/
tdyf&mokdU0ifMuavNyD/

uREkfyfum;

em&Dw0ufESifhvnf;

raysmf?

wem&DESifhvnf;raysmf/ ajcaxmufudkvm qGJacsrnfavm[laom tawG;


onf cPcPjzpfay:vsuf&Sd\/ olwkdUtm;vkH;um;Nidrfvsuf&SdaeMu avNyD/
uREkfyfrlum; rsufpdvnf;rrSdwf0HU? apmifudkvnf; acgif;NrD;rNcKHwwfonfh
twdkif;

zGifhvsufom;

]aMumif}vsuf&Sd\/ aMumufp&mhtawG;rsm;vnf;

534

pdwful;&Sdwdkif; pkHaeavNyD/ odkUjzifh(uREkfyftxif) wem&DcGJcefU&Sdaomtcg


]*Rrf;? *sKH;? *Rif;}jrnfaom toHrsm;udk ta0;Mum;&uREkfyfem;pGifhvsuf&Sd\/
toHrsm;onf Mum;aomae&m &yfraeyJ wjznf;jznf; wa&GUa&GUcsOf;uyf
vmMu&m

AdkvfwJESifh

ay200

avmufom

uGmawmhonfxif\/

]bmoHawGygvdrfh}[k awG;aomfvnf;razmfEdkif/ wenf;ajymif;vJNyD; wap


acsmufjyefjcif;ayavm[k

pOf;pm;rd\/

aemufqkH;

uREkfyfwa,muf

wnf;rcHr&yfEdkifawmhonfESifh tazmf&pdrfhaomiSm ]t[rf;}[k acsmif;[efU


vdkuf&m [dku ]t[rf;} onfu ]t[rf;}ESifhwa,mufrusef acsmif;[efU
ukefMuygavawmhonf/ jzpf&ykHum; wa,mufrQtdyfraysmfyJ tuJMunfhNyD;
NrKHaeMujcif;rQom jzpfaMumif; odMu& tm;vkH; &,farmrdMuygao;onf/
wGifuREkfyfwdkUtm;vkH; xxdkifMu tm;vkH; Mum;MuNyD;jzpfaom ]*sKH;?
*Rrf;}oHrsm;udkem;axmifMu&m toHrsm;onf AdkvfwJESifhayw&mcefU tuGmokdU
csOf;uyfvmNyD;aemuf

wjznf;jznf;

cGmoGm;ta0;okdU

a&GUoGm;ygav

awmhonf/
uREkfyfwdkU\awG;xifcsuf
uREkfyfwdkUonf rSeftdrfrsm;xGef; jyemESpfckvkH;udk ajz&Sif;&ef
BudK;pm;\/ apmapmydkif;ucJrsm;ESifh aygufjcif;rSm rnfolrsm;jzpfavoenf;/
&Gmom;uav;rsm; ]aemufajymif}jcif;jzpfavoavm[k uREkfyfu tBuHay;&m
udkboif;u

&Gmom;vli,frsm;onf

AdkvfwJ\

emrnfBuD;jcif;ESifh

vefUMuojzifh ntcsdefrqdkxm;bd ae0if&Doa&m tcsdefyif rvm0HUMu


aMumif;? &GmESifhAdkvfwJtMum;wGifvnf; oif;csKdif;&Sdonfjzpf oif;csKdif;qdk
vQif aMumufwwfaom &Gmom;rsm;onf rnfonfhenf;ESifhrQ oif;csKdif;udk

535

jzwfausmfNyD; AdkvfwJodkUvm0HUrnfr[kwfaMumif;? uREkfyfwdkUvnf; aoewfyg


&Sdjcif;udk olwkdUodNyD;jzpf uREkfyfwdkUtm; acsmufvSefUygu aoewfESifh ypf
vdrfhrnf[k

olwkdUawG;rdvdrfhrnf

jzpfaMumif;?

xdkUaMumifh

&Gmom;rsm;

aemufajymifjcif; rjzpfwef&m/ vQmxkwfjyaom o&JESifhif;udk vefUNyD;


ao&aom awmtkyfwkdUESpfOD;aygif;NyD; cJrsm;ESifhypfMujcif; jzpfwef&monf[k
ajym&m uREkfyfwkdUvnf;bmrQ jyefrajymEdkifyJ &SdMuygawmh onf/ xdkUaemuf
]*sKH;? *Rrf;? *Rif;}jrnfaom jyemudk qufvufpOf;pm; Mu&m onfrSmrl
if;t&yf awmqif&dkif;rsm;&Sd 0g;&kHyifrsm;udk csKd;zJUpm; aomufoGm;Mujcif;
jzpfvdrfhrnf[k udkboif;uyifajym&m uREkfyfwdkUvnf; bmrQ tBuHray;EdkifyJ
vufcHvdkufMu&av\/ eHeufvif;aomtcg ywf0ef;usift&yfudk pkkHprf;
Munfh&IMu&mwGif qifajc&mrsm;vnf;rawGU&? vlajc&mrsm;vnf; rawGU&?
o&JqdkonfrSmrl ajc&mrxifpaumif;[k em;vnfMuonfESifh jyem
ESpfckvkH;rSm emembm0wdkU\ vufcsufayavm [laom awG;awmcsufjzifhom
vufpodrf;cJU&ygawmh onf/
(pkef;ua0wapo&Jrsm;ESifh ywfoufaom 0wKrsm;rSm ,ckwavmwGif
tvum;[mrsm;taejzifh &IwfcsuJU&JUvsuf&SdMu&m uREkfyfonf udk,fawGUudk
trSeftwdkif; a&;jyonfyif cyfwGefUwGefU&Sdyg\/ wapaMumufwwfjcif;ESifh
ywfouf uREkfyf\pdwfcPcPajymif;vJ&jcif;wGif oDv? orm"dwkdU\
owdudkxif&Sm;apvdkaomaMumifhrQom xnfhoGif;azmfjy&jcif;jzpfyg\/ odkU&m
wGif wapo&Jr&Sd? aMumufp&mr[kwf[laom oabmESifh&Iwfcsjcif; jzpfygrl
xdkolwkdUonf wapacsmufwwfonf[kemrnfB uD;aom ae&mrsKd; wa,muf
wnf; tdyfjy0HUonf[kajym&Jaomowd&Sdoifh\/ wap0wKrsm;rSm taygpm;
pma&;q&mrsm;\ ]pm;usuf}jzpfaomfvnf; tqifhtwef;edrfhusao; onfh
pmzwfy&dowfaygrsm;aeao;orQ umvywfvkH; rnfolu &Iwfcsapumrl

536

a&;olua&; &dkufESdyfxkwfa0olrsm;vnf; &SdMuvdrfhrnfom jzpfavonf/


uREkfyf\wifjycsufrSm if;0wKrsKd;onf umr0wKrsm;avmuf qkd;&Gm;aom
tusKd;jzpfapEdkifonf rxifay/)
&efukefodkUqif;&jyefjcif;
1929 ckESpfwGif uREkfyfwdkUvifr,m;onf rusnf;wkHokdUjyefvm
rdbrsm;ESifhtwl
*sme,fESifh

aexdkifMujyef\/

r*Zif;rsm;onf

xdktawmtwGif;

wjzKwfjzKwf

jyKwfMu

&efukefNrdKUwGif
topfrsm;vnf;

wzGm;zGm;ay:xGufvsuf&Sd\/ ta[mif;wckjyKwfoGm;onfqdkvQif uREkfyftzdkU


0ifaiG 30d? 50dcefU ,kwfavsmhoGm;av&m topfay:xGufvmaom *sme,f?
r*Zif;rsm;url uREkfyfb,fqDa&mufaeonf rodMuaomaMumifh qufoG,f
&ef rjzpfEdkifyJ&SdMuonfwGif uREkfyf\0ifaiGrSm wvufxwv usqif;
vsuf&Sd\/

pma&;q&mtvkyfwGif

a&mufaeol

wa,mufuvnf;

uREkfyfuJUokdUaom

tqifhtwef;odkU

*sme,fopfr*Zif;opfrsm;wGif

uREkfyf

a&;yg&apqdkum pmwdkpm&Snf urf;vSrf;ar;jref;&ef rjzpfEdkifacs/ xdkESpfwGif


olBuD;a*Zuf OD;cifarmif\rSmxm;jcif;aMumifh 0wK&Snfwyk'f (trnfudkawmh
rrSwfrdawmhyg/) ol&d,wdkuftwGuf 0wK&Snfwyk'f a&;om;&ygao;\/
odkU&mwGif uREkfyf\0ifaiGrSm 100d? 150d rS 50d rQodkU avsmhqif;vmcJUavNyD/
a&SUavQmufvnf; xdkxufavsmhqif;zdkU tvm;tvm&Sdao;\/ tb,fh
aMumifhqdkaomf *sme,fESifh r*Zif;rsm;onf vwdkif;jyKwfvsufyif &Sdao;aom
aMumifhwnf;/ okdUjzpf&um; 1930 jynfh ESpfOD;avmufwGif uREkfyfwdkUonf
&efukefodkUqif;vmMu&jyefygawmhonf/

537

bmomjyeftoif;ESifhqufjcif;
&efukefodkU a&mufvQifa&mufcsif; (C.L.S) c&pf,efpmaytoif; OuX
u

uREkfyftm;awGUvdkaMumif;ac:onfESifh

oGm;a&mufawGUqkH\/

olu

if;wkdU\ toif;wGif bmomjyefq&m (pmawmfjyef[k olwkdUac:Muonf/)


vkyfrnfavm[k

ar;&m?

uREkfyfrSm

ykHESdyfwdkufrsm;ESifh

taotcsm

qufoG,fjcif; rjyK&ao;aomaMumifh vkyf&vQif aumif;avrnfavm[k


qdkum pkHprf;Munfh\/ okdUjzpfrnfonfhpmrsKd;udk bmomjyef&ygrnfenf;[k
ar;Munfh&m

c&pf,efusrf;pmrsm;udk

jrefrmpmzwfy&dowftm;

pmzwfjcif;

bmomjyefzdkU
tavhtusifh

r[kwfaMumif;?
wdk;wufapjcif;iSm

bmoma&;ESifhrqdkifonfh pm&dwa&;&moufouf pmtkyfrsm;ESifh 0wKaumif;


rsm;udk jrefrmvdk jyefzkdUjzpfaMumif; ajymjy\/ uREkfyfu prf;MunfhvdkaMumif;
ajymaomtcg oluvnf; uREkfyf\ bmomjyefvuf&mudk prf;Munfhvdk
ao;aMumif;ajym\/ aemufqkH;olu 0wKpmtkyfuav;wtkyfxkwfay;
bmomjyef,lcJUzdkU &ufcsdef;ay;NyD;aemuf cJGcGmcJUMuavonf/ uREkfyfonf
pmtkyfuav;udk 10&ufavmuftwGif; NyD;atmifbmomjyefNyD; olay;cJUonfh
vdyftwdkif; yJcl;odkUydkUvdkuf\/ &ufowwywfcefUtMumwGif olUqDrSjyefpm
& &efukefNrdKU u&dvrf;&Sd rufo'pfausmif;odkU vmawGU&ef &ufcsdef;ay;
vdkuf\/ uREkfyfoGm;awGUaomtcg vc 150dESifh ESpfbufoabmwl
vufcHcJUygonf/ uREkfyf\tvkyfrSm yJcl;ae&efjzpf olESifhtwl tvkyfvkyf
&rnfjzpfavonf/ uREkfyfbmomjyef aom0wKuav;rSm ][efarmif0wK}[k
trnfrSnfh

ykHESdyfxkwfa0&m

tawmfvlBudKufrsm;onf[k

olwkdUjrefrm-u&if

od&\/

538

(waeUo

c&pf,efavmuwGif
uREkfyfonf

OuX

q&m*sKH;ESifh twlyJcl;wGif ol\tdrf wpmyGJwnf;tvkyfvkyfvsuf&SdpOf zdkifwGJ


wckudktrSwfrJ vSefMunfhvdkuf&m uREkfyf\[efarmif0wK bmomjyefjcif;ESifh
ywfouf

bmomjyeftzJGU0if

aumfrwDvlBuD;rsm;\

rSwfcsufrsm;udk

awGUvdkuf&onf/ vuPmrSmuREkfyf\ bmomjyefaumifpDudk aumfrwDrsm;\


vufodkU wa,mufqDydkUum zwf&IapNyD; rSwfcsufa&;om; MuonfhzdkifwJG
jzpfykH&onf/
uREkfyfonfwrifwumckd; Munfhjcif;r[kwfyg/ odkUaomf uREkfyf
taMumif; rSwfcsufrsm;jzpf qkH;atmifzwfMunfhrdygonf/ rSwfcsufa&;ol
rsm;teufwGif uREkfyf\q&ma[mif; OD;xGef;azvnf;yg&Sd ydkNyD; pdwf0ifpm;
rdygonf/ odkU&mwGifq&mBuD; OD;xGef;azurl a&TOa'gif;qdkolonf ol\
wynfhjzpfbl;onf[k rrSwfrdyg/ rSwfcsufrsm;onfrnHUyg/ taumif;uav;
ESifh taumif;BuD;wdkUomjzpfav&m wa,mufaomolurl (Exquisite) &SmrS
&Sm;atmif aumif;ayonf[k rSwfcsufcsxm;ayonf/ taMumif;t&mudk
azmfjyjcif;rSm

uREkfyf\bmomjyefykHESifhywfouf

<um;vdkaomaMumifh[k

rxifMuapvdkyg/ rSwfcsufrsm;udk apmapmpD;pD;u uREkfyfjrifcGifh&vQif vc


150dr[kwfyJ tenf;qkH; 250davmuf awmif;rnf[k pdwful;jzpfaomaMumifh
jzpfygonf/ pifppfrSm uREkfyfonf aps;EIef;ESifhywf ouf pum;qdk&mwGif
oabmvG,fvGef;aomolwa,muf (Bad Businessman) jzpfudk,fhbufu
epfemcJU&bl;jcif; rsm;vSNyDudk odMuapvdkaomaMumifhrQom jzpfygonf/

539

pwkwydkif;
udkazodef;rS OD;azodef;odkU

yJcl;odkUa&mufjcif;
uREkfyfwdkUonf 1930 jynfhESpf? rwfvwGif yJcl;NrdKUodkU ajymif;a&TUvmMu
&m a,mufzuav;atmifjrESifh e,l;bm;rm;wkduf wynfhjzpfbl;onfh
armifpHvIdifwkdUvnf; twlygvmMu\/ (armifpHvIdifrSm uREkfyfESifholi,fcsif;
[k rqdkEdkifaomfvnf; uREkfyftay: tvGefopm&Sd woufwmwGif
uREkfyftm; tcifrifqkH;aom vluav;wa,muf jzpfvmygonf/ xdkolrSm
wGHaw;wl;ajrmif;vufyHukef;

taumuf&kH;wGif

t&m&Sdwa,mufjzpfvm

,cktcsdef yifpif,lavNyDavm rajymwwfay/) uREkfyfonf EIwfjzifhajym


wa,mufu

vdkufa&;apaom

vsifjrefjcif;udkod&Sd

pma&;enf;\

tBudrfBudrfprf;oyfcJU\/

oufomjcif;ESifh
uREkfyf\udk,fawGUrSm

bmomjyeftvkyfrsKd;wGif enf;onf tvGefw&m ae&musaomfvnf;


udk,fhpdwful;ESifhudk,fa&;&aom

tvkyfrsKd;wGifrlum;

[efrusvSacs/

jzpfawmhjzpfyg\/ odkU&mwGif udk,fwdkifa&;oavmuf aumif;onf rxifay/


0guswnfaqmufykHESifh ywfouf nHUzsif;oGm;jcif;udk awGU&\/ t"dym,f
jynfhpkHvQif NyD;a&mqdkum 0guswnfaqmufykHtaMumif;udk oabmrxm;aom
pma&;q&mrsm;aomfvnf;aumif;? pum;ajymwwfaom pma&;q&mrsm;aomf
vnf;aumif;? tokH;jyKMuaom enf;wckjzpfonf xif\/ odkU&mwGif
bmomjyefaom tvkyfrsKd;wGifrlum; udk,fwdkifa&;onf xuftqifajyjcif;
540

udk awGU&ygonf/ okdUESifhvnf;xdkola&;xm;onfudk jyefMunfhrSomvQif


aumif;wwfygonf/ udk,fwdkifa&;aom pmjzpfygrlum; jyefMunfhaomf
vnf;

uREkfyftzdkU&mwGif

jyifqifzdkUtvGefenf;onfudk

awGU&ygonf/

rMunfhyJrlum; vufrvTwfyg/ 1927ckESpf 0ifaiG4200d &bl;onfqdkpOfu


bmomjyeftvkyfrsm;udk

tav;ay;

vkyfcJUjcif;jzpf&m

aeUtcsdefwGif

wa,muf? ntcsdefwGifwa,muf vdkufa&;zdkU iSm;cJU&bl;avonf/ yJcl;odkU


a&mufaomtcgvnf;

wynfharmifpHvIdifESifh

a,mufzatmifjrwkdUudk

wa,mufwaeUpD ac:oGm; vdkufa&;&ef tokH;cscJUbl;\/ tavh


tusifhonf olwkdUtzdkU tusKd;&jcif;udk awGU&\/ atmifjronf pmay
0goemygolwa,muf

r[kwfygyJvsuf

aemufydkif;

olUxHrS&aom

pmrsm;rSm omrefvluav;rsm;xuf 0guswnfaqmufykH oyf&yfacsmarm


onfhjyif owfykH owfnTef;rSmvnf; tawmfBuD; rSefuefjcif;udk awGU&onf/
jrefrmowfykH\ tcuftcJ
jrefrmvlrsKd;onf
owfnTef;ESifhywfouf
uREkfyfqdkcsif\/

(pma&;q&mrsm;tygt0if)

jrefrmpmowfykH

ajymprSwf&avmufatmif

nHUzsif;Muonf[k

jrefrmpmowfykHowfnTef;udk,fu

cufcJjcif;udkvnf;

0efcHygonf/ uREkfyfausmif;aecJUpOf t*Fvdyf ]pmvkH;aygif;}wvkH;rrSm;atmif


a&;Edkifygvsuf jrefrmpmowfykHrl ESpfvkH;okH;vkH;rSm;wwf\/ uREkfyfuJUokdU
aom tjcm;vlrsm;vnf;&SdMu\/ okdU&mwGif&efBuD;atmif0wKudk uRekfyfpwif
a&;pOf owfykHowfnTef; rSefuefrSomvQif ykHESdyfwdkufu vufcHonf[k
txif&SdaomaMumifh owfykHpmtkyfrsm; teD;rSmcsxm;um pma&;cJUygonf/

541

xdkUaemuf ol&d,wdkufodkUa&mufvm r*Zif;t,f'Dwmjzpfvmaom


tcg q&mvGef;u uREkfyf\owfykHrsm;udkMunfhNyD; jyifay;&aom wm0ef
rsm;udk ,l&aMumif;odonfESifh &efBuD;atmif0wKa&;pOfuuJUodkU rBudK;pm;
awmhyJ

pdwfxifovdka&;rd\/

wGiftrSm;rsm;yg&Sdvm\/

waeUo

q&mvGef;u ]]pma&;q&m vkyfrnfBuHvQif udk,fhbmompum;udk rSefatmif


ra&;wwfbl;qdkvdkU &Sufp&mBuD;yJ}}[k ajymonfESifh xdkaeUrSp owfykH
rSefuefatmifa&;zdkU BudK;pm;ygawmhonf/ yJcl;odkUa&muf bmomjyeftvkyf
vkyfaomtcg od&Sd&jyefonfrSm if;wdkU owfykHjyifq&m[l r&SdaMumif;?
rSydkUvdkufonfhtwdkif; tar&duef pmykHESdyfwdkufu pD &dkufESdyfrnf
jzpfaMumif; od&av\/ wGifwcsuftMuyfawGU&avNyD/ ol&d,wkdfufrl
rSm;cJUvQif q&mvGef;u jyifvdrfhrnf[k oabmxm;um owfykHpmtkyfudk
vSefrMunfhyJ

a&;cJU\/

rSefatmifawmh

BudK;pm;ygonf/

odkU&mwGif

pmtkyfudkvSefMunfhonfh 'kursKd;rlum; rcHcJUyg/ yJcl;rlum; pmjyifq&m


vkH;0rxm;[k qdkaomaMumifh owfykHpmtkyfwbufESifh tvkyfvkyf&ygawmh
onf/

okdUjzpf

owfykHrSefuefatmif

uREkfyftzdkUomru atmifjrESifh armifpHvIdifwkdUvnf;


a&;wwfaomtjzpfodkU

taMumif;ESifhywfouf

pOf;pm;vdkufvQif

a&mufvmMuygawmhonf/
acwfjrefrmowif;pm

trsm;tjym;wkdUrSm tvGefpdwfysufp&m aumif;vSonf/ tcsKdUrSm zwf&vQif


NyD;a&m[lyif oabmxm;MuykH&onf/ owfyHkudk,fEIdufu ta&;rBuD;qdk
aomfvnf; ae&mwumwGif royfr&yf jzpfuwwfqef;vlrsKd; jzpfoGm;rnfudk
pdk;&drf&onf/

542

y#d&ly&yfuGuf
uREkfyfonf e,fwum NrdKUwum t&yfwumwkdU tawmfpkHatmif
aexdkfifcJUbl;olwa,mufjzpf\/ tdrfydkif taqmufttkHvnf;r&Sd? tvkyf
uvnf;

cPcPajymif;wwfol

wa,mufjzpfonfESifh

uREkfyfaecJUbl;

onfhtdrfrsm;rSm woufwmtwGif; av;ig;q,fcefU &Sdvdrfhrnf xif\/


tvkyfrajymif;yJvsuf tdrfajymif;a&TUjcif;rsm;vnf; renf;vSay/ rEav;NrdKU
q,fae&mru aebl; Munfhjrifwdkif prf;acsmif;&yfuGufrsm; wGifvnf;
tBudrfaygif;w'gZifru ajymif;a&TUaexdkifcJUbl;\/ uREkfyfaecJUbl; aom
t&yfrsm;wGif trsm;tm;jzifh &yfol&yfom;rsm;ESifh ra&maESmyJ udk,fh[mudk,f
&dk;&dk;rSefrSef aecJUonfomrsm;\/ Munfhjrifwdkif tif;pdefvrf; aepOfurl
&dk;&dk;rSefrSefaeonfhtxJuyif

pE&m;wD;jcif;udk

em;NiD;onfh

oabmESifh

cJaygufcH& csufcsif;ajymif;a&TU ajy;cJUbl;\/ aexdkifcJUorQaom t&yf


wumwdkUwGif

yJcl;NrdKUZdkif;uEdkif;

ajrmufydkif;&yfuGufonf

uREkfyftzdkU

tqifajyqkH;aom &yfuGuf[l trSwftom;jyKxm;rdygonf/


yk*voyg,jzpfjcif;
rnfonfh&yfuGuf
uREkfyfonf

rnfolUudkrQ

aexdkifapumrl
rrkef;?

(NrdKUjzpfap?

rnfolESifhrQ

awmjzpfap)

cspfuRrf;0ifatmifvnf;

rBudK;pm;? udk,hf[mudk,f at;at;&dk;&dk; aevmcJUonfomjzpfyg\/ yJcl;odkU


a&mufaomtcgvnf; ]rl}ajymif;vJjcif;r&Sd? e*dktwdkif;yif aexdkifygonf/
okdUygvsuf NrdKUuREkfyftxl;ojzifh tqifajyjcif;iSm zdkif;uEdkif; &yfuGufol
&yfuGufom;rsm;ESifh uREkfyfwdkU b0a&puftquftoG,f &SdcJUMubl;jcif;

543

aMumifh ayavm[k pOf;pm;rdonf/ uREkfyfwdkUonf c&pf,efomoemjyK


toif;BuD;uydkifaom tdrfwvkH;udk (tvkyfcsif; tqufjzpf) iSm;&rf;NyD;
ajymif;a&TUoGm;Muaomtcg &yfol &yfom;rsm;u uREkfyfwdkUtm; MunfhMuykH
tuJcwfMuykHrsm;onf uREkfyfwdkUtay:wGif pdwf0ifpm;&kHomru arwm
ouf0ifcifrifMuykH&onf[k uREkfyftuJcwfrd\/
a&mufoGm;NyD;aemuf

ESpf&ufokH;&ufavmuf

MumonfqdkvQifyif

if;&yfuGufwGifxdyfwef;usykH&aom vlBuD;vlaumif;rsm;u wa,mufwvJ


vma&mufrdwfzJGUum tultnDvdkygu tm;remwrf;awmif;zdkU ajymMuyg
ayonf/ rQqdkvQifyif uREkfyfwdkUtzdkU&m rBuKHbl;onfh rdwfaqGjzpf
oabmrsKd;jzpfaeojzifh rsm;pGm auseyf0rf;ajrmufvsuf&SdvSygNyD/ okdU&mwGif
rQavmufyif ruao;acs/ w&yfvkH;&Sda,mufsm;rdef;r vl&G,f vlvwfrsm;
onfvnf;

uREkfyfwkdUESifhrdwfzJGUum

taMumif;&Sm

0if0ifxGufxGuf

jyKvkyfMuayonf/ uREkfyf pE&m;wvkH;&Sd&m uvmom;uav;rsm;onf


wa,m? r,f'vif? bif*sKd tqdkrsm;ESifh uREkfyf\tdrfodkUvmMu pE&m;ESifh
wGJbufwD;rIwfoDqdkMuzdkU rdwfzGJUMuay onf/ t&yfom;rsm;u uJUodkU
vdkufvdkufavsmavsm oabmxm;Mu&mwGif uREkfyfuvnf; rnfonfhtoif;
tzJGUodkUrQ

tygt0ifrvkyfcJUbl;apumrl

&yfuGuft&kPfawmftoif;okdU

vdkufum tauR;tarG;ESifhtm;ay;\/ a,mufzuav;udk rD;owftoif;odkU


oGif;ay;\/ aiGaMu;tvSLcHvQif olwyg;xuf ydkxnfh\/ eef;awmfa&SU
q&mwifESifh ZeD;ay:vifwifwkdUonf yJcl;odkUa&mufvm uoDvifwjzpf
ae&mwGif uREkfyfutdrfwvkH;iSm;ay; q&mwifxHrS uREkfyfu oDcsif;BuD;rsm;
udk pE&m;oif,l\/ if;wdkUvifr,m;tm; uREkfyf\aetdrf tqdktwD;jzifh
tokH;cHap tdrfa&SUrS t&yfom;rsm; em;axmifMu&\/ vlBuD;vlaumif;rsm;
tm; tdrfay:odkUzdwfac:um tauR;tarG;jzifh {nfhcH\/ ausmif;aebuf

544

oli,fcsif;armif&Donf xdktcsdef yJcl;NrdKUwGif puf&Sifw&m;olBuD;tjzpfESifh


trIxrf;vsuf&Sd&m

uREkfyf\tqdktwD;yJGrsm;okdU

vma&muf

uREkfyf\

tjzpfudk jrifoGm;&mwGif ]]rif;uyJcl;rSm w,fNyD;ay:jyLvm jzpfaeyguvm;


a[h}} [kqdkum txifBuD;oGm;bl;avonf/ pifppfrSm uREkfyfonfwoufvkH;
wGif w&yfwnf;om BuKH&bl;jcif;jzpfygonf/ ,cifuvnf;rBuKHpbl;/
aemufwGifvnf;

rBuKH&awmhyg/

aemufydkif;rl

t&yfxdkt&yfrS

"rrdwfaqGrsm;jzifh tdrfpnfum;bl;yg\/ okdU&mwGif aysmfyg;rIrsKd;rlum;


rBuKH&awmhyg/ yxrtBudrfESifh aemufqkH;tBudrfjzpfygonf/
yJcl;ajrivsifBuD;
uREkfyfwdkUonf yJcl;NrdKUokdUrwfv 4 &ufaeUwGif ajymif;a&TUvmMu
arv5&ufaeUwGif jrefrmjynf tBuD;qkH;ivsifBuD;[k todtrSwfjyKMu&
onfh yJcl;ivsifBuD;vIyfjcif;udk BuKH&\/ refusnf;wkH&GmrS aqGrsKd;rsm;ESifh
rdcifonf

uREkfyf&Sdaeaom

yJcl;NrdKUodkUvma&mufMu

bk&m;ykxdk;

zl;ajrmfNyD;aemuf aqGrsKd;rsm;jyefoGm;Muaomfvnf; rdcifrSm uREkfyfwdkUESifhtwl


ae&pfao;onfjzpf aqGrsKd;rsm;u ]tarBuD;} um;aocsif csefae&pfcJU
onf[k

aemifwGif

ajymMuao;onf/

xdknOfh

rdcifESifhrpdk;wdkUonf

vrf;avQmufxGufoGm;&mrS jyefa&mufvmMu tdrfa&SUwGif xdkifaeMupOf


uREkfyfrSm waeUvkH; tvGefylavmifcJU&mrS tvGeftdkufaomnjzpfvmonfESifh
rSeftdrfudkqGJvsuf a&csKd;cef;xJokdU a&csKd;&ef0ifoGm;\/ rSeftdrfudkoHacsmif;
wGifcsdwf a&cGufudk vSrf;udkifvdkufonfESifh wNydKifeuf oHacsmif;wGif
csdwfxm;onfh rSeftdrfrSm ,drf;xdk;vm uREfkyfudk,fwdkifvnf; rdkufueJ
jzpfoGm;onf xifvdkuf\/ tawmtwGif;wtdrfvkH;rSm *sKd;*sKd;*sKH;*sKH;

545

jrnfvsuftdrftay:xufaeaom ukvm;rq&muawmf\ tvefUwMum;


atmf[pfaomtoHudk Mum;vkduf&\/ xdktcgwGif uREkfyfrSm ajrivsif
vIyfjcif;jzpfonf[k &kwfw&uf rawG;rdao;yJ xl;qef;vSygwum; [kom
atmufarh tdrfa&SUodkU uwdkufu&dkufxGufvm&m tdrfoltdrfom; rsm;vnf;
jyL;wl;ysmwm jzpfaeMuonfudk awGU&\/ uREkfyfwdkUaetdrf rdcifESifhZeD;
tjyifa,mufzatmifjrESifh wynfharmifpHvIdifwkdU &SdMuavonf/
]]ivsifvIyfwm[JU ivsif ivsif}}[laom toHrsm;onfw&yfvkH;
qlnHvsuf&Sd&m tdrfa&SUodkU uREkfyfxGufvmaomtcg ZeD;onf rdcifudk
qGJvsuf

tdrfa&SUavSum;rS

qif;aeMuavNyD/

a,mufzuav;urlum;

0&efwmudkcGvsuf aMumifawmifBuD;ai;Munfhae&m ]][JUaumifav; qif;av}}


[k

uREkfyfuajymvdkufrS

tdrfa&SUbufodkU

zkwfueJ

ckefcsvdkufonf/

rdcifESifhZeD;rSm tdrfa&SUodkUa&mufaeMuNyDjzpf uREkfyfonfavSum;rS qif;ajy;


&m

avSum;rSm

tv,fxpfodkU

okH;xpfrQom&Sdaomfvnf;
a&mufonfESifh

wNydKifeuf

acsmarmpGm
][yfxkd;}

rqif;EdkifyJ
BuD;vGifhoGm;

tdrfa&SUwGif av;bufaxmufvsufom; ykHvJaeawmhonf/ xdktcsdefrl


rnfolUudkrQ owdr&EdkifawmhyJ xdkae&monf tdfrfOypmtwGif; &Sdao;
rawmfwq tdrfNydKcJUvQif ydEdkifonf[lom owd&onfESifh vrf;ay:odkU
0rf;vsm;xdk; wGm;oGm;&awmhonf/ ajrBuD;ay: rwfwwfavQmufoGm;&ef
rlum; vkH;0rjzpfawmhacs/
vrf;ay:odkUa&muf awmifrsufESmokdUvSnfhum av;bufaxmufvsuf
ai;MunfhaepOf aumif;uif,HwckvkH; rnf;arSmif jrLrIefrsm;vGifhwufaeo
vdkjrif&\/
xdktcg uREkfyftzdkUrSm ajrBuD;ay:wGif av;bufaxmufae&efyif
rjzpfEdkifawmhyJ ,dkifvJrnfpdk;onfESifh 0rf;Adkufudk ajrodkUuyf tvsm;

546

arSmufaevdkuf&awmhonf/ awmifrsufESmum; jrLrIefrsm;onf arSmifBuD;


rnf;rnf;xJ

tvdyfvdyf

wufaeMu

ajrrsufESmjyifonfvnf;

avxefaoma&jyifozG,f vIdif;BuD;rsm; wtdtd x<uvsuf&Sdawmhonf/


rsufESmESifhajrBuD;eD;uyfpGm &SdaeaomaMumifh ayavmrqdkEdkif? ajrjyifonf
a&jyifyrm

vIdif;xaeonfudk

jrif&jcif;um;

trSefjzpfawmhonf/

xdktcsdefumv &ifxJwGifpdwftm;i,fvkdufykHum; ajymzG,f&mr&Sdawmhacs/


tm;i,fjcif;onf

OD;aESmufxJrSr[kwf?

&ifywfxJ

jzpfonf[k

uREkfyftrSefajymEdkif\/ tm;ri,fyJ aeacsrnfavm/ ow0gonfajrBuD;udk


tcdkiftrmxm;

tcgcyfodrf;tm;udk;tm;xm;jyKae&onfjzpf&m

tcdkiftrmxm;aom

ajrBuD;udk,fwdkifu

vIyfcgaejcif;udkvufawGU

cHpm;&aom

uJUodkU
tcg

rdrdu

tjyif;txef
tm;udk;&mrJUjzpf

tonf;ESvkH; ESifhtlxJrusef vTwfuefNyD; tm;i,frdonfrSm txl;tqef;


r[kwfacs/
uREkfyfonf
ajrBuD;vIdif;rsm;

ajrBuD;ESifh

0rf;Adkufuyfvsuf

x<uaejcif;udkMunfhaepOf

tvsm;arSmufum

urmysufonfqdkjcif;rSm

tjcif;t&myifjzpfonf[k pOf;pm;rdonf/ odkUaomfxdwfvefUwkefvIyfonf


[l um; rqdkEdkif? pdwftm;i,fjcif;BuD;ru i,fvS tlwlwl a,mifcsmcsm
jzpfaeonf[lom qdkcsifayonf/ xdktcdkuftwefU twdwftem*wfudk
vnf;aumif;? rnfolrnf0gudkvnf;aumif; bmudkrQ owdr&? urmysufjcif;
jzpfonf[laom trSwfonm wckomvQif pGJuyfvsuf&Sdygawmhonf/
vrf;ay: arSmufae&aom tcsdefumv tydkfif;tjcm;rSm rnfrQavmuf
Mum&Snfonfrajymwwf?

uREkfyf\pdwfxJum;

&Sdvdrfhrnfxifrdonf/

547

em&D0ufxufrenf;

vIyf&Sm;cgp vloHrsm; qlnHaomfvnf; tjyif;txef vIyf&Sm;ckdufwGif


a0;vHaom

t&yfrSw0D0Djrnfaom

toHrsm;rSwyg;

teD;tyg;wGif

wdwfqdwfvsuf&Sd\/ xdkUaemuf ivsif&yfpJjcif;ESifhtwlb,fola&? b,f0ga&


paom toHrsm;vnf; ay:xGufvmay&m uREkfyfonf tvsm;arSmuf&mrSx
tdrfoltdrfom;tajctaeukd

ppfaq;awmhonf/

wpkHw&mtxdtcdkuf

tysuftpD; r&Sdjcif;udkod&onfESifh wNydKifeuf uREkfyfonf a,mufzuav;


udk tdrfapmifh&efxm;cJU armifpHvIdifESifhtwl NrdKUudkvSnfhvnf Munfh&IMuav
onf/
aps;BuD;bufrS rD;tBuD;tus,f avmifvsuf&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkU\
aetdrfrSm

acsmif;wckvkH;jcm;aeonfESifh

pdwfcs&onfqdkum

NrdKUxJodkU

tESHUtjym; vSnfhvnfMuonf/ rD;ESifheD;uyfaomtdrfrsm;wGif ypnf;rsm;


odrf;Mu a&TUMuaom toHrsm;\qlnHjcif;xuf ESvkH;romr,mzG,faom
toHrsm;ay:xGufvmonfrSmum;
ae&mrsm;rS

usef&pfol

toHrsm;yifjzpfonf/

wkdufNydK

'kuonfrsm;\

xdktoHrsm;rSm

ydjym;aoqkH;Mu&aom
idka<u;jrnfwrf;Muaom

uREkfyfwdkUa&mufav&m

ae&mtESHU

tjym; Mum;& vlpkpkjrifwdkif; 0ifMunfh&mwGif tcsKdUrSm azmfxkwfNyD;cgp


tavmif;rsm;udk

vnf;aumif;? tcsKdUrSm azmfwkef;azmfqJ &SdaeMujcif;

udkvnf;aumif;? tcsKdUrSmazmfxkwf&efyif rwwfEdkifao;yJ vufrIdifcsum


[pfatmf wrf;waejcif;udkvnf;aumif; awGUMu&onf/ uRekfyf\woufwm
wGif rQavmuf'kurD;ylavmifjcif; tajrSmuftjrm;udk pkNyKHjrif&onfhtcsdef
wem&Dqdk rBuKHcJU&bl;atmif &Sdygawmhonf/
aetdrfodkUjyefa&muf

tdrfeD;em;csif;rsm;ESifh pum;ajymaeMuojzifh

oef;acgifausmfrS tdyf&modkU 0ifMu&aomfvnf; tdyfa&;0atmif tdyf&


awmhrnf r[kwfacs/ wem&DcefUrQ tdyf&ao;onfrxifrD ]]q&mwkdUxMuav?

548

rD;awGavmifukefNyD}}[k

wpkHwa,mufu

tdrfa&SUrS

EId;ajymonfESifh

uwdkufu&dkufxMunfhvdkuf&mwGif

uREkfyfwdkU\tdrfESifh

udkuf100cefUom

a0;aom

trdk;ay:rSrD;cdk;rsm;

tlxGufaeonf

okH;xyfwdkufBuD;

udkjrif&awmhonf/ ,refnu pdwfyifyef;&kHom&Sd vlrarm&aomfvnf;


,ckrSmtdrfcsif;eD;uyfaom

rD;jzpfypnf;rsm;o,fxkwf

wtdrfom;vkH;zwfzwfarmMu&onf/

ypnf;rsm;udk

ajrmif;BuD;wHwm;OD;wGif

w&yfvkH;rSmvnf;

w0dkufyif

pkykHxm;&m

ypnf;awGpkykH

&onfESifh

tdrfajrmufbuf&Sd

apmifhaeMu&ojzifh

ywf0ef;usif
&Gmuav;ozG,f

jzpfaeawmhonf/ rD;rSm wdkufBuD;udkuRrf;atmif ravmif&rD Nidrf;owfEdkif


Muaomfvnf;

yJcl;wNrdKUvkH;rSm

rD;twGufaMumifh

pdk;&drfylyefvsuf&Sd

MuonfESifh uREkfyfwdkU t&yfol t&yfom;rsm;onf ypnf;rsm;udk tdrfxJodkU


wzefo,f,loGwfoGif;jcif; rjyKawmhyJ wHwm;OD;yif olUtpk udk,fhtpk
zJGUpnf;um

ESpf&ufokH;&uf

tdrfudkrD;avmifolrsm;onf
uREkfyfwdkUvlpkrlum;
bk&m;yJGuJUodkU&Sd

aeMuao;onf/
udk,fhtylESifhudk,f

wHwm;OD;wGif

wdkufyd

aoqkH;olrsm;?

'kua&mufMuaomfvnf;

csufjyKwfpm;aomufMu&onfrSm

aysmfonf[lyif

rSwfxifrdonf/

tcsKdUvlrsm;onf

'kuwck awGU&onfrSm ttdyftae tpm;taomuf qif;&Jonfqdk


pdwfnpfnL;wwfMuay&m uREkfyf\0goemwckum; tajymif;tvJqdkvQif
(tqdk;bufodkU

ajymif;vJ&jcif;yif

xdkUaMumifhvnf;

ppfBuD;twGif;

jzpfapumrl)
tcsKdUvlrsm;

uRekfyftzdkUrSm rqif;&JvSacs/

549

aysmfovdk&Sdawmhonf/
nnf;wGm;Muoavmuf

rauseyfcsufrsm;ay:vmjcif;
txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; uREkfyf\ZmwmrSm tvkyfwckckwGif
okH;ESpf ywf0ef;usifavmufom vkyfcsifwwf okH;ESpfuausmfonfqdkvQif
uREkfyfuaomfvnf;aumif; tvkyf&Sifuaomfvnf;aumif;? ywf0ef;usif
aomfvnf;aumif;? txifvGJrIrsm;aomfvnf;aumif; ay:vmwwfonfjzpf&m
bmomjyeftvkyfwGifvnf; okH;ESpfaphcgeD; tcsdefrSp uREkfyf\pdwfxJwGif
rauseyfp&mrsm;jzpfvmygawmhonf/ uREkfyfudk iSm;&rf;pOfu bmoma&;ESifh
rywfoufaom? twKywdpaom pmayrsKd;udkom bmomjyefzkdU[k qdkygvsuf
aemufydkif;wGif c&pf,efbmomtwGuf0g' jzefUonfhpm&Gufpmwrf;rsm;udk
bmomjyefzdkU

tvkyfay;vmMu

ygawmhonf/

uREkfyfrSm&dk;&dk;Ak'bmom

wa,mufr[kwfyJ r*fw&m;? zdkvfw&m;twGuf &nf&G,fcsuf xm;&Sdol


wa,muf jzpfaomaMumifh r*fzdkvfudk ausmcdkif;xm;olrsm;twGuf rnfonfh
pmrsKd;udk zwfonfjzpfap taMumif;rxl;vS/ c&pf,efbmompmayrsm;wGif
vnf; omrefvlaumif;olaumif;rsm; jzpfapEdkifavmufonfh taMumif;t&m
rsm;ESifhMo0g'rsm; ygayonf[kqdkum olwkdUckdif;onfhtwdkif; vkyfay;cJU
ygonf/ yxrwtkyfwavrQomcdkif; aemufydkif;rl qufum qufum
cdkif;vm&mwGif uREkfyfpdwful;wrsKd;jzpfay:vm\/ Ak'bmom0if vlaumif;
wa,mufonf

r*fw&m;

zdkvfw&m;twGuf

o&P*kHwnfolwa,muf[kqdkEdkifonf/

oabmrxm;[kqdkumrl

c&pf,efbmom0if

vlaumif;

wa,mufrlum; o&P*kHwnfonf[k rqdkEdkif? xif&mvkyfaom vltcsif;


csif; tzkdU BuD;aomjcm;em;rI r&Sdcsifaernf? vlaumif;csif; wlcJUvQif
o&P*kHwnfonfqdkaom

jcm;em;csuf&Sdonf/

Ak'bmomusrf;*efrsm;

o&P*kHwnfjcif;[laom tjzpfudktawmfBuD; tom;ay; a&;om;xm;

550

jcif;rsm;udk

zwf&bl;onf/

xdkUaMumifhvlqdk;udk

vlaumif;jzpfvmatmif

r[kwfyJ Ak'bmomrS c&pf,efbmomodkU ul;ajymif;a&;twGuf 0g'jzefU


aomtvkyfrSm iguJUokdUaom vlwa,muf tzdkU&m ulnDtm;ay;
xdkufyg\avm[k oHo,0ifvmcJUygonf/ odkU&mwGif yJcl;NrdKU yk*vu
oyg, jzpfvsuf&Sdjcif;udk iJUrdjcif;twGufaMumifh onf;cH vkyfcJUygao;
onf/
uyfoyfaomtar&duef
'kwd,tcsufwckrSm tar&duef omoemjyKq&mBuD;rsm;\ uyfoyf
jcif;udk awGU&jcif;yifjzpf\/ bmomjyef tvkyfudk vufcHpOftcgu tm;vyf
cGifhESifhywfouf pnf;urf;owfrSwfcsufrSm wESpfvQif vcrysuf cGifh&uf
ESpfywf&zdkUjzpf\/ uREkfyfu ]]ajcmufvwBudrf &ufowwywf ,lEdkifonf
r[kwfygavm}}[kar;&m

]],lEdkifonf}}[k

q&mBuD;uajym\/ uREkfyfESifh

q&mBuD;wkdUonf aEG&moDwGif uavmNrdKUodkU wvcefUrQ ESpfwdkif;oGm;


tvkyfvkyfMuonfjzpf&m

uREkfyfonfrdbrsm;&Sdaom

refusnf;wkH&GmodkU

uavmrStjyefwGif 0ifcJUvQif (cGifhckESpf&uf,lygu w&ufoufomonf


qdkum) tcGifhawmif;\/ w&ufoufomonfqdkjcif;rSm yJcl;rS vm&jcif;xuf
ompnfrSjzwfNyD; oGm;&jcif;u tcsdefw&ufoufom jcif;aMumifhjzpf\/
tcGifhum;&yg\/ okdUaomfcGifh&ufESifh ywfouf tjiif;tckef jzpf&\/
q&mBuD;u ajcmufvvQif tcGifhckESpf&uf qdkonfrSm ajcmufvvkyfNyD;
aomtcgrS tcGifh&uf&rnfjzpfaMumif;? vkyf&ufa&m cGifh&ufyg aygif;NyD;
ajcmufv[k rqdkvdkaMumif;? ajcmufvtwGufckESpf&uf cGifhay;rnfqdkvQif
cGifh,laom &uftwGufyg xyfNyD; cGifhay;&OD;rnfht"dym,f jzpfaeaMumif;

551

cGifh,laom

ckESpf&ufonf tvkyfvkyfaom

ajcmufv\

tjyifbuf

&Sd&rnfjzpfaMumif; ajymavonf/ uREkfyfu ]]tpdk;& tvkyfrsm;wGif wESpfvQif


tcGifhwv &dSonfqdk&m 11vvkyfNyD;wdik f; wvrQ tcGifh&ygonf}}[k
ajym&molu ]]rdrdwkdU\tvkyfrSm NAdwdoQtpdk;&\ tvkyf r[kwfyg}}[k
jyefajymavonf/ jyemrSm BuD;us,fvSonf r[kwf? w&uf\
tydkif;*Pef;rQom

jcm;em;jcif;

&Sdygvsuf

tvkyf&SifESifh

tvkyform;

wa,muf rQavmuf a&;BuD;cGifhus,fvkyf pum;ajymae&jcif;udk uREkfyf


pufqkwfvSygonf/ xdktcsdefrSp tar&duef jynfom;rsm;onf t*Fvdyf
vlrsKd;ESifhrwl? uyfuyfoyfoyf&SdvGef;tm;BuD;onf (Too Businesslike) [k
rSwfcsufcsvdkufygonf/ uREkfyfonf t*FvdyfvlrsKd;t&m&SdBuD;rsm;ESifh qufqH
cJUbl;&m rQavmuf uyfoyfjcif;udk rawGU&bl;yg/ uREkfyfrSm rEav;
NrdKUtar&duef

ausmif;xGufjzpfaomfvnf;

tar&duefudk

txifao;p

uREkfyfwdkUonf

aEG&moDwGif

jyKvmcJUavNyD/
wwd,tcsufwckrSm

okdUwnf;/

uavmNrdKUodkU yxrtacgufoGm;MupOfu q&mBuD;onf uavmblwmodkU


uRekfyfudk vmBudK&m uREkfyf'kwd,wef; pD;vmonfudkjrif uREkfyftm;
'kwd,wef; c&D;p&dwf &Sif;ay;\/ aemufwESpfrl olwyg;\tdrf xrif;
vcay; pm;&jcif;onf qif;&Jonfqdkum ZeD;udkac:cJU tdrfwvkH;
iSm;ae\/ wacgufwGif q&mBuD;ESifhZeD;wdkUvnf; rD;&xm;ESifh oGm;Mu
uREkfyfwdkUvifr,m;vnf; if;rD;&xm;ESifhyif vdkufMu\/ ZeD;udkac:cJU&m
uREkfyf\wGufudef;rSm
c&D;p&dwfudk

uREkfyfwa,mufwnf;twGuf &rnfh 'kwd,wef;

vifr,m;ESpfa,muf

wwd,wef;pD;MuvQif

xrif;zdk;yif

tjrwfxGufOD;rnfjzpf\/ tb,fhaMumifhqdkaomf 'kwd,wef; wwd,wef;


pD;eif;vdkufMujcif;udkjrif\/ okdUjzpf c&D;p&dwf&Sif;aomtcg ,cifwacguf

552

uuJUokdU 'kwd,wef;twGuf tydkukef&jcif;udkyif rpOf;pm;awmhacs/ uREkfyf


onf aiGa&;aMu;a&;ESifhywfouf uyfuyfoyfoyf rajymcsifwwfaom
0goemtavsmuf rnfodkUrQ rajymawmhyJ tar&duef vlrsKd;rsm;\ uyfoyf
wGufcsufwwfaom "avhxkH;pHtay:odkUom pkpkaygif;um tjypfzdkU vdkufyg
awmhonf/
pwkwtcsufwckrSmum;

uREkfyfonf

tvkyfcsdefudk

av;pm;ol

wa,muf jzpfonfhtavsmuf tvkyfcsdef 10 em&DrS 4em&D[l owfrSwf


xm;onfqdkvQif eHeufwdkif; 10 em&DwdwdwGif a&mufatmifoGm; nae
4em&DwdwdwGif tvkyfcGifrS qif;vmcJUonfcsnf;jzpf\/ uREkfyfuEIwfrS
ajym

atmifjrESifharmifpHvIdifwkdUu

uREkfyfwkdUtm;

tvkyfcef;wcef;

w&ufpD

vdkufa&;aomaeUrSp

oD;oefUay;xm;\/

uREkfyfwkdUonf

tvkyfcef;rS xGuf tdrfodkUjyefMu&mwGif q&mBuD;\ tcef;a&SUrS jzwfvm


Mu&av&m q&mBuD;onf uREkfyfwkdUudkjrifwdkif; em&Dudk armfhMunfh\/
uREkfyfuvnf;jrif

vufywfem&Dudk

Munfhrdygao;onf/

waeUorl

q&mBuD;u uREkfyftm; ]]av;em&DwdwdrSm cifAsm;qif;Edkifatmif tvkyfudk


b,fvkdvkyfNyD; ,wdjzwfEdkifovJ}}[k ar;vkduf&m uREkfyfuvnf; em&D
olarmfhMunfhjcif;udk jAKef;ueJowd&vdkuf\/ wGifuREkfyfu ]]av;em&Dwdwd
tvkyfqif;jcif;udk cifAsm;owdjyKrdykH&onf? 10 em&Dwdwd a&mufatmif
vmjcif;udk cifAsm; owdjyKrdygovm;}}[k jyefar;\/ xdktcgq&mBuD;onf
&kwfw&uf rsufESmysufoGm;&mrS BudK;pm; NyKH;vmNyD;vQif tcsdefESifha&mufzdkU
rSm tpDtpOf jyKvkyfxm;ygujzpfEdkifaMumif;? tcsdefwdwd tqkH;owfzdkUrSm
bmomjyeftvkyf rsKd;wGif cJ,Of;rnfjzpfaMumif;? rnfonfhenf;rqdk 4
em&Dxdk;onfqdkvQif 0guswckudkyif tqkH;rowfawmhyJ tvkyfudkcsxm;
cJUrSomvQif 4 em&Dwdwd jyefEdkifrnfjzpfaMumif; ajym\/ olu rsufESmxm;

553

wnfwnfBuD;ESifh ajymojzifh uREkfyfuvnf; rsufESmxm;wnfwnfESifhyif


&Sif;jy&ygao;onf/ uREkfyfu 4em&DwdwdjyEkdifjcif;rSm 3em&DcGJtcsdefavmuf
wGif uREkfyfonf tvkyftajctaeudk tuJcwfavh&SdaMumif;? em&Dw0uf
tvkyfvkyfvQif a&SUtzdkU rnfonfhae&mtxd NyD;Edkifonf[k cefUrSef;
xdkcefUrSef;aomae&modkU a&mufatmif BudK;pm;vkyfaMumif;? xdkUaMumifh 4
em&Dxdk;onfESifh wNydKifeuf xdkae&modkUa&muf tvkyfudk&yfpJNyD; tdfrfjyefEdkif
jcif;jzpfaMumif;? uREkfyftvkyfvkyf&mwGif wGufwGufuyfuyf oabmrxm;
aMumif;? uREkfyf\tdrfrSvluav;rsm;udk ac:vmcJU uREkfyfu EIwfrSajymay;
um vdkufa&;apjcif;tm;jzifh uREkfyfwa,mufwnf; udk,fh[mudk,fa&;
jcif;xuf tenf;qkH; &mcdkifEIef; 25-30rQ ydkrdkvsifjrefaMumif;? tjcm;vl
wa,mufonf olUzmom bmomjyefcJUvQif vluav;rsm;ESifh uREkfyfwdkU
bmomjyefjcif;uJUodkU rnfonfhenf;ESifhrQ vsifjrefEdkifrnfr[kwf[k ajym0HU
aMumif;&Sif;jyav\/ xdktcg q&mBuD;u ]]vluav;rsm;ac:cJUNyD; tvkyfvkyf
jcif;onf tvkyfwGifus,fapvdkaom apwemeJU jyKvkyfjcif;jzpfygoavm}}[k
ar;\/ ar;cGef;um; ]*G}ar;cGef;jzpfonf[k uREkfyf,lq\/ wGif
uRekfyfonf

r[kwfrSefyJvsufESifh

tom;,lvdkaom

0goemr&SdonfESifh

]]xdkuJUodkU apwem&SdaomaMumifhr[kwf? uREkfyfvnf; vufanmif;oufom


ap?

vluav;rsm;tzdkU

A[kokwvnf;jzpfap?

ac:vmcJUjcif;jzpfonf}}[k

[kwfrSefonfhtwdkif;

tusifhvnf;&apqdkum
ajymjyav\/

xdktcg

q&mBuD;onf uREkfyftay: 4 em&Dwdwdtvkyfqif;jcif;twGuf tjypfzkdUp&m


taMumif;&SmrawGUyJ&SdonfwGif &dk;om;pGm 0efrcHcsifyJ rsufESmcyfokefokefESifh
xGufoGm;avonf/
tcsdefrSeftvkyfwuf

uREkfyfpOf;pm;rdonfrSmum;

t*FvdyfvlrsKd;jzpfvQif

tcsdefrSeftvkyfqif;vQif

auseyfrnfjzpfonf/

tar&duefvlrsKd;rsm;um; tcsdefrSefwufjcif;udkrMunfhyJ tcsdefrSeftvkyfqif;

554

jcif;udkyif wGufuyfonf[k olwyg;tm; txifao;csifonf/ igonf


vlrsKd;ESifhMum&SnfpGm tvkyfvkyfEdkifrnfr[kwf[k atmufarhygawmhonf/
yOrtcsufwck ay:vmjyefonfrSm uREkfyfwdkU\tvkyfXmeudk yJcl;NrdKUrS
&efukefNrdKUodkUa&TUajymif;rnf[k

od&jcif;yif

jzpfavonf/

txufwGif

azmfjycJUonfhtwdkif; uREkfyfwdkUonf woufwmwGifrBuKHbl;avmufatmif


atmifhtnf;onf;cH vmcJUjcif;onfyif yJcl;NrdKUrS rxGufcGmvdkaomaMumifh
jzpf\/ xdkUaMumifhajymif;a&TU&rnf qdkuwnf;u uREkfyfwkdUpdwfrMunfrom
jzpfMu&avNyD/ ae&pfrnfqdkvnf; rjzpfEdkifacs/ odkUjzpf uREkfyfwkdUonf
yJcl;NrdKUolNrdKUom;rsm;ESifh 0rf;enf;pGm cJGcGm &efukefodkUajymif;a&TUMu&\/
(uREfkyfwdkUonf Zdkif;uEdkif; &yfol&yfom;rsm;ESifh Mum&SnfpGm qufvuf
cifrifMuonfhtavsmuf rdwfaqGtjzpfESifh 0ifvm;xGufvm; jyKvkyfcJUMu&m
ppfBuD;jzpfonfh aemufwGifrS &yfuGufudkrD;avmif vlawGwuGJwjym;pD
jzpfukefMu&avonf/) &efukefNrdKUodkUa&mufMuaomtcg prf;acsmif;&yf&Sd
aomuREkfyf\aetdrfESifh

tif;pdef&Sdaom

q&mBuD;\aetdrfodkU

aeUpOf

bdkifpu,fjzifh oGm;&jcif;udkNiD;aiGUjcif;? r*Zif;*sme,fopfrsm;ESifh tquf


toG,f jzpfvmjyefjcif;wkdUaMumifh bmomjyeftvkyfudk pGefUypfvdkaom pdwf
jyif;xefvmcJUygawmhonf/ okdUaomf twdkif;'kH;wdwdrxGufyJ vc 250d
&vdkaMumif;? ray;EdkifvQif xGuf&vdrfhrnftaMumif; pma&; wifvdkuf\/
bmomjyeftoif;BuD;u pmjyefvmonfrSm tar&duefjynf ukefoG,frI
&Sm;yg;aom

Trade Depression

acwfjzpfaeaomaMumifh vcwdk;ay;&ef

rwwfEdkifaMumif; [lonfyifjzpf\/ uREkfyf0rf;renf;? 0rf;omvSygonf/


taMumif;rlum; ykHESdyfwdkufrsm;ESifh tquftoG,fjzpfvm wvvQif 0ifaiG
150cefU&zdkU aocsmvsuf&Sd&m odkUqdkvQif refusnf;wkHwGif rdbrsm;ESifhtwl
aeEdkifjyefaomaMumifh jzpfavonf/ xdktcsdefwGifa,mufz atmifjronf

555

prf;acsmif;&yf ausmufaoG;tvkyfwwfajrmuf wynfh armifpHvIdifrSmvnf;


vufyHukef; taumuf&kH; tvkyf&NyDjzpfaomaMumifh 1933ckESpf? pufwifbm
vwGif

uREkfyfwkdUvifr,m;onf

refusnf;wkH&GmodkU

ajymif;a&TUcJUMujyef

avonf/
wifpD;jcif; rcHcsifwwfykH
refusnf;wkH&Gm okH;av;v aerdMuaomtcg rpdk;uvnf; rdbrsm;ESifh
awGUcsif? uREkfyfuvnf; udkodef;azxHrS tvnfvmzdkU pmrsm;&&SdonfESifh
jrawmifodkUvmcJUMu\/ (udkodef;azrSmvnf; xdktcsdefwGif jrawmifawmtkyf
BuD;jzpfaeavNyD/)

awmtkyf&kH;ESifh

rpdk;\rdcif\tdrfrSm

rsufESmcsif;qdkif

wnf&SdonfwGif uREkfyfonf awmtkyf&kH; udkodef;azESifh tcsdefukefonf


omrsm; tpm;taomuftwGufyg wm0ef,layonf/ udkodef;azonf
aoewform;jzpf olUtdrf tpm;aumif;rjywfyJ&Sd&m tpm;ESifhrQm;vQif
b*Fvm;vdkufrnf[k

oabmxm;aom

uREkfyftzdkUrSm

tMunfqdkuf

vsuf&Sdav\/ wacgufwGif jrawmif&Gm uREkfyf\ynmpGrf; wckjyzdkU


tcGifhBuKHcJU\/ uREkfyf&efukef&SdpOf ukdodef;azESifh uREkfyfonf (xdkacwfu
xkH;pHtwdkif;) t*Fvdyfvdk pmay;pm,l jyKvkyfavh&Sd&m udkodef;azonf
uREkfyfnTefjyaom

t*Fvdyf0wKaumif;BuD;rsm;udk

zwfjcif;tm;jzifh

oludkf,fwdkifvnf; tawmfBuD;a&;wwf uREkfyf\ta&; tom;udkvnf;


csD;rGrf;zdkU

oabmaygufvmcJUavNyD/

olu

uREkfyftm;

(Copperfield)

aumhyg;zD; (vl&dk;uav;)[k ac:a0: a&;om;&mwGif uREkfyfuvnf; olUtm;


(Steerforth)

pwD;,m;zkdU (vlvnfBuD;) [k jyefvnf ac:a0:a&;om;\/

trnfrsm;rSm t*Fvdyfpma&;q&mBuD; 'pfuif;pf\ 0wKxJrS trnfrsm;

556

jzpfay&m aumhyg;zD;onf vl&dk;vlaumif;uav; wa,mufjzpf pwD;,m;zdkU


rSmum;vlvnfvl&Iwfwa,mufjzpf\/ okdUESifh udkodef;azonf ]vlvnf}
wa,muf jzpfcsifonfESifhyif ]vl&IyfvlayG}[la om tjcif;t&mudkyg wGJ
vufcHvdk\/ uREkfyftm;vnf; ]vl&dk;vlaumif;}bJGUudkay; xm;aomaMumifh
uREkfyfonf ]vlaumif;udk oabmusaomfvnf; vl&dk;[lonfrSm vlt
t"dym,frsKd;vnf; wJGvsuf&SdaomaMumifh rESpfoufvSacs/ okdUaomf uREkfyf
onf olavmuf ]rvnf}jcif;udk 0efcHEdkifonfhjyif oludk,fwdkifu ]vlayGvl&Iyf}
[laom pum;vkH;udk vufcHayonfqdkum olay;emrnfvufcH vdkuf&yg
awmhonf/

tjcif;t&mudk

azmfjy&jcif;rSm

tvGefcifrif&if;EDS;aom

oli,fcsif;yif jzpfapumrl rdrdtay:wGif ]vlvnfvkyfjcif;}udk rcHcsif


wwfaMumif; azmfjyvdkaomaMumifh jzpfygonf/ rdrdxuf vnfonf[k
0efcHEdkifaomfvnf; oludk,fwdkifu tom;,l[efESifh ajymaomtcg rcHcsif
wwfjcif;iSm vlUobm0aywnf;/ odkU&mwGif ae&mrl udkodef;azonf
olUudk,fol ]vl&Iyf}wa,muf[k 0efcH&m a&mufaomaMumifh wbufu
tom;,ljcif;udk uREkfyfauseyfEdkifygonf/
udk,f&nfaoG;Edkifjcif;wck
uREkfyf\ ynmpGrf; jyEdkifcGifh&onfqdkjcif;rSm odkUwnf;/ udkodef;az
onf uREkfyf t*Fvdyfvdka&;wwfjcif;udk aumif;aumif;odonf jzpf
uREkfyfwdkUrkefUzdk; (bD,mzdk;) &zdkU tvkyfuav;rsm; qG,fay;\/ xdkpOftcgu
jrawmif&Gm&Sdaom opfawmbuf taumuf0efaxmufonf ol\tvkyfESifh
ywfouf txuft&m&SdBuD;rsm;\ rouFmjcif;cH& &mxl;rS acw
csxm;jcif;

(Suspension)

cH&onfwGif

557

xdkoltwGuf

]toem;cHvTm}

a&;ay;&ef udkodef;azu qufoG,fay;\/ 0efaxmufonf uREkfyftay:


azmfa&Goifhoavmuf azmfa&Gjcif;r&SdyJ tenf;i,f[efBuD;yef BuD; vkyfonf
[k uREkfyfxifaomaMumifh aiG50d&rS a&;ay;Edkifrnf[k ajymap&m 0efaxmuf
onf nnf;nnf;nLnLESifh ay;&\/ ol\txifrSm uREkfyftm; t&uf
uav;wdkufNyD; xrif;auR;vdkuf,if oluJUodkUaom 0efaxmufwa,muf
twGuf 0rf;ajrmuf 0rf;oma&;ay;vdrfhrnf[k xif[ef&Sd\/ zGifhvnf;
ajym\/ uREkfyfu aiG&rS a&;Edkifrnfqdkojzifh aiGay;aomtcgrS uREkfyfu
a&;ay;vdkuf&m 0efaxmufonf uREkfyfa&;ay;aom ]toem;cHvTm} udkol\
q&mqdkaom uomta&;ydkifxHodkUoGm; jyao;\/ ta&;ydkifu ]]rif;wdkU
jrawmifrSm 'Dvdka&;wwfwJUvl&Sdovm;}} [k tHUMopGmESifh ar;vdkufaMumif;udk
oljyefvmaomtcgwGif
xdk0efaxmuf\
uREkfyfonf

ajymjy\/

trItaMumif;udk
jrawmifrSrjyefrD

uREkfyfonf

jrawmifrS

oljyefvmaomtcgwGif
xdk0efaxmuf\

rjyefrD
ajymjy\/

trItaMumif;udk

rodcJU&aomfvnf; uREkfyf&efukefodkU jyefa&mufaomtcgrS udkodef;azxHrS


od&Sdonfhjyif if;0efaxmuf udk,fwdkifESifhvnf; &efukefwGif uHtm;avsmfpGm
awGUqkHrd uRekfyf\aus;Zl; BuD;vSygayaMumif;ESifh vrf;ay:yif zufvSJ
wuif; vkyfum ajymjyygayonf/
udp uREkfyfonf aiG50d &vdkufjcif;xuf jrawmifolwa,mufESifh
&aom pma&;q&mwa,muftaejzifh olwkdUtpdk;&t&m&Sdrsm;u ikHUMunfhcsif
wwfjcif;udk (0efaxmuftay:) NzdKzsufvdkuf&jcif;twGuf t&om&SdvSyg
onf/ uom&Sdaom udkodef;az\ tpfudkwa,mufudk taMumif;jyK
uREkfyf\owif;onf uomNrdKUay:okdU jyefESHUoGm;av&m tpdk;&trIxrf;
ESpfa,muf\ tvm;wludprsKd;twGuf toem;cHvTmESpfapmif a&;ay;&yg

558

ao;onf/ if;teuf wa,mufrSm tvkyfjyef&onf[k udkodef;azxHrS


Mum;od&ygonf/
a'oE& A[kokw
jrawmifodkUa&mufonfh

wacgufwGif

uREkfyfonf

,cifu

udk0ifharmfESifh aebl;ouJUodkU e,fvSnfh&mokdU twlvdkufum a'oE&


A[kokwrsm;

qnf;yl;cJU\/

a&S;,cifurl

uREkfyfonf0wKwdk&Snfrsm;

a&;&m 0ufvufe,fw0dkufudk aemufcHum;tjzpfESifhxm; a&;cJUbl;&m


aemufydkif;rl ]pdrfhBuD;NrdKifBuD; &dyfBuD;awmawmif}xlxyfvSonfh a&TvDe,f
w0dkufudk

aemufcHjyK

a&;avh&Sdygonf/

awmawmif\om,mjcif;?

xlxyfvSonfh eufeJjcif;t&mwGif 0ufvufe,fonf a&TvDe,fw0dkufudk


rSDEdkifonfvnf; r[kwfay/ wcgw&HwGif uREkfyfonf uREkfyf\bdk;ab;bDbif
awmfonfqdkaom vuf0JokE&tm; ydkUxm;onfh ]rJZm}acsmif;&dk;wavQmufudk
aemufcHjyK a&;vdkaomqE&Sdyg\/ odkU&mwGifuREkfyfonf rJZmacsmif;udk
rD;&xm;ay:rS

Budrfzefrsm;pGm

jrif&bl;aomfvnf;

udk0ifharmfESifh

udkodef;azwdkU\ opfawme,fedrdwfrSm ]rJZm} rygojzifh uREkfyfudk,fwdkif


ra&mufcJUbl;yJ &Sd&mwGif aemufcHjyK a&;avmufatmif wdwdususrod
cJU&aomaMumifh

(Local Colour)

rJZme,fudk tokH;rjyKbl;yJ csefvSyfxm;

cJU&ygonf/

559

]pkH}csifaom 0goem
uREkfyfonf

udkodef;azESifhtwl

a&TvD&dk;wavQmufodkU

e,fvSnfh

vdkufoGm; tif;BuD;&Gmudka&mufMuaomtcg uREkfyf\c,fr (rpdk;\nDr)


rrdk;onf if;&GmwGif 0g;ukefonf vkyfvsuf&SdonfESifh udkodef;azESifhtwl
rvdkufawmhyJ rrdk;\tdrf ae&pfcJUonf/ (rrdk;rSm jrawmif&Gm&Sd rpdk;wkdU\
tdrfay:odkU

cJuspOfuuREkfyf\

rsufpd

][D;&dk;}

wa,mufwzG,f

umuG,fonfhtwGuf uREkfyftxifBuD;cJUonfh c,frwa,muf jzpfaom


aMumifh olUtdrf uREkfyfwnf;cdkvdkonfESifh csefae&pfcJUjcif;jzpfavonf/)
okH;av;&ufrQ wnf;ckdNyD;aemuf jrawmifodkU jyefcsifNyDjzpf&m uREkfyfrSm
oGm;csifonfqdkvQif csufcsif;oGm;&rS auseyfwwfaom

0goem&Sdonfh

twdkif; avSBuKHudk rapmifhcsifawmhyJ rvkyfbl;aom tvkyfwckudk vkyfzdkU


pdwful;jzpfay:vm\/ if;rSma&TvDjrpfudk 0g;azmifuav;ESifh pkef&efjzpf
avonf/ (0g;pGyf[k olwkdUac:Muonf/) udk0ifharmf&SdpOfu {&m0wDjrpfudk
0g;azmifBuD;ESifh pkefMubl;yg\/ okdU&mwGif
pkef&aom tvkyfuJUodkUpGefUpm;aomoabm

azmifuav;ESifhudk,f[mudk

(Adventure)

ryg&Sdojzifh prf;

Munfhcsifao;onf/ okdUjzpf rrdk;wkdUvifr,m;onf 0g;w&mudk azmif


uav;zJGU

tay:wJuav;

avonf/

azmifuav;ay:wGif

csufjyKwf

aqmufum
pm;eyf&dum

xnhfay;vkdufMuonf/

uREkfyftwGuf
ESpfeyfpm

azmifpkefcgeD;

pDpOfay;Mu
twGufvnf;

&Gmol&Gmom;rsm;u

uREkfyfwa,mufwnf;pkef ravsmfaMumif;? ]acgif;cJvnfem} jzpfOD;awmh


wa,mufwnf;qdkvQif 'kua&mufwwfaMumif; 0dkif;0ef;ajymqdkMuonfESifh
zdk;,keftrnf&Sd vlysKdaygufuav; wa,mufxnfhay;vdkufjcif;udk vufcHcJU
avonf/

560

pkefMuavNyD
uREkfyfwdkUonf eHeufpm xrif;pm;NyD;csdefwGif tif;BuD;&GmrS pkefcJUMu&m
rvkyfbl;aom tvkyfwckwGif aysmfwwfaom uREkfyfrSm azmifuav;ay:wGif
tvum;ae,if;

tl&Gifvsuf&Sd\/

pmtkyfrsm;ygaomfvnf;

rzwfcsifyJ

warQmfwnf; arQmfMunhfvsuf&Sd\/ uREkfyfonf tif;BuD;&GmokdU udkodef;azESifh


vmpOfu

vSnf;jzifh

pkefbl;qefbl;yg\/

vmcJUjcif;jzpf\/
okdU&mwGif

a&TvDacsmif;udk

oabFmjzifh

oabFmay:rSjrif&aom

&Icif;onf

azmifuav;ay:rS jrif&aom &Icif;udkrSDonfrxifay/ oabFmjzifhoGm;pOfu


vSyqef;Mu,faom awmawmifwdkU\ om,mjcif;onf rsufpdatmufwGif
wcPwmrQay:vmNyD; Munfhaumif;qJyif ausmfvGefum aysmufuG,fusef&pf
\/ azmifuav;rlum; wa&GUa&GUarsmqif;jcif; jzpfaomaMumifh 00BuD;
MunhfEdkifcGifh&Sdygonf/ xdkUjyif pdwf\qef;Mu,fjcif;u vnf;&Sdao;\/ &Icif;
wckwnf;udkyif oabFmay:rS Munfh&jcif;ESifh azmifuav;ay:rS Munfh&jcif;
onfwlao;onf

r[kwfacs/

vlawGMum;xJrS

arQmfMunfh&jcif;onf

azmifuav;ay:rS ZdrfESifhMunfh&jcif;uJUodkU pdwfxJ &dk;wkd;&Gw rjzpfvSay/


oabFmay:rSrl wrifwum xMunfh& jrifjyefawmhvnf; wrsufESmom
jrifEdkifay&m

azmifuav;ay:rSrlum;

av;rsufESmvkH;udk

Munhfcsif&m

vSrf;MunfhEdkif\/ oabFmESifh oGm;pOfu acsmif;xJokdU a&qif;aomufMuaom


awmwd&pmef&dkif;rsm;onf oabFmoH Mum;onfESifh ykef;vQKd;uG,faysmuf
oGm;Muonfjzpf&m azmifuav;udkrlum; xdwfvefU aMumuf&GHUjcif;r&SdyJ
&J&JBuD; armfhMunfhMuonfESifh
tjcif;t&mudk

if;wkdU\ bmombm0 aexdkifMuaom

tm;&atmifjrifEdkifavonf/

xrif;pm;NyD;aomtcg

wa&;tdyfwwfaom

561

tif;BuD;rS

xGufvmpu

uRekfyf\

xkH;pHtwdkif;

wJuav;xJwGif wa&;warmtdyfrnf BuHcJUaomfvnf; wcPtdyfvdkufvQif


&Icif;awG

trsm;BuD;

vufvGwfoGm;Edkifonfqdkum

rtdyfyJ

xkdif

vdkufvmcJUygonf/
&Icif;aMumifh vGrf;pdwfawGay:
&Icif;wkdUrnfonfrSm aeusJusJ ylvsuf&Sdaom tcsdefwGif omxif&Sm;
pGm

jrifEdkifonf

rSefaomfvnf;

uREkfyf\

tBudKufum;

rdk;uav;

wcsufwcsuf tkHUvdkufaomtcgwGif om vSyonfxif\/ wdrfwkdufBuD;


rsm; wufvm &Sef;&Sef;awmuf xGef;vif;vsuf&Sdaom aerif;\ rsufESmjyif
udk wwkHwwkH zkef;uG,fvdkufaomtcg ,cifu a&jyifudk aea&mif[yfonf
ESifh

rsufvkH;rsm;udk

cyfusOf;usOf;xm;

MunfhcJU&mrS

wdrfrsm;aMumifh

ndKUndKUrIdif;rIdif; jzpfvmonfh awmawmifwkdU\ vSyjcif;udk rsufpdNzJ


MunfhcGifh&onfhjyif

pdrf;pdkndKUrdIif;jcif;onfvnf;

vl\

pdwf"mwfudk

jyKjyifwwf b,fqDvGrf;&rnfrod? MunfEl;vGrf;qGwfaom pdwfrsm;jzpfay:


vm&ayonf/ xdkUaMumifhvnf; naecif;wdkifa&mufaomtcgwGif aea&mif
azsmhvmonfESifh

vGrf;csifaom

pdwfrsm;onf

&ifywfudka0SUvsuf&Sd&m

uREkfyftzdkU&m pdfwfxdckdufqkH;aom tcsdfeftydkif;tjcm;[l todtrSwfjyKcJUrd


ygonf/ naecif; tcsdefwGif a&TvD0odkUa&muf udkodef;az aecJUbl;onfh
ydef;awm&Gmuav;odkU

csOf;uyfvmavNyD/

(udkodef;azonf

tif;&Gm

aeonf[k txufwGif azmfjycJUbl;&m trSefrSm tif;&GmESifh wrdkifcefUa0;onfh


ydef;awm&Gm taumuf&kH; aexdkifcJUjcif;jzpfonf/) xdktcgrl udkodef;azrSm
jrawmifawmtkyf&kH;okdUa&mufaeNyDjzpf

ol\&kH;uav;udk

arQmf&kHom

arQmfMunfhcJU&\/ &kH;uav; ol&SdcJUvQif rnfonfhenf;rqdk wntdyfzdkU

562

qJGOD;rnfjzpfavonf/ xdkUaemuf a&TvD0&Sdaom tif;&Gmudk ausmfvGef


{&m0wDjrpfjyifBuD;odkU

a&mufMuaomtcg

ae0if

]pkwfpkwfuef;}csdef

&SdaeavNyD/
aMumufwwfaom zdk;,kef
uREkfyfwdkUonf a&TvD0odkUa&mufcgeD;wGif Muufom;aMumf? ig;aMumfESifh
rkefnSif;csOf? a&Ttyfi&kwfoD;wkdUjzifh npm pm;MuNyD;avNyD/ [if;&nfrSm
jrpfa&om jzpfaomfvnf;jrdefvkdufMuykHrSm ajymzG,f&mr&Sdacs/ xdk&ufrSm
vjynfhausmf 12 &ufjzpfaomaMumifh va&mifudkarQmfvifh&ef r&SdyJ {&m0wD
jrpfjyifBuD;wGif arSmifBuD;rnf;rnf; pkefMu&\/ xdktcgrl uREkfyf\pdwfxJ
aysmf&TifrI? om,mrIr&SdawmhyJ &GmokdU jrefjrefa&mufcsifaom aZmom&Sdygawmh
onf/ odkUqdkaomfvnf; rarQmfvifhyJESifh BuKH&aom tcsif;t&mr[kwf?
rxGufrDuwnf;u

BudKwif

rnf;rnf;arSmifvsuf&Sdaom

od&SdcJUNyD;aom
jrpfjyifBuD;

tjcif;t&m

tv,fwGif

jzpfygonf/

azmifuav;ESifh

arQmcs&jcif;rSm aysmfp&maumif;aomtvkyfwck r[kwfacs/ txJwGif


uREkfyftazmf

zdk;,kef\

owdaMumifjcif;uvnf;

uREkfyfudkacsmufvefU

ay;ouJUodkU jzpf&ao;\/ zkd;,kefonf {&m0wDjrpfjyifodkU a&mufvmMu


uwnf;u

azmifuav;ay:wGif

tpGeftzsm;

rxdkifyJ

tv,fA[dk

wnfhwnfhBuD;wGif rvIyfr&Sm; NidrfoufpGm xdkifvsuf&Sd\/ ]]a[h bmjzpfwm


vJuG,fh}}[k ar;&m ]]ig;aMumufw,fcifAs}}[k jyefajym\/ wGifuREkfyfu
]]awmfygayhuGm? rif;wkdUa&TvDacsmif;xJrSmawmh ig;r&Sdbl;vm;}}[k ar;&m olu
]]&Sdawmh&Sdw,f? EdkUayr,fhacsmif;qdkawmh ig;i,fi,fom &Sdw,f? jrpfBuD;qdk
awmh ig;BuD;awG&SdvdkU vludkrsKdEdkifw,f}}[k jyefajymav\/ uREkfyfonf

563

zdk;,kef\o&Jabmenf;jcif;udk ae&m &,f&kHom &,fcsif\/ a&SUtzdkUrl


idkcsifaom tjzpfrsKd; BuKH&ygao;onf/
0JxJvnf&jcif;
{&m0wDjrpfonf a&i,faom&moDjzpf uREkfyfwdkUonf jrpfjyifBuD;rS
pkefcsvsuf&Sdaomfvnf;

pnf;wdrfaomifwdrfrsm; awGU&\/ pnf;wdrfESifh

wdk;rdonfqdkvQif tvGefa&wdrfaomaMumifh azmifuav;yifwif&ygonf/


]]a[hvl zdk;,kef? qif;wGef;csavuGm}}[k uREkfyfuajym&m ]]rvkyfygeJUcifAsm?
ig;BuD;aMumufygw,f}}[k qdkum azmifuav;ay:wGif A[dkwnfhonfxuf
wnfhatmifa&G;cs,fum ajymif;a&TUNyD; xdkifvdkufao;\/ wGif uRekfyf
udk,fwdkifqif; azmifudk wGef;cs&ygawmhonf/
xdkuJUodkU cPcPazmifwif&mwGif wifwdkif; wifwdkif;uREkfyfwa,muf
wnf;qif;

wGef;cs&\/

tcsKdUae&m

a&onf

tvGefwdrfvSojzifh

azmifonf aygavmBuD; ay:vsuf&SdonfwGif tawmfarmyef;vsuf&Sdaom


uREkfyfrSm a&wdrfudkausmfvGefatmif wGef;cs&ef tcuftcJawGUvsuf&SdonfESifh
]]a[haumif

acG;rom;?

rif;uwufuav;

bmav;eJU

axmufNyD;

ulay;tkH;uG? igarmvSNyD}}[k aigufajym&m zkd;,kefu ]]aMumufygw,fqdk


Asm? rvkyfygeJU? ig;rsKdoGm;yghr,f}}[kjyefajym\/
uREkfyfu ]]ighudkawmh ig;rrsKdbl;vm;uG}}[k ar;&m ]]q&muawmh
aysmfcsifvdkU vmwmudk;As}}[k olu jyefajymavonf/ ]]jrpfBuD;vkyfaeNyD;
a&UES,fwdrf&efaumAsm? azmifuvJwifEdkif&efaumAsm}}[k uREkfyfnnf;wGm;
rdaom tcsdefrsm;rSm idkcsifrdaom tcsdefrsm;aywnf;/ oef;acgiftcsdefavmuf
wGifurf;eD&GmodkU

csOf;uyfvm&m

a&aMumif;onf

564

urf;eD&GmbufodkUzd

pD;onfESifh wufjzifh tenf;i,favSmfcwfay;&kHjzifh urf;bufodkU csOf;uyf


av\/
xdkuJUodkU avSmfcwfolrSm zdk;,kefr[kwf? uREkfyfyifjzpfonf/ (zkd;,kef
onf a&TvD&dk;om;wa,mufjzpfaomfvnf; {&m0wDjrpfjyifodkU wacgufwnf;
a&mufbl;onfqdk&m olUudkxnfhay;vdkufaom rrdk;onf zkd;,kef\ ig;
aMumufwwfjcif;udk od[efrwlacs/) a&aMumif;onf ta&SUbufurf;odkU
zdpD;vdkuf&m

azmifuav;onf

urf;odkU

csOf;uyf&kHru

urf;yg;

aygufa&mufvsuf&Sdaom csKHyifrsm;atmufodkU 0ifwdk;onfESifh azmifay:rS


wJuav;rSm csKHrsm;ESifhyGwfNyD; jyKwfususef&pfcJUojzifh azmifuav;xD;wnf;
usef&pfygawmhonf/

odkU&mwGif

a&SUavQmuf

aeylzdkUr&Sdawmhojzifh

udpr&Sd[k atmufarhvdkuf&\/ csKHrsm;udk ausmfvGefaomtcg 0JBuD;&Gm


oif;csKdif;odkUa&mufav&m

azmifonf

&kwfw&uf

t&SdefaES;oGm;jcif;udk

odvdkuf&\/ xdkUaemufwGif aES;&kHomru t&SdefvkH;0owfNyD; txufodkUyif


qefwufjyef\/

uREkfyftHUMovsuf&SdpOf

awG;rdygawmhonf/

ae&m

awG;rdjcif;um;[kwfyg\/

0JvSnfhaMumif;udk

odkU&mwGif

0Judk

ausmfvGefzkdUta&;u &Sdao;onf/ 0JwkdUrnfonf tywfaphaomtcsdefwGif


tvdktavsmuf xGufvmwwfonf[k Mum;bl;\/
okH;ywf&Sdaomvnf; vSnfhNrJwdkif; vSnhfvsuf&Sd&mwGif uREkfyftBuHtdkuf
vmavNyD/ oif;csKdi;fonfurf;txufwGif&Sd\/ vGefcJUaom 8ESpfcefUu
okomef"lwifaqmifzkdU

pdwful;cJUbl;onfh

cyfat;at;xdkifvsuf&Sd\/

uREkfyfonfoif;csKdif;teD;wGif

uREkfyfpOf;pm;rdonfum;

azmifonf

tvdk

tavsmuf xGufawmhr[kwf? wGef;xkwfrSjzpfvdrfhrnf/ zkd;,kefudk wapESifh


acsmuf&vQif wGef;xkwfaumif;yg\[k tBuHjzpfonfESifh ]]a[h zkd;,kef?
[dkay:rSm

oif;csKdif;uG?

rif;raMumufbl;vm;?

565

azmifudkwGef;xkwfrS

jzpfr,f}}[k ajym&m zkd;,kefu ]]uRefawmfu ig;udkomaMumufwm? wap


raMumufbl;q&m}}[k ajymonfESifh *Gusvsuf&Sdjyefonf/ uREkfyfrSmvnf;
tawmfcsrf;at;vmaom tcsdefwGif a&xJodkU rqif;csifawmhNyDjzpf
oaAowm uroum[k atmufarhvdkuf&ygawmh onf/ ]]a[haumif
b,fhES,fvJuG? azmifeJUurf;eJU cGmvmcJUw,fxifw,f}} [k uREkfyfuajym&m
zkd;,kefu

]][kwfwmayghq&m?

ywfaphvdkU

cGmxGufvmwmaygh}}[k

ajymav\/ [kwfvnf; [kwfayonf/ azmifonf 0JvSnfh&mrSmxGuf


a&pD;aMumif;odkU a&mufcJUavNyD/
qif;'bufuJUodkU
uREkfyf\ rlv&nf&G,fcsufrSm wnvkH;pkefcsNyD; eHeufvif;vQif
jrawmifodkU a&mufzkdUjzpf\/ ,ckrSm azmifay: wJuav;r&Sdawmhojzifh
csrf;at;rnfjzpfaom

aMumifh

urf;eD&GmodkU

qdkufuyfum

wntdyf&

ygawmhonf/ uREkfyfowd&rdonfrSm urf;eD&GmwGif Ak'aCmotjzpfESifh


oDwif;okH;cJUbl;onfh uREkfyfESifh ,ckuREkfyfrSm oDv orm"d ajEorwdcsif;
jcm;em;ykHudk &SufonfESifh olBuD;udknSif; tp&Sdaom vlBuD;vlaumif;rsm;\
tdrfodkUr0ifyJ

&GmtpGef;

bJ?Muuf

arG;jrLaom

vlwa,muf

wJuav;okdU0if nOfhw0ufwnf;cdkcJUygonf/ rdk;rvif;rDx uREkfyfwdkU


qufvufpkefvmMu&m

eHeuf

10em&DtcsdefavmufwGif

jrawmif&GmokdU

qdkufa&muf urf;yg;rS BudKqdkvsuf&Sdaom rpdk;udkjrif&\/ uREkfyf\pdwfxJ


oabFmom; qif;'bufjyefa&mufvmjcif;uJUokdU {&mrpGefUpm;jcif;BuD;ozG,f
atmufarhrdao;onf/ qif;'bufum; 7 acgufxGufcJUonf/ wacguf
wnf;om xGufbl;onfh uREkfyfonf tb,fhaMumifh txifrBuD;oifhyJ

566

&Sd&rnfenf;/ qdkvdkjcif;rSm aumif;rIukodkvf tvkyfudkjzpfap? pGefUpm;&aom


tvkyfrsKd;udkjzpfap
wBudrfwcg

tBudrfBudrfjyKvkyfbl;oltzdkU

jyKbl;oltzdkUrSmrl

]&dk;}oGm;wwfay&m

&ifbwfaumhjcif;?

vufraxmifjcif;

ponfhtrlt&mrsKd; azmfjycsifwwfMuavonf/
&efukefokdUqif;&jyefjcif;
1934ckESpf?
aMu;eef;&&Sd

arvwGif

onfESifh

refusnf;wkHrS

uRekfyfwdkUvifr,m;

rdcifaeraumif;aMumif;
csufcsif;qif;vmMu\/

rdcifrusef;rmjcif;rSm tjyif; txefr[kwfojzifh rMumrDaysmufuif;yg\/


okdU&mwGif &efukefrS ]0wK}atmf'g rsm;rSm wjznf;jznf;avsmhqif;vmavNyD/
uRekfyftzdkUrMum cPBuKHawGUcJUonfh xkH;pHtwdkif; *sme,f? r*Zif;a[mif;rsm;
jyKwfMu topfrsm;ESifh tquftoG,f rjzpfyJ&Sd&mwGif wvvQif 0ifaiG50d
cefUrQavmufom usefawmh\/ 50d [laom 0ifaiGrSm (qefwwif; 2usyf 4yJ?
qDwykH; 4usyf? Muuf? 0uf wydm 1usyfrQom aygufaps;&Sdaom
acwfjzpf) aus;&Gm taetxdkift& rusyfwnf;vSaomfvnf; qufvuf
0ifaiGavsmhqif;OD;rnfudk pdk;&drf&onfESifh &efukefodkUqif;&ef tBuHjzpfay:vm
ygawmhonf/ xdktawmtwGif; yJa&mhOD;qefeDu uRekfyfa&;orQ pmrsm;udk
0,f,lpkaqmif;xm;ygrnf[k tm;ay;aompmrsm; &&Sdaomfvnf; apwem
aumif;aom yk*dKvfwOD;u u&kPmoabmESifh tm;ay;jcif;udk rcH,lvdk
onfESifh 4if;ESpf Mo*kwfv w&ufaeUwGif &efukefodkUqif;vmMuygonf/

567

yDrdk;eif;ESifhtwl
&efukefNrdKU aetdrf&zdkUrSm acwfrSmuJUokdU tcuftcJBuD; r[kwf
vSaomf vnf; vG,fulvSonfum;r[kwfacs/ 1926 ckESpf e,l;bm;rm;
udkbvIdifuac: qif;vm&mwGif udkcifarmifwifhudk tm;udk;&aomfvnf;
,cktcgrl

ol\

]bm;rm;a[mufpf}qdkifuav;rSm

jyKwfoGm;cJUavNyD/

okdUjzpf,cifu prf;acsmif; Muufawmif&dkuftoif;wGif uRekfyftBuD;tuJ


vkyfcJUbl;jcif;tm;jzifh oduRrf;cifrifcJUaom ausmufaxmifq&m vli,f
wa,muftdrfwGif acwwnf;cdkMu&\/ xdkrSwzef AdkvfcsKyfvrf;ESifh u&dvrf;
axmifh&Sd yDrdk;eif;\wdkfufcef;odkU ajymif;a&GUMu\/ ol&Jaumif;okH;a,muf
0wK aygokd;onfaiG&Tifaom tcgrsm;wGif oli,fcsif; rdwfaqGrsm;tm;
auR;arG;avh&SdaMumif;? rdrdudk,fwkdifusyfwnf;aomtcgrsm; xdkrdwfaqGrsm;
u twkHUtvSnfhoabmESifh auR;arG;&onfjzpfaomaMumifh rdwfaqGrsm;tm;
auR;arG;jcif;onf tcsnf;tESD;rjzpfyJ t&if;tESD;
aiGyifaiG&if;pdkufxlxm;onfrnfaMumif;

(Investment)

zwf&bl;\/

taejzifh

uRekfyfonfvnf;

]pmawmfjyef}tvkyf&SdpOf yDrdk;eif;wdkU vifr,m;tm; tdrfokdUzdwfac:um


rMumrMum

auR;arG{nfhcHcJUbl;\/

(aemufydkif;rSmuJUokdU)

xdkpOfurl

yDrdk;eif;ESifh

tvGeftrif;&if;ESD;ao;onf

uRekfyfrSm

r[kwfaomaMumifh

uRekfyfu txufygenf;twdkif; aus;Zl;jyKbl;jcif;r&SdcJUygvQif (oluac:


apOD;awmh) uREkfyfu vdkufygaexdkifvdrfhrnf r[kwfacs/ yDrdk;eif;\ aetdrf
uREkfyfwdkUwvcefUrQ wnf;cdkaexdkifMu&jcif; tm;jzifhvnf; tvGefESD;&if;aom
]i,faygif;}rsm;ozG,f tuRrf;w0ifjzpfvm Muygonf/

568

yDrdk;eif;
twlwuGaexdkifMuonfqdkaomfvnf; udk,fhtdk;ESifhudk,f csufjyKwf
pm;aomuf Mujcif;jzpf\/ xdktcsdef yDrdk;eif;onf uRekfyfxuf tenf;qkH;
0ifaiGokH;qcefU&&Sdol jzpf\/ uREkfyfrSm ]azmufonf} jyKwfvsuf&SdpOf olUrSm
tNrJwrf; pma&;p&m&Sdae\/ okdkUESifhvnf; ol\'kwd,r,m;rSm tvGef
vufzGmaom rdef;rwa,mufjzpf rMumcPaiGjywfvyfMu\/ taMumif;
ESifh ywfouf tjzpftysufwckudk uRekfyf rSwfrdao;onf/ waeUo
uRekfyfonf yJa&mhOD;qefeDxHrS aiG25d & yDrdk;eif;onf tjcm;vlwa,muf
xHrS aiG100d &&Sd\/ xdk&ufrsm;twGif; r,m;jzpfolonf 0,fvdkuf
jcrf;vdkuf? csufvdkuf jyKwfvdkuf? &SLvdkuf yGwfvdkufMuonfrSm rdk;rTefvsuf&Sd
\/ tjyifodkU cPcPxGuf tjyefwGifpm;p&muav;rsm; ygvmonfhjyif
EIwfcrf;rsm;eD&Jatmif uGrf;rsm;pm;vm\/ (onfrSm ]ukwfuif;} ]&SL}Mu\/
tjyifokdU

cPcPxGuf

]xdk;}Mu\/ olac:wdkif; rvdkufaomfvnf;

wcgwcgvdkuf uRekfyfvnf; (rmzD,m;) xkd;prf;Munfh\/ (aMumufruf


bG,f taumif;qkH;aom ol&mar& tvkyfaywnf;/) uREkfyfrSm uyfyg;&yfyg;
wa,muf

r[kwfaomaMumifh

olac:wdkif;rvdkufcJUyg/

udk,fuwBudrf

ac:EdkifrS olac:jcif;udk vdkufygonf/ oluJUodkU 0ifaiGr&SdaomaMumifh


oljzKef;wdkif;vnf; rjzKef;0HUyg/ trSefrSm uRekfyftzdkU&m acRwma&;udk
avhusifh&qkH;aom umvtydkif;tjcm;jzpf ygonf/ okdUaomf pdwfxJurl
okH;jzKef;Edkifrnfhtcsdefudk

apmifharQmfvsuf&Sd\/

txufwGif

azmfjycJU

onfhtwdkif; yDrdk;eif;u aiG 100d? uRekfyfu 25d &&SdNyD;onfh aemuf


ig;&ufcefU Mumaomtcg yDrdk;eif;uawmfonf xrif;tdk;wvkH;wnf;csufNyD;
bmtdk;rQrcsufyJ

xdkifaeonf[k

rpdk;uajym\/

569

xrif;pm;csdefwdkif

a&mufaomtcg

yDrdk;eif;\

om;uav;ESpfa,mufonf

b,maMumf

ESpfjym;zkd;pDESifh xrif;pm;Mu olwdkUvifr,m;um; wa,mufwvSnfhpD


]&SL}vsuf&SdMu\/

aemufqkH;

uREkfyfu

raeEdkifojzifh

yDrdk;eif;tm;

ar;Munfh&m ]]ydkufqHr&Sdawmh}[k &TifNyKH;pGm ajymjyav onf/ &TifNyKH;Edkifjcif;udk


rtHUMoMuygavESifh ]&SL}wwfaomvlrsm;onf pm;p&mr&Sdaomfvnf; ]&SL}p&m
&SdorQ umvywfvkH; &TifNyKH;EdkifMuonfom jzpf\/ ]&SL} p&mr&SdvQifrlum;
vludkowfzdkU pdwftBuHrsKd; ay:vmonftxdjzpfoGm;Edkifavonf/ wGif
aiG25dom &&Sdxm;aom uRekfyfwdkUu aiG100d &&Sdxm;aom olwdkUvifr,m;
tm; aiG30dzJU acs;vdkuf&ygao;onf/ odkUaomtjzpfrsKd;rSm olwdkU
vifr,m;tzdkU txl;tqef;r[kwfay&m yDrdk;eif;ESifh pum;ajym&aom tcsdef
rsm; t&omwrsKd;&Sdjcif;udk uRekfyfESpfoufaomfvnf; ]tdrfa&SUyl tdrfaemuf
rcsrf;om} [laom pum;ykHtwdkif; ukd,fhxuf ]oJ}aom vifr,m;ESifh
twlae&ef aMumuf&GHUvmcJUygavNyD/ okdUjzpf prf;acsmif;&yf jrifhrdk&fvrf;wGif
aqmufNyD;ump

tdrfwef;vsm;

topfwvkH;

tcef;wcef;&onfESifh

pufwifbmvwGif ajymif;a&TUvmcJUMuyg awmhonf/


rqlNzdK;aomESpf
uREkfyfwkdUonf ]pmawmfjyef}tvkyfrSxGufNyD; 0ufvufodkU ajymif;oGm;
pOfu tdrfaxmifrIypnf;rsm;udk wluav;wa,mufozG,f cifrif&if;ESD;aom
pma&; wa,mufxH tyfESHxm;cJU&m jrifhrdk&fvrf;odkU a&mufaomtcg
txdkuftavsmuf
aiGa&;aMu;a&;rlum;
umvtydkif;

oyfoyf&yf&yf
uREkfyf\

tjcm;wckjzpf\/

aexdkifEdkifaom

tajctae&Sdyg\/

toufwmwGif

tusyfwnf;qkH;aom

uRekfyfwdkUrSm

]vifudk,fr,m;}rQom

570

&SdMuaomfvnf;

'kwd,tdrf

axmifESifh

&&SdcJUaom

om;wa,mufESifh

orD;wa,muftwGuf wm0efu&Sdao;\/ pma&;jcif;tvkyf 0ifaiGuvnf;


rqlNzdK;vSacs/ rqlNzdK;jcif;taMumif;rSm odkUjzpf\/ uREkfyf\ ]azmufonf}
jzpfaom ol&d,wdkuf OD;buav;onf wdkuftkyfjzpfvsuf&Sd&m ,cifu
ol&d,wdkuf uRekfyftvkyfvkyfcJUpOf oluvnf; aeUpOfowif;pm t,f'Dwm?
uREkfyfuvnf; r*Zif;t,f'Dwm jzpfcJUbl;onfhjyif oufwl&G,fwlcsif; vnf;
jzpfaomaMumifh 0wKa&;yg&ap[k ]BudKU}&ef tvdkr&Sdacs/ ol&d,wdkufodkU
wcgw&Htvnftywfa&mufvmaomfvnf;

oluwdkufwGef;jcif;

vnf;

rjyKacs/ waMumif;rSmvnf; xdkpOfu r[maqGESifh Z0ewdkU\0wKrsm;


acwfpm;vm 4if;wkdUpkHwGJrSm emrnfBuD;pjyKvmav&m xdkESpfa,mufudk
vufudkifjyKxm;aom ol&d,OD;buav;u 0wKa&;orm; vufa[mif;
wa,mufjzpfaom uREkfyfxHrS awmif;cH&ef tvdk&Sd[efrwlacs/ uRekfyfu
a&;ay;vQifrlum; vufcHrnfh oabm&SdykH &\/ uRekfyfuvnf; rawmif;yJ
ra&;[laom rme&Sdojzifh tqufjywfvsuf&SdMu avonf/
pm;okH;avmuf&kH&Sdonf
pkHaxmuf0wKwyk'ftwGuf 50EIef;ay;aom NAdwdoQbm;rm; r*Zif;
onf xdktcsdef &yfpJvsuf&SdavNyD/ waeUo ol&d,wdkufwGif NAdwdoQ
bm;rm; oaX; OD;bnGefUESifhawGU ol\pwl'D,dkodkU tvnfvm&ef zdwfac:
onfESifh a&mufoGm;\/ OD;nGefUu uRekfyftm; bdkifpukyfZwfnTef;a&;zdkU
wdkufwGef;onfESifh ZmwfnTef;ESpfck a&;ydkUbl;\/ okdU&mwGif 'g&dkufwmrsm;u
uREkfyf\ZmwfnGef;rsm;rSm

]&dkuf}rjzpf[k

ajymMuonfqdk\/

okdUjzpf

OD;nGefUonf ZmwfnGef;rsm;twGuf uREkfyfawmif;0HU oavmufay;aomfvnf;

571

Zmwfum;tjzpfokdU ra&mufcJUacs/ waeUo uREkfyfonf OD;bazESifhawGU


ol&d,twGuf 0wKa&;&efajymojzifh

Moon Stone

udk rSD; a&;onfh

]odef;xdkuf}0wKwyk'f ydkUvdkuf\/ 4if;twGuf ol&d,u aiG150domay;\/


uREkfyfrSm ol&d,wdkufrS 0wKwyk'ftwGuf aiG200drS 600d txd &cJUbl;ol
jzpfaomaMumifh

(r[maqGESifhZ0ewdkUum;

rnfrQ&&SdMuonfrqdkEdkif/)

uREkfyftm; ]ESdrf}onf[k ,lqonfESifh qufvufra&;awmhyJ jzwfxm;


vdkuf&\/

xdktcsdefwGif

jrefrmhtvif;twGuf

]vrf;ESpfoG,f}[laom

0wKwyk'fvnf; a&;ay;bl;onf/ rdwfaqG wa,mufuvnf; yOrajrmuf


a*smhbk&if\ twKywdudk bmomjyefcdkif; aiG 200d &cJUbl;onf/ xdkolonf
4if;twKywdudk rnfuJUodkU tokH;csonf rajymwwf? olukd,fwdkifurl
bmomjyefykHudk tvGefauseyfaMumif; ajymjyygayonf/ txufygtvkyf
rsm;rSm 1935ckESpftwGif; a&;om;NyD;pD;cJUaom tvkyfrsm; jzpfavonf/
0ifaiGrSm azmazmoDoD r[kwfaomfvnf; (1927ckESpf uuJUokdU &TifvSonf
r[kwfyJ) okH;avmufpm;avmuf&kHawmh&Sdygonf/
rdwfaqGrsm;ESifh rdwfqufay;jcif;
1936ckESpf udkodef;azrSm vlavQmhonfhtxJ

(Retrenchment)

wGifygoGm; t&G,frukefao;yJvsuf yifpif,lvdkuf&NyD;vQif &efukefokdU


tvnftywfqif; vm\/ olonf uRekfyf\ aetdrf rwnf;cdkyJ nD0rf;uJG
wa,muf\tdrf wnf;cdk\/ okdU&mwGif ol\r,m;udkum; xdktdrfxm;
uRekfyf\aetdrfom

tcsdefukefonfu

rsm;avonf/

udkodef;azu

&efukefNrdKU aysmfyg;MuykHudkodvdk qif;vmcJUjcif;jzpfonf[k ajymonfwGif


uRekfyfrSm

olUtm;azsmfajz&ef0w&m;

572

&Sdonf[k,lq\/

aysmfyg;rIESifh

ywfouf uRekfyfem;vnfonf rSm tazmfaumif; &zdkUta&;BuD;\/ wGif


uRekfyf\

aysmfzufyg;zufrsm;jzpfaom?

yDrdk;eif;?

udkcifarmifwifhwdkUESifh

rdwfqufay;&efvdkavNyD/ xdkvlESpfa,mufvkH;onf uRekfyfESifh tvGef&if;ESD;


Mu wa,mufESifhwa,muf aumif;aumif;BuD; em;vnfMuaomfvnf;
udkodef;azESifh b,fuJUokdU&SdMurnf rajymwwfao;acs/ uREkfyfonf a&S;OD;pGm
ukdodef;azESifh ukdcifarmifwifhwdkUudk rdwfqufay;&m tawmfae&musyg\/
xdkUaemuf udkodef;azESifh yDrdk;eif;wkdUudk rdwfqufay;jyef&m ]ig;xef;&Guf}
ESpfaumifudk

zufpyfay;vdkufonfhES,f

tqifajyNyD;

yl;vkH;oGm;Mu\/

xdkUaemuf uRekfyfyg av;a,mufvkH; wNydKifwnf; aygif;pyfay;Munfh&m


yDrdk;eif;ESifh udkcifarmifwifhwdkU tqifrajyvSaMumif; awGU& rqGuwnf;u
uREkfyfxifcJUrdonfhtwdkif; jzpfcJUavNyD/ ]rqGuwnf;u}[laom pum;vkH;udk
okH;&jcif;rSm okdUwnf;/ uRekfyfonf tvGefcifrifaom rdwfaqGrsm;
jzpfMuonfh udkcifarmifwifhESifh yDrdk;eif;wkdUtm; rdwfqufay;&ef ,cif
uwnf;u

tBuHjzpfcJUbl;aomfvnf;

[efrnfrxifaomaMumifh

rvkyfyJxm;cJU\/ udkodef;aza&mufvmaom tcgrS prf;Munfhjcif;jzpf&m


xifonfhtwdkif;yif r[efjcif;udk awGU&avonf/ bdvyfjyefwa,mufjzpf
0wfaumif;pm;vSESifh oyfoyf&yf&yf aewwfaom udkcifarmifwifhu yDrdk;eif;
udk jrif&aomtcg ]]cifAsm;ES,fAsm? 'DvdkvlrsKd;eJUrS cifrifwwfyavw,f}}
[laom trlt&mrsKd;awGU&\/ zGifh[um; rajym/ okdUaomf uRekfyfum;
aumif;aumif;BuD;&dyfrdonf/ yDrdk;eif;uvnf; udkcifarmifwifhtm; tESpf
r&Sdaom ]vlUabmfausmh}wa,muf[l jrifykH&onf/ rnfolurS zGifhrajym/
okdUaomf

udkodef;azESifh

uRekfyfwkdUESpfa,mufvkH;&dyfrdMuonf/

okdUjzpf

uREkfyfonf yDrdk;eif;ESifh udkcifarmifwifhwdkUudk rqkHrdapyJ vlav;a,muf


wJGrnfhtpm; okH;a,mufrQom wvSnfhpD wGJMu&avonf/

573

aysmfenf;wck 0uGufxm;jcif;
uREkfyfwdkUav;a,mufonf

aysmfcsifwwfaom

vlrsm;csnf;jzpf

(olwyg;tm; xdcdkufepfemapaom tvkyfrsKd;r[kwfvQif) bmrqdk aysmfrnf


qdkaom vlav;a,mufjzpfaomfvnf; uREkfyfrSm av;a,muf teufwGif
tajctaet& r@dKifozG,f&Sdaeonfjzpf&m vdifESifhywfoufaom aysmfenf;
rsKd;udk uREkfyfaMumufwwfaomaMumifh uREkfyfwkdU\aysmfyg;enf; y&dk*&rfwGif
ryg&Sdacs/ udpudkrl ausmif;aebuf oli,fcsif; udkxGef;vS\jzpftifudk
jrif&uwnf;u oifcef;pmBuD;wck& BudK;pm;NyD;a&SmifcJUygonf/ tvQif;
uif;onf[k rqdkEdkifapumrl uREkfyfuJUodkU aom ]vlaysmf}twef;tpm;
tzkdU&m r,kHMunfEdkifavmufatmif BudK;pm; a&SmifcJUygonf/ touf
t&G,fodkU wdkifatmiftema&m*g uif;&Sif;vsuf &Sdjcif;rSmvnf; tcsuf
onf

taMumif;w&yfjzpfonf[k

aysmfenf;um;

,kHMunfygonf/

tcsKdUvlrsm;onf

ryg[kqdkum

ol&mar&,uJUokdU

ig;yg;oDvxJwGif

tav;*&krjyKyJ&SdMu\/ uREkfyf\taygif;toif;rsm;teuf rS udk,fawGUudk


azmfjy&aomf txdkuftavsmuf tawmfuwef aysmfyg;jcif; wlcJUvQif
vdifESifhqdkifaomaysmfyg;enf;onf ol&mar&, aysmfyg;enf;xuf touf
wdkjcif;udk

awGU&ygonf/

tema&m*gxlajymjcif;

taMumif;udkrlum;

q&m0efwdkif; odMuNyD;jzpfayvdrfhrnf/ aysmfcsifwwfolwa,mufjzpfygvsuf


ol&mar&,xuf aysmfenf;udk aMumufwwfjcif;onf uREkfyftzdkU&m
tema&m*guif; touf&SnfapzdkU uHygaomaMumifh jzpfavrnfavm[k
awG;awmrdygonf/

574

wntwGif; enf;rsKd;pkHaysmfjcif;
uRekfyf\tbdk;u ]]a,mufsm;qdkvQif pkH&rnf}}[k ajymbl;jcif;onf
uREkfyf\em;xJ pJGvsuf&SdykHudk azmfjycJUbl;&m vltjzpfESifh ZdrfcHrI? odkUr[kwf
auseyfrI

trsKd;rsKd;udk

vufvSrf;rDorQ

tawmfpkHvifatmif

cHpm;zdkU

BudK;pm;cJUbl;\/ usef;rma&;twGuf avSavSmfjcif;? Muufawmif&dkufupm;


jcif;?

jcif;vkH;cwfjcif;paom

aysmfenf;rsKd;?

jrif;pD;enf;?

qifpD;jcif;?

usm;apmifhjcif;paom aysmfenf;rsKd;? zJupm;jcif;? av;aumif*sifxkd;jcif;?


teDaxmifxkd;jcif;ponfh &ifckef&aom aysmfenf;rsKd;wkdUonf tawmfpkHcJUygNyD/
w&m;tm;xkwfjcif;tm;jzifh
tBuD;pm;ESifh
txufyg

tawmftwefvlrsm;

rcHpm;cJU&onfh

pdwf\Nidrf;csrf;Munfvifjcif;udkvnf;
auseyfpGm

cHpm;rIrSm;tjyif

azmfjycJUonfh

yDwd

cHpm;cJU&bl;ygNyD/
rdwfaqGrsm;ESifh

ok&mar&,bufwGif wxdkifwnf;ESifh trsKd;pkHatmif cHpm;bl;jcif;rSmvnf;


tawmftwefvlrsm;cHpm;zkdU

pdwful;r&Edkifavmufatmif

pkHvifvSyg\/

udkodef;aztm; [dkw,fodkUac:oGm; ykvif;axmifay;xm;NyD; udkcifarmifwifh


ESifh bdvd,ufxkd;jyNyD;aemuf w&kwf[dkw,f auR;arG;jyKpk jcif;rSm tawmf
aysmfp&maumif;yg\/ okdUaomf udkodef;azum; rQavmuf ESifh &efukefodkU
vm&usKd;reyfao;[kqdk\/ wGif yDrdk;eif;ESifh tpDtpOf vkyf&jyefonf/
wno uREkfyfonfudkodef;aztm; yDrdk;eif;\ aetdrfodkU ac:oGm;
ol\om;uav;tm; bD,mav;ykvif;0,fcdkif;\/ yDrkd;eif;ESifh uREkfyfrSm
wykvif;pDom aomufMuaomfvnf; avmbBuD;aom udkodef;az twGuf
ESpfykvif; 0,f&jcif;jzpfavonf/ bD,mykvif;rsm; ajymif ]ajymaumif;
qdkaumif;} tajctaeodkUa&mufMuonfwGif uREkfyfwkdUonf w&kwfwef;
bufodkU

"mwf&xm;ESifh

xGufvmMu\/

575

xdktcsdefrSp

uREkfyfwkdU

onfyDrkd;eif;tm;

obmywdwifajrSmufNyD;

uREkfyfu

b@mxdef;

(tokH;awmfcH) wm0efudkvkH;0 wm0ef,l&ygrS auseyfEdkifrnf[k twdkuftcH


ajym,l&ygonf/ yDrdk;eif;onf if;&yfuGuftodtuRrf; aygrsm;oljzpf
bdef;cef;wcef;okdU 0ifNyD;vQif oD;oefUxm;aom txufxyfodkU ac:oGm;
0g;udktjym;vkdufxkxm;onfh w&kwfzsmay: ae&m,lMu\/ acgif;tkH;rsm;rSm
pOfhudka<u&nfokwfxm;onfh av;axmifhykHoPmefjzpfMu\/ vufzuf&nf
Murf;tdk;ESifh yef;uefrsm;vnf; toifh&SdMuonf aygufazmf wa,mufu
xkd;ay;onfh ]ajymif;}udk pum;wajymajymESifh wa,mufwvSnfh ]&SL}Mu&m
tawmfuav; ]zdef;}vmaomtcg udkodef;azu ]tzdef;}ajyatmif bD,m
aomufcsifonfqdk bD,mokH;ykvif; 0,fcdkif;\/ pm;p&mtzkdUrl *Pef;
aygif;rsm;rSmvdkuf\/ tvSnfhusolu &SLvsuf&SdpOf usefESpfa,mufwdkUu
bD,maomuf,if; *Pef;vufrrsm;udk zJU,lpkwf&onfrSm Zdrfwckjzpf\/
bD,mu],pf}

bdef;u

]zdef;}apojzifh

ZdrfESpfrsKd;

cHpm;vsuf&SdMupOf

obmywd yDrdk;eif;u ]ukwfuif;}yGwfMuzdkU tBuHay;onfESifh b@mxdef;


jzpfaom uREkfyfu ukwfuif; (rufxkyf) okH;xkyf 0,f,lvkduf\/ (ukwfuif;
rSm bdef;cef;yif a&mif;onf/) udkodef;aztzdkUrSm ]ukwfuif;}onf txl;
tqef;jzpf tvGef&Tifysvmjcif;tm;jzifh ol\auseyfjcif;udk azmfjyonf/
ukwfuif;yGwfMupOf

yDrkd;eif;ESifh

uREkfyfonf

udkodef;az\trlt&mudk

apmihfMunfhum tuJcwfvsuf&SdMu&m bdef;\zdef;jcif;? bD,m\,pfjcif;


wkdUaMumifh tawmftwefrQavmufom pum;ajymao;aom udkodef;azonf
ukwfuif; xkyf0ufcefU0ifoGm;aomtcgum; uREkfyfwkdUtxJwGif pum;
trsm;qkH;

vlwa,muf

jzpfvmcJUavNyD/

uREkfyfwkdUvnf;

pum;rsm;

csifMuyg\/ okdUaomf udkodef;az\ trlt&m ajymif;vJjcif;udk odvdkMu


onfESifh owdxm; xdef;xm;Mujcif;jzpfavonf/

576

uREkfyf\ owdaumif;jcif;wcsuf
]]b,frSmvJAsm? cifAsm;wkdUukwfuif;u bmrSvJ rjzpfygyJvm;As}}[k
udkodef;azu ajymvkduf&muREkfyfwkdUu &,fvkdufMu\/ ]]bm&,fMuwmvJAs}}
[k olujyefar;&m yDrdk;eif;u ]]cifAsm;udkuRefawmfawGU&uwnf;u 'Davmuf
pum;ajymwm wcgrS rawGU&bl;bl;}}[k ajymvdkufonfwGifrS olU[mol
&yfwefUpOf;pm;NyD; ]][kwfw,fAsKdU}}[kqdkum &,farmavonf/ udkodef;azum;
vlqef;wa,mufjzpf\/ pum;enf;ol wa,mufum;r[kwf/ vloGuf
wa,mufyifjzpf\/ okdU&mwGift&ufaomufMuaom tcgrsm; tjcm;vlrsm;
onf tl&Tifonfhtavsmuf pum;rsm;vmwwfMuay&m udkodef;azrlum;
b,frQavmuf aomufonfjzpfap? e*dktwdkif; rSefrSefom ajymwwfol
wa,mufjzpfavonf/ okdUjzpf yDrkd;eif;u pum;rsm;onf[k ajymvkduf
aomtcg csufcsif;em;vnf &,farmum 0efcHavonf/
udkodef;az uREkfyfoabmusaom tcsuftvufrsm;teuf 0efcH
vG,faom

tcsufonf

awmif;yefr&yJ

wcktygt0if

jzpfavonf/

trsm;BuD;aomufcsifwwfaom

(wcgw&HwGif

0goemudkrl

uREkfyf

oabmrusacs/ odkU&mwGif xkdtjzpfrsKd;um; enf;yg;vSygonf/) rvif;


wvif;&Sdatmif wrifwum pDrHxm;aom tcef;uav;xJ (t&SLorm;
rsm;onf xdefxdefvif;aom tvif;a&mifrsKd;udk rBudKuff) bD,m\,pfjcif;?
bdef;\zdef;jcif;? ukwfuif;\wuf<ujcif;? *Pef;\ pkwf0g;aumif;jcif;
wnf;[laom

ZdrftrsKd;rsKd;wkdUudkcHpm;,if;

pdwf0ifpm;zG,f

udk,fawGU

tjzpftysufrsm;taMumif;udk wa,mufwvSnfh ajymjy&jcif;rSm vlUb0


awGUBuKH&cJvSaom umr*kPfZdrfBuD; wrsKd;aywnf;[k uREkfyf cPcP
owd&rdygonf/ xdkuJUodkU owd&onfh tcgwdkif;vnf; ]igonf ,cktcsdef

577

tvGefaysmfvsuf&Sdonf? waeUaomf taysmfrsKd;udkpGefUvTwf vGwfajrmuf


a&;twGuf BudK;pm;tm;xkwf&OD;rnfh wm0efBuD; &Sdacsao;onfwum;}
[laom pdwftBuHonf jzpfay:vmwwfonfcsnf;jzpf ygonf/ tjcm;aom
tcsdefrsm; arhcsifarhrnf/ taysmfMuL;aom tcsdefrsm;rl um; owd&NrJ
jzpfaomaMumifh rdrd\owdaumif;jcif;rS [kwfygavp? wpkHwa,mufu
owday;EId;aqmfjcif; jzpfavoavm [lyif pOf;pm;rdygonf/
aysmfawmfqufMujyefjcif;
uREkfyfwdkU\aysmfyg;rIum;

rQESifh

NyD;qkH;ao;onf

r[kwfacs/

tcef;rS xGufvmMuaomtcg 12 em&D ausmfNyDjzpf&m ]]auseyfNyDvm;}}[k


yDrdk;eif;u ar;&mwGif ]]'djyifbmrsm;&Sdao;ovJ}}[k udkodef;azu jyef
ar;\/ wGifyDrdk;eif;onf uGrf;&mqdkifwqdkifodkU csOf;uyf qdkif&Sif
ukvm;tm; wD;wdk;ar;&m ukvm;u txkyfuav; wxkyfay; uRekfyfu
ydkufqHwrwf ay;vdkuf&\/ xdkUaemufbJuifwaumif0,fzdkU ajymojzifh
uREkfyfu 0,fcJU&\/ rSwzef r*dkvfvrf;odkU ajcvsufavQmufoGm;
zmvl'gqdkifodkU

0ifMuNyD;vQif

EdkUokH;cGuf

rSm,l\/

tawmtwGif;

yDrkd;eif;onf txkyfuav;udk jznf twGif;&Sdaom opf&Gufajcmuf


uav;rsm;udk vufz0g;ay:wGifwifum a&tenf;i,fxnhf e,facsawmh
onf/ xdkUaemuf uREkfyfwkdUtm; okH;ykHwykHrQpD cJGa0ay; yg;pyfxJodkUoGif;um
nufnufyg atmif0g;apNyD;rS EdkUwcGufpD aomufcsap\/
uREkfyfu ]]bmvJodvm; udkodef;az}}
]]aq;ajcmufr[kwfvm;Asm}}
]]jrnf;bl;ovm;}}

578

]]'Denf;awmh rprf;bl;bl;? Muufom;eJUawmh csufpm;bl;w,f}}


yDrkd;eif;u qufvuf]]auseyfNyDvm; udkodef;az}}
]]bm&Sdao;vJAs}}
]]cifAsm;cHEdkifa& &Sdyghrvm;}}
]]udpr&Sdbl;? cifAsm;wdkUeJU twlaysmf&NyD; aooGm;vQifvJ 0rf;renf;
bl;}}
pum;rSm wu,fajymjcif;jzpf\/ aysmfrIESifh ywfouf wu,f
avmbBuD;aom
okdUaomf

vlwa,mufjzpfonf/

yDrkd;eif;u

tpazmfvdkufNyD

ol\0goemtwkdif;

uREkfyfu

uefUuGufygao;\/

jzpfaomaMumifh

em;ylygavawmhonf/

odkUjzpf

udkodef;azonf
uREkfyfwkdUonf

vrf;uav;wvrf;odkU 0ifMu ESpfxyfwdkuf wwdkufodkUwufMuNyD;vQif


tcef;wcef;odkU 0ifoGm;Mu&m aya&npfywfaom Murf;jyifay:wGif tvGef
aya&npfywfaom
awGU&\/

a,mufsm;rdef;rrsm;onf

Muufacs;eHUESifhwlaom

vJavsmif;vsuf

teHUqdk;onfvnf;

&Sdjcif;udk

ESmacgif;xJodkU

ZGwfwkd;0ifvsuf&Sd\/ uREkfyfrSm BuKH&bl;onfESifhcHEdkifaomfvnf; udkodef;azrl


um; &kwfw&ufwefUoGm;jcif;udk jrifvkduf&onf/ odkU&mwGif udkodef;az
taMumif;udk uREkfyfod&oavmufrSm aysmfrItwGufqdkvQif Muufacs;eHUudk
rqdkxm;bd? vlUacs;wGif;xJokdUvnf; uREkfyfwdkUqif;vQif vkdufqif;rnfhol
jzpfavonf/ yxr udkodef;azonf vufudkify0gudkxkwf ESmacgif;odkU
ydwfqdkUrnfjyKNyD;rS

tHBudwfum

jyefwnfvdkufonf/

Muufacs;eHUrSm

tjcm;r[kwf? rmzD;,m;orm;rsm;\ udk,frS waiGGUaiGUxGufvsuf&Sdonfh


acR;eHUyifjzpfavonf/

wa,mufwnf;tzkdU

rQavmuf

rxif&Sm;

aomfvnf; a&rcsKd;onfhulvD twef;tpm;a,mufsm;rdef;r w'gZifcefUwdkU\

579

udk,fum,rSonf npfywfaya&aom Murf;jyifrS waiGUaiGUwvlvl jyefvGifh


vsuf&Sdjcif;jzpfaom aMumifh tawmftwefvlrsm; rcHr&yfEdkifatmif &Sdawmh
onf/ uREkfyfudk,fwkdif rSmvnf; yxrtBudrfyDrkd;eif;ESifh a&mufbl;pOfu
avSum;rS jyefqif;ajy;cJU& bl;onf/ t&mrsKd;wGifudkodef;azonf uREkfyf
xuf tonf;aumif;ygonf/ xkdUaMumifhvnf; uREkfyftm; ]aumhyg;zD;vf}[k
ac:jcif;jzpfavonf/
avmbBuD;aom udkodef;az
tcef;\waxmifh riftkd;jzifhxnfhaom a&MunfAl;uav;ESifh pD;u
&uf oHAl;jym;uav;udka&SUwGifcsxm;um 0dkif;xkdifaeMuaom vlokH;av;
a,muf&Sd&modkUuRekyfwdkU vlokH;a,muf oGm;xkdifMu\/ riftkd;jzifhxnfhaom
a&MunfrSm a&udkcsuf acR;xkwf,lxm;onfh ]a&Munf} (Distilled Water)
jzpfav&m pD;u&uf oHAl;jym;uav;xJum; rmzD;,m;xkyfuav;rsm;ESifh
ukwfuif;xkyf

uav;rsm;xnfhxm;\/

vlwa,mufvQif

tenf;qkH;

ukwfuif;rl;xkyfESifh rmzD;,m;okH;yJxkyf vkdavonf/ aq;xdk;orm;onf


ukwfuif;wxkyfESifh

rmzD;,m;wxkyfudk

yef;uefvkH;uav;xJodkU

jznfxnfhrifAl;xJrS a&MunfESifh a&mpyf\/ xkdUaemuf aq;xkd;>ywfuav;


xJodkU

pkwf,lvkdufNyD;vQif

avmbBuD;aom

udkodef;aztm;

a&S;OD;pGm

xkd;ay;&\/ tjcm;vlwa,mufonf rdrd rprf;oyfbl;aom tvkyfwckwGif


olwyg;aemufrS

vkyfrnfjzpfaomfvnf;

udkodef;azrlum;

olwyg;udk

rapmifhEdkif? olomvQif a&S;OD;pGm vkyfvdkfufcsif onftxd avmbBuD;ol


jzpfavonf/

yef;uefvkH;uav;rS

okH;>ywfpmxGuf

xkd;NyD;aomtcg

udkodef;azonf aumif;aumif;rodom ao;[kqdkum xyfxkd;csif ao;aomf

580

vnf; uREkfyfwkdUu apmifhMunfhygOD; qkdum awmif;yefxm;Mu&avonf/


(rmzD;,m;udk ukwfuif;ESifh a&mpyfxkd; &jcif;rSm ukwfuif; ]Zdrf}twGuf
r[kwf? aq;xkd;aomtcg remap&ef jzpfavonf/ ukwfuif;a&mpyf
xkd;aomtcg vkH;0emusifjcif; r&SdyJ ,m;usdusdrQom &Sdavonf/)
uREkfyfwkdUokH;a,mufvkH;

wvSnfhpDxkd;NyD;Mu

udkodef;aztm;

]]b,fhES,fvJq&mBuD;xdk;OD;rvm;}}[kar;&mwGif udkodef;azrSm OD;acgif;,rf;


om jyEdkifawmhonf/ taMumif;rlum; olonf uRekfyfwdkUtxJwGif ]tl&dkif;}
oufoufjzpf tawmf]xd}vsuf&SdayaomaMumifhwnf;/ udpNyD;xrnfjyK
Muaomtcg udkodef;az rxEdkifawmhacs/ xrnfvkyfNyD;rS jyefxkdifoGm;
onf/ rsufawmifrsm;um; pif;vsuf&SdavNyD/ cufacsNyDwum;/ wGif
ukvm;wa,mufu aqmif;xm;aom OD;xkyfudkcRwf udkodef;az\ rsufESm
udkzkH;ay;vdkuf&m ig;rdepfcefUMumaomtcg vla umif;yuwdjzpf Munfvif
pGm&SdvmavNyD/
w>ywfwnf;jzpfap

jyefMuzdkUajymaomtcg
jznfhcJUyg&apOD;[k

udkodef;azu
ajymao;\/

tenf;qkH;

tawmf]&Gwf}aom

vlwa,mufaywnf;/ odkU&mwGif uREkfyfwdkUu ravsmfaMumif;ajym twif;


ac:cJU&avonf/ yDrkd;eif;u ]]usKyfwdkUtxJrSmawmh AdkvfqJGwJUvlwa,muf
yJAsKdU}} [l atmcsaom trlt&mESifh uREkfyftm; ajymavonf/ (xdkpOfurl
&efukefwNrdKUvkH;wGif rmzD,m;cef;[l wcef;wnf;om&Sdav&m yDrdk;eif;\
A[kokwtpGrf;aMumifh uREkfyfwkdU a&mufEdkifjcif;jzpfavonf/ acwfrl
&Sdaumif;rS &Sdawmhrnfxifonf/)

581

yDrdk;eif;\ wkdufcef;
uREkfyfwdkUonf rmzD,m;cef;rSqif;vmMuaomtcg vefcsm;ESpfpD;ac:
udkodef;azESifh yDrdk;eif;uwpD;? uREkfyfESifh bJuifu wpD;jyefvmMu\/
u&dvrf;axmifh&Sdaom yDrdk;eif;\wdkufcef;odkUa&mufMuaomtcg vufzuf
&nfqdkifwqdkifonf eHeufcif;a&mif;&eftwGuf eHjym;rsm; zkwfvsuf&SdavNyD/
uREkfyfwkdUonf eHjym;ajcmufck0,f yDrdk;eif;\ wdkufcef;odkU wufvmMuNyD;
yDrdk;eif;uawmfESifh om;uav;rsm;udk EId;bJuifudk twkH;twpfjzpfatmif
ckwfpif;ap\/
Nrdef&SufpGm

xdkUaemuftdrfom;tm;vkH;

pm;aomufMu\/

bJyifESifheHjym;udk

udkodef;azurl

0dkif;zJGUum

rQavmufaumif;aom

eHjym;ESifh rQavmufcsKdqdrfhaom bJuifudk woufvkH; rpm;bl;aMumif;


ajym&m yDrdk;eif;ESifh uREkfyfwkdUu &,fMu&ao;onf/ taMumif;rlum;
bJuif\xl;jcm;csufaMumifhr[kwf? aq;ajcmuf\owdjzpfjcif;udk uREkfyfwdkU
odMu&aomaMumifhjzpfavonf/ vlajcmufa,mufwkdUonf eHjym;ajcmufckESifh
bJuifwaumifudk
arGU&mBuD;cif;

t&dk;ygjzL

atmifpkwfMuNyD;aemuf

uREkfyfwkdUokH;a,muf

om;twlwuG

tdrfa&SUcef;wGif
tdyfMuavonf/

trsKd;rsKd;pkHatmif vkyfcJUMuaomaMumifh acgif;tkH;ESifh OD;acgif;xdrdonfESifh


wNydKifeuf tdyfaysmfoGm;Muonf[k xifMuvQif rSm;Muayvdrfhrnf/ tdyf&m
eab;wGif

pD;u&uf?

aq;ayghvdyf?

udk,fawGUtjzpftysufrsm;udk
wvSnfhpDajymMuavawmhonf/

rD;jcpf

aq;vdyfwzGm;zGm;
udkodef;azonf

ponfrsm;udkcsxm;
ESifh
&,fp&m

[m;wdkufum
ykHwdkywfp

uav;rsm; ajymwwfoljzpf&m (&,fp&mrsm;udkowd&wwf &,frdvQif


tlwufrwwf &,frdwwfaom) aq;ajcmufowdaMumifhajymol uvnf;

582

tajymaumif;?

&,folrsm;uvnf;

toifhjyifqifxm;NyD;&um;
wcpfcpf

wcdcdESifh

rajymrDuyif

vif;tm;BuD;
Budfwf

&,fvdkufrnf[k

t&kPfwuf

tcsdefBuD;wGif

&,frdMuygawmhonf/

enf;jzifh

rkd;vif;onfhwdkifatmif tcsdefjzKef;Muav&m yDrdk;eif;ESifh udkodef;azwkdUrSm


wnwnf;

twlaysmfMu&kHjzifh

ESpfaygif;rsm;pGm

aygif;oif;vmMuonfh

rdwfaqGrsm;ozG,f cifrif&if;ESD;jcif; &SdoGm;Muavonf/ taMumif;udk


rodaomvlrsm;onf

wnwmuav;

twGufESifh

tjzpfrsKd;odkU

a&mufEdkifonfqdkjcif;udk ,kHaumif;rSyif ,kHEdkifMuayvdrfhrnf/ uJUodkU


twlaysmfMujcif;rSm xdknonf yxrqkH;ESifhaemufqkH;njzpfav&m udkodef;az
jyefoGm;onfh aemufwGifvnf; vlESpfa,mufwkdUonf wa,muftaMumif;
udkwa,muf

war;wnf;ar;Mu

rarhEdkifaom

rdwfaqGrsm;tjzpfodkU

a&mufoGm;Muawmhonf/
yg;&Sm;aomtvSnfhaysmfykH
uREkfyf\ woufwm tjzpftysufrsm;udk jyefajymif;qifjcifonfhtcg
xl;qef;aom

tjcif;t&mwck

awGU&Sd&onfrSmum;

aumif;csifaom

tpdwftydkif;wGif wqufwnf; aumif;aewwf aysmfcsif (rdkufcsif)aom


tcgwGifvnf; b,foluajymrQ owdr&yJ awmufavQmufaysmfaewwf
jcif;yifjzpfonf/ w&ufpDwvpDr[kwf ESpfaygufatmif wqufwnf;aumif;
wwf

ESpfaygufatmifvnf;

,drf;nGwfaomtvSnfh

aysmfcsifyg;csifrdonf/

aeUa&mnyg

pdwftm;xufoefpGm

w&m;bufodkU
tm;xkwf

vlUabmifrS pGefUcGmonftxd jzpfoGm;cJUbl;&m aysmfrdvQifvnf; awmfawmfESifh


t&Sdefowfr&atmif jzpfoGm;wwf\/ odkUjzpf&jcif;rSmvnf; uREkfyf\

583

pdwftvdkoufouf r[kwfyJ ywf0ef;usiftajctaeuyif zefwD;ay;jcif;udk


awGU&onf/

&efukefodkU

udkodef;aza&mufvmuwnf;u

tajctaeu

zefwD;ykHrSm pma&;zdkUtvkyfrsm;onf uREkfyfESifh vTJacsmfvsuf&Sd\/ uREkfyf\


vufodkU

a&mufaeusjzpfaom

uREkfyfuvnf;

tvkyfaemufodkU

wGifcyfysif;ysif;&SdonfESifh
awGU&\/

tvkyfrsm;onf

ra&mufvmyJ&Sd&mwGif

vkdufr&Smcsifaom

]ydkum}qGJMunfh&m

wcsufrSESpfjym;EIef;om

rmeuav;&Sd\/

upm;wdkif;

Edkifonfudk

avmif;upm;Muaom

xdkacwf

rsm;rsm;rEdkifaomfvnf; waeUav;ig;usyfavmufudk aocsmaygufEdkif\/


ig;usyfqdkaomaiGrSm
&Edkifaomfvnf;

acwfwGif

xdkacwfaiGESifhrwlawmhacs/

qdkufum;orm;rsm;yif
aiGig;usyfjzifh

uREkfyfonf

pm;p&mESifh tdrfvctjyif udkodef;azESifh udkcifarmifwifhwkdUtm;acgifa&ESifh


Muufajcaxmuf&dk;rQavmufudk 00BuD;wkdufEdkif\/ MunfhjrifwdkifabmwHwm;
BuD;ay:

ae0if&Doa&mtcsdefrsm;wGif

]OD;a&}ESifh

Muufajcaxmuf&dk;?

trJajcmufaMumf tNrD;rsm;jzifh okH;a,mufom; aomufpm;Mujcif;rSmvnf;


yg;&Sm;aomtvSnfh aysmfyg;enf;taejzifh rarhEdkifaom ]aomufusifh}wck
jzpfygawmhonf/ wwfEdkifaom tvSnfhtywfwGif [dkw,fyefumatmuf
azG;azG;jzLaompm;yGJcif;tay:wGif MunfvifaomzvfcGufxJodkU aomhwHqdyf
bD,mudk iJSUxnfh tNrKyfwazG;azG;xvsuf&SdpOf csdpfqif;'Gpfcsfudk0g;vsuf
tjrKyfxJokdU

EIwfcrf;ESpf&aom

Zdrfvnf;wrsKd;?

abmwHwm;ay:

avwjzL;jzL; wkdufcwfvsuf&SdqJwGif tkef;rIwfyJUjzifh acgifa&udkusKdufcsNyD;


trJajcmufwzufavmuf 0g;&aomZdrfvnf; wrsKd;[k atmufarhrdygonf/
xdkodkUaomtjzpfrS

odkUaomtjzpfodkU

avQmqif;&acsonfwum;[k

0rf;enf;yufvufr&Sd/ uREkfyftzdkUrSm rdwfaqGESpfa,muf tMum;xdkifum


aq;wHuav; wzGmzGmae&vQif tMunfEl;BuD; MunfEl;vsuf &Sdygawmh

584

onf/

wcgw&HwGifxD;csKdifh

pBuFHefavQmuf,if;

awm&ausmif;

w&m;"rudk

Ak'aCmotjzpfESifh

ESvkH;oGif;cJUbl;aom

tjzpfESifh

abmwHwm;ay:wGif acgifa&aomufNyD; aygufwwfu&awG ajymaeMuaom


tjzpfonftifrwefBuD; jcm;em;vSonfwum;[k uRekfyfowd&rd\/ okdUaomf
rSm;avonf[k aemifww&m;&onf[lum; r&Sd/ waeUaeU igonf
,ciftjzpfrsKd;okdU

jyefa&muf&OD;rnf[k

wxpfcs,kHMunfvsuf&Sdonf/

pmudka&;vsuf&Sdaom ,cktcsdefvnf; xdkenf;twl ,kHMunfvsufyif


&Sdygonf/
av;aumif*sifprf;Munfhjcif;
wnae

uREkfyfonf

udkodef;az?

udkcifarmifwifhwkdUESifhtwl

abmwHwm;ay: acgifa&aomufNyD;Muaomtcg vGefcJUonfh q,fESpfcefU


avmufu vrf;rawmf uvyfrsm; teDaxmif avmif;upm; cJUMubl;jcif;udk
owd& udkcifarmifwifhtm; ar;Munfh&m acwfwGif teDaxmifr&Sdawmh?
av;aumif*sifom&SdaMumif;ajym\/ uREkfyfowd&vm onfrSm igonf ydkum
uHaumif;vQif

tjcm;aomavmif;upm;enf;rsm;vnf;

[kawG;rd\/

okdUjzpf

ydkufqHpkMu&m

uHaumif;&rnf

udkodef;azxHrS

aiG10d?

udkcifarmifwifhxHrS 12 yJ? uREkfyf\tdfwfxJrS aiG 2usyf? 8yJ &&Sdav onf/


if;wdkUxHrS &SdorQudkawmif;,lNyD; uREkfyfwkdUonf vrf;rawmfuvyf rsm;okdU
oGm;Muav\/
upm;enf;rSm

uvyfwckodkU
teDaxmifESifh

wufMuaomtcg

av;aumif*sif

twlwlyifjzpfaMumif;

uREkfyfawGU&

upm;ygawmhonf/ yxr okH;av;Budrf qufudkufojzifh aiG 20dcefU


EdkifonfwGif

udkodef;azu okH;avmufNyDqdkum awmfcsif\/ okdUaomf

585

udkcifarmifwifhu ]]'Davmufuav; bmvkyfzdkUvJAs}}[k qdk\/ uREkfyfuvnf;


upm;csifao;onfESifh qufxdk;\/ aemufqkH; tEdkifa&m t&if;yg
ajymifygavawmhonf/
w&kwfuvyfrsm;\xkH;pHrSm

&IH;aomolrsm;tm;

aiG100dvQif

10d

(jyefp&dwfqdk) jyefay;\/ okdUjzpf uRekfyfu aiG 12usyf &IH;aMumif;ajym


p&dwfawmif;&m w&kwfu ]]rpdbl;}}qdkum 8 yJomay;\/ (wq,f&mcdkifEIef;
jyefay;onfqdkaomfvnf;) aiG&if;rsm;rsm;ESifh xifxif&Sm;&Sm; avmif;upm;
onfh

]vufBuD;}upm;orm;rsm;twGufjzpf&m

upm;olrsm;tm;rl

trSwftom;r&Sd

ig;usyfwq,favmuf

]]rpdbl;}}[kqdkum

8yJrQom

ay;vkdufjcif;jzpfavonf/
a<uwvuf Muufwckef
uREkfyfonf

w&kwfay;aom

ydkufqH

8yJudk,l

]0uf}ay:

]atm}xkd;vdkuf&m ]0uf}yifzGifhonfESifh 1usyf 8yJ (taumufEIwf 1usyf


6yJ2jym;) tavsmf& pkpkaygif; 1usyf 14yJ 2jym;jzpfvm\/ 'kwd,tBudrf
0ufay: 1usyf 9yJ 2jym; xkd;jyef&m 0ufyifxGuf 4usyf 8yJ tavsmf&
ojzifh 6usyf 1yJ 2jym; jzpfvm\/ (atmxkd;wkdufvQif okH;qavsmfav&m
taumufrSm 1usyfvQifwyJ,lavonf/) xdktcg uREkfyf\vufxJwGif
csefxm;aomydkufqH 5yJESifhaygif;vdkufaomf pkpkaygif; 6usyf 6yJ 2jym;
jzpfvmcJUavNyD/

wwd,tBudrfvnf;

]0uf}Z,m;ay:yif

6usyfxkd;

taumuftwGuf 6yJwifvdkuf&m vufxJwGif ydkufqH 2jym;om usefawmh


onf/

586

aysmfenf;trsKd;rsKd;teuf

avmif;upm;jcif;wck

rwwfao;aom

udkodef;azrSm w&kwfu ]*sif}udk zkH;xm;onfhcGufudk zGifhaomtcgwGif


&ifckefvSonfESifh rMunfh0HUyJ rsufESmvTJ xm;&onfqdk\/ olajymom
od&onf/ uREkfyfwkdUum; olUudkrMunfhtm;yJ *sifcGufudkom NyKH;Munfhaerd
Muonf/ ]]vuf&kyfzGifhawmhr,f}}[kqdkum w&kwfu zGifhvdkuf&m ]0uf}yif
xGufvm avsmfaiG 18 usyf&vm\/
tjcm;aom upm;orm;rsm;vnf; w&kwfujyefay;aom ydkufqH 8yJrS
jzpfvmonfh aiG 24usyf 6yJ[kodMu pdwf0ifpm;pGmESifh MunfhaeMu\/
wGifw&kwfu

rdrday;bl;aom

ydkufqH

8yJudkavsmfaMu;xJrS

EIwf,lvkdufavonf/ EIwf,ljcif;um; rw&m;onfr[kwf? w&m;onf[k


qdkEdkifyg\/ okdU&mwGif w&kwf\&nf&G,fcsufrSm ydkufqH8yJudk vdkcsifvSaom
aMumifhr[kwf? upm;orm;rsm;\xkH;pHtwdkif; ]eHESdrf}vdkufjcif;jzpfonfqdk\/
okH;Budrfwdkifwkdif ]atm}wdkuf aiG 24usyfausmf jzpfvmonfwGif
uREkfyfonf olwkdUudkvSnfh wkdifyif&\/ rupm;bl;onfh udkodef;azuu
]]okH;avmufygNyDAsm? awmfa&maygh}}[kajym&m upm;aoG;BuD;aom udkcifarmif
wifhurl ]]xdk;omxkd;ygAsm? 'DavmufeJUbmvkyfzdkUvJ}}[k ajym\/ ajymrnfhom
ajymonf/ udkcifarmifwifhrSm xdktcsdef pD;yGm;a&;edrfhus ydkufqH 12yJom
,lEdkifcJUol jzpfavonf/ wGifuRekfyfonf &yfwefUpOf;pm; olwkdU
ESpfa,muf\ tBuHay;csufESpfckwGif tv,ftvwfaqmif&GufzdkU qkH;jzwf
vkduf\/ vkyfykHum; aiG 24usyf&Sdonfh teuf aiG 10dudk tdwfxJokdU
xnfhvdkufNyD; usefaiG 14usyfudk ]0uf}ay:yif ]atm}vdkufjyef\/ ]0uf}yif
zGifh aiG 42 usyftavsmf&avonf/
udkodef;azu

vufukyfac:&m

rdk;xdatmif

avmbBuD;aom

udkcifarmifwifhurl ]]vkyfygtkH;Asm}}[k qufwkdufwGef;\/ uRekfyfonf aiG

587

56usyfteufrS 20dudk tdwfxJokdU wzefxnhfjyef usefaiG 36usyfudk


]0uf}ay: ]atmvdkufjyef&m ]0uf}yifxGuf avsmfaiG (taumufEIwfNyD;) aiG
100dausmf &&Sdavonf/ okdUjzpf tdwfxJrS aiG 30dyg pkpkaygif; aiG
160dausmf jzpfvmavNyD/ ]0uf}csnf;ig;BudrfwdkifwdkifxGuf uREkfyfcsnf;
qufquf wkdufonfhtwGufaMumifh ]xdk;om;}rsm;vnf; pdwf0ifpm;vGef;
onfESifh

uRwfpDuRwfpDjzpfvmMuavNyD/

pwkwtBudrfrsm;wGif

xdk;om;rsm;onfwwd,ESifh

]0uf}udkxkd;Muao;aomfvnf;

yOrtBudrfrl

tBudrfaygif; rsm;vGef;NyDqdkum ]0uf}udkrxkd;MuawmhyJ ]zm;}? ]Muuf}? ig;&SOfh}


paom Z,m;rsm;odkU ul;ajymif;oGm;MuavNyD/ odkUjzpf yOrtBudrf ]0uf}zGifh
aomtcg uREkfyfwa,mufwnf; ]wdkuf}ol&Sdavawmhonf udkodef;azu
vufukyfjcif;aMumifh uREkfyfrSm ausmylaeNyDjzpf&m udkcifarmifwihfrlum;
]]vkyfygAsm}}[k wkdufwGef;wkef;yifjzpf\/ uREkfyfu ]]awmfavmufNyDxifw,f}}
[k ajymaomfvnf; udkcifarmifwifh pdwfauseyfpdrfhaomiSm aiG 30day; ]]a&mh
cifAsm;xdk;csif&xkd;prf;}}[kajymvdkuf\/ udkcifarmifwifhonf aiG30dudk,l
pOf;pm;aeNyD;aemuf ]]teufrsm;vSNyDAs? teDxGufvdrfhr,fxifw,f}}[k qkdum
]Muuf}ESifh ]ig;&SOfh} (teDBudK;) xkd;vdkuf&m ]0uf}yif (ajcmufBudrfwdkifwdkif)
xGufvmav\/ wBudrfrl ]0uf}xdk;olr&Sdojzifh 'dkifu wZ,m;vkH;
odrf;BuK;pm;oGm;avonf/ ]]b,fhES,fvJ udkcifarmifwifh? auseyfNyDvm;}}[k
uREkfyfuar;&m ]]auseyfygNyDAsm}}[k pdwfysufpGmESifh jyefajym&Smavonf/
uREkfyfonfaemuf
olwkdUudkac:

wBudrfzGifhjcif;udkyif
atmufodkU

apmifhMunfh&ef

qif;vmcJU&m

tvdkr&SdawmhyJ

uvyf]*sydk;}okH;av;a,muf

wG,fuyfvkdufvmMu\/ uREkfyfwkdU teufwGif taysmfqkH;vlrSm udkodef;az


jzpfavonf/ udkodef;azonfaysmfyg;rI avmbBuD;aomfvnf; avmif;upm;

588

jcif;tvkyf 0gEkolwa,muf jzpfonfhtavsmuf rQavmuf Edkifjcif;


twGuf tvGefauseyf jyef&IH;rnfudk pdk;&drfvsuf&Sdavonf/
wzkHETJ wvJaysmf
xdkacwf w&kwfwef;bufwGif acgufqGJqdkifrsm; tcsdefra&G;t&uf
&Edkifav&m

uRekfyfwkdUonf

taMumfqdkifwqdkifodkU0if

pm;aomuf&ef

jyifqifMu\/ uREkfyfuxkH;pHtwdkif; (tvGeftrif;rrl;apEdkifaom) bD,mrQ


omaomufcsifay&m olwkdUESpfa,mufu 0DpuDaomufcsifonf qdkaom
aMumifh (okH;jym;rsm;&m}[laom okH;ykHzJ pum;twdkif;) 0DpuDykvif;ESifh
qdk'grsm; rSm,l&\/ npmtwGuf abmwHwm;ay: Muufajcaxmuf&dk;rQ
avmufom udkufcJU&onfjzpf taumif;qkH;aom pm;p&mrsm;udk azmazm
oDoDrSm,lMu\/ Adkufwif;atmif pm;aomufNyD;Muaomtcg udkodef;azu
yDrkd;eif;ESifh aysmfenf;rsKd;aysmfMuzdkU tBuHay;&m udkcifarmifwifhESifh uREkfyf
uuefUuGufMu\/ wGifudkodef;azonf udkcifarmifwifhESifh wD;wkd;wdkifyif
av&m udkcifarmifwihfu OD;acgif;udkndwf\/ uRekfyfonf olwkdU\tBuH
udkod ]]tvkyfMueJUav? touf&Snf&SnfraecsifMubl;vm;}}[k ajym&m
udkodef;azu ]]okH;jym;rsm;&mqdk?

uREkfyfwkdUuESpfa,mufAs}}[kajymonfESifh

uRekfyfu 'Dvdkqdk vdkufawmh vkduf&rSmayghAsm? okdUaomf usKyfudkawmh


rwkdufwGef;MueJUAsmwkdU}} [kajymum vdkufygvm&av\/
udkcifarmifwifhonf uREkfyfwkdUtm; w&kwfwef;rS ukvm;wef;odkU
ac:oGm; oHk;xyfwdkufwwdkufodkU a&mufMuaomtcg avSum;rS wxyfNyD;
wxyf wufMu&\/ wwd,txyfodkU a&mufaomfvnf; r0ifao;yJ
qufvuf wufMu&ao;&m trdk;ay:wGif aemufydkif;cyfusus aqmufvkyf

589

xm;onfh

taqmifuav;waqmifudk

awGU&\/

wkdufa&SUajrjyif

rS

armfhMunfhaomf xdktaqmifuav;udk rjrif&acs/ taqmifuav;xJwGif


tcef;rsm;zJGUxm; taqmifa&SU&Sd ckH&Snfrsm;ay:wGif ukvm;r av;ig;a,muf
xdkifvsuf&Sdjcif;udk va&mifwGifjrif&\/ (aeU&ufudkrrSwfrdaomfvnf; aEG
&moDjzpf vomaom&ufydkif;jzpfjcif;udkum; uREkfyfrSwfrdonf/) va&mif
wGif uREkfyfjrif&oavmufrSm ukvm;rrsm;onf tom;rJrsm;r[kwf/ tawmf
jzLazG;onfh b*FgvDukvm;rrsm; jzpf[efwlonf/ uREkfyfwkdUokH;a,muf onf
ckH&Snfwck xkdifMu&m tapcHESifhwlaom ukvm;rwa,mufu EdkUat;vm;
vrepfavm[k ar; udkcifarmifwihfu EdkUat;? udkodef;azu qdk'g[k
ajym\/ uREkfyfurl aomufp&mrsm;onf ]p&Hay;jcif;}jzpfonf xifaom
aMumifh

bmrQraomufcsif[k

udkodef;azonf

cg;xJ

ajymvkduf\/

qdk'ga&mufvmaomtcg

xkd;xnfhvmcJUaom

0DpuDykvif;usefudkiSJU

aomufav\/ olwkdUonf ukvm;rwa,mufpDESifh pum;vufqkHiifvsuf&Sd


pOf (udkodef;azvnf; [dELpwefeDtenf;i,fajymwwfonf/) uRekfyfonf
olwkdU\&Tifysjcif;udkMunfh
tawmtwGif;

auseyfvSyg\/

udkcifarmifwifhu

okdUaomftm;rusacs/

ukvm;rwa,mufudk

uREkfyfteD;

odkUvTwfvkduf&m uREkfyfonf &[Emr[kwfaomfvnf; vlysKduav;b0


wBudrfESpfBudrfrSm;bl;uwnf;u &GHUaMumufoGm;NyD; vlysKdudkvefUaom tysKdpif
uav;uJUokdU &Sdaeygawmhonf/
okdUjzpf ukvm;ru jrLaomfvnf; uRekfyfonf wkdufa&SUydkif;okdUoGm;
vrf;ay:odkU arQmfMunfhae&m ukvm;rrsm;u &,fMuavonf/ ]vHbm;}[k
wcsufwcsuf ajymMujcif;udkMum;&onf/

590

a0ykHuscGJ,ljcif;
wkdufay:rS qif;vmMuaomtcg uREkfyfwkdUonf zmvl'gqdkifwqkdifodkU
0ifMu olwkdUu EdkUat;? uREkfyfu vrepfaomuf,if; uREkfyf\tdwfxJrS
aiGudk a&wGufMunfh&m aiG100dausmf &Sdaejcif;udkawGU&\/
Ekyf/ /]]udkif;q&mwdkU? 'DaiGudk b,fvdkvkyfMurvJ}}
wifh/ /]]uvyfoGm;NyD; xyfupm;Asm}}
Ekyf/ /]]b,fhES,fvJAsKdU udkodef;az}}
az/ /]]cifAsm;wkdUoabmygyJ? okH;jym;rsm;&m qdkvQifvJ vkyfaygh}}
Ekyf/ /]]okH;jym;rsm;&mqdkvQif usKyfu rupm;csifwJU bufuAs}}
wifh/ /]]'gjzifh bmvkyfMurvJ}}
Ekyf/

/]]avmif;upm;wJUtvkyfrSm usKyfawGUxm;wJU pHepfaumif;

wckuawmh EdkifNyD;om;aiGudk jyefr&IH;apcsifbl;}}


wifh/ /]]{uE&IH;vdrfhr,fvdkU cifAsm;ajymEdkifovm;}}
Ekyf/

/]]{uE&,fvkdUawmh r[kwfbl;ayghAsm? 'gayr,fh uRefawmfh

udk,fawGUuawmh jyefupm;vQif &IH;wmursm;w,f? cifAsm;vJ udk,fawGUyJ


r[kwfvm; udkcifarmifwifh}}
udkcifarmifwifhonf 0efrcHcsifyJ Nidrfvsuf&Sd\/
Ekyf/

/]]aemufudkvJ

&ufawG&Sdao;wmyJAsm?

udkodef;azvJ

rjyefao;ygbl;? 'Dawmh 'DaiGudkcJGa0,lvdkufMupdkUvm;}}


az/ /]]cifAsm; odrf;xm;ygvm;Asm}}
udkcifarmifwifhrSm xdktcsdefwGif yg;&Sm;aom tajctae&Sd ydkufqH 12
yJrQom ,lvmEdkifcJUjcif;udk uRekfyfowd&\/ okdUjzpf-

591

Ekyf/

/]]odrf;rxm;yg&apeJUawmhAsm?

cJGa0,lvdkufMuygpdkU

udkodef;azu aiG&if; trsm;qkH;xnfhwJUvl jzpfavawmh trsm;qkH;,laygh?


'Dawmh udkcifarmifwifh 24usyf? usKyf 25usyf? cifAsm;u 50usyf,laygh}}
az/ /]][m rvkyfeJUav? cifAsm; xkd;ay;vdkufvdkU EdkifwmyJ? cifAsm;u
ydk,lrSaygh}}
aemufqkH; uREkfyfwkdUonf aiG 102usyfudk tnDtrQcJG 34usyfpD
a0,lvkdufMuav\/
pm;avmuf&kHtusKd;ay;aom Zmwm
xdkpOftcgu udkodef;azrSm &efukefodkU aysmf&atmif wrifwum
qif;vmol jzpfonfwaMumif;? udkcifarmifwifhESifh uREkfyfrSm ydefBuKHaom
tvSnfhtywfodkU qdkufa&mufaeMuolrsm; jzpfonfwaMumif;aMumifh olu
{nfhonfyifjzpfygvsuf twlxGuf vnfMu&mwGif trsm;qkH; aiGukefcH
ay;jcif;twGufuREkfyfwdkU
udkodef;azurl

ESpfa,mufrSm

abmwHwm;okdU

]&Suftm;em}BuD;jzpfMu&

acgifa&aomufzdkUrac:?

onf/

tenf;qkH;

bD,mwkduf tenf;qkH; bD,mwkduf w&kwfqdkif auR;ygayonf/


wcgw&HwGif

w&kwfuvyfodkU

wufMu

udkodef;az\

aiG&if;jzifh

av;aumif*sif upm;Mu&mwGif uREkfyfomvQif obmywdvnf; vkyf&\/


tcgay;yk@m;vnf;vkyf&\/ uRekfyfuwefMupdkU[kqdkvQif udkcifarmifwihf
vnf;ruefUuGuf0HUawmhacs/ uREkfyfrSmavmif;upm;tvkyfwGif udkcifarmif
wifhuJUodkU avmbrBuD;yJ okH;avmuf&kH&vQifwefwwfonf jzpfaomaMumifh
trsm;tm;jzifhEdkifonfu rsm;avonf/ waeUo uREkfyfonf olwkdU
ESpfa,mufESifhtwl uvyfwuf av;aumif*sifxdk;&m aiG 50dcefU EdkifNyD;rS

592

jyef&IH;ojzifh

aiG20drQom

tjrwfusefawmh\/

olwkdUESpfa,mufvkH;u

qufupm;zkdU wdkufwGef;Muaomfvnf; uREkfyfu wefvkdufavNyD/ wGif


'dkifvkyfaom w&kwfu ]]cifAsm;u 600dpm; xifw,f}}[k ajym\/
]]bmaMumifhvJuG}}
]]waeU 20d qdkawmh wv600daygh}}
w&kwfrsm;onf

tvGefrsufpd&SifvSonf/

uREkfyf\tEdkift&IH;udkyif

odavmufatmif *&kpdkufwwfMuavonf/ pum;udk qdkjcif;rSm uREkfyftm;


rcHcsifatmifajym pdwfxGufvmNyD; wzefjyefupm;atmifajymjcif;jzpfav
onf/ odkU&mwGif uREkfyfuwzef rupm;awmhonfjyif ]][kwfw,favuGm?
bmjzpfovJ Edkifatmifupm;wmyJ? &IH;atmif upm;wm r[kwfbl;}}[k
jyefajymum qif;vmcJUMuavonf/ w&kwfrsm;onf udkcifarmifwifhuJUodkU
rukefrcsif; upm;aom upm;orm;rsKd;udkom vkdcsifonf/ uREkfyfuJUodkU
twdkif;t&Snf

em;vnfaomvludk

tvdkr&SdMuacs/

rnfodkUyifjzpfap

uREkfyfonf if;uvyfodkU b,fawmhrS roGm;awmhyJ tjcm;uvyfrsm;odkUom


oGm;awmhonf/ uJUodkUyg;eyfpGm avmif;upm;jcif;tm;jzifh uREkfyfonf
udkodef;az

&SdaecdkufwGifomru

]]tdrfp&dwf}}umrdatmif
pD;yGm;a&;twGuf

oljyefoGm;onfh

w&kwfuvyfrsm;rS

r[kwf?

aemufwGifvnf;

&&Sdygonf/

(tvkyf&Sm;yg;aecdkufwGif)

uREkfyfonf
0rf;a&;twGuf

avmif;upm;&jcif;jzpf&m

pdwftwdkif;om

xm;EdkiforQumvywfvkH;

EdkifcJUonfomrsm;\/

wcgw&HavmbxGufNyD;

]olaX;jzpfacG;jzpf}

avmif;upm;rd&mwGif

rlum;&IH;onfcsnf;BuKH&\/

uREkfy\
f Zmwmum;

awmfawmfqef;\/ tvGeftuRHpD;yGm;rjzpfEdkif? pm;avmuf aomufavmuf&kHrQ


&nf&G,fygrlum; cyfacsmifacsmifESifh &wwfygonf/ aemufqkH; vuPm
q&m? euwfq&mrsm;u (ydkufqHr,lyJ) tvum; a[mwwfMuay&m

593

if;wdkUuvnf; twdkif;yif a[mwwfMu uREkfyfuvnf; [kwfrSef


aMumif; axmufcHvdkuf&ayonf/ *syefwacwfvkH;wGifvnf; twdkif;yif
BuKH& oufqdkifaom ae&mwGifazmfjyygOD;rnf/
acgif;BuD;a&;zdkU aMumufjcif;
udkodef;az

jyefoGm;NyD;onfhaemuf

1936

ckESpf?

ZlvdkifvwGif

ol&dwdkuftkyf OD;buav;onf uREkfyfESifhawGUvdkaMumif; pma&;ac:ojzifh


wkdufodkUa&mufoGm;\/

OD;buav;u

]acgif;BuD;}a&;&onfh

wm0efcH

t,f'Dwm vkyfvdkygoavm[k ar;&m uREkfyfrSm r*Zif;acgif;BuD; ESpfyk'f


okH;yk'frQavmufudkom

wvwBudrfa&;cJUbl;onfjzpf

aeUpOfacgif;BuD;

wyk'fa&;zkdUwm0efudk aMumufvS\/ ol&d,r*Zif;t,f'Dwm vkyfcJUpOfu


vnf; udkausmf (yDrdk;eif;)ESifh udkboef;wkdUaeUpOf wyk'fa&;EdkifMujcif;udk
tHUMocsD;usL;cJUrdbl;\/ ]]rnfonfhtaMumif;udka&;yg[k acgif;pOfav;rQajym
vQifa&;wwfygonf}}[k uREkfyfuajym&m OD;buav;u ]]odkUrajymEdkif?
udk,fa&;csif&m a&;Edkifonf}}[k jyefajym\/ uRekfyfvnf; cyfvefUvefUESifhyif
]]prf;MunfhygOD;rnf}}[k ajym jyefvmcJUonf/ ajymrnfhom ajymcJUonf/
jzpfrSjzpfygrnfavm[k ylyefvsuf&Sd\/ taMumif;t&m wckckudk a&;vdkufprf;
yg[kckdif;vQif
jrefrmvdkjzpfap?

udk,fhA[kokwudk

udk,f,kHMunfojzifh

tawmftwefvludk

raMumufyg/

t*Fvdyfvdkjzpfap?
vlcsDrGrf;cH&onfh

toem;cHvTmrsm;vnf; a&;cJUbl;ygonf/ okdU&mwGifrnfonfhtaMumif;udk


a&;xdkufygoenf;[k qkH;jzwf&efrSm tavhtusifhr&Sdaom uREkfyftzdkU&m
tvefUBuD; vefUvsuf&Sd\/ ]]tusifh&Sdvmawmh a&;Edkifygvdrfhr,fAsm}}[k
OD;buav;u

tm;ay;jcif;udk

,kHMunfyg\/

594

okdU&mwGif

xdkuJUokdU

tusifhr&rD a&;&rnfh ta&;udkylvSonf/ aemufwaeU ]acgif;BuD;}wyk'f


a&;wifvdkuf&m ]]aumif;om;yJAs}}[k OD;buav;u ajymyg\/ okdUaomf
xdkacgif;BuD;udk

ra&;rD

av;ig;yk'frQ

a&G;,if;y,f,if;

vkyfNyD;umrS

a&;wifvkdufjcif; jzpfygonf/
OD;apmESifhawGU&ykH
uREkfyf\acgif;BuD;rsm;taMumif;ESifh ywfouf *VKefOD;apmu uREkfyf
tm; ajymbl;jcif;udk owd&ygao;onf/ OD;apmrSm ol&d,wdkuf tpk&Sifrsm;
teufwGif tpktrsm;qkH; vufudkif&Sdol wa,mufjzpf (t,f'DwmcsKyf
rjzpfvmrDuwnf;uyif) ol&d,ay:vpDESifh tkyfcsKyfa&;wGif tawmfpGufzuf
Ekdif[ef&Sd\/ OD;apm0ifvmNyD;onfhaemuf waeUo uREkfyftm; ol\tcef;
odkUac: vufzuf&nfjzifh {nfhcH,if; ]]cifAsm;a&muf vmuwnf;u
cifAsm;acgif;BuD;awGudk uRefawmf*&kpdkufNyD; zwfygw,f? cifAsm;a&;wJU
yxracgif;BuD;taMumif;udk OD;buav;uar;vdkU

uRefawmfu

'Dvludk

vufrvGwfygapeJU? &atmif,lygvdkU ajymvkduf&ygao;w,f}}[k ajymay


onf/
trSefudkajym&vQif

ol&d,wdkufokdU

uRekfyfjyef0ifvmNyD;onfhaemuf

wESpfausmfcefU MumaomtcgwGif OD;apm 0ifvmjcif;jzpf&m olut,f'Dwm


csKyf?

uREkfyfuwm0efcH

t,f'DwmtjzpfESifh

vkyfMu&mwGif

owif;pm

taMumif;udk bmrSem;rvnfaom EdkifiHa&;orm;wa,mufu owif;pm


wdkufwGif uREkfyftxufrS MoZmay;Edkifjcif;udk uREkfyfcHjyif;vSaom aMumifh
EIwfxGuf&ef

twefwefpdwful;cJU\/

EIwfxGufvQif

rnfokdUvkyfudkif

pm;aomufrnfudkyif BuHpnf pdwful;vsuf&SdygNyD/ xdkokdUaom tajctaewGif

595

OD;apmonf uREkfyftm;vufzuf&nfwkdufNyD; txufygpum;udkajymvkdufjcif;


jzpfavonf/

xdktcsdefrSp

uREkfyfonf

ol&d,wkdufrS

EIwfxGufzdkU

pdwfrul;awmhyJ vcwkd;ay;zdkU awmif;&efomBuHpnfygawmhonf/ owif;pm


taMumif;udk rodaomfvnf; qufqHa&;udk aumif;aumif;em; vnfaom
EdkifiHa&;orm;wa,mufjzpfonf[k jrifvmygonf/
omoemjyKq&mBuD;ESifhawGU&ykH
waeUo ]pmawmfjyef}vkyfcJUpOfu BuD;MuyfvkyfudkifcJU uyfoyfaom
tar&duefvlrsKd;[k uRekfyfrSwfcsufcscJU&bl;onfh omoemjyKq&mBuD;onf
ol&d,wkdufodkU uRekfyf a&mufaejcif;udk b,fqDuMum;cJUonfrod? uREkfyf\
tvkyfcef;odkU0ifvm EIwfqufavonf/ uREkfyfrSm wm0efcH t,f'Dwmjzpf
onfhtavsmuf us,f0ef;aom tcef;BuD;xJwGif {&mrpm;yGJBuD; xdkifum
av,yf wpl;pl;ESifh vufzuf&nfMurf;aomufvkduf? aq;wHaomufvkduf?
vef'ef wkdif;owif;pmBuD;ESifh r*Zif;rsm;udkzwfvkduf vkyfaejcif;udk oljrif
tawmftxifBuD;oGm;ykH&\/

olUvufatmuf

]pmawmfjyef}vkyf&pOfurl

usOf;ajrmif;aom tcef;uav;xJwGif av,yfr&SdyJ xdkifvkyfcJU&onfjzpf&m


uREkfyfonf olUrsufESm ]w,f[kwfygvm;}[laom trlt&mudk jrif&onfESifh
<um;csifaompdwf 0ifvmawmhonf/ q&mBuD;onf tvmyovypum;ajym
,if;

uREkfyf\pm;yGJBuD;ESifh

tcef;us,fBuD;udkvnf;aumif;?

t*Fvdyf

owif;pmBuD;rsm;ESifh vufzuf&nfMurf; "mwfAl;udkvnf;aumif; Munfhvsuf


&SdpOf

]w,f[kwfygvm;}[laom

rsufESmxm;rSm

ajymif;vJjcif;r&SdyJ

wkd;omjzpfay: vsuf&Sdjcif;udk uREkfyfuvnf; ]]cifAsm;wdkU tar&duef


omoemjyKXmeuom uRefawmhudk txifao;NyD; vcwdk;ray;csifMuwmyg?

596

uRefawmf[macwJU

vlwa,mufr[kwfygbl;}}[laom

t"dym,frsKd;ESifh

&ifcyfaumhaumhvkyfaerd\/ aemufqkH;q&mBuD;u ]]cifAsm;'DrSm bmtvkyf


vJ}} [k ar;&m uREkfyfu ]]t,f'Dwmav? wm0efcHt,f'DwmyJ}}[k jyefajympOf
uREkfyf\&ifbwfonf wdk;aumhvmonfxif\/ q&mBuD;\ ]w,f[kwfyg
vm;}[laom rsufESmxm;rSm ydk xif&Sm;vmNyD; ]]cifAsm;vc b,favmuf
&ovJ}}[k &kwfw&ufqufar;vdkufavonf/ cufacsNyD/ t*FvdyfvlrsKd;
rsm;onf

vlwa,muf\vcudk

ar;&dk;xkH;pHr&Sd[k

uREkfyfem;vnfcJU&m

tar&duefvlrsKd;rsm;vnf; xdkenf;wl jzpfonf[k xifrd\/ xdkUaMumifh


odkUar;vdkufjcif;

twGuf

uREkfyftHUtm;oifh&kHomru

tajz&vnf;

cufonfESifh av,yfatmufwGif acR;usrwwfjzpfaecJU&ygavNyD/


rvdrfyJ rjzpfaomudp tajz&cufjcif;um; odkUaom taMumif;
aMumifhaywnf;/ ol&d,wdkuf uREkfyfyxrtBudrftvkyfvkyfcJU&pOf wdkuftkyf
rsm;jzpfMuaom OD;vSaz? OD;bazwkdU\ vcESifh uREkfyfwdkUt,f'Dwm rsm;\
vcrSm rwdrf;r,drf;rQom uGmjcm;\/ tvGefqkH;olwkdUu ESpfqavmuf
&Mu\/ 'kwd,tBudrfuREkfyfjyef0ifvmaomtcgrlum; wm0efcHt,f'Dwmqdk
aom uREkfyf\vconf wdkuftkyfOD;buav;ESifh t,f'DwmcsKyfqdkaom
OD;apm\vcrsm;ESifh

]tlrMum;atmif}

wif;wif;rjynfhacs/

olwdkUuvc

uGma0;vSonf/

750dpD

ig;ykHwykHrQyif

,lMuaomfvnf;

wm0efcH

t,f'Dwmqdkaom uREkfyfrSmtBudrfBudrf em;ylEdkifygrS 135drQom &&Sdygonf/


uRekfyfr0ifrD wm0efcHt,f'DwmvkyfoGm;&SmolrSm vc100drQyif jynfhaumif;rS
jynfhayrnf/ ol&d,\ay:vpDrSm EdkifiHa&;orm;rsm;om rsufrsufpm;Mu
acgif;BuD;a&;aumif;vSygonf[k
uRekfyfESifhwuG

olwkdUudk,fwkdifu

nt,f'Dwmrsm;?

owif;axmufrsm;

toufrao&kHuav; vcay;xm;Muavonf/

597

0efcHxm;onfh
ponfwdkUrSm

(aemufydkif;wGif ol&d,udk toufoGif;NyD; jyefxkwf&efBudK;pm;Mu


ao;&m a&S;enf;twdkif; EdkifiHa&;orm; ]pm;usuf}tjzpfESifh zefwD;vdkMu[ef
wlaomaMumifh rsufpdyGifhvmMuaom acwfwGif awmfovdk avsmfovdk
vcuav;ESifh t,f'Dwmaumif;&Edkifonfh vuPmr&Sdojzifh ratmifjrifyJ
ydwfxm;vdkuf&avonf/)

tar&duefomoemjyKq&mBuD;u

wm0efcH

t,f'Dwmqdkaom uRekfyf\vcudk ar;aomtcg olwkdU\vc 150dpm;


tvkyfudkpGefUypfNyD; xGufvmcJUjcif; jzpfonfwaMumif; us,f0ef;vSaom
tcef;BuD;?

pm;yJGBuD;rsm;jzifh

waqmifwa,mif

vkyfay;xm;onfESifh

olutxifBuD;vsuf&Sdonf waMumif;aMumifh uREkfyf\vcudk trSeftwdkif;


ajymzkdU cJ,Of;vsuf&SdavNyD/ vc150dESifh vkyfaecJU&mrS 250dawmif;NyD;
r&ojzifh

[efBuD;yefBuD;ESifh

xdyfoD;qdkaom

xGufvmcJUaom

jrefrmowif;pmwdkufBuD;

uREkfyfuArmjynfwGif
wm0efcHt,f'Dwmqdkaom

tvkyfudkvcuav; 135d rQESifhvkyfaeonfqdkygu ol&d,wdkufudkvnf;


txifao;rnf/ odkUwnf;r[kwf uRekfyfuwm0efcHt,f'Dwm[k ajymjcif;udk
vdrfajymjcif;jzpfonf[k

,lqrnf/

odkUjzpf

uREkfyfonf

vcESifh

ywfouf tb,ftcgrS <um;0gajymbl;jcif; r&SdygyJvsuf vc300d


&onf[k ajymvdkuf&\/ okdUESifhyifq&mBuD;onf tHUMoaom rsufESmxm;ESifh
]]'gyJvm;}} (IsThatAll?) [k ar;ygao;onf/ uREkfyfuvnf; ]],ckawmh 'gyJ
&ygao;onf/ okdUaomf 750d xdatmif wufvrf;&Sdygonf}}[k ajymvkduf&
onf/ trSefrSm uREkfyfonf wu,f&aom vcxuf ESpfqomomBuD;<um;
ajymvdkufjcif;jzpf&m trSeftwdkif;ajymvdkuf&vQif ]]t&l;wa,mufayyJ}}[k
qdkum qif;ajy;aumif;ajy;ayvdrfhrnf/

598

vcwdk;awmif;jcif;
omoemjyKq&mBuD;ESifh

awGUvdkuf&NyD;onfaemuf

uRekfyfonf

ol&d,wdkuf\ vcay;ykHudk rausrcsrf;jzpfonfESifhvkyfazmfudkifbuf rsm;tm;


pnf;&kH;Munfhygonf/ tcsKdUrSm tvkyfjyKwfrnfudk aMumufMu tcsKdUrSm
vnf;

vcydkawmif;zdkUoabmwlMu\/

tawmtwGif;

jrefrmu

xkwfaom t*Fvdyfowif;pmwapmifu ol&d,owif;pmwdkuf\ vkyfom;


vcay;ykHESifh ywfouf a0zefa&;om;vkduf\/ (xdkowif;pmonf OD;apm
uJUokdUaom

vlwa,mufu

t,f'DwmcsKyfjzpfaejcif;udk

remvdkojzifh

a&;om;jcif;jzpfonf[k uREkfyfem;vnfyg\/) if;\a0zefcsuf ol&d,


owif;pmwkdufwGif

txufwef;pm;

vkyfom;rsm;om

aumif;pm;

tjcm;vkyfom;rsm;rSm iwfrao&kHuav;rQom &&SdMuaMumif;? t,f'DwmcsKyf


qdkolu

i,fom;rsm;a&;onfhpmrsm;wGif

]'dkbDrSwf}

(Dhoby

Mark)

uav;rsm;xnfhay;&kHjzifh vcBuD;,lvsuf&SdaMumif; ponfjzifh a0zefa&;om;


vkdufavonf/ (trSefrSm
]'dkbDrSwf}rQyif

OD;apmonf

jznfhpGuf&jcif;udk

uREkfyfa&;onfhacgif;BuD;rsm;wGif
rrSwfrdyg/)

wGifuREkfyfonf

t,f'DwmcsKyfOD;apmESifh wkduftkyfOD;buav;rSwqifh ol&d,wdkuf 'g&dkufwm


tzGJUodkU vkyfom;rsm;\ vcenf;vSjcif;ESifh ywfouf pmwapmif a&;wif
vdkuf&m if;pm t*Fvdyf owif;pmu a0zefa&;om;onfh ]'dkbDrSwf}[laom
pum;vkH;udkvnf;

tudk;tum;tjzpfESifh

xnfhoGif;azmfjyvkduf\/

tvkyfjyKwf&rnfudk raMumufolrsm;onf uREkfyf\pmwGifvufrSwf a&;xdk;


Mu&m if;wkdUteufwGif (,ckatyDowif;axmuf) udkboef;ESifh (jr0wD
r*Zif; t,f'DwmcsKyf) udkodef;armifwkdUvnf; yg0ifMuonf/ wkduftkyfESifh
t,f'DwmcsKyfonf uREkfyfwkdU\pmudk 'g&dkufwmbkwftzJGUodkU wifjy[efr&Sd/

599

odkUaomf

uREkfyfacgif;aqmif

(xdkacwfu

xkH;pHtwdkif;

t*Fvdyfvdk)

a&;aompm [l od&SdMuojzifh uREkfyfauseyfatmif wrsKd;wrnf pDrHMuonf/


ysm;&nfESifh 0rf;csjcif;
ol&d,wkduf

t,f'DwmcsKyfvkyfolESifh

wm0efcHt,f'Dwm?

owif;t,f'Dwm

]vlbuf}rxifMuaom

wkduftkyfvkyfolrsm;onf

ponfjzifh

tpOftvmBuD;wck&Sd\/

vkyfom;rsm;tm;

xdkuJUodkUaoG;BuD;p&m

taMumif;wckrSm if;wkdUonf trwfrsm;jzpfMuaomaMumifhjzpf\/ owif;pm


bufvnf;aumif;? A[kokwbufvnf;aumif;? OmPfynm t&nftcsif;
vnf;aumif; olwkdUudk,folwkdUyif (OD;vSazESifh OD;bazwdkU vufxufrS
wyg;) xif0HUMuonfr[kwfacs/ if;wkdUonf vufatmufvkyf om;rsm;ESifh
zufvJwuif;

rqdkxm;bd?

txufygpmudk

ta&mw0ifrQyif

wifvdkufonfhaemuf

raeMuacs/

odkU&mwGif

OD;apmonf

uREkfyftm;

if;\aetdrfodkUzdwfac: rkefU[if;cg;? vufzuf&nfponfrsm;jzifh &Hzef&Hcg


{nfhcHygonf/

uRekfyfurl

txufyg

pmudkwifNyD;

yxrtBudrf

zdwfac:pOfuyif uRekfyf\vcenf;vGef;jcif;taMumif;? A[kokwtMum;tjrif


jzpfap?

acgif;BuD;ta&;tom;jzpfap?

ol&d,wdkufom;rsm;omr[kwf?
aMumif;ajymvdkuf\/

xdktcg

t&yf&yftawG;tac:jzpfap

rnfonfhowif;pmorm;ESifhrqdk
tvGefw&myg;eyfaom

NydKif0HU

OD;apmonf

tvGefcsKdaom rsufESmxm;ESifh taMumif;t&mrsm;udk rdrdtm;vkH;odaMumif;


vcydkay;zdkU awmif;aompmrSm wa,mufwnf;twGufr[kwf? t,f'Dwm
wzGJUvkH;twGuf awmif;jcif;jzpfaomaMumifh vdkufavsmzkdU cJ,Of;aMumif;?
aemufrsm;rMumrDtwGif; wa,mufwnf;twGuf pmwifcJUvQif 'g&dkufwm

600

bkwftzGJUodkUwif oluaxmufcHrnfjzpfaMumif; ajymavonf/ uREkfyf


tzdkU&mum;

&jcif;r&jcif;udk

tyxm;

uREkfyfupdwfaygufaygufESifh

csJUvifhcsfvkyfvkdufjcif;udk NyKH;csKdpGm 0efcHjcif;ESifhyif tawmfBuD;auseyfESpfodrfh


vmcJUrdygonf/ trSeftwdkif; 0efcH&vQif uREkfyfonf 6wef;orm;vuf
atmuf vkyf&onfqdkum tmCmwxm;rI vkH;0aysmufuif; vl
wa,mufBuD;yGm;ygap[lyif arwmouf0ifvmcJUygavNyD/ xdktcsdefrS p
uREkfyfonf acgif;BuD;wyk'fESifh rSwfcsufrsm;udk 12 em&Drxkd;rD a&;wif
usefaom naetydkif;tcsdefwGif vnfcsif&mvnf vkyfcsif&mvkyfcJUjcif;rsm;
udkwBudrfwcgrQ tar;tjref;r&Sd vGwfvyfcGifh&vsuf&Sdygayonf/
t,f'DwmcsKyf vkyfcsifolrsm;
OD;apm0efBuD;csKyfjzpfoGm;&mwGif

OD;buav;u

wm0efESpfck,l

tvkyfvkyf\/ OD;apm\t,f'DwmcsKyfae&mudk owif;t,f'Dwm udkodef;


armifuvnf;

csdef

uREkfyfuvnf;

pdwful;rdygonf/

waeUo

udkodef;armifonf 'g&dkufwmbkwftzJGUodkU ol&d,t,f'DwmtzGJUtrnfESifh


avQmufvTmwapmifpDukH;NyD; uREkfyftm;jy\/ if;avQmufvTm t,f'DwmcsKyf
ae&mwGif

ol&d,t,f'DwmtzJGUrS

trIxrf;ouf

10ESpfxufrenf;

wqufwnf;vkyfudkifvmcJUoltm; cefUxm;yg&ef [laomtcsuf yg&Sdav


onf/ 10ESpfxufrenf;[laom pnf;urf;csufonfyif uREkfyftzkdU vufrSwf
xkd;Edkif&ef tcuftcJ&SdaeavNyD/ rQESifhtm;r&ao;yJ ]wqufwnf;}[laom
pum;wvkH;udkyif aocsmatmifxyfxnfhvdkufacsao;onf/ t"dym,frSm
uREkfyfonf ,cifuvnf; ol&d,wdkufwGif wBudrftvkyfvkyfcJUbl;onfjzpf
&m

if;trIxrf;oufudkyg

xnfhoGif;a&wGufvkdufygu

601

trIxrf;ouf

q,fESpfjynfhoGm;rnfpdk;aomaMumifh uREkfyftm; 0uGuf csefxm;Edkifpdrfhaom


iSm

]wqufwnf;}[laom

pum;vkH;udkpnf;urf;csufwck

taejzifh

xnhfoGif;a&;om;xm;jcif;jzpf[ef&Sdonf/ avQmufvTmwGif tjcm;wkduf


om;rsm;ESifhtwl uREkfyf vufrSwfxdk;vdkufygu ol&d, t,f'DwmcsKyf
&mxl;ESifhywfouf

uREkfyftzkdUvkH;0

arQmfvifhcsuf&Sdawmhrnf

r[kwf

aomaMumifh udk,fhoif;csKdif; udk,fwl;jcif;aomfvnf;aumif;? udk,fhao0&rf;


(Death

Warrant)

udk

udk,fvufrSwfxkd;jcif;aomfvnf;

aumif;jzpf&

ayawmhrnf/ ol&d,wdkuf 'g&dkfufwmtzJGUu t,f'DwmcsKyf cefUrnfqdkvQif


uREkfyfwdkUESpfa,mufteufrS wa,mufa,mufudk cefUrnfxifaomaMumifh
uREkfyfz,fay;apvdkonfh
jzpf[ef&Sd\/

oabmESifh

uRekfyfonf

avQmufvTmudkwifzkdU

b,fuJUodkU

pDpOfjcif;

jyKonfxifMuoenf;/

if;avQmufvTmwGif vufrSwfxkd;ay;vdkufygonf/ q,fESpfpnf;urf;owfrS


wyg;toufrSp tppt&m&mwGif uavmifvkyf ief;ESifh ywfouf
rnfonfhae&mwGifrS

uREkfyfESifh

]tpyf}r[kwfol

wa,muftm;

(tpk&S,f,m&Sifvnf;r[kwf? trwfvnf; r[kwfygyJvsuf) uREkfyftxufrS


cefUxm;avmufatmif OmPfwdrfMurnfqdkvQifvnf; uREkfyfrSm a&Smifz,f
ay;NyD;

tjcm;enf;vrf;jzifh

toufarG;&kHom

&Sdonf[k

qkH;jzwfxm;

(ol&d,'g&dkufwm

bkwftzJGU0if

vkdufygonf/
t,f'DwmcsKyfae&mESifhywfouf

wOD; jzpfaom) NAdwdoQbm;rm; oaX;OD;nGefUtm; uRekfyfwD;acgufpkHprf;&m


OD;nGefUu ]]t,f'DwmcsKyfae&mrSm cifAsm;udkra&G;vQif b,folUudka&G;&OD;rSm
vJAs}}[k ajymbl;avonf/ pum;wvkH; Mum;&uwnf;u uRekfyfonf
if;ae&mtwGuf avSmfcwfBudK;pm;jcif;? OD;apmtm; csOf;uyfjcif;jyK&efvdkawmh
onfrxifyJudk,fhtwGuf vcwkd;&zkdUavmufom pdwful;xnfhygawmhonf/

602

OD;apmu txifBuD;ykH
OD;apm 0efBuD;csKyfjzpf vTwfawmftpnf;ta0; usif;yvsuf&SdpOf
waeUo OD;apmonf ol&d,wkdufodkU w,fvDzkef;quf uREkfyftm;
vTwfawmf taqmuftODodkU csufcsif;vmzkdU ac:,lavonf/ uREkfyfa&muf
oGm;aomtcg tpdk;&bmomjyefXmeu t*FvdyfbmomrS jrefrmbmom
jyefqdkxm;onfh pmwapmifudk uREkfyftm;jy if;bmomjyefykH udk ]tm;r&}
ojzifh jyifqifacsmarmay;&efcdkif;ygonf/ pmudkzwfMunfhaomtcg bmom
jyefykHrSmrqdk;vS? odkUaomf OD;apmonf uREkfyf\pum;vkH;rsm;ESifh 0gus
wnfaqmufykHudk ol\em;xJ pGJ0ifvsuf&SdaomaMumifh tqdkyg bmom
jyefykHudk

]tm;r&yJ}

jzpfaeykH&onf/

rnfokdUyifjzpfap

tpdk;&

bmomjyefXmewGif uREkfyfxuf vcokH;av;q&aom vlrsm;\bmomjyefykH


xuf0efBuD;csKyfwa,mufu uREkfyf\bmomjyefykHudk oabmusonfqdkjcif;
rSm uREkfyftzkdU&m arQmfvifhcsufwcktaejzifh trSwfjyKxm;vdkuf&ygonf/
xdkUjyif

uREkfyftcGifhESifhaepOf

awGUpOfuvnf;

OD;apmu

tokH;cs&rnfqdkwm

0efBuD;csKyf
]]OD;azodef;udk

tNrJpOf;pm;aeygw,f}}[k

OD;apmESifh

rEav;wGif

b,fvdkae&mrS

uRefawmf

ajymbl;\/

uREkfyfu

]]wjcm;ae&mrSmxkd;xnfhzdkUxuf ol&d,wdkfufrSmyJ omrawmfbl;vm;Asm}}[k


jyefajym&m

OD;apmu

]]uRefawmhftwGufvJ

pOf;pm;ygw,f?

EdkUayr,fh

ukrPDtwGufxuf uRefawmhftwGuf omNyD;ta&;BuD;ygw,f? odkUaomfvJ


Munfhao;wmayghAsm}}[k ajymavonf/ OD;apmonf wcgu uRekfyftm;
t*Fvdyfvdk pmwapmifa&;cdkif;bl;&m ESpfbmoma&;wwfol wa,muf[l
csD;rGrf;bl;avonf/

603

'D;'kwfOD;bcsKdESifh ]]wG,f}}&jcif;
OD;apm 0efBuD;csKyfjzpfaepOf 'D;'kwfOD;bcsKdu ol\ 'D;'kwf*sme,frS
OD;apmtaMumif;udk yk*dKvftaejzifh cyfjyif;jyif;uav; avSmifajymif a0zef
vkduf\/

uREkfyfonf

OD;apmudkxd

emavmufatmifr&Sdyg/

EdkifiHa&;

orm;wa,muf taejzifh ]rsufpdpl;}olwa,mufjzpf uREkfyfudk wae&m&m


olUtusKd;twGuf tokH;jyKcsifonf [lom uREkfyfem;vnfyg onf/
okdU&mwGif 'D;'kwfOD;bcsKdtay: uREkfyfrauseyfxm;onfh tcsufuav;wck
&Sdygonf/ OD;baz\ owif;pmtpnf;ta0;rS ESpfa,muftwlvefcsm;ESifh
jyefvmMupOf OD;bcsKdu uREkfyftm; txufpD;avoHESifh ajymbl; uRekfyfu
rcHcsifNyD; wkHUjyefvkdufjcif;udk wae&m a&;om;azmfjycJUbl;ygNyD/ OD;bcsKd
onf yDrkd;eif;ESifh uREkfyfwkdU\ uavmifpGrf;udk odykH&aomfvnf; uRekfyfwkdU\
taetxdkifudk txifao;onfESifh txufpD;avoHuav;rsKd;ESifh pum;
ajymjcif; jzpf[ef&Sdonf/ uREkfyfwkdUuvnf; OD;bcsKd\ ]odrf}uav;ESifh
aejcif;rsKd;udk

[efvkyfjcif;]&Id;xkwfjcif;}oufoufjzpfonf[k

jrifMu

wu,ftESpfom&wGif (GenuineQualities) uREkfyfwkdU\ tqifhtwef;udkyif


rSDonfrxif
OD;bcsKdu

MuaomaMumifh
uRekfyftay:

tjyeftvSef

txifao;vsuf

txufpD;avoHrsKd;

rokH;yJ

&SdMu\/

&dk;&dk;wef;wef;

qufqHcJUygrl uRekfyfonf taMumif;t&mrsKd;udk xkwfazmfa&;om;vdrfhrnf


r[kwfyg/ vefcsm;ay:wGif uREkfyfu wkHUjyefvkduf&bl;aomfvnf; OD;apmtm;
ajymifavSmif a0zefxm;jcif;udk zwf&aomtcg tcGifhaumif; ay:vmonf
xif

vufrvTwfEdkifatmif

&Sdygawmhonf/

odkUjzpf

(OD;apm

auseyfapvdkonfh &nf&G,fcsufvnf; ygavoavm rajymwwf) uREkfyfonf

604

OD;bcsKdtaMumif;ESifh ywfouf yk*vdu oabmrsKd;qefqef cyfjyif;jyif;


a0zef

ol&d,owif;pm

]owif;ESifh

rSwfcsufcef;}wGif

a&;om;

vdkufavonf/ OD;buav;onf uREfkyfESifh OD;bcsKdwkdU\ tjzpftysuf


taMumif;udkrodaomfvnf;

OD;apmtm;

a0zefjcif;twGuf

wkHUjyefjcif;

jzpfonf[k em;vnf xnhfay;vdkufavonf/ uRekfyfonf OD;apm\


]tdrfapmifhacG;}[l

OD;buav;u

jrifjcif;twGuf

&Sufygao;onf/

odkUjzpf a'gufwmodef;armifu ol&d,wkdufudk w&m;pGJojzifh rEav;&kH;okdU


OD;buav;ESifh

twlwuG

uRekfyf\tjzpftysufuav;udk
uREkfyfa&;onfh

]rSwfcsuf}

oGm;Mu&mwGif

rD;&xm;ay:

OD;bcsKdESifh

&Sif;jyvdkufygonf/

OD;bcsKdtaMumif;udk

xGufvmNyD;aemuf

wywftwGif;wGif

uREkfyfcGifh,l tnmodkUoGm;rnfjyKpOf OD;apmuvrf;p&dwf qdk olUtdwfxJrS


aiG50d xkwfay;ygonf/ ]tdrfapmifhacG;}taejzifh ay;jcif;jzpfavoavm
rajymwwfyg/
udkjrpfESifhuREkfyf
OD;bcsKdtay: rauseyfaom tcsufudk azmfjyrdNyD; jzpfaomaMumifh
auseyfaom tcsufudk vnf;azmfjyzdkU wm0ef&Sdayonf/ rSwfcsufa&;NyD;jzpf
uREkfyftnmokdUroGm;rD ta&;ydkifudkjrpfonf ol&d,wdkuf uREkfyf\tcef;
odkU0ifvm\/ udkjrpfrSm v,f,mpdkufysKd;jcif;&kH;wGif uREkfyfESifhtwlvkyfzl;
uREkfyf\q&mvnf; jzpfayonf/ olonf uREkfyftay: pdwf0ifpm;ol
wa,mufjzpf

&efukefodkUa&mufwdkif;

uREkfyfxHokdU0if

[dkw,fodkU

ac:xkwfNyD; auR;arG;avh&Sd\/ ol&d,wdkufu uREkfyftm; xkwfypfaom


tcguvnf; olonf ausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;jzpfaom OD;vSazESifh

605

OD;bazwkdUxHokdU0if uREkfyftaMumif;udk pkHprf;ao;&m uREkfyfudk,fwdkifu


tjypfudk

0efcHonf[k

ajymvdkufMuaomaMumifh

bmrQrwwfEdkifyJ

jyefcJU&bl;onfqdk\/ xdkaeUnae udkjrpfonf uREkfyftm; uGefwDeifw,f


[dkw,fodkUac:oGm; auR;arG;NyD;vQif ykZGefawmifbufodkU "mwf&xm;ESifh
oGm;Mu OD;bcsKd\wdkufa&SUodkU a&mufaomtcg ]]cPavmuf qif;&atmif
Asm}}[kqdk

qif;Mu&\/

uREkfyfu]]b,foGm;rSmvJAs}}[k

ar;aomtcg

udkjrpfu ]]bcsKdwkdUtdrf 0ifMu&atmifAsm? bcsKdu usKyfnDyJ}}[k ajym\/


uREkfyfvnf; ]rSwfcsuf}udk owd& cyfqdkif;qdkif;vkyfaeNyD;rS ]]cifAsmhnDt&if;
vm;As}}[kar;vkduf&m]]

t&if;awmh

r[kwfbl;?

EdkUayr,fh

tifrwef

cifMuygw,f}}[k jyefajymavonf/ trSefudkqdk&vQif uREkfyfonf OD;bcsKd


\tdrfodkU rvdkufcsifay/ okdU&mwGif t&m&m uRrf;usifyg;eyfjcif;&Sdaom
udkjrpf[l uREkfyfodNyD; jzpfonfESifh &nf&G,fcsufwck &Sd[efwlonf[k
awG;qum vdkufygoGm;&avonf/
OD;bcsKdESifhuREkfyf
tdrfwGif;odkUa&mufMuaomtcg

OD;bcsKdonf

uREkfyfudkjrifonfESifh

wNydKifeuf rsufESmysufoGm;\/ [kwfvnf; [kwfayrnf/ uREkfyf\rSwfcsuf


xGufonfrSm

ylylaEG;aEG;yif&Sdao;onf/

okdU&mwGifvlvnfwa,muf

jzpf[ef&Sdaom OD;bcsKdonf csufcsif;yif rsufESmxm;jyifum MunfjzLpGm


{nhfcHavonf/ ol\tpfudk udkjrpfudkomr[kwf? uREkfyftm;vnf; (bmrQ
rjzpfbl;ouJUodkU) &TifyspGm EIwfqufav&m trlt&m ajymif;vJrIwGif
uREkfyfuyif aemufusayao;onf/ pum; wcGef;ESpfcGef; tpjyKNyD;aemuf
udkjrpfonf

jrefrmjynf

EdkifiHa&;ESifh

606

EdkifiHa&;orm;rsm;taMumif;udk

a0zefajymqdkav&m

tvGef]od}aom

vlwa,mufygaywum;[k

uREkfyf

tHUMopGmESifh em;axmifae&\/ xkdUaemuf udkjrpfuqufvuf ]]a[h bcsKd?


rif;EdkifiHa&; vkyfykHawGudk igapmifhNyD; MunfhvmcJUwm MumNyD}}? ]]rif;vkyfykH
awG[efr&ao;ygbl;uGm}}?

]]rif;Opmu

pm;&wJUvrf;udk

rvkdufyJeJU

iwfwJUvrf;udk vkdufaewmudk;uG}} tp&SdonfESifh yvifcHNyD;aemuf OD;bcsKd\


EdkifiHa&; aqmif&GufykH tjypftemtqmrsm;udk yGifhvif;pGmazmfxkwfa0zefav
awmhonf/ udkjrpf\pum;rsm; jyefvSefxkacs&ef tcsuftvufrsm;udk
uREkfyfyifjrifrdaomfvnf; OD;bcsKdrlum; wkHUjyef&efr0HUonfh tudkwa,muf
jzpfaomaMumifhxifh

Nidrfomem;axmifvsuf

&Sdavonf/

uREkfyfonf

OD;bcsKdtm; oem;aompdwfyifjzpfvm ajymwwfvQifolUbufrS ulajym


csifaompdwf
(Capable)

rmeudk

jzpfrdygao;onf/

udkjrpfum;

tvGefw&m

]wwf}aom

vlwa,mufjzpf uREkfyftay: axmifvTm;csifaom OD;bcsKd\

csKd;ESdrfay;jcif;jzpfavoavm[lyif

uREkfyfpOf;pm;rdygao;onf/

tjzpftysuftrSefrSmvnf; uREkfyfuOD;bcsKdtay: axmifvTm;cJUbl;jcif;r&Sd?


olu txufpD;vkyfcsif uRekfyfuwkHUjyef&jcif;jzpfygonf/ aemufqkH;wGifrS
udkjrpfuol\

rdwfaqGa[mif;wa,mufjzpfaom

uREkfyfESifhnDjzpfaom

OD;bcsKdwkdUrSm owif;pmorm;csif;jzpfonfhtavsmuf cifrif&if;ESD;rI &Sdjcif;udk


jrifvdkaMumif; ajymav&m OD;bcsKdESifh uREkfyfvnf;vufqJG vIyf,rf;Muav
onf/

(uREkfyfwckowd&rdonfrSm

udkjrpfrSm

uG,fvGefavNyDjzpf&m

ol\tpfudkjrifapvdk
aemufqkH;

vSonf[k

0efBuD;rsm;\

OD;bcsKd

0efBuD;jzpfvmaomtcg

OD;bcsKdonf

ol\atmifjrifrIudk

owd&rdvdrfhrnfxifrd\/

&kH;cef;wGif

odkU&mwGif

b0Zmwf&kyfodrf;oGm;&&Smjcif;udk

udkjrpfjrif&jyefvQifvnf; b,fuJUodkU ajymvdrfhrnfudk uREkfyfu qufvuf


awG;rdygao;onf/ b0oHo&m\ obm0 w&m;BuD;aywum;/)

607

trfzkd;csdefESifhuREkfyf
wdkuftkyfOD;uav;onf vcwdk;awmif;rIESifh ywfouf uREkfyf\
OD;aqmifrIudk &dyfrd&mwGif uREkfyfum; ol&d,wdkuf jrJrnfhvlwa,muf
r[kwf[k odjrifonfhvuPmESifh (kOD;apmESifh OD;nGefUwdkUum; xdkuJUodkUjrif
[efrwl/) tpDtpOfwckjyKvkyf\/ vkyfykHrSmum; trfzdk;csdeftm; uREkfyf\
vufatmufwGif

vufaxmufacgif;BuD;a&;orm;

wa,muftjzpfESifh

a&GUajymif;xm; acgif;BuD;a&;ykHa&;enf;udkuREkfyfu oifjyay;&ef jzpfav


onf/ uREkfyfonfOD;buav;\tBuHudk &dyfrdaomfvnf; OD;apmESifhOD;nGefU
wkdUu uREkfyfudkvufrvTwfcsif[k &dyfrdonfESifh pdwfxJwGif pdk;&drfrIr&Sdacs/
acgif;BuD;rsm;udkuREkfyfuw&uf?

trfzdk;csdefuw&uf

wvSnfhpDa&;Mu

ol\acgif;BuD;rsm;udk uREkfyfuzwf&IjyifqifNyD; OD;buav;xHodkU wifydkU&


jcif;jzpfaomaMumifh

uREkfyftzdkUtvkyfyif

oufomao;onfqdkum

auseyfpGmoifjyay;ygonf/ odkU&mwGifacgif;BuD;aumif;rsm; a&;wwfzdkUrSm


pmuav;rawmufwacguf a&;wwf&kHESifhrNyD;/ A[kokwjynfh0 zkdUvdkonfhjyif
aysmhpdpd csnfheJUeJU 0gusrsKd;rjzpfapyJ t"dym,f&Sif;&Sif;ESifh ]cGeftm;jynhf
wif;aom}0gusrsKd;wnfaqmifwwfzdkU vdktyfjcif;udk wdkuftkyfOD;buav;
vnf; od[efrwl/ acgif;BuD;a&;orm; rsm;pGmwdkUvnf; odMuykHr&? *VKef
OD;apmESifh

OD;nGefUwkdUum;

odMuonfhvuPm&Sdonf/

pmzwfolonf

pma&;olESifh t,ltqcsif;wlcsifrSwlayrnf/ odkU&mwGif txufyg t*Fg&yf


rsm;ESifh jynfhpkHaomacgif;BuD;rsKd;udk zwf&aomtcgwGif oabmrwlaom
pmzwform;onfyif ]]a&;ykHuawmh aumif;ygayhuGm}}[k 0efcH&ayrnf/
t,ltqudkyg oabmusaom pmzwform;urlum; wacgufzwfvkduf
&vQifyif ]][kwfayhuGm}}qdkum yDwdaomrejzpfoGm;Edkifayonf/ acgif;BuD;

608

aumif; a&;wwfolrsm;rSm owif;pmrsm;oavmuf rIdaygufovdk aygrsm;


onfr[kwfacs/ ]cGeftm;jynfhwif;aom0gus}[lonfrSm bmudkqdkvdkonf[k
tcsKdUacgif;BuD;a&;orm;rsm; odaumif;rSodMuayrnf/

(jrefrmpm

a&;ykH

a&;enf;ESifh 0guswnfaqmufykHtaMumif;udk rSwfwrf;aemuf qkH;ydkif;wGif


azmfjyygOD;rnf/) tdrfzkd;csdefonf uREkfyf\oifjycsuft& tawmfa&;wwf
aeNyD[k

OD;buav;u,lqonfh

vuPmESifh

(trfzkd;csdefudk,fwkdifu

b,fuJUodkUoabmxm;onfrqdkEdkif) uREkfyfucGifh&uf &Snfawmif;aomtcg


tvG,fwulyif cGifhjyKvkdufygayonf/
w&m;ESifh arGUavsmfaomtydkif;
uRekfyfonf vcrysuf tcGifhwv&onfESifh txufjrefrmjynfodkU
wufvmNyD;vQif refusnf;wkH&Gm rdbrsm;ESifhtwl w&m;"raqG;aEG;um
&ufowESpfywfcefU
&yfwefUaom

aexdkif\/ xdktcsdefonfum; uREkfyftzdkUaysmfyg;rI

umvtydkfif;tjcm;aywnf;/

w&m;"rudk

ESvkH;oGif;jcif;?

aqG;aEG;jcif;wkdUaMumifh cHpm;&onfhpdwf\ MunfvifNidrf;csrf;rIonf yDrdk;eif;


udkodef;az? udkcifarmifwifhwnf;[laom rdwfaqGrsm;ESifhtwl aysmfyg;&jcif;
xuf

rGefjrwfonfqdkjcif;udk

uREkfyfxuf

od&Sdenf;vnfol

&Sdvdrfh

rnfrxifay/ uREkfyftzkdUum; tawG;r[kwf? vufawGUjzpf\/ odkU&mwGif


vlUabmif

om;r,m;ESifh

twlae

udk,fh0rf;pmudk

udk,f&Smpm;

aomuf&aom vlwa,muftzkdUwGif w&m;"rESifhcsnf; aerjzpfEdkifjcif;udk


vnf;awGU&\/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyftzdkU rjzpfEdkifjcif;udkawGU&\/
uREkfyfum;rEkvlom;tjzpfESifh
odatmifBudK;pm;

odoifhodxdkufaom

odwefoavmufvnf;

609

tjcif;t&mrsm;udk

odcJU&NyD;ygNyD/

odkU&mwGif

]aumif;aumif;aevQif

awmfa&maygh}[k

xifjrif,lqolwa,mufum;

r[kwfacs/ ]aumif;aumif;aeygonf}qdkaomfvnf; Ak'bmomudk av;eufpGm


,kHMunfol wa,muftzkdU&m odoifhodxdkufaomtjcif;t&m udkodatmif
rBudK;pm;vQif

vkHavmufonfr[kwfacs/

]aumif;aumif;

aeygonf}

qdkjcif;onf oD,dkqdkzDorm;wa,muftzdkU&m [kwfayvdrfhrnf/ Ak'bmom


0ifwa,muf[l 0efcHygvQif rQESifhrvkHavmufao;[l em;vnfoifh
Muonf/ yGJvrf;obif taysmftyg;rvkduf? &HzefOykofuav; apmifh?
ykwD;uav;pdyfae&kHrQESifh odoifhodxdkufaomt&mudk od&acsNyD[k tb,frSm
qdkEdkifygtHUenf;/ Ak'\eufeJvSonfqdkaom w&m;onf tb,frSmenf;/
txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; rdbrsm;ESifhtwl
Nidrf;csrf;rIt&omudk

auseyfaomfvnf;

aexdkifaqG;aEG;&jcif;\

0rf;pm&SmMu

pm;aomuf&aom

vlwa,muftzdkU vdkaecsnf;ae rjzpfEdkifacs/ odkUjzpf uREkfyfonf


udkodef;az&Sd&muomNrdKUodkU xGufcGmcJUav\/
udkodef;azonf

tvkyfrS

ESpfraphrD

yifpif,lvkduf&uwnf;u

uomNrdKUESifh wrdkifcefUuGmonfh Z&pfacsmif&Gmuav; tdrfaqmufNyD;aemuf


uREkfyftm;

tvnftywfac:vsuf&Sd&m

,ckrSyif

a&muf&ygawmhonf/

ay250 ywfvnfcefU&sdonfh NcHBuD;xJwGif av;cef;ywfvnf&Sdaom tdrfwvkH;


aqmuftdrfaxmifypnf; tawmfaumif;aumif;ESifh oyfoyf&yf&yf aexdkif
vsuf&Sd\/ (uREkfyf\tawGUtBuKHwckudkazmfjy&aomf c&pf,efbmomodkU
ul;ajymif;,kHMunfonfh
0ifaiGtqifhtwef;wlcJUvQif

jrefrmvlrsKd;rsm;onf
taetxdkif

Ak'bmom0ifrsm;xuf
oyf&yfMuygayonf/)

udkodef;azrSm ol\rdcifzcif vufxufuwnf;u c&pf,efjzpfcJUojzifh


awmtkyf&mxl;csif;wlvQif
udkodef;azonf

ydkoyf&yfonfudk

Ak'\w&m;awmftaMumif;udk

610

awGU&\/
r[kwfyJ

odkUaomf
obm0"r

taMumif;udk
tawmfBuD;

uREkfyfESifh

aqG;aEG;&zefrsm;onfESifh

ouf0if,kHMunfvsuf&SdavNyD/

Ak'\w&m;awmfudk

odkU&mwGif

,kHrSm;oHo,

uif;onf[lum; rqdkEdkifao;yg/ Oyrm uREkfyfESifh wrvGefb0taMumif;?


zefqif;onfqdkaom xm0&bk&m;taMumif; ponfrsm;udk aqG;aEG;vsuf&SdpOf
olu ]]zefqif;w,fqdkwmawmh usKyfu odyfNyD;rBudKufbl;As? odkUaomf
wcgwavawmhvJ

zefqif;olr&Sdbl;vdkU

vufcHxm;NyD;

rawmfwq

&SdaevQifawmhh udk,fusKd;eJrSmudkvJ aMumufrdw,fAs}}[k ajym&Smavonf/


([kwfonfjzpfap? r[kwfonfjzpfap? rnfonfhbmom udk;uG,fonfjzpfap?
i,fuwnf;u ]&dkufoGif;}xm;onfht,ltqwckudk xkd;azmufwGef;vSef&efrSm
]rwaxmif waumifzGm;} qdkxdkufolrsm; jzpfavonf/ xdkUaMumifhvnf;
udk,fydkifOmPfjzifh txl;wvnf xyfqifhavhvmpl;prf;jcif;r&SdyJ rd&dk;zvm
twkdif;

vufcH,kHMunfxm;olrsm;tm;

rnfrQavmuf

olawmfaumif;

vSygonfqdkap bmoma&;taejzifh uREkfyftxifrBuD;vSacs/

jynfvnfawGUqkHjcif;
uomblwm&kHESifh

Z&pfacsmif&Gmuav;rSm

wrdkifcefUuGmvSrf;

rD;&xm;onf n8em&DcefUwGif qdkufoGm;av&m udkodef;azonf ol\tdrfrS


vSnf;wpD;jzifh apmifhBudKvsuf&Sd\/ tdrfodkUqdkufMuaomtcg ol\0if;NcHBuD;
udk vufESdyf"mwfrD;ESifhvkdufjy tawmfanmif;MuaomtcgrS npmpm;zkdU
jyifqifMu\/ xrif;cl;MupOf udkodef;azu ]]cifAsm;wkdUtzdkU [if;qef;wcGuf
csufxm;w,fAs? pm;MunfhNyD;ajymprf;}}[k qdk\/
]]bm[if;rsm;vJAs}}

611

]]rajymbl;avAsm? cifAsm;u vQm0dZmqdk? pm;MunfhNyD; ajymprf;Asm}}


]]'djyifaumAsm}}
]]*sDwaumifypf&vdkU 0rf;wGif;om;? csufxm;w,fAs}}
]]*sDom;rpm;&wm MumNyDAsm? aumif;vdrfhr,fAsKdU}}
]]rzl;ndKu cifAsm;wkdUtBudKuf csufxm;w,f}}
]]'djyifaumAs}}
]]awmMuufwaumif&dkUpfvkyfxm;w,fAs? a'gif;awmifypfckdif;ao;w,f?
r&cJUbl;AsKdU}}
]]&SdygapawmhAsm? a'gif;u a'gif;om;pm;,if Zmwfwlom;pm;w,fvdkU
ajymaeMuygtkH;r,f? 'djyifaumAsm}}
]]usKyfu cifAsm;a&mufvm,if raomufMuygbl;vdkU y#dnmOfay;xm;
wm? 'Dwcgwnf;ygqkdNyD; bD,mav;vkH;0,fxm;w,fAs}}
]]om"kygyJAsm}}
xl;qef;aom tom;wrsKd;
xrif;yJG
uREkfyfbufodkU

xdkifMuaomtcg
wGef;ydkU

udkodef;azonf

]]'gbmvJAsajymprf;}}[k

qdk\/

[if;wcGufudk
uREkfyfonf

[if;yef;uefudkajrSmuf [if;zwfrsm;udk aocsmpGmMunfh&m tom;? tqD?


tacguf wvTm;pD&Sdaom [if;wkH;rsm;udkjrif&\/ wwkH;udkNrD;Munfhaomtcg
av;av;yifyif&SdonfudkawGU&\/

odkUaomf

0ufom;eHUr[kwfjcif;udkum;

uREkfyfodonf/
okH;xyfom;qdkvQif 0ufom;rQavmufudkom pm;bl;aom uREkfyftzkdU
rSm rawG;wwfyJ tusyf&dkufvsuf&SdavNyD/

612

]]udkif;Asm yef;ay;ygNyDAsm? azmfygawmh}}


]]ighyef; ewfjynfa&muf? olUyef;acs;awmxJa&muf}}
(uREkfyfwkdUrSm bD,muav; wvkH;pD0if tl&Tifvsuf&SdMuavNyD/)
]]aetkH;AsKdU vdyfom;rsm;vm;Asm? acs;awmxJawmh ta&mufrcHEdkifbl;?
BudK;pm;azmftkH;r,f}}
]]r[kwfbl;As}}
]]ig;axGom;vm;Asm}}
]]r[kwfbl;As}}
]]zGwfom;Asm}}
]]r[kwfbl;As? eD;awmh eD;vmNyDAsKdU}}
]]aMumifom;Asm}}
]]omNyD; eD;vmNyDAsKdU? MumMumae rSefoGm;a&mhr,f? usm;rif;om;As}}
]]tvdk ]usm;rif;}vdkU&Sdovm;? b,frSmvJAs om;a&qkwfrxm;bl;vm;?
Munfhcsifw,fAs}}
]]om;a&qkwfr,lbl;As?

[if;xJrSm

]tacguf}jzpfoGm;NyD?

rawGUbl;vm;}}
(pmudka&;,if; wynfhaomfwmaqGudk owd&rdonf/)
pum;qef;wckMum;&jcif;
xrif;pm;NyD;Mu twefnOfheufonfwdkifatmif 0dkif;zGJUum axG&m
av;yg;pum;

ajymMuNyD;aemuf

tdyfMuawmhrnf

jyifqif&mwGif

a':zl;ndKonf xdkif&mrS xoGm; ]]usKyfwdkUawmh 'DaeUnbkHavQmNyD [m[}}


[kqdkum rpdk;ESifhtwltdyf&mjyifMuav\/ ]bkHavQmNyD}qdkjcif;rSm ukdodef;az\

613

tdrf uREkfyfwkdUvifr,m;wnf;ckdonfhtcgwdkif; udkodef;azESifhuREkfyftwltdyf


Mu a':zl;ndKESifhrpdk;wkdUtwltdyfMuonfh xkH;pH&SdaomaMumifh jzpfavonf/
xdknOfhudkodef;azpum;ajym&mwGif uHtm;avsmfpGm pum;qef;wck ajymrdMu
onf/ udkode;faz\zcif OD;&Iarmifonf ajrwdkif;ausmif;q&mBuD;jzpf
uREkfyf\ yxrtdrfaxmif rvSrSL;\zcif q&mpdk;rSmvnf; rEav;NrdKUwGif
ajrwdkif;ausmif;q&mBuD;yifjzpf&m tvkyfwl? &G,fwl? wausmif;wnf;xGuf
rsm;jzpfMuonfhjyif ESpfa,mufvkH;yif Adkvfcyfqefqef vlBuD;rsm;jzpfMu
wa,mufESifhwa,muf tvGefcifrifMuonfqdk\/ OD;&Iarmifom; ESpf
a,muf

orD;ESpfa,muf&Sd

q&mpdk;wGifvnf;

om;ESpfa,muf

orD;ESpfa,mufyif&Sd\/ om;orD;rsm;tm;vkH;onf rwdrf;r,drf;t&G,frsm;


jzpfMu\/

wGifvlBuD;ESpf

a,mufonf

rdrdwkdU\om;ESpfa,mufESifh

orD;ESpfa,mufwdkUudk twkHUtvSnfh vufxyfay;pm;&ef tBuHjyKMuonf


qdk\/

enf;jzifh

crnf;crufav;xyf

awmfjzpfvmMuEkdifavonf/

txJwGif OD;&Iarmif\om;tBuD; udktkef;azrSm q&mpdk;\orD;tBuD;


rvSOD;ESifh ay;pm;&efjzpf om;ti,f udkodef;azrSm orD;ti,frvSrSL;ESifh
ay;pm;&ef&nfrSef;xm;onfqdk\/ odkU&mwGif om;orD;rsm; t&G,fra&mufrD
vlcsif;uGJNyD; wNrdKUpD a&mufukefMu onf[kqdkavonf/ ol\pum;tqkH;
uRekfyfu ]]cifAsm;eJUusKyfeJU a&pufqkHqnf;MuykHu wrsKd;BuD;ygvm;Asm}}[k
qdkum &,farmMu&ygao; onf/ xkdUjyif ol\pum;tqkH; uREkfyfu
rdrdwGif ]pdk;}[laom emrnfESifh a&pufqkHwwfvSaMumif;/ yxrtdrfaxmif
a,mur ]OD;pdk;}? 'kwd,tdrfaxmif om;]pdk;Edkif}? wwd,tdrfaxmif r,m;
]rpdk;}jzpf& BuKHvnf; BuKHwwfvSaMumif; ajym&ygao;onf/

614

wufcsufnDaom rdef;rESpfa,muf
rpdk;onf rdcifzcifrsm;&SdMuonfh jrawmif&GmodkU qufvuf roGm;rD
Z&pfacsmif&Gm av;ig;&ufaeonfhtwGif; udkodef;azwkdUvifr,m;u olwdkU
tdrf&Sdaom vSnf;jzifh ewfvIdif? BudKUukef;paom&Gmuav;rsm;odkU w&ufjcm;
avmuf aysmfyJGpm;xGufMuzdkU tpDtpOfvkyf rD;aoG;zkwfaom vkyfief;
udkvnf; jyoayonf/ udkodef;azwdkU\ NcHBuD;xJum; av;ig;ESpfom;
&Sdaom 'nif;yif? umzDyifrsm;vnf; tawmfBuD;yGm; pnfum;vsuf&Sd&m
ol\yifpifvcrSm azmazmoDoD okH;pGJavmufatmif r&Sdojzifh if;tyifrsm;
BuD;yGm;vmaomtcgwGif

0ifaiGaumif;vmrnfjzpf

uREkfyfwkdUvifr,m;

vnf; tysif;ajyavmufom pma&;um at;at;vlvl vma&mufaexdkifMuzdkU


olwkdUpdwful;xm;aMumif;ajymMuavonf/ uREkfyfvnf; xrif;0r0 rajymEdkif
apumrl (uome,fjzpf) at;zdkUuawmh aocsmonf[k ajymcJU&ao;onf/
udkodef;az\ZeD; a':zl;ndKrSmvnf; rD;zdkacsmiftvkyf tvGefusifvnfaom
rdef;rwa,mufjzpfav&m rpdk;ESifh a':zl;ndKwdkUonf rD;zdkxJ ig;ckwfolu
ckwf? Muufzsufoluzsuf? csufolu csuf? aMumfoluaMumf? umzDaph
avSmfoluavSmf?

BudwfoluBudwf?

axmif;oluaxmif;

wa,mufu

wa,muftay: q&mvkyfzkdUrvdkyJ olUwm0ef udk,fhwm0ef em;vnfpGmESifh


wufnDvufnD

tvkyfvkyfMujcif;rsm;

udk

udkodef;azESifh

uREkfyfu

rD;zdkaygufrS&yfMunfhum yDwdjzpfrdMuygonf/ udkodef;azu ]]vlESpfa,muf


ujzifh xrf;ydk;xrf;nDygayhuGm? usKyfwdkUtbdk;BuD; tr,fBuD;ESpfpkHuawmh
twlae&,if

odyf[efusrSmyJAsKdU}}[k

ajymavonf/

ajymvnf;

ajymxdkufonf/ rpdk;onf rD;zdkacsmifwGif tawmftwef rdef;rwa,mufESifh


twlwGJ csufjyKwf&onfhtcg pdwfwkdif;rusonfESifh ]]z,fprf; xGufprf;

615

usKyfvkyfr,f}}[kqdkum

armif;xkwfwwfonfjzpf&m

a':zl;ndKuvnf;

enf;twkdif;yif vkyfwwfonfqdk\/ olwkdUESpfa,mufwGJrSmrl rD;zdkacsmif


tvkyfwGif tvGefvmbfjrifolcsnf;jzpf olwkdUtcsif;csif;vnf; pdwfauseyf
pGmESifh aysmf&TifpGm tvkyfvkyfMuykH&onf/)
0efaxmuf OD;cspfpk
jrawmifodkU rpdk;oGm;onfhaemuf udkodef;azonf uREkfyftm; ol\
rdwfaqG e,fydkif0efaxmufyifpifpm; OD;cspfpk\tdrfodkUac:oGm; uREkfyfESifh
rdwfqufay;avonf/ uREkfyfESifh udkodef;azwkdUonf wvvQif tenf;qkH;
pmwapmifus t*Fvdyfvdk pmay;pm,lvkyfMu&m? (xdkacwfurl t*Fvdyfvdk
a&;avmufatmif

wwfvQif

t*Fvdyfvdka&;Muonf/)

udkodef;azonf

uREkfyf\pmrsm;udk OD;cspfpktm;jyavh&Sd\/ OD;cspfpkudk,fwdkifuvnf; wD?'D?trf


(T.D.M)

bGJUawGbmawGESifh t*Fvdyfvdk tawmfa&;wwfol wa,mufjzpf&m

uREkfyf\pmrsm;udkzwf uREkfyfudk txifBuD;vsuf&Sdoljzpf\/ rdwfqufay;


oduRrf;aomtcgwGif OD;cspfpkonf uREkfyftm; ynm&SdBuD; wa,mufwbG,f
csD;usL;um wu,fvnf; av;pm;ygayonf/ OD;cspfpkonf uomNrdKUay:
aexdkifvsuf&Sd&m Z&pfacsmif&Gmuav;ESifh wrdkifrQoma0;onfjzpf aeUwdkif;
awGUqkHum olu]0wfjyK}ygayonf/ uREkfyfwdkUra&mufvmaomtcg OD;cspfpk
onf ]aomufp&m}udk vG,ftdwfwGif vG,fvsuf oludk,fwdkifvm&Smonf/
olonf

]vlpkH}wa,mufjzpf

&efukefNrdKUBuD;uJUodkU

rpkHEdkifaom

uomNrdKUuav;yif wwfEdkiforQ ]pkH}atmif {nfhcHayonf/ udkodef;azu


&efukefNrdKUwGif yDrdk;eif;ESifh ]pkH}cJUMu ykHrsm;udk ajymjyaomtcg OD;cspfpku

616

]]cifAsm;wkdUeJU

&efukefwacgufawmh

vnfprf;csifao;w,fAsm}}

[k

awmifhawmifhwwajym&Smonf/
vcwkd;awmif;jcif;
waeUo OD;cspfpku uREkfyf\ vctaMumif;udkar; uREkfyfu
trSeftwdkif;ajym&mwGif OD;cspfpku ]][m...b,fhES,fvJAsm? {&mr owif;pm
wkdufBuD;qdkNyD;

cifAsm;vdk

vlwa,mufudk

'gavmufay;xm;ovm;Asm?

'djyifvlaum

b,favmuf&ovJAs}}[kar;\/

uREkfyfrSmajymvufpESifh

trSeftwdkif; ajym&awmhrnf[k atmufarhum t,f'DwmcsKyfESifhwkduftkyfwkdU


\ vcrsm;udkajym&\/
pk/

]]atmifr,fav;Asm?

olwkdUu

cifAsm;xuf

ig;qajcmufq

wwfowJUvm;As}}
uRekfyf/ ]]olwkdUu tpk&SifawGvJ jzpfw,fOD;&JU}}
pk/

]]tpk&SifeJU

bmqdkifvdkUvJAs?

tjrwf&wm,laygh?

cifAsm;eJU

bmhaMumifh 'DavmufcGmxm;&owJUvJ}}
uREkfyf/ ]]olwkdUpnf;urf;udk olwkdUowfrSwfNyD; ,lMuwmygyJOD;&,f}}
pk/ ]]olwkdUu,lvQifaum cifAsm;u cHaea&mwJUvm;? AsKdU udkodef;az
cifAsm;vl awmfvdrfhrSwfw,f? tnHUcHvSacsvm;As}}
uREkfyfwdkU bmrQ rajymwwfyJ Nidrfvsuf&SdMu\/
pk/

]]aeprf;ygtkH;?

cifAsm;0wKvJ

a&;wwfw,fr[kwfvm;?

usKyfom;awGu pkHaxmufpH&Sm;wkdU? &lyeEDwdkU? bmwkdUtaMumif; cPcP


ajymoHMum;&w,f? 0wKa&;pm;Asm? vleJUvlcsif;awmh 'DavmuftnHUrcHygeJU}}

617

uREkfyfonf

tawmf&Sufvm

udkodef;azrSmvnf;

]olwifaom

ppfuJtwGuf} rsufESmyl[ef&Sdonf/
wGif uREkfyfonf ol&d,wdkuf 'g&dkufwmtzJGUodkU pmwapmifa&;
vdkuf\/
ray;csifae/

if;pmwGif
vcrSm

uREkfyftm;t,f'DwmcsKyfae&mudk
450

xufavQmhvQif

ay;csifay;?

tvkyfjyef0ifvdrfhrnf

r[kwfaMumif; azmfjyyg&Sdavonf/ uRekfyfonf if;pmudk OD;cspfpktm; jy&m


]]tJ? 'DvdkrSayghAs}}[k OD;cspfpku jyefajymavonf/
0wKrsm;a&;jyefjcif;
tawmtwGif; uREkfyfonf vcr&Sd tcGifhwvNyD;wv qufum
qufum ,lvsuf&Sd&m ol&d,wdkufonf uREkfyf\pmudkrjyefyJ tcGifhudkom
qufumqufum ay;vsuf&Sd\/ xdktcsdefwGif OD;apmrSm t*FvefodkUoGm;
NyDjzpf uREkfyfrSm tm;udk;wck avsmhvsuf&SdonfESifh ravsmhrwif; &Sdapjcif;iSm
tvkyfvnf;

jyefr0if?

uREkfyfwifxm;onfh

pmtaMumif;udk

vnf;

xyfrEId;aqmfyJ qufum qufum cGifhpmwifvsuf&Sd\/ tcGifhray;Edkif?


jyef 0if&rnfqdkvQifvnf; tvkyfrSEIwfxGuf&ef qkH;jzwfxm;avonf/
tawmtwGif;

OD;nGefU\[Hom0wDykHESdyfwdkfufESifh

tdkifAif[dk0wKudk

bmomjyef&efqufoG,fxm;avonf/ if;tvkyfrSm awm&Gmuav;wGifae


cyfacsmifacsmifvkyf,if; ol&d,wdkuftvkyfxuf renf;aom 0ifaiG&Sdjcif;udk
OD;nGefUvnf;odap&ef &nf&G,fcsuf &Sdavonf/ xdkUjyifvnf; e*g;eDpmtkyf
wdkuftwGuf tmAs[rfvif;uGef;rSp OD;tkef;cif? '*kefcifcifav; wkdU\
ykHESdyfwkduftwGufvnf; a&Smvrkefodkuf?

&wemodkufpaom

bmomjyef

0wKrsm;? xkdUjyif ,ckvlxkwdkuf jzpfaeonfhBuD;yGm;a&;wdkuftwGufvnf;

618

yxrHq&modef;0wKa&;ay;zdkU

pDpOfxm;avonf/

uREkfyfawG;rdonfrSm

ol&d,'g&dkufwmwOD;jzpfaom OD;nGefUonf uREkfyftm; ol&d,wdkufrS xGufNyD;


0wKa&;orm;bufodkU ul;ajymif;oGm;rnfudk ESajrmaomaMumifh 0wKa&;jcif;
tvkyfudk tm;ay;csifonfh vuPmr&Sdacs/ ([kwfr[kwfum; rajymwwf
ao;/ odkUaomf aemufydkif; azmfjyvwHUaom tjzpftysufrsm;url oufao
cHvsuf&Sdygonf/)
OD;nGefUu ]0rf;cs}jyefjcif;
waeUo ol&d,wdkfufrS aMu;eef;wapmif& zwfMunfh&m &efukefodkU
csufcsif;vmzdkU
awG;&onf/

rSmMum;jcif;jzpfonfudk
uREkfyfawmif;aom

awGU&\/

vcudkay;csifavm?

wGiftrsKd;rsKd;
odkUwnf;r[kwf

tvkyfjyef0ifzdkU ac:,ljcif;avm? odkUr[kwf

if;udptwGuf

csifavm

&efukefokdUa&mufaomtcg

rajymwwf

atmifjzpfaeMu\/

aqG;aEG;

uREkfyfwkdU\ tawG;tac:rsm; tm;vkH;acsmfonfudk awGU&rnf/ (armifpH&Sm;


vnf;rSm;aomtcgrsKd; &Sdayrnf/) tjzpftysuftrSefrSm vlwa,mufu
ol&d,owif;pmwGif yg&Sdaom owif;wcktwGuf ol&d,wdkuftm; toa&
ysufrIESifh w&m;pGJxm;ojzifh uREkfyfrSm wm0efcHt,f'Dwm udkodef;armifu
xnfhvdkufjcif;jzpf uREkfyfvnf; bmrQ rjrifvdkuf&yJ w&m;cHjzpf&jcif;
jzpfavonf/ trIrSm &efukefNrdKU&kH;w&kH; w&m;qdkif&efjzpf\/ &efukef&SdpOf
oaX;OD;nGefUu uomNrdKU taetxdkif taMumif;ar;&m tjcm;t&mrsm;udk
tyxm; touf&SLtvGefacsmifvSaMumif;? &efukefodkU acwvm&jcif;yif
touf&SLusyfvS trINyD;vQif csufcsif; jyefajy;rnfhtaMumif; tm;&yg;&
ajymjyavonf/

619

]]'gjzifh OD;azodef; &efukefjyefrvmcsifawmhbl;vm;}}


]]wef&mwefzdk; &vQifawmh taMumif;aMumif; axmufxm;NyD; jyefvm&
rSmaygh cifAsm}}
]]b,fvdk taMumif;aMumif;vJAsm}}
]]'DacwfrSm rif;aejynfjzpfvkdUrdkU aecsifp&m tcsufuav;awGvJ
&Sdayoaygh cifAsm}}
]]wef&mwefzkd;qdkwm b,favmufvJAsm}}
]]uRefawmfawmif;xm;wJUtwdkif; 450d ayghcifAsm}}
]]450d qdkwm OD;azodef; jzwfwJU wefzkd;udk;As}}
uREkfyftenf;i,f pdwfxGufvmonf/
]]uRefawmfjzwfwJUEIef;[m
750d,laewJU

vlawGu

t&rf;jzwfwm

uRefawmhxuf

r[kwfygbl;cifAsm?

ydkwwfMuw,f

rxifygbl;?

[dka&S;wkef;u OD;buav; 160d&uwnf;u uRefawmf[m 130d &cJUwJU


vlyg}}
]]t,f'DwmtzJGUrSm
wa,mufudkay;vQif

OD;azodef;wa,mufwnf;
usefvlawGuvJ

r[kwfavawmh

vdkcsifayvdrfhr,f?

'Dawmh

'DvdkvkyfMupdkUvm;Asm}}
]]b,fvdkvJ cifAsm}}
]]tvkyfjyef0if0ifcsif; vc25d wdk;,lAsm? aemifudk okH;vrSmwBudrf
tpdwftpdwfwkd;ay;r,f?

odkUaomfol&d,wdkuf

vcpm;&if;xJrSm

vm,lyg? uRefawmfuay;ygr,f}}
]]'DaiGudk ol&d,u ay;wmvm;? OD;nGefUay;wmvm;cifAsm}}

620

rjyyJ

]]OD;apmu rSmcJUw,f? 'DvludkvufrvGwfygapeJUwJU? oleJU uRefawmfeJU


aemufawmh

Munfh&Sif;&rSmyJ?

tcktawmtwGif;awmh

uRefawmfuvkH;0

wm0ef,lygw,f}}
]]t,f'DwmcsKyf udpuaum b,fa&mufoGm;ovJ cifAsm}}
]]'gvJyJ OD;apm jyefa&mufvmrS Munfhvkyfygr,fwJU? rSmcJUygw,f}}
]]uRefawmfawmif;xm;wmeJU trsm;BuD;uGmaewmyJ? uRefawmhcGifh&uf
vraphao;ygbl;? pOf;pm;zdkU tcsdef&Sdygao;w,f? cGifh&uf aphcgeD;awmhrS
uRefawmfpum;jyefyg&ap}}[kajymum jyefvmcJUygonf/
uREkfyftm; yk'fr 500dESifh wm0efcHt,f'Dwmtaejzifh w&m;pGJaom
trIrSm &kH;qdkif&aomtcg &ufaygif; 20rQ cGm aemufwBudrftwGuf
csdef;vdkuf\/ uREkfyfonf xdk&uf20rQESifh uomokdUrjyefcsifyJ &efukefyif
apmifhaecsifonf[k OD;buav;tm; ajymjy&m uomESifh &efukeftoGm;
tjyef'kwd,wef; rD;&xm;cESifh nDrQonfh aiG100dcefUudk xkwfay;ygonf/
ol&d,wdkfufrS vlBuD;rsm;u uREkftay:qufqHMuykHrSm uREkfyftm;
vc[kwdywdwkd;ay;zdkUrSwyg; bmrqdkvdkufavsmMuygayonf/ tvkyfvkyfpOf
uvnf; uREkfyfonf aeUw0ufrQom wdkufwGifxkdif usefaomtcsdefudk
[dkw,f bdvd,ufckHwGif jzKef;avh&Sd\/ uREkfyfbufrS0wfausykHrSmvnf;
tjcm;acgif;BuD;a&;orm;rsm;onf aeUvnf ESpfem&DavmufwGifrS acgif;BuD;
udk a&;wifMu&m uREkfyfrlum; 12 em&Drxkd;rD acgif;BuD;a&m rSwfcsufyg
wifEdkifonfcsnf;jzpf\/
tpOftvmr&Sd

(owif;ESifh

uREkfyfa&mufaomtcgrS

rSwfcsufcef;rSm

owif;pmwGif

pwifwDxGifum

wcef;zGifhjcif;

jzpfavonf/) OD;buav;onf uRekfyf\wm0ef0w&m;ESifh ywfouf


qdkzG,f&mr&Sd/ tvGefauseyfjcif;udk uREkfyfodyg\/ (0w&m;ESifh ywfouf
tvGefpdwfcs,kHMunf&aom vlwa,muf jzpfonf[k axmufcHpma&;ay;bl;

621

ygonf/) odkU&mwGif vcwkd;ay;zkdUrlum; olUxuf *VKHOD;apmESifh OD;nGefUwdkUu


BudK;udkifEdkifMuonf[k uREkfyftuJcwfrdonf/
okdUjzpf

uRekfyfuvnf;

tvkyfvkyfpOf

auseyfavmufatmif

vcwdk;ray;onfh twlwl xifovdkaernf qdkonfhoabmESifh EGJUqdk;


qkd;onfhES,f acgi;fBuD;ESifh rSwfcsufudk tcsdefrD wifjyNyD; oGm;csif&m
oGm;aewwf\/ aemufydkif; touft&G,ftavsmuf vufaES;vmNyD
jzpfaomfvnf; xdkpOfurlvufa&m OD;aESmufyg tawmfjrefqefcJUbl;ygonf/
OD;buav;onf

vnf;aumif;?

OD;apmonfvnf;aumif;

uREkfyftm;

tvkyf0w&m;ESifh ywfouf rauseyfaom avoHrsKd; ajymjcif;tm;jzifh


wBudrfwcgrQ pdwfnId;i,fatmif rjyKvkyfMubl;ay/
wcgw&H naeydkif;wGif uREkfyftm; ajymp&m pum;&Sd uREkfyfr&Sdcdkuf
jzpfcJUvQif pmjzifha&;rSwfxm;NyD; aemufwaeUwGifrS ajymavh&SdMuygonf/
BuD;yGm;a&;twGuf vnf;aumif;? aiGtwGufvnf;aumif; rsm;pGm tm&kH
rcHvifhonfh uREkfyftzdkUrSm vcenf;avorQ tcGifhta&;ESifhyif ]ax}
rdouJUodkUoabmxm;Edkifygonf/
avmbaMumifhr[kwf? rmeaMumifh awmif;jcif;
OD;buav;ESifh awGU&mwGif uREkfyfu OD;nGefUESifh awGUcJUaMumif;
ajym&kHomajym tuJcwfMunfh\/ OD;buav;onf uREkfyftm;vct&pfus
wkd;ay;rnf qdkjcif;udk rodaomfvnf;aumif;? odkUwnf;r[kwf rodcsifjyKae
jcif;aomfvnf;aumif;

uREkfyfrajymEdkif?

oludk,fwdkifu

bmrQrajymyJ

qdwfqdwfomaeavonf/ OD;apmESifh OD;nGefUwdkUonf ol&d, 'g&dkufwm


tzGJUwGif

tvGefta&;ygaom

vlESpfa,mufjzpfonfhtavsmuf

622

olwkdU

ESpfa,mufwnf; Budwf wdkifyifpDpOf xm;jcif;vnf; jzpfEdkifonf/ ae&m


uRekfyf\vcwkd;a&;ESifh ywfouf uREkfyf\oabmxm;udk rSefonfhtwdkif;
zGifha&;vdkuf&ygOD;rnf/ uREkfyf\vcrSm 135 usyfrQom jzpfaomfvnf;
aiGwefzdk;&Sdao;onfwaMumif;? 0wKuav;rsm; &Hzef a&;ao;onfwaMumif;
aMumifh

pm;avmuf?

0wfavmuf?

aeavmufonf[k

qdkEdkifojzifh

t,f'DwmcsKyfjzpfzdkUaomf vnf;aumif;? vcwdk;ay;zkdUaomf vnf;aumif;


(udkodef;armifuJUodkU)

awmifhawmifhww

r&SdcJUvSyg/

odkU&mwGif

omoemjyKq&mBuD;ESifh

awGU&jcif;?

t*Fvdyfowif;pmu

ajymifavSmif

a&;om;jcif;? 0efaxmufOD;cspfpku tnHUcHonf[k tjypfwifjcif;wkdUaMumifh


rme

udkxdcdkuf &Sufrdjcif;rQom jzpfygonf/ vdkcsifvSaom

(Vanity)

avmbaMumifh

r[kwf&yg/

odkUaomfawmif;rdaom

tcgrl

&&SdrSyif

auseyfEdkifawmhrnfjzpfyg\/
oxkHodkUvnfywfjcif;
uREkfyfonf OD;buav;xHrS xGufvmaomtcg &efukefwGif tcsde
fjzKef;rnfhtpm; ESrt&if;uarG;cJUbl;onfh wlwa,muf ]zdk;xl;}&Sdaeonfh
oxkHNrdKUodkU tvnfoGm;&ef pdwful;rdygonf/ uREkfyftzdkUrSm pdwful;jcif;ESifh
qkH;jzwfjcif;onf a&SUqifhaemufqifhjzpf if;nOfhwGif oxkHodkU rD;&xm;ESifh
vdkufygoGm;\/
yGJawmfvnf;

oxkHNrdKUwGif
usif;yqJjzpf

rdwfaqGrsm;vnf;

wefckd;BuD;bk&m;jzpfonfh

a&Tpm&Hbk&m;

rEav;NrdKUrSqif;vmMuonfh

ydk;ukefonf

a&mufaeMuonf[k

owif;&ojzifh

oGm;vdkaom

qEjyif;xefvmcJUjcif;jzpfonf/ (uREkfyftzdkUrSm emrnfrsm;onf Oyg'gef


tpGJtvef; tawmfBuD;rm;[ef&Sd\/ 11 ESpfom;t&G,fzcif\ tNidKtjiif

623

cH&

jrpfi,fa&Tpm&Hbk&m;odkU

taMumif;udk

azmfjycJUNyD;jzpf&m

Mum;vkduf&kHrQESifhyif

q&mawmfOD;yOif;ESifh
,ckvnf;

oGm;csifaompdwf

jyif;xefvmcJUygawmhonf/

vdkufcJUbl;jcif;

oxkHa&Tpm&Hbk&m;yGJawmf[k

csufcsif;jzpfay:

rMumrwifrD

oxkHwlwa,muf&Sdaejcif;?

rEav;NrdKUrS

oda[mif;uRrf;a[mif;rsm; a&mufvsuf&SdMujcif;wkdUonf uRekfyftm;ac:vsuf


&Sdonfqdkapumrl bk&m;\bJGUawmfonf a&Tpm&Hr[kwfcJUygu uREkfyfoGm;
aumif;rS oGm;ayvdrhfrnfxifonf/) odkUjzpf 1941ckESpf? rwfv8&uf
(xdkESpfwGif t*FvdyfrwfvESifh jrefrmwaygif;vonf wxyfwnf;jzpf
waygif;vqef;

8&ufaeUvnf;

jzpfjcif;udk

uREkfyfrSwfrd

onf/)

xdkaeUeHeufapmapmwGif uREkfyfonf oxkHblwm&kHodkU qdkufa&mufcJUav\/


*Gusaomtajctaewck
ra&mufbl;onfh NrdKUwNrdKUodkU BudKqdkrnfholr&SdyJ wa,mufwnf;
qdkufa&mufoGm;&jcif;onf tm;i,fp&mjzpfaomfvnf; rif;BuD;awmvdkuf
pma&;tjzpfESifh

ESpfaygif;twefMum

BudKwiftaMumif;Mum;jcif;r&SdyJ
jrif;&xm;

wpD;ay:odkUwuf

vkyfcJUbl;onfh

uRekfyftzkdUrSm

vmcJUrdaomfvnf;

tm;i,fjcif;r&Sd?

wluav;\aetdrfudk

vkdufvH&SmazG\/

aemufqkH; wluav; (zkd;xl;)\aetdrfudkawGUyg\/ odkU&mwGiftdrfwHcg;rsm;


ydwfqdkUvsuf&Sdavonf/

onfrSmum;

uJvGefaomtcuftcJwck

jzpfae\/

uREkfyfwGufcsufxm;onfxuf
jrif;&xm;orm;onf

uRekfyf\

om;a&tdwfESifh tdyf&mvdyfudk csay;cJUNyD; armif;xGufoGm;av&m yxr


zdk;xl;wdkUtdrfom;rsm;

rxMuao;[kvnf;xif

pdwfcyfayghayghyif&S\
d /

tdrfrSm axmifhtdrfjzpf wbuftdrfvnf; vlpvlerjrifacs/ wGif

624

uREkfyfonfzkd;xl;\tdrftajctaeudk pkHprf;Munfh&m 0if;wHcg;ESifh tdfrfwHcg;0


wdkUrSm aomhcavmufBuD;rsm; cwfxm;jcif;udk awGU&ojzifh vlraeaMumif;
od&avNyD/ todwa,mufwnf;&SdaomNrdKUodkU wacgufrQ ra&mufbl;yJvsuf
vmcJUonfh c&D;onfwa,muftzkdUrSm tawmf*Gusaom tajctaejzpf\/
tcsdefrSm tawmfapmao;onfjzpf ywf0ef;usiftdrfrsm;vnf; rxMuao;
yJ&Sd&m uREkfyfrSm 0if;wHcg;a&SUwGif tdyf&mvdyfay: xdkifapmifh&efrSwyg;
tjcm;enf;vrf;r&Sdacs/

rdrdvmonfhtaMumif;udk

zkd;xl;xHodkU

BudKwif

taMumif;Mum;jcif; rjyKrdonfhtwGuf rSm;avjcif; [laomukuKp 0ifvm


ygao;\/

odkU&mwGif

tusKd;r&SdyJ

pdwfqif;&Japwwf

onfhtawG;

tac:rsm;\ tcsnf;ESD;obm0udk odNyD;jzpfaom uREkfyfonf xdktawG;udk


csufcsif;armif;xkwf aq;wHaomufum bmvkyf&ygrnfudkom pOf;pm;\/
15rdepfcefUMumaomtcg zdk;xl;aygufvm\/ uREkfyfonf wlt&if; jzpfaom
zdk;xl;tm; Budrfzefrsm;pGm jrifawGUcJU&bl;onfjzpf&m wBudrf jrifvkduf
&jcif;uJU odkU 0rf;ajrmuf0rf;omjzpf&jcif;udk uREkfyfrrSwfrday/
a&SmvrkefUodkuf bmomjyef
zdk;xl;onf ysmysmovJajy;vm 0if;wHcg;udkzGifhNyD;vQif uREkfyf\
ypnf; uav;rsm;udk tdrfay:odkUwifay;ojzifh wxpfawmh ae&musygNyD/
odkUaomf tdrfcsnf;oufouf&Sd if;\tdrfoltdrfom;rsm;onf b,fodkU
a&mufukefMu avoenf;[laom jyemonf uREkfyftzdkU&m wxifhxifh
&Sdaeao;\/ aemufqkH; olwkdUtdrfom;rsm; tm;vkH;onf a&Tpm&Hbk&m;
yGJawmfwGif wJtkHuEm;xkd;umqdkifxGufMu yJGawmftwGif; tdrfudkydwfxm;
aMumif; ajym\/ uREkfyfu&ufowywfcefU (bk&m;yJGNyD;onftxd) aezdkU

625

tBuHtpnfESifh vmcJUjcif;jzpfaMumif;?

bmomjyeftvkyf vkyfp&mvnf;

ygvmcJUaMumif;ajymjyaomtcg zdk;xl;u ol\tdrfwGif wa,mufwnf;


aeEdkifaMumif;?

tpm;taomuftwGuf

oluwm0ef,lNyD;

pDpOfay;rnfh

taMumif;ajymonfESifh aumif;NyD[k oabmwlvdkufav\/


xrif;qdkifudktm;udk;jcif;
oxkHodkU uREkfyfvmcJUjcif;rSm qm&dkuf'g[*'f\
Mines

0wKudk

OD;tkef;cifESifh

'*kefcifcifav;wkdU

King Solomon's

ykHESdyfwdkfuftwGuf

bmomjyefay;zdkU vmcJUjcif;jzpf\/ wtdrfvkH;wGif uRekfyfwa,mufwnf;


&Sdaejcif;twGuf omyif tvkyfwGifus,fvdrfhrnfqdkum tenf;i,frQ
pdwftaESmifht,Sufrjzpfacs/ uREkfyf\0goemwckrSmvnf; udkodef;azuJUodkU
tvGefcifrifaom

rdwfaqGwa,mufxH

&ufydkif;

vydkif;wefonf

rSDckduyf&yf pm;oifhupm;rnf/ wlom;aemifr,frSp aqGrsKd;nmwdrsm;xH


(rvTJra&SmifomaomudprsKd; BuKH&aomtcgrSwyg;) w&ufjyifESpf&ufrSDcdkuyf
&yfpm;aomufcJUbl;onfh tavhtusifhr&Sdacs/ rdwfaqG[lonfrSm cifrifrS
auR; cifrifrSpm;onf/ o'gykHr&[k &dyfrdonfESifh wNydKifeuf csufcsif;
a&GUajymif;oGm;Edkifonf/
oavm[k

tjypfajymp&m

a&GUajymif;&vQifvnf;
bmrQr&Sday/

ighudkrcifrifaumif;av

olcifrifcsifrS

cifrifayrnf/

uREkfyfbufuvnf; twdkif;yifjzpf\/ wlom;aemifr,frSp aqGrsKd;nmwd


tp&SdonfwkdUrSmrlum; uRekfyfuwnf;cdkonfqdkvQif ro'gvnf; auR;&
awmhrnf/

o'gvnf;auR;&awmhrnf/

ro'g[l

uREkfyf&dyfrdygrlum;

(t&mudkrsKd;udk uREkfyfuvnf; tvGefodwwfvSonf/) pm;rdonfhtwGuf


uREkfyfyifpdwfrcsrf;romjzpf&acsawmhrnfhjyif

626

a&SUtzdkUwGifvnf;

cifrifrI

,kwfavsmhoGm;&acsawmhrnf/ (ro'gyJESifhauR;aom aqGrsKd;tay: cifrifrI


ravsmhygapESifh[laom Mo0g'pum;rsKd;rSm tvum; pum;rsKd;jzpfonf[k
uRekfyfem;vnfonf/) okdUjzpf uREkfyfonf wlt&if;jzpfaom zdk;xl;tdfrfwGif
ae&kHomae tpm;taomuftwGufrSm (olwkdUtm;vnf; 'kuray;vdkonf
waMumif;aMumifh) w&kwf? ukvm;? jrefrmxrif;qdkifrsm; wvSnfhpDpm;zdkU
pDrHcJUygonf/ ]]wlwa,mufvkH;&SdvsufeJU rawmfygbl;}}[laom pum;rsKd;udk
zdk;xl;uajymygao;\/ okdUaomf uRekfyfu OD;BuD;t&if;jzpfonfhtwdkif;
csufcsif; EIwfydwfypfvdkufavonf/ (avmu0wfpum;rsKd;udk vufrcHwwfyJ
wdkwdkESifh

pum;jzwfypfwwfaom

uREkfyf\0goemaMumifh

tcsKdU

aqGrsKd;rsm;onf uREkfyftay: cifrifrI avsmhyg;Mu[ef&Sd\/ okdUaomf


tcsKdUuvnf; twGufyif oabmusMuykH&onf/)
a&S;jzpfa[mif;ay:vmjcif;
tdrfay:odkUwufM u

wHjrufpnf;

okH;av;&uf

vSJ&[efr&Sdaom

Murf;jyifudk zdk;xl;u vSJusif;ay;NyD;aemuf uREkfyf\ ypnf;uav;rsm;udk


cif;usif;ay;cJU zdk;xl;jyefoGm;\/ zdk;xl;wdkUvifr,m;rSm bk&m;yJGaps;wef;
yJGawmftwGif; aexdkifMuav&m tvdk&Sdaom ypnf;wck,l&ef tdrfodkUacw
jyefvmjcif;jzpfavonf/ tdrfrSmtawmfus,f0ef;onfh ESpfxyftdrfjzpfav&m
tay:xyf qif0ifaqmifwGif uREkfyfae&efjzpf aeUcif; atmufxyfodkUqif;
NyD; tvkyfvkyf&ef jzpfavonf/ tdrfa&SU&Sdaom a&wGif;wGif a&csKd;NyD;aemuf
eHeuf9em&D avmufwGif bk&m;yJGawmfbufodkU xGufvmcJU&m (tdrfudk
aomhydwfxm;cJUonf/) atmufjynfatmuf&GmrS bk&m;yJGrsm;odkU ra&mufbl;
onfh uREkfyftzdkUrSm xl;jcm;csufwckudk csufcsif; owdjyKrdonf/

627

tnm usif;yonfh waygif;yJGawmfrsm; tm;vkH;rSm zkwfwaxmif;


axmif;xvsuf &SdMu yJGawmfvm y&dowfrsm;rSm rsufawmif? rsufckef;ESifh
qHyifrsm;onf (ajrcHtvkduf) tjzL? teD? t0g ponfjzifh aq;qdk;xm;
ouJUodkU &Sdaewwfay&m oxkHa&Tpm&H bk&m;yGJawmf y&dowfrlum; jrLtvdrf;
vdrf; ruyfyJ oyf&yfoefU&Sif;pGm &SdaeMujcif;udk awGU&ayonf/ yJGaps;wef;
odkUavQmufoGm;aomtcg

rEav;NrdKUrS

aps;a&mif;vkdufvmMuonfh

ydk;

ukefonfrsm; teufwGif pHa'0Dudk ydk;azmfyef;buf jzpfcJUbl;onfh oli,fcsif;


rsm;vnf;

pdwfxJwGifay:vmygao;onf/

pHa'0D\xl;jcm;csufwckrSm

if;tm;ydk;yef;Muaom umvom;rsm;onf wa,mufESifhwa,muf cdkuf&ef


jzpfyGm;jcif;r&Sd?

bk&m;yGJrsm;okdU

BudKufol,lpwrf;

qdkouJUodkU

twlvkdufMuNyD;
em;vnfrI

twlydk;yef;Mu

&SdMuavonf/

pHa'0DESifh

ywfouf wOD;wa,mufu wpkHw&m csD;rGrf;vdkufonfqdkvQif twl


ydk;yef;Muonfh

umvom;rsm;u

rsufESmysufjcif;r&SdyJ

vIdufvSJpGm

axmufcHMuavonf/ pHa'0Dudk twlydk;yef;&m uRekfyfESifhtxl;wvnf


cspfcifonfh udkod'dtrnf&Sd oli,fcsif;wa,muf&Sd&m olESifhuREkfyfcspfcif
MuykHudk jrif&aom vlBuD;rsm;u ]]'Dvli,fESpfa,muf[m qef;vSacsuvm;?
rdef;uav;wa,mufudk

ESpfa,muftwlwl,lMur,fvdkUxifw,f}}[lyif

ajymwwfMuavonf/ udkod'drSm uREkfyfESifh tdrfeD;csif;oli,fcsif; wa,muf


vnf;jzpfay&m wa,muftay:wa,muf rnfrQavmuf cspfcifMuifemrI
&SdMuygoenf;[lrl uREkfyfwdkUESpfa,mufvkH;u pHa'0Dudk rdrdr&vQif olESifh
om&apvdk\/

pdwfxm;rSm

&,fp&mvnf;r[kwf?

vG,fulaom

tjcif;t&mvnf; r[kwfacs/ cifrifMuykHudk O'g[&kPfwck aqmifjy&aomf


pHa'0D\tarBuD; uuRekfyftm; vSnfhpm;ouJUodkU jyKrlaom tcsdefrsm;wGif
udkod'donf tarBuD;\r,kHMunf&aom pdwfaeoabmxm; taMumif;udk

628

uREkfyftm; owif;ay;bl;avonf/ udkod'du ]]tarBuD;ajymwdkif; r,kHeJU


Asaemf? BuHp&m&SdvQif BuH? EdkUrdkU vufvGwfoGm;r,f}}[k ajymbl;ayonf/
pum;udk ajympOf udkod'drSm rdb*kPf&nf tqifhtwef; edrfhusol
wa,muf

r[kwfaomfvnf;

t*Fvdyfausmif;rS

bmtwef;rSratmifyJ

awav*sydk; vkyfaeojzifh olUtzkdUarQmfvifhcsuf uif;a0;aeonfh tckduf


twefUjzpfavonf/ wcgu rdwDvmNrdKUokdU oGm;aeonfh pHa'0DwdkUaemufokdU
uRekfyfwkdU ESpfa,muftwlwuG vdkufMuykHudk azmfjy&vQif ]]vl&l;uav;
ESpfa,muf}}[k ac:qdkMuayvdrfhrnf/ ]ighudkrBudKufvQifolESifh &ygap}[laom
pdwfxm;rSm uREkfyfwkdUESpfa,mufvkH; &dk;om;pGm pJGuyfvsuf&Sd\/ udkod'drSm
pHa'0DaoqkH;onfhaemuf rsm;rMumrDtwGif; uG,fvGef&Smav&m xdkoltouf
&Sifvsuf&Sdao;ygvQif uREkfyfESifh tcifrifqkH;aom oli,fcsif; jzpf&rnfrSm
aocsmvSonf/
tjrefqkH;aom 0wK
yJGaps;wef; eHeufpm pm;cJUNyD;aemuf uRekfyfonf tdrfodkUjyefvmcJU
wa&;rQ tdyfNyD;vQif a&Smvrkefodkuf 0wKudk tBudwfte,f a&;ygawmhonf/
uREkfyfa&;cJUorQaom0wK (bmomjyef) rsm;teufwGif 0wKrSm tjrefqkH;
jzpf\/ awmfatmif avsmfatmif aomhcsaomaMumifh vsifjrefjcif;r[kwf&yg?
wtdrfvkH;wGif wa,mufwnf;&Sdaeojzifh taESmifht,Suf uif;onfhjyif
tvkyfudkrvkyfvQif

tjcm;bmrSvnf;

vkyfp&mr&Sdojzifh

tjyifodkU

cPwjzKwfxGufaom tcsdefrSwyg; tvkyf cGifukef;xkdifaeaomaMumifh


jzpfygonf/ vufzuf&nfM urf;twGuf tcuftcJudkrl "mwfAl;wvkH;0,f
vufzuf&nfqdkif

wqdkifudk

csOf;uyfjcif;tm;jzifh

629

ajz&Sif;Edkfifygonf/

udk,fhtdrfudk,f tvkyfvkyf&onfhtcg tcsKdtcsOf pm;p&muav;rsm;ESifh


ywfouf tdrf&Sifrtm; 'kuay;jcif;? a,mufzuav;ESifh wynfhuav;
rsm;tm; ]cg;Budwf} ckdif;jcif;ponfjzifh ]Zdrf}uav;rsm; &Smrday&m wa,muf
wnf;ae&aom xdk&ufrsm;rl rnfolUtay:rQ ]EGJU}&efr&SdyJ wa,mufwnf;
BuKH;a&;ojzifh wGifvkdufonfh tvkyfrSm udk,fh[mudk,ftHUMordygao;onf/
aeUtcsdefrsm;wGifomru ntcsdefrsm;wGifvnf; za,mif;wkdifrD;jzifh tvkyf
vkyfygao;onf/ (xdkpOfu zdk;xl;wkdU\ tdrfwGif"mwfrD;oG,fNyD;NyD [lum;
xif\/

odkUaomfza,mif;wdkif

av;wdkifxGef;

tvkyfxdkifjcif;udkvnf;

rSwfrdonf/)
tvdkvdkufcsifaom0goem
ae0ifptcsdefwGif uREkfyfonf tdrfwHcg;udkaomhcwf npmpm;&ef
aps;bufodkU xGufvmcJU\/ bk&m;yJGaps;wef;BuD;rSm pnfum;vGef;tm;BuD;
aomaMumifh aps;bufodkU xGufvmcJUjcif;jzpf\/ trSefrSm tBuHuav;wck
vnf;&SdaomaMumifhjzpfonf/ naeydkif;wGif a&Smvrkefodkufudk bmomjyef
,if; yDrdk;eif;ESifh udkodef;azwkdUESpfa,mufudk bGm;ueJowd&rd\/ yDrdk;eif;rSm
vGefcJUaomokH;ESpfcefUavmufu

(1938

ckESpf)

uG,fvGef&SmNyDjzpf&m

udkodef;azrlum; &Sdao;\/ olwkdUESpfa,mufudk owd&onfqdkvQif olwkdUESifh


twlwuG aysmfyg;bl;onfh tjcif;t&mrsm;udkyg owd&jcif;onf pdwf\
obm0jzpf\/ odkUjzpf aps;teD;&Sdaom ukvm;uGrf;,mqdkifuav;odkU
csOf;uyfum

]bD'D}wrl;zdk;0,f\/

uREkfyfursufESmwrsKd;ESifhMunfhvsuf
ajymvkduf&m

ukvm;onf

ukvm;u

]bD'D}q,fvdyfxkwfay;&m

]]a,;edrf;refuwm;?

uREkfyf\rsufESmudk

630

'Gwfp&m;[J}}[k

wcsufvSrf;Munfh&kHESifh

em;vnf tjcm;bD'DESpfvdyfudkxkwfay;avonf/ uREkfyfonfnpmtwGuf


'efaygufpm;rnf[k

pdwful;xm;aomfvnf;

qdkifodkU&kwfw&ufr0ifao;yJ

bD'Dwvdyfudk nSdaomufum vrf;avQmuf bD'DukefaomtcgrS 'efayguf


qkdifodkU0if pm;avonf/ (uREkfyf\0goemrSm xdktcsdefuJUodkU rdrdtm; jyKpk
apmifha&Smufrnfholr&SdyJvsuf wa,mufwnf; tBudwfte,f tvkyfvkyf&
aom tajctaersKd;wGif rdrdudk,fudk oem;csifwwf tvdkvdkufcsifaom
pdwfrsKd; jzpfay:vmwwfavonf/ okdU&mwGif 0dyemw&m; tm;xkwfaom
tcsdeftydkif;tjcm;rsKd;rlum;

]rEGJUeJUarmifa&?

Budwfvkdufprf;uG}qdkum

rdrdudk,fudk tm;ay;avh&Sdavonf/ uRekfyfarQmfvifhonfhtwdkif; 'efaygufwyGJ


udktvGefNrdef&SufpGm

pm;aomufNyD;aemuf

bk&m;yJGbufodkU

tenf;i,f

vrf;avQmufNyD; tdrfodkUjyefvmcJUavonf/
xdwfvefU&aom nwn
tdyf&modkU0ifaomtcg tawG;tac:rsm;onf >ywfodyfum 0ifvm
Mu\/ a&S;OD;pGmwcsuf uREkfyfowd&onfrSm vGefcJUaom ESpfESpfavmufu
zdk;xl;wkdUvifr,m;onf olwkdU\rusef;rmaom rdcif(zdk;xl;\a,mur)udk
&efukefodkU ac:vm q&m0efESifh aq;ukbl;\/ olwkdUtzkdUtdrftwGuf
tcuftcJ&Sd

uREkfyfuyif

tdrf&Smay;NyD;

vlemudk

txdkuftavsmuf

jyKpkapmifha&Smufvdkuf&bl;\/ xdkrdef;rBuD;rSm a&m*groufomyJ oxkHodkU


jyefoGm; vGefcJUonfh okH;vavmufuyif ysufpD;&Smonf[k uREkfyfMum;
od&onf/ uRekfyfonfqif0ifatmuf jyifxm;aom ckwifay: vJavsmif;
um wem&DcefUpmzwfNyD;aemuf awmfavmufNyDqdk rD;Nidrf;NyD; bk&m;tm&kHjyK
vsuf tdyfzkdUjyifygawmhonf/ (ouFef;0wfcJUNyD;aom tcsdefrSp uREkfyfonf

631

tdyf&may:yif jrwfpGmbk&m; tm;vIdufvSJpGm tm&kHjyKNyD;rS tdyfwwfaom


tavhtusifh

jyKvkyfxm;ygonf/)

BuHpnfvkdufvQifyif

tm&kHjyKNyD;ojzifh

zdk;xl;\a,murBuD;

tdyfawmhrnf

aoqkH;aomtjcif;t&monf

bGm;ueJay:vm\/ tdrfokdUa&mufaomtcsdef rSp rdef;rBuD;aoqkH;jcif;


udk wcgESpfcg owd&cJUrdjcif;um; rSefygonf/ odkU&mwGif ]ao&SmavNyD}[l
omrefrQ owd&rdjcif;jzpf\/ tdyfawmhrnf BuHaomxdktcsdefrl rdef;rBuD;
taMumif;udk owd&vdkufrdonfqdkvQifyif &efukef rusef;rrmjzpfaeckduf
uREkfyfu0ifa&muf ar;jref;bl;jcif;ESifhwuG ol\&kyfvuPmrsm;onf rsufpd
xJwGif xif&Sm;pGmay:ayguf vmygawmhonf/ jzLjzLwkwfwkwf rsufckef;
rsufvkH;aumif;aumif;ESifh uREkfyftm; aus;Zl;wifaom rsufESmxm;rsKd;jzifh
MunfhvdkufykHudk owd&\/
xdkUaemuf rdef;rBuD;onf tdrfwGif aoqkH;jcif;jzpf qif0if
aqmifyif tavmif;jyifxm;vdrfhrnf/ ckwifonfyif tavmif;jyifaom
ckwifjzpfacsrnf[laom pdwful;aygufvm\/ pdwfonftvGefqef;Mu,f\/
[kwfonfr[kwfonf rqkH;jzwfEdkifapumrl pdwfxJu owd&vdkufonf
qdkvQifyif wu,fxifvm ckwifum; rdef;rBuD;\ tavmif;jyifaom
ckwifjzpfonf[k

taotcsm,lqvsuf&SdavNyD/

]jzpfvQifaum

bmjzpf

oenf;} [k rdrdudk,fudk ar;Munfh&m uREkfyfrSm aMumuf&GHUaompdwf 0ifvmcJU


avNyD/ vlaotavmif;jyifbl;aom ckwifrsKd;ay:wGif bkef;BuD;ausmif;
tdyfcJUbl;yg\/ odkU&mwGif aMumuf&GHUavmufatmif rjzpfcJUbl;yg/ ,ckrlum;
ausmxJpdrfhueJ jzpfoGm;\/ wGifrdrdudk,fudk rausreyfjzpfum ]]rif;
'Davmufawmif aMumufwwf&ao;ovm;}}[k a'goESifhar;\/ ]]aMumufwm
yJAsm? rwwfEdkifbl;}}[laom tajzonf uRekfyf\0rf;xJrS xGufvm\/

632

wGifrS

uREkfyfonf

za,mif;wdkifudkjyefxGef;

uREkfyftm;xkwf

jcif;jzifh odjrif&bl;aom w&m;"rrsm;udk jyefvnfokH;oyfav&m 15 rdepfcefU


Mumaomtcg oufom&m&onfESifh za,mif;wdkifudkNidrf;NyD; tdyfzkdUjyifjyef\/
trSefrSm

twefnOfheufNyDjzpf

uREkfyfonfvuf,mbufokdU

tdyfcsifaompdwfvnf;

apmif;vsuf

tdyfojzifh

0ifvmcJUavNyD/
arS;arS;

arS;arS;

jzpfvmpOf zkd;xl;\ a,murBuD;rsufESmonf uREkfyf\ rsufESmteD;odkU


csOf;uyfum ESm;acgif;udk ]zl;}ueJ rIwfvkdufonfxif\/ uRekfyfvefUoGm;aomf
vnf;

wu,fr[kwf?

pdwfxifjcif;

oufoufrQom

jzpfonf[k

csufcsif;yif odaomowd&Sdonfjzpf aMumuf&GHUjcif;um; r&Sdyg/ ]ig\pdwf


azmufjyefvsuf&Sdonf}[lyif owdjyKvkdufrdygao;onf/ ]bmhaMumifh
uJUodkUazmufjyef&oenf;}[k qifjcifvkdufaomtcg nOfhOD;u aomuf&SLxm;
onfh aq;ajcmufygaom bD'Dudkowd&ygonf/ okdUqdkvQif rdrdudk,fwkdifu
raMumufaomfvnf;
pdwful;rsm;

aq;ajcmuf\owdaMumifh

ay:aygufvm&acsOD;awmhrnf[k

aMumufp&maumif;aom
pOf;pm;rdonf/

uREkfyf\

uHaumif;jcif; wcsufrSm tcuftcJESifh awGUqkHonfhtcg tcsdefvkHavmufpGm


&&Sdygu

oufqdkif&m

tBuHOmPfrsm;

jzpfay:vmwwfjcif;yifjzpfonf/

aq;ajcmuf\owd[l od&onfESifh wNydKifeuf aMumufp&maumif;aom


pdwful;rsm; ay:vmjcif;om jzpf&rnf/ wu,fhwu,f wapacsmufjcif;um;
r[kwfEdkif/

rdrdjzpfaom

vmMuprf;ayap?

ckcH

pdwful;udk

rdrdu

wdkufcdkufrnf[k

&GHUaMumufaezdkUrvdk/

qkH;jzwfum

rdrd\pdwfudk

]cg;awmif;usKduf}vsuf apmifhae\/ ckwifay:wGif arS;ueJ vpfueJ jzpfwdkif;


jzpfwdkif; uREkfyf\rsufESmteD;odkU zdk;xl;\a,mur BuD;onfvnf;aumif;?
aMumufp&maumif;aom rsufESmBuD; wckckonf vnf;aumif;? &,farm
ajymifavSmifvsuf&Sdaom

uav;oli,frsm;\

633

rsufESmuav;rsm;onf

vnf;aumif;

wckNyD;wck

bGm;ueJqufueJ

ay:vmMu\/

yxr

ay:vmwdkif;vdkyif zswfueJ zswfueJ vefUoGm;\/ odkUaomf aMumufpdwfum;


r0ifvmacs/ ]aq;ajcmufu vkyfaewmyguGm}[k udk,fhudkudk,f owday;&\/
Budrfzefrsm;vwfaomf aMumufp&mo@efrsm;onf ay:NrJwdkif; ay:Muaomf
vnf; zswfueJ vefUjcif;rsm;onf usJusJoGm;NyD;vQif aemufqkH;wGif
tdyfaysmfjcif;odkU a&mufoGm;ygavawmhonf/
aq;ajcmuf\owdESpfrsKd;
eHeufvif;aomtcg uREkfyfonf ,refaeUu taMumif;udkjyefvSefpOf;
pm; tdrfqufvufaeoifh raeoifh qifjcif&m tcsKdUudprsm;wGif
acgif;rmwwfaom 0goemtwdkif; a&Smvrkefodkufbmomjyef rNyD;rcsif;
rjyefao;[k

qkH;jzwfcsufcsvkduf\/

usef&Sdao;aom

bD'Dwvdyfudkrl

raomuf&SL0HUawmhyJ vTifhypf av;ig;&ufwdkifwkdif bmomjyeftvkyfudk


qufvufvkyfudkifcJUygao;onf/

aemufnOfhrsm;rl

zkdk;xl;\a,mur

taMumif;udkvnf;aumif;? tavmif;jyifaom ckwifudkvnf;aumif; owd&


aomfvnf; &GHUpdwfvnf;r&Sd? aMumufp&mpdwful;rsKd;vnf; ray:vmaom
aMumifh

acsmarmpGmtdyfpufEdkifygawmhonf/

]aq;ajcmuf}

taMumif;udk

uREkfyfodorQ azmfjyrnfqdkvQif ,pfrsKd;onf tcsKdUvludk aMumufpdwf


0ifapwwf tcsKdUudkrl wcpfcpf &,farmapwwf\/ uREkfyfrlum; tl&Tif
&,fapwwfaom vlrsKd;tpm;wGif tygt0ifjzpfav&m wBudrfrQomvQif
aMumufpdwf0ifjcif;udk BuKHcJU&bl;ygonf/ uREkfyftzkdUum; tl&Tifjcif;udk
t&omwckxif

,pfrsKD;udk

tokH;cscJUbl;&m

634

xkdnOfhaMumufp&m

pdwful;rsKd; jzpfay:wwfjcif;udk BuKHcJU&uwnf;u uREkfyftwGuf tokH;r0if


[k qdkumwcgwnf; prf;oyfjcif; rjyKawmhyJ &yfpJvdkufygawmhonf/
tnmodkUjyefcJUjcif;
a&Smvrkefodkuf bmomjyeftvkyfNyD;pD; &efukefodkU jyefoGm;NyD;aemuf
w&m;&kH;wGif ol&d,wdkufudk w&m;pGJaomtrIwcktwGuf wm0efcHt,f'Dwm
(w&m;cHtjzpfESifh) trIqdkif&onfh trIrSmtoa&ysufrIjzpf (emrnfudkrSwf
rdaom)

yk*dKvfwOD;u

w&m;pJGjcif;jzpfav&m

uREkfyfrSwfrdoavmufrSm

if;trIwGif w&m;vdkESifh w&m;cHwdkU em;vnfrI&&Sd NyD;jywfoGm;Muonf/


xdktcsdefwGifuREkfyfrSm

tcGifhESifhaeaom

ol&d,wdkufom;wa,muftjzpf

&Sdae&m uREkfyf\vcwdk;a&;ESifhywfouf NAdwdoQbm;rm;oaX; OD;nGefUESifh


uREkfyfwdkU pum;rNyD;rjywfyif &Sdaeao;onfESifh uREkfyfonf txufjrefrm
jynfodkUjyefoGm;jyefonf/

pifppfrSm

ol&d,wdkufonf

uREkfyftm;

acgif;BuD;a&; orm;wa,muftjzpfESifh vufvGwfrcHEdkifaomfvnf; vc


wdk;ay;&ef

tcuftcJ&SdaomaMumifh

uREkfyfr&Sdaomfvnf;

trfzkd;csdefESifh

tvkyfvkyf jzpfEdkifonfh taersKd;jyum [efvkyfvsuf&Sd\/ uREkfyfuvnf;


&efukefodkUjyefrvmapumrl 0wKa&;jcif;tm;jzifh pm;ae0wftwGuf vkHavmuf
onfh taersKd;jyum [kwdywdvc wdk;ray;vQif jyefrvmawmhrnfuJUodkU
[efvkyf&jcif; jzpfavonf/
tnmodkUjyefcgeD;wGif

uREkfyfonf NAdwdoQbm;rm;ukrPDodkUoGm;

EIwfqufav&m OD;nGefUonf uREkfyfudkjrifaomtcg 0rf;omaomrsufESmxm;


udkuREkfyfjrifvdkuf&\/

uREkfyfutavQmhay;NyD;

tvkyfjyef0ifawmhrnf[k

xif[ef&Sd\/ okdU&mwGif uREkfyfutnmokdU jyefawmhrnfjzpf EIwfquf&ef

635

vmjcif;jzpfaMumif; ajymaomtcg (olxifonfhtwdkif; r[kwfjcif;aMumifh)


rsufESmysufoGm;jcif;udkvnf; uRekfyfjrifvdkuf&onf/ vlBuD;um; tvkyf
(Business) ESifh

ywfouf tvGefusifvnfodyfonf;aom yk*dKvfBuD;jzpf

b,ftcgrS pum;rvGefapyJ wbufom;\ pum;udkom tcgcyfodrf;


]csL}wwf\/ uREkfyfuvnf; ol&d,wdkufonf uREkfyf\vcESifh ywfouf
olUtm;pum;qdkzdkU vTJxm;NyD;NyDjzpfaMumif; aumif;aumif;odNyD; jzpfygonf/
rdcifvnf; vdkufvmjcif;
rEav;NrdKU&Sd
(uREkfyf\wlr)
rarQmfvifhyJ

ESr\tdrfodkUa&mufaomtcg

ESr\orD;wa,muf

r*FvmaqmifodkUa&muf&SdaeMuaom
awGU&ojzifh

0rf;omvSonf/

uRekfyf\rdbrsm;ESifh

rdbrsm;um;

0ufvufNrdKU

refusnf;wkH&Gm aexdkif&m r*FvmaqmifodkU vmMujcif;twGuf apmapm


BudKwifNyD;

awGU&jcif;aMumifh

0rf;omjcif;jzpf\/

r*FvmaqmifNyD;pD;

aomtcg uREkfyfonf rdbESpfyg;wkdUESifhawGU&NyD;jzpfaomaMumifh 0ufvufodkU


0if&eftpDtpOfudkzsuf

uomodkUrD;&xm;jzifh

wdkuf&dkufvdkuf

oGm;&ef

pDrHawmhonf/ xdk&ufrSmuqkefvuG,faeUjzpf&m rdcifonf uREkfyfuJUodkUyif


tylaMumufwwfoljzpf

0ufvufrqif;yJ

uREkfyfESifhtwl

uomodkU

vdkufum tyla&SmifvdkaMumif;ajymojzifh uREkfyfu0rf;ajrmufpGm oabmwl


vdkufonf/

orD;?

om;rufESifh

ajr;rsm;u

uomNrdKUrSm

]iSufoifh}

wwfonfqdkaomaMumifh rvdkufzkdUwm;qD;Muaomfvnf; rdcifonf uREkfyfESifh


twlvdkufzdkUudpqdkvQif

rnfolzsufrQ

vdkufzkdU pDpOfygawmhonf/

636

rysufwwfaom

xkH;pHtwdkif;

ZeD;rpdk;rSm xdktcsdefwGif jrawmif&Gmol\rdbrsm;ESifh twlaexdkif


vsuf&Sd&m uREkfyfonf rdcifvdkufvmrnfhtaMumif;udk olUxHodkUaMu;eef;jzifh
taMumif;Mum;NyD; uomNrdKUrS apmifharQmfae&efrSmxm;vdkufonf/
uREkfyfwdkU\c&D;pOfrSm

om;trd

om;tzokH;a,muf

rD;&xm;jzifh

vkdufMu zcifu 0ufvufblwm qif;NyD;vQif uREkfyfwdkUom;trdu


uomodkU qufvuf vkdufygMu&ef jzpfavonf/ c&D;rSmuREkfyfwdkU
okH;a,muftwGuf

rarhEdkifavmufaom

tvGrf;ajyoabmESifhtenf;i,f

c&D;jzpfonfhtwGufaMumifh

tus,fw0ifh

azmfjyvkduf&ygOD;rnf/

waMumif;rSm c&D;onfum; uREkfyfwkdUom;trdom;tz okH;a,muftzkdU


qdk&m aemufqkH;tBudrf twlwuG oGm;Mu&aom c&D;vnf;jzpfygaom
aMumifhwnf;/
a&S;jzpfa[mif; atmufarhjcif;
rEav;blwm&kHrS rD;&xm;onf ig;em&DcJGwGif xGuf&efjzpfaomfvnf;
aeUv,fuwnf;u

blwm&kHodkU

wa,mufwnf;oGm;

rD;&xm;ulvD

wa,muftm; ydkufqHay;NyD; uRekfyfwdkUtwGuftaumif;qkH; (acsmifusus)


ae&mcif;xm;zkdUrSmxm;cJU\/ uREkfyfonf c&D;um; aemufqkH;twlwuG
oGm;Mu&aom c&D;jzpfonf[kBudKwif rod&Sd&aomfvnf; uREkfyftxl;wvnf
*&kwpdkuf

pDrHykHrsm;udkjynfvnfokH;oyfonfhtcg

]aoG;ajym}odxm;ESifh

ouJUodkUyif xif&ygonf/ ig;em&DausmfausmfwGif blwm&kHodkU uREkfyfwdkU


okH;a,mufonf

vdkufydkUaom

rdwfaqGrsm;ESifhtwl

a&mufvmMu

uREkfyf\ulvDnTefjyaomwJGodkU wufMuav&m ola&G;xm;onfh ae&mrS


wwd,wef; wGJrsm;teufwGif taumif;qkH;jzpfygayonf/ rD;&xm;acgif;

637

wdkif rS ausmufrD;aoG;rIefUrsm;ESifh a0;ap&ef aemufcyfusus&Sdaom wJGwwGJ\


a&SUbufacsmifudk a&G;cs,fxm;ayonf/ acsmifcsif;wlapOD;awmh aemufydkif;
acsmifjzpfcJUvQif avxJ ygvmaom ausmufrD;aoG;rIefUrsm;\ wdk;a0SUjcif;
cH&wwfao;onf qdk\/ tajrmftjrif&SdvSaom ulvDwa,muf[k qdkum
uREkfyfuydkufqHwrl;xyf ay;vdkufao;\/ (wrl;wnf;vm;[k rNyKH;yg
avESifh? vufzuf&nfcsKdESifh aygifrkefUaxmywfokwfwck pm;Edkifygonf/)
vdkufydkUMuaom aqGrsKd;rsm; jyefoGm;Muonfhaemuf rD;&xm;xGuf
okH;a,mufom;pum;ajyMuav&m uRekfyf\woufwmwGif wBudrfuJUodkU
rdom;zom;okH;a,muf pum;vufqkH 0ifjcif;udkuREkfyfrrSwfrdyg/ tjcm;aom
tBudrfrsm;rl okH;a,mufom; pum;Mum&Snf ajymMuonfqdkvQif zcifu
uREkfyftm; tjypfwifcsifaom tcsufuav;rsKd;aomf vnf;aumif;? rdcifu
zciftm;tjypfqdkcsifaom tcsufuav;rsKd;aomfvnf;aumif; trSwfrJUjzpfap
yg&SdwwfaomaMumifh pum;0dkif;rSm t&om&Sdoifhoavmuf r&SdyJ tzktxpf
uav;rsm;ESifh rajyrjypf&Sdwwfonfjzpf&m wBudrfwGifrlum; rnfolu
rnfolUtm;rQ jypfwifpum; rygyJ tvkH;pkH tptqkH; acsmarmajyjypfpGm
&Sdjcif;udk uREkfyfowdjyKrdonf/ rdbrsm;ajymMuaom taMumif;t&mrsm;rSm
uREkfyfi,fpOfutjzpftysufwkdUyif rsm;av&m olwkdUuvnf; ajymrNiD;?
uREkfyfuvnf;em;axmif

r0atmif

taMumif;t&mtajrmuftjrm;teuf
azmfjyvdkygao;onf/

&Sdygawmhonf/

wckudk

uREkfyfokH;ESpfom;

ajymMuaom

uREkfyfaumif;pGm

t&G,fwGif

rSwfrd

rdcifzcifwkdUonf

a&,ifarQmf bk&m;yJGodkU oGm;MuaMumif; (i,fpOfurl uREkfyf\rdbrsm;onf


bk&m;yGJvdkufzdkU

vGefpGm

0goemygMu

w&m;tm;xkwfMuonfh

aemufydkif;wGifrS &yfpJvdkufMujcif;jzpf\/) xdktcsdefwGif uREkfyf\ESrrSm


rdcif\ 0rf;AdkufwGif y#doaEt&ifhtrm tjzpfESifhygvmaMumif;? zcifonf

638

uREkfyfudkxrf;vsuf? udk,f0eft&ifhtrm&Sdaom rdcifonf uREkfyfaomuf&ef


twGuf a&tjynfhygaom a&waumif;udk&Gufvsuf awmc&D;wavQmufjzwf
oef;vmMuaMumif;? c&D;rSm okH;av;rdkif uGmvSrf;onfjzpf vrf;wGif
uREkfyfa&iwfrnf

pdk;aomaMumifh

a&waumif;

,lcJU&jcif;jzpfaMumif;?

vrf;c&D;wGif uREkfyftm; xrf;aom zcifonf ajcoGufaomtjcm;a,mufsm;


c&D;onfrsm;ESifh twlvdkuf a&waumif;&Gufaom rdcifrSm rdef;rc&D;onf
rsm;ESifhtwl aemufrSvdkufcJU&m wjznf;jznf; uJGuGmoGm;NyD; rdef;rtkyfpku
vrf;rSm;oGm;aMumif;?

twefMumaomf

uREkfyfa&iwf

a&awmif;ojzifh

zcif'kua&mufykH? rdcifuvnf; ighom;av; a&iwf&Smvdrfh rnfqdkum


ylyefaomu a&muf&ykH ponfrsm;udk wa,mufwvSnfh ajymjyMu&mwGif
touf 70 ausmfMuNyDjzpfaom uREkfyf\rdcifESifhzcifwkdUonf a&S;a[mif;
aESmif;jzpfrsm;udk

ajym&jcif;tm;jzifh

i,fpdfwfayguf

i,frljyefMuNyD;

wa,mufudkwa,muf Muifemaom rsufESmxm;rsm;jzifh vSr;fMunfhMujcif;udk


uREkfyfaumif;aumif;BuD; owdjyKrdonf/ xdktcdkuf uREkfyfonf rdcifzcif
ESpfa,muf\ tv,fwGif xdkifvsuf&Sd&m touf 52 &SdNyDjzpfaomfvnf;
zcif\yckH;ay:wGif xdkifvkdufcJU&aomtjzpfudkpdwful;jzifh awG;awmum
uRekfyfudk,fwdkif ]EdkUnSm}uav; tjzpfokdUa&mufoGm;onf xifvdkufrd\/
xdktcdkufwGif uREkfyf\pdwful;wck ay:vmao;\/ igonf tcsKdUaom
vlrsm;uJUodkU

avmuBuD;yGm;onf[k

rqdkEdkfifapumrl

touf

52

ESpfodkUwkdifatmif rdpkHzpkH &Sdaeao;aom ig\tjzpfonf BuD;yGm;vSygonf


qdkaom

vlrsm;\tjzpfESifh

rvJEdkif?

b,fenf;ESifhrQ

rvJEdkif[k

pOf;pm;rdonfESifh twefauseyf MunfEl;aompdwf ay:vmrdygonf/ uREkfyf\


EkysKdoGm;vdkufykHrSmvnf;

uRekfyfonfrdcifESifh

OD;acgif;jzifh a0SUcsifovkd jzpfrdygao;onf/

639

zcifwkdU\

&ifcGifwdkUudk

]NrdefvdkufavuG,f}
&Gmaxmifblwmudk
(xdkacwfu

ausmfvGefaomtcg

xkH;pHtwdkif;)

arSmifrdkfufawmhrnfjzpf

rD;&xm;wGJrsm;ay:odkU

a&eHqDrD;tdrfrsm;

wifxm;NyDjzpf&m xrif;qmwwfaom zcifu ]]pm;MupdkUvm;om;&,f}}[k


ajymonfESifh
csufjyKwf

uREkfyfuxrif;yJGjyifygawmhonf/
vufqGJoHqifhjzifh

ESr\om;orD;rsm;u

xnfhay;vdufaom

xrif;[if;rsm;udk

uREkfyfzGifhMunfhvdkufaomtcg tkef;xrif;? trJom;ESyf? refusnf;oD;pdrf;ESifh


ig;cliydaMumf? c0JoD;jyKwf? yk'Dem&GufwdkUudk awGU&\/ xkdUjyifoHcsKdifhuav;
wck MuufaygifaMumfESifh pmuav;aMumfrsm;udk awGU&ao;aomfvnf;
trJom;BudKufaomrdom;wpkjzpfonfESifh

zcifu

]]awmfygNyDuG,f?

rif;wdkUvrf;rSmpm;&atmif ,loGm;yg}}[k ajymojzifh jyef ydwfxm;vkduf


onf/ c0JoD;jyKwfaomt&nfrSwyg; tjcm;[if;csKd&nf rygaomfvnf;
uREkfyfwdkUokH;a,muf

NrdefvkdufMuykHrSm

yxrav;ig;q,fvkyftwGif;

pum;rajymEdkifMuyJ ukef;om ]avG;}MuNyD; q,fvkyfausmfaom tcgwGifrS


zcifu

]]NrdefvdkufavuG,f?

igawmh

'DavmufNrdefwJU

xrif;weyfudk

rrSwfrdatmifjzpfaeNyD}}[k ajym&Smonf/ uREkfyfu ]]a&T,ifarQmf bk&m;yGJwkef;


uxufawmif Nrdefao;ovm;taz}}[k ar;&m zcifu ]][m [dkwkef;u
vlawGwuGJpDjzpfukefwmeJU Nrdef&rSmxm;vdkU rsKdcswJUxrif;vkyf b,fqDa&muf
rSef;awmifrodbl;}}[kajymojzifh
udk,fhAdkufxJa&mufwmygyJ}}[k

rdcifu
ajym

]]b,frSra&mufygbl;awmf?

&,fMu&onf/

uREkfyf\rdcifrSm

uJUodkUaom pum;&Trf;rsKd;ajymcJvSonfjzpfaomaMumifh uREkfyftrSwfw&


owdjyKrdygonf/ xnfhay;vdkufaom tkef;xrif;rSm renf;vSaomfvnf;
Nrdef&SufMuvSaomaMumifh tpm;jrefaom zcifrSwyg; rnfolrQ 0[efr&Sdacs/

640

uREkfyfrSmrl

MuufaygifaMumfwckjzifh

tmomajz&aomfvnf;

rdcifrlum;

tpm;ao;zdkU avhusifhxm;[ef&Sdonfh eef;wGif;oljzpfonfESifh uGrf;? aq;?


vufzufESifhom tmomajzwwfavonf/
oem;p&maumif;aomzcif
ayguHblwmrS

rD;&xm;xGufaomtcg

aemufwblwmrSm

zcif

qif;&rnfh 0ufvufblwmjzpfojzifh uREkfyfonf zcif\ 0efpnfpvG,f


txkyftydk;uav;rsm;udk ulnD odrf;qnf;ay;NyD; rdciftwGuf tdyf&mjyif
ay;\/

rD;&xm;wGJwGif

ckHwef;vsm;onf

eH&HESifh

t&SnfqkH;jzpf

uyfvsuf&Sdonfh

tpGefqkH;aom

rdcifus,fus,f0ifh0ifh

tdfyfapjcif;iSm

rdciftwGuf tdyf&mcif;ay;NyD; rsufESmcsif;qdkif ckH&SnfwGif uREkfyftwGuf


tdyf&mudkjyif\/

okdU&mwGif

ckHwef;vsm;t&SnfBuD;udk,lyg}}[k
cif;usif;&onf/

ae&mrsm;

rdcifu

]]ighom;u

ajymaomaMumifh

t&yf&Snfygw,f?
ae&mcsif;vSJvS,f

cif;usif;jyifqifNyD;aemuf

uRekfyfwdkUonf

tdyf&mrsm;ay:wGif xdkifum pum;ajymvsuf vdkufygvmMu&m zcifonf


pum;rajymvdkyJ oyf&yfpGm cif;usif;jyifqifxm;onfh uREkfyfwkdUom;trd\
tdyf&mrsm;udkom wpdkufwnf;pdkufum Munfhvsuf&Sd\/ uREkfyfonfzcif\
rsufESmxm;udk &dyfrdonfESifh ]]tazvJvdkufcJUygvm; taz}}[kajymvdkuf&m
zcifu ]]vdkufawmhvdkufcsifwmayghuG,f? EdkUayr,fh ighopfyifuav;awGu
arQmfMuvSa&mhr,fuG,fh? vkdufvdkU rjzpfaybl;}}[k jyefajym\/ (zcifonf
refusnf;wkH&GmwGif ajr0,f O,smOfjyKpk ysKd;axmifvsuf&Sd&m ,ckyifvnf;
o&ufyifuav;ESpfyif 0,f,lvmcJUao;onf/)

641

0ufvufblwmESifhayguHblwmrSm
aomblwmESpfckjzpf&m

em&Dw0ufcefU

xdkwavQmufwGif

ta0;uGmqkH;

a&mufonfwGif

ava&mrdk;yg

jyif;xefpGm wdkfufcwf&GmoGef;vmonfESifh wHcg;rsm;udkydwfxm;&\/ rdcifESifh


uREkfyfwdkUurl

toHus,fpGmxkwf

pum;ajymvsuf&SdMu&m

zcifrlum;

EIwfqdwfpGmESifh uREkfyfwdkUom;trdtm; wvSnfhpDMunfhvsuf&Sd\/


]]vdkufcJUygav taz? uRefawmfvufrSwfqif;,lygr,f}}
]]rvkyfygeJUuG,f? e*dkurS vdkufcsif&wJUtxJ}}
]]vdkufcsifvdkufaygh taz&,f? [kwfbl;vm; tar&,f}}
rdcifurl tajzray;yJ NyKH;vsufomae\/
]]opfyifuav;awG &Sdaew,fuG,fh? a&ravmif;vQif aoukef&Smawmhk
r,f}}
]]rdk;awG&GmaeNyDyJ taz&,f}}
]]'Drdk;avmufeJUu rjzpfavmufbl;uG,fh}}
rdcif\rsufESmudk vSrf;Munfh&m rdcifrlum; bmrQrajymyJ NyKH;vsufom
em;axmifae\/
odkUESifhrD;&xm;onf 0ufvufblwmodkU 0ifvmavNyD/ rdk;vnf;rpJ
avrSmvnf; jyif;xefqJyifjzpf&m uREkfyfonf wm;qD; &rnfhykHray:aom
zcif\ txkyfuav;rsm;udk,l wHcg;udk zGifhay;vkduf\/ zcifvnf;
o&ufyiftdk;uav; ESpfvkH;udkayGUum taygufrSqif; uREkfyfuvSrf;ay;
aomtxkyfuav;ESpfxkyfudk

&ifcGifydkufvsuf

rkd;BuD;avBuD;xJwGif

]u,fu,fu,fu,f}ESifh blwm&kHbufodkU oGm;&Smawmhonf/ rdk;uvnf;&Gm?


avuvnf;wdkuf?

vuG,faeUjzpf

tvGefvnf;arSmifvSonfhtxJwGif

ulvDr&Sd? vSnf;r&SdBudKqdkrnfholr&Sdonfh zcif\tjzpfudkjrif&ojzifh uREkfyf\


&ifxJqdkUoGm;\/ rD;&xm;xGufaomtcg blwm&kHxJ wrwfwwfwwf

642

&yfae&Smaom zciftm; aemufqkH;vSrf;arQmfMunfh wHcg;ydwfNyD;rdcif&Sd&modkU


jyefvmaomtcg uREkfyf\rsufvkH;rsm;rSm rsuf&nfjynfhvsuf &SdaeavNyD/
rdcifonf

uREkfy\
f rsufESmxm;ESifh

rsufvkH;wdkUudkjrif&mwGif

]]rif;uvJ

'DvdkrvkyfygeJU}}[k qdkum w&m;orm;csif; owday;aomfvnf; rdcif\toH


onf wkef,ifvsuf&Sdonf[k uREkfyfxifrdygonf/ onfrSmuRekfyftzdkU&m
rdbESpfyg;wkdUtm;aemufqkH;tBudrf twlwuG jrifawGU&jcif;ESifh aemufqkH;
tBudrf xrif;vufqkH pm;&jcif;jzpfav&m uRekfyfonf tjcif;t&mudk
rod&aomfvnf; cGJcGm&kHtwGufESifh wBudrfuJUodkU pdwfxdcdkfufrI &Sdjcif;udk
rrSwfrdyg/
rpdk;ESifhrdcif
aemufaeUeHeuf

apmapmBuD;

ebm;blwm&kHokdUqdkuf

rD;&xm;

ajymif;pD;NyD; uomblwmodkUcyfapmapmyif qdkufa&mufoGm;av&m blwm&kH


apmifhBudKvsuf&Sdaom rpdk;udkjrif& rdcif\rsufESmxm;ajymif;vJ oGm;\/
rpdk;onf uREkfyfwdkUom;trdudk &efukefwGifxm;cJU jrawmifodkU jyefoGm;
bl;onfhtjypf&Sd\/

okdU&mwGifrpdk;u

rdciftm;ayGGUum

vSnf;ay:odkU

wifay;vdkufaom tcgrlum; rdcif\rsufESmxm;onf wzefajymif;vJoGm;


jyef ESpfodrfhauseyfaom trlt&m jzpfay:vmjcif;udk uREkfyfjrifvdkuf&
onf/ uREkfyf\rdcifonf wwd,tdrfaxmifjzpfaom rpdk;tay: oHa,mZOf
aESmifzJGUrIuJvGefykH&onf/ Z&pfacsmif&Gm&Sd udkodef;az\aetdrfodkU a&mufMu
aomtcg rdcifESifh udkodef;azwkdUonf wa,mufESifhwa,muf tjyeftvSef
tuJcwfvsuf &SdMujcif;udk uREkfyf&dyfrd\/

643

udkodef;azonf &efukefodkUa&mufpOfu uREkfyfrdciftm; jrifawGUbl;


(vlyg;wa,muf jzpfonftwkdif;) ]xl;}aomrdef;rBuD;wa,muf jzpfonf[k
tuJjzwfoGm;&m (udkcifarmifwifhuvnf; twkdif;yif tuJjzwfbl;onf)
rdcifuvnf; uREkfyfESifh cifrif&if;ESD;aom oli,fcsif;rsm; jzpfonfqdkaom
aMumifh ESpfa,mufvkH;tm; tuJcwfavh&Sd\/ xdk&ufrsm;wGif uREkfyfonf
b,fwkef;uESifhrQrwlatmif rdciftay: txl;Muifemaompdwf ouf0if
vsuf&Sd rdcifteD;rS cGmawmhonfr&SdyJ pum;wajymajymESifh tcsdefukef
ygawmhonf/ a':zl;ndKESifh rpdk;wkdUu tppt&m&mwGif jynfhpkHatmif
aqmif&GufMu udkodef;azESifh uREkfyfwkdUu rdcifteD;xdkifum rdcif\tvdkudk
apmifhMunfh

vdkavao;r&Sdatmif

aqmif&Gufay;Muav\/

&ufow

wywfcefUMumaomtcg udkodef;azESifh uREkfyfwdkUESpfa,mufvrf; avQmuf


xGufvmMu&mwGif udkodef;azu ]]cifAsm;[m awmfawmfBuD; tod&ufcufwJU
vlwa,mufyJAsm}}[kajym\/
]]bmaMumifhvJAs}}
]]cifAsm;eJU usKyfeJUESD;&if;vmcJUMuwm ESpfaygif; 20 ausmfcJUvdkUrdkU
cifAsm;taMumif;udk usKyftm;vkH;od&NyD;NyDvdkU rSwfxifcJUrdw,f? ckawmh
b,f[kwfayrvJAsm}}
]]bmawGrsm; xyfawGUae&jyefvkdUvJAsm}}
]]usKyftaruav cifAsm;udkvlaumif; rxif&Smbl;? cifAsm;aMumifh
usKyfysufpD;&w,fvdkUawmif

ajymbl;ao;w,f?

usKyfu&Sif;jyvdkUawmif

ol,kHroGm;&Smbl;? cifAsmhtareJUcifAsm; aeMuykHudk usKyftar jrifprf;apcsif


w,fAsm}}
]]'gu csD;rGrf;p&mvm;Asm? udk,fhtarawmh udk,fcspfMuwmcsnf;aygh
Asm}}

644

]]cifAsm;wdkUom;trdu
wa,mufu

cspfMu&kHrubl;As?

odyfodwwfMuwmyJ?

'Dom;trdrsKd;

wa,muftvdkufudk
rawGUbl;aygifAsm?

usKyfodyfauseyfw,f? 'DwcsufaMumifh cifAsm;udkusKyfuodyfMunfndKw,f


Asm? usKyfwkdUeJU qdkwmawmh tjywftowf uGmaywmyJ}}
<um;vdkufcsifygonf/
uREkfyf\woufwmwGif

rMumcPcsD;rGrf;jcif;

cHcJU&olwa,muf

r[kwfaomfvnf; tcsufuav;? xdktcsufuav;rsm;aMumifh &Hzef&Hcg


vlcsD;rGrf;cH&jcif;rsm;vnf; txdkuftavsmuf &SdcJUbl;onfjzpf&m wouf
vkH;wGif

cHcJU&bl;orQaom

csD;rGrf;rIrsm;udk

pkaygif;vdkufapumrlvnf;

udkodef;az\ wBudrf csD;rGrf;cHcJU&jcif;uJUodkU uREkfyfESpfoufvdrfhrnfr[kwf


acs/ bmaumif;onf? nmaumif;onf? bmawmfonf? nmawmfonf
qdkjcif;rsm;udk uREkfyftzdkU xdcdkufvSatmif r&SdvS/ uREkfyftaMumif;udk
aumif;aumif;odaom
uREkfyfpdwfxm;ykH?

rdwfaqGwa,mufwavu

*&kpdkfufykH?

MuifemykH?

uREkfyf\rdciftay:

av;pm;ykHESifh

ywfouf

vIdufvIdufvSJvSJ ESpfESpfumum tm;&yg;& csD;usL;ajymqdkjcif;udk Mum;vkduf&


aomtcgwGifrlum;

uREkfyf\&ifbwfxJrS

vIdif;wHydk;

xvmNyD;vQif

uwkefu,if jzpfvm rsuf&nfrsm;0dkif;vsuf udkodef;az\ vufESpfbufudk


uREkfyf\vufESpfbufjzifh tBudrfaygif; 20ru vIyf,rf;qJGcgrdygawmhonf/
udkodef;azudk,fwdkifrSmvnf; uREkfyf\wkefvIyfjcif;udk jrif& tHUtm;oifhum
ai;Munfhaeygawmhonf/

tjzpftysufudkjyefajymif;

qifjcifonfhtcg

rdciftay: uREkfyf\Muifemav;pm;rI ydkrdkvmcJUjcif;onf rD;&xm;ay:wGif


zcifESifh cGJcGmpOfup w[kefwdk; wufvmjcif;jzpf[ef&monfhjyif rdciftm;

645

tqkH;pGefaom

0wfBuD;0wfi,f

jyK&jcif;jzpfonf[k]aoG;ajym}uREkfyfod&

jcif;jzpfwef&monf [lvnf; qifjcifawG;awmrdygonf/ rdcifudk,fwkdifu


vnf;uomodkUa&mufonfrSp uREkfyf\tay:wGif a&S;,cif tcsdefrsm;u
xuf

ydkrdk

pdwfwdkif;usonfh

vuPmrsm;

jrifawGU&onfxifrd\/

rnfodkUyifjzpfap uREkfyfonf rdrdudk,fudk olawmfaumif;BuD; wa,muftae


jzifhb,ftcgrS txifra&mufcJUapumrl rdcif\ pdwfauseyfykH&jcif;ESifh
udkodef;az\

csD;rGrf;jcif;udkcHvdkuf&uwnf;u

]igonf

udkodef;az\

rdcifESifh tcsKdUvlrsm; xifMuouJUodkU vlqdk; vl,kwfrmBuD;wa,muf


r[kwfEdkifNyD wum;}}[kqdkum olawmfaumif;vSygonfqdkaom yk*dKvfrsKd;ESifh
rsufESmcsif; qdkifOD;acgif;axmifvsuf aphaphBuD; MunfhcJU&ygawmhonf/
(pum;rSm

yvTm;&m

a&mufaomfvnf;

pdwfESvkH;aumif;ygvsufESifh

aysmfaysmfyg;yg; aecsifwwfonfh yDrdk;eif;? udkodef;azESifh uREkfyfuJUodkUaom


vlrsm;tay:

pdyfykwD;

tBudrfBudrfcHcJU&bl;onf
jzpfygonf/)

orm;rsm;u

twGufaMumifh

udkodef;az

txifao;Mujcif;udk

wcgw&H

tHxkwfvkdufjcif;

udk,fwdkifrSmvnf;

rdciftay:

uREkfyf\MuifemykHudkjrif&ojzifh azmfxkwf csD;usL;vdkuf&aom tcsdefrSp


aemifw tBuD;tus,f&onfh vuPmESifh rsufESmxm; ajymif;vJoGm;jcif;udk
uREkfyfowdjyKrdonf/
rdcif\xl;ykH
Z&pfacsmif&Gm 15&ufcefU aexdkifMuaomtcg ol&d,wdkuftay:
a'gufwmodef;armifu toa&ysufrIESifh w&m;pJGxm;onfh trIESifhywfouf
rEav;NrdKU&kH;w&kH; trIqdkif&ef &ufcsdef;apha&mufvm\/ yxr rdcifonf

646

uREkfyftm; uomNrdKUrSyif apmifhaernf[k tBuHjyKNyD;rSif;tBuHudkzsufNyD;


uREkfyfESifhtwlvkdufum

0ufvufblwmwGif

qif;ae&pfrnf[k

ajym\/

rdcif\tBuHtpnfrSm tu,fol&d,wkdufodkU tvkyfjyef0ifcJUvQif uREkfyf


wkdUESifh

twlvdkuf

&efukefaernfjzpfaomaMumifh

if;tm;0ufvuf

0ifac:Mu&ef jzpfavonf/ odkUjzpf uREkfyfwdkU om;trdonf rpdk;tm;


rdbrsm;ESifhEIwfquf&ef

jrawmifodkU

jyefvTwfuomNrdKUrS

rD;&xm;ESifh

xGufcGmvmMu&m udkodef;az\ tdrfoltdrfom;rsm;onf uRekfyf\rdciftm;


]xl;}aom tr,fBuD;wa,muf[l todtrSwfjyKum usef&pfcJUMuav\/
rdcif\]xl;}ykHudk

tenf;i,f

azmfjy&vQif

xrif;pm;jcif;?

a&csKd;jcif;?

vrf;avQmufjcif;? t0wfvJjcif;? tdfyf&m0ifjcif;? tdyf&mrSxjcif; paom


trIBuD;i,fwkdUudk

tcsdefem&DESifh

tr,ftdkBuD;rsm;uJUodkU

wduspGm

pum;bvpfbvpf

aqmif&Gufjcif;rsm;pGmaom
rajymyJ udk,fhtm&kHESifhudk,f

wdwfqdwfpGm aewwfjcif;? avmuDrIa&;&mESifh ywfoufvQif twdkqkH;


csKH;ajym tjrefqkH; jzwfawmufypfwwfjcif;? vlwbufom;\ tmabmfudk
tNrJtuJcwf

b,ftcgrS

pum;vkH;ydkrajymwwfjcif;?

rnfolUtm;rQ

tcsdefESifh tvkyfvkyfaom rdcif\tavhtusifhudk jrif& ]]cifAsmhr,fawmf


BuD;Munfh&wm wu,fhAdkvfrBuD;wa,mufvdk &SdygayAsm}}[k ajymbl;av
onf/
rdciftm; aemufqkH;jrif&jcif;
uREkfyfwdkUom;trdESpfa,mufonf naecif;wGif uomrSxGufcGmMu
aemufaeUeHeufapmapmwGif

0ufvufblwmodkU

qdkufa&mufMuav&m

uREkfyfBudKwif&dkufMum;xm;onfh aMu;eef;t& blwm&kHrSapmifhBudKaeMuonfh

647

rdcif\ wynfhrBuD;av;ig;a,mufwkdUudkawGU&\/ uREkfyf\rdcifrSm zcif


uJUodkU "ruxduwOD; r[kwfaomfvnf; w&m;tm;xkwfykH tm;xkwfenf;udk
vufxyf oifjyxm;ojzifhtvGefusKd;EGHU&dkaoonfh wynfhrdef;rBuD; rdef;ri,f
wusdyfcefU&S\
d / if;wkdUrSm trsm;tm;jzifh zcif\aqGrsKd;nmwdrsm;jzpfMu
rdciftm;0wfBuD;0wfi,fjyKMuavonf/
if;rdef;rBuD;rsm;ESifhae&rS

rdcifonf

pdwfNidrf;csrf;rI&&Sd\/

uREkfyfuvJGvQif
]]zcifrygoavm}}[k

uRekfyfuar;&m rdef;rBuD;rsm;u taMumif;rMum;ojzifh rod rygvmaMumif;


ajymMu if;wkdU\rsufESmxm;rSm xl;qef;onf[k uREkfyfowdjyKrdonf/
rD;&xm;xGuf

uRekfyfonf

blwmbufodkU

vSrf;Munfhvdkufaomtcg

awm&Gmol ta':BuD;rsm;\ tv,f rm;rm;rwfrwf oyf&yfwnfNidrfpGm


&yfvsuf&Sdaom rdcifudkjrifvdkufay&m rdcifonf uREkfyfbufodkUvSnfhum
wcsufwnf; NyKH;NyD;aemuf rsufESmvTJ oGm;avawmhonf/ uREkfyfonf
rdcif\NyKH;jcif;udk aemufqkH;tBudrf jrif&jcif;jzpfonf[k rod&aomfvnf;
tjcm;tBudrfrsm; cGJcGm&jcif;rsKd;ESifh rwljcif;udkrlum; pdwfxJ owdjyKrd
ygonf/
tvkyfjyef0ifzdkU oabmwljcif;
a'gufwmodef;armif\trIudk rEav;&kH; qdkifNyD;aomtcg (wdkfuftkyf
OD;buav;vnf; uREkfyfESifhtwl w&m;cHwa,mufjzpfonf/) OD;buav;
onf uREkfyftm; OD;nGefUESifhawGU&ef &efukefodkUac:ojzifh vdkufoGm;&\/
NAdwdoQbm;rm; oaX;OD;nGefUESifh uREkfyfawGUaomtcg ]]uREkfyf\vcudk
ajcmufvwBudrf ol&d,wdkufu 25usyf? OD;nGefUu 25usyfwdk;ay;ygrnf?
OD;apmjyefa&mufaomtcgwGifvnf; wrsKd;wrnf twnfwus pDpOfMu

648

ygrnf}}[k ajymonfESifh uREkfyfoabmwl vufcHcJUNyD; ]]0gqdkvjynfhvQif


jynfhcsif;tvkyfjyef0ifygrnf}}[k
0ifaygufwck

uwdjyKcJUav\/

nTefjyvdkufao;onfrSm

&kyf&Sifum;rsm;tjyeftvSefajymMuaom

xdkUjyif

OD;nGefUu

NAdwdoQbm;rm;

ukrPDxkwf

&kyf&Sifum;rsm;udk

(Dialogues)

uREkfyfu acsmarm nufanm obmusatmif jyifqifay;ygvQif wv 100d


avmuf &EdkfifzkdU&SdaMumif;ajymavonf/ OD;nGefUuapwemESifh ajymjcif;jzpf
aomfvnf; vc aiG100drSmt&acsmifvdrfhrnf rxifaomaMumifh uREkfyf
tm&kHrcHvifhvSyg/
uREkfyf\tvSLBuD;
uREkfyfonf rdcifESifhrpdk;wkdUudkac:&ef tnmodkU jyefvmcJU&m 0ufvuf
blwm&kHwGif

refusnf;wkH&Gmom;wa,mufESifhawGU

0gqdkvqef;

10

&ufaeUeHeuf tpkef&xm;ESifh uREkfyfwkdUvdkufvmrnfjzpfojzifh blwm&kHrS


tqifoifhapmifhBudKaeyg&ef

rdciftm;ajymzkdUrSmxm;

pmwapmifvnf;

ay;tyfcJU\/ uomodkUa&mufaomtcg (uREkfyf\BudKwiftaMumif;Mum;pm


t&)

apmifharQmfvsuf&Sdaom

rpdk;ESifhawGU

&efukefodkUjyefqif;Mu&ef

jyifqifMu\/ uREkfyf\vctaMumif;udk 0efaxmufOD;cspfpkESifh udkodef;azwkdU


tm;ajymjy&m OD;cspfpku enf;vGef;onf[k ajymaomfvnf; ol&d,wdkuf
taqmufttkHtwGif;

uREkfyftm;

waqmifwa,mif

om;om;em;em;

xm;jcif; wckwnf;twGufyif auseyftm;&vsuf&Sdaom udkodef;azurl


]]awmfao;a&mayghAsm?

OD;apmjyefvmawmh

arQmfvifhcsuf&Sd

ao;om;yJ}}

[kajymygayonf/ OD;cspfpku uREkfyftay: txifBuD;jcif;twGuf *kPf,l


rdaomfvnf; &efukefodkUjyefcsifNyDjzpfaom uREkfyftzkdU&mrl udkodef;az\

649

pum;udk

ydkESpfoufonf/

okH;&ufavmufwGif

uREkfyfwdkUvifr,m;

jyefMurnfjzpf&m rjyefrDtwGif; Z&pfacsmif&Gm&Sd vlqif;&J awmifolrsm;?


NcHorm;rsm;ESifh vSnf;orm;rsm;? xif;ckwform;rsm;tm; uREkfyfu ]ygwD}
uav;wckay;zkdU

tBuHjzpf\/

Z&pfacsmif&Gm

udkodef;azuJUodkUaom

tpdk;&t&m&Sd yifpifpm; okH;av;ig;a,muf &SdMuaomf vnf; uREkfyfonf


xdkolwkdUxuf

vSnf;orm;rsm;ESifh

NcHorm;rsm;tm;

ydk

auR;arG;csif

aomapwem jzpfay:vsuf&Sd\/ odkUjzpf wnaewGif udkodef;az\ NcHBuD;


twGif; 'ifnif;yifESifh a&Smufyef;yifBuD;rsm;atmuf 10a,mufcefU&Sdaom
xdkvlrsm;udkzdwfac:

acgifa&ESifhMuufom;jzifh

{nfhcHauR;arG;avonf/

uRekfyfwdkufauR;aom t&mrSm tzdk;wefBuD;r[kwf vSaomfvnf; uREkfyf


uJUokdUaom vlwa,mufu if;wkdUtm; tzufvkyfum zdwfac:auR;arG;
jcif;twGuf

0rf;omMuykH&onf/

acgifa&aomufyJG

tuefUtowfr&Sd

wdkfufauR;aomfvnf; ajEysufavmufatmif rl;,pfol rygaomaMumifh


]]cifAsm;uHaumif;w,fAsKdU}}[k udkodef;azuajym\/ xdkvlrsm;onf uREkfyftm;
aus;Zl;wifMujcif;aMumifh

rdrdwkdUudk,fudk

xdef;odr;fMuykH&onf[lvnf;

oluajym\/ xdknOfh rdk;BuD;onf;xefpGm &GmoGef;av&m udkodef;azu


]]cifAsm;u

rvkyfpbl;vkyfvdkufwJU

tvSLBuD;

aMumifhxifyAsm}}[k

ajymao;\/
vrf;awGusKd;jcif;
aemufwaeU eHeufvif;onfESifh wNydKifeuf ,refnOfhu &GmoGef;aom
rdk;aMumifh &xm;vrf;awGysufukefNyD; uomESifhebm; rD;&xm;raygufawmh[k
Mum;od&av\/ uREkfyfwdkUrSm xdkaeUnaewGif &efukefokdUjyefMuzdkUjzpf

650

udkodef;azu ]]cifAsm;tvSLBuD;u cifAsm;udkjyefNyD; 'kuay;aeNyDaum}}[k


&,fp&majymjyef\/ udkodef;azum; ae&mwumwGif &,fp&majymwwfol
wa,mufjzpf
wcgu

EIwfayghayghESifhvTwfueJvnf;

olUtdrf

NrdKUtkyf?

awmtkyf?

ajymwwfoljzpfavonf/

0efaxmuf?

ynmtkyfpaom

{nfhonfrsm; qkHrdMu udkodef;azu {nfhcH&m tapcHonf 0DpuDykvif;ESifh


zefcGufrsm;? qdk'gykvif;rsm;udk vifyef;ay:wGifwif {nfhonfrsm;xHokdU
,lvmpOf cg;yef;udk ajcaxmufESifhwdkufrdonfESifh (rl;aeoavm rajymwwf)
[wfxkd;vJNyD; zefcGufawGuJG? ykvif;awG vdrfhukefMu\/ wGif udkodef;az
onf{nhfcH&mrSxajy;
ykvif;udk

zGihfxm;NyD;ojzifh

uysmu,maumuf,lum

0DpuDrsm;tefxGufvsuf&Sdaom
axmifMunhfvsuf

]]zefcGufawG

b,favmufuJGuGJ? qdk'gawG b,favmufzdwfzdwf? rifhudk,fwdkifb,fESpfjyef


aooGm;oGm;? ig0DpuDykvif;rzdwfvdkU awmfygao;&JUuGm}}[k oGufvufpGm
ajymEdkifavonf/ rD;&xm;vrf;rSm jrpfBuD;em;vrf;BuD;wavQmuf usKd;jcif;
r[kwf? uomESifh ebm;tMum;omusKd;jcif;jzpfaomfvnf; uREkfyfwdkUrSm
ebm;okdUoGm;&ef

rjzpfEdkifawmhojzifh

&efukefodkUjyefMuzdkU

tcuftcJ

BuKHvsuf&SdavNyD/ vrf;wdkuav;rSm awmiftqif; twufawG&Sdaom


aMumifh wcgysufvQif &uftwefMum jyifqif&onf[lvnf; ajymMuav
onf/
rarQmfvifhaomtultnD
eHeuf 9em&Davmuf ,refaeUnu uREkfyf\ ]ygwD}uav;wGif
yg0ifonfh vlav;ig;a,muf ay:vmMu\/ a&SUaqmifjzpfaom OD;aygvdef;
u (raeUwaeUuyif touf&Sifvsuf &Sdao;onf[k Mum;cJU&onf/)

651

rdrdwkdUrSm vSnf;orm;rsm;jzpfMuaMumif;? uom-ebm; rD;&xm;vrf; ysuf


onf[k Mum;&aMumif;? vrf;ysufvQif jyifqifzdkU tcsdeftvGefMumwwf
aMumif;?

okdUjzpf

if;wkdUvSnf;orm;rsm;u

uomrS ebm;xdatmif

vSnf;ig;pD;jzifh aysmfaysmfyg;yg;BuD; edAmeful;wkdUydkUvdkMuygaMumif;ajymav\/


udkodef;azu tu,f vdkufydkUvdkMuvQif vSnf;ESpfpD;qdku vkHavmuf
aMumif;ajym&m olwkdUtm;vkH;u ]]r[kwfbl;q&m? rsufESmBuD;rsufESmi,f
rvkdufygeJU? uRefawmfwdkUig;a,mufpvkH; ydkUyg&ap}}[k 0dkif;0ef;ajymqdkMu
av\/ uomESifh ebm;rSm c&D;16rdkif a0;uGmonfhjyif awmifBuD;
wvkH;vkH;udk

jzwfausmf

tqif;twuf

tvGefMurf;vSaomaMumifh

vSnf;wacgufqdkvQif tawmfBuD;xdkufwefonfhjyif odkUaom &moDOwk


rsKd;wGif

iSm;&zkdUyif

tvGefcJ,Of;vSonf/

uREkfyfutvGefaus;Zl;wif

aMumif;ajym udkodef;azESifh wdkifyifNyD; pum;jyefygrnf[k ajymvdkuf&onf/


if;wkdU jyefoGm;Muaomtcg udkodef;azu tdrfom;rsm;u vrf;rSm
omref&moDOwkyif

toGm;tvm

cufcJvSay&m

rdk;&Gmxm;ojzifh

acsmaernfjzpfaom &ufrsm;rl rufapmufvSaomtqif;BuD; twufBuD;


rsm;aMumifh vSnf;rsm;twGuf tE&m,f ruif;wwfaMumif; ajymjyum
wm;qD;Muavonf/ uREkfyfonf OD;aygvdef;wkdUvlpktm; pum;aumif;atmif
ajym jiif;y,fNyD;vQif okH;av;&ufapmifh vrf;jyifrNyD; ao;onfESifh
oabFmjzifh rEav;odkUvSnfhNyD; pkefqif;&ef qkH;jzwfvkdufav\/ uREkfyf\
pdwfxJ xifhwifhwifh&Sdaom tjcif;t&mwckrSm xdkaeUonf 0gqdkvqef; 10
&uf&SdvmNyDjzpf

uREkfyf\rdcifonf

0ufvufblwmrS

warQmfwnf;

arQmfvsuf&Sd&Smawmhrnf[k rMumcPowd&rdjcif;yif jzpfavonf/ oabFm


jzifh vdkuf&vQifvnf; 0ufvufodkUwdkuf&dkuf ra&mufawmhyJ rEav;rS
vSnfh&rnfjzpf ol&d,wdkufodkU tcsdefaemufusrnfudkvnf; ylyefrdonf/

652

rnfodkUyifjzpfap uREkfyfwkdUonf vqef; 11 &ufaeUwGif tpkefoabFmESifh


vkdufMu 12 &ufaeUv,fwGif rEav;qdyfurf;odkU qdkufa&mufMuNyD;
if;aeUnaewGif &efukefxGufrnfh rD;&xm;ay:odkU a&mufvsuf&SdavNyD/
uREkfyf\tBuHrSm

&efukefa&mufawmhrS

rdciftm;

vdkufykdU&ef

zcifxH

pma&;rSmxm;&ef jzpfavonf/ nae&xm;xGufcgeD;wGif uRekfyfESr\om;


atmifBuD;onf uRekfyfxHodkUajy; vm 0ufvuftbGm;qkH;NyDjzpfaMumif;
ajymygawmhonf/ uREkfyfonf taMumif;jcif;&mudkyif ar;jref;zkdUtcsdefr&SdyJ
ypnf;uav;rsm;udk

&xm;ay:rS

qJGcs

jrpfBuD;em;

&xm;ay:odkU

ajymif;oluajymif;? uREkfyfu&efukefvufrSwf udkjyeftyf 0ufvufvufrSwf


udk,l

&xm;ay:okdU

tajy;tvTm;wuf&NyD;aemuf

rD;&xm;vnf;

xGufvmygawmhonf/ atmifBuD;tm; uwdkufu&dkuf ar;jref;vkduf&jcif;


tm;jzifh odvdkuf&onfrSm rdcifonf ig;&ufcefUemzsm;NyD;aemuf uG,fvGef&Sm
onf[lom tusOf;csKyfodvkduf&\/ eufjzefwGif oN*Fd[frnfhtaMumif;udk
vnf; odcJU&\/ xdkUxuf bmrSydk rodcJU&acs/
uHaumif;aom tcsufwck
rD;&xm;ay:wGif uREkfyfonf rdciftaMumif;udk qifjcifokH;oyf\/
atmifBuD;ajym

Mum;vkduf&aomtcgwGif

wkefvIyfoGm;aomfvnf;

taMumif;aMumif;udk

&kwfw&uf

'dwfueJjzpfum

jyefvnfokH;oyfonfhtcg

y&da'0rD; awmufavmifoifhoavmuf rawmufavmifjcif;udk awGU&


udk,fh[mudk,fyif

tHUMord\/

rdcifonf

uREkkyftzkdU&m

avmuwGif

tjrwfEdk;qkH;aom yk*dKvfjzpf tjcm;aomom;rsm;u if;wkdU\rdciftm;


cspfcifMujcif;xufyif uREkfyfuydkonf[k xifrdjcif;um; rSefonf/ okdU&mwGif

653

uREkfyfonf tvdkrusrI 'kuwckESifh BuKHawGU&onfhtcg (w&m;obm0udk


xm;bdOD;)

&dk;&dk;enf;jzihfyif

oufom&m&Sm

Munfhwwfonfh

0goemwck&S\
d / uREkfyfcsufcsif;vdkyif owd&rdonfrSm touf 52 ESpf&Sd
ajr;av;ig;a,muf

&Sdaom

tcsdefwdkifatmif

rdpkHzpkHae&aomvlonf

tvGef&Sm;onfjzpf igonfavmu tvGefuHaumif;olwa,mufjzpfonf/


uomNrdKU
]igonf

&ufowESpfywfcefUtwlwuG
rdciftm;

aeMu&aomtckdufwGifvnf;

0wfB uD;0wfi,fjyKvkduf&

rdcifudk,fEIdufuvnf;

ightay: pdwfwdkif;usykH&jcif;udk udkode;fazvnf; tuJcwfEdkif igvnf;


&dyfrdvkdufonf/

rdcifonf

tNrJwnfaeEdkifonf

r[kwfojzifh

aojcif;ao&vQif ightay: ausauseyfeyf&Sdaeonfhtckduf ao&jcif;onf


rdciftzdkUvnf; aumif; ightzkdUvnf; aumif;onf/ rdciftaMumif;udk
jyefawG;rdwdkif; pdwfwdkif;usaom aemufqkH;tydkif;udk awGU&jcif;tm;jzifh
ightzkdUtjrwfvnf;xGuf ukodkvfvnf;&onf/ igonf tvGefuHaumif;ol
wa,mufjzpfonf}ponfjzifh

pOf;pm;rd\/

y&da'0udpESifhywfouf

uREkfyfonf wu,fvnf;uHaumif;olwa,mufjzpf\/ touf 52 ESpf&SdNyD


jzpfaom xdktcsdefokdUwdkfifatmif om;orD;BuD;BuD;rm;rm; aoqkH;bl;jcif;r&Sd?
r,m;ESpfa,muf

uJGbl;aomfvnf;

aoqkH;bl;onfr&Sd?

ESrwa,muf

aoqkH;bl;aomfvnf; tdrfaxmifcJGjzpfonfhjyif aoqkH;NyD;cgrS uREkfyfod&


tavmif;udk

rjrifvkduf&aomaMumifh

yloifhoavmuf

rylvkduf&yJ

oufom&m&cJUonf/ okdUjzpfuREkfyftzdkU&m touf 52 ESpfa&mufcgrS


rdcifuG,fvGefjcif;onf yxrtBudrf [kwdywd avmifuRrf;oifhaom y&da'0
udpBuD;jzpf\/ wGifvnf; txufwGifazmfjycJUNyD;aom taMumif;rsm;
aMumifh tBuD;tus,frylavmif&yJ tawmfBuD; oufom&m&cJU onfjzpfaom
aMumifh udprsKd;ESifh ywfoufuREkfyfonf tvGefuHaumif; onf[k

654

,lqjcif;jzpfavonf/ atmifBuD;u ajymjypOf &kwfw&uf'dwfueJ jzpfcJU&


aomfvnf; rsuf&nfrusao;rD oufom&m&aom enf;vrf;udk ESvkH;oGif;
rdjcif;onfvnf;

uREkfyf\

owdaumif;jcif;?

okdUr[kwf

tavhtxkH

aumif;jcif;? okdUr[kwf uHaumif;jcif;[l qdkoifhayonf/


rdcif\ aemufqkH;tcsdef
uREkfyf\rdcifonf refusnf;wkH&Gm aexdkifaomfvnf; wynfhrdef;rBuD;
wa,muf

(a':a':ydk;)

&Sdaom

0ufvufodkU

tvnfvmcdkufwGif

zsm;emaoqkH;jcif; jzpfaomaMumifh if;aetdrfyif rdcif\tavmif;jyifxm;


jcif;udk awGU&\/ uREkfyfwkdUa&mufoGm;aomtcg refusnf;wkH&GmrS vma&muf
apmifha&SmufMuaom aqGrsKd;rsm;u 0dkif;0ef;idk,kdMupOf &ifbwfxJ wcsufqdkU
oGm;aomfvnf; uRekfyfonf ta&;BuD;aom ar;p&m&SdonfESifh tylvkH;udk
csufcsif;ESdrfcs

rdcif\

wynfh&if;rsm;teD;odkU

csOf;uyfygawmhonf/

uRekfyfar;vdkaom t&monfum; rdcif\ aemufqkH;tcsdef taMumif;yifjzpf


onf/ Ak'0g't& tm;xkwfMuonfh w&m;*dkPf;trsKd;rsKd;&SdMuonfhteuf
rdcifESifh uREkfyftxl;tav;*&kjyK jyifqifxm;avh&Sdaom tvkyfBuD;wck
um;

aotHUqJqJ&Sdaom

w&m;orm;qdkaomfvnf;

aemufqkH;tcsdef
aemufqkH;jzpfaom

tydkfif;tjcm;twGufjzpf\/
umv

awmifvdkvdk

ajrmufvdkvdk a,mifcsmcsmESifh rsufvkH;uav; uv,fuv,fjzpfcJUvQif


ae&musonf[k uRekfyfwkdUom;trdu r,lqacs/ uRekfyfwkdU\q&mawmfu
vnf; ao&manmifapmif; vJSavsmif;&m0,f aqGrsKd;nmwdESifh rdwfo*F[
rsm;u

ar;jref;Muaomtcg

]]udpr&Sd?

ajymwJUEdkifap}}[k

Mo0g'ay;

awmfrlcJU\/ qdkvdkaomt"dym,frSm ESvkH;oGif;w&m; vufqkyfvufudkif

655

&Sdaom yk*KdvfwOD;yDyD wkefvIyfacsmufcsm;jcif;r&SdyJ Nidrfoufaomtrlt&m


&SdEdkifap&rnf[k qdkvdk\/ uRekfyfonf rdcifESifh vufyGef;wwD; aeavh&Sdaom
ESr0rf;uGJwa,muftm;]]tar b,fvdkaoovJa[h rNyKH;}}
]]vufOD;wkef;uawmh armifBuD;a&mufvmovm;vdkUar;w,f}}
]]'Dwkef;uawmh odyf rqkd;ao;bl;aygh}}
]]rqkd;ao;bl;armifBuD;&JU?

aysmufvQif

armifBuD;wdkUeJU

vkdufzdkU

pdwful;&Sdw,f}}
uREkfyf\&ifbwfxJ eifhueJjzpfoGm;onf/
]]aemufawmhaumuG,f}}
]]okH;&ufavmufMumawmh roufomvdkUrdkU 'Dawmifu rwufEdkif
aMumif;udk olU[mol odykH&w,f}}
]]'Dawmh ighudkrar;awmhbl;vm;}}
]]b,folUrS bmrSrar;awmhbl;? olUtm&kHeJUol aeawmhwmyJ? [dkvl
'Dvluar;Mu jref;MuwmawGudkvJ bmrSjyefrajymawmhbl;? vufjy&kHjyawmh
wmyJ? a':*srf;jzLu aeom&JUvm;vkdU cPcPar;awmh *sD;uaeom ygw,f
uG,f? cPcP rar;ygeJUvdkU ajymwmeJU b,folrS rar;Muawmhygbl;}}
]]tjyif;txefcH&wm b,favmufMumovJ}}
]]w&ufygyJ armifBuD;&,f}}
]]armao;vm;a[h}}
]]eJeJavmufygyJ armifBuD;}}
uREkfyfauseyfavNyD/ uREkfy\
f rdcifrSm aocgeD; tarmBuD;qdkufonfh
a0'emrsKd; cHpm;&rnfudktawmf wGefUqkwf&Smonf/ ,ckum; awmfygao;\/

656

trQa0Edkifjcif;
aemufwaeU rdcif\psmyeudp aqmif&Guf&mwGif uREkfyf aMu;aiG
tajrmuftjrm; rygcJUojzifh vSvSyy oN*Fd[fEdkifavmufatmif rxnfh0if
EdkifonfhtwGuf &ifwcsuf qdkUrdao;\/ okdUaomfraorD aemufqkH;tcsdef
tydkif;tjcm;

rdcifpdwfwdkif;usatmif

jyKpkvkduf&jcif;udk

pdwfxJ

jyefvnfazmfxkwfum oufom&m &SmEdkifcJUygonf/ okdUESifhvnf; oomefwGif


bkef;BuD;u
udkifvsuf

&Gwf

a&pufcsNyD;onfhtqkH;

trQa0&onfwGif

tjyifodkUxGufatmif
y&dowfvnf;

]]trQ

rqdkEdkifyJ

uRekfyfonf

trQ}}[laom

vnfacsmif;xJwGif

twefMumatmiftHUMopGmESifh

a&zvm;udk

pum;okH;vkH;

udk

wpfvsuf&SdonfESifh

ai;MunfhaeMu&avonf/

e*dkurS pum;xpfcsif&onfh txJwGif &ifxJ wpfqkdUBuD;jzpfaeaomaMumifh


toHxkwf

r&jcif;jzpfonf/

azmfjycJUNyD;onfhtwdkif;

uREkfyfrSm

y&da'0taMumif;udk ,ckrS [kwdywd yxrtBudrf awGUBuKH&jcif;jzpf&m


tcsKdUvlrsm;u &ifxJu ylavmifonfudk ajymMuaomfvnf; uREkfyfrSm rdcifESifh
awGUcGifh&Sdawmhrnfr[kwf[k ESajrmNyD; &ifxJu eifhqdkUqdkUBuD; jzpfjcif;udkom
rSwfrdygonf/
xl;qef;aomom;trd
rdcif\tavmif;udk

rD;oN*Kvfaomtcg

tjcm;vlrsm;tm;vkH;

jyefoGm;Mu okb&mZmrsm;ESifh uREkfyfom usef&pfonfwGif uRekfyfonf


anSmfreHapjcif;iSm avwif&Sdaom opfwyifatmufodkU oGm; wa,muf
wnf;xdkifum

arG;ordcif\

taMumif;udk

657

jyefajymif;qifjcifrdygonf/

uREkfyfwdkUom;trd

rnfonfhtjcm;aom

om;trdrsm;ESifhrQ

rwlaom

tcsufwck&Sdygonf/ uREkfyf\touf 35 ESpft&G,fodkU a&mufonfhwdkfif


atmif

uREkfyf\rdbESpfyg;onf

avmukw&ma&;&m

uREkfyf\

(tmp&d,)q&mrsm;jzpfMu\/ touf 35 ESpfwGif uREkfyfw&m;tm;xkwf


aygufa&mufwefoavmuf aygufa&mufaomtcgwGif uREkfyfonf w&m;
obm0tjrifESifh ywfouf rdbESpfyg;wdkU\ cRwf,Gif;csufudkjrifvm \/
if;wkdUonf tjyifodkU ra&mufao;yJvsufESifh tayguf0wGif xdkifvsuf
&Sdolrsm;ozG,f uREkfyfjrifrd\/ uREkfyfu taMumif;udk &Sif;jy&mwGif
zcifonfa&S;OD;pGm oabmayguf\/ odkU&mwGifzcifonf xdkfif&mrSxzdkU
ysif;&daomvlwa,mufuJUodkU&Sdae&m

rdcifrlum;

uREkfyftm;q&mwifum

tjyif;txef tm;xkwfygawmhonf/ zcifonf uREkfyfouFef;0wfaomtcg


MunfndKykH&aomfvnf; aemufydkif;rl uREkfyf\taetxdkifonf ol\tae
txdkifuJUodkU

oefU&Sif;jcif;

w&m;tjrifESifhywfouf

r&Sdonfudk
oHo,rsm;

awGU&onfESifh
0ifvmykH&onf/

uREkfyf\
rdcifrlum;

uREkfyfbmvkyfaeonfjzpfap? uREkfyf\OmPftjrifESifh ywfouf ,kHrSm;


oHo,

tvQif;r&SdyJ

tm;xkwfNrJ

tm;xkwfvmcJU&m

aemufydkif;wGif

uREkfyfxuf omvGef uRekfyf\q&mjzpfoGm;jyefygonf/ odkUjzpf rdcifESifh


uREkfyfonf

wjyefwvSef

q&mwynfhjzpfcJUMu

&Sm;rS&Sm; vdrfhrnfxifrdygonf/

658

om;trdrsKd;onf

tqkH;pGefaom csD;rGrf;jcif;
ae&m rdwfaqG udkcifarmifwifhu uREkfyf\rdciftm; csD;rGrf;bl;
onf pum;vkH;udkowd&onfESifh azmfjyvdkufyg&apOD;/ 1939ckESpf ol&d,
wdkufwGif tvkyfvkyfpOf rpdk;onf uREkfyfwdkUom;trdESpfa,muftm; xm;cJU
ol\ rdbrsm;xHodkU jyefoGm;cdkuf uREkfyfwkdUom;trdESpfa,mufrSm udkcifarmif
wifhwkdU vifr,m;ESifhtwl prf;acsmif;&yf uRef;awmuGufopf tdrfBuD;
wvkH;wGif

wvcefUrQ

twlwuG

aexdkifMuonf/

udk,fhtdk;ESifhudk,f

pm;aomufMujcif;jzpf rdcifonf csufrIjyKwfrItwGuf wm0ef,l&Smonf/


xdkwvtwGif;

udkcifarmifwifhrSm

tvkyfr&Sdol

wa,mufjzpf

uREkfyftvkyfoGm;cdkufwGif rdcifESifh waeUywfvkH; pum;ajymcGifh&onfESifh


rdciftaMumif; tawmfBuD;odNyD; tvGefauseyfoGm;cJUonf/ rdcifjyefoGm;
aomtcg udkcifarmifwifhu rdciftaMumif; pum;pyfMuonfESifh t*Fvdyf
bmomjzifh ajymonfrSmum; (The Greatest and best mannered Lady I
have ever known)

xm;tBuD;qkH;?

usKyfawGUbl;orQ rdef;rBuD;rsm;teufwGif pdwfoabm

trlt&modyfonf;qkH;

jzpfayonf[k

ajymayonf/

udkcifarmifwifhrSm bdvyfwGif okH;ESpfcefU aecJUbl;oljzpf tawGUtBuKH


tawmfrsm;aom vlwa,mufjzpfaomaMumifh ol\pum;onfom t&m
a&mufvSonf/ udkcifarmifwifhonf udkodef;azESifhrwlyJ uREkfyfESifhuawmuf
uq

jzpfMu&bl;onfh

txufygenf;twdkif;

tBudrfrsm;vnf;&SdcJU&m

tm;&yg;&

pum;vkH;vSvSESifh

uREkfyf\rdciftm;
csD;usL;pum;

ajymvkdufjcif;udk Mum;vkduf&aom tcgwGif uREkfyfonf onf;cHwwfol


wa,muf r[kwfyJ xpfueJqdkpdwfqdk;csifwwfol wa,mufjzpfygvsuf
]igonf aeUrSp udkcifarmifwihfu ajcaxmufESifh uefapumrlvnf;

659

onf;cHygawmhrnf}[k

oEdXmefcsvdkufrdygonf/

(olonf

uREkfyfxuf

toufokH;ESpfvnf; BuD;ygonf/)
uREkfyfopmjyKjcif;
uREkfyfonf

txufygtaMumif;t&mudk

qifjcif&mrS

rdcifESifh

ywfouf uREkfyf\tjyKtrlrsm;udk qufvufokH;oyfrdygonf/ uREkfyfonf


rdb\pum;udk ajr0,frus em;axmifonfh om;aumif; om;jrwfwa,muf
r[kwfjcif;udk 0efcHyg\/ okdU&mwGif uREkfyf\ em;raxmifcJUjcif;rsm;onf
(i,f&G,fpOfu

]ausmif;ajy;jcif;}rsm;rSwyg;)

if;wkdUtm;

pdwfESvkH;

ylavmifapavmufatmif BuD;us,fvSonf r[kwfyg? touf 11 ESpfom;


t&G,fwGif zcif\ pum;udk em;raxmifyJ uyfzJUvkyfcJU bl;jcif;[l
rrSwfrdyg/ tdrfaxmifa&;wGif rdbrsm;tm; wdkifyifjcif;r&Sd? udk,fvkyfcsif&m
vkyfcJUolwa,mufjzpfcJU&m udprsKd;wGif rdbrsm;uMoZm ay;cJUvQifvnf;
uREkfyfem;axmifaumif;rS axmifrnfholwa,muf jzpfaomaMumifh t&m
rsKd; 0ifa&mufpGufzufcsifaom qEr&SdMujcif;rSm uREkfyftzdkU&m tvGef
uHaumif;onf[k ,lqrdonf/ uREkfyfudk,fudk uREkfyf txl;ojzifh auseyf
rdaom tcsufBuD;wckrSm azmfjycJUonfhtwdkif; om;aumif; om;jrwf
wa,mufr[kwfapumrl uREkfyf\rdbrsm;tm; (txl;ojzifh arG;ordcifum;)
uufaumfuvef awmfvSefwkHUjyefonfh pum;rsKd;udk uREkfyf\toufwmwGif
wcGef;wyg'rQ ajymcJUbl;jcif; r&Sd[l pdwfxJ &Sif;vif;MunfvifpGm&Sdjcif;
(Clear Conscience)

yifjzpfyg onf/ wGif uRekfyfonf opmqdkzdkU

csufcsif; owd& aqmifhaMumifh xdkifumvuftkyfcsDvsuf atmufygtwdkif;


EIwfrS &Gwfqdkygawmhonf/

660

]]uREkfyfonf

,ckrD;avmifuRrf;vsuf&Sdaom

arG;ordcifBuD;tm;

uREkfyf\woufvkH;wGif uufaumfuvef awmfvSef wkHUjyefaom taejzifh


apmfum;aom

pum;rsKd;udk

wcGef;wyg'ajymbl;onf[k

rrSwfrdyg?

pum;onf rSefygonf? rSefaompum;udk qdk&aomtm;jzifh uREkfyfonf


avmukw&mbuf

qkH;cef;wdkifatmif

tm;xkwfzdkU

&nf&G,fcsuf

&Sdonfhtwdkif; tm;xkwfEdkifzdkU tcGifhtvrf;rsKd;ESifh jynfhpkHygapownf;}}


]]r*fzdkvfedAmefudk &vdkyg\}}[k uREkfyf qkrawmif;? uREkfyftzkdU&mum;
tm;xkwfzdkU tcGifhtvrf;ESifh taMumif;nDnGwfzkdUom vdkonf/ tm;xkwf
cGifh&vQif

]{uE

&vdrfhrnf}

[k

wxpfcs

,kHMunfNyD;jzpfavonf/

opmjyKNyD;aomtcg uREkfyfonf rdcif\ tavmif;udk wHpl;0g;BuD;rsm;ESifh


xkd;vSefvsuf &SdMujcif;udk rMunfh&ufonfESifh opfyifatmufrS xvmcJU
tdrfodkUjyefvmcJU&m

aqGrsKd;rsm;onf

uREkfyf\rsufESmudk

jrifMuojzifh

tHUtm;oifhum ai;MunfhaeMu\/ uREkfyfonf ESr0rf;uJGawmf rdcif\


vufuokH;awmifa0S; jzpfcJUonfhrNyKH;udkac: wae&modkUoGm;NyD; ar;jref;
av\/
]]tarhudk igjyefydkUwkef;u tazrygvmwJU taMumif;udk ar;awmh
eifwkdUu rsufESmxm;wrsKd;jzpfaeMuwm bmhaMumifhvJ[JU}}
]]armifBuD;rSm tarqkH;ayr,fh tartpm;&aeNyD armifBuD;&JU}}
]]aumifruav;u &TwfwGwfwGwfeJU}}
]]uefawmhyg&JU armifBuD;&,f? trSefuawmh trSefyJ armifBuD;&JU}}

661

rdaxG;&jcif;
rNyKH;u ajymjyonfrsm;udk tusOf;csKyf azmfjy&aomf rdcifonf
zcifESifhtwlae&jcif;twGuf 0efav;aMumif;? tdrfaxmifjyKvdku jyKEdkifonf
[k cGifhay;aMumif;? xdkUaMumifh zcifu rdrdxuf touf 30 cefUi,fonfh
&Gmolwa,mufudk ,lvkdufaMumif;? rdcifucGifhjyKxm;onfrSm okH;ESpfav;ESpf
&SdNyDjzpfaomfvnf; uom uREkfyfESifhtwl rdcif&Sdaeaom tcsdefurS zcifu
,lcJUjcif;jzpfaMumif;? rNyKH;\rdcif (zcif\ESr)url "ruxduBuD;wa,muf
vkyfaeNyD;

BuD;awmif;BuD;rS

r,m;,l&ygrnfavm

qdk

zciftm;

rMunfndKEdkifyJ&Sdae&m tcsKdUaqGrsKd;rsm;uvnf; twdkif;yif oabmxm;Mu


aMumif;ajymav\/ zcifrSm xdktcsdef touf70ESpf&Sd rdcifrSm 74ESpf
&SdavNyD/ uREkfyf\rdaxG;rSm uREkfyfxufav;ig;ESpfcefU i,fvdrfhrnfxifonf/
uREkfyfonf refusnf;wkH&GmodkU vkdufoGm; zciftdrfaxmifjyKkjcif;
twGuf

rausrcsrf;jzpfaeMuaom

aqGrsKd;rsm;tm;

zcifbufrSae

ckcHajymqdkay;cJU&ao;onf/ wGifr&D;u]]"ruxduBuD;wa,muf vkyfaeNyD;uG,f}}


]]"ruxduayr,fh tmoa0g ukefcef;wmr[kwfbl; t&D;&JU}}
]][muGm? *sD;wa,mufvkH; &Sdaeao;wJU [muyJ}}
]]tar&Sdayr,fh b,fvdkqdkwmudk t&D;wdkU tuJrcwfEdkifMubl;vm;}}
]]wu,fqdk aoatmifapmifhygOD;awmhvm;uG,f}}
]]ckvdk jrefjrefaovdrfhr,fvdkU t&D;uodvQif ajymrxm;yJudk;As}}

662

rnfodkUyif jzpfap? zcifurl olUbufu vkdufavsmaxmufcH


ajymabmf&jcif;aMumifh tvdkufodaom om;wa,muftaejzifh aus;Zl;wifykH
&&Smonf/
uREkfyf\0goemwck
aemufwaeU uREkfyfwdkUonf c&D;qufMu &efukefodkU a&mufMuaom
tcg &kwfw&uftdrfr&ao;onfESifh oDwmvrf;&Sd rdwfaqGwa,muf\
aetdrf acwwnf;cdk aexdkif&ao;\/ if;rdwfaqG tdrfydkwvkH;&Sd&m
if;tdrfydkwGif tdrfiSm;aeol &Sdaeaomfvnf; rMumrD ajymif;a&TUoGm;rnf
jzpfaomaMumifhwvcefUavmuf apmifhzkdUajym\/ xdkrdwfaqGrSm udkodef;az\
tpfudk0r;fuGJawmfoljzpfonfhtavsmuf

uREkfyfwdkUtwGuf

tdrfjyemudk

tqifajyatmif pDrHay;ygonf/ xdktawmtwGif; Mobmvrf; tdrfwcef;


vpfvyf&mwGif uREkfyfwkdUtwGuf &atmifpDrHay; rMumrD ajymif;a&TUEdkif
Muayonf/ xkdpOfuyif &efukefNrdKUwGif BudKwifpDrHrIr&SdyJ &kwfw&uf
tdrfcef;&zdkU cJ,Of;vSNyDjzpf&m &ufowwywfcefUtwGif; tdrfcef;&jcif;onf
uREkfyfwkdUtwGuf uHaumif;vSjcif; jzpfonf/ Mobmvrf;odkU ajymif;a&TUoGm;
Muaomtcg rsufESmcsif;qdkiftdrfrSm e,l;bm;rm; owif;pmwdkuf twl
vkyfcJUMujrif;yJG okdU ESpfacgufokH;acguf twloGm;cJUMuonfh udkxGef;oef;\
tdrfjzpfaMumif;od& 0rf;ajrmuf0rf;om oGm;vnfywf\/ e,l;bm;rm;
wkduf tvkyfvkyfMupOf udkxGef;oef;ESifhuREkfyfonf t*Fvdyfpm ta&;tom;
ESifh

ywfouf

wa,mufESifhwa,muf

awmfawmftxifBuD;Mujcif;udk

taMumif;jyKcifrif &if;ESD;aomtjzpfodkU a&mufcJUMubl;\/ udkxGef;oef;rSm


xdkpOftcgu wkd;wufa&;owif;pmt,f'Dwmjzpfonf/

663

&yfuGuftopfwckodkU ajymif;a&TUvm&onfwGif todrdwfaqGa[mif;


wa,mufESifh awGU& uREkfyfu 0rf;yef;wom oGm;a&muf vnfywfaomf
vnf; udkxGef;oef;onf uREkfyf\aetdrfodkUwacgufwavrQ vma&mufjcif;
r&SdonfESifh wjznf;jznf;]pdrf;}oGm;MuNyD; rdwfysufoGm;Muav&m olb,fwkef;
uaooGm;&Smonfudkyif uREkfyfrodvdkuf&ay/ uREkfyfonf rdwfaqGtjzpfESifh
aygif;oif;&vQif toGm;tjyef qufqHrI&SdygrS rdwfaqG[k oabmxm;
wwfonfh 0goem&Sd&m wbufowf toGm;rsKd;om&Sdonfh (OneWayTraffic)
qufqHenf;rsKd;udkrlum; uREkfyfwefzdk; rxm;wwfaom aMumifh udkxGef;oef;
uJUodkU wjznf;jznf; ysufjy,foGm;Muonfh todrdwfaqG rsKd;wkdUonf
uREkfyf\ woufwm renf;vSawmhacs/
EIwf&Jaomvl
ol&d,wdkufodkU

tvkyfjyef0ifonf

qdkvQifyif

udkodef;armifESifh

wcsDwyJG EJGMu&jyefavNyD/ txufwGifazmfjycJUNyD;onfhtwdkif; ol&d,wdkufodkU


OD;apmra&mufrD

uREkfyfrSm

wa,mifae&mBuD;&

(udkodef;aztvGefauseyfvSonfh)

OD;apmt,f'DwmcsKyftjzpfESifh

waqmif

0ifvmaomtcgwGif

z,fay;&aomfvnf; ee;f&if;0efjzpfoGm;aomtcgwGif ,if;ae&m uREkfyf


jyefxdkif&onf/ uREkfyfjyef0ifvmNyD;aemuf rsm;rMumrDtwGif; udkodef;armif
onf uREkfyfxHvm olUrSm {nfhonfrsm;aomaMumifh uREkfyf\ae&mudk
olUtm;ay;zdkUajymavonf/ ae&m us,f0ef;jcif;? jywif;aygufESifh eD;ojzifh
avvnf;& tvif;vnf;&jcif;wkdUaMumifh ae&mcsif;ajymif;vJzdkU awmif;cHjcif;
onfyif &JvGef;vSavNyD/ rQruao; uREkfyfjrifrdonfrSm ae&monf
t,f'DwmcsKyf xdkifbl;oGm;aom ae&mjzpfaomaMumifh t,f'DwmcsKyf jzpfcsif;

664

jzpfvQif if;ae&mwGif xdkifvsuf&Sdaom vlonfyif jzpfp&m vrf;&Sdonf[k


wGufudef;csykH&onf/ rnfodkUqdkap if;ae&m xdkif&jcif;onf t,f'Dwm
csKyfjzpfzdkU ajcwvSrf;cs&m a&mufonf[k udkodef;armifwGufykH&onf/ ,cif
uvnf; trIxrf;ouf wqufwnf; q,fESpfjynfhaom vludkom t,f'Dwm
csKyfcefUxm;zkdU[laom avQmufvTmwGif uREkfyftm;trsm;ESifh vufrSwfxdk;
zkdUajym&mwGif uREkfyfvufrSwfxdk;cJUbl;avNyD/ ,ckvnf; tBuHtpnf &nf
&G,fcsufESifhwuG awmif;cHykH&aomae&mudk rnfokdUjyKonfxifMuoenf;/
olUqEtwkdif;jynfhatmif uREkfyfae&mcsif; vJvS,fvdkufygonf/ trSefudk
0efcH&vQif0rf;xJu rMunfromESifh ay;vdkufjcif;jzpfygonf/ vlum;
olvdkcsifaom t&m&SdvQif awmfawmfawmif;&Jol wa,mufjzpf a&SUtzkdU
wGifvnf; ol\EIwf&Jjcif;ESifhywfouf azmfjy&efusefygao;onf/ uREkfyf
um; rme&Sdaomfvnf; (pHa'0DudprSp) EIwfr&Jjcif;aMumifh vufvGwfoGm;
onfh tcGifhta&;aygif; rsm;cJUvSNyDjzpf&m EIwftm&Jjcif;aMumifh atmifjrif
&rnfqdkvQifvnf; udkodef;armifrSm tcsdefwGif xdyfwef;yk*dKvf BuD;wOD;
jzpfaeavmufoifhayNyD/
t&m&Sd\ armif;rJcH&jcif;
ol&d,wdkufodkU tvkyfjyef0if yxrvtwGuf vcxkwf&aomtcg
ol&d,wdkuf vcpm&if;wGif uREkfyf\vcudk 25usyf wkd;jrSifhxm; NAdwdoQ
bm;rm;oaX;OD;nGefUxHodkU aiG 25usyfoGm; ,l&\/ uREkfyftzdkUrl rnfonfh
enf;ESifh &onfjzpfap? &jcif;onfom vkd&if;jzpfonfqdkum auseyfvsuf
&Sdygonf/ odkU&mwGif ajcmufvjynfhwdkif; pdwfrcsp&mr&Sd qdkum ,kHMunf
vsuf&Sdygonf/ wBudrftvkyfjyef0ifonfrSp wdkuftvkyfESifhywfouf

665

NyD; uREkfyfrSwfrdoavmufrSm twGif;0ef&kH;u uREkfyftm;cPcPac: owd


ay;cH&jcif;yifjzpf\/ xdktcsdefwGif *smrefav,mOfysHrsm;onf t*Fvefjynfudk
tBuD;tus,f AkH;BuJvsuf&Sd&m wcgu *smrefav,mOfysH aygif; 1800rQ
wNydKifeufwnf; AkH;BuJcsonf[laomowif;ygvm\/ if;owif;ESifhtwl
t*Fvdyfowif;pm

wapmifu

t*FvdyfvlrsKd;rsm;onf

av,mOfysHrsm;

AkH;BuJcdkuftwGif; vrf;eHab;wGif tdfkufpu&if (a&cJrkefU) pm;vsuf&Sdonf[k


azmfjyyg&Sd\/ uREkfyfonf xdkacwfu rsKd;cspfpdwf&Sdolrsm;\ xkH;pHtwdkif;
uREkfyfwdkU\wdkif;jynfudk odrf;,lxm;onfht*FvdyfvlrsKd;rsm;tm; b,folu
aqmfonfjzpfap 0rf;omcsif&onfhtxJwGif uREkfyf0goemwck rSmvnf;
tvGeftrif;
ay:vmwwf\/

<um;onfxifvQif
odkUjzpf

ajymifavSmifcsifwwfaom

txufyg

a&cJrkefUowif;udk

pdwfrsKd;
a0zef&m

t*FvdyfvlrsKd;rsm;onf 0rf;xJwGif rcsdrqefU ylavmifMu&SmaomaMumifh


a&cJrkefUcPcP pm;&SmMu&[efwlonf[k a&;vdkuf\/ wGifumuG,fa&;
Xmeudkifonfht&m&Sdu

uREkfyftm;ac:

t"dym,fwrsKd;xGufapEdkifonfh

ta&;tom;rsKd;udk a&SmifMuOfzdkU owday;avonf/ t&m&Sdonf uREkfyftm;


owday;pOf teD;odyHarmif0vnf;&Sd&m uREkfyfudkar;jref;jcif;r&SdyJ wcg
wnf; owday;jcif;jzpf awmfygao;\/ tu,f uREkfyftm; ar;vm;
jref;vm;vkyfygrl u&kPmESifh a&;jcif;jzpfonf[k jyefajymvdrfhrnfjzpf\/
odkUqdkvQif uREkfyftzdkU om qdk;aumif; qkd;vdrfhrnf[k (aemufydkif;)
uREkfyfpOf;pm;rdonf/

666

OD;buav; *kPfjyKyJG
xdkumv tydkfif;tjcm;ESifh ywfouf uREkfyfrSwfrdaomtjcif;t&mwck
rSm ol&d,tay: a'gufwmodef;armifu toa&ysufrIESifh w&m;pJGaom
trItwGuf

rEav;odkU

cPcPoGm;&jcif;jzpf\/

w&m;pJGcH&olrsm;rSm

wdkuftkyfOD;buav;? wm0efcHt,f'Dwmjzpfaom uREkfyfESifh&dkufESdyfxkwfa0ol


OD;bdk;nSif;wdkUjzpfavonf/ OD;buav;ESifh uREkfyfrSm 'kwd,wef; wGJwGif
twlpD;avh&Sd\/ ae&mwGif ol&d,wdkuf vlBuD;vkyfolrsm; AsL&dku&uf
qefMuykHudk tenf;i,f a0zefa&;om;vd\
k / (tjcm;wae&mvnf; tenf;
tusOf;a&;om;cJUbl;onfxif\/) ol&d,wdkufvlBuD;rsm;onf tjcm;wdkuf
om; tvkyform;rsm;xuf vcav;ig;q ,lEdkifMuonfhtwGufaMumifh
tjcm;tvkyform;rsm;tm; ]cRwfu&m;}rsm;avmuf oabmxm;um qufqH
wwfMu\/ (OD;apmwa,mufuuREkfyftm; ta&;ay;ykHudk azmfjycJUbl;ygNyD/)
odkU&mwGif OD;buav;wa,mufurl cyfrSefrSef vkyfae\/ tjcm;wdkufom;
rsm;onf vlBuD;rsm;\ AsL&dku&ufqefykHudk rnfodkUrQ&SdMu[ef rwlaomfvnf;
ynmudkom tav;ay; pOf;pm;avh&Sdaom uREkfyftzkdUrl if;wkdUESifh yckH;csif;
,SOfEdkifonfqdkum if;wkdU\qufqHykHudk atmifhoufouf&Sd\/ okdUaomf
rnfodkUrQ rvkyfwwfyJ jzpfae\/ waeUo OD;buav;NrdKUawmf0efjzpfonf
wGif ol&d,wdkufom;rsm;u *kPfjyKyJGvkyf MobmpmzwfzkdU pDrHMu\/
if;Mobmpmudk t*Fvdyfbmomjzifh uREkfyfupDukH;a&;om;&efvnf; qkH;jzwf
Muavonf/

667

uREkfyf\Mobmpm
Mobmpmudk pDukH;rnfjyKpOf uREkfyftBuHwckjzpfay:vm\/ Oya'
jyKvTwfawmf OD;buav;trwfjzpfpOfu rdefUcGef;wckajym&mwGif jrefrmvdk
rajymyJ t*Fvdyfajymjcif;udk uREkfyfowd&\/ xdkacwfu vTwfawmfwGif
(t*Fvdyftrwfrsm;vnf;
trwfrsm;onf

&SdonfwaMumif;aMumifh)

tvGef*kPf&Sd\/

uREkfyfonf

t*FvdyfajymEdkifaom

OD;buav;\rdefUcGef;udk

&efukefa*Zuf owif;pmwGif zwfMunfhbl;&m tcReftrGefBuD; r[kwfaomf


vnf; vlwef;aph (trwfwef;aph) &Sd rnHUvS[k qdk&ayrnf/ xkduwnf;u
OD;buav;onf jrefrmpmxuf t*Fvdfyfpmudk txifBuD; t*Fvdyfpmudk
tav;ay;NyD; avhusifhxm;olwa,mufjzpf aMumif; uREkfyf&dyfrdcJUavNyD/
odkUjzpf olUtwGufMobmpma&;&mwGif ig\vufpGrf;jyvkdufrnf [laom
tBuHjzpfay:vm\/ waMumif;rSmvnf; uREkfyf\jrefrmpmta&;tom;udk
OD;apmESifh OD;nGefUwdkUu csD;usL;Mubl;ygvsuf OD;buav;u bmoabmrQ
razmfjyjcif;udkaxmufaomf OD;buav;onf jrefrmpmta&;tom;taMumif;
udk aumif;aumif;em;rvnf? t&omrcHwwf [k uREkfyfqkH;jzwfvdkufonf/
xkdUaMumifh uREkfyfonf OD;buav; *kPfjyKyJG zwf&rnfh t*Fvdyfvdk
Mobmpmudk tcsdeftrsm;BuD;ay;NyD; wwfEdkiforQ taumif;qkH;jzpfatmifa&;
*kPfjyKyGJaumfrwDodkU wifjyvdkuf\/ if;uOD;buav;xHodkUwifjy&m tpD
tpOft&rSm

uREkfyf\Mobmpmudk

a&TpmvkH;BuD;rsm;jzifh

&dkufESdyf&OD;rnf

jzpfavonf/ OD;buav;onf uREkfyfu tMurf;pDukH;xm;onfhMobmpm


udkzwfNyD;aemuf rSwfcsufuav;a&;um uREkfyfxHodkUydkUvdkuf\/ if;rSwfcsuf
udkjrifvdkuf&onfESifh wNydKifeuf uREkfyfNyKH;rdygonf/ ol&d,wdkufvlBuD;

668

ydkif;ESifh

uREkfyfonf

t*Fvdyfvdka&;Muaom

rSwfcsufrSm ( Let us ) [laom pum;rokH;yJ

xkH;pH&Sd&m
( May I )

OD;buav;\

[laom pum;vkH;

udkokH;xm;\/ ol\rSwfcsufrSm uREkfyfMobmpmudk olBuD;a*Zuf OD;cifarmif


okdU ]jyyg&ap}[k t"dym,f&Sd\/ tcgwdkif;qdkygrl ]jyMuOD;pdkUvm;AsKdU}[k
a&;wwfoljzpfav&m rSwfcsufudkjrifuwnf;u ][efNyD}[k atmufarhum
uREkfyfoabmwlvdkufygonf/ olBuD;a*Zuf udkcifarmifrSm &efukefwdkif;
owif;pmwGif
xdkacwfu

]awmom;}trnfESifh
t*Fvdyfvdk

aqmif;y;grsm;

ta&;tom;wGif

uREkfyfa&;aompmudk

tjcm;vlwa,muftm;

&dkif;&musonf[k

OD;buav;u

a&;vsuf&SdonfESifh

emrnfBuD;vsuf
jyjcif;onf

&Sdav&m

uREkfyftay:

,lqonfhoabmyifjzpf

onf/

uJUodkUem;vnfvmjcif;onfyifvQif uREkfyf\ta&;tom;udk txifrao;


aMumif; xif&Sm;avNyD/ OD;buav;onf olBuD;a*Zuf OD;cifarmifxHokdU
uREkfyf\MobmpmydkUvdkuf&m

wem&DcefU

Mumaomtcg

jyefa&mufvm

wvkH;wyg'rQ jyifqif&efr&SdaMumif;jzifh rSwfcsuf a&;xnhfvdkufavonf/


ydkufqHxuf t&om&Sdjcif;
OD;buav;onf uREkfyf\Armpmudk txifBuD;zdkU em;vnfykHr&aomf
vnf; t*Fvdyfpm ta&;tom;udkrl txifrBuD;yJ raeEdkifatmifjzpfcJU\/
Mobmpm olUtaMumif;udk csD;usL;xm;&mwGifvnf; ajrSmufvkH;yifhvkH;rsm;
yg&Sdapumrl uREkfyftpGrf;ukef pdwful;a&;om;xm;jcif;jzpf olUr&Sdaom
tjcif;t&mjzifh ajrSmufyifhjcif;r[kwfyJ olUwu,f&Sdaom t&nftcsif;udk
uyfuyfoyfoyf &SmazGazmfxkwfum pum;vkH;vSvSESifh zGJUEGJUpDukH;xm;jcif;
jzpfaomaMumifh awmfawmfcHwGif;awGUykH&onf/ xdktcsdefrSp OD;buav;

669

onf uREkfyftay: ododomom trlt&majymif;vJvmjcif;udk uREkfyfawGU


&ay&m rEav;okdU trItwGuf twlwuG oGm;Mu&aomtcgrsm; wGif
ol\ajymif;vJjcif;onf omxif&Sm;avonf/ tjcif;t&monf uREkfyf
tzdkU tjrwfBuD;wck[k oabmxm; tus,fw0ifhazmfjyjcif;r[kwf/ vlwkdU
rnfonf arQmfrSef;csufwckESifh vkyfvkduf atmifjrifonfhtcg 0rf;om
wwfaomobm0udk wifjyzdkU vkdjcif;jzpf&m vkyf&aom tvkyfonf uavmif
tvkyfjzpfaomtcg auseyf0rf;ajrmufrIonf om BuD;xGm;onf[k xifyg
onf/ uavmiform;wa,muftzkdU&m atmifjrifrIonf ydkufqHrvkyf
r[kwfaomfvnf; ydkufqH&jcif;xufyif t&omwrsKd;&Sd uREkfyf\ OD;aESmuf
wGif trSwfxifvsuf&Sdonftavsmuf rarhaysmufEdkifyJ a&;om;azmfjyvkduf
&jcif;jzpfayonf/
tdrfajymif;a&TUjcif;
Mobmvrf; okH;vcefUMumaomtcg oDwmvrf;wGif ,cifazmfjycJU
onfhtdrfrSm tm;vyfonfjzpf uREkfyfwkdUajymif;a&TUMu\/ Mobmvrf;&Sd
aom tdrfcef;rSm oyfoyf&yf&yf&Sd aepcsifhzG,f&Sdaomfvnf; oDwmvrf;
tdrfrSm tay:xyfyg wtdrfvkH;jzpf us,fvGifhonfESifh ajymif;a&TUzdkU qkH;jzwf
jcif;jzpf\/

waMumif;rSmvnf;

tdrfeD;csif;tjzpfESifh

tawmfarQmfvifhcJU

bl;onfh udkxGef;oef;onf xifoavmufr[kwfyJ ol&d,t,f'DwmESifh


wkd;wufa&;t,f'Dwmqdkum

*kPfwk*kPfNydKif

oabmxm;avoavm

rqdkEdkif/ (r[kwfygapESifh[k qkawmif;onf/) cyfpdrf;pdrf; vkyfaeaomaMumifh


olUtm;EIwfqufzkdUyif owdr&yJ ajymif;a&TUcJUMuonf/ uREkfyfonf tdrfcef;
uav;rsm;csnf; aecJU&onfrSm 8ESpfcefU&SdNyDjzpf wtdrfvkH; (tay:xyfyg)

670

&jcif;twGuf

tvGefMunfEl;vsuf&Sd\/

rQavmuf

pdwfwdkif;usaom

tdrfwvkH; rae&onfrSm yJcl;rS ajymif;a&TUvmuwnf;u jzpf\/ &efukef


ae&orQ tdrfrS rajymif;a&TUawmh[k pdwful;rdMu&m vlom;\ pdwful;
rsm;onf bmrQra&&mvSygaywum;/
pum;wif;ajymrdjcif;
oDwmvrf;tdrfrSm

udkodef;az\tpfudktdrfESifh

uyfvsuf&Sdonfhjyif

tawmfvnf;us,fvGifh ukdodef;azudk cPcPowd&\/ udkodef;azonf


Z&pfacsmif tdrfaqmufNyD;uwnf;u uREkfyftm;owd&ouJUodkU uREkfyf
uvnf;olUtm; owd&rd\/ okdUjzpf 1941ckESpf? 'DZifbmv 8 &ufaeU
rEav;NrdKUwGif

uREkfyfwdkU

&kH;csdef;&Sdonfjzpf

rEav;odkU

xdk&ufwGif

a&mufatmifvmcJUzdkU udkode;fazxHpma&;vkduf&m udkodef;azonf 0rf;ajrmuf


0rf;oma&mufvm\/ 8&ufaeUwGif trIqdkif 9 &ufaeUwGif udkodef;az
&efukefodkUvdkufygvm\/

udkodef;az\rsufpdrsm;rSm

tawmfrIefvsuf&SdNyD

jzpf&m wacgufonf olUtzkdU aemufqkH;wacguf jzpfvdrfhrnf xifaMumif;


ajym

rSefvnf;rSefygayonf/

uREkfyf\pdwfxJ

udkodef;azwa,muf

&efukefodkUa&mufonfqdkvQif yDrdk;eif;? udkcifarmifwifhwkdUESifh awGUqkHay;zkdUrSm


0w&m;BuD;wcktaejzifh rSwf,lxm;\/ yDrdk;eif;rSm xdktcsdefwGif uG,fvGef
avNyDjzpf udkcifarmifwifh wa,mufESifhom qkHpnf;ay;&\/ uREkfyfrSm
xdktcsdef tajymif;ta&TU rsm;vS p&dwfukefusojzifh pdwfwkdif;usatmif
0wfrjyKEdkifaomfvnf; uREkfyf\tajctaeudkodaom udkodef;azurl auseyf
&Smygonf/ waeUo uREkfyfonf udkodef;aztm; udkcifarmifwifhESifh
ywfouf auseyfzG,faom tcsufrsm;ESifh rauseyfaom tcsufuav;

671

rsm;taMumif;udk &if;ESD;aom rdwfaqGcsif;yDyD ajymjyrd&m rauseyfaom


tcsufwckrSm

udkcifarmifwihfonf

rEav;rdbrJUausmif;xDrS

aiG500d

aygufpOfu uREkfyftm; rajymyJaeaMumif; uREkfyfuowif;Mum; oGm;aom


tcg

udkcifarmifwifhu

]]usKyfawmhtck

raomufawmhbl;As?

a&mh

cifAsm;aomufzkdU aiG5usyf,loGm;ayawmh}}[k xkwfay;&m uREkfyfu ]]aeygap?


usKyfrSm ydkufqHygygw,f}}[k jyefajymum r,lyJaecJUaMumif; ajymjyavonf/
udkodef;azonf

uREkfyf\pum;udk

Mum;&aomtcg

]]cifAsmhvl

a&SmfvdkufavAsm? 'geJUawmif cifAsm;uolUudk rdwfaqGaumif;BuD; wa,muf


vkyfNyD; aygif;oif;aewm tHUMoyg&JU}}[k ajymavonf/ wGifuRekfyfu
]]olnHUwJUae&mrSmnHUwmyJAsm? okdUaomf usKyfpdwfxJrSmawmh usKyftarudk
olcsD;rGrf;ykH pum;vkH;uav;udk cPcP owd&NyD; olb,favmufqdk;qdk;
cGifhvTwfEdkifw,fAsm}}[k
pum;udk

ajymrdciftm;

ajymjy&ao;onf/

cifAsm;rSefwmaygh?
cifAsm;tarudk

xdktcgrS

udk,fhvlu

udkcifarmifwifhcsD;usL;bl;onfh
udkodef;azu

pum;vkH;a&G;ykH

olem;vnfw,fqdkvdkU

usKyfvJyJ

]]'DvdkqdkawmhvJ

ae&musayw,fAsm?
olUudkcGifhvGwfygw,f?

olvkyfykHuawmh awmfawmfqdk;w,fAs}}
]]qdk;wmawmh

rajymeJUawmhAsm?

olU

5usyfwef

puLuav;eJU

olUrsufESmudk jyefaygufcJUcsifwmyJ? tarhtaMumif; ajymbl;ykHuav;aMumifh


atmifhcHcJUEdkifwmyJ}}
]]rdwfaqGqdkwm 'DvkdyavAsm? aumif;wJUtcsufuav;awG &SmMunfhNyD;
aygif;oif;Mu&wmy?

odkUaomf

bmajymajym

onf;cHcJUwmawmh awmfayw,fAsm}}
]]usKyfajymcJUwJUtwdkif; tarhaMumifhygyJAsm}}

672

olUvkyfykHudk

cifAsm;

udkcifarmifwifhum;

aiGa&;aMu;a&;ESifh

ywfouf

wcgw&H

awmfawmf *Gusolwa,mufjzpfavonf/
vlUpdwfobm0wck
waeUo udkodef;azonf uREkfyf\aetdrf wnf;cdkvsuf&Sdonfjzpf
uREkfyfESifhtwl eHeufpmpm;NyD;Muaomtcg ol\nD0rf;uJGwa,muf&Sdonfh
ukefonfvrf;odkU tvnfoGm;&ef uREkfyfESifhtwlvdkufvm\/ tpDtpOfrSm
olUtm; ukefonfvrf;odkUvkdufydkUNyD; uREkfyfu ol&d,wkdufodkU oGm;&efjzpf\/
uREkfyfwdkUonf ausmufajrmif;rS xa&mfvDbwfpfESifh vkdufvmMu pawmh
udwfwHwm;BuD;odkUa&mufMuaomtcg udkodef;azu olUnDtdrfodkU wkduf&dkuf
roGm;vdkawmhaMumif;? ol&d,wdkfufodkU uREkfyfESifhvdkufvmNyD;vQif uREkfyf
tvkyfNyD;csdef (12em&Davmuf) wGifrS uREkfyfESifhtwl olUnDtdrfodkU oGm;awmh
rnfjzpfaMumif;
*GusykHrSmum;

ajymav\/

uREkfyftzkdU&m

tvGef*Gusvsuf&SdavNyD/

udkodef;azonf

uREkfyf\

]]waqmifwa,mif&Sdaom]]

ae&mxdkifcif;udktm;yg;w& csD;usL;ajymqdkbl;ol jzpf&m ,ckrSm if;ae&mudk


udkodef;armiftm; ay;vdkuf&NyD; tcef;uav; usOf;usOf;wGif uREkfyf
xdkifvsuf&Sdjcif;udk udkodef;az rjrifapvdkaomaMumifh jzpfavonf/
udkodef;azonf

uREkfy\
f
ae&mtaMumif;udk bmrQrajymbl;vQif

udpr&Sd? ,ckrSm 0rf;omtm;&csD;usL;ajymqdkbl;onfhjyif vcwdk;onfqdkNyD;


ae&muawmh avsmqif;oGm;&oavm[k ar;vkdufrnfudkvnf; uREkfyfaMumuf
vSonf/ avmu vlwkdUonf ta&;BuD;oa,mifESifh ta&;rBuD;aom
udprsKd;udkvnf;aumif;? ta&;rBuD;oa,mifESifh ta&;BuD;aom udprsKd;
udkvnf;aumif;? BuKH&wwfonfjzpf&m udprSm 'kwd, trsKd;tpm;

673

jzpfonf[k uREkfyf,lq\/ tcsKdUvlrsm;u ]]'gavmuf[m bmta&;BuD;


vdkUvJ}}[k ajymMurnfavm rqdkEdkifay/ uREkfyfuyif rSm;avoavm rqdkEdkif/
uREkfyftzdkU&mrl

uRekfyf\

ae&ma&TUajymif;&jcif;udk

rnfonfenf;ESifhrQ

udkodef;az todrcHEdkifay/ udkodef;armifuae&mcsif; vJygqdkaomaMumifh


uREkfyfuvJay;vdkufygonf[k ajymvQifvnf; udkodef;azu ,kHvdrfhrnf
r[kwfacs/ trSefrSm uRekfyfonf uREkfyf\tcGifh ta&;udk tvG,fwul
pGefUvTwfay;avmufatmif oabmaumif;vSa om vlwa,muf[lvnf;
ukdodef;azu r,lqacs/
uREkfyfonfwoufwmwGif tusOf;tusyfuav;aygif; awGUcJU&zef
rsm;vSonfhteuf

wBudrfuJUodkUrjzpfpavmufESifh

tusyfusjcif;udk

BuHK&bl;onfrxifyg/ xa&mfvDbwfpfonf za&Zmvrf;odkUa&mufvmNyDjzpf


(ol&d,wkdufodkU oGm;Mu&eftwGuf) udkodef;azu &yfcdkif;zdkU uREkfyftm;owd
ay;vsuf&Sd&m

uREkfyfrSm

olUtm;

ol&d,wdkufodkU ac:oifhrac:oifhudk

rqkH;jzwfEdkifao;yJ jzpfae\/ tcuftcJwckrSm wbuf udkodef;aztm;


rnfonfhenf;ESifhrQ ol&d,wdkufodkU ac:rjzpf[k qkH;jzwfxm;aomfvnf;
tjcm;wbuf ]]'Davmuf[m bmta&;BuD;ovJ? ac:oGm;vdkufaygh}}[laom
t,ltquvnf; wdkufwGef;vsuf&Sd\/ uREkfyftm; nHUonf[k qdkMuvQif
vnf; wkHUjyefjiif;qdk&ef tvdkr&Sdyg/ cHzdkUtoifh&Sdygonf/ udkodef;azu
owday;aomtcg uRekfyf\ ezl;wGif acR;rsm;jyefvsuf&Sdygonf/
]]za&Zmvrf; r[kwfvm;As? bJvfudkqGJavAsm}}
]][m 'Duae OD;buav;ESifh pum;ajymp&m &Sdw,fAsKdU? cifAsm;
vdkufvdkUrjzpfaybl;}}
uREkfyfESifh udkodef;azrSm wa,mufudkwa,muf vdrfvnfzdkUrvdkyJ udp
[lorQwGif ]t&if;twdkif;} ajymavh&SdolESpfa,muf jzpfMuav&m ta&;

674

rBuD;vSyJESifh wBudrf vdrf&jcif;twGuf uREkfyf&Sufrdygonf/ okdUaom


tusOf;tusyf awGUrIaMumifh udkodef;armif\ EIwftm&JpGmESifh awmif;cH
jcif;twGuf uREkfyf\pdwfxJwGif rausreyf jzpfrdavoavm rajymwwfay/
udp rjzpfay:cJUvQif ae&mvJvS,f&jcif;wnf;[laom tjzpftysufonf
uREkfyf\OD;acgif;xJwGif trSwfxifvsuf usefaumif;rS usefayawmhrnf/
vJvS,f&pOfu rausrcsrf;jzpfonf[k 0efcHcJUaomfvnf; ,ckwifjyjcif;
rlum;

rausrcsrf;jzpfvsufyif

&Sdao;aomaMumifhr[kwf?

tjzpftysuf

uav;rsm;onf b,fuJUokdU trSwfxifvsufusef&pfwwfonf qdkonfh


vlUpdwfobm0udk wifjyvdkaomaMumifhrQom jzpfygonf/
trIqdkif&moGm;jcif;
1941 ckESpf? 'DZifbmv 22 &ufaeUonfum; rEav;&kH;wGif
a'gufwmodef;armifu pGJxm;onfhtrIudk w&m;qdkifMu&ef csdef;xm;aomaeU
jzpf\/ wacgufwGif OD;buav;uaeraumif;ojzifh rvdkufEdkif[kqdk&m
udkodef;azudk ac:vmcJUonfh ,cifwacgufuvnf; OD;buav; rvdkufcJU
acs/ trSefrSm w&m;cH okH;a,muf&Sdonfhteuf (OD;bdk;nSif;ESifh uREkfyf)
ESpfa,mufvdkufvQif &kH;awmfuauseyfykH&\/ a'gufwmodef;armif\ a&SUae
u OD;buav; rygonfhtwGuf uefUuGufao;aomfvnf; w&m;olBuD;u
uefUuGufcsufudk y,fvdkufonf/ uREkfyftzdkUrSmrl OD;buav; rygonfh
twGuf0rf;omvSonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf OD;buav;ygcJUvQif uREkfyf
rSmolESifhtwl

'kwd,wef;pD;&rnfjzpf

acsawmhrnf/

olUwa,mufwnf;

udkodef;aztwGuf

wwd,wef;

wm0efav;

pD;apvnf;raumif;?

uREkfyfyg wwd,wef;pD;vQifvnf; OD;buav;u uRekfyftm; tjrwfxkwf

675

onf[kxifacsrnf/ odkUjzpf OD;buav; rvkdufjcif;twGuf uREkfyf0rf;om


jcif; jzpfavonf/
xdkacwf

wwd,wef;yifjzpfaomfvnf;

vufrSwfwapmiftwGuf

1usyf-&SpfyJ ydkay;cJUvQif tdyfzdkUae&m ay;Edkifonfh wJGwwGJ oD;oefU&Sd\/


if;oD;oefUwJGwGif tdyf&eftwGuf ESpfxyfvkyfxm; txufxyf tdyfpifrSmrl
vlwa,mufESifh wa,muftMum;wGif &mZrSwfuGufuav;rsm; &dkufxm;\/
uREkfyfonftdyfpifygaom wGJtwGuf vufrSwfESpfapmif ,l&mwGif atmuf
xyfr&yJ txufxyfwGif& udkodef;azESifh uREkfyftMum;wGif &mZrSwf
uGufjcm;vsuf&Sd\/

uREkfyfwkdUonf

rD;&xm;udkpD;Mu&efjzpf&m

21&ufaeUn

udkodef;azu

8em&DwGifxGufaom

]]vrf;rSmaysmfzdkU

wckckawmh

ygayapAsm}}[k ajymonfESifh toifhpDrHvmcJU\/ rD;&xm;xGuf wem&Dausmf


ausmf

Mumaomtcg

wjznf;jznf;

c&D;onfrsm;onf

idkufrsOf;vmMu

pum;wajymajym

rsm;aomtm;jzifh

&SdMu&mrS

tdyfpjyKMuavNyD/

yJcl;blwmudk ausmfvGefaomtcg udkodef;azu ]]bmrsm; ygcJUovJAsKdU}}[k


ar;onfESifh

azmhydwfxm;onfh

olUbufodkU

xdk;ay;vdkuf\/

zvf>yefuav;wckudk
udkodef;azonf

&mZrSwftMum;rS

zvf>yefuav;udk

udkif

Munhf,if; tvGefNyKH;&Tifaom rsufESmxm;jzpfay:vmav\/ zvf>yefuav;


xJwGif ]ukwfuif; 3 usyfzdk;}yg&Sdavonf/
]][efusvdkufwmAsm? usKyfwdkUrukefygbl;? OD;cspfpkzdkUawmif ygEdkfifyg
ao; w,f}}[k udkodef;azu ajymaomfvnf; ol\avmbBuD;aom 0goem
udkod uREkfyfNyKH;rdygao;onf/ tjcm;c&D;onfrsm;onf rD;&xm;ay:wGif
]wacgacg}ESifh

tdyfarmusvsuf

&SdMupOf

udkodef;azESifh

uRekfyfonf

zvf>yefuav;udk &mZrSwfuGuftMum;rS [dkbufonfbuf tjyeftvSef


xdk;oGif;ay;um

wa,mufwvSnfh]yGwf}vdkufMuonfrSm

676

oef;acgifausmf

vif;tm;BuD;tcsdefodkUwdkif a&mufcJUavNyD/

ajymvdkufMuonfh

pum;rSm

&yfem;Muonfr&Sdawmhacs/ okH;ykHwykHcefU usefawmhonfwGifrS uRekfyfu


OD;cspfpktzkdUrusefyJ&Sdawmhrnf[k owday; &yfvdkufMu&onf/ uRekfyfwdkU
]ukwfuif;}yGwfMubl;onfrSm ajcmufBudrfxufrenf; &SdcJUbl;NyDjzpf aomf
vnf; tBudrfuJU okdU uyfuyfoyfoyf cJcJ,Of;,Of;ESifh vlolrodatmif
wxdwfxdwf wvefUvefY ]yGwf}Mujcif;rsKd;udk rBuKHbl;ojzifh pdwfxJ
Nrdef&SufvkdfufMuykHrSm ajymzG,f&mr&Sdacs/ xdkUaMumifhvnf; ]]ckd;pm;& aom
opfoD;onf tcsKdqkH;jzpfonf}}[k t*Fvdyfpum;ykHwckudk qdkxm;jcif; jzpf\/
uREkfyfwkdU\
qif;vsuf

aysmfenf;onf
&Sdaomfvnf;

uav;oli,frsm;\
vlBuD;jzpfvmNyD;rS

aysmfenf;rsKd;okdUavsm

uav;ozG,f

wcgw&H

jyefvnfavQmqif;&jcif;\ t&omudk vlwdkif;em;vnfMuonfr[kwfacs/


wa,muftaMumif;udk

wa,mufacs;cg;tlr

wcgwavrS ]aqmh}&jcif;\

t&omudk

rusef

tvkH;pkHod

&Sm&SmazGazG BudKufwwfonfh

oli,fcsif;rsKd;&Sdaom vlrsm;onfomvQif uREkfyfwdkU\ ]Zdrf}(t&om)udk


em;vnfEdkifMurnf jzpfavonf/
udkodef;az MunfEl;ykH
rEav;odkU eHeufapmapm rD;&xm;qdkufoGm;aomtcg uREkfyfonf
udkodef;aztm; jrpfBuD;em;&xm;ay:odkU wifay;vkduf&m udkodef;azonf
OD;cspfpktwGuf

vufaqmifuav;ygonfqdkum

uREkfyfjrif&\/

tpkHaysmfcsifwwfaom

NyKH;pdNyKH;pdjzpfaeonfudk

vltcsif;csif;tzkdU

aysmfp&m

topftqef;uav;wck &Sm;&Sm;yg;yg; vufaqmifay;&jcif;onf ay;&ol


vnf;aumif;?

vufcH&olvnf;aumif;

677

tb,frQavmuf

0rf;ajrmuf

0rf;omjzpf&onfudk tjcm;vlrsm; em;vnfEdkifMurnfrxifay/ OD;cspfpkonf


e,fydkif0efaxmuf vlpkHBuD;wa,mufjzpf vufaqmifonf tqef;
r[kwfaomfvnf;

uomNrdKUuJUokdUaom

ae&m

vufaqmifrsKd;

&jcif;twGuf 0rf;romyJ raeEdkif[k uREkfyfwdkUwGufrdMuonf/ rD;&xm;


xGufcgeD; udkodef;azonf uRekfyfrSwfrdoavmufwGif uREkfyf\ vufudk
trsm;qkH; vIyfcg qGJ,rf;oGm;avonf/
&efukeftwGuf ordkif;0ifaeUBuD;
xdkaeUrSm 'DZifbmv 22 &ufaeU jzpfonfhtwdkif; uRekfyfonf
&kH;odkUoGm; trIqdkif&\/ uRekfyfwdkU&efukefc&D;rS vm&jcif;ESifh EIdif;pmvQif
w&m;cGif ppfaq;ar;jref;jcif;rsm;onf rjzpfpavmufom Mumonf[k
qdkoifh\/ wem&DausmfausmfESifhyif tcsdefaph &ufcsdef;ay; vkdufojzifh
uREkfyf&kH;qif;vmcJU rEav;&Sd rdwfaqGrsm;\tdrfodkU vnfywf& \/
rdrdjyKaomtrI r[kwfygyJvQuf w&m;cHjzpfae&onfqdkum pum;wifpD;
ajymwwfMuaomfvnf; uRekfyftzdkUrSm rdrd\Zmwdjzpfaom rEav;NrdKUodkU
wvwacgufqdkovdk (olUp&dwfESifh) vm&jcif;twGuf 0efav;onfrxifyJ
tajymif;tvJ& OD;aESmufyifMunfvifao;onfxif\/ xdkaeUn&xm;ESifh
&efukefodkUjyefvdkuf

1941ckESpf?

'DZifbmv

23

&ufaeUeHeufwGif

&efukefokdUjyefa&mufcJU&m xdkaeUonfum; &efukefNrdKUordkif;wGif trSwfw&


aeUxl;BuD;w&ufjzpfygawmhonf/ taMumif;rlum; *syefav,mOfysHrsm;onf
xdkaeUwGif &efukefNrdKUBuD;udk yxrtBudrfAkH;rsm;BuJcsjcif; jzpfygaomaMumifh
wnf;/

678

ayghavsmhonf uif;apmifhwyf
uREkfyfonf

rEav;rS

jyefa&mufvm

xrif;pm;NyD;onfhaemuf

ol&d,wdkufodkU tvkyfrqif;rDtdrfOD;cef; acwcP yufvufvSefvsuf&Sd


pOfw0D0DjrnfaomtoHrsm;udk Mum;&onfESifh em;pGifhvsuf&Sd&mrS ]0kef; 0kef;}
jrnfaom

toHqdk;BuD;rsm;Mum;&

uwdkufu&dkuf

xvdkufrdonf/

aemufwcP if;toHrsm;onf tjcm;r[kwf? av,mOfysHrsm;tay:rS


AkH;rsm;BuJcsonfh
&efukefNrdKUBuD;

toHrsm;jzpfaMumif;
vGefcJUaom

&ufow

odvdkuf&onf/

jzpf&ykHrSm

wywfESpfywfrSpavaMumif;

tcsufay;OMorsm;jzifh rMumcP prf;oyfum NrdKUolNrdKUom;rsm;tm;wyf


vSefUvmcJU&m t[kwfwu,f *syefav,mOfysHrsm;u AkH;BuJcs&ef a&mufvm
MuaomtcgwGifrS AkH;av;ig;vkH; BuJcsNyD;onfhwdkifatmif OMorqGJ&ao;yJ
jzpfcJU&avonf/ taMumif;udk uREkfyfaemifwGif pkHprf;Munfhaomtcg *syef
av,mOfysHrsm;onf &efukefNrdKUodkU 0ifvm&mwGif ae&SdaombufrS 0ifvmMu
jcif;jzpf

av,mOfysHapmifh

wyfom;rsm;onf

(ae\ta&mifaMumifh)

&efolav,mOfysHrsm;udk rjrifEdkifMuyJ &SdMu&onfqdk\/ rnfodkUyifjzpfap


uREkfyfrSm AkH;BuJoHrsm;ESifh tcsufay; OMooHteuf AkH;BuJoHudk a&S;OD;pGm
Mum;vkduf&aMumif; usrf;udkif xGufqdk0HUygonf/ uREkfyfonf yufvufvSef
&mrS uysmu,mxNyD; tdfrfa&SU0&efwmrS toHMum;&mbuf (jrpfbuf)odkU
arQmfMunfhvkduf&mwGif

azG;azG;jzLaom

av,mOfysHrsm;udk

tpif;vdkuf

tpif;vkduf uGif;uGif;uGufuGuf jrif&ygawmhonf/ uREkfyfwkdU\aetdrf


uREkfyfwkdUvifr,m;tjyif c,from;trd (nD\r,m;)wkdU&Sd&m ]]AkH;BuJw,f}}[k
uREkfyfuajym umuG,fa&;usif;&Sd&modkU qif;ajy;Muav\/

679

tacsmif&aombJGU
umuG,fa&;usif;rSm tdrfokH;vkH;&Sdvlrsm;twGuf pkpkaygif;wl;azmfxm;
jcif;jzpf&m uRekfyfwkdUa&mufoGm;MuaomtcgwGif usif;xJ vlrsm;jynfhvk
rwwf &SdaeMuavNyD/ uREkfyfonf uREkfyf\tdrfom;rsm;udk usif;xJodkU
wGef;xnfh uREkfyfudk,fwdkifrlum; wGif;0wGifxdkifum av,mOfysHrsm;udk
armfhMunfhvsuf&Sd\/

*syefwacwfvkH;wGif

uREkfyfonf

umuG,fa&;

usif;xJodkU wBudrfwnf;om qif;cJUbl;\/ onfrSmvnf; vltrsm;u


0dkif;qlMuaomaMumifhjzpf\/ twGufaMumifh tcsKdUvlrsm;u uREkfyftm;
owdaumif;ayonf[k csD;usL;Muav&m trSefrSm owdaumif;aomaMumifh
r[kwf? uRekfyf\ ]wGufudef;}aMumifhjzpfavonf/ uREkfyfonf tqef;topf
qdkvQif jrifcsif? Mum;csif? BuKHawGUcsifaom 0goem&Sdav&m xdktwGuf
tawmftwef pGefUpm;zdkU&efvnf; toifh&Sdyg\/ waMumif;rSmvnf; wGif;0
xdkifaomvlwa,mufxuf wGif;xJrS vlrsm;u ydkvkHNcKHonf[k uREkfyf
r,lqacs/ AkH;wnfhwnfhus wGif;0rSvlaovQif wGif;xJu vlrsm;vnf;
oufom&m&Murnfrxifay/ okdUjzpf uREkfyfrSm *syefacwf tBudrf
aygif;rsm;pGm AkH;BuJav,mOfysHrsm;ESifh BuKHcJU&mwGif tacsmifoufouf ol&
owdbJGU &cJUolwa,mufjzpfavonf/ wckawmh&Sdygonf/ AkH;BuJav,mOf
ysHrsm; vmaomtcg yxrtBudrfuwnf;u rsufvkH;ydwfNyD; awmifajy;
ajrmufajy; ajy;wwfaomvlpm;rsKd;wGifum; tygt0ifr[kwf? tcsuftvuf
udkapmifhMunfhEdkifatmif owdw&m;&Sdygonf/

680

udk,fawGUjrif&ykH
uREkfyfonf

tdrfa&SU

wl;xm;onfhumuG,fa&;

usif;xdyf0

xdkifvsuf&SdpOf jrpfbufqDrSAkH;tvkH;aygif; tajrmuftjrm;csonfh toHrsm;udk


Mum;&\/ armfwmoHrsm;vnf; Mum;&\/ if;bufodkUMunfhaepOf av,mOf
ysH ESpfpif;xdrSefNyD; rD;avmifusoGm;jcif;udk jrifvdkuf&\/ rsm;rMumrD
av,mOfysH (uREkfyf\txif) 50 cefUwdkUonf jrpfbufqDrS uREkfyfwkdU&Sd&modkU
wnfhwnfhBuD; ysHvmMujcif;udk jrif&\/ OD;acgif;ay:odkU a&mufcgeD;wGif
uREkfyfonf usif;xJodkU ckefqif;&ef tBuHjzpf\/ okdUaomf ]]bmxl;ao;
ovJ}}[k
uREkfyfwdkU\

udk,fhudk,fudkar;NyD;

ckefrqif;yJ

qufvuf

OD;acgif;xufodkUa&mufcgeD;aomtcg

ta&SUrSaea&mifESifh

yeH&onfjzpf

wajymifajymif

Munfhae\/

av,mOfysHrsm;onf
wvufvufjzpfae

Mujcif;udkjrif&\/ uREkfyftm&kHpdkufrdonfum; av,mOfysHrsm;rS AkH;csonf


qdkvQif uREkfyfjrifEdkif&rnfqdkum AkH;rsm;udk arQmfMunfhae\/ av,mOfysH
tkyfonf uREkfyfwkdU\OD;acgif;ay:odkU wnfhwnfhBuD;a&mufvmuwnf;u
uREkfyfwdkU\ae&modkU &nf&G,fcsufxm;NyD; AkH;rsm;rcs[k uREkfyfwGufEdkif
uREkfyfwdkUtwGuf pdwfat;oGm;avNyD/ taMumif;rlum; uRekfyfwkdU\ae&modkU
usrnfhAkH;qdkvQif uREkfyfwdkUtay:wnfh wnfhodkU av,mOfysHra&mufrDu
jzKwfcs&rnf[k uREkfyfwGufrdaomaMumifhay wnf;/ av,mOfysHrsm;onf
&efukefNrdKUay:odkU tkyfpkESpfpkcJG ysH0JMuonfqdk&m OD;acgif;xufrS tkyfpkrSm
50cefU&Sdvdrfhrnfxif\/
pdwfat;vsuf&SdpOf

AkH;jzKwfcsjcif;udk

(usif;xJrS

rjrif&

vlrsm;rlum;

uREkfyfwkdUtwGuf

tjcif;t&m

rsm;udk

bmrQrodEdkifojzifh ukyfom aMumufaeMuonf/) wcP *syefav,mOfysH


wpif;udk armfwmxdrSefojzifh xufydkif;jywfum rD;avmifjcif;udk uRekfyf

681

jrifvkduf&onf/

]]av,mOfysHwpif;udkrSefvdkU

rD;avmifusw,fAsKdU}}[k

uREkfyfuusif;xJrSvlrsm;tm; ajymvdkuf&m a,mufsm;rsm;u ]][kwfvm;AsKdU}}[k


ar;azmf&aomfvnf;

rdef;rrsm;url

]]udk,hf[mudk,f

Munfhawmfrlyg}}[k

jyefajymMuonf/ rD;avmifvsuf&Sdaom av,mOfysHwjcrf;onf taemufbuf


(prf;acsmif;buf)odkU

xkd;usoGm;

uREkfyfonf

usefaomwjcrf;udk

aumif;uif &Smvsuf&SdpOf abmvkH;cefU&Sdonfxif&aom tjzLvkH; uav;


ESpfvkH;udk jrif&\/ aemufwcP ysufusaom av,mOfysHrS avxD;jzifh
qif;aomavo&JESpf a,mufjzpfonf[k uREkfyfawG;qEdkifonf/ okdUqdkvQif
avxD;usrnfhae&m

okdU

t*Fvdyfppfom;rsm;

uREkfyfawG;xifrd\/

okdU&mwGif

vdkufzrf;Muvdrfhrnf[k

rsm;rMumrDtwGif;

avxD;ESpfckteD;

rD;cdk;vkH;uav;rsm;onf azG;ueJ azG;ueJ ay:vmjcif;udjrif& armfawmESifh


ypfjcif;jzpfonf[k uREkfyfawG;Edkif\/ tcsKdUrD;cdk;vkH;uav;rsm;onf avxD;
ESifh cyfvSrf;vSrf;wGif ay: tcsKdUrSm (uREkfyftxif) tawmfeD;uyfonfudk
awGU&\/ taMumif;jcif;&mudk &dyfrdonfESifh wNydKifeuf pdwful;orm;
wa,muf jzpfonfhtwdkif; avxD; wGJygae&onfh avol&JESpfa,muf\
'kuudk

uREkfyfowd&onf/

tumtuG,fvnf;r&Sd?

ajy;vnf;rajy;Edkif?

jyKorQcHaeMuavonfwum; [lpOf;pm;rdonf/ rsm;rMumrD avol&J


wa,muftm;

armfwmxdrSefjcif;udk

vrf;rawmfwdkufwvkH;\

jrifvkduf&

aumif;uifrSefaygufrS

ol\udk,fwydkif;rSm
xdk;qif;usvmonf[k

aemifwGif Mum;vdkuf&onf/ tjzpftysufudk jrif&jcif;onf uREkfyftzdkU


yxrtBudrf

jzpfaomfvnf;

tawGUtBuKHonf

]ax}

pGefUpm;&aom

rdonf[k

tE&m,fESifh

,lqum

jrif&aom

aemifAkH;BuJjcif;rsm;udk

MunfhNrJMunfh xdwfvefUwkefvIyfjcif; avsmhyg;oGm;ygawmhonf/ uREkfyfrSm


obm0tm;jzifh

owdaumif;vSolwa,mufr[kwfaomfvnf;

682

qm&dkuf'g

[uf*'f udkeif;'GdKif;vfESifh tjcm;rsm;pGmaom pGefUpm;cef;0wKrsm;udk zwfcJU&


bl;jcif;aMumifh aMumuf&jcif;udkyif t&omwrsKd;[k ,lqum wjznf;jznf;
taMumufavsmhvmjcif;jzpfonf[k xifrdygonf/
]&Gwf}aomvlESpfa,muf
*syefav,mOfysHrsm; jyefoGm;onfhaemuf rsm;rMumrD udkcifarmifa&muf
vm &efukefNrdKUudkESpfa,mufom; vSnhfvnfMunhf&IMu\/ AkH;usaomae&m
tajrmuftjrm;teuf ol&d,wdkufteD; usaomwvkH;udk txl;rSwfrdonf/
uREkfyf\awG;qcsuft& *syefav,mOfysHrsm;onf rnfonfhtaqmufttkH[l
&nf&G,fonfh vuPmr&Sd? NrdKUolNrdKUom;rsm; xdwfvefUwkefvIyfNyD;
pdwf"mwfusqif;ap&ef twGufrQom &nf&G,f[efwlavonf/ tepfem
qkH;&yfuGufrSm Adkvfwaxmif&yfuGufjzpfav&m xdkacwfowif;pm rsm;\
cefUrSef;csuft&

pkpkaygif;

vl300ausmf

aoonf[k

azmfjyjcif;udk

uREkfyfrSwfrdonf/ t&yfom;rsm;\ cefUrSef;csufrlum; aomif;csDajymMu\/


okdU&mwGif aq;&kHrsm;ESifh oif;csKdif;rsm;u oufaocHvsuf&Sd&m udkcifarmifESifh
uRekfyfonf naecif;wGif if;Xmersm;okdU oGm;tuJcwfMuao;\/ owif;
pmrsm;\ cefUrSef;ajcrSm rqdk;vS[k uREkfyfwkdU,lqonf/ &efukefNrdKUonf
ukvm;aygrsm;aom NrdKUjzpf&onfhtxJwGif Adkvfwaxmif &yfuGufonfvnf;
txl;ojzifh ukvm;ulvD (aumf&if*sD) aygrsm;aom &yfuGufjzpfaomaMumifh
ukvm;oif;csKdif;rsm;rSm tavmif;csif; xyfykHxm; &jcif;udk uREkfyfwkdUjrif
cJU&onf/

uREkfyfwkdUESpfa,mufonf

tavmif;rsm;udk

jrif&vGef;ojzifh

atmf*vDqefrwwf &SdaeMuaomfvnf; ]cyf&Gwf&Gwf} vlESpfa,mufjzpf


tdrfodkU rjyefvkdao;yJ &rft&uf0,faomufNyD; oif;csKdif;pkHatmifvdkuf

683

MunfhMuonf/ udkcifarmifonf cyfykyk cyfEkEk wa,mufjzpfaomfvnf;


]&Gwf}onfhae&mwGif racvS[k uREkfyftodtrSwfjyK vkduf&onf/
0goemwl ESpfa,muf
aemufwaeUwGifvnf; ol&d,wdkufydwfxm;onfjzpf udkcifarmifESifh
uREkfyfonf &efukefNrdKU AkH;csxm;onfhae&mrsm;udk tao;pdwf vkduf
MunfhMu\/ AkH;rsm;\ 'Pf&m'Pfcsufudk yxrtBudrfjrifawGU&bl;onfh
uREkfyfwkdUESpfa,mufonf bwfpfum;vnf;r&Sd? vefcsm;vnf;r&Sd? udk,fydkif
um;vnf;r&SdyJ owif;Mum;&mt&yfrsm;odkU ajcvQifavQmufum a&mufatmif
oGm;MunhfMuonfh vHkYv0d&d,um;rao;vS[k qdkoifhonfxif\/ uREkfyfwkdU
onf owif;pmwdkufodkU owif;ay;&efvnf; &nf&G,fcsufr&Sd/ uREkfyf
vnf;,ckuJUodkU rSwfwrf;a&;zdkU xkdpOfu tBuHr&SdygyJvsuf xrifoufouf
MunfhvdkjrifvdkonfhaZm

(Curiosity)

jzifh vSnfhvnf Munfh&IMujcif;jzpf

uREkfyfwkdUESpfa,mufonf tvkyfrsKd;wGif tawmf]zufrd}onf[k qdkoifhay


onf/

udkodef;azqdkvQifum;

rQavmuf

tyifyef;cHvdrfhrnfr[kwf/

tu,f olygatmifac:&vQifvnf; ]&rf}zdk; tawmftukefcH&ayvdrfhrnf/


,aeUvSnfhvnfMunhf&IMu&mwGif uREkfyf\pdwfudk xdcdkufqkH;aom tjcif;
t&monfum; odrfBuD;aps;BuD;yifjzpf\/ odrfBuD;aps;BuD;rS tcgcyfodrf;
BudwfBudwfwkd;atmif

pnfum;aom

XmeBuD;wck

jzpfygvsuf

uREkfyf

wkdUESpfa,muf ajcvsufavQmufoGm;Muonfh aeU 12 em&DtcsdefBuD;wGif


vlolqdk

ESpfa,mufokH;a,mufrQom

awGU&NyD;

uRekfyfwkdUESpfa,muf

vrf;avQmufoGm;onfh ajcoHrsm;onf uREkfyfwkdUtm; xdwfvefUaprwwf


jrnf[def;qlnHvsuf &Sdygawmhonf/ awmeufB uD;xJ wdwfqdwfjcif;onf

684

aMumufp&maumif;yg\/
tpnfum;qkH;aom

okdU&mwGif

XmewckwGif

pnfum;vSaom

NrdKUBuD;tv,f

tpnfum;qkH;aom

tcsdeftwGif;

wdwfqdwfjcif;um; (rBuKH&bl;jcif;twGufaMumifh) om xdwfvefUzG,f


vefUckefrdrwwf xdwfoGm;rd\/ aemufqkH; ausmufajrmif; bufodkU
jyefvmMu uGrf;NcHblwm&kHteD;&Sd oif;csKdif;wckwGif vlpnfum; aejcif;
udkjrifonfESifh 0ifMunfhrdMu&m ukvm;tavmif; tjywftowf tBuD;
ti,f? txD;tr t&G,ftpm;trsKd;rsKd; pkykHxm;jcif;udkjrif&\/ tavmif;
rsm;rSm ,refaeUu AkH;xdaoqkH;xm;jcif; jzpfaomaMumifh tawmf eHapmf
vsuf&SdNyDjzpf&m uREkfyfrSm rcHr&yfEdkifojzifh vufudkify0gjzifh ESmacgif;
udkydwf&aomfvnf;

udkcifarmifrlum;

bmrQrqdkUyJ

aeEdkifayonf/

uREkfyfonf ESD;&if;aom rdwfaqGrsm;ESifh t&m&mwGif pdwfxJu EIdif;,SOfwwf


aom0goem&Sdav&m

tcsufum;

todtrSwfjyKcJUrd\/

tjcm;aom

udkcifarmifu
tcsufwck

omaponf[k

omao;onfrSmum;

udkcifarmifonf uREkfyfESifh vrf;wGifrcJGyJ uREkfyf\tdrfodkU a&mufatmif


vdkufydkUNyD;rS

(6em&DavmufwGif)

jyefoGm;avonf/

olonfuREkfyfxuf

touf okH;ESpfBuD;onfhtavsmuf pum;ajym&m cyfpD;pD;ajymwwfaomf


vnf; (uREkfyftm; ]armifazodef;}[kac:onf/) vlBuD;ozG,f wm0ef,laom
ae&mrsm;vnf;&Sdygayonf/ odkUaomf olxDaygufpOfu aiGig;usyfay;jcif;ESifh
ay;ykH ay;enf;udkrlum; uREkfyfawmfawmfESifh rausEdkif/ rdciftaMumif;udk
olcsD;rGrf;onfwGifrS vkH;0 pm&if;zsufvdkuf Edkifygawmhonf/ arhEdkifonfum;
r[kwf? cGifhvTwfEdkifjcif;om jzpfyg\/

685

'kwd,rdAkH;BuJjcif;
aemufwaeU 'DZifbmv 25&uf (c&pfprwfaeU)wGif &efukefNrdKUBuD;udk
*syefwkdU 'kwd,tBudrfAkH;BuJcsjyef\/ NAdwdoQtpdk;& vufxufwGif c&pf
prwf yJGawmfaeUonf (c&pf,eftpdk;& jzpfonfhtavsmuf) ta&;BuD;aom
aeUxl;aeUjrwfjzpf&m *syefwkdUonf t*Fvdyfrsm; raysmfEdkifMuap&eftwGuf
if;aeUudk wrifa&G;NyD; AkH;BuJcs[efwl\/ AkH;BuJykHBuJenf;ESifh NrdKUolNrdKUom;rsm;
xdwfvefUwkefvIyfMuykH

tjzpfoepfrSm

yxrtBudrftwdkif;yif

jzpf\/

uREkfyfwdkUtdrf uREkfyfwkdUvifr,m;tjyif c,frESifhorD;uav;&SdMuaMumif;


azmfjycJUbl;&m if;wkdUonf yxrtBudrf AkH;BuJuwnf;u ajymif;a&TUoGm;Mu
ojzifh

uREkfyfwkdUvifr,m;om&Sdawmhonf/

uJGuGmaeojzifh

uREkfyfwkdU\

c,fronf

aetdrfrSDcdkvsuf&Sd&m

uREkfyf\nDESifh
AkH;BuJaomtcg

if;\aqGrsKd;rsm;xHokdU ajymif;a&TUoGm;av\/ ]ta&;BuD;aoG;eD;&m}[laom


pum;ykHudk uREkfyfowd&rd\/ xdktcsdefrSp uREkfyfonfc,frESifhol\orD;
tay:wGif
uREkfyftay:

wm0efxrf;pdwf

tawmfavsmhyg;oGm;cJUavNyD/

uRekfyfonf

rnfolu

rnfonfhtcsufawmfygayonf?

rnfolu

rnfonfhtcsuf a&SmfvSonfpaom tcsif;t&mrsm;udk vkH;aphygXfaphwifjy


&ef rvdkaomaMumifh aphpkHatmif azmfjyjcif;rjyKaomfvnf; pdwfxJrlum;
taumif;udkjzpfap?

tqkd;udkjzpfap

arhEdkifonfr[kwfyg/

tqdk;twGuf

vufwkHUjyef&ef rSwfxm;jcif;um;r[kwf? okdU&mwGif if;twGufarwmysuf


uGufoGm;jcif;udkum; uRekfyf rwwfEdkifyJ&Sdygonf/ rnfodkUyifjzpfap bmrqdk
rarhwwfjcif;um; uREkfyf\0goemjzpfygonf/

686

yDwdjzpf&aom pum;wvkH;
xdkaeU AkH;csNyD; uREkfyfvnfywfMunfh&INyD;rS jyefa&mufvmaomtcg
uRekfyfwkdU\ aetdrfatmufxyfwGif vlpnfum;vsuf&Sdjcif;udk awGU&\/
tdrfrSm

txufxyfwGif

uREkfyfwkdUwOD;wnf;ae

atmufxyfrSmrl

ESpfcef;zJGUxm;NyD; ESpftdrfaxmif aexkdifMuonf/ uRekfyfonfatmufxyfwcef;

t0wGifxdkifvsuf&Sdaom

rdef;rwa,mufudkjrif&

rdef;rum;if;tcef;aexdkifolr[kwfaMumif;
uREkfyfjrifbl;ygonf[lvnf;xifrd\/

wefUueJ&yfrd\/
csufcsif;odonfjyif

jrifbl;onfrSm

awmf&kH

wef&kH

r[kwf? MumMumBuD; jrifbl;onf[lvnf; od&onf/ odkUaomf b,fol


b,f0gjzpf onf[k razmfEdkifjcif;twGufaMumifh uREkfyfrcHcsifyJjzpfae\/
xdkrdef;rurl uREkfyftm; olpdrf;jyifjyifwa,muftaejzifhom Munfhae\/
uRekfyfum;odcsifvSNyDjzpf teD;odkUcsOf;uyf&avNyD/
]]trBuD;udk uRefawmfjrifbl;w,frSwfygw,f? b,fuygvJcifAsm}} ,if;
odkU ar;,if;MunfhvdkufpOf xdkrdef;r\ i,frsufESmonfpdwfxJ uGufueJ
ay:vm\/ b,fol[lum; razmfEdkifacs/
]]uRefr {nfhonfyg tpfudkBuD;&Sif? 'DrSm wlruav;rsm;&SdvkdU acwvmcJU
ygw,f}}
]]{nfhonfrSef;awmh

uRefawmfodygw,f?

uRefawmfu

jrifbl;rSef;

odvsufeJU azmfr&vdkUcifAs? Zmwdu b,fuygvdrfh}}


]]uRefrrEav;uyg&Sif}}
rQqdkvQif uREkfyf\rsufpdxJ ol\i,f&kyf uGufueJay:vmcJUavNyD/

687

]]cifAsm; pdefqif... a':pdefqif r[kwfbl;vm;}}


]][kwfygw,f&Sif? tpfudkBuD;u b,folygvdrfh}}
]]uRefawmhudkawmh cifAsm;odrSm r[kwfygbl;}}
rdef;ronf &kkwfw&ufNyKH;vkduf&m i,f&kyfomay:vmonf/
]]&Sifu yGJMunfhy&dowfxJu aerSmaygh}}
]]'Davmufawmh ruwwfbl;As? a>rq&mbwdkU tdrfudk cifAsm;wkdU
cPcP0ifvmwwfw,f r[kwfvm;? *kEefaq;&dk;0if;av}}
]]rSwfrdygw,f&Sif}}
]]q&mbwdkUtdrfem;rSm ydef;wef;zdeyfvkyfwJU tdrfwtdrf&Sdw,f [kwf
vm;}}
]]aMomf... rSwfrdNyD &SifutJ'Dtdrfu t*Fvdfyfausmif;om;vm;}}
uREkfyfu[kwfaMumif;0efcH,if; if;pum;uav;twGuf yDwdjzpfrdao;
onf/ yDwdjzpf&jcif;um; odkUaom taMumif;aMumifhaywnf;/
uRekfyfonf pHa'0Dudk ydk;yrf;vsuf&SdpOf oli,fcsif;rsm;ESifh tNidrfhyJG?
&kyfao;yJG ponfrsm;udk trsm;qkH;MunfhcJUaom tcsdeftcgjzpf\/ tNidrfh
rif;orD;rsm;teufwGif uRekfyf\rsufpdxJ tacsmqkH;? tvSqkH;? cspfp&m
taumif;qkH;[k xifcJUrdolrSm pdefqifyifjzpf\/ uRekfyfonf xdkpOfu
pHa'0Dudk tBudKufqkH;jzpfaomfvnf; pdefqif\vSyjcif;udkvnf; todtrSwf
rjyKyJ raeEdkifatmifjzpfcJU\/ vSygayonf[kpdwfxJu csD;rGrf;rdaomfvnf;
ydk;yrf;csifaompdwfrsKd;&Sdonfr[kwf? wwfEdkifvQif olUtNidrfhyGJudk aeUwdkif;
Munfhcsifvkdjcif;rQom

jzpfygonf/

tNidrhfrif;orD;

wa,mufudk

ydk;yrf;&mrSmvnf; okH;Edkif? NzKef;Edkif? ay;Edkif? urf;Edkifaom oaX;om;rsm;\


tvkyfjzpfay&m

uRekfyfuJUodkUaom

zdeyfaxmifq&m

wa,muf\om;

wa,muftzkdUrSm tdyfrufruf0HUaom udpr[kwfyg/ odkU&mwGif pdefqifonf

688

if;\tarBuD;ESifhtwl a>rq&mb\tdrfodkU vmaomtcgrsm;wGif uREkfyfwdkU


\tdrfa&SUrS jzwfoGm;&onfjzpf uREkfyfESifh Budrfzefrsm;pGm rsufESmcsif;
qdkifcJU&bl;\/ uREkfyfurl tvGefoabmus tHUMocsD;rGrf;aom rsufESmxm;
rsKd;ESifh &dk;om;pGm Munfhrd&kHrSwyg; rnfonfh BuH&G,fcsufrQr&Sd? cspfBudKuf
jcif;udk azmfjyp&mvnf;r&Sd/ pHa'0DuJUodkU cspfBudKufonfr[kwf? &dk;om;pGm
csD;usL;jcif;rQom

jzpf\/

uJUodkU

okH;av;BudrfrQ

rsufESmcsif;qdkif

rdMuaomtcg pdefqifonf uRekfyftm; pdwf0ifpm;jcif;&Sdaom rsufESmxm;


rsKd;ESifh Munfhonf[kxifrd\/ waeUo a>rq&mbu ]]rpdefqifu rif;udk
ar;w,farmif? igu t*Fvdyfausmif;rSm udk;wef;orm;uav;vdkU ajymvkduf
w,f}}[k

ajymaomfvnf;

tNidrfhwD;vkH;

q&mrsm;onf

tydk;tyrf;

0goemygaom umvom;rsm;tm; ]vSdrfh} pm;wwfaom tavhtusifh


&Sdjcif;udk uREkfyfodaomaMumifh uREkfyftm; ]vSdrfh} jcif;rQom jzpfonfqdkum
ol\pum;udk t,kHtMunfr&Sdacs/ odkU&mwGif q&mb\tdrfodkU rpdefqif
vmwdkif; uREkfyfbmvkyfaeonfjzpfap xNyD; Munfhrdatmif Munfhvdkuf
onfomjzpf\/ okdUjzpfxdknaeu oDwmvrf; aetdrf rpdefqifESifh
awGUMu

olu]]t*Fvdyfausmif;om;r[kwfvm;}}[k

ar;vkdufaomtcg

a>rq&majympum;onf trSefyifjzpfonf[k od& uREkfyfyDwdjzpf&jcif;


jzpfavonf/
oHa0*jzpf&ykH
uREkfyf0rf;yef;wom jzpfjcif;udkjrif rpdefqifu ]]xdkifygOD;vm;&Sif?
ckb,frSmaeygovJ}}ar;um

zdwfac:&mwGif

uREkfyfutay:xyfrSmae

aMumif;ajym teD;wGif 0ifxdkifvkduf\/ xdkifjcif;um; tjcm;aMumifh r[kwf?

689

a&S;u rpdefqifESifh ,ckrpdefqifwkdU\ uGmjcm;ykHudk eD;uyfpGm avhvmvdkaom


aMumifhjzpfavonf/ uREkfyf\pdwfxJ wtHUwMo csD;rGrf;rdcJUaom &kyfrSmum;
xdkifrodrf;tus? uwDygabmif;bD? a&TZmoyfvsuf acgif;aygif;uav;aygif;
um a,mufsm;uav;vdk0wfNyD; ]]odef;xdkufwJU pdefqifar? odef;xdkufwJU
pdefqifar? 0wd HombkHqdkufatmif tvdkAsm wD;vdkuf&ygawmhr,f}}[k oDqdk
,if; tkd;pnfwD;aom ykHoPmefjzpfav&m ,ckrpdefqifrSm touf50ausmf
t&G,fjzpf yg;a&rsm;wGefUvdrfp jyKaeonfhjyif AkH;usif;xJrS xvmcJUonfh
vuPmESifhrzD;rvdrf; rjyifrqif r,fBuD;tkd[ef zrf;aeaom rpdefqif
jzpfaeawmhonf/
aumif;vSonfqdk

wGif

uREkfyfpOf;pm;rdonfrSmum;

iguwpdrfhpdrfh

MunfhcJUrdbl;aom

tvGefMunfh
rpdefqifonf

tjzpfrsKd;odkU a&mufaeonfqdkvQif b,fwkef;urS Munfhaumif;vSonf


rqdkEdkifonfhig\ &kyfonfum; tawmf&kyfqdk;vsuf &Sdacsawmhrnfwum;[k
pOf;pm;um Z&m\obm0ESifh ywfouf awmfawmfBuD; oHa0*jzpfrdygonf/
wGif rpdefqifESifh Mum&SnfpGm pum;rajymcsifawmhyJ cyfwdkwdkESifh jzwf
tdrfay:odkU wufoGm;av&m rpdefqifudk,fwdkif tHUMoonfh vuPmESifh
ai;usef&pfcJUygonf/ xdkaeUtzdkU uREkfyfrSm AkH;awGuus? tavmif;awGudk
vnf;

jrifcJU&onfhtxJwGif

tvGeftxifBuD;rdcJUaom

rpdefqif\

&kyfajymif;vJjcif;udk jrif&onfESifh pdwfwrsKd;jzpfNyD;rpdefqiftm; a&SmifuGif;


aecJU&m oljyefoGm;jcif;udkyif qif;EIwfrqufvkdufawmhacs/

690

apm&euwf\ tokH;0ifykH
'DZifbmv 25 &ufaeU *syefu AkH;BuJcsNyD;aemuf vlrsm;onfajymif;
a&GUukefMuawmh&m 20&ufaeUwGif oDwmvrf; wvrf;vkH; av;ig;tdrfrQom
vl&Sdawmhonf/ usef&pfaom vlrsm;rSmvnf; vkyfpm;udkifpm; twef;tpm;
jzpfMu wwfEdkifol[lorQ xGufajy;ukefMuavNyD/ uREkfyfrSm wwfEdkiforQ
awmifhcHonfhtxJu jzpfaomfvnf; rpdk;rSm rsufESmuav;i,fi,f jzpfae&Sm
avNyD/

tdrfcsif;uyfvsuf&Sdaom

OD;pHrif;onfvnf;

udkodef;aztpfudk

om;r,m;rsm;udk

ta0;odkUydkU

uREkfyfwdkU\tdfrf&Sif
olwa,mufwnf;

tdrfapmifhvsuf usef&pfavNyD/ &efukefrS rEav;odkU rD;&xm;wpfpif;


eHeufapmapmxGufonf[k od&aomfvnf; aowmESifh tdyf&mvdyfavmuf
udkrQ o,f,l&ef um;r&Sd? &xm;r&Sd? vefcsm;r&Sd? ulvDr&Sd? bmrSr&Sdaom
aMumifh

blwmodkUoGm;&efyif

cJ,Of;vSonf/

udk,fvGwfxGufoGm;Mu&efrSmvnf;
odkUaomtajctaewGif
aygufvm\/

tdyf&mvdyfavmufrQrygyJ

pdfwfrul;wwfatmif

aeUv,f12em&Davmuf

ol\r,m;udk

[oFmwodkUydkUvdkufNyD;

jzpfae\/
udkcifarmif
uREkfyfwdkUESifh

tazmfvkyfNyD; ae&efvmcJUjcif; jzpfonf[k ajym\/ uREkfyfwdkUuvnf;


t&yfxJ

vlolr&Sdawmhojzifh

tnmokdUoGm;vdkaMumif;?

odkU&mwGif

tdyf&mvdyfuav;rQyif o,f,lzdkUcJ,Of;vsuf&SdaMumif; ajymjy&avonf/


wGif udkcifarmifu ]]aeMuOD;As? usKyfBuHOD;r,f}}[kqdkum tjyifodkU
xGufoGm;avonf/ wem&dcefUMumaomtcg udkcifarmifonf vefcsm;wpD;
udk oludk,fwdkifqJGvsuf ay:vm\/ uREkfyfwdkUu tHUMopGmESifh MunfhaeMupOf
udkcifarmifonf vefcsm;udk tdrfaemufaz;&Sd Al;pifatmufodkU qJGoGm;
zsmpkwfjzifh tkyfxm;vkdufav\/ if;aemufolu ajymjy od&onfrSm AkH;BuJ

691

cs&mwGif vefcsm;ukvm;rsm;onf rdrdwkdU\vefcsm;rsm;udk vrf;ay:ypfcs


xGufajy;MuaMumif;? (uREkfyfwkdUvSnfhvnfMunfh&IpOfuvnf; vrf;ay:wGif
vefcsm;rsm; [dkwpD;onfwpD;jrifcJU&onf/) AkH;csNyD;ump&ufrsm; vrf;rsm;
ay:wGif ydkif&SifrJUvefcsm;awGaygrsm;aomfvnf; ,ckrl [dktdrf onftdrfrS
vlrsm;u ydkif&SifrJUvefcsm;rsm;udkaumuf,lum rdrdwkdUaetdrfrsm; odrf;qnf;
xm;MuaMumif;? udkcifarmifonf vrf;rsm;ay: vefcsm;rawGU& awmhonf
ESifh tdrfwtdrf 0Sufxm;aom vefcsm;wpD;udkcdk;,lvmcJUaMumif;? vefcsm;
jzifh uREkfyfwkdU\ypnf;uav;rsm;udkwif eHufjzefeHeuftapmBuD; uGrf;NcH
blwmodkUoGm;MuNyD; rEav;&xm;jzifh vdkufM urnfjzpfaMumif;? olonf
uREkfyfwkdUESifhtwl vdkufcJUrnfjzpfaMumif;ajymjyavonf/
tonf;wxdwfxdwf
uREkfyfwdkUonf ckd;,lcJUaom vefcsm;jzpfonfqdkum t&dk;rsm;aom?
acs;cg;aom *sD;rxlMuyJ udkcifarmif\ pdwful;ESifh &J0HUjcif;udk 0rf;ajrmuf0rf;
om

csD;usL;Muonf/

vefcsm;omr&SdcJUvQif

uREkfyfwkdUvifr,m;rSm

t0wfwxnf udk,fwckESifh ajy;&kHrSwyg; tjcm;enf;vrf;&Sdawmhrnf r[kwf


qdkum

aus;Zl;wifMu&onf/

okdUjzpf

uREkfyfwdkUonf

vefcsm;wpD;

Edkifavmuf&kHrQaom tdyf&mvdyfaowmESifh tdk;tifcGufa,muf? awmif;yvkH;


ponfrsm;udk pk&kH;xkyfydk;um jyifqifxm;Muav\/ odkU&mwGif uRekfyf\pdwf
xJ vefcsm;twGuf waEG;aEG;&Sdygawmhonf/ aEG;rnfqdkvnf; aEG;xdkuf
onf/ xdkaeUnaeapmif;wGif vlwa,mufonf tdrfa&SUvrf;ay:rS awmif
MunfhajrmufMunfhESifh cyfjznf;jznf;avQmufvmonfudk uREkfyfjrif&uwnf;
u vefcsm;&Smaomvl jzpf&rnf[k uREkfyf&dyfrdavNyD/

692

]][dkvl tuJr&bl;AsKdU? udkcifarmif vefcsm;&Smw,fxifw,f}}


]][kwfrSmayghAsm? tomaeyg}}
]]awGUoGm;vQif b,fhES,fvkyfrvJAs}}
]]awGUvQifaum bmjzpfovJAs? olUypnf;rS r[kwfyJ? bmjzpfjzpfAsm?
'Dvdk tcgrsKd;rSmawmh(MightisRight)tm;omwJUbufu tEdkif,lwrf;yJAsm}}
]][dkvlUAvu racvSbl;As}}
]]usKyfwkdUu ESpfa,mufyJAs? rEdkif,ifvJ wkwfeJU&dkufvSJayghAsm}}
uREkfyfvnf; ol\0g'udk oabmus uepdkom xif;ykHudk pdwfxJu
rSef;xm;&\/ uREkfyfwkdU\tBuHum; vefcsm;udkolawGU taMumuftuef
awmif;aevQif xif;acsmif;rsm;jzifh OD;atmifESufMu&efjzpfavonf/ uHtm;
avQmfpGm xdkvlonf uREkfyfwkdU\ oefUjyefUaom&kyf&nfrsm;udk jrifojzifh *sydk;
rsm;r[kwfwef&m[k ,lqonfhvuPmESifh tdrfaemufaz;Al;pifudk aocsm
pGmrMunfhyJ avQmufoGm;av\/ tdrf0if;xJodkU 0ifzdkUrvdk? tdrfeHab; vSrf;
MunfhvdkufvQifyif zsmpkwfatmufrS vefcsm;bD;rsm;udk t&Sif;om; jrifEdkif
avonf/ uREkfyfwkdUonf zsmpkwfrsm;&Sm bD;rsm;udk vkHatmifzkH;NyD; apmifhMu
&ao;\/ okdUaomf xdkolum;ray:vmawmhacs/
rarhEdkifaom ajcvsifc&D;
uGrf;NcHblwmrS

rD;&xm;onf

eHeuf

4em&DwGif

xGufonfqdk&m

uREkfyfwdkUonf wnvkH;tdyfawmhonfr&SdyJ vefcsm;apmifh,if;ESifhyif oef;


acgifwdkifoGm; ypnf;yp,uav;rsm;udk vefcsm;ay:odkU wifMuav\/
[muav;awmh ,lrSjzpfrnf? xdk[muav;awmh ygrSjzpfrnf ponfjzifh
wdkvDrdkvD ypnf;uav;rsm;udk vefcsm;ay:okdU wifvdkuf&m rqHUyJjzpfae\/

693

aemufqkH;

rpdk;u

ypnf;w&Gufpm&Guf

uREkfyfuvefcsm;qGJ?

udkcifarmifu aemufrSwGef;vsuf oDwmvrf;rS xGufvmMuaomtcg 1941


ckESpf 'DZifbmv 29 &ufaeUeHeufwem&Dtcsdefjzpfavonf/ wNrdKUvkH;rSm
rD;vnf;rxGef;? vvnf;r&SdaomaMumifh arSmifrnf;vsuf&Sd&m wvrf;vkH;wGif
um;wpD;wavrSwyg; rnfonfh,mOfrQrawGU? vlvnf;rawGU? tvGefwdwf
qdfwfvsuf&Sd\/ rwdwfqdwfyJ&Sdrnfavm? vrf;ab;&Sdtdrfrsm;wGif vl&Sdaom
tdrf tvGefenf; &SdorQaom vlrsm;vnf;aMumufaMumufESifh ukyfaeMu
ayvdrfhrnf/
ausmufajrmif;&yf

oDwmvrf;ESifh

uGrf;NcHblwmc&D;rSm

twefBuD;

a0;onfjzpf&m uREkfyfwkdUvm&ykH tajctaeudkMunfhvQif tvGefw&mBuD; a0;


onf[k

xifrdonfqdku

em;vnfEdkifMuayvdrhfrnf/

uREkfyfua&SUrSqGJ

udkcifarmifu aemufrSwGef; (csJ*g&Dpwdkif) rpdk;u w&Guf&Guf vsuf


oef;acgifausmftcsdef tvGefqdk;&Gm;aom ppfacwfBuD; okH;a,mufom;
vmcJU&jcif;udk aemiftcg umvrsKd; jyefvnfawG;awm vkdufonfhtcg
qif;&Jazmf qif;&Jbufrsm;[l uREkfyftzdkU oHa,mZOfBudK; wywfxyf
&pfywfwkyfaESmifjcif;cH&ygonf/

wpkHwa,mufaomolu

uREkfyftm;

vefcsm;qGJ&aomtjzpfrsKd;odkU waeUaeU a&mufvdrfhrnf[k aA'if a[mjim;


tHU? uREkfyfu vl&l;[l pGyfpGJrdvdrfhrnf xifygonf/ odkUjzifh uREkfyfwdkU
okH;a,mufom;vmMu 25 &ufaeUu ukvm;tavmif;ykHBuD; jrifcJUonfh
oif;csKdif;teD;odkU a&mufMuaomtcg udkcifarmifu ]]cifAsm; rSwfrdao;
vm;AsKdU}}[k ar;vkdufojzifh uREkfyfu ]]rSwfrdygw,fAsm? aeprf;yg}}[k
jyefajymvkduf&\/
wGif rpdk;u ]]bmvJtudkBuD;}}[k ar; uREkfyfu ]]'Dtem;rSm
[dkwaeUu um;wkdufwmyguGm}}[k ajymvdkufojzifh rpdk;u ]]aoa&mvm;}}

694

[kar;&m uREkfyfu ]]raoygbl;uGm? aq;&kHwif &&kHygyJ}}[kajym&\/ odkU


aom *Gvkyfenf;rsKd;rSm uREkfyf\oli,fcsif; 0efaxmufudk0ifharmf vkyfwwf
vSaomaMumifh olUtm; uREkfyfowd&rd\/ udkcifarmifrlum; uJUodkU jyKbl;
onfr&SdyJ tqifajyatmif pyf[yfzmax; ajymqdkwwfol wOD;jzpfygvsuf
wcsufvkyfvkdufjcif;twGuf

uREkfyftHUMovSonf/

]]bmpdwful;&SdvdkU

cifAsm;ar;&wmwkef;As}}[k aemifwGif uREkfyfuar;aomtcg ]]rajymwwfyg


bl;Asm? rBuKHpbl; tjzpfrsKd;BuKH&vdkU pdwfawG *a,muf*,ufjzpfukef xifyg
&JUAsm}}
]]cifAsm;awmfvdrfhrSwfw,f?

'Dwcsuf

a&SmfvdkufwmAsm?

wu,fqdk

rpdk;&Sdaew,fr[kwfvm;}}
]]rpdk;udk owdr&bl;AsKdU? usKyfuwGef; cifAsm;uqJG ESpfa,mufxJ
xifrdygw,f}}
tBuD;tus,f pum;rsm;&jcif;
blwm&kHodkUa&mufMuaomtcg c&D;onfawGtjynfhESifh rD;&xm;BuD;
xdk;xm;onfudk awGU&\/ rD;&xm;xGufzkdU ESpfem&DausmfausmfBuD; vdkao;
aomfvnf; uREkfyfwkdUuJUodkU ajy;csifaZmESifh tapmBuD;BudKwif a&muf&Sdae
MuavNyD/ udkcifarmifonf aumf&if*sDukvm; wa,mufudk ac: ypnf;rsm;
udk rD;&xm;ay:odkU wifay;vQif vefcsm;udktydkifay;rnf[k ajymonfESifh
ukvm;vnf; 0rf;ajrmuf0r;fomo,f,lwifay;\/ (udkcifarmifum; aiGa&;
aMu;a&;wGif tawmfvmbfjrifoljzpfonf/ ypfxm;cJU&rnfh vefcsm;udk ulvD
cESifh ESdrfvdkufonf/) rD;&xm;ay:um; tvGefjynfusyfaeNyDjzpf rnfonfh
wJGwGifrS ae&m&EdkifzkdUr&Sd[k uREkfyfxifrd&m udkcifarmifonf wJGwwGJay:odkU

695

pGyfueJwufoGm; acsmholudkacsmh? acsmufoludkacsmuf? aigufoludkaiguf


ponfjzifh jyKvkyf&mwGif uREkfyfwkdU vifr,m;ESifh ypnf;uav;rsm;twGuf
ae&m&ayonf/ olUtzkdUrl xdkifcsif&m xdkifrnfqdk twnfwusr&Sd/
rwfwwfyifvdkufvmonf/ rD;&xm;rxGufrD abmif;bD0wf vufrSwfppfrsm;
a&mufvmMu

c&D;onfrsm;tm;

vufrSwf,lMu&efajym\/

uREkfyfwkdU

Mum;odxm;onfrSmum; &efukefrS wdrf;a&SmifxGufajy;vdkaom c&D;onf


rsm;tm; tpdk;&u edAmeful;wdkUydkUonf/ vufrSwf,l&efrvdk [lonfyif
jzpf\/ wGifudkcifarmifonf c&D;onfrsm;udk tpdk;& edAmeful;wdkUydkUonf/
vufrSwf,l&efrvdk [lonfyifjzpf\/ wGif udkcifarmifonf c&D;onf
rsm;udk OD;pD;OD;aqmifjyKvsuf vufrSwfr,lzdkU ckcHajymqdk\/ tcsKdUc&D;onf
rsm;onf vufrSwfppfrsm;udk aMumuf&SmMuonfESifh vufrSwf,lrnfjyKMu&m
udkcifarmifu ]]vufrSwfr,lMueJU? cHp&m&SdvQif uRefawmfcHrnf}} [kajymonf
ESifh jyefxdkifMu\/ vufrSwfppfrsm;onf udkcifarmifudk rJBudrf;Muav&m
udkcifarmifuvnf; t*FvdkwvSnfh? ukvm;vdkwvSnfhjzifh oGufvufpGm
ckcHajym\/
vufrSwfppfrsm;u tvum;ydkUjcif;rSm raeUujzpfonf/ ,aeUtwGuf
r[kwf[kajym&m udkcifarmifu ]]em;rvnfbl;? tpdk;&ajy;&rnf trdefUxkwf
ajy;Mu&jcif;jzpfaMumif;?ppfjzpf&jcif;onf jynfolaMumifYr[kwf tpdk;&aMumifh
jzpf&jcif;jzpf

jynfoludka&TUajymif;ay;zkdU

tpdk;&u

wm0ef,l&rnfjzpf

aMumif;}} ajym\/
aemufqkH; vufrSwfppfrSL;u vufrSwfr,lMuvQif rD;&xm;xGufrnf
r[kwfaMumif; ajym&m ]]rxGufcsifae igwkdU'Day:rSm woufvkH;aeMurnf}}
[k udkcifarmifu ajym\/ okdUESifh okH;em&DcJGNyD;aomfvnf; uRekfyfwkdU\wGJrS
rnfolrS vufrSwfr,lMuyJ udkcifarmif\ t&dyftuJudkMunfhvsuf &SdMu\/

696

uREkfyfrSmrl vefcsm;twGufESifh &efrjzpfcJU&yJ rD;&xm;vufrSwftwGufESifh


owfMu&vdrfhrnfxifvsuf&Sd\/ *gwfAdkvfonf 0DpDrIwf tcsufay;av&m
uREkfyfwdkUvnf; wGJteD; &yfvsuf&Sdaom vufrSwfppfESpfa,muf\tuJudk
MunfhaeMu\/ 4 em&Dxkd;onfESifh rD;&xm;vnf; wa&GUa&GUxGufvm&m
uREkfyfwkdU\wGJay:rS

c&D;onfrsm;onf

udkcifarmif\

OD;aqmifrIjzifh

]]atmifNyD}}[laom oabmESifh [pfatmfa<u;aMumfcJUMuav\/ vrf;c&D;


uREkfyfwdkUpkHprf;Munfh&m tcsKdUwGJrsm;wGif vufrSwfr,laom vlrsKd;rsm;ygaomf
vnf; rsm;aomtm;jzifh vufrSwf,lcJUMuonf[k od&onf/ vufrSwfppfrsm;
onf

tjcm;wJGrsm;ay:okdUwuf

ppfMuaomfvnf;

vrf;wavQmufvkH;

uREkfyfwdkU\wGJokdU wBudrfrQ rwufcJUMuacs/


ArmvlrsKd;\apwem
rD;&xm;onfeHeuf 4em&DwGif xGuf 7-8em&DwGif aumif;aumif;
vif;aomblwmrsm;okdUqdkufa&mufvmaomtcg if;NrdKU&Sd NrdKUolNrdKUom;rsm;
onfblwm&kHrsm;wGif pk&kH;pDwe;fum &yfaeMujcif;udkawGU&\/ if;wkdU\
rsufESmrsm;onf rD;&xm;wGJrsm;ay:rS vlrsm;tm; ]]ppfajy;'kuonf rsm;tae
jzifh u&kPmtvGefBuD;aom trlt&mjzifh Munhfvsuf&SdMu\/ xdkolwkdU\
vufxJum;

vifAef;?

vufqGJcsKdifh?

awmif;yvkH;

txkyfuav;rsm;

ponfwkdUudk udkifqJvsuf&Sd&m av;vHonfh jcif;awmif;BuD;? AswfBuD;


ponfudkrsm;udk &Gufolu&Guf? xrf;oluxrf;? cg;apmif;wifoluwifvsuf
&SdMu\/ tqdkygxnfhp&mrsm;xJum; xef;vsuf? ajryJ? iSufaysmoD;?
oabFmoD;? yJpdr;fpm;O? xrif;xkyf? aq;vdyf ponfjzifh tjynfhyg&Sd\/
tcsKdUrdef;uav;rsm;vnf;

a&tjynfhxnfhxm;onfh

697

a&tdk;opf

rsm;udk

iSufaysm&Gufpdrf;pnf;vsuf &Gufxm;\/ rD;&xm;&yfonfESifh wNydKifeuf


a,mufsm;? rdef;rwkdUonf rD;&xm;wpif;vkH; acgufwkHUacgufjyef avQmufum
pm;p&mrsm;udk rD;&xm;wGJrsm;xJokdU (tcsdefr&Sdojzifh) ypfxnhfMu onf
jzpfap? c&D;onfrsm;\vufodkU urf;vSrf;ay;Muonfjzpfap ukefpifatmif
oGufvufpGm ay;Muavawmhonf/ c&D;onfrsm;teuf w&kwf? ukvm;?
jrefrm

vltrsKd;rsKd;yg&Sdav&m

ay;urf;olrsm;onf

vlrsKd;ra&G;?

usm;rra&G;? BuD;i,fra&G; ay;urf;Muygayonf/ vlrsKd;uJGqdk aomaMumifh


tenf;i,frQomay;jcif;? jrefrmrsm;qdkaomaMumifh ydk ay;urf;Mujcif;udk
rawGU&/ if;wkdU ygorQudk MunfjzL&ufa&mpGm ay;urf;Mujcif;udkom
awGU&ayonf/ tcsKdUblwmrsm; txufygpm;p&m rsKd;omru [if;xrif;
ESifh tcsOftiH tpkHygonfh xrif;xkyfrsm;ESifh tcsKdUblwmrsm; Muufom;
'efayguf? qdwfom;'efayguftxkyfrsm;udk vnf;aumif; &ufa&mazmoDpGm
ay;Muavonf/ uREkfyf\pdwfxJ txl;ojzifh pJGNrJum rSwfom;rdaom
tjcif;t&mwckrSm wblwmtouf 60 cefU&Sd vlBuD;wa,mufonf
,cifurl touf60 t&G,frsm;udk ]tbdk;BuD;}[k a&;cJU&m udk,fwdkif 70
ausmfvmNyDjzpfonfh pma&;csdefrl xdkt&G,frQudk tbdk;BuD;[k rac:csif
]vlBuD;}[loma&;csifygawmhonf/ yJpdrf;pm;OwJGrsm;udk vuf0Jvuf,myg
ESpfbufudkifvsuf rD;&xm;wGJ wavQmuf acgufwkHUacgufjyef avQmuf,if;
]]usKyfyJpdrf;pm;Ouav;rsm;vJ

pm;Muprf;ygtkH;?

trdwdkUarmifwkdU&,f?

usKyfudk,fwdkifpdkufNyD; vwfvwfqwf qwf udk,fwdkif azmf,lcJUwmyg?


tifrwefcsKdygw,f?

pm;MunfhMuygtkH;?

vluav;

rdef;uav;wkdU&,f}}

ponfjzifhtoHpmpmESifh ajymvsuf&Sd&Smjcif;yif jzpfavonf/ ol\pm;p&mrSm


Muufom;'efayguf?

qdwfom;'efayguf?

axmywfxrif;?

tkef;xrif;?

eEGif;ruif;ponfjzifh tpm;aumif;awGxJwGif ]rwdk;}EdkifatmifjzpfaeonfESifh

698

t&G,fBuD;oljzpf vufESpfbufwGif tjynfhqJGxm;aom yJpdrf;pm;Orsm;udk


&xm;wGJxJodkU a&mufatmifajrSmufoGif;&ef rwwfEdkif&SmonfESifh w0Jv,f
v,f acgufwkHUacgufjyef vrf;avQmufae&Sm&jcif;jzpfavonf/ uREkfyfonf
rD;&xm;ay:rSqif; vlBuD;xHodkU csOf;uyfNyD;vQif rsufESmi,fvsuf&dSaom
yJpdrf;pm;OwJGrsm;udk tvSLcHav&m vlBuD;u0rf;ajrmufpGm tm;vkH;ay;cJUonf
ESifh vrf;wavQmufvkH; uREkfyfu wqihfurf; 'ge jyKvkyfEdkifcJUygavonf/
uREkfyf*kPf,lrdjcif;
pm;p&mrsm;udkvnf; vrf;wavQmufvkH; pm;vmMupOf uREkfyfonf
vlrsKd;uJG c&D;onfrsm;tm; (ukvm;ydkrsm;onf/) ArmvlrsKd;\ oem;Muifem
pdwfjzpfvG,f

u&kPmtavsmuf

o'gMunfjzLpGm

ay;urf;wwfjcif;

taMumif;udk tom;,lum azmfxkwfcsD;usL; ajymqdkav&m vlrsKd;uJG c&D;onf


rsm; (txl;ojzifh ukvm;vlrsKd;rsm;)onf uREkfyfwdkU ArmvlrsKd;rsm;tay:rS
uyfoD;uyfowf tjrwfxkwfcJUrdjcif;twGuf &Sufudk;&Sufuef;jzpfMuaom
rsufESmxm;rsKd;ESifh (okdUjzpfap&ef uREkfyfuvnf; &nf&G,fcsuf&Sdonf/)
jrefrmvlrsKd;\&ufa&mykHudk tlxJtonf;xJu vIdufvSJpGm csD;usL;Muav
onf/ wGiftdEd,jynfodkU a&mufcJUbl;aom udkcifarmifu tdEd,jynfwGif
EdkifiHjcm;om;c&D;onf wa,muftzdkUrSm a&wcGufawmif; &zdkUtvGefcJ,Of;
aMumif;ESifh zdESdyfajymqdkav&m [dELukvm;c&D;onfBuD;rsm;vnf; vufESpf
bufjzifh qvHay;um 0efcH&Smavonf/ uREkfyfudk,fwdkifrSmvnf; jrefrm
vlrsKd;rsm;\ Muifemwwfjcif;ESifh &ufa&mjcif;wnf;[laom tjyKtrlonf
uREkfyf\pdwfudk tawmfBuD; xdcdkufonfjzpf udk,fhvlrsKd;tay: ,cifu
xm;&SdcJUonfh rauseyfrI? tm;r&rI? txifao;rIrsm;onf wcgwnf;

699

aysmufysuf vGifhpifoGm;ygavawmhonf/ c&D;onfrsm;onf vrf;c&D;tzdkU


tpma&pmtwGuf aumif;pGm vkHavmuf&kHru rdrdwkdUtoD;oD;&Muaom
a0pkudkyif ukefatmifrpm;EdkifyJ ydkvQHvsuf&SdMuygavonf/
tm;i,frdjcif;
nae 6 em&DavmufwGif rEav;blwmodkU rD;&xm;qdkufaomtcg
c&D;onf trsm;tjym;rSm vrf;blwmrsm; qif;oGm;MuNyDjzpfaomaMumifh
uREkfyfwdkU&xm;wGJ uREkfyfwdkUokH;a,muftjyif c&D;onfav;ig;a,mufrQom
ygawmhonf/ uREkfyfwdkUonf ydkvQHaom pm;p&mrsm;udk ulvDrsm;tm;a0iS&m
wGif wayGUwydkufpD &&SdMuonfESifh 0rf;ajrmuf0rf;om o,f,loGm;Mu\/
if;wkdUonf tvum;&cJUaomypnf;rsm;[l od&SdMuaomtcg atmuf&Gm
atmufjynfrsm;wGif ypnf;tvGefayg &ufa&mMuygayonf[k rSwfxifum
wtHUwMo jzpfoGm;Mu&Smavonf/ uREkfyfwkdU\c&D;pOfrSm uomxdatmif
oGm;Mu&efjzpfav&m rD;&xm;onf nOfhtcsdefwGif rckwfarmif;yJ eHeufrS
xGufrnfjzpfaomaMumifh uREkfyfwdkUrSm rEav;blwmtwGif; rD;&xm;wGJay:
wGif tdyfMu&efjzpf\/ uREkfyfwkdU\wGJxJum; uREkfyfwdkUokH;a,mufrSwyg;
tjcm;c&D;onfr&Sdawmhojzifh cyfajcmufajcmuf jzpfae\/ jzpf&ykHwckudk
azmfjyvdkonfrSm uREkfyfonf rEav;om;wa,muf jzpfygvsuf rEav;
NrdKUBuD;odkUa&mufumrS rQavmuf tm;i,f&jcif;udk wcgrS rBuKH&bl;yg/
t&yfxJuREkfyf\aqGrsKd;rsm;&Sd wntwGuf wnf;cdkcGifh &avmufaomf
vnf; &efukef AkH;ESpfBudrfcsuwnf;u rEav;NrdKUBuD;rSm xdwfvefU wkefvIyf
nOhftcsdefwGif toGm;tvm tvGefenf;NyD; rnfonfh,mOfrQ rawGU&acs/
tu,f,mOf&ojzifh oGm;MuygvQifvnf; uRekfyf\aqGrsKd;rsm;onf aetdrf

700

&SdMuvdrfhrnf[k rnfolrQrajymEdkifacs/ okdUjzpf AkH;BuJcsrnfudk pdk;&dfrf&aom


rEav;blwm&kHBuD;twGif; rD;&xm;wGJxJ tdyf&kHrQwyg; tjcm;enf;vrf;
r&Sdacs/
&SmwwfazGwwfol wa,muf
uREkfyf\oli,fcsif; udkcifarmifrSm txufwGif t>rufrQ azmfjycJUonfh
twkdif; rauseyfzG,faomtcsufuav;rsm;aMumifh uREkfyfESifhwusufusuf
jzpfcJU&bl;aomfvnf; ol\aumif;aomtcsuftvuf uav;rsm;rSm auseyf
zG,fwGifru &Sdckd;csifp&myif aumif;ygayonf/ yrmqdkaomf rD;&xm;
wGJxJwGif uREkfyfwkdUpm;p&mtwGuf xrif;[if;r&Sdapumrl rkefUyJoa&pmrsm;&Sd
onfjzpf rwwfomvQif if;wkdUESifhyif npmtwGuf wif;wdrfa&mifh&J&rnf
jzpf\/ udkcifarmifESifh uREkfyfum; auseyfEdkifMuonf/ okdU&mwGifrpdk;onf
xrif;rSvJGvQif (yJpdrf;pm;Oudkrqdkxm;bd) aygifrkefUESifhyif wif;rwdrfwwf
aMumif; uREkfyfodNyD;jzpf olUtwGuf uREkfyfpdwfraumif;jzpf\/ udkcifarmif
u]]b,fhES,fvJAsKdU? iSufaysmoD; yJpdrf;pm;OeJU ajryJyJ&Sdw,f? auseyfEdkif
Muygrvm;}}
]]usKyfuawmh auseyfEdkifygw,f? rpdk;ucufw,f? odkUaomf [if;awG
awmhygw,f? xrif;vdkwmyJ}}
rpdk;u Oykofapmifhvkduf&kH&Sdwmaygh[k ajymaomfvnf; udkcifarmifu
]]aetkH;As? usKyfBudK;pm;acstkH;r,f}}[kqdkum &xm;ay:rS qif;oGm;av\/
&xm;ay:um; uREkfyfwdkUESpfa,mufwnf; usef&pfawmhonfjzpf omNyD;
tm;i,fMuonf/ rNyKH;MuygESifh/ uREkfyfum; ol&Jaumif;BuD;wa,mufr[kwf

701

aomfvnf;

vrf;ay:uvlxufrlum;

owdrenf;yg/

acwfBuD;jzpfaeykH

tajctaeESifh blwm&kHwGif AkH;csrnfavm[k pdk;&drfaomaMumifhjzpfygonf/


wem&DcefUMumaomtcg udkcifarmifjyefvm vufwGiftxkyfwxkyf
qGJvsuf *sKdif;wGif ydkifhykvif;wvkH;ygvm\/ txkyfBuD;udk jznfMunfhMuaom
tcg acgufqJGxkyf okH;xkyfawGU& ykvif;rSmum; awmt&ufygonf/
t&uftaMumif;udktenf;i,f

a&;&OD;rnf/

aomufwwfolrsm;jzpfMuaomfvnf;

udkcifarmifESifhuREkfyfonf

[dkw,frsm;om

aomufjcif;rsm;

'if;emygwDuav; wcgwavauR;jcif;rSwyg; tdrfwGif r,m;rsm;\a&SU


aomufMujcif; tvGefenf;\ txl;ojzifhBuD;jyif;aom tcg a&SmifwwfMu
\/r,m;rsm;udk aMumufaomaMumifhr[kwf? rav;pm;yJ &Sdrnfpdk;aomaMumifh
jzpf\/ odkUjzpf udkcifarmifu t&ufykvif;0,faomtcg (rpdk;twGuf
aMumifh) uREkfyfwGefUoGm;\/ okdU&mwGif wcGufESpfcGufpD aomufrdMu
tl&TifvmMuNyD; pdk;&drfaomupdwfawG aysmufjy,foGm;jcif;udk awGU&aomtcg
uREkfyf\pdwfxJ rpdk;\aomuudkjrifojzifh oem;NyD; olygaomufvQif
aumif;vdrfhrnf[kxifrdavonf/ okdUaomf aoG;aqmifwdkufwGef;jcif; jyK
avmufatmif rdkufrJvSonfum; r[kwfyg/
zcifudk owd&jcif;
eHeufvif;onfESifh wNydKifeuf c&D;onfrsm;a&mufvm rD;&xm;vnf;
xGufcJUavNyD/ ae&m uREkfyfonf tjcm;ae&mokdUroGm;yJ tb,fhaMumifh
uomodkUoGm;&onfudk &Sif;jyvdkygao;onf/ uomudkodef;az&Sdjcif;um;
rSefygonf/ okdU&mwGif tjcm;aom taMumif;t&mrsm;vnf; &Sdygao;onf/
ppfESifhywfouf uREkfyf\wGufudef;um; *syefu t*Fvdyfudk EdkifvdrfhrnfrSm

702

aocsmonf/ okdU&mwGif *syefonf &efukefrSp wdkufvmNyD; wjznf;jznf;


tnmodkU wufvm rEav;avmuf a&mufonfqdkvQif t*Fvdyfppfwyf
awGtm;vkH;ajy;NyD; jrefrmjynfudk *syefodrf;vdrfhrnf/ okdUqdkvQif uomNrdKUudk
wdkfufaezkdUrvkd? uomNrdKUonf ppfajrjyif jzpfEdkifp&mr&Sd[k uREkfyfwGufudef;
&onf/

wGufudef;rSm

cHvdkuf&ykHudk

trSm;BuD;rSm;&kHru

a&SUwGifazmfjyygrnf/

uREkfyftzdkU

ao&rwwf

tjcm;aomtaMumif;w&yfrSmvnf;

tu,f rdciftouf&Sifvsuf&Sdygrl uREkfyfonf uomodkUajy;apOD;awmh


rnfonfhenf;rqdk rdcifESifh zcifwdkUudk refusnf;wkH&GmodkU 0ifac:OD;rnfjzpf
\/ ,ckrSm zcifESifhrdaxG;wkdUom&Sdawmhonf jzpfaomaMumifh zcif\
aqGrsKd;aygrsm;vSaom

refusnf;wkH&GmrS

olwkdUtm;

ac:oGm;zkdUrvdk[k

qkH;jzwfvkdufjcif;jzpfavonf/ 0ufvufblwmudk ausmfvGef rD;&xm;ckwf


armif;oGm;&mwGif

uREkfyfonf

jrwfEdk;ykHuJvGefjcif;udk
0rf;enf;pGm

ESifh

owd&

rdbESpfyg;teuf

zcifxuf

udk,fh[mudk,f

pOf;pm;rdygao;onf/

rdciftm;

w&m;yg\avm[k

txl;ojzifh

zcif\wl

(uRekfyf\nD0rf;uJG) wa,mufESifhawGU ]]tudkBuD; refusnf;wkHrqif;bl;


vm;}}[k ar;&mwGif ]]rqif;awmhbl;uGm? tazhudkom ajymvdkufygawmh}}[k
rSmxm;&m pdrf;um;&m usonfonf[k xifcJUrdygonf/
udkcifarmif usDp,fjcif;
uREkfyfwdkUonf uomNrdKUodkU n8em&DwGif qdkufa&mufMu Z&pfacsmif
odkU vSnf;jzifh 9 em&DausmfrS a&mufoGm;Mu\/ aqmif;Owk &moDjzpf
udkodef;azwkdU tdrfom;rsm; tdyfaysmfukefMuNyD jzpfaomaMumifh EId;,l&\/
udkcifarmif\ tBuHay;csuftwdkif; olUtm; avSum;&if;wGif 0Sufxm;cJUNyD;

703

uREkfyfwdkUvifr,m;onf

ypnf;uav;rsm;ESifh tdrfay:odkU

wufoGm;&m

AkH;xJrS vGwfajrmufvmMuonfh vifr,m;ESpfa,muf[k qdkum udkodef;azwkdU


0rf;omvdkufykHrSm ajymzG,f&mr&Sdacs/ udkodef;azu]]b,folawG

aoaMuaoMu

cifAsm;awmh

'DtxJrygEdkifbl;vdkU

pdwfcsNyD;om;ygAsm}}
]]bmaMumifhvJAsm}}
]]cifAsm;u wdrf;zdkUa&SmifzdkU tcsuftvuf em;vnfwJU vlwa,mufvdkU
usKyfu ,kHMunfNyD;om;yJ? vltawG ao&wmygAsm}} uREkfyfonfvnf; rdrd
ukd,fudk tvm;wlyif ,kHMunfxm;olwa,mufjzpf ol\pum;udk tawmf
auseyfrdonf/ okdUaomf]]udkcifarmifwa,mufawmh ygoGm;&SmNyDAsKdU}}
]][if [kwfuJUvm;Asm? olvJ vlyg;wa,mufyJ}}
]]yg;wdkif;vJ rvGwfbl;As? uHESdyfpufawmh cH&wmyJ}}
]]b,faeUuvJAsm}}
]]'kwd,rdcswJU aeUuaygh}}
]]jzpf&avAsm}}
xdktawmtwGif; a':zl;ndKonf Nidrf;pjyKaeaom aqmif;rD;zdkudk
jyefarT; rD;zdkteD; 0dkif;xdkifum aumfzDazsmf&eftwGuf a&aEG;tdk; wnfvsuf
&SdpOf avSum;xdyf &yfvsuf&Sdaom udkcifarmifudkzGifhxm;aom wHcg;rS jrif&
\/ uREkfyfESifh rpdk;wkdUurl rjrifcsifjyK aeMu\/ udkodef;az um;tawmf
rsufpdrIHaom vlwa,mufjzpf&m cPwmrQ awGMunfhvsuf aeNyD;aemuf
jAKwfueJ xoGm; udkcifarmif\yckH;udk vIyf,rf;avonf/ udkodef;azum;
udkcifarmif arQmfvifhonfhtwdkif; udk,fxifjyonf/ rxif? csufcsif;yif
trSeftwdkif; &dyfrdavonf/ uREkfyfu-

704

]]wapacsmufw,fvdkU rxifbl;vm;Asm}}
]]rxifaygifAsm? udkcifarmifvJ vlyg;wa,mufvkdU usKyfodom;yJ}}
udk,hftjzpfudk MunfEl;jcif;
xdknOhfrSm 'DZifbmv 30 &ufaeUjzpf xdkt&yfwGif tvGefcsrf;at;
vsuf &SdavNyD/ uREkfyfwdkUonf aqmif;rD;zdkteD;wGif0dkif;zJGUum xdkifMuvsuf
aumfzDaomufum rkefUpm;umjzifh &efukefNrdKU\tjzpftysufudk tm;&yg;&
ajymoluajym em;axmifolrsm;uvnf; pdwf0ifpm;pGm em;axmifMuav
onf/ vGefNyD;aom tawGUtBuKHrsm;udk t*FvdyfvdkwvSnfh? jrefrmvdkwvSnfh
jzifh jyefajym&aom tvkyfrsKd;wGif udkcifarmifuJUokdU tajymaumif;aom
vlwa,mufudk uREkfyf rawGU&bl;aMumif; xkwfazmfa&;om;bl;NyDjzpf&m
xdknOfh rpdk;ESifh uREkfyfrSm &HzefrQom ajymcGifh&Mu olwa,mufwnf;
pma[mq&majymenf;rsKd;jzifh wyg;oGm;MuJygavawmhonf/
ukvm;oif;csKdif;wck tavmif;awG pkNyKHxm;onfhtxJrS udk,f0ef
t&ifhtrmESifh ukvm;rBuD;wa,muf\ tavmif;onf aygifaxmif um;,m;
ESifh &Iraumif; jrifraumif; jzpfaeykHudkrsufpdxJ uGif;uGif;uGufuGuf jrif
vmatmif ajymjy&mwGif udk,fwdkifjrifcJU&aom uREkfyfomru a':zl;ndKESifh
rpdk;wkdUyg atmhESvkH;emMuonfESifh ]ysKdU}wufvm Muygawmhonf/ tvGef
o&kyfygatmifajymwwfaom vlwa,mufygaywnf;/ odkUjzifh oef;acgif
ausmfwdkifatmif

pum;aumif;vsuf&SdMu&m

MuufawGwGefaomtcgrS

a':zl;ndKESifh rpdk;wdkU 0iftdyfMu uREkfyfwkdUokH; a,mufrSmrl aqmif;rD;zdkudk


0dkif;&Hvsufwa,muf\wifyg;udk wa,mufacgif;tkH;um vufzuf&nfMurf;
wu&m;ESifh rdk;vif;wdkifpum; aumif;Muygawmhonf/ vlokH;a,muf

705

teufu oli,fcsif;wa,mufxH okdU vkdufydkUolwkdUESpfa,muf\ tv,f


wGif vJavsmif;um rdk;vif;onfhwdkifatmif pum;vufqkH0ifMu&jcif;wnf;
[laom uRekfyf\tawGUtBuKHrsKd; BuKHawGU&olwkdUonf avmuwGif rsm;rsm;
BuD;&Sdvdfrfhrnfrxifay/ tjcm;aom tjcif;t&mrsm;udkxm;ygOD;? uREkfyfuJUokdU
t[kwfwu,f cifrif&if;ESD;aom oli,fcsif; av;ig;a,muf&SdcJUbl;olyif
cyf&Sm;&Sm;&Sd ]]a[;vm; 0g;vm;}} ESifh NyD;Muonfh rdwfaqGrsm;om aygrsm;
Muavonf/
vif;tm;BuD;tcsdefwGif udkodef;azu]]OD;cspfpkBuD; wa,mufawmh r&Sd&Smawmhbl;AsKdU}}
]]bmjzpfwmvJAsm}}
]]usKyf &efukefu jyefra&mufcif qkH;aeESifhw,fAsm}}
]]'gjzifh [dk'if;uav;}}
wGif udkcifarmifu ]][dk'if;uav;}}\ t"dym,fudkar; uREkfyfu
ajymjyaomtcg]]'gjzifh &Sdao;vm;AsKdU udkodef;az}}
]]usKyf wjznf;jznf;NrD;wmeJUukefygava&mhAsm;}}
]]epfemvdkufwm udkodef;az&m}}
udkodef;az\ apwem
aemufwaeUrSm 1941 ckESpfaemufqkH;aeU ('DZifbmv 31&uf)jzpf
uREkfyfwkdUonf taemufwdkif;om;rsm;\ xkH;pHtwdkif; ukefavNyDaom ESpf
a[mif;udk aomufyGJuav;jzifh EIwfqufzdkU owd&Muaomfvnf; aiGa&;
aMu;a&; r[efojzifh rodcsifjyKaeMu\/ aemufwaeUrSm ESpfopful;

706

aeUjzpfaomfvnf; tvm;wl taMumif;aMumifh tdrfwGifukyf aeMu\/


Zefe0g&Dv 2 &ufaeUonfum; udkodef;az\yifpifvc xkwf&rnfhaeU
jzpfav&m udkodef;azonf uREkfyfwkdUESpfa,muftm; &kH;okdUvdkufcJUMu&ef ac:
ojzifh okH;a,mufom; twloGm;Mu\/ vcxkwfNyD; aomtcg uREkfyfwdkU
onf w&kwfacgufqJGqdkifwckokdU 0ifMuav\/ acgifa&ESifh pm;p&mrsm;
auR;arG;jcif;udk pmzGJUvdkaomaMumifhr[kwf? udkodef;az\0wfjyKjcif;ESifh ywf
ouf uREkfyftvGefauseyfaom tcsufwckudk azmfjyvdkaomaMumifhjzpf\/
udkodef;azonf 50 0ifpD;u&ufAl; wAl;udk0,fazmufNyD;aemuf uREkfyfwkdU
tm; wvdyfpDwnfojzifh nSdaomufMu\? teHUrSm ]rifaomf}eHUarT;avonf/
udkodef;az ajymonfrSm]]'D pD;u&ufrsKd;ay:wm b,favmufMumNyDvJ rodbl;? OD;cspfpku
wnfvdkU usKyfaomuf&bl;w,f? odyfBudKufwmyJ? EdkUayr,fh aps;BuD;vdkU
0,fraomufEdkifbl;? 'Dwcgawmh cifAsm;wkdU vmwkef;rdkU b,favmufay;&
ay;&qdkNyD; 0,fvdkufwmyJ}}[k ajymav&m ola omufcsifvsufESifh r0,fyJ
uREkfyfwkdUtwGuf0,fonf[laom pum;onf uREkfyf\pdwfudk tawmfBuD;
xdcdkufvSonf/ udkodef;azum; ESajrmwwfolr[kwf? okH;&uf jzKef;&ufol
wa,muf jzpfav&m ol\yifpifvcuav;jzifh wdkif;wkdif;xGmxGm okH;&&Sm
onfwGif uREkfyfwkdUtwGuf wcgw&H wwfEdkifoavmuf BuJ&Snfonf[laom
t"dym,fyif jzpfavonf/
udkcifarmif azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; aumif;aomtcsuftvufrsm;
&Sdapumrl

udkodef;az\aumif;enf;rsKd;

r&Sdjcif;udk

uREkfyfodonfESifh

udkcifarmif\ rsufESmudk uREkfyfaphaphBuD; Munhfvdkufonf/ t"dym,fum;


]]b,hfES,fvJAsm? usKyfvl rawmfaybl;vm;Asm}}[l ajymvdkjcif;yifjzpfav
onf/ acgifa&awmfawmf rl;vwfaomf udkodef;azonf tvkyfrsKd;wGif

707

avmbBuD;wwfonfhtwdkif; cyfrl;rl;ESifh o'gvGef pm;p&m aomufp&mrsm;


udk rukefEdkif rcef;EDkif qufvufrSm,lav&m uREkfyfux olUtdwfxJrS
yifpifvcudkEdIuf,l rQom okH;&rnfqdkum z,fxm;NyD; tusefudk uRekfyf
\tdwfxJodkU xnfhxm;vdkufygonf/ xdkaeUu uREkfyfwkdU okH;a,muf
teufwGif uREkfyfonfwrifwum tenf;qkH;aomufol jzpfygonf/ tb,fh
aMumifhqdkaomf uRekfyfonf r@dKifozG,fjzpf uREkfyfrSm;vQif tm;vkH;rSm;
ukefMurnf jzpfygaomaMumifhwnf;/
&efukefokdUjyefjcif;
uREkfyfwkdUonf Z&pfacsmif&Gm 12 &ufcefU aexkdifMuonfhtwGif;
&efukefowif;udk em;pGifhvsuf&SdMu\/ &efukefudkAkH;rsm;xyfrBuJaomaMumifh
ol&d,onf ae&majymif;a&TUNyD; owif;pmxkwfa0vsuf&SdaMumif; Mum;&\/
udkcifarmif ydkufqHryg/ uREkfyfwkdU tenf;i,fomyg udkodef;az\
yifpifvcrSmvnf;

rrsm;av&um;

uREkfyfonf

twkdif;xdkifpm;Mu

rjzpfEdkifaMumif; odonfESifh rpdk;udk a':zl;ndKwkdUESifhxm;cJU&m udkcifarmifESifh


&efukefNyefNyD; tvkyf0if&ef qkH;jzwfav\/ udkodef;azwkdUu jzpfovkd
a0pm;ygrnf[k ajymMuaomfvnf; aiGtaMumif;udkodaom uREkfyfonf jyefrS
jzpfrnf[k ajymum 1942ckESpf? Zefe0g&Dv 12 &ufaeUwGif udkcifarmifESifh
&efukefodkU jyefvmcJUMuav\/ xdkESpfrSm uomNrdKU uREkfyfrSwfrdoavmuf
tcsrf;at;qkH;jzpf&m uREkfyfwdkUonf eHeuf4em&DxGufonfh rD;&xm;ay:wGif
rD;aoG;rD;zdkuav;wckESifh rD;aoG; ESpfjynfcefU aqmif,lum rD;vIHMu&av
onf/ xdkacwftcgu c&D;oGm;&jcif;rSm tvGefpdwfrcs&yJ &ifwaEG;aEG;&SdMu
&aomfvnf; tvGefcsrf;at;aom ebm;blwm&kHrSp rD;usD;awG&J&JeDaom

708

rD;zdkuav;teD; xdkifumvdkuf&jcif;wnf;[laomZdrfudk ,aeUwdkif rarhEdkif


atmif &Sdygawmhonf/ 0ufvufblwmodkU a&mufaomtcgzcifudk owd&
refusnf;wkH&Gmuav;okdU arQmfMunfh&kHom MunfcJUEdkif\/ todrawGUojzifh
ar;jref;jcif;? rSmxm;jcif;rjyKEdkifcJUay/ xdknOfh uREkfyfwdkUonf rEav;blwm
BuD;yif tdyfMu&\/ odkU&mwGifuREkfyf\pdwfxJ ,ciftBudrfuESifhrwlyJ
jcm;em;jcif;wck&SdonfrSmum;wacgufrl rdef;rom;jzpfaomrpdk;wa,muf
rygonfhtwGuf tvGefwm0efaygh\/ uREkfyfwkdUa,mufsm;ESpfa,mufcsnf;
jzpfaomaMumifh BuKHcsif&mBuKHMu&ap? ayghyg;pGm wdrf;a&SmifEdkifMuvdrfhrnf[k
,kHMuonf/
vufrSwftcuftcJ
eHeufvif; rD;&xm;xGufojzifh ompnfblwmodkU a&mufMuaom
tcg Adkvfujym; vufrSwfppfwa,muf wufvm\/ uREkfyfwkdU vufrSwf
r&Sdacs/ uREkfyfwkdU\ txifum; tpdk;&edAmeful;wdkUydkUvsufyif &Sdao;onf
xif\/ uomrSrEav;odkUwdkifatmif vufrSwfppfjcif;r&SdaomaMumifh om
yif xifrd\/ okdUjzpf vufrSwfppfwufvmaomtcg uREkfyfwkdUtHUMovsuf
&Sd\/ vufrSwfppfuar;aomtcg vufrSwfrygaMumif; ajymifajymif&J&Jyif
ajymvkdufMu\/ ae&m uREkfyfwkdU\b@ma&;tajctaeudkyg azmfjy&yg
OD;rnf/ udkcifarmif ydkufqHyg[efr&Sd/ uREkfyf aiG10usyfygcJU&m vrf;wGif
xrif;[if; av;eyftwGufom&nf&G,f vufrSwfcHzdkU vkH;0pdwful;rxnfh
cJUacs/ wGifudkcifarmifu &efukefblwmrS ukvm;vufrSwfppfrsm;enf;wl
ES,fxdkES,f ajymygao;\/ rpGHacs/ rQomru vufrSwfppfonf uREkfyf
wkdUESpfa,mufESifh olwa,mufwnf; jzpfaejcif;udk vefUonfvuPmESifh

709

tjcm;ujym; vufrSwfppfwa,mufudk vSrf;ac:vdkuf\/ tawmtwGif;


uREkfyf\pdwfxJwGif csnfwkHcswkHjzpfvsuf rqkH;jzwfEdkifyJ&Sdaeaom tjcif;t&m
wckudk azmfjyygOD;rnf/
'kwd,a&mufvmaom ujym;vufrSwfppfudk uREkfyfaumif;aumif;od
\/ oluvnf;aumif;aumif;odbl;\/ okdUaomf rodcsifjyK aejcif;avm?
wu,f rrSwfrdavm rajymwwfacs/ odykHum; odkUwnf;? vGefcJUaom
15 ESpfcefUavmufu v,f,mpdkufysKd;a&;&kH; tvkyfvkyfcJUpOf '&uf*Geftrnf
&Sd pma&;wa,muf&Sd&m olESifhuREkfyf awmfawmfcifrifMu\/ rw&me,f
qnfBuD;bufodkU iSufypfoGm;MupOfu '&uf*Gef\ a,mufzrsm;vnf;yg
aMumif; a&;om;cJUbl;&m ,ckvufrSwfppfrSm '&uf*Gef\a,mufzwa,muf
jzpf xkdpOfuwnf;u vufrSwfppfjzpfonf[k uREkfyfodonf/ olwkdUvlpk
onf uREkfyf\jcifaxmifxJodkU OD;acgif;rsm;xdk;oGif; tdyfMujcif;aMumifh
uREkfyf iSufzsm;&cJUjcif;udkvnf; azmfjycJUbl;avNyD/ uREkfyfrSm ,cktcg
tusyftwnf;usae oluu,frnfqdkvQif u,fEdkifavmufaom tajc
tae&Sd\/ odkUqdkvQif xdkoltm; a&S;a[mif;tjzpfudk jyefajym rdwfquf
&rnfavm[k uREkfyfpOf;pm;\/ uREkfyfod&oavmufrSm ujym;rsm;onf
tvGef]vlv,f}vkyfwwf\/ uREkfyfu a&S;jzpfa[mif;udkjyefajym olu
rodcsifjyKaevQif uREkfyfaovkrwwf &Suf&ayawmhrnf/ odkUjzpf jzpfcsif&m
jzpfap uREkfyfrajymawmh[k qkH;jzwfcsufcsvdkufav\/
]]a&G;}},l&jcif;
vufrSwfppfu rnfonfhblwmrS pD;cJUMuoenf;[kar;&m rEav;rS
[kvdrfajym&\/oGm;rnfhc&D;rSm &efukefjzpfjcif;udkvnf;ajym&\/aemufqkH;

710

blwmrS vufrSwf,lMu&efajym&m uREkfyfwkdUu tcrJUydkUonf qdkaom


aMumifh pD;cJUMujcif;jzpf ydkufqHrygaMumif; ajym&onf/ wGifvufrSwf
ppfESpfa,muf wdkifyif uREkfyfwkdUtm; &efukefxdatmif ]tapmifhta&Smuf}
ESifhac:cJUzdkU qkH;jzwfMuav\/ ]tapmifhta&Smuf}qdkonf rSm tjcm;r[kwf
uREkfyfwdkUteD; vufrSwfppf wa,mufa,mufxdkifvdkufNyD; tvSnfhESifh
apmifhMujcif;jzpf\/ vufrSwfppfrsm;onf olwkdU\e,fqkH;aomtcg aemuf
a&mufvmaom vufrSwfppfrsm;tm; uREkfyfwkdUudkvTJtyfxm; cJU\/ okdU&m
wGif aemufvlrsm;onf yxrvlrsm;uJUodkU uREkfyfwkdUtay: txifao;
[efr&SdyJ ]]cifAsm;wkdUudk ,kHMunfygw,f}}qdkum uyfrvkdufyJ vGwfvyfpGm
xm;ygayonf/ uREkfyfwkdUonf rD;&xm;ay:rS qif;ae&pfjcif; tm;jzifh
wdrf;a&SmifzkdU pdwful;rdygao;\/ odkUaomf ydkufqHrygaom uREkfyfwkdU tzdkU
rD;&xm;ay:rS qif;ae&pfNyD; rnfonfhtcsdefrS aemuf&xm;a&mufvm rnfudk
rajymEdkifaomaMumifh taMumif;rxl;[kqdkum xdkifNrJwdkif;xdkifvdkuf vmMu
\/ &efukefblwmBuD;odkU rD;&xm;qdkufaomtcg n9 em&D cGJNyD;aeav NyD/
vufrSwfppfwa,mufonf uREkfyfwdkUtm; &kHydkifxHodkUac:oGm;&m uREkfyfwkdU
uvnf; trSeftwkdif;ajymjy\/ ckd;pD;jcif;r[kwf tpdk;&u tvum;ydkUay;
onfxifaomaMumifh pD;cJUjcif;jzpfaMumif;? ydkufqHrygjcif;vnf; trSefjzpf
aMumif;? uREkfyfaeaomvlrsm;jzpf &efukefodkU jyefvmjcif;jzpfaMumif; ajym
jy\/ aemufqkH; &kHydkifu uREkfyfwkdU\tvkyftudkifudkar;&m uREkfyfu
ol&d,t,f'DwmjzpfaMumif; ajymjyonfESifh urm&Gwfbuf&SDaom wdkuftkyf
OD;buav;xH w,fvDzkef;qufar;\/ xkdUaemuf OD;buav;ESifh uREkfyf
pum;ajymap uREkfyfutjzpftysufudk trSeftwdkif;ajymjy\/ wGif
OD;buav;u uREkfyfwkdUtwGufwm0ef,laMumif;ajym eufjzefwGif ol&d,
wdkufodkU vlvTwfNyD; vufrSwfcawmif;ygvQif ay;ygrnf[k ajymavonf/

711

aemufqkH; &kHydkifonf OD;buav;\tmrcHcsufjzihf uREkfyfwkdUtm; vTwfrnf


jyK&m uREkfyfu]]vufrSwftwGufb,favmufusovJ &kHydkifBuD;}}
]]wa,muf 8 usyf? ESpfa,muf 16usyf? 'PfaiGESpfqqdkawmh 32
usyfusw,f}}
]]'Dvdkawmh uRefawmfray;Edkifbl;}}
]]bmaMumifhvJ}}
]]uRefawmfwdkU &dk;&dk;om;om;rSm;wmAs? ckd;pD;Muwmr[kwfbl;? 'PfaiG
awmh ray;yg&apeJU}}
]]Oya't&awmh ay;&rSmyJAs}}
]]'DvdkqdkvQif uRefawmfwdkUudkrvTwfeJU? cifAsm;wkdU vkyfcsif&mvkyf?
uRefawmfwdkUroGm;bl;}}
&kHydkifonf uREkfyfwkdU\rsufESmrsm;udk vSrf;Munfh&m wu,fwif;rm
jcif;udk awGU&onfhvuPmESifh cJwHjzifh pm;yGJudkacgufum pOf;pm;vsuf&Sd\/
wGifuREkfyfu]]vlawG 'kujzpfae&wJUtxJrSm &dk;&dk;om;om;rSm;wJUtay:u cifAsm;
wkdUu 'Pf&dkufNyD; tjrwfxkyfvkdU awmfEdkifygrvm;As}}
uREkfyf\pum;onf &kHydkiftm; tawmfxdoGm;[ef&Sd\/
]]uJ uJ cifAsm;ajymovkdyJ xm;ygawmhAsm? aiG16usyf ay;vdkufaemf}}
]]'guawmh OD;buav;u wm0ef,lNyDyJ r[kwfvm;}}
]]oGm;MuygawmhAsm}}
uREkfyfwdkUESpfa,mufonf ausmufajrmif;&yf oDwmvrf;&Sdaom uREkfyf
\aetdrfokdUoGm;&ef jzpfaomfvnf; ajzmifhajzmifhroGm;ao;yJ w&kwfwef;
bufodkUoGm;

useforQydkufqHuav;rsm;jzifh

712

ujrif;Muavao;onf/

xdkacwfurl

ydkufqHrsm;rsm;BuD;ygrS

aysmfEdkifonfr[kwf?

vlwa,muf

wusyfqdkvQifvnf; tawmfpkHatmif aysmfEdkifMuonf/ odkU&mwGif xdknOfhurl


av,mOfysHtcsufay;OMorsm; aESmifh,SufrIaMumifh ajzmifhajzmifh raysmfMu&
ojzifh ZdrfysufvSygbdonf/
oGufcsmyg'orm;
oDwmvrf;&Sd uREkfyf\aetdrfodkU eHeufapmapm a&mufvmMuaomtcg
tvGefzifayghaom udkcifarmifonf csufjyKwfp&m om;ig;rsm; &atmif&Sm
rD;zdkacsmifodkU0if&Smayonf/vlrSm(olUtdrfwGifvnf; oludk,fwdkif]tdk;olBuD;}
vkyfaeusjzpf olUtzdkU 0efrav;vSacs/) xrif;pm;aomufNyD;Mu aomtcg
uREkfyfonftvkyfwdkufokdUoGm; udkcifarmifu npmtwGufESifhwuG tdrfrI
udpt00udk aqmif&Guf,if; tdrfae&pf\/ ol&d,onf urm&GwfteD;
&Sdaom OD;buav;\aetdrfokdU ykHESdyfpufrsm;yg ajymif;a&GU owif;pm
aeUpOf rSefrSefxGufvsuf&Sd\/ tvkyfXmeodkU uREkfyfa&mufoGm; rMumrDyif
rD;&xm;bufrS rif;apwa,muf a&mufvmojzifh aiG 16usyf ay;vdkuf&\/
uREkfyf\'DZifbmvtwGuf vcrSm ,ckrSxkwf&aomaMumifh OD;buav;tm;
tylruyfyJ

uREkfyfudk,fwdkifay;vdkuf&ygonf/

xdkaeU

acgufBuD;ESifh

rSwfcsufa&; tdrfodkUjyefvmcJU&m avSum;okdUa&mufonfESifh wNydKifeuf


]tvdkav;As? tr,fav;As} [laom nnf;nLoHrsm;udkMum;&\/ uREkfyf
tzdkU&m topftqef;r[kwfaomaMumifh txdwfwvefUrjzpfyJ wufoGm;&m
tdyf&may: vl;vSdrfhvsuf&Sdaom udkcifarmifudkawGU&\/ udkcifarmifrSm
oGufcsmyg'a&m*gpGJuyfolwa,mufjzpf&m

,ckvlaumif;yuwd&Sd&mrS

awmfawmfMumvQif tvdkav;? tr,fav;ESifh atmf[pf nnf;wGm;&ol

713

wa,muf jzpfavonf/ ,if;okdUjzpfonfhtcg ESdyfvnf;r&? ol\tom;


udkvnf; txdrcHEdkifyJ usifwufonfqdk\/ tpm;rSm;vQif odkUjzpfwwf
onfqdk&m roifhaomtpmudk olodaomfvnf; raeEdkifaomaMumifh pm;rd
onfqdk\/ BuD;jyif;vmaomt&G,f roifhrSef;odvsufESifh pm;rd cH&aom
tBudrfaygif;rSm w&mvnf;urnfrxif? okdUESifhvnf; pm;NrJwdkif;pm; cHNrJ
wdkif;cH&&Smonf/ eHeuf rkefU[if;cg;ESifh vdyfO pm;cJUrdonf[k ajymyg
onf/ nwdkifaomtcg bmaMumifhrSef;rod? a0'emaysmufuif;oGm;jyef
ygonf/
udkcifarmifauseyfjcif;
odkUjzifh udkcifarmifESifh uREkfyfwkdUESpfa,mufwnf; twlaeMu
ESpf&ufwBudrf? okH;&ufwBudrfqdkovdk ol\a&m*gxavh&Sd\/ wnOfho
udkcifarmifa&m*gxvsuf&SdpOf av,mOfysHtcsufay;OMoqGJojzifh qlnHvsuf
&Sd\/ tcsufay;OMooHudk rnfonfhAkH;BuJav,mOfysHrsm; vmrnfhta&;
aMumifhqJGjcif;jzpfonf[k
uvnf;

tonf;ESvkH;udk

odMu&NyD;jzpfonfhtxJwGif

OMooHudk,fEIduf

yGwfacsvkdufbdouJUodkU

pdwf\nId;EGrf;jcif;

jzpfapwwfjcif;udk Mum;&olwdkif; em;vnfM uayvdrfhrnf/ toHonf


ntcsdefjzpfcJUvQif omqkd;&Gm;ao;\/ tltonf;udk wpkHwckESifh &pfywf
qJGonfhES,f cGeftm;awGtm;vkH; ygoGm;onfxif&\/ xdknOfh udkcifarmif
a&m*gxvsuf&SdpOf tcsufay;OMo rIwf&kHomru wu,fyif *syefav,mOfysH
rsm;\ toHrsm;udkMum;&\/ rsm;rMumrD av,mOfysHrsm;rS AkH;rsm;BuJcs
ajrjyifrS av,mOfysHypf tajrmufoHrsm;vnf; qlnHvsuf&SdavNyD/ uREkfyf
onf udkcifarmifteD; xdkifvsuf&Sd&m udkcifarmifu olUrSm umuG,fa&;

714

usif;xJodkUqif;&efrwwfEdkif? uREkfyf\toufudk tcsnf;ESD;rpGefUyJ umuG,f


a&;usif;xJodkUqif;&ef ajym&Smavonf/ uREkfyfonf ao;i,faom udkcif
armif\udk,fuav;udkayGU

rqif;Edkifapumrl

odkU&mwGifwcgw&Hjzpfwwfaom

wGJqif;Edkifavmuf\/

uREkfyf\0goemtwdkif;

]]jzpfcsifwm

jzpfprf;ygapAsm? usKyfwdkUtdrfay: wnfhwnfhusrS aorSmyg? aoMu,ifvJ


twlwlayghAsm? usKyfrqif;bl;}}[k ajymonfESifh udkcifarmifonf cGeftm;
r&Sdaom

vufwbufjzifhuREkfyf\vuf

15rdESpfcefUtay:u

BuJoluBuJ?

wbufudk

udkifnpfavonf/

atmufrSypfolu

ypfMuNyD;aemuf

uREkfyfwkdUtay:odkU wnfhwnfhusaom AkH;[l wvkH;rQr&SdonfESifh uREkfyfwkdU


rSm t&Sifvwfvwfusefae&pf [D;csEdkifMuygawmhonf/
vufajrSmuf&jcif;
&ufrsm; uREkfyf\'kurSm rao;i,fvSacs/ olemum;wbuf?
tvkyfum;wbuf&Sdaeonfhjyif

ol&d,wdkufwnfxm;onfh

urm&Gwf&Sd

OD;buav;\aetdrfodkU oGm;&onfrSmvnf; bwfpfum;twefwefajymif;pD;


azsmhawmhaomrsufESmrsm;&SdaeMuonfh c&D;onfrsm;\tv,fwGif wem&D
cefUxdkifNyD;rSa&muf&onf/ udkcifarmifa&m*gwufaeaom aeUrsm;wGif ESpf
a,muftwGuf pm;p&mudk w&kwfwef;wGif qif;0,fNyD;rS oDwmvrf;odkU
c&D;quf&onf/

oDwmvrf;wckvkH;vnf;

av;ig;tdrfrSwyg;

vlr&Sd

onfESifh ajcmufuyfNiD;aiGUzG,f aumif;vSonf/ odkUaom 'kursm;\


tv,fwGif udkcifarmif\a&m*grSmvnf; &ufjcm;jzpf&mrS &ufqufjzpf
vmonfESifh xrif;udkaeUwdkif; 0,fpm;ae&avNyD/ eHeuftzdkUrl olUtzdkU
aumfzDESifhaygifrkefU rD;uifay;cJUNyD; uREkfyftzdkUrl w&kwfwef;odkUoGm;NyD;rS

715

urm&GwfodkUoGm;&\/

okdUjzifh

Zefe0g&Dvukeftxd

aerdaomtcg

uREkfyf\OD;acgif;onf rnfokdUjzpfonfrod? wcsufwcsuf aygufuJGawmh


rnfhtvm; cRwfueJ qwfueJ jrnfovdkxifrd\/ udkcifarmifusef;rmcJUvQif
uREkfyfonf 'kursKd;udkcHzdkU toifhjyifqifxm;cJUaomfvnf; ,ckum; rcH
Edkifojzifh vufajrSmuf&acsawmhrnf/ odkUjzpf uREkfyfonf udkcifarmif
\nD&if;jzpfol cifarmifqifhxHodkUoGm; tajctaeudkajymjy&m cifarmifqifh
vkdufvm olUtpfudktm; oabFmay:odkUwifay;um [oFmwodkU ydkUvdkuf
&Smayonf/ udkcifarmifudkMunhf&onfrSm a&m*gtwGuf 0rf;enf;jcif;xuf
rlvtpDtpOftwdkif; ESpfa,mufom; twlwuG raevdkuf&jcif;twGuf
0rf;enf;ykH&onf/ uREkfyfum; tBuD;qkH;aom om;jzpf tpfudkwa,muftm;
cspfcifMuykHudk em;rvnfaomfvnf; uREkfyf tpfudk&SdcJUvQif udkcifarmif
xufydkNyD; cspfcifwwfvdrfhrnf rxifyg/
uREkfyf\0goemwckrSm wpkHwckudk ,aeUvkyfzkdU qkH;jzwfxm;vQif
,aeUvkyf&rS auseyfwwf\/ xdktcsdef uREkfyf\tdwfxJwGif aiG30d cefUrQ
&Sd&m aemufaeUwGif vukefrnfjzpf w&ufqdkif;vdkufvQif Zefe0g&DvtwGuf
vc&rnfjzpf\/ okdUESifhvnf; w&ufrqdkxm;bd wem&DrQyif &efukef
aecsifpdwfr&Sdawmhacs/ odkUjzpf tjzpftysufESifh uREkfyf\pdwftajctaeudk
OD;buav;xHodkU pma&; pmwdkufxnfhcJUNyD;vQif uomodkU jyefajy;vm
cJUygawmhonf/
&kH;csdef;uwbuf
Z&pfacsmifokdUa&muf udkodef;azwkdU tdrfom;rsm;ESifh rpdk;tm; uREkfyf
\ &efukefudk,fawGUudkajymjyav&m tvGeftHUMoMuonf/ udkodef;azurl

716

]]cifAsm;wkdUawmfawmfqwfaqmhMuwJU vlESpfa,mufyJ? AkH;awGMum;xJoGm;NyD;


tvkyfvkyfpm;&r,fqdkvQif 'DrSmyJ jzpfwwfovdk pm;aeMua&mayghAsm}}[k
ajym\/ udkcifarmifESifh uREkfyfwkdUESpfa,muf\pdwful;rSm (trSeftwdkif;
0efcH&vQif) 0rf;a&;twGufaMumifhcsnf;r[kwf? &efukefNrdKUBuD;wGif *sydk;b0
ESifh awGU&mpm;? awGU&mtdyf xifovdk aeprf;csifaom tmoDoESifh qif;oGm;
Mujcif;jzpfav&m tu,f udkcifarmifom usef;rmcJUvQif if;pdwful;
twdkif; aeMu tb,fae&m? b,faeUwGif AkH;xd aoMurnfavm rajym
wwfay/ uREkfyftzdkU&mum; aovQifvnf;0rf;renf;? oli,fcsif;wa,muf
ESifh vkyfcsif&mvkyf&vQifvnf; auseyfrnfomjzpfonf/ Z&pfacsmif&SdpOf
a'gufwmodef;armif\ trItwGuf &kH;csdef;uvnf;&Sdao;
uREkfyfqif;vm&jyef\/

rEav;NrdKUeef;awmftwGif;

rEav;odkU

*sifrcgemuvyfudk

azazmf0g&Dv 19 &ufaeU AkH;BuJcsav&m uRekfyfvnf; 21&ufaeUwGif


rEav;odkU a&mufoGm;\/ rEav;NrdKUolNrdKUom;rsm;rSm &efukefBuJcsaom
AkH;rsm;aMumifh

xdwfvefUwkefvIyfvsuf&SdpOf

xdkaeUurl

rdrdwkdUudk,fwdkif

]AkH;vefU}&jcif;\ t&omudk jrnf;bl;Mu&avNyD/ wNrdKUvkH;vnf; ajcmuf


aoGUvsuf&Sd\/ azazmf0g&D 21&ufaeU &kH;csdef;twdkif; trIqkdif&ef &kH;odkU
a&mufoGm;aomtcg &efukefrStrIonfrsm; ra&mufvmMuonfESifh rwfv31
&ufaeUokdU

&ufcsdef;ay;vkdufjyefonf/

uREkfyfrSm

ol&d,owif;axmuf

(,ckyDtm&ftdkjzpfaeaom) udkbwkwf\ aetdrf ESpfnwnf;ckdum rEav;


NrdKUtaMumif;udk penf;emNyD;aemuf uomodkU jyefoGm;avonf/ rwfv
31&ufaeUtrIqdkif&efudkrl

uREkfyfvnf;

rvmMu[k Mum;od&onf/

717

roGm;awmh?

tjcm;vlrsm;vnf;

udkodef;azav;pm;ykH
1942ckESpf? {NyDv 3 &ufaeU *syefav,mOfysHrsm;onf rEav;NrdKUodkU
tESHUtjym;AkH;BuJcsav&m xdk&ufrSp rEav;NrdKUwGif ae0HUoltvGefenf;NyD;
rajy;Edkifolrsm;om usef&pf wwfEdkifol[lorQ xGufajy;ukefMuavNyD/
{NyDvwGif; udkodef;az\ wlrrsm;onf &efukefrSrEav;okdU ajy;vmMu&mrS
rEav;AkH;BuJ&mwGif udkodef;\aetdrfodkU ajy;vmMujyef\/ if;wkdUESifhtwl
OD;bcspftrnf&Sd Adokum (Architect) wa,mufvnf;ygvm\/ OD;bcspfrSm
uREkfyfESifhtwl

'kua&muf&Sm&rnfhvlwa,mufjzpf

if;wkdUtaMumif;udk

tenf;i,fazmfjy&ayOD;rnf/ udkodef;az\wlrrsm;onfaq;&kHq&mrBuD;rsm;
(Sister)

jzpfav&m tBuD;qkH;rSm OD;bcspfESifh vufxyfrnfhqJqJjzpf twl

wuGvdkufvmjcif;jzpfavonf/

OD;bcspfrSm

t*FvefrS

Adokumpmar;yJG

atmifNyD; &efukefodkUa&mufvmonfrSm vtenf;i,frQom &Sdao;\/


udkodef;aztm;

uREkfyftxl;auseyfrdaom

tcsufwckrSm

ol\tdrfodkU

{nfhonfrsm; a&mufvmMu if;wkdUteufwGif bdvyfjyef wa,muf yg0if


aomfvnf; uREkfyfwkdUvifr,m;tm; taumif;qkH;aom ae&mudkay;ygonf/
uREkfyfwkdUu ]]vl&if;}}jzpfonfqdkum edrfhusaom ae&mudkray;/ olwkdU
vifr,m;xuf jrwfaomae&mudkay;ygonf/ ray;vQif uREkfyfurnfokdUrQ
&Sdrnfr[kwf? odkUaomfay;jcif;twGufum; ol\av;pm;jcif;udk todtrSwf
jyKrdygonf/

718

oabFmrsm;epfjrKyfjcif;
&ufrsm;wGif rEav;rS oabFmrsm;onf wpif;NyD;wpif; qdkufa&mufvm
Mu uomqdyfurf; epfjrKyfvdkuf\/ taMumif;udk uRekfyfwdkUMum;&
OD;bcspf? udkodef;azESifh uREkfyfwkdUokH;a,mufonf weHeufwGif oabFmqdyf
okdUoGm;Mu\/ tBuHrSm

pm;eyf&dum &Sm;yg;pjyKaeaom

]aumufoif;aumuf}Mu&efjzpf\/

xdktcsdefwGif

uREkfyfwkdUokH;a,mufonf

tjcm;aom

t&yfom;rsm;ESifhtwl urf;rS&yfMunfhvsuf&SdpOf oabFmwpif; qdkufuyfvm


OD;cef;rS rsufESmjzL okH;av;a,mufESifhtjcm;ae&mrsm;rS aumf&if*sDukvm;
w&mcefU qif;vmMu\/ oabFmay:rSvlrsm; qif;NyD;onfESifhwNydKifeuf
oabFmudk epfjrKyfvdrfhrnf[k odNyD;jzpfaom t&yfom;rsm;onf oabFmay:rS
vlrsm;udkukefpifatmif rqif;&ao;rD wkd;a0SUum wufoGm; uREkfyfwkdU
okH;a,mufvnf; vkdufygoGm;Mu\/ tay:odkU a&mufonfESifh wNydKifeuf
tcef;xdktcef;rsm;udk 0ifa&mufarTaemufMuav&m uREkfyfrlum; pm;p&m
rsm;xm;onfh pwdk;

(Pantry)

cef;odkU wnfhwnfhBuD;oGm;\/ rnfonfh

ypnf;udkrQ rvdkcsif? pm;p&mom vdkcsifonf/ uomw0dkuf ,ckyifvQif


pm;aumif;aomufzG,frsm; &Sm;yg;pjyK 0,fr&yJjzpfaeav&m a&SUtzdkUwGif
rnfrQavmuf

jywfvyfOD;rnf

rajymEdkifacs/

okdUjzpf

uREkfyfonf

pwdk;cef;xJrS pnfoGwfAl;rsm;udk wayGUwydkufBuD;,lvmcJU\/ udkodef;azESifh


OD;bcspfwkdUurl a&eHqD &Sm;vdrfhrnfqdkum wa,mufwykH;pD qGJvmMu\/
oabFmrnfonfhtaMumif;aMumifhrod? qDykH;ESifhaxmywfykH; tajrmuf
tjrm;ygvmav&m

t&yfom;rsm;onf

ukef;ay:odkUwufMu\/

tcsKdUuvnf;

719

if;wkdUudk
tjcm;vlrsm;

wbufwykH;qGJum
o,fcsvmaom

qDykH;rsm;udkwykH;wusyfESifh qD;BudK0,fMu\/ qDwykH;vQif aps;xJ aygufaps;


5usyf? 6usyf&Sdaomfvnf; o,fcsolrsm;tzkdUrSm csufcsif;a&mif;ypf&kHrSwyg;
tjcm;enf;vrf; r&Sdacs/ csufcsif;ra&mif;yJ wae&mpkykHxm;NyD; oabFm
ay:odkU jyefwufrnfqdkvQifvnf; csxm;cJUaomykH;rsm;rSm vk,loGm;rnf
jzpfaomaMumifh tcsnf;ESD;jzpf&rnfqdkum csufcsif;vufiif; a&mif;Mujcif;
jzpf\/ rnfokdUyifjzpfap qDwykH; wusyfESifhcsufcsif;a&mif;vQif wacguf
ESpfusyf? q,facguf 20d &Edkifonfqdkum ]qlvG,feyfvG,f} tvkyf
vkyfMujcif;jzpf\/

odkU&mwGif

oabFmonfMum&SnfpGm

ay:aeawmhrnf

r[kwfacs/ pnfoGwfAl;rsm;udkayGUvsuf uREkfyfurf;ay:rS&yfMunfhaepOftwGif;


oabFmonf jrKyfonfxuf jrKyfoGm; ]azmif;}rQavmufom ay:awmhonf
jzpf&m vlrsm;onf tE&m,fudkrjrifyJ oJoJrJrJ o,f,lvsuf&SdMu\/
okdU&mwGif wcsKdUu ]]a[haumifawG oabFmepfvkNyD? epfoGm;vQif a&ul;vkdU
r&bl;a[h? 0JpkyfNyD; epfoGm;vdrfhr,f}}[k [pfatmfum owday;onfESifh
tpkvdkuf tNyKHvdkuf ajy;qif;vmMu\/ uHaumif;onfrSmaemufqkH;vlonf
urf;ay:okdUa&mufonfESifh wNydKifeuf oabFmBuD;onf wbufodkUapmif;NyD;
epfjrKyfoGm;&Smygawmhonf/
aMuuGJzG,faom tjcif;t&m
uom NrdKUolNrdKUom;rsm;onf oabFmay:rS ypnf;rsm;udk &Mu
aysmf&Tifvsuf&SdMupOf (tcsKdUrSm oabFmrS yefumudkyif cJ,Of;pGm jzKwf,lMu
onf/) oabFmay:rS qif;vmMuonfh aumf&if*sDc&D;onfrsm;\ oem;zG,f
tjzpftysufudkvnf;

uREkfyfawGUjrif&\/

w&mcefUrQ&Sdaom

aumf&if*sD

ukvm;rsm;onf (ulvDrsm;jzpfMu[efwlonf/) ypnf;rsm;udk xrf;oluxrf;?

720

&Gufolu&Guf? uav;rsm;udk csDolucsD? ayGUoluayGU? vufqGJoluqJGvsuf


urf;ay:odkU wufvmMuNyD;vQif taemufpl;pl;okdU pDwef;um oGm;Muav\/
if;wkdUonf

uomNrdKUrS

]wrl;crf;y}odkU

a&mufatmifoGm;

if;rS

tdEd,jynfodkU 0ifM urnfqdk\/


uREkfyf

pkHprf;od&Sd&onfrSm

ArmjynfodkU

*syef0ifvmaomtcg

aumf&if*sD ukvm;rsm;onf ulvDtjzpfESifh tokkH;0ifMuonfjzpfaomaMumifh


xdkuJUodkUtokH;rcsEdkifap&ef t*Fvdyft&m&Sdrsm;u if;wkdUtm;acsmufvSefU
vTwfNyD; uomxdatmif oabFmrsm;ESifh vkdufykdUjcif; jzpfonf[kqdk\/
acsmufvSefUykHum;

*syef0ifvmvQif

if;wkdUtm;vkH;

owfypfvdrfhrnf[k

ajymonfqdk\/ xkdUaMumifhvkyfrSudkifrS pm;Mu&&Smaom aumf&if*sDukvm;


rsm;onf bmypnf;rQ ,lajy;p&mr&SdyJ toufab;twGuf ajy;vm&Sm
MuonfESifh &Snfvsm;cufcJaom ]wrl;}c&D;udk &dumrygyJoGm;zkdU BuHpnf
&SmMujcif; jzpfavonf/ ae&m txl;aMuuGJzG,faumif;aom tjcif;t&m
wckudk wifjyvdk\/ c&D;onfrsm;teufwGif touf50ausmfcefU &Sd
usef;rmykHr&aom ukvm;rBuD;wa,mufonf wdkvDrdkvDypnf;rsm; xnfh
xm;aom oGyfykH;wykH;udk A,fvufnmvufajymif;umqJGvsuf ESpfbufvkH;
anmif;aomtcgwGif ajray:cs em;\/ A,fa&mnmyg ajymif;qJGumrS
ay200cefUavmufom a&mufEdkifojzifh csem;&jyef\/
vufESpfbufanmif;atmif

qGJumrS

ay200rQom

a&mufEdkif

waxmufcsNyD;em;&aom rdef;rBuD;onf ]wrl;}c&D;udk rnfonfhenf;ESifh


a&mufatmifoGm;Edkif&Smygvdrfhrnfenf;/

aemufydkif; uREkfyfMum;od&aom

owif;t&rSm if;wkdUonf tdEd,odkU ra&mufyJ vrf;c&D;wGif tpmjywf?


a&iwf a&m*guyfNyD; zwfzwfarmonfESifh &mcdkifEIef; 90 ru aoukef&Sm
Muonf[k

qdkavonf/

qdk;,kwfvSaom

721

e,fcsJUorm;rsm;aywum;/

*syefu aumf&if*sDudk owfypfvdrfhrnf r[kwfaMumif; odvsufESifhacsmuf


vSefUum aovrf;odkUydkU&ufonfh e,fcsJUorm;wkdU\ avmbaZmaywum;/
uREkfyfonf aumf&if*sDc&D;onfrsm;bufodkU aemufqkH;arQmfMunfhvdkufaom
tcg ukef;jrifhbufodkUwa&GUa&GUwufaeMuaom aumf&if*sDwef;BuD;udk jrif&
if;wkdUteuf

oGyfykH; ay200avmuf a&GUwdkif;a&GUwdkif;

wcgwcgcs

em;&Sm&aom aumf&if*sDrBuD;tm; txl;u&kPmjzpfum &ifav;rdygawmh


onf/
yxrESifh aemufqkH;usif;atmif;jcif;
uREkfyfwdkUZ&pfacsmif&SdpOf

*syefav,mOfysHrsm;onf

uomNrdKUudk

ESpfBudrfwdkif AkH;BuJcs\/ udkodef;azonfol\NcHBuD;twGif; 'ifnif;yifBuD;


atmufwGif umuG,fa&;usif;wl;xm;&m av,mOfysHrsm;vmoHMum;uwnf;
u vl20ausmfcefU&Sdaom tdrfom;rsm;onf usif;xJodkUqif;ykef;Mu\/
uREkfyfwGufudef;um; AkH;BuJonfqdkvQif uomNrdKUudkomBuJrnf? Z&pfacsmif
uJUokdUaom &Gmuav;udkBuJvdrfhrnf r[kwf[k ,lq\/ xdkUaMumifh uREkfyf
onf vltrsm;ESifhtwl usif;xJodkUrqif;yJ usif;0xdkifum av,mOfysH
rsm;udkarmfMunfhNyD; if;wkdU\toGm;tvmudk usif;xJrSvlrsm;tm; owif;ay;
\/

wGiftcsKdUaomrdef;rrsm;u

av,mOfuvnf;

uREkfyfudkjrifNyD;

av,mOfysHudk
AkH;csygvdrfhrnf[k

uREkfyfujrifEdkifvQif
atmf[pfMu\/

uREkfyfuopfyifatmuf&Sdaom vlwa,mufudk av,mOfysHay:rS rjrifEdkifyg?


tu,fjrifapOD;awmh

vlwa,mufwavtm;

AkH;csowfrnfr[kwfyg[k

ajymjyaomfvnf; r&yJ uREkfyftm;usif;xJodkUqif;cJU&ef 0dkif;atmfMu\/


aemufqkH; uREkfyfonf olwkdUtvdkokdUvdkuf usif;xJodkUqif;vkduf&av&m

722

ppfBuD;wacwfvkH;wGif wBudrfonf yxrqkH;tBudrfESifh aemufqkH;tBudrf


usif;atmif;cJU&bl;jcif;jzpfygonf/
t ol aoonfqdkjcif;
av,mOfysHrsm; jyefoGm;MuonfESifhwNydKifeuf (10pif;avmuf &Sdrnf
xifonf/) uREkfyfonfxkH;pHtwdkif; uomNrdKUxJodkU wa,mufwnf; vSnfh
vnfMunfh&I&m &kH;?aq;&kH?aps;? axmifBuD;paomtaqmufttkHBuD;rsm; teD;
vlawmfawmfrsm;rsm; twkH;t&kH;vJaoMujcif;rsm;udkawGU&\/ taqmufttkH
BuD;rsm;teD; aoMujcif;udkjrif& vludkcsdef&G,fjcif;r[kwf taqmufttkHudk
csdefjcif;jzpfonf[k uREkfyfawG;rdonf/ taqmufttkHxJ vl&Sd&rnf r[kwf
avm[k ajymEdkifaomfvnf; t"du&nf&G,fcsufrSm taqmuf ttkHjzpf&rnf[k
pOf;pm;rdonf/ xl;qef;jcif;wckrSm uomNrdKUonf ukvm;aygrsm;vSaom
NrdKUwNrdKUr[kwfaomfvnf; tavmif;rsm;rSm &mcdkifEIef;w0ufausmfrQ ukvm;
rsm; jzpfonfudkawGU&\/ wGif udkodef;azajymonfhtwdkif; ]]t wJUolawG
aowmayghAsm}}[laom pum;onf [kwfwef&monf[k xifrd\/ ukvm;qdk
onfrSmvnf; ulvD tvkyfMurf;orm;rsm;om jzpfMuavonf/ uREkfyftzkdUrSm
axmifcsDao&onfh tavmif;rsm;udk &efukef jrifcJU&bl;NyDjzpf &mavmuf
rQ&Sdaom uomtavmif;rsm;twGuf pdwfxdcdkufatmif r&SdvSacs/
Munfhaumif;Munfhjcif;
&uftenf;i,f Mumjyefvwfaomf *syefav,mOfysHrsm;onf 'kwd,
tBudrf a&mufvmjyef\/ tdrfom;rsm;vnf; AkH;usif;xJodkUqif; ykef;aeMu

723

jyefavNyD/ uREkfyfuZ&pfacsmif&Gmavmufudk AkH;csrnfr[kwfaMumif; ajymaomf


vnf; rnfolrQ vufrcHacs/ tjcm;vlrsm;xuf udkodef;azudk uREkfyfydk
tHUMord\/ udkodef;azESifhuREkfyf aygif;oif;qufqHcJUbl;orQwGif vlESifh
vlcsif;jzpfap? wd&pmeft&dkif; odkUr[kwf t,OfESifhjzpfap &ifqdkifMu&m wGif
udkodef;azonf uREkfyfxufb,ftcgrS owdravsmh? ydkaomtBudrfrsm; yif
BuKHcJU&bl;\/

(ol\owdtaMumif;udk

wae&mwGif

azmfjyygOD;rnf?)

av,mOfysHESifh ywfoufum; uREkfyfxuf xdwfxdwfysmysm jzpfjcif;udk


awGU&\/ odkUjzpf&jcif;rSm olUxufuREkfyfu udprsKd; tawGUtBuKH
rsm;aomaMumifh jzpfwef&monf/
av,mOfysHrsm;vm uomNrdKUay:okdUAkH;BuJcsojzifh udkodef;azonf
tjcm;vlrsm;ESifhtwl usif;xJodkU qif;ajy;MupOf uREkfyfonf AkH;usif;qDodkU
vkdufoGm;ygu twif;t"rqif;cdkif;MuonfESifh bmrQrMunfh&? rjrif&rnfudk
pkd;aomaMumifh olwdkUqDodkUroGm;yJ iSufaysmfawmxJodkU wa,mufwnf;
0ifoGm;\/ iSufaysmyifrsm; cyfusJusJ&Sdaom ae&modkU a&mufaomtcg
uombufodkU

OD;acgif;vSnfhvsuf

ajrBuD;ay:

tvsm;arSmufum

aumif;uifokdU armfMunfhvkduf\/ wGif &Spfpif;cefU&Sdonfxif&onfh


av,mOfysHrsm;onf uomNrdKUay:odkU tESHUtjym;ysH0Jum AkH;rsm;BuJcsaejcif;udk
awGU&\/
av,mOfysHwpif;wpif;rS
jrif&\/

(AkH;usif;xJrS

jrifbl;Muonf/)

AkH;wvkH;pD

wvkH;pD

vlrsm;rjrif&bl;acs?

av,mOfysHrsm;onf

jzKwfcsjcif;udkyif

ppfNyD;cgrS

tkyfpkvdkuf

&kyf&SifxJwGif
vSnfhywfysHum

AkH;BuJvsuf&Sd&mrS av,mOfysHwpif;onf tkyfpkESifhcGJNyD; ajrmufbufZ&pfacsmif


bufodkU OD;wdkufysHvm\/ ysH&kHomruao;? AkH;rsm;BuJcsvmjcif;udkvnf;
wvkH;pD uREkfyfjrif&\/ AkH;vkH;jzKwfcsvkdufjcif;? &SDueJjrnfum usvmjcif;?

724

ajrokdUa&muf 0kef;ueJaygufuJGjcif; ponfwkdUudk wvkH;pD wvkH;pDjrif&


Mum;&\/ AkH;uGJoHrsm;onf 0kef;ueJ0kef;ueJ jrnfvsuf&SdpOf av,mOfysHrsm;
onfvnf; uRekfyfbufokdU ajzmifhajzmifhBuD;ysHvm OD;acgif;ay:odkU wnfh
wnfhBuD;ra&mufwa&mufwGifajrBuD;ay:rS AkH;wvkH; aygufuGJoHMum;&ao;&m
]aemufwvkH;jzKwfcsvQif ighacgif;ay:yJuG}[k qdkum ajrBuD;ESifh rsufESmuyf
vdkufrdygao;onf/ odkU&mwGifav,mOfysHonf aemufxyf rcsawmhyJ
vSnfhkjyefoGm;avawmh\/ aemufqkH;jzKwfcsonfh AkH;onf uomNrdKUtpGef;
&Sdaom

AdkvftdrfBuD;wvkH;ay:okdU

usav&m?

aemufxyf

rcsjcif;udk

axmufaomf Z&pfacsmifxJodkU AkH;rcs[laom uREkfyf\wGufudef;rSm rSefonf


[kqdk&ayrnf/ aemifwGifvnf; wcgrQrcsacs/
[efaumif;vSaom udkodef;az
ae&m udkodef;az\owd (odkUr[kwf[ef) aumif;ykHtaMumif;udk
azmfjy&ygOD;rnf/ urf;eD&Gm uREkfyfausmif;q&mvkyfvsuf&SdpOf udkodef;azrSm
(tif;&GmteD;)ydef;aum&GmwGif taumuftkyftjzpfESifh trIxrf;vsuf&Sd\/
waeUo uREkfyfonf olUtdrfodkU jrif;ESifhtvnfoGm; ol\&kH;cef;
pum;ajymvsuf&SdMupOf

udkodef;az\

vufatmuf

trIxrf;aeonfh

a*:&cg;vlrsKd;uefcsm;qdkolwufvm\/ ol\vufum; a*:&cg;vlrsKd;udkif


onfh"m;aumufBuD;wacsmif; ygvm\/ "m;udkudkif wufvmjcif;aMumifh
&dkif;vSygwum;[k uREkfyfxifvsuf&Sd&mrS uefcsm;\rsufESmudk vSrf;Munfh
vdkufaomtcg wpkHwckjyKvkyfzkdU qkH;jzwfxm;onfhES,f wif;rmaom rsufESm
xm; &Sdjcif;udk awGU&\/

725

uREkfyfonf udkdodef;az\rsufESmudk vSrf;Munfhvdkufaomtcg rsuf


aMumwcsuf qwfceJwif;oGm;jcif;rSwyg; ajymif;vJjcif;&Sdonfudk rawGU&
acs/ udkodef;az\ trlt&mrSm uefcsm;\rsufESmxm;wif;vmjcif;udk vnf;
aumif;? ol\vufrS"m;aumufBuD;udkvnf;aumif; tvsOf;rjrifonfh [ef
ESifh ]bmudpvJa[h uefcsm;}[k ar;vkdufonf/ uefcsm;onf udkodef;az
\xdwfvefUwkefvIyfjcif;uif;aom

trlt&mudkjrifonfESifh

tenf;i,f

wGefUoGm;[ef&Sd\/ odkU&mwGif rdrd\tjzpftysufudk ajymjyaom tcgrl


ajym,if; a'goxGuf rsufESmrsm;eDvmonf/ olajymjyaom taMumif;
t&mudk uREkfyfaumif;pGm rrSwfrdaomfvnf; olUtvkyfudk udkodef;azu
tjypf&SmNyD; opfawm0efxH wdkifwef;onf[kolu ,lqvsuf &Sdonf/ ol\
pum;tqkH; udkodef;azonf a*:&cg;\ acsmufvSefUaom trlt&maMumifh
xdwfvefUjcif;vnf;razmfjy/

a*:&cg;tay:

ta&;,ljcif;ESifhywfouf

wa&G;om;rQvnf;tavsmhray;? ta&;,lxdkuf ,l&jcif;jzpfonf/ vludk


rkef;wD; tjypf&Smjcif;r[kwfaMumif; ajymaomtcg yxr uefcsm;onf
tHoGm;Budwf rsufvkH;rsm;jyL;um "m;aumufBuD; wqkyfudkifudkifvkyfae\/
uREkfyfum; tawmfpdk;&drfvsuf&SdavNyD/ pdk;&drfjcif;um; udkodef;aztwGuf
wGifomru uRekfyftwGufvnf;yg\/ tu,fuefcsm;onf a'goxGufNyD;
udkodef;azudk ckwfydkif;jim;tHU? a'gorSefaomvlrsm;\ xkH;pHtwdkif; rdk;rjrif
avrjrifjzpfNyD; uRekfyfudkyg "m;pufygoGm;Edkifonf/ trSefudk0efcH&vQif
uREkfyftawmfBuD;vefUygonf/ AkH;BuJav,mOfrsm; vmjcif;xufyif vefUyg
onf/ udkodef;azrlum; (odkif;wwfoljzpf ta&;qdkvQif wdrf;a&Smif&ef
pdwful;xm;onf[k aemif uREkfyftm;ajymjyaomfvnf;) at;at;aq;aq;
trlt&mESifh

xdkifvsuf&Sd\/

tawmtwGif;

vlESpfa,mufwkdUonf

wa,mufudkwa,muf aphaphMunhfvsuf&SdMu&m uefcsm;ua'goESifh jyL;

726

Munfh udkodef;azuwnfNidrfaom rsufESmxm;ESifhMunfh\/ uREkfyfonf


ESpfa,mufvkH;udk Munfhvsuf&Sdaomfvnf; uefcsm;udkydk*&kpdkufvsuf&dS\/
uREkfyfMunfhaepOf uefcsm;onf rqdkpavmufuav; rsufESmxm; aysmhoGm;
jcif;udkjrifvkduf&\/ aemufwcP udkodef;azu NidrfoufaomtoHjzifh]]a[h uefcsm;}}
]]q&m}}
]]rif;eJUigeJU b,fvdkawmfovJ}}
]]b,fvdkrSrawmfbl;}}
]]q&mwynfh r[kwfbl;vm;}}
]][kwfygw,f}}
]]rif;udkigu rkef;aew,fvdkU rif;uxifovm;}}
]]rxifygbl;}}
]]rkef;rae,if rifhudkigu bmhaMumifhtjypf&SmvdrfhrvJ}}
]]rodbl;}}
]]rif;eJUigeJU

&efolqdk,if

tjypf&Smcsif&Smraygh?

ckawmh

&efolrr[kwfyJeJU bmhaMumifhtjypf&SmvdrfhrSmvJ? rif;,kH&JUvm;}}


]]ajymwJUvlu ajymw,fq&m}}
]]b,foluajymajym rifhudkigu b,fawmhrS tjypfr&Smbl;? ighpum;udk
rif;,kHyg? udkif;-oGm;awmh}}
uefcsm;onf rsufESmudkatmufcsvsuf avSum;rSqif;oGm;av\/
tvkH;pkH

a&vnfaomwaeU

uefcsm;tm;

tjcm;tvkyform;

wa,mufu ]wdkuf}xm;aomaMumifhjzpfaMumif; od&\/ udkodef;azurl


rnfolu ]wdkuf}oenf;[k uefcsm;tm;rar;? olU[mol odatmifvkyf,l
avonf/ av,mOfysHacwf taMumif;udk uREkfyfu ajymjy udkodef;az

727

tm; csD;rGrf;av&m udkodef;azu ]]wa,mufwrsKd;pD ayghavAsm? AkH;usawmh


cifAsm;u&Jayw,f}}[k jyefajymavonf/
w&kwfrsm; zrf;ESdyfpufjcif;
*syefAkH;BuJav,mOfysHrsm;rvmrD

w&ufESpf&uf

csefau&Sdwf\

w&kwfppfom;rsm;onf uomodkUa&mufvm pcef;csvsuf&SdMu\/ csefau


&Sdwfonf NAdwdoQtpdk;&ESifh r[mrdwfjzpf jrefrmjynfudkumuG,f&ef twGuf
apvTwfvdkufjcif;jzpf&m ppfudkif;awmif&dk;wcGifwGif NyJNyJpifatmif arTaESmuf
MuNyD;aemuf

tnmokdUqkwfcGm

uomodkUa&mufMujcif;

jzpfavonf/

uomNrdKUudk *syefrsm;u AkH;BuJjcif;rSm w&kwfppfom;rsm;&Sdae aomaMumifh


jzpfonfqdkum udkodef;azwkdUvlpkonf Z&pfacsmifwGif rae0HUMuawmhyJ
ajrmufbufESpfrdkifcefUa0;onfh ewfvIdif;&Gmuav;odkU a&GUajymif;&ef pDrHMu
av\/
okdU&mwGif

vltm;vkH;ESifh

ypnf;rsm;udk

wcgwnf;

o,f,l&ef

vSnf;vkHavmufpGm r&SdonfESifh uREkfyfwkdUvifr,m;ESifh &efukefrSa&mufvm


aomAdokumbJGU& OD;bcspfwkdU q&mwynfhu tdrfapmifh&pf&ef aAmfvef
wD,mvkyfMu tjcm;vlrsm; ajymif;a&TUoGm;Muonf/ tpDtpOfrSm vSnf;
tacgufacgufo,f,l&mwGif

aemufqkH;rS

uREkfyfwkdUav;a,mufvnf;

wygwnf; vkdufMu&ef jzpfonf/


ab;tE&m,f

BuKHawGU&mwGif

tdrf&Sifrsm;u

a&S;OD;pGmxGufajy;

{nfhonfrsm;u tdrfapmifhae&pfMu&jcif;rSm enf;vnf;rus[k qdkzG,f&m&S\


d /
okdU&mwGif vltm;vkH; aMumufvefUwkefvIyfae&mwGif &efukef BuKHcJU&
bl;onfh OD;bcspfESifh uREkfyfu tjcm;vlrsm;xuf &Jonfjzpf rvTJra&Smifom

728

ta&;wGif ]aAmfvefwD,m}vkyfMujcif;jzpfonf/ OD;bcspfae&pf ol\


wynfhvnf; ae&pf&jcif;jzpf&m uRekfyfae&pfrnfqdk&m wGifvnf; ZeD;onfu
uREkfyftpm;taomuf qif;&vdrfhrnfqdk csufjyKwfauR;&eftwGuf ae&pf&Sm
jcif;jzpfayonf/ tm;vkH;aom rdef;rrsm; ajy;oGm;Muonfhaemuf rdef;razmf
r&SdyJ

tdrfBuD;xJwGif

uRekfyftwGuf

apmifhae&pfayaom ZeD;onftm;

,aeUwdkifaus;Zl;wif rqkH;atmif&Sd ygawmhonf/ xkdtjyKtrlwckwnf;


ESifhyif ZeD;onftay:rnfodkUaom jypfcsuf&Sdapumrl cGifhvTwfrnf[l wcg
wnf; oEdXmefcsxm;vdkufygawmh onf/
uREkfyfwkdUav;OD;om;onf

Z&pfacsmif&GmxJwGif

tjcm;vlrsm;r&SdyJ

ESpf&ufrQ aexdkifcJU&NyD;aemuf wwd,aeU (arv 10&uf)wGif uREkfyfwkdUESifh


wuG ypnf;rsm;udkyg o,f,l&eftwGuf udkodef;azu vSnf;ESpfpD;vTwfvdkuf
eHeuf 8em&DcefUwGif a&mufvmMuonf/ vSnf;ay: udkodef;az\om;
armifarmifESifh wlarmifarmifBuD;wkdU vkdufygvmMuonf/ armifarmifBuD;
onfcg;ygvmaom ajcmufvkH;jyL;aoewfudk pm;yGJay:wGif ypfwifxm;cJU
vSnf;ay:odkU ypnf;rsm;wifcdkufwGif &GmxJodkU avQmufvnfaeonf/
ypnf;rsm;udk vSnf;ay:odkU wifaeckdufwGif w&kwf ppfAdkvfuav;ESifh
a*:&cg;pum;jyefwa,muf a&mufvm uREkfyfwkdUudk ppfaq;ar;jref;onf/
uREkfyfum;

pum;ajym&efysif;

]vlwGifus,f}vkyf&ef

0goemrygol

wa,mufjzpf&m ae&mwGif if;0goemaMumifh toufcsrf;om&m&ayawmh


onf/
tu,f OD;bcspfu pum;vufcHrajymyJ uREkfyfudkajym&ygrl OD;bcspf
ajymouJUokdU ajymrnfyifjzpf OD;bcspf\tjzpfrsKd;udk uREkfyfBuKHawGU&rnf
jzpfavonf/

729

w&kwfppfAdkvfuav;u ppfaq; OD;bcspfu ajzqdk&mwGif uREkfyf


vnf; OD;bcspfESifhtwl&yfvsuf&Sd\/ tjcm;aomt&mrsm;udk ar;jref;NyD;
aemuf w&kwfppfAdkvfuav;u]]cifAsm;wkdUqDrSm vufeufrsm; r&Sdbl;vm;}}
cspf/ ]]r&Sdygbl;}}
Adkvf/ ]]&SdvQifxkwfay;yg? usKyfwkdUudk,fwdkifwuf&SmrSawGU,if 'Pfay;
&ygvdrfhr,f}}
cspf/ ]]&Smcsif&Smygawmh? r&Sdygbl;}}
trSefrSm OD;bcspf ajcmufvkH;jyL;aoewfuav;wvuf&Sd\/ odkU&m
wGiftdrfaemufaz; iSufaysmawmxJ jrKyfxm;NyD;avNyD/ armifarmifBuD;\
aoewftaMumif;udkrl OD;bcspfvnf;rod? uREkfyfvnf;rodacs/ uREkfyfudkar;
vQifvnf; twkdif;yif ajzrdayvdrfhrnf/
xdkUaemuf ppfAdkvfESifh pum;jyefwkdUonf tdrfay:odkUwuf&SmMu&m
tdrfOD;cef;odkU wufrdvQifyif pm;yJGay:wifxm;aom aoewfudk yufyif;yg
awGUaeMuavNyD/
Adkvf/ ]]b,fhES,fvJcifAsm;u r&Sdbl;qdk? 'DrSmawGUaeygNyDaum}}
OD;bcspfum; tusyf&dkuf tusyf&dkufae&SmNyD? rsufESmwGif aoG;qkwf
oGm;awmhonf/
cspf/ ]]uRefawmfrodygbl;? uRefawmfhaoewfr[kwfygbl;}}
xdktcdkufwGif armifarmifBuD;jyefa&mufvm ol\aoewfjzpfaMumif;?
Xmetkyfwa,mufjzpf

aoewfudkifcGifh&SdaMumif;

ajymyg/

odkU&mwGif

ppfAdkvfum; auseyfykHr&acs/
xdkUaemuf

ppfAkdvfonf

OD;bcspfwkdU

q&mwynfhESpfa,muf?

armifarmifESifh armifarmifBuD;tjyif uREkfyfudkyg (a,mufsm; ig;a,mufvkH;)

730

ac:oGm;awmhonf/ 0if;wHcg;odkUa&muf tdrfbufodkUvSnfhMunhfvdkuf&mwGif


jyLwif;aygufrS arQmfMunfhaeaom ZeD;onfudk jrifonfESifh ]oGm;vkd&m
oGm;ayawmh}qdkaom taejzifh vufjyvdkuf&m ZeD;onfrSmvnf; rsuffESm
uav; ZD;&GufavmufESifh usef&pfcJU&Smawmhonf/
rsufESmcsif;qdkif&Sd

tdfrfBuD;xJokdUa&mufaomtcg

uREkfyfwkdUomru

tjcm;aom&Gmom;rsm;udkvnf; ac:xm;ao;&m if;wkdUESifhtwl opfyif


atmufwGif a&maESmum xdkifMu&onf/ tawmtwGif;&Gmom; ESpfa,muf
wwGJ? okH;a,mufwwGJ ac:vm 17 a,mufjzpfvmavNyD/ aemufqkH;
wGifrlum; apmazapmESifh apm',feD,,ftrnf&Sd u&ifESpfa,mufudk ac:
vmjyef&m if;wkdUudkrl w&kwfppfom;wa,mufu uefausmufxdk;Budwf,if;
ac:vmcJUonf/

uREkfyfwkdUtm;vkH; 19a,mufudk o&ufyifBuD;atmuf

xm;pOf w&kwfppfom; wa,mufonf rauscsrf; Edkifaom trlt&mESifh


apmazapmqdkol\

ausmudkaoewf'ifESifh

ajy;ajy;

aqmifhao;\/

uREkfyfwkdUtxJrS vlwa,muftm; uJUodkUjyKvkyfonfudk jrif&jcif;tm;jzifh


uREkfyfwkdU\trlum; rao;i,fvS[k pOf;pm;rdonf/
uREkfyfwkdUonfo&ufyifBuD;atmuf pDwef;umxdkifvsuf&SdpOf o&uf
yifatmuf ajcokH;acsmif;axmuf pufaoewfuav; ESpfvufonf uREkfyf
wkdUbufodkU ajymif;vSnfhvsuf&Sd&m w&kwfppfom;wa,mufu if;aoewf
wvufudk armif;wifjcif;ayavm rqdkEdkif/ ]cavmufavmuf}ESifh jrnfatmif
vkyfvdkufonfESifh uREkfyfwkdUudk ypfacsawmhrnfa vm[k xifrdonf/ odkUjzpf
xajy;&vQif awmfacsrnfvm;[laom tBuHESifh aemufodkUvSnfhMunhfvdkuf&m
wGif aoewfxrf;aom ppfom;wa,mufu vrf;avQmufae tjcm;
wa,mufu vufypfAkH;ESpfvkH;udk vufwbufwvkH;udkifum &yfaeonfudk
jrif&awmhonf/

731

&GmxJ a,mufsm;rsm; ukefpifavmufNyD xifaomtcgrS ppfAdkvfuav;


utcsufay;vdkuf

uREkfyfwdkU

vdkufygoGm;Mu&onf/
vdkufygvm&m

vl19a,mufonf

vrf;c&D;

OD;bcspfrSm

ppfom;rsm;NcH&Hum

uREkfyfonf
ajcaxmuf

OD;bcspfaemufrS
cJqGJxm;ouJUodkU

tvGefav;uefaom ajcvSrf;&Sdonfudk jrif&onf/


ydef;eJukef;&GmxdyfodkU a&mufMuaomtcg uREkfyfwkdUtm; opfyifBuD;
atmufwGif xdkifapvsuf uREkfyfwkdUtdfrfodkU0ifcJUbl;aom ppfAdkvfuav;onf
if;xufBuD;[efwlaom ppfAdkvftm; bmajymonfrod twefMumuav;
wdkifyifMuonf/ xdkUaemuf pum;jyefu uREkfyfwkdUbufodkU vSnfhajymvdkuf
&m if;\pum;udk uREkfyfrMum;&yJ teD;&Sd vlwa,mufu ]vlBuD;awG
ac:owJU?

vlBuD;awG}[k

vlBuD;wa,muf

ajymvkduf\/

jzpfonfqdkum

vlBuD;awGqdkvQif

xdkif&mrS

xoGm;&m

igvnf;

uREkfyfESifhtwl

&yfaeolrsm;rSm OD;bcspf? apmazapmESifh apm',feD,,fwkdU okH;a,mufjzpfae


onfudkjrif&onfwGifrS [efrusao;[k atmufarhum jyefxdkifaevkduf&
ygawmhonf/ (aemufaMumif;udkjyef qifjcifonfhtcg yoDykHjyif 0wKxJ
OD;acgif;jzwfcH&aom

&mZ0wfaumifrsm;xJwGif

a&maESmum0ifwkd;rdaom

ia&mifuef\ tjzpfESifhwlvS idktm;xuf &,ftm;oefrdum NyKH;rdyg


ao;\/)
xdkUaemufOD;bcspfwkdUokH;a,mufudk xdkae&m csefxm;cJU usefvlrsm;
tm; qufvufac:aqmifoGm;jyef&m w&kwfppfAdkvfBuD; wnf;cdkvsuf&Sdonf
qdkaom tdrfBuD;waqmifodkU a&mufMuaomtcg uREkfyfwkdUtm;0if;xJwGif
xm;cJU Adkvfuav;onf tdrfBuD;ay:odkU wufoGm;avonf/ xkdtawm
twGif;

Armpum;aumif;pGm

csOf;uyfvm

armifarmifBuD;u

ajymwwfaom

w&kwfuav;wa,muf

]]uRefawmfwdkUwawGvlaumif;awGyg}}[k

732

ajym&mwGif w&kwfuav;u ]]udk,fhudkudk,fawmhvlaumif;csnf;ayghAsm}}[k


jyefajymav&um; uREkfyfrSm ]igwkdUudprvG,fvS}[k pOf;pm;rdygawmhonf/
wem&DcefUMumaomtcg ppfAdkvfuav; jyefqif;vm uREkfyfwkdUudk
NrdKUpGef&Sdaom bkef;BuD;ausmif;0if;xJodkU ac:oGm;onf/ ausmif;xJum;
bkef;BuD;r&Sd? vlvnf;r&Sd? acG;rsm;yifr&Sd? wdwfqdwfvsuf &Sdawmhonf/
wae&mwGif opfyifBuD;atmuf xdkifapNyD;aemuf w&kwfppfom;wa,muf
u pufaoewfudk a&S;enf;twl ]cavmufcvuf}vkyfjyef&m vlr&Sdaom
ae&modkU uREkfyfwkdUudkac: owfawmhrnfjyifjcif;jzpfonf[k xifrdjyef
ygonf/ vlrsm;\rsufESmrsm;udk Munhfvdkufonfhtcg aygufpDxuf BuD;
awmhonfrxif/

rsufESmi,fonfqdkjcif;um;

tu,fyifjzpfonf[k

od&awmhonf/
aemufqkH; uREkfyfwkdUtm; aygufwl;aygufjym;rsm; pkykHxm;onfudkjy
vsuf wa,mufwck,lcJU&ef vufjyajcjyjzifh trdefUay;onf/ xdkae&m
pum;jyef r&Sdawmhacs/ aygufjym;wckudk aumuf,lvsuf w&kwfppfom;rsm;
aemufodkU vkduf&pOf udk,fhoif;csKdif;udk,fwl;&onfqdkaom pum;udkMum;bl;
tu,fyif ckdif;acsrnfavm[k ylyefrdao;&m aq;&kHodkUa&muf tavmif;
rsm;udk nTefjyaomtcgrS awmfayao;&JU[k atmufarhrdonf/
uomudkAkH;cs

xdrSefaomvlemrsm;udk

aq;&kHBuD;odkUydkUxm;&m

q&m0efrsm;tm;vkH; xGufajy;Muojzihf aooluao? ykyfoluykyf jzpfukef


onfwGif uREkfyfwkdUtm; tavmif;rsm;udk ajrBuD;jzifhzkH;zd&ef apcdkif;jcif;
jzpf\/ vuPmrSm aq;&kHBuD;xJwGif w&kwfppfwyf pcef;csrnf[k BuHpnf
[efwlonf/ ESpfem&DausmfokH;em&DcefU tvkyfvkyf tavmif;aygif; 10
avmif;cefU ajrzdkUNyD;vwfaomf uREkfyfwkdUvlpkudk NrdKUxJodkUvSnfhvnfac:
oGm;onf/ tvkyfrSmum; vrf;ay:wGif AkH;rSefaoqkH;aom tavmif;udk

733

zkH;zd&efjzpf\/ ajrBuD;um; rwl;Edkif? rD;&xm;wJGxJrS pyg;awGudkBuKH;


tavmif;rsm;udk zkH;&awmhonf/
aeU&ufum; arv10&uf? tcsdefum; em&Djyefwcsuf? acgif;wkH;ajymif
vSatmif &dwfxm;
&kwfw&uf

OD;xkyfvnf;ryg? pGyfus,fvufjywf

vkdufvmrdcJUaom

uREkfyftzdkUrSmum;

uav;ESifh

ylavmifvkdufonfrSm

oGufoGufvnfaeygawmhonf/
xdktawmtwGif; xrif;vnf;rpm;&? a&vnf;raomuf&? ac:&modkU
waeUvkH;vkduf cdkif;&mudk vkyfae&ygawmhonf/ tjcm;vlrsm;rSm rsm;aom
tm;jzifh u&ifppfjyefvli,fvlvwfrsm;jzpf&m uREkfyfESifh&G,fwl tbkd;BuD;
wa,mufomyg&Sd if;tbkd;BuD;u uGrf;pm;csifaomaMumifh uGrf;0,f&ef
xGufcJUrd&mwGif w&kwfppfom;rsm;ESifh awGUoGm;jcif;jzpfaMumif;? uGrf;pm;csif
vSaomyg;pyfaMumifh okdU'kua&muf&jcif;jzpf udk,fhyg;pyfudkom &dkufcsif
aMumif; ajym&Smojzifh 'kua&mufonfhtxJrSyif &,fcsifvSawmh onf/
em&DjyefESpfcsufcefU tcsdefwGifrS uREkfyfwkdUudk Z&yfwckodkUac:oGm;
qefESifhtmvl;rsm; xkwfay;ojzifh u&ifppfjyefrsm;u csuf tjcm;vlrsm;
pm;Muaomfvnf; uRekfyfum; qmvnf; rqm? Murf;ay:wGif yufvufvSef
vsuf jrpfv,f avSuav;rsm;jzifh avSmfcwfoGm;vmvsuf&Sdaom vlrsm;\
vGwfvyfjcif;udkom tm;usrdygawmhonf/
xdkvlrsm; xrif;pm;NyD; ppfAdkvfBuD;&Sdaom AdkvftdrfBuD;odkU uREkfyf
wkdUudk ac:oGm;aomtcg 4em&DcefU&SdavNyD/ bmcdkif; bmvkyfOD;rnf
rodojzifh vkH;0 pdwfrat;Edkifacs/ aemufqkH;w&kwfppfom;wa,mufonf
uREkfyfwkdUtm;vkH; udk ]uvyf}taqmufttkHbufodkU ac:oGm;&m bmvkyfrnf
rodyJ vkdufoGm;Mu\/ ]uvyf}t0odkU a&mufonfwGifrS w&kwfppfom;onf
&yfwefUvsuf ]oGm;Muawmh}qdkaom oabmESifh vufjyvdkufonfESifh wNydKif

734

euf XmetkyfarmifarmifBuD;onf tvGefaysmfjrL;onfhvuPmESifh ]uvyf}


ywfywfvnf um&Hxm;aom oHql;BudK;udk ajy;ckefvkduf\/ tjcm;bufodkU
a&mufonfESifh wNydKifeuf ]'dkif; 'dkif; 'dkif; 'kdif;}aoewfoHrsm; ay:xGuf
vmonfESifh vkdufykdUaomppfom;u w&kwfvdkvSrf;ajym\/ vuPmrSm
]]igwkdUvTwfvdkufwJUvlawGyg?

rypfygeJU}}[k

ajym[efwl\/

okdU&mwGif

aoewfoHrsm;onf pJawmhonfr&SdyJ w'def'def; w'dkif;'kdif; qufvufypfcwf


aeavawmh&um; ppfom;onf em;rvnfEdkifaom rsufESmxm;ESifh ay,sm
vuHypfxm; jyefajy;avawmhonf/
aoewfoHrsm;onf uREkfyfwkdUESifhrsufESmcsif;qdkif&Sdaom ajrmuft&yfqD
rS ay:vmjcif;jzpf&m uREkfyfwkdUrSm rnfonfht"dym,fESifh rnfolu rnfolU
tm; ypfavonfrod? toHrsm;onf rsm;onfxufrsm;vmawmhonf ESifh
vlpkuJG ajy;rdajy;&m ajy;Muawmhonf/ uREkfyfrSm teD;tyg;&Sd csKdifhBuD;
xJwGif ajrmif;uav;awG&Sdonf[k odonfESifh xdkae&modkUwef;ajy; csKdifhxJ
odkUvSdrfhcsvdkufonfwGif OD;odef;az\om; armifarmifESifh OD;bcspf\wynfh
vnf; a&mufaeMuonfudkawGU&onf/
xkdtcgrlum; aoewfoHrsm;onf wcsufcsif;r[kwfawmhyJ t>ywf
vdkuf tNyKHvdkuf ypfcwfvsuf&SdavNyD/ aoewfoHrsm;onf ajrmufrsufESmrS
omr[kwf? awmifrsufESmESifh taemufrsufESmwkdUrSvnf; ay:xGufaeMu
avNyD/ ta&SUbufrl {&m0wDjrpfom &Sdayonf/ xdkUaemufrl &dkfifz,f
aoewfoHrsm;omr[kwf pufaoewfoHrsm;vnf; a&mnSyfygvmcJUavNyD/
]]bmjzpfwmvJ OD;av;}}
]]bmjzpf&rvJuG? *syef0ifvmwmjzpfrSmaygh}}
[kwfvnf;[kwfayonf/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfwkdUudkvdkufydkUaom
w&kwfppfom; jyefajy;&jcif;jzpfavonf/

735

pifppfaomfum;

]uvyf}teD;

uREkfyfwkdU&SdpOfu

Mum;&aom

aoewfoHrsm;rSm uREkfyfwdkUbufodkU ypfcwfjcif;r[kwf? ajrmufrsufESmrS


csOf;uyfvmaom *syefrsm;udk w&kwfrsm;u ypfcwfjcif; jzpf[efwlayonf/
w&kwf *syefwdkufyJG
uREkfyfwkdUvlpkrSm w&kwfppfom;rsm;u vTwfvdkufNyDqdk 0rf;om&rnf
rBuHao;rD? ajrmufbufrS0if&ef BudK;pm;aom *syefESifh NrdKUudkckcHumuG,f
aom w&kwfppfwyfudk tjyeftvSef ypfcwfMuonfhtv,fMum;odkU a&muf
aecJUavNyD/ ajrmif;xJ
rSmajcOD;wnfh&modkU

uREkfyfwkdUokH;a,mufwnf;&Sd

pGyfajy;MuaomaMumifh

usefaomvlrsm;

b,fqDa&mufukefMuonf

rajymwwfacs/
uREkfyfonf w&kwfppfom;rsm; rjrifap&ef cg;ydkfufxJ vdrf0wfxm;
aom vufywfem&DudkxkwfMunhf 5 em&DcGJaeonfudk awGU&onf/ t&yf
okH;rsufESmrS ypfcwfoHrsm;onf rkd;csKyfavavtm;BuD;avav jzpfaeawmh
onf/ okdU&mwGif uREkfyfwkdU\tm;udk;wckrSm ajrmif;\waxmifcefU eufjcif;
jzpf tay:wnfhwnfhrS csdefypfjcif;r[kwforQ umvywfvkH; usnfqef
rsm;onf uREkfyfwkdUudk rxdEdkifyJ ausmfoGm;&rnf[k pdwfcsEdkifayonf/ okdUESifh
yif usnfqefrsm;\ tqufrjywf w&pyfypfcwfrIaMumifh wcsufwcsufwGif
ausmxJrS wGefUueJ wGefUueJ jzpfoGm;ygao; onf/
5em&DcJGrS

6em&D?

ypfcwfoHrsm;onf
acgif;&if;qDrS

7em&D?

wdk;yif

ypfaom

8em&D?

rsm;jym;vm

pufaoewfoHonf

9em&D

xkd;vwfaomf

txl;ojzifh

uREkfyfwkdU\

em;rcHEdkifatmif

pl;pl;

aygufayguf&SdvS\/ xdef;? xdef;? xdef;? 'dkif;? 'dkif;? 'dkif;? wl;? wl;? wl;?

736

ponfjzifh aoewfoH trsKd;rsKd;&Sdonfhteuf wl; wl; wl; jrnfa om


aoewfoHonf txl;ojzifh pl;pl; &m;&m;&Sd em;xJodkU tyfuav;jzifh
arTvkdufovdk tcH&ufcufvSonfESifh uREkfyfonf pGyfus,ftuFsDrSatmufydkif;
udkjzwf

em;ESpfbufxJodkU

qdkUydwfxm;&ygawmhonf/

odkUESifhyif

wcsufwcsufwGif txl;ojzifh pl;&SonfESifh qkdUydwfxm;aom t0wfpkwf


jyKwfusavoavm[k

prf;Munfh&m

ae&mwGif&Sdonfudk

awGU&ygonf/

rQavmuf pl;aygufaom aoewfoHwrsKd;ygaywnf;/


9 em&DcJG vwfaomf ajrmuft&yfrS 0kef;ueJjrnfoHBuD;Mum;&
uREkfyfwkdU\ acgif;&if;&Sd NrdKUxJrS ]'def;}ueJjrnfoH Mum;&onf/ 0kef;ueJ
jrnfwdkif; 'def;ueJjrnfoH Mum;&onfwGif *syefbufrS armfwmESifh ypf
NrdKUxJ aygufuJGjcif;jzpfonf[k od&ygonf/ 0kef;ueJjrnfoHBuD;jzpfay:
vmwdkif;

rnfonfhae&m

aygufuGJacsrnfenf;[k

toufatmifhvsuf

apmifhMu&ay&m wae&mwGif 'dkif;ueJuGJoHMum;&aomtcgrS ]'DtcsufzkdU


igwkdUvGwfayNyD}[k [D;cs&ayawmhonf/ wcgw&HwGif uREkfyftay:wnfh
wnfh cyfjrifhjrifh 'dkif;ueJaygufuJG rD;cJtpteawG vGifhpifusoGm;jcif;udk
yif jrifMu&onf/ wcgu 0wKypnf;wckonf ]ZGDZGDZGDZGD}[laom toHBuD;ESifh
vGifhvm

uREkfyfwkdUESifh

udkuf10udkufuGmjcm;oavm

rajymwwf?

ajrBuD;ay:odkU zkwfueJusvm\/ vufeufum; ]bJGUjzLvufeuf}r[kwf


jcif;udkodonfESifh uREkfyfwkdUonf ajrmif;xJwGif udk,fhudk,fudk wwfEdkiforQ
ao;i,fatmif auG;BuKHUvsuf toufr&yJ apmifhaeMupOf 'dkif;ueJtoHBuD;
ay:xufvm wa,mufudkwa,mufzufvkdufrdMuonf/ okdUaomf awmfyg
ao;\/

rnfolUkudkrQ

rxdcdkuf

rD;cJtptersm;onf

oGm;Muonf/

737

ajrmif;ay:rSvQH

uREkfyftzdkU tqdk;&Gm;qkH;rSmum; 0kef;ueJjrnfaomtoHESifh 'dkif;ueJ


jrnfaom toHwkdU\tMum; 5-10puefUrQaom tcsdefumvyifjzpf \/
0kef;ueJjrnfoH Mum;vdkuf&uwnf;u &SJvfusnfqefonf uREkfyfwkdUqDodkU
vmvsuf&Sdonf[k od& ywf0ef;usifw0dkuf rnfonfhae&m usvdrfhrnfudk
rod&ojzifhtoufatmifhum apmifhaeMu&m wae&m 'dkif;ueJaygufuJGoH
Mum;umrS &;ueJtouf&vkdufM uawmhonf/ wrdepfwGif
xdkntzdkU

b,fESpfcsufypfNyD;

b,fESpfBudrf

wcsufypf

toufatmifhcJUMu&onf

rajymEdkifay/
obm0wckrSmum; tqkd;&Gm;qkH;aom tjcif;t&myif jzpfapumrl
MumvQif&dk;onfomjzpf\/ armfwmoHMum;cgp 0kef;oHESifh 'dkif;oHtMum;wGif
vGefpGmvefUxdwf\/ okdUaomf tcsufaygif;rsm;pGmMum;&aomtcgwGif uREkfyf
wkdUudk xdrSefEdkifaom tcGifhta&; enf;yg;oGm;onf r[kwfaomfvnf;
yxruavmuf touf&rSm;atmif raMumufawmhacs/ okdUaomf a0'em
a[mif;wckavsmhaomtcg a0'emopfrsm; ay:vmMujyefonf/ uREkfyfrSm
waeUywfvkH; bmwckrQ rrsKdcJU&onfESifh tlwusKwfusKwfjzpfaeawmh&m
xdkUxufqkd;&Gm;onfum; a&iwfjcif;aywnf;/ vlonfaMumufvQif a&iwf
wwfaom obm0&Sd&onfhtxJwGif waeUvkH; aeylusJusJBuD; OD;xkyfrygyJ
tvkyfvkyfcJU&

naecif;

3em&Dxuf

aemufwGif

a&waygufrS

raomufcJU&um; a&iwfvdkufykHrSm yg;pyfap;uyf zGifh&efyifcJ,Of;vSonf/


tb,faMumifh

zGifh&ygoenf;[lrl

jrufxJ

a&"mwf&Sd

jrufrsm;udk

wqkyfNyD; wqkyfEkwfpm;aomaMumifhaywnf;/ tjcm;aom 'kua0'em


wck&Sdao;\/ jrufcif;BuD;jzpf jcifaumifrsm;aysmfjrL;aom XmeBuD;jzpf&m
armfwmudk uREkfyfwkdUaMumufovdk raMumufonfh &maxmifrQaomjcifaumif
rsm;onf uREkfyfwkdUatmufydkif;wGif &Jwif;pGm ysH0Jvsuf ajcovkH;okH;pkHrS

738

BudKuf&ma&G; aoG;pkyfEdkifMuawmhonf/ yxr jcifudkufjcif;rQavmufudk


rrIaomfvnf; &dk;vm taMumufoufomovdk&SdvmaomtcgwGif ylae
atmifudkufxm;onfh atmufydkif;w0dkufudk Asif; Asif;ygatmif jcpfukwfMu
avawmhonf/
tawmtwGif; OD;bcspf\wynfhu ]]uRefawmfawmh cufwmyJ
bBuD;&,f}}[k

nnf;wGm;vkdufonfESifh

]uRefawmf0rf;emvdkufwm

cifAsm}[k

ratmifhEdkifaMumif;ajym&mwGif

]bmjzpfovJ}[k

jyefajymonf/

ajc&if;bufodkU

ar;vkduf&m

rnfonfhenf;ESifhrQ

avsmqif;NyD;

pGefUacsyg

armifrif;BuD;om;[k ajym,if; &,frdygao;awmhonf/


apmapmydkif; wbufESifhwbuf &yfem;jcif;r&SdyJ w&pyfypfcwfMu
aomfvnf; nOfheufvm&mwGifrl wcsDwcsDwGif ESpfbufvkH;&yfem;NyD; tuJ
MunfhMu\/

vuPmrSm

w&kwfawGxGufajy;acsNyDavm[k

*syefwkdUu

&yfem;Munfh[efwl\/ odkU&mwGif &yfem;NyD;wdkif; w&kwfbufu pwif


ypfonf ESifh *syefbufu wkHUjyefypfcwfawmhonf/ ,if;uJUodkU em;csnf
ypfcsnf wdkufMu nOfheufvmonf&Sdaomf uREkfyfrSm aMumufjcif;trsKd;rsKd;?
'kua0'emtrsKd;rsKd;cHpm;NyD; topftqef;ray:vmawmhyJ &SdonfwaMumif;?
pdwfa&mudk,fyg Munf&SnfpGmyifyef;vS ]ajrmh}aeawmhonf waMumif;aMumifh
aemufqkH;em&Dudk Munfhaomtcg 12 em&Dwdwd &Sdjcif;udkom od&NyD;aemuf
tdyfaysmfoGm;ygawmhonf/ aoG;&dk;om;&dk;tdyfaysmf jcif;ayavm? tyef;BuD;
yef;NyD; epfarsmoGm;jcif;ayavm rajymEdkifyg/

739

*syefawG0ifukefNyD
rsufpdzGifhMunhfvdkufaomtcg usJusJBuD; vif;vsuf&SdavNyD/ ypfcwfoH
rsm;vnf; tvsOf;rMum;&awmhacs/ oli,fESpfa,mufudkEId; tajctaeudk
tuJcwfMunfh&mwGif csKdifhBuD;EIwfcrf;ay: vlwa,mufonf txkyfuav;
xrf;vsuf avQmufoGm;onfudkjrif&\/ wa,mufoGm;0HUvQif okH;a,muf
oGm;0HU&rnfqdk ajrmif;xJrSxGufMuNyD; vlBuD;udkac:vdkuf&m vlBuD;vnf;
&yfae\/

teD;odkUcsOf;uyfpkHprf;onfwGif

]]*syefawG

0ifvmukefNyDAs?

cifAsm;wkdUrodbl;vm;}}[kajymonfESifh tawmfpdwfat;oGm;Muonf/ reD;


ra0; *syefppfom;wa,mufonf aoewfxrf;vsuf pBuFavQmufae&m
uREkfyfwkdUudkjrifaomfvnf; *&krpdkufonfESifh tm;wuf Z&pfacsmif&GmodkU
avQmufvmMuonf/
Z&pfacsmif&Gm udkodef;az\aetdrfrSm armfwmxdrSefonfh tayguftNyJ
rsm;jynfhae\/

tdrfum;vlwa,mufrQr&Sdacs/

uREkfyfwkdUonfa&wGif;rS

a&0atmifaomuf o&ufoD;rsm; cl;pm;,if; ewfvIdif&GmodkU avQmufvmMu


&m vrf;wGif0uftlacsmif;wAl;awGUonfESifh ausmufcJESifhxkNyD; &orQudkpm;
Muonf/

uREkfyfwkdU0ifvmonfudk

jrifMuaomtcg

tdrfoltdrfom;rsm;

0rf;omvdkufMuonfrSm ajymp&mr&Sdacs/ odkUaomf if;wkdU0rf;omjcif;xuf


uREkfyfwkdU\0rf;omjcif;u ykdvdrfhrnfxifygonf/
Z&pfacsmif

&Gmol&Gmom;rsm;onf

trsm;tm;jzifh

ewfvIdif&GmodkU

a&GUajymif;vmMuonfjzpf uREkfyfwkdUjyefa&mufaomtcsdefwGif w&kwfppfom;


rsm; zrf;oGm;aom a,mufsm;rsm;teuf av;ig;a,mufrQom jyefa&mufao;
aMumif; od&Sd&onf/ xdkaeUwaeUvkH; ESpfa,mufwwJG? okH;a,mufwwGJ

740

jyefa&mufvmMuojzifh naecif;tcsdefwGif vlpkHvkrwwf &SdavNyD/ uREkfyfwkdU


aetdrfrS zrf;oGm;aom a,mufsm;ig;a,mufteuf uREkfyfwkdUokH;a,mufonf
eHeufcif;wGif jyefa&muf naecif;wGif XmetkyfarmifarmifBuD; jyefa&muf
vm\/ okdUjzpf xdknwGif uREkfyfwkdUtdrfrS Adokum OD;bcspfESifh &GmxJrS
apm'efeD,,fESifh apmazapmwkdUrSwyg; tm;vkH;jyefa&mufMuavNyD/
xdkvlokH;a,mufrSmrl yuwl;uwnf;u uREkfyfwkdUvlpkESifh twlrxm;yJ
woD;wjcm;cJGxm;onfjzpfaomaMumifh if;wkdU\om;r,m;rsm;u pdk;&drfylyef
vsuf&SdMuavNyD/ aemufwaeUwGif apmazapm\tpfudkESifh aqGrsKd; nmwd
rsm;onf *syefrsm;0ifaeNyDjzpfaom uomNrdKUxJokdU t&JpGefU0ifMu vl
okH;a,muftaMumif;udk pkHprf;Mu&m aeUv,fcif;tcsdefwGif uREkfyfwkdUxHvm
tavmif;rsm;awGUcJUaMumif;ajymonfESifh uRekfyfwkdUtdrfom;rsm;vdkufoGm;
Muonf/
,cifu
Assistant)

opfawmbufXme

taumuf0efaxmuf

(Revenue

aeaomtdrf0if;BuD;xJ opfyifBuD;atmufwGif t0wfrsm;zkH;

xm;aom tavmif;oHk;avmif;udkawGU t0wfrsm;udk vSyfMunfhaomtcg


uREkfyfwkdU\ vlokH;a,mufyifjzpfacsonf/ &ifxkremjzpf&aom tcsufwckrSm
tavmif;rsm; rsufpda[mufawmuf&SdaeMuojzifh teD;rSuyfNyD; rsufvkH;udk
ajcmufvkH;jyL;ESifhypfowfjcif; jzpfonf[kodEdkifayonf/ OD;bcspfrSm r'&yf
ESifh vef'efNrdKUrsm;rS Adokumtwwf atmifvufrSwfrsm;&&Sd &efukefodkU
jyefa&mufonfrSm rsm;pGmrMumao;[k od&onf/
apmazapmrSm uomNrdKU &mZ0wf0ef&kH;wGif pma&;BuD;jzpf apm
'efeD,,frSm Xmetkyfjzpfavonf/ uREkfyfwkdUonf xdkvlokH;a,muf\ psmye
udpudk aqmvsifpGmaqmif&Guf if;ae&myif jrKyfESHcJU&ygonf/

741

a&iwfjcif;\'Pf
uREkfyfwkdUonf eHeuf6 em&DcefUwGif ewfvIdif&GmodkU jyefa&mufMuaom
tcgwGif uREkfyf\tjyif;xefqkH;aom tmomqEwckonfum; a&00BuD;
csKd;&efyifjzpf\/ ,refaeUu tvGefyljyif;aomuqkefvBuD;wGif aeylusJusJ
BuD;xJ

pGyfus,fvufjywfuav;ESifh

tvkyfMurf;vkyf&

xrif;vnf;

ESpfeyfrpm;&? a&vnf;raomuf&? pdwf'kua&muf&jcif;aMumifh wudk,fvkH;


ylavmifajcmufaoGUvsuf&Sd&mwGif

a&rnfrQaomufonfjzpfap

0Edkifonf

r&SdonfESifh a&xJ uRJrsm;uJUodkUaom pdrfaevdkufcsifonf/ wGif


uREkfyfu a&tdkfifr&Sdoavm[kar; a&tdkifum;r&Sd/ okdUaomf a&wGif;wdrfwdrf
&SdaMumif; ajymjyonfESifh rpdk;ESifh uREkfyfonfa&wGif;odkU oGm;Muavonf/
a&wGif;rSm aeajymufrxdk;Edkifonfh NrdKifBuD;xJ&Sd atmufwGifausmufrsm;cH

tvGefMunfvifat;jray&um;

jrif&onfESifh

tvGefpdwfwdkif;us

rpdk;iifhay;aoma&udk ykH;w&mxufrenf; csKd;vdkuf\/ rpdk;vufanmif;aom


tcgudk,fh[mudk,fiifh csKd;vdkufav\/ wem&DcefUcsKd;onfwGifrS a&iwfajy
NyD; vwfqwfvmygawmhonf/ a&csKd;NyD;onfhaemuf xrif;ESpfeyf iwfonfh
twGuf pm;vdkufrnf[k BuKH;0g;xm;onfh eHeufpmrSmrl xifoavmufrpm;
EdkifyJ tdyfzkdUavmufom rufygawmhonf/
ewfvIdif&Gm
aemufwaeUeHeuf uREkfyfonf ewfvIdif&Gmuav;\ tajctaeudk
pkHprf;\ tdrfajc 30 cefU&Sdaom &Gmuav;rSm ukef;jrifhuav;ay:
wnf&Sdav&m

&GmrS

ay100cefU

avQmqif;vmaomtcg

742

nDnmaom

ajrjyifudkawGU& v,fuGufrsm;udkjrif&onf/ xl;jcm;aomtjcif;t&mwckrSm


uomwNrdKUvkH;onf ewfvIdif&GmodkUcsnf; oabmwlajymif;a&GUvmMuonfhES,f
tdrfwkdif;tdfrfwkdif;wGif okH;av;tdrfaxmif aygif;pkaexdkifMu\/ uREkfyfwkdU
wnf;cdkonfh tdrfvnf; tay:xyf atmufxyf EGm;wif;ukyfrD;zdkrS p
acG;ckefwufrusef

>ywfodyfnSyfodyf

pkNyKHtdyfMu&\/

tdrfom;tm;vkH;rSm

]tom;}BudKufolrsm;jzpfygvsuf

uREkfyfwkdU

aoewf&Sdaomfvnf;

*syefaMumufonfhtwGufaMumifh ]awmrvnf}0HUonfESifh yJ[if;NyD; yJ[if;


ESifhompm;Mu&\/ axmywfum; aygyg\/ ESpfjrKyfvdkufaom oabFm
rsm;ay:rS csa&mif;olrsm;xHrS axmywfwykH; okH;usyfESifh 0,fxm;ojzifh
[if;oD;[if;&Gufrsm;udk axmywfESifhtvQHy,f aMumfpm;&yg\/ okdUaomf
uREkfyfwkdUvlpkum; [dEL0g'\ &efolrsm;jzpfMu tom;[if;rygyJ av;ig;
eyfavmuf pm;Mu&vQifyif Vif;wom;ra&Smifpm;rnf[k wuJuJ jyifvsuf
&SdMuavNyD/ ig;aowmtenf;tusOf;&Sdyg\/ odkU&mwGif tnSDrygyJ vkH;0
rpm;Edkifonfh

uav;oli,frsm;twGuf

xm;&ao;onf/

waeUo

tkef;oD;cefU yrmP&Sdaom Muyfwifajcmuf tom;wkH;BuD;rsm;udk rdef;r


wa,muf vma&mif;&m qifom;[kod& uREkfyfwkdUu tm;vkH;odrf;NcKH
0,f,lvkdufonf/ if;aeUudkuREkfyfrSwfrdao;onf/ a':zl;ndKESifh rpdk;wkdUonf
qifom;wkH;BuD;rsm;udk

yg;yg;vSD;

i&kwfoD;ESifh

aMumfNyD;

uifrGef;

csOf&nfwcGuf csufvsuf&Sd&m 20cefUrQaom uREkfyfwkdU\ tdrfom;rsm;onf


yg;pyfwjyifjyifESifh apmifhvsuf&SdMu\/ xrif;[if;usuf onfESifh wNydKifeuf
rdk;a&mavyg tjyif;txef usvmav&m uREkfyfwkdUvlpk onf em&Dw0ufcefU
apmifhygaomfvnf; rkd;vnf;rpJ? avvnf;r&yfyJ&Sdonf ESifh wwfEdkifygbl;
qdkum rkd;xJavxJyif xrif;pm;zdkU jyifMuavawmhonf/ tdrfuav;rSm
ESpfcef;tdrfjrifhuav;jzpfav&m

uREkfyfwkdUvlpkonf

743

rkd;yufaomaMumifh

xdkifcGifhr&yJ udk,fhyef;uef udk,fudkifum uifyGef;&Guf csOf&nfudkqrf;NyD;


qifom;aMumfzufrsm;udk yef;uefwGifykHvsuf
bDvl;obufrsm;ozG,f
jzpfaomaMumifh

&Sdygbdonf/

vlwdkif;onf tom;iwfvSonf

wa,mufESifhwa,muf

rkd;xJodkUxGuf

rD;zdkxJodkU0ifNyD;

xrif;weyfrSm

pm;vkduf0g;vkdufMuonfrSm
][if;vkduf}zdkUwm0efr,lEdkif?

udk,fh[if;udk,f

vGefcJUaomESpfu

rD;&xm;ay:

aumfcyf&avonf/
rdbESpfyg;wdkUESifh

pm;&onfh tkef;xrif;uJUodkU Zdrfr&SdvSaomfvnf; qif;&Jjcif;? iwfjcif;


wkdUaMumifh

t&omwrsKd;&Sd

uREkfyf\pdwfxJwGif

trSwfxifvsuf&Sdyg

awmhonf/ uREkfyf\woufwmwGif xl;xl;jcm;jcm;rSwfrdaom xrif;q,feyf


avmufteufwGif weyftygt0ifjzpfavonf/
iSufzsm;&Gmuav;
ewfvIdif&SmokdUa&mufMu

&ufowwywfcefU

MumonfqdkvQifyif

[dktdrfonftdrfrsm;rS iSufzsm;zsm;Muonfqdkaom owif;rsm; Mum;od&


avNyD/ uRekfyfwkdU\tdfrfom;rsm;vnf; odMum;om;rsm;r[kwf? rMumrwifyif
wa,mufNyD;a,muf tdyf&m vJukefMuavNyD/ uREkfyfrSm 1912 ckESpfwGif
aovkeD;yg; iSufzsm; zsm;cJUbl;aomfvnf; iSufzsm;[lonfrSm ]NyD;}onfh
vuPmr&Sd? wBudfrfzsm;NyD;aomfvnf; aemufxyfzsm;&ao;\/ zsm;onfrSm
oufoufomomr[kwf tawmfBuD;jyif;xef\/ odkUaomf udk,hf[mudk,f
aovdrfhrnf[lrlum; xkdpOfurxifrdao;/ aemufrSxifvm&ao;onf/
aemufqkH;

uREkfyfwkdUtdrfom;tm;vkH;teuf

q&mrESpfa,mufrSwyg;

tm;vkH;ukefzsm;ygavawmhonf/ odkUaomfwa,muf xEdkifrS wa,mufzsm;


awmfygao;\/

744

ewfvIdif&Gm\ xl;jcm;csufwckrSm &yfa0;rSa&mufvmMuonfh ppfajy;


rsm;omr[kwf

uomNrdKUay:rS

ajy;vmMuonfh

{nfhonfrsm;vnf;

zsm;Mu&onfom rsm;avonf/ uREkfyfwkdU\tdrfrS tzsm;vGwfolESpfa,muf


rSm wa,mufum;;uomNrdKUay:rS ausmif;q&mr(udkodef;az\ESr)? usef
wa,mufum; &efukefrSolemjyKq&mr(OD;bcspf\ZeD;avmif;) wkdUjzpfay &m
iSufzsm;onf q&mr[laomtrnfudkaMumufavoavm? odkUwnf;r[kwf
"mwfoabmavavm rajymwwfay/ udk,fhudk,fudk *&kpdkufaomaMumifh[k
qdk&efrSmvnf;

if;wkdUESpfa,mufonf

tav;*&kjyKonfrxifay/

wa,mufurl

usef;rma&;udk

uREkfyfxuf

olemawGjyK&vGef;onf

ESifh

aq;awG0ifNyD; cHEdkif&nf&Sdaejcif;ayavm[k awG;awmp&m&Sdayonf/


Z&pfacsmifodkU jyefMujcif;
15

&ufcefUaeMu

vlawGzsm;vGef;tm;BuD;vwfaomf

uREkfyfu

]]AkH;usvdkU raoMu&yJ iSufzsm;rd aoukefMurnf? aq;aumif;0g;aumif;


vnf;r&Sd cufonf}}[k ajym&mwGif udkodef;azonf Z&pfacsmif&GmodkU
jyefajymif;&ef tjcm;vlrsm;ESifh tazmfnSdav\/ oabmwlol okH;av;tdrfrQ
&&SdonfwGif Z&pfacsmifodkU ajymif;vmMujyef\/ jyefajymif;aomtcgvnf;
uREkfyfwkdU vifr,m;yif a&SUqkH;tokwftjzpfESifh 0ifMu&ef wm0ef,lav&m
OD;bcspf\ZeD;avmif; q&mronfvnf; OD;bcspf\ajrykHESifheD;ap&efqdkum
uREkfyfESifhtwlvdkufvmayonf/ udkodef;azESifh uREkfyfrSm owdcsif;cyfNydKifNydKif
oabmxm;Muolrsm;jzpf uREkfyf\tjyKtrltwGuf cyf&Suf&Suf&SdykH&aomf
vnf; (ol\tdrfom;rsm; auseyfpdrfhaomiSm qdkjcif;rSm uREkfyfwkdUvifr,m;
onf olwkdU\xrif;udkpm;vsuf&SdMupOf ta&;taMumif;&SdvQif tm;udk;

745

&aom vifr,m;ESpfa,muf[l a':zl;ndKwdkUodjrifapvdkjcif;yif jzpfav


onf/) Z&pfacsmifodkU jyefa&mufMuaomtcg tdrfom;rsm;teuf tcsKdUrSm
iSufzsm; rjywfMuao;yJ&Sd&m xdkolwkdUtxJwGif uREkfyfvnf; tygt0if
jzpfonf/

ZeD;rpdk;um;

tzsm;jywfvm

uREkfyftzkdUuHaumif;vSonf/

odkUr[kwfcJUvQif awmifrif;udkajrmufrif;ru,fEdkif qdkouJUodkU uREkfyftzdkU


trsm;BuD;'ku a&mufzkdU&Sd\/ tb,fhaMumifhqdkaomf wBudrfiSufzsm;rSm
vGefpGm cGeftm;ukefcrf;aomtzsm;jzpf jyKpkrnfholtvGefvdktyfaomaMumifh
aywnf;/ q&mrrsm; vnf;&SdMuyg\/ jyKpkazmfvnf; &Muyg\/ okdU&mwGif
ta&;rsKd; uREkfyfwdkU jrefrmvlrsKd;onf om;r,m;udk tm;tudk;qkH;
jzpfMuavonf/
tonf;aumif;aom udkodef;az
wvausmfcefU&Sd uREkfyftzsm;jywfojzifh &efukefodkU jyefqif;Mu&ef
tpDtpOfjyKvkyfMu\/ udkodef;az\ wlrrsm;jzpfMuaom q&mrESpfa,muf
wkdUvnf; uREkfyfwkdUESifhtwl &efukefokdU jyefMu&efqkH;jzwfMu\/ wGif
udkodef;azrSm

OD;acgif;tBuD;tus,fudkufaom

a0'emay:vmcJUavNyD/

udkufvdkufonfhacgif;rSmuGJawmhrnf xif&onfqdk\/ emusifaoma0'emudk


BudwfcHwwfjcif;

udkodef;azrSm

uREkfyfxuf

tonf;aumif;jcif;udk

uREkfyfod\/ wcgutonf; ]NyD}wnfonfqdk &efukefodkUqif;vmNyD;


q&m0efrsm;u eH&dk;ESpfacsmif;tMum;rS tonf;xJodkU >ywfESifhxkd;oGif;
]NyD}rsm;udkpkyf,lvsuf udkodef;azonf ]&rf}wcGufaomufNyD; r&IHUyJBudwf
cHjcif;udk uREkfyfBuKHbl;onf/ xdkrQavmuftonf;aumif;aom vlwa,muf
onf acgif;udkuf nnf;&Smjcif;udk awGU&aomtcg tvGeftrif;tjyif;xef

746

aoma0'emjzpf&rnf[k uREkfyfoem;rdonf/ ol\udk;uG,f&mum; tufpf


y&ifom&Sdawmh\/

yxrtufpfy&ifwcGufaomufvQif

em&Dw0ufcefU

oufom&m&\/ xdkUaemuf rdepf 20? 15rdepf? 10rdepf ponfjzifh


avsmhvmav&m aemufqkH;wGif 5rdepfwBudrf aomuf&avawmhonf/
aemufqkH;cGJcGmjcif;
waeUo udkodef;az\wlr q&mrBuD;u olwkdUrSm &efukefodkU rjyefyJ
rjzpfaMumif;
uREkfyfu

aq;&kHokdUtvkyf0if&rnfjzpfaMumif;?

udkodef;aztm; pum;udkajymjy

uREkfyftm;ajymav&m

uREkfyfwkdUvifr,m;vnf;

tazmfaumif;wkef;vdkufvdkaMumif;? (xdktcsdefwGif toGm;tvm tvGefcJ,Of;


onfjzpf&m

q&mrBuD;uvnf;

uREkfyfwkdUtm;

tazmfaoG;jcif;jzpf\/)

odkUaomf udkodef;azu ae&pfapvdkao;vQif uREkfyfae&pfrnfjzpfaMumif;


ajymjyav\/ udkodef;azonf tvGefaus;Zl;wifaomrsufESmESifh uREkfyftm;
armhfMunfh uREkfyf\vufudkzspfnSpfum ]]cGJ&rSmawmh vGrf;w,fAsm? 'Dwpfcg
aemufqkH; cGJcGmjcif;vkdU usKyfxifwmyJ? usKyfwkdUu auR;xm;EdkifwJU owd&Sd
,ifawmh cifAsm;wkdUudk twif;wm;rSmyJ? cifAsm;wkdUusKyfwkdU woufvkH;
okH;jzKef;ypfcJUMuwmawG 'Dwcsufawmh emw,fAsm? udkif;'Db0rSmrawGUMu,if
aemufb0aygh Asm}}[k EIwfqufav&m ao&rnfxifonfh udkodef;azxuf
uREkfyfuydk rsuf&nfusrdygonf/ uREkfyfu ]]usKyfwkdUvdkrdkufwJUvlawGudk
cifAsm;wkdU bk&m;ocifu apmapmBuD;ac:rSm r[kwfygbl;Asm? vdrmzdkU
tcsdefay;tkH;rSmyg}}[k

rcsdoGm;NzJNyKH;&,fum

ajym&aomfvnf;

uREkfyf\

pdwfxJum; olajymonfhtwdkif; aemufqkH;wBudrf cGJcGmjcif;jzpfonf[lyif


rSwf,lvsuf&Sd\/ pifppfaomfum; ola&muREkfyfyg awG;xifMuonfhtwdkif;

747

yif

rSefygavawmhonf/

okdU&mwGif

uREkfyfwkdUxifoavmufum;rjref?

cGJcGmMuonfhaemuf 8 vcefUMumaomtcgrS udkodef;azuG,fvGef&Smavonf/


aoapawmh[k qkH;jzwfjcif;
q&mr nDtpfrESpfa,mufESifh uREkfyfwkdUvifr,m;onf uomrSrEav;
okdU oabFmwpif;xGufcGmrnfMum;onfESifh wnaewGif Z&pfacsmif&GmrS
xGufcGmvmMu&m
,cifu

ae&pfolrsm;a&m

tBudfrfBudrf

xGufcGmolrsm;ygpdwfxdcdkufvSonf/

cGJcGmcJUMubl;aomfvnf;

rQavmufr&SdMu?

acwfysufBuD;jzpfonfESifh aemufwBudrfawGUaumif;rS awGUMu&awmhrnf[l


aom txifonf tm;vkH;wGif uyfa&mufvsuf&Sd\/ qif;&Jazmf qif;&Jbuf
rsm;[lvnf; wa,mufESifhwa,muf tvGefcspfcifMuifemvsuf &SdMuonf/
qdyfurf;odkUa&muf toifhqdkufuyfvsuf&Sdaom oabFmay:odkU ypnf;
uav;rsm;udkwif aexm;wus &SdonfESifhwNydKifeuf vlawG vIyfvIyf
&G&GjzpfvmMu\/

taMumif;rlum;

t*Fvdyfav,mOfysHwpif;onf

txufaumif;uif uombufodkUysH0Jvmjcif;udk jrifMu&aomaMumifhay


wnf;/ wGifoabFmESifhtjynfh&Sdaom c&D;onfrsm;onf oabFmrSqif;
ajcOD;wnfh&m ajy;Muav&m q&mrnDtpfrESifh uREkfyfwkdUvifr,m;rSm wuGJpD
jzpfoGm;Muav\/ olwkdUb,fqDokdUa&mufonfrod/ uREkfyfwkdUum; vrf;
wvrf;atmuf wl;azmufxm;onfh a&ajrmif;wckteD;odkU a&mufoGm;Mu\/
rpdk;cjrmrSm (AkH;usif;tm;udk;r&SdaomaMumifh) tvGefxdwfvefU rsufESm
uav;tvGefi,fpGmESifh a&ajrmif;xJodkUqif;NyD; vrf;atmufodkUa&mufatmif
wkd;0ifoGm;av&m uREkfyfrlum; ajrmif;xJodkU qif;aomfvnf; vrf;atmufodkU
vQKdr0ifyJ av,mOfysHudk armfhMunfhvsuf &Sd\/ uREkfyfpOf;pm;rdonfrSmum;

748

t*Fvdyfrsm;onf uREkfyfwkdUuRefrsm;udk ypfajy;NyD;jyef0if&ef BudK;pm;&mwGif


uREkfyfwkdUrSef;odvsufESifh oabFmudk AkH;BuJowfjzwfOD;rnfqdkvQif oif;wkdU
xuf &ufpufrdkufrJaomvlr&Sd/ olwkdU\ pmtkyfrsm;udk zwfjcif;tm;jzifh
uREkfyfod&oavmufrSm vlrsKd;onf tjcm;vlrsKd;enf;wl avmb&Sdaomf
vnf;

t"dym,fr&Sdaom

&ufpufrIrsKd;udk

rvkyfwef&m?

tu,f

vlawGudkAkH;BuJowfNyD; Armjynfudkoif;wkdUjyef,l& rnfqdkvQifvnf; oif;wdkU


vufatmufcH jzpf&jcif;xuf oif;wkdUvufcsufESifhyif aoygavapawmh
[kqdkum

vrf;atmufodkUvQKd;r0ifyJ

ajrmif;xJrSyif

armfhMunfhae\/

uREkfyfxifonfhtwdkif;yif av,mOfysHonf oabFmudkAkH;rBuJyJ awmifbuf


odkUysHoGm;ygawmhonf/ uREkfyfonf ao&rnfudkraMumufonf r[kwf?
&JpGrf;owd&Sdonf[lvnf; rqdkvdk? uREkfyf\wGufudef;t& jyKvkyfjcif;
rQomjzpfygonf/
ndI;i,faom umvtwdkif;
oabFmpkefvmaomtcgvnf;

c&D;onfrsm;onf

pdwfcsonfh

vuPmr&SdyJ aumif;uifodkUwarmfharmfhESifh Munfholrsm;u Munfh&SmMu\/


okdU&mwGif AkH;BuJcsjcif; rcHMu&yJ acsmarmpGmyif qdkufa&mufvmMu\/
rEav;NrdKUrSm tdfrfajcw0ufcefUavmuf vlraeyJ a[mif;avmif;&Sdaejcif;udk
awGU&\/

uREkfyfwkdUonf

*kEef&yfuGuf&Sdaom

uREkfyf\a,mufzESifh

wlruav;rsm;\tdrfodkU vSnf;wpD;ESifh oGm;Muav&m (uREkfyf\ESr uG,f


vGefonfrSmum; 13 ESpfcefU&SdavNyD/) a&mufaomtcg tqifoifhawGU&
ESpfbufvkH;yif
if;wkdU\tdrfwGif

0rf;ajrmuf0rf;om

jzpfMu&onf/

w&ufESpf&ufwnf;cdkum

749

uREkfyf\pdwful;rSm

EIwfqufMuNyD;

aemuf

&efukefokdU

qufvufoGm;a&mufMu&ef

jzpfavonf/

if;wkdUaexdkif

wnf;cdkum EIwfqufMuNyD;aemuf &efukefodkU qufvuf oGm;a&mufMu&ef


jzpfavonf/ if;wdkUaexdkifvsuf&Sdaom *kEmef&yfuGufrSm vl&Sdaomtdrfrsm;
xuf vlr&Sdaomtdrfrsm;u rsm;onfESifh ajcmufuyfuyfjzpfaeNyD; olwkdU
tm;vkH;

rsufESmuav;awG

uREkfyf\a,mufzu

i,fi,fESifh

&efukefokdU

jzpfaeMuonfudkawGU&\/

uREkfyfwkdUa&mufzkdU

ta&;wBuD;

rvdkao;vQif wluav; wlruav;rsm;ESifhtwl aexdkifpm;aomufygOD;[k


wm;avonf/ uREkfyfonfa,mufz\wm;qD; zdfwfac:jcif;xuf wlruav;
rsm;\ tm;i,fykH&jcif;twGuf nSmwmonfjzpf &kwfw&ufroGm;ao;yJ
twlaezdkU

uwday;vdkufygonf/

a,mufz\om;

(uREkfyf\wl)

odkUjzifh

wvcefUMum&Sdaomtcg

0if;armifonf

om;r,m;rsm;ESifhwuG

a&mufvm tdrf aexdkifMuav&m a,mufzonf tm;udk;&m&vmonfh


vuPmESifh uREkfyfwkdUvifr,m;tm; ,cifuuJUodkU wefzkd;xm;[efr&Sdacs/
udprsKd;wGif uREkfyfonf tjcm;vlrsm;uJUodkU trSwfwrJU raewwfyJ
t&dyftuJudk csufcsif;odwwfoljzpf\/ tawmtwGif;*krEef&yfrS vlrsm;
onf bmudkxyfavmif; vefUMujyefonfrod? t&yfxJrS xGufajy;Mujyef&m
a,mufzonf ta&SUt*Fef;wkdufodkU tm;vkH;ajymif;a&TUMuzkdU qkH;jzwf\/
okdU&mwGif olUwdkufwGif vlapmifh&Sdapvkdonfqdkojzifh 0if;armifESifh uREkfyf
wkdUu '&0rfvkyfMu\/ trSefrSm uREkfyftm; ckdif;0HUonfr[kwf? uREkfyfuyif
avmu0wfacsmfrdjcif;jzpfavonf/ okdUjzpf uREkfyfESifhwl armif0if;armif
onf *kEefwGif ntdyf ta&SUjyifodkU pufbD;wpD;ESifhoGm;NyD; xrif;pm;
Mu&\/ &ufowwywfcefUMumaomf &efukefol&d,wkdfurS OD;buav;u
vlBuKHESifh

ay;vkdufaompmwapmifa&mufvm&m

if;pmwGif

&efukefokdU

csufcsif;qif;cJUapvdkaMumif; yg&Sdavonf/ okdUjzpf uREkfyfwkdUvifr,m;

750

onf &efukefodkU oGm;MuzkdU jyifqifMuav\/ uREkfyf\ woufwmwGif


olwyg;\xrif;udk rDScdkpm;aomuf&jcif;ESifh ywfouf rsufESmi,fvSonfh
yxrtBudrfaywnf;/ udkodef;az\tdrf (azmfjycJUNyD;onfhtwkdif;) aecJUbl;
aomfvnf; a,mufz\tdrfrSmuJUodkU r[kwfyJ ydkifydkifEdkifEdkif&SdvSonf/ uREkfyf
um;

aqGrsKd;tusKd;ay;olwa,muf

r[kwf?

wu,fcifrif&if;ESD;aom

rdwfaqGrlum; tjcm;vlrsm;xuf aygrsm;cJUbl;onf xifygonf/


olckd;b0
ae&m uREkfyfwkdU\b@ma&;tajctaeudk azmfjyvdkygao;onf/
uREkfyfwkdUonf

udkodef;azwkdUESifhtwl

ig;vausmfausmfrQ

aexdkifcJU&pOf

olwkdU\xrif;udk vkH;0pm;aecJU&aomfvnf; &SdorQydkufqHuav;udk uspfuspf


ygatmif xkyfxm;csifaom0goem r&Sdonfhtavsmuf wdkvDrdkvD udpuav;
rsm;twGuf &SdorQuav;udk xkwfokH;cJUonfhjyif t0wftpm;rsm; teufrS
vnf; wxnfwavudk 0,f,lol&SdvQif (tcsKdUuvnf;a&mif;ygawmh[k qdk
onf/) a&mif;csokH;pJGonfESifh *syefrsm;0ifvmMuonfhtcsdefqdkvQif ydkufqH
ruyfoavmuf ajymifvsuf&SdavNyD/ uomNrdKUodkU'kwd,tBudrf AkH;BuJaom
aeUESifh *syefrsm;0ifrvmMurD w&kwfrsm;tkyfcsKyfaeonfh tcsdeftawmtwGif;
waeUo Z&pfacsmifodkU uomNrdKUxJrS ajymif;vmMuonfh tdrfaxmif
rsm;teufwGif ausmif;om;uav;wa,muf ygvm&m xdkoli,fu ]]vmyg
OD;av;? NrdKUxJavQmufMunhfacs&atmif}}[k ac:onfESifh ESpfa,mufom;
xGufvmMu\/ xdktcsdefwGif uomNrdKUxJ vlq,fykHwykH rQavmufom
usefawmh tvGef&Sif;vsuf&Sd\/ t*Fvdyfpmoifausmif;BuD;udkrlum; w&kwf
ppfom; wa,mufonf aoewfxrf;um pE&Dapmifhvsuf&Sd\/ oli,fu-

751

]]OD;av;? [dkausmif;xJrSm ypnf;awGtrsm;BuD;&Sdw,fAs}}


]]bmypnf;awGvJuG}}
]]EdkUqD? oMum;? txnftvdyfawG? ppfokH;ypnf;awG jynfhvdkUAs}}
]]jynfhaevQif bmjzpfovJuG}}
]]0if,l&atmifAsm}}
]][aumif rvkyfeJU? aoewfBuD;eJU apmifhaewJU w&kwfppfom;
rjrifbl;vm;uG}}
]]olwa,mufxJyJAsm?

ausmif;utus,fBuD;?

olrjrifatmif

0ifvdkU&ygw,f}}
]]rvkyfeJUuGm igawmh aMumufw,f}}
,if;odkUuREkfyfuajympOf oli,fonf ausmif;xJokdUpGyfueJ 0ifoGm;
av&m uREkfyfrSm xdkae&m&yfae&pfcJUvQif aoewfESifhvSnfhvmaom w&kwf
ppfom;jrifoGm;rnf pdk;aomaMumifh aMumufaMumufESifhyif olUaemufodkU0if
vdkufoGm;&av\/ oli,fum; apm&euwf ygavonf avmrqdkEdkif?
tvGef&Jwif; zswfvwfvsifjrefjcif;udk awGU&\/ 0ifcJUrdonfhaemufrl
uREkfyfrSm

bmrQrwwfEdkifawmhyJ

oloGm;&mokdUom

vdkufae&awmh\/

oli,fonf ausmif;BuD;xJwGif wcef;rSwcef;odkUul; xif&;aowmBuD;


rsm;jzifh

xnfhxm;onfhypnf;rsm;udk

(ausmif;xJawGUaom)

oHwl&Gif;

wacsmif;ESifh uvefUumuvefUum zGifhMunfhav\/ uREkfyfum; ]]igawmh


vlaygif;rSm;NyD}}[k pOf;pm;um xdwfvefUwkefvIyfpGmESifh ai;Munfhaerd\/
ypnf;rsm;um;

oMum;?

EdkUqDAl;?

ppfapmifBuD;rsm;?

ouvyfMurf;

&SyftuFsDrsm;? tdyf&mcif;rsm; ponfwkdUjzpf\/ oli,fonf ypnf;rsm;udk


rvdkcsifao;yJ

qufvuf

azmufxGif;arTaESmufjyefav&m

uREkfyfurl

ouvyf&SyftuFsDwayGUESifh tdyf&mcif;wayGUudk,l ]]oGm;MupdkUuGm}}qdkum

752

xGufrnfjyKonfwGifrS oli,fvnf; olvdkcsif&mrsm;udk ayGUygawmhonf/


oli,fu ]]aetkH; OD;av;? t&rf;rxGufeJUaemf}}[k qdkum wae&mrSacsmif;NyD;
w&kwfppfom;udkMunfh\/

w&kwfppfom;onf

ausmif;udkvSnfhywfpOf

uREkfyfwkdU&Sdaom ae&mtydkif;odkU a&mufvm wdwfqdwfvSaomNrdKUBuD;wGif


]]a'guf a'guf a'guf}}jrnfaom ol\ppfzdeyfajcoHudk uREkfyfMum;&ojzifh
uREkfyf\

&ifckefoHESifh

rSefjywif;aygufwckrS

tNydKiftqdkif

jzpfaeygawmhonf/

ppfom;udkacsmif;Munfh

ae\/

oli,furl

ajcoHvGefoGm;

twefMumaomtcgrS uREkfyfacsmif;Munfhvdkufaom tcg uREkfyfwkdUbufodkU


ausmcdkif;um vrf;axmifhcsKd;udk auGUoGm;aom ppfom;udkjrif& oli,fu
]]vmOD;av;}}[kac:ojzifh wayGUwydkufpDESifh ausmif;xJrS xGufvmMuav\/
cdk;jcif;[kwfr[kwf
Z&pfacsmifokdUtjyef vrf;c&D;wGif oli,fonf ol\txkyfudkcsKHwckxJ
odkU

wkd;0Sufaeojzifh

uREkfyfuar;Munfh&m

]]&kH;xJ

0ifMunfh&atmif

OD;av;}}[kajym\/
]]rvkyfygeJUuGm? igaMumufygw,f}}
]]aMumufp&mr&Sdygbl; OD;av;&JU? b,folrS r&Sdygbl;}}
wGifuREkfyfpOf;pm;onfrSm

&kH;qdkuwnf;u

vufESdyfpufawmh

&Sd&rnf? ,l&vQifawmfrnfavm/ uREkfyfonfpma&;uav;b0 tpdk;&aiGudk


avmif;upm;cJUrdbl;jcif;udk azmfjycJUNyD;ygNyD/ odkU&mwGif xkdpOfu uREkfyf\
tBuHtpnfrSm ckd;&efr[kwf? acw,lupm;NyD; Edkif,if jyefxnfhxm;&ef
jzpf\/ rEdkifcJUvQif tjypfcH&rnfudk odaomfvnf; &nf&G,fcsufum; ckd;&ef
r[kwfcJUyg/ ,ckrSmrl vufESdyfpufudkawGUcJUvQif ckd;,lrnfjzpf oifhawmfyg

753

rnfavm/ azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyfrSm w&m;tm;xkwf ouFef;vnf;


0wfcJUbl; onfjzpfaomaMumifh oHo,0ifvsuf&Sd\/ aemufqkH; uREkfyf
pOf;pm;onfum; tpdk;&ypnf;qdkaomfvnf; tpdk;&vnf;r&Sd? xGufajy;cJU
avNyD/ ypnf;rsm;udkypf xGufajy;jcif;jzpfaomaMumifh Opm&Sifr&Sdaom
ypnf;jzpfonf/ tu,f Opm&Sif&SdonfqdkvQifvnf; ta&;ydkif tp&Sdonfh
t&m&Sdrsm;r[kwf? jynfolom jzpf&rnf/ igonfvnf; jynfolwa,muf
jzpf xdef;odrf;rnfholr&Sdaom ypnf;udk,ljcif;onf ckd;jcif;r[kwfEdkif[k
qkH;jzwfcsufcsvdkufavonf/ xdkUaemuf uREkfyfonf oli,fESifhtwl &kH;odkU
vdkufoGm; vufESdyfpuf av;ig;vkH; awGU&onfhteuf tvyfqkH;aom
t*FvdyfvufESdyfpufwvkH;udk a&G;,lcJUavonf/
o'gw&m;avm? tjrifuyfjcif;avm
vrf;c&D;wGif 0Sufxm;cJUonfh txkyfrsm;udk csKHxJrSxkwf,lMu uREkfyf
wkdUonf vufESdyfpufwvkH;pDESifh Z&pfacsmifodkUjyefvmMu\/ uREkfyfwkdUESifh
twlaeMuaom a,mufsm;rsm;onf vufESdyfpufrsm;xuf ouvyf&Syfrsm;udk
rsufpdusvsuf&Sd\/ uREkfyfwkdUu &ykH&enf;udk ajymjy vrf;nTefjyav&m
xdkvlrsm;onf olwkdUudk,fwkdif oGm;r,l0HUMuyJ uREkfyfwkdU ypnf;udkom
wudkifMunfhMunfhvkyfaeMu\/
aemufqkH; uREkfyfonf xdkvlrsm;\ vdkcsifrsufpd&SdMujcif;udk &dyfrdonfESifh
uREkfyfayGUcJUaom ouvyf&Syftusq,fxnfteufrS a,mufsm;[lorQtm;
wxnfpDa0ay;vkduf&m uREkfyftwGuf wxnfrQomusefygawmhonf/ tdyf&m
cif;rsm;rSmrl tBuHtpnf&Sdonfjzpf if;wkdUrsufrkef;rusKd;rD uysmu,m
odrf;xm;vdkuf&onf/

*syefwacwfvkH;

754

tjcm;vlrsm;onf

zsifMurf;

tusrsm; 0wfMu&aomfvnf; uREkfyfrlum; ppftdyf&mcif;rsm;udk Zuvufwdk


csKyf0wfEdkifjcif;tm;jzifh qif;&Jom;rsm; oGm;&nf,dkapEdkifcJUavonf/
]]vifaoauR;yl}}&Smwwfol
rEav;odkUa&mufMuaomtcg uREkfyfonf ausmif;aebuf oli,fcsif;
wa,muftm; vufESdyfpufwvkH; &cJUjcif;taMumif;udk ajymjy &efukefodkU
oGm;&ef p&dwfenf;aeojzifh a&mif;vdkaMumif;ajymjy\/ uREkfyfonf ae&m
wdkif;wGif

[efrvkyfwwfyJ

tajctaeudk

trSeftwdkif;ajymwwfaom

0goem&Sday&m uREkfyf\aiGa&;aMu;a&; tajctaeudk xkwfazmf ajymjyvdkuf


jcif;tm;jzifh oli,fcsif;xHrS tultnD&aumif;&vdrfhrnf[k arQmfvifhrd\/
okdU&mwGif if;oli,fcsif;onf ]vifaoa<u;yl} rdef;rrsKd;udk &Smwwfaom
aps;0,fwa,mufjzpfonfh vuPmESifh rnfonfhtcgrqdk 200davmufwef
aom vufESdyfpufudk 125drQom ay;0,f,lavonf/
uREkfyfonf taMumif;udk xdktcguwnf;u em;vnfaomfvnf;
ydkufqHjywfvyfaom
vrf;p&dwfuav;

xdkpOfurl
&ayonf[k

armifrif;BuD;om;u 0,fay;
aus;Zl;wifrdygonf/

ighrSm

rnfodkUqdkap

vufESdyfpufwcktwGuf 125usyf qdkaom aps;EIef;onf tusOf;tusyf


awGUvsuf&Sdaomausmif;aebuf oli,fcsif;wa,muftm; u&kPmESifhay;
onfh aps;EIef;rsKd;um; [kwfonfrxifay/

755

a&S;jzpfa[mif;ay:vmjcif;
uREkfyfwkdUvifr,m;onf 1942ckESpf (awmfovif; vjynfh tzdwfaeU)
pufwifbmvwGif &efukefokdU rD;&xm;jzifh qif;vmcJUMu\/ rD;&xm;ay:
vrif;udk

armhfMunfhrd&m

rarhEdkifaomntjzpfESifh

a&S;jzpfa[mif;wck

ay:vmygao;onf/ if;rSm 1908 ckESpf pHa'0DwdkUESifh ywjrm;apwDbk&m;yGJ


okdUoGm;pOf bk&m;ay:odkUa&muf vomomwGif ESJ? aMu;aemif? AkHaxmuf
paomwl&d,mrsm;jzifh ]e&nf;}wD;onf a&cif;oHonf em;xJwGif ay:vmjcif;
yif jzpfavonf/ ,cktcsdefonf tusOf;tusyfusvsuf&Sdaom tcsdefjzpf
onf[k

rqdkEdkifaomfvnf;

pdwfESvkH;ESifh

EIdif;pmvQif

tvGefayghyg;MunfEl;vsuf&Sdaom
tvGefuGmjcm;onf[k

xdkpOfu

owdjyKrdygao;onf/

uJUodkUpdwful;,Ofvsuf idkufrsOf;&mrS tdyfaysmfoGm;&mwGif rsufESmay:okdU


awmifBuD;NydKusonf[k tdyfrufrufonfESifh tvefUwMum; ckefaygufum
xvdkufrdygonf/ jzpf&jcif;taMumif;um; okdUwnf;/
tdyfrufaom wu,favm
uREkfyfwkdUvifr,m;onf

rEav;blwmodkU

a&mufMuaomtcg

rD;&xm;ay: c&D;onfrsm;jynfhusyfvsuf&SdavNyD/ rD;&xm;ay: rsufESmod


vifr,m;ESifhawGU

vlwa,muftwGuf

]wzif&mpm}ae&m&Edkifonf[k

ajymonfESifh rpdk;udk if;wkdUESifhxm;cJUNyD;vQif uREkfyfonf ukefwGJwwJGay:


odkUwufpD;cJU\/

rD;&xm;wpif;vkH;

vlpD;wJG

okH;av;wJGomyg

ukefwJGq,fwJGcefUqufxm;&m ukefwGJrsm;tay:vnf; c&D;onftjynfhyg


avonf/ twefnOfheufvSaomf uREkfyfonf c&D;onfrsm; ajympum;udk

756

em;axmif,if;

ukefwJG\axmifhwck

txkyfuav;udk

acgif;tkH;vsuf

tdyfaysmfoGm;av\/ olwkdUajymjyaom pum;rsm;teuf wyfukef;blwmrS


*syef&kHydkifonf c&D;onfrsm;tm; &dkufESuf&mwGif tvGefvufoGufaom
aMumifh

]pdefaA'g}BuD;[k

emrnfwGifaeaMumif;ajym

&,fMuonfudk

Mum;vkduf&onf/ uREkfyfonfrsufESmay:odkU awmifBuD;NydKusonf[k tdyfruf


ruf

tvl;tvJxMunhfvdkufaomtcg

rsufESmay:okdU

aerif;BuD;

tvkH;vdkufxdk;vsuf &Sdjcif;udkvnf; jrifvdkuf&\/ tawmtwGif; ]&;&;


&Sm;&Sm;} ]uGD;uGD;uGm;uGm;}jrnfaom *syeftoHrsm;udkvnf; Mum;vsuf&Sd\/
uREkfyfrSm

bmt"dym,f&Sdonf[k

rsufvkH;rsm;udkom

rawG;wwfEdkifyJ

vufjzifhyGwfvsuf&SdpOf

aea&mifxdk;0ifaom

aevkH;BuD;uG,faysmufoGm;

*syefoHrsm;vnf; ta0;odkUa&mufoGm;avawmhonf/ twefi,fMumaom


tcgrS uREkfyfonf tjzpftysufudk [kwfwdkif;rSef&m atmufygtwdkif;od&yg
awmhonf/
&Sif;vif;csuf
uREkfyfonf wyfukef;blwmodkU rD;&xm;rqdkufrD wGJay: vlacsmif
aejcif;udkjrifonfESifh

txkyfuav;udkacgif;tkH;

tdyfcJUrdjcif;jzpf&m

tdyfaysmf,if; wyfukef;blwmodkU rD;&xm;qkdufaomtcg *syef&kHydkifonf


twufc&D;onfrsm;vSaom wyfukef;blwm c&D;onfrsm;udk wJGay:odkU
oludk,fwkdifvdkufydkUum ae&mcsxm;ay;\/ uREkfyf\wGJodkU a&mufaomtcg
axmifhwaxmifhwGif tdyfaysmfvsuf&Sdaom uREkfyfudkjrif c&D;onfwa,muf
xHrS OD;xkyfudk qGJjzKwfNyD;vQif uREkfyf\rsufESmodkU aygufvkdufjcif;jzpf\/
OD;xkyfonf uREkfyf\rsufESmay:odkU wnfhwnfhBuD;usvm&mwGif uREkfyfu

757

awmifBuD;NydKusonf[k tvefUwMum; tdyfrufjrifrufjcif;jzpf\/ uREkfyf\


rsufESmay:odkU wnfhwnfhBuD;xkd;aeonfh aevkH;BuD;\ a&mifjcnfqdkonf
rSmvnf; *syef&kHydkifu uRekfyftm;xkd;Munfhonfh vufESdyf"mwfrD;a&mifyif
jzpfavonf/
&kHydkifonf uREkfyftvl;tvJxjcif;udkjrifawmhrS ]]uGD;uDG;uGm;uGm;}}ESifh
xGufoGm;jcif;jzpfavonf/ uREkfyfEdk;vmjcif;udkjrifaomtcg tjcm;c&D;onf
rsm;u ]]cifAsm;uHaumif;w,f? olUvufxJuBudrfvkH;eJU wuf&dkufrvdkU[m?
vlawGwpfaewmJU

rwufEdkifyJ

[dkoli,f&JU

OD;xkyfudk

qGJcRwfNyD;

aygufvkdufwmAs EdkUrdkU,if cifAsm; 'dxufemtkH;rSm}}[k ajymMuavonf/


a&SUavQmufrl wcgw&Hvlacsmifaomfvnf; rtdfyf0HUawmhyJ rkd;vif;atmif
xdkif vdkuf&ygawmhonf/
aemufwaeU nae7em&DavmufwGif &efukefblwmodkU qdkufa&muf
vefcsm;ESpfpD;jzifh ausmufajrmif;&yf oDwmvrf;odkUoGm;Mu\/ awmfovif;
vjynfhaeUjzpf aumif;uif vrif;BuD;omvsuf&Sdjcif;udk uREkfyfowdjyKrd
aomfvnf; &efukefodkU0if&onfrSm wacgufuJUodkU uREkfyfpdwfnId;i,fjcif;
udkrrSwfrdyg/ odkUjzpf&jcif;udk jyefvnfokH;oyfvkdufonfhtcg atmufyg
tcsufrsm;aMumifhayavm[k awG;awmrdonf/
wacgufvm&onf &efukefNrdKUonf udkcifarmifESifh vm&pOfu
xuf tenf;i,fpnfum;vsuf&Sdjcif;udk awGU&aomfvnf; udkcifarmifESifh
vmpOfuuJUodkU pGefUpm;csifaompdwfrsKd; r&SdawmhyJ ZeD;ygonfh twGufaMumifh
wm0efwcktaejzifh

rSwfxifrdonfwaMumif;?

rD;&xm;pD;&m

jzpfap?

uomrSoabFmESifhpkefcJU&mjzpfap ,cift*Fvdyftpdk;&acwfuuJUodkU ouf


omacsmifcsdjcif; r&SdonfwaMumif;? tvkyftudkiftwGufvnf; pdwfrat;
&Sdaeonfudk

waMumif;aMumifh

jzpfwef&monf[k

758

pOf;pm;rdonf/

wenf;qdkaomf twefi,fpdwfav;onf[k qdkvdkjcif;jzpf\/ pdwfav;onfh


twdkif;yif

oDwmvrf;tdrfodkU

a&mufoGm;aomtcg

uREkfyfwkdU\

tdrfaxmifypnf;rsm;rSm wckrQrusef vl,lukef&kHru uREkfyfwkdUaecJUaom


tdrfudkvnf;

tdrf&Sifu

tjcm;vlrsm;odkU

iSm;vdkufNyD;

jzpfaeavNyD/

uREkfyfwkdUb,fawmhrS jyefvmrnfrodEdkifojzifh tdrf&Siftm; vnf; tqdk;


qdkzG,f&mr&Sdygay/ odkUaomf tdrf&Sif (udkodef;az\tpfudk0rf;uGJ) tm;aus;Zl;
wifxdkufayonfrSm

tjcm;tdrfr&ao;rD

if;wkdUESifhyif

twlaexdkifzkdU

ajymygayonf/ ol\tdrfrSmvnf; tawmfus,f0ef;onfjzpf uREkfyfwkdU


vifr,m;onf ol\t&dyfudk cdkcJU&ygayonf/
*syefowif;pmwkdufzGifh&ef
aemufwaeUwGif

uREkfyfonf

urm&Gwf&Sdaom

OD;buav;\

aetdrfodkU oGm;awGU\/ OD;buav;u uREkfyftm; rSm,ljcif;rSm *syef


tpdk;&onf

&efukef&Sdaom

jrefrmowif;pmwkdufrsm;udk

(ol&d,?

jrefrmhtvif;ESifh wdk;wufa&; tm;vkH; wwdkufwnf;aygif; owif;pmBuD;


xkwfa0zdkUpDrHvsuf&SdaMumif;?

uREkfyfESifhudkxGef;oef;wkdUtm;

acgif;BuD;a&;

orm; ESpfa,muftjzpfESifh a&G;cs,fxm;vc 300 pD&MurnfjzpfaMumif;


ajymjyav\/ uREkfyfonf ukdxGef;oef;\pdrf;um;[ef&Sdaom trlt&mudk
rBudKufojzifh olESifhtwl tvkyfvkyf&rnfhta&;udk 0rf;romvSonfESifh
rnfolutBuD;tuJjzpfygrnfenf;[k

ar;Munfh&m

OD;buav;u

tBuD;ti,fr&Sd? twlwlyifjzpfvdrfhrnf[k ajymjyefavonf/ rnfokdUyif


jzpfap uREkfyfrSm acwfysufBuD;xJ xrif;pm;zkdUtwGuf pdwfcs&vQifyif
awmfayao;onfqdkum

0rf;omrdcJUygonf/

759

OD;buav;\

aetdrf

udkodef;armifESifh awGUcJUao;&m olESifhOD;buav;wkdU bmajymMuonfudkrl


uREkfyfrod&ay/

OD;buav;\tdrfrSjyefMu&mwGif

bwfpfum;r&Sdojzifh

udkodef;armifESifh uREkfyfwkdUaeylusJusJxJwGif (awmfovif;aejzpf tawmf


yljyif;onf/) twljyefvmMuaomfvnf; tvkyftaMumif;ESifh ywfouf
pum;pyfrajymMuyJ cGJcGmaomtcgwGif oluMunfhjrifwkdifbuf? uREkfyfu
ausmufajrmif;bufodkU ajcvsifavQmuf vmMuavonf/
a&csKd;rSm;jcif;
oDwmvrf;tdrfodkUa&mufaomtcg uREkfyfrSm tvGefxrif;qmvsuf&Sd
avNyD/ *VKefOD;apmqdkvQif uREkfyfwkdUESpfa,muftm; tenf;qkH;vufzuf&nf
wdkuf um;ESifhvdkufydkUaprnfjzpf&m OD;buav;rlum; (NrdKUawmf0efjzpfbl;
aomaMumifhxifh) ar;vnf;rar;? avmu0wfyifrvkyfacs/ Mobmpma&;ay;
bl;jcif;onf

trSwftom;r&Sdawmh?

ajyaysmufoGm;cJU[efwlavonf/

tdrfodkU a&mufaomtcg xrif;Nrdefcsifwwfonfh 0goem&Sdaom uREkfyfonf


qmavmifvSNyDjzpfaomfvnf; Nrdefonfxuf Nrdefap&efqdkum rpdk;xrif;
cl;aeckdufwGif a&csKd;vdkufao;\/ csKd;NyD; xrif;yGJ xdkifvdkufaomtcg
,cifuqmavmifjcif;onf bmjzpf b,fa&mufoGm;onfrod/ arQmfvifh
onfhtwdkif; rNrdefawmhyJ okH;av;vkyfESifh 0oGm;avawmhonf/ bmjzpfyg
vdrfh? ausmxJuvnf; pdrfhwdrfwdrfhjzpfvmonf/ vufpowfawmh aeylxJu
vrf;avQmufvmNyD; c&D;a&mufrqdkuf a&csKd;vdkufojzifh acR;ikyfoGm;jcif;yif
jzpfavonf/ xdkn csrf;zsm;wuf iSufzsm;0ifvmcJUjyef avNyD/

760

vifr,m; wuGJpD
1942 ckESpfonf uREkfyf\woufwmwGif usef;rma&;? pD;yGm;a&;ESifh
wuG taetxdkifyg 'kuta&mufqkH; tnId;i,fqkH;aom umvtydkif;tjcm;
aywnf;/ olwyg;tdrf t&dyfcdkae& (udk,fhxrif;awmh udk,fcsufpm;
ygonf/) iSufzsm;uvnf; cPcPzsm;? aq;aumif;0g;aumif; vnf;r&Edkif?
*syefowif;pmwdkufuvnf; rzGifhEdkifao;? t*Fvdyfav,mOfysH rsm;uvnf;
cPcPAkH;BuJ? pufaoewfypf? vufESdyfpufa&mif;cJU&onfh ydkufqHuav;
vnf; ukefNyDjzpf vufywfem&DESifh t0wftpm;uav;rsm;udk nDawmf
armifxHodkUa&mif;NyD; reufn tvsifrSDatmif tvGefw&m acRwmpm;
aomufMu&ygonf/ aemufqkH; t*Fvdyfav,mOfysHrsm;onf npOfvdkyif
vma&mufAkH;BuJMuonfwGif &efukefNrdKUolNrdKUom;rsm;rSm ,cifuxuf ydkrdk
xdwfvefUvmMujyefavNyD/ *syefowif;pm xkwfzkdUqdkaom pdwful;rSmvnf;
b,fqDa&mufoGm;onf rqdkEdkifacs/
tawmtwGif; oDwmvrf;rS vlrsm;onfvnf; *syefrsm;AkH;BuJcs
onfh

acwfuuJUodkUyif

t*FvdyfAkH;rsm;udk

aMumufvmMujyefonfESifh

awmifajy;ajrmufajy; ajy;ukefMujyef&m oDwmvrf;rSm a&S;enf;twdkif;


ajcmufuyf vljywfaomtjzpfodkU a&muf&jyefavNyD/ uREkfyf\tzsm;uvnf;
jywfao;onfr&Sd? w&ufjcm; ESpf&ufjcm; zsm;vsufyif&Sdao;\/ txJwGif
uREkfyfwkdUaeaom tdfrf&Sifrsm;vnf; ajy;zdkUjyifvsuf&SdMujyefavNyD/ odkUaom
tcuftcJwGif uREkfyfwkdUtzkdU u,faygufuav;wckay:vmonfrSm uREkfyf
wdkU ,cifuaecJUonfhtdrfjrifh aexdkifvsuf&Sdaom w&kwfujym;vifr,m;
onf (txl;ojzifhr,m;jzpfolonf) uREkfyfwkdUudktvGefcifrif uREkfyfwkdU
vifr,m;

tm;u&kPmjzpf&SmMuonf/

761

w&yfvkH;ajy;MurnfjyKonfwGif

olwkdUvifr,m;u uREkfyfwkdUESpfa,mufudk jrpfusKd;&GmodkU twlvkdufcJUMuzkdU


taMumif;? bmrQ ylp&mr&Sd? if;wkdUu tm;vkH;wm0ef,lrnfhtaMumif;
MuifempGmESifh ajym&SmMuygayonf/ uREkfyfpOf;pm;rdonfrSmum; rusef;rrm
jzpfaeckdufwGif vifr,m;ESpfa,muf twlaecsifonfum; rSefonf/ jrpfusKd;
odkU ESpfa,mufvkH; vkdufoGm;ygrl ESpfa,muftwGufqdkygu olwkdUtzkdU
wm0efav;vdrfhrnf/

a0VK0efausmif;wkduf

aexdkifvsuf&Sdaom

nDESifh

c,frrsm;xHodkU ESpfa,mufvkH;ajymif;a&TUoGm;ygvQifvnf; ESpfa,muftwGuf


qdkawmh 0efav;vdrfhrnf/ okdUjzpf rpdk;udkjrpfusKd;odkUxnhfvkdufNyD; uREkfyf
wa,mufwnf; nDrsm;ESifhtwl a0VK0efausmif;wkdufodkU oGm;aernf[k
qkH;jzwfvdkufygawmhonf/
aovQifNyD;wmyJ
yxr ujym;vifr,m;onf jrpfusKd;okdU av;ig;&ufMumrS oGm;Mu
&ef csdef;xm;aomfvnf; av,mOfysHrsm; vmvGef;tm;BuD;onfESifh oDwmvrf;
w&ufrQyif rae0HUMuawmhqdkum ouFef;uRef;odkU waxmufa&TUajymif;
MuNyD;

xdkae&m av;ig;&ufaeMuNyD;rS

jrpfusKd;odkU

waxmufa&TU&ef

pDrHMuav\/
uREkfyfrSmav;ig;&uftwGufrQESifh ouFef;uRef;odkU rvkdufawmhqdkum
a0VK0efausmif;wkdufodkU wcgwnf; ajymif;a&TU&ef qkH;jzwfvdkufav\/
odkUjzpf rpdk;wkdUvlpku ouFef;uRef;odkUajymif;a&TUMuaomtcg uREkfyfonf
a0VK0efausmif;odkU ajymif;a&TUESpf&ufwacguf okH;&ufwacguf oGm;a&muf
vnfywf&ef tpDtpOf&Sdavonf/ waeUo uREkfyfonf rpdk;wkdU&Sdonfh
ouFef;uRef;odkU oGm;a&mufvnfywfpOf iSufzsm;wkdUxkH;pH twdkif; tcsdefra&G;

762

zsm;wwfonfhtavsmuf naewGif tzsm;0if rjyefEdkifawmhyJ ouFef;uRef;


ntdyf&\/ t*Fvdyfav,mOfysHrsm;onf xdktcsdefu nwdkif;vdkyif &efukefodkU
vma&mufAkH;BuJavh&Sd&m

(xdkUaMumifhvnf;

vlawGxdwfvefUukefMujcif;

jzpfonf/) uREkfyftdyfaomnwGifvnf; cyfrsm;rsm;vmMuonf/ tcsufay;


OMoqGJ onfESifhwNydKifeuf tdrfoltdrfom;rsm;onf AkH;usif;xJokdU ajy;0if
Muav&m rpdk;u tzsm;wufvsuf&Sdaom uREkfyftm;wGJac:ygrnfqdkaomf
vnf;

uREkfyfuZGwfayae

olUudkom

ta&Smifcdkif;avonf/

uREkfyf

pdwful;um; vifudk,fr,m; ESpfa,mufwnf; &SdonfhtxJwGif ta&;


taMumif;&SdrS twlwlrajy;EdkifyJ wa,mufwuJG zsm;usef&pfrnfh twlwl
AkH;rSefao&vQifvnf;

NyD;wmyJqdkumapmifNcKHNyD;

rsufpdrSdwfae&pfjcif;

jzpfavonf/ av,mOfysHwpif;onf uREkfyftdyfvsuf&Sdaom tdrftxufrS


eD;uyfpGmysH

AkH;wvkH;jzKwfcsvdkufonfhtoHudk

tcsKdUaomt*Fvdyf
wNydKifeuf0g;pnf;udk
]]0a&m?

av,mOfysHrsm;onf

AkH;wvkH;jzKwfcsvdkufonfESifh

ajrBuD;ay:'&Gwfwdkuf

a&ma&m}}[kjrnf

uREkfyfMum;vdkuf&\/
qJGaomaomtoHuJUokdU

\/]]0a&m?a&ma&m}}[laom

toHBuD;onf

&Snfvsm;pGmjrnfvsuf&SdpOf wcPxuf wcPeD;uyfvm uREkfyfwkdU\


tdrfay:odkU usawmhrnfxif&\/ uREkfyfurl ]]usprf;ygapuGm}}[k qdkum
rsufpdudk pkHrSdwfxm;vdkuf\/ ]]0kef;?tkH;?tkH;}}[laom toHBuD;jrnf[def;
wtdrfvkH;

oGufoGufcgoGm;NyD;

vQif

jrLrIHESifh

trIdufo&dkufrsm;onf

acgif;NrD;NcKHxm;aom uREkfyf\apmifay:okdU wzGm;zGm;usvmav\/ wcPrQ


MumaomfwzmvkHr&Sdw&Sd a0;onfhae&mokdU AkH;usjcif;jzpfonf[k od&av
onf/ uREkfyf\txifrSmrl [dkbufwtdrfjcm;avmufwGif usonfxifrd
]]pyvifwm}rsm;yif vGifhpifvmrnfavm[k owd&rdygao;onf/ xdkvonf

763

wydkUwJG (azazmf0g&D) vjzpf vdyfuefwkdU bufu oJoJrJrJAkH;csjcif;udk


uREkfyfrSwfrdonf/
woufwGif 0rf;tenf;qkH;
aemufwaeU eHeuf w&kwfujym; rdwfaqGrsm;onf ouFef;uRef;
okH;av;&uf

aernf[laomtpDtpOfudkzsuf

aeUeHeuf&xm;ESifhyif

jrpfusKd;okdUvdkuf&ef jyifqifMuavawmhonf/ uREkfyfonfrpdk;tm; blwm&kHokdU


vdkufydkUpOf woufwGif uREkfyf\pdwf txdcdkufqkH;aom tjcif;t&mwck
taejzifh todtrSwfjyKrdygonf/ w&kwfrsm;zrf;oGm; opfyifBuD;atmuf
wGif vlawGwef;pDxm;NyD; pufaoewfESifhcsdefum ]cavmufcvuf}vkyfpOfu
xdwfvefUwkefvIyfcJUjcif;um;rSefygonf/

okdUaomfxdkpOfurl

wudk,fvkH;

xlylvsuf&SdaomaMumifh bmaom nmaom owdr&ojzifh xdcdkufvSonf[k


rqdkEdkifyg/ olwdkUvlpktm; blwm&kHokdUvkdufydkU rD;&xm;xGufcgeD;rlum;
uREkfyf\

rusef;rmaomtjzpfudkvnf;aumif;?

wa,mufwnf;&Sdonfh

jyKpkrnfhol rpdk;tm;cGJcGm w&yfwaus;okdU vTwfvdkuf&rnfh tjzpfudkvnf;


aumif;?

rpdk;ESifhuREkfyfonf

tjzpfrsKd;okdU

olwyg;\ESmacgif;jzifh

a&muf&OD;rnfudkvnf;aumif;?

tcsdeftcgBuD;wGif

olUcrsm

touf&IMu&rnfh

ab;tE&m,fxlxyfonfh

tm;i,f&Smvdrfhrnf[laom

tjzpfudk

vnf;aumif; tvkH;pkH pOf;pm;rdonfESifh &ifxJqdkUvmNyD; rsufpdaumif;pGm


rjrifyJ rIefrIdif;oGm;ygonf/
tjcif;t&monf rsuf&nfxGufawmhrnfh a&SUajy;vuPmjzpfonf
[kuREkfyf&dyfrdonfESifh xGufrnfjyKaom rsuf&nfudk&IHUoGif;um BudK;pm;
NyKH;aomrsufESmjzifh rpdk;tm;EIwfqufvdkufygonf/ uREkfyfursuf&nfvnf

764

vQif rpdk;u idkvdrfhrnfjzpf&m tbdk;BuD;tr,fBuD;awGjzpfcgrS vlawGa&SUwGif


idkMuonf[k rjzpfapvdkonfhtwGuf uRekfyfuBudK;pm; csKyfwnf;&jcif;jzpfyg
onf/ uJUodkUcsKyfwnf;&onfhtwGuf &ifxJatmifhoufoufBuD;cH&ykHrSm
woufwGif wcgrQBuKHbl;onf[k qdkEdkifygonf/ trSefudk0efcH&vQif
uREkfyfonf rdrdukd,fudkvnf;aumif;? ZeD;rpdk;udkvnf;aumif; wBudrf
uJUodkU u&kPmrjzpf&bl;jcif;udk BuKHbl;onf[k rrSwfrdatmif &Sdygawmh
onf/

rD;&xm;rxGufrD

pdwfudkwif;xm;

rD;&xm;xGufaomtcgrS

vluG,f&mokdUoGm;NyD; pdwfudkavQmhcsvdkuf&m rsuf&nfrsm; tawmfusoGm;


onfwGifrS

&ifxJ

&Sif;oGm;ygawmhonf/

uREkfyfudk

pdwftm;aysmhol

vlwa,muf[l tjypfrqdkMuygavESifh? pifppfrSm uRekfy\


f usef;rma&;
raumif;onfhtwGuf rQavmuf tm;i,frdjcif;jzpfygonf/ usef;rma&;
jynfhpkHygrlum;

avmu"HwGif

]xdyf}qdkaomvludk

tavQmhay;vdrfh

rnfr[kwfyg/
wufzsm;uszsm;
ouFef;uRef;blwmrS

a0VK0efausmif;wkdufodkU

jyefa&mufaomtcg

uREkfyf\iSufzsm;onf w&ufjcm; rSefrSefBuD; wufvsuf&SdavNyD/ ,cifurl


zsm;csifaomaeUwGif aumufzsm;NyD; ESpf&uf okH;&ufwefonfaumif;csif
aumif;ae\/

xdkaeUuprlum;

zsm;waeU

aumif;waeU

rSefrSefBuD;

vkyfae\/ aumif;aomaeUrsm;wGif olwyg;enf;wl pm;EdkifaomufEdkif


tzsm;wufaom aeUrl wudk,fvkH;qwfqwfwkefNyD; ausmxJrS pdrfhwuf
onfESifh

apmifb,favmufNcKHonfjzpfap

0dkif;zday;vQifum;

oufom&m&yg\/

765

raEG;EdkifyJ&Sd\/
okdU&mwGif

vlrsm;rsm;

zday;rnfholrSm

nDawmfarmif\ om;uav;oif;armifESifh pkHaxmuftifpydwfawmf udkatmif


abmf\ orD;uav; (ESpfa,mufvkH; q,fESpfomomavmuf&SdMuonf/)
wkdUom &SdMu av;av;yifyif r&SdaomaMumifh oufomavmuf atmif
r&SdvSacs/

vlBuD;rsm;xHrSrluum;

tultnDrawmif;yJ

wavQmufvkH;

BudwfcHEdkifcJUygonf/ olwkdUrSmvnf;udk,fpDudk,fiS tvkyf&SdMuolrsm;jzpf


onf/ tzsm;vGwfaomaeUrsm;wGif ]]w&kwfrsm;ESdyfpufaom tjzpftysuf}}ESifh
tjcm;0wK wyk'fudk xdkpOfuxkwfa0onfh *sme,fwapmifodkUa&;ay;&m
acwfwGifaiGwm&Dr*Zif;u jynfvnf&dkufESdyfxnfhoGif;cJUbl;ygonf/
aoawmhrnf xifaomfvnf;
okdUjzifh w&ufjcm;zsm;vkdufpm;vkdufESifh wvausmfcefU&Sdvwfaomf
tzsm;vGwfaom

aeUrsm;

pm;aom

tpmonfrenf;vSaomfvnf;

b,fa&mufukefonfrod? waeUwjcm; cGeftm;enf; csdeJUydefBuKHoGm;cJU


avNyD/ 1943ckESpf? rwfv 15 &ufaeU 'kwd,tdrfaxmifrS arG;onfhom;
pdk;Edkifu uREkfyftm; xrif;pm;zkdUzdwfonfESifh oGm;pm;cJU&m tjyefwGif
vrf;ravQmufEdkifyJ jzpfae\/ a0VK0efausmif;wkdufESifh pdk;EdkifwkdU\ tdrfonf
(rEav;tac:)

okH;jyavmuf

a0;onfjzpf&m

ausmif;okdU

tjyefwGif

if;c&D;udk wqufwnf; ravQmufEdkifojzifh vrf;axmifh&Sd ]bkwfwdkif}


wckay:wGif xdkifem;&ao;\/ 'l;rsm;uwkef? &ifxJuvIdufvsuf&Sd ae\/
uREkfyfpOf;pm;rdonfum; ]]igonf awmifrSwufawmhrnfrxif? awmif
awmif avmuDtm&kHrsm;udk jzwfawmufNyD; igawGUaom w&m;twkdif;
ESvkH;oGif;rjywfatmif
tyef;ajyaomtcg

owdjyKavavm[k
xdkif&mrSxrd

rdrdudk,fudkqkH;ryg

a0VK0efausmif;odkU

766

onf/

a&mufonfwGif

tqufrjywf owdrvyfyJ tdyf&m0ifonfvnf; ESvkH;oGif; w&m;ESifhyif


tdyfaysmfjcif;okdU a&mufcJUygonf/ eHeufvif;aomtcg xdkaeUonf zsm;ae
usaeU jzpfaomfvnf; rsm;rnfht&dyferdwf rawGU&onfhjyif ayghyg;zswf
vwfaom udk,fum,ESifh Munfvifcsrf;ajrUaom pdwfESvkH; &Sdaejcif;udkvnf;
awGU&\/ tusOf;csKyfvdkufaomf uREkfyfrSm xdkaeUrSp tzsm;jywfoGm;NyD;
waeUwjcm; tiftm;jynfhwif;aom tjzpfodkU a&mufvmygawmhonf/
tdrfzsufyGJpm;tvkyf
uREkfyfonf

rnfol\xrif;udk

ol\xrif;twGuf

ausatmifqdkum

pm;onfjzpfap?
udk,fwwfEdkifaom

,kwfpGmhtqkH;
ae&mwckck

vkyfay;rnf[laom &nf&G,fcsuf xm;wwfoljzpfygonf/ uREkfyfusef;rmvm


onfESifh

wNydKifeuf

nDawmfarmif\

tvkyfudk

ulnDzkdUpDpOfygonf/

nDawmfarmifonf a&mif;vdkufaomvlrsm;\ tdrfrsm;udk0,f zsufa&mif;


aom tvkyfudkvkyfvsuf&Sd\/ xdkpOfu &efukefNrdKUwGif vdyfuefav,mOfysH
rsm; rjywfvm AkH;csvsuf&SdaomaMumifh tdrf&Sifrsm;onf rdrdwkdUrae0HU
onfhtwlwl tdrfrsm;udk zsufa&mif;csifol tvGefaygrsm;vsuf &Sdygonf/
uREkfyfonf udkcifarmifudkac: ]tdrfzsufyGJpm;vkyfMuzkdUwdkifyif&m olUrSm
vnf; tvkyfr&SdonfESifh 0rf;ajrmufpGm oabmwl\/ tqifoifhykHwck
rSmvnf; ol\nDcifarmifqihfonf ausmufajrmif;&yf Mobmvrf;&Sdaom
ol\tdrfudka&mif;csifonfqdk nDawmfarmifESifh ]]qdkif}}ay;&m aps;wnfhMu
ojzifh uREkfyfwkdUu zsufay;&ef wm0ef,lM u&onf/ uREkfyfwkdU\ wm0efrSm
um; vuform;rsm;ac: zsufapNyD;vQif tom;aumif;rsm;rS xif;jzpfroGm;
ap&ef

apmifhMunfhMuzdkU

jzpfavonf/

767

udkcifarmifESifh

uRekfyfonf

nDawmfarmif\ tvkyfudkvkyfMu&mwGif rnfrnfrQ tzkd;tc(okdUr[kwfyGJc)


&Murnf[k pum;tajymtqdkr&Sd? uREkfyfwkdUutvkyf&SdvQifawmfap? olMunhf
ay;vdrfhrnf/ &orQtjrwfyJ[l atmufarhMuolrsm; jzpfavonf/
avmu aiGa&;aMu;a&;[lonf rdwfaqGjzpfap? nDtpfudk armifESrjzpfap
raorcsm ]0gpmurm}oabmrsKd;vkyfvQif ae&mrusaMumif; oifcef;pm
&cJUygonf/
armifrif;BuD;om;rsm;
waeUo rpdk;onf &efukef AkH;awGtm;BuD;csonf[kMum; uREkfyf
tm; pdwfrcsqdkum jrpfusKd;rSjyefa&mufvm\/ uREkfyfuvnf; aumif;pGm
usef;rmNyDjzpfaomaMumifh vlemwa,muftaejzihf tm;emp&m r&Sdawmhqdkum
jrpfusKd;okdU tvnfoGm;zdkU pdwful;,Ofvsuf&SdpOf uREkfyfoGm;rnf BuHonfh
aeUrwdkifrD w&ufwGif rpdk;jyefa&mufvmavonf/ tjcm;aom tcsdef
tcgrsm;rl tjzpfrsKd;onf udpr&Sd? &,fp&mav;wck omjzpfEdkif\/
oGm;zkdUvmzdkU tvGefcJ,Of;vSaom xdktcgurlum; uRekfyfoGm;rnfhqJqJwGif
rpdk;a&mufvmjcif;udkawGU&onfhtcg

rsufESmudk

wBudrfjrifvkduf&jcif;

uJUodkU 0rf;om&bl;jcif;udk uREkfyfrrSwfrdacs/ rpdk;a&mufvmaomtcgrl


csufrIjyKwfrIESifh

ywfouf

rpdk;uwm0ef,lum

tultnDay;EdkifNyD

jzpfaomaMumifh uREkfyfonf ]tdrfzsufyGJpm;}tvkyfudk rvkyfawmhyJ 0wK


uav;rsm;a&;zdkU pdwful;ygawmhonf/ okdU&mwGif trSefudk 0efcH&ygu
nDt&if;yif

jzpfaomfvnf;

olwyg;\xrif;udk

Mum&SnfpGm

rSDcdk

pm;aomufvdkaomqE r&SdonfESifh zcif&Sdonfh refusnf;wkH&GmodkU ajymif;a&TU


vdkaomqE jyif;xefvsuf&SdavNyD/ waMumif;rSmvnf; nDawmfarmifESifh

768

twlaeMuaom

tifpydwfawmf

udkatmifabmfwkdUonf

*syefacwfwGif

ta&mif;t0,ftvkyf uGufpyfwnfhaeMuolrsm;jzpf aiGpum; tvGef


ajymMu&m aiG&atmif&SmEdkifpGrf;r&Sdaom uREkfyfonf olwkdUESpfa,mufESifh
twlaexdkif&jcif;tm;jzifh tvum; taecufvsuf&Sd\/ waxmifjrwfonf?
ESpfaxmifjrwfonfponfjzifh olwkdUajymMuaom pum;rsm;onf uREkfyftm;
csKd;ESdrfouJUodkUjzpfae\/ ajymif;a&TU&eftcuftcJ wckjzpfaeonfrSm uREkfyf
wkdU pkpkaygif; 0efpnfpv,f txkyfav;xkyf&Sd&m ulvD[l r&Sdaom
xdkacwf rD;&xm;ay:okdU uwdkufu&dkuf wifvdkufcsvdkuf vkyf&onfjzpf
uREkfyfwkdUrwwfEdkifjzpfae\/

wa,mufwxkyfum;

o,f,lEdkifyg\/

ESpfa,muftwGuf av;xkyfum; rwwfEdkifojzifh wxkyfwav usef&pf


rnfudkpdk;&drfaomaMumifh refusnf;wkHodkU pdwfoma&mufNyD; vlroGm;EdkifyJ
jzpfaeMu\/ xdkodkUaom tajctaewGif uREkfyf\nD0rf;uGJESpfa,mufonf
wynfhuav;udk,fpDESifh &efukefokdUukef0,fqif;vmMu&m uREkfyfwkdUudkawGU&ef
a0VK0efausmif;wkdufodkU vmMuonfwGif uREkfyf\nId;i,fykH&aom rsufESmudk
jrifMuonfESifh uREkfyf\zcifxHodkUvkdufcJU&ef ac:Muav\/ wGifuRekfyf
wkdU\txkyfav;xkyf o,f,la&;jyemajz&Sif; olwkdUESifh twlvdkufMu&ef
oabmwlvdkufavonf/ xkdacwf rD;&xm;jzifh oGm;vm&jcif;rSm wu,f
cufcJonfjzpf&m uREkfyf\ txkyfav;xkyfo,f,la&;twGuf uREkfyfpdk;&drf
ylyefrdcJUjcif;onf tydkr[kwf wu,fylyefxdkufjcif;udk t[kwf c&D;oGm;
aomtcg odMu&ygonf/ *syefrD;&xm;t&m&Sdrsm;u qif;MuOD;qdkwdkif;
qif;Mu&

wufqdkvQif

uwdkufu&Dkuf

wufMu&av&m

rD;&xm;

blwm&kHwck uREkfyf\nDrsm;u txkyfrsm;udk r&yfao;yJ a&GUaeao; aom


rD;&xm;ay:odkUypfwif uRekfyfwkdUvifr,m;udkvnf; wGJay:odkU qGJwif,l&
onftxd aoajy;&Sifajy;vkyfzkdUvdkjcif;udkyif BuKHcJU&bl;onf/uRekfyfwkdUcsnf;

769

qdkygvQif

ypnf;xkyfudk

rqdkxm;bd

vludk,fwdkifyif

refusnf;wkHodkU

a&mufaumif;rS a&mufayrnf/
rdb\t&dyfat;vSjcif;
rD;&xm;wwef? iSuf(oref)wwef? vSnf;wwef? jrif;&xm;wwef
oGm;Mu&

ESpf&ufajrmufaomnwGif

zcif\aetdrfodkU

qdkufa&mufMu&m

uREkfyfwkdUonf

refusnf;wkH&Gm

uREkfyf\pdwfxJ

yifv,f&yfjcm;

wdkif;wyg;rS qdkufa&mufvmMuonfhES,f tBuD;tus,f [D;csrdygawmhonf/


nDawmfarmifwdkUESifh aexdkif&pOfu qyfjymcJ? qD? a&eHqD? iyd? ig;ajcmuf
ponfh ukefpnfrsm;udk jrif& ig;&mjrwfonf? waxmifjrwfonf[k
Mum;cJU&ay&m zcif\tdrfodkU a&mufaomtcgwGif zsm? &dkif? awmif;? jcif;?
yvkH;ponfh tao;tEkyf ukefpnfrsm;omjrif&NyD; wusyfjrwf? ESpfusyfjrwf
ponfjzifhom Mum;&rnfjzpfaomfvnf; zcif\t&dyfudkcdk&jcif;um; tvGef
at;csrf;vSygbdonf/ nDrsm;&maxmifpGef;onf qdkjcif;onf uREkfyftzdkU
0rf;omp&m

r[kwfonfhjyif

olwkdU\

trlt&maMumifh

udk,fhudk,fudk

EkH&ma&mufonf[k xifcJUrd&mrS zcif\ig;usyf? wq,f jrwfpGef;jcif;rlum;


igwkdU qefuav;qDuav;[if;vsmuav; 0,fEdkifayawmhrnf[k 0rf;omrd
ygawmhonf/
uREkfyftzdkUuHaumif;jcif; wcsufrSmvnf; uREkfyfonf rdbrsm;tm;
axmufyHUMunfh&IcJUbl;jcif;r&Sdaomfvnf; tcgysufvkeD;csdefrSp rdbESpfyg;
tm; wvvQif wa,mufwq,fpD axmufyHUcJUbl;jcif;aMumifh (uREkfyfESifh
twlae rsm;aom) rdcifuudpr&SdvSapumrl uRekfyf\zcifurlum; vlawGU
wdkif;rajym yJraeEdkifatmif 0rf;ajrmuf0rf;om jzpf&&Smonf/ okdUjzpf

770

uREkfyfuwvSnfhwywf rDScdkuyf&yf&OD;rnfh xdktcsdefwGif zcifu ]]rif;wkdU


vifr,m;awmh pm;csifwdkif; pm;ygarmif? ighqdkifuav;u tjrifEkyfayr,fh
waeUwq,f q,fig;usyfawmh aq;ao0ifygw,f}}[k 0rf;ajrmuf0rf;om
ajym&Smayonf/ zcif\tdfrfqdkifrSm jrefrmvufjzpf ukefypnf;rsm;jzpfonfh
zsm? &dkif? awmif;? yvkH;paom ypnf;rsm;a&mif;csavonf/ ZeD;rpdk;ESifh
olwyg;tdrfae& uREkfyfauseyfjcif;wckrSm rpdk;onf [if;csufaumif;
onf[k emrnf&onfhjyif olwyg;tdrf ]tdk;olBuD;}tvkyfudk b,ftcgrqdk
wm0ef,lwwfol wa,mufjzpfonfESifh tdrf&Sifrwdkif;u o'gMunfjzL&SdMu
uREkfyftzdkU taeacsmifvSonf/
uREkfyf\rdkufrJjcif;wck
uREkfyfwdkUa&mufaomaeUrSp

uREkfyf\rdaxG;onf

tcsuftjyKwf

wm0ef vGwfNidrf; 0rf;omjcif;ESifhtwl rpdk;\tcsuftjyKwfudk wavQmuf


vkH; ESpfoufvmcJUaom zcifuvnf; ]],ckrS [if;eJUwlatmif pm;&ouG,f}}
[kqdkum 0rf;omvsuf&SdMu\/ rQtxdum; ae&musvSygbdonf/ okdU&m
wGif uREkfyfESifh rpdk;wkdU\0goemrSm [if;udkaeUzdkUnpm wkdif;xGmcsufjyKwf
avh&Sd\/ Oyrm Muufom;[if;csufonfqdkvQif eHeuftwGuf w0ufcJG
xm;NyD; ntwGuf wdkfif;xGmcsuf\/ rdaxG;rSm &Gmolwa,mufjzpf
BuKHonfhtcgrsm;wGif rsm;rsm;jrwfjrwf pm;csifwwfoljzpf&um; ntcsdefwGif
eHeuftwGuf csefxm;aom Muufom;[if;xJrS EIdufpm;csifEIdufpm;wwf\/
eHeufwdkifaomtcg rpdk;u[if;aysmufonfqdk uREkfyftm;ajym&m uREkfyf
uvnf; [if;wkH;rsm;udkMunfhumrQESifh rnfonfhtwkH;rsm; aysmufonf[k
ajymEdkifoljzpfonfhtavsmuf ]]Muufom;[if;tdk;xJu &iftkyfwkH;awGaysmuf

771

w,f? b,folpm;ovJ}}[k ppfaq;avh&Sd\/ zcifurl olUr,m;taMumif;udk


od&SmonfESifh ]]rqlygeJU ighom;&,f? taz&atmif&Smygr,f? aps;udkvlvTwf
NyD; 0,fay;ygr,fuG,f}}[k ajymaomfvnf; ]]uREkfyfu}}0,fwJUvlu 0,fEdkif
ayr,fhcsuf&wJU vluyifyef; ao;w,f taz&JU}}[k jyefajymrdao;onf/
odkUaomf zcif\rsufESmraumif;jcif;udk jrif&onfESifh wBudrfjyif ESpfBudrf
qlyljcif;um; rvkyfawmhyg/ rdaxG;rlum; ol\tusifhudk azsmufawmh
onfr&Sd/

olqmvQif

pm;wwfonfjzpf

csufuwnf;u

ydkydkvQHvQH

csufjyKwfxm;&ygawmhonf/ zciftm; uREkfyfoem;rdjcif;rSm rdcif\ae&m


ajrSmufpm;xm;onfh rdaxG;\ nHUzsif;aom tavhtusifhudk uREkfyfwkdU
odoGm; &Suf&Smjcif;yif jzpfavonf/ odkU&mwGifuRekfyfonf rdaxG;\
nHUzsif;aom tcsufrsm;udk udk,fwdkifvnf;rajym? rpdk;tm;vnf; rajymzdkU
owday;jcif;tm;jzifh pdwfoufom&atmif BudK;pm;zkdU owd&cJUygonf/
aq;ukefonfjzpf&jcif;
refusnf;wkHodkUa&mufNyD; wvausmfcefUMumvwfaomf uREkfyfwkdUudk
ac:vmcJUonfh

nD0rf;uJGESpfa,mufteuf

tBuD;jzpfol

armifazbu

]qifudkem} (uGmEdkifrIefU) 0,fNyD; &efukefodkUoGm;a&mif;vQifjrwfEdkifonf[k


tBuHay;\? uREkfyfonf zcif\qdkifuav;rS xrif;pm;aomuf zcifu
vnf; o'gMunfjzL&Sdapumrl 0rf;pmtwGuf wckckvkyf&rS auseyfwwfonfh
tavsmuf nD\tBuHtwdkif;vdkufemaqmif&Guf&ef oabmwlvdkufav\/
xdkpOftcgu uefUbvlblwmwGif t*Fvdyftpdk;&\ aq;rD;&xm;
wpif; arSmufbl;&m &Gmol&Gmom;rsm;onf rD;&xm;xJygvmaom aq;
trsKd;rsKd;wkdUudk

olUxufig

o,f,l0Sufxm;Mu\/

772

armifazbonf

if;&Gmom;rsm;xHrS qifudkemaq;rIefU aiG 300dbdk; 0,f,lcJU uREkfyftm;


&efukefodkUtprf;oabmESifh oGm;a&mufa&mif;cs&ef tBuHay;av\/ c&D;oGm;
zkdU OD;rav;wwfaom uREkfyfonf &efukefokdU ukef0,foGm;Murnfh vli,f
wpkESifhtwl

vdkufygoGm;avonf/

vli,frsm;teufwGif

uREkfyfwkdU

vifr,m;udk MunfhjrifwdkifrS ac:vmcJUonfh nD0rf;uGJESpfa,mufteuf


ti,fjzpfolarmifbZHvnf; ygavonf/ uREkfyfwkdUukefonfav;ig;a,muf
onf (uREkfyfvnf; ukefonfjzpfaeavNyD/) 0ufvufblwmrS yvdyfblwmodkU
a&mufatmif rD;&xm;wwef? jrif;vSnf;wwef? avSwwef? EGm;vSnf;
wwefjzifh wntdyfc&D;oGm;Mu&NyD; aemuf (bkef;BuD;ausmif; tdyfMuonf/)
naecif;wGifrS qdkufa&mufoGm;Mu\/ tjcm;vli,frsm;rSm ukef0,foGm;
Mujcif;jzpfaomaMumifh

0efpnfryg?

AvmoGm;Muav&m

uREkfyfrlum;

qifudkemrIefUudk rkefUaowmAl;ESifhxnfh vG,ftdwfjzifh vG,fvsuf ygvm


avonf/

xdktcsdef

vlUavmuwGif

uREkfyfydkifqdkifaom

ypnf;rSm

qifudkemAl;om&Sday&m (onfrSmvnf; nDarmifazbu t&if;tESD;


xlaxmifay;vkduf&Smjcif;jzpfonf/)

uRekfyfonf

vrf;c&D;wavQmufwGif

qifudkemAl;udk ]toufAl;}ozG,f xdef;odrf;apmifh a&SmufvmcJUygonf/


yvdyfblwmrS rD;&xm;pD;Mu wd&pmefwGJ wwGJay: ae&m&Muav&m
uREkfyfonf

qifudkemAl;udk

acgif;tkH;

tdyfjcif;tm;jzifh

apmifha&Smuf

umuG,fcJU\/ rnfonfht&yfokdU wntdyf c&D;oGm;onfjzpfap? tdyf&mvdyf


rygyJ oGm;avhr&Sdaom uREkfyfonf rnfrQMumrnfrodaom c&D;a0;BuD;udk
rsufESmokwfy0gwxnfrQESifh xGufvmcJU\/ wd&pmefwGJqdkaomfvnf; EGm;
rsm;tdyf&eftwGufxifh? aumuf&dk;rsm; cif;xm;onfudkawGU& awmfygao;
\/ okdUaomf EGm;ao;apmf tenf;i,fawmh eHonf/ aemufwaeUeHeufwGif

773

ysOfykHBuD;blwmokdUa&muf *syefrsm;u ]]a&SUqufroGm;awmh? qif;Muawmh}}


[kqdkum armif;csonfESifh c&D;onftm;vkH; qif;Mu&onf/
ouFef;0wfrsm;vnf;ygonf
uREkfyfonf
wae&mrS

c&D;onfrsm;\

wae&modkU

tajctaeudk

Munfhvkdufaomtcg

ajymif;a&TUolrsm;ESifhrwlyJ

uREkfyfwkdUvlpkuJUodkU

pD;yGm;a&;twGuf ta&mif;t0,foGm;Muonfh ]ukefonfrsm;}jzpfMuykH&onf/


txJwGif ouFef;0wfrsm;vnf; &mcdkifEIef; 10 xufrenf; yg&SdMuonf/
uREkfyfrSmBuH&mr& ukefonfjzpfvm&jcif;jzpfav&m ouFef;0wfrsm;rlum;
,ckrS tBuH&NyD;ukefonfjzpfvmMu[ef&Sdayonf/ uREkfyfonf ]ouFef;0wf}
[laom pum;udkt"dym,fESifh okH;EIef;jcif;jzpf\/ blwm&kHrSxGufvmMuNyD;
&efukef-rEav;vrf;rBuD;ay:wGif um;wpD;ay:okdU wufMu&onfh c&D;onf
30cefUteufwGif (rQomqefU usefvlrsm;rSm tjcm;um;rsm;udk apmifah rQmf
&pfMuonf/) ouFef;0wfokH;yg; ygvm\/ um;xGufaomtcg vrf;wGif 12
em&DcJGaomfvnf; xrif;qdkif&Sdaom pcef;odkUra&mufao;onfESifh tcsKdU
c&D;onfrsm;u ]]udk,fawmfawG aevJGukef&SmMuawmhrSmyJ}} qdkum u&kPmoH
ESifh ajymMu\/ bwfpfum;onf em&Djyefwcsuf xkd;NyD;umrS xrif;qdkif
&Sdaompcef;odkU qdkufa&mufav&m ouFef;0wf okH;yg;wkdUvnf; tenf;i,frQ
wGefUqkwfjcif;r&SdyJ xrif;okH;yGJ rSm,l bkOf;ay;okH;aqmifMu avonf/
crnf;awmf r,fawmfrsm; rusef;rm c&D;xGuf&jcif;r[kwf? ukefa&mif;
ukef0,ftwGuf <ucsDMujcif;jzpfonf[k twwfod&aom uREkfyfrSm if;wkdU
tm; uJU&JUvdkaompdwfrjzpfay:yJ omoemawmftwGufom 0rf;enf;rdyg
awmhonf/ odkUaomf xkdacwfu c&D;oGm;&m uREkfyftxl;owdjyK aom

774

tjcif;t&mwckrSm uRekfyfvnf; if;wkdUtwGuf 0wfBuD;0wfi,fjyK&rnf


pdk;aomaMumifh teD;rxdkifyJ wwfEdkiforQ uGmvSrf;atmif xdkifrdjcif;
yifjzpfavonf/
yxrwcsD awmfyg\
bwfpfum;onf prf;acsmif;&yfuGuf ajreD;ukef;odkU naecif;wGif
qdkufa&mufoGm;av&m bZHESifhtjcm;0ufvufom;uav;rsm;rSm [oFmwokdU
oGm;MurnfjzpfaomaMumifh uREkfyfonf olwkdUESifhtwl rwnf;cdkyJ ,cifu
aecJUbl;onfh rif;vrf;xJ&Sd tdrfeD;csif;wtdrfodkUoGm;\/ nDawmfarmifESifh
udkatmifabmfwkdU&SdMuonfh a0VK0efausmif;wkdufodkUvnf; roGm;? om;pdk;Edkif
\ tdrfodkUvnf; roGm;acs/ a0VK0efausmif;wkdufodkU roGm;jcif;rSm olwkdU
vlpku axmifcsD jrwfpGef;MuNyD; [kwfvSNyD[k ajczsm;axmufaeMu onfh
txJwGif uREkfyfu aq;rIefUvG,ftdwfuav;ESifh oGm;&rnfudk &Sufaom
aMumifhjzpf\/ om;\tddrfodkU roGm;jcif;um; ]]ightaz pma&;q&mBuD;
aq;rIefUonfjzpfvmavNyD}}[k

&Sufrsm;&SufOD;rnfudk

pdk;&drfrdaomaMumifh

jzpfavonf/ uHtm;avsmfpGm rif;vrf;rS yef;xdrfonf vli,fESpfa,muf


onf uREkfyf\tjzpfudkjrifMu MuifempGm vufcHMuNyD;vQif uREkfyf\
ukefuav;udk aq;qdkif&Sif a'gufwmwa,muftm; jyoa&mif;csay; &m
aiG1000dESifh

aps;wnfhonfhjyif

aemifudkvnf;

&orQ0,f,lygrnf[k

uwdjyKvdkufavonf/ wGif uREkfyfum; ukefonftvkyfonf rqdk;vS[k


0rf;omMunfEl;jcif;jzpfrdygao;onf/
xdkufoifhoavmuf

aq;a&mif;ay;ol

ay;urf;NyD;aemuf

uREkfyfonf

nDaemifwkdUtm;
a&TykpGefajcmuf

okH;ydm0,f 0ufvufokdU jyefvmcJUonf/ xkdaeUrSm 1943ckESpf? Mo*kwfv

775

1&ufjzpf *syefu Armjynfudk vGwfvyfa&;ay;onfqdkum aMujimonfESifh


tcsKdUvlrsm; tawmf0rf;omaeMuaomaeUjzpf\/ uREkfyfonf xdktcsdefwGif
owif;pmbuf

vkyfvmcJUonfrSm ESpfaygif;twefMumcJU q&mawmf

OD;OwrESifhvnf; tvGefESD;&if;pGm qufqHcJUbl;ygvsuf uREkfyf tvkyf


vufrYJjzpf&jcif;?

toGm;tvm

cufcJjcif;wkdUavmufudkom

awGU&onf

jzpfaomaMumifh vGwfvyfa&;ay;onfqdkjcif;twGuf pdk;pOf;rQyif 0rf;rom


wwfaMumif;udk yGifhvif;pGm 0efcHygonf/
opm&SdaomacG;
uREkfyfonfykpGefajcmuf okH;ydmudkvG,ftdwfwGifxnfhum vG,fvsuf
uGrf;NcHblwmbufodkU

xGufvmcJU&m

rD;&xm;vufrSwf&zdkU

ta&;rSm

rvG,fulaMumif; awGU&Sd&avNyD/ taMumif;rlum; rD;&xm;onf nae5em&DrS


xGuf&efjzpfaomfvnf; uREkfyfa&mufoGm;onfh 11 em&Dtcsdefuwnf;u
c&D;onf ]usL}wef;BuD;onf vl80cefU&SdaeNyDudk} awGU&aomaMumifhaywnf;/
uREkfyfvnf;a&mufonfESifhwNydKifeuf xkH;pHtwdkif; aemufqkH;rS0if &yf&
ygonf/

todrdwfaqG[lonfrSm

(wu,fMuifemrI&SdcJUvQif)

edrfhonf?

jrifhonfra&G; tm;udk;&jcif;udk wBudrf udk,fawGUBuKHcJU&bl;ygonf/


uREkfyfonf ]usL}wef;xJwGif &yfvsuf&SdpOf uREkfyf\aemufrS wazsmufazsmuf
a&mufvmMuolrsm;vnf; 0if&yfMuojzifh 10 a,mufxufrenf; &Sdae
MuavNyD/

xdktcg

uREkfyf\

aemufqDrS

]]q&muD;

b,fudkvJ}}[k

ar;vkdufojzifh vSnfhMunfhvdkuf&m yDrdk;eif;ESifh tzGJUus w&kwfwef;


bufwGif usufpm;MupOfu uREkfyfwkdU\ tckdif;tapjzpfbl;onfh w&kwf
]ajymif;xdk;orm;}

tkyfaygif;jzpfaMumif;awGU&\/

776

w&kwfwef;wcGif

usufpm;bl;pOfurl ]tkyfaygif;}onf uREkfyftay: ]opm&SdaomacG;}yrm


cifrif uREkfyfcdkif;aporQudk oGufvufpGmESifh vdkvdkcsifcsif aqmif&Guf
wwfonfhtavsmuf uREkfyfuvnf;azmazmoDoD ay;urf;xm;bl; oljzpf
avonf/ w&kwfwef;&yfuGuf w&kwfbdef;pm;rsm;teufwGif uREkfyfudk
MunfndKav;pm;ol

tvGefaygrsm;onfESifh

]]'DvlpkawGxJrSmawmh bk&ifwyg;ygyJ}}

waeUo

udkcifarmifu

(Uncrowned King)

[k ajymbl;

avonf/ uREkfyf\0goemrSmvnf; uREkfyfudk cifrifav;pm;aomol rsm;\


edrfusrIaMumifh &Sufwwfonfr&Sd? uav;rsm; (,kwfpGmhtqkH;) acG;rsm;u
cspfcifMuonfqdkvQifvnf; 0rf;ajrmufpGm *kPf,lvdrfhrnfom jzpfavonf/
tkyfaygif;onf uREkfyfxHodkUcsOf;uyfvm&m uREkfyfu tusKd;taMumif;
udk ajymjyaomtcg ]]'Dvdkqdk q&muD;z,fyg? uRefawmf &yfaeygr,f}}[k
ajymonfESifh olUtm; ae&mz,fay; uREkfyfrlopfyif&dyf atmufodkUoGm;
xdkifaeav\/ tawmtwGif; uREkfyfonf vufzuf&nfqdkifodkU oGm;
udk,fwkdifaomufNyD;aemuf tkyfaygif;twGufvnf; wcGuf0,f,lum vm
ay;vdkufao;onf/ ,kwfnHUaom w&kwfbdef;pm;wa,muftwGuf 0wfjyK&
onfqdk

uREkfyfr&Sufwwf?

em&DjyefwcsufcefU

tkyfaygif;uvnf;

&Sdvwfaomf

ay:vmMuonfwGif

aus;Zl;wif&Smonf/

tcsufay;OMoqJG

vufrSwfaygufapmifhaeMuaom

av,mOfysHrsm;
vl

100cefU&Sd

]usL}wef;BuD;onf z&dkz&JBuJ ajy;olrsm; ajy;ukefMuavNyD/ tkyfaygif;url


xGufrajy;yJ a&SUrSvlrsm; vpfvyfwdkif; wufwufoGm;av&m aemufqkH;
wGif ]usL}wef;xJ wwd,ae&mokdU a&mufoGm;cJUavNyD/ uREkfyftm;vnf;
vGwf&mt&yfodkU oGm;zkdUajymav&m uREkfyfonf blwmtaqmufttkHESifh
eD;uyfvGef;vQif

tE&m,fruif;[k

xifonfESifh

ESpfzmvkHcefUokdUoGm;

a&Smifae\/ av,mOfysHrsm;onf (bmaMumifhrod) AkH;rcsyJ jyefoGm;Muav&m

777

]tm;vkH;&Sif;NyD}qdkaom tcsufay;OMo qGJaomtcgrS uREkfyfjyefvmcJUonf/


tkyfaygif;rlum; usLwef;wGif xdyfqkH;ae&modkU a&mufvsuf&SdavNyD/
tkyfaygif;\Zmwfodrf;ykH
usL;wef;wGif uREkfy\
f ae&m0if&yfuwnf;u tkyfaygif;onf ]]q&m
BuD;uRefawmhfay;xm;}} [kqdkum uREkfyf\vG,ftdwfudkawmif;,l vG,fxm;
av&m ig;em&Dxdk; uREkfyftwGufvufrSwfwapmif 0,fay;NyD; aomtcgrS
vG,ftdwfa&m vufrSwfygay; ae&mz,fay;avonf/ uREkfyfu rkefUzkd;
10usyfay;vdkuf&m

rsm;vGef;onfqdk

twif;ay;&onf/

0rf;omp&m

aumif;onfrSm xdkaeUc&D;onfrsm;udk tm;vkH;ra&mif;EdkifyJ vlw0ufcefU


a&mif;NyD;onfwGif ]vufrSwfydwfNyD}qdkum &yfpJvkdufojzifh tcsKdUvlrsm;
jyefoGm;Muav&m tu,fom uREkfyfonf tkyfaygif;\ tultnDr&cJUygu
jyefoGm;&onfhvlrsm;xJwGif uRekfyfygaumif;ygayvdrfh rnf/ okdUqdkvQifvnf;
jyefawmhrnfqdkjyefvQif

jyef&rSauseyfwwfaom

pdwfraumif;jzpf&acsOD;awmhrnf/

uREkfyfonf

uREkfyf\0goemaMumifh
vrf;c&D;wavQmufvkH;

tkyfaygif;udk owd&vsuf&Sd\/ aemufwacguf &efukefokdUaq;rIefUa&mif;&ef


vm&aomtcgwGif uREkfyfonf w&kwfwef;odkU csufcsif;oGm; tkyfaygif;
udk&Sm\/
okdUaomw&kwf*sydk;rsm;rSm rMumcPaea&majymif;a&TUwwfMuaom
aMumifh &SmazG&efrvG,fulvSacs/ aemufqkH;wGifrS owif;& olaeaom
ae&modkUa&mufoGm;\/ tkyfaygif;onfvwmvrf; vlr&SdaomokH;xyfwdkuf
wwdkuf tay:qkH;xyfwGif bdef;cef;zGifhae&m avaMumif;tcsufay;OMooH
Mum; okH;xyfrSqif;ajy;vmonfwGif AkH;wvkH;onf avSum;&if;odkUus

778

aygufuGJonfESifh AkH;qefrsm;onf avSum;wavQmufqif;vmaom tkyfaygif;


\rsufESmESifh

&ifbwfwkdUudkxdrSefojzifh

vl&kyfyifryDawmhyJ

yJGcsif;NyD;

ao&Smonf[k Mum;od&avonf/ aemufydkif; uREkfyfonf vufowfarG;


xm;onfhacG;ESpfaumif okH;aumifrQaobl; idkauR;&bl;&m if;wkdUESifhtwl
tkyfaygif;wa,mufudkvnf; owd& rsuf&nfrsm; aysmufuG,foGm;&Smav
NyDwum;/
avmbenf;vGef;jcif;
refusnf;wkHodkU jyefa&mufaomtcg ygvmaom ykZGefajcmuf okH;ydm
teufwydmudk tdrfokH;twGufxm; ESpfydmudka&mif;pm;zkdUtBuHjzpf\/
xdktcg&GmwGif ykZGefajcmufqdk rjrifMu&acs/ uREkfyf\ykZGefajcmufrsm;rSm
tvGefaumif; &J&JeDaom a&TykZGefrsm;jzpfygojzifh vlwdkif;ua&mif;ygawmh[k
awmif;yefMu\/ wGifuREkfyfonfykZGefajcmufESpfydmudk aqGrsKd;rsm;tm;
tenf;i,frQpD

cGJa0a&mif;cszdkU

qHk;jzwf\/

ykZGefajcmuf0,f&if;aps;rSm

wydm 12usyfjzpf 17usyfaps;a&mif;&ef qkH;jzwfvdkuf&m oGufoGufvuf


vuf 0,f,lMuavonf/ aemufydkif; uREkfyfpOf;pm;rdonfum; &efukefrS
refusnf;wkHokdU
cJ,Of;pGmudk,fwdkif

ukef;wwef? a&wwef? avSwwef?


vG,f,lcJU&NyD;aemuf

vSnf;wwefjzifh

ykZGefajcmufqdk

rjrif&onfh

a'ookdUa&muf&mwGif ]xdyf}qdkaom ykZGefajcmuf wydmudk tjrwfig;usyfrQ


wifa&mif;&kHESifh auseyfEdkifaom igonf ukefonftvkyfESifh b,fawmhr
SBuD;yGm;Edkifrnfr[kwf[k

&dyfrdEdkifygawmhonf/

[kwfvnf;

[kwfonf/

uREkfyf\toufwmwavQmufvkH; ypnf;wckudk a&mif;aom tcgjzpfap?


tvkyftwGufvc

owfrSwfaom

779

tcgjzpfap?

]pmrl}wcktwGuf

aps;jzwfaom tcgjzpfap uREkfyfawmif;aom aps;EIef;udk qpfol[l


rBuKHcJU&?

awmif;onfhtwdkif;

csufcsif;ay;Muonfh

0,folrsm;csnf;

BuKHcJU&ygonf/
bwfpfum; c&D;\'ku
&GmodkUjyefa&mufonfwGif uREkfyfonf aq;ukefonftvkyfjzifh r<u,f
0Edkifapumrl txkduftavsmuf pD;yGm;jzpfEdkifavmufonf[k ajrSmfvifhvsuf
&SdavNyD/ uRekfyf\wGufudef;um; 3000usyfzdk;0,foGm;ygu 10000usyf&zdkU
aocsmonf[k wGufvkduf\/ tajctaet& MunfhvQifvnf; 0,folr&Sm;
qdkaomaMumifh wGufudef;onf r&dkif;vSacs/

okdUjzpf

uefUbvlblwmodkU

aq;rIefUrsm;

vlapvTwf

qifudkem

uREkfyfonf
omru

rD;&xm;arSmuf&mrS &vdkufMuonfh aq;rsKd;pkHudk 0,f,lap\/ aqGrsKd;


rsm;vnf; tpkpyfygMu\/ wacgufrl uREkfyfwa,mufwnf; r[kwf
awmhyJ

nDawmfarmif

armifazbtjyif

wynfhuav;

wa,mufudk

vnf;ac:cJU &efukefokdU qif;Muavonf/ wBudrfrl ykvdyfblwmodkU


a&mufMuaomtcg &efukefodkUrD;&xm;rxGufawmh[k qdkaomaMumifh bwfpf
um;ESifhoGm;MuzkdU pDrHMu\/ yvdyfblwmwGif uREkfyfwkdUuJUodkU &efukefokdU
oGm;vdkaom c&D;onfrsm;udk awGU&av&m oGm;MuzdkUpDrHMu\/ yvdyf
blwmwGif uREkfyfwkdUuJUodkU&efukefokdUoGm;vdkaom c&D;onfrsm;udk awGU&av
&m (ouFef;0wfrsm;vnf;ygonf/) vl50cefUonf bwfpfum;wpD; udk
iSm;Mu wa,muf 30usyfEIef;ESifh aps;wnfhMu\/ okdU&mwGif vrf;c&D;wGif
olvkdufcsifigvdkufcsifESifh wufvmMu&m pkpkaygif;vl80xuf enf;vdrfhrnf
rxifay/ bwfpfum;onf

naecif;rSxGuf& ulrJblwmwGif yxr

780

ntdyf&\/ uREkfyftm; nDarmifazbu vufzuf&nfqdkif wqdkifwGif


ukvm;xdkifrsm;udk qufcif;tdyf&mjzpfatmif jyKjyifay;ayonf/ ukvm;xdkif
wckESifhwck tqufrsm;rSm nDnmajyjypfjcif; r&SdaomaMumifh ckd;vkd;ckvk&Sd
aomfvnf; uHypfcs&m txkduftavsmuf aewwfzdkU pdwfudkjyifqifxm;NyD;
jzpfaomuREkfyfrSm
c&D;xGufMu

tdyfaysmfatmif

tdyfwwfygonf/

xrif;qdkif&Sdaompcef;rsm;wGif

waeUvkH;armif;Mu&m

vlokH;av;q,frQom

eHeufapmapm

xrif;pm;&kHrQ

&yfem;NyD;

qefUaombwfpfum;ay:wGif

vl80cefU (trdk;ay:rSmvnf; pD;Muonf/) vdkufygvmjcif;jzpfaomaMumifh


usyfwnf;vdkufykHrSm

rvIyfomatmif

wyfukef;odkUa&mufjyef

&Sdawmh\/

if;aeUnaewGif

ntdyfMuaomtcguREkfyftm;

]a&TOa'gif;}[l

odaom vlwa,mufu ol\rdwfaqGwa,muf\ tdrfodkUac:oGm; tdyf&m


ae&may;ojzifh csrf;ompGm tdyf&ygayonf/
aMumufaomfvnf;rajy;
aemufwaeU eHeufwGifvnf; apmapmBuD;xGufMu ysOf;rem;udk
ausmfvGefaomtcg t*Fvdyfav,mOfysH wpif;onf uREkfyfwkdU\ bwfpfum;
qDokdU

wnfhwnfhBuD;ysHvmonfESifh

bwfpfum;&yfumvlawG

tm;vkH;

qif;ykef;Mu\/ uREkfyfrlum; uomqdyfurf; rpdk;ESifh BuKH&pOfuenf;wl


t*Fvdyfav,mOfysHtay:

oabmxm;um

]ypf&ufvQif

ypfprf;ygap?

q,fjyefaovdkufrnf}[k pdwfudkwif;NyD; bwfpfum;ay:rSrqif;yJ wa,muf


wnf; xdkifae&pf\/
uREkfyfonf

av,mOfysHudk

armhfMunfhvsuf&SdpOf

av,mOfysHonf

bwfpfum;udk MunfhonfhvuPmESifh wbufodkUapmif;iJUum cyfeD;eD;uyf

781

ysH\/ av,mOfysHwkdUrnfonf pufaoewfESifh ypfonfhtcg cyfapmif;apmif;


ysHwwfonf[k

ajymMuaomaMumifh

rsufpdudkrSdwfxm;vdkuf\/

wu,fypfawmhrnfh

odkUaomfrypfyJ

xifrdonfESifh

qufvufysHoGm;avonf/

odkUaom tajctaersKd;wGif tcsKdUvlrsm;onfbk&m;w&m;udk atmufarh


wwfMuonfqdk\/ uREkfyfvnf; bk&m;w&m;udk vlrsm;xufru ,kHMunfol
jzpfonf[k udk,fh[mudk,fod\/ okdUaomfxdkvlrsm; atmufarhykH atmufarh
enf;rsKd;udk uREkfyfrvkyfwwfonfESifh BudK;pm;jcif;vnf; rjyKacs/
uREkfyf\pdwfxJ t*FvdyfvlrsKd;onf (uREkfyfzwfbl;aompmrsm;t&)
t"dym,fr&Sdaom &ufpufrIrsKd;udk jyKvdrfhrnfr[kwf[k ,kHMunfaompdwfESifh
xdkifaejcif;jzpfygonf/ av,mOfysHapmif;iJUvdkufaomtcg xdk,kHMunfcsuf
ysuf ypfvdkufawmhrnf xifrdaomfvnf; uREkfyfonf vuf&Sdb0xuf
,kwfnHUaomb0rsKd;okdUra&mufEdkif[k odonfjzpfaomaMumifh (,kHMunfqdkcsif
qdk) aMumufyifaMumufaomfvnf; rsufjyL;rsufqHjymrjzpfcJUyg/ rnfokdUqdkap
w&kwfrsm;u

pufaoewfESifh

csdefxm;pOfuuJUodkU

xlyloGm;atmifyif

rjzpfawmhyg/ okdUjzpfvm&jcif;rSmvnf; pufaoewfESifh AkH;awGMum;xJwGif


tawGUtBuKH rsm;aomaMumifhjzpfwef&mayonf/ av,mOfysHoGm; vlrsm;
onf

ykef;atmif;&mrS

xGufvmMuaomtcg

tcsKdUrSm

ql;csKHxJodkU

t&rf;wkd;0ifrdaomaMumifh ql;jcpfrdaoG;oH&J&Jjzpfvdkjzpf? tcsKdUrSmcsKdifhxJodkU


vSdrfhcsaomaMumifh
ajcemolem?

yGef;vdkyGef;?

'Pf&muav;rsm;

yJUvdkyJU?

tcsKdUrSm

cvkwfwdkufrdojzifh

ygvmMuavonf/

bwfpfum;ay:rS

uREkfyfqif;rajy;onfhtaMumif;w&yfrSmvnf; uRekfyfonf bwfpfum;ay:wGif


a&SUqkH;rS taumif;qkH;aomae&mudk &&Sdxm;onfjzpf&m qif;ajy;NyD; jyefwuf
aomtcg

vluyfwa,mufwavu

uREkfyf\ae&mudk

,lxm;cJUvQif

jyef&zdkU cufcsifcufrnf[k pdk;&drfaomaMumifhvnf; waMumif;jzpfavonf/

782

tvGefvlusyfNyD; c&D;&SnfBuD;oGm;&rnfh vrf;rsKd;wGif ae&maumif;&rIrSm


vnf; tvGefta&;BuD;vSayonf/
xl;qef;aom*syefpdwful;
awmifilokdUa&mufaomtcg uREkfyfrSmae&maumif; &xm;onfhtwGuf
yif tjcm;vlrsm;uJUodkUrqif;&JyJ oufom&m&jcif;udkyif awGU&ayonf/
awmifile,fedrdwfodkUra&mufrD q,frdkifavmufuwnf;u *syefppfom;tcsKdU
ESifhawGU uREkfyfwkdU\bwfpfum;wckvkH;udk vkHatmifydwfap\/ (xdkuJUodkU
ydwf&eftwGufvnf;

bwfpfum;orm;u

rdk;umt0wfBuD;ESifh

zsmrsm;

toifh,laqmifvmcJUonf/) *syefppfom;rsm;\ xl;qef;ykHwckrSm ajcvsif


c&D;onfrsm;ESifh bdkifpu,form;rsm;onf if;vrf;rBuD;ay:wGif vGwfvyf
pGm oGm;vmcGifh&SdMuaomfvnf; c&D;onfrsm;wifaqmifonfh bwfpfum;rsm;rl
um;

onftwdkif;

tvGwfroGm;&yJ

um;wpD;vkH;udk

vkHatmifzkH;NyD;rS

oGm;&avonf/
um;armif;oGm;pOf vrf;ay:wGif b,fae&m bm&Sdonfudk um;ay:rS
vlrsm;jrifrnfpdk;aomaMumifh[kqdk\/ ajcvsiform;rsm;ESifh bdkifpu,form;
rsm;rlum; jrifcsifjrifMuapqdkonfhoabmjzpfae\/ bwfpfum;udk tvkHydwf
vdkufaomtcg eHab;odkUrjrif&yJ a&SUwnfhwnfhokdUMunhfum armif;Edkifav
onf/ xkduJUodkU zkH;tkyf armif;ESif&aom c&D;rSm rdkif20cefU &Snfvsm;av&m
rlvuwnf;u>ywfodyfatmifwifxm;onfh um;ay:okdU trdk;ay:rSvkdufonfh
vl 15a,mufcefUudk atmufodkUtwif;jzpfnSpfxnfhoGif; ay;vdkufjyefav
&um; av0ifaygufenf;vSaom bwfpfum;ay:wGif c&D;onfrsm;rSm ysKdUtef
rwwf rGef;Mu&\/ uREkfyfrlum; bwfpfum; OD;ydkif;wGif ae&m&xm;onfh

783

twGufaMumifhomrrl;rarhyJ vkdufEdkifygawmhonf/ avaumif;avoefUudk


tvGefjrwfEdk;aom uREkfyfonf tjcm;c&D;onfrsm;enf;wl tv,facgifrS
vdkuf&rnfqdkygrlum; toufraoESifhOD;awmh? rl;arhNyD;ESmESyf,l&zG,f&Sday
onf/

if;e,fudkausmfvGef

*syefppfom;wpk

apmifhvsuf&Sdaom

tjcm;bufodkU a&mufaomtcgrS um;&yfNyD; &GufzsifudkvSyfvkduf&m tcsKdUrSm


&kwfw&uf pum;rajymEdkifyJ EGrf;csdaysmhacGvsuf&SdMuavonf/
pdwf\wefckd;ayavm
uREkfyfouFef;0wfcJUpOfu
tjzpftysufokH;ckudk

uREkfyf\pdwfwefcdk;aMumifhjzpf[efwlaom

azmfjycJUbl;&m

ae&mtvm;wl

xl;qef;aom

tjcif;t&mwckudk azmfjy&ayOD;rnf/ NrdKUwNrdKUodkUa&mufaomtcg *syef


ppfom;rsm;onf bwfpfum;udk&yfap ypnf;rsm;udk &SmazGMuavonf/
uREkfyfwkdUonf

qifudkemrIefUrsm;udk

zmBuD;wvkH;wGifxnfh

zmBuD;udk

uREkfyfxdkifckHatmufwGif xdk;xnfhvmcJU\/ ypnf;rsm;&Smrnfqdkuwnf;u


uREkfyf\&ifxJ 'dwfueJjzpfoGm; nDarmifazbvnf; rsufESmysufvsuf
&Sdav&m uREkfyfu]]udpr&Sdygbl;uG,f}}[kqdkum pdwfudkwif;xm;vdkuf&\/
vltm;vkH;onfbwfpfum;ay:rSqif;ay;&av&m

uREkfyfwa,mufwnf;om

vQif um;ay:rSrqif;yJ xdkifae&pf\/ pdwfylonfrSmum; qifudkemrIefUrsm;udk


*syefrsm;awGUoGm;vQif ,kwfpGmhtqkH; b,fu&ovJ? bmvJ? nmvJar;NyD;
rouFmbl;qdkum aq;rIefUrsm;udk ,lxm;vkdufEdkifonf/ ,lxm;&kHxm;OD;awmh
uREkfyfwkdUcsrf;omorQuav; jyKwf&acsawmhrnf/ xkdrQru olcdk;xifonf
qdkum zrf;vm;qD;vm;? ppfvm; aq;vm;? vufonf;cGHcGmvm; vkyfvQif
vnf; vkyfEdkifao;onf/ odkUaomtajctaewGif uREkfyfonfxdkif&mrS

784

vnf;rx? atmufodkUvnf;rqif;yJ aq;rIefUzmtxufrS xdkifvsufae&pf


onf/

c&D;onfrsm;qif;onfESifhwNydKifeuf

*syefppfom;okH;av;a,muf

wufvm ypnf;rsm;udk vSefavSmarTaESmufumMunfhMu\/ uREkfyfrlum;


ajE&&ESifhxdkifvsuf olwkdUudkMunfhae\/ uREkfyf\pdwfxJum; ]]ightem;
rvmMueJU}} [ktjyif;txefqEjyKvsuf&Sd\/ a&SUqkH;rSwufvmaom *syef
ppfom;onf wjznf;jznf;a&GUvm uREkfyfESifhtawmfeD;uyfvm&mwGif uREkfyf
ESifhrsufvkH;csif;

qdkifrdMu

rsufESmxm;rsKd;ESifh

]]bmaMumihfrqif;oenf;}}

uREkfyftm;Munfhvdkuf&m

[k

ar;onfh

uREkfyfuajcaxmufudk

vufESifhjyvsuf ajcemaeonf [k ajymvdkaom trlt&mrsKd;jyvdkuf\/


wGif*syefppfom;onf

a&SUwkdUrwdk;

atmifa&mufaeaom

ae&mrSyif

vSnfhqif;oGm;avonf/ uREkfyf0rf;omvkdufykHum; ajymzG,f&m r&Sdacs/


uREkfyf\pdwfxJ jzpfvsuf&Sdaom tjcif;t&mudk azmfxkwfa&;&vQif uREkfyf
onf xdkae&mrSz,f atmufodkUqif;oGm;cJUvQif wm;qD;&ef wwfEdkif
rnfr[kwf? xdkae&mxkdif teD;okdUruyfcJUESifh[k qEjyif;pGmjyKcJUvQif
olwkdUruyfEdkif[k

,kHMunfonfhtavsmuf

xifonfhtwdkif;jzpf

rxyJ

tE&m,fvGwfjcif;aMumifhwrsKd;?

xdkifaecJUjcif;jzpf&m
txifrSefuefjcif;

aMumifhwrsKd; 0rf;omvSygbdonf/ uREkfyfonf tjyKtrlrsKd;udk rMumcP


jyKvkyfavh&Sdonfr[kwfyJ b,fub,fvdk tBuHay: vkyfvdkufrdavoenf;
[k tHUMovsuf&Sdygawmh onf/
acsmfavonfhwacguf
xdkaeUnaewGif pcef;wckokdUa&muf xrif;pm;Muaomtcg &efukef
bufrSvmaom bwfpfum;rsm;ESifhawGU ,refaeUu &efukefqdyfurf;udk

785

av,mOfysHrsm;u tBuD;tus,fAkH;csoGm;onfqdkaomowif;udk Mum;Mu&


\/ AkH;csvdkufonfrSm wNrdKUvkH; tESHUtjym;jzpf qdyfurf;udkrlum; trsm;qkH;
BuKH&onf[kajymjy\/

xdktwGufaMumiffh

&efukefNrdKUBuD;xJwGif

ae0HUol

r&Sdawmhoavmuf acsmufcsm;vsuf&Sdonf[lvnf; Mum;od&\/


owif;rsm;udk Mum;vdkuf&uwnf;u uREkfyfwdkUrSm tawmf&ifav;
vsuf&SdMuavNyD/ xdknOfh 8 em&DavmufwGif ajreDukef;&yfuGufodkU bwfpf
um;

qdkufa&mufoGm;aomtcg

,cifwacgufuESifhrwlawmhyJ

tvGef

wdwfqdwfajcmufuyfvsuf&SdonfudkawGU&\/ uREkfyfwkdUnDtpfudk ESpfa,muf


ESifh wynfhuav;wa,mufonf ,cifwacgufu uREkfyfwnf;cdkcJUonfh
rif;vrf;yef;wdrfzdkodkU

vefcsm;ESpfpD;udkcJ,Of;pGmiSm;

oGm;Muaomtcg

prf;acsmif;w&yfvkH;rSmvnf; tvGefwdwfqdwfaejcif;udk awGU&\/ odkUaomf


yef;xdrfzdk vl&Sdawmfygao;onf/ tdrf&Sifrsm;onf NrdKUtajcteaMumifh
tm;&SdMuykH r&aomfvnf; uREkfyftm; oem;MuonfhvuPmESifh 0,folawGU
atmif pyf[yfa&mif;ay;ygrnf[k tm;ay;pum; ajymMuygayonf/ ajymrnfh
omajym&SmMuonf/

eHeufvif;pkHprf;Munfhaomtcg

,cifaq;wkdufrSm

qdkif;bkwfomusef vlawGb,fxGufajy;Muonf rod&acs/ uREkfyfwkdUonf


&efukef? ykZGefawmif? ausmufajrmif;rusef aq;wdkfufrsm; vkdufvH&SmazG
Muao;&m rnfonhfqdkifrS vlrawGU? wqdkifwav awGUygawmhvnf;
ta&mif;t0,frvkyf[k
a&mufvQif

od&Sd&\/

uREkfyfwkdU\

aq;a&mif;&vdrfhrnfqdk

wGufudef;rSm

&efukef

&efukefokdUa&muf&kHtwGufrQom

pm;&dwfygcJUMu&m aq;0,folr&SdyJjzpfonf wGif ydkufqHukefvsuf&SdMuavNyD/


txJwGif &efukefodkUvm&m rD;&xm;ctwGuf wa,muf 15usyfrQ
avmufom rSef;xm;&mrS bwfpfum;udk wa,muf 30day; pD;cJU&
aomaMumifh omatmifhoGm;avonf/ tdrf&Sifu xrif;auR;&Smaomfvnf;

786

pkHprf;a&;twGuf vrf;p&dwfr&Sd aomaMumifh acs;iSm;&ef tvdkr&SdonfESifh


wNrdKUvkH;udk ajcvsifavQmuf ywfMu&\/ xkdESpf&ufokH;&ufonfum;
uREkfyftzdkU&m tyifyef;qkH;aom tcsdefydkif;aywnf;/ a0VK0efausmif;wkduf&Sd
nDawmfarmifxHrS ydkufqHacs;vQif

&Edkifavmufaomfvnf;

0ufvufodkU

ajcvsif jyefvQifjyefrnf? racs;vdk[k jyXmef;xm;NyD; jzpfavonf/ uREkfyfwkdU


uGmEdkifrIefUtjyif aq;trsKd;rsKd;vnf;yg&Sd\/ aemufqkH; a&Twd*kHukef;awmfay:
wGif

vlwa,mufESifh

tenf;i,fa&mif;&\/

pum;pyf
xkdvlu

]tufwdb&if}(tzsm;jzwfaq;)

if;aq;wrsKd;wnf;

tm;vkH;,lrnf[k

ajymaomfvnf; (vifaoa<u;yl&Smaom vlpm;rsKd;ESifh BuKHae&jyefojzihf)


0,f&if;aps;omomuav;rQay;&mwGif uREkfyfwkdUonf 0ufvufodkUjyefEdkif
avmuf&kH p&dwftwGufrQom a&mif;csNyD; rD;&xm;ESifh jyefvmcJUMu&av\/
wnf;cdk&aom tdrf&Sifudkrlum; xrif;zkd; ausatmifay;cJUzdkUowdrarhcJUyg/
xrif;tcuftcJ
tjyefc&D; *syefrD;&xm;ckwfvsuf&SdjyefavNyD/ okdU&mwGif rD;&xm;
onf ntcsdefrsm;om ckwfarmif; eHeufvif;onfESifh wNydKifeuf blwm
wckckwGif qdkufxm;NyD;arSmifonfhwdkifatmif &yfem;avonf/ uREkfyfwkdU
okH;a,mufonf ntcsdefwGif &efukefrS&xm;ESifhvdkufvmMu eHeufvif;
aomtcsdef blwmwckodkU qdkufa&muf&mwGif rD;&xm;onf xdkaeU tcsdef
aemufusaomaMumifh

qdkufaeusblwmokdUra&mufrD

&yfem;vdkufygawmh

onf/ odkUjzpf&onfhtwGuf tcuftcJwck ay:vmjcif;rSm &yfem;aeus


blwmrsm; &Gmol&Gmom;rsm;onf c&D;onfrsm;twGuf xrif;[if;csufjyKwf
xm;NyD; vlwa,muf 1 usyf 8 yJEIef;ESifh auR;Muojzifh Muufom;uav;

787

ig;uav;ESifh [ef&yef& pm;Mu&onf/ xdkaeUrSmrl aemufusvGef; rkd;vif;


aeojzifh av,mOfysHaMumufonfh twGuf &yfem;aeusblwmodkUa&mufatmif
rckwfEdkifawmhyJ vrf;ckvyf &yfem;vdkuf&jcif;jzpf\/ qdkufa&mufonfESifh
wNydKifeuf pufacgif;jzKwf wGJrsm;udk blwm&kHxm;cJUNyD; pufacgif;rlum;
blwm&kH raeyJ blwm&kH ESpfcktMum;&Sd awmxJodkU oGm;ykef;aeavonf/
uREkfyfwkdUc&D;onfrsm;onf rD;&xm;rSqif;vmMu vG,ftdwfuav;
udk,fpDESifh

av;a,mufwzGJU?

xrif;twGuf

ig;a,mufwzGJU

ponfjzifh

vlpkHcJGum

wtdrfwufqif; pkHprf;Mu&\/ &yfaeusblwmjzpfcJUygrl

&Gmom;rsm;onf tqifoifhcsufjyKwfjyifqifxm;aom xrif;yGJrsm;ESifh [dku


ac:onfuac: ysLysLiSmiSm&SdMuayonf/ blwmrSmrlum; qkdufaeusblwm
r[kwfonfhtwGufaMumifh

rnfolrQcsufjyKwfrxm;acs/

uREkfyfwdkUtzGJU0if

vlig;a,mufonf (vrf;oduRrf;aom vli,fESpfa,mufygonf/) tdrf


aygufaph &yfar;Mu&m auR;p&mr&Sdqdkum jiif;y,fMuaom &Gmolrsm;
udkomawGUae&\/ [if;aumif;uav; wcGufygrS pm;jzpfrnfh uREkfyfwkdU
vlpkonf wtdrfar;awmhvnf; iydaumifuav;om&Sdonf/ tjcm;wtdrf
vnf;

uifyGef;&Gufuav;om&Sdonf/

wtdrfuvnf;

csOfaygif&Guf?

wtdrfuvnf; yJ[if; ponfjzifh wavQmufBuD;ar;vmMu\/ aemufqkH;


rjzpfacsbl;qdkum c&rf;csOfoD;uav;ESifh yJykyfawmh&Sdonf qdkaomtdrfudk
vufrvTwfawmhyJ ]]&SdwmyJcsufAsm? ig;a,mufwGufcsufAsKdU? qDuav;awmh
cyfEdkifEdkifvkyfAsaemf}}[k uREkfyfuajymvkduf\/ xdktcg tdrf&Sifru ]]aetkH;
awmfh? usKyfMunfhvkduftkH;r,f}}[k qdkum vnfyif;wGif BudK;csnfxm;onfh
ydkifhykvif;uav;wvkH;udk
axmifjyonfwGif
ykvif;xJwGif

BudK;rSqJGum

xkwfvmNyD;

vufESpfopfcefUavmuf&Sdaom

a&;a&;uav;jrifMu&onf/

788

uREkfyfwkdUa&SU
qDtuyftoyfudk

]]'djyifr&Sdawmh

bl;vm;Asm?

0,fyg?

usKyfwkdUuydkufqHay;ygr,f}}[k

ajym&mwGif

]]0,fcsifwdkif;&wm

r[kwfbl;awmfa&U? aps;aeUrS 0,fvdkU&wm}}[k ajymonfESifh ]]udkif;&Sdwmom


csufygAsm}}[k ajymMu&avonf/
ae&mowfrSwfjcif;
tdrf&Sifronf xrif;[if;csufjyKwf&eftwGuf xif;rsm;jzwfawmuf
rD;arT;vsuf&SdpOf uREkfyfwkdUvlpkonf aeUcif;twGuf ae&mxdkifcif; Munfh&I
Muav\/ tdrfrSm tvGefqif;&Jaom wJukyfuav;rQomjzpf uREkfyf
wkdUvlpk

wa&;warmtdyf&efyif

ajrmif;vSonfESifh

&GmxJwGif

us,fus,fvGifhvGifhr&SdyJ
bkef;BuD;ausmif;ESifh

npfywfusOf;

apwDykxdk;&Sd&modkU

oGm;a&mufMunfh&IMuav\/ aus;vufawm&Gmrsm;onf rnfrQyifqif;&J


wJukyfrsm; rnfrQpkwfcsmapumrl bkef;BuD;ausmif;rsm;rlum; oefUjyefUus,f
0ef;Muonfom rsm;\/ &GmrSmrl wausmif;wnf;&Sdaom bkef;BuD;ausmif;
onfyif ao;i,fusOf;ajrmif;vSonfhjyif &SdorQaom ae&muav;rsm;udk
uREkfyfwkdUxuf

tvsifOD;aom

c&D;onfrsm;u

,lxm;MuNyD;MuavNyD/

opfyifBuD;rsm; &SDjyefygawmhvnf; t&dyfwGif vljynfhvsuf&SdaomaMumifh


uREkfyfwdkUvlig;a,muftwGuf ae&mr&Edkifawmhacs/ odkUjzpf uREkfyfwkdUonf
ausmif;ESifh rvSrf;rurf;&Sd bk&m;0if;xJodkU0ifMunfhMu&m opfvGifoyf&yf
aomZ&yf[lr&Sd? txufuayguf atmufuuJGvsuf&Sdaom Z&yfESpfaqmif
udkom awGUMu&\/ waqmifxnf;aom opfom;Z&yfrlum; Murf;jyifrsm;
aygufuJG aeojzifh vlig;a,muftdyfavmufatmif ae&mr&Sdacs/ aemufqkH;
uREkfyfwkdUonf

orHwvif;

cyfajymifajymif&Sdaom

789

tkwfZ&yfwck

pwnf;cs&ef a&G;cs,fowfrSwf trIdufo&dkuf vJSusif;NyD;vQif xrif;usuf


avmufaomtcsdef wJukyfodkU jyefvmMuav\/
rBuKHbl;aomae&m
wJukyfodkUjyefa&mufMu cPwjzKwfapmifhqdkif;aeMupOf tdrf&Sifru
]]xrif;awmhusufNyD? pm;csifMuvQif cl;vdkufr,f}}[k ajymvkdufaomtcsdefrSm
udk;em&DomomrQom &Sdao;aomfvnf; tdyf&mrS xuwnf;u bmrQrpm;Mu
&aom uREkfyfwkdUrSm tlwBuKwfBuKwfjzpfatmif qmavmifvsuf &SdMuonfESifh
]]cl;ygawmhAsm}}[k wnDwnmwnf; ajymvkdufMu\/ tdrf&Sifrvnf; udk;ESpf
&G,fcefU&Sd orD;uav;wa,muf\ tultnDjzifh xrif;cl;awmhrnfhjyK&mwGif
rdk;uav;wazsmufazsmufusvmav\/
wGifjyemwckay:vmawmhonf/ wJuav;\ usOf;ajrmif;jcif;udkod
ukudKyifBuD;atmuf xrif;pm;MuzdkU &nfrSef;xm;Mu&m rkd;&Gmvmojzifh
tusyfawGUaeMuavNyD/ ]]odyfroJygbl;? cPaewdwfoGm;rSmyg}}[k xifjrif
csufay;Muaomfvnf; rwdwfEdkifyJ wzJGzGJuav; usvsuf&Sdaom aMumifh
]]opfyifBuD;u 'Drdk;avmufawmh vkHygw,f? cl;omcl;ygAsm}}[k tm;vkH;0dkif;
ajymMu\/ opfyifatmufwGifzsmcif; xrif;wvkwfESpfvkwf pm;qJGwGif
rkd;oJvmNyD;

opfyifudkazmufum

rdk;aygufrsm;

usvmavNyD/

wGif

tdrf&Sifa,musfm;onf wJuav;xJrS zsmESpfcsyfokH;csyfudk,l rD;zdkacsmif


teD;&Sd vSnf;ay:wGifzsmrsm;udk cyfckH;ckH;jzpfatmif awmif;ck tkyfavonf/
xdkUaemuf xrif;yGJudk vSnf;atmufodkUa&TUay;&m uREkfyfwkdUig;a,mufonf
vSnf;atmufokdU0if tvGefusOf;MuKyfpGmESifh uyfuyfoyfoyf xdkifpm;Mu\/
[if;rSmyJykyfESifh c&rf;csOf;oD;&Guf? Al;&Guf[if;csKd jzpfavonf/

790

&ifxkremjzpf&jcif;
uREkfyfonf

aq;ukefonftjzpfESifh

xdkuJUodkUc&D;oGm;vsuf&SdpOf

rdrdudk,fudk ]a&TOa'gif;}[lb,fawmhrS rajym? nDarmifazbtm;vnf;


rajymzdkUrSmxm;\/ okdU&mwGif armifazbac:cJUonf todvli,fESpfa,muf
wkdUtm; uREkfyfa&TOa'gif;jzpfaMumif; ajymxm;ESifhavNyD/ okdUjzpf vSnf;
atmufxrif;pm;vsuf&SdpOf wa,mufaomvli,fu ]]aetkH;OD;av;}} [k
qdkum uREkfyf\ xrif;yef;uefjym;udkqGJ,l rD;zdkacsmifxJodkU0ifoGm;\/
tjcm;vlrsm;um; qufvufpm;aeMu&m uREkfyfrSmrl wef;vef;BuD; apmifhae
&\/ wcPMumaomtcg rD;zdkxJrS w'kef;'kef; xkaomtoHudkMum;&
teHUwrsKd;vnf;

xGufvmjyefojzifh

uREkfyf&dyfrdcJUavNyD/

rsm;rMumrD

xdkvli,fonf uRekfyf\yef;uefjym;udkudkifvsuf jyefvmav&m yefuefjym;


xJ vufav;opfcefU&Sdaom ig;ykyfjym;ajcmufwck ygvmonfudk awGU&
ojzifh uREkfyf\tawG;rSefuefcJUavNyD/
vli,fonf

yefuefjym;udk

uREkfyfa&SUwGif

wnfcif;ay;,if;

tjcm;vlrsm;tm; ]]cifAsm;wkdUuRefawmfwdkUu udpr&Sdbl;? OD;av;uvlBuD;qdk


awmh tiHuav;rygvQif pm;Edkif&SmrSm r[kwfbl;? rsm;rsm;vJrygvdkUygAs}}[k
ajymav\/

rdk;uvnf;

vSnf;atmufwGif

wzGJzGJ?

0rf;uvnf;

uyfoD;uyfoyf

tvGefqmvSonfESifh

xdkif&aomfvnf;

Al;&Guf[if;csKd?

yJykyfcsufESifh ig;ykyfjym;wcGuf tm;udk;pm;&aom xrif;weyfrSmvnf;


woufwmwGif rarhEdkifaom xrif;weyftygt0if jzpfygawmhonf/
pm;aomufNyD;Muaomtcg

ig;ykyfjym;

zkwfay;aom

vli,fu

]]uRefawmhftarBuD;u rSmvdkufwJU ig;ykyfjym;ygAsm? rsm;rsm;vJ rygygbl;?


vG,ftdwfqHU&kH tpdwfom;xJ 0,fcJUwm? a[m'DOD;av;udk MunfndKvGef;vdkU

791

uRefawmfawmifrpm;yJ ZGwfay;wmudk cifAsm;wdkUonf;cHMuAsm}}[kajymav\/


rsuf&nfxGufjcif;ESifh
avmuwGif

ywfouf

uREkfyfonf

uREkfyfonf

uREkfyf\rdcifudk

vlwrsKd;jzpf\/

tcspfqkH;?

urm

tMunfndKqkH;

jzpfaomfvnf; rdcifaoqkH;pOfu uREkfyfrsuf&nfruscJUyg/ xdkvli,fu


olUtarBuD;twGuf ig;ykyfjym;udk olvnf;rpm;yJ uREkfyftm; cJGauR;jcif;jzpf
onf[k Mum;&aomtcgrlum; &ifxJqdkU rsuf&nfrsm;0dkif;vmygonf/
tu,folonfxrif;yGJ taMumif;udkajymjy uREkfyfod&ygrl &ifqdkU
onfhtwGufaMumifh tNrdefqkH;aom xrif;weyfpm&if;wGif xnfhoGif;&awmh
rnfr[kwfyg/
uREkfyfudkodESifhoudk;
xrif;pm;aomufNyD;Mu npmtwGufvnf; rSmxm;NyD;ojzifh pm&if;
&Sif;Muaomtcg xdkvli,fonf uREkfyfwa,muftwGufyg xnfhay;\/
uREkfyfujiif;aomfvnf; olrsufESmysufonfESifh vufavQmhvkduf&\/ xkdU
aemufbk&m;0if;xJodkU orHwvif;ay:wGifcif; uREkfyftwGuf tdyf&mjyif
ay;\/ cPwmrQem;NyD;aemuf a&csKd;&eftwGuf bkef;BuD;ausmif;xJodkU
uREkfyftm;ac:oGm;NyD;vQif

oludk,fwdkifa&iifay;\/

aeUv,fcif;wGif

uREkfyfonf nDarmifazbtm; ]]ightaMumif;udk rif;ajymxm;ovm; a[h


aumif}} [k ar;&m ]]uRefawmfrajymbl; tudkBuD;? bvIdifajymwm}}[k jyefajym
avonf/ (bvIdifum;olUa,mufjzpfonf/)
uREkfyftaMumif;udkodNyD;twlwl jzpfonfESifh xdkvli,ftm;uREkfyf\
pmrsm;teufrS rnfonfhpmtkyfrsm;udk zwfbl;ygoenf;ar;&m vli,fu
uREkfyfa&;aom

0wKrSeforQtm;vkH;zwfbl;

792

tm;vkH;odrf;xm;aMumif;?

acwfBuD;wGif uREkfyf\pmtkyfrsm;aysmufysuf tvkd&Sdaom pmtkyf&SdvQif


olUxHrSm,lEdkifaMumif;ajymavonf/ (uREkfyfonf ol\vdyfudk a&;rSwfxm;
,cifwavmu ]vGrf;atmifzef}0wK&Sdygoavm[k pma&;ar;Munfh&m xdk
vli,frSm

uG,fvGefNyDjzpfaMumif;ESifh

aemufydkif;

jyefpmwapmif&&Sdbl;ygonf/

uREkfyfonfig;ykyfjym;pm;wdkif;

ay:ay:vmygao;onf/)
blwm&kHodkUoGm;Mu&m

naeydkif;wGif

xkdvli,f\

rsufESmuav;

cyfapmapm

xrif;pm;Mu

rarSmifao;rDyifawmxJykef;ae&aom

pufacgif;

a&mufvm wGJrsm;qufvsuf&SdpOf [dkae&m onfae&mrS c&D;onfrsm;


xGufay:vmMu wGJay:okdU wufMuavonf/
vlwkdif; rsufpdwwfMujcif;
wnvkH;ckwfarmif;

aemufaeUeHeufwGif

,refUaeuenf;wl

blwmwckodkU qdkufa&muf&mwGif c&D;onftm;vkH;qif; pufacgif;jzKwfNyD;


ykef;&jyef\/

&Gmrl

&yfaeusblwmjzpfonfESifh

tdrfwkdif;vdkyif

xrif;qdkifzGifhaeMuojzifh

BudKuf&mudka&G;pm;EdkifMu\/

qdkifwdkif;vdkyif

Muufom;[if;? 0ufom;[if;? (tcsKdUrSm) tpdrf;aMumf? ql;ykyf&Guf[if;csKd?


ig;ydcsuf ponfrsm;ESifh pm;pcsifhzG,f &Sdygayonf/ EIef;rSmrl *syefaiG
wefzdk;rusao;onfESifh c&D;onfrsm; vrf;wavQmufvkH; wusyf-&SpfyJyif
jzpfavonf/

if;e,fwGifig;&ufwaps;

c&D;onfrsm;

0,fcsrf;Muojzifh

c&D;onf

tm;vkH;vdkvkdyif

xkH;pH&Sd

aps;onfrsm;

ukefonfrsm;jzpfMu

aps;aeUBuKHonfESifh
a&mif;aumif;vSonf/
tjrwfESifha&mif;zkdU

vmbfjrifolrsm;jzpfonfhtavsmuf (jyefukefoabm)ESifh 0,fcsrf;vdkufMu


onfrSm aps;onfrsm; qdkifvkH;uRwfrwwfa&mif;&\/ aeUv,fcif;wGif

793

opfyifBuD;rsm;atmuf c&D;onfrsm; em;ae,if; ]rsufpdpl;}ol tcsif;csif;


ukefcsif;zvS,fvkdufMuonfrSm pdwf0ifpm;p&mBuD;wck jzpfae\/ vlwkdif;
onf

(ouFef;0wfrsm;rusef)

ukefonfESifh

ywfouf

rsufpdwwf

vkdufMuonfrSm *syefacwf\zefwD;csufwck jzpf\/ buftvGefe


aomuRekfyfyif wckwav zvS,fcJUygao;onf/
pdwfysufp&mBuD;aywum;
uREkfyfwkdUvlpkonf

nBuD;rif;BuD;wGif

ppfudkif;awmif&kd;&Sd

acsmif

wacsmifodkUa&mufMu if;acsmifrStpkpyfyg0ifvkdufaom rdwfaqGwa,muf


\tdrf wnf;cdkMu&m tenf;qkH; ]okH;qyGm;} vdrfhrnf[laom arQmfvifhcsuf
jzifh oGm;Muaom uREkfyfwkdUrSm p&dwftEdkifEdkif ESifh jyefcJU&jcif;jzpfaomaMumifh
rsufESmyef;rvSyJjzpfae\/
tay;vnf;aumif;?

uREkfyfonf

ppfudkif;awmif&dk;rS

&GmokdUa&mufaomtcg

aqGrsKd;rsm;

rdwfaqGrsm;
tay;wGif

vnf;aumif; rsufESmaumif;r&atmifjzpf (olwkdU\ avmbESifh olwkdU


tpk0ifMujcif;jzpfaomfvnf;) tvGefpdwfraumif;jzpfcJU\/ rdrd\tjypf[l
wa&G;om;rQ rygonfhjyif wyifwyef;ESifh AkH;rsm;? pufaoewfrsm;tMum;wGif
pGefUpm;

oGm;cJU&jcif;jzpfygvsuf

olwkdU\arQmf

vifhcsufuav;awGudk

jynfh0atmif aqmif&Gufray;Edkifjcif;twGuf taecufvsuf &Sdygawmhonf/


xdktcsdefrSp uREkfyfonf olwyg;\ wm0efudk xrf;&onfh ukefonf
tvkyfrsKd;udk q,fqq,fxrf;ydk; jrwfapOD;awmh rvkyfawmhNyD[k pdwfysuf
oGm;ygawmhonf/ uREkfyfwkdUonf zmBuD;ESifhwvkH;tjynfh&Sdaom uGmEdkifrIefU
rsm;udk ppfudkif;awmif&dk; xm;cJU i,fpOfu bvDckHwGif a*;vD&IH; jyefcJU&
onfh pdwftaetxm;rsKd;ESifh refusnf;wkH&GmodkU jyefa&mufvmcJUav\/

794

uREkfyfwkdU\&nf&G,fcsufrSm &efukefNrdKU tajctaeaumif;vmonfhtcgwGifrS


wzefoGm; a&mif;cs&ef jzpfavonf/
vnfywfvSaom bZH
xdkaemuf ig;vcefU Mumaomtcg &efukefNrdKU tajctae aumif;NyD
[kowif;&onfESifh nDarmifbZHonf uREkfyfxHvm olESifhtwl &efukef
qif;zkdUajym&muREkfyfrSm

tBudrf

pdwfcyfav;av;&SdaeavNyD/

yxr

tacguf uREkfyfjrwfcJUaom aiG&if;ESifh txl;ojzifh ppfudkif;awmif&dkf;rS


rdwfaqG\aiGrsm;twGuf

wm0ef&SdouJUodkU

jzpfae\/

uREkfyfudk,fwdkif

rvkdufvQifvnf; aq;a&mif;zkdU rnfolrQrwwfacs/ trSeftwdkif;ajym&vQif


uREkfyfjrwfcsifaomaMumifh r[kwf/ uREkfyfuaoG;aqmifjcif;r[kwfyJ olwkdU\
avmbtavsmuf xnfh0ifMujcif;jzpfaomaMumifh uREkfyf\aiGudk uREkfyftqkH;
cHEdkifvQif olwkdU\aiGvnf; tqkH;cHEdkifMu&rnfom jzpfygvsuf uREkfyfonf
olwkdUudkoem;onfESifh
wacguftBuD;azbESifh
aMumifhvnf;

&efukefodkUqif;zkdU
r[kwfyJ

oabmusaom

oabmwlvdkufygonf/

nDti,fbZHESifh

tcsuf&Sd\/

oGm;&rnfjzpfaom

bZHonf

c&D;oGm;&mwGif

tvGefvnfywfolwa,mufjzpf\/ azbonf vufrSwfcH&m ]usL}wef;xJ


okdU0if pDwef;zkdUom em;vnf&m (uREkfyfvnf;rQavmufom vkyfwwf
onf/) bZHrlum; b,fqDu b,fvdkenf;ESifh &vmonfrod/ vufrSwf
wapmifrQ ra&mif;ao;rD vufrSwf &vmcJUavNyD/ (*syefacwf c&D;oGm;
&mwGif vufrSwf&rIonfvGefpGm ta&;BuD;vSonf/) wydkUwGJvqef; uREkfyf
ESifhbZHwkdUonf &efukefodkUqif;MuzkdU jyifqifav&m bZHu nDuav;
wa,muf ac:vmcJUonf/ uREkfyfonf o,f,lzdkU tawmf0efav;aom

795

qifudkemrIefUrsm;udk ppfudkif;awmif&dk;rS r,la o;yJ xm;cJU ayghyg;onfh


tufwDb&if? qmvfzmeDvmrdkuf? trfbD 639 paom aq;vkH;aq;jym;
av;ig;ajcmufrsKd;avmufom ,lvmcJUonf/ xkdacwfrD;&xm;onf rEav;
blwmrSrxGufyJ yvdyfblwmrS pxGufonfcsnf; jzpfaomaMumifh yvdyf
blwmodkU cgwkdif;enf;wl oGm;Mu ae0ifptcsdefwGif rD;&xm;pD;Mu\/
azmfjycJUonfhtwdkif; tjcm;;c&D;onfrsm; pDwef;vsuf&SdpOfbZHu vufrSwf
okH;apmif ,lcJUavNyD/ blwmomr[kwf? a&mufavorQaom blwm
wdkif;wGif enf;ESifESif vkyfwwfavonf/
xdwfvefU&aomn
yvdyfblwmrS arSmifonfESifhwNydKifeuf rD;&xm;xGufcJU aysmfbG,fodkU
b,ftcsdef a&mufonfrod/ uREkfyfwkdU\ rD;&xm;qdkufvsuf&SdpOf taemuf
t&yfrS ta&SUt&yfodkUvmonfh av,mOfysHoHBuD;onf aumif;uif w0D0D
jrnfvsuf ay;vmcJUavNyD/ ]]av,mOfysH[? av,mOfysHvmNyD? qif;Mu?
qif;Mu? jrefjrefvkyfav? b,fola& b,f0ga&}}[laom toHrsm;jzifh
yGufyGuf&dkufvsuf&Sd&m

rD;&xm;pufacgif;onfvnf;

&SJ&SJjrnfaompufoH

rxGuf&apatmif rD;rsm;Nidrf;owfxm;[ef wl\/


c&D;onfrsm;onf

av;vHaom

0efpnftxkyftydk;rsm;udkxm;cJU

tzkd;wefonfh om;a&tdwfpaom ayghayghyg;yg; ypnf;rsKd;avmufrQom


qGJudkifvsuf wGJay;rS ckefcsNyD;vQif tBudKxdktMum;rsm;okdU wkd;vQKd;ol
rsm;uwkd;? blwmESifha0;rS awmfrnfqdk wwfEdkiforQa0;atmif avQmuf
ajy;oluajy;ukefMuavNyD/ odkUaom ta&;wGif olUvludk,fhvl ra&G;Edkif?
tazmfvnf; r&SmEdkif? wa,mufwOmPfpD udk,fvGwf&kef;Muav awmhonf/

796

xdktcg aysmfbG,fblwm&kHteD;wGif AkH;xdNydKusaeonfh tkwfwdkufysuf


BuD;rsm;&Sd&m uREkfyfonf tjcm;vlav;ig;a,mufESifhtwl wdkufysufBuD;xJodkU
0ifajy;rd\/ tjyif vomaomfvnf; wkdufysufxJrl arSmifrnf;vsuf&Sd
ojzifh uREkfyfrSm a>rrSef;roduif;rSef;rod tkyfcsyfBudKtkyfcsyfMum;odkU rsufpd
rSdwfum ajccs&ygawmhonf/ tcsKdUvlrsm;rSm tkyfwkdufysuf tMum;xJokdU
a&mufaomfvnf;

rauseyfao;yJacsmifBudK

acsmifBum;udk

wrif&Sm

wkd;vQKd;&SmMuao;onf/
]]0D0D0D0D}}av,mOfysHonf taemufrsufESmrS ta&SUkodkUysHvm wa&GUa&GU
eD;vmNyD; OD;acgif;xufwnfhwnfhodkU a&mufaeavNyD/ ]csvdkufawmh rvm;
[JU} [k uREkfyf\pdwfxJ atmufarhaeckdufwGif wae&mrS wwGwfwGwf
&Gwfaom toHrsm;Mum;&onf/ ]]0D0D0D0D}}toHrsm;onf wjznf; jznf;oGm;
ta&SUbufodkU ausmfvGefoGm;avNyD/ wkdfufysuftMum;rS acsmif;Munfhvkduf
aomtcg aumif;uifrD;eDuav;wvkH; a&GUaeonfudkjrif&mrS ta&SUbuf
awmifwef;rsm;odkU csOf;uyfoGm;avNyD/
uREkfyfonf rD;eDudkjrif&uwnf;u rsufjcnfjywfrcHawmhyJ a&GU&modkU
vkdufMunfhae\/

awmifwef;odkUa&mufaomtcg

ajrmufbufodkUcsKd;NyD;

taemufbufodkU wzefvSnfhvmjyef\/ ]0D0D0D0D}Mum;&jyefavNyD/ odkUaomf


OD;acgif;ay;rS wnfhwnfhr[kwfyJ ajrmufbuf cyf,Gef;,Gef; ysHvmjcif;jzpf
onf/ xdkUaemuf taemufwnfhwnfh qufvufysHoGm;&m toHaysmuf
rD;eDudkvnf; rjrif&awmhacs/
c&D;onfrsm;onf ykef;atmif;&mrSxGuf rD;&xm;ay;odkU wufvmMu
avNyD/ rD;&xm;xGufacsawmhrnfavm[k arQmfvifhaeMu\/ rD;&xm;vnf;
w&SJ&SJjrnfpjyKvm\/

]xGufygawmhaemf}

[kpdwfxJ

uREkfyfenf;wl

qkawmif;Muayrnf/ ]]a[m bmoHvJ}} [k em;yg;olrsm;u ajymonfESifh

797

em;pGifhaeMuonf/ ]0D0D0D0D}oJUoJUuav;ay;vm\/ ]]vmjyefNyD[ av,mOfysH?


vmjyefNyD}}qdkum rD;&xm;ay;rSqif;ajy;MujyefNyD/ wBudrfwGif uREkfyfum;
&kwfw&ufqif;rajy;yJ

t&dyftuJMunhfhaeao;onf/

]0D0D0D0D}taemufrS

ta&SUodkU ysHvmjcif;um; trSefjzpfonf/


]]usKyfawmhrqif;awmhbl;Asm}}[k wa,mufuajymvkduf\/
uREkfyfonf toHMum;&mokdU vSrf;Munfhvdkufaomtcg txkyfBuD;awG
tMum;vlwa,mufudk jrif&\/ [efZm;blwmrS txnfxkyfBuD;rsm;ESifh
wufvmaom vlwpkudk owd&onf/
Ekyf/ ]]cifAsm;bmaMumifh rqif;ovJ}}
toH/

]]av,mOfysHu

[kwfcsifrS[kwfr,f?

txnfxkyfawG

vlqGJoGm;ukefrSjzifh aomufusKd;eJawmhr,f}}
uREkfyfpOf;pm;rdonfum; wkdufysufxJ a>raygufEdkifjcif;ESifh rD;&xm;
ay:odkU AkH;usEdkifjcif;onf twlwlyif jzpfEdkifonfxm;bdOD;? wdkufBudKwdkuf
Mum;

acs;ykHrsm;ESifhrdzkdUum;

uREkfyfomuHaumif;

aocsmonf/

vGwfcJUonf/

ckwifuwacgufwGifvnf;

nnf;oHnLoHrsm;Mum;

zdeyfudk

wkwfESifhjcpfcGmolrsm;udkjrifcJU&onf/ xdkUtwlwl jzpfcsif&mjzpfap rD;&xm;


ay:rS rqif;awmh[k qkH;jzwfvdkufNyD;aemufEkyf/ ]]AsKdUq&mBuD; cifAsm;rqif;bl;vm;AsKdU}}
toH/ ]]rqif;awmhbl;Asm? uHtwdkif;yJ}}
Ekyf/ ]]usKyfvJ rqif;bl;Asm}}
toH/ ]]'gjzifh[ef&NyD? cifAsm;eJUusKyfeJUae&pf&pfMupdkU}}
xkdtcsdefwGif tjcm;vlrsm;onf wJGay:rS ckefcsajy;MuNyDjzpf uREkfyfwkdU
ESpfa,mufwnf; usef&pfawmhonf/ &xm;wJGrSm vlpD;wGJr[kwf? ukefwGJ
rQomjzpf&m uREkfyfonf taygufteD;okdU csOf;uyf ]0D0D 0D0D}Mum;& aom

798

ae&mokdU &SmMunhfvdkufonf/ rD;eDuav;wyGifhonf uREkfyfwkdU\ taemuf


awmifbufqDrS ta&SUbufodkU wa&GUa&GUoGm;vsuf&Sd&m vrf;twdkif;
ajzmifhajzmifhwef;wef;oGm;rnfqdkvQif uREkfyfwkdUOD;acgif;ay:odkU wnfhwnfh
rwfrwf awmifbufem;rS yGwfuyfoGm;vdrfhrnf[kuREkfyfcefUrSef;rd onf/
okdUESifhudpr&SdEdkifqdkum aeNrJwdkif;aevdkuf&m ]0D0D 0D0D}toHonf jrnfonf
xufjrnfvmaomfvnf;
wawmifcefUwGif
aumif;uif
rsm;pGma0;onf[k

rD;eDyGifhuav;onf

yGwfoDvsuf

uREkfyfwdkU\

ta&SUbufodkU

wawmifavmuf[lonfrSm

a&GUoGm;awmhonf/

ajrjyifay:

uREkfyfem;vnfNyD;jzpfaomaMumifh

awmifbuf
udkufaygif;

ajymyavmufatmif

wkefvIyfjcif;r&Sd/ vrf;rajymif;ygapESifh[lom qkawmif;rdygawmhonf/


awmfygao;\/
vrf;ajymif;vTJjcif;r&SdyJ

uREkfyfarQmfvifhonfhtwdkif;
ta&SUpl;pl;odkU

rD;eDyGifhuav;onf

wa&GUa&GUoGm;vsuf&Sd&m

rMumrD

ta&SUawmifwef;odkU a&mufoGm;cJUavNyD/ uREkfyfum; rsufjcnfjywfrcHyJ


taemufbufodkU vnfhjyefvmcJU&m uREkfyf\rsufrSef;t& uREkfyfwkdU ajrmuf
bufqDrS yGwfuyfoGm;vdrfhrnf[kxifrdonf/ wacgufwGif rD;eDyGifhuav;
onf ajzmifhwef;pGmrvmyJ awmifbufodkUwvSnhf? ajrmufbufodkUwvSnfh
OD;vSnfhum a&GUvmav&m uREkfyfrSm vrf;aMumif;vGwfrnf rvGwfrnfudk
cefUrSef;&ef rwwfEdkifyJ &Sdawmhonf/
rD;eDyGifhuav;onf

uREkfyfwkdU\

ta&SUbufwGif

aumif;uif

ig;awmifcefU uGmvSrf;awmhonfxif&\/ xkdae&mrS uREkfyfwkdU\ OD;acgif;


ay: wnfhwnfhokdUa&mufatmif tcsdef10puefU vmaumif;vm&ayrnf/
,ckvrf; aMumif;twdkif; wnfhwnfhBuD; vmrnfqdkvQif uREkfyfwkdU\
OD;acgif;xufodkU a&mufvmawmhrnf {uefjzpf\/ ig;awmifcefUrS av;
awmif? xkdUaemuf okH;awmifrQ uGmvSrf;awmh&m uREkfyfonfrD;eDyGifhudk

799

armfhMunfhaepOf AkH;BuJcsvdkufvQif BudKBudKwifwif jzKwfcs&onf[k zwf&bl;


aomaMumifh

aysmfbG,fblwm&kHudk

AkH;csvQif

,cktcsdef

jzKwfacsae

awmhrnfavm[k pl;pl;pdkufpdkuf Munfhrdygao;onf/ wpkHw&mrQrjrif&acs/


okdU&mwGif

rjrif&aomaMumifh

AkH;rcs[l

rqdkEdkifao;&um;

&ifxJ

w'def;'def;vIyfckefvsuf &Sdygawmhonf/ okH;awmifuGmvSr;f&mrS ESpfawmif?


xkdUaemuf wawmifuGmvSrf;&mrS acgif;ay:odkU wnfhwnfhBuD;a&mufvmonf
ESifh wNydKifeuf ]]Akef; 0kef; *sLef;}[laomtoHBuD;jzpfay: ]][dkuf-oGm;y[?
aomufusKd;eJNyD}}[k vTwfueJ qdkvdkufrdygao;onf/ okdUaomfb,fqDurS
bmrSrjzpfyJ

toHpJoGm;cJUonfESifh

teD;&SDaom

txnfonfBuD;tm;

]]bmjzpfwmvJAs vefUvdkufwm}}[kar;&m ]]cifAsm;vefUwmuawmfawmf? usKyf


jzifhvdyfjymxGufoGm;NyDawmif xifvkdufawmhwmyJ}} [k jyefajym\/ pkHprf;
Munfhaomtcg wJGwwGJwGif rSDvsufaxmifxm;aom oHjym;BuD;wcsyfudk
xdktcsdfefwGif tvefUwMum;qif;ajy;aom vlwpku wkdufrdaomaMumifh
vJNydKusjcif;jzpfonf[kod&ygawmhonf/
idktm;xuf&,ftm;oef
avmu &,fp&mrsm;ESifh idkp&mrsm;onf wcgw&HwGif vufwJG
ay:vmwwfonfjzpf&m idkp&mESifh BuKH&aom um,uH&Sifonf &,fp&mudk
rjrifwwfyJ eHab;uvlrsm;uom jrifwwfMu\/ tcsKdUrSm idkp&mBuKHckdufwGif
&,fp&mudk vkH;0rjrifwwf? tcsKdUvnf; jrifwwf\/ idkp&mBuKH&qJwGif
&,f&efrjzpfEdkifapumrl

&,fp&m[l

vlawmfrsm;jzpfMuonf[k qdk&rnfxifonf/

800

vSrf;jrifEdkifaom

vlrsm;onf

aysmfbG,fblwm av,mOfysHoGm;NyD; pufacgif;udkrD;xkd;NyD; rD;&xm;


xGufawmhrnfjyK&mwGif c&D;onfrsm;onf udk,fhwGJokdUudk,f toD;oD; a&muf
Muaomfvnf; bZH\nD cspfaqGwa,mufum;ra&mufvmao;acs/ bZHonf
wGJay:rS waMumfaMumf[pfac:vsuf&Sd\/ okdUaomfcspfaqGum; ray:vmacs/
wGifbZHonf tvGefpdwfylvm wGJay:rS ckefqif;NyD;vQif rD;&xm;eHab;rS
acgufwkHUacgufjyefavQmufum ]]cspfaqGa&? a[h cspfaqG cspfaqGa&}}[k
acgif;rStNrD;a&mufatmif toGm;tjyef [pfac:vsuf&S\
d / uREkfyf&Sdaom
wGJteD;okdUa&mufaomtcgrl ]]w,f*GuswmwJU aumifuav;udk;? b,fqD
rsm; avQmufoGm;aeygvdrfh? cufvdkufwmAsm}} ponfjzifh nnf;ao;\/
enf;jzifhESpfacgufokH;acguf avQmuf [pfac:NyD; vwfaomf bZH\
nnf;nLjcif;rsm;onf uREkfyf\em;xJ &,fp&mwckxifvmawmh\/ ]]a[h
aumif vmygvdrfhr,fuGm? i,fwJUuav;rSr[kwfyJ? 'Davmuf [pfac:
raeygeJU}} [k uREkfyfuajymaomfvnf; bZHu }}*Gusvkdufwm tudkBuD;&m?
b,fqDxdatmifrsm; oGm;ykef;ygvdrfh? ckawmifay:rvmao;bl;? cspfaqGa&?
a[h cspfaqG}}[k qufvuf[pfac:jyefav&m uREkfyfrSm tl,m; vmojzifh
toHxGuf &,frdrnfpdk;aomaMumifh tawmfcsKyfxm;&\/
bZHESifh cspfaqGrSm nDtpfudkt&if;jzpf uREkfyfESifhum; 0rf;uGJrQom
awmfMuonfrSef\/ odkU&mwGif uREkfyftzkdUrSmrl nDtpfudkt&if;yif jzpfapOD;
awmh? touf 20 ausmfNyDjzpfaom a,mufsm;uav;wa,muftwGuf
tajctaersKd; bZHuJUokdU aomua&mufvdrfhrnf r[kwfacs/ av,mOfyHs
uAkH;cscJUonfvnf;

r[kwfaomaMumifh

pdk;&drfBuD;p&mr&Sd?

wwGJwGJokdU

wufvkdufcJUvdrfhrnf/ odkUr[kwfvQifvnf; wenf;enf;ESifh 0ufvufodkU


jyefoGm;Edkifavmufonf[k wGuf,lvdrfhrnfjzpfavonf/

801

aMumuftm;BuD;aomcspfaqG
bZHwkdUtzkdU uHaumif;onfrSm rD;&xm;pufacgif;onf ]rD;aygif}
rjynfhao;aomaMumifh av;ig;acgufrQ acgufwkHUacgufjyef bZHavQmufNyD;
onfhwdkifatmif

cspfaqGray:vmao;aomfvnf;

rD;&xm;rxGufao;acs/

]]cspfaqGa&? a[hcspfaqG? b,fuvJ[? aoaeNyDvm;[} ponfjzifhbZHu


qlvsuf&Sd&m tjcm;c&D;onfrsm;vnf; &,fukefMuNyDxifonf/ aemufqkH;
wGifrS rD;&xm;tNrD;bufqDrS ]]cifAsm}}[laom toHuav; oJUoJUMum;
vkduf& armBuD;yef;BuD;ESifhajy;vmaom cspfaqGudkjrifMu&onf/ ]]w,fig
vkyfvkduf&uGm}}[k bZHu vufoD;ESifh&G,fvkdufojzifh uREkfyfu[efUwm;
vdkuf&NyD; ]][JUaumifav;b,fqDaysmuf aewmvJ}} [kar;&m av,mOfysH
vmonfqdkuwnf;u rD;&xm;vrf;twkdif; wef;ajy;NyD; a&tdkifwckawGU
qif;ikyfaeaMumif;? rdrdtm; [pfac:oHrsm;udk vkH;0rMum;rdaMumif;ajym
uREkfyfu ]]b,favmufa0;a0;ajy;oenf;}}[k ar;&m aMu;eef;q,fcef;
(rdkifw0uf)avmufa0;aMumif;ajymonfESifh ]]0ufvufxdatmif jyefrajy;yJ
udk;uG}}[k ajymvdkfuf&ao;onf/ xdkacwfu rD;&xm;xkH;pHtwkdif; aeUwGif
em;

nwGifckwfjcif;tm;jzifh

ESpf&ufajrmufaomnwGif

&efukefodkU

qkdufa&mufMuav\/
jcm;em;csufwckawGU&ykH
wacgufwGif rnfolUtdrfrQ rwnf;yJ usKH;BuD;vrf; w&kwf[dkw,f
wck wnf;cdkMuNyD;vQif eHeufwGif aq;qdkifrsm;udk pkHprf;MunfhMu\/ &efukef
NrdKUonf ,cifwacgufuxuf pnfum;onfrSefaomfvnf; aq;qdkifrsm;

802

rlum; jyefr0ifMuao;acs/ pkHprf;Munfhaomtcg uREkfyfygaom aq;vkH;


aq;jym;rs;udk oxkHNrdKU vdkvsuf&Sdonf[k wa,mufuajym\/ bZHu
vnf; (rnfonfhypnf;rsKd;udkvdkcsifonf[l uREkfyfarhaeNyD/) oxkHNrdKU
&Sdwwfonf[k

owif;Mum;onfESifh

oxkHodkUoGm;MuzkdU

qkH;jzwfMu\/

okdUjzpf uREkfyfwkdUokH;a,mufonf rD;&xm;ESifh vkdufoGm;Mu wydkUwGJ


vjynfh aeUeHeufapmapmwGif usKdufxdkblwmodkU qdkufa&mufMuav\/
rkd;vif;NyDjzpf rD;&xm;qufvuf rckwfaomaMumifh blwm qif;Mu
&onf/

ae&m

uREkfyftzkdU

tvGeftHUMordaom

tjcif;t&mwck

BuKHawGU&jcif;udk azmfjy&OD;rnf/
qdkifuav;wqkdif wnfcif;xm;onfh toD;tESHrsm;teufwGif 0g0g
0if; uGrf;oD;vkH;yrmP&Sdaom opfoD;rsm;udkjrif& ]r&rf;oD;rSnfh}ESifh
wlavjcif;[k uREkfyfawG;qrd\/ teD;odkUcsOf;uyfMunfhaomtcg r&rf;oD;
rSnfhrsm;yif
rSnfhxifNyD;rS

jzpfaeaMumif;

awGU&ojzifh

r&rf;oD;rSnfhyif

tHUMordygonf/

jzpfaeygvsuf

r&rf;oD;

tb,fhaMumifhtHUMo&yg

oenf;[k ar;zG,f&m&Sd\/ uREkfyfwkdU txufjrefrmjynfwGif r&rf;oD;


[lonfrSm waygif;vwdkifa&mufrS ]tuif;}uav;rsm;avmufom ay:ao;
axmif;pm; &eftwGuf zkd;BuD;&if;xdkufay;NyD; 0,f,lMu&av&m ]trSnfh}
rsm;yif

a&mif;vsuf&SdaomaMumifh

tHUMo&jcif;jzpfygonf/

a'oESifh

txufArmjynfrSm wjynfwnf;jzpfygvsuf wjynfpDwnf&SdonfhES,f jcm;em;


jciff;&Sdonf[k trSwfjyKcJUrd&m tvm;wljcm;em;jcif;&Sdaom tjcm;tcsuf
uav;rsm;udkvnf; oufqdkif&m ae&mwGif azmfjy&ygOD;rnf/

803

aumif;onfxifaompHepfwck
uREkfyfwkdUonf

blwmrS

oxkHodkUa&mufatmif

bwfpfum;jzifh

qufvufoGm;Mu oxkHokdUa&mufaomtcg eHeufpm pm;csdefwkdif a&muf


aeavNyD/ oxkHNrdKUwGif ,cifu uREkfyfwnf;ckdcJUbl;onfh wl (ESr\om;)
zkd;xl;\tdrf wnf;cdkMu&ef &nfrSef;xm;aomfvnf; w&kwfxrif;qdkifokdU
a&S;OD;pGm0ifMuavonf/ uREkfyf\0goemwckrSm rnfolUtdrf wnf;cdk&onf
jzpfap

BudKwiftaMumif;Mum;xm;jcif;r&SdcJUvQif

xrif;weyftwGuf

tdrf&Sifrudk

,kwfpGmhtqkH;

'kuray;csifaomaMumifh

yxr

xrif;qdkif

pm;wwfonfjzpf&m tjyKtrlonf aumif;aom tjyKtrlwck jzpfonf[k


txyfxyfoabmuscJUygonf/ tdrf&Sifrsm;u ]]uRefawmfwkdU &Sdvsufom;ESifh
xrif;qdkifrSmpm;cJUwm tHUMoyg&JU}}[k avmuGwfpum; ajymwwfMuaomf
vnf; BudKwiftaMumif;Mum;jcif;r&SdyJ xrif;pm;csdef qdkufa&mufoGm;aom
{nfhonftwGuf tdrf&SifrtzkdUwGif b,frQavmufpdwf'kua&muf&onfudk
uREkfyfaumif;aumif;BuD;&dyfrdonf/

rdrd

ukefus&aom

xrif;zkd;onf

tdrf&Sifrtm; &kwfw&uf &SmazGcsufjyKwf& aom'kurS vGwfNidrf;apojzifh


aumif;aumif;BuD;

umrdonf[k

uREkfyf,lq

onf/

om;orD;ESifh

rdbrsm;rSwyg; (nDtpfudkarmifESr t&if;yifjzpfap) uREkfyf\pHepfonf


taumif;qkH;jzpfonf[k ,aeUwdkif,kHMunfvsufyif&Sd onf/ tcsKdUypnf;rsm;
udk wnf;tdrfodkU ydkUxm;NyD;rS wzefxGufpm;rnf BuHwwfMu\/ odkUqdkygu
tdrfodkUa&mufNyD;umrS xGufpm;jcif;udk tdrf&Sifu pdrf;um;&musrnfjzpfaom
aMumifh twif;wm;&awmhonfjzpf&m odkUaom {nfhonfrsKd;onf tm;em
csifa,mif aqmifjcif;rQom jzpfaomaMumifh uREkfyf\pdwfESifh rawGUvSacs/
tdrf&Sifrudk

'kuray;csifvQif

tb,fhaMumifh

804

wcgwnf;udpNyD;atmif

rvkyfcJUoenf;/

uREkfyfudk,fwdkifrSm

rdwfaqGaygrsm;

olwa,muf

r[kwfaomfjim;vnf; tvdkufrodwwfaom {nfhonfwa,muf [lum;


rnfonfh tdrf&SifurS pGyfpGJEdkifMuonf rxifyg/ rMunfombl;qdkvQif
csufcsif;odwwf csufcsif;ajymif;ajy;wwfol wa,mufjzpfygonf/
'kwd,jcm;em;csuf
w&kwfxrif;qdkifwGif

uREkfyfwdkUokH;a,mufonf

AkH;awGtMum;

pGefUpm;oGm;Mu&olrsm;jzpf 0rf;uav;awmh aumif;aumif; pm;xdkufonfqdk


um aumif;ayhqdkaom pm;p&mrsm;udk rSm,lpm;aomufMu\/ bJuifwjcrf;?
awmufawmufaMumf?

tpdrf;aMumf?

12

rsKd;[if;csKd?

tonf;uif?

0ufom;uif? 0uftlacsmif;paom [if;aumif;rsm;yg&Sd\/ pm&if;&Sif;aom


tcg tm;vkH;twGufrS ajcmufusyfom usoifhaomaMumifh tHUtm;oifhae
Mu\/ rEav;qdkvQif xkdtcsdefu bJuifwaumifckESpfusyfEIef;jzpfae&m
ae&m waumifokH;usyf? wjcrf; wusyf-&SpfyJom ay;& 15usyfavmuf
usrnfhxrif;yGudk ajcmufusyfrQom ay;cJU&avonf/ tjcif;t&mudk
axmufojzifhvnf; a'oESifh tnma'aorSm wjynfwEdkifiHpD wnfhae
onfhES,f tHUzG,f&m jcm;em;vSonf[k trSwfjyKcJU&ayonf/
b0a[mif;udkESajrmjcif;
zkd;xl;\aetdrfokdU a&mufoGm;Muaomtcg zkd;xl;\zcif (uREkfyf\
a,mufz) ESifh orD;uav;rsm;onf zkd;xl;\tdrfodkU a&mufaeMujcif;udk
awGU&\/ rEav;NrdKU olwkdU\tdrfwGif uREkfyfwkdUvifr,m; wnf;cdkMu

805

uwnf;u rawGU&awmhyJ ,ckrSyif awGUMu&jcif;jzpf\/ ]]xrif;pm;cJU


MuNyDvm;}} [kar; pm;cJUNyD;aMumif; ajymjcif;tm;jzifh pdwfoufomcGifh
ay;vkduf\/ xdktdrfwGif a,mufz\ajr;uav;rsm; (uREkfyfESifhvnf; ajr;
awmfygonf/) ausmufaygufvsuf&SdMujcif;udk awGU& uREkfyfwkdU xrif;pm;
cJUonfrSm tqifoifhvSonf[k uREkfyfowd&ao;onf/ xkdUaemuf uREkfyf
onf aq;0,frnfholrsm;pkHprf;&eftwGuf zkd;xl;udkac:oGm;&m oGm;cgeD;wGif
npmtwGuf uREkfyfwkdUtwGuf rcsufMu&efudkvnf; ajymcJUzkdU owdrarhacs/
pkHprf;Muaomtcg oxkHNrdKUwGif ,cifwavmu aq;rsm;vdk bl;onf
rSefaomfvnf; ,ckrSm aq;qdkiftvGefenf; q&m0efrsm;vnf; r&Sdoavmuf
jzpfaeaMumif; awGU&\/ uREkfyf\wlzdk;xl;rSmvnf omrefaps;onfuav;
wa,mufrQomjzpf

ESHUpyfa&vnfaom

vli,fwa,mufr[kwfvSacs/

odkUjzpf&um; uREkfyf\aq;jym;uav;rsm;a&mif;zkdU arQmfvifhcsufrSm a&jzpf


oGm;cJUavNyD/ aeUv,fcif; uREkfyfonf zdk;xl;\aetdrf atmufxyfodkU
qif; vGefcJUonfh ESpfESpfcefUu ]a&Smvrkefodkuf}0wKudk bmomjyefcJUaom
ae&muav;udkMunfhrdao;\/ pma&;q&mb0rS ]e,fvSnfhaq;ukefonf}
b0odkU a&mufae&jcif;udk owd& 0rf;enf;ovdkvdk jzpfrdao;\/ [dkwkef;
uqdkvQif aiGvdkcsifygu zd tvkyfvkyfvdkufvQif &Edkifaomtjzpf&SdcJU&m
,ckrSm AkH;awGMum;xJ avQmufoGm;ae&ygvsuf b,fae&m b,fXmerS
a&mif;&rnfrodatmif jzpfaeojzifh tm;avsmhovkdjzpfcJUrdygonf/ odkU&mwGif
uREkfyfonf tm;avQmhaompdwfrsKd;udk Mum&Snfatmif vufcHonfh 0goem
r&Sdonfhtwkdfif; csufcsif;yifESifxkwfEdkifcJUygonf/ aemufqkH; uREkfyfwkdUonf
zkd;xl;\tdrfwGif wntdyfNyD; eufjzefeHeufwGif bwfpfum;ESifh armfvNrdKif
odkUqufvufoGm;Mu &efqkH;jzwfvdkuf\/ uREkfyf\nDbZHrSm ukefa&mif;&ef
vmjcif;r[kwf? ukef0,f&ef oufoufvmjcif;jzpfaomaMumifh a&mufav&m

806

t&yfwGif oifhawmfaom ukefpnfrsm;taMumif;udk ar;jref;pkHprf;vsuf&Sd&m


armfvNrdKifNrdKUodkU oGm;zkdUudkvnf; oGufvufpGmoabmwlavonf/
xdknOfh uREkfyfwkdUonf zkd;xl;\tdrf wntdyfMu&av&m tcsKdU
vlrsm;ESifh rwlaom uREkfyf\0goemwckudk azmfjy&ygOD;rnf/ tcsKdUvlrsm;
onf ul;pufwwfaom a&m*gudkraMumufvS? AkH;BuJav,mOfysH rsm;udkom
aMumufwwfMu\/ uREkfyfrlum; AkH;BuJav,mOfysHxuf ul;pufwwfaom
a&m*gudkydkaMumuf\/ av,mOfysH[lonfrSm vmckdufuav;wGif &Sdef;ueJ
vefU& jyefoGm;aomtcgwGif ajyaysmufoGm;\/ ul;pufwwfaom a&m*g
rsKd;[lonfrSmum; wpdrfhpdrfhESifh Mum&SnfpGm &GHUae&\/ bmoHrSvnf;rMum;&?
b,fuvmrnf[lvnf; rodEdkifacs/ xdktdrfwGif uREkfyftdyf&aomnOhf
bZHwkdUnDtpfudkrSm w&SL;&SL;ESifh tdyfMuaomfvnf; uREkfyfrSmrl ausmufayguf
aom ajr;uav;rsm;ESifh tcef;csif;uyf tdyf&aomaMumifh wudk,fvkH;
[dku,m;ovdkvdk? onfu,m;ovkdvdkjzifh awmfawmfESifh tdyfraysmfEdkfifatmif
&Sdygawmhonf/

uREkfyfqkH;jzwfcsufcsrdonfrSmum;

uREkfyf\aq;rsm;udk

aemufwnapmifhvQif tm;vkH;ukefBudKufaps;ay; 0,fygrnf[k ajymol


&SdvQifvnf; tdrf wnrtdyfawmh[k atmufarhrdygonf/ aemufwaeU
wGif uREkfyfwkdUokH;a,mufonf armfvNrdKifodkUbwfpfum;ESifh vkdufoGm;Mu
av\/
ra&mif;&csifaeap
uREkfyfonf rif;BuD;\awmvkdufpma&; vkyfcJUpOfu jrefrmjynftwGif;
tawmfESHUatmif

a&mufcJUaomfvnf;

weoFm&Dwdkif;wck

usefaeojzifh

armfvNrdKifodkU a&muf&rnfhtwGuf arQmfvifhcsufwckESifh vmcJUjcif;jzpfav

807

onf/ rkwrbufrS armfvNrdKifbufodkU orefESifhul;MuNyD;aemuf uREkfyfwkdU


onf w&kwf[dkw,fwck wnf;ckdMu bZHonf olawGUaom ypnf;rsm;
teufrS

a&mif;pGHrnfhypnf;rsKd;udk

a&G;cs,f0,f,l&m

txkyfav;xkyf

jzpfvmcJUavNyD/ uREkfy\
f nD bZHum; tawmfrsufpdwwf aomaps;onf
wa,mufjzpf\/

bmypnf;rqkd

olawGUcJUvQif

a&mif;ra&mif;?

tzdk;

rnfrnfrQ qdkonfudkar;jref;pkHprf;vkdufonfcsnf;jzpf\/ xkdUaMumifhvnf;


olUrSm *syefacwftwGif;u tawmfuav; pD;yGm;jzpfcJU&m avmif;upm;
0goemaMumifh

ypnf;tzufrwifyJ

jzpfcJU&avonf/

uREkfyfwkdUonf

armfvNrdKifodkU a&mufMubl;olrsm; r[kwfonfhtavsmuf tawmfESHUatmif


vnfywfcJUMu&m uREkfyftzdkU pdwft0ifpm;qkH;aom tjcif;t&mwckrSm
urf;ajcjyKvkyfxm;onfh pBuF&SnfBuD;aywnf;/ uREkfyfrSm t&mrsKd;&Sdaom
NrdKUodkUra&mufbl;onfESifh

naecif;wGif

pBuFefudk

acgufwkHUacgufjyef

vrf;avQmuf r0Edkifatmif &Sdygawmhonf/ bZHtzdkUum; ypnf;rsm;&yg\/


uREkfyftzdkUrlum; aq;rsm;0,frnfhol wa,mufrQ rawGU&yg/ okdU&mwGif
uREkfyfonfrlvuwnf;u

arQmfvifhBuD;arQmfvifhcJUol

r[kwfaomaMumifh

ra&mif;&jcif;wGufpdwfrysufvS/ ra&mufyJusefaeonfh NrdKUwNrdKUodkU a&muf&


onfqdk&kHESifhyif

auseyfEdkifoljzpfygonf/

aumif;aumif;rodojzifh
uREkfyfonf'kwd,wacguf

bZHurl

uREkfyfudkoem;ykH&onf/
AkH;awGus

uREkfyftaMumif;udk
trSefudkazmfjy&vQif

ajcmufuyfaom

&efukefudk

awGUvdkuf&uwnf;u yxrwacgufuuJUodkU tjrwfBuD;jrwfzdkU arQmfvifh


csufudk wcgwnf; pGefUvTwfvdkufNyDjzpf&m wwd,wacgufvmcJUjcif;rSm
uREkfyftjrwf&zkdUxuf aqGrsKd;rsm;ESifh rdwfaqGrsm; pdwfauseyfrItwGufrQ
avmufom oabmxm;vsuf&Sdygawmhonf/ waMumif;rSmvnf; refusnf;wkH

808

pm;&aomuf&jcif;xuf [dkw,fawG avQmufNyD;wnf;cdkpm;aomufjcif;onf


auseyfp&maumif;onf[k oabmxm;wwfoljzpfygonf/
rBuKHbl;aomtajctae
armfvNrdKifu [dkw,frSm oxkHuqdkifuJUodkU aps;EIef;racsmifvSapumrl
rEav;ESifh EIdif;pmvQiftvGefoufomygao;onf/ trSefrSm oxkHESifhrEav;
wkdU\ tv,fMum;wGif &Sdonf[kqdk&ayrnf/ uREkfyfrSm aumif;aumif;NrdefNrdef
pm;&aomuf&jcif;onfom
pm;p&mrsm;udk

00BuD;rSm,lpm;aomufMuNyD;aemuf

q,fem&DcefUwdkifatmif
ac:&aomfvnf;

tjrwf[koabmxm;um

taumif;qkH;aom
pum;wajymajymESifh

xdkifaeNyD;rS

tdyf&mokdU0ifMu\/

[dkw,f[k

tdyf&mae&mrsm;rSm

oefUoefU&Sif;&Sif;BuD;

r[kwfvS?

oifhwifh&kHrQom &Sdygonf/ okdU&mwGif xdktcsdefurl w&kwfjynf crf;em;aom


[dkw,fBuD;rsm;odkU vSnfhvnfwnf;cdk&bl;ao;onf r[kwfaomaMumifh pdwf
MunfEl;jcif;rSwyg; bmrQr&Sdacs/ rnfonfhenf;rqdk refusnf;wkH&Sdzcif\
tdrfcef;uav;ESifhEIdif;vQif tajymif;tvJoabmESifh auseyfEdkifoljzpfygonf/
tdyf&mokdU0ifMu bmrQrMumao;rD avaMumif;tcsufay; OMoqJGav&m
uREkfyfrSwyg; bZHwkdUESifh tdrfom;rsm;onf tvl;tvJx jyL;wl;NyJwJ
jzpfukefMuavNyD/

[dkw,fif;nOfhwGif

uREkfyfwdkUokH;a,mufrSwyg;

tjcm;{nfhonf r&Sdacs/
uREkfyfonf tdyf&mrSx atmufxyfodkUqif;vmaomtcg bZHwkdU
nDtpfudkvnf;rawGU?
xGufvmcJU\/

qdkif&Sifrsm;vnf;rawGUonfESifh

xdktcg

w&kwfrwa,mufonf

aemufaz;bufodkU
uav;wa,mufudk

vufqJGum uav;wa,mufudkcsDvsuf rIefwDrIefrTm;&Sdaom rD;a&mifwGif

809

uREkfyfbufodkUajy;vm uREkfyfudk0ifwdkufrd\/ wGifrS ]] vm vm


q&mBuD;? wDrSm AkH;usif;&Sd w,f}}[k ajymumuREkfyfudkac:oGm;\/ uREkfyf
wkdUonfxif;ykHrsm;tMum;rS avQmufoGm;Mu urf;yg;xdyfokdU a&mufaom
tcgAkH;usif;xJokdUxnfhay;vkduf\/ uREkfyfonfxkH;pHtwdkif; usif;0wGifxdkif
vsuf aumif;uifodkUMunfhae\/ av,mOfysHrsm;um; aumif;uifokdUa&muf
aeMu w0D0DESifhvSnfhvnf ysHoef;vsuf&SdMuavNyD/ wcPMumvwfaomf
]]0kef;?tkef;?tkef;?tkef;}}jrnf
urf;em;wavQmufodkU

aomtoHBuD;ESifh
csjcif;jzpf

AkH;wvkH;usvm&m

AkH;onf

uREkfyfwkdUESifhra0;vSjcif;udkjrif&\/

aemufwcP w&kwfronf aMumuf&Smonfh vuPmESifh ol\uav;


ESpfa,mufudk uREkfyf\&ifcGifxJodkU wGef;xdk;xnfhoGif;NyD; uREkfyftm;AkH;usif;
xJodkUqGJac:\/

jzpf&ykHrSm

AkH;usif;xJ

wa,mufwnf;vnf;rae0HU?

uREkfyfESifhtwlAkH;usif;ay:vnf; rae0HUjzpfae&Sm\/ okdUjzpfuREkfyfonf


uav;ti,fudk olUvufokdUay;NyD; uav;tBuD;udkvufqGJvsuf w&kwfrESifh
twl AkH;usif;xJodkU qif;&awmhonf/ AkH;rsm;onf 10 puefUavmuf
wGifwvkH;?

15 puefUavmufwGifwvkH;

qufumqufum

usav&m

w&kwfronf AkH;oHwcsufMum;wdkif; uav;a&molyg uREkfyf\&ifcGifxJodkU


ypfvSJ wGefUueJ wGefUueJ jzpfoGm;jcif; udk uREkfyfod&onf/ uREkfyfum;
rnfokdUrQr&Sdjcif;rSefygonf/ odkU&mwGif olUa,mufsm;jrifvQif rnfodkUrsm;
&Sdacsrnfenf;[laom pdwful;um; jzpfay:vmygonf/

810

aus;Zl;wifcH&ykH
em&D0ufcefUMumaomtcg av,mOfysHrsm; jyefoGm; uREkfyfwkdUonf
[dkw,fxJodkU jyef0ifNyD; rD;rsm;zGifhvdkufonfwGifrS bZHnDtpfudkESifh [dkw,f
tvkyform;

w&kwfrsm;0ifvmMuonf/

jzpfykHrSm

uREkfyfwkdUtdyf&modkU

0ifMuaomtcsdefwGif [dkw,f&Sifonf rma*smif;(zJ0dkif;)okdUoGm; tvkyf


orm;rsm;vnf;

cPwjzKwf

xGufvnfMu&m

bZHnDtpfukdrlum;

urf;em;odkU qif;ajy;Muonfqdk\/ pifppfrSmbZHonf urf;em;odkU olUnD


cspfaqGaMumifh vkduf&jcif;jzpf&m cspfaqGonf av,mOfysHvmwdkif; (aysmfbG,f
blwmrSmuJUodkU) a&xJwGif ikyfvQKd;ae&rS vkHNcKHonf[k xifwwfaom
0goemtwdkif; a&atmifwGif ikwfvmcJUonfESifh ol\t0wfrsm; &TJ&TJpdkvsuf
&Sdavonf/ cspfaqG\vkyfykHaMumifh uREkfyfrSm'kwd, tBudrf&,fcJU&jyefyg
ao;onf/ xdktawmtwGif;w&kwfronf uREkfyftm; ar;aighumaighumjzifh
olUa,mufsm;tm; w&kwfvdkajymvsuf&Sd&m rma*smif;0dkif;rS ajy;vmcJU&onfh
olUa,mufsm;u uREkfyfudkMunfhykHrSmvnf; aus;Zl;wifonfh trlt&myif
jzpfonf/

w&kwfronf

uREkfyf\apmifha&Smuf

ulnDjcif;taMumif;udk

ajymjy[ef&Sdaomfvnf; uREkfyf\&ifcGifxJodkU vSJtdyf jcif;taMumif;udkrl


ajymjyykHr&acs/ tb,fhaMumifhqdkaom qdkif&Sifaygufazmf onf w&kwfr\
pum;tqkH; uREkfyfxHodkUvm aus;Zl;wifaMumif;ajymNyD;vQif uREkfyfwkdU
okH;a,muftm; csuft&ufwykvif;ESifh tom;uifrsm;jzifh {nhfcHauR;arG;
ayaomaMumifhwnf;/

811

wwd,tHUMop&m
aemufwaeUeHeuf uREkfyfwkdUonf xrif;pm;NyD;onfESifhwNydKifeuf
jyefc&D;qufMuav\/ orefESifhul;Mu rkwrbufodkU a&mufMuaomtcg
bZH\ypnf;av;xkyfudko,f,l&ef ulvDiSm;Mu&m tHUzG,f&mwckBuKHcJU&
ao;\/
a&qdyfESifh

rD;&xm;blwm&kHrSm

ulvDwa,muftm;

pkHprf;aomtcg

wzmvkHcefU
okH;rwf

uGmvSrf;onfxif&m

(75qifh)ay;&rnfqdk\/

uREkfyftHUMovsuf&SdpOf ukefonfyDoaom bZHu qifh50ESifh qpfvdkufao;&m


ulvDrsm;vnf;

oabmwlvufcHMuavonf/

txkyfav;xkyfudk

ulvD

ESpfa,mufo,f,lMu wa,muf 25qifhpD cGJa0,lMuavonf/ uREkfyf\


pdwfxJ igwkdUtnmqdkvQif rD;&xm;ulvDrsm; onf wzmvkHc&D;a&mufatmif
o,fay;&rnfqdkygu
vsuf&Sd\/
rD;&xm;ay:rS

b,favmufrsm;

uREkfyfxifonfhtwdkif;yif
txkyfav;xkyfudkyif

awmif;avrnfrod[k

tHUMo

yvdyfblwmodkUa&mufMuaomtcg
vSnf;ay:okdU

wifay;&kHtwGuf

(wxkyfwusyf)av;usyfawmif; okH;usyfESifh cJ,Of;pGmqpf,l&avonf/


uREkfyfonf ulvDctwGuf ESajrmaomaMumifh uJUokdU tus,fw0ifh
azmfjyjcif;r[kwf? wjynfwnf;twGif;jzpfvsuf t&yf&yfaps;EIef;rSm rQ
avmuf uGmjcm;jcif;udk tHUMordaomaMumifhjzpf\/ vuPmrSm tnmwGif
puLay:NyD;

ypnf;&Sm;

tydkif;wGif

ypnf;aygNyD;

puLwefzdk;

&SdonfhtwGufaMumifh jzpf&ayrnf/ uREkfyf\vufxJ ydkufqHtoifhtwifh


&SdvQif oxkHodkUvm xdkifpm;aeEdkifygu awmfvdrfhrnf[k pdwful;jzpfrdonf/
uREkfyf\a,mufzonf taMumif;udk odaomaMumifh ajymif;a&TUvmcJUjcif;
jzpf[efrwl? ol\om;zkd;xl;&SdaomaMumifh ajymif;a&TUvmcJUjcif;jzpfaomfvnf;

812

(ypnf;ESifhywfouf uHaumif;ol wa,mufjzpfonfhtwdkif;) olvkyfav


orQ [efusjcif;udk awGU&onf/
pdk;&drfrdaomwHwm;BuD;
c&D;wGif

uREkfyfwkdUonf

vrf;w&uf&yfem;&ao;avoavm

rrSwfrdawmh/ &efukefokdUnOfh 10 em&DtcsdefcefUwGifrS rD;&xm;qdkufa&muf


oGm;jcif;udkom rSwfrdygawmhonf/ tcsdefwGif wnf;cdk&ef [dkw,frsm;
vnf; ydwfukefMuNyDjzpfaomaMumifh uREkfyfwkdUonf odrfBuD;aps;bufodkU
oGm;Mu&ef qkH;jzwfM u\/ okdU&mwGif ulvDvnf;rawGU? vefcsm;vnf;
r&SdaomaMumifh bZHwkdUnDtpfudkonf txkyfav;xkyfudk ESpfxkyfpD cGJa0
xrf;,lvmMu&m

uREkfyfrlum;

aq;vG,ftdwfuav;udkom

vG,f,lEdkif

ygonf/ ql;avbk&m;vrf; *kH;wHwm;BuD;ay:okdUa&mufMu uREkfyfonf


a&SUrSwcsKdU? aemufrSwcsKdU avQmufvmMuaom c&D;onfrsm;udk &yfMunfh
vdkufaomtcg

c&D;onfaygif;

50

cefU&Sdjcif;udk

rSwfrdygao;onf/

tm;vkH;onf txkyftydkf;udk,fpDESifh avQmufMu&jcif;aMumifh tm;&Sdjcif;udk


vnf;uREkfyfrSwfrd\/ okdU&SdpOf bZHu ]]uRefawmfawmh av;vSNyDtudkBuD;
&,f? cPavmufem;tkH;rSjzpfr,f}}[k ajymvkduf&m uREkfyfuvnf; rulnD
Edkifojzifh

txkyfrsm;udkcs

&yfem;zdkU

oabmwlvdkuf&\/

uREkfyf\

pdwfxJum; tvGefvljywfonfh wHwm;BuD;ay:wGif tjcm;c&D;onf


rsm;ESifhcJGNyD; uREkfyfwkdUokH;a,mufwnf;csefae&pf&rnfh ta&;aMumifh pdwf
aESmifhaES;jcif;&Sd\/ tjcm;c&D;onfrsm;oGm;ukefMu uREkfyfwkdUcsnf; ig;rdepf
cefU csefae&pfapumrl wpkHw&mrQ rjzpfonfESifh awmfygao;\/ bZH
tyef;ajzaomtcg

qufvuf oGm;Mujyef&m

813

odrf;BuD;aps;odkUra&mufrD

okH;Budrfwkdifwkdif &yfem;Mu&av\/ tkyfaygif; &SdcJUygrl uREkfyfonf awGU


atmif&Sm tultnDawmif;vdrfhrnfjzpf&m tkyfaygif;um; 'kwd,wacguf
uREkfyfa&mufpOfuwnf;u AkH;xdrSef aoNyD;cJUavNyD/ b,frSm tdyfMu&
ygrnfenf;/
rarQmfvifhaomtdyf&m
a&S;,ciftcgrsm;url w&kwfwef;&yfuGufonf "mwfrD;awGxdefvsuf
rdk;vif;atmifa&mif;aom pm;p&mqdkifrsm;jzifh pnfum;pGm&SdcJU&m ,ckrSmrl
tcsKdUaomwkdufrsm;rS rD;uav; wyGifhwavrSwyg;w&yfvkH; arSmifrnf;vsuf
&Sd\/
uREkfyfwdkUtzkdUrSm vrf;ay:wGif tdyf&kHrSwyg; tjcm;enf;vrf;r&Sdacs/
okdUjzpf

em&DpifteD;tyg;w0dkuf

ae&mpkHprf;Mu&m

em&Dpif\

awmifbufwGif vrf;\ta&SUbufokdU yvufazmif;ay: oHjym;BuD;ESpfcsyf


csxm;jcif;udkawGU&\/ ajrBuD;ay: tdyf&jcif;xuf oHjym;ay: tdyf&jcif;u
awmfao;onfqdkum

uREkfyfwkdUonf

txkyfrsm;udk

oHjym;ay:wGifcs

tdyfzkdUae&mjyifMuav\/ jyifonfqdk&aomfvnf; BuD;BuD;us,fus,fr[kwf?


uREkfyftzdkUrSm vkHcsnfwxnfudkcif;NyD; aq;vG,ftdwfudk acgif;tkH;jyKvkyf
&jcif;omjzpf\/ bZHwkdUESpfa,mufrSm rmcsmaom oHypnf;xkyfBuD;rsm;udk
acgif;tkH;Mu&

uREkfyfxufyifqkd;ao;\/

rsm;rMumrD

wwdkufwavrS

xGufvmaom rD;a&mifyif Nidrf;vkdufNyDjzpf arSmiftwdjzpfoGm;cJUavNyD/


wydkUwGJvjynfhausmf

&ufaeUn

va&mifrSmvnf;

(ta&SUbufrS)

wdkufBuD;rsm;uG,fvsuf&SdaomaMumifh pdk;&drfonhfvuPmESifh tdyfaysmf[ef


r&Sday&m

uREkfyf\aq;tdwfrSmrl

acgif;tkH;xm;onfh

814

twGufaMumifh

ckd;,lrjzpfEdkif?

vk,lrS&ekdifrnf/

&ufuGufjzpfaomaMumifh

okdUESifhvnf;

pkd;&drf&ao;onf/

bdef;pm;tvGefaygaom

uREkfyfrSmrl

udk,fydkifypnf;

&SdpkrJUpkomru olwyg;\ypnf;\vnf; ygao;aomaMumifh awmfawmf


uav;rsm;yg\/ okdU&mwGif ypnf;twGuf pdk;&drfrzufwwfaom 0goem
aMumifh

aomura&mufvSyg/

ausmatmufrS

oHjym;aMumifh

ausmem

onfhtwGufom rtdyfEdkifyJ&Sdaeygonf/ oHjym;ay:wGif yufvufvSef,if;


]igonf wBudrfwcg ae&mwGif tdyf&vdrfhrnf[k wa,mufa,mufu
aA'ifa[mjim;tHU? xkdoltm; ol&l;[l qdkvdrfhrnfjzpf &m b,fwkef;urS
rxifcJUonfh

em&DpifBuD;teD;

tvGefqef;Mu,fonfh

yvufazmif;ay:

uHw&m;aywum;}[k

tdyf&onfqdkjcif;rSm

uHtaMumif;w&m;udkom

tHUMovsuf&Sdygawmhonf/ (aemufydkif; if;ae&mw0dkufokdUa&mufoGm;


onfhtcgwdkif; oHjym;BuD;rsm; cif;xm;bl;onfh ae&modkUoGm; xdkpOfu
tdyfcJU&bl;jcif;taMumif;udk pNrKHrjyefyJ raeEdkifatmifjzpfcJU&yg\/) eHeuf
vif;aomtcgrS

,cifwBudrfwnf;cdkcJU

bl;onfh

w&kwf[dkw,fodkU

xoGm;Mu&ygonf/
ta<u;ay;&JvkdufykH
w&kwf[dkw,f ae&m&MuNyD;aemuf bZHnDtpfudkonf 0,fp&mypnf;
rsm; vkdufvH&SmazGpkHprf;vsuf&SdMupOf uREkfyfonf if;wkdUESifhtwlrvkdufyJ
NrdKUxJodkU

vnf,if;ywf,if;

wa,mufwnf;xGufvmcJU\/

,if;odkU

vnfywfpOf b,fenf;ESifb,fvdk tqufjzpfoGm;onf[k uREkfyfrrSwfrd


awmh/ &dk;om;ykH&aom vlwa,mufESifh aq;0g;taMumif; pum;pdyfrdMu
onfESifh ol\tdrfokdUtvnfac:oGm;\/ xkdvlonf aq;vkH;aq;jym;rsm;

815

ta&mif;t0,fvkyfolwa,mufjzpfonf[k uREkfyfod&\/ ol\om;r,m;


rsm;vnf; &dk;om;ykH&onf[k uREkfyftuJcyfrd\/ uREkfyf aq;rsm;ygaMumif;
ajymjy&mwGif xkdvlonf [dkw,fodkUvdkufvm uREkfyf\aq;rsm;udkMunfh&m
if;wkdUudk ol0,fvdkaomfvnf; olUvufxJydkfufqHr&Sdao;aMumif;ajym\/
tjcm;vlrsm;onf okdUaom tajctaewGif aq;rsm;udk jyefodrf;vdrfh
rnfxif\/

uREkfyfrlum;

ydkufqHtwGuf

udpr&Sdacs/

EIef;wnfhzkdUom

ta&;BuD;onf[kajym aps;EIef;taMumif; pum;ajymMu&m olay;aomaps;


eIef;rSm rlvu uREkfyfwkdUrSef;xm;oavmuf r[kwfapumrl vuf&Sdtajctae
t& a&mif;rnfqdku a&mif;xkdufonf[k uREkfyfqkH;jzwf\/ ola&G;,laom
aq;rsm;twGuf

usoifhaiG

1500cefU&Sd&m

uREkfyfu

p&dwftwGuf

,ckvufiif; aiG 300day;vkdufvQif usefaiGudk uREkfyfxHodkU wvtwGif;


ydkUvdkufEdkifonfqdkum vdyfay;cJUrnf[kajym\/
xdkvlu aiG300dudk&Smay; ay;vdkuf&ef oabmwlonfESifh uREkfyfonf
aq;tdwfudkvG,fvsuf

olUtdrfodkU

vkdufoGm;&m

aiG300d&onf

ESifh

aq;rsm;udk cGJay;jyefvmcJU\/ aiGydkU&efvdyfudkvnf; ]0ufvufpmwdkuf


refusnf;wkH&Gm}[k ay;xm;cJUavonf/ uREkfyfonf if;aiGjzifh ykpGefajcmuf?
ig;ykyfjym;? 'l;&if;,dkponfh ukefuav;rsm; 0,fvmcJUonf/
bZHtHUMojcif;
bZHwkdUjyefvm taMumif;udk ajymjyaomtcg bZHu ]]vkyfrS
vkyfyavtpfudkBuD;&,f}} [kqdk&m uREkfyfu ]]at;avuG,f? 'Daq;awG&Sdae
orQ

igwkdU&efukefqif;zkdU

wdkufwGef;aeMutkH;rSmyJ?

816

vufvGwfoGm;rS

at;awmhrSmuG? waMumif;uvJ ighvludk igu&dk;om; w,fxifvdkU vufvGwf


py,fvkyfvdkufwmyJ}}[kajym\/
]]t&ifu todr[kwfbl;vm;}}
]]ckrSawGUbl;wmyJ}}
]]tHUMoyAsm? olaewmu b,frSmvJ}}
]]MunfhjrifwkdifbufyJuG?

tdrfudkawmh

igodw,f?

vrf;udkawmh

igrodbl;}}
]]vrf;emrnfudkawmif rodbl;vm;}}
]]bmvkyfzkdUvJuG? ighvdyfudk olod,if NyD;wmyJ? oluaiGydkU&r,fhvluG?
igu odzkdUrvkdygbl;}}
]]olu rydkU,ifaum tudkBuD;&,f}}
]]rydkUvQifvJ r&&kHayghuGm}}
]]vdkufrawmif;awmhbl;vm; cifAsm}}
]]vdkufawmif;vQif pm;&dwfukef&kH &SdawmhrSmayghuG? olydkUvQif ig&r,f?
rydkUvQifr&bl;? 'gyJ&Sdwm}}
]]vkyfvkdufav tpfudkBuD;&,f}}
]]&rSmyguG? vl&dk;yg igodygw,f}}
aiG 1500d teuf 300d &&SdcJUNyDjzpfaomaMumifh 1200d usefao;ay&m
if;udk 120d ESifh 0,frnfhol awmfawmf&Sm;ayvdrfhrnfxifonf/ trSefrSm
uREkfyfonf aq;twGufaMumifh pdwfysufvsuf&SdonfwaMumif;? rddrdudk,fudk
armifpH&Sm;vkyfNyD;

vluJcwfvdkufonfwaMumif;?

qkH;vQifvJNyD;wmyJ[k

oabmxm;onf waMumif;aMumifh vkyfvkdufjcif;jzpfygonf/

817

vufrSwftcuftcJ
bZHrSmvnf; ukefrsm;0,fNyD; aiGukefNyDjzpfaomaMumifh uREkfyfwkdUonf
aemufwaeUwGif

&GmodkUjyefMu&ef

ouFef;uRef;blwmrS

jyifqifMuav\/

rD;&xm;onf

if;blwmodkU

oGm;Mu&\/

xGufrnfjzpf

a&mufaomtcg *syeft&m&Sdrsm;udk,fwdkif Muyfrwf vufrSwfa&mif;vsuf&Sd


aomaMumifh vufrSwf&zkdUta&;rSm ]usL}wef;xJ &yf&kHrSwyg; tjcm;
enf;vrf; rjrif&awmhacs/ odkUjzpf uRekfyfucspfaqGtm; ]usL}wef;xJ
t&yfckdif;zkdU bZHudkajym&m tcuftcJwck ay:aygufvmjyef \/ &kHydkifu
vlwa,mufvQif vufrSwfwapmifpDom a&mif;zkdUtrdefUxkwfxm;aMumif;
od&\/ odkUqdkvQif uREkfyfwkdUokH;a,mufvkH; 0if&yfzkdU vkdonfjzpf&m ypnf;
rsm;udk rnfolapmifhaeacsrnfenf;/ ]]aeygapudkBuD;&m? xdkifomaeyg}}[k
bZHuajym uREkfyfonf pD;u&ufwnfvkduf? blwm&kHxJodkU 0ifoGm;vdkuf
xGufvkdufESifh

a&muf,ufcwfjzpfae\/

]usL}wef;xJrS

vltcsKdUum;

vufrSwfudk,fpDESifh xGufvmMuavNyD/ 15rdepfcefUMumvwfaomf bZHonf


NyKH;&TifaomrsufESmESifh

xGufvmjcif;udk

jrifvdkuf&

ae&muscJUNyD[k

uREkfyfxifvdkuf&m xifonfhtwdkif;yif vufrSwfrsm;udk ajrSmufjyavonf/


bZHum;

olvdkaomt&mudk

&&Sda&;twGuf

aiGvdkvQif

aiGay;onf/

qvHBudKufvQif qvHay;onf/ wwfEdkifvQif ajcaxmufudkudkifrS &rnf


qdkvQifvnf; ajcaxmufudk udkifrnfqdkonfh vlpm;rsKd;wa,muf jzpfav&
um;

*syefacwfwGif

tawmf

tayguftvrf;wnfhaom

vli,f

wa,mufjzpfay\/ xdkacwfuwvtwGif; &atmif&SmcJUonfh aiGwaxmif


udk

w&ufwnf;ESifh

&IH;csif&IH;ypfwwfoljzpf

818

rBuD;yGm;yJ&SdcJU&onf/

uREkfyfwkdUonf

wacguf

vrf;c&D;

tqef;wMu,f

rBuKHcJU&yJ

ESpfnckwfNyD;aemuf &GmodkUjyefa&mufMuav\/
vkyfrSvkyfyav ihgnD&,f
&GmokdUjyefa&mufMuaomtcg rdaxG;uG,fvGefESifh nDawmfarmifESifh
c,frwkdUvnf;

rdk;ukwfrStvnftywf

vma&mufMujcif;udk

awGU&\/

nDawmfarmifrSm a0VK0efausmif;wkduf tvkyftudkiftawmfBuD;NyD;rS *syef


rsm;ESifh bmjzpfonfrod? tvkyfudk&kyfodrf;NyD; c,fr\ Zmwdjzpfaom
rdk;ukwfodkUajymif;a&TUoGm;Mujcif;jzpf&m uREkfyfurl a0VK0efausmif;wdkufyif
&SdMuao;onfxifvsuf&S\
d / odkU&mwGif uREkfyf0ifzkdU pdwfrul;cJUonfhtwGuf
ajcanmif;oufomao;\/ nDawmfarmifvkyfykHESifh ywfouf uREkfyfazmfjy
vdkaomtcsufuav;wck&Sd\/

1932

ckESpf

rdcifESifhzcifwkdUonf

uREkfyfxHodkUtvnfvmMu av;ig;vrQ aexdkifvsuf&SdMu\/ waeUo


zcifu rSwfpkrsm; a&;zkdUtwGuf pmtkyfwtkyfvSvSaumif;aumif; vkdcsif
onfqdkaomaMumifh uREkfyfonf atbDtrfykHESdyfwdkufodkUoGm;NyD; armf&udk
oa&zkH;ESifh a&Trifcsxm;onfh pmtkyfuav; wtkyf0,fcJU zciftm;
uefawmhvdkuf\/ uREkfyf\&nf&G,fcsufrSm zcif\vufa&;ESifha&;xm;aom
pmtkyfuav;udk uREkfyftarGcHzkdUjzpfonf[k zciftm;vnf; zGifhajymxm;
nDawmfarmifvnf;od\/ zcif\vufa&;rSm vSyoyf&yf q,fESpfcefUrQ
a&;rSwfxm;onfh

rSwfpkrsm;onf

pmtkyfuav;ESifh

jynfhvkrwwf&Sd\/

zcifuG,fvGefaom tcguRekfyfonf pmtkyfuav;udk AD&dkxJ&SmMunfh&m


rawGU&awmhacs/ nDawmfarmif vifr,m;vmpOfu zcif\ pmtkyfAD&dkudk
arTaESmufoGm;ykH&aMumif;

ajymMu\/

819

aemufydkif;wGif

uRekfyfonf

nDawmfarmif\ vufxJ pmtkyfuav;udk jrifrdaomfvnf; ar;vnf;rar;?


,aeUwdkifvnf; bmrQ rajymcJUbl;acs/ okdU&mwGif uREkfyf\pdwfxJrlum;
ESpfaygif;rsm;pGmu BudKwifpDrHxm;cJUonfh tpDtpOfudk zsuf&avjcif;qdkum
bmESifhrQ rwlatmif atmifhvSygonf/ uREkfyfu tBuD;jzpf uREkfyf aoaom
tcg &yg&ap[k awmif;xm;vQif [kwfygao;\/ odkUjyKjcif;rlum;
wcgrQ zGifhrajymbl;aomfvnf; vm;vm;rQ rauseyfEdkifacs/ odkU&mwGif
aemufqkH;um; zcifudkolcspf ,ljcif;om jzpf&rnfqdkum tEdkifEdkifajzqnf
vkduf&ygawmhonf/ uREkfyfudkrlum; axmufxm;nSmwmonfh oabmxm;
vuPmvkH;0&Smr&acs/
uREkfyf\uHaumif;jcif;wcsuf
rdaxG;uG,fvGefjcif;ESifhywfouf zcif\aqGrsKd;rsm;onf 0rf;enf;
aom txdrf;trSwft&dyfedrdwf razmfjyMuacs/ taMumif;udk zcifod
uREkfyfvnf;&dyfrd\/ zcifonf rdcifESifhrwl? pdwfxdcdkufvG,fol wa,muf
jzpf nId;i,fvQif nId;i,fjcif;udk azmfjywwf\/ aqGrsKd;rsm;onf e*dk
uwnf;u olwkdU\aqGrsKd;jzpfaom uREkfyf\zcifxuf rdciftm; ydkrdk
av;pm;Muonfhjyif "ruxdu yk*dKvfBuD;wa,mufu BuD;awmifhBuD;rS
r,m;,l&acsoavmqdkum rauseyfMu aoqkH;aom tcgvnf; 0rf;enf;
aMumif;udk y&d,m,fjzifhyif azmfrjyMuacs/ odkUaom tajctaewGif
uREkfyfonf tvkdufodaom om;wa,muftaejzifh zcifbufrSvdkufum
aqGrsKd;rsm;udk ckcHwkdufcdkufay;\/ (ta&;edrfhaombufrS vdkuf wdkufay;
csifwwfonfrSm uREkfy\
f
0goemvnf;jzpf\/ 0goemtwGufaMumifh
woufwmwGif tepfemcHjcif;rsm;&Sdaomfvnf; aemifwr&cJU/ a&SUtzdkUwGif

820

vnf; aemifw&vdrfhrnfrxifay/) aqGrsKd;rsm;u rdaxG;aoqkH;oGm;jcif;


aMumifh zciftwGuf aumif;onfhtaersKd; ajymcsifMu&mwGif uREkfyfonf
rdaxG;\aumif;aom tcsuftvufuav;rsm; udk&Sm&SmazGazG azmfxkwf
tenf;i,fcsJUxGifum ajymjyavonf/ twGufaMumifh aqGrsKd;rsm;u
uREkfyftay: b,fuJUodkU oabmxm;Muonf rqdkEdkif/ zcifurl auseyf
0rf;ajrmuf&Smonf/ uREkfyftzdkU&mum; xdktcsdefwGif rdaxG;ESifhywfoufaom
udprsm; zcifauseyfrIonfom y"mejzpfavonf/ zcifESifh uREkfyfonf
woufywfvkH;

oabmuGJvJGcsufuav;awG

tawmfrsm;cJUaomfvnf;

aemufydwfqkH; tcsdefuav; zcifESpfodrfhatmif aqmif&GufEdkifcJUjcif;rSm


uREkfyf\uHaumif;jcif;w&yf[l ,lqygonf/
vluJcwfra0;jcif;
uREkfyfonf aq;tcsKdUudk &efukef ta<u;a&mif;cJUjcif;ESifh ywfouf
aqGrsKd;rsm;tm; ajymjy&mwGif bZHtm; ajymjyouJUodkU ypfypfcgcgr[kwfyJ
az;az;rr taMumif;jy ajymygvsufESifhyifaqGrsKd;rsm;url qkH;ygavNyD[k
oabmxm;MuykH&onf/

okdUaomf

uREkfyftm;rl

rnfodkUrQ

rajymMuyJ

qdwfqdwfomaeMuonf/ uREkfyfjyefa&mufNyD;onfhaemuf wvcefUMumaom


tcg &efukefrS refeDatmf'gwapmif a&mufvm aiG 1200dudk acsmarmpGm
&&Sdygonf/ uREkfyfrSmum; uREkfyftwGuf a0pkuav;&&Sdjcif;xuf armifpH&Sm;
vkyf

tuJcwfjcif;rSefuefonfhtwGuf

taMumif;ESifhywfouf

om

0rf;ajrmufrdygonf/

qufvufazmfjyvdkao;onfrSm

uREkfyfonf

woufwmwavQmufvkH;wGif vluJcwfrSm;onf[k tvGefBuKHcJvSygonf/


uREkfyftm;rMunfjzLol? remvdkol? rav;pm;olwkdUESifhawGUvQif csufcsif;

821

odwwfonfhenf;wl av;pm;ol? MunfndKol? cifrifol? Muifemolrsm;ESifh


awGU&aomtcgvnf; wxdkifwnf;ESifhyif tuJcwfEdkifygonf/ odkU&mwGif
(aq;a&mif;cJUjcif; udpuJUodkU) wxkyfwnf;ESifh qkH;jzwfcsuf cscJUonf
csnf;um; r[kwfyg/ qkdvdkjcif;rSm yxrqkH;jzwfcsuftwdkif; aemift&Snf
wGifvnf; twnfjyK&onfomrsm;jcif;udk azmfjyvdkjcif;jzpfygonf/ i,fpOf
url yxrxifjrifcsuftwdkif; &J&JBuD;qkH;jzwfcsuf rcs0HUonfhtaMumif;udk
pHa'0DtaMumif; avhvmcJUolwkdU &dyfrdEdkifMuayvdrfhrnf/ pHa'0DtaMumif;udk
if;uG,fvGefNyD;onfhaemuf

pum;pyfrd

rdcifu

ajymjy&mwGifrS

uREkfyf\pdwfESvkH; 'kH;'kH;csEdkifcJUygonf/ uREkfyf\0goemrsm;ESifh ywfouf


ed*kH;csKyftcef;wGifrS a0zefa&;om;ygOD;rnf/
Oykofawmfrefusnf;yif
aq;ukefonftvkyfudk pdwfysufpGmESifh pGefUNyD;aemuf uRekfyfonf
w&m;bufodkU

pdwfnGefjyefonfESifh

Oykof&uf&SnfapmifhNyD;

Oykofawmf

refusnf;yifBuD;atmufodkU aeUwdkif;oGm; tm;xkwfygonf/ uREkfyfuvnf;


Oykofapmifh Oykofawmf refusnf;yif[k &Sdaejcif;rSm tvGeftqifajyvS
onf[k ajymp&mjzpfaeygonf/ refusnf;wkH&Gm\ta&SUbuf (zcif\NcHBuD;
ajrmufbuf) aomufa&uefBuD; ESpfuef&Sd&m if;wkdUtMum;wGif txdu&
refusnf;yifBuD;wyif&Sd ]Oykofawmfrefusnf;yif}[k ac:Mu\/
tyifBuD;taMumif;udk

tbdk;BuD;wa,mufu

]]usKyfwkdUi,fi,fwkef;uvJ'DtyifBuD;[m

'DavmufyJAs?

ajymbl;onfrSm
usKyfwkdUtaz

usKyfwkdUtbkdf;uvJ ajymbl;w,f? olwkdUi,fi,fwkef;uvJ 'DavmufyJwJUAs?


'DtyifBuD; 'DavmufBuD;aewm ESpfaygif;w&mavmuf&SdaeNyD; olUtouf

822

b,favmuf&SdNyDvdkU b,folrSrajymEdkifbl;}}[k ajymbl;avonf/ uREkfyf\


rdcif &SdpOfuvnf; (vGefcJUonfhESpfaygif; 30 cefUu) uREkfyftygt0if
rdcifESifhwynfhrsm;onf

OykofaeUrsm;wGif

w&m;aqG;aEG;Mubl;\/

uREkfyfudk,fwdkifvnf;

(rdk;vkHap&eftwGuf)
twdkcsKH;&vQif

opfyifBuD;atmuf

xef;&GufwJuav;aqmufum

refusnf;yifawG

Oykofawmfrefusnf;yifonf

aygrsm;vSaom

tBuD;qkH;jzpf

opfyifBuD;atmuf
0wKrsm;a&;cJUbl;\/
e,fwavQmufwGif

refusnf;wkH&Gmudk

ta0;rS

arQmfMunfhvdkufonfhtcg Oykofawmfrefusnf;yifudk tvsifqkH; jrifMu&onf/


vuf0JokE&&Sdaeao;vQif ]]igwkdUi,fi,fuvJ 'DtyifBuD;[m 'DavmufyJ
uG,fh}} [k ajymrnfudk Mum;a,mifrdygao;onf/
t"dXmefjyKjcif;
uREkfyfonf &Gufzsifukvm;xdkif wvkH;,loGm; eHeufpm pm;NyD;onf
ESifh wNydKifeuf opfyifBuD;atmufxdkifum w&m;tm;xkwfcJU&m aeUv,fpm
twGufrl ZeD;rpdk;u vufzuf&nfMurf;ESifh rkefUyJoa&pmrsm; vmydkU\/
w&m;tm;xkwfykHESifh ywfouf &Ir0r*Zif; aqmif;yg;rsm; a&;om;cJUbl;NyD
jzpf tus,fw0ifh razmfjyawmhyJ xl;qef;aom tjcif;t&mwckudkom
azmfjyygawmhrnf/ opfyifBuD;atmuf opfom;qdkvQif bmrQrcHEdkif?
jcpm;onfcsnf;jzpf\/ ,cifu wJuav;aqmufNyD; 0wKa&;cJUpOfuvnf;
xef;om;wdkifrsm;udkjcpm; aemufqkH; NydKusrwwfjzpfcJUbl;\/ okdUjzpf
uREkfyfonf

&Gufzsifukvm;xdkifudk

jcpm;rnfpdk;onfESifh

naewdkif;

tdrfodkUjyef,l&ef tpDtpOf&Sd\/ ,lvnf;,lcJU\/ waeUaomf orm"d


txl;aumif; jyefcgeD;wGif prf;oyfMunfhzdkU wckowd&\/ prf;oyfvkd

823

jcif;rSmum; &Gufzsifukvm;xdkifudk tdrfodkUr,lyJ t"dXmefjyKNyD; xm;cJUvQif


jcpm;rpm; odvdkjcif;yifjzpfonf/ okdUjzpf uREkfyf"dXmefvkdufonf rSmum;
]uREkfyftm;xkwfvsuf&Sdaom w&m;rSefuefcJUvQif ukvm;xdkifudk jcrpm;
Edkifygapownf;}[lonfyifjzpf\/ xdkUaemuf uREkfyfonf ukvm;xdkifudk
acguf opfyifcGMum;xm;cJU&m aemufwaeUeHeuf jyefvmaomtcg
bmrQrjzpf?

jcwaumifrS

rwufjcif;udk

awGU&ygonf/

xdkaeUrSp

uRekfyfonf ukvm;xdkifudk tdrfodkUr,lawmhyJ enf;twdkif; xm;ypfcJU&m


vkH;0jcrwufjcif;ukdawGU& tvGefw&m tm;&auseyfjcif; jzpfcJUygonf/
tm;udk;&aomXmeBuD;
Oykofawmfrefusnf;yifBuD;ESifh ywfouf uREkfyftzdkU tjcm;aom
xl;jcm;csufwckrSm 1960 jynfhESpf vuf0JokE& trwfBuD;arG;zGm;&mZmwdESihf
ywfouf

rkHa&G;uvlrsm;ESifh tjiif;tckHjzpfMu&mwGif taMumif;ESifh

ywfouf pdwf0ifpm;aom rdwfaqGESpfa,mufu uREkfyftm; refusnf;wkHodkU


vkdufcJUzdkUac:ojzifh uREkfyfvdkufoGm;\/ (uREkfyfudk,fwdkiftzdkUrlum; w&m;
tm;xkwfaom tcsdefrSp yk*KdvfBuD; xdkyk*dKvfBuD;rsm;\ arG;zGm;&m
ZmwdcsufjrKyfudkrqdkxm;bd? arG;ordcif arG;ozcifwkdU\ ZmwdcsufjrKyfqdk
aomXmetaMumif;udkyif

pdwf0ifpm;rI

tvGefenf;yg;vsuf

&SdygNyD/)

refusnf;wkHodkU a&mufMuaomtcg uREkfyfonf rdwfaqGESpfa,mufwkdUtm;


ESrrsm;ESifh vTJxm;cJU Oykofawmfrefusnf;yifBuD;atmufokdU wa,mufwnf;
oGm;cJUygonf/ a&mufonfESifhwNydKifeuf a&uefbufodkU qif;oGm;onfh
opfjrpfBuD;ay:wGif xdkifvsuf 1921 ckESpfrSp 1946 ckESpfwdkif &GmokdU
uREkfyfa&mufonfhtcgwdkif; refusnf;yifBuD;atmuf w&m;aqG;aEG;cJUMu

824

onfh tBudrfrsm;ESifh if;aqG;aEG;yGJrsm;wGif yg0ifcJUMuonfh oGm;avol rdcif?


zcif? t&D;? ta':? OD;av;? ESr? nD? wl-wlr ponfwkdU\ rsufESmrsm;onf
pdwfxJwGif wa,mufpDay:vm atmufarhvGrf;qGwfzG,f&mrS vlU b0uav;
\ wmr&Snfjcif;? ra&&mjcif; tp&Sdaom ocFg&oabmw&m; taMumif;udk
pOf;pm;rdonfESifh pdwf\jzLpifMunfEl;jcif;jzpfcJU&ygonf/ pdwfrsKd;um;
vdkcsifaomt&mudk &jcif;uJUokdU 0rf;ajrmuf0rf;omjzpf&onfh aysmfp&mBuD;rsKd;
r[kwfaomfvnf; wenf;tm;jzifh Nidrf;csrf;jcif;&Sd pdwfaumif;pdwfjrwf
pdwfBuD;pdwfjrifhwkdU0ifvmwwfjcif;udk

vlwdkif;odrS

odMuygav\[k

pOf;pm;rdygao;onf/ azmfjycJUonfh ESpfaygif; 25 ESpfcefU twGif; (19211946)uREkfyfonf &Gm wqufwnf;aecJUjcif;um;r[kwf/ wwkHwwkH


a&muf wacgufacgufwGif &ufydkif;rS ESpfaygufatmif aecJUbl;onfjzpf&m
a&mufavorQaom

tacgufwdkif;

tvkdrusrI

tao;tzGJUrS

tBuD;tus,frsm;wdkifatmif BuKH&aomtcgrsm;wGif opfyifBuD;atmuf


odkUoGm;

15

rdepfrS

em&Dw0ufcefUwdkifatmif

xdkifvdkuf&vQif

jzLpifNidfrf;at;aom pdwfrsKd;0ifvm&onfcsnf;jzpf uREkfyf\ tm;udk;&maom


XmeBuD;? tm0goBuD;wckvnf; jzpfcJUygayonf/
pdwfajymif;vJjrefjcif;
1944

ckESpf

Oykof&uf&SnfapmifhNyD;

uREkfyfonf

aq;ukefonftvkyfudk

w&m;tm;xkwfonf[k

azmfjycJU&m

NiD;aiGU
uREkfyf\

&nf&G,fcsufrSm (xdktBudrf) wcgwnf; aygufa&mufzdkU rrSef;xm;yJ


]tNiD;ajy}

rQavmufom

oabmxm;cJUygonf/

]tNiD;ajy}

qdkjcif;rSm

oGm;&vm& aemufusdaompdwfrsKd;jzpfvmjcif;udk y,fxkwf&efrQomjzpfonf

825

[k

qdkvdkygonf/

wvcefUMumvwfaomf

olvdkigvdkaecsifaom

xdkpdwfrsKd;aysmufjy,foGm;

pdwfrsKd;jzpfvmjyef&mwGif

uREkfyfonf

aiG&atmif

rnfokdUvkyf&ygrnfenf;[k tBuHjzpfvm\/ xdktcgu rusnf;wkH&Gmom;rsm;


onf av;aumif*sif upm;zdkU0goemygcgpjzpf aeUa&mnygtBuD;tus,f
upm;vsuf&Sd&m uREkfyf\ikyfaeaom 0goema[mif;uav;onf OD;acgif;jyK
xvmav\/ av;aumif*sifupm;vQif rnfokdUupm;&onfqdkaom pHepf
(System)

udkuREkfyfawGUxm;bl;onfjzpf

ig;cgavmufteufwGif

av;cgavmuf

if;twdkif;

avmif;upm;&m

Edkifvsuf&Sd\/

tb,fhaMumifh

ig;cgvkH; rEdkif&oenf;[k ar;cJUvQif avmif;upm;jcif;ESifhywfoufonfh


tvkyf[lorQwGif vdrfvnfnpfywfjcif;rygyJ uHoufoufjzifh upm;rnf
qdkygu &mcdkifEIef; wif;jynfh usyfjynfhEdkifonf[k rjzpfEdkif/ tBudrfaygif;
100vQif

80rQ

&Gmom;rsm;onf

Edkifonfqdkygu
uREkfyfcsnf;

]pHepf}aumif;[l
tEdkifrsm;jcif;udk

qdkMu&ayrnf/
awGUMuaomtcg

uREkfyfxHodkUcsOf;uyfNyD; upm;ykH upm;enf;ESifhywfouf ]pHepf}okdUr[kwf


]rlaoenf;}wck&Sdygoavm[kar; Mu\/ uREkfyfonf aumif;aom]pHepf}
okdUr[kwf ]enf;}wckawGUJcJUvQif vQKdU0Sufrxm;yJ oifjycsifwwfonfhtwdkif;
if;wkdUtm;oifjyay;&m pdwfudkcsKyfwnf;&onfh tvkyfwckvnf; yg0ifaom
aMumifh tcsKdUomatmifjrif trsm;tm;jzifh ratmifjrifMuay/ avmif;upm;
jcif;jzifh aiG&Smaom 0g'onf aumif;aom0g'wck r[kwfaomaMumifh
taMumif;udk oifjy&ef aESmifhaES;jcif;&Sdyg\/ okdUaomf rupm;bl;onfh
vlrsm; upm;apzdkU wdkufwGef;&efr[kwfyJ upm;Muonfhtwlwl enf;enf;
&IH; rsm;rsm;Edkifapjcif;iSm uREkfyfawGUxm;onfh ]pHepf}wckudk tusOf;tm;jzifh
azmfjyvdkufygOD;rnf/

826

rlvpdwfxm;wck
a&S;OD;pGm xm;&SdzdkUvdktyfaom pdwfxm;wckrSm ]igonf avmif;upm;
jcif;tm;jzifh oaX;jzpfzkdU r&nf&G,f? pm;zdkUaomufzdkU okH;pJGzkdU&vQif awmf
avmufNyD}

[laom

ta&;BuD;\/

&nf&G,fcsufxm;&rnf/

upm;orm;rsm;teuf

aiG

tcsufonf
100

ESifh

vGefpGm

t&if;jyKNyD;

av;ig;&mEdkifNyD;rS avmbudkrowfEdkifyJ qufvufupm;jcif;aMumifh tm;vkH;


ajymifcJU&jcif;udk BuKH&bl;ol tajrmuftjrm; &SdMuayonf/ aiG100usyfudk
vufudkifjyK

200usyf?

okdUr[kwf

300

usyfrQ

EdkifonfqdkvQif

awmfavmufNyD[k ,lqoifh\/ uRekfyf\rdwfaqGwa,muf (udkcifarmif)rSm


aiG 100 usyfudk t&if;wnfupm;&rS 1000 usyfEdkifaomfvnf; rawmfEdkif
onfhtwGufaMumifh tm;vkH; jyef&IH;&aom tjzpfrsKd;ESifh (olUtoufwmwGif)
rMumcPBuKH&&Smonf/ uREkfyfudk,fwdkifrSmvnf; (t0g;r0rDu) enf;
twkdif; tBudrfBudrf cHcJU&bl;onf/ uHw&m;\ obm0rSm (ae&m
uH?OmPf?0D&d, [laom (Chance) t"dym,fudk qdkvdkonf/) wavQmufwnf;
wqufwnf; tvGefMum&SnfpGm rjzpfwwf? tajymif;tvJ &Sdwwfonfh
obm0&Sd\/ OyrmydkufqHwjym;udk vSnfhvdkufonfhtcg acgif;csnf;vnf;
ruswwf? yef;csnf;vnf; ruswwf? rQrQww uswwfaom obm0&S\
d /
okdUaomf wdwdusus wvSnfhpD us&rnf[k rqdkEdkif/ ]rQrQww uswwfjcif;}
[k qdkvdkjcif;omjzpf\/
txufwGifazmfjycJUonfh ]a<uvrf;} trsKd;rsKd;&Sdonfhteuf waumif
wnf;
]ywfa<u}

]0yf}aeonfjzpfap?

]av;tdrfMuufajc}

oGm;aeonfhtcgjzpfap

BuKH&ygrlum;

oGm;aeonfhtcgjzpfap
]atm}

xdk;jcif;onf

vGefpGmt&ma&muf\/ xdk;wdkif;wnfhatmif ET,faomtcgrsm;vnf; ]atm}

827

xdk;jcif;onf aus;Zl;&S\
d / okdUr[kwfygu ]BudK;ESifh ]&H}udkom xkd;oifh
ayonf/ ]&H}xdk;cPcP ]zif}csnf; wdkufaeygvQif ]BudK;}upm; jcif;onf
aumif;aompHepfwckjzpfavonf/ avmif;upm;jcif;ESifh ywfouf ]ZGwf}
vkyfcsifwwfaom 0goemonf &IH;wwfjcif;\ vuPmwck jzpfonf[k
em;vnfoifhayonf/ ZGwfvkyf &jcif;rsKd;vnf; wcgw&H BuKH&wwfyg\/
okdUaomf ]pHepform;}onf 0goemudk pGefUy,fygrS [efMuayvdrfhrnf/
wzefavmif;upm;jcif;tvkyfonf raumif;aom tvkyfjzpfonf[k
,kHMunfygvsuf avmif;upm;enf;udk azmfjyygu 0g'jzefU&ma&mufrnf[k
odaomfvnf; tb,fhaMumifh xnfhoGif;azmfjy&ygoenf;[k ar;zG,f&m&Sd\/
ar;cGef;udk uREkfyf&dk;om;pGmajzqdkygrnf/ (1)ESpfaygif;rsm;pGm tepfemcH
avhvmcJUNyD;aemuf aus;Zl;&Sdonf[k ,kHMunfaom (okdUr[kwfudk,fawGUjzpf
aom) pHepfwckudk ynmay;aomtaejzifh oifjyvdkaomaMumifh jzpfygonf/
wGifvnf;

txuf

azmfjycJUonfhtwdkif;

aoG;aqmifwkdufwGef;zdkUr&nf&G,f?

0goem&Sd

0goemr&Sdolrsm;tm;
avmif;upm;aeMuonfh

twlwl &IH;p&m&SdvQif enf;enf;&IH; Edkifp&m&SdvQif rsm;rsm;EdkifEdkifaom


pHepftaejzifh wifjyjcif;jzpfygonf/ ]aq;aoayguf}Edkifaom pHepf[l
rqdkvdkyg/ (2) av;umif*sifupm;enf;wGif ]'dkif}um;wbuf? xkd;om;rsm;u
wbuf[l uREkfyfjrifrd&m ]'dkif}onf (taumufjzifh zdpD;xm;oljzpf)
cGeftm;&Sdoltaejzifhvnf;aumif;? xdk;om;rsm;onf (taumufjzifh zdpD;
xm;jcif;cH&olrsm;jzpf) cGeftm;enf;vlrsm;taejzifh vnf;aumif; uREkfyf
jrifrdonf/
uREkfyfonf avmuwGif rnfonfht&mjzpfap cGeftm;enf;onfhbufrS
ulnDcsifwwfaom

0goem&Sdoljzpf

]'dkif}ESifh

xkd;om;rsm;

pD;yGm;a&;?

ppfwdkufMu&mwGif cGeftm;enf;aom ]xdk;om;}rsm;bufrS tultnDay;aom

828

tm;jzifh oifjyvdkaomaMumifh waMumif; jzpfygonf/ wckowday;vdkonfrSm


pHepfudkawGUNyDqdk (0goemrygyJvsuf) EdkifvdkufonfhtwGuf prf;Munfh
rnf [l pdwfrul;ygavESifh/ wu,fhwu,f tvkyfvkyfaomtcg pdwfudk
csKyfwD;&efjzpfap? ]o'gjyef}okH;vSnfhxdk;zdkU pGefUpm;&efjzpfap vG,fulaom
tvkyf r[kwf[l em;vnfxm;zdkU vdktyfygonf/ rdrd\ pHepfaocsmjcif;udk
txyfxyfawGU&Sdxm;onfh

uREkfyfonfyifvQif

pHepfudkazmufzsufrdaom

tBudrfaygif;ajrmufrsm;pGm

cHcJU&bl;jcif;rsm;vnf;

BuKHcJU&bl;vSygavNyD/

qdkvdkjcif;rSm pHepfonf 0goemrygaom vlrsm;twGuf r&nf&G,f?


0goemtdk;rsm;twGuf oufoufazmfjyjcif; jzpfygonf/ pdwfudkrEdkifyJESifh
prf;oyfolrsm; tzkdUrSm &IH;zkdUu rsm;onf[k aemufqkH;ydwf owday;
vdkufygonf/
0rf;csLjcif;\aus;Zl;
uREkfyf\zcifajymavh&Sdaom

pum;wcGef;rSm

]]tbdk;BuD;tr,fBuD;

vifr,m;rsm;[m tbdk;BuD;aoNyD;wJUaemuf tr,fBuD;vJ w,frMumbl;?


vdkufoGm;wwfw,f? tr,fBuD; aoNyD;wJUaemufvJ tbkd;BuD;[m w,f
rMumbl;? vkdufoGm;wwfwmyJ? wa,mufwnf; MumMumBuD; usef&pfwJU
tbdk;BuD;

tr,fBuD;

aoqkH;onfhaemuf
uRekfyfawGU&

tifrwefenf;w,f}}
uREkfyf\zcifrSm

ol\pum;twdkif;

[lonfyifjzpf\/

ododomomBuD;
jzpfacsrnfavm[k

rdaxG;

nId;i,fjcif;udk
uREkfyfowd&\/

xdkUaMumifh zcifoabmrwlonfh avmif;upm;tvkyfudkyif EdkifrSef;odvsufESifh


jzwfxm;vdkufygonf/ zcifonf nId;i,faom pdwf&Sd&mrS ajcaxmufrsm;
tenf;i,fa&mifazmvmjcif;udk awGU& (xdkpOfuwnf;u uREkfyfpwif

829

avhusifhvsuf&Sdaom)aeUpOf 0rf;csLaomtvkyfudk wdkufwGef;NyD; oifjyay;\/


zcif

oufomvmjcif;udk

uREkfyf\nDonf

awGU&

rkd;ukwfrS

0rf;omrdygao;onf/

qm;rsm;0,f&ef

okdU&SdaepOf

qif;vm

zcifonf

ol\tcspfqkH;jzpfykH&aom om;i,fudkawGUjrif& (rdcifrlum; uREkfyftm;


tcspfqkH;jzpfonfxif\/) waeUwjcm; pm;aumif;aomufaumif; jzpfvm
\/ *syefacwf0ufvufrSvlrsm;onf refusnf;wkH&GmodkU ajymif;a&TU aexdkif
vsuf&Sdojzifh

uREkfyfwkdU\tdrfa&SUrSm

eHeufapmapm

tdrfa&SUodkUxGuf

aps;wef;BuD;jzpfae\/
aps;we;fBuD;udk

zcifonf

avQmufMunfhav&m

rkefUonf? taMumfonfrsm;onf emvefxlvmaom tbkd;BuD;qdk apwem


xufoefpGmESifh auR;arG;Mu\/ odkUjzpf xdkaeUeHeuf zcifonf rkefUaygif;
ESpfck?

Al;oD;ig;aygif;aMumfESpfck?

rkefUqDaMumfESpfckrQ

pm;cJUonfqdk\/

uREkfyf\ zcifonf bmudkpm;onfjzpfap tpmraMubl;onf r&Sdoavmuf


]ygpauawaZm}aumif;ol wa,mufjzpfygvsuf (uREkfyfvnf; zcifxHrS
tarGudk qufcH&onf/) emvefxlcgpwGif rQavmufajrmufjrm;pGmpm;
rd tpmraMuEdkifaomaMumifhxifh? &ifjynfhNyD; a&m*gjyef jzpf&Smavonf/
nDawmfarmifrSmrl

xdkaeUwGif

rdk;ukwfokdUjyefoGm;

zciftaMumif;udk

odroGm;acs/
zcif\aemufqkH;tcsdef
xdkUaemuf

10

&ufcefUMumaomtcg

wn

uREkfyfonf

zcifudk

pdwfrcsonfESifh ol\ckwifteD;wGif uREkfyfwdkUvifr,m; apmifh tdyfMu\/


tdyfcsdefwefaomtcg

uREkfyfonf

zcif\tajctaeudk

pdk;&drfonfESifh

xdknOfhtzdkU rtdyfyJ pmzwfapmifhrnf[k rD;tdrfudk uREkfyf\acgif;&if;odkU

830

,lxm; rpdk;tm;tdyfcsif tdyfawmh[k ajymNyD; uREkfyfpmzwfvsuf&SdpOf zcifu


]]igu rD;cGufxGef;xm;,if rtdyfwwfbl;uG,f? igtdyfcsifNyD? rD;cGufNidrf;
vdkufygawmh}}[kajym\/ uREkfyfonf rD;cGufNidrf;vdkuf&aomtcg zcifudk
wnvkH;apmifhzdkU pdwful;xm;aomf vnf; pmrzwf&onfESifh vpfueJ
tdyfaysmfoGm;awmhonf/

rnfrQavmufMumonfrod?

uREkfyf\em;xJ

]wacsmufacsmuf}toH Mum; Edk;vmNyD; rD;cGufxGef;Munfhvkdufaomtcg


,aeUwdkif 0rf;enf; rqkH;aom tjcif;t&mudk awGU&av\/ zcifonf
ckwifay:rS vdrfhusNyD; ol\oHaowmteD;wGif apmif;vsufuav; jzpfae&Sm
av&m uREkfyfwkdUtm;ac: rEId;EdkifonfhtwGuf oHaowm ywfxm;onfh
oHBudK;udk vufjzifhqJGum qGJum vIyfEId;&Smjcif;jzpf[ef wlayonf/
uREkfyfwkdUvifr,m;onf

zcifudkckwifay:okdUayGUwif

tdrfeD;em;csif;

OD;av;ESifh tdrfom;rsm;udk ac:,lvkdufaomtcg zcifrSm pum;ajymEdkifaom


tajctaer&Sdawmhacs/ uREkfyfuol\vufudk udkifvdkufaomtcg zcifonf
uREkfyf\vufudk wif;usyfpGm udkifqGJxm;\/ uREkfyfudktm;udk;&Smonfqdkaom
t"dym,frsKd; uREkfyfaumuf,l\/ trlt&monf uREkfyfpdwfwkdif;usaom
trlt&mrsKd;r[kwfacs/ uRekfyf\rdcifonf uJUodkUjyKvdrfhrnfr[kwf [k
uREkfyfem;vnf\/ uREkfyf\zcifonf uREkfyfawGUbl;orQaom yk*dKvfrsm;
teufwGif

oDv

tpifMu,fqkH;wa,muf

jzpf&kHomru

"ruxdu

wa,mufvnf;jzpf\/ okdUESifhvnf; ESvkH;oGif;w&m;wckck vufudkifjyKp&m


r&SdcJUvQif aojcif;ESifh &ifqdkif&onfhtcg tm;udk;&mrJU jzpf&wwfacsonf
wum;[k

xyfavmif;

pOf;pm;rdygao;onf/

uJUodkU

tm;udk;p&m

&Smwwfaom zcifonf ckwifay:rSvdrfhusNyD; oHaowmudkvIyfum uREkfyf


wkdUtm; ac:ae&SmaomtcdkufwGif tb,frQavmuf pdwfqif;&J&Smavrnf
enf;[k ,ckpOf;pm;vdkufvQif ,ckyif rsuf&nf0Jvsuf&Sdygonf/

831

uREkfyfonf

zcifxuf

rdcifudkydk

cspfcifonfrSefaomfvnf;

rdcif\

pdwf"mwfudk odNyD;jzpfaomaMumifh tvm;wl tjzpfrsKd;wGif rdciftwGuf


zcifuJUokdU

&ifxkremjzpfvdrfhrnfr[kwfacs/

rdcifrlum;

ckwifay:rS

vdrfhusvQif uREkfyfwkdUudk ac:aernfr[kwf? olUtm&kHESifhol aevdkufvdrfhrnf


jzpfavonf/ ckwifay:okdU ayGUwifvkduf 10 rdepfcefUtwGif; zcifonf
ZD0dwdajEcsKyfoGm;av\/
uHaumif;jcif;w&yf
uREkfyfonf cspfcif&if;ESD;olrsm; ZdD0dwdajEcsKyfaysmufjcif;udk jrif&onfrSm
tBudrfonf yxrtBudrfjzpf\/ tjzpfudk tjcm;vlrsm;u b,fuJUokdU
xifMuonf rqdkEdkif? uREkfyfrlum; uHaumif;jcif;wckjzpfonf[k ,lq\/
vlwbufom;

toufxGufjcif;udk

jrif&onfhtcg

(w&m;oabmudk

qifjcifzdkU owd&aom yk*dKvfrsm;rSwyg;) ESvkH;rom,mjcif; jzpfapaom


aMumifh tedVm&kHwck[k uRekfyf,lq\/ tedXm&kHESifh awGUBuKH&jcif;onf
tukodkvfuH\

tusKd;qufjzpfonf[k

pmuqdkxm;\/

rnfodkUyif

jzpfapcspfcifaom yk*dKvfrsKd;toufiifaeonfhtcg uRekfyfonf rsufESmvTJ


oGm;rnfh trsKd;tpm;xJu r[kwfaomfvnf; rBuKH&jcif;onf uHaumif;jcif;
jzpfonf[k uREkfyf,lqonf/ uREkfyf ]]a[;vm; 0g;vm;}}rdwfaqGrsKd;
enf;aomfvnf; ]&ifbwf}rdfwfaqGrsKd;um; tawmfrsm;cJUygonf/ rdwfaqG
jzpfap? aqGrsKd;jzpfap uREkfyfa&SUwGif ZD0defcsKyfjcif; tvGefenf;\/ pma&;
aom tcsdefwdkifatmif zcifwOD;om BuKH&bl;ygonf/ tvGefcifrifaom
oli,fcsif; pufacGwa,muf 9wef;wGif yvdyfjzpfao&m uREkfyfbmrQ
rjrifvkduf& udkazwa,muf tqkwfemESifhao&m tokbom ydkUvdkuf&\/

832

armif&Dwa,mufrSmvnf; aoNyD;cgrS Mum;vkduf&\/ ESrt&if;wa,muf


uG,fvGef&mwGif taMumif;Mum;zkdU arhaeMuonfqdkaomaMumifh tokbyif
rydkUvdkuf&acs/

(a,mufzESifhwl?

wlrrsm;\

ayghavsmhrIjzpfaomfvnf;

uREkfyfum; tjypfrwifvdkay/) rdcifuG,fvGefpOfuvnf; tavmif;udkom


rSDvdkuf\/ udkodef;azESifh udkcifarmifwkdUrSmvnf; &yfa0; uG,fvGefoGm;Mu
jrifvnf;rjrif? Mum;vnf;rMum;? NyD;umrSodvdkuf &\/ orD;wa,muf
(37)ESpf? om;wa,muf (40)ESpf uG,fvGefpOfu vnf; oN*FdKvfNyD;rS od&\/
pm&if;rSm

toufiifjcif;udk

uREkfyfjrif&vQif

pdwfqif;&JrIjzpf&rnfh

uG,fvGefNyD;olrsm; jzpfMu\/ b,folUudkrQ uREkfyfrjrifvdkuf&acs/ tcsKdU


vlrsm;onf toufrrSDcJUvQif acgif;udkzGifh MunfhcsifwwfMu\/ uREkfyf
rlum; if;0goemrsKd; r&Sdacs/ xdkolwkdUonf zGifhMunfhNyD; [pfatmf idka<u;
Mujcif;tm;jzifh bmtusKd;rsm; &SdMuonf[k uREkfyfem;rvnfacs/
rdcifESifhzcifEIdif;,SOfcsuf
zcifuG,fvGef

tavmif;jyifNyD;onfhaemuf

uRekfyfonf

zcif\0if;NcH

wae&m&Sdaom o&ufyifBuD;wyifatmufodkU oGm;pOf;pm;qifjcif&mwGif


rdcifudkowd& EIdif;,SOfcsuf xkwfrdygonf/ uREkfyfonfom;orD; qkH;rykHESifh
ywfouf zcif\usyfwnf;vGef;jcif;aMumifh cspfcifoavmuf rcspfcifrd
aomfvnf; (BuD;jyif;vmaomtcg ol\apwemudk em;vnfygonf/)
zcif\aumif;aomtcsuftvufrsm;udk aumif;aumif;BuD;odyg\/ yifudk
tm;jzifh

pdwfESvkH;odrfharGUjcif;?

t&nftcsnf;rsm;wGif

jzLpifjcif;?

uREkfyf\zcifxuf

olawmfaumif;jcif;[laom
omvGefaom

yk*dKvfwOD;

wa,mufudk woufywfvkH;rawGU&bl;yg? twGufvnf; MunfndKzdkU

833

uREkfyfowd&ygonf/ rdcifrlum; pdwfqwfa om trsKd;jzpf r[kwfrcH


wwfaom 0goem&Sdoljzpfygonf/ uREkfyfw&m;tm;xkwf ouFef;0wf
NyD;aom

tcsdefrSprlum;

rdcifonf(uREkfyf\rsufpd)

topfjyifqif

xkvkyfvkdufaom t&kyfuJUokdU pdwfoabm ajymif;vJvmjcif;udk jrif&\/


pdwfqwfaom

0goemtavsmuf

&Hzef&HcgrcHcsifaom

rsufESmxm;

jzpfay:vmjcif;udk uREkfyfjrif&aomf vnf; rsufESmxm; ajymif;&kHrQxuf


ausmfvGef EIwfjzifhvnf;aumif;? tjyKtrljzifhvnf;aumif; trsufa'go
azmfjyjcif;udkrawGU&yg/ xdktcsdefrSprlum; rdcifonf yifudktm;jzifh oabm
aumif;aom zcifxufyif uspfvspfodyfonf;jcif; &Sdonfudk uREkfyfawGU&\/
uREkfyfvnf; rdcifjrifaomw&m;obm0udk odjrifxm;apumrl rdcifuJUokdU
wavQmufwnf; okH;oyfqifjcifEdkifaom tcGifhta&; r&&Sdonfh twGuf
aMumifh tajymtqdk tjyKtrl ponfrsm; cRwf,Gif;csufrsm; &Sdaejcif;
jzpfonf[k pOf;pm;rdygonf/ avmb? a'go tjrpfjywfao;olr[kwfcJUvQif
owdESifh raewwfygu trSm;t,Gif;rsm; &Sd&OD;rnf[lvnf; uREkfyf
jrifvmygonf/ pdwfxufaom yk*dKvfwa,mufonf yifudktm;jzifh pdwf
oabm aumif;aom vlwa,mufxufyif trSm;t,Gif;enf; avmu"Hudk
cHEdkif&nf&Sdjcif;onfum;

w&m;awmf\

*kPfaus;Zl;aywnf;[k

wkd;wufoabmus o'gw&m; ydkrdkcdkifNrJjcif; jzpfcJU&ygonf/

834

uREkfyf

]aouHaumif;jcif;} [l&Sdoavm
vlwa,mufonf qif;&JpGmaexdkif pm;aomuf&NyD;aemuf uG,fvGef
aomtcg ol\psmyepnfum;cJUvQif aouHaumif;onf[k ajymjy\/
tcsKdUom;orD;rsm;onf rdbrusef;rmonfhtcgq&m0efac:zdkU 0efav;aomf
vnf; psmye pnfum;a&;twGufudkrl &SdorQuav;udk a&mif;cs tukefcH
wwfMu\/

tcsKdUuvnf;

uG,fvGefoludk

&nfpl;

vSL'gef;cJUvQif

aumif;rItwGuf uG,fvGefolu wrvGefb0 cHpm;cGifh&Sdonf[k ,kHMunf


Mu\/ uG,fvGefolonf b0wyg; NydwmjzpfaecJUygrl aumif;rItwGuf
om"kac:EdkifcGifh&Sd

]uRwf}Edkifonf[k

ay0wDK

Ak'a[mawmfrljcif;rS

wyg;usef&pfolrsm;ujyKaom aumif;rItwGuf uG,fvGefolu tusKd;cHpm;cGifh


&Sdonfqdkjcif;udk usrf;*efrawGU&bl;ay/ apwemaMumifh tusKd;ay;onf[k
Ak'a[mfawmfrlcJU &m usef&pfolrsm;\ apwemaMumifh uG,fvGefoltzkdU
tusKd;ay;onfqdkcJUvQif apwem&Sifuwjcm;? cHpm;&olu wa,mufjzpf
aeojzifh obm0rusvSacs/ NyDwmb0okdUa&muf om"kac:Edkifjcif;rSwyg;
vlwOD;wa,mufu
aumif;?

tjcm;vlwOD;wa,muftwGuf

raumif;rIaomfvnf;aumif;

wwfMujcif;rSm

usrf;*efESifhvnf;

aumif;rIaomfvnf;

jyKvkyfay;EdkifonfhES,f
rnDnGwf?

,kHMunf

obm0vnf;rusaom

t,l0g'wckjzpfacsonf/ (uREkfyfwkdUAk'bmom jrefrmvlrsKd;rsm; teufwGif


usrf;*efESifh rudkufnDonfh t,l0g'tawmfrsm;rsm; &SdMuav&m oifjyxdkuf
aom yk*dKvfrsm;u oifjyjcif;r&SdyJ rsufESmvTJwwfMujcif;rSm 0rf;enf;zG,f&m
wckjzpfayonf/)

835

qErjynfh&Smjcif;
uREkfyf\zcifu ]]igaovQif o&P*kHwifzdkU rvdkbl;a[h? o&P*kHwif
w,fqdkwm Nydwmjzpfr,fxifwJU vlrsm;tzdkU vkyfMu&wmuG,fh}}[k ajymbl;
\/ qdkvdkjcif;rSm ol\oDv orm"dudk ,kHMunftm;xm;onfh oabmyif
jzpfavonf/

uREkfyfvnf;

okdU&mwGifzcifonf

ol\*kPfudktwdkif;yif

rsm;pGmaomvlwkdU\

qEtwdkif;

,kHM unfygonf/
rdrd\

psmye

pnfum;jcif;udk vdkvm;&SmykH&onf[k uREkfyftuJcwfrd\/ ae&m rdcifESifh


uREkfyfwkdUrlum;

raorDtwGif;

txdkuftavsmufuav;rQ

tvdkqE

jynfh0vQifawmfygNyD/ ]aouHaumif;onf}qdkaom psmyepnfum; jcif;rsKd;udk


awmifhawmifhww &SdMuolrsm;r[kwfacs/ uREkfyfwkdUum; b0ul;aumif;vQif
awmfygNyD/

usef&pfaomtavmif;BuD;udk

usef&pfolrsm;

vkyfcsifovdk

vkyfMuap[k oabmxm;Edkifolrsm; jzpfygonf/ okdU&mwGif uREkfyfurdrd\


psmyetwGuf aMumifhMurpdkufaomfvnf; zcif\qEudk&dyfrd onfjzpf
ol\psmye pnfum;a&;twGuf wwfEdkiforQ BudK;pm;ygonf/ zcif\
qEESpfckteuf wckwnf;om uHtm;avsmfpGm jynfhpkH\/
zcif\psmyeaeU tavmif;udk&Gm\ taemufbuf&Sdaom okomef
odkU ydkUaqmifMupOf xdktcsdefwGif if;e,fw0dkuf ]uRJnDaemif}[kac:Muaom
av,mOfysHESpfpD;wkdU rMumcPvma&mufacsmufvSefUrIaMumifh &Gmom;rsm;ESifh
&GmeD;csKyfpyfrSvlrsm; tvGefxdwfvefUaeMuojzifh tokbvdkufydkU0HUol tvGef
enf;yg; uREkfyf\arQmfvifhcsufrudkufyJ jzpfae\/ rQomruao; acs/
okomefokdU a&mufMu okomefZ&yfxJ tavmif;udk o&P*kHwifrnf
jyKMupOf av,mOfysHESpfpD; ay:vmMuavNyD/ (uREkfyfonf o&P*kHwifa&;ESifh
ywfouf

zcif\pum;udk

owd&ojzifh

836

rpDrHyJ

xm;aomfvnf;

aqGrsKd;rsm;u olwkdUzmom tpDtpOfjyKvkyfxm;NyDjzpfonfESifh bmrQrajymyJ


Munfhae&\/ okdU&mwGif bkef;BuD;rsm;u xkH;pHtwdkif; o&P*kHwifrnfjyKqJ
wGif av,mOfysHESpfpD;a&mufvmjcif;aMumifh bkef;BuD;a&mvlrsm;yg xajy;
Muygawmhonf/ aemufqkH; owdaumif;aom vli,fav;ig;a,mufESifh
uREkfyfwkdUvifr,m;tjyif OD;av;wa,mufom ajrzkdUrnfhol &Sdygawmhonf/
uREkfyfonf ajrpdkufcJrsm;udk usif;xJodkUypfcspOf pnfpnfum;um; jzpfapvdk
aom zcif\qE rjynfh0apumrl ]]ightavmif;udko&P*kHwifzkdU rvdkyg
bl;}}[k zcifajymcJUonfhtwdkif;yif uHtm;avsmfpGm jzpf&ykHwdkUudk qifjcif
pOf;pm;rdygao;onf/ (rpdk;onf av,mOfysH raMumufwwfolwa,muf
r[kwfygyJvsuf zcif\tavmif;udkNrKyfESH&mwGif uREkfyfESifhtwl t&JpGefU
aejcif;twGuf csD;usL;rdygonf/ av,mOfysHESifh ywfouf ]r&Jaomfvnf;
ajy;cJUap}qdkaom jrefrmpum;ykHt& uREkfyfxHrS twl,ljcif; jzpfavoavm
[l vnf; auseyfcJUygonf/)
tHUMoavmufatmifpum;yDvSol
zcif\psmeudpNyD;pD; rsm;rMumrD *syefppfom;rsm;onf uREkfyfwkdU
\NcHBuD;xJodkU wyfcsD0ifvmMuNyD; tpkttkyfESifh pwnf;csaeMujcif;udk
BuKH&\/ uREkfyfonf *syefppfom;rsm;udk ta0;rSom jrifawGU& wcgw&H
rQom

pum;ajymbl;onfESifh

xdktcgrl

if;wkdUtaMumif;udk

uREkfyfwkdU\NcHBuD;xJwGif

MuaomaMumifh

avhvmcGifhr&cJUacs/

uREkfyfwkdUESifhtwl

olwkdU\tavhtusifhrsm;udk

eD;uyfpGm

aexdkifvsuf&Sd
avhvmcGifh&\/

wavm *syefwyfrsm;onf ajrmuft&yfrS awmift&yfodkU wokwfNyD;


wokwf a&TUajymif;Mujcif;udk jrif& (owif;pmrzwf&aom xdkacwfwGif)

837

ppftajc taetaMumif;udk rMum;&yJ tuJcwfjcif;jzifhom od&\/ uREkfyf


wkdU\ NcHtwGif; pwnf;csvsuf&Sdaom *syefppfwyfrSm aemufqkH;a&muf
vmaom

ppfwyfjzpf

iSufzsm;rdvmaomppfom;

awmfawmfrsm;rsm;

ygvmMuonf/ a&m*gonfrsm;onf NcHBuD;twGif; ajrBuD;ay:tdyfMu&


tpm;taomuf? ttdyftae qif;&JMunfhjyifiSufzsm;orm;rsm;vnf; aq;0g;
aumif;pGmrSD0JMu&ykH

r&onfudkawGU&

*syefbufrS

ppftajctae

tawmfqdk;ae[ef wlonf[k tuJcwfrd\/ uREkfyfonf jrefrmpum;


wwfaom

*syefppfAdkvf

uav;rsm;ESifh pum;ajym,if; tajctaeudk

wD;acgufpkHprf;csifaomfvnf; ajymrSm;qdkrSm; jzpfoGm;cJUvQif (uREkfyft*Fvdyf


pum;ajymwwfjcif;udk olwkdUodonfESifh) t*FvdyfolvQKd[k txifcH&rnf
pdk;aomaMumifh EIwfcyfqdwfqdwf vkyfae&\/ tawmtwGif; *syef
ppfAdkfvfuav;rsm;\ jrefrmpum; yDoatmifajymwwfjcif;ESifh pum;okH;EIef;
wwfjcif;udk wtHUwMo awGU&Sd&\/ Oyrm wnae uREkfyfonf &GmxJrS
jyefvm uREkfyfwkdU0if;NcHxJodkU 0ifrdonfESifh wNydKifeuf ]]OD;azodef;? b,fu
<uvmygovJcifAsm;}}[k

ar;oHMum;vkdufonfESifh

toHMum;&mbufodkU

vSnfhMunfhvkduf\/ uREkfyf\pdwfxJ 0ufvufrS rdwfaqGwa,muf jzpfvdrfh


rnfxif&m umuD,leDazmif;ESifh pD;u&ufwvdyf aomufvsuf&Sdaom *syef
ppfom;wa,muf udkjrif& tvefUwMum; jzpfoGm;rdygonf/
*syefonf uREkfyf\tHUMoaomrsufESmudk jrifonfESifh cyfNyKH;NyKH;rsufESm
xm;ESifh ]]uRefawmfuppfAdkvfawGudk jrefrmpmoifay;&wJU q&mwa,mufyg
cifAsm}}[kajym\/
]]cifAsm; Armvm;? epfyGefvm;}}

838

]]uRefawmfepfyGefyg? 'Da&mufa&mufcsif; jrefrmpmoif&vdkU awmfawmf


wefwef wwfNyD;wJUaemuf epfyGefcsif;csif;udk jrefrmpmoifay; &ygw,f?
rdwfaqGupma&;q&mqdkvdkU jrefrmpum;qufvufoifzdkUvmcJUyg w,f}}
]]rvkyfygeJUAsm uRefawmfu cifAsm;avmuf Armpum;rajymwwfyg
bl;}}[k ajymvdkuf&m xdkvlonf tawmfoabmus[efESifh &,farmavonf/
uREkfyfpma&;q&mjzpfonf[k b,fqDuodcJUonf rqdkEdkifojzifh tHUMordjcif;
ESifhtwl &GHUaMumufaompdwfvnf; jzpfay:rdygonf/
waeUo 0ufvufrS jrefrmjynfayguf ukvm;pufydkif wa,mufonf
uREkfyfwkdU\tdrfa&SUrS jzwfoGm; uREkfyfESifhEIwfquf&m teD;wGif *syef
vnf;&SdonfESifh uREkfyfu rdwfqufay;NyD; tvmyovmy pum;tenf;i,f
ajymMu\/ twefi,fpum;ajymrdMuaomtcg *syefuajymaom jrefrmpum;
wvkH;ESpfvkH;udk jrefrmjynfayguf ukvm;u em;rvnfojzifh uREkfyfu
t"dym,fajymjy&\/
rSefaomfvnf;

*syefonf

olwwfjcif;udk

*syefvlrsKd;onf

tpGrf;jyjcif;jzpfonf

jrefrmjynfaygufukvm;rsm;xuf

vnf;aumif;? w&kwfrsm;xuf vnf;aumif;? taemufwdkif;om;rsm;xuf


vnf;aumif; jrefrmpum;yDoatmif ajymEdkifjcif;rSmrlum; uREkfyftzkdU&m
tHUMorqkH;atmif &SdcJUygawmhonf/
Mo0g'ay;&jcif;
uREkfyfwdkU0if;xJ pwnf;csvsuf&Sdaom *syefppfom;rsm;onfaeUtcsdef
wGif waeUvkH;tdyfMu ntcsdefrsm;wGif aysmufoGm;Mujcif;udk uREkfyfjrif&
bmvkyfMuonf[k odcsifvSaomfvnf; ar;jref;jcif;rjyK0HUyJ tuJudkom
Munfhae&\/ aemufqkH; &Gmom;rsm; odvmMuonfrSmum; *syefrsm;onf

839

0ufvufESifh

ppfudkif;tMum;&Sd

jzKwfMuNyD;vQif

ppfudkif;odkU

rD;&xm;oHvrf;rsm;udk

ntcsdefrsm;wGif

rD;&xm;ESifhwif

{&m0wDjrpfxJodkU

csypfMuonf[k ajymMuavonf/ wGifrS uREkfyfonf *syefrsm;ta&;edrfh


qkwfcGmoGm;Mujcif;jzpfaMumif; awG;Edkifygonf/ okdU&mwGif qkwfcGmaom
ppfwyfwkdUrnfonf

csDwufvmaom

ppfwyfuJUodkU

emrnfaumif;,lzdkU

r&SdawmhyJ &rf;wwfonf[k zwf&bl;jcif;aMumifh if;wkdUESifhqufqH&mwGif


txpftaighr&Sd&atmif owdxm;MuzkdUtaMumif; &Gmom;rsm;tm; ajymjy&yg
ao;onf/ tcsKdUaom a'orsm; vli,frsm;onf *syefrsm; qkwfcGmjcif;udk
&dyfrd if;wkdUtay:rauseyfaom trSwftom;rsm;twGuf vufwkHUjyefMu
jcif;udk uREkfyfMum;&\/ a&Tbdke,frSm OD;atmifaZ,say:xGufaom e,fjzpf
,aeUwdkif tawmfMurf;aom e,fwe,ftjzpfESifh todtrSwfjyKxm;Muav
&m uREkfyfonf &efNidK;jzifh Murf;MuKyfpGm vufwkHUjyefMujcif;udk rESpfoufonf
ESifh vli,frsm;tm; BudKwifowday;&jcif;jzpfygonf/ odkU&mwGif wkduf&dkuf
xkwfazmf ajymjcif;r[kwfyJ

oG,f0dkufaom enf;jzifh ajym&ygonf/

uREkfyfonf *syef0ifvmjcif;udk tjcm;vlrsm;ESifh twlBudKqdkrd t&nfvnf


aomtcg rBudKufvSaomfvnf; edrfhusaeaomvludk zdeif;&ma&mufonfh
tjyKtrlrsKd;udk rBudKufEdkifol jzpfygonf/ (oabmxm;rSm t*Fvdyf0wK
aumif;rsm;rS &&Sdjcif;jzpfaMumif; 0efcHygonf/) rnfonfhenf;rqdk *syef 10
a,mufudk azsmufzsufNyD; jrefrmwa,mufcH&vQif jrefrmvnf;epfemonf[k
jrifwwfoljzpfygonf/ *syefppfwyfonf rD;&xm;oHvrf;rsm;udk 0ufvuf
w0dkuf

zsufodrf;NyD;aemuf

awmifbufodkU

ajymif;a&TUoGm;Muonfh

tcsdefwdkifatmif uREkfyfwkdU&Gm wpkHw&m Murf;Murf;wrf;wrf; jzpfroGm;


jcif;rSm uREkfyf\BudK;yrf;rIvnf; yg&Sdonf[k xifygonf/

840

pma&;q&mtvkyf jyefaumufjcif;
xdktcsdefwGif uREkfyfonf tar&duefjynfxkwf usef;rma&;pmwtkyf
0rf;csjcif;taMumif;zwfNyD;

prf;oyfMunfhojzifh

tusKd;&SdaMumif;

od&SdonfESifh jrefrmvdkjyefqdk&ef tBuHjzpfygonf/ if;pmtkyfxJrS jrefrmrsm;


vkdufemEdkifavmufonfh taMumif;t&mrsm;udk xkwfEkwfjyefqdk ]]tm[m&
jzifhusef;rmatmifvkyfenf;}}[laom trnfjzifh pmtkyfjzpfatmif pDpOfygonf/
pmrla&;om;NyD;onfhaemuf uREkfyfonf (,cktcg vlxkaeUpOf owif;pm
ydkif&SifjzpfaeMuonfh) OD;vS? a':trmwdkUESifh qufoG,fEdkifatmif tawmf
cJ,Of;pGm BudK;pm;&\/ ppfrjzpfrDtcsdefu uREkfyfonf if;wdkUvifr,m;
wnfaxmifxm;onfh BuD;yGm;a&;ykHESdyfwdkuftwGuf ]0okH;vkH;0wK}ESifh ]yxrH
q&modef;} 0wKrsm; a&;om;ay;cJUbl;&m if;wkdUonf xdktcsdef rw&mNrdKU
ajrmufbuf&Sd

a>r&Gmuav;wGif

aexdkifvsuf&SdMuaMumif;

owif;&

pGefUpm;cef;uav;wckozG,f &Sdaeonfjzpf (if;pmtkyfESifh ywfoufonfh


tjzpftysuftaejzifh) tenf;i,f a&;om;azmfjyvkdufygOD;rnf/
npcef;csjcif;
uREkfyfonf ]]tm[m&jzifhusef;rmatmifvkyfenf;}} pmtkyfudk pD&if
a&;om; NyD;aomtcg refusnf;wkH&GmwGif &Sdae&m OD;vSwkdUvifr,m;
taMumif; pkHprf;Munfh a>r&Gm&SdMuonf[k Mum;od&\/ if;wkdUonf
a>r&GmwGif a':trm\rdbrsm;ESifh aexkdifMuonfqdk&m zcifrSm uREkfyf\
ausmif;aebuf (wwef;wnf;twlaecJUMu wuodkvf0if b*Fvm;pmar;

841

yGJudk twlatmifcJUMuonfh) OD;xifjzpf rdcifa':pkrSm pHa'0DwkdUESifhtwl


uREkfyfESifhtdrfeD;csif; upm;azmf upm;bufjzpfavonf/ pmrludk vdyfNyD;
aemuf a>r&GmodkUoGm;zkdU uREkfyfpdwful;vkdufaomtcg vSnf;wwef ]iSuf}
wwef? ajcvsifwwefoGm;&rnfhvrf;jzpf wa,mufwnf; oGm;&rnfh
twGuf tawmfwGefUqkwfrdonf/ uREkfyfonf uqkefvjynfh tzdwfaeUnwGif
uREkfyfwkdU\0if;NcHtwGif; aexdkifonfh aps;onfrdef;rBuD; wa,muf\
vSnf;jzifh cdkuyfvkdufoGm;&\/ ZeD;rpdk;udkrl OD;av;wa,muf\ orD;rsm;
ESifhtwl 0if;NcHxJ xm;cJU&onf/ aps;onfrdef;rBuD;onf {&m0wDjrpfurf;&Sd
&Sdrf;rum;&GmokdU

ukef0,foGm;jcif;jzpf&m

vSnf;ay:wGif

vSn;form;

tbdk;BuD;tjyif olESifhuREkfyf ESpfa,mufwnf;ygvm\/ refusnf;wkH&GmrS


ae0ifcsdefwGifxGufMu

oef;acgiftcsdefwGif

vrf;c&D;&Sd

anmifyifBuD;

wyifodkU qkdufa&mufMu&m wqufwnf;vSnf;armif;cJUvQif &Sdrf;rum;&GmokdU


ta&mufapmvGef;aernfjzpfaomaMumifh anmifyifBuD;atmuf tdyfMu&
rnfjzpfavonf/

rnfolrQ

tdyf&macgif;tkH;[lryg?

vSnf;ay:rSzsmudk

atmufodkUcsNyD; okH;a,mufom; twl,SOftdyfMurnfjzpf\/ uREkfyfonf


wcsyfwnf;aom zsmMurf;ay:wGif tpGefrStdyf&ef ae&m,lav&m aps;onf
rdef;rBuD;u uREkfyftm; tv,frStdyfzkdUajymae\/ uqkefvjzpf tvGef
yltdkufaom&moD jzpfaomaMumifh tv,facgifrS rtdyfvdkaMumif; uREkfyf
uajymaomtcg aps;onfrdef;rBuD;u vSnf;orm;BuD;ESifh yl;uyf rtdyf
vdkyg[k uREkfyftm; wD;wdk;ajym\/ (olwkdUESpfa,mufvkH;onf uREkfyfxuf
5ESpfcefU toufBuD; olwkdU&G,fwlcsif;csif; yl;yl;uyfuyf rtdyfvdkonfh
oabmyif jzpfwef&monf/) okdUqdkvQif uREkfyfonf olwkdUESpfa,muf\
tv,fMum;rS

tdyf&efrSwyg;

tjcm;tpDtpOf&Smr&ojzifh

vdkuf&ygonf/

842

oabmwl

xl;qef;aom'kuwrsKd;
anmifyifBuD;atmufwGif avuav; wjzL;jzL; wkdufvsuf&Sdaomf
vnf;

tvGefyltdkfufaom

&moDjzpf

if;wkdU\

udk,faiGUrsm;onf

wbufwcsufrS uREkfyf\ESmacgif;0odkU xdk;0ifonfESifh tdyfraysmfEdkifyJjzpfae


\/ olwkdUESpfa,mufrlum; w&SL;&SL;ESifh tdyfaysmfukefMuavNyD/ uREkfyfrlum;
vuf,mbufokdU apmif;vkdufonfhtcg udk,fwkH;vkH;cRwfxm;onfh vSnf;
orm;tbkdk;BuD;\ acR;eHUonfvnf;aumif;? vuf0JbufodkU apmif;vdkuf
onfhtcg (ig;yd ig;ajcmufvnf; a&mif;wwfonfh) aps;onfrdef;rBuD;
\ig;nDeHUonf vnf;aumif;? ESmacgif;xJodkU wvSnfhpD wdk;0ifonfESifh
wnfhwnfhBuD; yufvufvSeftdyf&\/ uREkfyfrSmvnf; wu,ftdyfaysmf
atmif tdyfaomtcg wGif yufvufvSef rtdyfwwfyJ wbufbufodkU
apmif;tdyf&rnf

jzpfaomaMumifh

tdyfraysmfEdkifyJ

'kua&mufvsuf

&Sdygawmhonf/ aemufqkH; uREkfyfonf tdyfraysmfEdkifonfhtwlwl 'kucH


raeawmhyg[k

qdkum

zsmay:rSx

anmifyifjrpf&if;odkUoGm;NyD;vQif

opfyifudkrSDvsuf rkd;vif;onf wdkifatmif xdkifaeygawmhonf/ uREkfyfonf


*syefacwf c&D;oGm;&mwGif tusOf;tusyftrsKd;rsKd;ESifh BuKHcJU&bl;aomfvnf;
uyfuyfoyfoyfa&muf&aom
BuKH&bl;ygonf/

'kursKd;rSm

taMumif;udk

wBudrfom

trSwfw&

pOf;pm;vdkufonfhtcg

'kuqif;&J

awGU&onfh t&mXmewGif uJUodkU pkHaomvl &Sm;vdrfhrnf[k NyKH;rdygonf/

843

tajymif;tvJ\ oufomjcif;
t&kPfwufcsdefwGifx armif;Muojzifh eHeuf]aps;csdef}wGif ]&Sdrf;rum;}
&GmodkU a&mufMuav&m uREkfyfonf rkefU[if;cg;wyef;uefpm;NyD; aemuf
jrpfwbufurf;&Sdaom ]ajr&Gm} odkUul;&ef ormefpkHprf;av\/ uREkfyf
wa,mufwnf;

ormefwpif;vkH;

riSm;Edkifojzifh

tjcm;vlrsm;ESifhtwl

ul;&rnfjzpf&m c&D;onfrsm;onf ]aps;0,f}rsm;jzpfMu tjynfhtpkH0,fNyD;rS


jrpfwbufodkU jyeful;MurnfjzpfaomaMumifh aeylonfwdkifatmif apmifhae&
\/ aemufqkH;wGif 11 em&Dxkd;umrS aeylusJusJBuD; ul;Mu&onf/
jrpfv,facgifausmfvwfaomf orefonf aomifrsm;? uRef;rsm;tMum;&Sd
a&vufMum;uav;rsm;rS

qefwuf&mwGif

xD;rygcJUaom

uREkfyfrSm

jcpfjcpfvefatmifylvSaom avSay:wGif xdkifvdkuf&jcif;xuf ukef;aMumif;


avQmuf&jcif;u awmfvdrfhrnfqdkum avSudkt&yfcdkif;NyD; uRef;xJwavQmuf
ajcvQifavQmufcJUav\/

yxr

NidrfNidrfxdkifNyD;

tylcH&jcif;xuf

vIyf&Sm;vsufcH&jcif;u oufom&m&onfxif\/ twefMum vrf;avQmuf


vkdufaomtcgrl aeyljcif;um;wbuf? ajcvSrf;&jcif;uwbuf om
yifyef;onfxifvmojzifh avSudkt&yfcdkif;NyD; wufpD;\/ twefMumjyef
aomf

NidrfoufpGmtylcH&jcif;u

omqdk;onf[k

xifvmjyefojzifh

t&yfcdkif;NyD; qif;jyef\/ aemufqkH; uREkfyfawGU&Sd&onfrSm rnfonfurQ


oufomonf[lr&Sd? tajymif;tvJonfomvQif oufomjcif;jzpfonf[k
oabmaygufvmygawmhonf/ okdUjzifh qif;csnfwufcsnfc&D;oGm;cJU&m
naeapmif;wGifrS

]O'def&Gm}okdU

jrpfta&SUbufodkU

ul;&jcif;rSm

qdkufa&mufvmygonf/
bmvdkvdkESifh

844

&Sdrlum;&GmrS

waeUc&D;jzpfaeojzifh

tHUMo,if; (rkefU[if;cg;wyef;uefwnf; pm;rdcJU) AdkufxJu wMuKwfMuKwf


jrnfum tpmawmif;vsuf&SdavNyD/
rarQmfvifhaomrdwfaqG
uREkfyfonf avSay:rSqif;NyD; a&qdyfwGif awGU&onfh wJuav;xJ
okdU0if xdkifaepOf &Gmom;wa,mufudkawGU pkHprf;&m uREkfyfoGm;vdk
onfh&GmrSm wrdkifausmfausmfrQom a0;onfqdkaomaMumifh tm;wufrd\/
okdUaomf rEav;NrdKUrS OD;xifESifh a':pkwkdU&Sdyg\avm[k ar;aomtcg
a>r&GmraeMu/ ]uydkif}&Gm aeMuonf[k ajymaomaMumifh yufvufvef
rwwf tm;avsmhoGm;ygonf/ taMumif;rlum; eHeufpm xrif;rpm;cJU&
naepmpm;zkdU tcsdefeD;NyD[k arQmfvifhvsuf&Sdaom uRekfyfrSm uydkifodkUa
&mufatmif b,fESpf&ufoGm;&OD;rnf rodEdkifonfh c&D;ESifh &ifqdkifvsuf
&SdygaomaMumifhwnf;/ uREkfyfonfpmrlvdyfuav;udk *sKdif;wGif nSyfvsuf
taMumfqdkifuav;ESifhwlaom

wJuav;atmuf

xdkifaepOf

ta0;rS

vli,fwa,mufavQmufvmonfudk jrif&\/
vli,fonf

vufxJ

xrif;oHqifhwckudk

qJGvm&mightwGuf

xrif;ydkUvmjcif;jzpfvQif aumif;avpG[k pdwful;,Ofrd\/ teD;odkUa&muf


aomtcg vli,fu ]][if q&mBuD;yguvm;}}[k qdkum &yfwefUNyD;ar;av&m
uREkfyfu OD;xif? a':pkwkdUxHodkU vmjcif;jzpfaMumif;ajymjy\/ uREkfyfurl
xdkvli,ftm; awGUjrifbl;onfrxifay/ aemufqkH;vli,fu uREkfyf\pmay
rsm;udk zwfbl;onfhjyif ol\zcifonfvnf; uREkfyf\zcifudk aumif;aumif;
odaMumif;ajymav\/ ol\zcifrSm OD;ndKjzpfaMumif; ajym&m uRekfyfuvnf;
OD;ndKudkawmh odygonf/ aemufqkH; OD;xifwdkUr&Sdaomfvnf; ol\tdrfrS

845

apmifhaeEdkifaMumif;?

OD;xifudk,fwdkif

w&ufESpf&uftwGif;

vmrnf[k

owif;Mum;aMumif;ajym ol\tdrfokdUzdwfac:ygayonf/ oJuEm& oGm;


vmaom c&D;onfonf pGefyvGHyiftkyfpkudk jrifaomtcg uREkfyfxufydk
0rf;omEdkifvdrfhrnfrxifay/

]]q&mBuD;'DrSm

cPapmifhygtkH;?

bkef;BuD;

ausmif;udk 'DrkefUuav; oGm;NyD;vSLvkduftkH;r,f}} [kqdkum vli,fxGufoGm;


av&m uREkfyf\pdwfxJ ]]ightwGufxrif;r[kwfaomfvnf; bkef;BuD;twGuf
rkefUawmh[kwfonf? odkUqdkvQif olUtdrfwGif rkefUawmh&Sdaumif; ygao;}[k
atmufarhrdonf/
xrif;ESpfeyfiwfjcif;
vli,fjyefvmaomtcg uREkfyfonf olESifhtwlvkdufoGm; wrdkif
ausmfcefU avQmufMu&mwGif a>r&GmodkUa&mufMuav\/ e,f a>r&Gmaygif;
av;ig;ajcmuf&Gm&Sdonfqdk&m

ol\&Gmum; jrufa&Smavm? a>rayG;avm?

bma>rjzpfonf[k uREkfyfrrSwfrd? xrif;qmjcif;avmufudkom uREkfyfrSwfrd


onf/ tdrfodkUa&mufMuaomtcg ae0ifNyD; tvif;a&mifrQ avmufom
usefawmhay&m vli,fu ]]q&mBuD;xrif;pm;cJU&ao;rxifygbl;? rkefUqD
aMumfeJU vufzuf&nfMurf; aomufESifhayOD;awmh? uRefawmfxrif; csufckdif;
vkduftkH;r,f}}[k ajym\/ uREkfyfurl aumif;aumif; rodolwa,muftm;
'kuay;zdkU tm;emonfESifh ]]xrif;awmhaeygaparmif&,f? vufzuf&nf
Murf;aomuf&,if awmfygNyD}}[k ajymonfESifh vli,fu jyifqifav\/
aeUrSm

uqkefvjynfhaeUjzpf

&Gmrsm;xkH;pHtwdkif;

rkefUaMumfMu&m

uREkfyftm; rkefUqDaMumfokH;av;ckESifh vufzuf&nfMurf;u&m;


auR;arG;av\/

bmrqdkcyfrsm;rsm;

846

pm;vkdufcsifaom

wnfcif;

tajctaeodkU

qdkufa&mufvsuf&Sdonfh uREkfyfrSmrl tvGeft&om&Sdonfxif&aom rkefUqD


aMumfrsm;udkpm; vufzuf&nfMurf;jzifh usKdufcsaepOf vli,fu ]]q&mBuD;
odyfrpm;eJUtkH;aemf? xrif;rpm;EdkifyJaer,f? xrif;tkd;wnfcdkif; xm;NyD;}}[k
ajym\/

uREkfyfrSmrl

rkefUqDaMumfESifhyif

BuH&G,fxm;onfjzpfaomaMumifh

tvGefauseyfNyD;

xrif;rcsufap&ef

t0pm;&ef

taMumuftuef

wm;qD;xm;vdkufygawmhonf/
]][kwfyghrvm;? 0yghrvm; q&mBuD;}}
]]0yghAsm? xrif;pm;,ifawmh AdkfufaygufxGuf&kH&Sdawmhw,f}} [kajym
vdkufojzifh auseyfoGm;ygonf/
OD;od'd
aemufwaeU tjcm;a>r&Gmw&GmwGif aexdkifvsuf&Sdonfh uREkfyfESifh
todtuRrf;jzpfol OD;od'd\tdrfodkU ajymif;a&TUaexdkifvdkaMumif; uREkfyfu
ajymonfESifh vli,fuvkdufydkUay;onf/ OD;xifvmvQifxdktdrfodkU vmvdrfh
rnf[kvnf; od&onf/ uREkfyfonf OD;od'dESifh wBudrfESpfBudrf aqG;aEG;bl;&m
awG;&J? ac:&J? ,lq&Jjcif;ESifh vlrsm;pk\ xifjrifcsufudk *&krpdkufwwfjcif;
wnf;[laom tjcif;t&mrsm;wGif uREkfyfESifh cyfqifqifwlMuonfjzpf
jrifvQifjrifcsif; tjyeftvSefcifrifav;pm;Muonf/ uREkfyfwkdU\t,l0g'
um; 'Darmfua&pD[lonfrSm vlrsm;pk\tqkH;tjzwf? okdUr[kwf vlrsm;pk\
xifjrifcsuf[laom t"dym,fudkrlum; vm;vm;rSvufrcHcsifol ESpfa,muf
jzpfMuonf/ yk*dKvfBuD;um; uREkfyfESifhaqG;aEG;&bl;ol [lorQwGif t&om
t&SdqkH;

wa,mufjzpfayonf/ yk*dKvfBuD;onf

bmoma&;bufwGif

uREkfyfuJUodkU txkH0goemrygaMumif; uREkfyfod taMumif;udkcsefvSyfum

847

EdkifiHa&;?

vlrIa&;?

pm&dwa&;?

qufqHa&;paom

udprsm;taMumif;

aqG;aEG;Mu&m vGwfvyfpGm awG;ac:jcif;ESifh ywfouf uREkfyfxufyif


wwef;jrifhaom yk*dKvfwOD;tjzpfESifh rSwfwrf;wifrdygonf/ uREkfyfonf
rnfrQyif vGwfvyfpGm awG;ac:0HUonfqdkapumrl bk&m;a[mygVdawmfqdkvQif
awmfvSefzdkUr0HUyJ&Sd&m yk*dKvfBuD;rlum; bmoma&;orm;wa,muf r[kwf
onfhtwGufaMumifh

tawG;tac:wGif

uREkfyfxufowdaumif;onf[k

0efcHygonf/ uREkfyftzdkUrSmrl bk&m;a[monfqdkaom t,l0g'wckonf


obm0ESifhrudkufnD[k uREkfyfxifjrifonfhtcg t,ltqonf bk&m;
a[m r[kwfwef&m[lom ajym0HU\/ xdkyk*dKvfBuD;rlum; b,folUudk
xdckduf bmjzpf&onfjzpfap? olr,kHvQif r,kHMunfaMumif;udk wdkuf&dkuf
ajymifajymifajym0HUoljzpfavonf/ yk*dKvfBuD;onf &Gmol&Gmom; vlrsm;pk
ESifh oyg,rjzpfjcif;rSm tHUzG,f&mr[kwfacs/ okdUESifhvnf; if;e,fw0dkufwGif
OD;od'dxuf wnfhrwfajzmifhpif;aom vlr&SdEdkif[k uREkfyfav;eufpGm ,kHMunf
vsuf&Sdygonf/ vlBuD; uREkfyftxl;ojzifh oabmusaom tcsufrSm
y&d,m,f[efaqmifjcif;uif;
y&d,m,fjzifh

yGifhvif;aom

vlvkyfaeMuaom

avmuBuD;

oabm&Sdjcif;yifjzpf&m
vlBudKufenf;jcif;rSm

"rwmyifjzpfavonf/
uREkfyftaMumif;udkodolrsm;
uREkfyfonf

yk*dKvfBuD;ESifh

ESpfntdyfrQ

aqG;aEG;cJU&m

uREkfyf

taMumif;udk olodonfxuf olUtaMumif;udk uREkfyfuydk odcJU&onf


xif\/ uREkfyf\0goemwckrSm rdrdtaMumif;udk vlodatmif azmfxkwfzdkU
xuf olwyg;taMumif;udkodatmif tuJcwfzdkUtwGufom ta&;BuD;

848

wwfjcif;yifjzpfonf/ tcsKdUvlrsm;onf rdrdwkdU&Sdaom t&nftcsif;udk


vlodatmif
Salesman)

bef;jywwfjcif;twGuf

tvGefusifvnfMuay&m

(Good

uREkfyfrlum; if;twwfynmwGif tvGefnHUzsif;ygonf/ uREkfyf

\&nf&G,fcsufrSmvnf; rdrdudk,fudk jyzdkUxuf vlwbufom; taMumif;udk


odzkdUu t"dujzpfygonf/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyf\rdwfaqG udkodef;azu
]]cifAsm;[m awmfawmftodcufwJUvlwa,mufyJ}}[k ajymbl;\/ [kwfykH
vnf;&onf/ uREkfyf\arG;ozcifonf uREkfyftaMumif;udk arG;ordcifavmuf
rqdkxm;bd?

udkodef;azavmufyif

odoGm;&SmykH

r&acs/

uREkfyfonf

tvkyfrsKd;udk jyKvkyfvdrfhrnf? okdUaomf rnfrQtxdom jyKvkyfvdrfhrnf?


xdkrQxuf ausmfvGef jyKvkyfvdrfhrnf r[kwf[kcefUrSef;&mwGif uREkfyf\
zcifxuf

udkodef;azESifh

rdcifwkdUu

wdusrSefuefatmif

cefUrSef;Edkif

Muavonf/ Oyrm uREkfyft&ufawGrl;NyD; &efjzpfaeonf[k wa,muf


a,mufuajymvQif zcifurl ]]'Daumif[kwfrSmyJ}}[kqdkum csufcsif;pdk;&drf
aomu jzpfvdrfhrnfjzpf &m udkodef;azESifh rdcifwkdUrlum; ,kHavmufaomolu
ajymapumrl tenf;qkH; pOf;pm;MuOD;rnf jzpfavonf/ uREkfyftaMumif;udk
uREkfyfuG,f&m a0zefMu&mwGif uREkfyf\ udk,fusifhw&m;ESifh ywfouf
zcif\ txiftjrif vJGrSm;rIuav;rsm; taMumif;udk rdcifESifh udkodef;az
wkdUu uREkfyftm; ajymjyMubl;avonf/ onfrSm zcif\nHUzsif;rI[l
rqdkvdk/ rdcifESifh udkodef;azwkdU\ (uREkfyfESifhywfouf) xl;jcm;csufwck[l
,lqygonf/
tvm;wl

yk*dKvfESpfa,mufonf
wdusrSefuefatmif

tjcm;vlrsm;ESifh

ywfouf

tuJjzwfEdkifMuvdrfhrnf[k

rqdkvdkyg/

uREkfyfwa,muftaMumif;udk txl;odxm;Mujcif;jzpfonf[k qdkvdkygonf/


uREkfyftaMumif;udkzcifu tuJjzwfjcif;xufyif qdk;qdk;&Gm;&Gm; tuJjzwf
aom vlrsm;vnf; &SdMuygvdrfhOD;rnf/ OD;od'dESifh uREkfyfESpfnrQ aqG;aEG;Mu&m

849

wGif rnfonfhenf;rqdk (t,ltqESifh ywfouf) tjyeftvSef av;pm;rI


&SdMuonf txdrQavmufawmh em;vnfrI&SdMuygonf/ uRekfyfurl awmBudK
awmMum;wGif okdUaomf vlrsKd;BuD;wa,muf awGUcJU&jcif;rSm tHUzG,f&m
wcktaejzifh trSwftom; jyKcJU&ygonf/
OD;xif\rsufESm
OD;od'dESifhaqG;aEG;&jcif;rSm
wwd,aeUrl

t&omwrsKd;&Sdonf

uREkfyf\pmrltwGufaMumifh

uydkifokdU

rSefaomfvnf;
a&mufcsifpdwf

tawmfjyif;xefvsuf &SdaeygavNyD/ a>r&GmrS uydkifoGm;&efrSm (rw&mrS


uydkifodkUrD;&xm; aygufaomfvnf;) a>r&GmrS rw&modkUvSnf;jzifh oGm;&OD;
rnf jzpf pdwfxJwGif tawmf0efav;vsuf&Sd\/ OD;od'd vSnf;EGm;r&Sd?
vSnf;iSm; &efvnf; vG,fulykHr&aomaMumifh om 0efav;vsuf&Sd\/
wwd,aeU

eHeufydkif;wGif

OD;xifonf

tdrfxJodkU0ifvmonfudk

jrif

vkduf&\/ OD;xifrSm ausmif;aebuf oli,fcsif;wa,mufjzpf olUudk


uREkfyfjrif&bl;onfrSm tBudrfaygif;&maxmifru &Sdygawmhrnf/ okdU&mwGif
xdkeHeuf OD;xif\rsuf ESmudk jrif&jcif;uJUokdU 0rf;omrdaomtjcm;tBudrfudk
uREkfyfrrSwfrdyg/ xdktcsdef tzkdU&m OD;xif\rsufESmuJUokdU uREkfyftm;
0rf;omatmifjyKvkyfEdkifaom tjcm;rsufESmwckonfvnf; &Sdvdrfhrnfr[kwf
yg/ ylavmifavmufatmif r[kwfaomfvnf; &ifxJ waEG;aEG;&Sdaeaom
taiGUonf a&at;ESifh yufvkdufonfhES,f wcgwnf; ajyaysmufoGm;yg
awmhonf/

850

ylavmifvSaomc&D;
OD;xif\udpNyD;pD;atmif

ESpf&ufcefUaeMuNyD;aemuf

rw&mNrdKUokdU

vSnf;jzifhoGm;Mu xdkrSwzefuydkifodkU rD;&xm;jzifh qufvuf oGm;a&muf


Mu\/ rw&mESifh uydkifc&D;rSm 10 rdkifrQxuf ydkrnfrxifaomfvnf;
uREkfyf\ woufwmwGif rarhEdkifonfh c&D;wdkuav;wckjzpf\/ yljyif;onf
aEG&moDuqkefvwGif tvGefrkd;acgifaom ESpfwESpfvnf;jzpf uREkfyfwkdU
c&D;onfrsm;onf aeUv,f em&Djyeftcsuftcsdef oGyfrkd; oGyfumaom
ukefwJGay:odkUwufum vlawGtjynfhtusyfESifh Murf;ay:wGif wem&Dausmf
ausmfBuD; xkdifaeMu&\/ *syefacwfjzpf rD;&xm;xGufcsdefudk twdtus
rod&onfhjyif rD;&xm;rxGufao;qdk atmufodkUqif;csifygvsuf jyefwuf
zkdU ae&mtwGuf tcuftcJ&Sdvdrfhrnfqdkum rnfolrQrqif;0HUMuyJ wGJcavmif
BuD;xJwGif acR;wvkH;vkH;ESifh 0#fcHMu&ygonf/ vlpD;wGJqdkygvQif rsufESm
MuufESifh opfom;um jywif;aygufrsm;&SdaomaMumifh ]awmfygvdrfhOD; rnf/
,ckrSm ukefwJGjzpf oGyfrdk; oGyfumNyD; 0ifaygufxGufaygufrSwyg;
jywif;ayguf tvsOf;r&SdyJ jzpfae&m uHqdk;rdk;arSmifus cavmifxJodkU
a&mufaeMuaom

uREkfyfwkdUrSm

rsufESmodkU

cPcPokwfay;&aom

acR;rsm;aMumifh vufudkify0grSm nSpf&Edkifavmufygonf/ &dk;&dk;wGJrsm;


c&D;onfrsm; yltdkufaomtcg rD;&xm;xGufygapawmh[k qkawmif;wwf
Muay&m xdkaeUu rw&mrS rD;&xm;xGufjcif;onf uREkfyf rSwfrdorQwGif
0rf;tomqkH; xGufjcif;aywnf;/

851

pmrlpGHyg\
*syefacwf awmifa&mufajrmufa&muf xGufajy;wdrf;a&SmifMuolrsm;
onf wcgw&HawGUqkHMu&aomtcg 0rf;omMuNrJjzpfonfhtwdkif; uREkfyfrSm
vnf; i,foli,fcsif; a':pkESifhom;orD;rsm;tm; awGUqkHMujcif; twGuf
vIdufvSJpGm 0rf;ajrmuf0rf;om jzpf&ygonf/ 0rf;omMu&jcif;rSm uGJ&mrS
jyefawGUMujcif;aMumifhom r[kwf/ ab;tE&m,frsm;aom tcsdeftcg jzpf
raoyJ touf&SifvsufawGUMu&jcif;twGufyg 0rf;omMu&jcif; jzpfav
onf/ wa,mufESifhwa,muf awGUMu&onfhtcg EIwfrSzGifh rajym
Muaomfvnf;

]aMomf-awmfygao;w,f?

tjyeftvSefatmufarhwwfMuavonf/

&Sdao;&JUudk;aemf}[k
OD;vSwkdUonf

pdwfxJu

uREkfyf\pmudk

a&Sma&Sm&SL&SL 0,f,lvdkufMuojzifhvnf; 0rf;om&ygao;onf/ xdkacwfwGif


puLtcuftcJ

jzpfwwfaomaMumifh

ykHESdyf&dkufxkwfygrnfqdkjcif;twGuf

0rf;om&jcif;jzpfygonf/
vltdkrsm;t&om
BuD;jyif;vmaomtcgwGif ausmif;aebufomru wwef;wnf;twl
aeoli,fcsif;rsm;ESifh wcgw&H awGUqkH&jcif;onf t&omwrsKd;&Sdjcif;udk
BuD;jyif;atmif aeMuolrsm;om odEdkifMuayvdrfhrnf/ OD;xifonf uREkfyfESifh
wwef;wnf; twlaeqdkaomfvnf; olU]twGJ}udk,fh]twGJ}&SdMu olESifhuREkfyf
rSm

]&ifbwf}rdwfaqGrsm; r[kwfMuay/ uREkfyf\twJGrsm;rSm armif&D?

pufacGESifh

udkazwkdUjzpfMuav&m

udkazrSm

uREkfyfxufav;ig;ESpfBuD;

udkaz[k ac:&aomfvnf; armif&DrSmrl puf&Sifw&m;olBuD; jzpfvmonfwdkif

852

atmif ]armif&D}]azodef;}[kac:Mu i,fpOfutwkdif; ]rif;ESifhigESifh}ajymcJU


Mu\/ a':trm\ zcifOD;xifESifhrl i,fpOfu ]azodef;}]zdk;xif}[k ac:cJUMu
aomfvnf; BuD;jyif;vmaomtcgwGif ]OD;xif}]OD;azodef;}jzpfvmMuavNyD/
okdUac:a0:Muolrsm;rSm i,foli,fcsif;yifjzpfaomfvnf; ]armif&D}]azodef;}
[k

ac:&jcif;uJUokdU

ESD;&if;rIr&Sd

t&omvnf;

avsmhonfxif\/

uREkfyftzdkU &m uJUokdUtjyeftvSef ac:&olrSm armif&Dwa,mufom


&Sdawmh\/ pufacGwa,muf&Sdaeao;ygvQifvnf; ]pufacG} ]azodef;} yif
ac:Murnf jzpfonf/ tac:ta0:rsm;onf i,fpOfu &if;ESD;cJUjcif;\
tqifhtwef;udk azmfjy\/ ]zdk;xif}onf ,cktcg ]OD;xif}jzpfaeav&m
(e*g;a':OD;ESifh vlxka':trmwkdU\zcifjzpfaomaMumifh) ]zdk;xif}ac:vnf;
avsmufywfaumif;rS avsmufywfayrnf/ olESifhwcgw&H awGUqkH&onfwGif
ausmif;om;b0u a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;udk wa,mufwvSnfh jyefajymif;
ajymaeMuonfhtcdkufwGif ausmif;om;t&G,fuav;rsm; jyefjzpfoGm;Muonf
ESifh

t&omwrsKd;aywnf;/

awGUEdkifMuayrnf/

vli,frsm;onf

twdtuscefUrSef;&ef

t&omudk

awGU&kHom

cJ,Of;ayvdrfhrnf/

OD;xifESifh

omr[kwf? a':pkESifh a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;taMumif; ajym&jcif;rSmvnf;


t&om&Sdygbdonf/ (a':pk[l a&;om;aomfvnf; vufawGUrSm ]rpk}[lyif
ac:ao;&m oluvnf; ]udkazodef;}wcGef; ]armifazodef;}wcGef; ac:wkef;yif
&SdMuonf/)

uREkfyf\

woufwmwGif

vifa&mr,m;yg

oli,fcsif;

jzpfcJUbl;onfh vifr,m;qdk wpkHom&Sdyg\/ okdUjzpf uydkif&Gmuav;


uREkfyfwnf;cdkaexdkifcJU&jcif;rSm rnfonfht&yf aexdkifcJU&bl;jcif;ESifhrQrwl/
udk ,fhtdrfudk,f&Gm udk,fhXmeuJUodkU atmufarhEdkifonfhjyif uREkfyf\toufrSm
vnf; tESpfokH;av;q,f jyefi,foGm;onf[k xifrdygonf/ i,fvkduf

853

MuykHrSm OD;xif\oruf armifvSESifh orufavmif; armifae0if;wkdUESifhyif


vlBuD;vli,f wpkHpDwJG bufrifwef upm;cJUMuygao;onf/
jyefrnfhaeU a':pku o&ufoD;rsm;ESifh rQifig;ydwydm (aemuf
wacgufwGif aiGwaxmifvnf; ay;ygayonf/) ay;vdkuf&m apwemESifh
ay;jcif;jzpfaomfvnf; xdkypnf;rsm; twGufaMumifh uREkfyf'kua&muf&ykHudk
azmfjyygOD;rnf/ tjyefc&D;wGif uREkfyfonf vmvrf;twkdif;r[kwfyJ rEav;
bufrSvSnfhNyD; ppfudkif;? &Gmaxmif c&D;pOf twkdif; jyefvmcJU\/ ppfudkif;odkU
a&mufaomtcg xdkNrdKUrSm tawmfajcmufuyf okH;tdrfwtdrf? av;tdrf
wtdrfrQavmufom

vlaeMu\/

uREkfyfonf

&GmaxmifblwmokdU

aeUv,fcif;wGif a&mufoGm;&m rD;&xm;onf nae ig;em&DtcsdefwGifrS


xGufrnf[k od&\/ (ae&m uREkfyf\tpDtpOf trSwftom; rSm;,Gif;
jcif;udk owd&vmavNyD/ uydkifodkU oGm;aomtjzpf tysufrSm uREkfyf\zcif
ruG,fvGefrD rD;&xm;vrf;rsm;udk *syefrsm; rzsufqD;rDu jzpfygonf/)
tcuftcJwck
&GmaxmifblwmwGif uREkfyfonf o&ufoD;rsm;ESifh rQifig;ydxkyfudkxrf;
vsuf opfyif&dyfatmufodkUoGm; naewkdifatmif apmifhae&\/ av;
em&DavmufwGif

&Gmolrsm;csufa&mif;onfh

xrif;[if;udk

0,fpm;&m

awmcsufenf; csufxm;onfh a&vGwfMuufom;[if;ESifh csOfaygifoeyf


aMumifh tNrdefqkH;aom xrif;weyfwGif tygt0iftjzpfESifh rSwfwrf;wif
xm;&onf/ ig;em&dxkd;cgeD;vwfaomf 100 cefU&Sdaom c&D;onfrsm;onf
vIyfvIyf&G&G jzpfvmMuavNyD/ uREkfyfpHkprf;Munfhaomtcg rD;&xm;rvmawmh
bl;[k ajymoluajym? vmOD;rnf[k ajymoluajym trsKd;rsKd;jzpfaeMuavNyD/

854

rD;&xm;tvkyform;wa,muftm; ar;&mwGif ]]vmrSmygAsm}}[kajymonfESifh


pdwfcsNyD;xdkifckHwckay:

at;csrf;pGmxdkifaevkduf\/

ajcmufem&Dxkd;aomf

vnf; rD;&xm;rvmao;yJ&Sd&mwGif tvkyform;udk ar;jyef&m ]]vmawmhvm


rSmygyJ rdk;csKyfvdrfhr,f}}[k ajym\/ rkd;csKyfjcif;onf uREkfyftzdkU ta&;rBuD;
vmvQifawmfNyD[k atmufarh pdwfat;at;yif aevkduf\/ ckESpfem&Dxkd;cg
eD;wGif tcsKdUc&D;onfrsm;onf ppfudkif;odkUjrif;&xm;ESifh jyefpjyKMuav&m
uREkfrSm ppfudkif;NrdKUay:wGif todtdrf wtdrfESpftdrf&Sdaomfvnf; tdrfvl&Sdr&Sd
raocsmaomaMumifh tvkyform;\pum;t& ayNyD;apmifhae\/ vufrSwf
um; tapmBuD;u0,fxm;NyD;avNyD/ okdUaomfvufrSwfaMumifh ta&;BuD;onf
um;

r[kwfacs/

ckESpfem&Dxkd;vwfaomf

usef&Sdao;aomfvnf;

c&D;onf

av;ig;a,mufrQ

jrif;&xm;rlum; wpD;rQr&Sdawmhacs/

uREkfyfonf

tajctaervSonfh tjzpfudkjrif tvkyform;tm; aemufqkH; taejzifh


ar;Munfh&m pufacgif;zsufaeaomaMumifh rD;&xm;rvmawmh[k ajymygawmh
onf/
b,fvdkvlBuD;ygvdrfh
uREkfyfonf pdwftm;i,fpGmESifh txkyfuav;udkxrf;vsuf <uif;usef
aeao;aom c&D;onfokH;av;a,mufwkdUtm; pkHprf;Munfh&m if;wdkUonf
ppfudkif;okdUoGm;rnfr[kwf?

ajrmufbufem;&Sd&Gmuav;odkU

jyefMurnf[k

ajymMuavonf/ *syefacwfjzpf vlwdkif;csnfMurf;vkHcsnf 0wfMu&aom


aMumifh uREkfyftm;av;pm;avmufaom vlwa,muf[k rxifonfhvuPm
ESifh cyfayghaygh pum;ajymMuonfwGif uREkfyfonf olwkdUESifhvdkufvdkonfh
pdwful;udkzsuf

ppfudkif;okdU

jzpfonfhenf;oGm;NyD;

855

oifhawmf&mwGif

tdyfygawmhrnf[k

qkH;jzwfvdkufav\/

aemufqkH;

uREkfyfonf

jrif;&xm;vnf;r&Sd? c&D;oGm;azmfvnf; r&SdyJ txkyfuav;udk xrf;vsuf


ppfudkif;NrdKUbufokdU

oGm;aomvrf;twdkif; vdkufvmcJUav\/ tcsdefrSm

ae0ifNyDjzpf tvif;a&mifavmufom usefygawmhonf/ qifrsm;&Sifbk&m;


odkUa&mufaomtcg

vlwpkonf

bk&m;xJrSjzwf

ausmif;ESifhwlaom

taqmufttkHqDodkU oGm;Muonfudkjrifojzifh olwkdUaemufrS vdkufoGm;\/


ydwfxm;aom bkef;BuD;ausmif; wausmif;ESpfausmif;udk ausmfvGefoGm;MuNyD;
aemuf vlwpkonf taygufBuD;wckxJodkU 0ifoGm;Mu\/ uREkfyfonf
tayguf0rS &yfMunfhvdkufaomtcg *lBuD;ozG,f us,f0ef;aom vdkPfacgif;
BuD;udkawGU& rD;zdkrsm;ESifh csufjyKwfaeMuaom vlESpfpk okH;pkudk jrif&\/
vkdPf*lBuD;xJwGif tdyfzdkUae&mawmif;&vQif awmfavrnfavm[k tajc
taeudk tuJcwfvsuf&SdpOf rD;zdkrsm;teD;rS uRekfyftm; vSrf;MunfhMuaom
vlrsm;\rsufESmxm;rsm;rSm

uREkfyftay:

vkdvdkcsifcsif

&SdykHr&onfESifh

bmrQrajymyJ vSnfhjyefvmcJUav\/
t&JpGefUr&ykH
ydwfxm;aom bkef;BuD;ausmif;rsm;teD;rS jzwfjyefxGufvm&mwGif
uREkfyfonf ausmif;wHcg;rsm;udk wGef;Munfhjcif;? ac:prf;jcif; ponfjzifh
pkHprf;ygao;onf/ odkU&mwGif rnfolurQ xl;oHrMum;onfESifhbkef;BuD;r&Sd
ydwfxm;aomausmif;rsm; jzpfonfqdkum qifrsm;&Sifbk&m;qDodkU qufvuf
avQmufvmcJU\/

apwDawmfteD;&Sd

uREkfyfoabmusavmufaom

ae&mxdkifcif; rawGUonfESifh ta&SUbufapmif;wef;qDodkU avQmufvmcUJ\/


apmif;wef;txGuf0wGif&Sdaom qif&kyfBuD;BuD; ESpfaumifokdUa&mufvmaom

856

tcg awmifbuf&Sd qif&kyf\zifbufwGif apmif;wef;trdk;atmuftdyf&ef


qkH;jzwfvdkufav\/ uREkfyfonf o&ufoD;rsm;ESifh rQifig;ydxkyfxm;onfh
vkHcsnfudkjznf jzefUcif;NyD;vQif tkwfcJwvkH;&Sm pGyfus,fa[mif;wxnfudk
tkwfcJay:wifum acgif;tkH;jyKvkyf\/ xdkUaemufaq;&GufBud;udkudk ysm;&nf
ESifhe,f udk,fwkdifjyKvkyfxm;aom aq;wHaomufaq;jzifh yufvufvSefum
aq;wqkHaomuf,if;

pdwful;vsuf&Sd\/

vjynfhausmf

&Spf&ufjzpf

oef;acgifwkdifrS vxGufrnfjzpf&m ,cktcsdefrl aumif;uif rdk;wdfrf


rsm;aMumifh

Mu,frsm;ray:Edkifojzifh

tvGefarSmifrnf;vsuf&Sd\/

rdk;&Gm

acsOD;rnfavm[k pdk;&drfaomfvnf; wapmif;atmufjzpf tumr&Sdapumrl


avrwkdufvQif

rdk;vkHaumif;yg\[k

atmufarh\/

qifESpfaumif\

OD;acgif;buf&Sdaom vrf;ay:um; acwftcgBuD;wGif ,mOftoGm;tvm


r&Sdonfhjyif

bkef;BuD;ausmif;rsm;rSmvnf;

rMum;&aomaMumifh
tajctaeudk

bkef;BuD;r&Sdojzifh

tvGefwdwfqdwfvsuf&Sd\/

tuJcwf,if;

pmtHoHrQ

aq;wqkHaomufvsuf

]]'Dtwkdif;qdkvQif

rif;tdyf0HUyghrvm;}}[k

udk,fhudk,fudk ar;Munfh&m ]]tdyf0HUygw,f}}[k tajz&\/ twGif;qkH;&Sdaom


pdwfurl

]]'djyifrS

wD;wdk;uav;

enf;vrf;r&SdawmhyJ

tajzay;\/

pGefUNyD;

uREkfyfonf

tdyf&awmhrSmaygh}}[k

xdktoHudk

vufrcHyJ

zdESdyfxm;vdkuf\/ tdrfrSxGufcJU onfrSm &Spf&uf&SdNyDjzpf zcifESifh rpdk;wkdUu


MumvSacswum;[k arQmfrsm;aeMurnfavm[k ponfjzifh awG;awmvsuf&Sd
pOf

apmif;wef;trkd;ay:rS

wacsmufacsmufjrnfaom

toHudkMum;&NyD;

]zkwf}ueJjrnfoH Mum;vkduf&ojzifh 'dwfueJ vefUoGm;\/ wcPrQMumaomf


&SOfhwaumifjzwfajy;jcif;udk jrifvkduf&onf/ wGifckeifu twGif;rSwD;wdk;
ajymvkdufaom toHudkowd&\/ ]]vufpowfawmh igaMumufygwum;?
&SOfhckefajy;ajy;wmavmufudk &ifckefatmif vefUaevQif wnvkH; b,fvdk

857

vkyfNyD; igtdyfvdkUjzpfEdkifygrvJ}}[k pOf;pm;rd\/ aemufqkH; uREkfyfonf


o&ufoD;rsm;ESifh rQifig;ydudkvkHcsnfjzifhjyefxkyf NrdKUxJodkU0ifNyD; wenf;enf;
tdyfawmhrnf[kqdkum xvmcJUav\/
0rf;om&aom awGUjcif;wck
uREkfyfonf txkyfuav;udk jyefxkyf yckH;ay:wGifwifvsuf NrdKUbuf
odkUavQmufvmcJU&m ig;rdepfcefU avQmufrdaomtcg rkd;uav; wzGJzGJ
usvm\/ okdU&mwGif tvGefao;i,faom rdk;aygufrsm;jzpf pdkavmufatmif
rjzpfEdkif[k rdrdudk,fudk tm;ay;vmcJU\/ NrdKU\tpodkU 0ifvmcJUavNyD/
odkU&mwGif tdrfrsm;rSm aMumuf&aomacwfjzpf wHcg;ydwfNyD; apmapmtdyfMu
aomaMumifh vnf;aumif;? vlr&SdMuaomaMumifhvnf;aumif; rD;a&mifrjrif&
yJ arSmifESifhrnf;rnf;&SdaeMu\/ ppfukdif;NrdKU tdk;wef;&yf uREkfyf\nD0rf;uGJ
wa,muf&Sdonfqdk&m olUtdrfodkUvnf; ra&mufbl;? tdk;wef;&yfqdkonfrSm
vnf;

b,frSm&Sdonfrodacs/

okdUaomf

ar;vQif&aumif;yg\[laom

arQmfvifhcsufjzifh vmcJU&m arSmifrnf;aomtdrfrsm;udkomawGU& ar;zkdUyif


tcGifhr&acs/ tawmtwGif; rkd;aygufuav;rsm;onf wjznf;jznf;BuD;
vm vludkpGyfpdkpjyKvmavNyD/ onfvdkqdk cuf&acs&JU[k atmufarhrd\/
okdUaomf 'kua&mufonfqdkum

pdwfnpfpGmESifh nnf;wGm;jcif;rsKd;rlum;

jyKwwfaom

awmfygao;\/

0goemr&Sd

uav;b0zcif\

usyfwnf;vGef;jcif;aMumifh vGwfvyfpGm rupm;&jcif;twGuf pdwfnpf&jcif;


ESifhnDrQaom pdwfnpfrIrsKd;udk uREkfyf\toufwmwGif tvGefBuKH&cJvSyg
onf/ onfrSm uRekfyf\OmOfaumif;uav;wckjzpfonf[k qdkavmufonf
xifyg\/ qufvuf avQmufvmaomtcg qif0ifESifh aqmufvkyfxm;

858

onfh tdrfwaqmifwGif tay:xyfrS rD;a&mifuav; wvufvufjrif&\/


rkd;aygufuvnf; wkd;BuD;vmcJUavNyD/ wwfEdkifygbl;qdkum xdktdrfodkU
csOf;uyf ]]tdrf&SifwkdU tdrf&SifwkdU? wqdwfuav;AsmwkdU}}[kac:prf; vkduf\/
vli,fwa,mufonf

tdfrfa&SUjywif;aygufudkzGifh

]]b,folvJ}}[k

ar;vkduf\/ ]]0ufvufuyg armif&,f? tdk;wef;qdkwm b,fem;rSmvJ?


armifeDqdkwm odygovm;}}
]]refusnf;wkH&Gmu udkeDvm;}}
]][kwfygw,farmif&,f}}
uREkfyf0rf;omoGm;\/
]]udkBuD;odef;r[kwfvm;}}
wkd;0rf;omvmNyD;]][kwfygw,f? armifub,folvJ}}
]]uRefawmfu bkd;BuD;wynfh zdk;...av}}
emrnfudkawmh uREkfyfarhoGm;ygavNyD/
]][kwfvm;a[h?

ae&musvkdufavuG,f?

ig'DrSm

wnavmuf

tdyfyg&apvm;uG,f}}
]]tdyfwmaygh udkBuD;odef;}}
vli,fonf ysm,D;ysm,mqif;vm wHcg;zGifhay;avonf/
uREkfyfonf tdrfay:odkUa&mufaomtcg vli,f\rsufESmudk Munfhaomf
vnf;jrifbl;onfxif&kHrSwyg;

rnfolrnf0g[l

rrSwfrdacs/

jzpfykHrSm

uREkfyfwkdUvifr,m;onf &GmodkU&Hzef&Hcg a&mufwwfMuonfjzpf&m zcifonf


pmoifausmif;zGifh uav;oli,frsm;tm; tcrJU ynmoifay;avh&S\
d /
vli,frSm ausmif;om;wa,mufjzpf uREkfyfwkdUudk aumif;aumif;odaomf
vnf; uREkfyfurl vlvwft&G,fjzpfaeaom oludkrrSwfrdjcif;jzpfygonf/

859

uREkfyf\toufwm 0rf;tomqkH;aom tjcif;t&mrsm;teufwGif oli,f


ESifh awGU&jcif;onf wcktygt0ifjzpfygonf/ vufzuf&nfMurf;tdk; xnfh
tcsKdrIefUrsm;ESifh

{nfhcHNyD;

tdyf&mae&m

jyifay;av&m

uRekfyfonf

o&ufoD;tcsKdUudk cGJa0ay;NyD; ZdrfESifhtdyfEdkifygawmhonf/


aemufwaeUeHeuf

uREkfyfonf

vli,f\tdrf

eHeufpmpm;

NrdKUxJodkU oGm;zdkU jyifqif\/ vli,frSm *syefppfwyfodkU &dumoGif;aom


uHx&dkufBuD;

vufatmufwGif

pm;aomufEdkifonf[kod&

uHx&dkufuav;jzpf

0rf;ajrmufcJU&yg\/

acsmifvnfpGm
tawmtwGif;

owif;wck Mum;od&onfrSm rD;&xm;onf naewGifvnf; xGufzdkUrao


csm[kqdk\/

okdUjzpf

uRekfyfonf

qufvufNyD;pkHprf;&ef

NrdKUxJodkU

txkyfuav;ESifhxGufvm&m tdk;wef; aeonfqdkaom nDarmifeD\tdrfudk


awGUaomfvnf; vlum;r&Sd? tdrfom&Sd\/ wGif vli,fudk rawGUygu
raeUnu tawmftusyfusOD;rnf[k owd&rdygao;onff/ aps;teD;&Sdaom
acgufqJGqdkfifrsm;odkU a&mufaomtcg naerD;&xm;xGufrnfr[kwfqdk
aomowif;rSefuefaMumif;? odkUaomfppfudkif;rS a&TbdkodkUoGm;aom ukefwif
um;rsm;&Sd vdkufEdkifaMumif;od&av\/ acgufqGJqdkif rEav;rS tod
a[mif; rdef;rBuD;wa,mufESifh awGUar;jref;pkHprf;&m olUrSmvnf; a&TbdkodkU
wa,mufwnf; oGm;&rnfjzpf uREkfyfESifhtazmf&avNyDqdkum 0rf;ajrmuf
0rf;om tazmfaoG;ojzifh um;ESifhvdkufzkdU qkH;jzwfvkdufav\/ okH;em&D
avmufwGif um;xGuf uREkfyfwkdUESpfa,mufESifh tjcm;c&D;onf okH;av;
a,mufwkdUonf

ukefypnf;rsm;tMum;rS usyfwnf;usOf;usKyfpGm xdkif

vdkufMu&\/ qm;axmif&GmESifh tjcm;&Gmw&GmMum;okdU a&mufaomtcg


um;bD;aygufonfESifh &yfem;Mu&\/ tydkbD;rygaomaMumifh aygufaom
um;bD;udk zmMuav&m NyD;aomtcg rdk;csKyfNyDjzpf

860

vrf;ckvyfyif

tdyfMu&\/

c&D;onfrsm;teufwGif

uREkfyf\tazmfwa,mufwnf;om

rdef;ryg um;orm;u &GufzsifNyD; jzefUcif;ay;onfhtay:wGif tm;vkH;pDwef;


tdyfMu&\/ tazmfrdef;rrSm aMumufvnf; aMumufwwf tjcm;a,mufsm;
rsm;udkvnf; ,kHMunfykHr&ojzifh wnvkH; ]]udkBuD;odef; tdyfNyDvm;}}[k
cPcPar;jcif;aMumifh tdyfysufcJU&ygao;onf/
eHeufvif; qufvufarmif;Mu&mwGif &GmomBuD;&GmodkU a&muf
uREkfyfqif;cJU&\/ &GmrS refusnf;wkH&GmodkU ckESpfrdkifcefUa0; vSnf;iSm;
&OD;rnfjzpfavonf/ uHtm;avsmfpGm Xmetkyfyifpifpm; rdwfaqG wa,muf
ESifh tqifoifhawGU ol\tdrfodkU ac:oGm;NyD; eHeufpmauR; olU
oruftm;vSnf;ESifh

vdkufydkUapygayonf/ ]tm[m&jzifh usef;rmatmif

vkyfenf;}pmtkyfrSm uREkfyfa&;cJUorQaom pmtkyfrsm;teufwGif tcJ,Of;qkH;


a&mif;xkwf&aomfvnf; pmtkyfwGif yg&Sdaom enf;emrsm;t& vkdufemjcif;
aMumifh tusKd;rsm;ygayonf[k aus;Zl;wifpmrsm; &&SdonfhtwGufaMumifh
cJ,Of;usKd;eyfygayonf[k auseyfrdygonf/
pdwful;wckay:vmjcif;
uREkfyfonf ]]tm[m&jzifhuse;frmatmifvkyfenf;}} pmtkyfudk tprf;
oabmESifh a&;om;cJUjcif;jzpf&m OD;vSa':trmwkdUu (tm;emyg;emESifh)
vufcHvkdufMu&[ef wlaomfvnf; puL&Sm;yg;jcif;aMumifh ykHESdyf&dkufxkwf&ef
tcuftcJ&Sdjcif;udk

uREkfyfodcJU&ojzifh

pmtkyfrsm;

qufvufa&;om;zkdU

wkefUqkwfoGm;cJUygavNyD/ uREkfyfudkarG;xm;onfh zcifyifjzpfap ol\xrif;


udk

Mum&SnfpGm

xdkifpm;zkdU0efav;wwfaom

uREkfyf\0goemtwdkif;

wenf;enf;jzifh 0rf;pmtwGuf&zdkU tBuHxkwfygawmhonf/ av;aumif*sif

861

xdk;jcif;tvkyfudk zcif oabmrusonfhtjyif *sif0dkfif;rSmvnf; ajcmufcef;


oGm;ygavNyD/ ajcmufcef;&ykHrSm *sifupm;olrsm;onf refusnf;wkH&Gmom;
rsm;csnf; jzpfav&m upm;orm;wkdU\ xkH;pHtwkdif; EdkifaomtcgwGif
okH;jzKef;ypfMu &IH;aomtcg tdyfxJu&IH;Mu&\/ Oyrm aiG 300
usyfEdkifaom vlwa,mufonf Edkifonfqdk 0,fcsrf; okH;jzKef;vkdufNyD;aemuf
150 usyf &IH;aomtcg vufudkifjyKwfoGm;avawmhonf/ odkUjzifh
uREkfyfrSwyg;

vkH;yg;yg;ukefMuonfjzpf

&yfpJvkdufMu&av\/

waeUo

wrdkifomoma0;onfh

ocGawm&Gm

*sifupm;Edkifol

uRekfyfonf
odkU

r&SdawmhyJ

refusnf;wkH&GmESifh

tvnftywfa&mufoGm;&m

&Gmom;rsm;onf qm;csufjcif; tvkyfjzifh toufarG;Muolrsm;jzpf\/


if;&Gm zcifonf aqGrsKd;rsm;&SdMu uRekfyfonf qm;csufaomvkyfief;udk
avhvmMunfh&m tawmfpdwf0ifpm;rd\/ uRekfyfrSm pufrIvufrItvkyfrsKd;
(Industry)

tvkyfwGif

0goemygol r[kwfaomfvnf; OmPfxkwf pOf;pm;jcif;


txkHygoljzpfonfESifh

vkyfief;udk

uREkfyfvkyf&vQif

vloufomaomenf;? okdUr[kwf vQifjrefaomenf;ponf udkpdwfxJwGif


pdwful;uav;rsm;ay:vm\/ ([kwfr[kwfum; prf;MunfhrSyif odrnf/
rnfonfhenf;rqdkESpfckwGif wckawmh[kwf&rnf[k ,aeUwdkif xifvsuf
&Sdonf/)

Oyrm ajrBuD;rsm; o,f,l&mwGif awmif;udkcg;apmif;wif

o,f,lMu&m vufwGef;vSnf;uav;okH; wckwnf;aom bD;udk]qm;ckH}rsm;


tMum;rS wGef;,l&vQif olwkdUxuf ESpfqavmuf tvkyfwGifus,fvdrfhrnf[k
xifrdonf/

862

vufavQmh&jcif;
xdktcsdefwGifjrefrmjynfwGif

qm;tvGef&Sm;

oGif;onfrdonfhqm;twkH;tcJrsm;udk
qm;aps;tvGefaumif;\/

axmif;xk

refusnf;wkH&GmrS

*syefwkdU

b,fqDrS

[if;cwfMu&ojzifh

uREkfyf\aqGrsKd;tcsKdUonf

ocGawm&GmokdU acwajymif;a&TU qm;csufjcif;tvkyfudkvkyfvsuf&SdMu\/


uREkfyfonf ocGawm&GmolBuD;\ tdrfodkUtvnftywf a&mufoGm;&mwGif
olBuD;onf

uRekfyf\

pdwf0ifpm;jcif;udk

jrifonfESifh

]]udkBuD;odef;

vkyfcsifvQif ajruGuf&atmif uRefawmfpDrHay;ygr,f}}[k ajym\/ uREkfyfum;


tawmf0rf;omoGm;avNyD/ odkUjzpf uREkfyfucsufcsif; ]pdrfac:}cJUNyD; qm;csuf
&eftwGuf aqGrsKd;rsm;ESifh pDpOfygawmhonf/ (ae&m uREkfyfazmfjy
vdkonfrSm

zcifonf

uREkfyfwkdUvifr,m;tm;

auR;&onfhtwGuf

tenf;i,frQ jiLplonfh txdrf;trSwf rjyKonfhtjyif rpdk;csufaom [if;udk


vufvGwfrnfpdk;aomaMumifh

taMumuftuef

uefUuGuf&Smygayonf/)

aqGrsKd;rsm;uvnf; rvkyfcsifygESifh MunfhawmhomvG,fonf/ wu,fvkyf


awmh wu,fyifyef;aom tvkyfjzpfonf/ ulvDcavmufom&aom tvkyf
rsKd;jzpf tvkyfMurf;tm;vkH;udk vliSm;ESifhvkyfrnfqdkvQif udk,fhtwGuf bmrS
usefrnfr[kwfyg[kqdkum zsufMu\/ trSefrSm olwkdU\ oabmudkvnf;
uREkfyf&dyfrdygonf/ uREkfyfuJUodkUaom olwa,mufu tvkyfrsKd; vkyfonf
qdkvQif

waqGvkH;wrsKd;vkH;

*kPfi,fonf[k

,lqMu[efwlygonf/

uREkfyfudk,fwdkifurl rvTJom vkyfpm;&vQif rnfonfhtvkyfudkjzpfap/


*kPfi,fonf[k r,lqoljzpfonf/ odkU&mwGif tm;vkH;u 0dkif;zsufMuaom
tcsdef

]oHCmtm;

bk&m;rqefom}[laom

pum;uJUodkU

rSefonfxifygvsufESifhyif 0rf;enf;pGmESifh vufavQmhvkduf&ygonf/

863

uREkfyfu

aemuftBuHwck
xkdUaemuf uREkfyfonf tBuHwck&jyef\/ xdkacwf 0uftlacsmif;
wydm 80 usyfaps;ayguf 0ufom;wydmvQif 5d-10dusyf aps;0,f
&\/ uREkfyf\tbdk;rSm rif;wkef;bk&if\ ]pm;awmfcJ} jzpfcJU tpm;
taomufudk

pm;aumif;atmif

pDrHwwfjcif;onf

uREkfyf\aoG;xJwGif

ygvmavoavmrqdkEdkif/ 0uftlacsmif;udk uREkfyfvkyf&vQif olwyg;\


0uftlacsmif;xufomatmif vkyfwwfvdrfhrnf[kxif\/ okdUjzpf 0uftl
acsmif;vkyfa&mif;zdkU tBuHjzpfay:vmonf/ okdUqdkvQif vufum; oabmrsKd;
vkyfrnfBuHaomaMumifh aiG&if;tawmftwef

vdkvdrfhrnfqdkum

uydkif

aeaom oli,fcsif;vifr,m; OD;xifESifh a':pkwkdUxHrS acs;,l&ef tBuH


jzpfay:vmav\/ olwkdUrSmvnf; uydkifwGiftxnfqdkifzGifh ta&mif;t0,f
aumif;vsuf&Sdonfudk jrifcJU&aomaMumifh uREkfyfvdktyfaom t&if;tESD;rQ
avmufudk xkwfacs;&ef cJ,Of;rnfr[kwf[kqdkum uydkifodkU 'kwd,tacguf
oGm;a&muf jyefygonf/
jrif;pD;&aomZdrf
wBudrf

&Sdrf;rum;bufrS

oGm;&efrvdkyJ

rEav;bufrS

vSnfhoGm;ojzifh a&Sma&Sm&I&Iyif qdkufa&mufcJU\/ uydkifodkU uREkfyfa&muf


oGm;aomtcg a':pk\nDr roufa&SrSm rusef;rrmjzpfaejcif;ESifh awGU&
tacs;tiSm; vm&jcif;jzpfaom uREkfyfrSm &kwfw&ufajymzkdU tcGifhroifh[k
qkH;jzwfum &uftwefMum apmifhae&\/ waMumif;rSmvnf; uREkfyfonf
roufa&SESifh tuRrf;w0if tawmfcifrifcJUbl;onfjzpf olrusef;rmcdkufESifh

864

BuKHonfwGif &kwfw&uf jyefoGm; ravsmf[lvnf; pOf;pm;rd\/ a':pk\


nDr roufa&SrSm tjcm;olr[kwf? rdbrsm;u uREkfyftm; ykqdk;wkH;vkH;cRwf
t&dkufcH&bl;onfh aemfrefausmif;oluav;tm; aw;xyfwyk'f ay;ay;cJU
bl;olyifjzpfavonf/ taMumif;udkol\tpfrBuD;a':pkwkdUyif odykHr&?
olESifhuREkfyfom odMuay&m uRekfyfonf vlemar; ESpfa,mufwnf;&Sdckduf
wGif

taMumif;udk

owd&MuonfESifh

NyKH;cJUMu&ygao;onf/

roufa&Sonf awmifrS wufrnfhykHray:? okdUaomf &kwfw&ufvnf;


aoOD;rnfh vuPmr&SdonfESifh OD;xifwkdU\ udpwcktwGuf OD;xifESifh
uRekfyfonf

jrif;0goemtdk;wa,mufjzpf

jrif;ESifhoGm;&rnfqdkvQif

b,favmufMum wm0wd Homwuf&rnfjzpfap vkdufcsifol wa,muf


jzpf\/
eHeufpmpm;NyD;csdefwGif
xGufvmMu

uREkfyfwkdUonf

jrif;udk,fpDESifh

a&Twacsmi;fajrmif;abmifwavQmuf

pD;vmMu&jcif;rSm

(jrif;0goemyg

uydkif&GmrS

pum;wajymajymESifh

twefMumatmif

jrif;rpD;cJU&aom

uREkfyftzkdU&m) tawmfBuD;aom Zdrfwckjzpf\/ urmausmft*Fvdyf0wKa&;


q&mBuD;wa,mufjzpfaom
ajrmufjrm;pGmudk

qm0gvwmpaumhwfonf

jrif;pD;,if;pdwful;onfqdkouJUodkU

0wKaygif;
uREkfyfonfvnf;

acwfaumif; vkHNcKHrI&SdcJUvQif refusnf;wkH&GmaeNyD; jrif;pD;,if;pdwful;zkdU


rMumcP
oGm;&nfr,dk?

tBuH&cJUbl;\/

rmq'dbifhum;udkjrif&

tom;usjrif;aumif;aumif;ESifh

uREkfyfonf

vrf;jzL;jzL;ajzmifhajzmifhudk

jrif&vQif pdwfxJ &dk;wdk;&Gw jzpfrdygonf/


OD;xifonf

pum;cyfenf;enf;

vlwa,mufjzpfaomfvnf; i,f

oli,fcsif;csif;qkHrd vGwfvyfpGmpum;ajymcGifh &aomtcgrsm; jzpfwwf


aom xkH;pHtwkdif; om;a&;orD;a&;rSp i,faygif;BuD;azmfrsm; taMumif;udk

865

pdwfxJ&SdorQ

tjyeftvSef

awGUBuKHcHpm;Mu&aom

zGifh[ajymjyMu&jcif;onfvnf;

t&omrsKd;r[kwfay/

wcgw&HwGif

aeUwdkif;
uREkfyfu

upm;azmfoli,fcsif;tjzpfESifh odcJU&aom a':pkESifh OD;xifu r,m;tjzpfESifh


od&aom a':pkonf b,fvkdrsm;aeonf[k uREkfyfovdkojzifh wD;acgufpkHprf;
rdjcif;rsm;vnf; yg&Sd\/ wcsufwcsuf pum;jywfonfwGif uREkfyfonf
a&Twacsmif;bufodkU vSrf;Munfh pHa'0Dudk ydk;yef;pOfu oli,fcsif;rsm;ESifh
awmifNyKH;yGJodkU oGm;Muonfhtjzpfuav;rsm;udkvnf; owd&rd\/ wefaqmif
rkef;v &moDjzpfaomfvnf; aeonftawmfyljyif; vsuf&Sdonfjzpf opfyif
&dyfaumif;aumif;

awGU&onfhtcg

jrif;rsm;udkvnf;

tem;ay;,if;

t&dyfatmufodkU 0ifMuNyD;vQif aq;wHwqkHwav aomuf&&jcif;onfvnf;


ao;i,faomZdrfr[kwfay/
tbdZsmpdwfavm
uREkfyfwkdUonf rw&mNrdKUudk ausmfvGef ajrmuft&yfodkU qufvufpD;
oGm;Mu&m wHigonf&Gmuav;odkU a&mufaomtcg c&D;tqkH;odkU a&muf
MuavNyD/ OD;xifonf if;&GmwGif tawmfus,f0ef;onfh ajruGufBuD;wck&Sd
if;wGiftoD;tESHrsm;pdkufysKd;&ef BuH&G,fcsuf&Sdonfhtavsmuf NcHapmifhaom
vlESifh

awGU&efudptwGuf

taMumif;udk

vmcJUjcif;jzpfonfqdk\/

BudKwiftaMumif;Mum;jcif;

uREkfyfwkdUa&mufumrS

r&Sdojzifh

npmxrif;csufjyKwf&ef

uREkfyfwdkUvmrnfh
NcHapmifh

pDrHav&m

onf
uREkfyfrSm

qma&acsao;[laom pdk;&dfrfrIonf rjzpfay:yJ raeEdkifatmif &Sdygawmhonf/


jrif;rsm;udkukH;jzKwf

NrdKUBuD;twGif;

]vSHBudK;}rsm;ESifh

vTwfxm;av&m

jrpfcspfwwfaom uREkfyfrSm if;wkdUtwGuf pm;p&mjrufaygygav\avm[k

866

wGufMunfhrdygao;onf/ jrufrsm;rSm tvdyftvdyf xonfwdkifatmif


xlxyfaygrsm;jcif;udk jrif& oabmusvSonf/ xdkUaemuf OD;xif\
ajruGuf 0if;x&HteD;wGif uyfwoGifoGif pD;qif;vsuf&Sdaom acsmif;
uav;okdUoGm;NyD; tyef;ajya&csKd;&\/ a&qdyfrSwufvm a&&SifESifheD;aom
NcH\ tajctaeudkvnf;aumif;? us,f0ef;jcif;? jrufaygjcif;? ajrMoZm
aumif;ykH &jcif;wkdUudkvnf;aumif; jrif&onfhtcg uREkfyf pdwftBuHwck
jzpfay:vmygonf/

uREkfyfonf

olwxl;\ypnf;udk

jrif&onfhtcg

]]ighypnf;jzpf&vQif aumif;avpG}}[laom tbdZsmpdwfrsKd;jzpfay:cJvSygonf/


odkUygvsufESifh txufyg tjcif;t&mwkdUudk awGUjrif&aomtcg refusnf;wkH
&Gm jrif;aumif; arG;NyD; aecsifvSonfqdkaom ,cifpdwful;tpm;? ae&m
jrif;arG;,if; qm0gvfwmpaumhvf vkyfae&vQif avmupnf;pdrfwGif txGwf
txdyfay wnf;[laom wrf;wrIjzpfrdjcif;udk 0efcHygonf/ OD;xifonf
a&BudKufol wa,muf r[kwfojzifh uREkfyfESifhtwl a&rcsKd;yJ wJxJ
ae&pfav&m wJ0&yfvsuf&Sdaom OD;xifudkjrifrd ]csif;vufpdrfa&muf
avonfwum;}[k awG;rdygao;onf/ xdkn pm;&onfh csOfaygif[if;?
ig;uav;csuf? ig;ydaumifuifESifh xrif;weyfrSm (jrif;pD;& AdkufvIyfNyD;
0rf;acsmifonfh

twGufaMumifh)

tNrdefqkH;pm&if;0if

xrif;weyfjzpfyg

ayonf/
ig;ESifhc&koJU
]]uGrf;rpm;pbl;pm;vQif xkH;ayguf? jrif;rpD;pbl;pD;vQif ukH;ayguf}}[l
aom

pum;ykHtwdkif;

OD;xifrSm

ukH;aygufraygufum;

rrSwfrdawmh?

wudk,fvkH; &dkufcsxm;ouJUokdUjzpfNyD; eHeuf &kwfw&ufrxEdkifjcif;udkum;

867

rSwfrdygao;onf/ rnfokdUyifjzpfap eHeufpmpm;NyD; jyefawmhrnfjyKaom


tcg

OD;xifrSm

jrif;ay:odkU

emusifvsuf&SdaomaMumifh

rwuf0HUavmufatmif

udk,fvufawG

uREkfyfESifhtwlrvdkufawmhyJ

vSnf;ESifh

vmawmhrnfqdkum csefae&pfygawmhonf/ okdUjzpf uREkfyfrSm tjyefc&D;


jrif;wpD;ESifh wudk,fwnf;vm cyfokwfokwfESifcJUonfwGif aeUv,fausmf
yif uydkif&GmodkU jyefa&mufcJUav\/ OD;xifrSmrl naeapmif;rS jrif;vSnf;
aemufokdU csdwfqGJum vSnf;ay:wGif avsmif;vsufa&mufvmav \/
olUorufavmif; armifae0if;onf tjzpftysufudkjrif&m orufjzpf
vmaomtcsdef taMumif;udk &,farmajymavh&Sd\/ ]]ig;wkvdkUa&yGufqdk
wJU pum;[m [kwfwmyJ? toGm;wkef;uawmh jrif;udk,fpDeJU ausmhausmh
armharmh?

tjyefusawmh

wa,mufu

vSnf;eJUwdkufvmcJU&awmhAsm;}}[k

jrif;eJUjyef?

wa,mufuawmh

ajymbl;avonf/

jrif;pD;jcif;onf

a,mufsm;wdkif; wwftyfaom ynmwckjzpfcJU&m acwfrl a*smfuDrsm;


avmufom

wwfawmhonftxd

w&yfjzpfygawmhonf/

tcsKdUu

uG,faysmufoGm;jcif;rSm

0rf;enf;zG,f

um;aumif;pD;&jcif;avmuf

Zdrfr&Sd[k

ajymwwfMuav&m toufr&Sdaom pwD,m&ifbD;udkudkifum ul&Sifay:odkU


xdkifvkduf&jcif;ESifh touf&Sdaomow0gay: cGxdkifum Zufudkxdef;
vkduf&jcif;wkdU\ t&omcsif;uGmjcm;ykHudk jrif;aumif;pD;bl;olrsm;omvQif
em;vnfMuayvdrfhrnf/

868

oHo&mc&D;onfrsm;
uRekfyfonf OD;xif?a':pkxHrS aiGacs;&ef vmcJUjcif;jzpf&m a':pk\nDr
roufa&S rusef;rmonfhtwGufaMumifh (NrDpm;wkdU\xkH;pHtwkdif;) NrD&Sif\
rsufESmomrIudk apmifhMunfh&onfESifhyif wveD;yg;rQtcsdefukefoGm;cJUavNyD/
xdktawmtwGif; uREkfyfonf OD;xifESifhtwltdyf nOfheufatmif pum;ajym
Mu,if;ESifhyif olUtaMumif;udk avhvmcGifh&&Sdjcif;tm;jzifh ]&ifbwfrdwfaqG}
tjzpfodkU a&mufoGm;cJUygavNyD/ vlwa,mufum; uREkfyfawGUbl;orQaom
rdwfaqGrsm;teufwGif ukodkvfuHtaumif;qkH; wa,muftygt0if jzpfonf
[k jrifvm\/ olonf uREkfyfav;ykHwykHrQ BudK;pm;&olwa,muf r[kwfyg
yJvsuf

tvdkufoifh

tvsm;oifh

uHaxmufyHUonfESifhyif

pD;yGm;a&;

avmu"HvIdif;rsm;\ ykwfcwfjcif;rSvGifuif; uREkfyfxuf tqaygif;rsm;pGm


pdwf\ Nidrf;csrf;rI&avmufaom tajctae &Sdaeolwa,mufjzpfavonf/
woufywfvkH; tvkyfESifhvufrjywfatmif vkyfudkifvmcJU&aom uRekfyfonf
(xdktcsdefwGif) 0rf;a&;uav;twGuf wa,mufwnf;
ajy;vTm;ae&aomfvnf;
om;r,m;tjyif

olUrSmrl

aqGrsKd;nmwd

[dkajy;onfajy;

vIyfumvSnfhumESifhyif
tacRt&H

toif;tyif;ESifh

om;orD;?
OruGJ

okdufrysufae&aom tajctae&Sd\/ uREkfyfonf ol\oufomNidrf;csrf;ykH


udkjrif&

ol\y&r&ukodkvfuHaxmufyHUjcif;udk om"kac:rdNyD; tm;us

oa,mif&Sdygonf/ wGifuREkfyf\a,muf,ufcwf tusKd;ay;ykHudk rauseyf


ovdkvdkjzpfvmrd\/ okdUaomf oHo&m0JMoC arsmMu&aom ow0grsm;
onf

wcgw&H

a&omcdkcGifh&jcif;aMumifh

oufomonfrSefaomfvnf;

a&udkqef yifyef;pGm avSmfcwf&aom vlrsm;uJUodkU ]<uufom;} (Muscle)


rwufyJ &Sdwwfjcif;ESifh uREkfyf\tawGU tBuKHrsm;twGufaMumifh &&Sdxm;

869

onfh oifcef;pmrsm;onfvnf; b0oHo&m c&D;wGif BuD;pGmaom taxmuf


tyHUjzpfapEdkifayonfwum;[k pOf;pm;aomtm;jzifh rdrdukd,fudk ajzqnfEdkif
ygonf/
psmyeESifh BuKH&jcif;
uRekfyfuydkif&SdpOf

a':pk\nDr

roufa&Sonf

vaygif;rsm;pGm

emwm&Snfa&m*g cHpm;&NyD;aemuf uG,fvGeftedpa&muf&SmavNyD/ uREkfyfonf


tavmif;teD; rwfwwf&yfMunfhaecJUpOf toufig;q,ft&G,f&SdaeNyD
jzpfaom roufa&S\ykHoPmefaysmufoGm; OD;pGef;zkwfa&mifxkH;uav;ESifh
q,fESpforD;t&G,fu

aemfrefausmif;oltm;

aw;xyfuav;wyk'f

ydkUay;bl;onfh roufa&S\&kyfuav; ay:vmjcif;udk rSwfrdygao;onf/


]]vlBuD;awG odoGm;rSjzifh uRefrudkqlvdrfhr,f udkazodef;&JU}}[k oluajym&Sm
onfwGif ]]rodEdkifygbl;uG,f? pmtkyfxJ nSyfay;wmuyJ}}[k uREkfyfu
jyefajymjcif;udkvnf; trSwf&ygao;onf/ ol\tpfrBuD; a':pkonf uREkfyf
ESifh&G,fwlcsif;jzpf t&G,fa&mufMuaomtcgwGif (jrefrmvlrsKd;wkdU\xkH;pH
twkdif;) ac:ac:ajymajym r[kwfawmhyJ tysKd vlysKduav;rsm; tjzpfESifh
cyfwef;wef;
ig;ESpfcefUi,f

aevmMuawmhonfjzpf&m

roufa&Srlum;

uREkfyfxuf

uREkfyf\ESruav;ESifh &G,fwlvkdjzpfNyD; cifrif&if;ESD;pGm

qufqHMuonfjzpf aomaMumifh tysKduav; t&G,fwdkifatmif uREkfyfESifh


vnf; ac:ac:ajymajym yifqufqHcJUMuonf/ (roufa&Sonf OD;xif\
tpfudk q&m&SifESifh tdrfaxmifus rkqdk;rtjzpfESifh q,fESpfcefUtouf&Sif
vsuf usef&pfcJUjcif;jzpfav&m q&m&SifrSm OD;xifuJUokdU ]]bmodbmom}}
aewwfolr[kwfojzifh rEav;NrdKUwGif tawmfvlodrsm;cJUaom yk*dKvfwOD;

870

jzpfavonf/) roufa&SrSm a':pkwkdUnDr &Spfa,mufteufwGif uREkfyfESifh


t&if;ESD;qkH;aom rdef;uav;jzpf ESruav;ozG,f cifrifcJUojzifh ol\
aoqkH;jcif;twGuf pdwftawmfxdcdkufygonf/ roufa&Sonf uydkif
uREkfyf&SdaeckdfufwGif uG,fvGefjcif;jzpfaomfvnf; oef;acgifausmf tcsdefwGif
uG,fvGef&Smjcif;jzpf aomaMumifh (uRekfyf\uHaumif;aom xkH;pHtwkdif;)
ol\toufiifjcif;udk

uREkfyfrjrifvdkuf&ay/

roufa&Sum;

uREkfyf\

toufwmwGif vdifESifhywfoufaom cspfBudKufrI tvsOf;uif; jzLpifpGm


cifrifonfh rdef;rrsm; teufwGif xdyfqkH;uwa,mufjzpfygayonf/
yxrOD;qkH; *kPfjyKyJG
psmyeudp NyD;onfhaemuf uREkfyfonf a':pkokdUcsOf;uyf ta&mif;
t0,f tvkyfwcktwGuf (0uftlacsmif; vkyfa&mif;zdkU[k rajymyJ) t&if;tESD;
vdkojzifh aiG 100d acs;zkdUajym&m a&Sma&Sm&I&Iyif acs;ygayonf/ xdkUaemuf
armifvSESifh rtrmwdkUxHrSvnf; pmwtkyfa&;ay;ygrnfqdkum aiG500dp&H
,lcJUygonf/ (ppfBuD;NyD; vlxkowif;pm t,f'DwmcsKyf jzpfvmaom
tcgwGif uREkfyfacs;,lxm;aom aiGwaxmiftwGuf b,favmufjyefqyf
&ygrnfenf;[k a':pktm;ar;&m a':pku rlvuwnf;u acs;onf[k
oabmrxm;? ay;jcif;jzpfaomaMumifh jyefqyfzdkUrvdkaMumif; ajymjyygay
onf/

OD;vSESifha':trmwkdUtm;rl

olwkdU\tvkyfwdkufwGif

uREkfyfu

tvkyform;wa,muftjzpfESifh ulnDaqmif&GufaeNyDjzpfaomaMumifh jyefqyf


zdkUtaMumif; uREkfyfuvnf;rajym? olwkdUuvnf;

pum;rpyfMuygay/)

tjyefc&D;wGif uREkfyfonf rif;uGef;buf&Sd rdwfaqGwa,mufESifh awGUojzifh


xdkbufrSvSnfh jyefcJU\/ rif;uGef;wGif rmvmtrI;&Sdaom pma&;q&m

871

uav;rsm;u

vufzuf&nfyGJESifh

*kPfjyK{nfhcHMuonfESifh

pma&;q&m

tpkvdkuf tzGJUvdkufudk yxrtBudrf awGU qkHcJU&bl;onf/ &efukefaepOfu


armifvS? Z0epaom vli,fpma&;q&mrsm; toif;tzJGU jyKvkyfMuaomfvnf;
b,ftcgrS uREkfyftygt0ifrjyKcJUacs/ uREkfyfrSm rnfonfht&mwGifrS acgif;
aqmifvkyfvdkaom qEvnf;r&Sd? (wwfvnf;rwwf) toif;tzGJUtaejzifh
cHpm;&aom tusKd;aus;Zl;udkvnf; rarQmfvifhyJ rdrd\pdwful;ESifh ESvkH;oGif;
w&m;tvdkufNidrf;csrf;pGm aevdkol wa,mufjzpfygonf/
*kPfNyKyGJrSm rif;uGef;bk&m;BuD; wef;aqmif;wckwGif usif;y pma&;
q&m ta&twGufokH;av;a,mufrQom&Sdaomfvnf; pmay0goemyg olrsm;
vnf;

wufa&mufMujcif;udk

awGU&ojzifh

awmfawmfpnfpnfum;um;

jzpfatmif BudK;pm;xm;MuykH&onf/ uREkfyftm; pum;ajymzdkU awmif;yefMu


ao;&m tavhtusifhvnf;r&Sd? pOf;pm;xm;jcif;vnf;r&Sd? av;av;eufeuf
ajymEdkifrS ajymcsifwwfaom 0goemvnf; &Sdonfjzpf aus;Zl;wifjcif;
avmufrSwyg;

bmrsm;ydk

ajymEdkifcJUao;onfudk

uREkfyfrrSwfrdyg/

{nfhcHolrsm;u BudKwifjyifqifzdkU tcsdefr&onfhtwGuf aMumifh (uREkfyfu


w&ufyifydk raeEdkifaMumif;jiif;cJUonf/) odkufodkuf0ef;0ef; om;om;
em;em; jzpfatmif rvkyf& tm;r&aMumif; ajymjyMu&m uREkfyfuvnf;
Mo0g'ay;zkdUpum;rsm; pOf;pm;csdefr&onfhtwGuf tm;&yg;& rajymEdkif
0rf;enf;aMumif;]jzef;}cJU&onf/ trSefrSm rQxufydk ajymwwfrnfvnf;
r[kwfyg/ (pma&;q&mBuD;jzpfvmaom aemufydkif;rl &efukefodkUa&muf
onfh tcgwdkif;vdkyif vli,fpma&;q&m uav;rsm;u*kPfjyKyGJrvkyfvQif
0w&m;ysufuGufonfhtaersKd; ,lqxm;onfh vuPm&Sday&m uREkfyf\
oabmrSmrl uREkfyfxHodkU wa,mufpDvmMu tmvmyovmy pum;ajym
azmf&vQif awmfavmufNyD[k xifjrifygonf/)

872

OD;xGef;vSatmif
tjyefc&D;wGif uREkfyfonf rif;uGef;rS y'lblwmodkU vSnf;ESifhoGm;&rnf
jzpf&m roGm;bl;aom c&D;vrf;wckudk oGm;&rnfhtwGufaMumifh pdwf0ifpm;rI
&Sdjcif;ESifhtwl pdk;&drfruif;aompdwfvnf; jzpfrdygonf/ pdk;&drfruif;jzpf&jcif;
rSm awmvrf;BuD;oufoufjzpf vSnf;ay:wGif wa,mufwnf; vkduf&rnfh
tjyif

uydkifrS&cJUonfh

aiG

1500duvnf;

ygvmaomaMumifhjzpf\/

(xD;csKdifhbufqD Muufa&mif;jyefvmaom Muufonf\ aiG 37usyfudk


owf,lonf[k pkHprf;Munfh&m e,fwckvkH;wGif olckd;'jrwa,mufrW
r&SdaMumif;udk &mZ0ifESifhwuG ajymjyav\/ *syef0ifcgptcsdef a&Tbdke,f
w0dkufwGif olcdk;'jr xlxyfcJUbl;&m 0ufvufokdU &mZ0wf0ef OD;xGef;vS
atmif a&mufvm emrnfBuD;aom vlqdk; 12a,mufcefUudk wef;pDNyD;
ypfowfoGm;uwnf;u we,fvkH; ckd;rIwdkufrIrsm; wckrQ ray:ayguf
aMumif;ajymjyavonf/ tjzpftysufrSm 0ufvufodkU uREkfyfra&mufrDu
uREkfyfMum;bll;yg\/ okdU&mwGif ppfudkif;wavQmufodkU wkdifatmif Nidrf0yf
ydjym;rI

&Sdonfqdkjcif;udkrl

w&m;&kH;odkUrwifyJ
e,fwckH;

xdkolajymrS

ypfowfjcif;jzpf

NidrfoGm;jcif;rSm

od&ygonf/

tcsKdUvlrsm;u

&ufpufonf[k

ajymaomfvnf;

uREkfyf\udk,fawGUjzpf\/

rQomruao;

uREkfyfpkHprf;MunfhaomtcgwGif ypfowfjcif;cH&aom vlrsm;onf trSefpifppf


vlus,fvlpGmrsm;jzpfaMumif;

we,fvkH;u

ajymMu\/

(ae&m

OD;xGef;vSatmiftaMumif;udk tenf;i,f azmfjy&ayOD;rnf/ uREkfyfonf


OD;xGef;vSatmifudk

jrif&kHrQjrifbl;

emrnfavmufom

Mum;bl;\/

todtuRrf;wa,muf r[kwfyg/ raorD ajcmufvavmufurl OD;xGef;vS


atmif onf uREkfyf\tdrfodkU ESpfacgufrQvm wBudrfvQif ESpfem&DcefU

873

xufrenf; Mumatmif pum;ajymMu\/ olvmjcif;rSm olxkwfaom


Ak'"rpmapmifwGif avmukw&m aqmif;yg;rsm; a&;ay;zdkUpma&; awmif;cHbl;
&mrS uREkfyfurtm;vyfaMumif; jyefMum;bl;onfESifh udk,fwkdifvma&muf
awmif;cHjcif;jzpfavonf/ xdkESpfacgufwGif olonf bmudkpdwful;&onf
rod? aqmif;yg; taMumif;udktusOf;csKyfavmufrQom ajymjyNyD; woufvkH;
ol\ qkd;rdkufcJUykHESifh aysmfcJUykH taMumif;rsm;udk tao;pdwfajymjyavonf/
ol\twdKywdrSm pdwf0ifpm;zG,faumif;aomfvnf; uREkfyfurl rnfokdUaom
&nf&G,fcsufESifh olpdrf;wa,muftm; ajymygavoenf;[k wawG;wnf;
awG;vsuf em;axmifaerd\/ xdkpOfuvnf; uREkfyfrawG;wwf? oluG,fvGef
NyD;aemuf ,aeUwdkifvnf; ol\&nf&G,fcsufudk uRekfyfrawG;wwfatmif
&Sdygonf/ t&rf;awG; awG;&vQif uREkfyftm; w&m;orm;taejzifh oljrif
ol\aemifw&jcif;taMumif;udk

xkwfazmf0efcHjcif;

jzpfavoavm[k

pOf;pm;rdygonf/ (w&m;t,ltqESifhywfouf vlaysmfvl&rf;wa,muf


tjzpfrS vlwnfvlaumif;wa,muf jzpfvmNyDqdkjcif;rSwyg; eufeJaom
tawG;tac: t,ltqrsKd; &SdykHr&aomaMumifh uREkfyfu ESD;aESmaqG;aEG;jcif;
rjyKvdkufyg/)
rif;uGef;-y'l c&D;
uREkfyfonf vSnf;wpD;iSm; aumuf&dk;xlxl cif;apNyD;vQif (ul&Sif
twGuf jzpfonf/) tay:rS zsmcif;ap uREkfyftzdkU tqef;jzpfaom
rif;uGef;y'lvrf;twdkif; armif;vmMu\/ rif;uGef;rStxGufwGif vG,ftdwf
udk,fpDESifh vli,fESpfa,mufudkawGU y'lodkU olwkdUvnf;vdkufyg &ap?
vSnf;ctwGufw0ufcHygrnf[k

ajymMu\/

874

yxr

awmc&D;jzpfonfh

twGufaMumifh uREkfyfwGefUqkwfoGm;rdaomfvnf; ]armifpH&Sm;}\ rsufpdjzifh


tuJcwfvdkuf&mwGif vlaumif;rsm; jzpfykH&onf[k qkH;jzwfNyD; vufcHvdkuf
avonf/ vrf;c&D; pum;wajymajymvmMu&m vli,fESpfa,mufonf
uREkfyf\ A[kokwudk&dyfrdMu rnfoljzpfygoenf;[k ar;MuonfwGif
uREkfyfu trSeftwkdif; ajymvdkuf\/ xdktcgrSp vli,fESpfa,mufu
rdrdwkdUonf

pmayorm;rsm;jzpf

uREkfyf\pmrsm;udk

trsm;BuD;zwfbl;

aMumif;? vludk,fwdkif rjrifbl;aomfvnf; ta0;rS MunfndKvsuf&SdaMumif;ESifh


avmu0wf pum;ajym&kHrQomru 0wfBuD;0wfi,f jyKMuygayonf/ vrf;
c&D;

&Gmuav;rsm;

awGUaomtcg

aomufa&cyfay;jcif;?

rD;jcpfAl;

0,fay;jcif; paom tvkyfuav;rsm;udk ysLysLiSmiSm ysmysmovJ vkyfay;


Muonf/ if;wkdU\tjyKtrlaMumifh &efukef rEav;vrf;wGif rD;&xm;ESifh
oGm;pOfu BuKHcJU&bl;jcif;rsm;onfvnf; pdwfxJwGif ay:vm pma&;q&m
tvkyfonf

0ifaiGaumif;aomtvkyf

r[kwfvifhupm;

c&D;oGm;&m

pmayorm;ESifh awGUonfhtcg tawmfae&m usayonf[k MunfEl;jcif;


jzpfrdygonf/

y'lodkUa&mufMuaomtcg

rD;&xm;qdkufzdkU

tcsdefvkdao;

onfESifh uREkfyftm; olwkdU\todtdrfodkU ac:oGm; vufzuf&nfMurf;ESifh


xef;vsufjzLqkyf?

ajryJ,dk

ponfrsm;ESifh

{nfhcHMuayonf/

vSnf;c

aiG20dtwGuf w0ufay;rnf[k uwdjyKcJUMu&mrS olwkdUucsnf; vkH;0


ay;oGm;Muygayonf/

refusnf;wkHokdUjyefa&muf

zciftm;

aiG1500d

&cJUaMumif;ajymjyaomtcg zcifu ]]rif;rSm 'DvdkMunfh&Ir,fh rdwfaqGrsm;


&Sdoudk;}}[k tHUMo0rf;ompGmESifh ajym&Smygao;onf/

875

ormtmZD0 tvkyfr[kwf
uREkfyfonf aiG 1500d t&if;tESD;jzifh 0uftlacsmif;vkyfa&mif;zkdU
pkHprf;\/ trSeftwdkif;azmfjy&vQif uREkfyfonf aiG&rItwGuf oufouf
r[kwf? uREkfyf\rdcifbufrS tbdk;\ ]]aoG;}ygaomaMumifh jzpf[efwl\/
pm;aumif;aomufzG,fudk BudKufwwf&kHomr[kwf? udk,fwdkifcsufjyKwfvkyf
udkif&jcif;vnf; 0goemyg rD;zdkacsmifodkU 0ifwwfoljzpf\/ ZeD;rpdk;onf
todrdwfaqGrsm;teufwGif tcsuftjyKwfESifh ywfouf emrnf&vsuf&Sd &m
olcsufjyKwfwwfjcif;rSm

uREkfyf\oifjyrIaMumifhjzpfaMumif;

oludk,fwdkif

0efcHygonf/ tcsuftjyKwfomru ,dkvkyfjcif;? oeyfvkyfjcif; paom


twwfrsm;udkvnf; rD;zdkacsmiftwwf pmtkyfrsm;zwfjcif;? olwyg;wkdUvkyf
jcif;udk

rsufjrifavhvmjcif;wkdUaMumifh

rdrdudk,fudktawmfem;vnfonf[k

xifrd&m 0uftlacsmif;vkyf&vQifvnf; olwyg;wkdUrodaom enf;uav;rsm;


odxm;jcif;aMumifh wu,fvkyf&vQif pD;yGm;jzpfavmufonf[kvnf; xifrd
onf/

aysmfvnf;aysmfvdrfhrnf[laom

pdwful;jzifh

pDpOf;jcif;jzpf\/

okdU&mwGif tvkyfudkvnf; aqGrsKd;rsm;u 0dkif;0ef;uefUuGufMujyefonf/


tvkyfatmifjrifygu

(uREkfyfvkyf&vQif

atmifjrifzkdUvnf;

aocsm

oavmuf&Sdonf/) qm;csufaomtvkyfuJUokdU xrif;pm;&&kHruyJ pD;yGm;jzpf


avmufonf[k uREkfyfutaMumif;jyajymqdkaomfvnf; olwkdUu wbufrS
taMumif;wck azmfjyMuonf/ 0uftlacsmif;tvkyfonf *kPfr&Sdaomtvkyf
jzpfonf[k ajymMu&kHrQESifh uREkfyfem;0ifonfr[kwf? ,ckaomf olwyg;\
toufESifh vkyf&rnfh tvkyfrsKd;jzpf ,kwfpGmhtqkH; 0ufom;&atmif
BudKwifrSm,ljcif; paom udprsKd; yg0if&rnfjzpfaomaMumifh oefU&Sif;
pifMu,faom

ormtmZD0

tvkyfrsKd;r[kwfEdkif[k

876

ajymjyonfwGif

uREkfyfem;0ifoGm;ygonf/ BudKwifrSm,lzkdU vdkvdrfhrnfqdkaomtcsufudk uREkfyf


vkH;0owdr&cJUacs/ awmfawmfBuD;BuD;us,fus,fvkyfrnfqdkvQif aps;xJrS
]yHUoul}0,f rvkHavmufEdkifqdkjcif;udk rpOf;pm;rdacs/ okdUjzpfaemufqkH;
wvkH;ESifhyif uREkfyf\tBuHtpnfysufoGm;ygawmh onf/ (tvkyfvkyf
&vQif ]a&TOa'gif; 0uftlacsmif;}[l emrnfBuD;NyD; pD;yGm;jzpfaeOD;rnfavm
rajymwwfay/)
uavmifudkjyefaumufjcif;
uHaumif; 0uftlacsmif;onf

rjzpf&aomtcgwGif

uREkfyfonf

uavmifudkjyefudkifzkdU enf;vrf;&Sm&jyef\/ xdktcg uREkfyf\vufwGif


pmtkyfaumif;wtkyf &Sdae\/ 0efBuD;csKyf OD;Ekonf tar&duefpmtkyfwtkyf
udk

]vlaygvlaZmfvkyfenf;}[laom

tvGefatmifjrif

trnfjzifh

ydkufqHtawmf&onf[k

bmomjyefxkwf&m

Mum;&bl;\/

if;pmtkyfrSm

wbufom;udk tvkdufoifhtvsm;oifh ajrSmufyifhajymqdkjcif;tm;jzifh rdrd\


vdkbjynfhatmif qGJaqmif,laom enf;jzpf ]vlaygvlaZmfvkyfenf;}[k
OD;Eku trnfay;jcif;rSm rrSm;vSacs/ aemufydkif; OD;Eku emrnfqdk;onf
qdk ajymif;vJ&dkufxkwfaomfvnf; trSefrSm if;emrnfonf xdkpmtkyf\
oabm&if;trSefudk azmfjyvdkfufjcif;yif jzpfonf/ uREkfyf\vuf0,f&Sdaom
pmtkyfrSm wbufom;tay: ]ausm}&atmif vkyf,laom enf;rsKd;jzifh
r[kwfyJ vltoD;oD;\ oEmef&Sdwwfonfh BuD;yGm;a&;rsKd;aphuav;udk
tanSmufaygufapNyD; tyifBuD;xGm;atmif jyKpkysKd;axmifay;rnf enf;rsKd;
jzpfavonf/ uRekfyfonf if;pmtkyfudk bmomjyefqkd&m Ak'tbd"rm
tac:ta0:rsm;ESifhwuG pdwfobm0ESifh ywfoufonfh udk,fawGUuav;

877

rsm;udkvnf; a&mnSyfjznfhpGufum jyefqdka&;om;xm;jcif; jzpfaomaMumifh


pmzwfy&dowfu ta&SUwkdif;pdwful;oufouf jzpfonf[lyif rSwfxif
,kHMunfMuavonf/ if;pmtkyfudk OD;vS a':trmwkdU\ BuD;yGm;a&;wkdufrS
&dkufESdyfa&mif;cs&mwGif puL&Sm;yg;aom *syefacwfjzpf a&mifpkHpuLrsm;jzifh
jzpfwwfovkd

&dkufESdyf&jcif;aMumifh

uG,faysmuf&onf[k

pmtkyfaumif;wtkyf

ESajrmrdygonf/

]tBuHOmPfjzifh

wdrfjrKyf

BuD;yGm;atmif

vkyfenf;} pmtkyfrSm OD;Ek\ ]vlay:vlaZmf vkyfenf;}pmtkyfESifh ynm&SdckH&kH;


jzpfap ,SOfNydKif0HUaom pmwtkyfjzpfygonf/
t*Fvdyfppfwyf0ifvmjcif;
zcifuG,fvGefonfhaemuf rsm;rMumrD (1945 ck ESpfOD;avmufxif\/)
eHeufrdk;rvif;rD

uREkfyfwkdU\

0if;NcHtwGif;odkU

rdkwmum;rsm;0ifvm

um;rD;a&mifrsm; xdefxdefvif;vsuf&Sdjcif;udk awGU&ojzifh uREkfyfwkdUonf


tdyf&mrS ysm&D;ysm&mxMu&\/ pkHprf;Munfhaotcg t*Fvdyfppfwyfjzpfonf
[k od&onf/ xdke,fw0dkuf tar&duef0ifonf[k okH;EIef;Muaomfvnf;
uREkfyfawGU&jcif;rSm

paumhwvefjynfom;

(Highlanders)

ppfom;rsm;

jzpfMuavonf/
uREkfyfwdkUvifr,m;ESifh
csrf;at;vSaom

OD;av;wa,mufonf

jymodkvjzpfonfhtavsmuf

tdyf&mrSxvmMu

xif;wkH;BuD;rsm;jzifhrD;zdkum

0dkif;zJGU rD;vIHvsuf&SdMupOf ppfAdkvfokH;av;a,mufwkdUonf rD;zdkteD;okdUvm


rD;vIHMu\/ if;wkdUonf t*Fvdyfvdk ajymvsuf&SdMupOf ae&m wyfpcef;cs
rnfhtaMumif;udk uREkfyfod&avNyD/ wGifuREkfyfu t*Fvdyfpum;em;vnf
jcif;udk if;wkdUtm; today;zdkUtcsdefa&mufNyD[k jrifvmonf/ today;

878

vdkjcif; rSmuREkfyfwwfjcif;udk jyvdkr[kwf? olwkdUonfuREkfyfem;vnfjcif;


udkrod ajymcsif&majymrdMuNyD; aemiftcgrS uREkfyfwwfaMumif; odvmMu
vQif uREkfyftay: ]tm;wkHUtm;em}vnf;jzpfEdkifonf/ xdkrQru &efol
wa,muf[k

oabmxm;onfhwdkifatmifvnf;

jzpfoGm;EdkifaomaMumifh

jzpfygonf/ okdUjzpf uREkfyfu ]]'DNcHxJa&mufatmif cifAsm;wkdU b,fvdk


vkyfNyD; armif;0ifvmMuovJ}}[k NyKH;NyKH;&,f&,fESifh t*Fvdyfvdkar;vdkuf&m?
uREkfyft*Fvdyfpum;ajymwwfjcif;aMumifh tHUMoykH&jcif;ESifhtwl uREkfyfqdkvdk
aom t"dym,fudkvnf; em;vnfoGm;Mu[efwlonf/
uREkfyfwkdU\0if;NcHrSm um;0ifp&mvrf;r&Sdojzifh NcHpnf;&dk;udkazmufzsuf
NyD; 0ifvmMujcif;jzpf\/ 0ifyg&ap[l NcH&SifxH tcGifhrawmif;Muacs/
wGif ]ar*sm}[k tjcm;ppfAdkvfrsm; ac:Muonfh ppfAdkvfu ]]0rf;enf;yg
w,fAsm?

ppftwGif;qdkawmh

ajymwwfw,fudk;

'DvdkyJvkyfMu&wmyJ?

'DrSmbmvkyfudkifpm;ovJ}}

cifAsm;

t*Fvdyfvdk

[kar;\/

uREkfyfu

pma&;q&mjzpf &efukefrS ppfajy;wa,mufjzpfaMumif;? NcHrSm zcif\


0if;NcHjzpfaMumif; ajym&avonf/ ppfAdkvfrsm;onf t*Fvdyfvdkwwfaom
pma&;q&mwa,mufqdk

uREkfyftm;

(olwkdUxifouJUokdU)

awmom;

wa,muf r[kwfqdkum av;av;pm;pm; qufqHMuygayonf/


ppfom;ESifhaps;onf
eHeufvif;aomtcgar*smonf uREkfyftm; olwkdU\ume,f(tdkpD)ESifh
rdwfqufay; uREkfyfwdkUaexdkifaomwJBuD;udk olUtwGufz,fay;NyD; OD;av;
\tdrfuav;okdU

ajymif;a&TUaexdkifojzifh

aus;Zl;wifpum;ajymayonf/

uREkfyfwkdU\NcHa&SU vrf;ab;qdkifuav;rsm;&Sd qdkif&SifESifh ppfom;rsm;

879

jyemwckay:aygufojzifh

uREkfyfxHodkUa&mufvmMu\/

ppfom;rsm;u

iSufaysmwzD;0,f&mwGif t*FvdyfaiGwusyfxkwfay; aps;onfu 10day;&


rnf[kawmif;\/ ppfom;url aiGwusyfqdkvQif rsm;vSNyDqdkum ]]vnfyif;
jzwf ,lcsifonftxd avmbBuD;aomaps;onfrsm;}} qdk uREkfyfxH
wdkifwef;avonf/ xdktcsdef iSufaysmwzD;vQif *syefaiGwq,f aygufaps;
jzpfae&m ppfom;u aiGwusyfwnf; ay;ra&mif;Edkif[k aps;onfu
jiif;ae\/

wGifuREkfyftBuHwck&vmonf/

uREkfyfuqdkif&Siftm;

]]t*FvdyfaiGwusyfESifhom a&mif;yg? if;t*FvdyfaiGudk uREkfyfxH,lvm vQif


*syefaiG10day;ygrnf}}

[kajymonfESifh

tjcm;aps;onfrsm;tm;vnf;

ta&mif;t0,f

twkdif;yif

jzpfoGm;&kHru

uREkfyfaMujimvdkufonf/

vuf&Sd*syefaiGrSm t*FvdyfaiGodkU rMumrDajymif;vJ&vdrfhrnf[k uREkfyfodonfh


jyif t*FvdyfaiGwusyfwefudk *syefpuLwq,fwefESifh vJ,lxm;jcif;jzifh
uREkfyfrepfemEdkif[lvnf;

wGufudef;&NyD;jzpfonf/

uREkfyf\aMujimcsuf

aMumifh aps;onfrsm;ESifh ppfom;rsm;onf ta&mif;t0,fjzpf tvGefauseyf


Mu&m uREkfyf\wJuav;rSmvnf; aiGvJvS,fonfh XmeBuD; jzpfvmyg
awmhonf/ tvkyfrSmaps;onfrsm;a&m ppfom;rsm;yg tvGefauseyfMu
uREkfyfrSmvnf; waeU tusKd;&SdzdkU aocsmaomaMumifh tvkyfuJUokdU
ae&musaomtvkyfudk uREkfyf rawGU&bl;acs/
rdwfaqGppf\t*Fg
ppfom;rsm;onf

if;wkdU\jyemudk

uREkfyfxHokdU,lvmMu\/

aq;jyif;vdyf? xef;vsuf? c&rf;csOfoD;paom ukefypnf;rsm; 0,f,l&m


tcuftcJawGUMu&ojzifh uREkfyfudk,fwdkif qdkifzGifha&mif;cszkdU wdkufwGef;

880

Mu&m uREkfyfuvnf; olwkdU\qEtwdkif; vdkufvkyfay;&ojzifh wouf


wGif rvkyfcJUbl;onfh tdrfqkdif&Sifwa,muf jzpfvmcJUavNyD/ ppfom;rsm;
onf txufyg ypnf;rsm;udk rnfonfhqdkifwGifrSr0,fMu/ uREkfyf\qdkif
okdUom

ajy;vmMu\/

ppfom;rsm;onf

eHeuftdyf&mrxaomtcg

]usL}wef;BuD;wef;vsuf

uREkfyf\tdrfa&SU

apmifhaeMuNyDjzpf&m

ppfom;

wa,mufu wa,mufa&SUodkU ausmfwufjcif;aMumifh pum;rsm;Mu&jcif;rsm;


vnf; rMumcPBuKH&\/ onfrSm aps;onfwkdU\ t&omwckjzpf
uREkfyfudk,fwdkif yxrtBudrfcHpm;&pOfu tvGefauseyfrdygonf/ qdkvdk&if;
rSm rdrd\qdkifpnfum;vGef; aps;0,folrsm;u tvkt,uf 0,f,lMu&
onfqdkaom t"dym,fyifjzpfonf/ rnfrnfrQ jrwfjcif; rjrwfjcif;udk
tyxm;

vufvDaps;a&mif;aumif;jcif;onf

aps;onfrsm;

tzdkU&m

t&omBuD;wckjzpf jcif;udk uREkfyfudk,fwdkif cHpm;&bl; em;vnfcJUygonf/


pkHaxmufarmifpH&Sm; 0wKrsm;acwfpm;pOfu r*Zif;wdkuf&Sifrsm;u ]pmrlc}
tjyif 'l;&if;oD;? rif;*GwfoD;paom vufaqmifuav;rsm;ESifh vmMujcif;udk
udkodef;az BuKHoGm;&bl; oludk,fwdkifyDwdjzpfNyD; tnmwcGif ajymrqkH;
jzpfcJUjcif;udk uREkfyfowd&onf/ rdwfaqGwa,muf BuD;yGm;jcif;? ausmfapm
xif&Sm;jcif; twGuf vIdufvIdufvSJvSJ0rf;ajrmuf 0rf;om jzpfaomvlrsKd;onf
avmu tawmf&Sm;ay&m (uREkfyftzdkU&m wu,f&Sm;ygonf/) udkodef;az
onfum; wckwnf;ESifhyif ppfrSefaom rdwfaqGaumif; wa,muf[l
uREkfyfqkH;jzwfEdkifygonf/ udkodef;azonf uREkfyfuG,f&m csD;rGrf;jcif;jzpf
aomaMumifh

omwefzdk;&Sd\/

uREkfyfESdyfe,fajymqdkolrsm;ESifh

qkHrdvQif

(EIwfvQmoGuftm&Tifolwa,muf jzpfonfhtwdkif;) cyfemem jyefwkyfjcif;


taMumif;rsm;udkvnf; olwyg;ajymjy uREkfyfMum;&bl;onf/ okdUaom
rdwfaqGrsKd;onf &SmrS&Sm;onfh tjzpfudk pOf;pm;OmPf&Sdolrsm; odMuayvdrfh

881

rnf/ trsm;tm;jzifhrl a&SUwGifajrSmufajymvQif t[kwfxifwwfaom vlrsm;


om aygrsm;jcif;udk awGU&onf/
vlwGifus,fjzpfvm&ykH
uREkfyfonf refusnf;wkH&GmwGif t*Fvdyfvdkajymwwfonfh wOD;wnf;
aom yk*dKvfjzpf ppfom;rsm;ESifh &Gmol&Gmom;rsm;tMum;wGif atmifoG,fBuD;
jzpfvmNyD;

ESpfbufvkH;onf

jyemt&yf&yfudk

ajz&Sif;&ef

twGuf

uREkfyfxHokdU ,lvmMu\/ Oyrm ppfom;rsm;onf aomufa&uef rsm;xJokdU


qif; a&csKd;Muonf[k uREkfyfxHwdkifwef;Muav&m uREkfyfu ume,ft&m&Sd
(tdkpD)tm; ajymjyvdkufonfESifh if;ucsufcsif;w,fvDzkef;quf trdefU
ay;vkduf\/ (NAdwdoQppfwyfonf &GmodkUa&mufonfESifhwNydKifeuf w,fvD
zkef;BudK;rsm; oG,fwef;xm;\/) xdkUaemuf ppfAdkvfcsKyfu a&ul;jcif;rsm;
&Sdao;vQif ajymyg[k uREkfyftm; rSmxm;ao;&m rnfolrQ aemufxyf
usL;vGefjcif; r&SdonfhtwGuf &Gmom;rsm;u ]]wkdUudkBuD;odef; w,f[kwf
ygwum;}} [k aus;Zl;wif txifBuD;jcif;vnf; cH&ayonf/ ppfom;
rsm;uvnf; tvm;wlpGm jyemuav;rsm;udk uREkfyfxH,lcJUMu uREkfyfu
ajz&Sif;ay;Edkifjcif;twGuf aus;Zl;wifjcif;cH&ayonf/ uREkfyfonf ]vlwGif
us,f} vkyfcsif pGufzufjcif;r[kwfyJ tvdktavsmuf wm0efusa&muf
vmjcif;aMumifh aqmif&Guf&jcif;jzpfygonf/ okdUESifhvnf; ESpfbufvkH;\
aus;Zl;wifjcif;cH&onfhtcg auseyf0rf;omaom t&omuav; cHpm;rdjcif;
udk 0efcH&rnfjzpf&m xdkUaMumifhvnf; tcsKdUvlrsm; ]vlwGifus,f} vkyfcsif
Mujcif;udk oabmaygufem;vnfygonf/ okdU&mwGif twGufaMumifh
uREkfyfudk,fwdkif ]vlwGifus,f} wa,muftaejzifh qufvufaqmif&Gufcsif

882

aompdwfrsKd;jzpfay:vmonfum; r[kwf&yg/ olwyg;twGuf wkdif;jynf


twGufqdk aqmif&GufMuonfh taumif;qkH;qdkaom EdkifiHa&;orm;rsm;
onfyif (EdkifiHa&;vkyfpm;onfh tnHUpm;rsm;udk rqdkxm;bd) vlwGifus,f
vkyfcsifolrsm;\ e,fy,fjzpfonf[k oabmaygufrdcJUygonf/ atmifjrif
onfhtcg cHpm;&aom t&omuav;rSmvnf; [kwfwkwfwkwf&Sdjcif;udk
0efcHygonf/
ppfAdkvfBuD;ESifh uREkfyf
okH;&ufcefUMum&Sdaomtcg ume,fppfAdkvfBuD;ESifh uREkfyfonf tuRrf;
w0ifjzpfvmMu naecif;tcsdefrsm;wGif pum;vufqkHusNyD; udk,fhwdkif;jynf
ESifh udk,fhvlrsKd;taMumif;udk tjyeftvSef ar;Mujref;Mu ajymjyMu\/
ppfAdkfvfBuD;vnf; ausmif;q&mvkyfcJUbl; tawmfpmzwfaom vlwa,muf
jzpf&m ol\paumhwvefjynftaMumif;ESifh ol\om;orD;rsm; taMumif;udk
vGrf;qGwfaom rsufESmxm;ESifhajymjyavh&Sd\/ uREkfyfuvnf; paumhvlrsKd;
pma&;q&mBuD;

qm0gvfwmpaumhESifh

uAsmq&mBuD;

a&mhbwfbef;pf

taMumif;wkdUudk zwfbl;xm;onfhtwdkif; csD;usL;ajymqdkav&m ppfAdkvfBuD;


onf uREkfyfudk txifBuD;&kHomru cifrifvmMu pm;p&mrsm; auR;arG;
avh&Sd\/

uREkfyfuvnf;

jrefrmenf;csufxm;onfh

xrif;udk

ppfAdkfvftm;vkH;wdkUtm;

]'if;em;ygwD}

Muufom;[if;ESifh
auR;arG;ygao;onf/

ppfAdkvfBuD;ESifh uREkfyfonf oufwl&G,fwl (56ESpf jzpf pum;enf;ykHcsif;


vnf; wlMuonfESifh wa,mufudkwa,muf tawmfBuD;cifrifvmMuonf/
av;ig;&ufcefU Mumvwfaomf ppfAdkvfBuD;u uREkfyft*Fvdyfpum;ajymykHrSm
a&mufpuESifhrwlyJ tawmfoGufvufvmonf[kajym\/ trSefrSm uREkfyf

883

onf udkodef;az? udkcifarmifwkdUESifh uGJvmuwnf;u wcGef;wyg'rQ


ajym&jcif;r&SdaomaMumifh uREkfyf\vQmonf tokH;rjyKyJ ypfxm;onfh puf
ud&d,mwckuJUokdUoHacs;wufNyD; ,ckrSyif qDxnfhvdkufonfhES,f oGufvuf
vmaMumif; ajymjy&ao;onf/ (acwf acwfynmwwf vli,frsm;onf
t*Fvdyfpum; ajymjcif;twwfwGif tawmfqkwf,kwf vmjcif;udk awGU&ay&m
t*Fvdyfpum;ajymwwfjcif;onf t&ma&mufaom ynm&yfwckjzpfonf[k
xifMuvQif

rdrdwkdUwwfxm;aom

pum;vkH;rsm;

aqG;ajrUrukefap&ef

tavhtusifhjyKMuzdkU vli,frsm;tm; wdkufwGef;vdk\/

okdUr[kwfcJUvQif

em;vnf&kHom&SdNyD; jyefrajymwfaomtjzpfodkU a&mufoGm; em;om&SdNyD;


vQmrygaomvluJUokdU jzpfoGm;rnfudkpdk;&drf&onf/) wnae ppfAdkvfBuD;u
rdrdwkdUppfwyfrSm

ta&SUbufwnfhwnfh

{&m0wDqdyfurf;wGif

&Sdaom

opfqdrfhBuD;&GmokdUajymif;a&TUzdkU trdefUa&mufvmaMumif;udk 0rf;enf;ykH &aom


rsufESmxm;ESifh ajymjyEIwfqufavonf/ aemufwaeUeHeuf rdk;rvif;rD
ppfwyfonf opfqdrfhBuD;&GmodkU ajymif;a&TUoGm;av&m uREkfyf\ ]azmufonf}
rsm;jzpfaom

ppfom;rsm;url

if;wkdU0,faeusjzpfaom

c&rf;csOf;oD;?

aq;jyif;vdyfESifh xef;vsufponfh ukefpnfrsm;ESifh if;wkdU&Sdaom ae&modkU


vm a&mif;cszkdU twefwef rSmoGm;Muavonf/
aps;vkdufa&mif;jcif;
opfqdrfh&GmodkU

aps;a&mif;vdkufaomtvkyfrSm

aysmfp&mr[kwfaomf

vnf; pGefUpm;cef;uav;rsm; yg&SdonfjzpfaomaMumifh tusOf;csKH;azmfjy


vdkuf&ygOD;rnf/ uREkfyfonf a,mufzwa,muf (armifpHvGef)tm; ppfom;
rsm;okdU aps;a&mif;&jcif;\ aus;Zl;&SdykHtaMumif;udk ajymjy&m olonf

884

tvGefpdwfygvm oGm;MuzdkU wkdufwGef;av\/ olUvSnf;EGm;&Sd aq;jyif;


vdyf? c&rf;csOfoD;ESifh xef;vsufpaom ypnf;rsm;vnf; 0,fcJUzdkU wm0ef,l
av&m uREkfyfu ppfom;rsm;tm; aps;a&mif;&eftwGufom wm0ef,lygqdk\/
okdUjzpf

uREkfyfwkdUonf

refusnf;wkH&GmrS

naeokH;em&DtcsdefwGif

vSnf;wpD;ESifh

xGufvmMu&m

ukefypnf;rsm;wif
aqmif;Owk&moDjzpf

aygif;rdk;rygaom vSnf;ay:wGif aeyljcif;\'Pfudk cHEdkifygonf/


ae0ifcsdefwGif rif;ukef;&GmodkU qdkufa&muf olBuD;tdrf xdknOfh
twGuf pwnf;csMu&m olBuD;onf uREkfyfESifhtenf;i,frQom oduRrf;
aomfvnf;

uREkfyfuJUodkUaom

vlwa,mufu

aps;onfvkyfaejcif;udk

oem;Muifemonfh vuPmESifh pm;aumif;aomufzG,frsm; csufjyKwfauR;


tdyf&mae&maumif;rGefpGm jyifqifay;ygayonf/ uREkfyf\a,mufz armifpH
vGef onf a*:&mppfom;rsm;odkUa&mif;&eftwGuf uREkfyfrodatmif vQKdU0Suf
,lcJUaom awmt&ufrsm;udk olB uD;ESifhtwl aomufMuav&m uREkfyfonf
t&ufraomufol r[kwfaomfvnf; vlrsm;ESifhtwl raomufvdkojzifh
[efvkyfa&Smifaeygonf/

([efvkyf&jcif;rSm

vlrsm;onf

uREkfyf\

oli,fcsif;rsm;r[kwf? a,mufzi,fESifhuREkfyfudk &dkaoav;pm;onfh olBuD;


wa,muf jzpfaomaMumifhjzpfygonf/ uREkfyfxuf i,f t0g;r0aom
vlrsm;ESifhtwlaomufrdaomaMumifh

rSm;jcif;udkBuKHbl;

oifcef;pm

&cJUbl;ygNyD/ tjyKtrlrSm taemufwdkif;om;rsm;\ pepfaumif;wckjzpf


omrefta&SUwdkif;om;rsm; em;vnfaumif;rS em;vnfMuayrnf/ t&uf
aomufjcif;twlwl qdkaomfvnf; jcm;em;jcif; &Sdayao;onf/) xdknOfh
pm;aumif;aomufaumif;jzpfvmatmif aomufcsifvSaomfvnf; atmifhtD;
aevkdufygonf/

885

uREkfyf\0goemwck
aemufwaeUeHufapmapmx vSnf;armif;oGm;Mu&m c&D;vrf;rSm
uREkfyfra&mufbl;onfhvrf;jzpf

tqef;topf

pdwf0ifpm;wwfaom

uREkfyf\0goemtwdkif; vSnf;ay: ysif;&donfr&SdyJ awmifMunfh ajrmuf


Munfhjzifh vdkufygvmcJU\/ a,mufzarmifpHvGefrSm awmifolwa,muf
rQomjzpfav&m uREkfyfESifhA[kokw tqifhtwef;rrSDolrsm;ESifh pum;aMum
&Snfrajymwwfaom uRekfyf\0goemtwdkif; olUbmomvSnf;armif; uREkfyf
bmom ai;armumvdkufvm\/ (pum; cRif;csufwck xm;&ygOD; rnf/
A[kokwtqifhtwef; rrSDaomfvnf; uREkfyf0goemygaom jrif;taMumif;
bdvd,uftaMumif;? *DwtaMumif; ponfrsm;udkrl rnfonfh0goemtdk;ESifh
pum;ajym&onfjzpfap uREkfyftvGef pdwfyg0ifpm; jcif;&Sdygonf/ twwf
rsm;vnf; txkH0goemr&Sd? A[kokwvnf; tvGefenf; &SmrSD;vdkaom
qEvnf; r&Sdolrsm;ESifhrl &dkif;onf[k qdkcsifqdk? olwkdU\ bvpfbvpf
ajymjcif;rsKd;udk Mum&SnfpGm onf;rcHEdkifaMumif; trlt&mjzifh azmfjycsif
wwfygonf/) eHeuf 8em&DavmufwGif uREkfyfwkdUonf opfqdrfhBuD;&GmodkU
0ifvmMu&m vrf;avQmufxGufvmMuaom azmufonf ppfom;ESpfa,muf
ESifhawGU uRekfyftm; 0rf;omtm;& EIwfqufMuNyD; ]]bmypnf; a&mif;p&m
ygoenf;}}

[kar;Muojzifh

uREkfyfu

jyefajym&ao;\/

a,mufzu

t&ufvnf; a&mif;zkdUygaMumif; ajymckdif;&m ]]aetkH;uG? naerS a&mif;vdkU


awmfr,f}}[k jyefajymvdkuf&onf/

886

pwnf;cs&ykH
ppfwyfonf {&m0wDjrpf\ ta&SUbufurf; *syefppfom;rsm; &Sdonf
qdkaom owif;aMumifh &GmokdUajymif;a&TUvmjcif;jzpf&m &Gmom;rsm;onf
owif;udkMum;Mu &GmrSwdrf;a&SmifxGufajy;Muaom aMumifh w&GmvkH;wGif
tdrfvGwfawGomrsm;NyD; vl&Sdaomtdrf tenf;i,fom awGU&\/ uREkfyfwkdU
onf &Gm todrdwfaqG&Sdonfr[kwf? opfyifatmufjzpfap pwnf;csNyD;
ukefa&mif;rnfhtBuHESifh vmcJUMujcif;jzpf&m tdrfvGwfawGaygrsm;jcif;udk awGU
&aomtcg opfyif&dyfudk r&SmawmhyJ oifhwifhaom tdrfvGwfwaqmifudkom
&SmMu\/ ppfwyfrlum; bkef;BuD;ausmif;0if;wcktwGif; pwnf;csxm;
jcif;udk awGU&\/ uREkfyfwkdUonf ppfwyfESifhreD;ra0;wGif pkHprf;&SmazGMu
oifhawmfaom tdfrfvGwfwvkH;udk awGU&\/
xdktdrfrSm

tdrfjrifhjzpf

atmufxyfwGif

ckwifwckESifh

tay:xyfrSm
rD;zdktjyif

aomhcwfxm;aomfvnf;

tdrfa&SU

vSnf;EGm;xm;&ef

opfyifwyifvnf;&Sdavonf/ uREkfyfwdkUonf vSnf;cRwf ypnf;uav;rsm;


pDpOfvsuf&SdpOf vrf;wGifawGUvdkufaom a*:&mppfom;rsm;\ aMumfjimay;jcif;
aMumifhxifhppfom;rsm; ESpfa,mufwwGJ? okH;a,mufwwGJ a&mufvmMuNyD;
uREkfyfwkdUygaom ukefypnf;rsm;udk 0,fpjyKMuav\/ tcsKdUt&yfrsm;
tar&duefppfwyfrsm;\
taMumif;udk

&dumazmaX;jcif;ESifh

ajymoHMum;&bl;ay&m

taetxdkifom;em;jcif;

uREkfyfawGU&onfh

NAdwdoQ

(paumhwvef) ppfwyfrlum; wu,fEkHcsmyg;&Sm;vSay\/ tar&duef ppfwyf


acsmhuvufrsm; tvGefayg t&yfom;rsm;yif pm;Mu&ao;onfqdk&m
wyfom;rsm;rlum; xef;vsufudk om;a&pmaumif;vkyf pm;&SmMuonf/
if;wkdUonf xef;vsufudk ]oMum;vkH;} (Suger Ball) [kac:&m uREkfyfwkdU

887

a&mufvmonfESifh wNydKifeuf ]&SL;*g;abmfvf? &SL;*g;abmvf}[k a<u;aMumf


awmif;cHum 0,f,lNyD;aemuf csufcsif;vufiif;yif ]yvkyfyavmif;}pm;olrsm;
upm;Muavonf/

paumhwvef

awmifwef;om;rsm;um;

tvGef

tcsKdBudKufwwfykH&\/ tcsKdUuvnf; c&rf;csOfoD;rsm;udk tpdrf;vdkuf udkuf


pm;Mu\/ NyD;aomtcgrS aq;jyif;vdyfudk zGmMuavonf/ uREkfyfwkdU\
a&mif;aps;rSm

bmrqdk

wxkyfwusyfjzpf

tm;vyfaom

tcsdefwGif

wusyfweftxkyfrsm; jyKvkyfxm;&\/ rl;aphrwfaph ]ta<u}vnf;r&SdMuay/


tcsKdUppfom;rsm;onf

a,mufz

armifpHvGeftm;

odxm;onfh vuPmESifh awmt&uf

azmufonftjzpfESifh

(Country Spirit)

&Sdoavm[k

ar;Mu&m uREkfyfunaeawmh a&mufvmvdrfhrnf[k ajymojzifh tvGef


0rf;omoGm;Muonf/
pdwfxifhaom xrif;weyf
naecif;wGif armifpHvGefu xrif;csuf uREkfyfuaps;a&mif;&\/
uREkfyfonfppfAdkvfBuD;udk awGUvdkaomfvnf; rQavmufa0;vHaom t&yfodkU
vdkuf

c&rf;csOfoD;a&mif;jcif;udk

rodapvdkonfESifholUxHodkU

roGm;yJ

aevkduf\/ rawmfwq ppfom;wa,mufwav t&ufrl; aygufMum;oGm;


vQifvnf; uREkfyfwkdUvSnf;rS a&mif;aomt&uf[l rodapvdkaomaMumifh
waMumif;vnf; jzpf\/ ppfom;rsm;teufwGif taomufavmbBuD;aom
]udkodef;az}rsm;vnf; yg&Sdav&m uREkfyfuvlwa,mufvQif rQxuf
ydkra&mif;[laom

pnfurf;wckvnf;

vkyfxm;&\/

(xdkacwfwGif

aus;&Gmwdkif; awmt&ufrsm;&Sdaomfvnf; armifpHvGef;rSm we,fvkH;wGif


taumif;qkH;awmt&uf

csufwwfoljzpf

888

olUt&ufpGHvSayonf/)

qdkifydwfaomtcsdef (ppfom;rsm;onf ae0ifonfESifhwNydKifeuf ausmif;0if;


tjyifodkUrxGufMu&ay/) uREkfyfwkdU\a&mif;ukefypnf;rsm;rSm armifpHvGefu
olaomuf&efcsefxm;aom t&ufwykvif;rSwyg; tm;vkH;a&mif;ukefNyD;avNyD/
npmpm;Muaomtcg rpdk;ujyKwfaMumfvkyf ay;vdkufonfhtrJom;wkH;BuD;udk
yg;yg;vSD;NyD;

iHjym&nfESifhoHy&moD;nSpf

armifpHvGefcsufonfh

yJ[if;

wcGufESifhyif tawmfBuD;NrdefMuygonf/ uREkfyfonf c&D;xGufaomtcgrsm;


rNrdefaom

xrif;eyf[l

tvGef&Sm;ay&m

pdwfMunf&Tifaomtcg

tNrdefBuD;Nrdef Munf&Tifp&mr&Sdaom tcg tNrdefuav; Nrdefjcif;avmufom


jcm;em;jcif; &Sdavonf/ npmrSmrl pdwftwefi,f ]xifh}aomaMumifh
tNrdefBuD;rNrdefvSyg/
csrf;vSaom nwn
uREkfyfwkdUorD;a,mufzonf tdrfjrifhuav; atmufxyfwGif tum
t&Hr&SdyJ ckwifwckay:tdyfMu\/
armifpHvGefonf pyg;yJGpm;tvkyf? awmifoltvkyfESifh t&ufcsufaom
tvkyfom pdwf0ifpm;oljzpf uREkfyfESifhwm&SnfpGm pum;ajymzdkU taMumif;
t&mr&SdonfESifh cyfapmapmyif tdyfzdkUjyifqifMuav\/ xdkESpfaqmif;onf
tjcm;ESpfrsm;xuf csrf;at;onfhjyif jymodk (Zefe0g&D) vvnf;jzpf
tjcm;aomnrsm;xuf csrf;at;onf[k uREkfyfxifrdonf/ txJwGif
tumt&Hvnf;r&SdaomaMumifh ajrmufavwjzL;jzL; 0ifvsuf&Sd&m uREkfyfrSm
tdrfrS,lcJUaom wdkufapmifESpfxnfESifh auG;rvkH atmif&Sdawmh\/ c&D;yef;
vmcJUygvsufESifhyif 10 em&Dxdk;aomfvnf; tdyfraysmfEdkifao;yJ [dkbuf
onfbuf cPcPapmifh auG;&\/ tcif;twGufrl arGU&mr,lEdkifcJUyJ

889

aumfaZmESifh auG;&ojzifh csrf;vnf;csrf;? emvnf;emvS\/ 10 em&DcefUwGif


]tkH;}]'dkif;}[laom

toHESpfqifhMum;&

armfwmypfjcif;jzpfonf[k

uREkfyfcsufcsif;odygonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf uomNrdKU w&kwfwyfESifh


*syefwyftMum;wGif toHrsKd;tcsufaygif;rsm;pGm
jzpf\/

uREkfyfwdkUESpfa,mufonf

tdyf&mrS

Mum;cJU&bl;aomaMumifh
aigufueJ

xxdkifMu

wdkifyifMu&m ta&SUbufurf;rS ypfjcif;jzpf&rnf[k awG;EdkifMu onf/


uREkfyf\tawG;tac:rSm ta&SUbufrSypfonfqdkvQif opfyifwyif\ yifpnf
t&if; taemufbufrSuyf0yfaevQif vkH;0vGwfrnf[k rqdkEdkifapumrl
xdrSefzdkUvrf; tenf;qkH;jzpfvdrfhrnf[k wGufcsufrdonf/ armfwmqdkvQif
wcsufwnf;ESifh NyD;rnfr[kwfaomaMumifh tumuG,f,lrS jzpfrnfqdkum
uREkfyfwkdU\EGm;ESpfaumif

csnfxm;onfh

opfyifatmufokdU

vmMu

taemufbufrS tjrpf&if;wGif0yfMu\/ armfwmoHawmh[kwfonf/ okdUaomf


wcsufNyD;wcsuf xyfqifh rypfaomaMumifh tawG;&cufae\/ owif;t&
ta&SUbufurf;&Sd *syefwyfu ypfjcif;jzpfcJUvQif wcsufNyD;wcsuf xyfqifh
ypfNyD; bufrS NAdwdoQppfwyfuvnf; wkHUjyef&ayvdrfhrnf/ ,ckaomf
wcsufwnf;ESifh wdwfqdwfvsuf &Sd\/ bmvkyfMuavoenf;/ olwkdU
bmvkyfMujcif;um; udpr&SdvS? wudk,fvkH; cdkufcdkufwkefatmifcsrf;at;
vmjcif;um; udp&Sdonf/ armifpHvGefonf ckwifqDodkUoGm; apmifrsm;,lvm
NyD; uREkfyftm;NcHKay;\/ wcPwmrQ aEG;onfxifvdkuf&NyD;aemuf rMumrD
twGif; csrf;at;NrJwdkif; csrf;at;vmjyefavNyD/ armifpHvGefu rD;zdkay;rnfqdk
&m armfwmypfaom *syefrsm;tm; rD;a&mifjzifh ]rSef;om;&atmif}jyKvkyfay;
onfqdkum NAdwdoQppfwyfu uREkfyfwkdUtm; Budrf;armif;vdrfhrnfxifaom
aMumifh rD;rzdkzdkUajymxm;&\/ nOfheufavav csrf;at;avav jzpfvmonf
wGif uREkfyfonf tBuHwck&-

890

]]naeu rif;[mav; usefao;ovm;a[h armifpHvGef}}


]]av;ykHokH;ykHavmuf usefygao;Asm}}
]],lprf;acsuGm}}
armifpHvGefonf t&ufykvif;ESifh a&zefcGuftjyif tydkzefcGufwck
vnf;,lvm\/ armifpHvGefcsufaomt&ufrSm awmt&ufeHU vkH;0rxGuf
onfhjyif

rD;[kef;[kef;awmufonfwkdifatmif jyif;vSonf/

uREkfyfonf

ykvif;ESifhzefcGufudk,l vufESpfopfcefU xnfhNyD;onfhaemuf armifpHvGefu


a&cGufudkvSrf;ay;\/ uREkfyfuOD;acgif;,rf;jyNyD; a&ra&myJaomufrnfjyK&m
armifpHvGefu ]]rvkyfeJUudkBuD;odef; usKyfcsufwJU t&ufAsaemf}}[k owday;
\/
uREkfyfonf bD,mavmufom BudKufwwf udkodef;azwkdUvlpkESifh
wcgw&H 0DpuD? b&ef'Dponfrsm;udk aomufbl;aomfvnf; qdk'gtrsm;BuD;
xnfhum

]Adkvfaomuf}aomufwwfol

csrf;at;jcif;udk

umuG,fvdkonfjzpf

wcsufwnf;armhfcsvdkuf&m

jzpfygonf/

wBudrfwGifrl

armifpHvGef\t&ufudka&ra&myJ

EdkifiHjcm;t&ufrsm;yif

tqef;r[kwfaom

uREkfyftzkdU&myifcsufcsif;em;&GufBuD; xlvmonfxifrdNyD; tpmtdrf twGif;


xyfudk rD;ESifhNrdKufvdkufonfxif\/
]]trJom;wkH;BuD;xJu eJeJvSD;acsprf;yguGm}}[k ajym armifpHvGef
,lvmaom trJom;wzufESpfzwfudk 0g;vdkuf&onfwGifrS taewnfhNyD;
wudk,fvkH;&Sd aoG;rsm; tajy;tvTm;avQmufum waxmif;axmif;aEG;vm
ygawmhonf/ armifpHvGefonf uREkfyfESifh twlaomuf&rnfudk &GHUonfESifh
t&ufykvif;udk udkifMunfh udkifMunfhvkyfae&m ]]aomufavuGm}} [k uRekfyfu
ajymvdkufaomtcg uREkfyfenf;wl a&ra&myJ aomufavonf/
]]cgwdkif;aum rif;a&ra&mbl;vm;}}

891

]]uRefawmht&ufudk a&ra&myJ aomufEdkifwJUvl udkBuD;odef; wa,muf


yJ awGUbl;w,f? ckawmifrS udkBuD;odef;vkyfvdkU uRefawmfvdkufvkyf 0HUwmyJ}}
csrf;onfxuf csrf;vmjcif;
opfyifBuD;atmuf em&D0ufausmfausmf xdkifaeMuNyD;aemuf bmoHrQ
xyfrMum;onfESifh uREkfyfwkdUonf ckwifay:okdU jyefvmMu apmifNcKHxJ
auG;Muav\/ &moDOwkrSm Mumavcsrf;avjzpfvmcJUavNyD/ uREkfyfonf
apmifNcKHxJwGif vkHaeatmifauG;NyD; vufESpfbufudk aygifMum;xJokdUxkd;oGif;
xm;&\/ okdUESifhvnf; wkd;wkd; csrf;at;vmojzifh tcH&cufwkef;yif&Sd\/
uREkfyfonfol\apmifESifh uREkfyf\apmifrsm;yg tm;vkH;aygif;xyfNyD; twlwl
NcKH zkdUpdwful;&yg\/ okdUaomfBuD;jyif;vmaom aemufydkif; vifr,m;yif
twlNcKHrtdyfMuonfh tavhtusifhaMumifh a,mufsm;csif;twlNcKHtdyfzkdUrSm
tvGefcJ,Of;ae\/

odkUaomfausmcsif;uyf

tdyfMu&ef

tBuHjzpf

armifpHvGefudk uREkfyfteD;okdUa&Tvm&ef ac:,l&onf/ aEG;awmhaEG;yg\/


okdUaomf [dkbufonfbuf rapmif;&yJwbufowftdyf&ojzifh anmif;vS
onf/ aemufqkH; uREkfyfonf tdyf&mrSx ]]a[h armifpHvGef? rifhykvif;
ay;prf;uGm}}[k awmif;,lum aEG;avmufatmif ]0rf;yuf}BuD;BuD; aomufNyD;
wa,mufwtdyf&mpD cGJtdyfvdkufMuygawmhonf/ (ae&m uREkfyfudk
odaom udkodef;azrSwyg; tjcm;vlrsm;u uREkfyftm; ]olaomufcsifvdkU
OmPfqifaewmyg}[k pGyfpGJMuvQifvnf; uREkfyfcHEdkif&nf &Sdygonf/)

892

rarhEdkifaomaysmufjcif;
aemufwaeUeHeuf uREkfyfwkdUonf apmapmBuD;xGufMu&ef tBuH&Sd
aomfvnf; ,refnOfhu tdyfysufonfhtwGufaMumifh apmapmrxGufEdkifMu yJ
rkd;BuD;vif;cgrS xGufEdkifMu\/ jyefcgeD;wGif ppfom;wa,mufESifhawGU
,refnOfhu armfwmoHtaMumif;udk ar;Munfh&m [dkbufurf;rS toHr[kwf
aMumif;? bufppfwyfrS rdrdwkdUEdk;Mum;jcif;udk *syefrsm;odatmif vSefUay;
jcif;jzpfaMumif;ajymjyod&avonf/

tjcm;ppfom;wa,mufu

vnf;

*syefrsm;onf bufurf;odkU ul;Muvdrfhrnf[k owif;&aom aMumifh


vSefUay;jcif;jzpfovdkvdk ajymjyavonf/ uREkfyfwkdUonf opfqdrfhBuD; &GmrS
xGufvmMu

rkd;csKyfcgrS

refusnf;wkH&GmodkU

jyefa&mufvmMuav\/

c&D;wGif uREkfyftzdkU&m rarhEdkif aomtjzpftysufwckrSm uREkfyftvGef


jrwfEdk;onfh aq;wHwacsmif;usaysmufcJU&jcif;yif jzpfonf/
uREkfyfESifh aq;wH
aq;wHrSm uREkfyfjrwfEdk;avmufonfh &mZ0ifaMumif;uav; &Sdonf
jzpf uREkfyftay: cifrifjrwfEdk;olwkdU pdwf0ifpm;Muvdrfhrnf xifaom
aMumifh q,fESpfausmf aomufvmcJUonfh 'if;uav;taMumif;udk azmfjy&yg
OD;rnf/ uREkfyfonf 1917 ckESpfrSp (armifpH&Sm;udk tm;usNyD;)aq;wH
aomufzkdU tavhtusifhjyK&mwGif okH;av;usyfwef aq;wHrsKd;udk 0,faomuf
cPcPaysmufbl;\/ wacsmif;aysmufwdkif; xkdUxufaumif; aomaq;wH
udk

0,faomuf&m

tvGefqkH;ESpfESpfokH;ESpfavmufom

arhusefaysmufqkH;&onfcsnf;jzpf\/

893

aomuf&NyD;

yJcl;NrdKU ]pmawmfjyef}tvkyfudkvkyfpOf &dk;wdkufrS 10usyf&SpfyJ ay;0,f


xm;onfh tH'gbdk;

aq;wHwacsmif; aysmuf&jyef\/

(Under Bore)

uREkfyf\xifjrifcsufrSm vkHavmufatmif tzdk;rwefaomaMumifh arhusef&pf


cJUjcif;jzpf&rnf/ tzdk;aiG wq,fausmfwefaom tH'gbdk; aq;wHudkarhaysmuf
ao;vQif xuf tzdk;wefaom aq;wHrsKd;udk 0,faomufOD;rnfqdkum
t*FvefjynfrS 'ef;wD; (Dunhill) aq;wHudkrSm,lpmwdkfufrS 25usyf-&SpfyJESifh
a&G;,l&\/ rQomruao;av;pm;onfxuf av;pm;apjcif;iSm ]trif;}
wGif a&T'*Fg;uGyfxm;vdkufygao;onf/ uREkfyf\pdwfxJ aq;wHonf
tzdk;wefaomaMumifhomru t*FvefjynfrS rSm,l&jcif; vnf;jzpfaomaMumifh
tvGefjrwfEdk;vsuf&SdonfESifh arhusef&pfjcif; r&Sdonfhjyif MumavjrwfEdk;av
jzpfvmcJUygonf/ uREkfyfwkdU\NcHBuD;xJ NAdwdoQppfwyfpcef;cspOfu aq;wH
aomufaom ar*smppfAdkvfwa,mufonf uREkfyfESifhtwefi,f ta&m0if
vmMu&mwGif

uREkfyfvkyfxm;aom

aq;&GufBuD;rIefUudk

jrnf;Munfhjcif;?

ol\aq;csKdjym;udk zJUay;jcif; ponfjzifh ta&mw0if jzpfvmMuaomtcg


uRekfyf\aq;wHudk awmif;,lMunfh

(Dunhill)

wHqdyfudk awGUonfESifh

rsufckef;csDvkdufjcif;tm;jzifhtHMoaom trlt&mazmfjy\/ ol\tHUMojcif;


t"dym,frSm ]'ef[D;vf} aq;wHawG bmawGeJU tm*vlBuD; wa,mufyg
uvm;}}[k qdkjcif;yifjzpf\/ ol\trlt&m udk uREkfyfjrifvdkuf&aomtcg
rsufESmjzLwa,mufvnf;jzpf?

aq;wHaomuf

orm;csif;vnf;jzpf

ol\rsufESmxm;udk jrifvdkuf&jcif;tm;jzifh uREkfyf\ aq;wHzdk; 25usyf-&SpfyJ


ausoGm;onf[k

atmufarhvkdufonf/

(okdUESifh

vnf;

olwyg;wdkUxuf <um;csifwwfolwa,muf jzpfonf rxifyg/)

894

uREkfyfonf

waeUo vufa0SUyGJwyJGMunfhtNyD;wGif &if;ESD;aom vli,fwa,muf


uuREkfyftm; ]]OD;av;odef;? aq;wHaomufykHMunfhNyD; uRefawmfh&JUukvm;rdwf
aqG wa,mufucsD;rGrf;aew,fAs}}[k ajym\/
]]b,fvdkrsm; csD;rGrf;aeovJarmif}}
]]ArmvlrsKd;awG aq;wHaomufwm jrifbl;vSNyD? 'DvlBuD;aomufwm
avmuf MunfhvdkUaumif;wm wa,mufrS rjrifbl;bl;wJUcifAsm}}
uREkfyf\0wKrsm;? owif;pmacgif;BuD;rsm;? aqmif;yg;rsm;ESifhywfouf
csD;usL;pum;ajymMujcif;udk &Hzef&HcgBuKH&bl;ygonf/ pma&;wwfjcif;
onf aq;wHaomufjcif;xuf t&ma&mufaom t&nftcsif;jzpfjcif;udk
uREkfyfem; vnfygonf/ okdUESifhvnf; pma&;wwfjcif;udk csD;usL;cH&onf
vl\aomuf wwfykHudk csD;usL;cH&jcif;xufydk yDwdjzpfrdaom tBudrfudk
uREkfyfrrSwfrdyg/ onfrSmvl\a,bk,s obm0ayavm? odkUwnf;r[kwf
uREkfyf\ xl;jcm;aom 0goemwckayavm rajymwwfyg/ pma&;jcif;ESifh
ywfouf taumif;ajymMujcif;udk Mum;&zefrsm; wcgw&H tqef;
topfwcktwGuf csD;rGrf;cH&jcif;jzpfaomaMumifh ESpfoufjcif;jzpfavoavm
[kvnf; pOf;pm;rdygonf/ aq;wHaomufykHESifh ywfouf qufvuf
pOf;pm;vkduf&mwGif bdvd,uf xkd;&m usLudkifaumif;ykH? wif;epfupm;&m
]&ufuuf}

udkifaumif;ykH[l

[efwrsKd;pD&SdMu
vlrsm;onf

[efwlyg\/
rsufpdxJwGif

&SdbdouJUodkU

aq;wHaomuf&mvnf;

rnfokdUyifjzpfap
]axmfavmfuefUvefU}&Sd

aq;wHaomufcgp
awmfawmfESifh

]tom;rao}Edkifjcif;udkrlum; owdjyKrdMuayvdrfhrnf/ uREkfyfum; ESpfaygif;


50cefU aq;wHaomufvm cJUjcif;jzpf\/ tudkiftwG,f? tudkfuftjzKwf
usifvnfrIyif jzpfavoavm [k awG;awmrdygonf/ okdUwnf;r[kwf

895

xdktdEd,wdkif;om;onf

uREkfyfESifh

b0a&pufeD;cJUaomaMumifh

uREkfyf

vkyforQolUrsufpdwGif tqifajyonf[k xifjcif;vnf; jzpfEdkifygonf/


pmokH;apmif&&Sdjcif;
1946 ckESpfOD;wGif &efukefNrdKU owif;pmwdkufrsm;zGifh owif;pmrsm;
xkwfa0vsuf&SdaMumif;Mum;od&onfESifh

&efukefokdUqif;vdkaomqEjyif;jy

vsuf&Sd\/ okdU&mwGif xdkpOfu &efukefrEav;c&D;rSm toGm;tvm rvG,f


ulacs/ waeUo &efukefrS uREkfyfxHokdU vlBuKHESifhydkUvkdufonfh pmokH;apmif
a&mufvm\/ pmrsm;udkzGifhMunfhonfhtcg (1)ol&d, udkodrf;armifxHrS
wapmif? (2)Armhacwf udktkef;cifxHrS wapmif? (3)NAdwdoQbm;rm; oaX;
OD;nGefUxHrS

wapmifawGU&\/

xkwfa0vsuf&Sd

uREkfyftm;

tvdk&SdaMumif;yg&Sd\/

udkodef;armifu
acgif;BuD;a&;orm;

uREkfyfonf

tcsufuav;rsm;&SdcJUjcif;udk

]oHawmfqifh}owif;pm
wa,muftjzpfESifh

ukdodrf;armiftay:

azmfjycJUbl;&m

olurl

rauseyfaom
taMumif;udk

&dyfrd[efr&Sd&Smay/ xkdUaMumifhvnf; olUvufatmufwGif acgif;BuD;a&;orm;


wa,muftjzpfESifhvkyfzkdU ac:aejcif;jzpf\/ rSwfwrf; olUtaMumif;
a&;xm;jcif;rsm;udk olzwfrdvQif tHUMoavrnfavm rajymwwfay/ olU
wdkuf tvkyfvpfvyfonfqdk uREkfyftm; tvkyfay;vdkaom ol\apwem
udk uREkfyftodtrSwfjyKyg\/ okdU&mwGif olajymonfh twdkif; 0ifvkyf&ef
rlum; rjzpfEdkifyg/ xkdUaMumifh pmjyefrdvQif tmCmwxm; onfhtoHrsKd;
ygrnfpdk;aomaMumifh pmrjyefyJ aevkdufygonf/

896

udktkef;cifuac:jcif;
udktkef;cifonf &efukef Armhacwfowif;pm wnfaxmifvsuf&Sd
olUwdkufvkyf&ef pdwfqE&SdygvQif &efukefokdU qif;vmcJUzdkUtaMumif; pma&;
jcif;jzpfygonf/ uREkfyfonf e*g;eDpmtkyfwdkuf udktkef;cif refae*smvkyfpOf
u if;wdkuftwGuf pmtkyfESpftkyf bmomjyefay;onfhtjyif '*kHcifcifav;
ESifholwkdU wnfaxmifMuaom pmtkyfwkduftwGufvnf; a&Smvrkefodkuf?
&wemodkuf paom0wKrsm;udk bmomjyefay;\/ vlcsif;um; xdktcsdef
tuRrf;w0ifBuD;&SdvSonfr[kwfacs/ oluac:,lykHrSmvnf; at;at;puf
puf&Sdonfxif

ol\pmudkvnf;

uREkfyfav;av;eufeuf

rpOf;pm;yJ

z,fxm;vkdufonf/ olonf uREkfyfudk txdkuftavsmuf oabmusykH&onf


[k uREkfyf&dyfrdyg\/ aemufydkif;rl xdkrQru wkd;obmusvmjcif;udkvnf;
uREkfyf&dyfrdygonf/ odkU&mwGif xdkpOfu ac:,lykHrsKd;avmufESifhrl uREkfyfu
tl;,m;zm;,m; qif;oGm;vdrfhrnf r[kwfacs/
[Hom0wDuac:jcif;
wwd,jzpfaom NAdwdoQbm;rm; OD;nGefU\pmrSm tawmfauseyfzG,f
a&;om;vkdufygayonf/ olonf [Hom0wDowif;pm wnfaxmifvsuf&Sd&m
owif;pmaxmifrnf[k pdwftBuHjzpfuwnf;u uREkfyftaMumif;udk pkHprf;cJU
aMumif;? txufjrefrmjynf &Sdonf[k od&jcif;rSwyg; NrdKU&Gmtrnfudk rod&
ojzifh tcufB uKHcJU&aMumif;? uREkfyfudkawGUrS owif;pmaxmifrnf[k BuH&G,f
xm;aomfvnf; aemufqkH;pkHprf;r&onfESifh jzpfovdk wnfaxmifvkduf&
aMumif;? pmudk&vQif &efukefokdUcsufcsif;qif;vm rEav;NrdKU&Sdaom

897

ol\ &kyf&Sifum;udk,fpm;vS,f pma&;q&m jrrsKd;vGifxHrS vdktyfaom


p&dwfaiGrsm;awmif;,lEdkifaMumif; ponfjzifh a&;om;yg&Sdavonf/ tjcm;
aom tjcif;t&mrsm;udk rpOf;pm;rDuREkfyfonf OD;nGefU\ pma&;ykHwck
wnf;ESifhyif olUbufodkU ygoGm;cJUavNyD/ uREkfyfonf tvkyfwckudkvufcH
rnfBuHonfhtcgwdkif; &rnfhvcxuf uREkfyftm; rnfrQavmuf vkdvdkcsifcsif
&Sdonf[laomtcsufudk tav;ay; pOf;pm;avh&Sd\/ rwwfEdkif vcenf;
enf; ay;Edkifonfqdkap vludkav;pm;aMumif;azmfjyvQif tvkyfudk vufcHcsif
wwf\/ OD;nGefUudprl vctaMumif; xnfhra&;aomfvnf; tjcm;olrsm;
ay;EdkifonfxufydkvQifomydkrnf? avsmhvdrfhrnfr[kwf[kpdwfcsEdkifavmuf\/
waMumif;rSmvnf; ol&d,wdkufwGif uREkfyfvkyfcJUpOfuwnf;u OD;apm
r&Sdonfhaemuf uREkfyfrSwyg; t,f'DwmcsKyfjzpfoifholr&Sd[k zGifhajymbl;jcif;
udk axmufjcif;tm;jzifh uREkfyftay: txifrao;jcif;udk od&NyD;jzpf\/
okdUjzpf uREkfyfonf OD;nGefU\ [Hom0wD owif;pmwdkufwGif tvkyfvkyf
rnf[k qkH;jzwfcsuf csvdkufygawmhonf/
csnfMurf;vkHcsnfacwf
1946ckESpf? rwfv3&ufaeUwGif uREkfyfonf zcif\0if;NcHudk nDawmf
olwa,mufodkU tyfcJU refusnf;wkH&GmrS rEav;NrdKUodkU qif;vmcJUygonf/
uREkfyfwkdUvifr,m;ESifhtwl ]]i,farG;NcHayguf} acG;uav; waumifygvm
cJU\/ acG;uav;rSm ArmacG;ppfppfjzpfaomfvnf; ArmacG;rsm; teufwGif
rQavmuf

&kyf&nfoefUjyefUaomacG;udk

rjrifbl;yg[l

vlwdkif;u

ajymMu\/ acsmacsmxGm;xGm;ESifh txl;ojzifh EIwfoD;yef;a&mif&Sd aom


ArmacG;udk uREkfyfudk,fwdkifvnf; rjrifbl;yg/ acG;cspfwwfaom 0goem&Sd

898

tzkd;wefacG;aumif;arG;vdkaomqE tNrJ&Sdaomfvnf; tcGifhromojzifh Arm


acG;ESifh yifa&mifh&JcJU&ay&m ]abmfbD}BuD;vmaomtcg uREkfyftm; cspfcif
&Smjcif;udk

awGU&onfESifh

tzkd;wefvSygonfqdkaom

]t,fvfaq;&Sif;}

acG;rsKd;ESifh rvJEdkifatmif jzpfvmygawmhonf/ xdktcsdef 0ufvufESifh


rEav;rSm

(*syefrsm;uoHvrf;rsm;udk {&m0wDjrpfxJodkU csypfcJUMujcif;

aMumifh) rD;&xm;raygufonfESifh rEav;-a&Tbdk um;vrf;ay:&Sd &GmomBuD;


bufrS usyfwnf;pGmvkdufMu&ay&m uREkfyfonfajcmufvom;rQom &Sdao;
aom

abmfbDudk

&ifcGifMum;okdUoGwfoGif;um

awmolc&D;onfrdef;r

BuD;rsm;\NiLpljcif;cHvdkufcJU&\/ ]]tr,fav;[JU? 'DvlBuD;u acG;BuD;eJU


ygvm;?

vlrsm;udkufyghr,fawmf}}

[katmfBuD;[pfus,f

uefUuGufMu&m

]]acG;BuD;r[kwfygbl;? acG;uav;ygAsm}}[k wkd;vQKd;awmif;yefpum; ajym&\/


okdUESifhyif wa,mufu ]][dkem;wkd;prf;ygawmf? acG;apmfeHvdkufwm}} [kajym
av&m ]]usKyfacG;uaeUwdkif; a&csKd;ay;xm;vdkU cifAsm;wkdUxuf arT;ao;w,f}}
[k uREkfyfujyefajymvdkufojzifh uREkfyftm;0dkif;NyD; rsufapmif; xkd;Muonf/
pum;rSm

rdef;rBuD;rsm;

rcHcsifatmif

oufoufajymjcif;

r[kwf?

trSefvnf;jzpfygonf/ uREkfyf\wlwa,mufonf abmfbDudk ausmydk;ac:


oGm; NcHpnf;&dk;teD;&Sd ]wbufqnf}xJwGif a&csKd;ay;ygonf/ (xdkacwf
vlwdkif;csnfMurf;vkHcsnf 0wfMu&av&m t0wftpm;avmufom tuJcwf
wwfaom

vlrsm;\

rxDrJUjrifajymjcif;cH&onfrSm

c&D;oGm;wdkif;vdkvdk

jzpfygonf/ vuf0Jpmayrsm; rzwf&bl;ao;onfh xdktcsdefurl vlwdkif;


wwef;wnf;jzpfatmif NzKdcsrnfqdkaom uGefjrLepf0g'udk tawmfaMumufcJUrd
ygonf/

899

rEav;u wm;MuykH
rEav;okdUa&muf oli,fcsif; vifr,m;jzpfonfh OD;xifa':pkwkdUxH
odkU EIwfquf,if;tvnftywf oGm;&mwGif armifvSrtrmwkdUESifhawGU
uREkfyftm;rEav;aezdkU wdkufwGef;Mu\/ olwkdUtpDtpOfrSm rEa v;wGif
]&ufowywfpOf xGufonfhvlxk*sme,f} xkwfaeonfjzpf uREkfyftm;
t,f'DwmvkyfzkdU awmif;yefMu\/
OD;nGefUu

av;pm;ouJUodkU

tpDtpOfudk &kwfw&uf

olwkdUvifr,m;onf

uREkfyftay:

av;pm;vdrfhrnfrxifaomaMumifh

olwkdU

vufrcHcsifyJ jzpfae\/ taMumif;rsKd;pkHawG;

awmqifjcifvdkuf&mwGif xdkpOftcgu &efukefokdUc&D;oGm;&jcif;rSm rvG,ful


onfwaMumif;? ckESpf&ufwBudrfxkwf *sme,ftvkyfonf aeUpOfowif;pm
tvkyfxuf oufomvdrfhrnf[kxifonfwaMumif;aMumifh aemufqkH;wGif
*sme,ft,f'Dwmtvkyfudk vufcHzdkU oabmwlvkdufav\/
vlxk*sme,fxkwfaeMuonfh

olwkdUvifr,m;xHrS

pum;wcGef;

xGufvm jyef\/ if;rSm OD;xifa':pkwdkU\ orufjzpfaeNyDjzpfaom um,


Avarmifae0if;u olwkdUtm; tBuHwckay;aMumif;? xdktBuHrSm OD;av;odef;
(uREkfyf)tm; rEav; tvkyfvkyfzkdU wkdufwGef; &onfhtwlwlwywfwBudrf
xkwf*sme,frsKd;xkwfrnfhtpm; aeUpOfowif;pm wapmifxkwfzkdU pdwful;oifh
onf[k tBuHay;aMumif; ajymMuavonf/ wGifuREkfyfrSm pOf;pm;p&m
wcsuf ay:vmjyefavNyD/ *sme,ft,f'Dwmtvkyfonf aeUpOfowif;pm
t,f'Dwmtvkyfxuf

oufomvdfrfhrnf[laom

wGufudef;t&

rlvu

vufcHrdjcif;jzpf&m ,ckrSolwkdUuvnf; aeUpOfowif;pmyifxkwfcsifjyefonf


[kyif ajymaeMujyefavNyD/ okdUjzpfxdktcsdef uREkfyfpOf;pm;&mwGif &efukef
okdU roGm;csifp&mtcsufrSm toGm;&cufjcif; wnf;[laom taMumif;

900

w&yfom &Sdavawmhonf/ waMumif;wnf;rQom qdkygrl [Hom0wD


owif;pmbufu

tav;omvsuf&Sd\/

aiGt&if;tESD;awmifhwif;jcif;rSm

ajymp&mr&Sd/ armifvS rtrmwkdUu uREkfyftm;rnfrQavmuf oabmusjcif;?


tm;xm;jcif;udk tuJcwfzdkU tcGifhr&ao;/ (0wKESpftkyf okH;tkyf&dkufESdyf
xkwfa0bl;jcif;avmufom

&Sdao;onf/)

OD;nGefUurl

uREkfyfa&;onfh

ol&d,owif;pm acgif;BuD;rsm; taMumif;udk tBudrfBudrf csD;usL;ajymqdk


bl;&kHomru *VKefOD;apmr&SdonfhaemufwGif uREkfyfudkol&d, t,f'DwmcsKyf
cefUzdkU

olaxmufcHrnfhtaMumif;

av;pm;jcif;rSm

ajymbl;jcif;tm;jzifhvnf;

tawmfxif&Sm;vsuf&SdavNyD/

odkUjzpf

OD;nGefU\
uREkfyfonf

[Hom0wDbufodkU tawmfBuD; pdwfnGwfvsuf&Sd\/ ae&mwGif uREkfyfonf


wckaom tcsufudk pOf;pm;rdygonf/
uREkfyf\qkH;jzwfcsuf
uREkfyf ]a[;vm;0g;vm;}rdwfaqGrsKd; enf;yg;jcif;udk udk,fh[mudk,f
vnf;od vltrsm;uvnf; &dyfrdMuykH&aomfvnf; &if;ESD;aom rdwfaqG
oli,fcsif; tenf;i,f&Sd&m ta&;udp&Sdu xdkolwkdUbufodkU axmufaxmuf
nSmnSmpOf;pm;wwfaom0goem&Sdygonf/ uREkfyfonf oli,fcsif; vifr,m;
jzpfaom (rtrm\rdcifESifhzcif) OD;xifa':pkwdkUu aiG1000dacs;bl;onfh
aus;Zl;ESifh (xdkpOfurlacs;onf[lyif uREkfyfod&\/) armifvSrtrmwkdUu
aiG500d p&Hay;xm;onfh aus;Zl;udkowd&ygonf/ udpwGif OD;xif
a':pkwkdUu olwkdU\om;orD;rsm;ESifh tvkyfvkyfzdkUwdkufwGef;jcif; r&Sdaomf
vnf; (olwkdUudk,fwdkif odaumif;rS odMurnf/) uREkfyfonfarmifvS rtrm
wkdU\rsufESmxuf

oli,fcsif;vifr,m;jzpfMuaom

901

OD;xifa':pkwdkU\

aus;Zl;udkiJUnSmaxmufxm;jcif;tm;jzifh

[Hom0wDtvkyfudky,f

vlxk

owif;pm tvkyfudkvufcHzdkU qkH;jzwfvdkuf ygawmhonf/ (vlxkowif;pm


wdkufzGifhzdkU tajctaeaumif;vmaomtcgwGif waeUo a':pku uREkfyftm;
]]udkazodef;uolwkdUESifh vkyfaejcif;[m olwkdUrsufESmaMumifhrsm; rSwfae
xifyg&JU}}[k ajymbl;&m uREkfyfurl rnfokdUrSjyefrajymyJ NyKH; aevkdufyg
onf/

902

yOrydkif;
OD;azodef;rSq&mBuD;odkU

1946ckESpf? {NyDv w&ufaeUwGif armifvS? rtrmwdkUonf uREkfyftm;


tvkyform;wa,muftjzpfESifh

todtrSwfjyKMu

{NyDv19&ufaeUwGif

vlxkowif;pmtrnfESifh yxrowif;pm xGufay:vmygonf/ xdktcsdefwGif


uREkfyfonf EdkifiHa&;taejzifh vuf0J-vuf,m bmrQ em;rvnfao;onf
ESifh olwkdUrSnfhac:xm;onfh ]vlxk}[laom trnfudk rMum;bl;oavmuf
&Sdao;aomaMumifh

if;trnftaMumif;ESifh

ywfouf

jyuf&,fpum;

ajymrdygao;onf/ uREkfyfem;xJ ]vlxk}[laomtrnfonf cyfaxmifhaxmifh


&Sdonf[lyif xifrdygonf/
People [laom

t*Fvdyfpum;vkH;rS bmomjyefxm;jcif; jzpfonf[l

olwkdUuajymrSyif &dyfrdygonf/ azmfjycJUonfhtwdkif; vuf0J-vuf,m[l


em;rvnfao;aom uREkfyfrSm 0g'vrf;pOftaMumif;udk bmrQ em;rvnf?
ol&d,wdkufwGifxm;&SdcJUaom oabmxm;twdkif; NAdwdoQtpdk;&\ e,fcsJU
0g'twdkuftcHjyK

a&;om;&ef

(Anticolonialism)

[lvnf;aumif;

vlwpkuvlwpkudkjzpfap? vlwa,mufu vlwa,mufudkjzpfap cGeftm;jzifh


rw&m;zdESdyfcJUvQif zdESdyfjcif;cH&aom bufrS vkdufa&;&ef[lvnf;aumif;
em;vnfcJUygonf/ oabmxm;onf owif;pmorm; taygif;wkdU
xm;&Sdoifhonfh oabmxm;jzpfonf[k i,fuwnf;u uREkfyf,kHMunf
tvGefoabmusonf/ okdUr[kwf vdktyfonf[lvnf; uREkfyfem;vnfcJUyg

903

onf/ tcsdefrSp uREkfyftm; ]q&mBuD;}(toufvnf; 57ESpf&SdygNyD/) [l


ac:a0:pjyKvmMuonf jzpfaomaMumifh uREkfyf\woufwmrSwfwrf;wGif
u@opfwckzGifhvdkuf&jcif;jzpfygonf/
uREkfyf\ya,m*aMumifh
vlxkowif;pm xGufvmvydkif;twGif;wGif &efukefrS rEav;odkUydkU&
aom

aeUpOfowif;pmrsm;apmifa&rSm

xdk;qif;oGm;onfjzpfaomaMumifh

&efukefowif;pmwkdufrsm; wkefvIyfacsmufcsm;oGm;onf[k Mum;vkduf&\/


vlxkowif;pm

apmifa&rSmvnf;

waeUwjcm;

wufvmonfqdk\/

]qdk\}[laom pum;udkokH;EIef;jcif;rSm uREkfyfonf rdrd\owif;pmapmifa&


wufjcif; usjcif; taMumif;udk wdkuf&Sifrsm;tm;vnf;aumif;? owif;pm&dkuf
ESdyfaom tvkyform;rsm;tm;vnf;aumif; ar;jref;pkHprf;avhr&Sd/ (,aeUtxd
vnf; twdkif;yif jzpfonf/) wdkuf&Sifrsm;u pum;pyfrd ajymumrS
uREkfyftodtrSwfjyKvkdufonf/ okdUvspfvsL&Ixm;wwfjcif;rSm uREkfyfu
ar;jref; apmifa&]wufonf}[kMum;&vQif awmfyg\/ usonf[kM um;&
vQif pdwfraumif;jcif; jzpfrnfudk pdk;&drfaomaMumifh jzpf\/ vlxkowif;pm
onf apmifa&wufaom tvSnfhtywfrsm;vnf;&Sdrnf/ usaom tvSnfh
tywfrsm;vnf; &Sdayrnf/ vlxkwdkuf&Sifrsm;u owif;pm apmifa&us
onf[k wcgrQ ajymbl;onfr&Sd? wufonf[lum; wcgw&H ajymjyjcif;
&SdonfhtwGufaMumifh olwkdU\apwemudk uREkfyfaus;Zl;wifrdonf/ uREkfyf
bufuvnf;

ckduyfjcif;r&Sd?

wwfEdkiforQ

BudK;pm;a&;om;cJUonfom

jzpfaomaMumifh apmifa&usonf[kuREkfyfod&vQif pdwfraumif;jzpfvdrfhrnf


[kolwkdU&dyfrdMuykH&onf/ vlxkwdkuf&Sifrsm;onf vlxkowif;pmxkwfa0jcif;

904

twGufaMumifh aumif;usKd;rsm;vnf; &SdykH& cH&aom tvSnfhtywfrsm;


vnf; &SdMuonfjzpf&m vlxkwdkufwGif uREkfyfrvkyfyJ [Hom0wDowif;pmodkU
rlvu

uREkfyfoGm;zdkU

pwifzGifhvSpfrnf

qkH;jzwfcJUygrl

rajymEdkifaomaMumifh)

(vlxkowif;pmudk

b,ftcsdefrS

olwkdUcHpm;&onfh

aumif;usKd;

qkd;usKd; rsm;onf uREkfyf\vkHUvya,m* &mcdkifEIef; tawmfrsm;rsm;ygonf[k


qdk&ef&Sdygonf/
tusKd;w&m;rsm;
1947 ckESpfOD;wGif vlxkowif;pmBuD;yGm;vmjcif; twGufaMumifh
(BuD;yGm;onf qdkjcif;rSm uREkfyftwwfodjcif;r[kwf? cefUrSef;ajcrQomjzpf
onf/) uREkfyftzdkU&mwGif tusKd;w&m;rsm; xGufay:vm\/ uREkfyfrSm
rEav;om;wa,mufjzpfaomfvnf;

0wKa&;q&mtjzpfESifhvnf;aumif;?

acgif;BuD;a&;orm; wa,muftjzpfESifhvnf;aumif; &efukefol&d,wkdufrS


tpjyKcJU&jcif;jzpfav&m tBudrfwGifrEav; aexkdifrEav;NrdKUxkwf
owif;pmwapmifrS emrnfwufvm&jcif; jzpfaomaMumifh *kPf,lrdjcif;
wcsufjzpfygonf/ 'kwd,wcsufrSmvnf; xdkpOfu uREkfyfonf wa,muf
wnf;aom ESrt&if;u arG;xm;cJUonfh aq;&kH[ufuvyf pma&;BuD;
0if;armif (xdkpOfu 0efaxmufr[kwfao;) ESifhtwl "m;wef;&yf aexkdif
vsuf&Sd&m csufjrKyf&mt&yfodkU jyefa&mufonfESifh bmrsm;jzpfOD;rnfenf;[k
pOf;pm;rd\/ (uREkfyf\zcifonf refusnf;wkH&Gm arG;zGm; rEav;
ESpfaygif; 30ausmfaecJUNyD;rS refusnf;wkH&GmodkU jyefa&muf&mwGif ]]igu
0vkH;vdkvlwa,mufyJuG,fh? pwJUae&mrSm jyefqkH;vdrfhr,fxifw,f? arG;awmh
vJ refusnf;wkHom;? tckvJyJ refusnf;wkH jyefa&mufNyD; refusnf;wkH&GmrSmyJ

905

b0Zmwfodrf;&ykH&w,f}}[k ajymbl;&Smonf/ zciftzdkUrSm ajymonfhtwdkif;


yif

jzpfcJUonf/)

uREkfyfonfvnf;

"m;wef;&yf

0if;armif\aetdrf

ae&onfwGif zcifuJUokdU jzpfavrnfavm[k rMumrMumowd&rdygonf/


waeUo vlxkwdkufrS tvkyfvkyf tjyefwGif uREkfyfrodaom vlcyf
&G,f&G,fwa,muf

a&mufESifhaejcif;udk

awGU&\/

pkHprf;Munfhaomtcg

*VKefOD;apm\ twGif;a&;r;jzpfaMumif;? ol&d,wdkuf t,f'DwmcsKyfvkyf&ef


uREkfyftm;

tac:vmjcif;jzpfaMumif;

ajymjyavonf/

OD;apmxHrSpm

ygygoavm[k ar;Munfh&m pmray;vkdufyJ vludk,fwdkifapvTwfvkdufjcif;


jzpfygonf[k ajym\/
tjyKtrludk uREkfyfrauseyfonfhjyif OD;apmtay: uREkfyfrauseyf
onfhtjcm;tjyKtrlwckvnf; uREkfyfrSwfrd\/ OD;apm,l*EmrS jyefa&mufvm
aomtcsdefwGif rsKd;cspfygwDudk,fpm;vS,ftjzpfESifh OD;btkef;onf 0efBuD;
wa,mufjzpfaeav&m OD;apma&mufvmonfESifh wNydKifeuf OD;btkef;u
z,fay;& OD;apmu OD;btkef;\ae&m 0efBuD;0ifvkyf\/ uREkfyfonf
xdkpOfu olwkdU\EdkifiHa&;ygwDpnf;urf;udk em;rvnf? enf;vrf;uscsifvnf;
usayrnf/ odkU&mwGif uREkfyf\pdwfxJum; OD;apmonf OD;btkef;\ae&mudk
vk,ljcif;jzpfonf[k xifvkduf\/ (taMumif;udk vlxkowif;pmrSyif
rSwfcsufa&;vdkufrdao;\/) uREkfyfonf OD;btkef;ESifh oduRrf;onfvnf;
r[kwfygyJvsuf
zDqefonfhtaejzifh

(a'gufwmbarmftpdk;&
a&Twd*kHbk&m;ajc&if;rS

vufxuf

tpdk;&tmPmudk

OD;apmESifhtwl

pDwef;vrf;

avQmufjcif;udkom jrifvdkuf&bl;\/ r[maqGvnf;ygonf/) OD;apmonf


OD;btkef;tay: tEdkifusifhonf[k uREkfyfxifvsuf&Sdonf/ xdkUaMumifh
OD;apmrSm ]vlxuf} wa,mufjzpf uREkfyftm;Munfh&Iapmifrcsifaom qE&Sd
onf[k

uREkfyf,kHMunfonfhjyif

ol&d,wdkuf

906

t,f'DwmcsKyfjzpfzkdU

wavQmufvkH; uREkfyfarQmfrSef;vmcJUjcif;vnf; rSefygvsuf oifhawmfatmif


ajym jiif;y,fvkdufygonf/ uREkfyfu rdrdudktm;udk; wnfaxmifxm;onfh
vlxkowif;pmwkduf&Sifrsm; 0rf;enf;yufvufjzpfatmif rvkyf&ufaMumif;?
OD;apmxHrS tvmaumif;aomfvnf; tcgaESmif;aeNyDjzpfaMumif; ponfjzifh
ajymvTwfvkdufygonf/ uREkfyfonf taMumif;udk vlxkwdkufydkif&Sif
rsm;tm; ajymjyrdbl;avoavmrrSwfrd? ajymrdonfyifrxifyg/ OD;apmtrI
jzpfaomtcg uREkfyf\nDarmifazpdef;rSm OD;apmESifhEdkifiHa&; tquftoG,f
&Sdonfqdkum rouFmrIjzifh zrf;csKyfjcif;cHcJU&ao;ay&m OD;apmu ac:onfh
twdkif; vkdufygoGm;rdygu uREkfyfyif tcsKyfcH&OD;rnfavm rajymEdkifojzifh
uREkfyf uHaumif;onf[k atmufarhrdygao;onf/ xkdpOfu oDoDuav;
vGwfcJUNyD;

zqyvvufxufwGifrS

axmif\t&omudk

jrnf;&bl;yg

owif;pmwdkufydkif&Sif

OD;nGefUxHrS

awmhonf/
vcwdk;ay;jcif;
wwd,tcsufrSm

[Hom0wD

uREkfyfudkac:onfh

pmokH;apmif&&Sdjcif;jzpf\/

BuD;jrifhonfhjyif

owif;pmq&mrsm;tzdkU&m

uREkfyfwkdUonf

vcxuf

&efukefonfrEav;xuf

BuD;yGm;vrf;&SdonfjzpfaomaMumifh OD;nGefU\tvkyfudk uREkfyfvufcHvdk\/


okdU&mwGifaemufaMumif;rsm;udk jyefvnfokH;oyfvkdufjyef&mwGif OD;nGefUESifh
vlxkwdkufydkif&Sif ZeD;armifESHwkdUudk yk*dKvftaejzifh EIdif;,SOfcsuf xkwfMunfh
vdkuf\/

uREkfyfonf

vlxkwkduf

vkyfudkifvsuf&dSonfh

xdktcsdefodkU

wdkifatmif (wESpfcefU&SdNyDxifonf/)

vlxkowif;pmonf

avmu"HESifh

rBuKH&bl;ao;ojzifh vlxkarmifESHwkdU\ taumif;tqdk;udk uREkfyftuJcwfcGifh

907

r&ao;vifhupm; uREkfyftm; pdwfrcsrf;romjzpfaprnfh tjyKtrltajymtqdk


ESifh rsufESmxm;rSp a&SmifMuOfMuvdrfhrnf[k tuJcwfrdonf/ OD;nGefU
taMumif;rSm uJU odkU tuJcwfr&acs/ NAdwdoQbm;rm;ukrPD tvkyfvkyf
Mubl;onfh

nmP

oaX;OD;nGefUonf

tp&Sdaom

tvkyform;rsm;u

pdwfwkdif;usonfhtcgrsm;wGif

ajrSmufpm;ay;wwfjcif;ESifhtwl

pdwfwdkif;rusaom

ajymjyonfrSm

rsufESmtvGef&Tifys
tcgrsm;wGifvnf;

rsufESmxm;jzifh azmfjywwfonfqdk\/ odkUqdkvQif igonf nmPwkdUt&G,f


r[kwf? owif;pmta&;tom;aMumifh tpdk;&u ta&;,l owif;pmcH&
onfqdkvSsif (jzpfvnf;jzpfEdkifonf/) ightm; rom,maom rsufESmxm;
rsKd;jyrnfhqdku xGufvQif xGufoGm;rnf? rxGufEdkifvQifvnf; pdwfrcsrf;rom
jzpf&vdrfhrnf?

okH;av;BudrfNyKH;jyaomfvnf;

wBudrfrsufaMumwif;vQif

igcHcsifvdrfhrnfr[kwf? odkUjzpf vlxkwdkufyif qufvufvkyfygawmhrnf


[k qkH;jzwfvdkufygonf/ okdUaomfOD;nGefU\pmudk vlxkarmifESHtm;jy&aomf
rdrdtwGuf tusKd;&SdvdrfhrnfxifonfESifh armifvS\vufodkU xnfhvdkufyg
onf/ pmudkzwfMunfhNyD;aemuf armifvSu ]]uRefawmfwkdUtajctaet&awmh
OD;nGefUay;oavmuf ray;Edkif 0rf;enf;ygw,f? odkUaomftdrfvctwGuf
50dydkay;ygr,f}}[kajymavonf/ azmfjycJUNyD;aom tusKd;w&m;okH;ckteuf
OD;apmac:jcif;onf uREkfyftzdkU tusKd;aus;Zl;ay:xGufvmonf r[kwfap
umrl tvkyf&Sifrsm;u ac:jcif;udkjiif;y,f&jcif;onf tvkyform;rsm;tzkdU
t&omwckjzpfonf[k em;vnfygonf/ uREkfyfonf tjzpftysufrsm;udk
vlwumodkU ajymjyjcif;tm;jzifh tom;,lolwa,muf r[kwfaomfvnf;
(pkHaxmuf0wKacwfuuJUokdU 'l;&if;oD;? rif;*GwfoD;rsm;udk rpm;&apumrl)
]ighudk[dkuonfuac:Muayonf}[k udk,fh[mudk,f pOf;pm;&jcif;onfvnf;
MunfEl;zG,f&mwck jzpfcJUayonf/

908

rmeavQmusykH
vlxkarmifESHonf

yxrwGif

owif;pmacgif;BuD;ta&;tom;ESifh

ywfouf uREkfyftm;q&morm;t&m xm;MuykH&onf/ uREkfyf\ pmwvkH;


udkjyifzkdU olwkdUtawmfwGefUqkwfykH&\/ uREkfyfrSwfrdygao;onf/ waeUo
uREkfyfonf acgif;BuD;wyk'fa&;NyD; "m;wef;rS wdkufokdUroGm;yJ oli,f
wa,mufudkapvTwfay;ydkUvdkuf\/ xdktcsdefwGif armifvSr&Sdacs/ wem&dcefU
Mumvwfaomf vlxkwdkufom;wa,mufa&mufvm a':trmu acgif;BuD;
acgif;pnf;wyfykH pmwvkH;jyifay;zdkU rSmvdkufaMumif; ajymavonf/ xdkpOfurl
pmta&;tom;ESifh ywfouf uREkfyfrSm tawmfrme&Sdol wa,mufjzpfonf
ESifh rtrm\tjyKtrludk auseyfvSonf/ ol&d,wdkuf tvkyfvkyfpOfu
yDrdk;eif;onf q&mvGef;\pmwvkH;udk a0zefrdonfESifh q&mBuD; tom;
qwfqwfwkefoGm;jcif;udk

uRekfyfrSwfrdygao;onf/

vlxkarmifESHwkdUonf

wjznf;jznf;wGefUqkwfrI ayghavsmhvmMuav&m aemufydkif;rl wvrf;


wnf;aeMu tdrfcsif;eD;uyfvsuf&Sdaomfvnf; pmwvkH;ESpfvkH;ru wydk'f
ESpfydk'fudkyif &Jwif;pGm jyif0HUMuavNyD/ uREkfyfonf jrefrmpmta&;tom;ESifh
ywfouf

q&mBuD;uJUokdU

tom;qwfqwfwkef

atmifrmeBuD;zkdU

ynmtajccHolwa,muf r[kwfaomfvnf; yxr awmfawmfatmifhoGm;\/


xkdUaemuf

wjznf;jznf;wGifrS

usifhom;&

cHEdkif&nf&Sdvm\/

aemufqkH;wGifrlum; avmukw&mbuf tav;teuf avhvmvdkuf&m


wGif

pma&;wwfjcif;onf

a&BuD;cGifhus,fynm&yfwck

r[kwf[l

,lqvmonfjzpfaomaMumifh avmuDrIa&;&m pmayrQavmufudk rnfolu


a0zef

rnfolu

jyifqifay;onfjzpfap

909

pdwfxJ

wcsufuav;

atmifhoGm;&kHxufydkNyD; Mum&SnfBuD; tcH&cufavmufatmif r&Sdawmhojzifh


udk,fh[mudk,f *kPf,lrdygonf/
auseyfonfrsm;vnf;&Sdjcif;
uREkfyfonfrSwfwrf;udk a&;&m pdwfxJwGif&SdorQudk &dk;om;pGm
azmfjywefoavmuf azmfjyjcif;jzpfonfhtavsmuf tcsKdUvlrsm; auseyfjcif;
rsm;vnf;&Sd rauseyfaom tcsufrsm;vnf; yg&Sdayvdrfhrnf/ odkU
azmfxkwfa&;om;jcif;rsm;rSm xdkxkdaom yk*dKvfrsm;tm; ajrSmufyifhvdkaom
aMumifhvnf;r[kwf? xdcdkufemusifapvdkaomaMumifhvnf; r[kwf? uREkfyf\
tqkd;taumif; 0goemuav;rsm;udk wifjyvdkaomaMumifh rQomjzpf\/
vlxkarmifESHESifhywfouf
azmfjyNyD;aemuf

rauseyfonfht"dym,f&Sdaom

uREkfyftvGefauseyfaom

tjcif;t&mudk

tjcif;t&mudkvnf;

azmfjy&

ayrnf/ auseyfaomtjcif;t&mudk azmfjyjcif;onf olwkdUtm; ajrSmufvdk


r[kwf? rauseyfaom tjcif;t&mudkazmfjyjcif;onfvnf; olwkdUtm;jyKjyif
apvdkaomaMumifhr[kwf? (olwdkUrSmvnf; olwkdU0goemuav; awGESifholwkdU
&SdMuayvdrfhrnf/) uREkfyfauseyfvSaom tcsufrSm okdUwnf;/ uREkfyfonf
wcgw&H0ufvufodkU tvnftywfoGm;&mwGif okH;&ufavmuf aernf[k
ajymoGm;NyD;

av;ig;ajcmuf&ufMumcsifMumcJU\/

uREkfyfbufu

vnf;

vli,frsm;qdk rav;rpm;rvkyfyJ &ufydkMumapumrl uREkfyf\wm0ef


jzpfaom acgif;BuD;rsm;udk 0ufvufa&; vli,fwa,mufudk apvTwfNyD;
aeUwdkif;ydkU\/ 0ufvufrS jyefa&mufvm rtrmESifhawGU&mwGif olu
]]udkvSuajymw,f? OD;av;odef;[m ajymoGm;wJU&ufrSm jyefra&mufayr,fh
olUwm0efudkawmh

odyf*&kpdkufw,fwJU}}[kajymayonf/

910

uREkfyf\pdwfxJ

pum;onf tvGefwmoGm;\/ armifvSu olUr,m;tm; uREkfyftaMumif;


udkcsD;rGrf;ajymqdkjcif;um; xm;ygOD;awmh? pum;udk rtrmu uREkfyftm;
jyefajymif;ajymjyjcif;rSm

t"dym,f&SdvSonf/

tvkyf&SifESifh

tvkyform;

wa,muftaejzifh pum;rsKd;ajymaom tvkyf&Sifonf tawmf&Sm;ayvdrfh


rnf/ tvkyform;wa,mufudk csD;rGrf;vkdufvQif ]uef;wufNyD;} cPcP
ysufuGufoGm;csif&m
rsm;ayvdrfhrnf/

oGm;aevdrfhrnf[k

[Hom0wD

,lqaom

tvkyf&SifwdkUom

ajymvdrfhrnfr[kwfqdkum

a&G;cs,frdjcif;um;

awmfavpG[k

cPcP

pum;wvkH;onf

rtrm\cRwf,Gif;csufuav;rsm;udk

vlxkwdkufudk

atmufarhrdygonf/
ajzazsmufap

ygonf/
avmif;upm;yGJrsm;
vlxkwdkuf tvkyfvkyfvsuf&SdpOf uREkfyfonf tNrJpdwful;&aom
acgif;BuD;a&;jcif;tvkyfaMumifh OD;aESmuf&Sif;onfhtaejzifhwaMumif;? av;
aumif*sifupm;enf;ynmudk

(tNrJupm;wwfaom)

vlwa,muftm;

oifjyay;vdkonfwaMumif;aMumifh &Srf;jynfbk&m;yJG (upm;yGJ)rsm;odkU wESpf


wacgufoGm;avh&Sd\/
&uf&Snfay;aom

vlxkwdkufonf

ol&d,wdkufuJUodkU

pnf;urf;owfrSwfcsufr&SdonfESifh

tm;vyfcGifh

vlxkarmifESHwdkUtm;

rSefrSefrajymyJ oGm;avh&Sd\/ olwkdUonf uREkfyf\twkdif;t&Snfem;vnfaom


oabmxm;udk

odMurnfr[kwfojzifh

avmif;upm;&ef

oGm;rnf[k

zGifhajymvQif ]&IH;ukefygvdrfhrnf}[k xifMurnfjzpfaomaMumifh zGifhrajymjcif;


jzpf\/

911

1947ckESpfESifh 1948ckESpfrsm;wGif abmfBudKbk&m;yGJokdUvnf;aumif;?


1949ckESpfwGif NrdKBuD;a'gif;rD;yGJodkUvnf;aumif;? 1950jynfhESpfwGif wHwm;OD;
atmifyGJodkUvnf;aumif; 0ufvufrS tazmfrsm;ESifhoGm;cJUonf/ uREkfyf\
tBuHtpnfwckrSm *syefacwfu refusnf;wkH&Gm av;aumif*sif avmif;
upm;pOfurl 'dkifvkyfolrSm &Gmom;csif;jzpf nSmnSmwmwm xkd;&onf/
if;bk&m;yJGrl

w&kwf'dkifrsm;jzpfaomaMumifh

yufyufpufpuf

xkd;,lEdkifonfqdkum

tm;emzdkUr&Sd/

prf;oyfcsifaompdwf

]wdkuf}vQif
jyif;xef

vsuf&Sd\/ odkU&mwGif uREkfyf\ZmwmrSm aiGrsm;rsm;BuD;tusKd;ray;? riwf&kH?


okdUr[kwf

acsmifvnf&kHrQavmufom

tusKd;ay;onfjzpfaomaMumifh

[kwdywdEdkifavmufatmif ]rwdkuf}yJ p&dwfaus&kHrQESifh jyefcJU&onfomrsm;


\/ &IH;onf[lum; enf;vSygonf/ uREkfyfoifjyaom vlrSmrl ]udkcifarmif}
qefqef pdwfxm;rsKd;&Sdonfjzpf uREkfyf\pHepftwdkif; twdtusvdkufEdkif
atmif pdwfudkrcsKyfwnf;wwfojzifh &IH;onfursm;cJUavonf/ av;yJG
teuf 1949ckESpf oGm;cJUonfhNrdKUBuD;a'gif;rD;yJGrSm pdwf0ifpm;zG,f tjcif;
t&mrsm;yg&Sdojzifh azmfjyvdkuf&ygOD;rnf/
tusyfawGUavNyD
abmfBudKbk&m;yGJESifh NrdKUBuD;a'gif;rD;bk&m;yJGrSm waygif;vjynfhrwkdifrD
wcsdefwnf; usif;yonfjzpf&m wESpfwGif uREkfyfESifh tazmfrsm;onf
abmfBudKodkUroGm;yJ NrdKUBuD;a'gif;rD;yGJodkUoGm;&ef qkH;jzwfMu\/ bk&m;yGJrsm;
odkU oGm;&mwGif av;aumif*sif avmif;upm;jcif;udk taMumif;w&yftaejzifh
azmfjycJUaomfvnf; uREkfyf\t"du&nf&G,fcsufrSm a'o tqef;topf
rsm;odkU oGm;jcif;tm;jzifh ]OD;aESmufaq;}&efjzpfygonf/ uREkfyf\ pdwfxm;rSm

912

EdkifzdkUta&;rBuD;?

r&IH;yJESifh

a&mufcJU&onfqdkvQif

pdwfauseyfEdkifol

jzpfygonf/ uREkfyfESifh tazmfESpfa,mufonf rEav;rS naecif;wGifxGuf


Mu ausmufqnfodkUa&mufaomtcg um;ajymif;pD;MuNyD; n9em&DcefU
tcsdefwGif NrdKUBuD;a'gif;rD;yJGodkU a&mufMu\/ uREkfyfonf 1909ckESpfuvnf;
yJGodkU oli,fcsif;wa,mufESifh a&mufcJUbl;&m vrf;c&D;wGif vGefcJUaom
ESpfaygif; 40 wdwdu trSwftom;rsm;udk ,ckrSwfrdao;\avm[k vrf;c&D;
wavQmufvkH;[dkdMunfhonfMunfh owdjyK &SmMunfh&jcif;tm;jzifh OD;aESmuf
tawmf&Sif;oGm; vm&usKd;eyfonf[k atmufarhEdkifavNyD/ yGJodkUa&mufaom
tcg uREkfyfwkdUonf wnf;cdk&ef tdrfwvkH;iSm;NyD;rS tvkyfcGifodkU0ifMuonf/
uREkfyf\tazmfESpfa,mufonf uREkfyf\pepft& avmif;upm;ygu
pdwfudkEdkfifeif;zdkU

cJ,Of;onfqdkum

tawmftwefEdkifMu\/
aiG150dcefUEdkif\/

uREkfyfuvnf;

uREkfyfrSm

olwkdUbmom

avmif;upm;Mu

uREkfyf\pepft&avmif;upm;

avmbrBuD;yJ

c&D;p&dwfoufom&vQif

awmfavmufNyD[kqdkum jyefMuzkdUtBuHay; olwkdUuvnf; oabmwlMu


onfESifh jyefvmMuonf/ vrf;c&D;wGif bk&m;yGJodkUvmMuaom vlrsm;ESifh
qkHrd&mwGif ausmufqnfNrdKUudk u&ifolykefrsm; 0ifpD;ovdkvdk ajymMuojzifh
uREkfyfwkdUvlpk tawmfwkefvIyfoGm;\/ tb,fhaMumifhqdkaomf rEav;odkUjyef
&efrSm ausmufqnfNrdKUudkrjzwfyJ rjzpfEdkifaomaMumifhaywnf;/ rEav;&efukefum;vrf;ay:&Sdaom

[efjrif;rdk&Gmuav;odkU

a&mufMuaomtcg

vrf;BuD;ay: um;toGm;tvm vkH;0r&SdyJjzpfae&m uREkfyfwkdUpD;vmaom


avmf&Dum;onf bk&m;yGJodkUjyefwuf&ef pDpOfav\/ c&D;onfrsm;vnf;
qif;olrsm;qif; jyefvkdufolrsm;vnf; vdkufMu\/ uREkfyfwkdUokH;a,muf
um; jyefrvkdufvdkMuacs/ rnfokdUjyKacsrnfenf;/ pma&;q&mjzpf&jcif;onf
tusOf;tusyfxJwGif uREkfyftm;taxmuftyHUay;cJUbl;vSNyDjzpf&m wBudrf

913

wGifvnf; tqifajyatmif zefwD;ay;jyefavNyD/ uREkfyfwkdUokH;a,muf csDwkH


cswkHjzpfvsuf&SdMupOf

um;aemufydkif;rS

xdkifvdkufvmaom

c&D;onf

wa,mufu uREkfyftm;]]q&mBuD;wkdUb,fhES,fvkyfMurvJ}}
]]tusyfusaeNyDAsm? yGJudkvJjyefrvkdufcsifbl;? tdrfu pdwfylaevdrfhr,f}}
]]uRefawmfhtdrfvdkufcJUMuav? uRefawmfu'D&Gmuyg}}
aiGuav;udk,fpD&SdMuaomaMumifh

uREkfyfwkdUawGa0um

pOf;pm;ae

Mu\/
]]uRefawmfhudk

q&mBuD;urodayr,fh

uRefawmfuodygw,f?

vlxkowif;pmzwfwJU vlwa,mufyg? uRefawmfu yGJpm; OD;...ygwJU}}


(emrnfudkawmh uREkfyfarhoGm;ygNyD/) uREkfyfwkdUokH;a,muf wkdifyifMu
aemufqkH; qif;MuzkdUoabmwlNyD; yJGpm;\tdrfodkU vkdufoGm;Muav\/
yGJpm;\tdrfodkU a&mufMuaomtcg tdrfrSm &GmwGif tBuD;qkH;
jzpfonfhjyiftawmfus,f0ef;aom 0if;BuD;twGif; waxmifhwGif {nfhonf
ukefonfrsm;twGuf oD;oefUaqmufvkyfxm;onfh tdrfwvkH;vnf; &Sd\/
uREkfyfwkdUonf xkdvl\tajctaeudkjrifMu&aomtcg olUtay: rouFm
pdwf&Sdoa,mifjzpfcJUjcif;twGuf &SufrdMuygao;onf/
pGefUxGufvmjcif;
yGJpm;onf uREkfyfwkdUtm; tdrfwvkH;vkH;ay;xm; vGwfvyfacsmifcsdpGm
aexkdifMu&onfhjyif

eHeufpmnpmudk

xrif;aumif;

[if;aumif;ESifh

auR;arG;&kHru aumfzDrsm;yif waeUokH;Budrfwkdufygayonf/ tm;vyfcsdef


rsm;wGif yGJpm;onf uREkfyfwkdUxHvm pum;ajym&m ( vlxkowif;pm

914

zwfaom aus;Zl;aMumifhxif) EdkifiHjcm;a&;&m taMumif;udk rEav;NrdKU


ay:aeMuonfh uREkfyf\tazmfESpfa,mufxuf em;vnf[ef&Sd onfESifh
uREkfyf\vlESpfa,mufrSm

wa,mufudkwa,mufMunfhum

yg;pyfa[mif;

avmif; aeMu&avonf/ tawmtwGif; uREkfyfwkdUonf 8 rdkifcefU


a0;aom ausmufqnfNrdKUowif;udk axmufvSrf;pkHprf;Munfh&m u&if0if
ovdkvdk? r0ifao;ovdkvdk? 0ifawmhrvdkvdk trsKd;rsKd;owif;Mum;& \/
vrf;yef;tquftoG,frlum; vkH;0jywfawmufvsufyif&Sdao;\/ wwd,
aeU uREkfyfu ]]ausmufqnfodkUa&mufatmif oGm;pkHprf;MupdkU}}[k ajym&m
olwkdUESpfa,mufu c&D;a0;vGef; vrf;avQmufzdkUanmif;vdrfhrnfqdk um
jiif;Mu\/ wGif uREkfyfu ]]armif&ifwkdUu touf40 orm;awGyg?
60eD;aewJU tbkd;BuD;wa,mufvkH;u avQmufEdkifvdkUrS rvkdufEdkifMubl;vm;}}
[k BuKH;0g;aigufief;vkdufvkdufonfwGif vkdufygawmhrnf[k jyifqifMuav
\/ uREkfyfwkdUonf EdkifcJUaom aiGuav;rsm;udk aygifwGifudk,fpDywfvsuf
][efjrifhrdk}&GmrS

ajcvsufavQmufvmcJUMu&m

wacsmif;pDudkifvmMu\/

ESpfrdkifcefUvrf;avQmufMuaomfvnf;

vlvm wa,mufrSrawGU/
vsuf&Sd\/

aiGqdk

vloGm;

*syefacwfBuD;ysufwkef;uxufyif acsmufcsm;

olwkdUESpfa,muf

tvum;&cJUaom

vrf;wGifwkwfrsm;csKd;

aiGb,fhavmufygMurnfrod?
ESajrmvSatmifr&Sd?

uREkfyfurl

wif;wif;awmif;vQif

xkwfay;zdkU toifh&Sdygonf/ aMumufvSonfum;r[kwf? t&m[kwfonf


rxifaom udpwckwGif pGefUpm;csifaompdwf r&SdaomaMumifh jzpfygonf/
okH;rdkifcefU avQmufrdMuaomtcg uREkfyfwkdUaemufrS *spfum;wpD;rSDvm
teD;&yfum pkHprf;\/ um;ay:wGif '&dkifbmESifh vli,fwa,mufyg\/
'&dkifbmu]]q&mwkdUb,foGm;MurvdkUvJ}}

915

]]ausmufqnfoGm;MurvkdUyJ}}
]]uRefawmfwdkUvJ ausmufqnfoGm;csifwmyJ? roGm;0HUvdkU vSnfhjyef
awmhr,f pdwful;w,f}} xdktcg uREkfyf\vlESpfa,mufwkdUu ausmufqnf
ab;tE&m,fr&SdEdkif?

rnfolrnf0gwkdUudk

aumif;aumif;od

onf?

tm;vkH;wm0ef,lEdkifonf ponfrsm;ESifh aoG;aqmifac:iifav&m xkdvlu


]]'gjzifh um;ay:wufMuygcifAsm;}}[k uREkfyfwkdUudk zdwfac:av\/ okdUjzifh
uREkfyfwkdUonf

ajcvsifravQmuf&awmhyJ

um;pD;oGm;Edkifjcif;

twGuf

tvGefMunfEl;pGmESifh vkdufygvmMuav\/ [dka&mufawmhrS wm0efr,lEdkifyJ


wckckjzpfvQifvnf;

]aemifcgvm

aemifcgaps;}[k

oabmxm;vkdufMu

ygawmhonf/
aomifjyifvTwfaom acG;yrm
ausmufqnfodkUa&mufaomtcg wNrdKUvkH; acsmufcsm;vsuf&Sdjcif;udk
awGU&\/ ta&;ydkifESifhwuG tpdk;&t&m&Sdtm;vkH;onf rEav;odkUxGufajy;
oGm;MuavNyD/

olwdkU\tawG;rSm

u&ifolykefrsm;onf

rdwDvmrS

ausmufqnfodkU csDwufvmMuNyDqdkum tpdk;&aiGwdkufrS aiGowmrsm;udkyg


o,f,loGm;MuavNyD/ uREkfyfwkdU\ um;udkrl rnfolurQ ppfaq;ar;jref;
jcif;r&Sd? vGwfvyfpGm oGm;vmEdkifMuavonf/ um;ay:&Sdaom vli,f
ESpfa,mufonf

olwkdU\udp&Sd&modkU

oGm;MuonfwGif

uREkfyfwkdUonf

rEav;odkUoGm;zkdU enf;vrf;udk pkHprf;Mu\/ xdktcsdef ausmufqnfESifh


rEav;rSm tquftoG,fjywfvsuf&Sd\/ rnfolurQ roGm;&[k wm;qD;jcif;
r&Sd? um;&Sifrsm;ESifh c&D;onfrsm; udk,fEIdufuxdwfvefUNyD; roGm;0HUyJ
&SdaeMujcif;jzpfavonf/

uREkfyfwkdUokH;a,mufrSm

916

ausmufqnfNrdKUwGif

todrdwfaqG&Sdonfr[kwfyJ xdkvli,fESpfa,mufudk jzef;oef;NyD; aoG;aqmif


ac:iifvmcUJjcif;jzpf&m
taMumif;rlum;

olwkdUum;

uREkfyfwkdUrSm

udpr&Sd?

uREkfyfwkdU

wnf;cdkp&m&Sdaom

udp&SdavNyD/
[efjrifhrdk&GmrS

wnf;ckdp&mr&Sdaom ausmufqnfNrdKUokdU a&mufvmMu vTwfxm;onfh


acG;rsm;yrmjzpfaeMu&aomaMumifhaywnf;/

eHeufpm

rpm;cJU&ao;aom

uREkfyfwkdUokH;a,mufonf wckwnf;aom ukvm; vufzuf&nfqdkifwGif


vufzuf&nfESifh
vSnfhvnfum

eHjym;jzifhom
rEav;oGm;zdkU

tmomajzMu&NyD;aemuf
jzpfEdkifaomenf;udk

waeUvkH;

pkHprf;&SmazGMu\/

odkU&mwGif b,frSmrS&Smr&acs/ um;wpD;wavawGU xkH;pHxuf um;c


okH;av;qay;ygrnf ajymaomfvnf; ydkU0HUrnfholr&Sdacs/ cufacsNyDwum;/
c&D;quf&NyD
naeapmif;wGif iSufaysmckdifrsm;wifxm;aom avmf&Dum;wpD;onf
NrdKUxJwGifa,mifvnfvnfESifh [dk0ifonfxGufvkyfaejcif;udkawGU& pkHprf;
Munfh&m yvdyfodkU oGm;vdkaomfvnf; avsmfrnf ravsmfrnfudk csifhcsdef
vsuf&Sdonf[k

od&\/

wGifuREkfyfwdkUu

]]oGm;omoGm;yg?

bmrS

aMumufp&mr&Sdygbl;? usKyfwkdUvJvdkufygrnf}}[k wkdufwGef;&kHru um;c


vnf; ydkay;ygrnf[k ajymonfESifh &GHUwGefUwGefUjzifhyif xGufvmcJU\/
vrf;wavQmuf&Sd

aus;&Gmrsm;wGif

vrf;ay:rSapmifh

uREkfyfwkdU\avmf&Dum;udk

w&Gmrl

&Gmom;wusdyfcefUonf

&Gmom;rsm;onf
"m;

vufeufudkifum

&yfwefUppfaq;Mu\/
cuf&if;?

&Gm

0g;&if;wkwfponfh

vufeufudk,fpD udkifpGJum um;a&SUrS&yf wm;qD;Mu\/ if;wkdUteuf


tBuD;tuJESifh oPmefwlaom vlBuD;wa,muf\ ykHoPmefrSm ,ckwdkif

917

rsufpdxJwGif

jrifa,mifao;

NyKH;rdygao;onf/

xdkvlBuD;onf

a&mifxkH;BuD;udk xdyftv,fwnfhwnfhwGif xkH;vsuf umuDabmif;bDwdkESifh


tuFsDryg zdeyfryg Avmjzpf&onfhtxJwGif aoewfBuD;udk yckH;ay:
xrf;vsuf

wusdyfcefUrQaom

cg;axmuf

avQmuf,if;

&Gmom;rsm;\a&SUrS
uREkfyfwkdUtm;

ppfAdkvfBuD;[efrsKd;ESifh

]][dk;}}[ktrdefUay;vdkuf&m

uREkfyfwkdUrSm ol\ppfom;[eftrlt&maMumifh rvefUonfhjyif NyKH;yifNyKH;cJU


rdygao;onf/ yvdyf&GmodkUa&mufaomtcg avmf&Dum;onf qufvuf
oGm;rnfr[kwf aomaMumifh uREkfyfwdkUonf um;ay:rSqif;NyD; iSufwpif;
iSm;

a&TMuuf,ufodkU

pkefvmMu\/

n9em&DausmfrS

qdkufa&muf

oGm;Muaomtcg a&TMuuf,uf&Gmuav;rSm u&ifolykefrsm;owif;aMumifh


xdwfvefUaeMu

wdwfqdwfpGm

tdrfodkUvdkufNyD;ajymif;zl;jyKwfjzifh

uyfvsuf&SdMu\/
NyD;&jyef

iSuform;\

waeUvkH;xrif;iwf&aom

tjzpfESifh BuKHcJU&avonf/
aMumufyJaMumufvGef;onf
eHeufvif;aomtcg rEav;odkU bwfpfum;ESifhvdkufMu tdrfodkU
a&muf&mwGif

uREkfyfwkdUtwGufpdk;&drfylyefvsuf&Sdaom

vlxkarmifESHwkdUtm;

tjzpftysufudk

tdrfom;rsm;ESifh

[kwfwkdif;rSef&m

ajymjy&onf/

pdk;&drfMujcif;rSm rEav;odkUu&ifolykefrsm; aeUvm;nvm; 0ifvmrnf[k


wxdwfxdwf

&SdaeMu&aomaMumifh

jzpfavonf/

rEav;rSvlrsm;url

u&ifrsm; rdwDvmrS 0ifrnfr[kwf? arNrdKUbufrS 0ifvmrnf[k owif;&Mu


aMumufvefUaeMujcif;jzpf\/ okdUqdkvQif ausmufqnfrS ajy;vmMuaom
t&m&Sdwpkonf

tcsnf;ESD;taMumif;rJUaMumufvefUaeMu

918

jcif;jzpfae\/

uREkfyfonf BuKHawGUcJU&aom 'kursm;taMumif;udk jyefajymif; qifjcif


vdkufonfhtcg

t&m&Sdwpk\

pdwfqdk;rdonf/

nHUzsif;rIaMumifh

rdrdwkdU'kujzpf&onf[k

tawmtwGif;ausmufqnfaiGwdkufrS

rEav;odkU

aiGrsm;o,f,l&m tawmfrsm;rsm; aysmufqkH;cJUonf[k Mum;&jyef&mwGif


]]vSHzsm;ykpOf;em;awmh usD;uef;u aMumufacs;ygonf}}qdkaom pum;ykHESifh
EIdif;um t&m&SdwpkwkdUu taMumufvGefykHtaMumif;udk tawmfjyif;xefaom
acgif;BuD;wyk'fa&;xnfhvkduf\/ uREkfyfwkdU'kua&mufcJUjcif; twGufaMumifh
pdwful;&Sdoavmuf jyif;xefpGm&Iwfcsa0zefrdjcif;jzpfaomfvnf; 0efcHygonf/
xdkpOfu wdkif;rif;BuD;jzpfcJUaom OD;cspfaqGESifhvnf; tawmftwefoduRrf;
uHtm;avsmfpGm awGUqkHrd&mwGif ausmufqnft&m&Sdrsm;taMumif;udk tawmf
zdESdyf wdkifwef;rdao;onf/ aemufqkH; wm0ef&Sdaom t&m&SdBuD; rsm;
ta&;,ljcif;cH&onf[k

Mum;&aomtcg

0rf;omrdovdk

&Sdaomfvnf;

tNyD;owfwGif rdrd\a'gotjypfudk jrifrdygonf/


acsmh&aomacgif;BuD;
tawmtwGif; u&ifolykefrsm;onf arNrdKUwGif ArmNrdKUol NrdKUom;
rsm; udk&maxmifcsD owfonf[laom owif;rsm;Mum;&\/ rEav;odkU
qif;vm vdrfhrnf[lvnf; owif;ajy;vsuf&SdonfESifh rEav;NrdKUom;rsm;
tvGefw&m wkefvIyfacsmufcsm;vsuf&SdavNyD/ arNrdKUrS u&ifrsm;qif;vmNyD[k
Mum;Mu&mwGif rEav;&Sdaom tpdk;&ppfwyfonf ppfudkif;bufodkU a&GU
ajymif;oGm;onf[k Mum;&jyef\/ wGif tpdk;&ppfwyfonf rEav;NrdKUol
NrdKUom;rsm;tm; tumtuG,fray;yJ ay,smvuefypfxm;cJU onf[laom
acgif;BuD;wyk'f a&;rd\/ xkdUaemuf u&ifolykefrsm;onf arNrdKUrS rEav;odkU

919

qif;vmMu vrf;ckvwfodkUa&mufNyD[laom owif;udkMum;&\/ xdktcg


uREkfyfpOf;pm;rdonfrSm u&ifolykefrsm;onf arNrdKU tvGef&ufpufMuonf
qdk&m

rEav;odkUa&mufaomtcgwGifvnf;

xkdenf;twl

&ufpufrnf

r[kwf[k rnfolrQrajymEdkif? tu,f&ufpufM uonfqdkvQifvnf; ]touf


udk zufESifhxkyfxm;ayawmh}qkdonfh tajctaersKd; jzpfoGm;ayawmhrnf/
wGifuREkfyfonf woufwmtwGif; wcgrQra&;bl;onfh acgif;BuD;rsKd;
wyk'fudk a&;vkduf&\/ uREkfyfa&;cJUorQaom acgif;BuD;rsm;rSm taMumif;
t&mwckwGif

rcHcsifaom

pdwfxm;uav;ESifh

a&;rdonfcsnf;jzpf\/

tBudrfrl rdrd\touftE&m,fudk umuG,fvdkaom &nf&G,fcsufjzifh


Armwdkif;&if;om;tcsif;csif; jzpfMuaom ArmESifhu&ifqdkonfrSm nDtpfukd
t&if; acgif;eif;qif;yrm jzpfcJUMuonfhtavsmuf wbufESifhwbuf txif
tjrifrSm;rIrsm; &SdonfhtcgwGif a'gotavsmufrjyKMurl wdkifwkdifyifyif
aqG;aqG;aEG;aEG; arwmw&m; a&SUxm;um jyKrlMurnfqdkygu rajyvnf
Edkifaomjyem[l &Sdrnfr[kwfaMumif; ponfrsm;jzifh azsmif;zsa&;om;
vdkufav\/

tu,fwEK

u&ifrsm;0ifvm

(0ifzkdUuvnf;

aocsm

oavmufjzpfaeonf/) vlxkowif;pm tay: rsufrkef;usKd;rI? tmCmw


xm;rIjzifh tjypf&SmcJUaomf acgif;BuD;udk taxmuftxm;vkyf &Sif;vif;
wifjy&efyif jzpfavonf/ owif;pmacgif; BuD;taejzifh udk,fhtwGufiJU
a&;om;jcif;rSm owif;pmq&mwoufwmwGif wBudrfrQom BuKHcJU&bl;yg
onf/

920

u&ifolykefrsm;0ifvmjcif;
rEav;NrdKUolNrdKUom;rsm;onf

arNrdKUrS

u&ifrsm;qif;vmonf[k

Mum;uwnf;u xdwfvefUwkefvIyfMu ESpf&ufokH;&ufrQ usD;vefUpmpm;


aeMu&NyD;aemuf

u&ifrsm;0ifvmMuavNyD/

okdUaomf

u&ifrsm;onf

eef;awmftwGif; pwnf;csMu NrdKUwGif;tvHjzLeDrsm; tkyfcsKyfMuonf


qdkaomaMumifh arNrdKUol arNrdKUom;rsm;\ qkd;&Gm;aomtjzpfrsKd;rS vGwfuif;
csrf;om&m &Muojzifh uHaumif;vSayonf/ 0ifcgpnrsm; b,fqDu
bmvufeufrsm;ESifh ypfonfrod? rD;vkH; (tajrmufqefavm? armfwm avm)
rsm;wufvm uREkfyfwkdU\ tdrfrkd;ay:odkUjzwfa usmfoGm;jcif; udk awGU&ojzifh
AkH;usif;wl;olrsm;wl;Mu\/ wcgw&HwGif AkH;usif;xJodkUqif; ykef;atmif;Mu
&aom tvSnfhrsm;vnf;&Sd\/ *syef? t*FvdyfAkH;rsm;udkyif rykef;cJUaom
uREkfyfrSmrl 15 rdepfcefUavmufwGifrS wcsufavmufypfaom toHrQ
avmufudk

rNzKHyJ

avSum;&if;rSxdkif

MunfhaecJUonf/

(&Jonf[k

<um;vdkaomaMumifhr[kwf? t&rf;aMumufwwfaomvlrsm; wGufcsufwwfap


&efjzpfonf/) u&if0ifNyD;aemuf w&ufESpf&uftMumwGif Armtpdk;&u
av,mOfysHjzifh AkH;wvkH;BuJcsjcif;udk awGU& 0rf;enf;rdonf/ tjyKtrl
onf tjynfjynfrStpdk;&wkdU jyKrlM uaom cHppfy&d,m,f jzpfavoavm
rajymwwf/

uREkfyf\tjrift& tvGefrSm;aom tjyKtrl jzpfonf[k

xifrdonf/ rEav;NrdKUtwGif;odkU olykefrsm;0ifvsuf&Sd (jynfy&efolyif


jzpfapOD;awmh) NrdKUolNrdKUom; w&mwGifrS &efolwa,muf avmufom&Sdrnf
jzpfaomaMumifh NrdKUay:odkU aumif;uifrSAkH;rsm;BuJcsaom tvkyfonf aop&m
&SdvQif NrdKUolNrdKUom;rsm; aoMu&rnfjzpfojzifh udkvdkeD e,fcsJUorm;rsm;\

921

ppfwdkufenf;jzpf

udk,fhrif;udk,fhcsif;

tpdk;&rsm;u

twkcdk;enf;,l

xdkufonfrxifay/

Armtpdk;&onf

aumif;uifrS

av,mOfysHESifh

AkH;BuJcsjcif;tvkyfudk wBudrfrQom prf;Munfhjcif;udkawGU& rdrdwdkU\trSm;udk


jrifMu[ef&Sdayonf/ olykefrsm;0ifaeMuonfhtcsdefwGif uREkfyfwkdU\ vlxk
owif;pmwdkufudk ydwfxm;&onf/
'dkif;erdkif;cJGjcif;
1949 ckESpf? {NyDv 24 &ufaeUwGif Armhwyfrawmfu rEav;NrdKUudk
jyefvnfodrf;ydkuf&mwGif *kHwefaq;&kd;0if;twGif;&Sd vlxkowif;pmwdkufudk
'dkif;erdkif;jzifh NzdKcJGvkduf\/ vlxkowif;pm tvkyfwdkufrSm ,ckuJUodkU
vufqnfuef

(AdkvfcsKyfvrf;BuD;)ay:r[kwfao;yJ

0g;wJBuD;ESifh

&Sdao;\/

rsufESmcsif;

qdkifwGif&Sdaom

wdkufjzpfonf/)

uREkfyfonf

tdyf&may:

aq;&dk;0if;twGif;

xdktcsdefwGif

if;0g;wJBuD;ESifh

tkwfwdkufa[mif;BuD;wckwGif
pmzwfvsuf&Sd&m

(a':pkwkdU\

'dkif;erdkif;ud&d,mrsm;ESifh

wJBuD;xJodkU 0ifoGm;aom ppfom;rsm;udk jrifvkduf&\/ wkduftkdBuD;xJwGif


uREkfyfwkdU t&yfxJrS pkaygif;ckdatmif;aeMuaom vlrsm;onf wdkufxJrS
xGufajy;Muav&m uREkfyfurl 'dkif;erdkif;cJGaomfvnf; uREkfyftzkdU tE&m,f
r&SdEdkifqdkum pmzwfNrJwdkif; zwfae\/ wcPrQMumaomf jyif;xefvSaom
aygufuGJoHBuD; jzpfay:vm trIdufo&dkufESifh zkHrsm;onf zGifhxm;aom
taygufrS

yufvufvSefvsuf

pmzwfaeaom

uREkfyfxHodkU

0kef;ueJ

0ifvmonfESifh aigufueJ xxdkifvdkuf&m wkduftdkBuD;\ eH&Hrsm;onf


qifem;&Guf cwfonfhES,f vIyfcgaejcif;udk jrifvkduf&onf/

922

wGif xajy;&rnfavm[k tBuHjzpfaomfvnf; 'dkif;erdkif;wvkH;cJG


vQif vJNydKysufpD;rnfhwJB uD;jzpf aemufxyfcJGzkdUvkdrnfrxif[k qkH;jzwfNyD;
xrajy;yJ wJBuD;bufodkU wdkufaygufrS vSrf;Munfhvdkuf\/ v[mjyifwck
vkH;um; rD;cdk;ESifh jrLrIefrsm;ESifh arSmifrnf;vsuf&Sdjcif;udkawGU&\/ rD;awmuf
rsm; rawGU&aomaMumifh xGufajy;zkdUrvkd[k qkH;jzwfvkdufonf/
OD;vSvdkufcJUygwJU
zkHESifhrD;cdk;rsm;vGifhpifoGm; aumif;pGmjrifEdkifavmufaomtcg uREkfyf
onf ckwifay:rSxvm vlxkowif;pmykHESdyfwdkufjzpfcJUaom wJBuD;udk
vSrf;Munfhvdkuf&mwGif trkd;tumrsm; r&SdawmhyJ ysufpD;,dk,Gif;vsuf&Sdaom
0g;taqmufttkHysufBuD;udkawGU&\/ xdktawmtwGif; vlxkowif;pmwdkuf
ydkif&Sifrsm; aexkdifaom AdkvfcsKyfvrf;qDrS <uufpD<uufpDMum;& vlrsm;pk&kH;
vsuf&Sdjcif;udk jrif&onfwGif if;vrf;bufodkU xGufvmcJUonf/ ,ckjrefrm
puLqdkifjzpfaeaom wdkufcef;a&SU *spfum;wpD;qdkufxm; ppfom;okH;av;
a,mufudkvnf;

jrif&\/

wdkufcef;wGif;okdU

vSrf;Munfhvdkufaomtcg

rtrmESifhuav;rsm;tjyif armifvS\cg;udk qGJxm;onfh (rtrm\nDr)


rwifwifwkdUudkjrif&\/ rwifwifu ]]rxnfhEdkifbl;&Sif? udkfukdvSudkawmh
rxnfhEdkifbl;&Sif}}[k ajymvsuf&Sdojzifh uREkfyfpkHprf;Munfh&m eef;awmfxJ
&Sdaom AdkvfrI;usifu vlxkOD;vSudk awGUcsif tac:cdkif;jcif; jzpfaMumif;
od&avonf/ ppfom;rsm;uvnf;
um;ay:odkUwufcdkif;\/

rvkdufyJrjzpfaMumif; ajymvsuf&Sd

jiif;qefrjzpfEdkifaMumif;

odMuaomtcg

rwifwifESifh rtrmwkdUonf ab;tE&m,f&SdonfxifMuaom vlxkOD;vS


twGuf tazmf&ap&efqdk if;wkdU\rdbrsm;udkxnfhzkdU owdr&MuyJ uREkfyf

923

tm; vkdufoGm;zkdU wkdufwGef;Muavonf/ xdktcg uREkfyfonf cg;0wfxm;


onfh pGyfus,fuav;ESifhyif um;ay:odkU wufvdkufoGm;&m vlxkOD;vS\
0NzdK;0dkif;pufaom rsufESmrSm yl'DrkefUxuf BuD;awmhonf rxifyg/
AdkvfrI;usifESifhawGUjcif;
vrf;c&D;

uREkfyfonf

ppfwyfESifhywfouf

tNidtpGef;&Sdonfh

ta&;tom;rsKd;a&;cJUrdbl;ygoavm[k pOf;pm;Munfh&m u&ifrsm; 0ifvmrnf


qkdpOfu ppfwyfonf uREkfyfwdkUNrdKUolNrdKUom;rsm;tm; tumtuG,fray;yJ
ay,smvuef ypfxm;cJUonf[k a&;cJUbl;jcif;udk owd&\/ wGifuREkfyf
ausmpdrfhoGm;jcif;udk 0efcH&ayrnf/ AdkvfrI;usifonf vlxkOD;vStm; xrif;pm;
zdwf uREkfyfutazmfvkduf&jcif; r[kwf? vlxkwkdufudk 'dkif;erdkif;cJGNyD;
csufcsif;tac:cdkif;jcif;jzpfojzifh

rauseyfcsuf&Sd&rnfjzpf&m

txufyg

rSwfcsufudk a&;jcif;onfvnf; taMumif;w&yfjzpf&rnf[k uREkfyfawG;rdaom


aMumifhjzpfygonf/ rSwfcsufa&;aom t,f'Dwmonfvnf; uREkfyfyifjzpf
uREkfyfausmpdrfhonfqkdjcif;rSm

aMumufwwfvSonf[k

rpGyfpGJoifhyg/

eef;awmfxJodkUa&muf AdkvfrI;usif\a&SUodkU ac:oGm;Mu&mwGif uREkfyfonf


AkdfvfrI;usif\rsufESmudk tuJcwfvkdufaomtcg &Tif&TifysysBuD; r[kwfvS
aomf vnf; rsufESmxm;qdk;BuD;rsKd;r[kwfjcif;udk awGU& udpr&Sdwef&m[k
udk,fhudk,fudk tm;ay;vkduf&onf/ AdkvfrI;usifonfuREkfyfwkdUtm; ae&m
xdkifcif;ay; ukvm;xdkifrsm;ay: xdkifvsuf&SdMupOf ppfAdkvfuav;rsm;
onf teD;wGif0dkif;&Hum &yfvsuf&SdMu\/ ppfAdkvfuav;rsm;teufwGif
rsufESmodwa,mufyg\/ xkdolrSmar*smbjzLjzpfav&m olonf jrawmif
&Gmom; wa,mufjzpf ZeD;rpdk;ESifh aqGrsKd;eD;pyfyif awmfayao;onf/ olUudk

924

jrif& uREkfyfuNyKH;&,fvkdufonfwGif olonf uREkfyfarQmfvifhouJUodkU


NyKH;NyKH;&Tif&Tif rvkyfyJrqdkpavmufuav;rQ oGm;uav; azmfjyvdkufjcif;udk
awGU&ojzifh trItm;rao;vS[k tuJcwfrdonf/
xdktcdkufwGif uREkfyftm; wGef;xkd;xnfhay;vkdufMuonfh rwifwifESifh
rtrmwkdUtay:wGifaus;Zl;wifaompdwf rjzpfay:vmjcif;udk 0efcHygonf/
AdkvfrI;usifu

pum;ajym

acwpum;jywfonfwGif

wa,mufu

]]cifAsm;wkdUu

uRefawmfwkdU

ppfAdkfvfuav;

taMumif;awG

a&;ykHu

raumif;bl;As}} [k 0ifajymvkduf&m uREkfyf\pdwfxJ NrdKUolNrdKUom;rsm;tm;


ppfwyfu

ypfxm;cJUykH

ckdudk;&mrJUjzpfNyD;

taMumif;a&;jcif;udk

tm;i,fonfESifh

ajymawmhrnf[k

a&;rdjcif;jzpfaMumif;

&dyfrd

ajymrnf[k

jyifqifxm;\/ odkU&mwGif AdkvfrI;usifonf ppfAdkvfuav;tm; ]&SL; &SL;


&SL;}[k owday;vkdufonfESifh ppfAdkfvfuav;u &yfwefUoGm; awmfygao;
\/ okUdr[kwfcJUvQif uREkfyfajymrnfhpum;udk ppfAdkvfuav;urnfuJUodkU
vufcHrnfrod/ twGufta&;,lOD;rnfavm rajymEdkifay/ xkdUaemuf
AdkvfrI;usifonf ppfAdkvfuav;pum;ajymcGifhr&atmif tjcm;taMumif;t&m
rsm;udk qufvufajymonfESifh pum;jywf oGm;ygawmhonf/ aemufqkH;
AdkvfrI;usifonf uREkfyfwkdUtm; jyefcGifhjyK ppfom;rsm;tm; uREkfyfwkdUudk
vkdufydkU&ef trdefUay;vdkuf&m tdrfodkUjyefa&muf aomtcgwGif tm;vkH;aom
tdrfoltdrfom;rsm;u 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfoGm;Mujcif;udk rSwfrdygao;
onf/

(AdkvfrI;usifonf

oabmaumif;ykH&onf[laom

ywf0ef;usif&Sdaom
txiftjrifonf

,aeUwdkif pJGvsuf&Sdygonf/)

925

ppfAdkvfuav;rsm;xuf
uREkfyf\pdwfxJwGif

tewacgif;BuD;rsm;
owif;pmacgif;BuD;rsm; a&;&mwGif ay:yifowif;ESifh ywfouf
(Topical)

a&;EdkifvQif taumif;qkH;jzpfonf[k acgif;BuD;a&;orm;wkdif;

em;vnfMuay&m ta&;BuD;onfh ay:yifowif;r&SdonfhtcgwGif tjcm;


vlrsm;onf

bmudkvufudkifxm;Muonf

rajymwwfay/

uREkfyfrlum;

eufvnf;eufeJ&rnf? vlomrefrsm;vnf; em;vnfEdkif&rnf[laom ]tew}


taMumif;udk vufudkifjyK a&;avh&Sd\/ uREkfyfa&;cJUonfh ]tew}acgif;BuD;
rsm;rSm bkef;BuD;rsm;a[monfh (bkef;BuD;csif;omem;vnfEdkifaom) ]ygVd
tew}rsKd;r[kwf? owif;pmzwfy&dowfrsm; OmPfvSrf;rDSEdkifonfh vufawGU
ESifh

obm0taMumif;t&mrsm;

jzpfonfhtwGufaMumifh

(vufrcHEdkif

MuvQif&Sdap) bmudk qdkvdkonf[lrlum; em;vnfMuonf[k ajymMuyg


onf/ r[mpnfq&mawmfbk&m;onf xkdpOftcgu ,ckuJUokdU ]aejrifvjrif}
qdkMuonfh tajctaeodkUra&mufao;yJ qdyfcGH&Gmuav;yif owif;okH;
vsuf&Sdao;&m q&mawmf\wynfh&if;wa,mufonf uREkfyf\ ]tew
acgi;fBuDD;} rsm; taMumif;udk vlajymrsm; owif;Mum;onfhvuPm ESifh
(owif;pmzwfolwa,muf r[kwf oludk,fwdkifzwfrdjcif; [kwf[efrwl)
uREkfyfxHodkUa&mufvm\/ pum;pajymvkdufa omtcg vlonfuREkfyf\
]tew}acgif;BuD;rsm;udk oabmus aqG;aEG;&efvmonf [k xifrd\/
okdU&mwGif

yk*dKvfum;

],l}&efr[kwf?

]ay;}csifvmjcif;jzpfonf[k

uREkfyftuJcwfrdonfESifhwNydKifeuf pum;vkrajymawmhyJ olUudk vTwfay;


vkduf\/ xdktcgolonf q&mawmf\ ]tazmif;tydef} enf;udk a[majym
avonf/ uREkfyfonf w&m;aqG;aEG;&m pum;&Snfjcif;udk rBudKufwwf
aom 0goemtwdkif; ]]cifAsm;a[mjcif;xuf cifAsm;q&mawmfudk zl;awGU

926

vkdonf? b,fhES,fvJ}}[kar;&m q&mawmfudkrawGUrD q&mawmf\pmtkyfudk


zwfygOD;[kajym q&mawmfa&;onfh pmtkyfESpftkyf vSLygonf/ pmtkyf
rsm;rSm wtkyf 10pDjzpf yk*dKvf\apwemudk uREkfyf av;pm;onfh
tavsmuf olvSLaom pmtkyfBuD;ESpfwGJudk av;av;eufeuf zwf&Iqifjcif
ygonf/
prf;oyftm;xkwfjcif;
uREkfyfonftxufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; rdpOfzqufw&m;"r 0go
em xkHcJUoljzpf udk,fhq&m\enf;twkdif; wyifwyef; tm;xkwfjcif;tm;jzifh
,xmblw obm0udktxkduftavsmuf oabmaygufxm;onf[k ,kHMunf
xm;apumrl

udk,hfq&mawmf\enf;emed,rSwyg;

tvum;[m

csnf;jzpfonf[k usOf;ajrmif;aom oabmxm;&Sdolwa,muf r[kwfonfh


tavsmuf q&mawmf\enf;tm; ,kwfpGmhtqkH; prf;oyfxdkufaomenf;
wckjzpfayonf[k qkH;jzwfvkduf\/ (vufawGUtm;xkwfjcif;r[kwfyJ usrf;
*efxJrS xkwfNyD;a&;Muonfh tjcm;enf;vrf;rsm;udk zwf&bl;aomfvnf;
prf;oyfxdkufonf[k uREkfyfr,lqcJUyg/) okdUjzpf aemufwBudrf xdkrdwfaqG
vmaomtcgwGif prf;oyftm;xkwfzkdUoabmwlaMumif; uREkfyfuajymonfESifh
xdkolonf uREkfyftm;xkwfa&;twGuf 0rf;ajrmuf0rf;omwm0ef,l tpD
tpOfjyKvkyfay;ygonf/ vlxkrtrm\zcif OD;xifonf uREkfyfESifhtwl
vdkuf tm;xkwf&efoabmwlonfESifh uREkfyfonf vlxkwdkufrS tcGifh
ckESpf&uf,l ppfudkif;awmif&dk;a&Trif;0HacsmifodkU oGm;Muav\/
r[mpnfq&mawmf\wynfh uREkfyf\"rrdwfaqGrSm a&OD;NrdKUqefpuf
ydkif

(,ckaumvif;NrdKU

qefpufydkif)

927

OD;boifjzpfav&m

olonf

a&Trif;0HacsmifodkU

uREkfyfwkdUESifh

twlvkduf

uREkfyfwkdUtwGuf

pm;a&;aomufa&;yg

&ufowwywfcefUxdkifzdkU

tpDtpOfjyKvkyfay;oGm;ygonf/

(olUq&mawmf\enf;twdkif; tm;xkwfrnfholqdkvQif vl?&Sif?&[ef;? oDv&Sif


ra&G; wm0ef,lzdkU toifh&Sdonf[l ajymbl;ygonf/) a&Trif;0HacsmifodkU
a&mufMuaomtcg uREkfyfwdkUtm; jyornfhyk*dKvfrSm q&mawmfOD;aumov
jzpf\/ OD;aumorSm rlvu rdk;nSif;q&mawmf\ vuf&kH;jzpfcJU&m OD;boif
wdkufwGef;rIaMumifh r[mpnfq&mawmfenf;t& tm;xkwfNyD; a&Trif;0Hacsmif
enf;jyq&mawmf tjzpfESifh oDwif;okH;aeaom yk*dKvfjzpfygonf/ OD;boif
onf uREkfyfwkdUESpfa,mufudk OD;aumovxHokdUtyf wntdyfNyD;aemuf
rEav;okdUjyefoGm;avonf/
BudK;pm;cJUykH
aemufwaeU (wefaqmifrkef;vjynfhaeUjzpfygonf/) q&mawmfonf
uREkfyfwkdUESpfa,muftm; tazmif;tydefenf;udk oifjyay; pwiftm;xkwf
Muygonf/

uREkfyfrSm

0dyemtvkyfESifh

ywfouf]tpdrf;}wa,muf

r[kwfojzifh um; orx? um; 0dyem jzpfonf[k odESifhNyD;aom


]tcH}uav;rsm;yg&Sdaomfvnf;

todrsm;udk

tm;vkH;z,fxm;

enf;

oufoufjzifh prf;oyftm;xkwfygawmhrnf[k oEdVmefcsxm;NyD;jzpfygonf/


okdUjzpf uREkfyfonf q&mawmfnTefMum;oifjyonfhtwkdif; (qifajcuefjcif;?
ei,ftNrD;qufjcif;

ponfwkdUudk a&Smif&Sm;NyD;)

wdwdusus

*CPe

rSwfom;vkdufemcJUygonf/ vjynfhausmfcgp&ufrsm;jzpf ausmif;0if;BuD;rSm


xdefxdefvif;vsuf&Sd&m ]t<u tvSrf; tcs}wkdU udk q&mawmfajymonfhtwkdif;
rSwfum

ausmif;0if;BuD;

ywfywfvnf

928

pBuFavQmufcsnfwvSnfh?

ausmif;ay:

]tazmif;tydef}

rSwfcsnfwvSnfhjzifh

wnOfhvkH;

tcsdef

ukefaponfhnOfhrsm;vnf; yg&Sdygonf/ oHkH;av;&ufMumvwfaomf orm"d


tm; tvGefaumif; rdrd\pdwfudktawmfBuD; Edkifeif;vmygonf/ tdyfcsif
vmaomtcg

]]rtdyfcsifygeJU}}[k

trdefUay;&kHESifh

csufcsif;vdkyif

ajyaysmufoGm;yg\/ txdkiftx ayghyg;yg\/ pdwfMunfvifyg\/ ]tazmif;


tydef} wnf;[laom tm&kHrSwyg; tjcm;odkUrxGufyJ tMumBuD;aeEdkif
ygonf/ okdU&mwGif uREkfyfarQmfvifhonfh (0dyem) OmPftjrifrsKd;rlum;
ray:vmacs/
xl;qef;aom tawGUtBuKH
yOrajrmufaeU eHeufcif;wGif uREkfyfonf tazmif;tydeftvkyfudk
oJoJrJrJvkyfav&m 0rf;Adkuf\/azmif;jcif; ydefjcif;rsm;udk &IrSwfjcif;tm;jzifh
a&ay: vIdif;pD;vsuf&Sdaom pifa&mfiSufozG,f rdrdudk,fudkxifjrifvm\/
&efukefqdyfurf; pifa&mfiSufrsm; vIdif;pD;jcif;udk uREkfyfjrifbl;&m 0rf;Adkuf
azmif;jcif;onf vIdif;0ifvmjcif;ESifhwl 0rf;Adkufydefjcif;onf vIdif;xGuf
oGm; edrfhoGm;jcif;ESifhwl\/ azmif;csnfydefcsnf&Sdaom tjcif;t&monf
vIdif;ay:a&mufvkduf atmufusvdkufjzpfaeaom tjcif;t&mESifhwlvSonf
jzpfaomaMumifh uREkfyfwudk,fvkH; vIdif;pD;ae&ouJU okdU tvGefNidrfhvSay\/
tazmif;tydefudk &IrSwf&jcif;aMumifh yifyef;onf[k ,cifu xifcJU&mrS
,ckrl vIdif;pD;&ouJUodkU NidrhfonfxifvmaomaMumifh ZdrftrsKd;&Sdonfqdkum
auseyfvsuf&Sdygawmhonf/ okdU&Sdae&mrS uREkfyfu pdwftm;pdkuf&onf
r[kwfyJvsuf touf&Ijcif;onf wjznf;jznf; jyif; jyif; vmav&m
avrkefwkdif;wkdufcwf vIdif;wHydk;x<ujcif;ESifhwlvS\/ xdktcgrl Nidrfonf

929

[kkxif&aomtrSwfonf aysmufoGm; taecufonfh oabmrsKd;xifvmcJU


avNyD/

tawmtwGif;

toufjyif;pGm&I&Idufjcif;onf

wkd;wkd;

vmonfjzpfaomaMumifh aocgeD; tarmqdkufaom vlemwa,mufuJUodkU


jzpfaecJUavNyD/ touf&Ijcif;udk rjyKjyifyJ qufvufvTwfxm;vkdufygu
aemufqkH;wGif wm;rEdkfifqD;r& tarmBuD;qdkufaomvlemuJUokdU jzpfoGm;
vdrfhrnf[k pdk;&drfvmonfESifh uREkfyfonf touf&I&Idufjcif;udk b&dwftkyfum
xdef;odrf;xm;vdkuf&m e*dktwdkif; omreftouf&IaomtjzpfodkU a&mufoGm;
ygawmhonf/ xl;qef;vSonfwum;[k atmufarhrdonf/
qufvufpGefUpm;jcif;
uREkfyfonf

&Gufzsifukvm;xdkifay:xdkifum

tvkyfvkyfjcif;jzpf&m

(q&mawmfuvnf; cGifhjyKonf/) ukvm;xdkifay:rSx pBuFavQmuf,if;


txufyg tjzpftysufudk jyefvSefokH;oyfonf/ rBuKHbl;aom tjcif;t&m
wckjzpf

em;rvnfEdkifatmifjzpfae\/

aemuf uREkfyfonf

ukvm;xdkifay:

twefMumatmifpBuFavQmufNyD;
wzefjyefxkdif

,cifutwkdif;

tazmif;tydefudk &Ijyef&mpifa&mfiSufuav; vIdif;pD;ouJUodkU&SdaomtjzpfodkU


rMumrDyif

a&mufvm\/

xkdUaemuf

toufjyif;jyif;&SLaomtjzpfodkU

(olUbmom) a&mufoGm;jyef&m wjznf;jznf; jyif;onfxuf jyif;aomtjzpf


odkUa&mufoGm;jyef toufiifouJUodkU jzpfvmNyD; vefUjyefonfESifh wzef
&yfrdvkdufjyefonf/

bmjzpfoenf;[kpOf;pm;p&m

tajzrxGufvmacs/

wGif uREkfyfonf wwd,tBudrf xyfrHtm;xkwfjyef&m (uREkfyftxif)


wrdepfcefU

twGif;wGif

wBudrfum;

oufjyif;&SLaomtjzpfodkU

aMumufpdwfudkESdrfeif;jzpfcsif&m

930

a&mufvmjyef\/
jzpfprf;ygapqdkum

b&dwfrtkyfyJ

vTwfay;vdkufonf/

touf&SLjcif;onf

jyif;onfxuf

jyif;vm vIdif;wHydk;BuD;rsm;xonfhES,f 0rf;Adkufudkjrif&aomfvnf; &dk;&dk;


arm[dkufjcif; rsKd;uJUodkU tcH&cufjcif;? yifyef;jcif;rsKd;um; vkH;0rawGU&/
0rf;Akdufonf tpGrf;ukefazmif; tpGrf;ukefydefoGm;aomtjzpfokdU a&mufoGm;
aomtcg (ydefaomtvSnfhrsm; ausmESifh0rf;Adkufxdonf[k xif&onf/)
touf&SLjcif;onf wjznf;jznf;uav; jyefaysmhvm\/ tjcif;t&m
udkvnf;

uREkfyfaumif;aumif;od\/

odkUjzifh

wcsufxufwcsuf

aysmhonfxuf aysmhqif;vm&m aiGUaiGUuav; &SL&Iduf&mrS vkH;0toufr&SLyJ


Nidrfaeonf ]xif}&aomtjzpfodkU a&mufvm\/ (]xif}onf[k uREkfyf
a&;ygonf/

wu,fNidrfrNidrfudk

uREkfyftrSefrajymEdkifyg/)

xdkuJUodkU

touf&SLonf rxif&yJ Nidrfaeaom tcdkuftwefUpdwf\ Nidrf;csrf;rI&Sdjcif;


rSm ,kHrSm;zG,fr&Sd yg/
owdvpfjcif;um;r[kwf? avmuBuD;ESifh ywfouf [dktaMumif;
onftaMumif;wkdUudkrod?

bmoHrSvnf;

Mum;onfrxif?

bmrSvnf;

rpOf;pm;? Nidrf;csrf;rIoufoufudkom odygonf? okdUjzifh (wrdepfomom


Mumvdrfhrnfxifonf/) twefMumaomtcg tm&kH 6yg;ESifh pyfvsOf;onfh
toduav;rsm;ay:vm wjznf;jznf;wGifrS vl&dk;&dk;wa,muf jzpfvm
ygonf/

931

q&mawmfvnf;tcufawGU\
uREkfyfonf xdkif&mrSxcJU q&mawmfxHokdUoGm;NyD; taMumif;jcif;&m
udk avQmufxm;av&m q&mawmfonf rBuKHbl;onfhvuPmESifh uREkfyfudk
Munfh aeNyD;aemuf]]'umBuD;&JUtjzpfu awmfawmfqef;wmyJ? avSum;rygyJeJU xef;yif
ay:a&mufwJUvlvdk
[kar;\/

jzpfaeNyDaum?

uREkfyfu,cifu

taMumif;wkdUudk

b,fw&m;rsm;

tm;xkwfbl;ovJ}}

tm;xkwfcJUbl;ykHESifh

tusOf;csKyfavQmufxm;av&m

ouFef;0wfcJUbl;jcif;

q&mawmfonf

uREkfyf

jzpfykHudk qkH;jzwf&ef rwwfEdkifonfh vuPmESifh enf;twdkif; xyf


tm;xkwfzkdU wdkufwGef;av\/ uREkfyfuvnf; rdrd\ tjzpfudk pdwfwkdif;us
vSonfvnf;r[kwf? q&mawmfuvnf; [kwfNyD[k axmufcHvdrfhrnf[l
rarQmfvifhcJUbl;onfhtwGufaMumifh

xyfrHtm;xkwfzkdU

wdkufwGef;jyefjcif;

twGuf pdwfysufjcif;r&SdyJ qufvuftm;xkwfjyefygonf/


prf;oyfenf;
xkdnOfhuREkfyfonf tazmif;tydefenf;t& tm;xkwfjyef&m pifa&mf
iSufozG,f vIdif;pD;aom tjzpfrsKd;okdU a&mufNyD;aemuf tarmqdkufovdkjzpfNyD;
NidrfoufoGm;aomtjzpfrsKd;odkU qdkufa&mufoGm;\/ xkduJUodkU okH;BudrfokH;zef
qkdufa&mufNyD;aomtcgum; uREkfyfonf b,fESpfBudrfquf tm;xkwf
onfjzpfap enf;twkdif;om jzpfacsawmhrnf[k &dyfrdonfESifh qufvuf
tm;rxkwfawmhyJ tem;,lxm;vdkufav\/ t&kPfwufcsdefwGif uREkfyf
wkdUonf

,m*kaomuf&eftwGuf

oDv&Sif\

932

ausmif;odkUoGm;Mu\/

uREkfyfwkdUtm; csufjyKwfauR;zdkU wm0ef,lxm;aom oDv&SifrSm r[mpnf


q&mawmf\tazmif;tydefenf;jzifh w&m;tm;xkwf ]OmPfpOfem} NyD;ol
jzpfav&m uREkfyfonf uREkfyf\jzpfykHudk oDv&Siftm; ajymjy\/ xdktcg
oDv&Sifu t"dXmefESifh prf;MunfhzdkU tBuHay;\/ prf;enf;rSm a&mufaeus
tjzpfrsKd;odkU em&D0uftwGif; a&mufygapom;? odkUr[kwf 15rdepftwGif;
a&mufygapom;ponfjzifh t"dXmefjyKNyD; ]xdkif}&ef jzpfavonf/ ,m*k
aomufNyD;Mu uREkfyfwkdUaeaom pBuFausmif;odkUjyef a&mufMuaomtcg
uREkfyfonf

oDv&Sifq&muav;ajymonfhtwdkif;

em&D0uft"dXmefjyK

xkdifjyef&mxdktcsddefwGif a&mufoGm;\/ aemufqkH; 5rdepftwGif; vnf;


aumif; ? wzef 2 rdepftwGif;vnf;aumif; a&mufapom;[k t"dXmefjyK
xdkifjyef&m xdktcsdefwdwdyif a&mufjcif;udk awGU&onf/
jyefvmcJUjcif;
xdkeHeuf uREkfyfonf enf;jyq&mjzpfaom OD;aumovq&mawmfxH
odkUoGm; nOfhutm;xkwfykHtaMumif;udk avQmufxm;NyD;vQif uREkfyftzkdU
w&m;tqkH;okdU a&mufonfjzpfap? ra&mufonfjzpfap qufvuftm;xkwf
jcif;tm;jzifh taMumif;xl;zkdUr&SdaMumif;? tm;xkwfvkdufwkdif; Nidrfoufaom
tjzpfodkU a&mufoGm; qufvuftvkyfvkyf&ef vrf;rjrifawmhaMumif;
odkUjzpf tdrfodkUjyefzdkUrSwyg; tjcm;vkyfp&mr&SdaMumif; avQmufxm;av\/
uREkfyftuJcwf&orQrSm q&mawmfonf (olUpum;twkdif;) avSum;rjrif&
onfhtwGufaMumifh

xef;yifay:okdUa&mufjcif;udk

auseyfykHr&ojzifh

]atmifvufrSwf}vnf; ray;vdk? qufvuf tm;xkwf&ef ajymzkdUvnf;


cufaeonfjzpfaomaMumifh qdwfqdwfom aeawmfrlonf/

933

odkUjzpf

uREkfyfonf a&Trif;0HacsmifrS jyefvmcJU&m

OD;xifrSmrl

wpkHw&mxl;jcm;jcif; rawGU&ao;rD uREkfyfESifhtwl jyefvkdufvmav\/


EIdif;,SOfcsufxkwfjcif;
tdrfodkUjyefa&mufaomtcg uREkfyfonf rdwfaqGOD;boifxHodkUoGm;
tjzpftysufudk ajymjy&molurl avSum;ryg[krajymyJ aemufqkH;a&mufonfh
Nidrfoufaomtjzpfudk

oabmus0rf;ajrmufvufcHavonf/

uREkfyfu

]]MunfhcsifvQif ckcsufcsif;vkyfjyrnf}}[kajym&m olu]]jyzkdUrvdkyg? auseyfyg


onf}}[k ajymavonf/ uREkfyf\tdrfwGifvnf; ZeD;ESifh ESruav;wa,muf
tm;

uREkfyfjzpfykHudk

olwkdUa&SUwGif

toufiifaeouJUodkU

vkyfjy&m

armonfhtjzpfudk

olwkdUonf

uREkfyf\

aMumufvefUMuaomfvnf;

tvGefxl;qef;onfqdkum tHUMoMu\/ trSefrSm

uREkfyfudk,fwdkifvnf;

tHUMovSygonf/ wrdepf t"dXmefjyK vkyfvkduf&mwGif wrdepfaphonfESifh


wNydKifeuf rdrdu toufjyif;atmif &SL&Idufjcif;r[kwfyJ olUbmom jyif;jyif;
BuD;&SLvmNyD;

wjznf;jznf;

tjcif;t&mwckjzpfygonf/
enf;jyq&mawmfu

NidrfoufoGm;jcif;[lonfrSm
OD;boifu

rqkH;jzwfEdkifyJ&Sdjcif;wkdUudk

em;rvnfp&m

[kwfonf[kajymjcif;ESifh
tyxm;

uREkfyfonf

rdr\
d tjzpfudk tjyefjyeftvSefvSef pdppfpkHprf;ygonf/ uREkfyfwoufywfvkH;
em;vnfxm;onfrSmum; r*fqdkufjcif;wnf;[laom OmPftvkyfjzpfonf/
xdkUaMumifhvnf; r*fOmPf zdkvfOmPf[k ac:jcif;jzpfonf/ OmPf[lonfrSm
wckaomtjcif;t&mudk odjrifEdkifpGrf;onfh owdxl;wckjzpfonf/ ouFef;
0wfcJUpOfu

uRekfyfonf

(r*f[kwfr[kwf

tyxm;)

]ig}

[laom

tjcif;t&monf t[kwfwu,f&Sdonfr[kwf? r&Sdaom tjcif;t&mwckudk

934

&Sdonf[k xifaeMujcif;rQomjzpfonf[k wyftyfaocsm ydkif;ydkif;jcm;jcm;BuD;


odvdkuf&onfESifh

rdbrsm;tm;EdI;

ajymjycJU&bl;onf/

Oyrm

"mwfrD;yGifhwckudk BudK;jzifhwyf rTwfvSatmif vSnfh,rf;ay;vkdufonfhtcg


rD;uGif;wck[l xifrSwf&aomfvnf; vnfywfjcif; &yfoGm;onfudk wBudrf
jrifvkduf&bl;aom vlonf onfum; rD;uGif;r[kwf? rD;yGifhwckaywum;
[k

odvdkufbdouJUodkU

jzpf\/

xdkvlonf

wzefjyefvnfaom

rD;yGifhudkjrif& aomtcg rD;uGif;ESifhwlonf[l 0efcHrnfjzpfaomfvnf;


txl;wvnf ydkif;ykdif;jcm;jcm; odcJU&jcif;? odkUr[kwf txifrSm;aysmufcJUjcif;?
odkUr[kwf

rsufpdvnf

aysmufcJU&jcif;rsKd;[l

wpkHw&mrQ

r&SdcJU&

acswum;[k pOf;pm;rdonf/ odkU&mwGif xl;jcm;csufwck &SdayonfrSmum;


tdrfodkUjyefa&muf cgptcsdefwGif t"DXmefESifh jyKvkyfwdkif; 15rdepftwGif;?
odkUr[kwf 10 rdepf twGif;? odkUr[kwf 5rdepftwGif; xdktjzpfodkU
a&mufEdkifjcif;yifjzpfavonf/ t"dXmefESifhvkyfwdkif; a&mufonfqdkjcif;rSm
uREfkyftzkdU&m Mum;vnf;rMum;bl;/ uREkfyf,cifu tm;xkwfcJUonfhenf;
wGif BuKHvnf;rBuKHbl;ygay/ xl;qef;aom tjcif;t&mwcktwGufaMumifh
uREkfyfonf enf;udk tcsdeftwefMumonfwdkifatmif txifBuD;vsuf
&Sdjcif; udkvnf; 0efcH&ayrnf/
uREkfyf\tawG;tac:
tjcm;aom xl;qef;csufwck&Sdao;onfrSmvnf; (uREkfyf\rdwfaqGu
tBuHay;onfhtwkdif;) aemufwqifh wufvkdao;onfjzpf ,ck&&Sdxm;
onfh NidrfoufrIudk tvkdr&Sdawmhyg/ pGefUvTwfvkdufygonf[k t"dXmef
jyKvkduf&mwGif ,cifu 15rdepf? 10rdepf? ig;rdepfrQ twGif;a&mufcJUaom

935

Nidrfouf rIrsKd;odkU ra&mufawmhyg/ wcgw&H prf;oyfvdkaom oabmESifh


]tazmif; tydef}tvkyfudk wem&DrQ BudK;pm;aomfvnf; xdktjzpfrsKd;okdU
ra&mufjcif;udk 0efcHygonf/
tjcif;t&monfvnf; uREkfyftzkdU&m xl;qef;jcif;wck[lyif em;
vnf\/ ,cifuig;rdepfrQ twGif;a&mufcJUaom tjzpfrsKd;odkU (pGefUvTwf
vdkufonfhaemufwGif) wem&DrQ BudK;pm;ygvsuf ra&mufawmhjcif;rSm tb,fh
aMumifhayenf;[k pOf;pm;jyef&m

t"dXmef\tpGrf;yifjzpf&rnf[k

uREkfyf

oabmusygonf/ odkU&mwGif ae&m t"dXmefjyKjcif;onf tb,fhaMumifh


rQavmuftpGrf;owd&Sdygoenf;[k qufvufpOf;pm;jyef&m uREkfyfoabm
usaomtajzrSm odkUwnf;/ pdwfonf orm"dtm; aumif;aomtcg
rBuKHbl;aomvlrsm; r,kHMunfEdkifavmufatmif wefckd;owdxl;rsm; &Sdvm
wwf\/ tazmif;tydeftvkyfudk uREkfyftm;xkwfcJU pOftcgu uREkfyf\
pdwfonf orm"dtawmfBuD; aumif;vm\/ xdkorm"d\ tpGrf;owdaMumifh
]a&mufap}[k t"dXmefjyKjyefonfhtcg wem&DBudK;pm;aomfvnf; ra&mufyJ
&SdcJUonf[k pOf;pm;rdonf/ okdUjzpf tjcif;t&mwckvkH;onf orm"d\
owdjzpf&rnf/

ynm(OmPf)\

tpGrf;owdr[kwf[l

qkH;jzwfcsufcs

vkdufonf/ rsm;aomtm;jzifh tjcm;vlrsm;u vydkif;rQ BudK;pm;&aom


tvkyfwckudk uREkfyfonf ig;&ufrQ twGif; a&mufEdkifjcif;rSm ,cifu
tylwjyif; tm;xkwfcJUbl;onfh orm"d\ tpGrf;owdjzpf[ef&Sdonf[l
vnf; uREkfyf,lqonf/ (uREkfyfa&mufcJUaom tajconf rppfrSefao;[k
qdkMuvQifvnf; uREkfyfrjiif;vdkawmhyg/ uREkfyftzkdU&mwGif if;enf;t&
wufvrf;rjrifawmhonfjzpf

]'daX'dXrwH}

enf;odkU

ul;ajymif;oGm;cJU

NyD;jzpf&m oufqdkifaom ae&mwGifrS tenf;i,f qufvufazmfjyygOD;rnf/)

936

bmomjyeftvkyf jyefaumuf&jcif;
1949 ckESpf? {NyDv 24&ufaeUwGif vlxkwdkufudk 'dkif;erdkif;tcJGcH
&ojzifh vlxkowif;pm &yfpJvkduf&onfwGif uREkfyfonf bmomjyef
0wKrsm;? r*Zif;aqmif;yg;rsm;? 0wKwdkrsm; a&;om;jcif;jzifh toufarG;
cJU&\/

[Hom0wDowif;pmtwGufvnf;

prf;oyfa&;om;Munfh&m

OD;nGefUu

bmoma&;

aqmif;yg;rsm;

ESpfoufoabmusonf

qdk

tprf;oabmESifh xnfhay;\/ tcsKdUvnf; oabmus tcsKdUuvnf;


Ak'aCmo(2)[laom uavmiftrnfudk jyif;xefpGm uefUuGufMuonf[k
OD;nGefUuajym\/ uREkfyf\&nf&G,fcsufrSm ]a&TOa'gif;}trnfESifh a&;cJUvQif
0wKESifhowif;pm acgif;BuD;rQavmufudkom a&;wwfonfh pma&;q&m
wa,mufu bmoma&;taMumif;udk a&;onfqdkvQif txifao;NyD; rzwfyJ
aeMurnfpdk;aomaMumifh emrnfopfwckESifh prf;vkdufjcif;jzpf\/ waMumif;
rSmvnf;

Ak'aCmo[laom

trnfrSm

uREkfyf\

&[ef;bJGUjzpf&m

&Sifr[mAk'aCmownf;[laom tXuxmq&m &Sdbl;onfhtwGufaMumifh


(2)[l wyfay;vkdufjcif;jzpfygonf/ uREkfyf\pmzwfazmufonftcsKdUurl
]]cifAsm;b,fvdktrnfeJUa&;a&;?

cifAsm;a&;ykHa&;enf;udk

uRekfyfawmfwkdU

odxm;NyD;rkdUvdkU cifAsm;rSef;odygw,f}}[k ajymMuayonf/ (pum;onf


pma&;&m

uREkfyf\udk,fydkif

][ef}

wck&Sdonf[k

todtrSwfjyK&m

a&mufaomaMumifh uREkfyf*kPf,lrd&m taMumif;udk pmayta&;tom;ESifh


ywfouf azmfjyaomtce;fwGifrS pkHvifpGm a&;om;&ygOD;rnf/)

937

[Hom0wDuar;jyefjcif;
vlxkwdkufydwfxm;& 0wKrsm;ESifhaqmif;yg;rsm; a&;pm;vsuf&SdpOf
[Hom0wDowif;pmwdkufrS pmwapmifa&mufvm\/ if;pmwGif [Hom0wD
owif;pmacgif;BuD;ESifh rSwfcsufcef;rsm; a&;ay;Edkifygrnfavm? a&;rnf
qdkvQif rnfrQay;&ygrnfenf;[k tar;wckyg&Sd\/ pmrSm [Hom0wD ydkif&Sif
OD;nGefU\ta&;tom;r[kwfyJ t,f'DwmcsKyf armifpdef\ vufa&;jzpf \/
OD;nGefUonf uREkfyfxHodkU ,cifpmrsm;ay;onfhtcg (wdkufom;rsm;
odrnf pdk;onfhvuPmESifh) vufESdyfpufjzifhr&dkufyJ udk,fwdkifvufa&;jzifh
a&;ydkUavh&Sd\/ wBudrfrSmrl ol\ta&;udk vufESdyfpufjzifh &dkufapjcif;
r[kwf&kHomru olUtaeESifh a&;jcif;r[kwfyJ owif;pm t,f'DwmcsKyf\
ta&;ESifha&;cdkif;vdkufjcif;jzpfavonf/ tjyKtrlonf t"dym,f&Sd&rnf[k
uREkfyf,lq

pOf;pm;rdygonf/

pmokH;av;apmif

olonfuREkfyfxHodkU

ydkUcJUbl;aomfvnf;

ratmifjrif/

udk,fwdkifa&;onfh
xkdUaMumifh[Hom0wD

wdkufom;wa,mufudk a&;cdkif;jcif;jzpfEdkif\/ [Hom0wDowif;pm t,f'Dwm


csKyf armifpdefrSm uREkfyf ol&d,wm0efcH t,f'DwmjzpfpOfu owif;axmuf
csKyfjzpf\/ uREkfyfonf armifpdefxHodkU pmjyef&mwGif acgif;BuD;rSwfcsuf
a&;jcif;twGuf waeU 30d (wv 900d) &vdkonf[k pmjyefvdkuf&m
rsm;vGef;onf xifaomaMumifhayavm rqdkEdkif? aps;qpfzkdU tm;emonfh
vuPmESifhxkwfrajymyJ

tifwifwifvkyfaeMuavonf/

udpr&Sdyg?

uREkfyfuvnf; acgif;BuD;rsm; a&;&aomtvkyfudkNiD;aiGUvsuf&SdygNyD/ tjcm;


enf;tm;jzifhvnf;

rSefrSeftvkyfvkyfvQif

aMumifhrufarmavmufatmif

r&SdvSyg/

938

tvm;wl

0ifaiG&&SdEdkifaom

wcgw&HwGif

pOf;pm;rdonfrSm

oaX;OD;nGefUESifh uREkfyfonf yk*dKvftaejzifh cifrifav;pm;jcif; &SdMuykH&aomf


vnf; tvkyfzufpyfvkyfudkifzkdU a&pufrygMuaomaMumifh jzpf[efwlonf/
oluav; abmfbD
1949

ckESpf?

uREkfyfwkdUwtdrfvkH;

atmufwdkbmv
csKH;csKH;csidkMu&onf/

acG;uav;abmfbDaoqkH;&m
vljzpfap?

wd&pmefjzpfap?

0wKypnf;jzpfap *kPf&Sdaom r&Sdaom BuD;aom i,faom? wefzkd;&Sdaom


r&Sdaom taMumif;r[kwf? uREkfyfESifhcifrifoavmuf csD;ajrSmufa&;om;csif
wwfaom uREkfyf\0goemtwkdif; acG;uav;abmfbDtaMumif;udk pmzGJUvdkuf
&OD;rnfjzpf&m ]oluav;} \xl;jcm;csufudk zwf&I&aom y&dowfteuf
uREkfyftay: cifrifwG,fwmjcif; &Sdolrsm;tzkdU pdwf0ifpm;rI &SdMuvdrfhrnf[k
arQmfvifhonf/ uREkfyf\rdaxG;onf &efukefrS uREkfyfwkdU a&mufvmaomtcg
ArmacG;rESpfaumifudk arG;xm;&m waumifrSm ckd;pm;wwfaom 0goem
aMumifh vl&dkufowfaooGm;NyD; usefwaumifrSm ArmacG;rwaumiftzdkU&m
uspfvspfaom tquftayguf&Sd tawmfacsm aom acG;0gruav;jzpf\/
rddaxG;uG,fvGefNyD;aemuf xkdacG;ronf acG;usm;uav; av;aumifayguf
zGm; tm;vkH; txD;csnf;jzpf\/ acG;uav;av;aumifpvkH;onf b,fu
y#doaE&onfrod?

tjcm;aom

&GmacG;rsm;ESifhrwlyJ

yef;a&mifEIwfoD;

uav;rsm;&Sd vlwdkif;u vkdcsifNyD; awmif;aeMu\/ uREkfyf\oabmrSm


av;aumifvkH;udk arG;vdkaomfvnf; refusnf;wkH&Gm uREkfyfMum&Snfaernf
r[kwfjcif;udk odonfESifh waumifudkomarG;NyD; okH;aumifudk ay;ypf&rnf[k
qkH;jzwfvdkuf\/ rnfonfhtaumifudk arG;&rnfenf;/ xdktcsdef uREkfyfonf
av;aumifvkH;udk cspfae a&G;zkdUcufae\/ wGifuREkfyfonfacG;uav;rsm;

939

\ tarT;rsm;udk prf;oyfMunfh&m abmfbD\tarG;onf tMurf;qkH;jzpf


if;udkcsefxm;NyD; usefacG;rsm;udk ay;ypfvdkuf\/ (ray;vQifvnf; ckd;,lMu
rnf[k owif;Mum;&\/) tarT;udkprf; a&G;cs,fjcif;rSm tarG;Murf;rS
pdwfMurf;onf[k Mum;bl; pdwfMurf;rS BudKufwwfaomaMumifhjzpf\/
(uREkfyfudk,fwkdifrSm zcif\ odrfarGUaompdwfudk tarGcH& oli,fcsif;rsm;\
tEkdifusifhjcif; cHcJU&onf[laom t,ltq pGJuyfvsuf&Sd&m acG;csif;
udkufvQif &IH;jcif;udk rvdkcsifonfESifh tarT;Murf;aom abmfbDudk a&G;cs,f
rd[efwlonf/
pdwfMurf;aomabmfbD
abmfbDonf

waumifwnf;

&SdaeaomtcgwGif

pdwfMurf;aom

vuPmrsm;azmfjyvsuf&SdavNyD/
uREkfyfESifhwluav;wkdU\ *&kwpdkufarG;jrLjcif;aMumifh abmfbDonf
waeUwjcm; ]arG;xl;a&;jcm;}ac:avmufonfh &kyfqif;o@mefrsKd;ay:xGuf
vmav&m uRekfyfwkdU\ 0if;NcHa&SU &yfwefUMuaom vSnf;orm;rsm;onf
0acsmaom abmfbDudkckd;,lcsifaompdwf jzpfay:Mu\/ taMumif;udkuREkfyf
od uREkfyfESifhwluav;onf abmfbDudk rsufjcnfjywfrcHyJ apmifhMunfhMu
\/ waeUo vSnf;orm;wa,mufonf abmfbDtm; A,maMumfauR;
acsmhaejcif;udk uREkfyfwkdUjrifMu\/ oef;a&T(wluav;)u abmfbDudk ac:,l
rnfjyK&m uREkfyfuwm;qD;vkduf\/ A,maMumfwckauR;NyD;aemuf vSnf;o
rm;onf abmfbDudkzrf;av&m abmfbDu ol\vufudk qwfueJ [yf
vkduf\/ vSnf;orm;onf pdwfqkd;NyD; abmfbDudkwkwfESifh&dkufrnf jyK&mwGifrS
uREkfyfuxGufNyD; ]]a[hvlbmvkyfwmvJ}}[k ar;vkdufojzifh wGefUqkwfoGm;NyD;

940

&Sufudk;&Sufuef;jzpfae\/ tjcm;aomvSnf;orm;rsm;vnf; tjcif;t&m


udkjrifawGUMu& &,farmMuavonf/ uREkfyfonf refusnf;wkH&Gm ]vlw
vkH;olwvkH;} jzpfonf[k todtrSwfjyKMuonfhjyif uREkfyfwkdU\ tdrfa&SUOypm
t&dyftm0goudkvnf;
txdkuftavsmuf

ckdvIHMu&onfjzpfaom

OD;nTwfM uykH&onf/

aMumifh

uREkfyf\

uREkfyftay:

t&Sdefudk

rSDcdk&onf

waMumif;? udkifvQif udkufwwfaom acG;uav;[k emrnfxGufvmonf


waMumif;aMumifh abmfbDonf xkdaeUrSp c&D;oGm; vSnf;orm;rsm;ESifh
&Gmvli,frsm;\ ckd;,l&efBuHpnfjcif;rS oufom&m& avawmhonf/
tcspfprf;jcif;
waeUo uREkfyfonf 0ufvufodkUvrf;avQmufxGufoGm;&m abmfbD
onf xkH;pHtwkdif; uREkfyfaemufrS waumufaumufvkdufvm\/ okH;vom;
cefUrQom&Sdao;

c&D;a0;oGm;Edkifaomt&G,fr[kwf?

ayGUcsD

ac:&rnfh

t&G,fjzpf\/ uREkfyfpOf;pm;vsuf&SdpOf abmfbD\tar acG;0grvnf; ajy;


xGufvm uREkfyfESifhtwl vkdufzkdUjyif\/ acG;0grum; zcif&SdpOfu uREkfyf
wkdU\ 0if;NcHxJwGif twlaeMuNyD; ,ck0ufvufodkU ajymif;a&TUaexdkif vsuf
&Sdonfh uREkfyf\ baxG;\tdrfodkU oGm;aeusjzpf 0ufvufESifh refusnf;
wkHudk ul;csnfvmvSnfhjyKvkyfaeaom acG;rjzpfavonf/ okdUjzpf uREkfyf
0ufvufodkU

avQmufvmaomtcg

abmfbDwdkUom;trdonf

aemufrS

vkdufvmMu\/ 0ufvufNrdKUt0if rl;ajrmif;okdUa&mufvmaomtcg uREkfyf


onf awmifbufokdUcsKd;&rnfjzpf&m baxG;\aetdrfrSm ta&SUwnfhwnfh
&Sd\/ uREkfyfuawmifbufodkUcsKd;aomtcg acG;0gronf uREkfyfaemufodkU
rvdkufyJ uREkfyf\baxG;&Sdonfh ta&SUwnfhwnfhodkUoGm;av &m abmfbDonf

941

rnfonfhbufudkrQrvdkufyJ vrf;qkH xdkifvsufusef&pfonf/ wbuf


rdcif&Sd tjcm;wbuf ocif&Sd&m rnfonfhbufodkUvdkuf&rnf[k rqkH;jzwf
EdkifonfhvuPmESifh ta&SUbufMunhfvkduf awmifbufMunfhvdkuf vkyfae
&Sm\/ uREkfyfonfol\ tuJudkMunfhvdkonfESifh trnfudkrac:yJ &yfMunfh
ae&m acG;0gruvnf; uREkfyfenf;wl &yfapmifhae\/ wcPrQ Mumaomf
acG;0gru ]td.td.td}[k ac:vdkufojzifh abmfbDonfxvdkuf\/ okdUaomf
vkdufroGm;? &yfvsufomMunfhae\/ uREkfyfurl vkdufcsifvkduf oGm;
ygap[k oabmxm;um rac:yJtuJMunfhvsuf&Sd\/ abmfbDonf uREkfyf
bufodkU vSnfhMunfhvkduf\/ uREkfyfurl bmrQtoHray;yJ &yfvsufom
Munfhae\/ okdUjzifh abmfbDonf rdcifudkwvSnfh uREkfyfudkwvSnfh
Munfhum rqkH;jzwfEdkifyJ awGvsuf&SdpOf acG;0gronf Mumonf[k atmufarh
onfhvuPmESifh ta&SUt&yfodkU qufvufxGufoGm;av&m abmfbDonf
rsufpdwqkH; arQmfMunfhaeNyD;aemuf uREkfyfbufodkU wjznf;jznf;uav;
avQmufvmav\/
vufvGefrdrwwf
uREkfyfonf oGm;vdkaomtdrfodkU qufvuf avQmufvmcJU&m abmfbD
vnf;vdkufygvm\/ vrf;wGif (rdk;&GmaomaMumifh) &GHUAGuftdkifuav;rsm;&Sd
onfESifh abmfbDonf if;wkdUudk uREkfyfuJUokdUa&SmifuGif;roGm;yJ jzwfqif;
oGm;onfh twGufaMumifh wudk,fvkH; &THUawGayusHvsuf&S\
d / abmfbD\
0goemrSm {nfhonftjzpfESifh tdrfwtdrf uREkfyf0ifxdkifonfhtcg wdkif;
uREkfyf\&ifcGifxJodkU 0ifxdkifavh&Sd\/ taMumif;udk uREkfyfodonfESifh
ol\ayusHaom

ajcvufrsm;udk

a&ESifhaq;ausmay;rnf[k

942

ac:,l&m

teD;odkUruyfyJ a&Smifae\/ uREkfyfutwif;zrf;rnfjyKaomtcg uREkfyf\


vufudk udkufvdkuf\/ wGifuREkfyfa'goxGufvm wkwfaumufjzifh
cg;udkwcsufcyfqq&dkufvdkuf&m (taMumudkxdoGm;av oavmrajymwwf)
cg;usKd;ouJUodkU csufcsif; aysmhacGusoGm;NyD; ykHvJvsuf&Sd\/ uREkfyfu
ayGUcsD,loGm;&ef

udkifwG,fygawmhvnf;

vkH;0

tudkifrcHyJ

uREkfyf\

vufudkqD;udkuf\/ cufacsNyD/ tawmtwGif; abmfbDonf w*def*def


jrnfvsuf&Sd&m uREkfyfu enf;rsKd;pkHESifh acsmhaomfvnf; vkH;0txdrcHacs/
uREkfyfonf rnfodkUrQ rwwfEdkifyJ tvGefoem;aompdwfESifh Munfhae&m
tBuHwckjzpfay:vm\/ abmfbDum; cg;usKd;oGm;NyDjzpf woufywfvkH;
acG;usKd;uav;jzpfae&Smawmhrnf/
udprsKd;wGif

uREkfyfrSm

wa,mufjzpf\/

(rSefonfjzpfap?

taemufwdkif;

uREkfyf\om;orD;jzpfap?

rSm;onf

jzpfap)

t,ltq

ouf0ifaeol

rdbjzpfap?

r,m;jzpfap

rcHr&yfEdkifaom a0'emcHpm;& ukr&[kqdkvQif tqdfyfay;yg[k awmif;ygu


uREkfyftqdyf&SdvQif ay;vdrfhrnfjzpf\/ Ak'uapwemudk uHaumuf&rnf[k
a[mawmfrl&m

pum;\

tqkH;tjzwfudkrS

tqkH;tjzwfESifh

uREkfyfvufrcH?

ywfouf

udk,fh[mudk,f

&J&JBuD;

rnfol\
qkH;jzwf0Hol

jzpfonf/ odkUjzpf abmfbDtm; acG;usKd;uav;tjzpfESifh woufywfvkH;


0#fcH&rnfhtpm; csufcsif;ao&vQif 0#fuRwfvdrfhrnfqdkum OD;acgif;uav;
udk wcsufwnf;ESifh &dkufowfvdkufrnfhtBuHESifh wkwfaumufudk udkifajrSmuf
vdkuf\/ xkdcPabmfbDonf OD;acgif;uav; axmifMunfhvdkufojzifh
uREkfyfr&dkuf&ufyJ
uREkfyfonf

ajrSmufxm;aomvufudk

wkwfaumufudkcsxm;

jyefcsvkduf\/

teD;xdkifum

xkdUaemuf

apmifhMunhfae&m

em&D0ufcefUMumaomtcgabmfbDonf xzkdUBudK;pm;jcif;udk jrif uREkfyfu


tultnDay;&mwGif

vufrcHyJ

vSrf;udkuf\/

943

uREkfyfpdwfrqdk;awmhyJ

MuifempGmESifh apmifhMunfhae\/ abmfbDonf wjznf;jznf; BudK;pm;


wa&GUa&GUukef;xEdkifcJUavNyD/ uREkfyfu0rf;ajrmufpGmESifh yGwfoyftm;ay;rnf
jyKaomfvnf; tvQif;vufrcHyJ [def;oHuav; ay;ao;\/ aemufqkH;
xEdkif&kHru vrf;avQmufEdkifaomtjzpfodkUa&mufavNyD/ uREkfyfonf vIyf&Sm;
jcif;rjyKyJ NidrfoufpGm xdkifvsufMunfhae&m abmfbDonf vrf;avQmuf
EdkifonfESifhwNydKifeuf rnfodkUjyKonfxifMuoenf;/ uRekfyftm; wcsufrQ
armhfMunfhNyD;aemuf csmueJvSnfhum &GmbufodkUjyefoGm;avawmh onf/
ESpfrdkifrQa0;aomc&D;udk acG;uav;tjzpfESifh waumifwnf; jyef0HUaom
owdudkvnf;aumif;? uREkfyftay: pdwfysufykH&aom tjyKtrludk vnf;
aumif; uREkfyftHUMorqkH;jzpfrdygonf/ uREkfyfuvSrf;ac:aomfvnf; vSnfh
Munfh&kHrQMunfhNyD;

&GmbufodkU

qufvuf

wjznf;jznf;avQmufoGm;

avawmhonf/ uREkfyf\udpudk NyD;atmifaqmif&GufNyD;aemuf &GmokdUjyefvm


aomtcgvrf;wGif &GmrSvSnf;rsm;udkawGU ]]udkBuD;odef;&JU acG;uav;udk
jrifvkdufw,f? uJGae&pfw,fxifw,f}}[k owif;ay;Muonf/ uREkfyfurl
abmfbDudk b,folzrf;rQ r&Edkif[k pdwfcsonfESifh vTwfvkdufjcif;jzpfav
onf/

tdrfodkUa&mufaomtcg

abmfbDonf

uREkfyfudkjrifaomfvnf;

tNrD;eHU&kHrQavmufjzifhom EIwfquf c&D;OD;BudKrjyKacs/


aemufwBudrfxyfprf;oyf&m twkdif;yifawGU&\/ tdrfrS twl
xGufvmMu wzmvkHcefUa&mufonfqdkvQifyif uREkfyf\udkifwG,fjcif; udk
rcHawmhacs/ rnfodkUaom oaEayenf;[k rajymwwfatmif&Sdawmhonf/
uREkfyftzkdU&mrl abmfbDudkrEav;okdUac:oifh rac:oifh tBudrfBudrfpOf;pm;
vsuf&Sd&m 0ufvuf tjzpftysufudkBuKH&uwnf;u ac:&rnf[k wcg
wnf; qkH;jzwfcsufcsvdkufygawmhonf/

944

vlUpum;em;vnfoavm
rEav;odkUa&muf "m;wef;&yf aexdkifvsuf&SdpOf abmfbDonf
uREkfyf&dkufbl;aom tjzpfudkarhaysmufonfhvuPmESifh uREkfyftm; ocif
tjzpfESifh tjcm;aomacG;rsm;ESifh rBuKHbl;avmufatmif cifrifvsuf&Sd \/
uREkfyfteD;rScGmonfr&SdawmhyJ

ntcsdefwGif

uREkfyf\ajc&if;

ajcwif

]zkH}jzpf aeUtcsdefwGif uREkfyftvkyfvkyfaomtcg pm;yGJatmufrS ajcwifckH


tjzpfESifh tokH;cHavh&Sd\/ uREkfyfuvnf;"m;wef;rS vlxkwdkufodkU aeUwdkif;
ac:oGm;&mwGif acG;uav;rQom&Sdao; acG;BuD;rsm;\ &efrljcif;rS 'kucHNyD;
tumtuG,fay;oGm;&\/ ]]'DacG;uav; armfawmfum;wdkufaoyg vdrfhr,f}}
[kjrifolrsm;u ajymMuaomfvnf; abmfbD\yg;eyfjcif;udk pdwfcsNyD; aeUwdkif;
ac:cJU\/ waeUo uREkfyftvkyfroGm;rD rpdk;onf aps;csKdrS trJom;
0,fcJUNyD; rD;zdkxJwGifxm;cJU tjyifodkUxGufoGm;&m cPMum jyef0if
vmaomtcg trJom;wkH;BuD;r&Sdawmhacs/ wGifrpdk;onf abmfbD tm;
ckd;pm;wwfaom acG;olcdk;[k Budrf;armif;um jrnfwGefawmufwD; NyD;aemuf
trJom;xyf0,f&ef aps;odkUxGufoGm;\/ uREkfyf\wl0if;armif wkdUvnf;
acG;waumif&SdonfESifh uREkfyfurl rnfonfhacG;u ckd;onf[k rqkH;jzwfEdkifyJ
jzpfae\/ rpdk;xGufoGm;NyD;aemuf 5 rdepfrQ rMumrD abmfbDonf trJ
aygifwkH;BuD;udk udkufcsDum rD;zdkxJodkU0ifoGm;onf udkjrifvdkuf& uREkfyf
oGm;Munfhaomtcg trJom;wkH;udk csxm;cJUNyD;aemuf rD;zdkxJrS xGufvmaom
abmfbDudkawGU&\/ rpdk;onf aps;rSaemufxyf 0,fcJUaom trJom;ESifh
jyefvmaomtcg uREkfyfuajymjyojzifh tm;vkH; tHUMoMu&onf/ xkdaeUrSp
abmfbDonf

ckd;0Sufjcif;tvkyfudk

wouf

945

vkH;rjyKawmhacs/

(rpdk;\

jrnfwGefawmufwD;jcif;udk em;vnf&kHru em;axmifonfhoabmyif jzpfae


awmhonf/)
txifvJGaeykH
waeUo rpdk;onfrl;a0aoma&m*gjzpfonfESifh tdrfeD;csif; rdef;rrsm;
ajy;vmMu OD;acgif;udkESdyfoluESdyf? ausmudkaxmufoluaxmuf?ajcaxmuf
udk csKd;zJUolucsKd;? ESmESyfoluESyf ponfjzifhjyKvkyfay;Mu\/ xdktcdkufwGif
rpdk;rSm qHyifrsm;zm;vsm;usvsuf OD;acgif;idkufpdkufjzpfum wcsufwcsufwGif
nnf;nLoHxGufvm\/

abmfbDonf

vnf&mu

ajy;wufvmav&m

rdef;rrsm;\ ESdyfe,fjcif;ESifh rpdk;\nnf;nLjcif;wkdUudk jrif&Mum;&onfwGif


ol\ocifrudk

tm;vkH;u

0dkif;0ef;ESdyfpyfaeMuonf[k

xifrSwfonfh

vuPmESifh [ddef;a[mufum rdef;rsm;udk &efvkyfavawmhonf/ wGif


uREkfyfuacsmharmhum qJGac:oGm; tdrfjyifodkUxkwfNyD; wHcg;ydwf xm;
vdkuf&\/ odkUESifhvnf; tdrfjyifrS wHcg;udkukwfjcpf a[mifjcif;? tljcif;?
[def;jcif; ponfjzifh toHay;um wHcg;udkzGifhcdkif;ao;/ rpdk; trl;aysmuf
rdef;rrsm; jyefrnfjyK&mwGif uREkfyfu wHcg;udkzGifh abmfbDudkoGif;NyD;
aeaumif;aomolUocifrudkjyNyD;rS

tdrfeD;csif;rsm;tm;

jyefap&ygonf/

aeaumif;aeNyDjzpfaom rpdk;udkjrif&aomtcg abmfbDonf 0rf;omaom


trlt&mESifh rpdk;udkEIwfqufavonf/

946

bufvdkufaom abmfbD
wcgu rpdk;ESifhuREkfyfonf ypnf;wckudk olt&igt&vkMu&m abmfbD
uMunfhae\/ uREkfyfonfabmfbDMunfhaeonfudkjrif& rpdk;udkwGef;vkduf
&m rpdk; ,dkifoGm;aomfvnf; abmfbDu rnfokdUrQr&Sd/ rpdk;u uREkfyfudk
wGef;vkduf

uREkfyfu,kdifvJcsifjyKvdkufonfwGif

abmfbDonf

rpdk;udk

[def;um &efvkyfavawmhonf/
xdktcg rpdk;onf abmfbDudkpdwfqkd; ]]eifhvm; aemufudkbmrSrauR;
bl;? iguawmh trJ&dk;qdwf&dk; trJ&Gwf0,fauR;&w,f? &efjzpfMuw,fxif
awmh olUocifbufuvdkufw,f? eifhudktiwfxm;r,f? bmrS0,frauR;bl;}}
ponfjzifh twnfajymvsuf&Sdav\/ xdktcg uREkfyfu acG;wdkUrnfonfrSm
ocifudktcspfqkH;jzpf ocifuvJGvQif ocifrudk tcspfqkH;jzpfaMumif;?
waeUu tdrfeD;csif;rsm;u ESdyfES,fay;jcif;udk ESdyfpufonfxif abmfbDu
rdef;rrsm;udk udkufrnfvkyfojzifh tdrfjyifodkUxkwfxm;&aMumif; ponfjzifh
ajymjyonfwGifrS rpdk;pdwfauseyfoGm;onf/ xdktcgrS uREkfyfu ]]ighudkawmh
rwkeJUavuGm? acG;qdkwm[m wyg;uRefyJ}}[k zdajymvkduf&ao;onf/
ywfpOfaysmfyJGpm;xGufjcif;
paeaeUrsm; (xdkpOfu vlxkwdkufu paeaeUydwfonf/) uREkfyfonf
wudk,fwnf;jzpfap? OD;xifESifhjzpfap eHeufapmapmBuD; tdrfrS bkdifpu,fESifh
xGufMu pm;p&mtwGuf uREkfyfu wm0ef,l\/ yJESifhMuufom;csufNyD;
eHjym; okdUr[kwf aygifrkefUjzpfap aqmif,lcJU\/ abmfbDrlum; xkdtcgwGif
t&G,fa&mufNyDjzpf oGm;wkdif;vdkuf\/ uREkfyfwkdUonf ta&SUbufarNrdKUvrf;

947

xkH;zdkodkUvnf;aumif;?

awmifbuf&efukefvrf;

jrpfi,fodkUvnf;aumif;?

taemufawmifbuf a&Tbdkvrf; tif;0wHwm;odkUvnf;aumif;? ajrmufbuf


tdk;zdk odkUr[kwf rEav;awmifajcokdUvnf;aumif; wvSnfhpD oGm;avh&Sd\/
c&D;tqkH; uREkfyfwkdUonf opfyif&dyfaumif;aumif;wGif xdkif eHjym;
okdUr[kwf aygifrkefUESifh yJMuufom;[if;wkdUudk Nrdef&SufpGm pm;aomufMu&m
uREkfyfonf OD;acgif;warmhfarmfhESifh arQmfvsuf&Sdaom abmfbDudkjrif& NyD;
atmif rpm;EdkifyJ wcsufwcsufwGif olUbufodkU wzJUwzJU ypfay;
vdkuf&ao;onf/ olUtwGuf tydkyg uREkfyfwkdUpm;NyD;cgrS auR;Edkifonf
rSefaomfvnf; 12 rdkif 13rkdifc&D;udk bkdifpu,frSDatmif ajy;vkdufcJU&aom
abmfbDonf uREkfyfwkdUxuf qmayvdrfhrnf[k owd& uREkfyfwkdUESifh
wcsdefwnf; auR;&rS uREkfyfauseyfEdkifygonf/ pm;aomufNyD;Mu opfyif
atmuf wa&;warm tdyfMuaomtcg abmfbDonf uREkfyf\acgif;tkH;
jzpf\/ umabmfvpfqyfjym ESifh a&csKd;ay;NyD; aeUpOf b&Gwfjzifh zD;ay;
xm;onfh abmfbDjzpf &GHp&mr&Sdyg/ rnfokdUyifjzpfap uREkfyfuawmh r&GHyg/
uRekfyfonf tay:0wf bavZm uGwftuFsDudkcRwf abmfbD\ 0NzdK;
azmif;tdaom udk,fvkH;BuD; ay:okdU wifNyD;vQif acgif;tkH;ozG,f tokH;jyK
av&m cHaeusjzpfaom abmfbDonf rvIyfr&Sm; NidfrfoufpGm 0yfvsuf&Sd\/
wcgw&HuREkfyfonf

em&D0ufausmfausmf

wu,ftdyfaysmfoGm;aomfvnf;

abmfbDonf ,m;,Hjcpfukwfjcif;? vIyf&Sm;jcif;r&SdyJ taoaumifozG,f


NidfrfoufpGm 0yfae\/ acG;cspfwwfonfh rnfolrqdk abmfbD\tjyKtrl
udkjrif&vQif rcspfyJ aeEdkifvdrfhrnf r[kwfay&m ol\ajr;uav;rsm;udkrQ
,k,ydkufaxG;

jyKvkyfzkdUowd&[efr&Sdaom

OD;xifurl

bmrQrajym?

rodrjrifouJUodkU cyfat;at;aewwfavonf/ tdyf&mrS Edk;vmaomtcg


wGif uREkfyfwkdUonf c&D;tqkH; awGU&wwfaom jrpf? okdUr[kwf acsmif;?

948

okdUr[kwf rl;ajrmif; ponfwkdU a&csKd;Muav&m abmfbDvnf; tyef;ajy


a&csKd;&Smonf/ waeUo uREkfyfwdkUonf tif;0wHwm;ysufBuD; tpGe;f
wbuf pm;p&mrsm; pm; {&m0wDjrpfxJodkUqif;um a&ul;MuNyD;aemuf
10 em&Dausmfausmf avmufwGif wHwm;rSqif;vmMu\/ tif;0wHwm;BuD;rS
qif;aomvrf;rSm tvGefrwfapmuf b&dwfxdef;NyD; owdESifhqif;Mu&\/
cGwfvyfodkUa&mufaomtcg wHwm;bufodkU wufvmaom avmf&Dum;BuD;
rsm;ESifh qkHrdMu&mwGif OD;xifonf b&dwfacsmfoGm;avoavmrod/ vrf;ab;
wGif vJygavonf/ yGef;yJU&kHrSwyg; txdtcdkufr&Sdaomfvnf; OD;xifrSm
bkdifpu,f rpD;Edkif awmhonfjzpf bwfpfum;jzifh wifvTwfvdkuf&\/
armifae0if;od&vQif bmajymOD;rnfrqdkEdkifacs/ xkdaeUrSp OD;xif\tdrfom;
rsm;onf OD;xiftm; bdkfifpu,fpD;cGifhrjyKyJ twif;ydwfyif wm;jrpfMuav
awmhonf/ okdUjzpf uREkfyfrSm pdwfwloabmwl tazmfaumif;wa,muf
vufvGwfoGm; aemufaemifwGif abmfbDESifh uREkfyfom c&D;xGufMu&yg
awmhonf/
twif;vdkufvmjcif;
paeaeUrsm; xdkuJUodkU bkdifpu,fESifh c&D;&SnfxGuf&mwGif toGm;
tjyef rdkif 25-30 cefUaygufa&mufonfcsnf;jzpf\/ OD;xifvdkufaom tcg
rsm; uREkfyfonf bdkifpu,fpD;zdkU tusifhenf;aom OD;xifudk apmifh&jcif;
aMumifh cyfrSefrSefuav;om eif;&\/ uREkfyf\pdwfBudKufrSmrl wcsufwcsuf
wGif cyfokwfokwfuav;eif;NyD; acR;xGufatmifvkyfcsif\/ om;r,m;rsm;u
tpdk;&drfBuD;NyD; cGifhrjyKMuojzifh OD;xif rvdkuf&aomtcg um; uREkfyfonf
rSefrSefwcg? cyfjrefjrefwvSnfh eif;cGifh&onfhtwdkif; jyKvkyf& auseyf

949

aomfvnf;

abmfbDu

wbuf&Sdaejyefonf/

c&D;&Snf&onfhtxJwGif

wcsufwcsuf tajy;BuD;vdkufjcif;jzpfaomaMumifh olcrsm tawmfyifyef;


&Smonf/ okdUjzpf uREkfyfonf abmfbDudk acgufwdkif; rac:yJ jrefjrefpD;
vkdfaomtcgrsm;wGif xm;ypfcJU&\/ okdU&mwGif olUudkxm;cJUzdkUrvG,ful?
twif;vkdufcsif\/ okdUjzpf rpdk;tm;abmfbD\vnf ywfudk udkifxm;ap
uREkfyfubdkifpu,fESifh xGufrnfjyKonfhtcg twif;&kef;uefonfESifh bkdifp
u,frSqif;NyD;

olem;vnfatmif

aiguf

ajym&ao;\/

rvkdufap

vdkrSef;od NidrfoGm;aomtcgrS uREkfyfxGufvm&onf/ wcgw&Hrl rpdk;u


vTwfvdkufonfESifh wNydKifeuf abmfbDonf uREkfyfaemufodkU ajy;vkdufvm&m
ESpfrdkifokH;rdkifc&D;avmufwGif rSDvmjcif; rsm;vnf;BuKH&onf/ xkdUaemufrl
uREkfyfonf abmfbDudkxm;ypfcJUzkdU rBudK;pm;awmhyJ c&D;xGufwdkif; ac:cJUyg
awmhonf/
aysmfyJGpm;xGufM uykH
abmfbDudk xm;rnfhomxm;cJU&onf/ abmfbDvkdufvmjcif;onf (&Gm
acG;rsm;vkdufudkufjcif;rS

umuG,fay;&aom

'kurSwyg;)

uREkfyftzdkU

ZdrfwrsKd;&SdvSonf/ wcgw&HwGif &Gmrsm;teD;rS jzwfoef;oGm;Muaomtcg


&GmacG;rsm;onf abmfbDudk0dkif;vdkufMu\/ abmfbDonf ArmacG;rsm; teuf
wGif xkaumif;a'gufaumif;jzpfojzifh waumifcsif;jzpfcJUvQif olUudk udkuf0HU
aomacG; tvGef&Sm; oluvnf;acG;waumifESpfaumif vkdufjcif;rQ avmuf
udkrNzKHvSyJ ajErysuf vdkufvmwwf\/ wcgw&H&GmacG;tkyfrsm;ESifh BuKH&
aomtcgrsm;um; abmfbDonf uREkfyfudkrSDatmifajy;vm ocifbuf odkU
ausmcdkif;um &GmacG;rsm;bufodkU rsufESmvSnfhNyD; ckcHwwf\/ acG;tkyf

950

tvGefBuD;aomtcgwGif uREkfyfudk,fwdkifqif;NyD; tumtuG,fay;&yg onf/


udptwGuf uREkfyfonf MumyGwfwacsmif; aqmif,lcJUzkdU pdwful; rd&m
acG;&Sif&Gmom;rsm;ESifh y#dyujzpf&rnfpkd;onfESifh raqmifjzpfcJUyg/ rnfokdU
jzpfap abmfbDum; &GmacG;rsm;tudkufcH&onf[k wcgrQ rBuKH&bl;yg/ cH&
bl;ygrl bmyJjzpfjzpf uREkfyfMumyGwfaqmifrdvdrfhrnfxifonf/ abmfbDudk
ac:cJU Zdrf&SdykHrSm wcgw&HwGif uREkfyfonf pmwtkyf? vufzuf&nfMurf;Al;
ESifh

pm;p&m

cyfrsm;rsm;,lvmcJU

acsmif;wckteD;

t&dyfaumif;aom

opfyifBuD;atmufwGif waeUywfvkH; a&csKd;vdkuf? abmfbDudkacgif;tkH;NyD;


wa&;warmtdyfvkduf? pmzwfvdkuf? a&wxyfqif;csKd;vdkuf ponfjzifh
waeUywfvkH; tem;,lwwfMu&m ae0ifcgeD;wGif tdrfokdUjyefa&mufwwfMu
avonf/ &efuif;awmifywf0ef;usif&Sd &Gmuav;rsm;rS &Gmol&Gmom;rsm;onf
uREkfyfwkdUtm;

]acG;BuD;eJUvlBuD;}

[l

odaeMuavNyD/

wcgw&HwGif

uav;oli,frsm;twGuf rkefUyJom;a&pmrsm; 0,f,loGm;&ygao;onf/


vl0ifpm;ayavm
abmfbD\xl;qef;jcif;wckrSm aoewfoH? tajrmufoH? AkH;oHponfh
NAKH;ueJjrnfaom toHrsKd;udk tvGefaMumufwwf&Sm\/ wcgu NrdKUxJ
vrf;avQmufvmMupOf w&kwf ESpfopful;csdef jzpfonfESifh tdrfwtdrfrS
wajAmif;ajAmif;rnfatmif w&kwfaAsmuftkd;rsm; azmufvdkuf&mwGif abmfbD
onfocifudkyif vSnfhrMunfhEdkifawmhyJ ajcOD;vSnfh&modkU wef;NyD; ajy;av
awmhonf/

ajy;vdkufonfrS

vsm;ueJvsm;ueJ

jrif;yJGrS

NydKifjrif;rsm;

ajy;onfhES,f ajcukefokwfjcif;jzpfavonf/ uREkfyfuac:ygaomfvnf; Mum;


[efrwl? ol\em;xJ aAsmufoHawGcsnf; qlvsuf&SdykH&onf/ rEav;

951

NrdKUwGif;okdU u&ifolykefrsm;0ifpOfuvnf; armfwmoHrsm;Mum;onfh tcg


abmfbDaysmufoGm; tdrfomxJokdU 0ifaomvlu acsmifxJ ukyfaeaom
abmfbDudkawGUawmhrS ykef;aejcif;jzpfaMumif; od&onf/ wzef umuG,fa&;
usif;wl;jyefawmhvnf; armfwmoHMum; ykef;Muolrsm;onf usif;xJodkU
a&mifESifhaeaom abmfbDudkawGUMu&jyefonf/ wGif uREkfyf tawG;tac:
wck jzpfay:vm\/ 0ufvufNrdKUay:okdU t*FvdyfwkdUAkH;rsm;BuJcsbl; vlrsm;
tawmftwef

aoqkH;Mubl;&m

arG;aomtcsdefrSm

umvtm;jzifh

vlrsm;aoMuaom
a&SUaemuf

abmfbDonf

AkH;xdrSefol

wa,mufa,muf

rQavmuf

aMumufwwfavoavm[k

tcsdefESifh

abmfbD

udkufnDvsuf&SdaomaMumifh
0ifpm;jcif;jzpf
pOf;pm;rdonf/

AkH;oHudk

tjcm;aom

taMumif;w&yfrSmvnf; tcsKdUudprsm;wGif abmfbDonf acG;wd&pmefESifh


rvdkufatmif odwwfaom obm0wck yg&Sdjcif;yif jzpfavonf/
AdkvfusrIa&mufjcif;
1949 ckESpf? Mo*kwfvavmufwGif uREkfyfonf &efukefokdU&ufaygif;
20 ausmfcefU oGm;aecJU&m awmfovif;v &moDjzpfonfwaMumif;? uREkfyf
vnf; r&SdonfwaMumif;aMumifh abmfbDonf tdrfodkU uyfawmhonf r&SdyJ
t&yfxJwGif xdke,fw0dkuf ta&Gvkdufavawmhonf/ xdktcsdefwGif av;ESpf
om;t&G,f&SdNyDjzpf ]acG;vm;}aumif;aumif;ajrmufvsuf &SdonfESifh ESpfwdkif;
ESifh rwlatmif umrpdwftm;BuD;vm twm;tqD;r&Sd vkdufav awmhonf/
a'gufaumif;? xkaumif;? Avaumif;vnf;jzpf ,cifESpf rsm;uuJUokdU
olaMumuf&aom acG;r&Sdojzifh Adkvfuscsifwdkif; usaeEdkif\/ &efukefrS
uREkfyfjyefa&mufvmaomtcgwGif abmfbDrSm tdyfysuf pm;ysufESifh tawmf

952

ydefcsKH;vsuf &SdavNyD/ odkU&mwGif ]qifydef uRJavmuf} qdkaom pum;uJUodkU


awmifhawmifhwif;wif; &Sdygao;onf/ rpdk;u okH;av;&ufrQ tdrfodkUrjyefyJ
vnfaeaom abmfbDudk okH;av;jywdkfifatmif vdkufvHac:,l &aMumif;?
vdkufvmaomfvnf; auR;onfrsm;udk rpm;csifpm; csifpm;NyD;aemuf jyef
xGufajy;aMumif; ajymjyav\/ uREkfyfa&mufaomtcg nOfhtdyfnOfhae
rvnfaomfvnf; olUtNrD; acG;udkufaom temwck&SdaecJUavNyD/ abmfbD
onf 0if;armifwkdU\tdrf aecJU&uwnf;u olUxuft&dk;&ifhaom acG;BuD;
waumifESifh cPcPudkuf&jcif;aMumifh tavhtusihf & ol\ta&SUydkif;udk
xdatmifrudkufEdkifojzifh aemufydkif;udk tjcm;acG;? waumifu qGJudkuf
xm;jcif; jzpf[efwlonf/ uREkfyfonf temudk aq;xnfhay;jcif;? 0rf;csL
jcif;tm;jzifh abmfbDrSm tawmfoufomvmcJUav NyD/
abmfbDESifhwdkifeD
a':pk\oruf um,Av armifae0if;u acG;cspfwwfaom uREkfyf\
0goemudk odonfjzpf ]]OD;av;odef;udk acG;waumif ay;&OD;rnf}}[k ajym
bl;\/ ol\tdrf t,fvfaq;&Sif; wpkH&Sd acG;uav;&Spfaumif arG;onf
wGif uREkfyftm; ac:oGm; BudKuf&macGG;uav;waumifudk a&G;,lap&m
uREkfyfonf acG;xD;uav;waumifudk a&G;,lNyD; wdkifeD (Tiny) [k trnfay;
xm;\/ wdkifeDa&mufvmaomtcsdefwGif abmfbDrSm uREkfyfjyKpkukorIaMumifh
usef;rmvkrwwf &SdaeavNyD/ waeUo uREkfyfonf ye;fuefjym;wcsyfpDwGif
EGm;EdkU? qdwf&dk;ESifh qefrsm;a&musKdxm;onfh acG;pmrsm;udk xnfhapNyD;aemuf
uREkfyfudk,fwdkif

apmifhauR;\/

yef;uefjym;

ESpfcsyfudkvnf;

eD;uyfpGmxm;ap&m uREkfyf\&nf&G,fcsufrSm rvkr,uf? tEdkiftusifh rusifh

953

yJ udk,fhyef;uefjym;ESifhudk,f pm;wwfap&ef usifhay;jcif; jzpfavonf/ olwkdU


aMumufap&ef

(txl;ojzifh acG;BuD;jzpfaom

abmfbD aMumufap&ef)

uREkfyf\vufwGif wkwfwacsmif; udkifxm;\/ wdkifeDonf tpm;BuD;aom


acG;BuD;rsKd;jzpf olUa0pkudkuysmu,m pm;NyD; abmfbDteD;odkU oGm;arQmf\/
vuPmrSm uREkfyfudktm;udk;NyD; csOf;uyf0HUjcif;jzpfaomfvnf; abmfbDudk
tvGefowdBuD;pGmESifh apmifhMunhfvsuf&Sd\/ wdkifeDonf abmfbD\ ye;fuef
wGif tuyftoyftjzpfESifh wzufESpfzwf usefaeao;aom qdwf&dk;wkH;
uav;rsm;\ aoG;aqmifrIaMumifh a&SUokdU wvSrf;wkd;vdkuf&m abmfbDu
]a0gif;}ueJ[efUum wdkifeDudk wcsuf[efUvdkuf jcif;ESifh uREkfyfuabmfbD\
ausmudkwkwfESifh wcsufcsvdkufjcif;wkdUonf wNydKifeufqdk&rwwf uyfjzpf
aom tjcif;t&mrsm;jzpfavonf/ abmfbDu wkdifeDudk[yfvdkufjcif;onf
xdyifxdaomfvnf; remusifvS/ uREkfyfuabmfbD\ausmudk &dkufvkdufjcif;
onfvnf; rjyif;xefvS/ wdkifeDurl ]*def}ueJ vefUxGufajy;aomfvnf;
abmfbDrlum; uREkfyf\wkwfcsufaMumifh rnfokdUrQ toHrxGufyJ rsufESmnId;
usoGm;\/ uREkfyfonfacG;waumif\ rQavmuf rsufESmnId;i,foGm;
jcif;udk wcgrQ rjrifbl;ojzifh wtHUwMo jzpfoGm;\/ uREkfyfMunfhaepOf
abmfbDonf olUyef;uefxJ usef&Sdaeao;aom t&dk;ESpfzwfudk rpm;awmhyJ
ol\tdyf&mokdUoGm; acGvsufaeygawmhonf/ xdktjyKtrludk rpdk;ujrif
]]abmfbDbmjzpfoGm;wmvJ}}[kar;&m uREkfyfu ]]aeygapuGm}}[k pdwfckckESifh
jyefajymvdkufonf/

954

qEjywwfaom abmfbD
trSefudkazmfjy&vQif uREkfyfonfabmfbD\ odwwfaom oabmudk
BudKufaomfvnf; uREkfyf (ocif) tay: qEjy&ma&mufaom tjyKtrl
twGuf pdwfckwkwkjzpfoGm;ygonf/ uREkfyfuvnf;armifae0if;u apwemESifh
ay;onfh acG;tzkd;wef (t,fvfaq;&Sif;rsKd;) jzpfonfhjyif oifMum;wwf
vG,fvSonf[k urmausmfMum;aom acG;rsKd;jzpfonfhtwGufaMumifh wkdifeD
uav;udk ,k,k,,vkyfrd\/ abmfbDonf xdktjyKtrludk jrif&aom
tcgwdkif; rsufESmnId;i,foGm;jcif;udk uREkfyfjrif&\/ uREkfyfuolUudk ac:onfh
tcgrsm;wGif ,cifuuJUodkU csufcsif;rvmyJ wcGef;jyif ESpfcGef;ac:rS vmav
awmhonf/ xkdaeUrSp abmfbDonf tpm;taomuf qkwf,kwfjcif;udkvnf;
uREkfyfowdjyKrd\/ uREkfyfonfabmfbD\ trlt&majymif;vJjcif;udk oabm
usovdkvdk rusovkdvdkjzpfrd\/ uREkfyftay:,kHrSm;zG,fr&Sdatmif wmwG,f
cifrifjcif; udkoabmusaomfvnf; wdkifeDudkta&;w,l vkyf&acsrnfavm[k
0efwkd[ef&Sdaom oabmxm;udk rBudKufEdkifjcif;jzpfygonf/ xkdaeUu wdkifeD
twGufaMumifh olt&dkufcH&jcif;um; rSefygonf/ okdU&mwGif wBudrfrSty
aemufxyf uREkfyfxdkokdUrjyKvkyfrdapzkdU owdjyK&ef uREkfyf em;vnfygonf/
rpdk;url wdkifeDudk jyefydkUvdkufzkdU tBuHay;ygao;onf/ odkU&mwGif uREkfyf
uvnf; acG;rsKd;aumif;waumifudk vufvTwfzkdUcJ,Of;onf waMumif;?
uREkfyfESifh wdkifeDuav;rSmvnf; oHa,mZOfBudK;aESmifzGJUvsuf &SdMuNyDwMumif;?
acG;wefyJvsufESifh

rQavmuf

0efwkdwwf&acsoavm[k

rcHcsifonf

waMumif;aMumifh rpdk;\tBuHudk vufrcHcJUacs/ okdU&mwGif abmfbDa&SU


wdkifeDudkyGwfvm;oyfvm;vkyfum cifrifMuifemrI azmfrjyrdzkdUum; owdxm;
ygonf/ okdUESifhvnf;abmfbDonf waeUwjcm; tpm;qkwf,kwf BuKHvSD

955

vsuf&SdavNyD/ pOf;pm;p&mwcsuf &SdonfrSmum; abmfbDonf (rpdk; xif


ouJUodkU) &ifuGJemusjcif; oufoufr[kwf? tNrD; acG;udkufaom 'Pf&m
uvnf; temrusufao;yJjzpfaeygonf/ uREkfyfu tpmraMuusuf? &if
jynfhonfxif uREkfyfudk,fwdkif Muifem,k,pGm 0rf;csKay;ojzifh "mwfoGm;
NyD; aexkdifaumif;vmonfh tcgrsm;wGif abmfbDonf uREkfyf\ajcaxmuf
rsm;udk vsufjcif;tm;jzifh aus;Zl;wifjcif;? 0rf;omjcif;wnf;[laom trlt&m
rsKd; azmfjyygonf/ waeUo uREkfyfonf abmfbDudk 0rf;csKay; 0rf;ydkuf
xJ a&jynfhonfESifhwNydKifeuf abmfbDuqif;ajy;\/ (oluav;onf
0rf;csLonfjzpfap? tvkdtavsmuf "mwfoGm;jcif;? qD;oGm;jcif; jyKonfh
tcgrsm;jzpfap? uREkfyfwkdU\aetdrfteD; em; rvkyfwwfyJ tawmfuav;
a0;aomae&modkU ajy;oGm;NyD;rS vkyfwwfjcif;rSm i,fi,fuav;uwnf;u
0goemjzpf\/) xkdaeU 0rf;AdkufwGif a&jynfhuREkfyfuvTwfay;vkduf&mwGif
tdrfay:rSqif;ajy; tdrfa&SUodkUa&mufonfESifhwNydKifeuf csmvywfvnfNyD;
vJusoGm;\/ uREkfyfwkdUvnf; tdrfay:rS qif;ajy;Mu teD;odkUa&mufMu
onfwGif abmfbDonf ajcav;bufudk tpGrf;ukefqefUvsuf wcsufwnf;
qwfqwfwkefoGm;jcif;udk jrifvkdufMu&NyD;aemuf toufukefaysmufoGm;&Sm
ygawmhonf/
uREkfyf\ xl;qef;csufwck
tdrfom;rsm; idka<u;MuonfwGif uREkfyfudk,fwdkifvnf; rsuf&nfrsm;
usrdygonf/ uREkfyfonf rdcif uG,fvGefpOfuvnf;aumif;? zcif toufiif
jcif;udk

jrif&pOfuvnf;aumif;

rsuf&nfruscJUyJ

tkyfaygif;aojcif;

taMumif;udkMum;& abmfbDtoufxGufjcif;udk jrif&aomtcgrsm;wGifrS

956

rsuf&nfBuD;i,f us&onfqdkjcif;rSm xl;qef;onf[k rSwfxifzG,f&Sdaom


aMumifh &Sif;vif;azmfjyygOD;rnf/ onfrSm uREkfyfw&m;tm;xkwf od&jcif;
\ tusKd;tmedoifjzpfygonf/ &Sif;ygOD;rnf/ rsm;aomtm;jzifh y&da'0rD;
avmifuRrf; idka<u;Mu&mwGif xkdolwkdUonf aoolESifhb,fawmhrS awGUqkH
Mu&awmhrnfr[kwf[k awG;rdjcif;aMumifh 0rf;enf;NyD; &IdufBuD;wiif idka<u;
ylavmifMujcif;jzpf\/

rdcifzcifwkdUESifh

ywfouf

uREkfyfxkdokdUaom

tawG;rsKd;ray:vmacs/ xkdtcgrsm; uREkfyfpOf;pm;rdonfum; ig\rdcifESifh


zcif(txl;ojzifhrdcif)onf rnfonfhenf;ESifhrQ ,ckxuf ,kwfnHUaomb0
rsKd;okdUra&mufEdkif/ b0wGifvnf; rdcifum; 70ausmf? zcifum; 80ausmf
aeMu&NyDjzpf olwdkUvnf;auseyfoifhNyD? igvnf;auseyfavmufNyD[k qif
jcifrdaomtm;jzifh tvGeftrif; ylavmifp&m&SmrawGUaomaMumifh rsuf&nf
BuD;i,f ruscJUjcif;jzpfygonf/ ]oluav;}abmfbDESifh tkyfaygif;rl um;
if;wkdU\ao&ykHrSm

&ifemzG,faumif;

oem;rdonfhjyif

b,fb0odkU

a&muf&Smavrnfrod/ vuf&Sdb0xuf wkd;wufzkdUvrf; enf;onfhtwGuf


aMumifh u&kPmpdwfjzpfay:vmonfESifh rsuf&nfuscJUrdjcif;jzpfygonf/
wdkifeDuav;
abmfbDao&jcif;rSm 0rf;csLjcif;aMumifhr[kwf? tNrD;rStemu tqdyf
jzpfNyD; (Septic) tem0ifaojcif;jzpfonf[k aemufwGifrSod&yg onf/ rpdk;
url wdkifeDaMumifh abmfbDao&onf[k (rdef;rNyDNyD) ,lqonfESifh usef&pf
aom wdkfifeDtay: arwmxm;&Sd[ef rwlacs/ uREkfyfurlabmfbDaoNyD;
onfhaemuf wkdfifeDudkwkd;*&kpdkufNyD;? wkd;MuifemvmcJUavonf/ abmfbD
\odwwfjcif;rSm ]vl0ifpm;}jzpfaomaMumifh[k uREkfyfxifrd&m? wdkifeDrlum;

957

acG;rsKd;xJwGif todwwfqkH;aom acG;rsKd;jzpfaomaMumifh[l uREkfyf,lq\/


uREkfyftay: cspfcifwmwG,fMujcif;rlum; (ESpfaumifvHk;tzdkU) uREkfyf\
acG;cspfwwfaom 0goemaMumifh [lxifjrifygonf/ abmfbDaoonfh
aemuf wdkifeDonfvnf; (uREkfyftxl;apmifha&SmufjyKpk auR;arG;xm;onfh
txJrSmyif) csdeJUaoma&m*gpJGuyfvsuf &SdavNyD/ onfrSm uREkfyfwkdU\
tjyKtpknHUaomaMumifh r[kwfwef&macs/ armifae0if; (wkdifeD\nDtpfudk
armifESpfr ckESpfaumif&Sdonfhteuf) acG;uav; waumifNyD;waumif ao
ukefMu wdkifeDonfaemufqkH;aom acG;uav;jzpfaeavNyD/ xkdUaMumifh
uREkfyfonf wdkfifeD\ oufqdk;&SnfykH ray:onfhtjzpfudkodonfESifY olU
usef;rma&;twGuf xyfqifhNyD; BudK;BudK;pm;pm; *&kpdkufygao;\/ wdkifeDESifh
ywfouf uREkfyfrarhEdkifaom tjcif;t&m wcktjzpfESifh usefae&pfonfrSm
waeUo uREkfyfonf zsmay:wGif ajcqif;vsuf ckcsufcsif;a&mufvmaom
owif;pmwapmifudk acwrQ vSefavSmzwf&Ivsuf&SdpOf wdkifeDonf uREkfyf\
ajcovkH;ESpfbuf tMum;odkU0if0yfum uRekfyf\aygifay: ar;wifvsuf
uREkfyf\rsufESmudk vSrf;Munfhae\/ odkUaom taetxm;rSm yxr
tBudrfjzpfaomfvnf; wdkfifeDonf taetxm;udk tvGefESpfoufaMumif;
uREkfyf&dyfrd\/ okdUjzpf uREkfyfu tanmif;cHNyD; ajcqif;xm;&m wdkifeDonf
uREkfyfrxrcsif;0yfae\/ taMumif;udk &dyfrd&mwGif uREkfyfonf cPcP
ajcqif;xdkifay; uREkfyfxdkifwkdif;wdkifeDu vm0yf\/ aemufqkH;waeU
wdkifeDonf

uRekfyf\

ajcovkH;ESpfbuftMum;yif

0yfvsuf

toufxGufoGm;&Smavawmhonf/ wcsDwGifvnf; uREkfyfrsuf&nfuscJU


&ygao;onf/

958

udk,fhacG;udk,fhudkuf
abmfbDESifhwdkifeDwdkUtjyif tjcm;aomacG;uav; (armifESr) ESpfaumif
arG;bl;ygao;onf/ xdkpOftcgu twlaeaom om;orD;r&Sdonfh uREkfyfrSm
acG;r&SdvQif raewwfoavmuf jzpfonfESifh acG;&Sm&ygao;onf/ armif
ae0if; t,fvfaq;&Sif;rsKd; acG;uav;rsm; &Sdygao;vQif uREkfyfawmif;
,lOD;rnfjzpf&m ol\acG;uav; ckESpfaumifvkH;rSm aoukefMuNyDjzpf tjcm;
ae&mrS awmif;,l&onf/ uREkfyfonf "m;wef;&yfrS acG;xD;uav; waumif
udk oabmus awmif;Munhf&m olUocifutxD;csnf;ray;Edkif? tr
uav;waumifyg wJG,l&rnf[k ajymaomaMumifh armifESrwpkH,l&\/
acG;cspfwwfaom uREkfyfwkdUonf EdkUrcGJwcGJ &Sdaeao;aom olwkdUESpfaumifudk
EGm;EdkUwdkufarG;&\/ acG;xD;uav;rSm EIwfoD;cRef em;&Gufaxmifaom
aMumifh ]<uufpkwf}[krSnfhxm;&m (abmfbDrSm EIwfoD;ykwdk ESifhem;&Gufukyf
jzpfonf/) acG;ruav;udkrl ]ruf*D}[k rSnfhxm;\/ waeUo uREkfyfonf
rif;uGef;bufodkU Oykof&uf&Snfapmifh&ef oGm; jyefa&mufvm&m wGif
<uufpkwfESifhruf*DwkdUudkac: EIwfquf\/ ruf*Donf uREkfyftm; ]yvl;
yvJ}vkyfum EIwfqufNyD;aemuf uREkfyf\'l;udk qwfueJudkufvkduf ojzifh
aoG;tenf;i,fxGufvm\/ uREkfyfonf tvGeftHUMopGmESifh ruf*Dudk vSrf;
Munfhvkduf&m ruf*D\rsufvkH;rsm;rSm uREkfyfudk odonfhvuPmr&SdyJ wrsKd;
wrnfjzpfae\/

uREkfyfrpOf;pm;wwfatmif

jzpfaepOfwGif

rpdk;ESifh

c,frrdao;wkdUu olwkdUudkvnf; ,refaeUu udkufao;aMumif;ajymjyav


onf/ wGif uREkfyfonf ruf*Dudkac:Munfh&m? ruf*Donf uREkfyfudk
od[efr&SdyJ rsufvkH;rsm; wrsKd;wrnf jzpfaejcif;udk awGU&\/ xkdtcgrS
uREkfyfonf ruf*D&l;aMumif;od aqmif;BuD;wckESifh ruf*Dudktkyfxm;NyD;

959

(aq;&kHpma&;BuD;)wl 0if;armifxHodkU taMumif;Mum;vkduf&onf/ xkdtawm


twGif; uREkfyfonfruf*Dtm; (aqmif;xJ) tpmauR;jcif;? a&wkdufjcif;
tm;jzifh prf;Munfh&m tpmvnf;rpm;? a&vnf;raomufojzifh ]&l;}jcif;um;
xif&Sm;avNyD/
uREkfyf\tqkH;tjzwf
bmoma&;udk av;pm;onfqdkonfh tjcm;aom Ak'bmom0ifrsm;
onf odkUaom tajctaeESifhrnfuJUodkUjyKvkyfMurnf rajymwwfacs/
uREkfyfpOf;pm;onfum; acG;[lonfrSm ]&l;}onfqdkvSsif uko&paumif;
onfr&Sd? raorDtwGif; tjcm;vlrsm;udk taESmifht,Sufay;zkdUom &Sdawmh
onf/ tcsKdUurl ,if;okdUqkdvQif aqmif;xJwGif tkyfxm;ygu awmfavmufNyD
r[kwfavm[k ajymaumif;ajymMuayvdrfhrnf/ uREkfyfrlum; (wae&mwGif
azmfjycJUonfhtwkdif;) udprsKd;wGif taemufwdkif;t,ltq udk oabmus
onfhtjyif Ak'a[mawmfrlonfh ]apwem}taMumif;udk uREkfyfpOf;pm;NyD;jzpf
onfhtavsmuf &J&JBuD;qkH;jzwfEdkif cH&rnfqdkvQifvnf; cHzkdUtoifh&Sdonf/
(cH&rnf[lvnf; rnfoluajym r,kHMunfyg/) uRefyfonf ruf*Dtay:
a'gopdwftvsOf;r&Sd? u&kPmBuD;pGmxm;vsuf&Sdygonf/ ruf*Dudk t&Sifxm;
vnf; rnfonfhtusKd;rQ Munfhrjrifyg/ okdUjzpfaq;&kHrS 0if;armifu
vTwfvdkufonfhvlwa,muf a&mufvmonfhtcg uREkfyfwkdUonf rMunhf&uf
onfESifh a&Smifz,fay;MuNyD; xdkvlu tqkH;pD&ifNyD;aemuf *kefeDtdwfESifh
xnfh xrf;,loGm;ygavawmhonf/ q&m0efrsm;onf ruf*D\OD;aESmufudk
&efukefodkUydkU cGJpdwfMunfh&Ionfhtcg acG;&SL;ydk; (Hydrophobia) awGU&onf
[k taMumif;jyefvkdufav\/ uREkfyfwkdUtdrfom;okH;a,mufonf jrefrmenf;

960

t& (q,fenf;rxufrenf;) ukoMu&onfhtjyif taemufwdkif;enf;tm;


jzifhvnf;

tBudrfaygif;rsm;pGm aq;xkd;Mu&ygonf/

uREkfyfwkdUrSmokH;ESpf

twGif; ]acG;&l;jyef}Edkifao;onf[k ajymMuaomaMumifh ]acG;awmuf&Guf}


rpm;0HUyJ a&SmifMuay&m okH;ESpfausmfvGefaomtcgrS pdwfcsvufcs touf&SL
Mu&ay awmhonf/
<uuffpkwfuav;
1950 jynfhESpf? 'DZifbmv uREkfyfwkdUonf &efukefokdU ajymif;a&TU
aexkdif&ef qHk;jzwfMu&mwGif ]<uufpkwf}twGuf tcuftcJwck jzpfae\/
abmfbDokdUr[kwf wdkifeDjzpfcJUvQif acG;ac:oGm; rjzpfEdkifqdkygu atmuf
jynfodkU roGm;yJaevQifom aevdrfhrnf/ ESpfaumifudkcGJ xm;cJUvdrfhrnf
r[kwfacs/ <uufpkwfrlum; xkdrQavmuf oHa,mZOfNidwG,f jcif;r&Sdao;acs/
okdUESifhvnf; uREkfyftzkdU&m jyemBuD;wckjzpfae\/ aemufqkH; <uufpkwf
\ocifESifh if;\rdcifwkdUudk owd& "m;wef;&Sdaom olUociftm;
pkHprf;Munfh&m <uufpkwfudk jyef,lygrnf[k ajymonfESifh jyefydkUvdkuf
&onf/ jyefydkUNyD;aemuf uREkfyfonf &efukefokdU &kwfw&uf roGm;jzpf
ao;onfESifh rpdk;ESifh uREkfyfonf <uufpkwfwkdU&Sd&mokdU aeUpOfxrif; [if;ESifh
pm;p&mrsm;

wvSnfhpDydkUMuygao;onf/

abmfbDESifh

wdkifeDwkdUqdkvQif

b,fvdkrsm;aeMurnf rajymwwfacs/ uREkfyfum;acG;cspfwwfaom vlw


a,mufqdk

acG;b0rS

vmavoavm[k

ajymMuvQif

uREkfyfpdwfqkd;

vdrfhrnfr[kwfyg/ uREkfyf\acG;rsm;onf uREkfyftay:wGif tcsKdUvlrsm;xuf


&dk;om;pGm Muifemjcif;? opm&Sdjcif; wnf;[laom t*Fgrsm;ESifh jynfhpkHMu
onf[k wkHUjyefajym&rnfjzpfavonf/ &efukefokdU rajymif;a&TUrD wnOfh

961

uREkfyfonf

aps;csKdem&DpifteD;&Sdonfh

'efaygufpm;NyD;aemuf

'efaygufqdkifwqdkifokdU

tdrfodkUjyefvm&m

uREkfyf\vkHcsnfpudk

0if
aemufrS

jznf;nSif;pGm qJGonfxifojzifh vSnfhMunfhvkdufonfwGif <uufpkwfjzpfae


aMumif; awGU&\/ ae&mrSm <uufpkwf\tdrfESifh rdkifw0ufcefU a0;aomf
vnf; awmfovif;v &moDjzpf vlysKdvSnfhvmjcif;jzpfaMumif; uREkfyfod
&\/

eufjzefwGif

uREkfyfwkdUoabFmqif;Murnfvnf;

jzpfavonf/

<uufpkwfonf uREkfyfaemufodkU vkdufvmrnfjyifae\/ wGifuREkfyfonf


'efaygufwyGJudkrSm? qdkufum;wpD;udkac:? 'efaygufudkzufESifhxkyf <uufpkwf
udk auR;xm;cJUNyD; qdkufum;jzifhokwfajcwifcJU&avonf/
*sL'Da&mufvmjcif;
acG;rsm;onf uREkfyftay: opm&Sdjcif;? tEHGHtemcHjcif;? a*smufrwGef;
wwfjcif;

taMumif;udkuREkfyfodaomfvnf;

olwkdUtay:

oHa,mZOf

NidwG,fjcif;aMumifh 'kua&mufwwfjcif;udkvnf; em;vnfNyD;jzpf aemufxyf


acG;rarG;zkdU qkH;jzwfxm;\/ okdU&mwGif um,Avarmifae0if;onf uREkfyf\
acG;0goemygjcif;udkodonfESifh py,frD,,facG;ruav;waumif vmydkUonf
wGif uREkfyf\ oEdXmefonf rckdifNrJawmhyJ ]cJedXmef}jzpfum t&nfaysmf
oGm;ygawmhonf/ uREkfyfonf armifae0if;\ apwemudk odonfESifh
vufcHxm;vdkuf&\/ acG;uav;twGufemrnfwck pdwful;&mwGif taemuf
wkdif;Zmwfvdkufrif;orD; *sL'D*gvif\ rsufESmonf bGm;ueJay:vm\/
ay:vmjcif;rSm *sL'D*gvifonf emrnfBuD;&kyftqif; rnHUaomfvnf;
ol\ESma&mifonfcyfaumufaumuf&Sd\/ (*sL'D*gvifMum;vQif uREkfyftm;
w&m;pJGrnfudk aMumuf&\/) acG;ruav;rSmvnf; ESma&mif aumuf

962

awmufawmuf &SdonfESifh uREkfyfu ]*sL'D} [krSnfhxm;vkduf \/ *sL'D


xl;jcm;csufrSm abmfbDuJUokdU uREkfyfoGm;wdkif; rvkduf&kHomru aetdrfrS
wzmvkHxufa0;atmif

b,fawmhrSrcGmyJ

]rtdrfNrJ}

uav;jzpfae\/

wcgw&HuREkfyfESifh vdkufvmaomfvnf; wzmvkHcefU a&mufonfESifhwNydKifeuf


csmueJvSnfhjyefajy;wwfavonf/ *sL'Dt&G,fa&mufonfwGif armifae0if;
wkdUvifr,m;onf uREkfyf\tdrfodkU tvnfvm&mwGif *sL'D\armif ]csrf;om}
ac: acG;xD;uav;waumif ygvm\/ xdkUaemuf csrf;omonf uREkfyf
wkdU\tdrfodkU cPcP tvnfvm olUocifrsm;u vlvTwfNyD; tzrf;
cdkif;&\/ onfuaeUzrf;vQif eufjzefcgwGif jyefa&mufvm\/ odkU
av;ig;BudrfjyKaomtcg olUocifrsm;u ]]OD;av;odef;qDrSm aysmfvQifvJ
aeygapawmh}}[kqdkum pGefUvTwfvkdufonfESifh uREkfyfwGif acG;wpkHjzpf vmjyef
av\/
csrf;omudkvGrf;rdjcif;
1956

ckESpf

zqyvtpdk;&onf

olwkdU\ajcmufjypfuif;aom

jyLapmxD;rsm;udk vlxkowif;pmu a0zefa&;om;&acsrnfavm[k uREkfyftm;


axmifBuD;xJ csKyfavSmifxm;&mwGif uREkfyfonf csrf;omudk cPcP
owd&\/ csrf;omonf abmfbDuJUokdUAvraumif;aomfvnf; (acG;rsKd;
aumif;uav; jzpfonfhtavsmuf) owdt&mwGif abmfbDxuf rnHUacs/
abmfbDum; AvESifh usifvnfrItm;udk;jzifh owdaumif;jcif;jzpf [efwl&m
csrf;omrlum; acG;ykuav; jzpfygvsuf rnfonfhacG;BuD;udkrQ raMumufwwf?
tNrD;ukyfjcif;udk

uREkfyfwcgrQ

rjrifbl;acs/

963

olonfabmfbDuJUokdU

olUudk,fol xdxda&mufa&mufckcHumuG,fEdkif&Smonf r[kwf? uREkfyftm;udk;


ESifh ae&mwumwdkif; vkdufvmwwf\/
uREkfyfaemufodkU
xufyif

vkdufvmaomESpfaygif;rSm

Mumayao;onf/

okdU&mwGif

csrf;omonfabmfbD

csrf;omonf

abmfbDuJUokdU

bkdifpu,faemufrS rvkdufyJ ajcvsifavQmufaomtcgrS vkdufvmwwfonf/


eHeufwdkif; apmapmBuD;vrf;avQmufjcif;rSm ESpfaygif; 20rQ uREkfyf\tavh
tusifhwckjzpf acG;ESifhwkwfaumufrSm uREkfyf\taumif;qkH;aom tazmf
rsm;jzpfMuavonf/ axmifxJokdUa&mufaomtcg uREkfyfonf csrf;omudk
cPcP owd&onfESifh olUudkac:,lzdkU axmifydkifxH tcGifhawmif;rnfBuH\/
taMumif;udk

tjcm;vlrsm;tm;

wdkifyifMunfh&m

]]rvkyfeJUq&mBuD;?

pDuvyfpfbufuvlawG pdwfrcs&bl;? acG;00uav;qdkvQif csufpm;rSm


pdk;&drf&w,f}} [kajym\/ wa,mufu ]]q&mBuD;&JU acG;udkawmh vkyfMu
rxifygbl;}}[k ajym&m yxrvlu ]]rvkyfeJUAs? [dkvlawGu EdkifiHa&;
tusOf;orm;awG r[kwfbl;aemf}} [kajymonfESifh rac:0HUawmhacs/ uREkfyf
axmifxJrS vGwfvmwvcefUMumaomtcgwGif csrf;omaysmufoGm;av&m
ppfAdkvfESifhwlaom
jrifvkduf&aMumif;ESifh

vlwa,mufu

*spfum;ay:odkU

vlwa,mufu

wifac:oGm;jcif;udk

owif;ay;avonf/

wcsuf

wGifabmfbDESifh uGmvSonf? abmfbDonf tdrfoltdrfom; rsm;rSwyg; (bmudk


auR; acsmhonfjzpfap) udkifwG,fjcif;udk rcHwwfyJjzpf&m csrf;omrlum;
olUtm; ,k,k,, yGwfoyfudkifwG,fvdkufonfqdkvQif b,folu ayGUac:
onfjzpfap tNrD;eefU vdkufoGm;wwfavonf/

964

r,fBuD;tdkuav; *sL'D
1960

jynfhESpf

atmufwkdbmv(oDwif;uRwf)v

uREkfyfonf

ausmufqnf&Sd a0blq&mawmfudk zl;awGU,if; Oykofapmifh,if; oGm;av&mrS


jyefvmaomtcg

*sL'DaoESifhaMumif;ajymMu

Mum;&onf/

*sL'Donf

uREkfyfwkdUvufxJwGif q,fESpfwdkifwdkifaecJU tr,fBuD;tdkuav;tjzpfodkU


a&mufaecJUavNyD/ olU ]tdrfNrJjcif;? ocifudk'kuray;jcif;? odrfarGUaom
oaE&Sdjcif;? olUocifrtm;
rSwyg; acG;xD;rsm;uJUokdU

cspfwwfjcif;paom

tjcif;t&muav;rsm;

uREkfyftxl;wvnf ESpfoufaom

obm0

rsKd;r&Sdonfh twGufaMumifh oem;&kHrSwyg; pdwfxdcdkufvSatmif rjzpfcJUyg/


*sL'DaoqkH; onfhaeUrSp,aeUwdkif uREkfyfonf acG;arG;csifaom tmoDoudk
jzwfvkdufNyDjzpf&m

pmudka&;aomtcsdefwGif

uREkfyf

acG;waumifrQ

r&Sdawmhyg/ (udk,fhtjzpftysufudka&;&mrS acG;rsm;taMumif;udk a&;&av


oavm[k tjypfajymvdkaom vlrsm;&SdMuvQif uREkfyftzkdU&m acG;rsm;onf
uREkfyf\pdwfudk tcsKdUvlom;rsm;xuf xdcdkufapwwfaMumif; 0efcHNyD;aemuf
uREkfyfudk cifrifolrsm;ESifh acG;cspfwwfolrsm;udk csefvSyfNyD; twGuf
cGifhvTwfyg&ef awmif;yef&rnfxifygonf/)
uREkfyf\wynfhrsm; (1) aomfwmaqG
1946 ckESpfwGif 0ufvufrS rEa v;odkU ajymif;vmcJU "m;wef;&yf
wl0if;armif\tdrfrSDcdkaexdkifvsuf&SdpOf waeUaomeHeuf vli,fwa,muf
a&mufvm\/ uREkfyfonfolUudkwBudrfrQrawGUbl;onfhjyif ol\udpudkvnf;
rcefUrSef;wwfonfESifh tef;wef;wef;jzpfum ae&mxdkifcif;ay;av&m olu

965

vnf;&Jwif;aom trlt&mr&SdyJ cyfwGefUwGefUESifhyif 0ifxdkif\/ uREkfyfu


udpar;aomtcg olu 0wKwyk'fa&;xm;aMumif;? if;udk uRekfyf Munfh&I
jyifqifay;apvdkaMumif;ajymavonf/
uREkfyfonf udprsKd;ESifhvmaom &Sif&[ef;rsm;udk rMumcP awGU&
bl;

if;wkdU\pmrlrsm;udk

aumif;vSonf

zwfMunfhaomtcgwGif

r[kwfjcif;udk

BuH&zefrsm;cJUvSNyD

ykHESdyfavmufatmif
jzpfaomaMumifh

tifwifwif jzpfoGm;rdonf/ (aemufydkif; aomfwmaqGu taMumif;udk


pum;pyfrd ajym&mwGif ]]OD;BuD;udk yxrtBudrf uRefawmfawGUvkduf&wkef;
uodyfNyD; txifrBuD;bl;As? aemufawmhrSwjznf;jznf; MumavMumav
oabmusvmw,f}}[k ajymbl;avonf/)
tvkyftudkif? ae&yf? touft&G,fponfwkdUudk ar;jref;um pum;
ten;fi,f ajymMuNyD;aemuf uREkfyfu ol\pmudk,lcdkif;vdkuf\/ aemuf
wacgufvmaomtcg zdk;usifarmifonf pmrluav;ESifhtwl qefwtdwf
vnf;,lvm\/ tcsdefwefukefaom tvkyfwckudk vkyfay;&vQif vkyfc&
csifwwfaom

uREkfyf\0goemudk0efcH

qeftdwfudk

jrif&jcif;aMumifh

&kwfw&uf0rf;omovdkjzpfrdaomfvnf; qeftdwftwGufaMumifh nHUzsif;


aom pmrlwckudk aumif;onf[k rajymrdapzkdU vkdtyfjcif;udkvnf; owd&
onfESifh qeftdwfudk &dk;om;pGmjiif;y,frdygao;onf/ odkU&mwGif zkd;usif
armifu ]]OD;BuD;pm;&atmif apwemeJU ay;jcif;jzpfygonf}}[k twif;ay;
onfESifh vufcHvdkuf&\/ uREkfyfonf ol\pmrludk csufcsif;zwfMunfhzdkU
tcsdefr&ao;aomfvnf; zkd;usifarmifu cPcP vm pum;ajymonfESifh
pmrltaMumif; rod&ao;apumrl

vludkrlum;

wkd;wkd;

oabmus

vmavNyD/ uREkfyfuwckowdjyKrdonfum; zdk;usifarmifonf txifBuD;


cHcsif 0ifh<um;um [dwfxkwfwwfaom vli,fwa,mufr[kwf? &dk;&dk;

966

uav; wifjywwfolwa,mufjzpfonf[k uREkfyftuJcwfrd\/ wcsuf


onfolESifh

uREkfyfa&SUtzkdUwGif

Mum&Snfav;jrifh

qufqHjzpfEdkifrnfh

vli,fwa,mufjzpfaMumif; nTefjy\/ uREkfyf\0goemwckrSm vl<um;rsm;udk


trdzrf; azmfxkwfcsifwwfay&m (aumif;vSa om 0goemawmhr[kwfyg/)
zrf;rdonfqdkvQif

olwkdUonf

uREkfyftm; aomufjrifuyfoGm;onfu

rsm;avonf/
tjyeftvSefem;vnfcGifh&jcif;
zdk;usifarmifESifh uREkfyfonf wlaom0goemuav;tcsKdU&Sd (ok&mudk
&nf&G,fjcif;r[kwf) wBudrfxufwBudrf cifrif&if;ESD;jcif;&SdvmMu&m waeU
o 0if;armifwkdUESifhtwl ppfudkif;awmif&dk;odkU uREkfyfwkdUESpfa,muf vkduf
oGm;Muonf/

uREkfyfonf

zdk;usifarmif\pmrludkvnf;,lcJU\/ yxr

uREkfyfonfolUpmrludk zwfvQifzwfcsif; pkHaxmuf0wKjzpfjcif;udk &dyfrd


tawmfpdk;&drfrd\/ pdk;&drfjcif;um; uREkfyf\armifpH&Sm; 0wKrsm;rS urmausmf
&Sm;avmh[krf;udk rSD;a&;jcif;jzpf&m oluif;udk tm;usNyD; pkHaxmuf0wK
a&;rnfqdkvQif zwfaysmfaom 0wKwckjzpfvmEdkifzkdU cJ,Of;onf[k uREkfyf
,lqxm;aomaMumifhjzpf\/ odkUaomf qufvufzwfMunfh&mwGif zwf
aysmfaom

pkHaxmuf0wKwckjzpfaejcif;udkawGU&

0rf;omrdonf/

taMumif;udk zkdk;usifarmiftm; ajymjyolvnf; 0rf;omonf/ nOfh


zdk;usifarmifESifh uREkfyfonf awGUu&m&Spfaomif; pum;rsm;udk ajymjyMu&m
wnwnf;ESifh tawmfBuD;&if;ESD;NyD; wa,mufudkwa,muf em;vnfaom
tjzpfokdU

a&mufoGm;Mu\/

wnavmuf

twltdyf

ajymcsif&mawG

ajymMujcif;uJUodkU vlwa,mufESifhwa,muf em;vnfrI&apEdkifaom tjcif;

967

t&mwckudk uREfkyfrBuKHbl;yg/ em;vnfapEdkifonf[kqdkygonf/ oabmus


apEdkifonf rqdkvdkyg/ tcsKdUrSmwa,mufudkwa,muf "mwfod&kH omodNyD;
oabmrusaomtjzpfodkU a&mufoGm;jcif;rsm;vnf; BuKH&bl;ygonf/ zkd;usif
armifonf

uREkfyftm;

xdknrSp

q&morm;taejzifh

todtrSwfjyK

oGm;[efwlay&m olonf uREkfyftm; bmudkq&mwifonfhrqkdEdkif? (0wKa&;


&mvnf; w*dkPf;pDjzpfonf/) okdUaomf uREkfyfonfbmomjyef orm;
wa,muftaejzifh

xif&Sm;olwa,mufjzpfonfrSefaomfvnf;

uREkfyf\

wynfhESpfa,muf[k 0efcHMuaom zdk;usifarmifESifh zdk;BuD;armifwkdUu uREkfyf\


bmomjyefwynfhrsm;jzpfvdkMuonfh

&nf&G,fcsuf&SdMuygrl

cyfapmapmu

vufavQmhMuzkdU uREkfyftBuHay;vdkufygonf/ uREkfyfonf zdk;usifarmif\


pkHaxmuf0wKwGif ed'gef;a&;ay; &Ir0u &dkufESdyfxkwfa0&mwGif atmifjrif
onf[k Mum;&0rf;omvSonf/
ckwrsKd; ckwrsKd;
waeUo zkd;usifarmifonf uREkfyftdrfodkUvm txufjrpfnm
qefa&mif;&ef ol\t&yf(aygif;wnf)rS qeftdwf tajrmuftjrm; ,lvmcJU
aMumif; armfawmfwpif;iSm; uomodkUqefwufrnfjzpfaMumif; ajym\/
rQavmuf aiGt&if;tESD;aumif;olwa,mufu pma&;q&mjzpfzkdU &nf&G,f
csuf&Sd&avoavm[k uREkfyiftHUMordygao;onf/ rnfodkUyifjzpfap olxGuf
rnfhaeU uREkfyfonf jrpfqdyfokdUqif; olUudkEIwfquf,if; oaX;om;
uav;ayavm[k

rk'dwmjzpfrdygao;onf/

xkdUaemuf

uREkfyfonf

zdk;usifarmifray:vmonfESifh olUwnf;tdrfokdU oGm;pkHprf;&m 8 vwdkifwkdif


bmowif;rSrMum;&onfwGif

ppfNyD;cgpjzpf

968

cyf&Iyf&Iyf&Sdaeao;onfh

tnmwckdtaMumif;udk od&onfESifh oaX;om;wa,muf wpcef;odrf;oGm;


acsNyDavmj[k

pdk;&drfylyefrdygonf/

xkdtawmtwGif;

uREkfyfonf

"m;wef;&yfrS *kHwef&yfodkUajymif;a&TUaexdkifvsuf&Sd&m waeUo zkd;usifarmif


ay:vm ol\qefukefonfZwf&IyfBuD;taMumif;udk tvkH;pkH &Sif;vif;ajym
jyonfwGifrS

ol\oaX;om;tjzpfrSm

uREkfyf\pdwful;,Ofoufoufjzpf

aMumif; od&ygonf/ wnae uREkfyfonf xrif;pm;awmhrnfjyKqJwGif


zdk;usifarmiftm; &kHawmfBuD;odkU bdkifpu,fjzifh tpdrf;aMumft0,fcdkif;&m
ESpfem&DausmfrSjyefvm uomodkUqefa&mif;oGm;pOfu rdef;rwa,mufESifh
Zmwf&IyfcJUykHtaMumif;ESifh xdkrdef;rESifh ,ckawGU&ykHrsm;udk ajymavonf/
uREkfyfwkdUum; warQmfarQmfESifh apmifhaeMuNyD;rS qmvGef;vSonfESifh npm
pm;vkdufMuNyD;jzpf&m ol0,fcJUaom tpdrf;aMumfudknv,fpmtjzpfESifh pm;Mu
&ygawmhonf/

zkd;usifarmifonf

xdkrdef;rtaMumif;udk

uREkfyftm;

trsKd;rsKd;ajymjy r*Zif;rsm;vnf; trsKd;rsKd;a&;jcif;rsm;udk zwf&onfwGif


uREkfyfu ]]rifh[m b,fhESmvJuG? ckwrsKd; ckwrsKd; ajymvkdufa&;vdkuf jzpfae
ygNyDaum? b,f'if;u trSefvJuG}}[k ar;&m olu ]]tckaemufqkH; ajymwm
trSefyJ OD;BuD;}} [k ajym\/ aemufwzef wrsKd;ajymif;ajymjyefonf wGif
uREkfyfu ]]a[h zkd;usifarmif wrsKd;vkyfvmjyefNyD? b,f'if;udktwnf,l
&rSmvJuG}}[kar; ]]ck[mrS trSefygOD;BuD;}}[k ajymjyef\/ aemufqkH;
uREkfyfu ]]'DudprSmawmhrif;u bmajymajym b,f'if;rS r,kHawmhbl;uGm}}[k
ajymvkduf&onf/ zdk;usifarmif awmfaomtcsufrSm rdef;uav;taMumif;
udka&;&m wckESifhwck EIdif;MunfhrdaomaMumifhom trSm;zrf;&onf/ wck
wnf;zwfMunfhygrl rnfonfhtwKywdudk zwfMunfhonfjzpfap? t[kwf
wu,fxif&avmufatmif ,kwD,kwmqif a&;xm;onfcsnf; awGU&av
onf/ uREkfyfrauseyfaomtcsufrSm okdUjzpf\/ twKywdwck rD;&xm;

969

ay:wGif zdk;usifarmiftm; vlqdk;*sydk;rsm;u 0dkif;&dkufMuaomtcg rdef;


uav;onf zdk;usifarmiftm; udk,fvkH;ESifh zkH;tkyf tumuG,fay;onf
[kajymaomaMumifh uREkfyfonf rdef;uav;udkjrifawGU&aomtcg [D;&dk;0if;
wa,mufozG,f
ajymjyef&mwGif

txifBuD;cJUrdbl;onf/ aemufwzef
[D;&dk;0if;

tjyKtrlonf

taMumif;udk

aemufZmwfvrf;ESifhrudkufnD

rqDavsmfawmhonfjzpf txifBuD;atmif vkyfxm;NyD;rS zsufypfjcif;udk


rBudKufEdkifonfESifh ]]ighvacG;wJU? awmfygawmhuGm? rif;OpmawG igb,f'if;rS
r,kHawmhygbl;}}[kajymvkduf&avonf/
&efukefokdUajymif;a&TUjcif;
1949 ckESpfwGif vlxkowif;pmwkdufudk 'dkif;erdkif;cGJcH& owif;pm
&yfxm;&onf uREkfyfonf 0wKtwkdt&Snfrsm;a&;jcif;jzifh toufarG;vsuf
&Sd&m wESpfausmfcefUrQMumaomtcg &efukefodkUajymif;a&TUaexdkifvdkaomqE
jyif;xefvmcJUjyefonf/ odkUjzpf ZeD;rpdk;ESifh c,frrdao;yg uREkfyfwkdU
okH;a,mufonf 1950jynfhESpf? pufwifbmv w&ufaeUwGif oabFmjzifh
&efukefokdUpkefqif;Muav\/ xkdtcsdef rD;&xm;vrf; raygufa o;acs/
oabFmrSmvnf;

txufwef;atmufwef;

c&D;onftm;vkH;

Murf;wjyifwnf;

oabFmxGufcGmaomtcg

tcef;r&Sd?

tdyfMu&onf/

ukef;ywfay:wGif
rEav;qdyfurf;rS

c&D;oGm;&jcif;rSm vkHNcKHrIr&Sd aomaMumifhxifh?

oabFmay:wGif c&D;onftvGefenf; BudKufaomae&mudk a&G;,lEdkifMu


onf/ oabFmOD;ydkif;a&m aemufydkif;yg uufbif(tcef;)r&Sd? awmufavQmuf
BuD; jrifEdkifonfh [mvm[if;vif;BuD;jzpf\/ uREkfyfawmvkdufpma&; jzpfcJU
pOftcgu

rif;BuD;ESifh

oabFmjzifhc&D;oGm;Mu&mwGif

970

uREkfyfu

yJUcef;

(puif;uvyfpf)rS vkdufrif;BuD;u OD;cef;rSvdkufaom xkH;pH&Sd\/ uREkfyf


onf tvkyfudp&Sd rif;BuD;\OD;cef;odkU 0ifoGm;aomtcgrsm;wGif avw[l;
[l;ESifh tvGefat; Zdrf&SdykH&aom olwkdU\ae&mxdkifcif;udk jrif&ojzifh
awmifhawmifhwwjzpfum waeUaeU oabFmOD;cef;wGif igpD;Munfhcsifprf;
ygbd[k qEjyKrdonf/ okdUjzpf rEav;qdyfurf; oabFmay:odkU uREkfyf
udk,fwkdifwufNyD; ae&ma&G;onfhtcg oabFmOD;ydkif;wckvkH; vpfvyfvsuf
&Sdonfudk awGU&onfESifh xdyfcRef;uav;wnfhwnfhudk a&G;,lcJU\/ uREkfyf
wkdUxuf a&SUusaom c&D;onf[l r&SdEdkifawmhacs/
oabFmpD;&jcif;\Zdrf
oabFmxGufvm

tajctaeudkMunfhvdkufaomtcg

i,fpOfu

ig\awmifhwrIum; jynfh0ygayNyD[k atmufarhrd\/ tcef;wnf;[laom


tumt&Hr&Sdjcif;aMumifh awmifavw[l;[l;ESifh at;&kHru csrf;yifvm
onfESifh uREkfyfwkdU\ 0efpnfpv,fypnf;rsm; NcH&Hxm;&kHjzifh rvkHavmufyJ
rkd;um(wmvywf)rsm;udkyif csxm;&\/ ]]tat;BudKufvSwJUvl b,fhES,fvJ
uG}}[k

rdrdudk,fudkar;rd&m

cyfayayawaw

oabmxm;wwf

aom

uREkfyf\0goemtavsmuf ]]udpr&Sdbl;? jzpfcsifwmjzpf&,if auseyfwmyJ}}[k


tavQmhray;aom tajzxGufvmavonf/ uREkfyfonf oabFmESifhc&D;&Snf
roGm;&onfrSm

twefMumNyDjzpf

rD;&xm;vrf;raygufjcif;twGuf

pdwfxJ

tvGefauseyf

0rf;omrdygao;onf/

NyD;

a&aMumif;c&D;

oGm;aomtcgrsm; uREkfyfonf pmzwfjcif;xufurf;bufokdU arQmfMunfhum


&Icif;rsm;udk

Munfhwwfaom

awmfawmfESifhrarhEdkifaom

0goem&Sdonfhjyif

rSwfOmPfrsKd;vnf;

971

wBudrfjrifxm;vQif

&Sdonfjzpf

vGefcJUaom

ESpfaygif; 30wdwdu (1920 jynfhESpf pufwifbmv) ol&d,wdkuf


vkyfpOfu 'kwd,tdrfaxmifESifh om;orD;rsm; rdbrsm;ESifhtwloabFmjzifh
pkefqif;vmpOf jrifcJU&aom&Icif;rsm;udk awGUjrif&onfESifh oGm;avolrsm;udk
owd&rdygao;onf/ xkdpOfu ol&d,wdkufodkUtcsdefrDatmif jyefra&muf
qkdum xkacsvTmawmif;Edkifrnfr[kwf[k owd&onfESifh vcpm;r[kwfonfh
pma&;q&mtvkyfudk auseyfvsuf&Sdygonf/ a&aMumif;c&D;jzifh oabFmpD;
vmcJU&m auseyfrItrsKd;rsKd; BuKHawGU&ay&m uREkfyftxl;wvnf auseyfvS
aom tjcif;t&mwckudk azmfjy&ygOD;rnf/ uREkfyfwkdUonf oabFmay:odkU
xrif;0,frpm;MuyJ

udk,fh[mudk,f

csufjyKwfpm;&eftwGuf

i&kwf?

MuufoGef? qD? qef? ig;yd? ig;ajcmufrSp tjynfhtpkH 0,fvmcJUMu&kHomru


uREkfyftvGefoabmusaom rD;zdkwckvnf; 0,fvmcJU\/ avxdk;rD;zdkr[kwfyJ
a&eHqDESifhxGef;&

rD;awmufjymuav;xGufa om

rD;zdkrsKd;rSm

xkdpOfu

ay:cgpjzpf c&D;onfrsm;u tqef;wMu,ftjzpfESifh 0dkif;tkHvma&muf


Munfh&IMu&onf/ tvGefoefU&Sif; vkdoavmuf tyl&Sdefvnf; &&SdEdkif\/
uREkfyfonf tcsufjyKwfwGif rsKd;&dk;Zmwdtvkduf 0goemygol wa,muf
jzpfav&m uREkfyf\ &Gufzsifckwifudkacgufxm;NyD; oifjzL;ay:wGif rD;zdkwif
ZeD;ESifhc,frwkdUu
om;ig;rsm;udk

axmif;xkvSD;jzwf

rD;zdkay:wGifwif

ckwfxpfay;Muaom[if;csufp&m

wifysOfacGvsuf

csufjyKwfaMumfavSmf

NyD;aemuf rD;zdkukd z,fxm; oifjzL;ay:wGif npm? eHeufpm? aeUpmrsm;


pm;aomuf&jcif;uJUokdU Zdrf&Sdaomtvkyfonf uREkfyftzkdU&m cyf&Sm;&Sm;
&Sdygvdrfhrnf/ ywf0ef;usif&Sd c&D;onfrsm;onfvnf; uREkfyfwkdU\ wufnD
vufnd

csufjyKwfaMumfavSmf

cl;cyfpm;aomuf

aq;aMumokwfoif

Mujcif;rsm;udkjrif& oGm;&nfusonfh vuPmESifh ]]odyfMunfhaumif;w,f


cifAsm}}[k wu,fh rk'dwmoabmESifh ajymqdkcsD;usL;Muavonf/

972

vrf;avQmufjcif;\ tmedoif
uREkfyf\toufrSm xdktcg 61ESpf&SdNyDjzpfaomfvnf; rdrdudk,fudk 40
t&G,favmufomxifrdonfhtavsmuf
oavmuf

tm;usrcH

vlvwft&G,frsm;

vsifjrefzswfvwfpGm

vIyf&Sm;Edkif

vIyf&Sm;oGm;vmEdkifygonf/

qdyfurf;wck oabFmqdkufonfqdkvQif aps;0,fonfhtcsdeftcgjzpfygu


ukef;abmifxkd;onfESifhwNydKifeuf vG,ftdwfuav;ESifh qif;oGm;NyD; om;ig;
ykpGefpaom [if;csufp&mrsm;0,f,lum ajcukefokwfjyefvmcJU&m oabFmrS
qif;vmMuonfh tjcm;c&D;onfaps;0,frsm;ESifh vrf;wGifawGU ]]aps;xJrSm
bmawGrsm;aygovJ

q&mBuD;}}[kNyKH;&,fum

ar;Mujref;Muav

onf/

xdkvlrsm;onf vlBuD;wefyJvsufESifh rQavmuf ]zifaygh}&acs oavm


qkdonfhoabmESifh

cyfNyKH;NyKH;cyfavSmifavSmif

ar;Mujcif;jzpfonf[k

&dyfrdaomfvnf; uREkfyfonf xkdolwkdU\ ajymifavSmifjcif;aMumifh &Sufonf


r&SdyJqdyfurf;wdkif;vdkyif enf;twkdif;jyKvkyf\/ jrefrmvlBuD; wa,muf
taejzifh vG,ftdwfuav;ESifh aps;0,foGm;jcif;onf odumrJU onf[k
xifMuykH&aomfvnf; uREkfyfrlum; xdkokdUaom ]odum}rsKd;udk txifrBuD;
ojzifh udk,fvkyfcsif&m vkyfwwfoljzpfavonf/ okdUaom tjcif;t&m
rsKd;aMumifh uREkfyftay: txifao;olrsm; &SdMuykH&aomfvnf; uREkfyf
*&krpdkuf/ olwdkU\ ]odumrsKd;ESifh uREkfyf\zswfvwfayghyg; tokH;0ifjcif;
udkrvJEdkif[k

atmufarhygonf/

jynfNrdKUqdyfurf;

oabFmqkduf

a&TqHawmfbk&m;odkU vrf;avQmuf,if; bk&m;zl;&ef uREkfyfqif;vmaom tcg


]]uRefawmfwdkUvkdufOD;rnf}}[kqkdum

vlokH;av;a,muf

vkdufvmMu\/

uREkfyfrSm oabFmay: ukyfae&aom&ufaygif; rsm;NyDjzpf bk&m;odkU


cyfokwfokwf avQmufav&m vrf;w0ufausmfausmf a&mufMuaomtcg

973

aemufrSrDatmif rvkdufEdkifaomvlrsm; usef&pfaeNyDjzpf ]]a&SUu q&mBuD;?


ajz;ajz;vkyfyg? uRefawmfwkdU rvkdufEdkifbl;}}[k ajym,l&avonf/ ajymrnfh
om ajymMuonf/ olwkdUtxJwGif tBuD;qkH;vlrSm touf50yif ausmfao;
ykHr&acs/ onfrSm vGefcJUaom 10ESpfcefUuwnf;u eHeufwdkif; rSefrSef
vrf;avQmufcJUjcif;\ tusKd;tmedoifaywnf;/ (uREkfyf\wynfh zkd;BuD;armif
onf uREkfyfESifhtwlaepOftcg b,fawmhrS vrf;avQmufvkduf onfr&Sd?
uREkfyfokH;av;jyef vrf;avQmufEdkifonfhaps;csKdc&D;rQavmufudk r&SdrJU&SdrJUESifh
qdkufum;tNrJpD; oGm;wwfavonf/ olonf uREkfyfwkdUxHrS qkdufum;c
awmif;vQif cJ,Of;vdrfhrnf[k odonfESifh pmtkyfqdkifxGufaom uREkfyf\nD
bZHxHrS

qkdufum;ctNrJawmif;onf[k

od&onf/

zkd;usifarmifrlum;

uREkfyfESifh arNrdKU twlaeMupOf eHeufwkdif;vrf;avQmufvdkufzkdU BudK;pm;&Sm


onf/ waumifvnf; cyfysif;ysif;&Sdonf/ odkUaomf uREkfyfqlrnf udk
aMumufonfESifh olUbmom rxaomfvnf; uREkfyfuEIdif;vkdufvQif vl;vJ
xazmf&ayonf/)
pdk;&drf&aomae&mrsm;
rEav;-&efukefa&aMumif;c&D;rSm
atmufydkif;okdU

a&mufvmaomtcg

xkdacwftcgu
c&D;onfrsm;rSm

vkHNcKHrIr&Sdojzifh
wxdwfxdwf

wvefUvefUESifh vdkufygMu&\/ wcgw&Hrl xdwfvefU&kHESifh udprNyD;acs/


oabFmt&m&Sdrsm;\ EId;aqmfcsuft& tcsKdUae&mrsm; c&D;onfrsm;onf
oabFmatmufxyfodkU

qif;Mu

qeftw
d frsm;tMum;wGif 0yfolu0yf?

arSmufoluarSmuf? acsmifBudKacsmifMum; ykef;vQKd;olu ykef;vQKd; trsKd;rsKd;


aom &d,mykwfjzifh udk,fhudk,fudk ao;i,fatmif BuKHxm;Mu&avonf/

974

wae&mwGif urf;yg;apmufBuD;onfoabFmtrdk;xufyif jrifhvsuf&Sd&m urf;


ay:rS b&if;*ef;? pwif;*ef;rsm;jzifh qJGvdkufvQif oufomvSrnf r[kwf[k
atmufarhrdonf/ enf;tm;jzifh okH;av;BudrfrQ qeftdwfrsm;tMum;odkU
0ifcsnfxGufcsnf ykef;vQKd;Mu&aomfvnf; uHaumif;axmufrojzifh aoewf
oH wcsufrQrMum;&yJ acsmarmpGm vGwfajrmufvmMuygonf/
tm;emwwfvGef;jcif;
1950

jynfhESpf?

]rif;vwf}oabFmonf

pufwifbmv

&efukefqdyfurf;odkU

&ufaeUwGif

uREkfyfwkdU\

0ifvmav&m

vrf;c&D;wGif

c&D;onftjynfhygaomae&mrsm; &SdcJUaomfvnf; (xkH;pHayvmrod) &efukef


qdyfurf;odkU qdkufonfhtcgwGif c&D;onf 20? 25xufrrsm;awmh ojzifh
tcsKdUrSm ]]tr,fav;[JU? oabFmuvJ wapacsmufrSmawmif aMumuf&w,f}}
[k ajymMuonf/ tcsKdUc&D;onfrsm;rSm urf;ay:rS tBudKvmolrsm;tm;
]]b,fola&?b,f0ga&}}ponfjzifh

vSrf;

EIwfquf

vsuf&SdMu&m

0efpnftawmfrsm;aom uREkfyfwkdUrSm b,folUudkrS vSrf;ac:&rnfhvl r&Sdojzifh


ZeD;ESifhc,frwkdU

rsufESmi,fMujcif;twGuf

uREkfyfoem;rdonf/

okdU

jzpf&jcif;rSm uREkfyf\trSm;aMumifhkyif jzpfonf/ uREkfyf\0goemwckrSm


tjcm;vlrsm;udk 'kuray;csif? udk,fhzmom oGm;wwfonf/ a&mufaomtcgrS
0rf;omMuygap[k oabmxm;wwfaom aMumifh BudKwiftaMumif;Mum;jcif;
rjyKrdcJUacs/ &efukef nDt&if;ESifh wynfhESpfa,muftjyif rdwfaqGrsm;
vnf;&Sdygvsuf BudKwiftaMumif;rMum;rdjcif;twGuf (txl;ojzifh ypnf;
rsm;ygaomaMumifh) ZeD;ESifh c,frwkdUtm;i,fMu&jcif;rSm uREkfyf\tjypf
jzpfonf/

uREkfyfonf

rdrdukd,fwdkifEIdufu

975

rsufESmri,f?

tm;ri,f

wwfonfESifh tjcm;vlrsm;vnf; odkUjzpf&rnf[k arQmfvifhvGef;tm;BuD;


onfh tjypfrsKd;jzpfae\/ udk,fcsif;rpmwwfaom tjypf[l um; qdkoifh
onfrxifyg/

uREkfyfwa,mufwnf;

c&D;oGm;aom

tcgrsm;wGifvnf;

BudKwif taMumif;Mum;onf[k tvGefenf;ygonf/


&Ir0ESifhtqufjywfykH
uREkfyfonf &efukefokdU rqif;rDuwnf;u ausmufajrmif;&yf oDwm
vrf;wGif tcef;wcef;&zdkUBudKwifpDpOfxm;NyD;jzpfonfESifhtnD nDESifh if;\
tdrfoltdrfom;rsm; auseyfap&ef olwkdUtdrf &ufowwywfrQ wnf;cdk
NyD;aemuf oDwmvrf;odkUajymif;a&TUaexdkifMu\/ xkdpOfu 0rf;a&;twGuf
uREkfyf\tm;udk;rSm aoG;aomufr*Zif;? [Hom0wDowif;pm ESifh 0wK&Snf
rsm;a&;jcif;yifjzpf\/ &Ir0r*Zif;twGufrl uREkfyfra&;awmh[k qkH;jzwfxm;
\/ ra&;jcif;rSm odkUaom
zkd;BuD;armifwkdufwGef;csuft&

taMumif;aMumifhaywnf;/
&Ir0twGuf

awmfvfpwGdKif\

uREkfyfonf
t,fem

u&if;eD;em; 0wKudk pmtkyfqdkuft&G,f (Book Length) bmomjyefay;NyD;


&Ir0r*Zif;xnfhMu\/ if;twGuftcaMu;aiG &Sif;aomtcg wifhw,ftm;
ay;onf[k zkd;BuD;armifajymzl;aom EIef;xuf avsmhenf;aejcif;udkawGU&
bmrQjyefrajymaomfvnf; &Ir0twGuf bmrQra&;awmh[k qkH;jzwfvdkuf
onf/ udk,fydkifOmPfESifha&;Muaom 0wKpmrlrsm;twGuf b,folb,favmuf
&Muonfjzpfap uREkfyfudpr&Sd? bmomjyef0wKtwGufqdkvQif rnfolxufrQ
,kwfavsmhay;jcif;udk uREkfyfcHEdkifrnfr[kwfacs/ okdUESifh&Ir0ESifh uREkfyfjywf
oGm;cJUonfrSm ESpftwefMumcJUao;onf/ &efukef&SdpOf wkdif;&if;arpaom
r*Zif;rsKd;yif aomfwmaqG\

awmif;yefrIaMumifh) bmrqkdifnmrqdkif

976

a&;cJUbl;aomfvnf; &Ir0twGuf wyk'frQuREkfyfra&;cJUacs/ &Ir0udkausmfonf


uREkfyftay:wGif ,ckwavm awmfoavmuf xdkpOfu a&SmfcJUonf/ vl
um; pmayorm;ESifh ywfouf tuJcwf&mwGif (uREkfyftxiftm;jzifh)
]xifrdxif&m} vlwa,mufjzpf\/ pma&;q&mwa,mufudk oloabmus
onfqdkvQif olUvnfyif; uifqmaygufonfqdkygu xkdkvludkjy&rS auseyf
rnfhykH&\/ odkU&mwGif uRekfyfonf &Ir0r*Zif;twGuf bmrQra&;aomfvnf;
&Ir0{nfhcHyGJrsm;odkUrl zdwfwdkif;a&mufygonf/
OD;nTefUESifhOD;qefeD
&efukefodkUjyefa&muf oDwmvrf; aexdkif&onfwGif ESpfaygif;
twefMumrQ uGJuGmaeaom ]&ifbwfrdwfaqG} udkcifarmifESifh jyefvnf
qkHpnf;cGifh&NyD; eHeufwdkif; twlvrf;avQmuf&jcif;? "rrdwfaqGrsm;jzpfonfh
NAdwdoQbm;rm; OD;nGefUESifh yJa&mufOD;qefeDwdkUESifh w&m;"raqG;aEG;&jcif;?
aomfwmaqGac:cJUonfh

pma&;q&mopfrsm;jzpfMuonfh

okc?

om"k?

oef;aqG? rif;&Sifaemif paom vli,frsm;ESifh rdwfjzpf&jcif;onf uREkfyftzkdU


]tjrwf} [l atmufarhygonf/ txl;ojzifh OD;nGefU? OD;qefeD? (wcgw&H)
'*kefudkvSazpaom yk*dKvfrsm;ESifh w&m;aqG;aEG; &onfrSm tawmft&om
&SdvSygonf/

OD;nGefUESifh

twefMumNyDjzpfaomfvnf;

OD;qefeDwkdUonf
uREkfyftm;

uREkfyfESifh

w&m;"r

oduRrf;onfrSm
avhvmvkdufpm;ol

wa,muftaejzifh ,ckrSyifodMu tvGefw&m tHUMo0rf;omvsuf&SdMu\/


we*FaEGaeUwdkif; OD;nGefUonf uREkfyf\tdrfodkU ol\um;udk vTwfavh&Sd&m
uREkfyfa&mufoGm;aomtcg OD;qefeDa&mufvsuf&SdavNyD/ OD;nGefUonf uREkfyf
wkdUtm; we*FaEGaeUwdkif; eHeufpm auR;avh&Sd&m ol\taetxdkif tcif;

977

tusif;ESifh tauR;tarG;rsm;rSm uREkfyfjrifbl; awGUbl;orQaom jrefrm


"e&Sifrsm;teufwGiftom;em;qkH;? toyf&yfqkH;? Zdrft&SdqkH;jzpfayonf[k
uREkfyftrSwftom;jyKrdygonf/

w&m;aqG;aEG;&m

uREkfyfonf

Oykof

apmifhjcif;? v,fwDq&mawmfbk&m;BuD;\ 'DyeDrsm;udkzwfjcif; ykwD;pdyfjcif;


rQavmufESifh auseyfMuonfh rd&dk;zvm Ak'bmomrsKd;r[kwfyJ awmfpGm avsmf
pGm Ak'bmom0ifrsm;\ vrf;vGJaom t,ltqrsm;udk axmufjycsifwwf
onfh awmfvSefa&;orm;

(Revolutionary Type)

Ak'bmomwa,muf

jzpfjcif;udkodM u OD;nGefUum; tawmfoabmusykH& onf/ OD;qefeDrSmrl


bkdifpukyfukrPDtvkyfudk om;tm;vTJxm; tvQif;jyefrMunfhyJ bmoma&;
pmayrsm;jzifhom tcsdefukefaponfhtwGufaMumifh OD;nGefUu if;tm;rdrdxuf
omayonf[k

csD;usL;ajymqdkwwfaomfvnf;

rd&dk;zvmtwkdif;

pdyfykwD;ESifh

&dyfBuD;cdkNyD;

bmoma&;t,ltqrSm
Oykofapmifhjcif;rQavmufudk

tjrifhqkH;pHcsdefxm;onfh vuPm&Sdayonf/ okH;a,mufom; w&m;aqG;aEG;


Muaomtcgrsm;wGif

uREkfyfESifhOD;qefeDwkdUrSm

,lykHqykH

cyfuGJuGJ&SdMu

OD;nGefUurl trsm;tm;jzifh em;axmifaewwf\/ aqG;aEG;Muzefrsm;vwfaom


OD;qefeDESifh

uREkfyft,ltq

axmufcHjcif;u

rsm;vm\/

uGJvJGrI&Sdwdkif;

OD;nGefUonfuREkfyfbufrS

MumMumaeaomtcg

ukrPDtvkyfudk

pGefUvTwfxm;Edkifayonfqdkum OD;qefeDtm; tNrJcsD;usL;avh&Sdaom OD;nGefU


onf {&mrpGefUjcif;BuD;wck jyKEdkifayonfqdkaom OD;qefeDxuf uREkfyf
bufokdU (avmuDt& *kPfudprSwyg;) av;pm;rI wjznf;jznf; ydk
vmavawmhonf/

w&m;"raqG;aEG;&jcif;[lonfrSm

tawmfcJ,Of;\/

rdrdtm; t[kwfBuD;xifvmcJUaom yk*dKvfwOD;u rdrdtay: tuJjzwfrI


edrfhusoGm;jcif;udk awGU&onfqdkvQif tenf;qkH; rsufESmromr,m jzpfwwf
onfom rsm;avonf/ tjcif;t&mudk uREkfyf&dyfrd OD;qefeDa&SUwGif

978

uREkfyf\qef;opfaom t,ltqrsm;udk wifrjyawmhyJ OD;qefeD rvm


aomaeUrsm;ESifh olra&mufrD tcsdefrsm; aqG;aEG;Muygawmh onf/ OD;qefeD
rSmvnf; wjznf;jznf; tcsdefrrSefjcif;? &ufrrSefjcif;rsm;udk awGU&onf/
odkUqdkaomfvnf; OD;qefeDonf uREkfyftay: "rrp&d,pdwf rsKd;xm;jcif;
udk uREkfyfawGU&onf[k rqdkvdkyg/ rEav;odkU uREkfyfjyefawmhrnf [k
EIwfqufaomtcgwGif ol\ukefpkHqdkifBuD;xJokdU ac:oGm; uREkfyfBudKuf
ESpfouf&m 0wKypnf;tzkd;wefrsm;udk a&G;,lzdkUajymum vufaqmifrsm;
ay;vdkufygayonf/
OD;nGefUu tm;ay;aomfvnf;
tawmtwGif;

OD;nGefUonfrEav;okdU

uREkfyfrjyefapvdkonfh

vuPmrsm; azmfjyvsuf&Sd\/ waeUo OD;nGefUu ]]uREkfyfa&;vdkaom


pmtkyfrsm;udka&;yg? oluaiG&if;pdkufxkwfNyD; ykHESdyfay;ygrnf? a&mif;csay;yg
rnf? [Hom0wDowif;pm tcrJUaMumfjimay;ygrnf? jrwfonfhaiGxJrS
oluwjym;wcsyfrQr,lyJ uREkfyftm; tukefvkH;ay;ygrnf}}[k ajymygayonf/
pma&;jcif; txdkuftavsmuftpGrf;tp&Sd aiG&if;pdkufxkwf&ef rwwfEdkif
onfh uREkfyfuJUokdUaom pma&;q&mwa,muftzkdUrSm okdUaom tultnD
onf tvGeft&ma&mufaom tultnDBuD;wck jzpfygayonf/ uREkfyfvnf;
tvGefoabmus
uREkfyfbuf

aus;Zl;wifvSaMumif;ajym&ygonf/

tcuftcJwck&SdaeonfrSm

uREkfyfonf

okdU&mwGif

bmomjyeftvkyf

udkvnf; jiD;aiGUvsuf&Sdonf/ udk,fydkifOmPfxkwf 0wKrsm;a&;&efrSmvnf;


(xdktcsdefwGif w&m;bufodkU cyfnGwfnGwfjzpfvsuf&Sd onfESifh) 0wK
ZwfuGufZwfvrf;rsm; wDxGifpdwful;&ef 0efav;vsuf&Sdygonf/

979

aemufydkif; &Ir0r*Zif;wGif a&;om;vsuf&Sdaom avmukw&m


a&;&m aqmif;yg;rsKd;twdkif; pmtkyfjzpfatmif a&;xkwf&efrSmvnf; vkH;0
pdwful;r&yg/ &efukefaecJUaom xdktcsdefwGif uREkfyfonf xrif;pm;zkdU
vkHavmuf&kHtwGufom pma&;NyD; ydkvQHaom tcsdefrsm;udk w&m;"rESifh
ywfoufonfhpdwful;rsm;? rdrd\pdwfudk tavhtusifhjyKvkyf wkd;wufrI
&Sdatmif BudK;pm;jcif;rsm;om tokH;cscJUjcif;rSefygonf/ okdUESifhvnf;
aemufydkif;rSmuJUokdU usrf;jyKavmufatmif OmPf&TifvSonfr[kwfyg/ okdUjzpf

rEav;rS

vlxkOD;vSwkdUvifr,m;u

vlxkowif;pm

jyefxkwfzkdU

pma&;ac:&mwGif uREkfyfwkdUonf (rD;&xm;raygufao;onfESifh)oabFmESifh


yifqefwufvmcJUMuygonf/ OD;vSu av,mOfysHESifhvmMuzkdU ajymaomf
vnf; uREkfyfurl oabFmc&D;udk ESpfoufonfESifh oabFmESifhyif jyefvm
Muavonf/
ref;ajreif;&jyefjcif;
&efukefrSrEav;okdU tjyefc&D;rSm a&qefjzpfaomaMumifh oabFmay:
10 nwdwdtdyfcJU&ay&m tpkefc&D;xuf ESpfqrQ tcsdefMumojzifh oabFm
c&D;ESifh ywfouf uREkfyftzdkU tawmf0tDoGm;cJUavNyD/ rEav;qdyfurf;okdU
oabFmqdkufuyfaomtcg vlxkZeD;armifESHwkdU\ rsufESmrsm;udk jrifvdkuf&
onfESifh uREkfyftvGefauseyfrdonf/ wae&m azmfjycJUonfhtwdkif; uREkfyf
onftvkyfwckudk

vufcHaomtcgwdkif;

vctenf;trsm;xuf

uREkfyf

tay: tvkyf&Sifu av;pm;rI&Sdr&Sdtay:wGif tajcwnf tuJjzwf


wwfolwa,mufjzpfygonf/ okdUqdkjcif;tm;jzifh uREkfyfonf vlwdkif;u
c&D;OD;BudKjyKjcif;udk arQmfvifhawmifhwolwa,mufjzpfonf[k em;rvnfMu

980

apvdkyg/ (aemufydkif; 0ufvufodkUwcgw&H tvnftywfoGm;&mwGif


aqGrsKd;rsm;u vSnf;rsm;jzifh pnfpnfum;um; BudKqdkMuNyD; a&TOa'gif;BuD;
a&mufvmonfqdkaomtaersKd; vkyfcsifMuaomfvnf; uREkfyfu if;wkdU\
tpDtpOfudk

zsufvdkufygonf/)

jyefwufvmcJU&m

wacgufwGif

&efukefrSrEav;okdU

NAdwdoQbm;rm;OD;nGefUuay;rnfqdkaom

tultnDudk

pGefUy,fNyD; wufvmcJU&jcif;jzpfaomaMumifh vlxkarmifESHwkdU\ BudKqdkjcif;udk


uREkfyf tav;*&kjyKcJUjcif;jzpfygonf/ vlxkarmifESHwkdUum; (aemifwGifrS
jzpfcsif&mjzpfap) uREkfyfjyefa&mufvmjcif;ESifh ywfouf tpDtpOfvkyfykHudk
uREkfyfcHwGif;awGUvSonf/

ZeD;ESifhc,frwkdUrSmvnf;

&efukefodkUuREkfyfwkdU

qdkufa&mufpOfuuJUodkU tm;ri,f&ojzifh uREkfyfauseyfrdonf/


aetdrfjyem
rEav;odkUa&mufMuaomtcg aetdrftwGufjyemwckay:aygufvm
\/ rtrmu uREkfyfwkdUonf wl 0if;armifESifhtwl ,cifutwkdif;
(acwjzpfap) aexdkifMuvdrfhrnf[k xifrSwfonfhvuPmESifh uREkfyfwkdU
aexdkifa&;twGuf tpDtpOfjyKvkyfxm;jcif;r&Sdacs/ uREkfyfuvnf;0if;armif
wkdUESifhtwl aexdkifMuzdkU BuH&G,fcsufr&Sdacs/ taMumif;um; odkUwnf;/
uREkfyfwkdUonf 0if;armif\t&dyftm0goudk ESpfBudrfwdkifwkdifcdkcJU&bl;ayNyD/
uREkfyfwGifomru nDbZHwkdU wtdrfaxmifonfvnf; uREkfyfudk taMumif;
jyK olUtdrf vaygif;twefMum rSDcdkaexdkifcJUMubl;av&m uREkfyftwGuf
a&m bZHtwGufyg uREkfyfuaus;Zl;wifygonf/ aus;Zl;wifonfhtavsmuf
uREkfyfuvnf; OD;BuD;wa,mufESifh avsmfnDpGm uREkfyfwwfEdkifonfh ae&m
rsm;u tultnDay;cJUygonf/ uREkfyfay;cJUaom tultnDrsKd;rSm tjcm;

981

vlrsm;ay;zkdUvnf; cJ,Of;rnf/ 0if;armifu awmif;cHzkdU vnf;cJ,Of;rnfh


tultnDrsKd;jzpfyg\/

twlwuG

aexdkifcJUMuonfhtwGif;

(ESpfESpfcefU

&Sdonf/) olUtdrfoltdrfom;rsm;ESifh uREkfyf\tdrfolrsm;vnf; tNidtpGef;r&Sd?


oifhjrwfpGmESifhyif cJGcGmEdkifcJUMuojzifh uREkfyftHUMo0rf;ajrmufcJU rdonf/
0if;armifr,m;bufrS twlae rdef;raqGrsKd; tawmfrsm;jcif;aMumifh om
tHUMo0rf;ajrmuf\/ okdU&mwGif 0if;armif\tdrf wwd,tBudrf rSDcdk
aexdkifzdkUtwGuf uREkfyfpOf;pm;vdkufaomtcgrlum; zcif\Mo0g'wckudk
uREkfyfowd&rd\/ zcifu uREkfyfwkdUvifr,m;tm; ]]a[h rif;wkdUolrsm;tdrfudk
cPcPoGm;rvnfMueJUa[haemf? wacgufoGm;awmh a&T{nfhonf? aemuf
wacgufoGm;awmh

aiG{nfhonf?

oGm;zefrsm;awmh

aomuf{nfhonf

jzpfoGm;wwfw,fa[h}}[k owday;bl;avonf/ onfaMumifh uREkfyfonf


acwwnf;cdk&eftwGufyif 0if;armifudk tylruyfawmh[k qkH;jzwfvkduf
avonf/
jrrsKd;vGifESifh uREkfyf
&efukefokdU oGm;rnf[k oabFmqif;cJUpOfu q&mvGif(jrrsKd;vGif)wdkU
vifr,m;onf

uREkfyfwkdUtm;

EIwfquf&ef

vufaqmifuav;rsm;ESifh

oabFmokdUqif;vmMu (vlxkarmifESHwkdUum; ray:vmacs/) q&mvGifu


]]uRefawmfwkdUtdrfaqmufaeygonf? tdrfNyD;aomtcg uRefawmfwkdUtdrfrSm
b,ftcgrqdk wnf;cdkEdkifygonf}}[k ajymoGm;bl;onf/ rEav;odkU uREkfyf
wkdU jyefa&mufvmaomtcg q&mvGif\ aetdrfrSm aqmufvkyfNyD;NyDjzpf&m
uREkfyfonfq&mvGif\pum;twdkif; (tdrfr&ao;rDtwGif;) olUtdrf wnf;cdk
&efrSwyg; tjcm;enf;vrf; r&SdonfESifh olUtdrfodkU wufMu&onfwGif

982

olwkdUvifr,m;ESpfa,mufvkH;u 0rf;omtm;& vufcHMuygayonf/ xdkpOfu


uREkfyfonf &Hzef&Hcg aomufwwfao;onfjzpf&m twlwuG aomufMuaom
tcgrsm;wGif ]]bdef;orm;csif;wlwl wvkH;ydk&SLcsif}} [laom pum;t"dym,f
rsKd;ESifhr[kwfyJ

ESD;&if;aom

rdwfaqGwa,muftjzpfESifh

]]aomufawmh

aomufwmaygh q&mvGif? okdUaomf ,pfxkyfwa,mufawmh tjzpfrcH


ygeJUaemf}}[k

owday;bl;ygonf/

(aomfwmaqGudkvnf;

twdkif;yif

uREkfyftBudrfBudrfowday;bl;ygonf/) uREkfyfwkdUonf q&mvGif\aetdrf


okH;vausmfrQ wnf;cdkaexdkifcJU&m a,mufsm;csif;a&m? rdef;rcsif;yg oifhjrwf
MunfjzLpGm &SdMujcif;twGuf uREkfyf0rf;vnf;om aus;Zl;vnf;wifygonf/
,if;okdU twlwuG aexdkifMuonfwGif uREkfyfonf q&mvGifESifh ywfouf
tuJcwfzdkU tcGifhBuKHcJU&m olU (vlcsif;qufqHrIESifh ywfouf) uREkfyfxuf
omaom

tcsuftvufrsm;

awGU&jcif;udk

MunfjzLpGm

0efcH&ayrnf/

q&mvGiftay: uREkfyf\aus;Zl; bmrQr&SdcJU/ oluomvQif uREkfyftm;


tBudrfBudrf zdwfac:auR;arG;cJUbl;onf jzpf&m odkUESifhvnf; olUtdrf
uREkfyfrSDcdkaexdkif&pOf tawmtwGif;olonf uREkfyf\ aus;Zl;&Sdbl;onfh
taersKd;ESifhqufqHygayonf/ uREkfyfu tdrfvcay;aomfvnf; olur,l
onfhjyif ol\*spfum;ESifhyif uREkfyfwkdUtm; arNrdKUrSp [dkt&yf onft&yf
rsm;okdU vkdufydkUygao;onf/ uREkfyftay:omru tjcm;aom todtuRrf;
rsm;tay:wGifvnf;

avmu0wf

ausyGefjcif;udk

uREkfyfBuKH&onf/

xkdUaMumifhvnf; q&mvGifrSm uREkfyfxufi,faomfvnf; rdwfaqGaygrsm;


ol\pnf;&kH;rIrsm; atmifjrifjcif; jzpf&rnf[k ,kHMunfonf? uREkfyfrlum;
pnf;&kH;wwfzkdUvnf;

rBudK;pm;?

BudK;pm;vQifyif

oabm&onf/

983

jzpfvdrfhrnfrxif[k

vuf0Jpmayavhvmjcif;
1951ckESpf aEG&moDwGif vlxkwdkufrScGifhESpfv,l arNrdKU tdrfwvkH;
iSm;NyD; q&mvGif\aetdrfrS ajymif;a&TUaexdkif&m aomfwmaqGvnf; vdkufyg
vm\/

uREkfyfonf

vlxkowif;pmwdkuf

okH;ESpfausmfrQ

t,f'Dwm

csKyftjzpfESifh vkyfudkifvmcJUpOf vlxkarmifESHESifh EdkifiHa&;taMumif; aqG;aEG;


Muonfhtcgrsm; olwkdU\vuf0JoHygaom pum;vkH;rsm;ESifh t,ltq
rsm;udk uREkfyfem;rvnfEdkifyJjzpfcJU\/ olwkdUESifhuREkfyfonfwdkif;jynf vGwf
vyfa&;?

e,fcsJUawmfvSefa&;ponfh

t,ltqrsm;wGif

oabmwlnDMu

aomfvnf; uREkfyfwkdU\ oabmwlnDrIonf rQESifhyif NyD;qkH;avawmh\/


uREkfyfwkdU\bmoma&; t,ltqrsm;ESifh ywfouf if;wkdUOmPfrrDEdkifouJU
okdU olwkdU\wdkif;jynfpD;yGm;a&;ESifhywfoufonfh t,ltqrsm;wGif uREkfyf
OmPfrrDEdkifyJ jzpfae\/ Oyrm tewtaMumif;udk olwkdUem;rvnfEdkifonfh
enf;wl v,f,majrrsm;udk v,fvkyfrpm;aom ajr&SifBuD;rsm;xHrS odrf;,lNyD;
awmifolv,form;rsm;tm; cJGa0ay;jcif; wnf;[laom pHepfudk w&m;onf
[l

uREkfyfem;rvnfEdkifyJ

uREkfyfa&mufaomtcgwGif

jzpfaeawmhonf/
vuf0J0g'ESifh

okdUjzpf

ywfoufonfh

arNrdKUodkU
pmayrsm;udk

&SmazGawGU&SdorQ uREkfyfwkdUxHokdU wifydkUvdkufyg&ef vlxkarmifESHwkdUxHodkU


rSm;xm;vdkuf&m olwkdUwifydkUonf pmtkyfrsm;udk uREkfyfzwf&IavhvmcJUonfh
yxOD;qkH;

zwf&onfh

ac:pmtkyfBuD;wtkyfyg&Sd&m

pmtkyfrsm;teuf
udprsKd;wGif

OD;Eka&;onfh

]rmhufqD;Zdrf;}

jrefrmbmomESifha&;

onfh

pmtkyfrsKd;xuf t*Fvdyfvdka&;onfh pmtkyfrsm;onf (vuf&if;usonf[k


,lqonfhtavsmuf) t*FvdyfpmtkyfrsKd;udkom zwfvdkaomfvnf; 0efBuD;csKyf

984

wa,muf

a&;xm;jcif;jzpfonfwaMumif;?

t*Fvdyfpmtkyfrsm;

r&ao;

onfwaMumif;aMumifh uREkfyfonf OD;Ek\ ]rmhufqD;Zdrf;}udk pdwf0ifpm;pGmESifh


zwf&I&ygonf/ OD;Ekonf usr;fudk tjcm;pmtkyfrsm;rS tawmfvnf;
auseyfygonf/ xkdUaemufwGif OD;Ekonf ol\]rmhufqD;Zdrf;}udk &kyfodrf;NyD;
uGefjrLepfqefUusifa&;a,mifa,mif tvkyfvkyfaejyefjcif;udk awGU&onfhtcg
ol\ tawG;tac: t,ltqrsm;ESifh ywfouf oHo,jzpfrdygonf/
oHo,jzpfrdjcif;um; yk*dKvfonf tjcm;vlrsm;\ pmtkyfrsm;rS xkwfEkwf
wifjy&mwGif tawmf&Sif;atmif wifjywwfa omfvnf; udk,fwdkifpOf;pm;
qifjcif&aom udprsKd; &Sif;&Sif;jywfjywf (ClearThinking) rpOf;pm;wwf[k
qkH;jzwfcsufcsvdkuf&onf/
vlrsm;pktusKd; Munfh&rnf
vuf0J0g'ESifhywfouf tjcm;pmtkyfav;ig;tkyf zwfNyD;onfhaemuf
udpESifhywfouf vuf&if;tusqkH;jzpfonfh umvfrmhufpf\ uufyD
wJvf (aiG&if;) ac: pmtkyfBuD; okH;wJGteufrS yxrwJG zwfvkduf&
onfwGifuREkfyfrSm wkdif;jynfpD;yGm;a&;pHepfESifh ywfouf rsufpdzkH;uG,f
vsuf&Sdaom

]wdrfovm}rsm;udk

xkwf,lypfvdkufonfhES,f

puKtvif;

&&Sdvmygawmhonf/ yrmqdkaomf awmifolr[kwfaom ajrydkif&SifBuD;rsm;\


vuf0,f&Sdonfh v,fajrrsm;udk odrf;,ljcif;onf rw&m;[k xifcJUrd&mrS
v,fajrudk awmifolv,form;ydkifjzpfatmif vkyfray;yJ vlrsm;pkjzpfaom
awmifolv,form;rsm; aumif;pm;atmifvkyf&ef rjzpfEdkif[k oabmusvm
cJUygonf/

w&m;onf

rw&m;onf[laomuREkfyf\rlv

]pHcsdef}

rSm

vltcsif;csif;qufqHrItwGufom tokH;jyK&onfh ]csdefcGif}jzpfonf/ EdkifiHa&;

985

t&qdkygvQif

zdESdyfjcif;cH&aom

vlrsm;pktm;

zdESdyfaom

vlenf;pk\

vufrSvGwfajrmufa&;twGuf bmrqdkvkyf&rnf/ okdUrSom wwdkif;jynfvkH;


acsmifcsdoufomcGifh &Edkifonf[laom tjrifwck0ifvmcJUygonf/ okdU&mwGif
Ak'0g'udk eufeJpGm avhvmcJUaom uREkfyftzdkU&m tzdESdyfcHvlwef;pm;\
vGwfajrmufa&;twGuf BudK;yrf;&mwGif zdESdyfaomvlrsm;udk ESdyfpufcsifaom
apwemrsKd; r&Sdapoifh? zdESdyfcHrsm; aumif;pm;a&;twGufom apwemudk
OD;vSnfhxm;&rnf[k

uREkfyfem;vnfonf/

rmhufpfrsm;onf

uREkfyf\

t,ltqudk &Iyfonf[k qdkaumif;qdkMurnf/ uREkfyftzkdU&mum; tvGef&Sif;


enf;rSwyg; tjypfruif;[l uREkfyfjrifonf/
]rl}udkvufcHjcif;
pmtkyfBuD;udk zwf&NyD;aemuf uREkfyfonf umvfrmhuf\ wkdif;jynf
pD;yGm;a&;pHepfudk oabmaygufvmNyDjzpfaMumif; vlxkarmifESHxHodkU pma&;
xnfhvdkuf&m if;wkdUu 0rf;omMuonf/ 0rf;omjcif;rSm vlxkowif;pm
t,f'DwmcsKyfvkyfaeolwa,mufu t&if;&SifpD;yGm;a&;pHepf \tjypfrsm;udk
rjrifcJvQif if;wkdUESifh tvkyfvkyf&mwGif tzktxpfrsm;ay: vmwwfonf
jzpf aemiftcgwGif twGufESifhpdk;&drfp&m

r&SdawmhNyD[k pdwfcs&NyD

jzpfaomaMumifh jzpfavonf/ uREkfyfonf t&if;&SifpHepf\ tjypfrsm;udk


jrifvm qdk&S,fvpf pD;yGm;a&;pHepfudk ESpfoufvmNyDjzpfaomfvnf; ]rl}
tm;jzifhom vufcHwwfjcif;jzpf (uREkfyfudk,fwdkif EdkifiHa&;orm; wa,muf
r[kwfonfhtwGufaMumifh) qdk&S,fvpfpD;yGm;a&;pHepf ay:xGef;vm atmif
rnfokdUrnfykH pDrHcefUcGJ&rnf[laom vDeifESifharmfpDwkH;wkdU\ pmayrsm;udk
zwf&Iavhvm&ef tvdkr&Sdacs/ okdU&mwGif if;pHepf ay:xGef;vsuf&Sdaom

986

EdkifiHrsm\ pD;yGm;a&;tajctaewkd;wufvmykH taMumif;t&mrsm;udkrl txdkuf


tavsmuf avhvmcJUygonf/
]rl}rrSefaomfvnf; tvkyfrSm;Ekdifjcif;
umvfrmhuf\ pD;yGm;a&;pHepfudk oabmuscgp tcsdefrsm; uREkfyfonf
if;pHepft& vdkufemaqmif&Gufvsuf&SdMuonfh vDeif? pwmvif? c&ka&Smh?
armfpDwkH;? csKdtifvdkufpaom acgif;aqmifBuD;rsm;tay:wGif tjcm;aom
vuf0Jorm;rsm;

txifBuD;ouJUokdUyif

uREkfyfvnf;

txifBuD;cJU\/

wdkif;jynfa&;&mESifh ywfouf xdkyk*dKvfBuD;rsm; ajymqdkjyKvkyforQonf


rSefuefonfcsnf;jzpfonf[k olwkdUenf;wluREkfyfvnf;,kHMunfcJU\/ okdU&m
wGif

uREkfyfusrf;wapmifwzJGU jyKpkcJUonfh

'daX'daXarwH

usifhpOft&

tm;xkwf txdkuftavsmuf oabmaygufvmaom tcsdefrlum; uREkfyf


tjrifwrsKd; ajymif;vJvmcJUonf/ umvfrmhufpf\ wdkif;jynfpD;yGm;a&;pHepf
onf t&if;&SifpHepfxuf wdkif;jynfvlrsm;pktwGuf tusKd;rsm;onf qdkjcif;
udkrl t<uif;rJU vufcH,kHMunfvsufyif &Sdygonf/ if;yk*dKvfBuD;\ pHepft&
vDeifu vkyfykHvkyfenf;rsm; nTefMum;jyojcif;rsm;vnf; rSefuefonf[lyif
uREkfyfvufcH,kHMunfEdkifygonf/

odkU&mwGif

if;wkdU\nTefMum;csuft&

vdkufemaqmif&GufMuonfh pwmvif? c&ka&Smh? armfpDwkH;? csKdtifvdkufpaom


acgif;aqmifBuD;rsm;ESifh ywfoufrlum; (vlESifhvlcsif;qufqHrIrsm;vnf;
yg&Sdonf

jzpfaomaMumifh)

tm;vkH;rSefonf[k

trSm;rsm;vnf; ygcsifygEdkifonf[lyif ,lqvmcJUavNyD/

987

vufrcHcsifawmhyJ

rSm;jcif;\taMumif;&if;
&Sif;OD;tHU? taMumif;ESifhywfouf uREkfyftm;a&S;OD;pGm rsufpdzGifh
ay;ouJUodkU&Sdaom tjcif;t&monfum; pwmvif? c&ka&Smhudpyif jzpf\/
pwmvifvufxuf

vuf0J0g'orm;rsm; tm;vkH;vdkyif

pwmviftm;

]bk&m;wql? *lwvkH;}taejzifh ,kHMunfvufcHvmcJUMu&m c&ka&Smhay:vmaom


tcg pwmvif\trSm;rsm;[l axmufjyvsuf&SdavNyD/ wGifpwmvifudk
,kHMunfolESifh

c&ka&Smhudk,kHMunfol[l

ESpf*dkPf;ay:xGuf

vmav&m

uREkfyfpOf;pm;rdonfum; rnfolurSef rnfolurSm;onfjzpfjzpf (tenf;


qkH;)wa,mufa,mufawmh rSm;avNyD/ okdUqdkvQif olwkdUvkyf[efrsm; onf
rrSm;Edkifaomvkyf[efr[kwf? yk*dKvfwOD;\tawG;tac:t,ltqay: wnf
vsuf&Sdonf[k

uREkfyfjrifvmonf/

qdkvdkjcif;rSm

umvfrmhufpfESifh

vDeifwkdUrSefonfxm;OD;? vufawGUvdkufemaqmif&GufMuaom acgif;aqmif


rsm;um; rSm;csifrSm;Edkifonf[k qdkvdkonf/ vuf0Jorm;rsm;url pwmvif
urSefonf? c&ka&SmUurSefonfponfjzifh jiif;ckefMuwkef;yif&Sd&m uREkfyftzdkU
&mrlum; rnfolurSefonf[k (vufawGUEdkifiHa&;orm;wa,muf r[kwf
aomaMumifh)

qkH;jzwfzdkUrBudK;pm;yJ

vuf0Jacgif;acgifrsm;vnf;

rSm;csif

rSm;Edkifonf[laom aumufEkwfcsuf ay:xGufvmavawmhonf/ if;wkdU


onf

tb,fhaMumifh rSm;Mu&oenf;[k

pwmvifonfvnf;aumif;?

xyfavmif;

c&ka&Smhonfvnf;aumif;

ppfaq;jyef&m
EdkifiHa&;wGif

OmPfBuD;olrsm;jzpfMu nHUzsif;aomaMumifh rSm;jcif;r[kwfwef&m/ avmb?


a'go? rmewkdUaMumifh rSm;jcif;jzpf&rnf[k (Ak'0g'&IaxmifhrS) tajzxGufvm
onf/

[kwfvnf;[kwf&rnf/

avmb?

a'go?

rmewnf;[laom

tjcif;t&mrsm;onf trSm;bufodkU wGef;ydkUavh&Sdonf[k Ak'a[mawmfrl&m

988

xdkvlrsm;onf avmb? a'goESifh rmewkdUwGif wa&G;om;rQ ry,fpGefUao;&


onfhjyif olol igig wkdUxufyifBuD;xGm;vsuf &SdMuavonf/ vuf0J
acgif;aqmifrsm;onf tjcm;vlrsm;xuf avmb? a'go? rmeavsmhyg;
ygonf[k tb,frnfaom vuf0Jorm;onf jiif;qdk&Jygoenf;/
oHo,&Sdpaumif;onf
]aomhcsuf}udk uREkfyfawGU&Sd&aomtcsdefrSp uREkfyfonf (,cifu
txifBuD;cJUrdaom) c&ka&Smh\ tajymtqdkESifh tjyKtrlrsm;udk apmifhMunhf
vmcJU&m c&ka&Smh\ trSm;rsm;udk wBudrf ESpfBudrfjrifrd\/ if;trSm;
rsm;onfvnf;

a'goESifhrmewdkUaMumifh

jzpfonf[k

uREkfyf&Sif;&Sif;BuD;

jrifvm\/ uREkfyfonf taMumif;udk ESD;&if;aom vuf0Jorm;rsm;ESifh


aqG;aEG;Munhf&kHru trSm;rsm;udk wckpDaxmufjy\/ xdkolu rnfokdU
jyefajymonf xifMuoenf;/ ]]c&ka&Smhonf EdkifiHa&; tvGefOmPfBuD;
olwa,muf jzpfaomaMumifh olUOmPfudk uRefawmfwkdU rrDEdkifyg/ olu
rSefonf[k ,lNyD;jzpfaomolwa,muf jzpfaomtjcif;t&m wckudk uRefawmf
wkdUu OmPfrrDonfhtwGufaMumifh rSm;onf[k jrifrdjcif; jzpfygvdrfhrnf}}[k
ajym&Smavonf/ ae&m ol\,kHMunfykHESifh uREkfyf\ ,kHMunfykHudk
EIdif;,SOfcsufxkwfjyvdkuf&ygOD;rnf/ uREkfyfonf a*gwrAk'\ 0denf;ynwf
awmftcsKdUESifh

ywfouf

pdwfxJr&Sif;vif;aomtcsufrsm;?

rauseyf

Edkifaomtcsufrsm; awGU&Sdxm;ygonf/ okdU&mwGif onfwkdUrSm vlom;


rsm;\ udpr[kwf? &[ef;rsm;\ udprQomjzpfonfhtwGufaMumifh rdrdOmPf
rrDjcif;omjzpf&rnf/ Ak'rlum; {uefrkcs rSefuef&rnf[k qkH;jzwfum
jynfzkH;um;csavh&Sdygonf/

vuf0Jorm;rsm;onfvnf;

989

(Ak'udk

uREkfyf

,kHMunfonfhenf;wl) olwkdU\pwmvif? c&ka&SmhwkdUudk ,kHMunfMu[efwl


avonf/ uREkfyftzdkUrlum; 'daX'dXrwHusifhpOft&

tm;xkwfxm;aom

tcsdefrSp obm00wKESifh ywfoufaom udprsm;wGif (a*gwrAk'udk


csefvSyf) rnfonfh tXuxm#Dum? 'DyeDusrf;jyKq&m (a&S;a&macwf
yg)rsm;udkrS rsufpdrSdwfNyD; vufcHvdrfhrnfr[kwf? xkdyk*Kd vfrsm;\ t,ltq
ESifhywfouf oHo,&SdcJUvQif &J&J0HU0HUyif oHo,&Sdvdrfhrnfjzpf\/ okdU
qdkjcif;tm;jzifh olwkdUtm;vkH; rSm;onf? rdrdomrSefonf[k ajymvdkjcif;r[kwf?
Ak'rSwyg; rnfonhfyk*dKvfu a[majymonfjzpfap? r,kHMunfygu oHo,
&Sdpaumif;onf/ emrnfBuD; aomaMumifh olwkdUrSef&rnf[k rsufpdrSdwfNyD;
rvdkufemEdkifonfhtjzpfudk azmfjyjcif;rQom jzpfygonf/ uREkfyftHUMordjcif;
wcsufrSm vuf0Jorm;rSefvQif pdppfa0zefjcif;tvkyfwGif tvGef0goemyg
olrsm;jzpfMuygvsuf tcsKdUonf vlESifhvlcsif;jzpfaom c&ka&Smh? armfpDwkH;?
pwmvifwkdUuscgrS armfhrMunfh0HU avmufatmif owdenf;Mu0HU&jcif;yif
jzpfavonf/ okdUa&;vdkufjcif;tm; jzifh rdrdudk,fudkowdaumif;vSonf[k
<um;0gvdkjcif;r[kwf? a*gwrAk'nTefjy awmfrlcJUonfh ]aomhcsuf}\ wefzdk;
&Sdjcif;udkazmfjyvdkjcif;rQomjzpfygonf/
olUa&m*gESifholUaq;
uREkfyfonf

umvfrmhufpf\

zwf&Iavhvm&jcif;aMumifh

]aiG&if;}

&&SdcJUaom

[laom

pmtkyfBuD;udk

tusKd;aus;Zl;ESifh

a*gwrAk'\

'daX'dXrwH usifhpOft& tm;xkwfcJUjcif;aMumifh pdwfobm0taMumif;udk


odjrifvmcJUjcif;wkdU\
wdkif;jynfwjynf

tusKd;aus;Zl;wkdUudk

vlrsm;pkqif;&jcif;udk

990

EIdif;,SOfazmfjyvdkygao;onf/
awGU&onfhtcg

rnfokdUaom

taMumif;aMumifhjzpfonf[kvufESifh axmufjyEdkifjcif;rSm umvfrmhufpf\


aus;Zl;aMumifh jzpfonfhenf;wl yk*dKvfwOD;a,muf pdwf\qif;&JrIjzpfae
jcif;udk awGU&onfhtcg rnfodkUaom taMumif;aMumifhjzpfonf[k axmuf
jyEdkifjcif;onfvnf; a*gwrAk'\ 'daX'dXrwHusifhpOf\ aus;Zl;aMumifh
jzpfygonf/ okdU&mwGifvlrsm;pk usyfwnf;qif;&Jjcif;\ taMumif;&if;udk
vnf;aumif;? vlwOD;wa,muf pdwfqif;&Jjcif;\ taMumif;&if;udkvnf;
aumif;axmufjyEdkifonfqdkapumrl jyvdkuf&kHrQESifh vGwfajrmufoGm;onf[k
rqdkvdkyg/

vlrsm;pkqif;&JrIudp

vltrsm;0dkif;NyD;

BudK;pm;vdkouJUodkU

vlwa,mufqif;&JrIrS vGwfajrmuf&efrSmvnf; xkdvl\BudK;pm;tm;xkwfrI


tay:wGif wnfvsuf&Sdygonf/ xkdUaMumifh &kyfw&m;ESifh ywfoufonfh
csrf;omrIwGif rmhufqD;Zdrf;onf aq;aumif;BuD;wvufjzpfonf[k em;vnf
onfhenf;wl

pdwfcsrf;omrIESifh

ywfouf

Ak'0g'

(0dyemtvkyf

udkqdkvdkonf/)onf taumif;qkH;aom aq;BuD;jzpfonf[k em;vnfygonf/


uJUokdU

olUu@ESifhol

tvGef&Sm;yg;onfudk

ydkif;jcm;em;vnfaomvlonf

awGU&\/

]rmhufqD;ZD;}pmtkyfudk

urmavmu
a&;xkwfaom

0efBuD;csKyfOD;Ekonf tjcif;t&mudk &Sif;vif;jywfom;pGm em;rvnfonfh


twGufaMumifh wdkif;jynfpD;yGm;a&; usyfwnf;vsuf&Sd&mwGif rmhufqD;Zdrf;udk
z,fxm;NyD; ig;yg;oDvjzifh vlawGudk ]xrif;cGHU}ay;zdkU BudK;pm;aejcif;jzpfav
onf/

a*gwrAk'\pdwfcsrf;omrI

rNyD;onfhtjzpfudk

aq;enf;rSm

vufawGUtm;jzifh

ig;yg;oDvavmufESifh

odEdkifavmufygvsuf

odykHr&yJ

a&maxG;,Sufwif jyKrlaeMujcif;rSm ukefcJUNyD;aom 13ESpftcsdeftwGufESajrm


zkdUaumif;vSonf/

991

vrf;avQmufzkdU 0g'jzefUjcif;
uREkfyfonf a&mufav&mt&yfwGif eHeufapmapm vrf;avQmufzdkU
udk,fwdkifavhusifh&kHomru taygif;tazmfrsm;tm;vnf; aoG;aqmifjcif;?
erlemjyjcif;?

wdkufwGef;jcif;

jyKvkyfavh&Sd\/

rEav;NrdKUq&mvGif\

tdrfaepOf tvGefcsrf;at;onfh jymodkvjzpfaomfvnf; vrf;avQmufazmf


av;ig;a,muf&atmifpk&kH; tcsdefrSefukefzkdUvnf; a&SUaqmifjyK wdkufwGef;
onfhtwdkif; eHeufig;em&DwGif wnDwnmwnf; xGufEdkifMuzdkU aqmfMocJU\/
aEG&moDwGif

arNrdKU

aexdkifvsuf&SdpOfuvnf;

ESifhvlxkrtrm\zcif(OD;xif)tygt0if

aomfwmaqG

vrf;avQmufazmf

av;a,muf&

atmif pkH&kH;EdkifcJUonf/ wcgw&HwGif tazmfwa,mufwavu ]]csrf;vkduf


wmAsm? 'DuaeU uRefawmfrvdkufyg&apeJU}} [k ajymvQifvnf; &atmif
aoG;aqmifNyD;

apmifhac:wwfavonf/

1951ckESpf

aEG&moD

eHeuf

apmapmwGif arNrdKUonf rEav;NrdKUjymodkvavmufyif csrf;at;onfjzpf


avmif;uGwfrsm; 0wfMu&ygao;onf/ 1961ckESpf aEG&moD arNrdKUwGif
uREkfyfwa,mufwnf;

vrf;avQmufonfhtcg

[ma0,H

&SyftuFsDrQESifh

xGufvmEdkifonfjzpf q,fESpfrQaom tcsdeftuGmtjcm;wGif arNrdKUonf


rQavmuf tcsrf;ayghoGm;jcif;udkawGU& tHUMordonf/ eHeufapmapm
,mOfrsm;toGm;tvm&Sif;jcif;?

vloGm;vlvmenf;jcif;?

uw&map;vrf;

jzpfjcif;? vwfqwfoefU&Sif;aomavudk &I&Iduf&jcif;wkdUaMumifh arNrdKUonf


vrf;avQmuform;rsm;\

edAmefjzpfonf[k

qdkxdkufayonf/

pifppfrSm

ukef;jrifha'orsm;jzpfonfhawmifBuD;? uavm? rdk;ukwf paom NrdKUrsm;


tm;vkH;onf

arNrdKUuJUokdUyif

qdkcJUNyD;aom

992

aumif;jcif;rsm;ESifhjynfhpkH

jcif;udkawGU& uREkfyfonf if;NrdKUrsm;okdU aEG&moDwdkif; wvSnfhpDoGm;aezdkU


BudK;pm;vsuf&Sdygonf/ if;NrdKUrsm; uREkfyfonf aEG&moDwGif rEav;ESifh
&efukefNrdKUrsm;rSmxuf ESpfqrQ ydktvkyfvkyfEdkifjcif;udkawGU&onf/ uREkfyf
onf

ukef;jrifhNrdKUrsm;okdU

oGm;onfhtcgwdkif;

bdkifpu,fudkvnf;

,loGm;avh&SdeHeufapmapm vrf;avQmufjcif;tjyif naecif;rsm;wGifvnf;


bdkifpu,fESifhwacgufxGufao;\/

okdUjzpf

vrf;BudKvrf;Mum;rusef

vSnfhvnf Munfh&Iojzifh uREkfyfra&mufbl;aomae&m r&Sdoavmufjzpfae


onfESifh

tcsKdUvlrsm;u

]]bdkifpu,fpD;wJU

tbdk;BuD;

ydefydef&Snf&Snf

wa,muf}}[k trSwftom;jyKvmMuavonf/
[moorm;enf;y&d,m,f
1951ckESpf? ZGefvwGif aomfwmaqGESifh uREkfyfwkdUonf arNrdKUrS
qif;vmMuaomtcg q&mvGif\tdrfwGif raeawmhyJ 33vrf; wdkufwvkH;
iSm;aexdkifMuonf/ aomfwmaqGonf uREkfyfwkdUESifhtwl wvcefU quf
vufaexdkifNyD;aemuf &efukefokdUjyefoGm;\/ oli,fonf uREkfyf\tdrf
okH;vcefUaexdkifoGm;&m bmudpESifhvmonf[k oluvnf;rajym? uREkfyf
uvnf;

rar;acs/

aemufrsm;

ol\

]udk,fawGU}wckudk

uREkfyf

zwfMunfh&mwGif &efukef&SdpOf oBuFeftwGuf oHcsyfrsm;a&;ay;zdkU a&obif


tzGJUwckxHrS p&HaiG,lxm;NyD;aemuf ra&;wwfonfESifh tnmodkU ajy;vmNyD;
uREkfyf\tdrf wnf;cdkaexdkifcJUonf[k awGU&\/ [kwfr[kwfum; trSef
rajymEdkifyg/ uREkfyfonf olUudk,fudk zkH;uG,fay;xm;onfqdkonfh ][D;&dk;0if;}
taMumif;udkzwf& [mopma&;q&mwkdUrnfonf tjzpftysuf [kwfr[kwf
tay: rlrwnfyJ yGJusatmif BuHzefa&;om;olrsm;jzpfonf[k odvkduf&

993

uwnf;u aomfwmaqG\ udk,fawGUqdkaom wifjycsufrsm;udk tysif;ajy


avmufzwfNyD; wu,f[k r,lqawmhacs/ uREkfyftm; zqyvtpdk;&u
zrf;NyD; axmifxJ ydwfavSmifxm;onf[k Mum;& ol\ezl;udk wkwfaumuf
usKd;atmif

&dkufonfqdkjcif;rSmvnf;

idkjcif;}qdkouJUokdU

]yGJoem;atmif

[kwfrS[kwfygavp[k

rif;om;uav;u

oHo,jzpfrdonf/

olonf

uREkfyfESifhtwl okH;vcefUaeoGm; vlwkdU\ obm0wckrSm udk,fhbufrS


vdkufa&;vQif

(,kHr,kH

tyxm;)

oabmuswwfonfhtavsmuf

ol\ta&;tom;udk BudK;pm;NyD; vufcHcJUygonf/


OD;vS\csD;rGrf;csuf
cGifhESpfvaph tvkyfjyef0ifaomtcg uREkfyfrSm 0g'wckudk vufcHcgp
vlrsm;\ pdwftm;xufoefwwfaom xkH;pHtwdkif; acgif;BuD;rsm;a&;&mwGif
umvfrmhufpf\ wdkif;jynfpD;yGm;a&;pepftaMumif;rSwyg; tjcm;taMumif;
t&mrsm;udk ra&;wwfoavmuf? ra&;csifoavmufjzpfoGm;NyD; tm;yg;w&
a&;cJUbl;ygonf/

vlxkarmifESHwkdUuvnf;

uREkfyfpdwftm;xufoefjcif;

twGuf tawmfauseyftm;&MuykH&onf/ waeUo OD;vSu]]qdk&S,fvpf pD;yGm;a&;pepftaMumif;udk OD;av;odef;u 'gavmuf


jrefjrefBuD; oabmaygufoGm;wm odyftHUMowmyJ}}
]]tHUMop&m r[kwfygbl;? umvfrmhufpf&JU pmtkyfudk rzwf&bl;vdkUyg?
zwfMunfhvdkuf,ifawmhodyf&Sif;aewmyJ}}
]]'DavmufrvG,fbl;cifAsm;? OD;av;odef;u &Sif;&Sif;jywfjywf pOf;pm;
wwfwJU tavhtusifh&SdvdkUoabmaygufvG,fwmyg}}

994

uREkfyfonf OD;vS\pum;ESifhywfouf tBudrfBudrf tzefzefpOf;pm;cJU


&m vlow0gwkdU\pOf;pm;OmPfESifh ywfouf ta&;BuD;aom tjcif;t&m
rsm;xyfrHawGU&Sd&jcif;udk wifjy&ayOD;rnf/
twm;tqD;okH;ck
0g'tqef;topfwck ay:vmonfhtcg &mcdkifEIef; tawmfrsm;onfh
vlow0grsm;onf pOf;pm;zdkU tawmfysif;&dMu\/ eufeJaom tjcif;
t&mwck

udk

pOf;pm;&jcif;tvkyfonf

OD;aESmuf&Iyfonf[kqdkMu\/

pOf;pm;&aom tvkyf 0goemygol tenf;i,fwkdUtzdkUrSmvnf; trSefodkU


ra&mufapEdkifonfh twm;tqD;rsm;&Sdaejyefavonf/ if;twm;tqD;rsm;rSm
(1)rd&dk;zvm; tpOftvmudkry,fEdkifjcif;? (2) obm0usrusudk qkH;jzwf
wwfonfhOmPf rsKd; EkHUeJUjcif;? (3)rdrd\tvdkqEESifhqefUusifbufjzpfaeonfh
oabmw&m; wckudk vufrcHvdkjcif;wkdUjzpfavonf/ (1)rd&dk;zvmtpOf
tvmudk ry,fEdkifjcif;ESifh ywfouf xif&Sm;aom O'g[&kPfwckrSm
urmavmu (tMurf;tm;jzifh) bmomBuD;av;ck&Sd&m Ak'bmomrdbrsm;u
arG;vQif Ak'bmomtjzpfESifh wnfaejcif;? c&pf,efuarG;vQif c&pf,efjzpf
aejcif;? rlqvifu rlqvifarG;jcif;? [dELu [dELarG;jcif; wkdUudkom
awGU&\/ bmomBuD;rsm; aumif;aomtcsuftvufrsm; yg&SdMuonf
rSefaomfvnf; ta&;BuD;aom uJGvJGcsufrsm;vnf;&SdMu\/ okdUESifhvnf;
rdrdwkdU\pOf;pm;OmPfudktokH;jyKNyD; bmomwckrS wckodkUul;ajymif; ,kHMunf
Muolqdk urmavmu tvGefenf;yg;vSonf/ xm0&bk&m;ocifu
zefqif;NyD;oluyif ow0gudk aumif;usKd;qdk;usKd;ay;Edkifonfqdkaom bmom
0g'ESifh

rdrdjyKorQtwdkif;cH&onf/

995

pH&onfqdkaom

bmom0g'onf

BuD;pGmaom jcm;em;jcif;&Sdygvsuf rnfonfu rSefuefonf/ obm0us


onf[k rpOf;pm;wwfMuyJ rlvarG;zGm;cJUonfh bmom0g'twkdif; b0tqkH;
wdkif vufcHxm;Mujcif;rSm rd&dk;zvm\ csnfaESmifwwfaom owdaywnf;/
obm0rusaom ,kHMunfrI
(2)

obm0usrus

qkH;jzwfwwfaom

OmPf[lonfrSmvnf;

(vlajymrsm;oavmuf) raygrsm;vSyJ if;OmPfrsKd;&Sdol tvGefenf;yg;jcif;udk


uREkfyf

awGU&onf/

taemufwdkif;om;rsm;onf

yifudkOmPft&mwGif

(acwf) ta&SUwdkif;om;rsm;xuf omMuonf[k todtrSwfjyKMu\/


okdUESifhvnf;c&pf,efbmom
rdrdwdkUjyKaom

udk;uG,faom

tjypfrsm;twGuf

taemufwdkif;om;rsm;onf

ocifa,&Ic&pfu

cHonfqdkjcif;udk

vufcH,kHMunfEdkifMujcif;onfvnf;aumif;? b0topfpufpuf zefqif;vdkuf


aom xm0&bk&m;ocifonf arG;uwnf;u rsufuef;? em;yif;? ajcusKd;?
vufusKd;? tqHGU tt rsm;ukdzefqif;vTwf vdkufonf[k vufcH,kHMunf
Mujcif;onfvnf;aumif;

uREkfyftzdkU&m

tHUMorqkH;Edkifatmif

&Sdygbd

awmhonf/ zefqif;aom bk&m;[lr&SdEdkif? tvdktavsmuf jzpfay:vm


Muonf[k xifjrif,lqonfqdkaom uGefjrLepfrsm;tm; bk&m;r&Sd? w&m;r&Sd
]"rE&m,f}[kajymMu\/ 0g'jzefUMu\/ uREkfyfonf a*gwrAk'\usifhpOft&
tm;xkwfxm;ojzifh uH-uH\tusKd;udk,kHMunf oHo&mrS xGufayguf&Sd
jcif;udk odjrifxm;olwa,mufjzpfonfESifh Ak'\w&m;awmfudk ESpfESpfumum
,kHMunfolwa,muftjzpf wnf&Sdygonf/ uJUokdUr[kwfyJ uREkfyfonf
Ak'\
w&m;awmfudkvnf; rMum;bl;? ow0gawGudkzefqif;NyD; olUoabm
twdkif; taumif;tqdk; pDrHonfqdkjcif;udk ,kHMunfaom c&pf,ef rdbrsm;

996

\0rf;rS tusKd;tuef;tjzpf ESifh arG;zGm;vm&onfqdkygrl olwkdUac:Muonfh


bk&m;r&Sd? w&m;r&Sd? bmomr&Sdqdkaom vltkyfxJokdU aeUnrqdkif; tjrefqkH;
ul;ajymif;0ifa&mufoGm;vdrfhrnf[k &J&JBuD;0efcHygonf/ okdUjzpf obm0
usrus[laom udpudk qkH;jzwfEdkifaomOmPf qkH;jzwf&Jaomowd[lonfrSm
vrf;ay:uvlrsm; &Sdaeonf[l r,lqxdkufyg/
uREkfyfudkuGefjrLepfwJU
(3) rdrd\tvdkqEESifh qefUusifbufjzpfaeonfh oabmw&m;wckudk
vufrcHjcif; wnf;[laom obm0onfvnf; &mcdkifEIef;tawmfrsm;rsm;
udef;atmif;wwf\/ qdkvdkjcif;rSm &dk;&dk;OmPfjzifh pOf;pm;vdkufonfhtcg
]tjzL}jzpfaeonfudk awGU&aomfvnf; rdrdu teDjzpfapvdkaomqE t&if;cH
&SdoltzdkUrSm ]tjzL}udk vufrcHvdkyJ ]teD}jzpfatmif BuHBuHzefzef awG;q,l
wwfjcif;udk qdkvdkonf/ O'gt&kPfum; tcsKdUvlrsm;onf waeUaomtcg
wGifoaX;jzpfzdkU arQmfvifhwwfMu\/ tcsKdUrSmoaX;om;jzpf oaX;jzpf
zdkUvrf;p jrifav&m tcsKdUrSmvnf; vrf;pjrifonfr[kwf? wenf;enf;jzifh
oaX;jzpfatmifvkyf,lrnf[k

tm;cJxm;Mu\/

vrf;pjrifonfjzpfap?

vrf;prjrifyJ avmbaMumifh pdwful;,Ofonfjzpfap oaX;jzpfcsifaom


awmifhwrIrsKd;&Sdol [lorQonf qdk&S,fvpfpD;yGm;a&;pepfudk b,feHa&mtcgrQ
rBudKufEdkifacs/ tb,fhaMumifhqdkaomf qdk&S,fvpfpD;yGm;a&;pepf usifhokH;aom
wdkif;jynfrsm;wGif oaX;("e&SifBuD;) jzpfEdkifzkdU tayguftvrf;r&Sdqdkjcif;udk
Mum;bl;xm;MuaomaMumifhaywnf;/ bdef;pJGaomvlwa,mufonf bdef;r&Sd
aom wdkif;jynfwjynfwGif aecsifpdwf rjzpfEdkifouJUokdUyif rnfrQavmuf
Nidrf;csrf;om,mvSonfqdkapumrl bdef;orm;onf bdef;r&Sdaomwdkif;jynfudk

997

rBudKufEdkifonfhenf;wl oaX;jzpfcsifaomol? jzpfEdkifaomol? jzpfaeaom


olwkdUonf qdk&S,fvpfpepfudk rBudKufEdkif/ ]]usm;csifusm; rD;,yfyJ}}[laom
pum;ykHtwdkif; jzpfMuayvdrfhrnf/ (oaX;jzpfzkdU owdr&aom tvkyform;
tcsKdUu

qdk&S,fvpfpepfudk

oem;zG,f&m

uefUuGufajymqdkMujcif;rSmrl

0g'jzefUolrsm;\pum;udkem;0ifxm; aomaMumifh jzpf&ayrnf/ waeUo


uREkfyfqdkufum;pD;oGm;&mwGif qdkufum;q&mu uREkfyftm; ]]q&mBuD;u
uGefjrLepfBuD;qdk}}[k ar;jref;jcif;udk tHUMopGmESifh Mum;cJU&bl;ygonf/)
xGufr,f xGufr,f
vlxkOD;vSu uREkfyftm; umvfrmhufpf\ pD;yGm;a&;oabmw&m;udk
oabmaygufvG,fvGef;onf[k ajymvdkufojzifh uREkfyfqifjcifokH;oyfonfh
tcg uREkfyftxufyg tjypfokH;csuf uif;vGwfvsuf&Sdjcif;udk awGU&onf/
uREkfyfonf (1) rd&dk;zvmtpOftvm t,ltqrsm;udk wGef;vSefazmufxGif;
NyD; azmufxGif;qJ azmufxGif;vwHU&Sdaejcif;? (2) oabmw&m;wck\
obm0usrusudk

jrifwwfaomyg&rDygcJUjcif;?

(3)

oaX;jzpfcsifaom

awmifhwrI b,ftcgrS ajymyavmufatmif&Sdjcif;wkdUaMumifh umvfrmhufpf\


]]aiG&if;}}[laom pmtkyfBuD;udkzwfvdkuf&onfESifh wNydKifeuft&if;&Sifpepf\
qdk;&Gm;csufrsm;ESifh tjypftemtqmrsm;udk wcgwnf;xdk;azmufodjrifoGm;yg
awmhonf/ wdkif;jynfqdk&S,fvpfpepf xGef;um;atmif rnfuJUodkU jyKvkyf
oifhonfqdkaom udpudkrl uREkfyf\t&mr[kwf? EdkfifiHa&;orm;rsm;\tvkyf
jzpfonf[k uREkfyfa&;cJUonf/ odkU&mwGif ae&l;? OD;Ekpaom EdkifiHa&;acgif;
aqmifrsm; vkyfykHrsKd;ESifhvnf; pepf ay:xGef;vmatmif wwfEdkifrnfr[kwf
[k uREkfyfjrifonf/ if;wkdUvkyfMuykHrsKd;ESifhqdkvQif if;wkdUwoufwmtwGif;

998

if;wkdU\wdkif;jynfrsm;

qdk&S,fvpfpepf

jzpfxGef;zkdU

r&SdEdkifjcif;um;

aocsmonf[k qdk&onf/ uREkfyfonf (uREkfyfESifh wckwnf;zGm; jzpfaom)


ae&l;tay: twefMumBuD; txifBuD;cJUaomfvnf; umvfrmhufpfudk q&m
rwifyJ udk,fhbmomxGifcsifaom olwkdU\rmetaMumif;udk &dyfrduwnf;u
txifBuD;rI ,kwfavsmhvm Mum;aewdkif;jynf acgif;aqmifBuD; wa,muf
taeESifh emrnfBuD;jcif;rSwyg; udk,fhwdkif;jynf vlaerIpepfESifh ywfouf
[kwdywd rpGrf;aqmifEdkifyJ b*Fvm;atmf wbufESifhwbuf ]xGufr,f}
]xGufr,f}[kq&mwynfhESpfa,muf toHay;Mujcif;jzifhom tcsdefukefMuvdrfh
rnf[k jrifvmygawmhonf/
uREkfyf\Zmwm
tawmtwGif; vlxkowif;pm uREkfyf\acgif;BuD;rsm;ESifh a0zef
csufrsm;onf pmzwfy&dowf\rsufpd wrsKd;wrnf tjrifajymif;vJ vm\/
1946-49ckESpfrsm; uREkfyf\vlxkacgif;BuD;rsm;onf &efukefol&d, acgif;
BuD;rsKd;cyfqefqef&Sd vuf0Jvuf,mrjcm; pOf;pm;OmPf avhusifhjcif;
0goemygaom pmzwform;wdkif; oabmusonfursm;onf[k ajymMu\/
uREkfyfonft"dym,ft&Sif;vif;qkH;jzpfatmif 0gustxm;todk *&kpdkufol
wa,mufjzpf &Sif;ygayonf[k ajymMuolrsm;&Sdaomfvnf; uREkfyfa&;aom
pmrsm; pOf;pm;p&m tcsuftvufuav;rsm; a&mnSyfxnfhoGif; ay;wwf
jcif;rSm uREkfyf\0goemjzpf\/ xdkUaMumifharNrdKUrS jyefvmaomtcgwGif
EdkifiHpD;yGm;a&;pepfESifh ywfouf pOf;pm;p&mrsm; xnfhoGif;a&;om;jcif;
tm;jzifh omrefpmzwfy&dowfrsm;tm; tvkyfay;vmonfhtjyif vuf0J*dkPf;
om;rsm;\

csD;usL;ajymqdkoHrsm;vnf;

999

ay:xGufvmonf/

okdU&mwGif

vuf0Jorm;rsm; oabmusonfESifhtrQ jrefrmt&if;&SifBuD;rsm; wkefvIyf


acsmufcsm;jcif;udkvnf;awGU&\/
1952 ckESpfOD; &efukefokdUacwqif;oGm; OD;nGefUESifhawGU&mwGif
OD;nGefUu ]]OD;azodef;&JU acgif;BuD;awGudk uRefawmftNrJapmifhzwfygw,f?
rEav;rSm vlxkowif;pmay:vmvdkufwm[m rEav;NrdKUawmh uGefjrLepfNrdKU
jzpfoGm;awmhrSmygyJAsm}}[k wu,fpdk;&drfaom rsufESmxm;ESifh ajymjcif;udk
uREkfyfrSwfrdygao;onf/

uREkfyfonf

OD;nGefUay;bl;aom

tultnDudk

vufrcHaomfvnf; ol\apwemudk owd& ol\pdk;&drfylyefjcif;twGuf


u&kPmjzpfrdygonf/ odkU&mwGif uREkfyf\ta&;tom;ESifh ywfoufcsD;usL;
jcif;onfvnf;

pma&;q&mwa,muftaejzifh

uREkfyftm;

wbufu

0rf;omapjcif;udkvnf; 0efcH&ayrnf/ uREkfyftm;acgif;BuD;wyk'ftwGuf 30d


(wv900d)ay;&rnfudkrsm;vGef;onf[kxifcJUjcif;udk uREkfyfowd&aomfvnf;
zGifh[rajymcJUyg? tu,f 1950jynfhESpf OD;nGefUonfuREkfyftm; vc900d
ay;iSm;cJUygrl uREkfyfonf umvfrmhufp\
f pmayrsm;udk zwfcGifh&awmhrnf
r[kwfaomaMumifh avmuDrIa&;&mESifhywfouf odoifhodxdkufaom ynm
&yfwckvufvGwfoGm;cJUacsrnfwum;[k

pOf;pm;rdygonf/

onfudk

axmufjyojzifh uREkfyf\ZmwmrSm aiGESifhywfouf tusKd;ray;ynmESifh


ywfoufom tusKd;ay;rnfh Zmwm&Sifwa,muf[l (wBudrfxyfNyD;)
&dyfrd&jyefygonf/
uyfoyfvSaom ,lbDat
1952

ckESpf?

pufwifbmv

yDuif;NrdKUwGifusif;yonfh

urmh

Nidrf;csrf;a&; uGefz&ifhBuD;okdU av;c&dkif udk,fpm;vS,ftjzpfESifh uREkfyftm;

1000

a&G;cs,fapvTwfonfESifh q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;tm; tzGJUOuX tjzpf


ESifhvnf;aumif;?

uREkfyfESifh

vTwfawmftrwf

'kwd,OuXrsm;tjzpfESifhvnf;aumif;

ref;xGef;&ifwkdUtm;

wifajrSmufum

yDuif;uGefz&ifhodkU

wufa&mufcJU&ygonf/ (yDuif;uGefz&ifhtaMumif;ESifh w&kwfjynfBuD;twGif;


vSnfhvnfMunfh&IcJU&ykH taMumif;t&mrsm;udkrl pmwtkyfoD;oefUa&;xkwf
cJUNyD;NyDjzpf rSwfwrf;wGif tus,fw0ifh razmfjyawmhyJ uREkfyfESifh
wdkuf&dkufywfoufonfhtaMumif;t&mrsm;udkom a&;om;azmfjyygawmhrnf/)
uREkfyfonf urmay:&Sd tjcm;wdkif;jynfrsm; taMumif;yg0ifonfh 0wK
tajrmuftjrm;udk

zwfcJU&bl;ol

wa,muf

jzpfonfESifh

tjcm;

wdkif;jynfrsm;odkU oGm;a&mufMunfh&Ivdkaom qEonf tjcm;vlrsm;xuf


jyif;xefvsuf&Sdonfxif\/

ra&mufbl;aom

a'owckodkU

a&mufbl;

csifonfqdkjcif;rSm vltawmfrsm;rsm; &Sdwwfonf rSefaomfvnf; bmrQ


rMum;&bl;? rzwf&bl;yJvsufESifh a&mufcsifonfqdkaom vlrsm;\ qEonf
uREkfyf\qEuJUodkU taMumif;,kwd cdkifvkHonfr[kwfacs/ uREkfyfrl um;
w&kwfjynfBuD;taMumif;udk zwfbl;xm;onfhjyif yxrH q&modef; 0wK
yDuif;NrdKU&dk;BuD;taMumif;ESifh &Sef[JNrdKUBuD;\ pnfum;&IyfaxG;ykH taMumif;
rsm;udk (pmawGUa&m pdwful;jzifh) a&;om;cJUbl;onfjzpfaomaMumifh rdrd
pdwful;xm;onfhtwdkif;

rnfrQavmuf

rSefuefrnfudk

odvdkvSonfESifh

udk,fwdkifa&mufcsifaomqE jyif;jyvsuf&SdcJU ygonf/ odkUjzpf 1952 ckESpf?


pufwifbmv 29 &ufaeU &efukefrS av,mOfjzifh xGufcGmcJUMuaom
udk,fpm;vS,frsm;teufwGif uREkfyf\ 0rf;ajrmuf0rf;omjzpfjcif;udk wky,SOf
NydKifEdkifaom

udk,fpm;vS,f&Sdvdrfhrnf

rxifay/

okdU&mwGif

uREkfyf\

0rf;omp&mrsm;wGif taESmifht,Sufay:vm wwfonfh Zmwm&Sifwa,muf


jzpfonfhtwdkif; befaumufNrdKUokdUa&mufvQifyif pdwfysufp&mwckay:vm

1001

cJUavNyD/ uREkfyfwkdUpD;eif;onfh ,lbDat av,mOfysHonf udk,fpm;vS,f


30ausmfrQ

wifaqmifvmcJU

befaumufodkU

a&mufaomtcgusrS

a[mifaumifodkU qufvufysHoef;&rnfh c&D;wGif vltm;vkH;twGuf ae&m


r&SdonfhtwGufaMumifh &efukefNrdKUodkU vl10a,muf jyefoGm;&rnf[k qdkav
onf/ jyefoGm;&rnfh10a,mufteuf wGif uREkfyf\trnf yg0ifvsuf&Sd\/
wGif

Muifemjcif;oabmESifh

(yckuLNrdKUrS

jynfhpkHonfh

ocifaumif;qifhjzpf

toufBuD;&ifholjzpf

udk,fpm;vS,fwa,mufu

uREkfyfarwmydkUygonf/)

'kurrsm;ygapESifh?

uREkfyftm;

uREkfyfrSm

jyefydkUrnfhtpm;

oljyefoGm;ygrnf[k ]aAmfvefwD,m} vkyfygayonf/ okdU&mwGif ]BudK;eD}


pepfayavm? bmpepfayvm rajymwwf? ,lbDat tpdk;&av,mOfysHu
trnftpm; rnfoljyefrSrjzpf? uREkfyfyif jyef&rnf[k ZGwftwif; tusyf
udkifygavawmhonf/

uREkfyfwkdUudk,fpm;vS,frsm;teufwGif

ajymwwf

qdkwwf&Sdol twGif;a&;rSL;udkbNidrf;vnf; ryg&SdonfESifh ,lbDatt&m&Sd


rsm;\ trdefUtwdkif; udk,fpm;vS,f 10 a,mufjyefvmcJUMu& av\/
udkbNidrf;ESifhuREkfyf
uREkfyfum; tawmfBuD; pdwfysufvsuf&SdavNyD/ txufwGif azmfjycJU
onfhtwdkif; yDuif;NrdKU&dk;ESifh pnfum;&IyfaxG;aom &Sef[JNrdKUwdkU udk udk,fwdkif
awGUjrifvdkonfhqE jyif;xefrIr&SdcJUygvQif uREkfyfonf &efukefrS rEav;odkU
awmufavQmufjyefvmrdvdrfhrnfxifonf/ (uGefz&ifhum; udpr&Sd? uREkfyf
rwufvQifvnf;

olUtcsdefwGif

vkyfMurnfomjzpfonf/) aemufwaeU

&efukefrS av,mOfysHjzifh jyefxGufMu&mwGif ,refaeUu EdkifiHul; ]ywfpfykwf}


vufrSwfr&ojzifh usefae&pfcJUaom twGif;a&;rSL; udkbNidrf;wa,mufvnf;

1002

ygvmojzifh

uREkfyftawmftm;wufrdonf/

'kwd,tokwfjzpfaom

udk,fpm;vS,ftzGJUteufwGif udkbNidrf;tjyif '*kefwm&m? Adkvfva&mif?


ref;xGef;&if?

&efEdkifpdefwkdUudk

vSnfhvnfMu&mwGif

uREkfyfwkdU

uREkfyfrSwfrdonf/
udk,fpm;vS,f

w&kyfjynfBuD;twGif;
30ausmfrQ&Sdonfhteuf

udk,fhvlESifhudk,f tvsOf;oifh&m yl;aygif;wGJzuf qufqHorI jyKMuavonf/


uREkfyfrSmrl

vlopfwa,mufESifh

r[kwfonfhtwdkif;

rdwfaqGjzpfzkdU

a&S;uwnf;u

vG,fulolwa,muf

oduRrf;NyD;jzpfonfh

q&mBuD;ocif

udk,fawmfrdIif;ESifh ydkrdk&if;ESD;vmcJUjcif;rSwyg; rdwfaqGopf[l r&&SdcJUacs/


yxruREkfyfonf twGif;a&;rSL; udkbNidrf;tm; tdkifpDtufpf wa,muf
taejzifhvnf;aumif;? udkbNidrf;uvnf; uREkfyftm;toufBuD; acwfynm
wwfaom

pma&;q&mBuD;wa,muftaejzifhvnf;aumif;

txdkuftavsmuf

av;pm;jcif;&SdMuykH&\/

okdU&mwGif

tjyeftvSef
udkbNidrf;onf

EdkifiHa&;orm;wa,mufjzpfonfhtavsmuf olwkdUEdkifiHa&; orm;tcsif;csif;


udk ydkrdkav;pm;ykH& bufvdkufcsifwwfaom 0goemuav;&Sdonf[lvnf;
uREkfyftuJcwfrdonf/ bufvdkufykHrSm odkUwnf;/ uREkfyfESifh ref;xGef;&if
wkdUonf 'kwd,OuXrsm;jzpfMu yDuif;[dkw,f wcef;wnf; twl
wnf;cdkMu&onfhtavsmuf olUtaMumif;udk uREkfyftawmfodvm\/ uREkfyf
wkdUonf axG&mav;yg; taMumif;rsm;udk ajymMu&mwGif ref;xGef;&if
trwfwa,muf taejzifh uREkfyfarQmfvifhonfh taxGaxGA[kokw General
Knowledge rsKd;ESifh

rQru

rjynfhjcif;udkawGU&\/ vTwfawmftrwfwa,mufqdkvQif

jynfh0oifhonf[k

uREkfyf,lqxm;onf/

(onfrSm

uREkfyf\txifBuD;rIvnf; jzpfEdkifygonf/) uREkfyfonfref;xGef;&ifESifh trsm;


qkH; qufqHpum;ajymcGifh&&Sdonfhtavsmuf ol\csKdUiJUcsufudk od&Sdvm
&mwGif (ausmif;q&mvkyfcJUbl;aom0oDaMumifhxifh) q&mwynfh r[kwfyJ

1003

vsuf q&mwynfhtaersKd; cyfzdzd? cyfaigufaiguf ajymrdvmwwfygonf/


(onfrSm uREkfyf\cRwf,Gif; csufjzpfonf[k t<uif;rJU0efcHygonf/)
ref;xGef;&ifonf

uREkfyf\

udkbNidrf;tm;ajymjyonfh

]tEdkifusifh}

jcif;udk

vuPm&Sd\/

rcHcsif&kHESifh

udkbNidrf;ESifh

rNyD;yJ

uREkfyfonf

wBudrfwcgrQ ]uawmufuq}jzpf bl;onf[k uREkfyfrrSwfrdyJ uREkfyftay:


trlt&m ajymif;vJvmjcif;udk uREkfyf&dyfrdvmonf/
armfawmfum;jzifh c&D;twl oGm;Mu&aomtcgwGif ref;xGef;&ifESifh
uREkfyf,SOfwJGum xdkifaeusjzpfygvsuf (olwkdUESpfa,mufem;vnfrI,lxm;
onfhvuPmESifh)udkbNidrf;u

tv,frSxdkifum

uREkfyfwkdUESpfa,mufudk

cGJxm;ygonf/ uREkfyfonfeD;uyfpGm qufqH&onfh vlrsm;\tjyKtrludk


trSwfrJUraeyJ

owdxm;Munfhwwfonfh

tavhtx&Sdolwa,mufjzpf

onfhtavsmufolwkdU\ vkyfykHudkifykH? ajymykHqdkykHuav;rsm;udk &dyfrdonfESifh


uREkfyfuvnf;

cyfcJGcJG

cyfat;at;yif

aecJUygawmhonf/

odkU&mwGif

udkbNidrf;ESifh uREkfyfonf urmhNidrf;csrf;a&;orm;csif; eD;uyf&if;ESD;rI&Sdoifh


oavmufr&SdMuyJ cyfpdrf;pdrf;aevmcJUMu&m zqyvtpdk;&u uREkfyftm;
zrf;qD;wkdufydwfNyD;aemufwGifrS udkbNidrf;\trlt&majymif;vJNyD; vIdufvSJ&if;
ESD;rI&Sdjcif;udk uREkfyfawGU&ygonf/ (onfwdkUrSm udkbNidrf;\ cRwf,Gif;csuf
taejzifh wifjyvdkjcif;r[kwf? uREkfyf\]Zmwm}t&tm;jzifh cifrif&if;EDS;cJUorQ
aom

rdwfaqG[lorQonf

yxrwGif

txpfaigh&SdNyD;rS

em;vnfrI&

tcsdefumv Mum&SnfaomtcgwGif cifrif&if;ESD;aomtjzpfodkU a&mufwwf


jcif;udk om"uwcktaejzifh wifjyjcif;rQom jzpfygonf/)

1004

'*kefwm&m
pma&;q&m '*kefwm&monfvnf; urmhNidrf;csrf;a&; udk,fpm;vS,f
wOD;tjzpfESifhtwloGm;Mu if;tm; txdkfuftavsmuf avhvmcGifh&cJUonf/
yDuif;odkUroGm;MurD

4ESpfcefUavmufu

'*kefwm&monf

uREkfyf\

t,ltqrsm;ESifh ywfouf rnfokdUrnfykH a0zefonf[k aiGOa'gif;u


uREkfyftm;ajymjybl;\/ pma&;q&m&efatmifonf twGufaMumifh '*kef
wm&mtm; &dkfufrnfjyKao;onf[lyif aiGOa'gif;uajymbl;\/ ([kwf
r[kwfum;

rajymwwf?

q&m&efatmif

r[kwfvQifvnf;

wa,muf

a,mufjzpfygvdrfhrnf? emrnfudkawmh uREkfyfcyfarharh&Sdaeonf/ okdUaomf


q&m&efatmif[lyifajymonfxif\/) 1950jynfhESpfwGif uREkfyf oDwmvrf;
aexdkifvsuf&SdpOf aiGOa'gif;onf uREkfyftm;olUtdrfodkU xrif;pm;zdwf
a&mufoGm;aomtcg '*kefwm&mudk awGU&ojzifh uREkfyftHUMo rdao;\/
uREkfyfonf touft&G,ftvdkuf tuJcwfwwfolwa,mufjzpf onfESifh
uREkfyf\om;axG;t&G,favmufrQ&Sdolwa,mufu

uREkfyftaMumif;

udk

q&m&efatmifvdk Mum;vlwa,mufu 0if&dkufcsifavmufatmif &Iwfcs


ajymqdk&acsrnfavmqdkum

'*kefwm&mtay:

(aiGOa'gif;\pum;t&)

tmCmwxm;vsuf&SdonfjzpfaomaMumifh aiGOa'gif;u wdkufauR;jcif;udk


vnf; raomuf? '*kefwm&mESifhvnf; pum;[[rajymyJ EIwfqdwfqdwfaecJU
rdonf/ '*kefwm&mudk,fuvnf; ]pum;a&mazma&m} ESifh aESmwwfol
wa,muf

(Good Mixer)

r[kwfojzifh *GuswwESifhyif xrif;pm;yGJ

NyD;qkH;oGm;cJUonf/ tu,f uREkfyfonf aiGOa'gif;0,fxm;aom &rft&uf


udk aomufcJUygrl (taomuform;wkdU\ xkH;pHtwdkif;) a&ma&maESmaESm
ajymrdqdkrd jzpfvmvdrfhrnf[k uREkfyfod\/

1005

xdkUaMumifhyif uREkfyfonf

wrifa&Smif

raomufyJaecJUjcif;jzpf\/

yDuif;okdUa&mufMu

wBudrf

ESpfBudrf pum;ajymrdaomtcgrlum; '*kefwm&mrSm vlaygif;qefUjcif; rqefU


jcif;udk tyxm; t&nftcsif;tm;jzifh ]ac}aom vli,fwa,muf r[kwf
jcif;udk uREkfyftuJcwfEdkifvmygonf/ wnfhwnfh0efcH&vQif '*kefwm&mum;
uREkfyfxifrdonfxuf

]jynfh}aom

t&nftcsif;&Sdjcif;udk

awGU&\/

twD;trIwftaMumif;udkajymMu&mwGif ]]uRefawmfpE&m;wD;vQif awmf&kHwef&kH


tqdkawmfrsKd;eJUrjzpfbl;?

apmjrat;MunfwkdUvdk

tqdkawmfBuD;

rsKd;eJUrS

wD;csifw,f}} [k'*kefwm&mu ajymvdkufojzifh uREkfyftawmfrsufvkH; jyL;oGm;


\/ [kwfavmufonfxifjcif;w0uf (rlvtmCmwaMumifh) <um;onf
xifjcif;um; w0ufjzpfae\/
okdU&mwGifyDuif;yifol\vufoHudk
tm*vli,fwa,mufaywum;[k
taMumif;rSp

uREkfyfem;axmifcGifh&aomtcg

qkH;jzwfcJUygonf/

axG&mav;yg;

xdkUaemuf

pmay

taMumif;t&mrsm;udkaqG;aEG;Mu&mwGif

ol\t&nftcsif;udk tuJcwfrd tmCmwpdwfrsm; vkH;0vGifhpifoGm;ygav


awmhonf/

vlwa,muf

t&nftcsif;jynfh0jcif;udk

awGU&onfhtcg

ol\tjcm;aom csKdUiJUcsufrsm;udk cGifhvTwfEdkifjcif;rSm uREkfyf\cRwf,Gif;csuf


ayavm? okdUwnf;r[kwf aumif;jcif;w&yfayavmrajymwwfyg/ tcsKdUurl
vlpGrf;aumif; MunfndKwwfjcif; (Hero Worship) [kac:MuEkHnHUonf[k
qdkMuavonf/ rnfodkUyifjzpfap w&kwfjynfc&D;wGif uREkfyftaMumif;udk
'*kefwm&mu odjcif;xuf '*kefwm&m taMumif;udk uREkfyfod&jcif;u
ydkonfxif\/ '*kefwm&mtay: ,cifu xm;cJUonfh tmCmwpdwfrSm
vnf;vkH;0aysmufuG,foGm;cJUygavNyD/

1006

q&mBuD;ESifh uREkfyf
w&kwfjynf c&D;vSnfhvnfMupOf uREkfyfonftcGifhBuKHwdkif; q&mBuD;
ocifudkf,fawmfrIdif;ESifhtwlc&D;oGm;avh&Sd\/ ]tcGifhBuKHwdkif;} [l azmfjy
&jcif;rSm

rD;&xm;ESifh

c&D;oGm;Muaomtcgrsm;omvQif

q&mBuD;ESifh

uREkfyfonf wa,mufwcef;pD;Mu& olUtcef;odkUuREkfyfoGm;a&mufvnfywf


EdkifaomaMumifhjzpf\/ armfawmfum;jzifh c&D;oGm;Muaomtcgrl q&mBuD;u
um;wpD;? udkbNidrf;? ref;xGef;&ifESifhuREkfyfwkdUokH;a,mufu um;wpD; &&SdMu
aomaMumifh q&mBuD;ESifhtwl pD;cGifhr&SdyJ uREkfyfudkMunfndKav;pm;ykHr&onfh
udkbNidrf;? ref;xGef;&ifwkdUESifhtwl ysif;ajcmufpGm c&D;oGm;&\/ uREkfyf
\0goemwckrSm rnfrQavmufBuD;us,faom yk*dKvfwOD;jzpfap uREkfyftm;
av;pm;ykHr&vQif uREkfyfuvnf; tzufrvkyfyJ aewwf\/ udkbNidrf;u
uREkfyf\A[kokwESifh pOf;pm;OmPfudk rav;pm;[kqdkvQif uREkfyfuvnf;
ol\tdkifpDtufpfESifh twGif;a&;rSL;&mxl;udk txifrBuD;awmhacs/ yDuif;
uGefz&ifhodkU uREkfyfvdkufygvmcJU&jcif;rSm uREkfyf tusKd;aus;Zl;&Sd jcif;xuf
olwkdU\urmhNidrf;csrf;a&;twGuf uREkfyfu axmufcHa&;om;ay; Edkifjcif;
uom aus;Zl;rsm;onf[k uREkfyf,lqxm;\/ okdU&mwGif urmhNidrf;csrf;a&;
orm;rsm;url

udpuREkfyfESifh

t,ltqrwljcif;udk

aemiftcgwGif

ydkrdkxif&Sm;vmonfjzpf oufqdkifaomae&mwGif &Sif;vif;azmfjyygOD;rnf/


yDuif;odkU vdkuf&jcif;twGuf uREkfyftzdkU&m xif&Sm;aom tusKd;aus;Zl;wck
ay:xGufvmjcif;rSmum; q&mBuD; ocifudk,fawmfrIdif;u uREkfyftay:
txifrSm;rIwckyaysmufoGm;jcif;yif jzpfavonf/ uREkfyfudkol&d,wdkufu
xkwfypfvdkufojzifh q&mBuD;xHokdU oGm;a&mufEIwfquf&mwGif q&mBuD;
onf

olU

]&SdpkrJUpk}

jzpf[ef&Sdaom

1007

'*Fg;rsm;ESifh

rl;aph?

rwfaph

ta<uuav;rsm;udk

vufckyfjzifhaqmif,lvmNyD;

uREkfyf\tdwfxJokdU

ZGwfxnfhum idkoHygBuD;ESifh EIwfqufonftxd uREkfyftwGuf pdwfxd


cdkufjcif;&SdykHudk

uREkfyfjrif&\/

xdkUaemufwESpfausmfcefUMum

awGUqkH

Mu&mwGif q&mBuD;onf uREkfyftay: ajymif;vJjcif;&Sdonfudk awGU&\/


wGifuREkfyfonf taMumif;jcif;&mudkawG;EdkifcJUavNyD/ uREkfyf\ 'kwd,
tdrfaxmifonf

uREkfyfESifhuJGMu&m

olUtjypfudkjrKyfxm;NyD;

uREkfyfESifh

rdbrsm;\tjypf[l q&mBuD;tm; ajymxm;[ef&Sdonf[k uREkfyftuJcwfrd


onf/ odkUjzpf uREkfyfonf rD;&xm;ay:wGifwcef;wnf;pD;Mu& &Sif;vif;
cGifh &aomtcgwGif rSwfwrf; wifjycJUonfhtwdkif; 'kwd,tdrfaxmifudk
,kHMunfauseyfonfhvuPmESifh
ac:ajy;w,fqdkrSwfaewmudk;}}

]]igurodaygifuGm?
[kjyefajymavonf/

rif;rdbrsm;u
uREkfyfonfrdrdtm;

rvdkvm;olrsm;u xifcsifovdk xifMujcif;udk ouFm&Sif;&ef rBudK;pm;aomf


vnf; q&mBuD;uJUokdUaom yk*dKvfBuDD;wOD;tm; uREkfyftay: txifvJGjcif;
ajyaysmufatmif&Sif;jyvdkuf&jcif;twGuf

twdkfif;rod

auseyftm;&jcif;

jzpfcJU&bl;ygonf/
uREkfyf\vlaygif;rqefUykH
uREkfyftay: udkbNidrf;uat;pufpufvkyfvmonfqdkvQifyif tjcm;
aom jrefrmudk,fpm;vS,ftcsKdUu (tm;vkH;awmhr[kwfyg/) uREfkfyftay: wGif
txl;wvnfav;pm;rI r&Sdawmhjcif;udk uREkfyfawGUvm&onf/ uREkfyfonf
tdfrfh&Sifrsm;jzpfaom w&kwfvlrsKd;rsm;tay: ({nfh0wfausyGefjcif; twGuf)
auseyfzG,faumif;jcif;udk w&kwfjynfoGm; rSwfwrf;wGif csD;usL;a&;om;
cJUbl;onfjzpf&m rdrdwdkUtcsif;csif; auseyfzG,fraumif;onfh tjcif;t&mudk

1008

ae&mwGif

a&;om;azmfjyvdkuf&ygOD;rnf/

waeUo

uREkfyfwdkU

udk,fpm;vS,frsm;onf jrpf0gjrpfudk wmwrHwl;NyD; a&vTJaygufjyKvkyf onfh


vkyfief;XmeBuD;wckodkU

oGm;a&mufMunfh&IMu

tjyefwGif

oabFmESifh

oGm;&onfh c&D;pcef;wck yg&Sd\/ uREkfyfrSmc&D;yef;onfhtwGuf aMumifh


aexdkifraumif;onfESifh oabFmay: cif;xm;onfh qdkzmBuD;wck ay:wGif
(pum;jyefw&kwfruav;\

nTefjycsuft&)

vJavsmif;um

tdyfae\/

oabFmrSm ao;i,faomaMumifh c&D;onfrsm;twGuf ae&m rvkHavmuf


jcif;um;rSefygonf/ tcsKdUudk,fpm;vS,frsm;onf qdkzmBuD;ay: vJavsmif;
aeaom uREkfyfudkjrifMuaomtcg bmjzpfoenf;[k rar;MuyJ ]]tr,f
av;[JU? ae&musOf;usyf&wJUtxJ tdyfwJUvlu tdyfaeoudk;}} [k uREkfyf
Mum;avmufatmif ajymMuonf/ uREkfyfonf(wwfEdkifvQif) tjcm;vlrsm;tm;
taESmifht,Suf ray;vdkaom 0goemtwdkif; xxdkifrnfjyK&m pum;jyef
w&kwfruav;u ]]tdyfomtdyfyg tbdk;&JU? 'djyifae&mrSm olwkdUxdkifMu
vdrfhraygh}}[k

ajymumjyefvJScdkif;ayonf/

tcsdefudkrav;pm;jcif;?

tjzpftysufESifh

uREkfyfwkdUarmfawmfum;pD;&NyD;

wuG

olwkdUtzkdUbwfpf

um;om pD;& rauseyfonfESifhnnf;nLjcif; paomtjcif;t&mrsm;udk


uREkfyfawGUjrifvdkuf&onfwGif

udkbNidrf;a&G;vmcJUaom

urmhNidrf;csrf;a&;

udk,fpm;vS,fawmfrsm;um; awmfawmfnHUao;onf[k uREkfyfrSwfcsufcsvdkufrd


onf/ okdU&mwGif tm;vkH;r[kwf? uREkfyftay: MuifemykH&onfh ocif
aumif;qifh uJUodkUaom udk,fpm;vS,f okH;av;a,mufudkvnf; BuKHcJU&
ygayonf/

1009

avmif;upm;jcif;uif;ykH
uREkfyfwkdUonf w&kwfjynf vSnfhvnfMunfh&IMupOf w&kwfvlrsKd;rsm;
tay: rauseyfp&m bmwckrQ rawGU&yJ x<uvkHUv0D&d,&Sdjcif;? olwkdU\
acgif;aqmifrsm;pum;udk MunfjzLpGm em,lMuykH&jcif;wkdUudkom awGU&\/
wdk;wufjcif;[lonfrSmrl w&kwfvlrsKd;rsm;\ ,ciftajctaeudk rjrif&bl;yJ
wacgufwnf; a&mufbl;oljzpf EIdif;,SOfcsufxkwfp&m r&SdonfhtwGuf
aMumifh wkd;wufonf? okdUr[kwf qkwf,kwfonf[k uREkfyfu rSwfcsufcscJU
vQif t"dym,f&Sdvdrfhrnf r[kwfacs/ uREkfyfcsD;rGrf;rdaom tcsufwckrSm
avmif;upm;jcif;tvkyf urmausmfatmif 0goemBuD;aom w&kwfvlrsKd;
jzpfcJUygvsuf armfpDwkH;vufxufwGif rnfonfhae&mXmewGifrS avmif;upm;
jcif;ESifhywfouf

t&dyftaiGUrjrifcJU&jcif;yifjzpfonf/

taMumif;udk

a&;om;vsuf&SdpOf jrif;aumif;rsKd; xGef;um;&eftwGufqdk Oa&mywdkufom;


rsm; pwifwnfaxmifcJUonfh jrif;yJGrsm;onf bk&m;r&Sd? w&m;r&Sd? bmom
r&Sdqdkonfh w&kwfuGefjrLepfwdkif;jynf vkH;vkH;BuD; tpwkH;NyD; avmif;upm;
jcif;onf i&JBuD;onf[k yg;pyfuajymum EdkifiHawmfbmom wnfaxmif
onfqdkaom OD;Ek\jrefrmjynf NAdwdoQtpdk;& vufxufu twkdif;
qufvuf pnfum;jyefUyGm;vsuf&Sdjcif;udk owd&rdonf/ rdrdrydkifaomaiGudk
tvJGokH;pm;jyKrdjcif;twGufaMumifh axmifwef;us&onfh aiGudkifpma&;rsm;?
aiGwdkuft&m&Sdrsm;? om;0r,m;0tzGJUtrIaqmifrsm;\ jzpftifudk ppfwrf;
,lvkdufonf&Sdaomf jrif;yGJrsm; &IH;jcif;aMumifh tvJGokH;pm;jyKrd olrsm;\
&mcdkifEIef;ta&twGufonf tawmfBuD;rm; rsm;jym;vdrfhrnf[k uREkfyfawG;
xifrdonf/

1010

tvefUwMum; pdwfysufjcif;
txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; uREkfyfrSm w&kwfjynfodkUoGm;cJU&jcif;
ESifh ywfoufuHraumif;aom tjcif;t&mrsm; tawmfuav; BuKHcJU&\/
w&kwfjynfrS jyefvmMu e,fpyfjzpfaom rD;&xm;blwm&kHodkU qdkufa&muf
Mu&mwGif uREkfyf\ywfpfykwfpmtkyfuav; &SmrawGUyJjzpfaeonf [kajymMu
tawmfpdwfnpfoGm;\/ uREkfyfwkdUudk,fpm;vS,fawmfrsm;onf rdrdwkdU\
EdkifiHul;vufrSwf (ywfpfykwfpmtkyfuav;)rsm;udk w&kwftpdk;& t&m&Sd
rsm;\vufodkU toD;oD;ay;tyfxm;Mu&av&m e,fpyfblwm&kHodkU a&mufMu
aomtcg tjcm;udk,fpm;vS,fawmfrsm;\ ywfpfykwfrsm; awGU&ygvsuf
uREkfyf\ywfpfykwfwckwnf;rSa&G;NyD; aysmufaeonfqdkaomaMumifh tvGef
pdwfraumif;yJjzpfoGm;cJU\/ ywfpfykwfrygcJUvQif e,fpyfudk ul;ausmfcGifh
r&Sdojzifh uREkfyfwa,mufwnf; w&kwfjynf csefae&pfrnfqdk aomaMumifh
tvGefpdwfysufvsuf&Sd\/ odkUjzpf uREkfyfonf jyefoGm;Murnfh udk,fpm;
vS,frsm;udkyif EIwfrqufEdkifyJ rD;&xm;ay: wa,mufwnf; yufvuf
vSefum tdyfae&pfonf/ okdU&SdpOf rdrdudk,fudk ]]w&kwfjynfa&muf csifvSwJU
ieJwa,muf rSwfaya&mhuGm? rif;wa,mufwnf; b,fESpf&uf b,fESpfv
aecJU&r,frqdkEdkifbl;? tDoGm;atmif ae&vdrfhr,f? rSwfua&maygh uGm}}[k
ajymrdygao;onf/

uREkfyfrSmtazmfcifwwfonfqdkavmufonfh

0goem

r&Sdawmhapumrl EdkifiHjcm;wdkif;jynfodkU wacgufwnf;oma&muf bl;aom


aMumifhxifh? wa,mufwnf; ae&pf&rnfhtwGuf tawmftm;i,fvS onf/
]a&TOa'gif;? a&TOa'gif;}}[k ac:oHMum;onfESifh xMunfhvdkufaom tcg
uREkfyfwkdU\

pum;jyefw&kwfruav;ajy;vmonfudkjrif&

1011

vufxJ

teDa&mif&Sdaom pmtkyfuav;udk 0rf;omtm;&ESifh ajrSmuf,rf;vmjcif;udk


awGU&onf/ t"dym,fum; uREkfyf\ywfpfykwfpmtkyfawGUNyDjzpf e,fpyf\
tjcm;bufqdkufvsuf&Sdao;aom rD;&xm;udkrDatmifajy;&efjzpfav onf/
uREkfyfonfw&kwfjynftqef;topfrsm; jrifawGU&jcif;aMumifh 0rf;ajrmuf&
aomtBudrfaygif; tawmfrsm;cJUyg\/ okdU&mwGifpum;jyefruav;\vuf
xJ

pmtkyfeDuav;udk

rrSwfrdyg/

pmtkyfuav;udk

jrifvdkuf&jcif;uJUokdU

0rf;omaomtjzpfudk

olUvufrSqGJ,lNyD;

vufqGJtdwfuav;udk

vSrf;,lum e,fpyfqDodkU uwdkufu&dkufajy;av&m pum;jyefruav;u


]]*Gwf'fbdkif *&ifyg}} (oGm;ayawmhtbdk;)[k EIwfqufjcif;udkyif r[m;w&m;
jyefajymcJU&onf/ uREkfyf\av;vHaom om;a&tdwfudkrl urmhNidrf;csrf;a&;
uGefz&ifh{nfhcHaumfrwDESifh tvkyfvkyfMuonfh vli,frsm;u xrf;ydk;o,f,l
ydkU aqmifMuygayonf/
uHqkd;ykHwcsuf
uREkfyf\uHraumif;jcif;onf a[mifaumifodkU a&mufMuaomtcgwGif
vnf; vufprodrf;ao;acs/ uREkfyfonfa[mifaumifNrdKU vlokH;ypnf;rsm;
aps;aygonfqdkaomaMumifh tdrfrS,lcJUaom aiGESifhyDuif;uGefz&ifhaumfrwDu
wdkvDrdkvDokH;pGJ&ef ay;onfhaiGudk bmrQrokH;yJ a[mifaumifaps;0,f&ef
twGuf csefxm;cJU\/ odkU&mwGiftvmc&D; uREkfyfwkdU'kwd,tokwfudk,fpm;
vS,frsm;pD;vmMuonfh xdkif;av,mOfysHonf aemufwaeUwGif qdkufa&muf
vmav&m (toGm;tjyef vufrSwf0,fxm;Muonfh) udk,fpm;vS,f 10
a,mufrSm aps;0,fcsdefr&awmhyJ avqdyfodkUvmMu&avawmhonf/ uREkfyf
onfaps;0,f&eftwGufomru urmtawmfemrnfBuD;aom a[mifaumif

1012

NrdKUudk

ESHUatmifvSnfhvnfMunfh&Ivdkaom

twljyefMu&rnfh

qEvnf;&Sd\/

&[ef;udk,fpm;vS,fESpfyg;onf

rvdkufvdkao;onfESifh

udkbNidrf;tm;

uREkfyfwkdUESifh

uREkfyfwkdUESifh

ae&pfcGifh&ap&ef

twl

ajymcdkif;Mu&m

tcGifh& ae&pfMu\/ uREkfyfonfvnf; txufygtaMumif;aMumifh olwkdU


uJUodkU ae&pfcsifao; tcGifhawmif;cdkif;zkdU pdwful;ygao;\/ odkU&mwGif
rsufESmomykHr&aom

udkbNidrf;udkjrif&onfESifh

EdkifiHa&;orm;rsm;xHrS

bmtcGifhta&;rS rawmif;vdkawmhyg[k qkH;jzwfum olwkdUESifhtwl jyefvdkuf


cJUygonf/ uREkfyfwkdU 10a,mufrSty <uif;usefaom udk,fpm;vS,f rsm;rSmrl
a[mifaumif

okH;&ufcefUqufvufaexdkifcGifh&SdMuav&m

uREkfyfomvQif

bmrSr0,fcJU&yJ aiGudkykdufNyD; jyefvmcJU&onf/


rsufESmi,faom urmhNidrf;csrf;a&;orm;
r*Fvm'kHavqdyfokdU

n8em&DtcsdefwGif

qdkufa&mufvmaomtcg

taumuft&m&Sdrsm;onf uREkfyfwkdUurmhNidrf;csrf;a&; udk,fpm;vS,frsm;\


ypnf;rsm;udk

txl;aphpyfpGm

arTaESmuf&SmazGppfaq;Mu\/

EdkifiHjcm;rS

jyefvmMuonfh c&D;onf trsKd;rsKd;&SdMuonfhteuf taumuft&m&Sdrsm;


onf urmhNidrf;csrf;a&;uGefz&ifhrS jyefvmolrsm;udk txl;*&kpdkuf ppfaq;
Muonfxif\/

tjcm;c&D;onfrsm;ESifh

orm;rsm;onf

avqdyf

EIdif;pmvQif

tawmfrsufESmi,fykH&\/

urmhNidrf;csrf;a&;
t&m&Sdrsm;onf

w&kwfjynfuay;vdkufonfh 0g;xD;uav;wacsmif;udkyif taumufcGefcGJzdkU


owfrSwfMu\/

uREkfyfwkdUonf

jrefrmaiGESifh

0,f,lcJUjcif;r[kwfyJ

wkdif;jynfwjynfu arwmvufaqmifay;vdkonfqdkygvQif uREkfyfwkdU jrefrm


jynf b@m

(Wealth)

wkd;yGm;vmjcif;jzpfaomaMumifh if;ypnf;tay:rS

1013

tcGefaumuf,lxdkufonf rxifyg/ rnfokdUyifjzpfap 0efBuD;tp&Sdaom


{nfhonfrsm;onf EdkifiHjcm;rSjyefvm tvum;&cJUaom vufaqmifrSef
cJUvQif taumufay;aqmifMu& onfrxifyg/ uREkfyfwkdU urmhNidrf;csrf;a&;
udk,fpm;vS,frsm;xHrSrl xD;uav;wvufudkrQ csrf;omray;MuyJ ]vkH;aph
ygXfaph} nSpf,lMujcif;udk cHcJUMu&onf/
OD;nGefUESifhaqG;aEG;jcif;
uREkfyfonf
wOD;jzpfaom

&efukefodkU

jyefa&mufaomtcgwGif

OD;nGefUxHokdUoGm;EIwfqufav&m

"rrdwfaqGBuD;

OD;nGefUESifh

uREkfyfwdkU

aqG;aEG;ajymqdkMuaom pum;rsm;rSm wdkif;jynfpD;yGm;a&;pepfESifh oufqdkif


onfjzpfaomaMumifh pmzwfolwkdU\ A[kokwtvdkUiSm wifjyvdkuf&yg
OD;rnf/ EIwfqufMuNyD;aemufnGefU/ ]]w&kwfjynf roGm;cifuwnf;u cifAsm;&JU ta&;tom;aMumifh
rEav;ol rEav;om;awG uGefjrLepfjzpfukefMuava&mhrvm;vdkU pdk;&drfaerd
wmw&kwfjynfu jyefvmawmhrS cifAsm;a&;ykHeJUqdkvQif wjynfvkH; uGefjrLepf
jzpfukefMuawmhrSm xifyghAsm}}
Ekyf/

]]uRefawmfu

Murf;ydk;udkvdyfjzpfatmif

a&;wwfw,fvdkU

qdkvdkufjcif;vm; cifAsm}}
nGefU/ (&,farmvsuf)]]'Dvdkawmhrqdkvdkygbl;? OD;azodef;u taMumif;
jy&mrSm ,kwd,kwmt&Smaumif;vGef;vdkU uRefawmfwkdUu vefUw,fcifAsm}}
Ekyf/]]udk,fhpnf;pdrf jyKwfavrvm;vdkU vefUwmvm;cifAsm? odkUaomf
vnf; uRefawmfwifjyorQ[muawmh uRefawmfjrifwJUtwdkif; &dk;&dk;om;om;
wifjyjcif;jzpfygw,f? y&d,m,feJU vSnfhpm;jcif;rygygbl; cifAsm}}

1014

nGefU/ ]]'gvJyJ uRefawmfwkdUu vefU wmyJAs? 'gawGxm;ygawmhAsm?


w&kwfjynfrSm bmawGrsm; jrifcJUawGUcJUovJAsm}}
Ekyf/

]]uRefawmfawGUcJUwmuawmh

w&kwfjynfrSm

tvkyform;

v,form;awG[m a&SUtzdkUarQmfvifhcsufawGeJU aysmfaeMuwmudk jrifcJU&


ygw,fcifAsm}}
nGefU/ ]]tck vufiif;twGufuawmh 'gavmuf r[kwfbl;vm;}}
Ekyf/ ]]vufiif;twGufvJ aysmfwefoavmuf aysmfaeMuykH&ygw,f?
okdUaomf qdk&S,fvpfpepftwdkif;olwdkU vdkufemcGifh&Muwmu okH;ESpfom
&Sdao;avawmh vufiif;cHpm;&wJU tusKd;w&m;udk axmufcsifhNyD; a&SUtzkdU
tBuD;tus,f tusKd;rsm;vmvdrfhr,fvdkU arQmfvifhaeMu[efwlygw,f}}
nGefU/

]]ajrydkif&SifBuD;awG&JU

vuf0,frSm&SdwJU

v,fajrawGudk

awmifolv,form;rsm;vufa&mufatmif a0ay;avawmh aysmfMuwmaygh


av}}
Ekyf/ ]]'guvJ waMumif;ygyJcifAsm;}}
nGefU/

]]uRefawmfwkdUqDrSmvJ

v,fajrawGudk

a0iSay;vdkufwm

ajrydkif&SifBuD;awGrSmom qkH;&IH;&NyD; v,form;awGrSm 'gavmuf tusKd;


rrsm;bl;? aiGaMu;acs;vdkUiSm;vkdU r&wmavmufyJ tzwfwifw,f qdkyg
uvm;cifAsm}}
Ekyf/

]]uRefawmfvJ

Mum;&bl;ygw,f?

uRefawmfwkdUqDu

ajrrJUv,form;awG[m v,fajruav; tcsKd;us&Muavawmh aomufvm;?


pm;vm;? avmif;upm;vm;eJU jzpfukefMuw,f? tpdk;&u trawmfaMu;
xkwfacs;w,fqdkvQifvJ

acgif;ykHjzwfwJUvlujzwf?

usefwJUaiGuav;udk

t&ufaomuf? zJ&dkuf? Muufwdkuf vkyfypfMuavawmh w0ufwjywfavmufyJ


tdrfjyefygMuw,fvdkUMum;&bl;ygw,f}}

1015

nGefU/

]]'DvkdqdkvQif

v,fajrawGa0ay;wJU

pepf[mb,frSm

aumif;vdkUvJcifAs}}
Ekyf/ ]]pepfuawmhrqdk;ygbl;? vkyfykHvkyfenf;u ae&mrusvdkUyg?
a0iSay;wdkif;

aumif;wmr[kwfbl;cifAs?

vkyfwwfzdkUu

vdkao;w,f?

'DtaMumif;eJU ywfoufvdkU uRefawmfMum;bl;wJU a&S;a[mif;&mZ0ifwckudk


ajymjycsifygw,f}}
nGefU/ ]]Mum;yg&apcifAsm? ajymygtkH;}}
Ekyf/ ]]a&S;wkef;u tdEd,jynfrSm rif;wyg;[m qif;&Jom;awGtay:rSm
oem;u&kPmpdwf&Sdavawmh

olUwdkif;jynfrSm&SdwJU

olaX;ol<u,frsm;xHrS

v,fajra&m? pdefa&Ta&m? wdkufwmaetdrfrsm;a&modrf;,lNyD; qif;&Jom;awGudk


a0ay;vdkufw,fwJUcifAs? 'DtcgrSm qif;&Jom;awG[m tifrwefaysmfMuNyD;
tvkyftudkif rvkyfcsifMuawmhyJ aomufvm;? pm;vm;? yJGMunfhvm;?
avmif;upm;vm;eJU jzKef;wD;vdkufMuwm rsm;rMumrDtwGif; olwkdUvufxJrSm
vJ Opmypnf;awGajymif? wdkif;jynfrSmvJ v,f,mudkif;uRef;rS toD;tESH
txGufr&Sdavawmh tpm;taomuf&Sm;yg;? a&TaiG&wem qdkwmawGuvJ
,cifu oaX;ol<u,fqdkwJUvlawGvufxJ jyefa&mufukefw,fwJU? 'Dawmh
&Sifbk&ifu wzefodrf;,ljyefNyD; a0iSvdkuf&mrSm vQyfay:avmfvDrIaMumifh
a&S;enf;twdkif;yJ olwkdUvufxJrSm rwnfyJoaX;ol<u,f qdkolrsm;vuf0,f
jyefa&mufukefw,fwJU?

'DawmhrS

bk&ifhr,fawmfu

'Dvdkqdkcuf&acs&JU

qkdNyD;olUom; &Sifbk&ifudk vkyfBuHNyD; owfdvdkuf&w,fwJUcifAs}}


nGefU/ ]][kwfvdkufavAsm? 'gjzifh wa,mufvufrSvkNyD; wa,mufudk
a0ay;jcif;[m raumif;bl;aygh}}
Ekyf/ ]]a0ykH ae&mrusvQif raumif;ygbl;cifAsm}}
nGefU/ ]]b,fykH ae&mruswmvJ cifAsm}}

1016

Ekyf/ ]]&dk;&dk;enf;eJU a0ay;vdkufvQif oaX;ol<u,fawG ZdrfcHMuwmudk


jrifNyD;

oGm;&nfusaeMuwJU

qif;&Jom;awG[m

vufxJaiGa&mufwmeJU

wNydKifeuf acR;xGufwJUtvkyfrsKd;udk rvkyfcsifMuawmhyJ taysmftyg;aemuf


vkdufNyD; ZdrfcHcsifukefMuawmhwmudk;cifAs? w&kwfjynfwkdU? &k&Sm;jynfwkdU
qdkwmawGrSmawmh v,fajrawGudk a0ay;ayr,fh awmifolv,form;awG?
tvkyform;awGudk a&S;,cifuxuf ydkNyD;tvkyfvkyfcsifvmatmif? udk,fhwdkif;
jynfudk

tjcm;wdkif;jynfrsm;xuf

vmatmif?

BuD;yGm;apvdkwJU

wdkif;jynfeJUtrsKd;om;udkcspfwJU

pdwfqE

pdwf"mwfrsKd;?

jyif;xef
wdkif;jynfeJU

trsKd;om;twGuf tepfemcHr,fqdkwJU pdwf"mwfrsKd;awG wzGm;zGm;ay:vm


atmif tcsdeftMumBuD; oifjyqkH;r Mo0g'ay;NyD;wJUaemuf rSmrScJGa0ay;jcif;
jzpfygw,fcifAsm}}
nGefU/ ]]'DvkdqdkvQifawmh uRefawmfhv,fajruav;awG odrf;,lxm;wm
qkH;csifqkH;ygapawmhAsm? 'DtaMumif;awGudk uRefawmfwkdU tpdk;& em;vnf
oGm;atmif a&;prf;Asm}}
Ekyf/

]]uRefawmfwkdUvlawGu

wqdyfynm

Ekw,fcifAs?

olwkdU

udk,folwkdU twwfqkH;avmufxifaeMuykH&w,f}}
nGefU/ ]]'DvdkqdkvJ ckeifu r,fawmfrsKd; arQmf&rnfhykH ay:aeNyDxifw,f}}
Ekyf/ ]]'guawmh ]"rm[a0&uwd "rpm&D}qdkwJU bk&m;a[mtwdkif;
udk,fhapwemtavsmuf tusKd;ay;&rSmayghcifAsm}}
vlawGpGJaomtcsuf
rEav;odkU jyefa&muf vlxkowif;pmwGif acgif;BuD;rsm;a&;&aom
tvkyfudkjyefaumuf&pOf uREkfyfonf w&kwfjynfoGm; rSwfwrf;udkvnf;a&;

1017

owif;pmwGifxnfhao;\/ NyD;qkH;aomtcgwGifpmtkyftjzpfESifh ay:xGuf


vm\/ w&kwfjynftaMumif;a&;&mwGif odef;azjrifh\ pmtkyfuJUodkU pkHpkH
vifvif

om;om;em;em;a&;zdkU

BuH&G,fcsuf&Sdaomfvnf;

taMumif;?

xdktaMumif;rsm;udktao;pdwf ar;jref;pkHprf;&ef pum;jyefwa,muf awmif;


r&EdkifonfESifh uREkfyf\pdwf xdcdkufonfrsm;teuf pJGuyf<uif;usef&pf
orQaom tjcif;t&mrsm;udkom a&;om;wifjyEdkifygawmhonf/ ,if;okdU
a&;om;&mwGif uREfkyf txl;wvnfxdcdkufcJUbl;aom tjcif;t&mrsm;onf
pmzwfy&dwfowf\

pdwfvnf;

txl;wvnfxdcdkuf

jcif;&Sdonfudk

wtHUwMoawGU&Sd&ygonf/ w&kwfjynftaMumif;ESifh ywfouf w&kwf


vlrsKd;rsm; pnf;vkH;nDnGwfMuykH? pnf;urf;aooyfykH? Edk;Mum;ykH? wdk;wuf
ykHponfrsm;udk

uREkfyfrSwfrdorQ

a&;om;azmfjycJUonfh

txJwGif

pmzwfy&dowfwkdUtxl;oabmus rMumcPajymMuaom tjcif;t&mwck


rSm ]yDuif;bJuif}taMumif;yifjzpfavonf/ pmzwfoltcsKdU uuREkfyf\pmudk
zwf&jcif;aMumifh bJuifpm;csifaom awmifhwrIrSm rcHr&yf Edkifatmif
jyif;xefvm

w&kwfwef;odkUajy;NyD;

bJuifwaumif

0,fpm;&jcif;ESifh

ydkufqHukef&onfaMumifh uREkfyfuyif tavsmfay;&rnfhES,f ajymMuavonf/


yDuif;bJuifonf uREkfyfa&mufrS ay:onfr[kwf? pm;bl;aom jrefrmvlrsKd;
onfvnf;

uREkfyfwa,mufwnf;

&Sdonfr[kwf/

uREkfyfra&mufrD

uarurmBuD;uwnf;u tHcGufatmifpm;vmcJUMuonfh ArmawG tajrmuf


tjrm;&SdMuayvdrfhrnf/ okdU&mwGif yDuif;bJuiftaMumif; udkvlajymrsm;
vmonfrSm

uREkfyfjyefvmNyD;onfhaemufrS

jzpfaomaMumifh

uREkfyftm;

]yDuif;bJuif} aMumfjimorm; wa,muftaejzifh w&kwfjynftpdk;&ujzpfap?


[dkw,fydkif&Sifujzpfap a&TwHqdyfwckcsD;jrifhoifhonfxif\/ taMumif;udk
qifjcifokH;oyfonfhtcg

uREkfyfum;

1018

rsKd;&dk;ZmwdwavQmufvkH;

tpm;

taomufbuf 0goemxkHcJUoljzpf rdrd\vQmay: awGU&Sdaom &om&kHudk


olwyg; oGm;&nf,kdavmufatmif wifjywwfaom yg&rD&SifwOD; jzpf[ef
wlonf[k qkH;jzwfcsuf csvdkufygawmhonf/
]vlxk}rSxGufjcif;
1952ck ESpfukefcgeD;wGif uREkfyfay:aeusjzpfaom a&m*ga[mif;BuD;
wzefxvmcJUjyefygavNyD/

uREkfyf\pmrsm;udkzwf&

oabmusaom

y&dowfydkif;tm; xdwfvefUwkefvIyfjcif; rjzpfMuzdkUowday;&ygrnf/ a&m*g


a[mif;qdkonfrSm tjcm;r[kwf? tvkyfwck okH;ESpfxufydkNyD; rvkyfcsif
wwfonfh uREkfyf\0goemyifjzpfygonf/ w&kwfjynfrS jyefvmNyD;onfh
aemuf rsm;rMumrDtwGif;yif uREkfyfonf owif;pmacgif;BuD;rsm; a&;&
jcif;tvkyfudk waeUwjcm;tjyif;txef NiD;aiGUvmawmhav&m 1952ckESpf?
'DZifbmv 15&ufaeU uREkfyfonf ESpfukefonfESifhwNydKifeuf vlxk
owif;pmt,f'DwmcsKyftjzpfrS EkwfxGufawmhrnfhtaMumif;udk vlxkarmifESH
wkdUxHodkU pma&;today;vdkfufygonf/ uREkfyfonfwpkHwckudk vkdcsifaom
aMumifh ]]xGufr,f-xGufr,f}} ESifhy&d,m,fvkyfaom vlwa,muf r[kwf
jcif;udk vlxkarmifESHwkdUodMuonfhvuPmESifh axGaxGxl;xl; rajymMuyJ
'DZifbmv

31&ufaeUa&muf

ESpfukefonfwGif

Nidrf;at;wdwfqdwfpGm xGufvdkufygawmhonf/

1019

vlxkowif;pmwdkufrS

acgif;wkH;ay:xdyfuGufjcif;
]vlxk}rSxGufNyD; rsm;rMumrDtwGif; 1916ckESpfu uREkfyfa&;cJUonfh
&wemykH0wKrSm ausmif;okH;jyXef;onf[laom owif;oefUoefUMum;vkduf&
avNyD/ trSefrSm uREkfyfonf ESpfwJGxGufonfh &wemykH0wKudk ol&d,OD;baz
\ aps;qpfaumif;jcif;aMumifh ol&d,wdkufokdU 115usyfrQESifh rlydkifa&mif;NyD;
jzpfausmif;okH;jzpfNyD; pmtkyftajrmuftjrm; a&mif;&onfqdkvQif ol&d,
xHrS

o'gaMu;uav;rsm;

ay;rnfavmufukdom

arQmfvifhEdkifygonf/

tawmtwGif; aemufxyfMum;od&aom owif;wckt& &wemykH0wK


rlydkifudprSm

vufajymif;vJoGm;NyDjzpf

ol&d,wdkufrS

0,f,loGm;onfh

rlydkif&Sifu uREkfyftm; aiG2000d (o'gaMu;) ay;ygrnf[k avoHypf


vdkufonf/ uREkfyftawmtHUMooGm;\/ tHUMojcif;um; aiGa&;aMu;a&;ESifh
ywfouf tvGefyg;eyfonfhtavsmuf (vifaoa<u;yl[louJUodkU BuKHawGU
vsuf) tvkyfvufrJjzpfaeaom uREkfyfxHrS aiG115usyfESifh 0,f,lxm;
cJUonfh &wemykH0wKpmrlydkifcGifhudk ausmif;okH;jzpfvkqJqJ tcsdefuav;wGifrS
(OD;baztkyfcsKyfonfh)ol&d,wdkufrStjcm;vufodkU a&mif;vdkufonfqdkjcif;rSm
OD;bazudk,fwdkif tidkuf&dkufcH&onf[k awG;rdaomaMumifh jzpfygonf/
&wemykHrlydkif vufudkif&Sdaom ykHESdyfwdkufydkif&Sifu uREkfyftm; aiG2000d
tvum;ay;csifygonf[k Mum;od&aomtcg ay;orQESifh vufvTwfcsif
wwfaom uREkfyf\0goemtwdkif; vufcHcsifvSNyDjzpfaomfvnf; rdwfaqGrsm;
ESifh wdkifyif&mwGifenf;vGef;onf[k ajymMuonfESifh uREkfyfvufrcHao;yJ
apmifhMunhfvsuf&Sd\/

1020

Armhacwf OD;tkef;cif
1953ckESpf? azazmf0g&DvwGif Armhacwfudktkef;cifonf uREkfyf\
tdrfodkU rvmpbl;ay:vm &efukefokdU wacgufwav tvnftywfvmzdkU
uREkfyftm;zdwfac:\/

uREkfyfu

rD;&xm;raygufao;yJ

av,mOfysHESifh

oGm;&rnfh acwfBuD;wGif p&dwfaiG 200dausmf 300d tukefrcHEdkifaMumif;ajym


&m udktkef;cifu twGuf wm0ef,lrnfhjyif ol\tdfrfvnf; wnf;cdkapvdk
aMumif;zdwfac:avonf/ wGifvGefcJUNyD;aom tjzpftysufwckonf uREkfyf
\pdwfxJ bGm;ueJay:vm\/ 1948ckESpf? rwfvwGif (zqyv tpdk;&
vufxuf) tvkyform;qdkaom vlwpkonf owif;pmwdkuf wcsKdUudk
&dkufcsKd;zsufqD;onfESifh q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;? Armhacwf OD;tkef;cif
ESifh wuG tjcm;yk*dKvfav;ig;a,mufwkdUonf (r[maqGvnf;ygonf/)
rEav;odkU wufvmMu uREkfyf\aetdrf wnf;cdkMuNyD; w&m;yJGrsm;
jyKvkyfMuonf/ ppfudkif;okdUoGm;Mu w&m;a[mNyD;tjyef ormefay:wGif
udktkef;cifESifh armifvSwdkU uREkfyftaMumif; ajymMuonf/ xdkaeUeHeufxkwf
vlxkowif;pm uREkfyfonf owif;pmwdkufrsm; &dkufcsKd;jcif;ESifh ywfouf
zqyvtpdk;&\

]]uav;uvm;qHykH}}taMumif;udk

a&;xm;&mq&mBuD;

ocifudk,fawmfrIdif;u ]]odyfxdw,fuGm}}[k csD;usL;onfwGif udktkef;cifu


]][kwfw,fq&mBuD;?

a&;vdkufykH[mu

vdk&if;udk

pGyf0ifoGm;wmyJ}}[k

jznfhpGufajymqdkavonf/ ormefay: udktkef;cifu uREkfyf\ta&;tom;udk


qufvufcsD;usL;jyef&mwGif armifvSuvS/

/ ]]cifAsm;u OD;av;odef;udk qG,fraeygeJU? OD;av;odef;[m

uRefawmfwkdUeJU b,fawmhrSrcGJbl;rSwfxm;yg}}

1021

cif/ / ]]rif;uodyfrxifygeJUarmif? igac:,if &ygw,f? waeUawmh


rif;Munfhyg}}
vS/ / ]]prf;MunhfygAsm}}
cif/ / ]]at;av? rif; odygvdrfhr,f}}
txufygpum;udk owd&onfwGif udktkef;cifu uREkfyftm; &efukef
odkU p&dwfcHac:NyD; olUtdrfwnf;cdk&ef [lonfrSm olUArmhacwftwGuf uREkfyf
udk qG,fjcif;jzpfonf[k uREkfyf&dyfrdygonf/ udktkef;cifESifhtwl Armhacwf
udk,fpm;vS,f armifvSa&Tvnf;ygvm&m jyefcgeD; udktkef;cifu armifvSa&T
tm; uREkfyftvdk&SdaomaeUwGif av,mOfysHvufrSwf0,fay;vdkufzdkU rSmxm;cJU
av\/
udktkef;cifxHodkU oGm;jcif;
udktkef;cifwkdU jyefoGm;onfhaemuf uREkfyfpOf;pm;onfrSm udktkef;cif
onf vlxkwdkufESifh tqifrajyrI&SdaomaMumifh uREkfyfxGufvdkufonf[k
xif[ef&Sdonf/ okdUjzpf uREkfyfudk olUArmhacwftwGuf qG,fjcif; jzpf&rnf
[kawG;rdonf/ uREkfyfrlum; uGefjrLepfqefUusifa&;ay:vpD vufudkifjyKaom
Armhacwfowif;pm b,fenf;ESifhrQ rvkyfEdkif[k odNyD;jzpfonf/ tawm
twGif;

&wemykH0wKudpuvnf;

rNyD;rjywf&Sdae\/

rlydkifvufudkif&Sd

olrsm;u aiG 2000dxufydkNyD; b,fenf;ESifhrQ ray;Edkif[kwif;cHvsuf&Sd&m


rdwfaqGrsm; uvnf; enf;ao;onf[k tBuHay;vsuf&SdMu\/ olwkdUbuf
uMunhfvQif ol&d,wdkufrS rlydkif0,fxm;NyD;qdkaomaMumifh aiG 2000dyifvQif
tvum;ay;jcif;jzpfonf[k ajymEdkifcGifh&Sdavonf/ wGif uREkfyftBuH
ay:vm\/ udktkef;cifum; BuH&nfzef&nf&Sdolwa,mufjzpf&m olUtdrf

1022

wnf;cdkNyD; 2000dxufydk&atmif nSpf&vQif jzpfEdkifp&m&Sdonf[k pdwful;


ay:vm\/

odkUjzpf

uREkfyfonf

armifvSa&Ttm;

taMumif;Mum;

vufrSwf0,fckdif;NyD; av,mOfysHESifh &efukefodkUqif;oGm;av\/


tkef;&dyfcdk&jcif;
udktkef;cifwkdU\ tdrfBuD; wnf;cdkvsuf&SdpOf uREkfyfonf uREkfyf
vma&mufjcif;\

udptrSefudk

zGifh[rajymao;yJ

ol\arQmfvifhcsuf

twkdif; rufvkH;ay;xm;\/ olESifhtwlwl uvyfodkUvdkufoGm;NyD; uvyf


ydwfcsdefwdkifatmif bdvd,ufxkd;jcif;tm;jzifh cifrif&if;ESD;atmifvkyf xm;\/
oluvnf; ae;&Sif;owif;pmwdkufrS udkavm&kHESifhvnf;aumif;? tar&duef
oH&kH;rS

t&m&Sdrsm;ESifhvnf;aumif;

rdwfqufay;

]olwkdUvl}

jzpf

vmonfhtaeESifh 0rf;omtm;& vufcHpum;ajymMu\/ tawmtwGif;


uREkfyfonf (xdkpOfu) pma&;q&mtoif; OuXjzpfaom Z0eESifhawGUqkH
&wemykH0wKudpudkajymjy&m

oluvnf;pma&;q&m

tpnf;ta0;ac:

&wemykH0wK rlydkifudpESifh ywfouf pma&;q&mtoif;u uREkfyftm;


vdkaomtultnDudkay;&ef

qkH;jzwfcsufcsum

Armhacwfowif;pmwGif

xnfhoGif;azmfjyMuavonf/ rlydkif&Sifonf &efukefokdU uREkfyfa&mufvmonf


qdkuwnf;u

uREkfyftaMumif;udkpkHprf;ae[ef&Sday&m

udktkef;cif\tdrf

wnf;cdkvsuf&Sdjcif;udkvnf; olwkdUodMuykH&\/ okdUjzpfArmhacwfowif;pm


pma&;q&mtoif;u

uREkfyfbufrS

vdktyfaomtulnDay;rnfqdkaom

qkH;jzwfcsufygvm udktkef;cif\tdrf uREkfyfwnf;cdkvsuf&Sdjcif;udkvnf;


&wemykH0wKrlydkif

vufudkif&Sdxm;olrsm;od&SdoGm;onfh

aemufwaeUyif

rlydkif&Sifqdkolonf uREkfyfxHodkUa&mufvm vufzuf&nfqdkifwqdkifodkUac:

1023

oGm;\/ aemufqkH; &wemykH0wK ausmif;okH;jzpf &dkufESdyfa&mif;csrnfh


udptwGuf uREkfyftm;aiG 5000d(ig;axmif) ay;ygrnf[k pum;xGuf
vmonf/ ,cifurl 2000dxufwjym;rQ ydkray;EdkifonfhES,f twefMum
wif;NyD;cHaecJU aomrlydkif&Sifonf uREkfyfbmrQrajym&ao;yJ wcgwnf;aiG
3000dwkd;ay;zkdU

oabmwlonfqdkojzifh

tHUMordygonf/

okdU&mwGif

okdUjzpf&jcif;rSmvnf; pma&;q&mtoif;\ qkH;jzwfcsufESifh udktkef;cif\


]t&Sdeftapmf}aMumifhjzpf
rlydkif&Siftm;

onf[k

oGm;&vm&aom

uREkfyfem;vnfygonf/

p&dwfputwGuf

uREkfyfu

aiG500dydkay;zkdUajym&m

csufcsif;yifoabmwlayonf/
txifvJGMup&m
Armhacwfowif;axmuf cifarmifMunfonf uREkfyf\pmta&;tom;
udktvGefESpfouf

tcsKdUaompmydk'frsm;udk

tm*kHaqmifxm;onfqdk&m

(uREkfyfvnf; i,fpOfu arwmav;ESifh qmygvwmpaumh\ pmydk'frsm;udk


tm*kHaqmifxm;onf/) cifarmifMunfu uREkfyfudk oabmusaomtjcm;
pmzwfy&dowfvli,ftcsKdUESifh {nfhcHyGJuav; jyKvkyfyg&ap[k zdwfMum;xm;
\/ okdU&mwGifuREkfyfrSm ,refnOfhuwnf;u tat;rdNyD; tzsm;0ifvmonf
ESifh rnfolUudkrQ taMumif;jyefjcif;? EIwfqufjcif;rjyKEdkifyJ rEav;odkU
av,mOfysHjzifh &kwfw&ufjyefvmcJUygonf/ pma&;q&mtoif;url &wemykH
udptwGuf uREkfyfbufrS tultnDay;&ef qkH;jzwfxm;umrS wpkHw&m
taMumif;rMum;yJ &kwfw&uf jyefajy;onfqdkum pdwfckp&mjzpf avmufyg
ayonf/ uREkfyf\ tusifhwckrSm aeraumif;xdkifrom rusef;rrm jzpfonf
qdkvQif olwyg;tdrf wnf;cdk&jcif;twGuf tvGef0efav;wwf (b,fol

1024

uwm;onfjzpfap) udk,fhtdrfodkU jyefcsifwwfygonf/ okdUjzpf pma&;


q&mtoif;ESifhwuG cifarmifMunfESifh taygif;tazmfwkdUtm; uREkfyf\
cRwf,Gif;csuftwGuf 0rf;enf;pGmESifh ae&mrS tEl;tnGwfawmif;yefvdkuf
ygonf/

(odkUaomf

aiG&NyD;

auR;arG;&rnfudk

a&SmifxGufajy;onf[k

rxifMuapvdkyg/ twefMumaomtcgrS aiGa&mufvmjcif; jzpfygonf/)


udkqef;xGef;
1953 ckESpf vlxkowif;pmwdkufrS xGufNyD;cgptcsdefwGif uREkfyfonf
xrif;pm;avmuf&kHuav;twGufrQom tvkyfvkyf Ak'\w&m;awmfrsm;udk
zwf&Iavhvmjcif;?

tm;xkwfjcif;?

aqG;aEG;jcif;ponfh

tvkyfrsm;wGif

tcsdefukefcHvsuf&Sd\/ oDwif;aeUrsm;wGif uREkfyf\aetdrfrSm w&m;aqG;aEG;&


aomXmejzpfvm uREkfyfESifhoduRrf;onfh "rrdwfaqGrsm;vma&muf aqG;aEG;
Muygonf/

tqdkygaqG;aEG;yJGrsm;

uREkfyfonfrdrd\

t,ltqrsm;ESifh

tawGUtjrifrsm;udk wifjyjcif;xuftjcm;vlrsm;\ w&m;obm0 t,ltq


rsm;udk wD;acgufEIduf,ljcif;tvkyfudk tav;ay;wwfygonf/ odkUjzpf
uREkfyftaMumif;udk xdkvlrsm;odjcif;xuf xdkvlrsm;\ t,ltqtoD;oD;udk
uREkfyfod&jcif;uom jynfhpkHonfxifyg\/ aqG;aEG;yJGrsm; t&SifOmPkw&
vlxGuf

(rmhufpf0g'Da[mif;)

udkqef;xGef;onf

,ckref;wuodkvf

uREkfyfwkdUtxJwGif

yk*Kd vfjzpfonfhtavsmuf

vufaxmufuxdu

pmayusrf;*ef

pmayESifhywfoufonfh

tESHUpyfqkH;aom

taxmuftxm;rsm;udk

ar;jref; taumif;qkH;&Sif;vif;atmif tajymwwfqkH;aom yk*dKvftaejzifh


uREkfyftodtrSwfjyKygonf/

okdUaomf

usrf;*eftay:

tawG;tac:

t,ltqESifhywfouf uREkfyf&Joavmuf ol&JykH&aomfvnf; olESifhuREkfyf

1025

uJGvJGaomtcsufrsm;vnf;&Sdygonf/
]tvkyform;}

okdUaomf

wa,mufr[kwfonfhjyif

olonf

uREkfyfuJUokdU

uREkfyftm;vnf;

tvkyform;

wa,muftaejzifh oluodjrifao;[ef rwlaomaMumifh uJGvGJaomtcsuf


rsm;udk aqG;aEG;jcif;rjyKyJ ol\0g'udkom uREkfyfu rSwfom;xm;vdkuf
ygonf/ okdU&mwGif aemufydkif; usrf;wapmifwzJGU taejzifh uREkfyf
a&;om;

xkwfa0vsuf&Sdonfh

'daX'dXrwHusifhpOfrSmrl

udkqef;xGef;u

rmvkusykwax&ftaMumif;udk usrf;pmtkyfrS zwfjy&mwGif uREkfyftvGef


oabmusNyD; udkifwkdifprf;oyftm;xkwfcJUjcif;jzpfaMumif; 0efcHygonf/
r[mpnfq&mawmf
uREkfyfonf 'daX'dXrwH usifhpOft& tm;xkwft[kwf&Sd wu,f
&Sdaom obm0BuD;taMumif;udk &dyfrdvm&mwGif tjcm;enf;tm;jzifh tm;xkwf
vsuf&SdMuonfqdkaom w&m;*dkPf;q&mBuD;rsm;ESifh awGUqkHaqG;aEG; zdkUtcGifh
&SmcJUygonf/ aqG;aEG;onfqdkaomfvnf; (uREkfyf\0goemtwdkif;) uREkfyf\
tawGUtjrifudk wifjyjcif;xuf tMuifyk*dKvf\ t,l0g'ESifh tawG;tac:
rsm;udkod&atmif

EIduf,ljcif;

ppfudkif;NrdKUqifrsm;&Sif&dyfomokdU
uREkfyf\"rrdwfaqG

OD;boifu

tav;ay;avh&Sdygonf/
r[mpnfq&mawmf
oGm;a&mufzl;ajrmf&ef

waeUo

<uvmonfqdk
uREkfyfudkvm

ac:onfwGif uREkfyfvdkufygoGm;\/ xdknOfh Z&yfwaqmifwGif q&mawmfu


ckwifay:rSusdef;puf uREkfyfu ckwifatmifrS uyfvsuftdyfum OD;boifu
tpGefrStdyf\/ okdUjzpf olwkdUq&m'um ESpfyg;\tv,frS tdyf&onfESifh
tcGifhaumif;& q&mawmftm; w&m;obm0ESifhywfoufaom ykpmrsm;udk
ar;avQmufavonf/ trSefudkajym&vQif uREkfyf\ar;cGef;rsm;rSm rodar;

1026

jcif;r[kwf/ uREkfyf&SdNyD;aom t,ltqrsm;ESifh udkufrudkuf nDrnDudk


pkHprf;jcif;rQom jzpfavonf/ q&mawmfuvnf; uREkfyf\ &nf&G,fcsuf
udk&dyf rdykH&\/ ol\tajzrsm;rSm tm;vkH;vdkvdkyif uREkfyf\t,ltqESifh
udkufnDonf[k uREkfyfrSwfrdonf/ uREkfyf\ykpmrsm;rSm pmwwfaywwfwOD;
upmwwfaywwfwOD;okdU ar;onfhykpmrsKd;r[kwf/ w&m;tm;xkwfxm;
vGwfvyfpGm awG;ac:wwfonfh tavhtx&Sdoltcsif;csif; ar;jref;jcif;rsKd;
jzpfavonf/ tcsKdUaomykpmrsm;rSm &dk;&dk;usrf;wwfyk*dKvfu tajzwrsKd;ay;
Murnfjzpfaomfvnf; q&mawmf\tajzudk uREkfyfydkoabmusonf/ r[m
pnfq&mawmftaMumif;udk uREkfyfod&orQ a&;om;azmfjy&aomf uREkfyfawGU&
bl;orQaom yk*dKvfrsm;teufwGif usrf;*eftaejzifhvnf;aumif;? tvkyf
taejzifhvnf;aumif;?

yifudkOmPftaetm;jzifhvnf;aumif;

auseyfzG,f

taumif;qkH;aom yk*dKvfjrwfwOD;[l qdk&ygrnf/ tvkyfoabm udkz,fxm;


tcsKdUaomusr;fwwfyk*dKvfrsm;onf jyemwck\ obm0usrusudk
qkH;jzwfEdkifaom yifudkOmPfenf;yg;jcif;udk awGU&bl;vSygavNyD/ obm0us
rusudk qkH;jzwfEdkifaom OmPfynm&Sdolrsm;\ ta&twGufonf omref
w&m;tm;xkwfxm;onfqdkaom yk*dKvfjzpfap wckaomtrIonf tb,fh
aMumifh ukodkvfjzpfonfudkvnf;aumif;? wckaom trIonftb,fhaMumifh
tukodkvfjzpfjcif;udkvnf;aumif; wckaomtavhtusifhonf tb,fhaMumifh
r*ftajc? zdkvftajc jzpfjcif;udk vnf;aumif; udk,fydkifOmPfjzifh olUtoufudk
qifjcifokH;oyfNyD; xkd;xGif;odjrifwwfaom yk*dKvfonf wdkif;jynf tvGef
enf;yg;onfudkawGU& \/ ukokdvf& r*ftajc jzpfEdkifonfqdkjcif;udk
udk,fydkifOmPfjzifh

em;vnfol

&Sm;vS\/

ar;vdkufvQif

bk&m;a[m

aomaMumifh od&onf[k ajzrnfholrsm;omawGU&\/ uREkfyftzdkUrlum; tjypf


&Sdjcif;? ukodkvfjzpfjcif; paomudprsm;rSm bk&m;a[mzkdUrvdk? udk,fydkif

1027

OmPfjzifh

&Sif;NyD;jzpf\/

vGwfajrmufa&;twGuf

]uREkfyftzdkUwGif
oufouf

a*gwrAk'onf

avmurS

yGifhawmfrljcif;jzpfonf[k

em;vnf

ygonf/
aqG;aEG;jcif;wjcm;? jiif;jcif;wjcm;
txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif;

uREkfyf\aetdrf

oDwif;aeUwdkif;

w&m;"raqG;aEG;Mu&mwGif uRekfyf\&nf&G,fcsufrSm usrf;*efESifh ywfouf


uREkfyf\

t,ltqrsm;udk

udkqef;xGef;ponfh

usrf;wwfyk*dKvfrsm;ESifh

ESD;aESm&efaomfvnf;aumif;? w&m;tm;xkwfzl;onfh yk*dKvfrsm;yg&SdvQifvnf;


rdrdwkdU\]tjrif}rsm;udk wifjyum nSdEIdif;wdkufqdkifMunhfMu&ef vnf;aumif;
jzpfygonf/ yxrESpfywfokH;ywfcefUrl t,ltqrwlMuaom tcsuftvuf
rsm;udkaqG;aEG;Mu&mwGif jznf;nSif;om,mpGmESifh xdef;xdef;odrf;odrf;ajymqdk
EdkifMuygao;\/

aemufydkif;rl

tcsKdUyk*dKvfrsm;onf

rdrdwdkUt,ltq

tawG;tac:wdrf;acsmfjcif;rsm; &SdcJUvQif "rrdwfaqGtcsif;csif;ESifh OmPf


zvS,fcGifh &&Sdjcif;tm;jzifh trSm;rStrSefodkU a&mufatmif[laom &nf&G,f
csufrsKd;ESifh aqG;aEG;jcif; r[kwfawmhyJ rdrdwkd\t,ltqtawG; tac:rsm;
rSefuefygonf qdkaomoabmESifh a&SUaersm; avQmufvJjcif;rsKd; uJUodkU
tEdkif&apjcif;iSm

qifajcuefaom

taersKd;jzifh

jiif;Muavawmhonf/

trSefodkUa&mufatmif aqG;aEG;wdkifyifjcif;rsKd; r[kwfawmhyJ uyfvkH;rsm;&SmNyD;


]ighpum;EGm;&}[lbdodkU Edkifatmifjiif;Muaom tjzpfrsKd;odkU a&mufvmMuav
\/ tcsKdUurl ]]owd&SdxGufcJUprf;? rvIyfEdkifatmif jiif;jyvdkufr,f}}[laom
vlpGrf;jyenf;rsKd;?
wOD;aom

pum;wwfNydKifaom

yk*dKvfurl

yJGrsKd;jzpfatmif

zefwD;vmMu\/

(pum;]uyf}wwfolwa,mufjzpfonfhtavsmuf)

1028

tjcm; yk*dKvfwOD;ay: Edkifatmif jiif;NyD;onfhaemuf ]]ajymtkH;avAsmh?


cifAsm;bmajymEdkifao;vJ}}qdkum vJaeaomvludkzdawmif;onfhES,f qifh
qifh ar;acsao;onf/ wGifuREkfyfrSm w&m;aqG;aEG;jcif;ESifh ywfouf
oHa0*tBuD;tus,f &oGm;onfESifh uREkfyf\ywfpOfaqG;aEG;yJGudk zsufodrf;
vdkufonfhjyif w&m;]jiif;jcif;}tvkyfudk b,fa wmhrS rvkyfawmh[k oEdXmef
csvdkufygawmhonf/

(okdUESifhvnf;uG,fvGefol

rEav;NrdKUjynfolUbPf

'g&dkufwm OD;barmif\aetdrf we*FaEGywfpOf w&m;aqG;aEG;yJGjyKvkyfMu&m


wGif a&SUaewa,mufu uREkfyf\w&m;"rt,ltqESifhywfouf a&SUae
qefqef ]uyfvkH; uyfayguf}rsm;ESifh zdjiif;jcif;udk cHvdkuf&bl;ao; onf/
olonf a&SUaejzpfonfhtavsmuf a&SUaepdwfxm;vnf;&Sd a&SUaeqefqef
jiif;vsuf&Sdjcif;udk awGU&aomtcg a&SUaejiif;enf;rsKd;jzifh xdkoludkEdkifatmif
rjiif;EdkifaMumif;od\/
okdUESifhvnf;

uREkfyfwkdUjiif;MuonfrSmvnf;

uREkfyf\pdwfxJum;

uREkfyfwifjyaom

t*Fvdyfvdkjzpf\/
t,ltqESifh

ywfouf a&SUaejiif;enf;rsKd;r[kwfyJ taMumif;oifh? tusKd;oifh? obm0


usus? &kd;&dk;om; oabmxm;rsKd;ESifh pmjzifha&;&rnf qdkvQif jrefrmvdkjzpfap?
t*Fvdyfvdkjzpfap

if;a&SUaeESifhomru

bdk;ab;bD

bifrsm;ESifhjzpfap

tcsdeftcgra&G; wkdif;jynfokdU ,SOfNydKifwifjy0HUonf[k atmufarhrdygao;


onf/)
arQmfwvifhvifh
1953 ckESpfwGif csm;vfpf'pfuif;pf
Expectations)

(Charles Dickens \ Great

0wKBuD;udk ]arQmfwvifhvifh}trnfjzifh uREkfyfbmom jyefcJU

aom pmtkyfrSm pmayAdrmefqk&&S\


d / ]arQmfwvifhvifh}[laom pum;vkH; rSm

1029

rl&if;t*Fvdyf0wKtrnfESifh tvGef[yfonfhjyif if;pum;vkH;rSmvnf; jrefrm


tokH;tEIef;taejzifh uREkfyfwDxGifvdkufaom pum;vkH;jzpfonfh twGuf
aMumifh

tawmfauseyfrdonf/

'pfuif;pf\0wKBuD;rSm

wurmvkH;&Sd

bmompum;aygif;pkHEsifh a&;cJUMuaom 0wKBuD;rsm;teuf 'kwd,taumif;


qkH;tjzpfESifh

jyifopfjynf

pmayXmeu

a&G;cs,fcJUbl;onfqdk\/

yxrtaumif;qkH;rSm awmvfpwGdKif\ ]ppfESifhNidrf;csrf;a&;} 0wKBuD;jzpfonf


[kqdkavonf/

'pfuif;pf\0wKBuD;aumif;ykHrSm

ZmwfuGufZmwfvrf;

qifykHESifhywfouf pmzwfy&dowfwdkU BudKwifcefUrSef;&ef rwwfEdkifavmuf


atmifvQKdU0Sufxm;ykH oyf&yfvSonf[kqdkMuavonf/ pmayAdrmefXmeonf
uREkfyf\bmomjyef aumif;onfqdkum if;0wKudk a&G;cs,fMuaomfvnf;
jrefrmjynfpmzwfy&dowfonf if;0wKBuD;\ZmwfuGufqifykH vQKdU0Sufodyf
onf;jcif;udk t&omcHwwfMuykH r&onfhtwGuf uREkfyf0rf;enf;rdonf/
qdkvdkjcif;rSm Armpmzwfy&dowf vlrsm;pkonfZmwfuGufZmwfvrf;ESifh ywf
ouf

tuJcwfaom

if;wkdUonf

ynmbufwGif

befaumufvkHcsnf0wfaom

tawmfnHUMuao;onf[lvdk/
r[maqG\[D;&dk;rsKd;udkom

em;vnfMu zm;zdkBuD;a&SU tdk;rJawGayusHvsuf &J&JeDaomoHacsmif;BuD;udk


wlBuD;ESifhxk&onfh

yef;yJorm;rsKd;udk

[D;&dk;taejzifh

rjrifwwfatmif

&SdaeMuao;[efwlavonf/
yxrtBudrf pum;ajym&jcif;
1953 ckESpf 'DZifbmvwGif uREkfyfonf arQmfwvifhvifh0wKtwGuf
pmayAdrmefqkudk

udk,fwkdifvm,lzkdU

wdkfufwGef;jcif;cH&onfESifh

pdwfcyf

xifhxifhESifh qif;oGm;ygonf/ pdwfxifhjcif;um; qkay;aomtcrf;tem;wGif

1030

uREkfyf pum;ajym&rnf qdkaomaMumifhjzpf\/ xkdaeU tcrf;tem;odkU


wufa&mufMurnfh y&dowfrSmvnf; 0efB uD;csKyfOD;EkESifhwuG pmay0goem
ygonfh

vlBuD;vlaumif;rsm;?

tpdk;&t&m&SdBuD;rsm;

yg0ifMuvdrfhrnf[k

od&Sd&\/ uREkfyfonfavmuD avmuukw&mqdkif&m A[kokwbufwGif


tawmfjynfhpkHatmif qnf;yl;xm;cJUonf[k udk,fh[mudk,f ,kHMunfxm;
onfhtwGufaMumifh y&dowfudk &GHUjcif;rsKd;um;r&Sdyg/ uREkfyf&THUaMumufcJUvQif
uREkfyfxuf

A[kokwrsm;oludk

aMumufvdrfhrnf/

&mxl;BuD;jcif;udk

aMumufwwfol r[kwfyg/ uREkfyfpum;ajym&rnf[k od&aomtcsdefwGif


wynfhaomfwmaqG u,refESpfu qk&onfh pma&;q&mom"kajymoGm;onfh
pum;wvkH; taMumif;udkajymjy\/ om"ku pmayAdrmefqkudk ol,lonfrSm
wBudrfonf yxrtBudrfjzpfaomfvnf; aemufqkH;rjzpfap&? cPcP
ol,lvdrfhrnf[k BuKH;0g;oGm;onfqdk\/ aomfwmaqG\pum;udk uREkfyf
Mum;&onfhtcg igonf om"kESifhqefUusifbufajymrnf[k qkH;jzwfvdkuf
onf/ okdUjzpf q&maZmf*sDu uREkfyfpma&;q&m jzpfvmykHtaMumif;udk
ajymjyzdkU

]wpfay;}&mwGif

uREkfyfonf

rnfokdUajym&rnfudk

pdwful;

ay:vmcJYuavNyD/ pifjrifhay:okdU wufrdaomtcg uREkfyfudkvludk,fwdkif


jrifbl;ol &Sm;ao;onfh vuPmESifh y&dowfu tawmfpdwf0ifpm;pGmESifh
MunfhMujcif;udk uREkfyfowdjyKrd\/ pum;pvdkufonfESifhwNydKifeuf uRekfyf
pma&;q&m

jzpfvm&jcif;rSm

]vlawmf}wa,mufjzpfaomaMumifhr[kwf?

]vla&Smf} wa,mufjzpfaomaMumifh pma&;q&mjzpfvm&aMumif; ajymvdkuf


onfwGif y&dowfonf ]bmrsm;ygvdrfh}[kapmifharQmfaom rsufESmxm;rsKd;
jzpfay:vmMu

jcif;udkjrifvdkuf&\/

uREkfyfutpdk;&bufwGif

touf

20ausmf t&G,fuav;wnf;u &dk;&dk;om;om; vmbfrpm;yJESifh vpOf0ifaiG


200usyf rQpDaomrif;BuD; awmvdkufpma&;tvkyfudk &&SdcJUaMumif;? xdkpOfu

1031

aiG200usyfqdkonfrSm ,ckacwf aiG2000usyfrQESifh nDrQaMumif;? okdUygvsuf


*sD;xlaom rif;BuD;wa,muf vufatmuf trIxrf;jcif;onf pdwfnpf
p&maumif;onfqdkum tvkyfrjyKwfjyKwfatmif tcGifhpmvnf;rwif? bmrQ
vnf;rajymrl

tvkyfrqif;yJaecJUaMumif;?

tcGifhawmif;vQif&Edkifaomf

vnf; tpdk;&tvkyfxJwGif oHo&m&Snfaernfpdk;aomaMumifh wrifwumuyf


zJUvkyfNyD;

udk,fhudk,fudk

pma&;q&mjzpfvm&onfh

jyKwfatmifvkyfvkdufonfESifh

tvkyfNyKwfNyD;

]vla&Smf}wa,mufjzpfaMumif;

ajymjy&mwGif

em;axmifaomy&dowfonf uREkfyf\&dk;om;aom 0efcHcsufudkoabmusonfh


vuPmESifhwa0ga0g yGJuscJUbl;ygonf/ pma&;q&mom"kESifh qefUusifbuf
ajymrnfqdkjcif;rSm om"kuolUudk,fol csD;ajrSmufajymqdk&mwGif uREkfyfu
udk,fh[mudk,fESdfrfhcsNyD; ]vla&Smf}wa,muftaejzifh wifjyjcif;udkqdkvdkygonf/
qkay;yJGtcrf;tem;NyD;pD; xGufvmMu&mwGif uREkfyfudkt&m&SdBuD; wcsKdUu
]]a&TOa'gif;BuD;pum;rajymwwfbl;qdkwmnmwm}}[k

um;ay:rS

[pfatmf

oGm;Muygao;onf/ wynfhaiGOa'gif;url uREkfyfudkapmifhMunfhNyD; a0zef


wwfonfhxkH;pHtwdkif; ]]q&mBuD;pum;ajymcgpwkef;uawmh oGm;a&mhvm;vdkU
uRefawmfu pdk;&drfrdao;w,f? aemufqkH;usawmh [efusom;yJq&mBuD;}}[k
ajymavonf/ wynfhwa,mufum; uREkfyfvkyforQwGif [kwfrS[kwfygh
rvm;[k tNrJpdk;&drfvsuf &SdykH&onf/
w&m;tm;xkwfaom Xmersm;
1954 ckESpfESifh 1955 ckESpfrsm;wGif uREkfyfonf (vlokH;a,muf&Sdonfh)
uREkfyfwkdU wtdrfaxmiftwGuf pm;avmuf&kHuav;rQ&atmif tvkyfvkyfNyD;
ydkvQHaomtcsdefudk w&m;tm;xkwfjcif;bufwGif trsm;qkH; tokH;jyKvsuf&S\
d /

1032

w&m;ESifhywfouf uREkfyftvkyfvkyfcJUorQrSm ]ig}&Smjcif;tvkyfESifh pdwm


Ekyemac: rdrd\pdwfudk apmifhMunfhjcif;wkdUomjzpfcJU&m &SifOmPkw&
vlxGuf udkqef;xGef;u rmvkusykwtm; Akk'nTefjyawmfrlcJUonfh 'daX'dX
rwHusifhpOfudk zwfjyojzifh Mum;emvkduf&onfhaeUrSp if;usifhpOft&
tav;ay;NyD; tm;xkwfcJUygonf/ tqdkyg usifhpOft& uREkfyftm;xkwf
jrifawGUorQudk
pkHvifpGm
txl;wvnf

&Ir0r*Zif;wGifaqmif;yg;rsm;taejzifh

a&;aom;azmfjycJUNyD;
xyfrHazmfjy&ef

tawmfus,fjyefU

jzpfygaomaMumifh

rSwfwrf;wGif

BuH&G,fcsufr&Sdawmhyg/

xdktcsdefrSp

pmudka&;om;aom ,cktcsdefwdkifatmif uREkfyfonf tvkyfacsmifaom


&ufrsm;wGif ppfudkif;awmif&dk;okdUr[kwf pdefyef;&dyfom? okdUr[kwf aAm"d
ukef;&dyfom? odkUr[kwf refusnf;wkH&GmrS Oykofawmfrefusnf; yifBuD;paom
Xmersm;odkU &Hzef&HcgxGufNyD; tm;xkwfavh&Sdygonf/
urmhNidrf;csrf;a&; aqmif&GufcJUykH
1955 ckESpfaemufydkif;wGif uREkfyfonf urmhNidrf;csrf;a&;tzJGU em,u
wa,mufrQomjzpfaomfvnf;

urmhNidrf;csrf;a&;orm;rsm;\

qJGaqmifrI

aMumifhwaMumif;? urmhvlxknDnGwfEdk;Mum;jcif;&SdcJUvQif urmppfudk wm;qD;


Edkifaomtm;tpGrf;&SdvmEdkifonf[k ,kHMunfonfwaMumif;aMumifh rEav;NrdKU
twGif; urmhNidrf;csrf;a&;toif;rsm;zJGUpnf;&mwGif udk,fwdkifvdkuf ra[m
wwfa[mwwfESifh a[majymcJU&\/ wcgw&HwGif waeUtwGif; reufwyGJ?
aeUv,fwyJG? nwyGJyg okH;yGJwdkifwdkif a[majym&jcif;rsm;yifyg&Sd\/ uREkfyfrSm
ta&;oufoufrQomwwfaom
ajymjyxm;ygvsufESifhyif

uavmiform;wa,mufjzpfyg

]]q&mBuD;rsufESmjyvQif

1033

onf[k

vli,frsm;vkyftm;&Sd

ygonf}} [kqdkum uyf&yfNyD; ac:MuonfESifh tm;emyg;em ygoGm;&\/


oGm;avol wdkUbk&if OD;b&ifrSm uREkfyfESifhtwl oGm;azmfvmbuf ]&Jabmf}
wa,mufjzpf rEav;NrdKU acsmifBudKacsmifMum; rsm; zGJUpnf;xm;aom
urmhNidrf;csrf;a&;toif;rsm;okdU nBuD;rif;BuD;rsm;wGif csrf;csrf;at;at;ESifh
oGm;cJU&bl;\/ wcgw&Hvlxkrtrmvnf; vkdufygwwfao;&m uREkfyfwkdU
wl0&D;okH;a,mufonf
(pdefyef;&yf)

*spfum;uav;ay:

arSmifarSmifrnf;rnf;BuD;wGif

wkd;wkd;a0SUa0SU
csrf;csrf;pD;pD;ESifh

rsm;onf Zdrfr&Sdaomfvnf; aumif;aomtvkyfudk

xdkifum
oGm;&jcif;

vkyf&jcif;[l aom

trSwfjzifh awmfawmfaysmfrdMuygonf/ uREkfyf\pdwfxm;udk&dk;om;pGm 0efcH&


rnfqdkvQif urmhNidrf;csrf;a&;twGuf uJUodkU aqmif&Guf&jcif;aMumifh
aemiftcg

rdrdtzdkUtusKd;aus;Zl;wpkHw&m

ay:xGufvmvdrfhrnf[l

rnfolurQvnf; rufvkH;ay;bl;jcif;r&Sd? rdrdudk,fwdkifvnf; a&mf&rf;rSef;


arQmfbl;jcif;r&SdcJUyg/
w&m;cHjzpf&jcif;
1956 ckESpf? Zefe0g&DvwGif Aef;armfNrdKUrS zqyvwa,mufu
vlxkowif;pmudk toa&zsufrIESifh w&m;pJGqdk&mwGif uREkfyfonf t,f'Dwm
csKyftjzpfESifh vdkufoGm;&\/ vlxkrtrmu uREkfyftm;apmifha&SmufjyKpk&ef
twGufqdk armifESHpkHwJGoGm;MuzdkU tpDtpOfvkyfay;vdkufygayonf/ uREkfyf
tzdkUrSmolwyg;jyKaom trItwGuf wm0ef,lNyD; w&m;cHjzpf& jcif;onf
tqef;r[kwfawmhyg/ ol&d,wdkuf&SdpOf udkodrf;armifxnfhaom owif;
wcktwGuf

uREkfyfw&m;cHjzpfcJU&bl;&m

vlxkwdkufwGifvnf;

owif;

t,f'Dwmxnfhay;onfh aqmif;yg;wcktwGuf uREkfyfyifw&m;cHjzpfvsuf

1034

&SdygavNyD/ wcguq&mrsKd;vGifonf rEav;wGif ]OuXvkyfpm;onf} [k


Z0eujyuf&,fjyK a&;vkdufjcif;udk awGU&onfwGif uREkfyfvnf; wm0efcH
t,f'Dwmvkyfpm;onf[k

ajym&ravmuf

jzpfaeawmhonf[k

owd&

NyKH;rdygao;onf/ Aef;armf&kH; w&m;cHwa,muf tjzpfESifhtrIqdkif& jcif;


onf tyef;rBuD;vS? a'oE&A[kokwudk tcsKdUvlrsm;xuf vdkvm;aom
uREkfyftzdkUrSm [dka&mufonfa&muf vnfumywfum xrif;NrdefNrdef pm;&jcif;
avmufom

tvkyf&Sdonfqdkum

tawmfauseyfcJUrdygonf/

okdU&mwGif

]aeUwdkif;onf we*FaEGrjzpfEdkif}qdkaom t*Fvdyfpum;ykHtwdkif; w&m;pJGcH&NyD;


w&m;cHjzpf&aom tvkyfonftrIwdkif;acsmifvSonf r[kwfjcif;udk aemif
BuKHawGU&aomtcgrS azmfjy&ygOD;rnf/
Nidrf;csrf;a&;nDvmcHBuD;
Aef;armfrS

jyefa&mufvmaomtcg

tawmfpdwf0ifpm;vsuf&SdNyDjzpf

rEav;NrdKU

urmhNidrf;csrf;a&;tvkyfwGif
&yfuGuftawmfrsm;rsm;wGif

urmhNidrf;csrf;a&; toif;tzJGUrsm; zJGUpnf;&mtajymorm;wa,muftaejzifh


ygavonfcsnf; jzpfaecJUavNyD/ urmhNidrf;csrf;a&;vkyfief;qdkif&m ]ajymvkH;
ajymayguf}uav;rsm;vnf; tawmfwdk;wufaeNyD jzpfaomaMumifh vkyfabmf
udkifbuf ]&Jabmf}rsm;u ]]q&mBuD; tawmfwkd;aeNyD}}qdkum ajrSmufyifh
ay;MuonfwGif

pum;ajymjcif;

tvkyfrsKd;pdwful;rxnfhcJUbl;

onfh

uREkfyfonfyifvQif tawmf]ajrmuf}oGm;NyD; pdwftm;wuf<uvsuf&Sd avNyD/


azazmf0g&DvwGif

rdk;nSif;NrdKUusif;yonfh

ESpfywfvnf

urmhNidrf;csrf;

a&;nDvmcHokdUyif vlxkrtrmu uREkfyfwdkUvifr,m;udk apvTwfonfESifh


wufa&mufNyD; q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;? udkbNidrf;paomurmhNidrf;csrf;

1035

a&;yk*dKvfBuD;rsm;ESifhtwl nDvmcHpifjrifhay:wufNyD; wcsDwyJGEGJcJU&ygao;


onf/ azazmf0g&Dv (wykdUwJGv) a&mufvmNyD;jzpfaomfvnf; rkd;nSif;a'orSm
tawmfBuD;csrf;at;vsufyif&Sdao;&m wtdrfwnf;twl wnf;cdkvsuf&Sdaom
q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;ESifh
tdyf&mokdUr0ifMuao;yJ

uREkfyfonfoef;acgifausmfonfwdkifatmif

rD;vif;zdkuav;a&SUwGif

rsufESmcsif;qdkif

xdkifumvuf zuf&nfMurf;wtdk;ESifh a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm; ajymvsuf


&SdMu\/

qD;ESif;aygufrsm;onf

tdrfeab;&Sdaom

0g;&kHyifxufrS

opfyifatmuf&Sd rD;ykHjymxJokdU w&SJ&SJusaom toHrsm;onf oef;acgif


MuufwGefoHrsm;tMum;wGif

pnf;0g;vkdufay;ouJUokdU

ay:xGufvmjcif;udkMum;&\/

]]b,fhES,fvJq&m?

wGefukefNyD?

q&mtdyfysufaeawmh

r,f}}[k

wcsufwcsuf

oef;acgifMuufawGvJ

uREkfyfuowday;aomtcg

q&mBuD;u ]]rif;tdyfcsifNyDvm;uG? igawmh rtdyfcsifao;aygifuGm? igwkdU'Dvdk


qkHqnf;cJUw,fuG}}[k ajymonfESifh uREkfyfonf wem&dxdk;onfwdkifatmif
qufxdkifNyD;rS tdyf&mokdU 0ifMu&ygonf/ urmhNidrf;csrf;a&; nDvmcHBuD;rSm
aeUtcsdefwGif pnfum;&kHomru nOfhrsm;wGifvnf; Nidrf;csrf;a&;nGefUwif
ZmwfyGJawGbmawG

ESifh

NcdrfhNcdrfhoJvsuf

wkd;raygufatmif

pnfum;

vSygbdonf/ uREkfyfwdkU jrefrmvlrsKd;tzkdUrSm rnfonfhudpudkpDrHonfjzpfap


ZmwfyJGuav; bmuav;xnfhaom tpDtpOfonf rqdk;vS[kpOf;pm;rdonf/
nDvmcHNyD;

uREkfyfwkdUvlpk jyefcgeD;wGif

rkd;nSif;NrdKUay:rSomru

if;e,fy,fw0dkuf&Sd trsKd;orD;trsKd;om;vli,frsm;onf tvGef&Tifysaom


rsufESmrsm;ESifh uREkfyfwkdUtm; EIwfqufpOf ]]'DnDvmcHrsKd;ESpfwdkif; rkd;nSif;rSm
usif;yEdkifatmif BudK;pm;r,f}}[k ajym&SmMuonf/ 0rf;enf;zG,f tjcif;t&m
wckazmfjy&OD;rnfrSm rkd;nSif;NrdKUay:&Sd zqyvtpG,ftyGm; vl&rf;um;uav;
rsm;onf yJGysufatmiftaESmifht,SufjyKvkyfMuao;onfqdk&m urmhNidrf;csrf;

1036

a&;orm;rsm;\ ttkyftxdef;aumif;rIaMumifh olwkdU\tBuHratmifjrifyJ


Nidrf;csrf;a&;tzJGUqdkonfhtvdkuf Nidrf;csrf;pGmESifhyif vufpodrf;EdkifcJUMuygay
onf/ zqyv[laom trnfudk b,folu rSnfhcJUonfjzpfap xdktcsdefwGif
um; te,fe,ft&yf&yfvl&rf;um;rsm; odrf;oGif;pkaqmif;jcif;tvkyfwGif
]]Edk;wl;}}ac:avmufonfhvlpkaywum;[k rSwfwrf;wifxdkufygayonf/
rkH&Gme,fwcGifodkU
rdk;nSif;nDvmcHBuD;rS rEav;okdUjyefa&mufaomtcg q&mBuD;ocif
udk,fawmfrIdif;ESifh udkbNidrf;wkdUtzJGUonf rkH&GmokdU qufvufoGm;a&muf
Nidrf;csrf;a&;w&m;a[majym&ef pDrHMuonfwGif uREkfyftm;vnf;vdkufcJUzdkUac:
Mujyef\/ uREkfyfrSm ZmwfyJGESifh vkduf&onfh Zmwform;wa,mufuJUokdU
tzGJUtpnf;ESifh oGm;&jcif;tvkyfwGif tawmfaysmfydkufvsuf&SdaeNyDjzpfaom
aMumifh

wcgjyifESpfcgjyifrac:&yJ

xdktcsdefwGif

udkbNidrf;?

olwkdUESifhtwlvdkufoGm;cJUjyefygonf/

odef;azjrifhtp&Sdaom

trwfavmif;rsm;onf

rkH&Gme,fbuf a&G;aumufyJGtwGuf w&m;yJGrsm; pDpOfvsuf&Sd&m uREkfyfonf


urmhNidrf;csrf;a&;w&m; a[m,if;uaeNyD; yrnwtrwfavmif;rsm;twGuf
axmufcHa[majymay;olwa,muf jzpfrSef;rod jzpfvmcJUygavNyD/ tjyK
trltwGufaMumifhyif zqyvtpdk;&u uREkfyftay:tnId;xm;NyD; zrf;onf
[k ([kwfr[kwfum; rqdkEdkif/) owif;pmq&mndKjru *g'D,ef owif;pm
a&;om;jcif;udk oufqdkif&mae&m azmfjyygOD;rnf/ rkH&Gme,fw0dkufwGif
uREkfyfonf t&Trf;taomuav;rsm;yg&Sdonfh ykHwdkywfp uav;rsm;nSyfum
a[majymwwfonfh
a[mwwfESifh

q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;aemufrS

wwfo

rSwfouav;rsm;jzifh

1037

ra[mwwf

BuJcJU&ygao;onf/

uREkfyf\a[majymcsufrsm;rSm

taMumif;,kwd

wifjy&m

nHUvdrfhrnf

rxifaomfvnf; a[majymaeusjzpfaom EdkifiHa&;orm;rsm;? w&m;a[m


"ruxdursm;\ av,lavodrf;rsKd;r[kwfonfh twGufaMumifh xda&mufoifh
oavmuf xda&mufjcif;&SdykH r&jcif;udkvnf; uREkfyf&dyfrdygonf/ 0efBuD;
csKyfOD;Eka&SU bmomjyefqk,lcJUpOfu rdrdtaMumif;udk ESSdrfhcsajymajym jcif;jzifh
atmifjrifcJUbl;aomfvnf; ae&mwumwGif udk,fhtaMumif;ajymjy jcif;tm;
jzifh pm;omrnfr[kwfjcif;udkodonfESifh xnfhrajymyJ ]&GufMurf;a&usKd}
rQESifhyif auseyfcJU&ygonf/
csJvifhcsfvkyfvkdufykH
rkH&GmrS q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;wkdUESifhtwl rEav;odkU jyefvm
Mu q&mBuD;wkdUvlpkonf uREkfyf\aetdrf wnf;cdkMuNyD; &efukefokdU
jyefoGm;Muonfhaemuf &uftenf;i,ftwGif; vlxkt,f'DwmcsKyf a&TOa'gif;
ESifh vlxka':trmwkdUudk {NyDv 19 &ufaeUwGif zrf;vdrfhrnf[laom
owif;w&yf

ay:xGufvm

tcsKdUowif;pmrsm;wGif

awGUvdkuf&\/

um,uH&Sifrsm;jzpfaom

bmrQrod&acs/

owif;um;

azmfjyyg&Sdjcif;udk

a':trmESifh

uREkfyfwkdUkum;

tawmfqef;Mu,f\/

owif;pmwdkuf

t,f'Dwmrsm;udk zrf;onfqdkvQif zrf;NyD;aomtcgrS

vltrsm;od&aom

xkH;pH&Sdygvsuf rzrf;rDokH;av;&ufBudKwifNyD;owif;ajy;aejcif;rSm tpOftvm


r[kwfacs/ zrf;vdrfhrnf[k owif;jzpfonfqdkvQif wcgw&H jzpfEdkifao;aomf
vnf; &ufpJGESifhwuG twdtus BudKwifazmfjyxm;jcif;rSm rnfonfhwdkif;jynf
owif;pm&mZ0ifwGifrS rMum;&bl;acs/ rtrmuqdkvQif {NyDv 19 &ufaeU
eD;uyfvmuwnf;u tdyf&mvdyfuav;rsm; jyifxm;onfqdk\/ b,ftcg

1038

rqdk c&D;xGufzdkU toifh&Sdaom uREkfyftzdkUrlum; (zcif\0goemtwdkif;


yif)bmrQjyifp&mrvdk? apmifhMunfhae\/ okdUESifh 19&ufaeUa&mufvm NyD;
ausmfvGefoGm;aomfvnf; uREkfyfwkdUudkrzrf;yJ xm;ao;\/ tawmtwGif;
&efukef

ppfaq;vsuf&Sdaom

vlxkOD;vS\trIwGif

tjzpfESifh

uREkfyftm;jyxm;

arv2&ufaeUwGif

w&m;cHjyoufao
&efukefodkU

uREkfyf

oGm;&rnfjzpf\/ xdktcsdefwGif jynfxJa&;0efBuD; Adkvfcifarmifuav;u


ausmufqnfe,f

EdkifiHa&;w&m;yGJwckwGif

a[majymvdkufykHrSmum;

a&G;

aumufyJG yrnw trwfavmif;rsm;onf rdrdwkdU zqyvtrwfavmif;


rsm;ESifh NydKif0HUonfqdkvQif aiG100dESifh 1usyf? 1000dESifh 1usyf tausmhay;NyD;
avmif;0HUonf[k ajymonfqdk\/ wGif uREkfyfu vuf&SdtmPm\
bkef;&dyfrcdkyJ vGwfvGwfvyfvyfoefUoefU&Sif;&Sif; a&G;aumufyJGusif;yrnf
qdkygu zqyvbufrS aiGausmay;zkdUrvdkyJ yrnwtrwfavmif;rsm;bufrS
]qwl}avmif;prf;csifonfqdkonfh

csJUvifhcsfvkyfaom

aqmif;yg;wyk'fudk

vlxkowif;pm a&;xnfhvdkufavonf/
]ynm&Sd}ESdyfpufjcif;
txufygaqmif;yg;rSm arv1&ufaeUxkwf vlxkowif;pmwGif ygav
&m arv 2&ufaeUwGif vlxkOD;vS\ trItwGuf uREkfyf&efukefokdUoGm;
&avonf/ trIcsdef;&uf eD;uyfaeNyDjzpf uREkfyfonf av,mOfysHESifh
oGm;&av&m c&D;onfrsm;teufwGif jynfxJa&;0efBuD; Adkvfcifarmifuav;
udk

jrifvkduf&onf/

av,mOfysHay:

Akdvfcifarmifuav;ESifh

uREkfyf

wcsufrQ rsufvkH;csif;qdkifvdkufrdM u&mwGif wa,mufESifhwa,muf wBudrfrQ


rawGUqkHMubl;aomfvnf; wa,mufudkwa,muf odMuykH&onf/ olUrsufESm

1039

xm;udk Munhf&onfrSm olonf yrnwbufrS ]qwl}avmif;&J onfqdkaom


uREkfyf\(csJUvifhcsf)aqmif;yg;udk zwfcJU&[ef&Sdonf[k uREkfyftuJcwfrdonf/
xdknae rkd;uav;pdyfpdyf&Gmvsuf&SdpOf av,mOfysH onf r*Fvm'kHavqdyfodkU
qdkufa&mufoGm;av&m
EIwfquf

vli,fwa,mufonf

uREkfyf\ypnf;uav;rsm;udk

]]q&mBuD;yguvm;}}[k

av,mOfysH

ay:rS

&kHxJokdU

ulnDo,f,lay;ygonf/ &kHxJokdUa&mufMuaomtcg (,pfrsKd;bufuxifh)


trIxrf;rsm;onf xdkvli,f\ypnf;rsm;udk arTaESmufMunfh&IMu&mwGif a&T
acsmif;okH;av;acsmif; awGUMu\/ wGiftrIxrf;onf uREkfyfa&mvli,fudkyg
tcef;wckxJodkUac:oGm;NyD;
xJrSawGU&Sdaom

ppfaq;Mu\/

a&Tacsmif;rsm;jzpf

vli,fu

ol\txkyf

ol\ypnf;jzpfaMumif;

0efcHajymqdk

ygvsufESifhyif trIxrf;rsm;u uREkfyfudkrvTwfa o;yJ ]]'D[m q&mBuD; ypnf;


vm;? cifAsm;ypnf;[kwf&JUvm;}} ponfjzifh tBudrfBudrf txyfxyfppfar;
vsuf&Sd\/

xdktawmtwGif;vlrsm;onf

acsmif;ajrmif;Munfh&IaeMu\/

vli,fu

uREkfyfwkdUESpfa,mufudk
]]uRefawmhypnf;ygqdkrSAsm?

cifAsm;wkdUu q&mBuD;udkar;vm;jref;vm; 'kuray;MuygbdeJU}}[kajymay;\/


xdktcsdefwGif

jynfxJa&;0efBuD;

Adkvfcifarmifuav;onf

tjcm;tcef;

wckwGif xdkifvsuf&Sd uREkfyfudk wwfEdkiforQ taESmifht,Sufay;zdkU trIxrf;


rsm;tm; rsuf&dyfjyxm;avo avm[lyif uREkfyfouFmruif;&SdvmavNyD/
c&D;onfrsm;onf ,lbDat bwfpfum;BuD;ay:okdU wufukefMuNyDjzpf&m
vli,fESifh

uREkfyf

ESpfa,mufwnf;om

usefavawmhonf/

uREkfyfrSm

bwfpfum;udk rrDvdkufvQif aeuvnf;0if? rdk;uvnf;&Gm? tBudKtqdk


uvnf;r&Sdojzifh)

wa,mufwnf;

'kua&muf&acsawmhrnfqdkum

pdwfaygufvmonfESifh ]]a[;vlawG bmvkyfMuwmvJ? a&Tacsmif;Opm&Sif


&SdvsufeJU ighudkbmjyKvdkU wmqD;xm;EdkifovJ}}[k atmfaigufonfwGifrS

1040

trIxrf;rsm;onf wa,muf\rsufESmudk wa,mufMunhfNyD; uREkfyfudkoGm;cGifh


jyKvdkufMuonf/
bwfpfum;vnf;xGufawmhrnfqJqJ&Sdae&m uREkfyfonf vlxkrtrmu
vufaqmifyg;vdkufonfh o&ufoD;jcif;awmif;uav;udkqGJNyD; bwfpfum;
ay:okdU tajy;tvTm;wuf&ygonf/ uREkfyf\pdwfxJ Adkvfcifarmifuav;
onf tcef;xJrS acsmif;MunfhNyD; uREkfyf\'kua&mufykHrsm;udk &,fvsuf&Sd
onf[k xifrdonf/ (vlxk rtrmum; vufaqmifyg;jcif;ESifh ywfoufNyD;
&Sm&SmazGazG

pdwful;&aom

rdef;uav;wa,mufjzpf\/

w&kwfjynfodkU

oGm;pOfuvnf; oHtrwfOD;vSarmiftwGufqdk vufzufpdk? MuufoGefaMumf?


ESrf;qDykvif;wkdUudk jcif;awmif;wckwGif udk;&dk;um;&m;xnfhNyD; vufaqmifyg;
vdkuf&m befaumuf? a[mifaumif? uGrfwkHpaom EdkifiHjcm;NrdKUrsm;wavQmuf
jzwfoef;oGm;&pOf vrf;wGif ypfcsxm;cJUzdkU q,fBudrfru pdwful;rdonf/
yDuif;odkUa&muf oHtrwfOD;vSarmifodkU vufaqmifay;vkduf&mwGif OD;vS
armifu q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;okdU cGJay;onfudk jrif&ojzifh ]awmfyg
ao;&JU? igvJpm;&tkH;rSmyJ}[k ajzqnfrdonf/ aemufwaeUwGif cHwGif;csOf
onfESifh ]]uRefawmfhudkfvufzufw&dk;ay;ygq&m}}[kawmif;rd&m q&mBuD;u
]]a[h r&Sdbl;uG? OD;yOif;awGudk igtukefvSLvdkufNyD}}[k jyefajymojzifh
]]yufvufvefusef&pfonf}}

[laom

i,fpOfuoDcsif;wykd'fudk

owd&

rdonf/)
uHqdk;aomarv 10 &uf
uREkfyfwnf;cdkaom nDawmfarmif\ aetdrfodkUa&muf vlxk\trI
wGif oufaocH&eftwGuf ESpf&ufokH;&uf aexdkifvsuf&SdpOf tpdk;&pkHaxmuf

1041

rsm; onfaeUwdkif;vdkyif uREkfyftaMumif;udk vma&mufar;jref;Muonfqdk\/


uREkfyfESifhum;

wcgrSrawGU&yg/

wGifuREkfyfonf

av,mOfysHay:

jrifvdkuf&onfh Akdvfcifarmifuav;\rsufESmxm;udk owd& jynfxJa&;


0efBuD;um;

av,mOfysH&kHxJwGif

ighudknSOf;&&kHESifh auseyfao;ykHray:[k

pOf;pm;rdygao;onf/ trIwGifoufaocHNyD;aemuf uREkfyfrEa v;odkUjyefaom


tcgwGif &efukefblwmBuD; rD;&xm;wGJxJwGif xdkifvsuf&SdpOf vlESpfa,muf
onf rvSrf;rurf;rS uREkfyfudkMunfhvsuf olwkdUtcsif;csif; pum;ajymMujcif;
udkjrif&\/ pdwfxJxdwfvefUavmufatmifr&Sdaomfvnf; olwkdUrsufESmrsm;
onf uREkfyftm; &TifjrL;jcif;rjzpfaponfudk 0efcH&ygrnf/ rEav;odkU
acsmarmpGm qdkufa&mufoGm; wkdUbk&ifOD;b&ifonf uREkfyf\tdrfodkUvmNyD;
eufjzefeHeufapmapmwGif

rw&mNrdKUodkU

vdkuf&efoabmwlvdkuf&ygonf/

oGm;MuzkdUajymojzifh

aemufwaeUwGif

uREkfyfu

uREkfyfonfeHeufapm

apmxrw&modkUoGm;&eftwGuf t0wfrsm;vJvS,fjyifqifvsuf&SdpOf tdrf


a&SU*spfum;wpD;qkdufvmonfESifh

uREkfyfu

]]vmNyDAsKdU

OD;b&if}}[k

vSrf;ajymvdkufao;\/ odkU&mwGif*spfum;udkMunfhvdkufaomtcg OD;b&if


\

*spfum;r[kwfonfhjyif

okH;a,mufudkjrif&onfESifh

OD;b&ifvnf;r[kwfyJ
]b,folawGygvdrfh}

tjcm;vlESpfa,muf
[kpOf;pm;aerdao;\/

okdUaomf Mum&SnfpGmpOf;pm;zkdUrvkdacs/ azmfjycJUonfh tjzpftysufuav;


rsm;aMumifh trSefudk&kwfw&uf awG;qEdkifygonf/ Xmetkyfwa,mufonf
t&yfvlBuD;udkac:cJU uREkfyfudkzrf;&efvmjcif;jzpfavonf/ aeUonfum;
arv

10

&ufaeUjzpf&m

1942ckESpfu

uREkfyftm;

csefau&Sdwf\

w&kwfjzLrsm; zrf;oGm;jcif;rSmvnf; arv10&ufaeUyif jzpfaomaMumifh


aeU &ufonf uREkfyftzkdU uHraumif;aom aeU&uf[l trSwftom;

1042

jyKrdonfESifh ESpfwdkif; aeU &ufwGifbmrIESifhrsm; zrf;MuOD;rnfenf;[k


owd&rdygonf/
rdwfaqGrsm; vdkufydkUjcif;
rsm;rMumrD OD;b&if\ *spfum;vnf; qdkufa&mufav&m tzrf;tqD;
ESifh ywfouf tqef;r[kwfaom OD;b&iftzdkUrSm rsufESmysufvSatmif
r&Sdaomfvnf; aemufxyfa&mufvmMuonfh q&mvGifESifh vlxkrtrmwdkUrSm
rsufESmxm; ajymif;vJjcif;&Sdonfudk owdjyKvdkufrdonf/ vlxkrtrmrSmrl
]]wa,mufwnf;rS [kwfygavp? igygygavao;ovm;}}[k pOf;pm;rdavo
avm rajymwwfay/ uREkfyftzkdU tdyf&mvdyfESifh &Gufzsifukvm;xdkifudk
*spfay:okdU

wifNyD;aemuf

ZeD;rpdk;ESifh

rdwfaqGrsm;onf

uREkfyftm;

axmifBuD;odkU vdkufydkUMu\/ uREkfyfrSm w&m;tm;xkwfxm;olwa,muf


jzpfonfhtavsmuf

rQavmufaom

avmu"HtwGufjyifqifNyD;jzpf

BuHUBuHUcHzkdUtoifh&Sdyg\/ odkU&mwGif tcsKdUvlrsm;uJUodkU NyKH;NyKH;&Tif&TifESifh


cHonf[lum;

rqdkEdkifyg/

taMumif;ESifh

ywfouf

avmu"H

cHykHcHenf;csif; wrsKd;pD&SdaeMuykHudk &Sif;jy&ygOD;rnf/


cHykHtrsKd;rsKd;
pdwfaysmh cHEkdif&nfr&Sdaomvlrsm;onf tzrf;tqD;cH&jcif;? 'kuwckck
awGU&jcif;paom avmu"HrsKd;ESifh BuKHawGU&onfhtcg rsufESmuav;i,fi,f
ESifh [dkvludkrmef? onfvludkrJ ponfjzifh vkyfwwfMu tvGefnHUolrsm;um;
rsuf&nfuav; uv,fuv,fjzpfwwfMu\/ onfwdkUum; vlnHUrsm;\

1043

vuPmrsm;[l em;vnfMuonfhtavsmuf owdaumif;aom vlrsm;onf


xdkuJUodkU

rjzpfrdap&ef

BudK;pm;Muavonf/

,if;odkUBudK;pm;&mwGif

wbufpGef;odkUa&mufoGm;Muolrsm;vnf;&SdMu\/

taemufwdkif;om;rsm;u

'kuawGUvQif (Grin and Bear) oGm;NzJNyD; cHwwf&rnf[kqdkMu\/ tjyK


trlonf

rsufESmuav;i,fi,fESifh

cHjcif;rsKd;xuf

aumif;rGefjcif;um;

,kHrSm;zG,f&mr&Sdygay/ odkU&mwGif uREkfyf\t,ltqrSm ]oGm;NzJNyD;} &,f&,f


NyKh;NyKH;ESifh cHjcif;onf ][efvkyfjcif;}wrsKd;jzpfonf[kqdkcsif\/ odkUaomf
[efrvkyfyJ rsuf&nf0dkif;jcif;xuf [efvkyfNyD;oGm;NzJEdkifjcif;u aumif;jcif;udk
0efcH&eftoifh&Sdyg\/ okdUESifhvnf; oGm;NzJcHjcif;onf ][efvkyfjcif;}oabm
rsKd;yg&SdonfhtwGufaMumifh taumif;qkH;aom ]cHenf;}jzpfonf[k uREkfyfr,l
qyg/ uREkfyf\xifjrifcsufrSmum; avmu"H&Spfyg;udk atmifjrifonfqdkaom
&[Emyk*dKvfrsm;onf 'kutBuD;tus,f BuKHawGU&aomtcgrsm; ]oGm;NzJNyD;}
cHMuonfrxifyg/
rom,mjcif;?

wkefvIyfjcif;?

nId;i,fjcif;?

ylyefjcif;tp&Sdonfhtrlt&m

NidrfoufMunfvifaom

rsufESmxm;rsKd;ESifh

0rf;enf;jcif;?

ESvkH;

vuPmrsKd;tvsOf;uif;
ajE&&cHawmfrlMuonf[k

xifjrifygonf/ uREkfyfrSm tmoa0guif;aomyk*dKvf r[kwfjim;aomfvnf;


(pufwdkifwuf&rnfh trIrsKd;vnf; r[kwfaomaMumifh) wkefvIyfavmufatmif
r&Sd/ [efvkyfaezdkUvnf; rvdk? eudktwdkif; BuHUBuHUcdkifckdifESifh ajE&&
aewwfzkdUavmufom owdjyKvsuf &Sdygonf/ vlxkrtrmu aemufwaeU
xkwf vlxkowif;pmwGif NyKH;NyKH;&Tif&TifESifh tzrf;cHonf[k uREkfyftaMumif;
a&;om;jcif;udkawGU&onfhtcg ]]r[kwfbl; rtrma&? 'Dvdkra&;ygeJU? rSefvJ
rrSefbl;}}[k

ajymjy&mwGif

rtrmonf

uREkfyfqdkvdkaom

t"dym,fudk

em;vnfygavp rajymwwfay/ uREkfyfudk,fuREkfyf txifa&mufvsuf&Sdonf

1044

rSmum;

igonf[efvkyfzdkUvdkonfh

tqifhtwef;xuf

jrifhonf[k

qdkvdkygonf/
arQmfvifhcsuf rudkufykH
uREkfyfudkzrf;NyD;

axmifxJokdU

ydkUvdkufaomtcg

taMumif;w&yfrSmaxmifxJtcsKyfcH&jcif;onf

rwkefvIyfjcif;

rdrdoGm;vdkaom

ae&mokdU

roGm;&jcif;xufydkNyD; 'kua&mufp&mr&Sd? axmifxJvnf;ighudkav;pm;onfh


vli,frsm;ESifh pum;pjrnfajymum tcsdefjzKef;Edkifonf? pmzwfEdkifonf?
w&m;ESvkH;oGif;Edkifonf?
tpm;uav;awmh

pm;csif&m

rSmpm;Edkifonf?

owd&ygonf/)

(tpm;orm;jzpf

vrf;avQmufEdkifonf

ponfjzifh

xifrdaomaMumifh jzpfygonf/ okdU&mwGifZeD;ESifh rtrmwkdUjyefoGm;Muaom


tcg axmifr;rsm;onf uREkfyfxifcJUonfhtwdkif; tjcm;EdkifiHa&; tusOf;
orm;rsm;&Sdonfhae&modkU ac:roGm;yJ tvGefusOf;ajrmif;vSonfh tkwfwdkuf
cef;uav;xJokdU

ac:oGm;Mu\/

onfhaEG&moDjzpf&onfhtxJwGif

arv(uqkefv)jzpf
wkdufcef;uav;onf

tvGefyljyif;

taemufbufodkU

rsufESmrlvsuf &SdaomaMumifh onf;rcHEdkifatmif ylavmifvSygonf/


uREkfyfrSmaEG&moDokdUa&mufwdkif;

arNrdKUwufNyD;

wvausmfcefU

tyla&SmifvmcJUoljzpfav&m ESpfwGifvnf; vlxkOD;vS trIwGifoufaocH


NyD;vQif arNrdKUokdUwuf&ef BuH&G,fcsuf&SdcJUonfjzpf wdkufcef;uav;onf
tjcm;vlrsm;xuf uREkfyftm; ydkylavmifaponf[kxifrdygonf/ tod
vli,frsm;vnf; rawGU? a&vnf;rcsKd;&? avwdkufvnf;rcH&? tpm;taomuf
rSmvnf; tdrfrSydkUygvsuftvGefcsmvSonf/ uREkfyfrSwfrdao;onf/ uREkfyf
onf axmifxrif;[if;udk pm;Edkifygonfajymaomfvnf; ZeD;ESifh rtrmwkdUu

1045

uREkfyf\pm;aumif;aomufzG,f wyfrufjcif;udk odMuonfESifh aeUwdkif;eHeuf


pmnpm ydkUMuzkdUpDrHMuonf/ aemufwaeU tdrfrSydkUvdkufonfh xrif;[if;
oHqifhudk zGifhMunfhvdkufonfhtcg Muuf&dk;ESifh c0JoD;csufonfh [if;csKd?
o&ufoD;oeyfESifh
rtrmESifh

ig;ydaMumfwdkUudk

ZeD;wdkUa&mufvmMu

awGU&\/
]Al;}xJ

[if;aumif;ryg&Sdacs/

awGUqkHMuojzifh

uREkfyfu

ar;Munfhaomtcg Muuf&iftkyfaMumfwcGuf aysmufaeaMumif; odMu&av


onf/ ]Al;}xJrS uREkfy\
f wdkufacgif;uav;xJokdU xrif;oHqifhudk qJGydkU&onfh
tusOf;orm;onf Muuf&iftkyfaMumfudk EIduf,lxm;vdkufjcif; jzpf&ayrnf/
taMumif;udk axmifydkifMum;onfESifh xrif;ydkU&eftwGuf vlajymif;vJay;
av&m [if;aumif;wcGufvkH; raysmufawmhyJ wzJUw&GHUrQaysmufjcif;udk
([if;tptersm; awGU&jcif;tm;jzifh) od&ayonf/ okdUaomfolwkdUvnf;
iwf&SmMuonf[k atmufarh wdkifwef;jcif;rjyKyJ onf;cHvdkufygonf/
tmCmwESifh ESdyfpufjcif;avm
uREkfyftzkdU&m trsm;qkH; 'kua&mufapaom tjcif;t&mrSm tpm;
taomufr[kwf? aeylnOfhtdkufjcif;ESifh EkHapmfjcif;yifjzpfavonf/ uREkfyf
'kua&mufykHudk tjcm;wae&m a&;om;azmfjycJUbl;NyDjzpfaomaMumifh
rSwfwrf;wGif tus,fw0ifh azmfjy&ef rBuH&G,fawmhyg/ zqyvtpdk;& onf
uREkfyftay:

tmCmwxm;NyD;

nOf;qJykH&onfh

tjyKtrludkom

azmfjyvdkygonf/ zqyvtpdk;&onf vlxkacgif;BuD;wGifyg&Sdonfh jyLapmxD;


aMumif;a&;om;csufaMumifh uREkfyftm;w&m;pJGNyD; zrf;csKyfxm;jcif;jzpfonf[k
od&\/ jyLapmxD;raumif;jcif;udk wjynfvkH;od&kHru olwkdUudk,fwdkifvnf;
od [dkvdkajymif; onfvdkajymif; vkyfcJU&\/ onftxJuyif ykyfapmfeHjcif;udk

1046

ykyfapmfeHygonf/ twdkif;qdkvQif zqyvtpdk;&tzkdUvnf; emrnfysufrnf


udk pdk;&drf&ygonf[k owday;a&;om;rdaom acgif;BuD;twGuf uREkfyfudk
w&m;pGJNyD; zrf;csKyfxm;\/ rQqdkvQifyif vGefvSygacsNyD/ vGefyif vGefapOD;
awmhuREkfyfonf xdkvlpk\ OmPfynmEke,fjcif;udk odNyD;jzpf cGifhvTwf&ef
wwfEdkifygao;onf/ ,ckaomf uREkfyfudkzrf;NyD; axmifxJwGif oGif;xm;&kH
ru

vlowfrIw&m;cHrsm;udk

BudK;pifodkUrwifrD

ydwfavSmifxm;onfh

vdkPfacgif;uav;xJodkU oGwfoGif;ydwfavSmifxm;avao;onf/ txJ


wGif &moDOwk\ yljyif;rIuvnf; uREkfyftm; jznfhpGufESdyfpufvdkuf ao;
onfjzpf&m uREkfyftay: tmCmwpdwfxm;jzifh wrifwum nSOf;yef;
ESdyfpufjcif;jzpfcJUygrl tMuifolonf uREkfyf\qif;&J'kua&mufcJU&ykH rsm;
taMumif;udk

Mum;&jcif;tm;jzifh

0rf;omrnfqdkvQifvnf;

omygap?

aemifww&m; &vQifvnf;&ygap[k atmufarhrdygonf/


pmxefxefa&;jcif;
xdk&ufrsm; uREkfyfonf axmifpnf;urf;rsm;taMumif;udk bmrQrod?
rnfolESifhrQvnf; awGUqkHcGifhr&SdonfhtwGufaMumifh wkdufydwfcH&jcif;onf
axmifxJodkU

a&mufcgpvlrsm;twGuf

xkH;pHwckayavm[k

Budwfom

cHcJUygonf/ okdU&mwGif bduvyfpf&onfqdkNyD; wkdufacgif;uav;xJwGif


wa,mufwnf;ae&jcif;twGuf tHUMordyg\/ okH;av;&ufcefU Mum vwf
aomf

AdkvfcsKyfatmifqef;uawmf

a':cifMunf\armif

armifodef;onf

uREkfyfudk ydwfxm;onfh wHcg;tjyifbufrS acsmif;vsuf EIwfqufonfESifh


uREkfyfu ar;jref;pkHprf;&mwGifrS taMumif;rJUwdkufydwfxm;jcif; jzpfonf[k
od&ygawmhonf/ xdktcgum; uREkfyfa'gyGzkdUem;vnfvmcJUavNyD/ odkUjzpf

1047

uREkfyfonf axmifydkif rpwmu&pf&Sem;xHodkU rnfolUtrdefUESifh uREkfyfudk


wdkufydwfxm;jcif;

jzpfaMumif;

odvdkonf[k

a'gygyg

pmwapmif

a&;ydkUvdkuf\/ axmifydkifonf ae&mr&Sdonfh twGufaMumifhvdkvdk uREkfyfudk


ajymao;&m

uREkfyfrEav;axmif

BuD;wckvkH;wGif

uREkfyftwGuf

vdkPfacgif;uav; wckwnf;om&Sdoavm? rsufESmvdktm;& oabmrsKd;ESifh


uREkfyfudk

ESdyfpufcsifonfqdkvSsif

cifAsm;OD;acgif;xufrSm

rD;xawmuf

vdrfhrnf? owdxm;vdkufyg ponfjzifh txefqkH;aom pum;vkH;rsm;jzifh


a&;om;ay;ydkUvdkufonfwGifrS axmifydkifonf uREkfyftm;axmifaq;&kHay:okdU
ajymif;a&TUxm;ygawmhonf/ aq;&kHay:wGifvnf; wjcrf;vkH;udk uREkfyftwGuf
&Sif;vif;NyD;

wa,mufwnf;

xm;ygavonf/

odkUaomf

tyl'PfESifh

teHtapmfuif;jcif;aMumifhauseyfyg onf/ wkdufydwfcH&jcif;rSm ajcmufaeUESifh


ajcmufnjzpfav&m zqyvtpdk;& \aumif;rIaMumifh uREkfyf\obm0
aemufqkH;aygufvmonfh rmxufaom ql;BuD;wacsmif;aywnf;/ (uREkfyf\
obm0 ]jzL}aumifozG,f i,fpOf uwnf;u aygufcJUonfh ]ql;}rsm;
taMumif; a&;om;azmfjyjcif;udk rSwfrdolrsm;onf ql;raygufonfrSm twef
MumavNyD[k owd&aumif; &Muayvdrfhrnf/ ]ql;}[lonfrSm &efnId;zGUJjcif;
[l r,lqMuapvdkyg/ uREkfyf\ obm0udk ]csOfpl;wl;cg;} atmifjyKvkyf
wwfjcif;[lom em;vnfMuapvdk ygonf/)
awG;MuxifMuykH
axmifxJ av;vESifh 22 &ufaecJU&NyD;aemuf 1956ckESpf? atmufwdk
bmv 1 &ufaeUwGif w&m;olBuD;onf uREkfyfudk pJGcsufrwifyJ (Discharge)
w&m;&SifvTwfzkdU trdefUcsvdkufav\/ axmifrSxGuf&onfqdkvQif 0rf;om

1048

MupNrJjzpfaomfvnf; uREkfyftzkdUrSm ]wdkufydwf}&mrSxkwfNyD; aq;&kHay:odkU


ydkUvdkufpOfuxuf ydk0rf;omonf[k rqdkEdkifyg? 0rf;romEdkif atmifjzpf&ykH
rSmvnf; uREkfyftm;vTwfypfvkdufonfh w&m;olBuD;rSm &ufydkif; avmuf
twGif;rSmyif ausmufjzLodkU ajymif;a&TUvdkufonf[laom owif;udk Mum;
&aomaMumifhjzpf\/ taMumif;ESifhywfouf awmifawmifajrmuf ajrmuf
ajymoHrsm;Mum;&\/ [kwfcsifrSvnf; [kwfayrnf/ tu,f vltrsm;
awG;xifMuonfhtwdkif; uREkfyfudk vTwfypfjcif;aMumifh w&m;olBuD; udk
e,fajymif;a&TUypfjcif;rSefcJUygvQif

uREkfyfonf

olUtwGuf

axmifxJodkU

jyef0if&ef toifh&Sdonf[k atmufarhbl;ygonf/ odkUaomfpdwful;jzpfay:


vmjcif;rSmuREkfyfonf tvGefw&m pdwfESvkH;aumif;aom yk*dKvfwa,muf
jzpfaomaMumifh[l qdkvdkjcif;r[kwf? uREkfyf tusKd;&Sdonfxuf olU
ydktusKd;,kwfavoavm[k awG;awmrdaomaMumifh jzpfygonf/ uREkfyf
tzdkU&mum; axmifxJ av;ig;vaevkduf&uwnf;u tawmfusifhom;&
oGm;onfhjyif [dkoGm;onfoGm;rvIyf&Sm;&&kHrSwyg; axmifonf uREkfyftwGuf
aMumufrufzG,f&maom

XmeBuD;wck

r[kwf[ljrifvm

aomaMumifh

jzpfygonf/ (0rf;omp&mESifh 0rf;enf;p&mwkdU yl;wGJuyfygwwf jcif;rSm


uREkfyf\Zmwmtwdkif; jzpfygonf/)
udkbNidrf;
uREkfyf\rSwfwrf;wGif tcsKdUyk*Kdvfrsm;tay: rauseyfrI&SdvQif raus
eyfonfhtavsmuf? auseyfp&mudk auseyfonfhtavsmuf a&;om;azmfjy
cJUjcif;rsm;udk pmzwfolwkdU owdjyKrdMuayvdrfhrnf/ w&kwf jynfodkUoGm;pOfu
udkbNidrf;tay:

uREkfyfrausreyfjzpfcJU&bl;ykHudk

1049

azmfjycJUbl;onfjzpf&m

ol\auseyfzG,faom taMumif;t&mudk razmfjycJUvQif uREkfyfw&m;vdrfh


rnfr[kwfacs/ axmifxJae&pOf uREkfyf\tdrfoltdrfom; rsm;aea&;xkdifa&;
twGuf vlxkrtrmwkdUu wm0ef,lonfhjyif uREkfyfwkdUvnf; tvkyfuav;
tenf;i,f&SdonfhtwGufaMumifh aiGaMu;twGuf ylyif&jcif;r&Sd? rnfol\
taxmuftyHUudkrQ apmifharQmf&ef rvkdtyfaomfvnf; uREkfyfrarQmfvifhonfh
todrdwfaqG ESpfa,mufokH;a,mufwkdUu aiGaMu;ESifh ywfouf tultnD
vdkcJUvQif ajymomajymyg[k rpdk;tm;ajymMuygayonf/ if;wkdUteufwGif
udkbNidrf;um; uREkfyftrSwf&qkH;aom rdwfa qGjzpfavonf/ rEav;odkU
a&mufvmwdkif;

]]tpfrBuD;

okH;avmufMu&JUvm;?

uRefawmfhudkajymaemf?

tm;remeJU}}[k uREkfyfZeD;tm;ar;azmf&onf[k rpdk;uajym od&ygonf/


xdkUjyif uREkfyfudkawGU&ef axmifxJokdU0ifvmMuonfh a'gufwmOD;at;armif?
odef;azjrifhESifh rkH&Gmtrwf av;ig;a,mufwkdU teufwGif udkbNidrf;vnf;
ygvmav&m

udkbNidrf;onf

uREkfyftwGuf

0rf;enf;ykHt&qkH;aom

rsufESmxm;udk uREkfyfjrifvdkuf&onf/ vlpkteufwGif udkbNidrf;onf


uREkfyfESifhtrsm;qkH; qufqHrI&Sdol wa,mufjzpfaom aMumifhomr[kwf?
w&kwfjynfodkU twloGm;MupOfu wa,mufESifh wa,muf tjyeftvSef
rauseyfrIuav;rsm;

&SdcJUbl;jcif;udkvnf;

owd&onfhvuPmESifh

xdktwGuf aemifw&onfhoabmrsKd;vnf; yg&Sdonf[k uREkfyf tuJcwf


rdonf/ rnfokdUyifjzpfap uREkfyf\pdwfxJum; udkbNidrf;ESifh ywfouf
rajyjypfonfh tzktxpfuav;rsm; &SdaecJUygvQif xkdaeUrSp vkH;vkH;BuD;
acsmarmajyjypfoGm;onf[k azmfxkwfa&;om;vdkufyg onf/

1050

ocifcspfarmif
uREkfyfonf ocifcspfarmiftm; trnfudkMum;&kHrQom Mum;&bl;
uREkfyfaxmifxJrS vGwfvmaomtcgwGifrS yxrtBudrf awGU&bl;ygonf/
waeUo ocifcspfarmifESifh udkatmifoef; (AkdvfcsKyfatmifqef;\tpfudk)
wkdUonf uREkfyf\tdrfodkU 0ifvmMu\/ ocifcspfarmifu ]]q&mBuD;udk
aps;csKdem;rSm bdkifpu,fpD;oGm;wmjrifvdkufvdkU

uRefawmf0rf;omvdkufwm

cifAsm}}[k pajym\/ udkbNidrf;tp&Sdonfh uREkfyfudkcifrifaom vuf0Jorm;


rsm;u uREkfyftoufB uD;NyDjzpf bdkifpu,frpD;zdkU awmif;yefwwfMuonfh
txJwGif ocifcspfarmifwOD;wnf;omvQif xdktwGuf0rf;omonf[k ajymol
&SdaomaMumifh uREkfyftzdkU trSwfw&jzpfrd\/ ]]uRefawmfjzifh q&mBuD;&JU
usef;rma&;aumif;wmudk

jrif&vdkUodyftm;&w,fAsm?

bdkifpu,fawmif

pD;Edkifao;wmyJ}}[k xyfqifh &Sif;ajymavonf/ qufvuf pum;ajym


Mu&mwGif uREkfyfudkav;pm;onfh vuf0JEdkifiHa&;orm;rsm;teufwGif awGU
vQifawGUcsif;tjyeftvSefauseyfykH&olrsm;um; eHygwf (1) ocifcspfarmif
jzpf

eHygwf(2)

Aef;armfwifatmifjzpfavonf/

vlESpfa,mufum;

uREkfyfudk &dkaoudkif;&Idif;ykH&jcif;t&mwGif wlnDMu tajymtqdk odrfarGU


ykHjcif;rSmvnf; ]eifvm;igvm;}qdkavmufay&m bmoma&; udkif;nGwfjcif;
rlum; ocifcspfarmifuomonf[k uREkfyftuJcwfrdonf/ vuf0Jorm;
qdkvQif 'dk;a'guform;rsm;om rsm;Muav&m (uREkfyfvnf; yg0ifonf/)
vlESpfa,mufrSmrl aysmhaysmif;odrfharGUaom trlt&m&Sdjcif;wGif ]rdk;xl;
a&jcm;} qdkavmuf wBudrfrQpD awGUbl;uwnf;u uRekfyf\ESvkH;xJ
pGJvsuf&SdMujcif;udk owdjyKrdonf/ (uREkfyfudk,fEIdufu ]'dk;a'guform;}jzpf
onfhtwGufaMumifh omxdcdkufjcif;jzpfavoavmrajymwwfay/) uREkfyfu

1051

]]EdkifiHa&;orm;awGxJrSm ocifcspfarmif ESpfa,mufyguvm;As? jzpfvJjzpf


wwfw,fAsm? b,folu tvsifocifjzpfwmvJAs}}[k ar;rd&m ocif
cspfarmifu ]]uRefawmfueHygwf(1)ygq&mBuD;}} [k NyKH;&,fum ajymoGm;
avonf/ xdkaeUrSp uREkfyfvnf; &efukefodkUa&mufwdkif; ol\tdrfodkU
r0ifrae oabmxm;oluvnf; a&mufwdkif; 0ifNyD;uefawmhavh&Sdonf/
w&m;"rt,ltqESifh ywfouf uREkfyfudkMunfndKonfhtavsmuf uefawmh
olrsm; &SdMuaomfvnf; EdkifiHa&;orm;teufrSrl olwa,mufwnf; xl;xl;
jcm;jcm;BuKH&bl;ygonf/
Aef;armfwifatmif
uREkfyfudk,fwdkif EdkifiHa&;orm;wa,muf r[kwfaomfvnf; axmifxJ
ig;vcefUaecJU& vGwfajrmufvmonfhaemufwGif vuf0JEdkfifiHa&;orm;rsm;
vnf;uREkfyftm; ]vlwvkH; olwvkH;}taejzifh todtrSwfjyKvmMuonfh
vuPm&Sd\/ *syefacwf Aef;armfwifatmifonf uREkfyfwnf;cdkvsuf&Sd
aom Z&pfacsmif&GmteD;okdUa&muf uREkfyftaMumif;udk Mum;cJU&onf[k
ajymbl;aomfvnf;

olESifhyxrtBudrf

vGwfvmNyD;onfh

aemufwGifrSjzpf\/

awGU&bl;jcif;rSm
olUcrsmrSm

uREkfyfaxmifrS

axmifxJae&aom

ESpfy&dap'tawmfMum&Snfonfjzpf &efukefokdU uREkfyfa&mufwdkif; axmifjyif

ol&SdcsifrS&Sdwwf\/

a&mufoGm;

1957ckESpf

(uREkfyftxif)&efukefodkU

axmifjyifodkUola&mufaecdkufESifh

uREkfyf

qkHpnf;wdkufqdkifrd&mwGif

Aef;armfwifatmifonf uREkfyfxHodkU a&mufvm\/ vli,fum; (rsufckef;


wkwfaomaMumifhomr[kwf)
vli,fwa,mufjzpf\/

wBudrfjrifawGU&vQif

uREkfyfudkav;pm;onfqdk

1052

rarhEdkifpaumif;aom
awGUqkH&efvmaom

vli,frsm;onf (rsm;aomtm;jzifh) olwkdU\taMumif;jcif;&muav;rsm;udk


ajymjyjcif;tm;jzifh ]ac} aom vlwa,muf r[kwfygqdkjcif;udk wifjyjcif;
tm;jzifhavmufom

auseyfum

jyefoGm;wwfMu\/

uREkfyfuvnf;

rdrdtaMumif;udk (w&HqHvlrsm;tm;) ajymysif;olwa,mufjzpfonfESifh if;wkdU


onf uREkfyf taMumif;udkbmrQodroGm;Muay/ Aef;armfwifatmifrlum;
xdkuJUodkUr[kwfacs/

tdrfokdUa&mufvmuwnf;u

pum;ajymjcif;

olU

tvSnfhr,lyJ uREkfyfudkom trsm;qkH;tvSnfhay;NyD; wwfEdkiforQ EIduf,l


oGm;olwa,muf jzpfavonf/ auseyfzG,faumif;aom tjcif;t&mwckrSm
Aef;armfwifatmifonf uREkfyfajympum;rsm;udk ayghayghqq omrefum
vQHum

em;axmifjcif;rsKd;r[kwfyJ

olUtdrfokdU

jyefa&mufaomtcg

uREkfyftaMumif;udkpmwtkyf a&;xkwfawmhrnfhES,f txl;wvnf *&kwpkduf


av;av;pm;pm; rSwfom; em,laeonfhtrlt&mrsKd;udk xif&Sm;pGm azmfjy
olwa,mufjzpfavonf/

Aef;armfwifatmifu

uREkfyfudk

rnfuJUodkU

rSwfcsufcsonf rajymwwf? uREkfyfurl acwf tcgrsKd;wGif vlBuD;ESifh


qufqHykHESifh ywfouf &SmrS &Sm;aom vli,fwa,mufjzpfayonf/
tawmfvluif;yg;aom

uREkfyf\c,fr

(nD\r,m;)

onf

Aef;armf

wifatmifvmwdkif; owdESifhapmifhMunfhum tuJcwfvsuf&Sd&m jyefoGm;aom


tcg csD;usL;rqkH;atmif &Sdygawmhonf/
pma&;q&mokc
uREkfyftm; av;pm;onf[k 0efcHMuaom pma&;q&mrsm;rSm rsm;aom
tm;jzifh vuf0Jorm;rsm; jzpfMuav&m vuf0Jr[kwfolrsm;teufrS uREkfyfudk
MunfndKav;pm;aMumif;

azmfxkwf0efcHonfh

1053

pma&;q&monfum;

okcyifjzpfonf/ okc\xl;jcm;csufwckrSmum; olonfrEav;odkU a&muf


onfhtcgwdkif; uREkfyf\aetdrfodkU0ifvm uREkfyftzkdUjzpfap? q&muawmf
zkdUjzpfap? vufaqmifuav;wck tNrJ,lvmwwfjcif;yifjzpfonf/ txl;
cspfzkdUaumif;onfrSmum; oludk,fwdkif vufaqmifrygaom tacgufrsm;wGif
vufaqmifygvmol wa,mufa,mufudkac:vmwwf\/ wcguolonf
aiG50duefawmhrnfh

Zmwfvdkufrif;om;

aZ,sudk

ac:vmcJUbl;onf/

odkU&mwGiftaumif;ESifhtqdk; yl;wJGuyfygwwfonfh Zmwm&Sif wa,muf[l


azmfjycJUbl;onfhtwdkif; okcESifh aZ,swkdU jyefoGm;onfhaemuf w&ufwGif
uREkfyfrSm tat;rd aq;xkd;&onfESifh aZ,su uefawmhcJUonfh aiG50donf
uREkfyf\vufxJwGifrwnfyJ
okc\tjcm;aom

q&m0ef\vufokdU

xl;jcm;csufwckrSmvnf;

vTJay;vkduf&ygonf/
pma&;q&mrsm;teufwGif

bmoma&;udk tudkif;&Idif;qkH; vlwa,mufjzpf\/ ]udkif;&Idif;jcif;} qdk&m


omrefOykofoDwif; aqmufwnf;jcif;rsKd;avmufomru uH? uH\tusKd;udk
av;eufpGm,kHMunfolwa,muf[l uREkfyftuJcwf rdonf/ okconf
"rq&mr[kwfonfh olUxuftoufi,faom avmuDrIa&;&m q&mjzpfonfh
at0rf;armifwifarmiftm; 'l;wkyfOD;csum uefawmhjcif;rSm ol\ ed0gw
oabmudk

azmfjyjcif;jzpf

avmukw&ma&;&m

uREkfyfcsD;usL;rdonf/

pmayrsm;udkpdwf0ifpm;jcif;

olonfuREkfyf\

&Sdaomfvnf;

r*fayguf

zdkvfa&muf tm;xkwfzkdUqE rjyif;xefao;aMumif;0efcHav&m uREkfyfu


avmuDa&;buf tusKd;ay;vsuf&SdcdkufwGif w&m;tm;xkwfzdkU qEjyif;ol
&SdcJvSaMumif; ajymjyjcif;udk &,farmum 0efcHavonf/ okconf vnf;
uREkfyfawGUbl;onfh

]ynmonf}

rsm;teufwGif

todtrSwfjyKrdygonf/

1054

vllxl;wa,muf[l

trSwfw& tjzpftysuf
uREkfyfaxmifxJ&SdpOf trSwfw&&Sdaom tjzpftysufwckudk azmfjy&ay
OD;rnf/ if;rSm Mo*kwfvwvwnf;twGif; uREkfyf\ "rrdwfaqGokH;OD;ESifh
wOD;wnf;aom om;wa,muf uG,fvGefMujcif;yifjzpfonf/ yxruG,fvGef
olrSm rEav;jynfolUbPfrefae*sif;'g&dkufwm OD;barmifjzpf\/ uREkfyfonf
vGefcJUonfhokH;av;ESpfavmufuwnf;u

we*FaEGaeUwdkif;

OD;barmif\

bPfwkdufokdU OD;xifESifhtwloGm; rEav;NrdKU&Sdw&m;aqG;aEG;&ef 0goem&Sd


aom vlwpkESifh awGUqkHaqG;aEG;&mwGif tygt0ifjyKvkyfcJU\/ xkdvlpkteuf
wGif a'gufwmqdkeD? a'gufwmacsm[ef? a&SUaerpwmbdkUpf? rpwmAm;rm;
tp&Sdaom vlrsKd;uGJrsm;vnf; yg&SdonfjzpfaomaMumifh vltm;vkH; yg0if
aqG;aEG;Edkifap&ef t*Fvdyfbmomjzifh aqG;aEG;Mu\/ uREkfyfrSm EIwfjzifh
vlpGrf;jycsifwwfaom 0goemr&Sdonfjzpf aqG;aEG;yGJrsm;wGif aemufwef;u
xkdifol

(Back Bencher)

wa,muftjzpfESifhom yg0ifcJU\/ uREkfyfum;

]tvkyform;}? xdkvlpkum; pmuav;bmav; zwfbl;onfh ]tajymorm;


rsm;} jzpfMujcif;udk odonfESifh aqG;aEG;&eftaMumif;t&m &Sm;yg;aomaMumifh
rdwfjzpfaqGjzpfoabmESifhom wufa&mufcJUjcif;jzpf\/ tcsKdUurl uREkfyftm;
uGefjrLepfwa,muf[lyif xifrSwfMuykH& bmoma&;A[kokw &Sdonf[k
yifrxifMuacs/

waeUo

wdkif;jynfwGif

tw0g'Dwa,muftjzpfESifh

xif&Sm;vsuf&Sdaom ppfudkif;ta&;ydkifa[mif; OD;pHaza&mufvm ol\tw


0g' taMumif;udk vufcsmay;&m rnfolrSqifajcuefjcif;r&SdyJ a&ikHaeMu\/
uREkfyfu Ak'\ tew0g'udkxdvQif rcHcsifwwfyJ wwfo rSwfoBuJcsif
aomfvnf; t*Fvdyfpum; rajymonfrSm ESpfaygif;MumvSNyDjzpf xrif;pm;
a&aomufrQavmufom ajymwwfovdkjzpfaeonfESifh bmrQrajymyJ em;

1055

axmifaevdkuf\/ OD;pHazjyefoGm;aomtcg ]]cifAsm;wkdU'DvdkyJ cHaeMuawmh


rvm;}}[k uREkfyfuar;onfwGif tcsKdUu ]]cifAsm;a&;csifa&;prf;Asm}} [k
wdkufwGef;Mu\/

wGif

uREkfyfonf

&mxl;cefUxm;a&;bkwftzGJUwGif

twGif;a&;rSL;jzpfaeaom OD;pHazxHodkU tew0g'taMumif;udk t*Fvdyfvdk


pm&SnfBuD;wapmifa&;vdkuf&m oluvnf; pm&SnfBuD;wapmif jyefa&;vdkuf
\/
uREkfyfu 'kwd,wapmif xyfa&;&m olujyefa&;\/ uREkfyf\
wwd,pmudkrl olurjyefawmhacs/ uREkfyfonf if;pmrsm;udk OD;barmif\
"rrdwfaqGtzGJUokdUwifjy&m a'gufwmqdkeDESifh 0wfvkHOD;omausmfwkdUrSwyg;
usefaomvlrsm;rSm

uREkfyfudkremvdkMuovdkvdk?

olwkdUudk,fwdkift*Fvdyfvdk

aumif;aumif;rwwf em;rvnfMuovdkvdkESifhyif NrKHaeMuonf/ a'guf


wmqdkeDESifh

OD;omausmfwdkUurlum;

(txl;ojzifh

a'gufwmqdkeDu)

uREkfyfonfpma&;aomtcgwGif vlwbufom;\ESvkH;om;udk xdckdufatmif


a&;wwfayonf[k csD;usL;ajymqdkazmf&ayonf/ uREkfyfrSm rEav;om;
wa,mufjzpfaomfvnf;

rEav;

xGef;um;rnfhykH

ray:jcif;udk

aemufydkif; omxif&Sm;pGmod&ygonf/ OD;pHazudk,fwdkifurl rMumao;rDu


&efukef

awGUMu&mwGif

(olonf

uREkfyf\

'daX'dXrwH

pmtkyfudk

zwfNyD;NyDjzpf) ]]cifAsmh0g'eJu uRefawmh0g' twlwlygyJAsm? wifjyykHcsif;


uGJaevdkUyg}}[kajymaeao;\/ uREkfyfurl vufrcHEdkifacs/ OD;barmifrSm
we*FaEG aqG;aEG;yJGrsm;wGif y&dowftm; tauR;tarG;rsm;ESifh aumif;rGefpGm
{nfhcHonfjzpfav&m &kwfw&uf uG,fvGefaMumif;udk axmifxJrSMum;&
,lBuKH;r&jzpf&ygonf/

1056

om;aojcif;
NAdwdoQbm;rm;oaX; OD;nGefUESifh yJa&mufOD;qefeDwkdU &kwfw&ufuG,f
vGefjcif;rSmvnf; axmifxJuREkfyf\pdwfudk xdckdufvSonf/ xdkyk*dKvfESpfOD;
onf uREkfyfESifh "rrdwfaqGtjzpfodkU a&mufcJUykkHtaMumif;udk wae&mazmfjy
cJUNyD;jzpf&m (,cktcsdefwGif uREkfyf "rrdwfaqGrsm;omru wynfhwyef;rsm;
yif&SdaeNyDjzpfaomfvnf;) xdkpOfurl uREkfyftaMumif;udk txdkuftavsmuf
em;vnfonfh yk*dKvfyif &Sm;yg;ao;onfjzpf yk*voyg,taejzifhvGefpGm
ESajrmrdygonf/ OD;nGefUtm;rl aemufydkif;wGif uREkfyftm;xkwfxm;onfh
'daX'dXrwH usifhpOftaMumif; a&;om;xm;onfh pmtkyfudk rjyvdkuf&onfh
twGuf txl;wrf;w0rf;enf;vSonf/ uREkfyf\wa,mufwnf;aomom;
pdk;Edkifonfvnf; (orD;wa,mufawmh usefygao;onf/) uREkfyfaxmifxJ
&SdpOfuyif

uG,fvGefav&m

twefESD;&if;aom

rdwfaqGokH;a,mufESifh

wNydKifwnf;uJUodkU qkH;&IH;&jcif;aMumifh uREkfyftzkdU tvGefuHraumif;aom


ESpfwESpftaejzifh trSwftom;jyKrd uREkfyf\tukokdvfuHonf rQESifhyif
vufpowfygrnfavm[k

xkdpOfu

pdk;&drfcJUrdygao;onf/

okdUaomf

om;aojcif;onf uREkfyftzdkU ,aeUtxd aemufydwfqkH; tukodkvfuH


tusKd;qufjzpfjcif;udk awGU& awmfygayao;onf/
txifvJGMujcif;rsm;
axmifrS

vGwfvmaomtcsdefwGif

uREkfyfrSm

touf

35ESpf

t&G,fuwnf;u ouFef;0wfNyD;w&m;tm;xkwfcJUbl;jcif;udk vnf;aumif;?


tjcm;aom enf;jyq&mrsm;\ usifhpOfusifhenf;twdkif; prf;oyftm;xkwf

1057

bl;jcif;udkvnf;aumif;? rmvkusykwESifh bm[d,ax&fwkdUtm; Ak'a[mjy


awmfrlcJUonfh 'daX'dXrwH usifhpOft& tm;xkwfbl;jcif;udkvnf;aumif;
(uREkfyf\ pmaywynfhwyef;rsm;rSwyg;) w&m;*dkPf;q&mrsm;teufrS vlod
enf;vSao;onf/ okdUjzpf rEav;NrdKUrS t*Fvdyfbmomjzifh &dkufESdyf
xkwfa0onfh (LightofBuddha) ]Ak'a&mifjcnf}trnf&Sd r*Zif;wapmif wGif
]uREkfyfem;vnfonfh aomwmyef}[laom acgif;pOfjzifh aqmif;yg;wyk'f
a&;xnhfvdkuf&m (uREkfyfrSmvnf; if;pmapmifwGif t,f'Dwm tzGJU0ifwOD;
jzpfonf/) tjcm;aom t,f'DwmtzGJU0ifrsm;onf uREkfyf\aqmif;yg;udk
vufoHajymifvGef;onf xifaomaMumifh ayavm? aomwmyef yk*dKvf
taMumif;udk olajymvlajym rQavmufom Mum;bl; udk,fwdkif aomwmyef
jzpfatmif

tm;xkwfzkdUvnf;

edum,fusrf;BuD;rsm;
tu,f

aomwmyef

Ak'a[mawmfrlcJUjcif;rsm;udkvnf;

zwfbl;ygonfqdkvQifvnf;

pOf;pm;wwfonfh
avm?

pdwfrul;?

(Clear Thinking)

twdkuftcHowif;pmorm;

obm0usus

taMumif;udk
rzwf

bl;?

&Sif;&Sif;jywfjywf

ynmOmPf yg&rDcHr&SdaomaMumifhay
wa,mufjzpfonf

qdkuwnf;u

(uGefjrLepf) wa,mufjzpf&rnf[k ,lqMuaomaMumifhayavm? tpdk;&u


zrf;qD;ta&;,laom pma&;q&mwa,mufudk rdrdwkdU\pmapmifwGif t,f'D
wmtzGJU0if wa,muftjzpfESifh vufcHxnfhoGif;xm;jcif;tm;jzifh zqyv
tpdk;&\ NidKjiifjcif;cH&vdrfhrnf[k pdk;&drfMuaomaMumifhayavm rajymwwf/
axmifrSvGwfvm rMumrDtwGif; uREkfyftm; taMumif;wpkHw&m rMum;yJ
Ak'a&mifjcnf t,f'DwmtzGJU0iftjzpfrS xkwfy,fypfvdkufMuonf/ (xkwfypf
rnfhom xkwfypfMuonf/ xdkpmapmifudk uruxjyK xkwfa0onfh yk*dKvf
wOD;tm; *VKHOD;apmtrI zqyvtpdk;&u zrf;qD;csKyf aESmifxm;&mwGif
uREkfyfonfyifvQif vlxkowif;pmrS uefUuGufa&;om;cJUbl;ygonf/

1058

onfrSm [kwfrSefonfxifaombufrS owif;pmq&m wa,muftaejzifh


a&;om;bl;jcif;twGuf *kPfazmfvdkaomaMumifhr[kwf? trSefbufrS ,kHMunf
csuftwdkif; a&;avh&Sdaom uREkfyftm; txifvJGMujcif;twGuf rcHcsifvS
aomaMumihfrQom jzpfygonf/)
twif;q&mvkyfcsifol
jrefrmjynfrS

bmoma&;ESifhywfouf

t*Fvdyfvdkxkwfa0Muonfh

]a&mifjcnf} trnfcHpmapmifrsm;onf uREkfyf\t&nftcsif;udk tuJcwfMu


&mwGif tawmfatmufwef;csxm;ykH&\/ ]Ak'a&mifjcnfpmapmifu uREkfyfudk
todray;MuyJ t,f'DwmtzGJUrS xkwfypfvdkufMuNyD;onfhaemuf &efukefrS
xkwfa0onfh ]"ra&mifjcnf}pmapmif t,f'Dwmuvnf; aemufydkif;wGif
uREkfyfxHrS

aqmif;yg;awmif;onfh

pmwapmifvufcH&&Sd\/

if;pmwGif

Ak'bmomtaMumif; aqmif;yg;wyk'f uREkfyfu a&;ydkUygvQif "ra&mifjcnf


t,f'DwmtzGJUokdUwifjyNyD; (oifhavsmfonfxifygu) "ra&mifjcnfpmapmif
wGifxnfhoGif;azmfjyygrnf[l yg&Sdavonf/ uREkfyfonf "ra&mifjcnfpm
apmiftwGuf aqmif;yg;a&;ay;yg&ap[l wkd;vQKd;awmif;yefcJUbl;jcif;r&Sdyg/
bmoma&;qdkif&m uREkfyf\aqmif;yg;rsm;onf r*Zif;rsm;wGif tywfpOf
ygvmNyD;onfhaemuf (pmzwfy&dowf\awmif;yefcsuft&) pmtkyftjzpfESifh
xGufvm&m 'daX'dXrwH usifhpOfac: yxrwJGrSm wESpftwGif; okH;BudrfrQ
&dkufESdyfcJU&ygonf/ uREkfyfonf bmoma&;pmapmifrsm; &dkufESdyfxkwfa0Mu
aomyk*dKvfrsm;\apwemudk MunfndKygonf/ okdU&mwGif uREkfyfuolwdkUxH
wynfhcHonfr[kwfyJ uREkfyftay: q&mvkyfcsifvGef;&musonfh ]aumfyD}
awmif;enf;rsKd;udk uREkfyfem;rvnfEdkifatmif &Sdygonf/ t,f'DwmwkdUrnf

1059

onf aqmif;yg;&Sifrsm;\ ]pmrl}udk zwf&Ippfaq;&aom wm0ef&Sdjcif;rSm


uavmiform;wdkif;em;vnfMuNyD;jzpfygonf/ ,ckrSmrluREkfyf\aqmif;yg;udk
ra&;&ao;rDu olwkd\wynfhtjzpfESifh vufatmufcHNyD; a&;&rnfqdkonfh
t"dym,frsKd;

oufa&mufaom

pnf;urf;owfrSwfcsufudk

uREkfyfxHodkU

BudKwifay;ydkUjcif;rSm tHUMorqkH;&Sdygbdonf/ uREkfyf\ avmukw&ma&;


aqmif;yg;rsm;udk y&dowfu pdwf0ifpm;pGmESifh zwf&Ivsuf&SdaeorQumvywf
vkH; uREkfyfonf rnfonfh]a&mifjcnf}twGufrQ wynfhcHNyD; bmaqmif;yg;rS
a&;vdrfhrnfr[kwfay/
udk,fhudk,fudkvSnfhpm;jcif;
w&m;a[monfh "ruxdujzpfap? usrf;jyKq&mjzpfap? rdrdwkdUwwf
aMumif;udk wdkif;jynfodapvdkaom &nf&G,fcsufjzifh ajyma[mMujcif;?a&;om;
Mujcif;ursm;\/

olwyg;odapvdkaom

apwemjzifh

ajyma[mygonf/

a&;om;ygonf[k qdkwwfMuaomfvnf; tMuifyk*dKvf\pdwfxm;udk tao


tcsmppfaq;vdkufonfhtcg

olwyg;tay:

xm;&Sdaom

apwemxuf

rdrdwkdUwwfaMumif;udk jyvdkaom&nf&G,fcsufu (bk&m; &[Emrsm;udkcsefvSyf


) &mcdkifEIef;tm;jzifh uJvGefydkarmufjcif;udk awGU&rnfcsnf;jzpf\/ olwyg;
twGuf oufouftyifyef;cHNyD; ajyma[mygonf/ a&;om;ygonf[k ajym
Muaomyk*dKvfrsm;onf rdrdwkdUudk,fudk rdrdwdkU vSnfhpm;xm;Mujcif;rQom
jzpf\/ vSnfhpm;jcif;trsKd;rsKd;ESifhywfouf Ak'a[mawmfrlonfh a'oem
wckudk

awGU&onfhtcsdefrSp

uREkfyfonf

rdrdudk,fudk

vSnfhpm;ol

rsm;teufwGif tygt0ifr[kwfawmhacs/ okdUqdkjcif;tm;jzifh uREkfyfonf


rdrdwwfaMumif;udk jyvdkaomolwa,muf r[kwfawmh[k qdkvdkjcif;r[kwfyg/

1060

olwyg;twGufav; bmav;ESifh udk,fhudk,fudk rvSnfhpm;yJ ]'Dae&mawmh


igwwfaMumif; jyvdkuftkH;rSyJ}[laom qkH;jzwfcsufjzifh wrifwuma&;onfh
olwa,mufjzpfonf[k qdkvdkygonf/ ,if;odkUqdkvQif ]rmejzpfraeygavm}
[k ar;Muygu rme[lonfrSm t&[wr*fjzifhom y,fEdkifonf[k Ak'a[m
awmfrl&m

rdrd&Sdaom

rmeudk

udk,fh[mudk,f0efrcHyJ

y&d,m,fESifh

udk,fhudk,fudk vSnfhpm;xm;jcif;tm;jzifh rmevnf;rjyKwf? avsmhyifavsmhvdrfh


rnfr[kwfacs/ odkU&mwGif odkUqdkjcif;tm;jzifh ]rmeBuD;wcGJom;}ESifh a[m
ajymoifhonf? a&;om;oifhonf[l qdkvdjkcif;um;r[kwfyg/ odrfarGUpGm
ajyma[mwwfjcif;? a&;om;wwfjcif;onf aumif;aomt*Fgw&yfjzpfjcif;udk
uREkfyfem;vnfygonf/ odkU&mwGif udk,fhudk,fudk rvSnfhpm;yJ &dk;om;pGm0efcH
jcif;onfvnf;tvm;wl aumif;aomt*Fgw&yfyifjzpfonf[k uREkfyf,kHMunf
ygonf/
bmhaMumifhusrf;jyKoenf;
a[majymjcif;? a&;om;jcif;qdkif&mwkdU ]rme}taMumif;udk &Sif;vif;
wifjyjcif;rSm &nf&G,fcsuf&SdaomaMumifhjzpf\/ uREkfyfonf ESpfaygif;rsm;pGm
tm;xkwfcJU vGefcJUonfh 10 ESpfcefUavmufuwnf;u a*gwrAk'a[mf
awmfrlcJUonfh w&m;"rESifh ywfouf vdk&if;udk &dyfrdonf[k auseyf
avmufaom tcsdefrSp avmukw&mESifh ywfoufonfh pmayrsKd; a&;om;zdkU
tBuHjzpfay:cJU\/ odkU&mwGif avmukw&ma&;&mESifh ywfouf onfhpmayrsKd;
a&;om;zdkU

rmrmqwfqwfa&;jcif;xufodrfarGUEl;nHUpGm

omvGefoifhavsmfonf[k

em;vnfxm;onfjzpfaomaMumifh

a&;jcif;onf
w&m;"rudk

qufvuftm;xkwfNyD; a'goukefcef;aom tqifhtwef;odkU a&mufcgrS

1061

a&;ygawmhrnf[k jyXmef;xm;\/ okdU&mwGif 1956ckESpf zqyv tpdk;&u


uREkfyftm; uGefjrLepfwa,mufxifonfhvuPmESifh zrf;csKyfESdyf pufjcif;?
Ak'a&mifjcnfpmapmifu uREkfyftm; t,f'DwmtzGJUrS xkwfypfjcif; wkdUudk
cH&onfhtcg

igonfolwkdUwawGxuf

Ak'bmomppfaMumif;?

Ak'\

w&m;awmfudk em;vnfaMumif;? tjcm;vlrsm;em;vnfatmifvnf; olwkdUxuf


a&;wwfaMumif;udk azmfjyvdkufOD;rSawmfrnf? wifjyzdkUtcsdefwef NyD[l (rme?
a'go tjynfht0ESifhyif) qkH;jzwfcsuf csvdkufygawmhonf/ taMumif;udk
rodMuaompmzwfy&dowftcsKdUu

uREkfyf\pmrsm;onf

rmvSonf[k

tjypfqkdoHrsm; Mum;&bl;av&m taMumif;pkHodaom tcsKdUy&dowfurlum;


]]q&mBuD; rauseyfrI BuKHawGU&aomaMumifhom uRefawmfwkdU apmapm
pD;pD;zwfcGifh&onf? xdkUaMumifh okdUjzpf&jcif;twGufyif 0rf;om&tkH;rvdk
jzpfaeonf}}[k

ajymMuavonf/

uREkfyf\pmrsm;udk

jyefvnfppfaq;

onfhtcg axmifrSvGwfvmNyD;onfhaemufwGif ae&mwum ]rm} vmonf


[kvnf; xifrdygonf/
aysmfaysmfBuD;a&;onfh aqmif;yg;rsm;
1957ckESpf?

rwfvxkwf

&Ir0r*Zif;rSp

avmukw&ma&;&m

aqmif;yg;rsm; a&;om;vmcJU&m yxrwGifwyk'fwavrQom a&G;xnfhzdkU


BuHrdaomfvnf;

y&dowfu

]yJGawmif;}onfwaMumif;?

a&;,if;ESifh

]cHwGif;awGU} ykHudk ajym&vQif uREkfyf\woufwmtwGif; tcspf0wKrsm;?


(udk,fydkifOmPfa&m rSD;aom0wKrsm;yg) bmomjyefrsm;? pGefUpm;cef;rsm;?
vQKdU0Sufonf;zdkzG,frsm;? pkHaxmufcef;rsm;? owif;pmacgif;BuD;rsm;? taxG
axGaqmif;yg;rsm; ponfwkdUudk a&;&jcif;xuf bmoma&;ac: avmukw&m

1062

aqmif;yg;rsm;udk a&;&jcif;onf t&omt&SdqkH;? tNrdef&SufqkH; jzpfyg\/


&Ir0udkausmfonf 1958ckESpf uREkfyfESpfvcefUrQ rusef;rmojzifh vpOf
a&;aeustwdkif; &Ir0r*Zif;twGuf avmukw&ma&;&m aqmif;yg;rsm;
ra&;om;EdkifyJ&Sdaomfvnf; pmrlcqdk vpOfay;ydkUygayonf/ uREkfyfbufu
wifjy&vQifvnf; &Ir0udkausmfu aiGa&;aMu;a&; tcuftcJESifh BuKH&onfh
tcg rsm;wGif aqmif;yg;twGuf OmPfylaZmfcudk acwrQavQmhaygh,lyg&ef
awmif;yefpma&;bl;&m uREkfyfu avmukw&m aqmif;yg;rsm;twGufqdkygrl
avQmhaygh&kHomru tvQif;ray;vQifvnf; 0rf;ajrmuf0rf;omyif qufvuf
a&;om;ay;ydkUygrnf[k

jyefpma&;ydkUvdkufbl;ygonf/

odkUygaomfvnf;

udkausmf onfaqmif;yg;rsm;twGuf OmPfylaZmfcudkray;yJ aecJUbl;jcif;


r&Sdygay/
atmifjrifaom usrf;wapmif
uREkfyf\avmukw&m aqmif;yg;rsm;ESifh ywfouf txl;auseyf
tm;&vSonfh tjcif;t&mwckudkwifjy&ygOD;rnf/ 1959ckESpf? pufwifbm
v uREkfyfonf &efukefodkUwESpfwacguf qif;aeusxkH;pHtwdkif; qif;oGm;
&mwGif &Ir0udkausmfonf uREkfyfa&mufwdkif; wacgufwcg rdwfqufnpm
pm;yJGusif;y aomxkH;pHt& pma&;q&mrsm;udkzdwfac:avonf/ if;npm
pm;yJG

pma&;q&mtcsKdUonf

twGufqdkum

]a&TOa'gif;

aiGaMu;xnfh0ifMu

pmay&dkufESdyfxkwfa0a&;}

&Ir0r*Zif;wGif

yg&SdaomuREkfyf\

bmoma&; aqmif;yg;rsm;udk wwGJNyD;wwGJ &dkufESdyfxkwfa0&ef qkH;jzwf


Muavonf/ &Ir0udkausmfurl xdkpmtkyfrsm;rS&&Sdonfh tjrwfaiGrsm;rSm
uREkfyftwGufjzpf aMumif;ajymjy\/

1063

uREkfyf\qErSmrl xkdpmtkyfrsm;udk tjrwfwifa&mif;&ef tvdkr&Sdonf


ESifh udkausmfESifh wdkifyifMunhf&m udkausmfu uREkfyfrSm woufywfvkH;
pma&; pm;Edkifrnfr[kwfaomaMumifh ]tdkpmrif;pm}twGuf rSef;&G,fxdkuf
aMumif;

ajymonfESifh

qdwfqdwfaevdkufygonf/

uREkfyf\bmoma&;

aqmif;yg;rsm;onf ]'daX'dXrdwH udk,fawGUusifhpOf} wnf;[laom trnfjzifh


1960jynfhESpfwGif yxrwGJxGufvm&m wvtwGif;ukefoGm; wESpftwGif;
okH;Budrfwdkifwkdif &dkufESdyf&ygonf/ uREkfyf\0wKpmtkyfrsm;udk rQxuf
okH;av;qrQ wGifus,fpGm a&mif;cs&onf qdkapOD;awmh (a&mif;&onf[krqdk
vdkyg/)

w0ufrQ

0rf;ajrmuf0rf;om

jzpfvdrfhrnfr[kwfyg/

,ckrl

bmoma&; jzpf&kHomru udk,fh[mudk,f tm;&yg;& a&;om;xm;onfh


aqmif;yg;rsm;jzpf

rdwfaqGrsm;ESifhwuG

uREkfyfwkdUarQmfvifhMuonfxuf

ydkrdkatmifjrifjcif;udkawGU & twdkif;rod 0rf;omvSygonf/ (&awmhrS&ap)


aiGwnf;[laom arQmfvifhcsufvnf; rxm;&SdaomaMumifh uREkfyf\ arQmfrSef;
csufonf tawmfjzLpifonf [kxifrdygonf/
&[ef;onfwyef;omjcif;
uREkfyf\wynfhwa,mufonf 'daX'dXrwHusifhpOfpmtkyfudk acwf
wGif tvGefw&memrnfausmfMum;onfh "ruxdu q&mawmfBuD; wyg;odkU
qufuyfvSL'gef;NyD;onfhaemuf

zwfNyD;avmufaomtcsdefwGif

uREkfyftm;

q&mawmfBuD;xHodkU ac:oGm;\/ wynfh\&nf&G,fcsufrSm uREkfyf\ pmtkyf


ESifhywfouf q&mawmfu rnfuJUodkU a0zefonfudk ola&m uREkfyfyg
Mum;apvdkaomaMumifh jzpf\/ q&mawmfonf uREkfyf\pmtkyfudk tqkH;wdkif
rzwf&ao;yJ w0ufwysufrQom zwf&ao;aMumif; rdefUawmfrlNyD;aemuf

1064

uREkfyf\pmtkyfrnfrQavmuf wGifus,fygoenf;[kar;&m uREkfyfutawmf


twefwGifus,faMumif;? rnfonfhenf;rqdk uREkfyfarQmfvifhxm;onfxuf
wGifus,fygaMumif; avQmufxm;\/ wGifq&mawmfu ]]usKyfpmtkyfrsm;
jzifhAsm? xGufvmukefxGufvmukef? ajrBuD;eJUxdvdkuf&w,fudk r&Sdygbl;}}[k
rdefUawmfrlavonf/ xdkyk*dKvfrSm q&mawmfBuD;wyg;jzpf uREkfyfurnfodkUrQ
jyefrajymyJ NyKH;om aevdkufygonf/ uREkfyf\pdwfxJrlum; q&mawmfrSm
oaX;'umwynfhrsm;rygaomaMumifh tkyfa& 5000,fol? 1000 0,folrsm;
u"r'gejyKvkyfMuonf/ uREkfyf\pmtkyfrSm r&SdrJU&SdrJUESifh okH;usyfay;NyD;
0,fzwf&jcif;jzifh

tkyfa&wGifus,fonfht&mwGif

rwlEdkifaomfvnf;

tvum;a0aom pmtkyfjzpf zwfcsifolzwfvdrfhrnfjzpfaomaMumifh pdwf0if


pm;pGmESifh zwf&Ionfh ta&twGufrSm ydefromvdrfrom jzpfEdkifonf [k
atmufarhrdygonf/ pdwful;onfrmerS jzpfay:vmonfh pdwful;wck
jzpfonf rSefaomfvnf; q&mawmfBuD;wyg; udk,fu ,SOfNydKifonfhtoHrsKd;
xGufvmonfhtcgwGif uREkfyfu bmrQjyefrajymyJ pdwful;jzpf&kHrQ jzpfay:jcif;
twGufcGifhvGTwfvdkufonfxifyg\/ vlyk*dKvfcsif;jzpfygrlum; pdwful;&kHESifh
rNyD;yJ azmfxkwfajymqdkvdrfhrnf{uefjzpfonf/
usef;rma&;av;pm;jcif;
uREkfyf\woufwm&nfrSef;csufrSm tcgcyfodrf; Nidrf;csrf;Munfvif
aom

pdwfESvkH;&Sda&;yifjzpf&m

awmftwdkif;

wwftm;oa&GU

xdktwGuf

rdrd\pdwfudk

tavhtusifhjyKvkyfcJUygonf/

Ak'\tqkH;r
odkU&mwGif

Nidrf;csrf;Munf vifrI&Sdaea&;rSm usef;rmaom udk,f&SdrS jzpfEdkifjcif;udk


em;vnfonfjzpf

usef;rma&;udkvnf;

1065

*&kpdkufygonf/

rsm;pGmaom

vlwkdUonf rdrdwkdU\BuD;yGm; a&;? pD;yGm;a&;twGuftrsm;qkH;tav;ay;


*&kpdkufwwfMuonfjzpf&m uREkfyfrlum; pdwfNidrf;csrf;a&;ESifh udk,fusef;rma&;
udk

trsm;qkH;

tav;ay;ol

tav;ay;onfhbuf

wa,mufjzpf\/

xGef;um;wwfjcif;

rnfolrqdk

rdrdwdkU

rSma,bk,sobm0jzpfav&m

uREkfyfrSm pD;yGm;a&;ESifh BuD;yGm;a&;bufwGif tcsKdUvlrsm;uJUodkU rxGef;um;


aomfvnf; udk,fh[mudk,f a&mifh&Jauseyf&kHomr u xdkolwkdUESifhvnf;
tajctaecsif;rvJEdkifyg/ usef;rma&;twGuf *&kpdkuf&m vnf; uREkfyfonf
touf&SnfvdkvSaomaMumifhr[kwf? touf&SifaeckdufwGif zswfzswfvwf
vwf

ayghayghyg;yg;oGm;oGm;vmvm

aeEdkifa&;twGufrQ

avmufudkom

&nf&G,fygonf/ onfrSm vuf&Sd a&;jcif;r[kwf? uREkfyf\ toufwm


wGif

(0rf;0

cg;vSonfqdkvQif)

pD;yGm;a&;twGufxuf

usef;rma&;

t&mudkydk *&kpdkufoljzpfygonf/ Oyrmqdkaomf uREkfyfonf usef;rma&;


twGuf

eHeufwdkif;

av;em&DxcJUonfh

ESpfaygif;tawmfrsm;cJUNyDjzpf&m

pD;yGm;a&;twGuf qdkygu rQavmuf ESpf&Snfvrsm; BudK;pm;vdrfhrnf


r[kwfyg/ touf&Snfjcif;ESifhywfoufrl uREkfyfonf txdkuftavsmuf
&Snfcsifonf

rSefaomfvnf;

vlykHxJwGif

tokbaumifBuD;taejzifh

0if&onfhvltdkBuD;wa,muf tjzpfjzifhvnf;aumif;? vlxJodkU 0ifraumif;yJ


vl&mr0ifaom Z&mtdkBuD;tjzpfvnf;aumif; Mum&SnfpGm wnfae&jcif;rsKd;
udkawmifhwjcif;r&Sdyg/ vltdkwa,mufonf om;orD;rsm;uyif &GHUcsifvmMu
aomtjzpf wnfae&jcif;tm;jzifh tusKd;rrsm;? aocsdefwefvQif ao&aom
vl\tjzpfonf jrwfonf[k ,lqolwa,mufjzpfygonf/ a*gwrAk'onf
rdr\
d vkvya,m*tpGrf;jzifh toufw&mjynfhatmif (tm,kuyfwuyfrQ)
touf&Sifaevdku aeEdkifonfqdkygvsuf oufawmf(80)t&G,fwGif tm,k
ocFg&

vTwfawmfrlonf

qdkjcif;rSm

1066

vGefpGmobm0usonf[k

uREkfyf

,kHMunfonf/ touf72ESpfjynfhawmhrnfjzpfaom ,aeUtcsdefwGif &G,fwl


csif;teufrS uREkfyfxuf vsifjrefzswfvwfol &Sm;vdrfhrnfxifaomf vnf;
a*gwrAk'\ t&G,fawmfonf b0Zmwfodrf;zdkU taumif;qkH;aom t&G,f
aywum;[k pOf;pOf;pm;pm;ESifhyif oabmusvsuf&Sdygonf/
vrf;avQmufjcif; tavh
1941 ckESpfwGif ol&d,wdkuftkyf OD;buav;ESifh uREkfyfonf &efukefrS
rEav;okdU rD;&xm;jzifhc&D;twloGm;MupOf pum;pyfrdMu vrf;avQmufjcif;
taMumif; ajymMu\/ OD;buav;u olonf vGefcJUaom 15 ESpfcefU
avmufuwnf;u eHeufapmapmBuD; vrf;avQmufcJUaMumif;? rnfrQavmuf
rkd;onf;xefonfjzpfap (if;15ESpftwGif;) w&ufrQ rysufcJUbl;aMumif;
ajymjy\/ xdktcg uREkfyfu ]]aeraumif;xdkifrom jzpfvQifaumAsm}}[k
ar;Munfh&m ]]uRefawmfrSwfrdoavmuf 'DtcsdeftwGif;rSm wcgrS rzsm;bl;As}}
[k jyefajymavonf/ wGifuREkfyftvGeftHUMo olESifhuREkfyf oduRrf;vm
cJUMuonfh (1917-41ckESpf) 24ESpfrQaomtcsdefumvudk jyefvnf okH;oyf&m
OD;buav;aeraumif;

tvkyfysufonfqdkjcif;udk

uREkfyf

wBudrfrQ

rrSwfrdjcif;udk 0efcHygonf/ rD;&xm;ay: olESifhpum;ajympOf uREkfyf


vrf;avQmufjcif; avhusifhvmonfrSm wESpfausmfausmfrQom &Sdao;ay &m
ol\pum;udk

uREkfyfMum;&aomtcg

uREkfyfonfvnf;

oluJUodkUyif

&ufrSefrSef vrf;avQmufzdkU BudK;pm;rnf[k oEdXmefcsvdkufrdygonf/ wzef


1947ckESpfwGif uREkfyfonf &efukefodkUa&mufoGm; orm"d owif;pmwdkuf
jzpfaom OD;buav;\aetdrfodkU oGm;a&mufawGUqkH&m OD;buav;rSm
1945ckESpfavmufu

armfawmfum;arSmufjcif;aMumifh

1067

aygifusKd;oGm;NyD;

vrf;ravQmufEdkif&SmyJ &Sdaejcif;udk 0rf;enf;pGm awGUcJU&av\/ xdkUaemuf


wESpfcefUrQtwGif;yif OD;buav; uG,fvGefaMumif; od&ygonf/ wGif
uREkfyfcsufcsif;owd&rdaom tjcif;t&m wckonfum; OD;buav;onf
vrf;avQmufrSefvSjcif;aMumifh
vrf;ravQmufEdkifaom
aoqkH;&onf/

wtHUwMousef;rmvmcJUonf/

tajctaewGif

Mum&SnfpGm

uREkfyf\aumufEkwfcsufum;

olonf

toufr&SifyJ

vrf;rSefrSefBuD;avQmufzdkU

tavhtusifh jyKvkyfxm;olrsm;onf (taMumif;wpkHw&maMumifh) vrf;r


avQmufyJ ae&aomtcg jrefjrefaowwfonf [lonfyif jzpf\/ rSefonf
jzpfap? rSm;onfjzpfap uREkfyfonf t,ltqudk tvGefoabm usonf
jzpf xdktcsdefrS pNyD;vrf;avQmufaom tavhukdMum&SnfpGm tysufrcHawmhyJ
&ufrSef&kHru tcsdefygrSefzdkU BudK;pm;ygawmhonf/
okdUjzpf 1948ckESpf? arv 31&ufaeU rtrm\zcifOD;xifESifh
pum;pyfrdMu

eHeufwdkif;twlvrf;avQmufMuzdkU

odEXmefcsvdkufMu\/

uREkfyfwkdUonf rdk;&Gmra&Smif? avwdkufra&Smif avQmufMuzdkU uwdxm;Mu


onfhtwdkif; rSefrSefBuD;vrf;avQmufMu&m 1951ckESpfavmufwGif q&mvGif
ESifhtjcm;vl okH;av;a,mufyif vdkufygMuao;\/ odkU&mwGif xdkvlrsm;onf
uREkfyfwkdUuJUodkU ZJGaumif;olrsm; r[kwfonfESifh wjznf;jznf;wGif jyKwfukef
Muygavawmhonf/

1955ckESpfavmufrSp

rEav;jrLeDpy,ftcGef0ef

(,ckyifpifpm;) OD;vluav;onfvnf; uREkfyfwkdUESifhtwlvrf;avQmufazmf


&vmcJUonfjzpf

tjcm;aom

vrf;avQmuform;rsm;u

(uREkfyfwdkU

okH;a,muf\ rSefrSefBuD;wGJjcif;udk jrifMuaomaMumifhxifh) ]ol&Jaumif;okH;


a,muf}(ThreeMusketeers) [kac:pjyKvmMuavonf/

1068

0rf;csLjcif;
vrf;avQmufjcif;onf usef;rma&;twGuf uREkfyftzdkU tavhtrSefwck
jzpfvmonfhenf;wl

0rf;csLjcif;onfvnf;

'kwd,tavhwckjzpfvm\/

1945 ckESpf uREkfyfonf tar&duefjynfxkwfusef;rma&; pmtkyfwtkyfudk


oabmus ]tm[m&jzifhusef;rmatmifvkyfenf;}[laom trnfjzifh bmom
jyefqdkcJU\/
onfESifh

if;pmtkyfwGif

0rf;csLjcif;\

uREkfyfudk,fwdkifprf;Munfh&m

tusKd;aus;Zl;rsm;azmfjyyg&Sd

tusKd;rsm;aMumif;awGU&ygonf/

xdkESpfrSp uREkfyfESifh OD;xifwkdUonf aeUpOfa&at;ESifh0rf;csLjcif;tvkyfudk


,aeUwdkifrSefrSefBuD;

vdkufemaqmif&Gufvsuf&SdMu

MumavtusKd;rsm;

aMumif;awGU&onfESifh Mumav,kHMunfav &SdaeMuygawmhonf/ tm[m&jzifh


usef;rmatmifvkyfenf;pmtkyfudkzwf& vkdufemjyKvkyfojzifh tusKd;rsm;vSyg
onfqdkaom pmrsm;vnf; ESpfrsm;twGif;ajrmufjrm;pGm vufcH&&S\
d /
uREkfyfudk,fwdkif tzdfkUrSmrl wcgpJGuyfvQif aysmufzdkUtvGefcJ ,Of;onfh
]ESif;ul} emBuD; &Sif;&Sif;aysmufoGm; OD;xiftzdkUrSmvnf; 0rf;AdkufESifh
&ifywfwjyifvkH;wGif usa&mufonfhqifnSif;BuD; aysmufuif;oGm; avonf/
uREkfyfwdkUESpfa,mufrSmoGm;av&m t&yfodkU 0rf;csLykH;aqmifoGm; Muonf
csnf;jzpf\/ 1952ckESpfu w&kwfjynfodkU uREkfyfoGm;cJU&mwGif 0rf;csLykH;udk
rxm;cJUyJ okH;av;&ufoGm;&onfh rD;&xm;ay:yif uwfuwf owfowf
csLrdatmifcsLcJUavonf/

twloGm;Muaom

udk,fpm;vS,fawmfrsm;onf

vnf; uREkfyf\0rf;csLykH;taMumif;udk b,fuMum;Muonfrod? acgif;cJ


vnfemjzpfwkdif; uREkfyfxHodkU 0rf;csLykH;iSm;&ef vmMuavonf/ OD;xifESifh
uREkfyfwdkU\ ,kHMunfcsufrSm uREkfyfwkdU\cEmudk,fonf tat;rdjcif;paom
tao;tzGJ a&m*grsKd;udk ckcH&efrwwfEdkifyJ&Sdcsif&Sdrnf/ odkUaomf uREkfyfwkdU\

1069

aoG;om;pifMu,frIaMumifh aoG;om;xJwGif ESpf&Snfvrsm; tajcwnfNyD;rS


jzpfay:vm&onfh ]uifqm}? ]wDbD}tp&Sdaom a&m*grsKd;rlum; rpJGuyfEdkif?
(0g)tajcrwnfEdkif[l

vIdufvSJpGm

,kHMunfpdwfcsvsuf

&SdMuygonf/

uREkfyfwdkU\ ,kHMunfcsufonf obm0usonfxifaomaMumifh tawmf


twef

q&m0efrsm;

wGef;vSefNzdKzsufjcif;iSm

,kHMunfvsuf&SdMuygonf/

1070

rpGrf;Edkif[k

]tonf;pGJ}

qXrydkif;

pmayta&;tom;
uREkfyfonf pmtkyfwGif trnfay;xm;onfhtwdkif; uRekfyf:wouf
wmtjzpftysufrsm;ESifh tawG;tac:rsm; a&mnSyfum a&;om;wifjycJU&m
ed*kH;csKyf taejzifhrl uRekfy\
f tawG;tac:rsm;ESifh t,ltqrsm; oufouf
udkom azmfjy&ef usefygawmhonf/ uavmifjzifh toufarG;onfh pma&;
q&mwa,mufvkyfawmhrnfBuHvQif wwfEdkiforQ pmrsm;rsm;zwfjcif;onf
r&Sdrjzpfaom t*Fg&yfwckjzpfonf[k uREkfyf,kHMunfonf/ tcsKdUpma&;q&m
rsm;u ]]uRefawmfwkdUawmh pmrsm;rsm;rzwfbl;aygif}}[k xkwfazmf ajymqdk
jcif;udkMum;&bl;&m ysif;&daomtaejzifh 0efcHjcif;jzpfvQifyif qdk;&Gm;vSavNyD/
xdkuJUodkU r[kwfrl pmzwfzdkUrvdk? oludk,fwdkifpmrzwfyJ pma&;q&m
wa,mufjzpfvsuf&Sdonf[k ajymvdkjcif;jzpfygrlum; tvGefUtvGef qdk;&Gm;
onf[k qdkoifhonf/ pma&;q&m r[kwfolrsm;tzdkUrSm pmzwfjcif; onf
A[kokwtvdkUiSm

jzpfonf[k

qdkEdkifaomfvnf;

pma&;q&mrsm;tzdkUrSm

pma&;ykH a&;enf;avhvm&eftwGufyg zwf&IavhvmMu&ayrnf/


uREkfyf\pHerlemq&m
txufwGif

0efcHcJUbl;onfhtwdkif;

(wwfEdkifvQif)

uREkfyfonf

t*Fvdyfvdk pma&;q&mwa,mufjzpfzdkU &nfrSef;csufxm;bl;onfhtavsmuf


t*Fvdyfbmom ]pHwifavmufonf} qdkonfhpmtkyfBuD;rsm; (Classics) udk
1071

zwf&IcJU jrefrmpmaybufwGif avhvmrIenf;yg;cJUygonf/ xdkpmtkyfrsm;rSm


(0wKrsm;aomfvnf;)

0wKcsnf;r[kwf?

ta&;tom;aumif;vSonf[k

emrnfausmfMum;vsuf&Sdaom pmtkyfrsm;udk a&G;cs,fzwf&IcJUonf/ tcsKdU


vlrsm;onf ta&;tom;aumif;aom pmayrsKd;udkawGU&aomfvnf; aumif;vS
onf[l trSwfrxif? omrefumvQHum zwf&Iwwfonf/ tcsKdUrSmta&;
tom;aumif;jcif;? raumif;jcif;rQudkyif cJGjcm;rodwwfyJ (pma&;q&mrsm;
vnf;ygonf/) pmtm;vkH; twlwljzpfonf[k rSwfxifonfhtvm; tajy;
tvTm; zwfwwfMuonf/ uREkfyf\yg&rDwckrSmum; vkH;0pmra&;wwfao;
rDuyif ta&;tom;aumif;onhfpmqdkygu yDwdaomrejzpfwwfygonf/
t*Fvdyfpmtkyfrsm;teuf a&;[efaumif;vSonf[k (xdkpOfu) emrnfBuD;
vSaom avmh'fraumav;\ pmwrf;rsm;
ol\0guswnfaqmufykH

(Essays)

udk zwf&I&onfhtcg

oyf&yfuspfvspfajyjypfjcif;ESifh

tcsufusatmif

a&;wwfjcif;? acsmarGUvSyjcif;? cefUnm;atmif a&;wwfjcif;wkdUudkawGU&


ausmxJ MuufoD;wjzef;jzef; xonfhwdkifatmif t&omay:xGufvmyg
onf/ ol\0gusrsm;onf yGwform;\ yGwfpifrSxGufvmonfh ]*sif}uav;
ozG,f acsmrGwfaooyfvSaomaMumifh tcsKdUudk uREkfyf tm*kHaqmifavh&S\
d /
uREkfyfonf pmzwfjcif;tvkyf tawmf0g&ifhvmaomtcgrS ol\pmtkyfrsm;
udk zwf&Ijcif;jzpf ]"mwfcH}tawmfaumif;vsuf&Sdonf jzpfaomaMumifh ol\
pma&;ykHa&;enf;rsm;onf uREkfyf\pdwfxJodkU pdrfhpdrfh0ifoGm;onf[k xifrd
ygonf/

ol\pmrsm;udk

okH;ESpfcefUwqufwnf;

zwf&Ivmonfhtcg

uREkfyfonf raumav;\ 0guswnfaqmufykHudk wrifwum twkcdk;&


onfr[kwfyJ rMumcP yDwdjzpf&jcif;twGufaMumifh wjznf;jznf;wpdrfhpdrfh
0if0ifoGm;onf[kxifygonf/
uREkfyfESifhtwl

odkUjzpf

ESpfoufoabmusaom

1072

avmh'fraumav;:pmrsm;udk

oli,fcsif;armif&Du

]]rif;u

raumav;pwdkifrsKd;qefqef jzpfvmygNyDaum}}[k csD;usL;ajymqdk&m uREkfyf


tvGefw&m auseyfrdonf/
t*FvdyfESifhygVd
uREkfyfpma&;q&mjzpfvm jrefrmvdk pma&;&aomtcg uREkfyf\ 0gus
rsm;onf (armif&Dajymbl;onfhtwdkif;) raumav;qefqef jzpfaeykH&\/
waeUo trsKd;orD;pma&;q&m cifrsKd;cspf\cifyGef; udkcifarmifvwfu
pum;pyfrd ajymbl;onfrSm ]]tpdk;&bmomjyefbufrSm uRefawmfvkyfcJU&bl;
wkef;u q&mBuD;&JU ol&d,acgif;BuD;awGudk uRefawmfu t*FvdyfvdkjyefNyD;
txuft&m&SdBuD;rsm;xHwGif jy&ygw,f? olrsm;pmawGeJUrwlbl;? q&mBuD;&UJ
acgif;BuD;awGudk t*Fvdyfvdkjyef&wm odyfvG,fw,f? wcgwnf; acsmrGwf
oGm;wmyJ}}[k ajymbl;avonf/ tcgwyg;vnf; jrefrmusrf;jyK q&mrsm;
teufwGif xif&Sm;ausmfaZmaom q&mawmfBuD;wyg;u ]]0gus wnfaqmuf
ykHESifhywfoufvdkU

ArmrSmodyfNyD;

pnf;urf;pepfr&SdMubl;?

'umBuD;u

t*FvdyfpmrS &vmcJUw,f? bkef;BuD;u ygVdrS&vmcJUw,f? wrsKd;pD ae&m


uswmyJ}}[k rdefUawmfrlbl;avonf/ yk*Kdvfrsm; pum;onf jrefrmpm
ta&;tom;ESifh ywfouf uREkfyftzdkU qifjcifokH;oyfp&mrsm; jzpfay:
vmapygonf/ xdkUaemuf q&mawmfESifh uREkfyfonf ZmwfBuD;q,fbGJU udk
pDukH;EIef;zGJUonfh

OD;MobmoESifh

OD;yknwdkUtaMumif;rsm;udk

qufvuf

aqG;aEG;Mu&m q&mawmfu OD;ykn 0gustaMumif;udk ar;onfESifh uREkfyfu


]]OD;yknuawmh

0gusrSm

'gavmufr[kwfygbk&m;?

olu

pum;vkH;

ajymifwJUbufu pGrf;wJUyk*Kdvfjzpfygonf}}[k uREkfyfu avQmufxm;ojzifh


q&mawmfuvnf; oabmwl vufcHawmfrlonf/

1073

pmtrsKd;rsKd;
pma&;&m aumif;ykHaumif;enf; trsKd;rsKd;&Sdonfhteuf trsKd;orD;
pma&;q&mwa,mufESifh uREkfyfaqG;aEG;bl;&mwGif olu ]]'DvufxufrSm
awmh OD;Mobmoudk jrefrmpm pum;ajyta&;aumif;wJU yk*dKvfrsKd; ray:vm
awmhygbl;xifw,f}}[k ajymvdkufojzifh uREkfyfu ]]OD;Mobmou bmta&;
aumif;wmvJ}}[k ar;vkduf&m trsKd;orD; rsufESmysufoGm;\/ uREkfyfqdkvdk
aomt"dym,fudk em;vnf[efrwlacs/ uREkfyf\0goemrSm odkUaomvSefU
vkH;uav;rsm;ESifh

ajymcsifwwfay&m

tcsKdUvlrsm;onf

uREkfyfpum;

t"dym,fudk usepGmem;rqifMuyJ ]]a&TOa'gif;BuD;u OD;Mobmoa&;wJUpmawG


raumif;bl;qdkyguvm;}}ponfjzifh

tvGJvGJtacsmfacsmf

ajymcsifwwfMu

avonf/ uREkfyfqdkvdkaom t"dym,frSm bmompum; wckwnf;yif


pmtrsKd;rsKd;qdk&m OD;Mobmoa&;onfh ZmwfBuD;q,fbJGUtp&Sdaom ]pm}rsKd;?
rdwfaqGtcsif;csif;ay;onfhpmrsKd;? owif;pmacgif;BuD;ydkif;rsKd; ponfwdkU&SdMu
avonf/ uREkfyfwkdUjrefrmjynfwGif pmay;pm,l tjyeftvSefa&;Muonfh
ay;pmrsKd;udk a&;BuD;cGifus,fvkyf pmtkyf&dkufESdyfjcif; enf;yg;aomfvnf;
(om;orD;rsm;xHodkU vlxkOD;vSa&;onfh pmwtkyfawGU&bl;/) avmuDrIa&;&m
xGef;um;vsuf&Sdaom taemufwdkif; jynfrsm;rl tqdkyg pmrsKd;udk olwyg;
xufaumif;atmif a&;wwf a&; enf;rsKd;jzifh urmausmfMum;onfh
pma&;q&mrsm;yif &SdMuavonf/

1074

OD;Mobmoaumif;ykH
wzefpum;ajya&;csifwlaomfvnf; acwfwGif owif;pmacgif;BuD;
rsm;ESifh aqmif;yg;rsm;a&;enf;[l wrsKd;wzkHay:vmjyef\/ uRekfyfonf
OD;Mobmo: ZmwfBuD;q,fbGJUudk pDukH;EIef;zJGUjcif;ESifh ywfouf olrwl
atmif aumif;jcif;udk 0efcHygonf/ ol\a&;enf;rsKd;rSm um&efuav;
rvGwfapyJ tcsdeftqufuav;awGESifh [yfum[yfum a&;xm;jcif;jzpf
aomaMumifh toHxkwf zwfvdkufaomtcg tvGefacsmarmajyjypfjcif;
&SdonfudkawGU&\/ acwfpmzwfy&dowfurl pmvkH;aygif; 10ausmf 12vkH;
wGifrS tvsOf;oifhovdk wcsufwcsuf pyf[yfxm;onfh ]um&ef} uav;
rsm;udk owdjyKrdaumif;rS jyKrdM uayvdrfhrnf/ ol&d,wdkuf tvkyfvkyfcJUpOf
u if;a&;enf;udk uREkfyfoabmusvSonfESifh q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;
xHrS

uREkfyftenf;i,f

avhvmcJUbl;\/

odkU&mwGifq&mBuD;udk,fwdkif

acgif;BuD;wyk'fa&; OD;Mobmoa&;enf;rsKd; cyfqifqifpDukH;xm;onfudk


zwfvdkuf&aom

tcgum&efuav;rsm;aMumifh

acsmyifacsmaomfvnf;

wrsufESmESifh NyD;&rnfh pmwyk'fonf t"dym,fydkrdkxda&mufjcif;vnf;r&SdyJ


okH;rsufESmcefU qefUxGufoGm;jcif;udk awGU&bl;avonf/ wGifwkdwdkwkwf
wkwfESifh 'dk;'dk;a'gufa'guf BudKufwwfol wa,mufjzpfaom uREkfyfonf
owif;pmacgif;BuD;rsm; udk,fuvnf; xdka&;enf;rsKd;ESifhom oifhavsmf
aMumif; odjrifonfjzpf um&efESifh a&;enf;rsKd;udk tavhtusifhrvkyfawmhyJ
pGefUvTwfvdkufygonf/ ZmwfBuD;q,fbJGUudk ta&;aumif;vSaom OD;Mobmo
onfvnf;aumif;? ]tEkt,OfvlUwcGif olUjyifr&Sd}qdkaom v,fwDy@dw
OD;armifBuD;onfvnf;aumif; owif;pmacgif;BuD;rsm;a&;&vQif taumif;qkH;
a&;wwfMuvdrfhrnf[k rSwfxifolrsm;&SdMuvQif xdkvlpkxJwGif uREkfyftyg

1075

t0ifr[kwfacs/ rQavmuf a&;jyonfqdkygu ]]OD;Mobmou bmta&;


aumif;wmvJ}}[k trsKd;orD; pma&;q&mtm; uREkfyfar;cGef;onf ajyvnf
avmufNyD[karQmfvifhygonf/
acwfajymif;jcif;
0efpma&; OD;usD;ESifh v,fwDy@dwOD;armifBuD; uG,fvGefonfhaemuf
(vlowfcH&aom jrefrmhtvif;t,f'Dwm q&moifrSmvnf; a&;enf;rsKd;
a&;csifa&;wwfygonf/) um&efuav;iJUuma&;Muonfh pum;ajya&;enf;
rsKd;onf 0wKrsm;a&;&myif uG,faysmufrwwf &SdaecJUavNyD/ tjzpftysuf
taMumif;t&mudk
&Snfvsm;pGm

vsifjrefpGm

pDukH;zJGUEJGUxm;onfh

odvdkMuaom
pum;vkH;rsm;:

acwfpmzwfy&dowfonf
vSyjcif;oufoufrQudk

t&omcHpm;zdkU tcsdefr&&Sdawmhacs/ pum;wefqmqifjcif;rSm uAsmorm;:


t&mjzpfonf[k em;vnfvsuf&SdMuavNyD/ acwf pum;ajyaumif;a&;
wwfzkdU

BudK;pm;wwfMujcif;rSm

ZmwfBuD;q,fbJGUESifh

cifjrifhBuD;0wK

toGm;rsKd; r[kwfa wmh/ umvay:0wKrsm;ESifh owif;pmrsm;onfomvQif


avhusifh

&mXmersm;

0wKa&;q&mESifh

jzpfayawmhonf/

owif;pmq&mwa,muf

ae&m

uREkfyfonf

jzpfonfrSefaomfvnf;

rnfonfhpmrsKd;onf aumif;onf[k axmufjy&ef tvkdr&SdyJ rnfokdUaom


aumif;enf;rsKd;udk

uREkfyfESpfouf

rnfonfha&;enf;rsKd;a&;wwfatmif

uREkfyfBudK;pm;cJUonf qdkjcif;rQavmufom a&;om;azmfjyvdkygonf/

1076

tusifhqdk;udk jyifjcif;
uREkfyfonf

0wKa&mowif;pmacgif;BudD;rsm;yg

ta&;tom;ESifhywfouf

0wKbufrSmxuf

a&;om;cJU&mwGif

owif;pmbuf

ydkrdk

tav;ay;cJUygonf/ 0wKa&;&mwGif wcgw&H tvsifpvdka&;rdaomtcg


rsm; jyefMunfhzdkU tcsdefr&Sdqdkum wcgwnf; a&;vTwfcJUrdjcif;rsm;&SdcJUbl;&m
owif;pmacgif;BuD;rsm;? aqmif;yg;rsm;? udk,fawGU tjzpftysufrsm;rlum;
tenf;qkH; wBudrfjzpfap zwfNyD;rSvufvTwfwwfygonf/ 0wKrsm; ta&;
tom;acsmf udpr&Sd? acgif;BuD;wyk'f ta&;acsmfcJUvQif 'kua&mufEdkifonf
[laom t,ltqaMumifh jzpf\/ t,ltqonf rSefyifrSefaomfvnf;
pma&;q&maumif;wa,muf\ t*Fgr[kwfjcif;udk 0efcHygonf/ pma&;
q&mBuD;

awmfvfpwGdKif\

]]ppfESifhNidrf;csrf;a&;}}[laom

0wKBuD;udk

zwf&I&aomtcg pmwrsufESmwnf;wGif 11 Budrfwdkifwdkif jyefvnfjyifqif


a&;om;xm;jcif;udk

"mwfykHerlemrsm;ESifhwuG

awGU&onfwGifrS

uREkfyf

tBuD;tus,faemifw&NyD; uREkfyf\ ysif;&daom tusifhqdk;udk uwdkufu&dkuf


jyifvdkuf&ygawmhonf/
yDrdk;eif;\rSwfcsuf
pma&;[ef (Style) ESifh ywfoufrl uREkfyfonf pma&;q&mwa,muf
jzpfvmonfh ESpfaygif;okH;q,fcefUavmuftwGif; t*Fvdyfpmta&;tom;
wGif a&;[efaumif;vSonf[k emrnfBuD;vSaom pma&;q&mBuD; avmh'f
raumav;\a&;[efudk

tvGefoabmusolwa,mufjzpf\/

uREkfyf\

0goemrSm wpkHwckudk ESpfESpfNcdKufNcdKuf oabmusonfqdkvQif xdktjcif;

1077

t&monf

uREkfyftxJodkU

wjznf;jznf;

pdrfh0ifvmwwfonfjzpf&m

tjcm;vlrsm;tzkdUrSmvnf; twdkif;yif jzpfwef&monf[k ,lqrdonf/


rSwfwrf;udk a&;om;vsuf&SdpOf vlwdkif; &Sdonfr[kwfyJ vltcsKdU
om&Sdwwfonfh 0goemwck uREkfyf&Sdjcif;udk owdjyKrd\/ if;rSm wpkHwck
]pJG}wwfaom 0goemyifjzpf\/ wpkHwckudk ESpfoufonfjzpfap? rESpfouf
onfjzpfap uREkfyf\pdwfudk xdcdkufwwf trSwfwck usef&pfwwfaMumif;
udk txufwGif azmfjycJUbl;onfxif\/ raumav;\ ta&;tom;udk
uREkfyfoabmuspOfu yDwdwpdrfhpdrfhjzpfrd ol\a&;[efESifh pum;tokH;
tEIef;rsm;onf uREkfyf\OD;aESmufwGif tvdktavsmuf pJGuyfusef&pfonf
xif\/ uREkfyfonf rcdkUw&dkUESifh rxdrcdkufuav; a&;enf;rsKd;udk rBudKuf/
]ydm av;ESifh eHab;ypfonf}qdkaom raumav;\ ta&;tom;rsKd;udk
BudKufwwfoljzpf&m pma&;q&mjzpfvmonfhaemuf (txl;ojzifh owif;pm
acgif;BuD;rsm;wGif) xdxdckdufckduf av;av;yifyif a&;csifwwfaom tavh
tusifhjzpfvm\/ q&myDrdk;eif;u uREkfy\
f ol&d,acgif;BuD;rsm;udk zwf&
onf rSm ]]qdwfB uD;yJavSmfpm;&jcif;ESifh wlvSonf}}[k ajymbl;avonf/
qdkvdkjcif;rSm

uREkfyf\pum;vkH;okH;ykHESifh

xdkif;xkdif;r[kwf/

0guswnfaqmufykHrSm

uRwfuRwf&G&G&SdvSonf[k

xyfavmif;

xkHxkH

&Sif;ajymyg

ao;onf/
ajympum;vkH;nSyfokH;jcif;
1936-41ckESpfrsm;wGif
yefwvkH;ESifh

ol&d,acgif;BuD;rsm;a&;&m

[efwvkH;

cefUcefUnm;nm;ajEBuD;ESifh a&;csifwwf\/

pma&;aom

tcgwGif pum;ajym&mokH;aom (Colloquial) ajympum;okH;rsKd;udk wwfEdkif

1078

orQa&SmifcJU\/ okdU&mwGif wcgw&Hrl ]a&;pum;vkH;} xuf ]ajympum;vkH;}


u ydkrdkxda&muf awmufajymifjcif;udk awGU&onfhtcg uREkfyfonf ]ajympum;
vkH;}qdkra&SmifyJ}
pma&;&mwGif

]aumfrmuav;rsm;ydwf

okH;avh&Sdygonf/

]ajympum;vkH;}nSyfxnfhjcif;onf

rSwfxifMuayvdrfhrnf/

uREkfyftzdkUrSmrl

tcsKdU

]uvuf}oa,mifa,mif

t"dym,fav;eufjcif;udkom

OD;pm;ay;NyD; pum;vkH; a&G;csifwwfolwa,mufjzpfaomaMumifh ]ajympum;


vkH;}udkjzpfap? t*Fvdyfpum;vkH;udk jzpfap? ygVdpum;vkH;udkjzpfap pmzwfol
rsm;em;vnfrnfqdku okH;csifwwfonf/ wcgw&H ygVdvkH;udkuREkfyfokH;vQif
ygVdwwfaMumif; jycsifaomaMumifhr[kwf? (okH;awmhokH;cJygonf/) t*Fvdyf
pum;vkH;udk okH;vQifvnf; wwfaMumif; jycsifr[kwf? olUae&mESifhol
tqifajyatmif okH;wwfvQif tvGefxda&muf av;eufaomt"dym,f&Sd
jcif;udk av;av;eufeuf jywfjywfom;om; a&;csifwwfonfh pma&;q&m
rsm;ESifh xdxdckdufckduf a&;aompmrsKd;udk zwfcsifwwfonfh pmzwfy&dowf
wkdUem;vnfMuayvdrfhrnf/
a&;[efajymif;jcif;
touf60ausmfvmaom tcsdefrl uREkfyfwGif ]a&;[ef}wrsKd;ajymif;
vJvmjcif;udk awGU&\/ ,cifurl txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; cefUnm;
aomajEBuD;ESifh [efygyg a&;csifwwf\/ (uREkfyf\q&mraumav;onf
touf 57ESpfwGif uG,fvGefcJU&m olUtzdkU&m ][ef}rajymif;aomfvnf;
touf 57ESpfausmfatmif rae&aomaMumifh jzpfcsifjzpfrnf/) uREkfyftzdkUrSm
rl touf 60ausmfvm&m ]tBudKuf}wrsKd;jzpfvmcJUavNyD/ xdktcsdefwGif
uREkfyfonf

acwf

tvGefemrnfB uD;aom

1079

t*Fvdyfpma&;q&mBuD;

aqmrm;qufarmfrf\ pmwtkyfudkzwf& pma&;enf;taMumif; a&;xm;


onfhol\

t,ltqrsm;onf

uREkfyf\t,ltqESifh

wxyfwnf;

udkufnDvsuf&Sdjcif;udk awGU&\/ tHUMozkdUaumif;onfrSm uREkfyf tBudKuf


wrsKd;ajymif;vJcgpjzpf okdUavmokdUavm &SdaepOf ol\pmudkzwfvkduf&onf
ESifh wNydKifeuf ][kwfwmyJ}[k csufcsif;oabmusum &J&JBuD; ajymif;vdkuf
jcif;yif jzpfavonf/ xdktcsdefrSp uREkfyfonf [efwvkH;yefwvkH;ESifh
cefUcefUxnfxnfBuD; a&;wwfrS aumif;onf[laomtxifonf wjznf;
jznf; avsmhyg;vsuf&Sdygawmhonf/
acwfajymif;vJjcif;
urmausmf pma&;q&mBuD;jzpfonfh aqmrm;qufarmfrfESifh uREkfyfonf
]OD;acgif;csif; wdkufrdonf}[k a&;cJUvQif <um;onf[k qdkMurnfavm rajym
wwf/ if;q&mBuD;ESifh uREkfyfonf pmta&;tom;wGif tBudKufcsif;wl&kHom
ru t,ltqrsm;? nHUzsif;csufrsm;? aumif;aom tcsuftvufrsm;wGif
vnf; wlonfu rsm;aomaMumifh uREkfyftzdkU&m wtHUwMojzpfcJU&bl;yg
onf/ xdktcsdefrSppmayta&;tom;wGif r&SdyJrjzpf[l uREkfyfwdkUoabm
usonfh t*FgokH;&yfrSm
(1) &dk;&dk;uav; a&;jcif;?
t"dym,frSmtqef;?
oabmrxm;yJ

tuGefU?

ykHrSeftwdkif;

tnGefU?

&dk;&dk;a&;

twufawGygapzdkU
jcif;udk

qdkvdk\/

uREkfyf\ta&;tom;udk ]&dk;}onf[k tcsKdUua0zefMu&m oabmusolrsm;


url

&dk;aomfvnf;aumif;onf?

okdUr[kwf

1080

&dk;&dk;ESifh

aumif;onf[k

ajymMu\/

uREkfyfudk

csD;usL;olrsm;yifvQif

uREkfyf\&nf&G,fcsufudk

&dyfrdMu[efrwlacs/ olwkdU\txifrSm qef;qef;a&;EdkifvQifom aumif;


vdrfhrnf[kqdkcsifykH&\/ uREkfyfurlum; wrifwum &dk;&dk;BuD;a&;zdkU BudK;pm;
vsuf&Sdygonf/ tqef;? tuGefU? twGefU? twufrsm;onf wcgu
acwfpm;cJUbl;aomfvnf; pum;vkH;vSvSa&G;NyD; t&omcHcsdef r&Sdaomacwf
jzpfvmcJUavNyD/ pum;vkH;vSvSa&G;NyD; wefqmqifaomtvkyfrSm pum;ajy
orm;rsm;twGuf r[kwfawmh? uAsmvuFmorm;wkdU\tvkyf jzpfoGm;cJUav
NyD/ pmzwf0gEkaom y&dowfonf uAsmqefaom pum;ajyrsKd;udkaumif;
onf[k xifwwfao;aomfvnf; 0g&ifhaom y&dowfurl NyKH;zkdUem;vnfukef
MuavNyD/
(2) &Sif;&Sif;a&;wwf&rnf
t"dym,f&Sif;&Sif;a&;jcif;? qdkvdkjcif;rSm pum;ajya&;jcif;onf ya[Vd
(pum;0Suf)r[kwfonfudk

uREkfyftxl;owdjyK\/

cufcJeufeJaom

t"dym,f&Sdonfh pmyifjzpfap wacgufzwf&kHrQESifh em;o,fudk ESufvdkufbd


ouJUokdU

]tvefUwMum;}em;vnfapjcif;onf

uREkfyfoabmusaom

a&;enf;rsKd;jzpf\/ tcsKdUpma&;q&mrsm;onf cyfvG,fvG,f&Sdaom t"dym,f


rsKd;udkyif ESpfacgufokH;acgufzwf,l&aom pmrsKd;jzpfatmif a&;csifwwf\/
uREkfyftzdkUrSm tqdkygpmrsKd;udk pdwfr&Snfwwfay/
(3) a'gif;a'gif;ajy;jcif;
zwfacsmjcif;?

pmwyk'fudk

zwfvdkufonfhtcg

]a'gif;a'gif;

a'gif;a'gif;}ajy; em;xJokdUtvdkufoifh 0ifoGm;aom pmrsKd;udkqdkvdkonf/


if;t*FgESifh rjynfhpkHaom pmrsKd;udk zwf&onfhtcg orHwvif;ay:wGif

1081

oJjzL;NyD; owKtdk;zifESifh yGwfaomtoHuJUokdU uREkfyf\em;xJ tcH&cufvS


onf/ rdrda&;aompmonf acsmracsm ppfaq;vdkonfhtcg toHus,fus,f
xGuf

zwfjcif;onf

aumif;aomppfaq;enf;wckjzpf\/

okdU&mwGif

onfrSm tawmf]ynmyg}aom a&;enf;jzpf ]em;}aumif;zdkUvnf;vdkonf/


]em;nHU}aom vlrsm;onf racsmaompmudk zwfjyaomfvnf; racsmjcif;udk
rod&SdyJaewwf\/ uREkfyf\txifrSm pmtajrmuftjrm;zwf pmtajrmuf
tjrm;a&;jcif;tavhtusifhjyKvkyfNyD;onfhtcgrSomvQif

]em;aumif;}vmEdkif

onfxif\/ odkUaomf ]&GufMurf; a&usKd}rQavmuf aumif;zdkUrSmBudK;pm;vQif


jzpfEdkifavmufayonf/
ndKjr\pum;wcGef;
txufyg r&Sdrjzpfaom aumif;jcif;t*Fgrsm;tjyif uREkfyfowdxm;rd
aom tcsuftvuftcsKdUvnf; &Sdygao;\/ 1961ckESpfv,favmufu
pma&;q&m

ndKjronf

rkH&GmrS

&efukefokdUtjyefvlxkowif;pmwkdufodkU

0ifvmpOf (rnfonfhudptwGuf[k uREkfyfrrSwfrd) pma&;q&m? yef;csDq&m?


umwGef;q&mrsm; yg0ifonfh ]ynmonf}wpkESifh tqifoifh qkHpnf;rdojzifh
pum;tenf;i,fajymoGm;\/ ol\pum;xJwGif ]atmufjrefrmjynfuvlawG
pmra&;wwfygbl;}

[laom

pum;vkH;wckyg&Sd\/

olonfxdkuJUokdU

odrf;BuKH;ajymqdkvdkuf&m pdwfxJrSm &Sdonfxuf ]ceJU}onfhoabmrsKd;ESifh


]aigh}vdkufjcif;vnf;jzpfEdkifygonf/

rnfokdUyifjzpfap

ndKjr\pum;wvkH;

onf uREkfyf\0rf;xJ wa&;a&;ay:bl;onfh t,ltqwckudk EId;qG


ay;vdkufonfh ES,f jzpfoGm;onfESifh taMumif;udk qufvufpOf;pm;rd&m
atmufyg tawG;tac:rsm; jzpfay:vmygonf/

1082

pum;vkH; <u,fjcif;ESifh ]yD}jcif;


pma&;q&mrsm;onf pmxJrSawGU&aom pum;vkH;rsm;rSvnf;aumif;?
tcsif;csif;ajymMuaompum;vkH;rsm;rS vnf;aumif;xkwfEkwfum pDukH;EIef;zGJU
Mu&onfcsnf;jzpf&m pmawGUt&mwGiftxufom;ESifh atmufom;jcm;em;jcif;
r&Sd? tzwfrsm;olu omEdkifonf/ okdUaomfajympum;rS&aom ]tvkH;}rsm;rSm
rl txufom;uomEdkif atmufom;xuf (Vocabulary) <u,f0Edkifonf
[kuREkfyfpOf;pm;rdonf/

]ajympum;vkH;}

yifjzpfaomfvnf;

t"dym,fay:vGifaom

pum;vkH;jzpfcJUvQif

tcsufus

pmxJnSyfokH;avh&Sdonfh

uREkfyf\ pmrlrsm;udk atmufom;rsm; zwf&onfhtcg olwkdUrMum;bl;aom


pum;vkH;rsm; ygwwf em;rSvnfygrnfavm[k pdk;&drfrdbl;onf/ odkU&mwGif
Mum;yifrMum;bl;aomfvnf; pum;okH;ykHudk jrifjcif;tm;jzifh (pma&;0ol
jzpfcJU vQif) t"dym,fudkawG;,lEdkifavmufonf/ okdUqdkvQif pmzwfoltzdkU
pum;wvkH;wdk;oGm;Edkifonf[k

uREkfyf,lqonfESifh

aemufydkif;wGif

xdka&;enf;rsKd;udk wGifwGifBuD; tokH;jyKvmcJUonf/ ndKjronf atmufom;


rsm;\ pum;vkH;acgif;yg;jcif;udk taxmuftxm;jyKNyD; ]]pmra&;wwfygbl;}}
[kajymvkdufjcif; jzpf[efwlay&m wenf;tm;jzifhrSefonf[k uREkfyfuvnf;
axmufcHvdkonf/ okdU&mwGif uREkfyfurl cRif;csufuav; jznfhpGufvdkuf\/
txufom;wdkif;onf atmufom;wdkif;xuf omonf[krqdkvdk? txufom;
wdkif; pma&;wwfonf[lvnf; rqdkvdk? yk*dKvftoD;oD;\ yg&rDcHuvnf;
&Sdayao;onf/ rEav;NrdKUonf rif;aejynfjzpfcJUbl;jcif; aMumifh (0g)
tnmt&yfonf rif;aejynfESifh eD;uyfaomaMumifh jrefrmpum;vkH; ]<u,f}
jcif;ESifh

]yD}jcif;udk

0efcHxdkufonfxifay&m

atmufom;pma&;q&m

aumif;wa,mufonf rEav;NrdKUarG;zGm;cJU&ygu rdk;xdk;atmif axmifoGm;

1083

EdkifonfqdkcJUvQif atmufom;pma&;q&mrsm;tzdkU ]cdkomcHom} &SdMuvdrfhrnf


[k arQmfvifhygonf/
]ajym}pum;vkH;nSyfokH;jcif;
a&S;acwfu pma&;q&mrsm;onf ]um&ef}uav;ESifh a&;wwfMu
um&efudk iJU&aomaMumifh jzpfap? rdrdwwfaMumif;udkjyvdkjzpfap ]ayg&mP}
pum;vkH;rsm; nSyfokH;wwfMu\/ vlwdkif;em;rvnfcsifaeap pm]cefU}onf[k
oabmxm;wwfMu\/ acwfwGifrlum; pum;vkH;cefUjcif; oufoufxuf
t"dym,fay:vGifjcif;ESifh

tvG,fqkH;?

tjrefqkH;

em;vnfap

jcif;udk

tav;ay; a&;om;vsuf &SdMuavNyD/ uREkfyfonf acwf\oabm udk


&dyfrdonfhjyif rEav;om; wa,mufyDyD atmufom;pma&;q&mrsm; xuf
]ajympum;vkH;} <u,fonf[k (udk,fh[mudk,f) txifa&mufvsuf &Sdonfh
twdkif; pma&;&mwGif wdkwkdESifhxdonfxifaom ]ajympum;vkH;} rsm;udk
tjcm;pma&;q&mrsm;xuf

trsm;qkH;nSyfa&;wwfolwa,muf

jzpf\/

tcsKdUpma&;q&mrsm;ESifh pmzwfy&dowfonf uREkfyf\xl;jcm;csufudk&dyfrdMu


avoavm? &dyfrdvQifvnf; aumif;aoma&;enf;wck jzpfonf[k tod
trSwfjyKMuygav\avm rajymwwf/ trsKd;orD; pma&;q&m a':trmESifh
owif;pmq&m wa,mufurl taMumif;udkuREkfyfum; zGifh[csD;usL;
ajymqdkjcif;udk

Mum;&ojzifh

uREkfyfauseyftm;&rdygonf/

txl;ojzifh

a':trmonf uREkfyf\0guswnfaqmufykHESifh pum;tokH;tEIef; rsm;onf


olUem;xJodkU pdrfh0ifvsuf&SdaMumif; 0rf;ajrmufpGm 0efcHbl;onf/
tawmfpm0g&ifhaom oltcsKdUu rtrm\ ta&;tom;onf uRekfyf\
ta&;tom;ESifh wcgw&HrSm;rdMuygonf[k tHUMopGmESifh0efcHajymjyMubl;\/

1084

okdU&mwGif ]ajympum;vkH;} nSyf okH;jcif;rl tavhtusifh&Sdao;ykHr&? wwkH


wwkHrS awGU&wwfavonf/ onfrSmrl &kwfw&ufcsufcsif; twlckd;
&avmufatmif

rvG,fulaomaMumifh

jzpfwef&monf/

[kwfawmh

vnf;[kwfonf/ ]ajympum;vkH;}okH;onfqdkvQifvnf; okH;csiftm;BuD;ESifh


okH;raumif;?

]a&;pum;vkH;}xuf

]ajymif}

t"dym,fav;eufaom

]ajympum;vkH;}rsKd;udk &EdkifrSom okH;EIef;xkdufayonf/ rtrmtjyif txufyg


vli,fpma&;q&mrSmrl

atmufom;wa,mufjzpf

]ajympum;vkH;

ajymif}rsm;udk r&Smwwf&SmonfESifh omrmefajympum;vkH;rsm;udkuREkfyfenf;wl ]


}aumfrmwyf okH;aomfvnf; olarQmfvifhovdkjzpfrvmjcif;udk awGU&onf/
uREkfyfudk,fwdkifrSmvnf; 1917-20tcsdefu ol&d,r*Zif;acgif;BuD;rsm;wGif
cyf&J&JokH;0HUygonf/ xdkUaemuf vlxkowif;pmacgif;BuD;rsm;ESifh rSwfwrf;
udk

a&;aomtcsdefodkUwdkifa&mufaomtcgrl

0g&ifhaom

pma&;q&m

wa,muf? odkUr[kwf wdkif;jynfu vufcHaom pma&;q&mwa,muf


jzpfvmonf[laom ,kHMunfcsufjzifh (rSm;csifvnf;rSm;rnf/) enf;udk
tuGufay:wdkif;

wGifwGifBuD;

tokH;jyKvsuf&Sdygonf/

tcsKdUvlrsm;u

]tcefU}ysufonf ajymMujcif;udk uREkfyfcHEdkif&nf &SdvmcJUygNyD/


uREkfyf\q&mESpfa,muf
]ajym}pum;vkH;rsm; <u,f0jcif;rSm (rEav;om;wa,mufjzpfonfhjyif
pum;vkH;yDyDajymwwfonfh eef;wGif;ol rdcifESifh vTwfawmfpma&;jzpfcJUol
zcif\om; jzpfonfhtwGufaMumifh) tacsmif&cJUjcif;jzpfaomfvnf; pma&;
aom tcg ]0gus}wnfaqmufwwfzdkUrSmrl tvum;&onf r[kwf/
yxrq&mjzpfaom raumav;ESifh 'kwd,q&mjzpfaom aqmrm;qufarmfrf

1085

wkdUxHrS (txufwGifa&;jycJUonfhtwdkif;) olwkdUpma&;ykHudk tBudrfBudrf yDwd


aomrejzpfjcif;tm;jzifh

aoG;xJokdU

pdrfh0ifvmjcif;udk

qdkvdkygonf/

yxrq&mxhrSrl BudK;BudK;pm;pm;oif,l& 'kwd,q&mxHrSrl olESifhuREkfyf


tBudKufjcif;wlonfudk awGU& uREkfyftm;wufNyD; olUenf;twdkif; ]rlao}
vmjcif;yifjzpfavonf/ 'kwd,q&mxHrS uREkfyf&&Sdvkdufaom a&;enf;rSm
pmudkzwfMunfhvdkufonfhtcg (raumav;\pmrsm;uJUokdU) cJcJ,Of;,Of;ESifh
wyifwyef;a&;xm;&onfh

toGifo@mef[efyefavoHrsKd;

tvG,fuav;aumufjcpfxm;onf[k xif&aompmrsKd;

ay:rvmapyJ

(Easy Flow)

a&;

wwfzdkUyif jzpfavonf/ odkUa&;om;azmfjy&jcif;tm;jzifh q&mraumav;


\aus;Zl;udk ypfy,fjcif;r[kwf&yg/ aqmrm;qufarmfrfonf raumav;
xufpma&;aumif;onf[k rqdkvdkyg/ trSeftwdkif; &Sif;jy&vQif ]tvG,f
uav;aumufjcpfonf}xif&onfh pmrsKd;a&;wwfzdkUrSm ESpfy&dap' Mum&Snf
pGm pmtajrmuftjrm;a&;NyD;aomtcgrS 0ifvmaom ]ynm}wck jzpfygonf/
xdktajctaeodkU a&mufvmaom tcgrl0guswnfaqmufa&; twGuf
wyifwyef; owdrxm;&awmhyJ vG,fvG,fuav; a&;xkwfEdkif aomfvnf;
pmra&;wwfolrsm;

a&;ouJUokdU

]uysufuacsmf?

awmftdavsmftd}

0gusrsKd;rjzpfvmyJ oyf&yfajyjypf tzktxpfr&Sdaom pmrsKd;jzpfvmEdkifay


onf/ Oyrmaqmif&aomfraumav;\ 0gusrsm;onf yGwfcHxm;onfh
]*sif}uav;rsm;ESifh wlonfqdkvQif aqmrm;qufarmfrf\ 0gusrsm;onf
tdk;aygufrS,kdxGufvmonfh a&aygufuav;rsm;ESifh EIdif;,SOf oifhayonf/

1086

0guswnfaqmufykH
&dk;&dk;0gusrsm;rSm uwm;? Bud,m? uH[l tcsuftcsmBuD; okH;ck&Sd\/
t*FvdyfbmomwGifif;wkdUonf tpDtpOftwdkif; owfrSwfwnf&SdMu
jrefrmbmomrl uwm;? uH? Bud,m [laomtpDtpOfjzifh a&;wwfMu\/
okdU&mwGif usifvnfaom 0guswnfaqmuform;onf (t*Fvdyfbmom
vnf;aumif;? jrefrmbmomvnf;aumif;) wcgw&HwGif txufygtpDtpOf
udkzsuf a&;jcif;tm;jzifh t"dym,fydkav;eufapEdkifonfh tcgtcGifhrsKd;
ay:vmjcif;udk

jrifwwf\/

xdktpDtpOfudk

zsuf

a&;jcif;tm;jzifh

ydk&Sif;jcif;? ydkacsmarmajyjypfjcif;wkdUudkvnf; jrifwwf\/ xdkrSwyg;


emr0daooe? Bud,m0daooe ponfwdkUvnf; &Sdao;ay&m if;wkdUudk
]rlao}rxm;yJ oifhawmfaom ae&mrsm; nSyfoGif;xkd;xnfhwwfjcif;onf
vnf;

usifvnfaom

0gus]vuform;}\t&nftcsif;wckaywnf;/

0gusvuform;aumif;wa,muf a&;xm;onfh 0guswydk'frS pum;vkH;rsm;


udk xdkrSrS a&TUajymif;vkdufonfhtcg tqifajyrI ysufoGm;Edkifonfhenf;wl
rusifrvnf &Iyf&IyfaxG;axG; a&;wwfolwa,muf\ 0gus pum;vkH;rsm;
udk ae&majymif;a&TUvkdufjcif;tm;jzifh ydk&Sif;vif;vmEdkifjcif;udk em;vnfxm;
zkdUoifh\/ tcsKdUpma&;q&mrsm;onf 0guswnfaqmufjcif;ESifh ywfouf
rnfrQavmuf em;a0;Muoenf;[lrl 0gustm;vkH;onf a&;ykHtwlwlyifjzpf
onf[k rSwfxifMu\/ uspfvspfodyfonf;aom 0gus? ]yGavsmif;avsmif;}
jzpfaeaom 0gus? acsmarmajyjypfaom 0gus? tzktxpfrsm;aom 0gus[l
&Sdwwfjcif;udk oabmyifraygufMuacs/ xkdokdUaom pma&;q&mrsKd;onf
teuft"dym,fESifh

pdwful;pdwfoef;bufwGif

cRefcsifvnf;cRefayrnf/

odkU&mwGif 0gusvuform;aumif;wa,muf jzpfEdkifonf[lum; rqdkvdkyg/

1087

tcsKdUrSm 0gustaMumif;em;rvnfaomfvnf; tjcm;aom tcsuftvufrsm;


aumif;rGefjcif;aMumifh emrnfausmfpma&;q&mrsm; jzpfaejcif;vnf;&SdMuyg
onf/ odkU&mwGif wa,mufESifhwa,muf tjyeftvSefa&;Muonfh pmrsKd;wGif
rlum; pdwful;pdwfoef;csif;? pum;vkH;ajymifykHcsif; wlnDcJUvQif 0gusaumif;
orm;u tEdkif&vdrfhrnfjzpf\/ tcsKyf0gusaumif;orm;\pmonf ydk
]touf0if} onf[k qdkvdkygonf/
0gustwdkt&Snf
tcsKdUu 0gus&Snf&Snfa&;jcif;onf pm]cefU}onf? pma&;q&m\vuf
&myDoonf[k ,lq&Snf&Snfa&;zdkU BudK;pm;Mu\/ tcsKdUuvnf; 0guswdk
ygrS t"dym,f&Sif;onfqdkum wdkwdka&;Mu\/ uREkfyf\t,ltqrSm &Snfwdkif;
vnf;rcefU? wdkwdkif;vnf;r&Sif;? ]rlao}rSwfxm;zkdUrvdkaom t&mwckjzpf
onfxif\/
rnfonfhae&m

0gusvuform;aumif;wa,muf
&Snfoifhonf?

jzpfvmaomtcgwGif

rnfonfhae&mwdkoifhonfqdkjcif;udk

tvdktavsmuf jrifvmwwfayonf/ &SnfrSyifzwfaumif;aomae&mrsKd;


vnf;&Sd wdkwdkESifh qwfqwfa&;zdkU vdktyfaom ae&mrsm;vnf;&Sd\/
0gusvuform;aumif;rsm;\

t,ltqwckrSm

0gus&SnfBuD;rsm;csnf;

qufumqufum a&;xm;onfhtcgpmzwfolonf (rSwf&zefrsm;onfESifh)


yifyef;oGm;wwfaomaMumifh

0guswdkuav;rsm;tm;jzifh

tem;ay;oifh

onf[k qdkMu\/ [kwfovdkvdkawmh &Sdyg\/ okdU&mwGif 0gusvuform;


aumif;wa,muf\pmudk zwf&onfhtcg (&Snfoifh&Snf&jcif;jzpfcJUvQif)
pmzwfolonf

wyifwyef;BudK;pm; rSwfxm;zdkUrvdkyJ 0gusrqkH;rcsif;

zwfNyD;cJUaom t"dym,frsm;onf pmzwfol\ OD;acgif;xJwGif uyfvdkuf

1088

ygvmwwfayonf/ tcsufonf 0gusaumif;raumif; qef;ppfaom


enf;wenf;jzpf\/ t"dym,fonf

olUtcsdeftqufESifhol OD;acgif;xJ

vdkufygaecJUvQif 0gus&Snfaomfvnf;rarhEdkifyJ&Sdwwf\/ zwf,if;arhukef


aom 0gusrsKd;um; 0gus&SnfvGef;jcif;? okdUr[kwfnHUzsif;aom vuform;
\vuf&mjzpfjcif; xif&Sm;avonf/ 0gusvuform;twwf ruRrf;usif
ao;olwdkUtzdkUrSmum;

wdkwdka&;jcif;onf tE&m,fuif;onf[kqdkoifhay

onf/
oAEtokH;
tcsKdUpma&;rsm;onf oAEtokH;ESifh ywfouf trSwfwrJUoabm
xm;Mujcif;udkawGU&\/ 0guswckwnf;twGif; tqifwlaom orE wck
xufydk rokH;rdap&ef uREkfyftNrJowdxm;\/ ]NyD;vQif} rsm;jzpfap? ]}
rsm;jzpfap? ]&m}rsm;jzpfap wckxufydkokH;onfh 0gusrsKd;udk zwf&onfh
tcguREkfyftzdkUwGif ]em;uavm}vS\/ (wcgw&HjyefzwfzdkU tcsdefr&Sdaom
pmrsm; uREkfyfudk,f wdkifvnf;rSm;wwfjcif;udk 0efcHygonf/) tjypfrsKd;rSm
]t&yfom;}rsm; rSm;csifrSm;Muygap? pma&;q&mwa,muftaejzifh cPcP
rSm;jcif;rlum; rjzpfMuapzdkU owday;vdkuf\/ ]NyD;vQif}wckokH;NyD;aemuf
]}odkUr[kwf]&m}

paom

orErsKd;jcm;NyD;rS

]NyD;vQif}udkjyefaumufvQif

cHomygao;\/ ]NyD;vQif} ESpfckqufokH;jcif;um; txl;]toHqdk;}vSonf/

1089

tokH;rsm;aom]&m}
]&m}[laom orEtaMumif;udk txl;wvnfazmfjyvdkao;\/ ]&m}[l
onfrSm 0gusqkH;rnfqdku tqkH;owfEdkifygvsuf wrifquf a&;csifao;
ojzifh tokH;jyKaom orEjzpf\/ ]&m}udkjzKwfNyD;]{}udkokH;vQif jzpfEdkifjcif;udk
awGU&ayvdrfhrnf/ okdU&mwGif 0guswdkvGef;rnf xifaomaMumifh tqkH;rowf
ao;yJ ]&m} ESifhquf,ljcif;jzpfavonf/ tawmftwefokH;vQif udpr&Sd?
tcsKdUrSmrl 0guswckwGif wpf]&m}ESpf]&m}okH;]&m}wdkifatmif wckNyD;wck okH;jcif;
tm;jzifh

pmzwfol\

]em;}udknSOf;yef;ESdyfpufwwfMu\/

jrefrmbmom

jzpfap? t*Fvdyfbmomjzpfap Bud,mwckwnf;ygonfh 0gusrsKd; (Simple


Sentences)

csnf;a&;oGm;vQif ]em;}atmifhwwfonfjzpf orErsm;okH;

umem;oufomatmif vkyfay;&\/ odkU&mwGif]&m}awGrsm;vGef;vQifvnf;


NiD;aiGUvmwwfjyefavonf/

uREkfyfudk,fwdkif]&m}udkvdktyfrS

okH;rnf[k

owdxm;avh&Sdaomfvnf; wcgw&HwGif 0guswdkif; ]&m}wckxnfhokH;aom


tavhtusifhay:vmao;\/ tjcif;t&mudk owd&onfESifh wNydKifeuf
]&m}udktvQif; rokH;awmhqdkum jzwfxm;wwf\/ orEtaMumif;udkaumif;
pGmem;vnfaom uavmiform;onf ]&m}rokH;yJ a&;jzpfEdkif&kHomru om
uspfvspfodyfonf;aom 0gusrsKd; wnfaqmufEdkifjcif;udk awGU&ay vdrfhrnf/
okdUjzpf ]zkHyGyG} 0gusrsKd; a&;rdaomtjypfrsKd; uif;vGwfvdkaom uavmif
orm;onf ]&m} wnf;[laom orEudk acRacRwmwmokH;zdkU owdjyKMu
&macsonf/

1090

a&Smiftyfaom orE
0guswck tqkH;owfNyD; aemufwck tpjyKonfhtcg ]okdUjzpfav&m}[l
aom pum;vkH;jzifh tpjyKjcif;onf cGeftm;enf;aom0gusrsKd;wnfaqmufap
zdkU tavhtusifhudk ysKd;axmifjcif;jzpf\/ woufywfvkH; uREkfyfpma&;cJUorQ
wGif ]okdUjzpfav&m} [laom pum;vkH;udk wcgrQ tokH;jyKcJUbl;onfrSm
rrSwfrdyg/ ]odkUjzpf}aomfvnf;aumif;? cefUcsifvQif ]okdUjzpf&um;}[l
vnf;aumif; okH;bl;yg\/ ]okdUjzpfav&m}[laom pum;udkrl rokH;cJUbl;yg/
ESpfckonf

t"dym,fjcm;em;jcif;&Sd\/

taMumif;w&m;tjzpfESifh

]odkUjzpf&um;}[laompum;onf

txufwGifazmfjycJUNyD;orQudk

axmufxm;NyD;

tusKd;w&m;udkazmfjyawmhrnf[k [efjyifvdkufjcif;jzpf\/ ]odkUjzpfav&m}[l


onfrSmum; txufrS 0gusqkH;ykH ae&mrusjcif;aMumifh bmrQt"dym,f
xl;r&SdyJ ]wkH;} ckay;&jcif;jzpf\/ uREkfyf\pmrsm;wGif ]okdUjzpfav&m} [laom
pum;vkH;ckay;zdkU vkdaomae&m[l rawGU&bl;yg/ uREkfyfu ]cs} xm;cJU
onfhqdkNyD;
ayvdrfhrnf/

xnfhay;vQifvnf;

]0if}rnfr[kwf?

tcsKdUvlrsm;\pmrl

tydkoufoufjzpfae

]okdUjzpfav&m}[laom

tvkH;udk

okH;xm;onfhtcg jzKwfypfr&? jzKwfypfvQif [mvm[if;vif;BuD; jzpfoGm;


Edkif\/ uREkfyftzdkU&m ]odkUjzpfav&m} [laom pum;vkH;rvdk? tcsKdUvlrsm;
twGufrSm ]odkUjzpfav&m}pum;vkH;onf wu,fyifvdk\/ tb,fhaMumifh
odkUjzpf& oenf;/

1091

BudKwifjyifqifrI
taMumif;udk em;vnfatmif&Sif;jy&efrSm rvG,fulaomfvnf; a&;rd
aom vufp&SdaeNyDjzpf wwfEdkiforQ BudK;pm;NyD; &Sif;jyygrnf/ usifvnf
aom 0gusvuform;onf pma&;onfhtcgwGif 0guswckqkH;cgeD; a&SU
0gustwGuf

BudKwifjyifqifxm;wwf\/

t"dym,ft&jzpfap?

pm[eft&jzpfap

BudKwifjyifqifonfqdk&m

BudKwifjyifqifrI&Sd&\/

Oyrm

a&SUwvSrf;wGif csKdifhwckudk jrifxm;aom vrf;avQmuform;onf xdkcsKdifhudk


rausmfrD&uwnf;u ajcaxmufudk [efjyifxm;&ouJUodkUyif/ xdkUtwl
usifvnfaom 0gusvuform;onfvnf; rdrda&;aeonfh0gusqkH;cgeD;onf
udkodonfjzpf pdwfxJBudKwifjyifqifrI&Sdxm;onfh twGufaMumifh ]okdUjzpf
av&m}wnf;[laom ]wkH;}ckay;zdkUrvdkawmhacs/ xkduJU odkU jyifqifrIr&Sdaom
pma&;q&mtzdkUrSmrl ]wkH;}rckvQif ][yfxdk;}jzpfoGm;NyD;pmracsmyJ jzpfwwfav
onf/ ]odkUjzpfav&m}[laom pum;vkH;onf &IyfonfqdkNyD; jzKwfypf&onf
r[kwf? BudKwifjyifqifrIr&SdyJ ZGwft"rjzKwfypfcJUygvQif pmzwfoltzdkU
vrf;avQmuf,if; csKdifhxJodkUtrSwfwrJU ajcaxmufusoGm;onfhES,f [mueJ?
eifhueJ jzpfoGm;wwfayonf/ tcsKdUpma&;q&mrsm;onf ]tusifhBuD;yg}ae
wwf ]odkUjzpfav&m}[laom pum;vkH;udk cPcPokH;&aom tjzpfrsKd;okdU
a&mufoGm;Mu&avonf/ uREkfyf\tqkH;tjzwfum; acgif;BuD;wyk'favmuf
twGif; ]odkUjzpfav&m}wckxuf ydkygcJUvQif uREkfyf\]0gusvuform;
ausmif;}rS atmifvufrSwf&vdrfhrnf r[kwfacs/

1092

cGeftm;&SdaompmrsKd;
vufxufrsm;pGmaom
(Forceful Language)

pma&;q&mwdkUonf

]cGeftm;&Sdaompm}

[lonfrSm bmudkqdkvdkonf[k em;vnf&SmMuykHr&

acs/ ]cGeftm;&Sdaompm}rsKd; a&;wwfzdkUrSm (1)a&;vdkonfh taMumif;t&mudk


aumif;pGmem;vnfjcif;?

(2)tcsufususa&;wwfjcif;?

(0g)oifhawmfaom

pum;vkH;udka&G;cs,fwwfjcif;? (3) BuHUcdkifuspfvspfaom0gusrsKd;wnfaqmuf


wwfjcif;wkdUvdktyfayonf/
(1) tcsKdUvlrsm;onf taMumif;t&mwckudk aumif;pGmem;rvnfygyJ
vsuf

udk,fh[mudk,fem;vnfNyDtxifESifh

a&;csifajymcsifwwfMu\/

omrefum vQHumrQavmuf odxm;jcif;udk wu,fodxifMu jzef;oef;um


a&;wwfajymwwfM u\/ rdrdwkdUudk,fu ]0dk;wdk;0g;wm;}jzpfaeao;aomtod
rsKd;udkyif t[kwfodxifNyD; rydkifEdkifyJvsufESifh ydkifEdkifav[ef a&;wwfajym
wwfMu\/

xdktajcrQavmufESifh

a&;xm;onfhpmrsKd;

jzpfrvmEdkifacs/

xdkolwkdUonf trItaMumif;udk wu,fodonfr[kwfyJ aMu;pm;vkdufaom


oufaotm;

usifvnfaoma&SUaeu

ppfaMumar;jref;vkdufonfhtcg

a,mifcsmcsmESifh

z&dkz&JjzpfukefwwfouJUodkU

pOf;pm;wwfaom

pmzwf

y&dowfrsKd;u (odyfawmhrrsm;vS) OmPfjzifharTaESmufqifjcifvkduf onfhtcg


jzef;oef;a&;om;xm;aomvl\pmonf tvum;jzpfoGm;wwfav onf/
(2) olUae&mESifhol wdusrSefuefaompum;vkH; a&G;cs,fokH;EIef;wwf
jcif;onf tcsufusatmifa&;wwfjcif;yifjzpf ]cGeftm;&Sdaompm}rsKd;jzpfvm
Edkif\/ ynmrSm vG,fulonfr[kwf? pmaumif;rsm;rsm;BuD;zwfxm;NyD;
pum;vkH;

awmfawmfrsm;rsm;

wwfxm;onfhjyif

a&G;cs,fwwfaom

todOmPfrsKd;vnf; &SdzkdUvdk\/ tbd"mefuJUodkU pum;vkH;awG wwfxm;aomf

1093

vnf; ta&G;rwwfvQif cGeftm;&SdaompmrsKd; a&;wwfao;onfr[kwfacs/


tcsKdUaom yk*dKvfrsm;rSmrl pum;vkH;rsm;rsm;BuD;rwwfyJvsufESifh wwfo
pum;vkH;rsm;teufrS txda&mufqkH;aomtvkh;udk a&G;cs,fokH;EIef;wwfonf
[l &Sdyg\/ okdU&mwGif xdkolwkdUum; yg&rDxl;aomyk*dKvfrsm;jzpfMuayonf/
uREkfyfudk,fwdkif BuKH&bl;onfrSm 10ESpfom;ausmfausmfrQ&Sd ]]xrif;pm;
a&aomuf}}

pum;vkH;rQom

pum;vkH;uav;rsm;teufrS

wwfao;onfjzpfygvsuf

olwwfaom

uREkfyfudk,fwdkifwtHUwMojzpfavmufatmif

xda&mufaom pum;vkH;rsm; a&G;cs,fokH;EIef;wwfaom vli,fuav;udk


awGU&bl;avonf/

oli,fum;BuD;jyif;vmaomtcg

tajymaumif;

aomfvnf;aumif;?

ta&;aumif;aomfvnf;aumif;

uREkfyfarQmfvifhcJu&m

t&G,fra&mufrD aoqkH;oGm;ojzifh uREkfyfESmajrm

jzpfvmvdrfhrnf[k

rdygonf/ omtHUMozkdUaumif;onfrSm xdkoli,fonf NrdKUBuD;om;r[kwf?


&Gmom;uav;wa,mufrQom jzpfavonf/
(3) BuHUcdkifuspfvspfaom 0gusrsKd;wnfaqmufwwfjcif;onf ]cGeftm;
&Sdaompm}rsKd;twGuf eHygwf(3)ae&m azmfjyxm;aomfvnf; ta&;BuD;&mrl
eHygwf(3)r[kwf?
pum;vkH;

(1)ESifh(2)wkdUuJUokdUyif

]ajymif}vQif

wef;wlxm;vdkufonfxif\/

]cGeftm;&Sdaompm}rsKd;

jzpfvmwwfaomfvnf;

0guswnfaqmufykHu yGpdpd csnfheJUeJU avsmh&J&JESifh caemfceJU jzpfaeonfqdk


vQif pum;vkH; ]ajymif}jcif;aMumifh ]em;}udkxdckdufaomfvnf; pmzwfol\
OD;aESmufESifhESvkH;odkU rxdckdufyJ &Sdaewwfonf/ (uREkfyfqdkvdkaom t"dym,f
udk em;vnfMuapjcif;iSm tjcm;vlrsm;a&;Muonfh pmaumif;ESifh pmqdk;rsm;rS
O'g[&kPfrsm; &SmazGpkaqmif;NyD; oD;oefUpmwtkyftjzpfESifh wifjy&vQif
om ay:vGifxif&Sm;rnfjzpfaomfvnf; raumif;aompmudk erlemtjzpf
wifjy&vQif um,uH&Sifrsm;\ &efolBuD;jzpfvmEdkifonfwaMumif;? BuD;jyif;

1094

vmNyDjzpfaom t&G,f usef&Sdaom toufwmuav;udk xdkUxuf


ta&;BuD;aom tvkyfrsm;wGif tokH;cs&rnfjzpfonf waMumif; aMumifh
woD;wjcm;

pmwtkyfa&;om;zkdU

BuH&G,fcsufr&Sdawmhyg/)

]0gusvuf

orm;}\tvkyfrSm pum;vkH;rsm;udk olUae&mESifhol tpDtpOfjyKvkyf&jcif;yif


jzpf\/

tvkyfudk

em;vnf&efrSm

q&mESifhoifjyjzpfonfr[kwf?

]vuform;}aumif;rsm;\pmaywkdUudk BudKufwwfatmifavhvmNyD; yDwdESifh


wuG txyfxyfzwf&I&jcif;yifjzpfavonf/
0dbwfrsm;
pmacsmatmif a&;wwfcsifvQif 0dbwfrsm;udkvnf; wvSnfhpDokH;wwf
zkdU tavhtusifhjyKvkyfoifh\/ ,ckwavm ]udk}[laom 0dbwftpm;
]tm;}[laom 0dbwfudk xyfcgxyfcg okH;Muaomtavhtusifhwckjzpfay:vm
\/ wvkH;pDMunfhvdkufvQif ]udk}[laom 0dbwfonf ]tm;}[laom0dwfbwf
xuf t"dym,fxda&muf wdkuf&dkufoabmrsKd;vnf; yg&Sd\/ okdUESifhvnf;
]udk}udkzwfxm;NyD; ]tm;}udk oabmusonfhvuPmESifh txyfxyfokH;Mu
jcif;udk awGU&\/ 0dbwfESpfckonf t"dym,fwloa,mif xifMuaomfvnf;
jcm;em;jcif;&Sd\/ O'g[&kPfum; armifbonfpmwtkyfudk uREkfyftm;ay;\
[ka&;oifhygvsuf armifbonf pmwtkyftm; uREkfyfudkay;\[ka&;ygrl
rSm;onf[kqdkoifhonf/ armifbonf pmwtkyftm; uREkfyftm;ay;onf[k
a&;ygrlum; rSm;&kHomru(uREkfyftzdkU) em;uavmvSonf/ odkUESifhvnf;
]tm;}ESpfvkH;xyfa&;Muol tawmfrsm;vm txl;ojzifh ]jrefrmhtoH}onf
uREkfyf\em;udk cPcP ESdyfpufwwfavonf/ jrefrmbmom t"dym,f
cyfqifqif&Sdonfh 0dbwfrsKd;&Sdav&m (txufyg O'g[&kPfuJUodkU) ]}]rSm}

1095

]wGif}]0,f}wnf;[laom 0dbwfrsm;udk xyfvnf;rxyf? tokH;vnf;wwf


atmif

avhusifhxm;jcif;onf

tqifajyaompmrsKd;

a&;vdkolrsm;tzdkU

vdktyfvSayonf/
0daooersm;
emr0daooeESifh emrfudkvnf;aumif;? Bud,m0daooeESifh Bud,mudk
vnf;aumif; eD;uyfpGmxm;jcif;onf t"dym,f&SifapzdkU taxmuftyHUjyK\/
vSyaom armifjzL\tdrf[k a&;jcif;xufarmifjzL\ vSyaomtdrf[k a&;jcif;
onfvnf;aumif;? vsifjrefpGm wdkufay:odkUwufoGm;onf[k a&;jcif;xuf
wkdufay:odkUvsifjrefpGm
t"dym,f&Sif;jcif;udk

wufoGm;onf[k
em;vnfoifhygvsuf

a&;jcif;onfvnf;aumif;
pnf;urf;udk

csKd;azmufol

tawmfrsm;vsuf&Sdjcif;udk awGU&\/ uREkfyftzdkUrSmrQavmuf vlodrsm;aom


pnf;urf;udkomru 0guswcktwGif; rnfonfhpum;vkH;udk rnfonfhae&m
wGif xm;oifhonf[k csufcsif;odjrifzdkU tavhtusifhjyKxm;onfh aus;Zl;
aMumifh

uREkfyf\cufcJeufeJaom

avmukw&m

aqmif;yg;rsKd;onfyif

&Sif;ygayonf[k ajymMu&jcif;jzpfygonf/
jrefrmpmESifh t*Fvdyfpm
uREkfyfausmif;aepOftcguRekfyf\

q&mrsm;u

]]rif;wdkUpma&;vQif

pum;ajymwJUtwdkif;a&;wm taumif;qkH;yJ}} [k Mo0g'ay;jcif;udk uREkfyf


rSwfrdao;\/

if;Mo0g'onf

t*FvdyfpmtwGuf

oufoufjzpfonf

[kuREkfyfvufcHonf/ jrefrmpmtwGufrSmrl a&;[efESifhajym[efonf tBuD;

1096

tus,fjcm;em;jcif;&Sdonfjzpf if;Mo0g'twdkif;a&;onfh jrefrmpmonf


taumif;qkH;aompmrsKd;jzpfrvmEdkifacs/ t*Fvdyfpmrl uREkfyf\erlemq&m
BuD;raumav;onf uAsmvuFmrsm;vnf; pDukH;a&;pyfonf/ pum;ajyrsm;
vnf;a&;onf/ NAdwdoQygvDref (trwfwa,muftjzpfESifh) tacstwif
rdefUcGef;rsm;vnf; ajymcJUonf/ yk*dKvfBuD;rSm ygvDrefwGif pum;ajym
aumif; wa,muftjzpfESifhvnf;emrnfBuD;cJUol\ rdefUcGef;rsm;rSm pmtkyf
tjzpfESifh oD;oefU&dkufESdyfa&mif;cscJUavonf/ 0guswnfaqmufjcif;ynm
wynfhcHcJUaom uREkfyfonf ol\uAsmvuFmrsm;? pum;ajyrsm;ESifh rdefUcGef;
rsm;ruseftm;vkH;vdkvdkyif aphaphpyfpyfzwf&IavhvmcJUonf/ if;wkdUteuf
wGif vuFmrsm;ESifh pum;ajyrsm;\jcm;em;jcif;rSm ,kHrSm;zG,fr&Sdaomfvnf;
rdefUcGef;rsm;rSmrl

]a&;pm}rsm;ESifh

vkH;0jcm;em;jcif;r&SdonfudkawGU&\/

(0efBuD;csKyfOD;Ekonf ygvDrefrdefUcGef;rsm;udka&;NyD;rS zwfonfqdkaomfvnf;


olzwfjyaomtcg ]a&;[ef}twdkif; zwfjcif;r[kwf? ]ajym[ef}ESifh zwfjcif;
jzpf\/ a&;[eftwdkif;zwfcJUygrl ol\rdefUcGef;rsm;onf ,ckuJokdU xda&muf
vdrfhrnf r[kwfacs/) t*FvdyfbmomwGifwa,mufESifhwa,muf tcsDtcs
pum;ajymMu&m

a&;vkH;rsm;ESifhjcm;em;jcif;&Sdaomfvnf;

rdefUcGef;taejzifh

wa,mufwnf;t&SnfBuD; ajym&aomtcgrsKd;rl tajymESifhta&;onf twl


wlvdkyif &Sdae\/ jrefrmbmomrl tajymESifh ta&;onf pum;rsm;wGif
omru [efyef avoHESifhwuG bmrQrwlatmif jcm;em;jcif;&Sdavonf/
udkavm&kHESifhuREkfyf
ae;&Sif;t,f'Dwmudkavm&kHESifh uREkfyfonf EdkifiHa&;tjrifcsif; wrsKd;pD
&SdMuaomfvnf; t*Fvdyfvdkowif;acgif;BuD; a&;ykHESifh ywfouf udkavm&kH

1097

um;jrefrmjynfwGif taumif;qkH;acgif;BuD;a&;orm;wa,muf[l pdwfxJu


oabmusxm;\/ 1952ckESpf udpwckESifh ywfouf ae;&Sif;owif;pm
zwfy&dowfxHrS xifjrifcsuf awmif;cH&mwGif uREkfyfonf uREkfyf\t,ltq
udkwifjyonfh aqmif;yg;wyk'fa&;ydkUvdkuf\/ ae;&Sif;onf pmzwfolrsm;xHrS
aqmif;yg;rsm;udk owif;pmwGif xnfhoGif;azmfjyzdkUuwday;xm;aomfvnf;
uREkfyf\aqmif;yg;rSm aemufusaeaomaMumifh azmfrjyyJ csxm;vdkuf&onf
qdk\/ odkU&mwGif uREkfyf\aqmif;yg;udk vufcH&&SdaMumif;azmfjy uREkfyf\
t*Fvdyfvdkta&;tom;Edkifeif;ykHudk tawmfuav; tus,fw0ifha&;om;xnfh
oGif;vdkufbl;\/ wzefokH;ESpfcefUMumaomtcg uREkfyfonf w&kwfjynf
tay:

ae;&Sif;\oabmxm;udk

tawmfjyif;xefpGm

&Iwfcsa0zef,if;

udkavm&kH\ t*Fvdyfvdk ta&;tom;udk csD;usL;vdkufonfh aqmif;yg;wyk'f


a&;ydkUvdkuf\/ if;aqmif;yg;udk ]xnfh0HUxnfhprf;} [laom acgif;pOfwyfay;
vdkuf&m

udkavm&kHu

olUowif;pmwGif

xnhfay;vdkuf\/ okdU&mwGif

uREkfyf\aqmif;yg; tqkH; t,f'DwmrSwfcsufjzifh ]tuGefU} uav;a&;xnfh


vdkuf\/ t"dym,frSm t,f'Dwmtm; tjyif;txefa0zefxm;onfh aqmif;yg;
rsKd;udk tjcm;t,f'D wmrsm;xnfh0HUMuygrnfavm[laom ar;cGef;uav;
rsKd;yifjzpf\/

wGif

uREkfyf'kwd,aqmif;yg;udkvnf;

owif;pmwGif

xnfhay;vdkuf\/ okdUaomf ]tuGefU}uav;rygawmhacs/ taMumif;t&mudk


a&;om;azmfjyjcif;rSm uREkfyft*Fvdyfvdk a&;wwfjcif;udk <um;vdkr[kwf&yg/
vlwdkUrnfonf

wa,mufuwa,muf\

ta&;tom;udk

ESpfNcdKufvS

onfqdkvQif wa,muf uvnf;wkHUjyefESpfNcdKufwwfaom obm0&Sdjcif;udk


wifjyvdkaomaMumifhrQom

jzpfygonf/

udkavm&kHESifh

uREkfyfwkdUudp

uREkfyfwkdUESpfa,mufonf (qefUusifbuf0g'&SdMuaomfvnf;) pmayta&;


tom;ESifh ywfoufrl tBudKufcsif;wlMujcif;udk xif&Sm;apvdkaomaMumifh

1098

jzpfygonf/

uREkfyfu

olUtm;oabmusaeaMumif;udk

yxrolrod?

odkUaomf uREkfyf\aqmif;yg;udk olzwf&onfESifhwNydKifeuf wkHUjyefBudKuf


&avawmhonf/ udkavm&kH taMumif;udk xnfhoGif;a&;om;&jcif;rSm udp
tjyif tjcm;aom &nf&G,fcsufwckvnf;&Sdygao;onf/
,ckwavm udkavm&kHonf EdkifiHopfowif;pmwGif acgif;BuD;rsm;
a&;vsuf&Sdjcif;udk uREkfyfawGU&aomtcg t*Fvdyfvdk ta&;aumif;vSonf[k
uREkfyfoabmusxm;onfh

vlwa,mufonf

jrefrmvdka&;aomtcg

b,fuJUokdU&Sdavrnfenf;[k odvdkpdwf jzpfay:vmonfESifh ol\acgif;BuD;


rsm;udk tvGefpdwf0ifpm;pGmESifh zwfMunfhygonf/ pdwf0ifpm;onfqdk&m
ol\tmabmfudk

qdkvdkonfr[kwf?

udkifuwnf;u

uREkfyfodNyD;jzpfonf/)

(tmabmfudkrl

uavmifwHudkol

ol\jrefrmvdkta&;tom;udk

odvdkjcif; aMumifhjzpf\/ acgif;BuD;wyk'fudk zwfvdkufonfESifh wNydKifeuf


udkavm&kH\ jrefrmpmta&;tom;ESifh ywfouf uREkfyf\rsufpdxJwGif
]rkefUwD[if;uJUokdU

uGif;uGif;BuD;}jrif&ygawmhonf/

(tokH;tEIef;rSm

OD;ykn\pum;vkH;jzpf omvkdufNyD; okH;vkduf&onf/ ]rkefUwD[if;}onf


rnfonfhenf;ESifh uGif;uGif; BuD;&SdaeEdkifjcif;udk uREkfyf,aeUwdkif rawG;
wwfEdkifatmif &Sdygao;onf/) udkavm&kHum; t*Fvdyfvdkacgif;BuD;ta&;wGif
jrefrmjynfolrwlatmif

aumif;olwa,muf

jzpfjcif;um;rSefonf/

t*FvdyfbmomrSm pmvdka&;aom tcg (txufwGif azmfjycJUonfhtwdkif;)


pum;ajymovdka&; vufcHMujcif;vnf;rSefonf/ udkavm&kHonf t*Fvdyf
bmome,fy,fbuf wGif ]wef;ukef}avNyD? xyfqifhatmifyef;
Laurels)

(Fresh

qGwfcl;&ef r&SdawmhNyD[l ,lqonfh vuPmESifh jrefrmpm

ta&;tom;zufodkU e,fcsJUonfhoabmESifh ajcwvSrf;0ifvmcJU[efwlonf/


olonf jrefrmvdk pma&;bl;[efr&Sd? (wu,fhpmudkqdkvkdonf/) pum;

1099

avmufom ajymbl;ol jzpf&rnf/ ol\txifum; t*Fvdyfvdk a&;aomtcg


pum;ajymovdka&; jzpfonfqdkvQif jrefrmbmomwGifvnf; pum;ajym
ovdk pma&;jzpf&rnf[k ,lq[efwl\/ onfudkavm&kHcrsmrSm tBuD;
tus,frSm;&SmavNyD/ udkavm&kHu jrefrmvdkta&;tom;buf ]vufwnfh
prf;}vdkjcif;um;

udpr&Sd?

vlawmfwa,mufuwckckjyKvkyfvkdufonfhtcg

]evAdefwkH;} rsKd;u t[kwfBuD;rSwfum ta,mifa,mif trSm;rSm;jzpfukef


Muygu jrefrmpmay ta&;tom;onf tvdkvdkrS r[ef&onfhtxJwGif
udkavm&kH\

zsufqD;rI

pdk;&drfrdygaomaMumifh

aMumifh

aZmufxdk;rdk;arQmfusqif;oGm;rnfudk

vuf0,fodkUa&muf&SdNyD;om;

]atmifyef;}rsm;ESifh

auseyfavmufNyDjzpf jrefrmpmaye,fbufudk usL;ausmforI rjyKyg&ef


av;eufpGm arwm&yfcHvdkuf&ygonf/
tajymESifhta&;
t*FvdyfbmomwGif tajymESifhta&;onftwlwlvdkyif jzpfaomfvnf;
jrefrmbmomrl ajym[efESifh a&;[efrSm 0guswyk'fwynf;yif jcm;em;jcif;
&SdykHudk xif&Sm;pGm odEdkifayonf/ tajymESifhywfouf jrefrmvlrsKd;rsm;
jrefrmvdkajymwwfykHonf t*FvdyfvlrsKd;rsm; t*FvdyfvdkajymwwfykHESifh EIdif;pm
vQif xrif;pm;a&aomuf ajymwwf&kHavmufom &Sdonf[kqdkygu jrefrm
vlrsKd;rsm;u cHcsifMuvdrfhrnfr[kwfay/ rcHcsifawmhrS&SdMuap? pum; onf
trSeftwdkif;xuf wa&G;om;rQ ydkonfr[kwfyg/ t*Fvefjynf pum;
taumif;qkH;ajymwwfolwkdUonf ygvDrefwGif trwfjzpfzdkU wufvSrf;Mu
taumif;qkH;aom

pum;rsm;rSmvnf;

ygvDref

Mum;&wwfayonf/

jrefrmjynfrSmrl ygvDrefouf tvGefEkao;onfjzpf NAdwdoQygvDrefudk

1100

rqdkxm;bd? tdEd,ygvDrefESifh EIdif;,SOfvdkufvQifyif Armtrwfrsm;onf


uav;omomavmufom ajymwwfMuao;\/ NAdwdoQygvDrefwGif tcsKdU
trwfrsm;onf b,frQavmuf pum;ajymaumif;Muonfudk pmzwfol wkdU
A[kokwtvkdUiSm azmfjyvdkufygOD;rnf/ NAdwdoQygvDref tuf'frefbmhuf
(Edmund Burke)

? azmufpf

(Fox)

? &S&D'if

(Sheridan)

wnf;[laom

pum;ajym tvGefaumif;vSonfh trwfokH;a,mufwkdUonf wacwfwnf;


pifNydKifay: xGef;cJUMu\/ xdktcsdefwGif Oa&mywdkufjyifopfjynf awmfvSef
a&;BuD;

(Frence Revolution)

jzpfay:cJU&m jyemESifh ywfouf

tuf'frefbmhufonf NAdwdoQygvDrefwGif twkduftcHbufrS pum;ajym\/


NAdwdoQygvDrefrSm xkH;pHtwdkif; ntcsdef usif;y&m bmhufonfoef;acgif
rwdkifrDrS ppum;ajym\/ oef;acgifausmfaomfvnf; ajymwkef;? 2 em&D 3
em&Dxkd;awmhvnf; rqkH;ao;? rkd;vif;awmhvnf;ajymwkef;? eHeuf aumfzD
aomufcsdef wefvwfaomf bmhufurdrd\pum;rqkH;ao;ojzifh acwem;NyD;
aumfzDaomufMuzdkUajymav&m

y&dowfub,fodkUjyKonfxifMuoenf;/

]]armifrif;BuD;om; tem;ay;ayvdkU

awmfygao;Asm}}[kqdkum

vufzuf

&nfcef;odkUxoGm;Muonfxifoavm? r[kwfyg/ trwfrsm;onf (twdkuf


tcHa&m tpdk;&bufyg) tvGefpdwf0ifpm;vsuf &SdMuonfjzpf vufzuf
&nfaomufvdkufvQif

tm&kHjywfoGm;vdrfhrnfqdkum

vufzuf&nfaomuf

zdkUrxMuyJ (G0 on! Go on!) ]]ajymomajymyg? ajymomajymyg}}[k [pfatmf


MuonfESifh

tem;r,lyJ

qufvufajym&avonf/

wzefeHeufpmpm;

csdefwGifvnf; xdkenf;twlbmhufu tem;ay;aomfvnf; y&dowfu rxyJ


(*dk;atmfef? *dk;atmfef)[k ckHrsm;udkxkum atmfaeMujyefojzifh bmhufu
qufvufajym&jyefavonf/

1101

t*FvdyfwkdU\ pm&dwpHcsdef
jrefrmjynfrl 0efBuD;csKyfOD;Eku tdrfrSa&;,lcJUaom rdefUcGef;udk okH;em&D
cefUavmufMumatmif zwfajymonfqdkvQif ]]{&mrrdefUcGef;&SnfBuD;}} (rm&oGef
rdefUcGef;BuD;) [l owif;pmrsm;u csD;usL;axmyem Mobmay;Mu avonf/
bmhuf\rdefUcGef;onf tvsm;&Snfjcif; oufoufjzpfonf[k rxifMuyg
ESifhOD;/

awmfvSefa&;jyemESifh tjynfhtESuf yg&SdonfjzpfaomaMumifh

pmtkyfrsm; &dkufESdyfa&mif;cs&ao;ay&m uREkfyfwdkUi,fpOfu bDattwef;wGif


ausmif;okH;tjzpfESifh oifMu&onf[k trSwfjyKrdygonf/ bmhufonf q,f
em&Dru ajym&onfh if;rdefUcGef;udk tdrfrSa&;,lcJUNyD; zwfjyjcif;r[kwf? rSwfpk
(Notes)

uav;rsm;avmufom a&;cJU wcsufwcsufwGif owday:ap&ef

vSrf;Munfh&&kHom&Sdavonf/ (uREkfyfonf t*Fvdyfvlawmfrsm; taMumif;udk


zwf&

MunfndKrdjcif;um;

0efcHygonf/)

rMumao;rDu

OD;EkESifh

tawmf&if;ESD;onfh vlcyf&G,f&G,fwa,mufonf uREkfyf\aetdrfodkU a&muf


vm t*FvdyfpmtkyfawGzwfNyD; t*Fvdyfudk MunfndKaeMuwmudk;uG,fh}} [k
Budrf;armif;aMumif;ajymjybl;avonf/ OD;Ekonf uREkfyfESifh roduRrf;ojzifh
aqG;aEG;cGifhr&onfhtwGuf OD;EkuHaumif;onf/ pmtkyfaumif;udk ypfypfcgcg
ajymwwfolrsm;tm; bkd;atavmuf *kPfBuD;ap? uREkfyfwG,fprf;csifonf/
t*FvdyfvlrsKd;teuf rw&m;aom avmb&Sdonfh t&if;&Sifrsm;onf uREkfyf
wkdU\ vnfrsKdudkeif;NyD; aoG;pkwfMuonfrSefaomfvnf; ynm&Sdydkif;rS t*Fvdyf
rsm;onf (e,fcsJUorm;onf ynm&SdxJwGifrygacs/) ynmbufwGif omru
pm&dwbufwGifvnf; urmwGif OD;aqmifcJUol rsm;jzpfMuonf/
*sefwvfrJef (Gentleman) [lonfrSm pm&dwbufwGif vlwa,muf
taeESifh

aumif;aomt&nftcsif;rsm;

1102

tawmfjynfhpkHol

wa,muf[l

(t*FvdyftokH;tEIef;udk em;vnfaom) urmolurmom;wdkif;u todtrSwf


jyKMu&onfjzpf&m ta&SUwdkif;a&m taemufwdkif;yg xdkpum;vkH;ESifht"dym,f
tjynfhtpkHwlnDaom pum;vkH;[l r&Sdjcif;udk urmu 0efcHvsuf&SdMu&
onf/ twGufaMumifh t*FvdyfvlrsKd;rsm; *kPf,lwwfMujcif;udk uREkfyf
vnf;axmufcHonf/ *sefwvfrJef [laompum;vkH;udk em;rvnfolrsm;
odMuatmif Oyrmaqmifjy&aomf Ak'bmom0ifrsm;onf ]t&d,m}[laom
pum;vkH;udk tjrwfwEdk;oabmxm;Muonfhenf;wl t*FvdyfvlrsKd;wkdUonf
vnf; xdkpum;vkH;udk tjrwfwEdk;xm;Mu\/ odkUqdkjcif;tm;jzifh *sefwvf
rJefonf t&d,mESifh t&nftcsif;wlonf[k qdkvdkjcif;r[kwfay/ t&d,m
[lonfavmurS vGefajrmufolrsm;[l Ak'bmom0ifrsm; (tMurf; tm;jzifh)
em;vnfMuay&m *sefwvfrJef[lonfrSm avmutwGif; taumif;qkH;aom
pm&dwt&nftcsif; &Sdolwa,muf[l olwdkUuqdkvdkayonf/ avmuDom;
wa,muftaejzifh *sefwvfrJefxufydkNyD;aumif;&ef rjzpfEdkif[l olwkdU
,lqMuonf/ t*Fvdyfudk uREkfyfMunfndKaom tcsufwckrSm pdwfESvkH;
aumif;aomvlrsm;onf *sefwvfrJefjzpfzkdU BudK;pm;Mu&efowd& wwfjcif;
yifjzpfavonf/ *sefwvfrJeftppfonf olwkdUtxJwGifvnf; w&mwGif
wa,mufp ESpfa,mufp &SdcsifrS&Sdonf[k t,l&SdMu[efwlav onf/
t*Fvdyf 0wKaumif;rsm;\ &nf&G,fcsufrSm pmzwfolrsm;tm; ]*sefwvfrJef}
jzpfatmiff BudK;pm;csifaomqErsKd; EId;qGay;Muonf jzpfygvsuf OD;Ekonf
xdkodkUaom pmrsKd;udk ausmcdkif;onfqdkjcif;twGuf tHUMorqkH; jzpfrdonf/
OD;Ekum; pm&dwaumif;a&;twGuf ]eDwd}pmtkyfrsm;zwfvQifvkH avmufonf
[k rSwfxifonfhvuPm&Sdonf/ rSm;avpGwum;/

1103

pum;ajymaumif;aom Armrsm;
t*FvdyfvlrsKd; tuf'frefbmhuf\ pum;ajymaumif;ykHudk azmfjyrd&m
wGif pum;ajymaumif;aom ArmvlrsKd;rsm; taMumif;udkvnf; azmfjyvdkuf
csifygao;onf/ ,if;odkUazmfjy&mwGif uREkfyfudk,fwdkif em;axmif&bl;olrsm;
taMumif;udkom azmfjyEdkifygrnf/ uREkfyf yxrOD;pGm em;axmif&bl;onfh
yk*Kd vfrSm rEav;om; pDyDOD;cifarmifjzpf\/ ol&d,wdkuf EdkifiHa&; tpnf;
ta0;wck jyKvkyf&mwGif (0dkiftrfbDatavm? ig;yGifhqdkifavm rrSwfrd)
OD;cspfvIdif?

OD;baz?

OD;cifarmifwkdU

wufa&mufMujcif;udk

rSwfrd\/

xdktpnf;ta0; rEav;om;jzpf pum;vkH; <u,f0onfhjyif ,Ofaus;aom


tokH;tEIef;rsm;ESifh

u&m;a&oGefacsmarmoGufvufpGm

ajymoGm;onfESifh

y&dowfrsm; ai;vsufem;axmifMu&\/ atmufom;y&dowfonf OD;cifarmif


ajymenf;rsKd;udk

em;axmifMu&bl;onfh

vuPmr&Sdacs/

pum;tqkH;

q&mvGef;u ]]'DuacG;rom;awG 'Dvdkwa,mufrQ rajymwwfygbl;}} [k


uREkfyfum;ajymonfudk rSwfrdygao;onf/ uREkfyf\t,ltqrSmum; pum;
\t"dym,fav;eufjcif;xuf oGufvufjcif;? yDojcif;? acsmarm jcif;ESifh
,Ofaus;jcif;tm;jzifh xif&Sm;onf[k qdkcsifygonf/ atmufom;rsm; onf
t"dym,f av;eufjcif;wGif omcsifomrnfjzpfaomfvnf; txufyg t*Fg
av;&yfwGif pDyDOD;cifarmifteD;odkU csOf;uyfzkdU cJ,Of;vdrfhrnfxifrdygonf/

1104

*VKHOD;apm
yk*Kd vfwOD;wa,mufwGif BuD;us,faom tjypftemqmrsKd;yif &Sdyif&Sd
aomfjim;vnf; tMuifyk*dKvf xl;jcm;aom t&nftcsif;wrsKd;&Sdonfudk
awGU&vQif tjypf&Sdonfqdk ajrjrKyfrypfvdkufcsifyJ xl;jcm;csufudk azmfxkwf
wifjyvdkjcif;rSm uRekfyf\0goemwckjzpf\/ ae&mwGif ]ajcmufwef;orm;}
[kajymaeMuonfh

a&SUaeuav;tjzpfrS

(xdkacwftac:)

eef;&if;0ef

jzpfvmaom *VKHapm\ t&nftjcif;udk trTef;wif&efr[kwf? pum;ajym


jcif;ESifh ywfouf tvsOf;oifhonf xifojzifh a&;om;rnfBuHjcif;jzpfyg
onf/ rEav;odkU &efukefrS uREkfyfacwa&mufaepOf r*Fvmaps;buf
EdkifiHa&;w&m;yGJ&Sd uREkfyfa&mufoGm;\/ xdkpOfu a&G;aumufyJG usif;yvkqJ
qJ&Sd&m rsKd;cspftrwfavmif;a&Tjynfq&mOD;bwiftwGuf eef;&if;0ef *VKHapm
pum;ajymrnfqdkojzifh

uREkfyfoGm;a&mufjcif;jzpf\/

OD;apmESifhuREkfyfrSm

ol&d,wdkufwGif t,f'DwmcsKyfESifh wm0efcHt,f'Dwmtaejzifh tvkyftwl


vkyfcJUbl;aomfvnf;

olpum;ajymjcif;udk

wBudrfrQrMum;bl;ao;acs/

OD;apmrSm xdkn w&m;yJGtqufrsm;&SdaomaMumifh r*Fvmaps; w&m;yJGwGif


OD;apmu

a&S;OD;pGma[m

OD;bwifu

aemufrSa[m\/

uREkfyfonf

udk,fwdkifpum;ajymzkdUESifh ywfouf xdkpOfuwnf;u vufajrSmufxm;cJUNyD;


jzpfaomaMumifh

rdrdtwGuftwk,l&efr[kwfyJ

ynm&yfwcktaejzifh
okdUjzpf

pum;ajymjcif;twwfudk

A[kokw&SmrDS;&eftvdkUiSm

OD;apmpum;ajym

em;pdkufjcif;jzpfygonf/

aumif;vSonf[k

emrnfxGufaejcif;rSm

bmrsm;aumif;ay;enf;[k pkHprf;vdkaompdwfxm;jzifh em;axmifvsuf&Sd\/


OD;apm\

pum;ajymaumif;aomt*Fgw&yfudk

1105

uREkfyftrSwfjyKcJUrdonfrSm

ajympOftckduf

]a0gueJ}yGJusatmif

ajymwwf&kHomru

w&m;yGJNyD;

y&dowfrsm; jyefoGm;Muaomtcgvnf; olwkdU\OD;acgif;xJokdU ESufoGif;


vdkuf

onfhES,fpl;0ifoGm;onfhpum;

av;ig;vkH;onf

]aqmifyk'f}

uav;rsm;ozG,f wajymwnf;ajymvsuf usef&pfjcif;yif jzpfavonf/


wGif if;ajymenf; onf OD;apmtzdkU ]pm;ayguf} aywnf;[k uREkfyf
rSwfcsufcsxm;vkdufonf/
a&Tjynfq&m OD;bwif
OD;apmajymNyD;onfhaemuf um,uH&Sif trwfavmif; q&mOD;bwif
xajym\/ pcsDvdkufonfqdkvQifyif a&TjynfOD;bwifu y&dowfem;vnf
csifvnf? rvnfcsifae ygVdygXfom; cyfrsm;rsm;&Gwfajym&rS ajymwwfonf
qdkum pum;yvifcHvdkufNyD;aemuf (bmokwf[k uREkfyfrrSwfrd) tawmf
&Snfvsm;aom ygVdwyk'fudk &Gwfqdkavonf/ uREkfyfonf ywf0ef;usif&Sd
y&dowf\rsufESmrsm;udk vSrf;Munfhvdkufaomtcg ygVdoHudktxifBuD;avh
&Sdaom rEav;y&dowfjzpf (tvSLr@yfxJ emrnfBuD;q&mawmfwyg;\
w&m;udk emMum;Mujcif;uJUodkU) atmifhtnf; onf;cHum em;axmifvsuf
&SdMuaomfvnf; olwkdU\ rsufESmxm;rsm;rlum; ESpfNcdKufoabmusjcif;udk
rqdkxm;bd? wcGef;wyg'rQ em;vnfonfh txdrf;trSwfrsKd; rawGU&ay/
(xdkpOfurl

a&TjynfOD;bwifonf

&[ef;b0udk

pGefUvTwfcJUonfrSm

rMumao; [k uREkfyfxifonf) uREkfyfonf y&dowfESifhtwl pdwf&SnfpGm


em;axmifvsuf&Sdaomfvnf; pum;ajymaumif;jcif;ESifh ywfouf acwf
wGif emrnfBuD;vsuf&Sdaom a&Tjynfq&mOD;bwif\ aumif;jcif; t*Fg
vuPmrsm;udk t&dyfedrdwfrQyif rawGUcJU&aMumif;&Sif;&Sif;yif azmfxkwf

1106

0efcH&ayrnf/ uREkfyfawGU&onfrSmum; a&Tjynfq&mOD;bwif\ pum;ajym


onfhtuGufrSm EdkifiHa&;bufr[kwf? &mZ0ifbufwGifjzpfonf/ uREkfyfpOf;
pm;rdonfrSmum; yk*dKvfwOD;onf rnfrQavmuftajymaumif;onfjzpfap?
ta&;aumif;onfjzpfap rdrdruRrf;usifonfh ynm&yfwckwGif t&mxif
avmufatmifrajymEdkif? ra&;Edkif[k qkH;jzwfcsufcsvdkufonf/ &mZ0ifESifh
ywfouf uREkfyfonf q&mOD;bwif\ a[majymjcif;udk wBudrfMum;em
vdkuf&uwnf;u xdkyk*dKvf\ xl;uJcsufrsm;onf uREkfyf\OD;aESmufwGif
trSwfxifvsuf&SdcJUavNyD/ q&mOD;bwifonf jrefrm&mZ0ifudk ESHUpyfajcjrpf
pGm avhvmqnf;yl;xm;&kHomru rdrdod&Sdxm;aom taMumif;t&mrsm;onf
(rSm;awmhrS rSm;ap){uefrkcsrSefuefonf[k pdwfcsxm;onfh twGufaMumifh
ajyma[m&mwGif ]]ighjyif r&Sd}} [laom ,kHMunfcsuf (SelfConfidence) onf
em;axmifaom y&dowftm; vufrcHyJ raeedkifavmufatmif twif;
aoG;aqmifvsuf&Sdawmh\/ pma&;q&m jzpfap? w&m;a[mq&mjzpfap
(txl;ojzifh pum;ajymorm;rsm;) ,kHMunfcsufonf tvGefta&;BuD;
\/ ajyma[molu prf;w0g;0g;vkyfaevQif rSefyifrSefapOD;awmh y&dowfu
r,kHcsifyJ &Sdaewwf\/ xkdUjyif pum;ajymjcif;ESifh ywfouf q&mOD;bwif
\]py,f&S,f}aumif;aom t*Fg&yfrsm;vnf; &Sdao;\/ olonf (Zmwfq&m
BuD;OD;zdk;pdefu Zmwfausm&SnfoGm;rnfudk rpdk;&drf&onfhenf;wl) y&dowfrsm;
NiD;aiGUukefMuvdrfhrnf[k pdk;&drfaMumifhMurI tvsOf;uif;onfh vuPmESifh
ajym&ef&Sdaom taMumif;t&mudk ]tqdkif;uav;? ]tiHU}uav;? ]twefU}
uav;? ]t[efU}uav;rsm;jzifh pdefajyeajy ajymwwfavonf/ if;t*FgrSm
tawmftwefpum;ajymaumif;&kHrQESifh jynfhpkHao;onfr[kwf/ y&dowf\
]qdkufaumfvdk*sD}udk em;vnfNyD; tcsdefudk y"merxm;olwkdUom wwfEdkif
ayonf/

(ae&m

]tcsdefudk

y"merxm;}

1107

[laom

pum;udk

okH;EIef;jcif;rSmaumif;aom t"dym,fESifhokH;EIef;jcif;jzpfygonf/ ajymcsiftm;


BuD;ESifh tavmokH;q,f wGef;xdk;ajymqdkjcif;rsKd;\ qefUusifbuf t"dym,f
udk qdkvdkygonf/) xkdUjyif q&mOD;bwif\ ajc[efvuf[efrsm;onfvnf;
pum;t"dym,fudk wkd;av;eufap\/ a[majymyGJwck q&mOD;bwif onf
wpkHwckudk

xrf;aygufonfh

tjzpftysufESifh

udkufnDatmifvuf[ef

udk,f[efESifh wuG,drf;EGJUjyav&m tjypf&Smcsifaom vlrsm;u Zmwf[efyg


onf[k qdkaumif;qdkMurnfjzpfaomfvnf; uREkfyfurl bmajymajymMunfh
aumif;onf[kxifrdygonf/
udkqef;xGef;
rEav;wuodkvfausmif;om;rsm;u ar;cGef;rsm;udkajz&onfh pum;yGJ
wck (BrainTrust) odkU uREkfyftm;zdwfac:&m xdkyGJwGif a&Tjynfq&m OD;bwif
ESifh udkqef;xGef;wkdUygonf[kod&\/ uREkfyfutajymorm; r[kwfojzifh
awmif;yefaomfvnf; twif;ac:MuonfESifh tm;emyg;emESifh vufcHvkduf
&\/ odkU&mwGif uREkfyftm; a&S;OD;pGm ]xkwf}ygrnf[laom y#dnmOf
wckawmif;,lvdkufygonf/ aomvkH;rsm;jzifh &Trf;&Trf;a0atmif ajymwwfaom
udkqef;xGef;ESifh q&mOD;bwifwkdUaemufrS uREkfyfajym&vQif ajcmufuyfBuD;
jzpfNyD; NiD;aiGUzG,fjzpfaevdrfhrnf[k odaomaMumifh jzpf\/ odkU&mwGif
ausmif;om;rsm;onf if;wkdU\ uwdtwdkif; rwnfMuacs/ udkqef;xGef;ESifh
q&mOD;bwifwkdUudk uREkfyfa&SUrSxkwfESifhMuavNyD/ txl;ojzifh udkqef;xGef;
\]'Pf}udk ref;wuodkvfwGif rnfolrQcHEdkifMurnfrxifay/ wuodkvf
ausmif;olausmif;om;rsm;um;

vGefyJvGefvGef;vSonf/

olwkdU\q&mjzpf

aom udkqef;xGef;0ifvmonfqdkvQifyif ausmif;aqmifBuD; NydKusawmhrwwf

1108

vufckyfwD;Mu

em;uJGrwwfqlnHoGm;\/

xvdkufaomtcg

bmwcGef;rQ

xkdUaemuf

rajym&ao;rDu

OD;qef;xGef;

&,fzdkU

yg;pyfjyif

vsuf&SdMuavNyD/ ausmif;om;rsm;\ ar;cGef;rsm;udk q&mudkqef;xGef;u


ajzqdkaomtcg &,fp&m tvkH;rsm;aygrsm;vSonfum; rSefyg\/ odkU&mwGif
ausmif;olausmif;om;rsm;url jyufvkH;avm? twnfvkH;avm ra&G;EdkifMu
awmhyJ olwkdUq&majymwdkif; wa0ga0gwaomaomESifh oabmusvsuf&SdMu
aomaMumifh udkqef;xGef;rSm bmrQpOf;pm;aezdkU rvdkawmhyJ yg;pyfvIyfaevQif
yif vkHavmufaeavNyD/ ausmif;q&mwa,muftaejzifh ]aomvkH;}xkwf&
aombufwGif udkqef;xGef;]ay:jyLvm}jzpfvdkufykHrSm tm;&p&maumif;ygbd
onf/ odkU&mwGif atmifOD;bMunf ponfh (olUtxGmESifhol) cyfaomaom
uav;ajymcsif[ef&Sdaom yk*dKvfrsm;tzdkUrl udkqef;xGef;aemufrS ajym&jcif;udk
cyfwGefUwGefU&SdonfhvuPmESifh

xkwfazmfuefUuGufoH

Mum;vkduf&\/

aomvkH;xkwfzdkU &nf&G,fcsufvnf; vkH;0r&Sd? rnfolESifhrQvnf; ,SOfNydKif&ef


tBuHr&Sdaom uREkfyfonfyifvQif udkqef;xGef;aemufrS ajym&NyD; ausmif;om;
rsm;uwdysufMuykHudk tvGefrauseyfonfESifh wuodkvfyGJrsm;okdU bmtwGuf
rQ roGm;awmhyg[k qkH;jzwfcsuf csvkdufygawmhonf/ xdkaeUu udkqef;xGef;
ESifh ]'dk;a'guf}vkdufEdkifolrSm (ausmif;om;avmurS rMumao;rD urSxGuf
vmcJUonfh)a&SUaeudkjrpdefwa,mufom&Sdyg\/
ocifcspfarmif
ygvDrefwGif (tdrfrSa&;cJUNyD;

zwfcGifh&aom) 0efBuD;csKyfOD;EkrSty

pum;ajymaumif;onf[k emrnf&vsuf&Sdaom yk*dKvfrSm ocifcspfarmifyif


jzpfonf/ rEav;NrdKUodkU EdkifiHa&;orm;rsm;w&m;a[m&ef wufvmMuonfh

1109

tcgwdkif; uRekfyfonf if;wkdU\ajyma[mykHrsm;udk avhvmvdkonfhtwGuf


aqmif;&moDrsm;yif tcsrf;cHNyD; em;axmifavh&Sd\/ wcgw&H vufvGwfcH
aomfvnf; ocifcspfarmifESifh odef;azjrifhwdkU\ w&m;yGJrsm;udkrl rvGwfwrf;
em;axmifavh&Sd\/ ocifcspfarmifonf tcsdefvkHavmufpGm &&Sd at;at;
aq;aq; ajymcGifh&ygrl olajymvdkaom taMumif;t&mudky&dowfoabm
aygufatmif ajymwwfjcif;t&m &SmrS&Sm;aom pum;ajymorm;wa,muf
jzpf\/ olonf taMumif;t&mwckudk ajymrnfBuHonfhtcg wae&mrS
tpwnfvdkufNyD;aemuf

xkdae&modkU

jyefqkdufum

(0vkH;a&;onfhES,f)

ajymwwfonfh tavhtusifh&Sd uREkfyfoabmusvSonf/ tcsKdUtajym


orm;rsm;onf ajymenf;\ xda&mufjcif;udk r&dyfrdMuyJ ajymcsiftm;BuD;
ESifh ]ckESpfpiftrQifwef;} avQmufajymjcif;tm;jzifh vkd&if;odkUra&mufyJ tcsdef
aphukefNyD; &yfvdkufMu&avonf/ ocifcspfarmifrlum; 0vkH;pepf okH;jcif;udk
trsm;tm;jzifh awGU&onf/ ajymcGifh&cJUvQif ocifcspfarmifonf a&;zwfaom
OD;Ek\ ]rm&oGef}pHcsdefudk rDEdkifavmufonf[k uREkfyf,kHMunf onf/
odef;azjrifh
pum;ajymaomtcg wkefvIyfjcif;tvsOf;uif; tat;qkH;ajymwwf
aom

tajymorm;wa,mufudk

odef;azjrifhudk

a&G;cs,fprf;yg[kqdkvQif

a&G;cs,fayvdrfhrnf/

uREkfyfonf

olonfy&dowfudkpdwfwuf<uatmif

EId;qGNyD;

rdrdvdk&modkU

wGef;xdk;ac:iifoGm;Edkifonfh

tajymorm;rsKd;um;

r[kwf?

rnfolUudkrQ

xdcdkufemusifatmifrajymyJ

pum;vkH;cyfaysmhaysmh

rsm;udk

avat;ESifhxkwfNyD;

]taysmhqJG}

orm;wa,mufjzpfavonf/

odef;azjrifhonf tE&m,fuif;atmif c&D;oGm;csifwwfonfh vuPmESifh

1110

waZmufuef; tajymrsKd;? tvkyfrsKd;udk (0d&wDp)ta0;rS wdfrf;a&Smifcsifwwf


onfh 0goem&Sd[efwl\/ odkUygaomfvnf; ol\ajymvkH;rsm;onf rxda&muf
onfr[kwf? tcsufvnf; usvSonf/ ol\&S&ywf&nf Oyrmuav;rSm
tcsKdU&yfuGufrsm; ,aeUwdkif pNrKHUjyefvsuf usef&pfcJUao;onf/
pum;ajymjcif;onf uREkfyfESifhrqdkifykH
tcsKdUaom

yk*dKvfrsm;u

uREkfyftm;

A[kokwtawmfjynfh0aom

vlBuD;wa,muftaejzifh tpnf;ta0;rsm;wGif pum;ajymzdkU wdkufwGef;wwf


Muav&m uRekfyfonf ]]zdk;ajymcsif}}wa,muf r[kwfygyJvsuf tm;emyg;em
ESifh ajymcJU&bl;aom tBudrfaygif; tawmfrsm;cJUygavNyD/ uREkfyfupum;
rajymwwfjcif;udk zGifh0efcHbl;ygvsuf ,aeUwdkif ZGwftwif; wkdufwGef;ol
rsm;vnf; &SdaeMuao;onfjzpfaomaMumifh pum;ajymjcif;onf uREkfyfESifh
bmrQrqdkifykHudk ae&mwGif tvkH;pkHzGifh a&;vdkuf&ygOD;rnf/ yxr
tcsuf uREkfyftaMumif;udk tcsufaygif;rsm;pGm rSefuefatmifa[mEdkifonfh
vuPmq&mBuD;OD;pdefu uRekfyfonf vlqef;wa,mufjzpfaMumif;? tcsKdU
vlrsm;ol&wDonf

EIwfwGifom

apmifh&dk;xkH;pH&Sdygvsuf

uREkfyfrl

uavmifwHwGif apmifhvsuf&SdaMumif; a[mbl;avonf/ olqdkaomt"dym,f


udk uREkfyfukefpifatmif em;rvnfaomfvnf; uREkfyf\udk,fawGUt& csifhcsdef
onfhtcg

[kwfykH&jcif;udk

awGU&onf/

pOf;pm;xm;

aompum;vkH;rsm;onfyif

pum;ajym&aomtcgrsm;

uREkfyfBudKufaom

tpDtpOfrsKd;

jzpfay:rvmyJ udk;&dk;um;&m;ay:vmMuonfESifh jzpfwwfovkd ajymvTwf


vkduf&\/

pmjzifha&;aomtcgrl

wcgw&H

(owif;pmacgif;BuD;rsm;

a&;pOfu) rnfonfhtaMumif;a&;&rnf[k pdwful;ray:EdkifyJ pm;yGJokdUoGm;NyD;

1111

uavmifwHudk aumufudkifvdkuf&mwGif a&;p&mtaMumif;rsm;onf wzGm;zGm;


ay:vmwwfygonf/ xkdUjyifpmjzifh tacstwifa&;&rnfqdkvQif

uREkfyf

aMumuf&rnfhvl r&Sdoavmuf xifrdaomfvnf; pum;jzifh acsy&rnf


qdkygu

omrna&SUaewa,mufudkyif

uREkfyfaMumufcsifwwfygonf/

odkUjzpf&jcif;rSm vuPmq&ma[monfh ol&wD\ owdayavm


rajymwwfay/
'kwd,tcsuf rEav;om; pDyDOD;cifarmif\ ,Ofaus;aom jrefrm
pum;vkH;

okH;EIef;ykHtaMumif;udk

txufwGifazmfjycJU&m

uREkfyfrSmvnf;

eef;wGif;olrdcifESifh vTwfawmfpma&;zcifwkdUrS aygufzGm;&kHrQru uREkfyfwkdU\


tdrfodkU vma&mufvnfywfMuonfh jrefrmrif;orD;rif;om;? t&m&Sd t&mcH
rsm;\tv,fwGif BuD;jyif;vm&olwa,mufjzpfonfhtavsmuf jrefrmrIqdkif
&m ,Ofaus;aomtajymtqdk trlt&mponfrsm;udk uREkfyftm;vkH;em;vnf
ygonf/ okdU&mwGif tqdkyg,Ofaus;onfqdkaom tajymtqdktac:ta0:
rsm;onf uREkfyf\em;xJokdUr0ifyJ wa,mufESifhwa,muf tvum; ]nm}
aeMuonf[k uav;uwnf;u xifrdygonf/ uREkfyfwkdU\ tdrfeD;csif;jzpfcJU
bl;onfh ppfuJawmfrif;tm; aus;uRefrsm;u ]]csOfaygif[if;?[if;?[if;
ygbk&m;}}? ]]ykpGefwkyfaMumfa[mfa[mfa[mfygbk&m;}}ponfjzifh oH&SnfBuD;qGJ
NyD;

wifavQmufMujcif;rsKd;udk

if;ppfuJawmfrif;u

om;orD;rsm;tm;

]]vluav; armifarmifBuD;a&}}? ]]orD;av; cifcifvwfa&}} ponfh ac:oH


rsm;udk Mum;&wdkif; uREkfyfNyKH;rd tavmif;rif;w&m;BuD; OD;atmifaZ,s\
OD;BuD;? t&D;? a'G;av;rsm; eef;awmfxJodkU yxrtBudrf 0ifvmMupOfu
]]zdk;atmifaZ,swa,mufaum

[&dkU}}[k

0efBuD;rsm;tm;

ar;Muonf[k

rdcifuajymbl;jcif;udk Mum;& uREkfyfyDwdjzpfrdonf/ uREkfyfvl&dkif;pdwf


udef;atmif;onf[k qkdMuvQifvnf; cH&ayrnf/ ([kwfcsifvnf; [kwfay

1112

rnf/) uREkfyf\pdwfxJum; vlESifhvlcsif; tvGeftrif;t&dktaoay;jcif;udk


twkrckd;csifwwfonfh OmOfqdk;uav;&Sdjcif;udk 0efcHygonf/ qdkvdkjcif;rSm
uREkfyfonf pDyDOD;cifarmif\ ,Ofaus;aom tokH;tEIef; tac:ta0:rsKd;jzifh
ajymvdka&;vdku ajymwwfa&;wwfaomfvnf; uREkfyfudk,fu okH;EIef;zdkU
EkwfwGefUrdygonf/ yrmqdkaomf ]]uRefawmfwkdU}} [kajym&rnfhtpm; ]]uRef
awmfrsm;}} [kajymjcif;onf ZmwfobifqHonfxif ]vlnm}wa,muf[k
NyKH;rdygonf/ Zmwfobiform;onf uREkfyfwkdUxHrS ydkufqH&atmif ]csL}
,lonf/ ]nm} ,lonf[laomtrSwfudk uREkfyf azsmufzsufzkdUcJ,Of;
vSonf/

]uRefawmfrsm;}

[laomtvkH;udk

(uREkfyftxif)

a&S;OD;pGm

xGifokH;aom Zmwfq&m OD;zkd;pdefonf t&yfom;rsm;ESifh qufqH&m wGif


cyfxefxef&Sdonf[k Mum;&bl;aomfvnf; t&m&Sdykdif;ESifh awGUqkHaom tcg
rsm;rl

]]jym;jym;0yf}}onfrqdkEdkifaomfvnf;

(,kwfpGmhtqkH;)

aps;onf

wa,mufu aps;0,fudkjrLonfh trlt&mrsKd; omomBuD;&Sdonf[k uREkfyf


xifonf/ rnfolUxHrS bmudkrQjrLcszkdU pdwful;r&Sdaom uREkfyftzkdUrSm pifjrifh
ay:wufNyD;

rJqG,faomvlrsm;vkyfMuonfh

a[majymjcif;tvkyfrsKd;udk

tavhtusifhjyK&ef tvdkr&Sdacs/ uREkfyfpdwfwdkif;us pum;ajym&vQifacsmh


rajymcsif? aigufom qkH;rcsifwwfonf/ vltm;vkH;onf uREkfyf\wynfh
rsm;

r[kwfojzifh

uREkfyfaigufjcif;udk

cHEdkifMurnf

r[kwf&um;

uREkfyftzdkU&m pum;rajymjcif;onf taumif;qkH;jzpfygawmhonf/


wwd,tcsuf uREkfyfrSm pum;xpfwwfol wa,mufjzpfonf/
taMumif;udk zGifha&;&OD;rnf/ pum;xpfonfqdkaomfvnf; pum;vkH;
wdkif; xpfonfr[kwf? wcgw&H (w)ESifhpaompum;vkH;rsm;? wcgw&H(y)ESifh
paom pum;vkH;rsm;? wcgw&H (p)ESifhpaom pum;vkH;rsm;? wcgw&H
(u)ESifhpaom pum;vkH;rsm; ponfjzifh

1113

wvSnfhpDajymif;xpfwwf\/

wcgwnf; ]rlao}r[kwfacs/ wvwGif (u)oHrsm;xpfvQif aemufwv


wGif (y)oHrsm;xpfcsifxpfjyef\/ enf;tm;jzifh tajymif;tvJ&Sdwwfav
onf/ tcsKdUvlrsm;onf pum;xpfwwfMuaomfvnf; xpfcsifxpfqdkum
ZGwftwif; ajymwwfMu\/ tcsKdUvnf; xpfapumrl tajymrnHUvSjcif;udk
awGU&bl;\/ a'gufwmodef;armifonf txpfcHNyD; tawmfrsm;rsm; pum;
ajym\/ 5yGifhqdkif OD;pdefbonf xpfyifxpfaomfvnf; tawmftwef vlrsm;
xuf pum;ajymaumif;onfudk awGU&\/ uRekfyf\tcuftcJrSm y&dowf
a&SUxpf&jcif;udk &SufonfESifh a&SmifvTJajym&\/ a&SmifvJTykHum; (u)
oHxGufaom tvkH;rsm;xpfwwfaomtckdfufwGif taumif;qkH; pum;vkH;
tjzpfESifh pdwfxJay:vmaomtvkH;rSm (u)oHESifhpaom tvkH;jzpfae onf
qdktHU/ if;pum;vkH;udk txpfcHNyD; rajymyJ if;ESifht"dym,fwlnDaom tjcm;
pum;vkH;wckudk

csufcsif;&atmif&SmNyD;

odkUajymif;vJjcif;twGufaMumifh

tpm;xkd;

ajym&ygonf/

tBudKufqkH;tvkH;udk

rajym&onfESifh

t"dym,fav;eufrI avsmhoGm;\/ xdkUjyifvnf;ajymif;vJ&rIaMumifh wcg


w&HwGif 0guswnfaqmufjcif;udkxdckdufNyD; cGeftm;&Sdaom0gusrsKd;rS csnfheJU
aom0gusrsKd; jzpfoGm;ygonf/ rQomruao; uREkfyfonf iHUwefiHU?
wefUwefwefU?

aomhwefaomh?

wGef;wefwGef;&onfh

pum;ajymjcif;

enf;y&d,m,frsm;udk em;vnfxm;ygvsuf xpfrnfpdk;onfESifh qdkif;iHU&rnfh


ae&mrsm;wGif 'vwGef;ajymcsvkduf&aom tjzpfrsKd;ESifhvnf; Budrfzefrsm;pGm
BuKH&bl;ygonf/ rQavmuf zGifh[ 0efcHNyD;onfhaemufwGif uREkfyftm;
tpnf;ta0;? xkdtpnf;ta0;rsm; rdefUcGef;ajymzkdU wdkufwGef;&ufaom
vlrsm;onf uREkfyfudk wrif]a*smufcs}vkdolrsm;[l ,lqvdrfhrnfjzpfaMumif;
aemufqkH;tBudrf aMujimvdkuf&onf/

1114

pmtkyfokH;rsKd;
t*FvdyfvlrsKd;rsm;teuf

pmaybufvnf;aumif;?

tawG;tac:

t&m vnf;aumif;? pum;vkH;wdkwdkESifh xdatmifa&;wwfjcif;vnf;aumif;


u0dwqltjzpfESifh wifajrSmufjcif;cH&onfh z&efqpfabaumfef
Bacon) u

(Francis

pmtkyfokH;rsKd;okH;pm;&SdaMumif; a&;om;azmfjycJUbl;&m if;\tqkH;

tjzwfrSm EdkifiHra&G;? bmomra&G; pmayavmuwckvkH;twGufrSefuefonf


[k qdkEdkifonfhjyif uREkfyfudk,fwdkifrSmvnf; ol\Mo0g'twdkif; vdkufem
usifhokH;cJUonfjzpfaomaMumifh A[kokwtvdkUiSm wifjy&ygOD;rnf/ ab
aumfefu pmtkyfokH;rsKd;&Sdonfhteuf tcsKdUpmtkyfrsm;rSm jrnf;&kHrQ jrnf;Munfh
xdkufonf? tcsKdUpmtkyfrsm;rSm ]rsKd} csvdkuf&onf? tenf;i,frQaom
pmtkyfrsKd;rlum; nufnufygatmif0g;csNyD; tpmaMuatmif acs,lxdkufonf
[k

a&;cJUbl;avonf/

uREkfyfonf

pmwtkyfudk

udkifvdkufonfhtcg

rnfonfhtrsKd;tpm;wGif yg0ifonf[k tuJcwfNyD;onfhaemufwGifrS zwf&I


avh&Sd\/

wcgw&Hrl

jrnf;&kHjrnf;Munfhprf;rnfqdkum

zwf&I&mrS

nufnuf0g;csNyD; tpmaMuatmifacs&bl;onfrsm;vnf; BuKH&bl;ygonf/


pmzwfy&dowfteuf jrnf;&kHomjrnf;&rnfh pmtkyfrsKd;jzifhom tcsdefukefMu
onfh &mcdkifEIef;onf tawmfrsm;ykH&av&m tcsKdUrSm nufnuf0g;&aom
tvkyfrsKd;udkysif;&d wwfonfESifh zwfaom tkyfa&rsm;aomfvnf; r,fr,f&&
ajymyavmuf atmif tzwfrwifolrsm;vnf; tajrmuftjrm; awGU&bl;\/
nufnufygatmif 0g;zdkUvdkonfqdkaom pmtkyfrsKd;rSm tbd"rmqefaom
pmtkyfrsKd;udkcsnf; qdkvdkonfr[kwf? vlUobm0udk eufeufeJeJ xdxdcdkufckduf
azmfjy

pdwfaumif;ESvkH;aumif;

0ifvmapwwfaom

pmtkyfrsKd;[l

uREkfyfem;vnfonf/ pdwfaumif;ESvkH;aumif;0ifvmonf qdkjcif;rSmvnf;

1115

bk&m;&Sdcdk; ausmif;wufcsifaompdwfrsKd; jzpfay:vmjcif;udkqdkvdkonfr[kwf?


wbufom;udk Muifemwwf rw&m;jcif;udk &GHUrkef;wwfaompdwfrsKd;[l
uREkfyfbmomjyefvdkonf/

uREkfyftzdkUrl

abaumfef\

tqkH;tjzwfudk

vufcH&m nufnufygatmif 0g;&onfhpmtkyfrsKd;udkrS zwfcsifonf[k


rqdkvdk? pmpkHatmifzwfzdkU BudK;pm;NyD; nufnuf0g;&aomtvkyfrsKd;udkvnf;
rwGefUqkwf? jrnf;wef;ujrnf;? rsKdwefursKd&jcif;rsm;vnf; yg&Sdygonf/
wdkwdkwkwfwkwf a&;wwfykH
wzef abaumfef\ wdkwdkwkwfwkwf a&;wwfykHESifh ywfouf erlem
wifjyvdkonfrSm pmzwfjcif;? aqG;aEG;jcif;? pma&;jcif; wnf;[laom
tvkyfokH;ck taMumif;udk tusOf;csKH;a&;xm;ykHum; ]pmzwfjcif;jzifh]jynfh}aom
vlwa,mufjzpfvmEdkifonf? aqG;aEG;jcif;jzifh wcFPkywdOmPf(vsifjrefaom
OmPf)aumif;vmEdkifonf/ pma&;jcif;jzifh wdusaomvlwa,mufjzpfvmEdkif
onf}}[k qdkavonf/ jrefrmpum; ]rjynfhaomtdk; abmifbifcwfonf} [k
tqdk&Sdav&m

pmrzwfaomvlrsm;onf

abaumfef\

pum;twdkif;a&

rjynfhaom tdk;uJUodkU abmifbifcwfonf[k t"dym,f&Sd obm0usonf


[kvnf;uREkfyfxifrdonf/ a,bk,stm;jzifh ajym&aomf ]a[mifzGma[mifzGm}
ajymwwfaom vlrsm;onf pmrzwfolrsm;jzpfonfudkawGU&\/ bmpmrSrzwf
aomvlwa,mufonf ao;i,faom ta&;t&mudk {&mrudpBuD;taejzifh
jrifwwf wtHUwMo ajymjcif;rsKd;udk BuKH&bl;onf/ ]aqG;aEG;jcif;onf
wcFPkywdOmPFaumif;apwwfonf}qdkjcif;\

t"dym,frSm

olUtvSnfh

udk,fhtvSnfh tjyeftvSefajymum aqG;aEG;&jcif;tm;jzifh vlwa,mufonf


vsifjrefaomOmPfrsKd;

wkd;wufvmapzkdU

1116

tavhtusifhjyKvkyf&ma&muf\/

"m;odkif;? vSHodkif;wwfxm;aom olonf rMumrMum owfykwfxdk;ckwf&ygrS


vsifjrefoGufvuf tcsuftvufudk jrifvmwwfonfhenf;wl tjyeftvSef
acsyajymqdk&aomtvkyfonfvnf; vl\OmPfudk vsifjrefpGm nSpfxkwfjcif;
wnf;[laomtvkyf usifvnfrI&SdvmEdkifonf[k qdkvdkayonf/ ]pma&;jcif;
jzifh wdusaomvlwa,muf jzpfvmEdkifonf} qdkjcif;\t"dym,f rSm ]vabmf
oa&} pOf;pm; qkH;jzwfavh&Sdaom vlwa,mufyif jzpfapumrl pmrsm;rsm;
a&;&aomtcgwGif pOf;pm;jcif; tvkyfonf rvTJra&Smifomaom tvkyfwck
jzpfvm\/ rnfonfhenf;rqdkol&SdorQaom OmPfuav;jzifh pOf;pm;vm
&awmhonf/

odkUjzifh

xdkolonf

wdusatmifpOf;pm;zdkU

BudK;pm;

&onfESifhyif ,cifuxuf wdusaom tawG;tac:rsm; jzpfay:vmzdkU


vrf;yGifhvm\/

odkUqdkjcif;tm;jzifh

pma&;olwdkif;onf

wdusaom

tawG;tac:rsm; &&Sdvmonf[k qdkvdkjcif;um; r[kwfay/ ol\A[kokwESifh


ynmyg&rDuvnf; &Sdayao;onf/ t"dym,frSm vlwa,mufonf pmra&;
bl;ao;aom

tcsdefuxuf

pmcyfrsm;rsm;

a&;vmaomtcsdefwGif

rdrdqdkvdkaom taMumif;t&mudkydkxif&Sm;atmif wifjywwfonf[kqdkvdk


jcif;jzpfavonf/ okdU&mwGif tMuifolwifjyaom t,ltqonf rSm;csif
vnf; rSm;Edkifygao;onf/
jrefrmpum; tokH;tEIef;
jrefrmpum;rSm pma&;aom tcgjzpfap? pmqefqef ajymaomtcg
rsm;jzpfap twJGvdkufuav; okH;wwfaom xkH;pH&Sd\/ Oyrm ]oGm;a&muf}?
]zrf;qD;}? ]ajymqdk}? ]vkyfudkif}? ]wkefvIyf}? ]jznfhpGuf}paom pum;vkH;rsm;pGm
wkdUwGif twJGvdkuf okH;wwfjcif;rSm xkH;pHwck jzpfae\/ txl;ojzifh ]Bud,m}

1117

rsm;wGif wvkH;wnf; rokH;paumif;oavmuf jzpfae\/ twJGvdkuf okH;jcif;


tm;jzifh t"dym,fav;eufjcif;rsm;&Sdwwfaomfvnf; tcsKdUrSmrl twGuf
aMumifh ydkrav;eufonfhjyif rrSefuefaomt"dym,frsKd; ay:xGufvmjcif;udk
yifawGU&\/ yrmqdkaomf ]0efBuD;csKyf OD;Ekonf rnfonfhaeUwGif ygupwef
jynfodkU oGm;a&mufvdrfhrnf}[laom owif;udkazmfjyvdkufMu&m oGm;rSroGm;
&ao;rD ]a&muf}[laom pum;onf tydkjzpf&kHru rSm;yifrSm;ao;\/
wavmu OD;EktaMumif;udk owif;pmrsm;wGif txufygtwdkif; azmfjyMu&m
oGm;yifroGm;jzpfonfESifh
]a&muf}[laom

xdkowif;\rSm;jcif;onf

pum;vkH;udk

xnfh&efyif

vkHavmufoifhayNyD/
rvkdacs/

okdU&mwGif

wvkH;wnf;ra&;onfh xkH;pHaMumifhrxnfhrjzpfouJUodkU oabmxm;vsuf


&SdMuavonf/ owif;pmrsm; ]]vlwa,mufudkzrf;qD;onf}}[k a&;wwf
Mu&m pifppfrSm ]zr;fonf}[k a&;vkdufvQif t"dym,f jynfhpkH&kHomru
em;xJwGif omay:vGifaom toHxGuf&Sdonfxif\/ ]]armifbonf tvkyf
vkyfudkifvsuf&Sdonf}} [ka&;rnfhtpm; ]]armifbtvkyfvkyfaeonf}} [k
a&;vkdufvQif omem;&Sif;onfxif\/ a&;enf;rsKd;onf owif;pmrsm;
twGuf txl;oifhavsmfonfxif\/ acgif;BuD;rsm;twGuf ]pmcefU}a&;vdku
a&;Edkifonf/ ]owif;}rsm;twGufrSm twJGvdkufrokH;yJ wvkH;wnf; a&G;okH;
vQif puLtukefenf;NyD; em;&Sif;onfxifygonf/ uREkfyf\ tBuHay;csufudk
oabmus

vkdufolrsm;vnf;

vkdufMuap?

,ckrvdkufao;vQifvnf;

aemifumv txl;ojzifh owif;pmrsm;wGif vkH;ydktwGJrsm; jyKwfukefMuvdrfh


rnf[k jrifa,mifrdygonf/

1118

t"dym,fESpfrsKd;&Sdaom pum;rsm;
jrefrmpum;wGif

pum;wvkH;onf

wae&m

aumif;aomt"dym,f&Sd

tjcm;wae&mwGif raumif;aomteuf &Sdwwfjcif;udk awGU&wwfay&m


]<u,f}[laom pum;wvkH;rSm xdkpum;rsKd;yifjzpfonf/ rEav;om;rsm;onf
atmufom;rsm;xuf pum;vkH;<u,fonf[k txufwGifa&;cJUbl;&m if;rSm
aumif;aomt"dym,fESifh okH;jcif;jzpf\/ pum;vkH;aygif; rsm;rsm;wwfonf[k
qdkvdk\/ tqdkyg ]<u,f}[laom pum;vkH;onfyifvQif raumif;aom
t"dym,fESifh okH;onfrsm;vnf;&Sd\/
Oyrm]]awmifBudKawmifMum;aygufwJU0g; tzsm;cyfoG,foG,f}}
]]tdrfBudKtdrfMum;arG;wJUom; pum;cyf<u,f<u,f}}
pum;ykH ]<u,f}[laom pum;vkH;onf raumif;aom teuf
oabm &Sd\/ pum;<u,fjcif;[lonfrSm avcyfaygaygESifh cyf<um;<um;
ajymwwfjcif; udk qdkvdkygonf/ xkdUjyif]pif}[laom pum;wvkH;vnf;&Sdao;
\/ vltrsm; onf ]olawmfpif}[laom pum;vkH;udk ]olawmfoljrwf}
[laomt"dym,fESifh okH;wwfMu\/ okdU&mwGif uREkfyfMum;bl;aom pum;ykH
wckrSmum;]]olawmfaumif;? raumif;xifrd? ab;&efxd/
olawmfpif?

pkef;yifxifrd?

jypfr&Sd}}

[kqdk&m

twdkif;qdkvQif

]olawmfpif} [laom pum;onf ]vl,kwfrm}[l t"dym,f&Sdavonf/

1119

[mopmayrsKd;
urmausmfvuFmq&mBuD; rDvfweftaMumif;udk avmh'fraumav;u
a&;om;&mwGif ]]rDvfwefpma&;q&mrsm;wGif &SdwwfMuonfh aumif;jrwf
aom *kPft*FgtvkH;pkHESifh jynfhpkHonf[k qdk&efrSm ][mo}ynmwckwnf;vdk
vsuf&Sdonf}}[kqdkbl;avonf/ pma&;q&mrsm; &Sdwwfonfh t*Fgaumif;
rsm;rSm cefU nm;jcif;? eufeJjcif;? &Sif;vif;jywfom;jcif;? pmacsmjcif;? em;vnf
vG,fatmif a&;wwfjcif;? ESvkH;udk xdcdkufatmif a&;wwfjcif;? pum;vkH;
ajymifjcif; ponfwkdUjzpfav&m vuFmq&mBuD; rDvfwefwGif txufyg
t*Fgrsm;tm;vkH;ESifh jynfhpkH][moOmPf}wckwnf;om csKdUiJUvsuf&Sdonf[k
qdkvkdjcif;jzpf\/ [mouav;zufjcif;onf jrefrmpmrsm;xuf t*Fvdyfpm
wGif om tjrwfwEdk;xm;wwfMu\/ t*Fvdyfpma&;q&mBuD;rsm;onf
pma&;onfhtcg wwfEdkifvQif [movkH;uav;wvkH;wav nSufxnfh
EdkifygrS ]pmajymifonf}okdUr[kwf]&Tifonf}pk ,lqMuav&m jrefrmpmrl
a&S;q&mBuD;rsm;teuf OD;yknrSwyg;&SifoDv0Ho? &Sifr[m&Xom&paom
yk*Kd vfBuD;rsm;\ pmrsm;wGif wcsufwavrQ NyKH;&aom tvkH;rsKd;? tuGuf
rsKd;yif awGU&cJvSonf/ xdkyk*dKvfBuD;rsm;u [mozufvQif pmysufonf?
okdUr[kwf ayghonf[k ,lqMuavooavm rajymwwfay/
[moESpfrsKd;&Sdjcif;
t*Fvdyf0wKrsm;a&;&mwGif

tvGrf;Edkifaompma&;q&m

(Pathos)

&Tif&Tifuav;a&;wwfaom pma&;q&m (Wit and Humor) [l ESpf*dkfPf;


owfrSwfxm;\/

ESpfrsKd;vkH;a&;wwfzkdUvdkaomfvnf;

1120

wbufbufwGif

cRefaomq&mrsm;vnf; &SdMuonf/ jrefrmpum; ][mo}qdkvQif &,f&aom?


odkUr[kwf NyKH;&aompmrsKd;[l wrsKd;wnf; em;vnfwwfMuay&m t*Fvdyf
pmrl

(Wit)

ESpfrsKd;cJGjcm;

tayghpm; &,fp&mESifh
em;vnfwwfMuavonf/

(Humor)

tcefUpm; NyKH;p&m[l

yxrtrsKd;tpm;rSm

wckaom

tajctaewGif &,fp&mtjcif;t&mudk tuGufusus jrifwwf tcsufusus


a&;wwfjcif;tm;jzifh pmzwfoludk &,farmapEdkifonf/ 'kwd, trsKd;tpm;rSm
tajctaetrsKd;rsKd;wkdUwGif ]*G}usaom tjcif;t&mudk jrifwwf olNyKH;ovdk
tjcm;vlrsm;tm;vnf; NyKH;atmifvkyfEdkifaom owd xl;yifjzpfavonf/
t*Fvdyfpm 'kwd,t*FgrSm tajctaetrsKd;rsKd;wGif BuKHawGUEdkif pmzwf
oltm; rMumcP NyKH;apEdkifaomaMumifh tvGefwefzdk; xm;wwfMu\/
0wKa&;q&mBuD; 'pfuif;pfonf oem;p&mrsm;txJrS NyKH;p&muav;rsm;
udkvnf; jrifwwf oljrifonfhtwdkif;vnf; wifjywwf aomaMumifh
tqifhtwef;tjrifhqkH;aom 0wKa&;q&m twef;tpm;wGif wifxm;Mu\/
acwfynmwwf pmzwfy&dowfonf a[ma[m'dkif;'kdif;ESifh 0g;vkH;uJGovdk
&,f&onfqdkaom tar&duef0wKrsm;aemufodkU vkdufMuNyD; 'pfuif;pfuJUodkU
aompma&;q&mrsKd;udk t&omcHzdkUem;rvnfMuonfrSm acwf\avQmqif;
jcif; w&yfjzpfonf[k qdk&rnfxif\/ acwfvli,frsm;onf bDatatmifNyD;
aomfvnf; 'pfuif;pf\0wK wpftkyfrQqkH;atmifrzwfEdkif[k 0efcHMujcif;rSm
oem;zdkUaumif;\/ tcsOftiefpl;pl;&m;&m;awGudkcsnf; pm;xm;aom vQmwGif
EGm;EdkUuJUodkU ,Of,Ofuav;qdrfhaom t&omrsKd; wkd;raygufEdkifonfhES,f
jzpfukefMuonf[k xifrdonf/

1121

q&mvGef;\ pm&Trf;rsm;
jrefrmjynf tqifhtwef;jrifhaom NyKH;p&m

(Humour)

pmrsKd;udk

yxrOD;pGm a&;om;aomyk*dKvfrSm q&mvGef;( q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;)


jzpfonf[k uREkfyfawGU&onf/ q&mBuD;onf ]tlESdyfae&onf}[k ajymwwf
Muonfh ]pm&Twf} rsKd;a&;onfr[kwf? t&om&SdpGmESifh NyKH;&onfh pmcefUrsKd;om
a&;avh&Sdavonf/ rSefeef;&mZ0ifudk q&mBuD;jyefa&;pOfu uREkfyftm;ajymzl;
onfrSm ]]rSefeef;&mZ0ifBuD;[mu ajcmufuyfuyfBuD;jzpfaeawmh vlawG
rzwfMuvdkUrdkU vlawGzwfcsifatmif pmcyf&Trf;&Trf;eJU q&mu jyefa&;xm;
w,f}} [k q&mBuD;u ajymzl;avonf/ q&mBuD;onf i,fpOfu "m;ydef
q&mOD;armifBuD;ponfh pma&;q&mrsm; a&;Muaom (rif;orD; idk? rif;om;idk?
vljyufajym) [laom jyZmwfuav;rsKd; a&;cJUzl;aomfvnf; Adkvf#Dum
aqmif;yg;rS tpjyK ]pmcefUavmuodkU}0ifvmcJUavonf/ xdktcdsef rSp
]#Dum}tajrmuftjrm; a&;xkwfcJUzl;&m q&mBuD;a&;av;orQaom pmrsm;
onf b,ftcgrS ajcmufuyfuyfr&SdyJ wnfwnfcefUcefUESifh NyKH;&onfh
pmrsKd;csnf; rsm;vSonf/ ta&;rsKd;rSm tcsKdUjrefrmrsm; t&omrcHwwfyJ
&SdMuaomfvnf; t*Fvefjynfrl vlUtzdk;wefrsm; ESpfoufMu t*Fvefjynf
q&mBuD;arG;cJUygu ,ckxufyif ausmfaZmxif&Sm;Edkifonf[k uREkfyfawG;rd
onf/ odkUqdkvQif q&mBuD;\pmrsm;udktb,fhaMumifh t*Fvdyfbmom rjyef
Muoenf;[k ar;zG,f&m&Sd\/ jyufvkH;r[kwfyJ t&om&SdpGmESifh NyKH;&aom
pmrsKd;rSm bmomwckrS tjcm;bmomwckodkU jyefqdkrjzpfEdkifaomaMumifh[k
ajzqkd&ayrnf/ (uREkfyfonf 'pfuif;pf\arQmfwvifhvifh 0wKBuD;udk bmom
jyefqdk&mwGif ZmwfuGuf Zmwfvrf;rQudkom jyefqdk&efjzpfEdkif NyKH;p&mtvkH;
uav;rsm; humour udkrl jyefqdk&efrjzpfEdkifonfh twGufaMumifhxdkpmtkyfrSm

1122

aumif;oifhoavmuf

raumif;yJjzpfcJU&onf)/

wnfwnfcefUcefUBuD;ESifh

NyKH;&aompmrsKd; a&;wwfolwkdUonf jrefrmjynf tvGef&Sm;vSay&m uREkfyfqdk


vdkaom t"dym,fudk em;vnfvdkaom olwkdUonf q&mBuD;\#Dumrsm;udk
aphaphpyfpyfzwf&IavhvmoifhMuayonf/
qdwfjrnfoHjyufvkH;
q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;uJUodkU wnfwnfcefUcefUBuD;ESifh NyKH;&aom
pmrsKd;a&;wwfolwkdUonf jrefrmjynf tvGef&Sm;aomfvnf; vljyufoabm
rsKd;jzifh ]pm&Twf}a&;olwdkUum; enf;enf;yg;yg;&SdMuyg\/ acwf if;pmrsKd;
a&;wwfolwkdUteuf Z0eonf a&S;OD;pGm xGufay:vm&m aomfwmaqGonf
'kwd,ay:vmol jzpfonf[k uREkfyfowdjyKrd\/ Z0eonf aumvdyfausmif;
om; 0wKjzifhay:xGufvm olU0wKaMumifh&,fMuonfh ]0g;} oHonf
xdkacwfu &efukefwGif tawmf*,ufjyif;onfudk BuKHvkduf&\/ ol\&,fp
&mrsm;rSm tjzpftysuftm;jzifh &,f&atmif ]qif}xm;&kHomru yGJxJuvl&Tif
awmfrsm;\ jyufvkH;rsm;vnf; tawmfrsm;rsm;yg&Sdavonf/ tcsKdUaom
jyufvkH;rsm;rSm vljyufrsm;\yg;pyfrS rEav;wGif uRekfyfMum;zl;onfxif\/
rnfokdUyifjzpfap xkdokdUaom ][mo}ynmrsKd;rSm tqifhtwef;jrifhvSonf
r[kwfay/ Z0eudk,fwdkifrSm taMumif;udkem;vnfonfh vuPmESifh
[movrf;udk

pGefUoGm;avoavm

rajymwwfay/

Z0e\aemuf

aomfwmaqGwa,mufay:vmav&m aomfwmaqGonf Z0exuf Mum&Snf


cHonfhvuPm&Sd\/ olwkdUESpfa,muf\taumif;qkH;aom &,fp&mrsm;onf
]usyef;}jyufvkH;rsKd; tvGefenf; ]qifvkH;}wdkUom rsm;Muonf/ if;wkdU
&,fp&mjzpfatmif ]qif}a&;&onfh

(Wit)

1123

[moOmPfwrsKd;rQomjzpfav

onf/ &,fp&ma&;Mujcif;ESifh ywfouf ,ckwavmwGif nHUzsif;aom


tusifhqkd;wck

ay:vmjcif;udk

uREkfyfowdjyKrd\/

pum;wvkH;udk

a&;xnfhNyD;aemuf

]aigh}vkH;qefqef

qdwfjrnfoHuJUodkU

][J[J}[laom

pum;vkH;udka&;xnfhMu\/ odkUa&;xnfhMujcif;rSm ]jyufvkH;}[l pmzwfol


u oabmraygufcJUaomf ]jyufvkH;} rygyJ&,fMuayawmh}[k owday;,l&
jcif;ESifh wlvSonf/ ay:vGifatmif a&;wwfonfh&,fp&mjzpfcJUygrl pmzwfol
tm; ]qdwfjrnfoH}rsKd;jzifh owday;zdkU vkdtyfonfrxifay/ tokH;udk
wnfxGifolrSm Z0eavavm? rdk;BudK;avavm rajymwwf/ (tjcm;vlrsm;
vnf; oHk;aeMuonf/) uREkfyf\wynfhaomfwmaqGvnf; ygcJUygrl wynfh
wa,muftaejzifh tusifhudkazsmufzkdU owday;vdkufonf/
uREkfyfawGUbl;onfh q&mBuD;rsm;
jrefrmjynf acwfynmwwfNyD; jrefrmvdka&;Muonfh pma&;q&mrsm;
&SdMuonfhteuf ]armif&ifarmif rr,fr}0wKa&;onfh *sdrf;vSausmf? a&Tjynf
pdk;0wKESifh py,fyif 0wKrsm;udk a&;onfh OD;armifarmifvwfwkdUonf pmay
avmuwGif uREkfyftvsif ay:xGef;Mu uREkfyfESifhvnf;awGUqkHzkdU tcGifhr&
ojzifh

xdkq&mBuD;rsm;

taMumif;udk

uREkfyfazmfjy&ef

rwwfEdkifay/

acwfynm rwwfonfh q&mBuD;rsm;teuf uREkfyfawGUbl;onfh yk*dKvfokH;OD;


taMumif;udk

uREkfyfodovdk

azmfjy&ayOD;rnf/

q&mvGef;taMumif;udk

txufwGif tenf;i,f azmfjycJUbl;aomfvnf; pmayESifhywfouf jznfhpGuf


p&muav;rsm; ay:vmonfESifh xnfhoGif;azmfjyvkdygao;onf/ 1917 ck
uREkfyfESifhawGUpOfu q&mvGef;rSm touf 42ESpfrQom&Sdao; okH;vcefU
wpm;yGJwnf;xdkifum tvkyfvkyfMu&ojzifh vsifjrefpGm&if;ESD;vmMuonfwGif

1124

q&mvGef;onf zdk;olawmfOD;rif; vlOD;rif;ponfh pmqdkawmfrsm;a&;aom


(umvom;BudKuf) cyfMurf;Murf; a&;pyfxm;onfh pmaytwdktxGmrsm;?
trnfrod pma&;q&mrsm;a&;cJUonfh (q&mvGef; a&;pyfjcif;vnf; jzpfEdkif
onf/) cyfaomaom aw;xyfrsm;udk uREkfyftm;&Gwfjy uREkfyfuvnf;
a&;rSwf,lavh&Sd\/ ol&d,wwdkufvkH;wGif uREkfyfavmuf &if;ESD;olwa,muf
rQr&Sdojzifh uREkfyftm; tnmom;uav; wa,mufqdkum (tnmom;cspf
wwfaom q&mvGef;u)rnfolESifhrQrwlatmif ta&mw0if qufqHjcif;
aMumifh tqdkygvQKdU0Sufaom pmMurf;rsm;udk uREkfyftm;&Gwfjyjcif;jzpfav
onf/ q&mvGef;udk,fwdkifrSmvnf; ,ckESifhEIdif;pmvQif tvGefqkH; vlvwf
wa,muft&G,frQom&Sdao;onfhjyif jrefrmpm oufoufomwwfaom q&m
wa,mufonf acwfynmwwf t,f'Dwmuav;wa,mufxuf vcenf;
armfhMunfh&OD;rnfuJUodkUjzpfcJU&aom ol&d,wdkufxkH;pHt& uREkfyfwkdUvlpkuyif
*kPfBuD;ovdkvkd

jzpfcJUbl;onfESifh

q&mvGef;onf

uREkfyfvdkcsifaom

]pmMurf;}rsm;udk MunfjzLpGmay;wwf&Smonf/ odkU&mwGif q&mvGef;um;


tjcm;aom jrefrmq&mBuD;rsm;ESifh jcm;em;jcif;&Sdayonf/ ol&d,wdkuf
q&mvGef;tjyif tjcm;aom jrefrmq&mBuD;rsm;vnf; ESpfa,mufokH;a,muf
&Sdao;&m

uREkfyfwkdUvlpkonf

tjcm;aom

jrefrmq&mrsm;tm;

vlzuf

r[kwfav[ef qufqHrIenf;yg;aomfvnf; q&mvGef;\ynmudk wefzkd;xm;


MuzkdU uREkfyfwkdUu em;rvnfMuapumrl q&mvGef;\Oy"d&kyfonf rnfonfh
y&dowfrsKd;jzpfap rxDrJUjrifjyK&ef rjzpfEdkifaom &kyfrsKd;jzpfonfhtwGufaMumifh
uREkfyfwkdU
onfjzpfap

acwfynmwwf

uav;rsm;u

av;pm;Mu&avonf/

BudKufonfjzpfap?

rBudKuf

q&mvGef;udk,fuvnf;

xdkpOf

uwnf;u olUudk,fol txifao;onf r[kwf? wkduftkyfESpfa,muf


wkdUtm;armifbaz? armifvSaz[k ac:avh&Sdav onf/ aemufydkif;

1125

q&mvGef;onf EdkifiHa&;t& wkdif;jynf\bkd;attjzpf odkUa&mufaomfvnf;


xkdpOfurl tvkyform;vcpm; jrefrmq&m wa,muf uacwfynmwwf
wkduftkyfrsm;tm; ]armif}wyf ac:0HUjcif;rSm ao;i,f aom owdr[kwfay/
ol&d,wkduf&SdMuonfh tjcm;jrefrmq&mrsm;url (q&mvGef;ESifh &G,fwl
avmuf&SdMuaomfvnf;)

wdkfuftkyfrsm;udk

]armif}wyf

ac:zdkUa0;pG

rwfwwf&yfyif pum;ajym0HUMu[efrwlacs/
pma&;q&mrsm;\ BudKufvkH;uav;
uREkfyfonf q&mvGef;xHrS ]pm0Sufrsm;}udkcsL,l&mwGifq&mhtBudKuf
vkyfzkdU em;vnfygonf/ q&mvGef;onf rpwmarmifrIdif;trnfESifh ol&d,
owif;pmwGif tcgtcGifhay:wkdif; av;csKd;BuD;rsm; a&;xnfhavh&Sd&m uRekfyf
onf if;wkdUudk tm*kHaqmifxm;NyD; udk,fh[mudk,fvnf; oDqdkavh&Sd\/
tcGifhBuKHaom tcgrsm; ol\av;csKd;rsm;udk olUtm;vnf; &Gwfqdkjyavh
&Sd\/

waeUo

q&mvGef;ESifh
tvGefw&m

cyfMurf;Murf;ajymavh&Sdaom

uREkfyfonf

umrESifhpyfvsOf;aom

t"dym,fqDavsmfonfESifh

xkdpOfu

xkH;pHtwdkif;

pum;rsKd;ajymrdMu&m

ol\av;csKd;BuD;xJrS

uREkfyfu

]]oHo&m *EdkifMumNrdKif tvGefeufaywJU? nGefAGufuef olUtwGif;qDokdU?


oufqif;um ruf&if;tmom &SdolwkdUrSmjzifh? pufuGif;yrmrSm vufiif;rMum
rdjyefawmh}}[k &Gwfjyvdkuf&m q&mtvGefyDwdjzpfykH&onf/ pma&;q&mwkdU
rnfonf rdrdwkdU pDukH;bl;onfhpmudk wOD;wa,mufu tuGufqdkufaom
tcg &Gwfjyvdkufjcif;udk Mum;&onfhtcg ESvkH;acGUwwfjcif;rSm "rwm
yifjzpf ayvdrfhrnf/ pmawGudk wykHBuD;&Gwfjyjcif;xuf tcsufusaomtcg
wydk'fwnf; &Gwfvdkufjcif;onf em;0ifcsKdvSonf/ rkH&GmodkU urmhNidrf;csrf;a&;

1126

udptwGuf twlwuG oGm;MupOfuvnf; acsmif;OD;blwmodkU rD;&xm;


qkdufem;vsuf&SdpOf uREkfyfu ]]acsmif;OD;q,f&Gmu ajymif;zl;o,f r,fnSm
wkdUrsm; &SdMuao;ovm;q&m&,f}}[k ajymvkduf&m q&mBuD;\rsufESm
tvGeftxl;MunfEl;ESpfodrfhaom

trlt&mudk

jrifvkduf&jcif;tm;jzifh

uREkfyftzkdU qkvmbfBuD;&ouJUodkU xifvdkufrdygonf/ uREkfyf tjypftem


rsm; 'kESifha'; &Sdae&rnfjzpfaomfvnf; uRekfyfMunfndKjrwfEdk;aom yk*dKvfrsKd;
tm; ESpfodrfhauseyfatmif vkyfvkduf& uREkfyfudk cifrifoabmusjcif;jzifh
wkHUjyefjcif;udk

jrifvdkuf&aomtcg

jzpfay:vmonfh

rk'dwmpdwfonf

uREkfyf\tjypftemtqmrsm;teufrS w0ufxufrenf; ajyaysmufoGm;ap


Edkifonf[k ,kHMunfvsuf &Sdygonf/ xdktcsdef uREkfyfonf q&mBuD;\
av;csKd;BuD;rsm;udk tm*kHaqmifxm;NyD; vkdtyfaomtcsdefwGif ay:vmwwf
onfh uRekfyf\rSwfOmPftwGuf udk,fhausmudk udk,foyfay;csifonfhpdwf
jzpfrdygonf/
v,fwDy@dw q&mOD;armifBuD;
ol&d,wdkufokdU uREkfyfa&mufrsm;rMumrD NAdwdoQtpdk;&onf yOr
ajrmufa*smhbk&iftm;

csD;usL;onfh

]bkef;awmfbGJU}wyk'fudk

jrefrmvdk

taumif;qkH;pDukH;Edkifoltm;qkaiG 100d csD;jrSifhrnf[k aMujimvkduf&mblb,f


ESpfa,mufu a&;wifjyonf[k rrSwfrd/ jrefrmausmif;q&mBuD;wa,muf
pDukH;onfhpmudk taumif;qkH;[k qkH;jzwfNyD; qkaiGcsD;jrSifhvkdufbl;avonf/
wdkuftkyf OD;vSazonf tqdkygpmudk taumif;qkH;[kqkH;jzwfNyD; qkaiGcsD;jrSifh
vdkufbl;avonf/ wdkuftkyf OD;vSazonf tqdkygbkef;awmfbGJUudk q&mvGef;
tm;jy

xifjrifcsufawmif;av&m

q&mvGef;u

1127

ajymyavmufatmif

ajymifajrmufjcif;

r&Sdonfhjyif

udk,fwdkifa&;pyfxm;jcif;omjzpfaMumif;

ajymavonf/ wGifOD;vSazu bkef;awmfbGJUudk a0zefcsufa&; ol&d,


r*Zif; xnfhoGif;azmfjy&ef qkH;jzwfav\/ q&mvGef;onf bkef;awmfbGJUxJ
rS pum;vkH;rsm;rSm rnfonfhpmrsm; rS xkwfEkwfcdk;,lxm;jcif;jzpfaMumif;
azmfjy

wyk'fpD

wyk'fpDudk

rl&if;pmaytaxmuftxm;rsm;ESifhwuG

wifjyvdkufav\/ q&mvGef; wifjyonfhtwdkif; qdkygvQif cdk;,lxm;aom


xdkpmydk'frsm;udk Ekwfy,fvdkufrnfqdkygu bkef;awmfbGJUwckvkH;rSm ]\}onf
]}wnf;[laompum;vkH;rsKd;rSwyg; rsm;rsm;pm;pm;usefawmhonf r[kwfay/
r*Zif;xGufNyD;onfhaemuf rsm;rMumrD v,fwDy@dw q&mOD;armifBuD;onf
ol&d,wdkufokdUvm uREkfyfESifhwpm;yGJwnf;twl xdkifvsuf&Sdaom q&mvGef;
ESifhpum;ajymMu\/

q&mOD;armifBuD;u

a0zefcsufudk

zwfcJU&ojzifh

q&mvGef;\pmESHUykHudk csD;usL;ajymqdkavonf/ q&mvGef;onfvnf; (olwkdU


txif) xdyfoD;pma&;q&mtcsif;csif;u csD;usL;jcif; jzpfonfqdkum tawmf
yDwdjzpfykH&\/ uREkfyfonf q&mvGef;\ av;csKd;BuD;rsm;udkvnf;aumif;?
q&mvGef;\

]tcefUpm;}&Trf;jcif;rsm;ESifh q&mOD;armifBuD;\

Ek,Ofaom

pdwful;rsm;udkvnf;aumif; csD;usL;&eftoifh&Sdaomfvnf; eufeJaompOf;pm;


vkH;rsm; yg&SdonfhpmrsKd; [kwfonfrxifaomaMumifh tcgcyfodrf; xdyfoD;
wef;wGifxm;zdkU uREkfyfoabmrwlEdkifacs/ uAsmtaejzifh xdyfwef;usay
rnf/ pum;ajytaeESifh xdyfqkH;wef; xm;oifhonfrxifyg/ onfrSm
xifjrifcsufrQomjzpf rSm;csifvnf; rSm;ayrnf/

1128

jzpfykHcsif;rwkdufqdkif
q&mvGef;ESifh q&mOD;armifBuD;wkdU pum;ajymvsuf&SdMupOf uRekfyfrSm
yk*Kd vfBuD;ESpfa,mufudk tuJcwfvsuf&Sd&m pum;twefuav; ajymMuNyD;
aemuf

q&mvGef;onf

uREkfyfudkq&mOD;armifBuD;ESifh

rdwfqufay;\/

q&mvGef;u uREkfyfonf &wemykH0wKESifh &efBuD;atmif0wKrsm;a&;onfh


]wufopfp} pma&;q&muav;wa,mufjzpfonf[k ajymjy&m OD;armifBuD;
onf r[m0dZmwef;atmifjrifolwa,mufu rufx&pform;wa,muftm;
vSnfhMunhfvkdufonfh

rsufESmxm;rsKd;ESifhMunhfvkduf\/

ol\yg;pyfurl

]]jrefrm pmaye,fxJokdU acwfynmwwfuav;wa,muf 0ifvmjcif;twGuf


0rf;ajrmufygonf}

[kajymygonf/

trSefudk0efcH&vQif

uREkfyfonf

OD;armifBuD;\ txufpD;ESifh Munfhjcif;udkrBudKufEdkifacs/ taMumif;rlum;


uREkfyfonf OD;armifBuD;\ tcspf0wKrsm;udk zwfcJU&bl; ZmwfuGuf
Zmwfvrf;r[kwfvSyJ

vlysKdvSnfhcPf;wkdUomrsm;onf[k

atmufarhum

ZmwfuGufygaom0wKrsKd;a&;jyrnf[k &efBuD;atmif0wKudk a&;cJUoljzpfaom


aMumifhwnf;/ xdkUjyif taMumif;w&yfrSmvnf; acwfynmwwf wa,mufu
jrefrmvdkoufouf a&;wwfol wa,muftm; (rnfrQavmuf]Ek,Of}aom
pmrsKd;[kwfapumrl) txifrBuD;jcif;uvnf; &Sdayao;onf/
xifjrifcsuf ajymif;vmykH
xdkUjyifw0vnf;

pmpDorm;zdkrifarmifbouf

qdkolu

q&m

OD;armifBuD; taMumif;udk uREkfyftm;ajymjybl;onfh tjcif;t&mwckuvnf;

1129

pdwfxJwGif ay:vmvdkufacsao;\/ armifboufonf q&mOD;armifBuD;ESifh


tawmf vufyGef;wwD;aevmcJUbl;ol wa,mufjzpf ajymjybl;onfrSm
q&mOD;armifBuD;onf cifjrifhBuD;0wKudk a&;pOftcgu rdef;rtaMumif;
a&;awmhrnfqdkvQif aq;ayghvdyfrSdef;vsuf olUZeD;\ &kyfvuPm wkdUudk
wpdrfhpdrfhMunfhNyD;rS pmzGJUavh&Sdonf[k qdkavonf/ odkUaomtjyKtrlonf
pma&;q&mrsm;

jyKaeustvkyfrsKd;

jzpfcsifjzpfayrnf/

uREkfyftzdkUrSm

&[ef;vlxGufwa,mufqdkonfhtwGuf rESpfoufEdkifatmif &Sdygonf/


twdkif;qdkygrl q&mOD;armifBuD; uREkfyfBudKufcsifp&m twGufenf;yg;vsuf
&dSavNyD/ odkUaomf aemufydkif; csD;usL;p&m tcsuftvufrsm; awGUvm&
awmfygao;\/

uREkfyfonf

v,fwDq&m

awmfbk&m;\

pmrsm;udk

zwf&Iaomtcg q&mOD;armifBuD;\ bmomjyefrsm; ESifh BuKH& pum;


okH;EIef;xm;ykHrsm;udk ESpfaxmif;tm;& jzpfvmygawmhonf/ t&mBuD;um;
pmEkudkom a&;wwfonfr[kwf? pmcefUrsm;vnf; ta&; aumif;ygayonf[k
csD;usL;rdygonf/
q&moif
uREkfyfonf jrefrmhtvif; t,f'Dwm q&moifudkrEav; wdkif;owif;
pmwdkufwGif yxrOD;pGm awGUbl;ygonf/ &efBuD;atmif 0wKa&;NyD;aemuf
uREkfyfonf pmrludk ol&d,wdkufodkUrydkUao;rD rEav;wdkif;owif;pmwkdufodkU
ydkUprf;\/ rEav;onf &efukefxufeD; tqkH;tjzwfudk jrefjrefodvdkaom
aMumifhjzpf\/
jzpf\)

wdkif;owif;pmwkdufrefae*smonf

uREkfyf\pmudk

jrefrmq&mtjzpfESifh

(Adkvfujym;wa,muf
tvkyfvkyfvsuf&Sdaom

q&moiftm;jy uREkfyfESifhpum;ajymMu&ef vTwfvdkuf\/ q&moifonf

1130

jyifa&;cay;NyD;

refae*smxHodkUwif

a&mif;aomenf;om&Sdonfqdk\/

uREkfyfrSmtvkyfvufrJU tjzpf&Sd ydkufqHvdkvsuf&SdonfhtxJwGif olUudkjyifc


ay;ESifh&OD;rnfqdkaom tpDtpOfudk vufrcHEdkifonfESifh pmrludkjyef,lcJUNyD;
ol&d,wdkufodkU ydkUvdkuf jcif;jzpfavonf/
jrefrmhtvif;tkyfpk
ol&d,wdkuf uREkfyfr*Zif;t,f'Dwm jzpfvmaomtcsdefwGif jrefrmh
tvif; owif;pmwkdufwGif t,f'DwmcsKyfOD;pdef;? t,f'Dwm pdefuavmif
(xdkUaemuf AEKv) OD;pdefwkdU&SdMu\/ q&mvGef;onf rpwmarmifrIdif;
trnfESifh av;csKd;BuD;rsm; a&;&mwGif OD;pdeftm; ]t&D;pdrf;}trnfESifh &Hzef&Hcg
]uvd}wwfonfjzpf "mwfodrsm;\ tac:ta0:t& OD;pdefonf ]t&D;pdrf;}
jzpfvmonf/

,cktcg

OD;Ektpdk;&

vufxuf

omoema&;XmewGif

nTefMum;a&;0efjzpfaeaom AEKOD;pdefonf xdkpOftcgu &[ef;vlxGufuav;


jzpf qHyifwkduav;ESifh yGa&mif;a&mif;&Sdao;\/ AEKOD;pdefrSm olUOD;acgif;
wGif a&;p&mrsm;rsm;&SdykH r&aomfvnf; rEav;om; wa,mufjzpf pum;
vkH; <u,f0jcif;twGufaMumifh t,f'Dwmjzpfvkdufao; OD;Ekvufxuf
wGifvnf; Oy"d&kyfaumif;jcif; twGufaMumifh nTefMum;a&;0ef jzpfvsuf
&Sdonf/

OD;Ekvufxuf

OD;aESmufrsm;rsm;&SdzdkUrvdk?

vl[efaumif;NyD;

pum;rawmufwacguf ajymwwfvQif ae&maumif; &aeMuonfjzpf


AEKvOD;pdef tzkdUqdkvQif rQru BuD;yGm;xdkufygao;onf/ xdkpOfu
'D;'kwfOD;bcsKdonf ynmtkyf tvkyfESifh jrefrmhtvif;

owif;pmwGif

]awmufwJU}trnfESifh aqmif;yg;rsm; rSefrSefa&;xnfhavh&S\


d / xdktcsdefwGif
uREkfyfonfq&moifESifh rawGU&aomfvnf; t&D;pdrf;? AEKvOD;pdef? awmufwJU

1131

OD;bcsKdwdkUESifh &Hzef&Hcg qkHrdwwfMuav&m uRekfyfrSm 0wK&Snf okH;ydk'fcefU


a&;xkwfNyD;jzpf emrnfuav; tawmf twefxlaxmifrdNyD jzpfaomaMumifh
jrefrmhtvif;tkyfpkonf (uREkfyf\Zmwmtwkdif;) uREkfyfudk emvdkMuonfh
vuPmr&Sdacs/ uREkfyfuJUokdUyif acwfynmwwf wa,mufjzpfonfh OD;bcsKd
url uREkfyftm; ]cdk;cs} orm;wa,muftaejzifh tacsmifemrnfBuD;aeonf[k
,lqykH&onf/ OD;pdefESifh OD;bcsKdwdkUuwwJG? yDrdk;eif;ESifh uREkfyfuwwGJ
wbufESifhwbuf tjyeftvSeftxiftjrifao;xm;MuykHrsm;udk xkwfazmf
a&;&vQif pdwf0ifpm;zG,f aumif;rnfjzpfaomfvnf; tukodkvfpdwf yGm;rsm;zdkU
tvdkr&Sdaom tcsdefwGif rQESifhyif &yfvdkuf&ygawmhrnf/
q&moif
q&moifrSm jrefrmjynf owif;pmavmuwGif rBuKH&bl;ao;onfh
aoenf;rsKd;jzifh uG,fvGeftedpa&mufoljzpfavonf/ q&moifonf t&D;
pdrf;ESifhtwl jrefrmhtvif; owif;pmwdkufrS (xdkpOfu yef;qdk;wef;&Sd
onf/) nudk;em&DcefUwGif qif;vmMu uGrf;NcHblwmteD;odkUa&mufMuonf
wGif vlqdk;irdk;qdkolu "m;ESifhxdk;owfojzifh yJGcsif;NyD; aoqkH;&Smonf/
irdk;udkrl csufcsif;yif vufyl;vufMuyfrd

&kH;wifppfaq;NyD;

wouf

wuRef;ydkU tjypfay;cH&onf/ q&moifonf uREkfyf\&efBuD;atmif 0wKudk


oljyifa&;rS aumif;rnf[k ajymbl;jcif;twGuf olUtay:wGif rausrcsrf;
jzpfcJUbl;aomfvnf; towfcH&ykHudk uREkfyfMum;od&aomtcg pma&;q&mcsif;
taejzifh vGefpGmu&kPmjzpfvSonfESifh ol\ao&ykHESifhywfouf wu,fh
tjzpftysufa&m? pdwful;uav;rsm;ygxnfhoGif;um uREkfyfudk,fudk rsuf&nf
awGawG

usavmufatmifawG;awmNyD;

1132

aqmif;yg;wyk'fa&;

ol&d,

owif;pmwGif xnfhoGif;azmfjyvkdufavonf/ xdkaqmif;yg;onf pmzwfol


rsm;\pdwfudk xdcdkufvSonfqdk MunfhjrifwkdifbufrS toif;woif;u
uREkfyf\aqmif;yg;udk pm&Gufrsm;&dkufESdyfNyD; q&moif;\ tokb a0iS
urf;vSrf;avonf/ q&moif\ tokb uREkfyf\pdwfudk xdcdkufvSaom
tjcif;t&mwckrSm q&moif\tavmif;udk yef;&xm;ay:okdU wifMurnf
jyKaomtcg ol&d,wdkuftkyf OD;vSazonf (awmif&Snf tNrJ0wfolwa,muf
jzpfygvsuf) awmif&SnfBuD; wum;um;ESifh q&moif\ tavmif;udk
owif;pmorm;rsm; csnf; xrf;MupdkUqdkum pk&kH;ac:iifNyD; yef;&xm;ay:odkU
uREkfyfwkdUvlpk xrf; wifMu&jcif;yif jzpfavonf/ awmif&Snfykqdk;ESifh
oyf&yfcefUx,fpGm

tNrJ0wfwwfaom

olwa,mufjzpf

OD;vSaz\

tjyKtrlonf uREkfyftm; tHUMoap&kHru oabmusrqkH; jzpfrdygonf/


q&moif\ psmye tnw&ausmif;om;tjzpfrS waeUcsif;twGif; rkd;xdk;
atmif emrnfBuD;oGm; olwa,muf&Sd\/ xdkolrSm*syfqifaumvdyfrS ]zdk;usm;}
(xdkUaemuf ynm0ef OD;zdk;usm;) yifjzpfavonf/ psmye ]zdk;usm;}
pum;ajymvkdufonfESifh wNydKif euf y&dowfrsm;onf ]olb,folvJ}?
]b,fuvJ}?

]bmvkyfwJUvlvJ}

paom

ar;cGef;rsm;jzifh

wwGwfwGwf

ar;Muav&m olUudkodaom wa,muf wavu ajymojzifh ]zdk;usm;?


]zdk;usm;}? ]zdk;usm;}ESifhtkwfatmfaomif;wif; jzpfoGm;ygawmhonf/
ouFmruif;Mujcif;
q&moifudkowfonfh

irdk;rSm

vufonftjzpfESifh

tjypf&onf

rSefaomfvnf; aoolESifh w&m;cHwkdUrSm rnfonfh tquftoG,frQr&Sd?


&efnIdf;&efp[lvnf;

&Smr&onfh

twGufaMumifh

1133

okdUavmokdUavmawG;

awmp&mjzpfae\/ w&m;cHirdk;udk,fwdkifrSmvnf; aMu;wef;pm; vlowf


orm; wa,mufjzpfonf[k ajymolrsm;uajymMu\/ q&moif udk,fwdkif
uvnf; jrefrmhtvif; owif;pmtcsKdUwGif tcsKdUvlrsm; rcHcsifp&mowif;rsKd;
xnfhoGif;onfqdk\/ okdUjzifh irdk;udk apcdkif;ol&Sd&rnfqdkum ykvdyfu
rouFmaomvlrsm;udk ta&;,lao;onf[k Mum;vkduf&aomfvnf; irdk;rSty
tjypf&aomvl &Sdao;onf[k rrSwfrdawmhay/
q&moif\vufpGrf;
q&moif\ pmayta&;tom;ESifhywfouf uREkfyfrSwfrdoavmufrSm
acwfynmwwfr[kwfonfh jrefrmq&m&dk;&dk;wa,mufrQom jzpfonfhtwGuf
aMumifh owif;pmacgif;BuD;rsm;udkajymifajrmufatmif a&;Edkifonf[k uREkfyf
rxifay/ acwfynmrwwfyJvsuf yxrwef;acgif;BuD;rsKd; a&;Edkifonf[k
ajymol&SdvQif uREkfyfum; ,kHvdrfhrnfr[kwfacs/ jrefrmtaqGr*Zif;onf
q&mvGef;tm;

vnf;aumif;

(*kPfBuD;aomjrefrmq&mBuD;rsm;taejzifh

ykqdk;awmif&Snf "mwfykHBuD;rsm;xnfhum) cefUnm;atmif okH;cJUMubl;\/


okdU&mwGif if;wdkUonf acgif;BuD;a&;q&mrsm;tjzpfESifh atmifjrifMuonf[k
uREkfyf0efrcHEdkifay/ okdU&mwGifq&moifonf uAsmbufwGif tawmfcRefonfh
vuPm&Sd\/

raorDtcsdeftenf;i,fu

av;csKd;BuD;rsm;ESifh

ywfouf

q&moifonf

q&mvGef;\

(t&D;pdrf;u]wkdU}ay;avoavmrqdkEdkif/)

av;csKd;rsm;\ tydk'fpnf;urf;udk azmufzsufonf[k a0zef,if; oDaygbk&if


ygawmfrljcif;taMumif;udk oludk,fwdkif pDukH;a&;om;onfh av;csKd;wyk'fudk
jrefrmhtvif;owif;pmwGif

xnfhoGif;azmfjyvkdufonf/

uREkfyfonf

if;av;csKd;udk zwfMunfh&m tydk'fpnf;urf;Oya'qdkonfudk em;rvnfaomf

1134

vnf; q&mvGef;\ t&om&Sdaom NyKH;p&muav;rsKd; Humour rawGU&ap


umrl v,fwDy@dw q&mOD;armifBuD;\ ]tEkt,OfvlUwcGif olUjyifr&Sd}qdk
aom

pum;tokH;tEIef;rsKd;bufwGif

tawmfBuD;tqifhtwef;jrifhonfudk

awGU&ayonf/ uREkfyfonf if;av;csKd;udk tm*kHraqmifEdkifyJ owif;pmjzwf


ydkif;udk

odrf;qnf;xm;&m

ppfBuD;twGif;

tjcm;pm&Gufpmwrf;rsm;ESifh

twlaysmufqkH;oGm; ESajrmrdygonf/
][mo}\pnf;urf;csuf
pum;ajym&mjzpfap? pma&;&mjzpfap &,fp&muav;nSyf ajymwwfa&;
wwfjcif;onf jyKvkyfoltzkdUvnf;aumif;? Mum;&zwfoltzkdUvnf;aumif;
t&omwrsKd;&Sd vdkvm;tyfaom ynmwckjzpf\/ okdU&mwGif vlwbufom;
udk &,fatmifjyKvkyfMu&m pnf;urf;uav;wck em;vnfMu&avonf/
[mobuf urmausmfMum;ovdk jyifopfpma&;q&mBuD; aAmfvfwJ,m;
(Voltaire)

onf tvGef]&Twf}csifwwfol wa,mufjzpf *kP0k'd qdkonfudk

vnf;aumif;? bk&m;*dkPf; &mZ*dkPf;qdkonfudkvnf;aumif; axmufxm;jcif;


r&SdyJ &TwfwGwfwGwfa&;um aemufajymifavh&Sd\/ odkU&mwGif if;q&mBuD;
onfyifvQif r&TwfrajymifyJ csefvSyfxm;onfhtcsuf&Sd\/ if;onfum;
vlwOD;wa,muf\ udk,fum,ESifh ywfoufonfh cRwf,Gif;csufwrsKd;rsKd;udk
jyuf&,fajymifavSmiforIrjyKjcif;yifjzpfavonf/ pma&;q&mwkdUrnfonfrSm
vlrsm;\ pdwfaeoabmxm;ESifhywfoufjzpfap tusifhpm&dwESifh ywfouf
jzpfap? tawG;tac: t,ltqrsm;ESifh ywfoufjzpfap ajymifavSmif
Edkifaom tcGifhta&;&Sd\/ ajymifavSmifp&mrsm;udk ajymifavSmif ay;jcif;tm;
jzifh vlrsm;udk jyKjyifay;jcif;rSm pma&;q&mrsm;\tvkyfjzpf\/ okdU&mwGif

1135

udk,fum,ESifhywfoufonfh csKdUiJUcsufrsm;rSm jyKjyifEdkifpaumif; aomudprsKd;


r[kwfonfhtwGufaMumifh

if;wkdUudk

jyuf&,fajymifavSmifjcif;

onf

uav;qefaom tvkyfrsKd;jzpf\/ ajcusKd;aom vlwa,muf vrf;oGm;ykHudk


ajymifavSmifonfhtaejzifh ]axmheJUaxmheJU}avQmufjyjcif;? rsufpdrjrifaom
vlwa,muf wpkHw&mESifh wdkufvJykHudkvkyfjcif;paom tjyKtrlrsm;onf
]vlBuD;}

rsm;\tvkyf

r[kwfouJUodkU

t&kyfqdk;jcif;?

oGm;acgjcif;?

tom;eufjcif;? cg;ukef;jcif; paom csKdUiJUrIudk &,fzG,fvkyf a&;jcif;rsKd;


wkdUonfvnf; vl\,Ofaus;vSaom pnf;urf;rsm;udkazmufzsuf &musonf
(BadForm) [k

[mopma&;q&mrsm; em;vnfoifhMuonf/

owif;pmacgif;BuD;rsm;
waeUo trsKd;orD;pma&;q&m rtrmu owif;pmacgif;BuD;rsm;
a&;ykHa&;enf;ESifhywfouf Mo0g'ay;onfhtaejzifh wcef;wav a&;cJUzdkU
tBuHay; wdkufwGef;bl;&m udk,fhpmudk udk,ftaumif;qkH;[k owfrSwfaeMuykH
&onfh acwfwGif rnfolUtay:rS q&mvkyfNyD; Mo0g'ay;zkdUrBuH&G,fyJ
acgif;BuD;a&;orm;aumif;wa,muf &Sdtyfonf[k uREkfyfxifaom t&nf
tcsif;rsm;taejzifhom

azmfjyvdkufygonf/

pma&;q&mwa,mufonf

A[kokw jynfhpkHa&;twGuf pmrsm;rsm;BuD;zwfxkdufonfqdkvQif acgif;BuD;


a&;orm; wa,mufonf omrsm;rsm;BuD;zwfxdkufonf[k uREkfyfqdkcsif
onf/ t*Fvefjynfxkwf vef'efwdkif;owif;pmBuD;rSm owif;pmavmuwGif
]tmPmpuf} tvGefjyefUESHUonfh owif;pmBuD;wapmiftaejzifh todtrSwf
jyKjcif;cH&av&m aeUpOfxkwf owif;pmwapmifwnf; acgif;BuD;okH;av;yk'f
okH;av;rsKd;yg&Sd

vlokH;av;a,muf

1136

a&;Muonfqdk\/

EdkifiHa&;?

abm*aA'a&;? ynma&;? ukefoG,fa&; ponfjzifh qdkfif&mqdkif&m acgif;BuD;


rsm;udk qdkif&mqdkif&myg&*lrsm;u a&;Mu&onfqdk\/ uREkfyfwkdU jrefrmjynf
rl acgif;BuD;a&;orm;wa,mufwnf;u ay:yiftaMumif;t&m[lorQudk
tvsOf; oifhovdk wvSnfhpD a&;&onfhjyif aumufumiifum vSef&SmEdkif
rnfh pmtkyfrsm;uvnf; enf;yg;av&um; acgif;BuD;a&;orm;wa,muf
tzkdU&m A[kokw&SmrDS;zdkU rnfrQvdktyfonfudk txl;ajymzG,f&mrvdkay/
jrefrm&kyfao;pif 0ef&kyf? rif;om;BuD;&kyf? yk@m;&kyf?ponfjzifh wvSnhfpD
udkifwG,f&aomvlonf 0efvdk? rif;om;vdk? yk@m;vdk ajymwwfatmif
avhusifhxm;&ouJUokdU acgif;BuD;a&;orm;onfvnf; EdkifiHa&;? ynma&;?
pD;yGm;a&; ponfwdkUudk txkduftavsmuf ]acguf}rdatmif avhvmxm;zkdU
vkdtyfayonf/ okdUr[kwfcJUvQif jymemwckwGifav;eufaom xifjrif
csuf rsKd;ray;EdkifyJ ]t&l;acs;yef;}pmrsKd;om a&;wwfayvdrfhrnf/
ygvDrefonf
jzpfoifhouJUodkU

pum;tajymaumif;qkH;aomolrsm;
owif;pmwkdufrsm;onfvnf;

pka0;&mXmewck

taumif;qkH;aompma&;

orm;rsm; pka0;&maomXmejzpfoifhonf[k uREkfyf,lqonf/ pum;onf


tenf;i,fvGefonf[k qdkMuvQifvnf; ,kwfpGmhtqkH;tm;jzifh aeUpOfESifhtrQ
ay:xGufvsuf&Sdaom

pmayrsm;teufwGif

owif;pmacgif;BuD;rsm;onf

jyemwckESifh ywfouf xifjrifcsufay;&mwGif uav;pum;ajymovdk


ryDuvm yDuvmESifh ]uaygufxd uaygufcsm}ta&;tom;rsKd;rjzpfapyJ
wnfwnfcefUcefU BuHUBuHUcdkifckdifESifh EdkifEdkifeif;eif; a&;wwfzdkU vdktyf
ayonf/ acgif;BuD;wyk'fonf bk&m;a[m usrf;wapmifuJUodkU opmw&m;
awGcsnf; pka0;&mXme rjzpfEdkifaomfvnf; txufazmfjy&myg t&nftcsif;
rQavmufudk rl ]olUqefudkpm;aom} acgif;BuD;a&;orm;wdkif; rjzpfjzpfatmif
BudK;pm;xdkuf onf[k uREkfyfqdkcsifonf/ jrefrmjynf jrefrmrsm;a&;xkwf

1137

onfh jrefrmowif;pm acgif;BuD;rsm;onf jrefrmrsm;a&;xkwfonfh t*Fvdyf


owif;pm acgif;BuD;ydkif;rsm;xuf (zsrf;rQtm;jzifh) ta&;tom; rsm;pGm
nHUzsif;jcif;taMumif;udk uREkfyfa&;cJUbl;avNyD/
bufrvdkufjcif;
rnfonfhwdkif;jynfjzpfap ygwDwck? odkUr[kwf tzGJUtpnf;wck?
okdUr[kwf vlwpk? odkUr[kwf tpdk;&wck\ tusKd;udk umuG,f&efjzpfap?
aus;Zl;&Sdap&efjzpfap

wnfaxmifxm;onfh

owif;pmrsm;&SdwwfMu\/

tqdkyg owif;pmrsm; vkyfudkifa&;om;Muaom uavmiform;rsm;onf


,kHMunfrIjzifh a&;om;Mujcif;rsm;vnf; &SdEdkif 0rf;a&;twGuf a&;cRwfMu
jcif;rsm;vnf;&SdEdkif\/

uREkfyfudk,fwdkifrSm

,kHMunfrIr&SdyJ

aMu;wef;pm;

uavmiform;tjzpfESifh a&;vnf;ra&;cJU? a&;vdrfhrnfvnf; r[kwfapumrl


enf;jzifh toufarG;&olrsm;tm; txifrBuD;&kHrQom&Sd uJU&UJ&Iwfcsvdk
aom apwem r&Sday/ xdkokdUaomvlrsm;u bmudka&;Muonfjzpfap (0rf;a&;
twGufqdkaomaMumifh) uREkfyfu rJU&GJUvdrfhrnfr[kwfacs/ okdU&mwGif udk,fh
odumudk udk,fapmifhpnf;onfh acgif;BuD;a&;orm;wa,muf jzpfygrlum;
bufrvdkufrdapzdkU txl;owdjyKoifhayonf/ b,fvkdufjcif;[k qdk&m
udpaygif; tajrmuftjrm;&Sdonfhteuf tBuD;tuJudprsm;rSm jynfolESifh
tpdk;&? vuf0JESifhvuf,m? ygwDESifh xdkygwDponfwkdUtjyif t&Hzef&Hcg
ay:vmwwfonfh ausmif;om;ESifh ausmif;q&m? tvkyf&SifESifh tvkyf
orm;rSp jyemaygif;aomif;ajcmufaxmifru &SdwwfMuavonf/ wcg
w&Hay:vmwwfonfhudprsm;rl

vlom;onf

vlom;omjzpf

rdrdESifh

tusKd;csif; qufpyfonfh jyemrsm;wGif eD;pyf&mbufokdU rvkdufyJ aezdkU

1138

cJ,Of;vSonf/

yrmqdkaomf

ausmif;q&mESifh

ausmif;om;rsm;

jyemay:onfqdkvQif ausmif;om;rdbjzpfaom t,f'Dwmwa,mufonf


ausmif;om;rsm;bufrS cyfyif;yif; ra&;yJ aeEdkifzdkU cJ,Of;ayvdrfhrnf/
tvGefwnfhrwfvSygonfqdkaom t,f'Dwmwa,mufonf rdrduwnfhrwf
pGma&;ygawmhrnfqdkonfhtxJuyif udk,hf[mudk,frodyJ b,fvdkufvsuf
&SdEdkif \/ odkUaomtcuftcJrsKd;rlum; vGefajrmufEdkifol r&Sdoavmuf &Sm;
vdrfh rnfxifonf/ odkUaom udprsKd;wkdUudk csefvSyf jynfolESifhtpdk;&?
vuf0J ESifhvuf,m ponfh udprsKd;wkdUwGifrl bufvdkufoifh rvkdufoifh
[laom

jyemwck

oD;oefUyif&Sdaejyefavonf/

vuf0JESifhvuf,m

udpwGif vuf0J0g'BudKufolESifh vuf,m0g'BudKufolwkdUu rdrdBudKufaom


0g'udk axmufcH&rnf? Mum;ae rjzpfEdkif[k qdkMuayvdrfhrnf/ jynfol
ESifhtpdk;& jyemay:aygufvQifvnf; jynfolUowif;pm qdkonfrsm;u
bmajymajym jynfolUbufu axmufcHa&;om;&rnf? jynfolUbufu trSm;
&SdvQif rdrdwkdUu axmufjyzdkU rqdkxm;bd? wbufu axmufjyjcif;udkyif
0efcHvdrfh rnfr[kwfacs/
rSefonfxifovdka&;csifonf
uREkfyfrSm rsufESmrvkdufyJ rdrdrSefonfxifaombufrS axmufcHa&;
om;vdkaomqE
rnfolrBudKufBudKuf

jyif;xefoljzpfonfhtavsmuf
BudKufBudKuf

rSefonfudkom

rnfonfhudpESifhjzpfap
0efcHa&;om;vd\
k /

wdkif;jynf pD;yGm;a&;pepfwGif vuf0J0g'udk oabmusapumrl vuf0J orm;


rsm; trSm;awGUvQifvnf; axmufjycsifwwf\/ uJUodkU axmufjy
rdonfhtwGufaMumifh vuf0J0g' atmifjrifa&;twGuf taESmifht,Sufjzpf

1139

onfqdkvQifvnf;

uREkfyf*&krpdkuf?

uREkfyfvljzpfvmonfrSm

vuf0J0g'

atmifjrifa&;twGuf r[kwf? trSefw&m;udk odatmifvkyfNyD; uREkfyfjrifonfh


twdkif; wifjy&eftwGufomjzpfonf/ wdkif;jynf vuf0J0g'atmifjrifvQif
vlrsm;pk acsmifcsdEdkifonf[k ,kHMunfaomfvnf; vuf0Jacgif;aqmifBuD;rsm;
rSm;onfxifvQif zkH;zkH;zdzdrvkyfcsif; uREkfyfvufvrf;rSDoavmuf azmfxkwf
wifjy&rS auseyfwwfonf/ uREkfyf ygwDpdwf"mwfrsKd;? 0g'pdwf"mwfrsKd;
wwfEdkiforQ uif;atmifaecsifwwf xdktwdkif;vnf; a&;csifwwfonf/
twGufaMumifh

rdwfaqGenf;vQifvnf;

udpr&Sd?

opmw&m;udkom

rdwfaqGzGJUcsifonf/ t*Fvefjynfxkwf wdkif;owif;pmBuD;onf vuf,m0g'


jzpf&rnfjzpfaomfvnf; jynfolESifhtpdk;& wbufwvrf;jzpfonfh udprsKd;wGif
bufrvkdufyJ rSefonfxifovdk a&;xm;onfqdkaomaMumifh uREkfyfoabm
usvSonf/

uREkfyfBudKufykHonfaumif;aomenf;vrf;

rSefaomenf;vrf;?

BuD;yGm;aomenf;vrf;? vlcspfvlcifrsm;aom enf;vrf;[l rqdkvdk? uREkfyf\


0goemwcktaejzifh wifjyjcif;rQom jzpfygonf/
pOf;pm;p&may;jcif;
owif;pmacgif;BuD;rsm;onf A[kokway;jcif;? pOf;pm;ay;jcif;[l
(tMurf;tm;jzifh)

tvkyfESpfrsKd;

aqmif&GufMuonfjzpf&m

ESpfckudk

tvsOf;oifhovdk wvSnfhpD aqmif&GufMuavonf/ avmjynf qlqlylyl


jzpfonfqdkvQif avmjynf\ordkif;udk pmtkyfpmwrf;rsm;rS&SmazGNyD; tusOf;
csKyfa&;om;

wifjyjcif;onf

uREkfyfrSmrlrnfonfhpmudk
a&;om;csifwwfaom

pmzwfoltm;

A[kokway;jcif;jzpf\/

a&;onfjzpfap

pOf;pm;p&muav;rsm;ygatmif

tavhtusifh&\
Sd /

taMumif;wkdufqdkifonfhtcg

1140

A[kokwtjzpf wifjyjcif;rsm;&Sdaomfvnf; uREkfyftNrJwap tmoDoxm;


onfrSm pmzwfolrsm;tm; pOf;pm;p&muav;rsm; wifjy&efjzpf\/ vljzpf
vQifpOf;pm;qifjcifOmPfokH;&rnf? pOf;pm;qifjcifwwf&rnfqdkum pOf;pm;
qifjcifzdkU tavhtusifh xlaxmifay;vdkaom &nf&G,fcsufjzifh trsm;vlwkdU
rBudKufEdkifonfh tvkH;uav;rsm;udk wrifwum azmfxkwfwifjycsifwwf\/
OD;Ekuig;yg;oDvtaMumif;a[m\/ xm0&bk&m;ocifu ynwfawmfq,f
yg;wGif aot&uf raomuf&[laom trdefUay;csufwckyg&Sd\/ obm0udk
uREkfyfem;vnfonfum; ow0gudk (oHo&mtaejzifh) rnfonfhyk*dKvf?
rnfonfhbk&m;urS trdefUay;jcif;? tmPmjyjcif; rjyKEdkif? wOD;udkwOD;u
aus;Zl;jyKvsuf aumif;usKd;ay;onf? xdcdkufepfematmif apwemESifhvkyf
xdcdkufepfemcJUvQif raumif;usKd;ay;onf? t&ufaomufvQif i&JBuD;onf[k
Ak'u a[mawmfrrlcJU? 'kp&dkufq,fyg;wGifvnf; ryg[k wa,mufwnf;
x a&;cJUzl;onf/ pum;udk c&pf,efrsm;ESifh OD;EkwdkU BudKufEdkifrnf
r[kwfaomfvnf; pOf;pm;OmPfokH;zkdU ysif;&dNyD; rsufpdrSdwf ,kHcsifwwfaom
vlrsm; tvefUwMum;jzpfoGm;atmif vSefUay;vkdufjcif;jzpfonf/ uREkfyfudk,f
wdkif pOf;pm;qifjcifwwfaom 0goem&Sd pmzwfolrsm;tm; pOf;pm;qifjcif
aomtavhjzpfatmif ysKd;axmifay;jcif;onf uavmiform;wa,muftae
jzifh uREkfyf\0w&m;wck[l owfrSwfxm;ygonf/
&Sif;&Sif;jywfjywfpOf;pm;wwfjcif;
taemufwdkif;ynm&SdBuD;rsm;u urmavmu axG;vkH;&pfywf pOf;pm;
wwfonfh

(Muddled Thinkers)

pOf;pm;wwfonfh

vlwkdUomaygrsm; &Sif;&Sif;jywfjywf

(Clear Thinkers)

vlrsm;onf tvGefenf;yg;onf[k

1141

qdkMu\/ Ak'uvnf; rnfolajymvQifrSefvdrfhrnf[k r,HkMunfyJ udk,fydkif


OmPfjzifhvnf;
okdUESifhvnf;

pOf;pm;&rnf[k
obm0

pOf;pm;wwfonfh

usrusudk

vlOD;a&

(umvmrokwfwGif)

a[mawmfrlcJU\/

udk,fydkifOmPfjzifh

&Sif;&Sif;jywfjywf

&mcdkifEIef;onf

tydkif;*Pef;rQavmuf

om&Sdrnf[k uREkfyfqdkcsifonf/ t&nftcsif;onf EdkifiHa&;orm;rsm;


vnf;aumif;?

pma&;q&mrsm;

vnf;aumif;?

owif;pmq&mrsm;

vnf;aumif; tvGefw&m ta&;BuD;vS \/ odkUESifhvnf; if;t*FgrsKd;ESifh


jynfhpkHaomvlrsm;rSm xdkolwkdUteufwGif cyf&Sm;&Sm;&Sdae\/ om"uwck
wifjy&aom umvfrmhufpfu bmoma&; onf ]bdef;}jzpfonf[k t"dym,f
wrsKd;ESifh a&;cJUjcif;jzpfygvsuf (zefqif; aomxm0& bk&m;ocif&Sdonf[k
,kHMunfaom

bmomrsKd;udkom

qdkvdkonf

[k

ArmuGefjrLepfrsm;u

em;rvnfyJ) Ak'bmomudk ,kHMunfjcif;onf olwkdU\tvkyfudk aESmifh,Suf


onf[k t"dym,faumufonfh vuPmESifh Ak'bmomudk zsufypfEdkifvQif
aumif;onf[k ,lqMuykH&\/ (,ckum; rajymwwf) tjcm;wbufuvnf;
qdk&S,fvpfpD;yGm;a&;pepfonf Ak'bmomESifh rudkufonfhES,f ]"rE&m,f}
[kajymMu\/ ESpfbufvkH;onf avmua&;ESifh "ra&;udk &Sif;&Sif;jywfjywf
rpOf;pm;wwfolrsm; jzpfMuavonf/ aemufydkif;wGif uREkfyf\ ]pm}rsm;rSm
olwyg;\ pmrsm;xuf &Sif;onf[k uRekfyfudkoabmusolrsm;u ajymMu\/
odkUjzpf&jcif;rSm uREkfyfpma&;wwfaomaMumifh jzpfonf[kvnf; ajymMu
\/ uREkfyf\txifum; pma&;wwfjcif; wckwnf;aMumifhr[kwf? &Sif;&Sif;
jywfjywf pOf;pm;wwfaom 0goem&Sd uREkfyfa&;vdkaom taMumif;t&mudk
udk,fh[mudk,f &Sif;&Sif;BuD;em;vnfatmif avhvmNyD;rSa&;avh&SdaomaMumifh[k
xifygonf/ okdU&mwGif &Sif;&Sif;jywjfywf pOf;pm;wwfjcif;[lonfrSm ckx
vkyf ckjzpfonfr[kwf? e*dkyg&rDcH (OD;aESmuf) tjyif A[kokwajrmuf

1142

jrm;pGm &SmazGpkaqmif;NyD; av;av;eufeuf arTaESmuf qifjcifwwfolwkdU


om &&Sdpaumif;onf[k uREkfyfqdkcsifonf/
omoemjyKjcif;taMumif;
taemufwdkif;jynfrsm;wGif *sefwvfrJef twef;tpm; vlrsm;&SdMuonf
qdkvQif jrefrmjynfESifhwuG Ak'bmom udk;uG,fa om wdkif;jynfrsm;rS t*Fvef
tar&duef paom taemufwdkif;jynfrsm; omoemjyKoGm;&ef tBuH&Sdaom
yk*Kd vfrsm;

av;eufpGm

pOf;pm;xdkufvSonf/

tu,f

omoem

q&mrsm;onf txufyg ]*sefwvfrJef} tqifhtwef;&Sdaom yk*dKvfrsm;ESifh


awGUMu&onfhtcg

rnfodkUaom

w&m;rsKd;udk

a[mMuygrnf

enf;/

t&ufraomufMuESifh? iSufrypfM uESifh? npm rpm;MuygESifh bkef;BuD;rsm;udk


&Sdckd;Muyg/ vlbG,f0wKrsm; ay;vlMuyg qdkonfrsm;xuf (vufawGU
usifhpOftaejzifh) ydka[mp&m &SdMuygao;ovm;? rQESifhvnf; edAmef
a&mufaMumif;w&m; [kwfyg\avm? edAmefa&mufaMumif;w&m;rsm; vnf;
a[majymwwfygonfqdkvQif a[majymrnfhyk*dKvfrsm; udk,fwdkifu ayguf
a&mufatmif

tm;xkwfNyD;MuygNyDavm/

tm;rxkwf&ao;ygyJvsuf

udk,fwdkifaygufa&mufatmif

olwyg;wkdUtm;

aygufa&mufatmifjzpfap?

(,kwfpGmhtqkH;) tm;xkwfcsifaomqEjyif;xefpGm jzpfay:vmatmifjzpfap


a[majymEdkifonf[k

,kHMunfMuygoavm?

em*awmifwef;odkU

w&m;

a[mxGufjcif;ESifh ]*sefwvfrJef}rsm;&SdaomXmeodkU w&m;a[m xGufjcif;onf


twlwlyifvG,fulonf[k xifMuygoavm/ taemufwdkif; jynfrsm;wGif
avmb?

a'go?

rme

tm;BuD;onfum;

rSefonf/

odkU&mwGif

rdrdwkdUudk,fwdkifu wPSm? rme? 'dXwdkUudk wqdwfwzJUrQ acRzdkU BudK;pm;

1143

tm;xkwfjcif;rjyK&ao;yJ

rdarG;wdkif;

zarG;wdkif;

&SdaeMuygao;vsuf

tjcm;vlrsm;udk avmb? a'goacRzdkU a[majym&ef jzpfEdkifonf[k ,kHMunf


Muygoavm/ tdEd,jynfrS taemufwdkif;odkU w&m;a[m xGufcJUMuonfh
ADADumeE? &mrwdpaom yk*dKvfrsm;onf ([kwfonfjzpfap? r[kwfonf
jzpfap) olwkdUenf;ESifh olwkdUawmxJwGif ESpfaygif;rsm;pGm tm;xkwfNyD;aemuf
taemufwdkif; bmompum;udk ya&mfzufqmrsm;uJUokdU ajymwwfatmif
avhvmNyD;umrS vSnfhvnf a[majymMuonf[k zwf&bl;\/ jrefrmjynfrS
omoemjyKq&mrsm;onf udk,fwdkif xdxda&mufa&muf r*faygufzdkvfayguf
tm;xkwfbl;jcif;r&SdyJ Ak'\ usrf;*efrsm;rS oiftHrSwfom;um ajyma[mjcif;
tm;jzifh ]*sefwvfrJef}rsm;tm; t&d,mjzpfukefatmif pGrf;aqmifEdkifMuvdrfh
rnf[k

xifMuoavm/

vljzpfap?

&[efjzpfap

udk,fhwdkif;jynfwGif

emrnfBuD;&kHESifh taemufwdkif;jynfrsm;wGif omoemjyKzkdU vkHavmufonf


xifMuvQif awmifolv,form;rsm;\ acR;ESifh &if;ESD;&aomaiGudk rjzpf
pavmufom EdkifiHa&;*kPfav;twGuf jzKef;wD;ypf&m a&mufayvdrfh rnf/
omoemjyKjcif;udponf

acgif;aygif;paxmifaom

awmif&Snform;rsm;

twGufr[kwf? bmompum; aumif;aumif;wwfonfh t&d,m &[ef;rsm;


twGuf jzpfoifhonf/ tawmtwGif; xkdyk*dKvfrsKd;vnf;&&Sd wkdif;jynf
vnf; acsmifcsdatmif vkyf&OD;rnf/ uREkfyf awG;vkH;wck&SdonfrSmum;
txufyg yk*dKvfrsKd;&cJUvQif zefqif;aom xm0&bk&m;ocifr&Sd[k ,kHMunf
onfh &k&Sm;jynfonf Ak'\tbd"rmudk vufcHvG,fqkH;aom wdkif;jynfjzpf
vdrfhrnf[k xifonf/

1144

ausmcsrf;aomtvkyfwck
uREkfyfwkdUjrefrmvlrsKd;onf Ak'\ w&m;awmfaMumifh omoemawmf
ra&mufrDuxuf ckefwufovdk ,Ofaus;vmMujcif;um; ,kHrSm;zG,fr&Sday/
uREkfyfwkdU\

,Ofaus;rIrsm;onf

Ak'\w&m;awmfrS

,Ofaus;rIwkdUom

rsm;\/ txl;ojzifh Ak'bmom &[ef;awmfrsm;\ ,Ofaus;rIonf Ak'


,Ofaus;rI oufoufjzpf\/ t*Fveftp&Sdaom taemufwdkif; jynfrsm;wGif
vnf; vlrsKd;,Ofaus;rIESifh c&pf,ef,Ofaus;rIESpfck wGJvsuf&Sd\/ xdkolwkdU
tm; uREkfyfwkdU ut&dkif;tpdkif;ozG,f oabmxm;um ,Ofaus;atmifqdk
omoemjyKzkdU vdktyfonfr[kwfay/ olwkdUtxJ *sefwvfrJefqdkolrsm;onf
vlrsKd;,Ofaus;rItaejzifh

xdyfwef;usolrsm;jzpf

avmuDom;wa,muf

taejzifh if;wkdUtm; oifjyp&mcyf&Sm;&Sm;&Sdayvdrfhrnf/ xdkolwkdU vdktyf


onfrSm wPSm? rme? 'dXd jyKwfatmif tm;xkwfenf;udkoifjy&efrQom
jzpfav&m rdrdwkdUudk,fwdkif tm;rxkwf&olrsm;u *sefwvfrJef tqifh
twef;rDaom yk*dKvfrsm; tay: q&mvkyfcsifonfqdkjcif;rSm uREkfyftzdkU&m
awG;rdwdkif; ausmcsrf; vSygawmhonf/
ajympum;udka&;jcif;
jrefrm0wKa&;q&mrsm;teuf

Zmwfaumifrsm;

tcsDtcsajymonfh

pum;rsm; (Dialogues) udkt[kwfwu,f ajymonfhtwdkif; a&;wwfolwkdU


onfrsm;rsm;&Sdonfrxifay/ pma&;q&mrsm;\ csKdUwJUcsufwckrSm pma&;
aomtcgwGif pum;ajym ][ef} rsKd;a&mnSyfygwwf ajympum;rsm;udk
a&;&aomtcgrlum; a&;pum;[efrsKd; a&mnSyfygwwfjcif;yifjzpfavonf/

1145

tcsDtcs ajymMuaompum;rsKd;udk 0wKwGifjzpfap? &kyf&SifZmwfnTef;wGif


jzpfap a&;xnfhonfhtcg wu,fpum;ajymonfhtwdkif; ppfppfjzpfatmif
a&;wwfolwkdUrSm cyf&Sm;&Sm;yif&Sdrnfxifonf/ pma&;q&mrsm;tzdkU uH
aumif;ao;onfrSm &kyf&Sifjzpfap? 0wKjzpfap ajympum;ESifh ajym[ef
ppfppfr[kwfjcif;udk&dyfrdaom y&dowfuvnf; tawmfBuD;enf;yg;ao;onf/
ppfrjzpfrDacwf

NAdwdoQbm;rm;&kyf&Sifu

&dkufxkwfonfh

]zl;pmESpfcdkif}

Zmwfum;twGuf ajympum;rsm;udk uREkfyftm;a&;cdkif;ojzifh a&;ay;cJUbl;&m


OD;nGefUonf

uREkfyfa&;ay;onfh

]ajympum;}

rsm;udk

oabmusonfh

vuPmESifh ol\ukrPDrSxGufaom &kyf&Sifum;tm;vkH;twGuf ajympum;


rsm;udka&;ay;&ef uREkfyfESifhpum;qdkbl;avonf/ odkU&mwGif ppfBuD;jzpfvm
onfhtwGufaMumifh rvkyfjzpfawmhyJ olESifhuREkfyfuJGoGm;Muygonf/ xdkacwf
url

ajympum;rsm;udk

a&;&onfh

ZmwfnTef;a&;q&mu

ae&mrus&

onfhtxJwGif Zmwfaumifuvnf; (wvkH;pDoifay;&onfh vuPmESifh)


0gus okH;av;ck yg0ifaom pum;wcGef;udk jywfawmif;jywfawmif;ESifh
av;ig;ajcmufcg &yfqdkif;&yfqdkif;ESifh ajymjcif;rsm;udk (Zwfaumifwa,muf
ESpfa,mufrSwyg;) trsm;tm;jzifhawGU&wwfygonf/ onfrSm'g&dkufwm\
tjypfvnf;

ygayvdrfhrnf/

xkdpOfurl

rdef;rMurf;odef;&ifBuD;rSwyg;

tjypfrsKd;uif; aomZmwfaumif cyf&Sm;&Sm;&SdcJU&m acwfwGif xGef;a0?


armifoif;? MunfMunfaX; ponfwkdUay:vm wu,fhpum;ajymvkH;udk
wu,fhajym [efESifh ajymEdkifolwkdU tawmfuav;rsm;cJUayNyD/ tcsKdUvlrsm;u
jrefrm&kyf&Sif
]tufwif}

Zmwfaumifrsm;onf
raumif;[k

t*Fvdyf&kyf&SifZmwfaumifrsm;uJUodkU

jypfwifajymqdkjcif;udk

rcHEdkifyJ&SdwwfMuay&m

uREkfyftzkdU&mum; ]tufqif}qdkif&mtjcm;aom trlt&mrsm;udk xm;ygOD;?


rdrdwkdUajym&rnfh

pum;udk

]pmausatmif}

1146

rusufyJ

roifyJESifh

Zmwfum;&dkufMuonf
aigufvkdufcsifonf/

&kyf&Sifynmonf
tjcm;aom

wzGJUvkH;udk

tcsufrsm;xuf

ukef;om
tcsufrSm

uREkfyftzdkU&m cGifhrvTwfEdkfifqkH;aom jypfcsufBuD;wck jzpfav&m xGef;a0wdkU


vufxufwGif awmfvmao;ojzifh &kyf&SifMunfh jzpfEdkifygavNyD/
obm0usowJU
uREkfyfonf ajympum;vkH;rsm;udk wu,fajymonfhtwdkif; obm0us
atmif a&;wwfonf[k udk,fh[mudk,f xifvsuf&Sdaomfvnf; NAdwdoQbm;
rm;OD;nGefUu ajymumrS awmfawmf&J&Jxif0HUvmygonf/ OD;nGefUrajymrDurl
pma&;q&mwdkif;onf rdrda&;onfhajympum;udk obm0usonfxifMupNrJ
jzpf&m olwyg;a&;xm;jcif;udk tjypfjrifNyD; udk ,fh[mudk,f[kwfaejcif;jzpfEdkif
onf[k pOf;pm;rdao;onf/ odkU&mwGif OD;nGefUu ajymumrS pdwfcsvufcs
&Sdvmygonf/ xdkrQru aemufydkif; uREkfyfa&;onfhajympum;rsm;\
obm0usjcif;ESifh ywfouf

xyfavmif;NyD; om"ursm;awGU&Sd&jyefyg

onf/ uREkfyfonf &Ir0r*Zif;wGif avmukw&ma&;&m aqG;aEG;cPf;rsm;ESifh


aiGwm&Dr*Zif; (pOf;pm;OmPfavhusifhvdkolrsm;tzdkU) taxGaxG aqG;aEG;
cPf;rsm; a&;xnfhvsuf&Sd&m wwfodem;vnfykH&onfh pmzwfy&d owf
tawmfrsm;rsm;udk uREkfyf\ aqG;aEG;cPf;rsm;rSm taMumif;jy aumif;&kH
omru pum;ajymykH ajymenf;rSmvnf; t[kwfwu,f ajymrnfhtwdkif;
obm0usvSonf[k ajymMuonf/ vli,fpma&;q&m wa,mufurl ajym
pum;vkH;rsm;a&;om;jcif; olUudk,fol tawmf[efonf[k xifaeonfh
txJwGif uREkfyf\aqG;aEG;cPf;rsm;udk zwfvdkuf&aomtcgrS olU[mol
trsm;BuD;vdkao;jcif;udkawGU& pdwfysufrdygonf[k 0efcHajymqdk bl;av

1147

onf/ onfwkdUrSm uREkfyftm; e*dkuwnf;uoabmusolrsm;u ajymMu


aompum;rsm;vnf; jzpfEdkifao;&m xkdUxufcdkifvkHaom taxmuftxm;
rsm;vnf; &Sdygao;onf/ aiGwm&Dr*Zif;trSwf(1)wGif uREkfyfESifh rmhufpf0g'D
wa,mufaqG;aEG;cPf; yg&Sdav&m if;udkjrefrmhtoHu okH;Budrf wdkifwdkif
vTifhay;bl;\/

uREkfyfonfa&'D,dkrS

em;axmifaomtcg

pOf;pm;

qifjcifykHrsm;ESifh taMumif;jycsufrsm;udk (udk,fh[mudk,f) [kwfvSonfxif


rdjcif;um; xm;ygOD;/ uREkfyfwkdUq&mwynfh ESpfa,muftaejzifh a&'D,dkxJrS
ajymMuolESpfa,mufwkdUu

uREkfyfa&;xm;onfh

ajympum;vkH;rsm;twdkif;

wvSnfhpDajymMuykHrSm (tajymaumif;olrsm;jzpfMuayaomaMumifh) t[kwf


wu,f

ajymaeMujcif;uJUokdU

xif&avmufayonf/

uREkfyfudkodaom

vlwa,mufurl a&'D,kdrS em;axmif&NyD;aemuf uREkfyfESifh awGU&mwGif


&efukefrS

uREkfyfb,faeUu

jyefa&mufygoenf;[kar;\/

uREkfyfu

&efukefodkU roGm;aMumif;ajym ]]tb,fhaMumifh odkUar;&oenf;}}[k


jyefar;&mwGif

vlu

]]a&'D,kdxJu

pum;ajymwm[m

q&mBuD;

r[kwfbl;vm;? ]rif;w,frkdufwJU aumifygvm;}qdkwJU tvkH;uav;rsm;awmh


wu,fhudk q&mBuD;&JU]av}ygyJcifAsm? uRefawmf[m q&mBuD;udk,fwdkif
ajymaew,f rSwfwmygyJ}}[k jyefajymavonf/ uREkfyfu ]]'Davmufrsm;
ajymwwfvQif pma&;q&mawmif vkyfraebl;}}[k ajymvkduf&ygao;onf/
taMumif;udk pOf;pm;rdaomtcg cyfapmapmydkif;u jyZmwfa&;q&mvkyf&
vQif atmifjrifavrnfavm[k rawmufwacguftBuH jzpfay:rdygao;onf/

1148

avmutaMumif;ESifh "rtaMumif;
avmuaMumif;ESifh "raMumif;udk &Sif;&Sif;jywfjywf rpOf;pm;wwfonfh
twGufaMumifh uREkfyfwkdU jrefrmjynf jyemrsm; ray:wefyJvsufESifh
ay:aygufae&onf[k uREkfyfjrifrday&m taMumif;udkvnf; tenf;i,f
wifjyvdkygonf/ uREkfyf\tjrifudk &Sif;&Sif;wifjy&rnfqdkvQif omoemjyK
rif; (rQru)bk&m;avmif;

[lonfwkdUonf

wkdif;jynfwjynftwGuf

taumif; qkH;aom rif;jzpfonf[l vufrcHEdkifacs/ odkUa&;jcif;tm;jzifh


uREkfyftm;

Ak'bmom0ifwa,muf

Ak'\
w&m;awmfudk

ESpfaygif;rsm;pGm

r[kwf[l

rpGyfpJGMuygukefvifh/

avhvmjcif;?

vufawGUusifhBuH

tm;xkwfjcif;ponfjzifh jyKvkyfcJUonfhtwGufaMumifh Ak'udk ,kHMunfrIESifh


ywfouf uREkfyfESifhwlnD aomol &SdcsifrS&Sdrnf/ uREkfyfxuf,kHMunfrI
uJvGefydkarmufaomol[l um; jrefrmjynfomru rnfonfhwdkif;jynfwGifrS
&SdEdkifvdrfhrnfr[kwf[k uREkfyfxifjrifonf/ bk&m;tavmif;awmfwa,mufudk
taumif;qkH;aomrif;[k vufrcHEdkifjcif;ESifh Ak'udk tvIdufvJSqkH; ,kHMunfol
jzpfonf[laom pum;ESpfcGef;onf tNrD;tarmufrwnfh[k qkdMurnfjzpf&m
xkdolwkdUum; avmutaMumif;ESifh "rtaMumif;udk&Sif;&Sif;jywfjywf pOf;pm;
wwfavmufatmif

OmPfrrDMuaomaMumifhrQomjzpf\/

uREkfyfrlum;

ESpfXmewkdU\ wuefUpDwnf&Sdjcif;udk &Sif;&Sif;BuD; jrifxm;onfhtwGuf


aMumifh txufyg pum;udk&J&JBuD;qdkvkdufjcif;jzpfonf/

1149

om"uwifjyjcif;
&Sif;OD;tHU/ a0E&mrif;onf (Ak' udk,fawmfwdkifu twdwfaqmif
NyD; a[mawmfrljcif; qdkaomaMumifh) okdUavm okdUavm tavmif;awmfrsKd;
r[kwf? ppfppfjrnfaom tavmif;awmfwyg;jzpf&ayrnf/ olonf (vI&J
aomrif;a0efqdkonfhtwdkif;)

qifjzLawmf yp,udkv\/ om;orD;

udkvnf;vSL\/ r'Da'0Drdzk&m;BuD;udkvnf;vSL\/ qifjzLawmfyp,&Sdaom


wdkif;jynfwGif

rdk;racgifapEdkifaom

owdxl;&Sdonfqdk\/

rif;BuD;onf

wdkif;oljynfom; vltrsm;wkdU rdk;acgifvQif 'kua&mufrnfhta&;udk odjrifyg


vsuf qifjzLawmfudk ay;vSLvdkuf\/ tb,fhaMumifh ay;vSLoenf;/
oAnKwOmPfawmfudk &&SdrItwGuf ay;vSLonfqdk\/ oAnKwOmPfawmf
onf b,folUtwGufjzpfoenf;/ tavmif;awmftwGufjzpfonf/ aemufqkH;
wdkif;oljynfom;wkdUonf a0E&mrif;BuD;udk (qifjzLawmfay;vSLrI
aMumifh)wdkif;jynfrS ESifxkwfvkdufMu&\/ udpwGif rif;BuD;u rSm;oavm?
wdkif;oljynfom;uyif rSm;oavm/ rif;BuD;url oAnKwOmPftwGuf
bmudkrqdk ay;vSL&rnf jzpfaomaMumifh rif;BuD;rSm;onf[k rqdkEdkfifacs/
wdkif;oljynfom;rsm;uvnf; rdrdwkdU'kua&mufaprnfh tvkyfwckudk jyKrdaom
bk&ifbm;wdkif;jynfrS ESifxkwfjcif;jzpfaomaMumifh rSm;onf[k rqdkoifhacs/
okdUjzpf
rdk;acgifaom

udpwGif

rif;BuD;vnf;rrSm;?

'kuESifhBuKHawGU&onf/

wdkif;oljynfom;rsm;vnf;

a0E&mrif;(tavmif;awmf)url

rnfonfhwdkif;jynf bk&ifvkyf&onfjzpfap (tvSLcHrnfhol&Sdu) bmrqdk


ay;vSLvdrfhrnfom

jzpf\/

tavmif;awmfwkdif;onf

a0E&muJUokdU

&ifhao;onf r[kwfaomaMumifh bmrqdk vSL&ufvdrfhrnf r[kwfao;aomf


vnf; xdkolwkdUonf wdkif;oljynfom;\ tusKd;xufolUtwGuf oAnKw

1150

OmPf&zdkUavmufudkom

MunfhwwfonfqdkaomaMumifh

wdkif;jynftwGuf

taumif;qkH;aom rif;tjzpfESifh vufrcHEdkif[laom pum;rSmajyvnfavmuf


NyD[k oabm&ayonf/
r[kwfEdkifjcif;wcsuf
rQomruao;? tavmif;awmfqdkolrsm;onf om;orD; om;r,m;
rsm;twGufyif taumif;qkH;aom zcif? okdUr[kwf taumif;qkH; aomcifyGef;
r[kwfEdkif[k qdkygu rsm;vGef;onf[k qdkcsifp&mjzpfaejyef\/ qdkcsifvnf;
qdkMuap? uREkfyfrlum; twdkif;yifjrifrd\/ a0E&mrif;BuD;u *PSmESifh
ZmvDwdkUudk ZlZumykPm;tm; ay;vSLonfhtcg armifESrESpfa,mufwdkU onf
crnf;awmf\ yg&rDawmfudk ulnDjznfhpGufonf[k oabmxm;Muonf/
odkUr[kwf oabmxm;oifhonf[k qdkMu\/ uREkfyfonf oAnKwOmPf
\wefzkd;udk olvdkigvdkvlrsm;xuf em;vnfonfxif\/ okdU&mwGif uREkfyf\
&Sif;&Sif;jywfjywf pOf;pm;wwfaom 0goemaMumifh ZmvDwdkUarmifESronf
crnf;awmf\ yg&rDawmfudk ulnDjznfhpGufrnf[k oabmxm;EdkifMurnf
vnf;rxif? oabmxm;oifhMuonf [lvnf;r,lqEdkifacs/
usrf;jyKq&m\pdwful;
&Sif;OD;tHU/

a0E&mrif;

ay:xGef;onfhtcsdefESifh

rZdsrwdkif;

a*gwrAk' yGifhawmfrlonfhtcsdefumvrSm ESpfaygif; 57uka#ESifh 6 oef;


uGmjcm;onf[k usrf;*efuqdkonf/ twdtusrSefuefonf[k vufrcHvdkMu
vQif&Sdap? ESpfacwfrSm umvt&SnfBuD; jcm;em;vsuf&Sdonfqdkjcif;udkrl

1151

Ak'bmom0ifwkdU vufcHMu&ayvdrfhrnf/ a0E&macwfrSm uyjrwfpGm


bk&m;\omoemESifh
wnf&Sd&rnf

a*gwrjrwfpGmbk&m;\

jzpfonfhjyif

ESpfbufaom

omoemawmftMum;wGif
omoemwkdUESifh

ESpfy&dap'

tvGefa0;uGmvsuf&Sd&ayrnf/ xdkokdUaom tcsdeftcg ]omoem}[laom


pum;onfvnf;aumif;? ]Ak'} [laompum;onfvnf;aumif; if;vlwkdUem;
rMum;&bl;oavmuf jzpf&ayrnf/ a0E&mrif;BuD;rSm tavmif;awmf
jzpfonfhtwGufaMumifh oAnKwOmPf[laom pum;vkH;onf trnfynwf
tm;jzifh ol\pdwfxJwGif rxif&Sm;aomf vnf; oabmw&m;taejzifh
em;vnfxm;jcif;rlum;

&Sdavmufoifhonf[k

vufcHEdkifavmufygonf/

odkU&mwGif i,f&G,foluav;rsm;omjzpfMuaom *PSm ZmvDarmifESrwkdUonf


oAnKwOmPfqdkonfudkvnf;aumif;? yg&rDjznfhrS&onfh obm0pnf;urf;
Oya'udkaomfvnf;aumif;? yg&rD[laom trnfemrESifh teuft"dyg,f
udkaomfvnf;aumif; em;vnfEdkifMurnfr[kwfaomaMumifh crnf;awmf\
yg&rDudk ulnDjznfhay;ygrnf[k oabmxm;Muonfqdkjcif;rSm rsm;vGef;tm;
BuD;vSonfjzpf usrf;jyKolrsm;\ pdwful;,OfrI[k qdkoifhonfxif ygonf/
uREkfyf\qE
wzefarmifESrESpfa,mufwkdUu yg&rDudk ulnDjznfhonf[k oabmxm;
oifhMuonfqdkvQifvnf; tvGefrw&m;&musonf[k qdkoifh\/ oAnKw
OmPf\BuD;us,feufeJjcif;udk xm;ygOD;? ow0g[lorQonf jzpfav&m
b0wGif BuD;us,fNyD; aysmfaysmfaecsifrIavmufudkom tvdk&Sd Mu oHo&m
onfqif;&J onf[lvnf; rxif/ xkdUaMumifh oHo&m0#fqif;&JqdkonfrS
vGwfajrmufvdk aomqEqdkonfrSmvnf; r&SdMujcif;rSm ow0gtaygif;wkdU\

1152

"rwmoabmBuD; yifjzpfavonf/ rdrdukd,fwdkifu vGwfajrmufvdkaomqE


r&SdygyJvsuf

ow0gawG vGwfajrmufa&;twGuf a[majymrnfqdkonfh

Ak'wql yGifhawmfrl a&;twGuf *PSm ZmvD armifESrwkdUu rdrdwdkUudk,fudk


ZlZumvufodkU tay;cHNyD; tavmif;awmf\yg&rDudk ulnDjznfhpGufoifhonf
qdkjcif;rSm

udk,fcsif;rpmemonfhtwGufaMumifh

rarQmfvifhxkdufonf

arQmfvifh&ma&mufonf[k qdkcsifygonf/ uREkfyftwGuf &Sif;&Sif;a&;vQif


tvSL&Jaom tavmif;awmfrsm;\ ydkifqdkifjcif;cH& ay;vSLpGefUBuJEdkifonfh
om;orD;paomtjzpfrsKd;udk tvdkr&Sd? xdkyk*dKvfrsm;\ rdwfaqGtjzpfavmufudk
om vdkvm;ygonf/
aMumufp&maumif;aom tpdk;&
uREkfyf\,kHMunfcsufwckrSmvnf; wdkif;jynftkyfcsKyfolwa,mufonf
wdkif;oljynfom; acsmifcsdoufoma&;ESifh ukodkvfa&;udk wGJzuf aqmif&Guf
Edkifu aqmif&Gufoifhonf rSefaomfvnf; wdkif;oljynfom;wdkU tusyfcHNyD;
wdkif;ol jynfom;wdkU\aiGjzifh rdrdukodkvf&atmifjzpfap? wdkif;oljynfom;rsm;
ukokdvf& atmifjzpfap jyKvkyfonfqdkygvQif xdkolonf avmua&;ESifh
"ra&;udk ydkif;jcm; em;vnfolr[kwf[k qdkcsifonf/ tpdk;&\0w&m;onf
wdkif;oljynfom;wdkU\ pm;0wfaea&; tqifhtwef;udk jrifhwifay;&efjzpf
ewfjynfodkUwifay;&ef wm0efr&Sdacs/ tkyfcsKyfolwa,mufonf olukodkvf
vdkcsifygu rdrd\acR;ESJpm jzifh ay;urf;vSL'gef;&m\/ jynfoljynfom;\
tcGefawmfaiGudk wdkif;oljynfom; \ vufiif; yputusKd;twGufrSwyg;
rnfonfhukokdvfa&;twGufrqdk

okH;xdkufonf[k

txifa&mufvmvQif

xdktpdk;&onf aMumufp&maumif;aom tpdk;&wck jzpfvmEdkifonf/

1153

odxdkufaomtcsuf
yk*vdutaejzifhwrsKd;? tpdk;&taejzifhwrsKd; aqmif&Guf&aom udp
rsKd;&Sd jcif;udk tkyfcsKyfolwkdUem;vnfoifh\/ vlwOD;wa,muf\v,fajrudk
tjcm;ol

vlwa,mufu

odrf;,ljcif;onf

trSefpifppf

rw&m;[k

qdk&ayrnf/ okdU&mwGif qdk&S,fvpftpdk;&wcktaejzifh v,frvkyfyJ xkdifpm;


olrsm;\ v,fajrudk odrf;,lNyD;v,form;rsm;\vuf0,fodkU ay;a0aom
enf;jzifhomvQif jrefrmjynfwGif vlrsm;pkjzpfaeonfh awmifolv,form;rsm;
acsmifcsdEdkifzdkU&Sdawmhonf[k ,kHMunfonfqdkygrlum; 0efBuD;csKyfOD;Ek ajymbl;
ouJUodkU 0dwdk&d,bk&ifrBuD;\ pmcsKyfvufrSwfawG bmawGESifh acsmifvnf
acsmifywfajymraeyJ

ajymifajymif&J&Jyif

cGJay;oifhayonf/

OD;Ekonf

v,fajrESifhywfouf 0dwdk&d,bk&ifrBuD;\ pmcsKyfvufrSwfudk taxmuf


txm;jyK ajymjcif;rSm ajrydkif&Sifrsm; auseyf atmif em;vSnfhjcif;ayavm?
olUudk,fwdkifyif wu,f,kHMunfayavm rajym wwfay/ uREkfyf\txifrSm
ajrodrf;&jcif;udk oludk,fwdkifpdwf]roefU}onfESifh olUudk,folem;vSnfhjcif;
jzpfykH&onf/ jzpfoifhonfrSmum; tpdk;&vkyfrnfh yk*dKvf wa,mufonf
vlawG pm;ae0wf acsmifcsda&;twGuf enf;vrf;wckwnf; om&Sdonf[k
,kHMunfygu

cHp&m&SdvQifvnf;cHrnf?

xdkenf;vrf;twdkif;vkyfrnf

[k

qkH;jzwf0HUaomowd &Sd&ayrnf/ OD;Ekurl yg;pyfuawmh ajymbl;yg\/


wu,fvkyf&mrl i&JudkaMumuf&kHomru tkyfcsKyf,if;yif ukodkvfuav;
wbuf &vdkufcsifao;onf/ vlwa,mufonf yk*dKvfwa,muftaejzifh
a&SmifMuOf&rnfh

tvkyfrsKd;wkdUudk

tpdk;&taejzifh

1154

a&Smifr&aMumif;?

a&SmifvQif 0w&m;ysufuGuf&mus ol\wkdif;oljynfom;rsm; usyfwnf;


qif;&JEkdifaMumif; udktpdk;&vkyfcsifolrsm; odxdkufvSonf/
&Sif;OD;tHU/ Ak'bmom,kHMunfaom 0efBuD;csKyfwa,mufonf ygPm
wdygwtvkyfESifh ywfouf tcuftcJawGU&wwf\/ xdktxJwGif vlrsm;
pm;Muaom wd&pmefrsKd;wdkU\toufudk umuG,fay;jcif;onf omoem
jyKjcif;rnfonf[k ,lqcJUvQif xdktcuftcJonf ydkrdkBuD;xGm;vmwwf
ajz&Sif;&ef rjzpfEdkifaom tajcrsKd;odkU a&mufoGm;Edkif\/ EGm;om;ray:&?
ig;aps;BuD;

0,frpm;EdkifMuvQif

omaumif;onf[l

ig;awG

taoowfomaomaMumifh

aomoabmxm;onfh

t&yfom;wa,muftaejzifh

twdkif;usifhokH;onfhtcg wdkif;oljynfom; (txl;ojzifh qif;&Jom;rsm;)


tm; wdk; usyfwnf;qif;&Jatmif zefwD;ay;&ma&mufavonf/ vdkifpif
orm;rsm;tzdkUrSm

EGm;om;ray:vQif

0ufMuufpm;Edkifonf/

ig;&Sm;

aps;BuD;vQif wydmudk 15usyf? 20dvnf; ay;0,fpm;Edkifonf/ tvkyform;


qif;&Jom;rsm;rSmom usyfvQifusyf iwfvQifiwfMu&onf/ (trJom;um;
ray:onfr[kwf?

]wdk;wdk;om;}tjzpfESifh

aps;wuf

oGm;&kHom&Sdonf/)

,ckwavm uREkfyfwdkU0efBuD;csKyf\ OD;acgif;xJodkU xl;qef;aompdwful;


rsm; 0ifa&mufvsuf&Sd\/ a*gwrAk'a[mjyawmfrlcJUonfhusifhpOf rsm;teuf
wGif tusyfwnf;qkH;? NcdK;NcH&qkH;aomusifhpOfrSm "lwifaw&oyifjzpf \/
xdkusifhpOfrSm

Ak'\&nf&G,fcsufudk

aumif;pGmem;rvnfaom

vlrsm;u

jyif;xefvGef;tm;BuD;vS twudvrxusifhpOf[lyif ajymcsifMuonf/


tqdkyg "lwifawo&oyif oufoufvGwfpm;&rnf[laom usifh&yfwck
rygacs/ oufoufvGwfpm;jcif;rSm [dELbmomrS (aumif;Edk;a,mifa,mif
ESifh) ArmjynfodkU xdk;0ifvmonfh usifhpOfw&yfjzpf 0efBuD;csKyfOD;EkuJUodkU
vlNydef;rsm; trsm;qkH;MunfndKMuonfh yk*dKvfBuD;wOD;u usifhokH;vmonf

1155

qdkvQif

Ak'omoemawmf

nId;rSdefa&;twGuf

[dELbufrS

ajcwvSrf;

0ifvmjcif;jzpfonf [k uREkfyfpdk;&drfrdonf/ Ak'u ]]igrynwfcJUonfudk


ynwfjcif;? igynyfcJUonfudk zsufjcif;tm;jzifh omoemawmfudk nId;rSdef
atmif rjyKMuygukefvifh}} [krdefUawmfrlcJU\/ oufoufvGwfpm;jcif;onf
[dELrsm;\enf;omjzpfonf/

uREkfyfonf

a*gwrAk'\

omoemawmf

rsufESmudk axmufxm;jcif;tm;jzifh a,mifvnfvnfvlrsm;u txGwftjrwf


xifMuonfh oufoufvGwfpm;enf;udk rnfolrBudKufonfjzpfap vufvSrf;
rDoavmuf wm0ef,l&ayvdrfhrnf/
ESvkH;aumif;aom OD;Ek
wdkif;jynfudk tkyfcsKyf rif;vkyfrnfh 0efBuD;csKyfwa,mufonf &Sif;&Sif;
jywfjywf pOf;pm;wwfzdkUvdktyf\/ jynfolvlxk acsmifcsdatmifvkyf&rnfh
rdr\
d wm0efudk aqmif&Guf&mwGif tjypfay;xdkufonfh &mZ0wfaumifudk
tjypftm;avsmfpGm 'Pfay;wefvQifay;&rnf/ oem;onf? okdUr[kwf i&J
aMumufonf qdkum a&SmifvTJrjzpf/ wd&pmef\tom;udk pm;aeusjzpfaom
vlrsKd;tm; i&JrBuD;MuygapESifhqdkum om;owf&kHrsm;udk ydwfypf enf;rus?
rdrdrvkyf0HUvQifvnf; a&SmifvTJom ay;oifhonf/ wdkif;jynftwGuf aqmif
&Guf&mwGif i&JBuD;vdrfhrnf[k xifp&m&Sdaom trIrsm;udkvnf; jyKwefu
jyK&vdrfhrnf/ (tavmif;awmf awrdrif;onf tyg,fi&JodkU uscJU&onf[k
pmuqdkonf/)

uREkfyftm;0efBuD;csKyfwifajrmufMuvQif

vkyfrnfavmj[k

ar;jim;tHU/ uREkfyf wefcdk;tmPmudk rufarmaom pdwfrsKd;&SdvufcHcJUvQif


wm0efudka&SmifvTJNyD;

i&Judk

aMumufvdrfhrnfr[kwf?

vkyfoifhonfudk

vkyfvdrfhrnfomjzpf\/ wbuf apwemaumif;ESifh jynfolUtusKd;twGuf

1156

vkyf&onf[laom ]ajzvkH;} jzifhom rdrdudk,fudkajz,lygvdrfhrnf/ OD;Ek\


tjypfum; aumufuspfpOf;vJjcif;? npfywf ,kwfrmjcif;r[kwf? avmu
taMumif;ESifh"raMumif;udk ydkif;ydkif;jcm;jcm;em;rvnf

&Smjcif;yifjzpfonf/

OD;Ek\aumif;rGefaom tcsufwckudkuREkfyfjrifrdonfrSm olonf a0E&m


rif;BuD;uJUodkU wdkif;jynfrS ESifxkwfjcif;cH&rnfr[kwf/ (t&rf; MunfndKol
rsm;vnf;

&Sdonf/)

(Absurdities) aMumifh

olUoEmef

&Sdaeonfh

zDvmoabmw&m;rsm;

olU[mol pGefUcGmoGm;&vdrfhrnf xifonf/ tcsKyftm;

jzifh azmfjy&aomf OD;Ekonf pdwfESvkH;aumif;ESifh apwemaumif;&Sdaomfvnf;


em;vnfrI rjynfhpkH&Smacs/ ynm"dur[kwf? o'g"dujzpfykH&onf/
opmESpfrsKd;
rsm;pGmaomolwdkUu trSefw&m;onf ESpfrsKd;r&SdEdkif/ wrsKd;wnf; om&Sd
Edkifonf[k ajymavh&SdMu\/ uREkfyfonf avmukw&mESifh ywfouf
tjcm;ae&mrsm;wGif a&;csifoavmuf a&;EdkifonfjzpfaomaMumifh rSwf
wrf;wGif "ra&;&mESifh ywfouf tus,fw0ifha&;om;&ef qEvnf;r&Sd?
oifhavsmfonf[lvnf; r,lqacs/ odkU&mwGifopmESpfrsKd;&Sdjcif;udk em;vnf
zdkUrSm avmuDom;rsm; twGufvnf;vdktyfonf xifaomaMumifh
taMumif;udk tenf;i,f &Sif;jyygOD;rnf/ avmukw&ma&;&m orkwdopm?
y&rwopm[l ESpfrsKd;&SdouJUokdU avmu\usihfpOfrsm;wGifvnf; yk*vdu
taejzifh usifhpOfwrsKd;? tkyfpktaejzifh (Society) usifhpOfwrsKd; &Sd&ayonf/
&Sif;&Sif;jywfjywf pOf;pm; wwfaomOmPfr&SdcJUvQif "ruefaMumif;jzpfaom
orkwdopmESifh y&rwopm udpwGif a&maxG;jcif; &SdwwfouJUokdUyk*vdu
udk,fusifhw&m;ESifh tkyfpkudk,f usifhw&m;udkvnf; r&Sif;rvif; jzpfwwf

1157

avonf/

yxrwJGwGif

tcsKDUvlrsm;u

orkwdopmxuf

y&rw

opmonfomvQif rSefuefonf[kqdkum olr&Sd? igr&Sd? yk*dKvfow0gr&Sd[k


ajymNyD;vQif vkyfcsif&m vkyfonftxd y&rf;ywm jzpfoGm;ol rsm;vnf;
BuKHbl;onf/ pifppfrSm opmESpfrsKd;teuf orkwdopmxuf y&rw
opmu eufeJ tjrifcufonf rSefaomfvnf; olUae&mESifhol rSefuefjcif;udk
vnf;

em;vnfzdkU

ta&;BuD;ayonf/

odkUr[kwfcJUvQif

,xmblw

usaomtjrif rsKd; r&&SdyJ vGJvGJacsmfacsmf jzpfukefwwfayonf/


uREkfyfom rif;jzpf&vQif
wzefyk*vduusifhpOfESifh tkyfpkusifhpOfrsm;vnf; tvm;wl ydkif;jcm;
em;vnfzdkU

ta&;BuD;avonf/

yk*vduusifhpOft&

vlwbufom;udk

oem;Muifem jcif;? ulnDapmifrjcif;onfaumif;\/ jrwf\/ csD;rGrf;xdkuf\/


odkU&mwGif vlwa,mufonf tusOf;orm;wa,mufudk oem;onfqdk
axmifxJrS xGufajy;zdkU ulnDonfjzpfap? rif;wyg;onf tusOf;orm;udk
oem;onfqdk cPcP axmifzGifhNyD; vTwfay;onfjzpfap tkyfpkusifh0wfudk
azmufzsuf&m a&mufayvdrfhrnf/ (ukokdvf&onfxif vTwfypfjcif;jzpfygrl
omqdk;ao;\/ emrnfaumif; vdkcsif vkyfvQifvnf; tvm;wlyif/)
[dEL0g'?

okdUr[kwf

a'0'wf0g'udkBudKuf

oufoufvGwfpm;vdkvQif

yk*vdutaejzifh vkyfEdkifcGifh &Sd\/ odkU&mwGifrif;wyg;onf wd&pmefrsm;udk


oem;onf? odkUr[kwf vlawGudk vnf; i&JrBuD;apESifhqdkum om;owf
&kHawGudkydwf?

tif;awGudkydwf?

ydkufuGefawG

udkodrf;?

ydkufuGef,uf

olawGudkzrf; ponfjzifh oufoufpm;p&m ray:Edkifatmif tmPmESifh


jyKvkyfrnfqdkygrlum; xdkrif;onf ]tkyfpkusifhpOf} udk azmufzsuf&mus

1158

ayvdrfhrnf/ olwyg;\ v,fajrudk vk,ljcif;onf yk*vduusifh pOf


taejzifh rSm;onf[kqdk&ayrnf[k ,kHMunfcJUvQif xdkuJUodkUjzpfatmifpDrH
jcif;onf tkyfpkusifhpOft& vrf;rSefonf[k qdk&ayvdrfhrnf/ uREkfyftzdkUrSm
wef;cdk;tmPmudk rufarmolwa,muf r[kwfonfhtwGufaMumifh v,fajr
awG

udkodrf;,l&rnfh

rif;tjzpfudk

rvdkcsifyJ&Sd&onf/

i&JBuD;rnfudk

aMumufvSaom aMumifh r[kwfacs/ tu,f wefcdk;tmPmudk rufarmNyD;


rif;vkyfrdygrlum; i&Judk aMumufvdrfhrnfr[kwf? cHp&m&SdvQifvnf;cHrnf?
0w&m;udkawmh

a&Smifwdrf;vdrfhrnfr[kwfacs/

oufxdkufolrsm;udkvnf;

owfzdkUtrdefUay;vdrfh rnfomjzpfonf/ yk*vduusifhpOfESifh tkyfpkusifhpOf


udkvnf; ydkif;jcm;em;rvnf? wefcdk;tmPmudkvnf;rufvdkufao;? oem;
wwfonfqdkaom emrnfaumif; uav;vnf; ,lvdkufcsifao;qdkygvQif
tMuifolonf rif;tjzpf (odkUr[kwf 0efBuD;csKyftjzpf) ESifh ravsmfuef[k
uREkfyfem;vnfonf/ rnfrQavmufpdwfESvkH; aumif;aom yk*dKvfwa,mufyif
jzpfapumrl

0efBuD;csKyfjzpfonfhtcg

rdr\
d wm0efukd

a&Smifwdrf;cJUvQif

wdkif;jynfacsmifcsdatmif
olUudk,fwdkifvnf;

pDrH&rnfh

qefUusifbuf

obm0rsm; (Contradictions) ESifhawGU& jynfolvlxk rSmvnf; pD;yGm;a&;


tusyftwnf;rsm;ESifhawGU&rnf

jzpfaomaMumifh

aemufqkH;

waeUwGif

olUbmol pdwfnpfNyD; wdrf;a&SmifxGufajy;&rnfjzpfonf/


om"uwck
jrefrmjynf v,frsm;udk EGm;rsm;jzifh xGef,ufMu&aomaMumifh EGm;
rsm; rvkHravmufjzpfrnfpdk; (ppfwyfrSwyg;) EGm;owf&kHrsm; ydwfxm;jcif;
udk &SdygapOD;awmh/ tdEd,jynfrS a&S;wacwfvkH; wifoGif;cJUonfh qwfom;

1159

ajcmuf (trJajcmuf) rsm;wifoGif;jcif;udk ydwfyifxm;vdkufonfrSm em;rvnf


Edkifatmif&Sdawmhonf/ uREkfyfudk,fwdkif awmifoltquftEG,fjzpf awmifol
v,form;rsm;ESifh vufyGef;wwD; aexdkifcJUbl;ojzifh awmifolv,form;
rsm;\ pm;ykH aomufykHaeykHxdkifykH taMumif;aumif;aumif;BuD;odolwa,muf
jzpfonfhtwdkif; yGifhvif;pGma&;om;&rnf[k qdkygvQif if;wkdUtBudKufqkH;
jzpf aps;taygqkH;vnf;jzpfaom [if;vsmrSm ]trJajcmuf} yifjzpfonf/
0ufom;? Muufom;? bJom;? ig;usif;om;onf 0efBuD;? 0efuav;?
pma&;pmcsDukefonfyGJpm;wdkUtwGuf xrif;udkvnfacsmif;xJrS wGef;csonfh
[if;vsmaumif;av;rsm;jzpfouJUodkU trJajcmufonfvnf; awmifolv,f
orm;ESifhqif;&Jom; tvkyform;rsm;twGuf xrif;udk vnfacsmif;xJrS
atmufokdUwGef;csay;onfh [if;vsmaumif;wcGufjzpfonf/ vlow0gonf
qif;&Jcsrf;omra&G; [if;aumif;uav;wcGufrygvQif xrif;vkyfudk vnf
acsmif;xJrS atmufodkUqif;atmif rsKdrcsEdkfifojzifh qefUiifqefUiif jzpfae
wwfonfjzpf&m

txufwef;

ESifh

vlvwfwef;rsm;u

xrif;vkyfudk

Muufom;? 0ufom;? ig;Muif;om;jzifh wGef;csonfhenf;wl? awmifolrsm;ESifh


tvkyform;

qif;&Jom;wdkUrSmvnf;

trJajcmufudk

]'&dkifbm}tjzpfESifh

tokH;jyK xrif;vkyfudk vnfacsmif;atmuf okdUusatmif armif;csMu


&avonf/

aps;ayg

ydwfyifxm;vdkuf&mwGif

olwdkUvnf;BudKufaom
crsmrsm;rSm

xrif;vkyfudk

trJajcmufudkyif
]'&dkifbm}

rygyJ

armif;cs&ef rjzpfEdkifonfhtwGufaMumifh ig;ao;? ig;Ekyf? ig;ajcmuf&dk;?


Muuf&dk;uav;rsm;udk rrSdrurf;ESifh 0,f,lpm;aomuf&ojzifh ydkufqHvnf;
tydkukef?

auseyfrIvnf;

r&&SmMuacs/

uREkfyfonf

taMumif;udk

pdwful;jzifh a&;onfr[kwf? qif;&Jom; vlwef;pm;rsm; taMumif;udk


aumif;aumif;BuD;od a&;jcif;jzpfonf/ trJajcmufonf qif;&Jom;rsm;

1160

tzdkU ]'&dkifbm}aumif;BuD;jzpf \/ zkwfvdkzkwf? csufvdkcsuf? axmif;NyD;


i&kwfoD;ESifh aMumfvdkaMumf? tvkyform;? v,form;wdkUtBudKufqkH;aom
[if;vsmwcGufjzpf\/ rQavmuf vlrsm;pku ESpfoufoabmusonfh
tm[m&wckudk jrefrmtpdk;& u EdkifiHjcm;rSroGif;&[k ydwfyifxm;jcif;rSm
uREkfyftzdkU vkHavmufaom taMumif;jycsuf &Smr&atmif&Sdygbdonf/
odkUjzpfavmoavm
trJajcmufudk EdkifiHjcm;rS oGif;cGifhjyKcJUvQif EdkifiHjcm; EGm;rsm;ao&vdrfh
rnf/ jrefrmjynftvkyform;? v,form; qif;&Jom;awG usyfwnf;jcif;?
tpm;taomufaps;EIef; BuD;jrifhjcif;ta&;xufEdkifiHjcm; (rnfonfhwdkif;jynf
wGifjzpfap) EGm;ow0gawG ao&onfhta&;u ydkrdkBuD;us,fonf[k ,lqMu
oavm/ odkUqdkvQif EGm;ow0g\ toufonf tjcm;ow0grsm;\
toufxufvnf;aumif;? jrefrmwdkif;oljynfom;wdkU\ pD;yGm;a&;usyfwnf;rI
xnfvnf;aumif; ydkrdk*&kpdkufoifhonf[k qdkvdkygoavm/ EGm;\touf
onf tjcm;ow0grsm;\ toufxuf ta&;BuD;onf[k Ak'bmom
usrf;pmwapmif wzGJUu nTefMum;jcif;&Sdygoavm/ uREkfyf\t,ltqudk
wifjy&vQif EGm;om;udk a&SmifEGm;aumifudk txl;tav;*&kjyKjcif;onf
[dELbmomrSpdrfh0ifvmonfh t,l0g'wckjzpf aumif;jrwfoa,mifa,mif
ESifh Ak'0g'udk wGef;z,fxkwfonfh t&dyferdwfwck jzpfonf? tpm;taomuf
aps;EIef;BuD;jcif;aMumifh vlawGusyfwnf;rIxuf EGm;\toufu (EdkifiHjcm;rS
EGm;yifjzpfap) ydkrdk*&kjyKoifh onfqdkaom t,ltqonf [dEL0g't,ltq
oufoufjzpf wkdif;oljynf om; acsmifcsdatmifjyKpGrf;Edkifonfh tpdk;&wck\
rSefuefaom EdkifiHa&;tjrifwck r[kwfacs/

1161

a'0'wf0g'
EGm;om;rpm;jcif;onf [dEL0g'jzpfonf[lvnf;aumif;? oufouf
a&Smifjcif;onf ]a'0'wf0g'} jzpfonf[lvnf;aumif; a&;om;azmfjycJU&m
EGm;om;taMumif;udk a&;cJUNyD; oufoufa&Smifjcif;\ a'0'wf0g'jzpfykHudk
&Sif;jy&ayOD;rnf/

Ak'vufxufawmf

a,mufzawmfa'0'wfonf

tBuHaumif; wck&onftxifESifh jrwfpGmbk&m;xHawmfodkU csOf;uyfNyD;vQif


&[ef;awmfrsm;

usifhokH;vkdufem&ef

twGufqdkum

0denf;ynwfcsuf

ig;csufudk tBuHay;avQmuf xm;\/ xdkig;csufrSm1/

&[ef;rsm;onf

NrdKUausmif;raeyJ

awmausmif;rsm;om

oDwif;okH; Mu&ef/
2/ vlrsm;ydkUaom qGrf;udkbkOf;ray;yJ? qGrf;auR;rsm;vnf;rvdkufyJ
qGrf;cHom pm;&ef/
3/ opfwyif? odkUr[kwf 0g;wyifatmufom aeMu&ef/
4/ oufoufvGwf pm;Mu&ef jzpfavonf/
jrwfpGmbk&m;onf a'0'wf\ tBuHay;csufig;ckvkH;udk wckrQ vuf
rcHyJ ig;ckvkH;udk y,fcsawmfrlcJU&m oufoufvGwfpm;jcif;ESifh ywfouf
]Mum;om;? jrifom;? &nfom;}[k qdktyfaom ]tpGef;okH;yg;}vGwfcJUvQif
bkOf;ay;Edkifonf[k

rdefUawmfrlavonf/

a'0'wf\

tBuHay;csuf

ig;csufrSm olawmfaumif;[k txifcHcsifonfh ]vlNydef;}rsm; BudKufcsifpzG,f


jzpfay&um;

teD;&Sd

&[ef;tcsKdU

onf

a'0'wf\

rGefjrwfaom

tBuHay;csufudk Ak'uvufrcHaumif;avavm [k oabmrusjzpfMu


Ak'xufyif

a'0'wfu

udk,fusifhw&m;t&mwGif

omao;onf[k

xifrSwfMuonfhvuPmESifh Ak'udk,fawmfjrwfudk pGefUNyD; a'0'wfaemufokdU

1162

aumufaumufygatmif vkdufoGm;Muonf[kqdkavonf/ txufvnf;


tom;a&Smifjcif;ESifh ywfouf Ak'\ ]tpGef;okH;yg;}a[m ajymcsufudk
rauseyf(rvkHavmuf)[k
]OmPfuGefUjcif;}udk

rSwf,lMuonfh

vufcHoabmusNyD;

vuPmESifh

a'0'wf\

oufowfvGwfpm;Muaom

vlrsm;onf &Sifa'0'wf\ wynfhtquftEG,frsm; jzpfMu[efwlonf


[l om qdk&ef&Sdayawmhonf/
oHo,jzpfwwfMuaomudpwck
w&m;olBuD;wa,mufonf vlowfrIxif&Sm;aom w&m;cHwa,muf
aopm;aoap[k trdefUay;onfhtcg xdkw&m;olBuD; i&JBuD;onf[k ,lq
ol rsm;&SdMu\/ taMumif;ESifh ywfouf Ak'\om;awmfBuD;jzpfaom
&Sifom&d ykw&mESifh ]tmPmom;}(vlowform;)wa,muf\ tjzpftysufrSm
taxmuf txm;taejzifh pOf;pm;xdkufvSayonf/ waeUo &Sifom&d
ykw&m\ w&m;yGJ wckwGif ]tmPmom;} (&mZ0wfaumifrsm;udk owf&ol)
wa,mufonf &Sifom&dykw&ma[majymonfhw&m;udk remEdkifyJ idkifvsuf
&Sd\/ xdktjcif;t&m udk &Sifom&dykw&m jrifawmfrl tmPmom;tm;
ar;awmfrl&m xdkolu ]]rdrdrSm tmPmom;wa,muf taejzifh &mZ0wfaumif
tajrmuftjrm;udk owfcJUbl;aomaMumifh aumif;pGmw&m;remEdkifyJ rdrd\
raumif;rIjyKrdjcif;rsm;twGuf awG;awmylyefvsuf&Sdygonf}} [k avQmufxm;
\/ xdktcg&Sifom&dykw&mu ]]&mZ0wfaumifrsm;udk owf&jcif;onfoif\
oabmtavsmuf

owfjcif;avm}}[k

ar;awmfrl&m

tmPmom;u

rif;rdefUt&owf&jcif;jzpf aMumif;avQmufxm;\/ wGif&Sifom&dykw&mu


]]odkUjzpfvQif

oifbmylp&m&Sd

oenf;}}[kar;awmfrl\/

1163

xdktcsdefrSp

tmPmom;onf

&Sifom&dykw&m

a[mawmfrlonfh

w&m;awmfudk

aumif;pGmemMum;Edkifonfjzpf aomwmyefwnfonf[k pmqdk&Sdavonf/


uREkfyf\t,ltqrSmum; tmPmom;onf &mZ0wfaumifrsm;udk yk*vdu
oabmt& owfjcif;r[kwf? ]tkyfpkpnf;urf;} t& owf&jcif;jzpfaom
aMumifh tjypfr&Sd[kqdkcsifonf/ xdkenf;wlpGm w&m;cHudk BudK;rdefUay;&aom
w&m;olBuD;rsm;rSmvnf; ]tkyfpkpnf;urf;}t& 0w&m;udk aqmif&Guf&jcif;
jzpfonfhtwGufaMumifh tjypfr&Sd[k ,kHMunfonf/ odkU&mwGif tjcm;
wbufvnf; w&m;olBuD;wa,mufonf vlowfrIw&m;cHwa,muf tm;
tjypfusL;vGefaMumif; rdrdod&Sdygvsuf aiGpm;NyD; vTwfypfcJUaomf ol\
toufudk u,fonfqdk ukodkvfr&xdkufonfhjyif t*wdvdkufpm;jcif;
twGuf tjypf&Sdonf[k uRekfyf,kHMunfonf/ vdk&if;tcsKyf rif;pdk;&mZm
rsm;ESifh rif;rIxrf;rsm;tzkdUrSm Oay'pnf;urf;twdkif; &dk;om;pGm aqmif&GufcJU
vQif (tkyfpk usifhpOft&) 0w&m;twdkif;aqmif&Gufjcif;jzpfonfhtwGuf
aMumifh tjypfr&SdEdkif/ (tjypf&SdonfqdkvQifvnf; rqdkpavmufuav;rQom
&Sdoifhonf/)

t*wdvkduf

&J&JBuD;,kHMunfvsuf&Sdonf/

pm;rIonfomvQif

omtjypfBuD;onf[k

(taMumif;t&mrsm;rSm

pdwfobm0t

aMumif;udk ESpfaygif;rsm;pGmavhvm okH;oyfcJUNyD;onfh uREkfyf\t,ltqudk


wifjyjcif;rQom jzpfygonf/)
ruG,faysmufEdkifaompmay
taemufwdkif;jynfrsm;

pma&;q&mrsm;?

yef;csDq&mrsm;rSp

rsm;pGmaom tEkynmonfrsm;onfrdrdwdkU uG,fvGefoGm;aomfvnf; rdrdwkdU\


]vuf&m}rsm;

onfruG,fraysmufyJ

1164

tNrJxm0pOfwnfae&pfapzdkUqdkonfh

Immortality

&nfrSef;csufBuD;xm;wwfMuonf[k zwf&bl;\/ odkUaom

&nfrSef;csufrsKd;rSm

vlBudKufrsm;

tvGefemrnfBuD;onfh

ynmonf

tenf;i,fwdkYom xm;&Sd0HUjcif; jzpf\/ pma&;q&mjzpfcgp uREkfyfonf


tqdkyg &nfrSef;csuftaMumif;udk Mum;&bl;aomfvnf; rdrdudk,fwdkifrlum;
xdkodkUaom &nfrSef;csufrsKD;xm;Edkif avmufonfh tajcrsKd;okdU b,faom
tcgrS a&mufvdrfhrnf[k tdrfrufrruf0HUcJUbl;yg/ touft&G,fBuD;&ifhvm
w&m;"rudk

tm;xkwfvmaom

tcgrlum;

ruG,faysmufEdkifaom

pmayrsKd;a&;cJUEdkifjcif;twGuf *kPf,ljcif;onf a&;oltzdkU vkH;0t"dym,fr&Sd?


vltrsm;udk tusKd;jyKrnfxifonfh pmayrsKd;a&;cJUEdkifvQif aemifvmaemifom;
rsm;tzdkU aus;Zl;&SdapEdkifvdrfhrnfjzpfaomaMumifh olwdkU\ tusKd;&SdaprItwGuf
rdr\
d pmay

wnfae&pfapvdkaom

qdkvdkjcif;rSm

rdrd*kPf,lvdk

aemifom;rsm;\

qE&Sdrdjcif;udkrlum;

wnfae&pfap

tusKd;twGuf

0efcH&ayrnf/

vdkjcif;r[kwf?

wnfae&pfapvdkonfh

aemifvm
apwemrQ

omjzpfygonf/ uREkfyfa&;cJUorQaom pmayrsm;teuf Mum&Snfav; jrifh


wnfaevdrfhrnfj[[k arQmfvifhrdonfh pmayonfum; rSwfwrf;r[kwf?
avmukw&ma&;qdkif&m 'da|'d|rwH tp&Sdaom bmoma&;pmayrsm;jzpfyg
onf/
tawG;ESifh]pma&;aumif;}
rdrd\vuf&mrsm; &moufyefwnfapzdkU arQmfvifholrsm;\ ]*kPf,ljcif;}
rsm;onf vkH;0t"dym,fr&Sd[k qdkcJUjcif;rSm okdUaomtaMumif;aMumifh
jzpf\/

pma&;q&mrsm;

odkUr[kwf

tEkynmonfrsm;onf

rdrdwdkU\

vuf&mrsm; &moufyef wnfae&pfzdkU arQmfvifhcsufxm;Mujcif;rSm pdwful;

1165

,OfrIoufoufjzpf tqdkygpdwful;,OfrItay:wGif tajcwnfNyD;pdwfxJ


*kPf,ljcif;jzpfwef&m \/ ynmonfw&mteufwGifrS wa,mufwavrQom
jzpfEdkifay&m <uif;usef &pfaom 99a,mufwdkU\ vuf&mrsm;rSm rMumrD
wdrfjrKyfuG,faysmufjcif;odkU a&mufMu&onf jzpfaomaMumifh tawG;ESifh
*kPf,lrdMujcif;rQomjzpfayvdrfhrnf/ arQmfvifhcsufrudkufaom ynmonf
rsm;udk xm;ygOD;? vuf&mrsm; wu,fwnfaeNyD; emrnfBuD; wvkH;usef
aeonfhpma&;q&mESifh
jrefrmjynf

ynmonfrsm;

&SifoDv0Ho?

OD;ykntp&Sdaom

yk*dKvfrsm;

taMumif;udk

pOf;pm;MuygOd;pdkU/

&Sifr[m&|om&?

e0a';?

t*Fefjynf

&SdwfpyD;,m;?

OD;Mobmo?
rDvfwef?

'pfuif;paom yk*dKvfrsm;? &k&Sm;jynf awmfvfpwGdKif? csD;aumhAfpaom


yk*Kd vfrsm;?

jyifopfjynf

aAmfvfwJ,m;?

'l;rmhpfpaom

yk*dKvfrsm;\

vuf&mrsm;ESifh if;wkdU\trnfrsm;onf ,aeUwdkifwnfvsuf&SdMu aemif


wGifvnf; urmcsifhatmif wnfaeMuvdrfhrnfqdkMuygpdkU/ xdkolwdkUonf
,cktcsdef

rnfonfhb0udk

a&muf&SdaeMuygoenf;/

if;wkdUonf

vlUb0odkUa&mufvsuf&SdMuonfqdkvQif rdrdwdkU\vuf&mrsm; usefae&pfjcif;


twGuf

yDwdaomre

jzpfEdkifcGifh&SdMuyg\avm/

jzpfae&mb0wGif

rdrdwkdU\usef&pfaom vuf&mrsm;twGuf rnfonfhenf;ESifh *kPf,lEdkifcGifh


&SdMuygoenf;/ rdrdwkdU\vuf&mrsm; wnfae&pf jcif;twGuf rdrdwkdU\
tquftEG,frsm;

*kPf,l&pfEdkifMuvdrfhrnf[k

ESifhMuonfqdkygvQifvnf;

BudKwifNyD;

pdwful;,Of

taemufwdkif;om;rsm;twGufrSm

[kwfaumif;

[kwfayvdrfhrnf/ uREkfyfwdkUjrefrmvlrsKd;twGufrSm t"dym,fr&SdvS acs/

1166

tquftEG,frsm; *kPfjyKjcif;
&Sif;OD;tHU/

t*FvefjynfwGif

&SdwfpyD;,m;\

tquftEG,frsm;?

jyifopfjynfwGif aAmfvfwJ,m;\ tquftEG,frsm; usef&Sdaeao;ygu


igwkdU\ab;? igwkdU\bD? igwkdU\bifonf jyZmwfa&;q&mBuD; &Sdwf
pyD;,m;jzpfonf? igwdkU\ bD? odkUr[kwf bifonf aAmfvfwJ,m;jzpfonf
ponfjzifh *kPf,l<um;0gEdkifcGifh &SdMuayvdrfhrnf/ uREkfyfwdkU jrefrmvlrsKd;
tzkdUrSmum; rdrdwkdU\ tquftEG,fudk okH;qifhrQavmufxufydk trSwf
tom;jyKEdkifol &Sm;ayvdrfhrnf/ tb,fhaMumifh qdkaomf &SdwfpyD;,m;u
&SdwfpyD;,m;uav;arG;aomfvnf; jrefrmjynfxkH;pHrSm OD;azodef;u azodef;
uav;arG;onfr[kwf? a&TOa'gif;BuD;u a&TOa'gif;uav; arG;onfr[kwfyJ
okH;av;qufqdkvQif bdk;ab;wdkU\trnfrsm; aysmufuG,foGm; wwfaom
aMumifh jzpfavonf/ yrmqdkaomf uREkfyfzcif\ ESr0rf;uJG wa,mufu
vuf0JokE&trwfBuD;onf uRefyfwdkU\tquftEG,fjzpfonf[k ajymbl;&m
uREkfyfuzciftm; ar;Munfhaomtcg zcifu vuf0JokE&ESifh qufonf
r[kwf? bkd;awmfbk&m;vufxufokH;yg;rif;BuD;qdkolESifhom tquf&Sdonf
[kajym\/ uREkfyfonf olwdkUarmifESrESpfa,mufudk awUqdkifay;aomtcg
wa,mufwrsKd; ajymMu jiif;ckefMu\/ rnfol\pum;udk twnfjyK&rnf
rajymwwfEdkifatmif &Sdawmhonf/ odkUjzpf rMumao;rDu vuf0JokE&
\arG;zGm;&m ZmwdtaMumif; ESifh ywfouf r*Zif;ESifhowif;pmrsm;wGif
tjiif;tckefjzpfMuonfhtcg uREkfyfonf tquftEG,f jzpfygonf[kom"u
wifjyEdkifjcif;r&SdonfhtwGufaMumifh vuf0JokE&onf uREkfyf\ tquf
tEG,fjzpfygonf[k

xkwfazmfa&;om;jcif;rjyK

yJqdwfqdwfaecJUjcif;

jzpfygonf/ tu,f uREkfyfwdkUjrefrmjynfwGifzcif\ trnfudkqufcH

1167

&aomxHk;pH&SdcJUygrl uREkfyfonf ]OD;jrwfpH} wa,mufjzpf rJZmawmifajc&wk


twGuf *kPf,lrnfqdku ,lEdkifcGifh&Sdayvdrfhrnf/ qdkvdkjcif;rSm rdrd\vuf&m
rsm; wnfae&pfonfhtwGufaMumifh rdrdu BudKwif*kPf,ljcif;[l onfrSm
txl;ojzifh uREkfyfwkdU jrefrmjynfom;wa,muftzdkU&m t"dym,fr&Sd vSay/
uREkfyf\,kHMunfcsuf
uREkfyf\vuf&mtcsKdU

wnfae&pfygrl

rdrdtwGuf

pdwful;,Of

oabmrsKd;ESifh BudKwif*kPf,ljcif;r&Sdaomfvnf; aemifvmaemifom;rsm;\


tusKd;twGuf 0rf;omrdjcif;udkrlum; 0efcHcJUNyD;ygNyD/ uREkfyf\ avmukw&m
a&;qdkif&m pmayrsm; rSmaysmfaysmfaecsifwwfonfh pma&;q&mwa,muf\
vuf&mrQomjzpfonf[k acwfvlrsm;u (txl;ojzifh vlBuD;ydkif;u)
ESmacgif;&IHUcsifMurnfjzpfaomf vnf;aemifcwfrsm;rl rnfonfhyk*dKvfrsKd;u
a&;onfjzpfap obm0wnf;[l aom pHcsdefxdk;Munfh udkufnDonfqdkvQif
vufcHzdkUtoifh&Sd vGwfvyfpGm pOf;pm;&Jaom vli,fvlvwfrsm; ay:ayguf
vmvdrfhrnf[k

,kHMunfonfh

twGufaMumifh

uREkfyf\vuf&mrsm;rSm

orm"dESifh owdudkvnf;aumif;? orx tvkyfESifh 0dyem tvkyfudk


vnf;aumif; ydkif;ydkif;jcm;jcm; em;vnf oJoJuGJuGJ &Sif;&Sif;vif;vif;
wifjywwfaom yk*dKvfrsKd; tvGef&Sm;yg; axG;vkH;&pfywf jzpfaeMu&&Smonfh
a,m*Drsm;om aygrsm;vSonfh acwfjrefrmjynfwGif (uREkfyfudk,fwdkifu
ax&fBuD;0gBuD; q&mawmfBuD;wyg; r[kwfonfhtwGufaMumifh) [dk;av;
wausmfjzpfatmif acwfpm;onf[k rqdkEdkifapumrl acwfrsKd; rQ
avmuf vufcHMujcif;onfyifvQif yk*dKvfpGJuif;&Sif; vGwfvyfpGm pOf;pm;
qifjcif0HUaom aemifacwfrsm;okdU a&mufaomtcg r*fw&m; zdkvfw&m; udk

1168

vdkvm;olrsm; &SdaeMuao;orQ umvywfvkH; enf;ed,wcktaejzifh


wnfae&pfvdrfhrnf[k arQmfvifh&kHomru ,kHMunfvsuf&Sdygonf/ pma&;q&m
wa,mufjzpf&jcif;twGuf txifBuD;cH&oa,mifa,mifESifh txifao;cH&
bl;ykH tjzpftysufwckudk ae&m azmfjyvdkygao;onf/
csD;rGrf;0rf;omrdjcif;
1962 ckESpf? Zefe0g&DvtwGif; uREkfyfonf &efukefNrdKU&SdaepOf a,m*D
OD;wif\NcHodkUrdwfaqGwa,mufESifh a&mufoGm;\/ if;wkdUNcHxJrSm "rm&kHBuD;
wck&Sd txufwef;t&m&Sd yifpifpm;rsm;onf we*FaEGESpfywfvQif wBudrf
us awGUqkHMu w&m;a[mcsifolu wem&DrQa[mcGifh&NyD; usefaomtcsdef
wGif w&m;"raqG;aEG;Muaom xkH;pH&S\
d / aqG;aEG;yJGtNyD; vma&muf
orQaom y&dowf 20ausmfwkdUtm; a,m*DOD;wifu tvGefaumif;rGefpGm
csufjyKwfpDrH

xm;onfh

xrif;[if;rsm;udk

tvGefoefU&Sif;oyf&yfpGm

jyifqifxm;onfhpm;yGJ &SnfB uD;ay:wGif auR;arG;ayonf/ (csufjyKwfykH?


[if;cGufrsm; pkHvifykHESifh jyifqifxm;ykHwkdUudk jrif&jcif;tm;jzifh tvSL&Sif
a,m*DOD;wif\

apwem

xufoefjcif;udk

uREkfyftuJcwfEdkifygonf/)

vma&mufMuonfh y&dowfrsm; teuf tcsKdUrSm

uREkfyf\'da|'d|rwH

pmtkyfudkzwfbl;xm;Muonfjzpf w&m;a[mzdkU wdkufwGef;Mu\/ uREkfyfum;


w&m;awmufavQmuf

ra[mwwfyJ

'da|'d|rwHpmtkyf

yg&Sdaom

taMumif;t&mrsm;ESifh ywfouf aqG;aEG;ar; jref;jcif; jyKvkyfMuygvQif


ajzqdkygrnf/ xdkpmtkyfrSty tjcm;aom taMumif; t&mrsm;udk ar;jref;
Muygrlum;

uREkfyfajzqdkavmufatmif

rwwfuRrf;yg[l

twdtvif;

azmfxkwf0efcH&ygonf/ vma&mufMuaom {nfhonfrsm;teuf txufwef;

1169

t&m&SdBuD; wa,mufurl uREkfyfteD;odkU csOf;uyf uREkfyf\ 'da|'d|


rwHpmtkyf ta&;tom;&Sif;vif;jywfom;ykHudk vIdufvSJ0rf;ajrmufpGm csD;usL;
ygayonf/ uREkfyfrSm uREkfyfa&;cJUbl;onfh pmtkyfrsm;ESifh ywfouf &Hzef
&Hcg csD;usL;pum;ajymjcif;rsm;udk BuKH&bl;yg\/ pkHaxmuf0wKrsm;? pGefUpm;
cef;rsm;? tvGrf;taqG;rsm;ygonfh 0wKrsm;ESifh ywfoufcsD;rGrf;jcif;rsm;udk
Mum;&onfhtcg if;pmtkyfrsm;rSm rsm;aomtm;jzifh ]rSD;}aom 0wKrsm;jzpf
rSD;ykHrSD;enf;aumif;vQifom
udk,fh[m

aumif;rnf?

udk,fodonfjzpfaomaMumifh

0rf;ajrmufvSatmif
jzpfygonfqdkum

r&Sdojzifh

udk,fydkifpdwful;

r[kwfjcif;udk

csD;rGrf;pum;

ajymjcif;twGuf

ajymoifholrsm;udkrl

rSD;aom0wKrsm;

rlv0wKtrnfESifhwuG

zGifh[ajymavh&Sdygonf/

txufwef;t&m&SdBuD;wa,mufu (rif;BuD;jzpfonf/) 'da|'d|rwH pmtkyf


taMumif;udk tcsKdUvlrsm; Mum;avmuf atmifcsD;rGrf;ajymqdkaom tcgrlum;
tzdk;wefvSonf qdkMuonfh avmukw&ma&;&m jzpfonfhjyif rSD;jcif;?
odkUr[kwf cdk;csjcif;r[kwfyJ rdrdtm;xkwf awGUjrif&onfhtwdkif; pmzwf
olrsm; em;vnfatmifBudK;BudK;pm;pm; a&;om;xm;jcif; jzpfonfhtwGuf
aMumifh xdkpmtkyftaMumif;udk vIdufvSJpGm csD;usL;ajymqdkjcif;udk Mum;&
onfhtcg b,fwkef;uESifhrQ rwlatmif yDwdaom rejzpfrdygonf/
uREkfyf\rsufpdxJtenf;i,f ndKrnf;aom if;t&m&SdBuD; \ tom;onf
tndKa&mifaysmuf a&Ta&mifawmufvmonf[k xifvmrd\/ aemufqkH;
t&m&SdBuD;onf uREkfyfESifhcGJcGmawmhrnftjyKwGif ajymvdkufonfrSm ]]uRefawmf
awmh aumif;aumif;BuD; oabmaygufoGm;NyD q&mBuD;a&? bmvJqdk awmh
w&m;"rtaMumif;rsKd;qdkwm[m pma&;q&mu a&;jyrS aumif;wmudk;vdkU
wxpfcs,lqvdkufNyD cifAsm}}[k ajymavonf/

1170

oabmaygufykHwpfrsKd;
txufygpum;udkMum;&aomtcg

vnfacsmif;teD;odkUa&mufatmif

jrifhwufaeaom uREkfyf\b0ifonf olUae&modkUjyef ckefcsvdkufojzifh


]zkwfueJ}jrnfoHMum;vkduf&onfxif\/
uREkfyf udk,fwdkif

vufpowfawmh

ol\t,lrSm

tm;xkwfawGU&onfh oabmw&m;rsKd;udk wifjyjcif;

r[kwf? pma&;q&m\pdwful;OmPfjzifh BuHzefawG;awmNyD; pma&;aumif;ol


wa,muf\ a&;om;jcif;rQom jzpfonf[k qdkvkd[ef&Sdayonf/ odkUqdkvQif
pdwful;wwf pma&;aumif;aom pma&;q&mwdkif; a&;Edkifonfqdkonfh
t"dym,frsKd; oufa&mufvsuf&Sd\/ xdkol\pum;onf wenf;tm;jzifh
csD;usL;&ma&mufayonf rSefaomfvnf; uREkfyftzdkUrl ]rSef;csuf}ESifh ESrf;
xGufuGmonf}

qdkonfh

pum;uJUodkUjzpfae\/

tb,fhaMumifhqdkaomf

udk,fwdkiftm;xkwf awGU&aom tjrifudk wifjyjcif;ESifh pdwful;wwf


pma&;aumif;NyD; a&;xm;onfhpmaywdkU rSm (av;eufjcif; t&mXme)
BuD;pGmaom jcm;em;jcif;&SdayaomaMumifhwnf;/ uREkfyf\'da|'d|rwHpmtkyfudk
zwf&IMuol tm;vkH;onf xdkrif;BuD;uJUodkU ,lqMuonfqdkygvQif uREkfyf\
usrf;pmtkyf Mum&Snfav;jrifh wnfae&pfzdkU wnf;[laom ,kHMunfcsufrSm
cyfysufysuf jzpf&ayawmhrnf/ odkU&mwGif w&m;"rESifh ywfouf yk*vdu
"d|mefoabmrxm;yJ "r'd|mefenf;jzifh qifjcifMurnfh aemifvmaemifom;
rsm;twGuf

arQmfvifhcsuf&Sdygao;onf[k ajzqnf&ayonf/

t,ltqwckrSmvnf;

vlow0gonf

wacwfxufwacwf

uREkfyf\
rd&dk;zvm

t,ltqrsm;udk azmufxGif;qifjcifwwfonfh pOf;pm;enf;rsKd; wkd;wuf


vsuf&Sdonf[k ,kHMunfygonf/ bk&m;a[musrf;*efrsm;udk ed, taejzifh
teufjyef a&;jcif;rsKd;xuf Ak'nTefMum;awmfrlcJUonfh usifhpOfrsm; t&

1171

udk,fwdkiftm;xkwfNyD;

acwfpum;rsKd;acwfOyrmrsDK;jzifh

a&;om;wwfjcif;

onf aemifacwfvlrsm;twGuf omxda&mufEdkifvdrfhrnf[lvnf; arQmfvifh


vsuf&Sdygonf/
udk,fusifhw&m; t,ltq
'da|'d|rwHtp&Sdaom avmukw&ma&;&m pmtkyfrsm;udkawmha&;onf?
&kyf&Sifum;rsm;udkawmh Munfhao;onf[k uREkfyftm; tcsKdUaom avmukw&m
orm; qdkolrsm;u uJU&JUcsifwwf\/ rdwfaqGwa,mufu ]]b,fhES,fvJAsm?
bdkifpukyfawG bmawG Munfhao;oudk;}}[k uREkfyftm; ar;bl;&m uREkfyfu
]]rMunfhyJaervm;Asm? bkdifpukyfZmwfnTef;awmif a&;wwf,if

a&;csif

ao;&JU}} [k uREkfyfu 0goemtwdkif; cyf&GJU&GJUjyefajymvdkufrdonf/ trSefrSm


uRekfyfonf ]tNiD;ajy} oabmjzifh wcgw&HbdkifpukyfMunfhrdonf rSefaomf
vnf;

bdkifpukyfZmwfnTef;rsKd;udkrl

(aiG0ifaumif;vSonfqdk

a&;csifrd

aomfvnf;) aqmif;yg;rsm;a&;&jcif;uJUodkU t&om&Sdawmhonf r[kwfaom


aMumifh

a&;zdkUpdwfrul;awmhyg/

odkU&mwGif

bdkifpukyfMunfhjcif;aMumifh

vlBuD;wa,muftzdkU&m odumysufonfqdkaom vlrsm;\t,ltqudkrl


vufrcHEdkifyg/ twGufaMumifh odumysufonf[k vltrsm;u ajymvQif
vnf;

udpr&Sd?

cHEdkif&nf&Sdygonf/

uREkfyf\t,ltqum;

vlonf

&[ef;r[kwf? 0rf;pmudkudk,fh[mudk,f &Smpm;&aom wm0ef&Sdonf jzpfaom


aMumifh wcgw&H ]tNiD;ajy} oabmESifh aysmfp&mtm&kHuav;rsm; cHpm;
rdjcif;twGuf

bmtjypfrSrjzpfEdkif?

vlwbufom;tm;

xdcdkufepfem

apjcif;r&SdorQ umvywfvkH; vlom;onf aysmfp&m tm&kHuav;rsm;udk


twdkif;t&SnfESifh cHpm;vQif tusKd;r,kwfEdkif[k ,lqonf/ &[ef;b0rl

1172

uREkfyfonf aeylvSouFef;udkacgif;ay:wifrnf[k BuHrdjcif; udkyifravsmf[k


xifonfESifh rjyKvkyfyJ a&SmifcJUykHtaMumif;udk a&;om;cJUbl;yg onf/
&[ef;rsm;tzdkUrSm (ygom'du*kPfESifh jynfhpkH&rnf/) vlrsm; MunfndKzG,f
jzpfatmif aewwf&rnf[k Ak'u rdefUawmfrl&m pifppfrSm MunfndKzG,fjzpf
atmif aewwfygrSvnf; vlrsm;u vSL'gef;MuNyD; 0rf;0Edkifrnfjzpf\/
udk ,fh0rf;pmtwGuf

udk,f&Smpm;&onfh

vlom;rsm;tzdkUrSm

wcgw&H

pdwf&Tifys aprItwGuf umr*kPftm&kHrsKd; cHpm;jcif;onf vdktyfonf[lyif


uRefyfxif onf/ vlMunfndKatmifqdk [efvkyfcsifaom vlrsm;tzdkUrSm
a&Smifcsifvnf; a&SmifMuap? xdkvlpku uREkf yftm; uJU&JUcsifMuvQifvnf;
uREkfyf*&kpdkufvdrfhrnf r[kwfacs/

umr*kPf ra&SmifEdkifao;vQif
tcsKdUvlrsm;u uREkfyftm; ]][kwfawmh[kwfygonf? odkUaomf w&m;
orm; wa,mufqdkaomaMumifh

a&SmifMuOfoifhonf}}

[k

ajymMu\/

pum;udkvnf; uREkfyfvufrcHEdkifacs/ uREkfyfonf &Hzef&Hcg &ufow


wywfESpfywf ponfjzifh qdwfNidrf&mt&yfodkU csOf;uyf Oykof&uf&Shnf
apmifhNyD;

w&m;tm;xkwfavh&Sd&m

xdkodkUaom

tcsdeftydkif;tjcm;wGif

aysmf&TifrIudk a&SmifMuOf&kHomru owdarG; jrLjcif;tm;jzifh rdrd\pdwfudk


jzLpifatmif? pdwftaMumif;udk od&atmif BudK;pm;bl;yg\/ tdrfodkUjyefvm
tvkyfcGifodkU 0if&aomtcgrl w&m;tm; xkwfpOfu taersKd; raeEdkifyg/
(vuf&Sdtajctae

vdktyfonf[lvnf;

r,lqyg/)

tdrfaxmifESifh

aexdkif tjA[p&d, odumyk'fudk rapmifhxdef; Edkifaom vlrsm;tzdkUrSm

1173

yGJvrf;obifESifh &kyf&SifMunfjcif;rQavmufudk a&Smif MuOfzdkU rvdktyf[l


uREkfyfem;vnfygonf/ udk,fusifhw&m;jyif odumESifh qdkifaom t,ltq
uvnf;&Sdao;\/ uREkfyfwkdUta&SUwdkif;om;rsm; (txl;ojzifh jrefrmvlrsKd;
rsm;) onf touft&G,f BuD;jyif;vmonfhtcg odumapmifhxdef;&aom
tpOftvm&S\
d /

uREkfyfrSm

touf70ausmfNyDjzpfaomfvnf;

usef;rm

zswfvwfpGm&Sdao;onfhtcdkufwGif jcif;vkH;cwfjcif;? Muufawmif &dkufjcif;


paom upm;enf;uav;rsm;udk vkyfcsifao;\/ txdkuftavsmuf vnf;
upm;Edkifygao;\/

odkU&mwGif

jrif&olrsm;u

]uav;uvm;&Sdonf}?

]tbdk;BuD;aqmhonf}[k ajymMurnfpdk;aomaMumifh atmifhtD; aevdkuf&\/


udprsKd; uREkfyfonf taemufwdkif;om;rsm;\ xkH;pHudk oabmus\/
touf rnfrQBuD;onfjzpfap ]a*gufoD;}&dkufjcif;tvkyfudk vkyfMuao;&m
uREkfyf tvGefoa&usvSonf/ jrefrmrsufpd tm;upm;jcif; tvkyftm;vkH;
onf uav;oli,frsm;\ aysmfyg;enf;jzpfonf? vlBuD;rsm;ESifh ravsmf[k
rSwfxifMu onfhvuPmESifh udk,fvufvIyf&Sm;jcif;ESifh pdwfaysmfjcif;qdkif&m
tvkyfrsKD;udk

vkyfrdMuvQif

ujrif;onf[k

rSwfxifwwfMuavonf/

bdkifpu,fpD;jcif;tvkyf udkyif ]uav;uvm;}&Sdonf[k rSwfxifykH&Muav&m


wckudkrlum;

rnfolu

rnfodkUxifMuonfjzpfap?

rsufpd? em;ESifh

owdrcRwf,Gif;orQ umvywfvkH; qufvuf jyKvkyfvdrfhOD;rnf[k qkH;jzwf


csufcsxm;NyD;jzpfavonf/
taysmfusL;jcif;
waeUo uREkfyfonf urmausmft*Fvdyfpma&;q&mBuD; aqmrm;
qufarmfrf\ pmwtkyfudkzwf&IpOf uREkfyftHUMordaom taMumif;w&m wck

1174

azmfjyxm;jcif;udkawGU&\/ armfrfu wcgw&Humr*kPf taysmfusL;jcif;


onf 0dnmOftwGuf tusKd;&Sdonf? oludk,fwdkifrSm vkHavmufaom cGeftm;
r&SdaomaMumifh rwwfEdkifae&onf/ Mu,fwm&mrsm;onf awmifxdyfay:
rSm

wufMunfh&jcif;xuf

ajrmif;xJrSqif;Munfh&onfhtcg

om

awmifyouJUodkU wcgw&H umr*kPftaysmfusL;NyD;aom tcgrsm; udk,fa&m


pdwfyg ESpfodrfhauseyfrI&Sdonf[k qdkavonf/ armfrfonf txl;oefpGrf;aom
udk,fum, r&Sdjcif;twGufaMumifh udk,fwdkifprf;oyfcGifhr&yJ tawG;ESifh
a&;jcif;ayavm? wcgw&HwGif prf;oyfbl; a&;jcif;ayavm rajymEdkifay/
vlwa,muf\ tawGUudkvnf;aumif;? t,ltqudkvnf;aumif; tjcm;
vlwa,mufu rSefonf? odkUr[kwf rSm;onf[l wxpfcsqkH;jzwf&ef
oifhavsmfonfrxifay/ odkU&mwGif uREkfyftzdkUrSmrl tvGeftusL; aysmfyg;jcif;
rsKd;xuf ]pkH}csifwwfaom 0goemuqGJaqmifvsuf&Sd\/ ]]a,mufsm;uav;
qdkwm pkHrSuG,fhorD;&JU}} [k tbdk;uajymbl;&m uREkfyfonf vlvm;
ajrmufaomt&G,frSp

umr*kPftrsKd;rsKd;udk

pkHatmifjrnf;csifaomqE

tNrJuyfvsuf&Sd\/ rpm;bl;aomtpm;tpm? rMum;bl;aom aw;csif;aumif;?


rawGUbl;aomazm|Am&kH? rjrnf;bl;aom ok&mar&,rSp rawGUawGUatmif
vdkufvHpkHprf;wwf\/

odkU&mwGif

vGefusL;atmif

rjzpfcJUrdjcif;rsm;rSm

uREkfyf\owdw&m;aumif;jcif;xuf

uHaumif;jcif;

jzpf[efwlayonf/

tu,f uREkfyfonf vGefusL;onfht&omudk BudKufESpf oufvmcJUygrl


a&SmifMuOfavmufatmif orm"d&SdvSonfrxif/ rdrdudk,fu vGefusL;&jcif;
udk rESpfoufwwfonfh obm0(yg&rD?) &SdonfhtwGufaMumifh uHaumif;jcif;
oufouf

jzpfwef&monf/

pkH&kHrQompkHcsif

0goemuav;r&SdcJUonfhwGufaMumifh

uREkfyfonf

vGefusL;csifwwf
twlwuG

aom
aysmfyg;

cJUMuonfh i,foli,fcsif;rsm;tm;vkH; uG,fvGefMuonfhaemuf ,ckwdkif

1175

touf&Sifvsuf&Sdjcif; jzpfoavm[k awG;awmrdonf/ uREkfyf0efcHygonf/


uREkfyfonfpdwfwif;rmvSaom

vlwa,mufr[kwf?

rnfonfht&mrqdk

vGefusL;&jcif;udk rBudKufwwf? jrnf;&kHrQavmuf (emrnfysuf&kHrQavmuf)


om prf;csifwwfolwa,muf jzpfaomaMumifh rQavmuf ae&jcif;jzpf
[efwl \/
txifBuD;cHxdkufrS cHcsifonf
emrnfysuf&kH[laom pum;vkH;udk okH;cJUonfjzpf taMumif;udk
&Sif;jy&ef

vdkayao;onf/

rsm;pGmaomolwdkUonf

udk,fusifhw&m;ESifh

ywfouf emrnfaumif;&zkdU BudK;pm;wwfMuonfom jzpfygvsuf uREkfyfrl


um;

wcgw&HwGif

emrnfysufatmif

wrifwumvkyfcsifwwfonf[k

ajym&vQif,kHEdkifzG,f&m r&Sdoavmuf jzpfaumif;jzpfayvdrfhrnf/ odkUaom


pdwfrsKd;jzpfay:wwfjcif;rSm tcgcyfodrf;r[kwf? wcgw&HrQomjzpfygonf/
pdwfrsKd;jzpfvmwwfjcif;rSm

uREkfyf wu,fr&Sdaomt&nftcsif;rsKd;udk

tjcm;vlrsm;u &Sdonf[k txif a&mufvsuf&Sdaomtcgjzpfap? tjcm;


vlrsm;[efvkyfaeMuonf[k xifrdaom tcgjzpfap uREkfyfonf udk,fhudk,fudk
emrnfysufatmif vkyfcsifwwfavonf/ waeUo vli,fwa,mufonf
uREkfyf\pGefUpm;cef;0wKrsm;udk zwf&onfESifh uREkfyfudkauR;csifarG;csifaom
o'gw&m; xufoefonfhvuPmESifh vrf; trSwfrJU awGUqkHMu&mwGif
uREkfyftm; [dkw,fxJodkU ac:oGif;auR;arG;avonf/

pm;p&mrsm;rSm,l

NyD;aemuf vli,fu uREkfyf\\pdwful;OmPfudk csD;rGrf;ajymqdk&kH wGifru


uREkfyf\ig;yg;oDvwnfNrJykH&jcif;

taMumif;udkvnf;

xkwfazmfajymqdk

avonf/ (xdkvli,fonf uREkfyftaMumif;udk rod&Smacs/) xdktcsdef uREkfyf

1176

onfbD,maomufzkdU vkH;0pdwful;r&aomfvnf; vli,fu uREkfyf r&Sdaom


t&nftcsif;udk csD;usL;&mwGif 0rf;xJ ,m;usdusdjzpfvmonfESifh bD,m
wvkH; rSm,laomufpm;vdkufonf/ vli,fonf uREkfyftm; yg;pyfa[mif;
avmif;ESifh ai;MunfhaepOf uREkfyftay: tHUMojcif;ESifha&mpyf txiftjrif
usqif;oGm; onfhrsufESmxm;rsKd; BuKHawGU&aomfvnf; uREkfyf0rf;renf;
vSacs/ xkdpOfu uREkfyfonf aomufcsifaomtcg aomufao;onfjzpf
ok&mar&, uif;&Sif; onf? uif;&Sif;rSjrwfonf[laom ol\xifjrifcsufudk
zsufypfvdkuf&rS

auseyf

Edkifonf/

vli,fonf

uREkfyfaomufaom

bD,mzdk;twGuf ydkufqHay;&rnfudk aESmifhaES;vdrfhrnfxif if;twGuf


uREkfyfuyif xkwfay;yg\/ odkU&mwGif olu vufrcHyg/ tjyKtrlonf
rSefuefonf[k
rcHvdkjcif;rSm

uREkfyfrqdkvdkyg/

rxdkufwefaomenf;jzifh

uREkfyf\0goemjzpfygonf/

usrf;rjyKrD

txifBuD;
tcsdefumv

wavQmufvkH; uREkfyfrSm tavhtusifhtwdkif; jyKvkyfvmcJUyg onf/


apwemygrS vkyfcsifonf
vGefcJUaom

udk;ESpfcefUavmufuvnf;

uREkfyfonf

tjcm;aom

Oyoum rsm;ESifhtwl oBuFefwGif;wGif ukodkvfawmf bk&m;odkUoGm;


OykofoDwif;aqmuf wnfMu\/ vlvwftcsKdUurl OykofrapmifhyJ npm
xrif;pm;Mu\/ wwd,aeU uREkfyfonf olwkdUxrif;pm;jcif;udk jrif&
xdkaeUtzdkU

oDvr,lyJaevdkuf\/

oDv,l?NyD;rS

OykofcsKd;onfr[kwf?

BudKwifNyD;oDvr,lyJ aevdkufjcif;jzpfonf/ uREkfyfonf taMumif;udk


OD;xiftm;ajymjy&m OD;xifu ]]rvkyfeJUAs? 'DtxJrSm cifAsm;eJUusKyfeJU
touftBuD;qkH;yJ 'DvdkqdkvQifcifAsm;udk txifao;ukefMuvdrfh r,f}}[k

1177

owday;\/

ol\owday;csufonf

uREkfyftzkdU

omqdk;oGm;\/

uREkfyfum; xrif;pm;vdk\/ rdrdudk,fu oDv,lzkdU qEr&SdyJ olwyg;


txifao;

rnfudkaMumufonfhtwGufaMumifh

Oykofapmifh&onfqdkvQif

apwemrygonfh twGuf ]nm}onf[k t"dym,faumufNyD; xdkaeUtzdkU


OykofrapmifhyJ xrif;Nrdef Nrdefpm;vdkufygawmhonf/ onfrSmvnf; uREkfyf
\nHUzsif;csufjzpfonf[k qdkcsifqdkMuap? uREkfyf\0goemrSm apwemrygyJ
vkyf&vQif

]nm}onf[k

xifwwf

rjyKvkyfyJ

aeonfursm;\/

wu,fhapwem r[kwfyJ ]nm}aom tvkyfrsKd;udk uREkfyftxifrBuD;acs/


xkdtwGufamumifh

uREkfyftay:

txifao;jcif;[lonfrSm

txif

ao;MuvQifvnf;

tjyeftvSefjzpfEdkifaom

udpr&Sd?

tvkyfrsKd;jzpf\/

0gwGif;rsm; uREkfyfonf OykofoDwif; rSefrSefrapmifhwwf? pdwfygaomtcgrS


apmifhwwf\/ tvGefpdwfyg w&m;tm;xkwfcsifaomtcg rsm;rl Oykof
&uf&Shnfapmifhwwfygonf/ uREkfyftzdkU&m aeU&ufowfrSwfjcif; onf
t"dym,fr&SdvS?

pdwftm;xufoefaomaeUonf

taumif;qkH;jzpfonf[k

,lqoljzpfonf/ ay;urf;pGefUBuJjcif;udprsKd;vnf; apwem&SdrSvkyfcsifonf/


yumoeudk &nf&G,f rvkyfcsifwwf/ ig;usyfwq,frQaom aiGyif jzpfap
apwemxufoefaom

tcsdef

ay;urf;pGefUBuJ&vQif

axmifudk;&m

vSL'gef;Mu jcif;xuf tusKd;rsm;onf[k uREkfyf em;vnfNyD;jzpfonf/


uREkfyf\apwemum; vdkaeaomyk*dKvfudk ay;vSL&rS jzpfay:vmwwf\/
awmifykH&mykH&Sdaeaom

yk*dKvftm;

(rnfrQyif

tusifhoDv

jzLpifvSyg

onfqdkap)ay;vSLcsifaom apwemxufoefzkdU cJ,Of;vSonf/ txufyg


tjcif;t&mrsm;aMumifh uREkfyf tm; ]*GpmBuD;}wa,muf[k ac:MuvQifvnf;
cHEdkif&nf&Sdygonf/

1178

uREkfyf\&nfrSef;csuf
rsm;pGmaom olwdkUonf rdrdwkdU\woufwmwGif &nfrSef;csuf[l
wdwdusus r&SdMuyJ trSwfrJUaevmcJUMu\/ vuf&Sdtajctaexuf wdk;wuf
atmifqdkaom ]aomif;ajymif;}&nfrSef;csufrsKd;um; &SDwwfMuyg\/ tcsKdUurl
oaX;jzpfatmif [lvnf;aumif;? &mxl;wdk;wuf BuD;us,fatmif [l
vnf;aumif;? xifay:ausmfaZmatmif[lvnf;aumif;? tmPmvufudkif&
atmif[lvnf;aumif;

t"du&nfrSef;csuf

wckckxm;wwfMuavonf/

txufygwdkUrSm uREkfyf\t"du&nfrSef;csufr[kwfacs/ xifay:ausmfaZmfjcif;


[lonfrSm tvdk&Sdwwfolrsm;onfhtavsmuf uREkfyfvnf; txdkfuftavsmuf
awmhBudKufwwfyg\/ ausmfaZm xif&Sm;atmifum; wrifrvkyfwwfyg/
ypnf;Opm qdkonfrSmvnf; tvGeftrif;rawmifhw? ]r&Sdr&Sm;} qdkaom
tjzpfrsKd;avmufqdkvQif awmfavmufNyD xifygonf/ ypnf;OpmESifh ywfouf
rl uREkfyfrSm uREkfyf\apwemtwdkif; tusKd;ay;vsuf&Sdonfxifyg\/
uREkfyfonf ]]oaX;udkaMu;yHUonf}} [laom pum;uJUokdU wodef;wef
ausmif;BuD;ay: xdkifEdkifaom q&mawmfBuD;wyg;tm; (rnfrQavmuf Munf
ndKzG,faqmifonf jzpfap) xdkausmif;xufomatmif ESpfodef;wefausmif;BuD;
aqmufvkyfvSL'gef;csifaom apwemrsKd; jzpfay:vdrfhrnfr[kwf/ (uREkfyf
udk,fwdkif oaX;jzpfvQifvnf; vkyfvdrfhrnfr[kwf/) ausmif;ocFrf; csKdUiJU
aeaom &[ef;rsKd;twGufom vSLEdkifu vSLcsifwwf\/ qdkvdkjcif;rSm
vdktyfaom y*dKvfrsKd;tm; vdktyfoavmufom vSLcsifwwfonf? ]bkef;ayg
vatm}

rvkyfcsifwwfacs/

wodef;wef

ausmif;xdkifyk*dKvfBuD;rsKd;u

]]'gaMumifh'umBuD;rSm bkef;aygvatm tusKd;ray;yJ riwfjywf&kHavmufom


tusKd;ay;vsuf&Sdonf}} [kqdkvQifum; uREkfyfrjiif;vdkyg/ [kwfaumif; [kwf

1179

ayvdrfhrnf[lyif 0efcHzdkUtoifh&Sdygonf/ odkU&mwGif uREkfyfujyefvnf


avQmufxm;vdkonfrSmum; ]]wynfhawmf udk,fu usdusdwuf atmif
<u,f0aom

tjzpfrsKd;udkawmifhwjcif;r&Sdyg?

avmufqdkvQif

awmfavmufygNyD?

r&Sdr&Sm;qdkaom

tjzpfrsKd;

ypnf;OpmtvGeftrif;<u,f0wdkif;

aumif;csifrSaumif;wwfonf? umr*kPf,pfNyD; tBuD;tus,fZdrfcHrIaMumifh


odoifhodxdkufaom tjcif;t&mudk odatmifrBudK;pm;yJ <u,f0onfxuf
<u,f0atmif vkyf&onfESifhyif zwfzwfarmNyD; wb0ukefqkH; oGm;ol
rsm;vnf; 'kESifha'; &SdMuygonf}}[k avQmufxm;rnfjzpfygonf/
NydKifqdkifrI\qdk;&Gm;jcif;
aomufaomufpm;pm; aevmcJUolwa,mufu ]umr*kPf,pfonf}[l
aom pum;vkH;udk tokH;jyKrdonfhtwGuf ESmacgif;&IHUcsifolrsm; &Sdwwf
onfjzpfaomaMumifh pum;vkH;\ t"dym,fudk &Sif;vif;atmifazmfjy
&ayOD;rnf/ &Hzef&Hcg aomufpm;wwfaom vlwa,mufonf umr*kPf
ZdrfcH&ma&mufjcif;um; rSefygonf/ odkU&mwGif txdkuftavsmuf aomufpm;
wwfaom vlwa,mufonf aomufpm;onfh tcdkufom rl;,pfwwf\/
oaX;wa,mufrlum;
cHpm;rIrsm;tjyif

(qifjcifwkHw&m;

um;csif;NydKif&?

vufvGwfcJUvQif)

wdkufcsif;NydKif&?

umr*kPf

vdkifpif&atmifvkyf&?

olUxufig ypnf;Opmomatmifvkyf&? udk,fhxufomaom vlrsm;tay:


remvdkjzpfapwwfojzifh
umr*kPfcHpm;rIonf
wwfEdkifay&m

zwfzwfarmvsuf&Sd
r*fzdkvfedAmeftwGuf

vltrsm;&SdwwfMuonfh

Muonf/

pifppfrSm

taESmifht,Suf

jzpf&kHrQom

m?

rp&d,w&m;rsm;

onfomvQif pdwf\qif;&Jyifyef;jcif; jzpfapwwf ,kwfedrfhaomb0rsKd;okdU

1180

ypfcswwfavonf/ pdwfobm0udk uREkfyfavhvmawGU&Sd&onfhtwdkif; wifjy


&aomf

[dkw,f

pm;aomufaysmfyg;vsuf&Sdaom

vli,fwpkxuf

tjcm;oaX;rsm;uJUodkU vdkifpifrsm;rsm;r&ojzifh rcHr&yfEdkifjzpfum tHoGm;


wBudwfBudwfjzpfaeaom "e&Sifwa,muf\tjzpfonf ydkNyD;qif;&J&kHomru
qkd;&Gm;,kwfrmaom pdwful;rsm;vnf; yGm;rsm;apEdkifonf[k qdkvdkayonf/
&nfrSef;csufESpfck
rSm;onfjzpfap? rSefonfjzpfap uREkfyfonf Opmypnf; tvGeftrif;
<u,f0aom oaX;wa,muftjzpfxuf acsmifacsmifcsdcsd r&Sdr&Sm; aexdkif
pm;aomufEdkifaom

tjzpfudktrSefwu,f

vdkvm;ygonf/

odkU&mwGif

r&Sdr&Sm;qdkaom tjzpfonf uREkfyf\woufwm &nfrSef;csufjzpfonf[k


rqdkvdkyg/ r&Sdr&Sm;qdk aom tjzpfonf uREkfyf\tajctae txl;BudK;pm;
tm;xkwfae&avmufatmif cJ,Of;aomtvkyfwck r[kwfyg/ odkUqdkvQif
uREkfyf\woufwm

&nfrSef;csufum;

todkUenf;/

&nfrSef;csufum;

vlUjynfodkUa&mufae&onfh b0wGif vlwa,muftaejzifh odoifhod


xdkufaom tjcif;t&mrsm;udkod&atmif vkyf,l&efjzpfygonf/ odoifhod
xdkufaom tjcif;t&m[lonfrSm (1)vlUtaMumif; odkUr[kwf avmuD
A[kokwESifh (2) pdwftaMumif; odkUr[kwf avmukw&ma&;&mwdkU jzpfyg
onf/ obm0tm;jzifh avmukw&ma&;&monf avmuDrIxuf ta&;BuD;
onfqdkaomfvnf; &dk;om;pGmpOf;pm;wwfol wa,muftaejzifh avmuDa&;
udk

a&S;OD;pGmavhvmzdkU

A[kokwudk

vdktyfonf[k

eHywf(1)xm;

owfrSwfonfhtwdkif;

azmfjyjcif;jzpf\/

avmuD

&nfrSef;csuft&

uREkfyfonf avmuDrIqdkif&m vlom;wkdU\ taMumif;jcif;&mudk od&Sdem;vnf

1181

atmif tcsdef&orQ avhvmqnf;yl;cJU\/ Oa&mywdkufpaom taemuf


wdkif;jynfrsm;wGif vlUtaMumif;udk od&Sdap&ef wjynfrSwjynfodkU vSnfhvnf
Munfh&IwwfMuonfjzpf&m

uREkfyftzdkUrSm

odkUaomtcGifhta&;rsKd;udk

r&&Sdonfjzpf urmhpmtkyf aumif;rsm;udk zwf&Ijcif;tm;jzifh avhvmqnf;yl;


&ygonf/

(acwf

urmudkvSnfhzkdU

tcGifhta&;&vsuf&SdMuaom

tpdk;&trIxrf;rsm;ESifh 0efBuD;0efuav; qdkolrsm;onf vlUtaMumif;udk


b,fhavmufrsm;

odcJUMuonfrajymwwf?

vlUobm0ESifhywfouf

pmwapmifwzGJU a&;om;Mujcif;udkrlum; rawGU&bl; ao;acs/)


tod&cufvSaom pdwfuav;
'kwd,&nfrSef;csufjzpfaom

avmukw&ma&;&mqdkonfrSm

pdwf

taMumif; yifjzpf\/ avmu emrfESifh&kyfrSwyg; tjcm;aomw&m;r&Sday&m


ESpfckteuf wGif Ak'bmomw&m;awmft& emrf(pdwf)onf a&SUaqmifjzpf
pdwftaMumif;udk
a[mawmfrlonf/

,xmblwusus
,xm

odonfqdkvQif

blwus[lonfrSm

udpNyD;Edkifonf[k

taemufwdkif;om;rsm;

avhvmcgpjyKaeMuonfh qdkufaumf vdk*sDac: pdwfynmrsKd;vnf;r[kwf?


tdEd,jynf

a&S;tpOftvmuwnf;u

avhusifhvmMuonfh

0dnmPH

teEH[laom t&lyur|mefrsKd;vnf;r[kwf? Ak'\ pdwmEkyemenf;udk


qdkvdkonf/ pdwftaMumif;udkrnfrQavmuf odonfjzpfap udprNyD;Edkif[k
tcsKdUvlrsm; xifaumif;xifMuvdrfhrnf/ pdwfwckwnf;udk Ak'tvdkawmfus
odatmifvkyfxm;ygu udpNyD;Edkifonfj[k uREkfyf,kHMunfonf/ usrf;*ef
taxmuftxm;vnf;

jyEdkifonf/

tb,fhaMumifhqdkaomf

pdwfudk

tvdkawmfusatmif odaomyk*dKvfonf pdwf(avmu)udk vGefajrmufonfh

1182

w&m;udkvnf; odonf[k qdkEdkifonfjzpfaomaMumifhwnf;/ rdrde,fy,f\


e,frdrdwfudk

odaomolonf

odonf[k

qkdEdkifouJUodkUyif

tdEd,jynf

0dnmPHteEH

e,fy,f\tjcm;buf

&Sdaomt&mudk

taemufwdkif;qdkufaumfvdk*sDtaMumif;ESifh
(t&lyur|mef;)

udkavhvmtm;xkwfaom

yk*Kd vfrsm;onf pdwftjcif;t&mudk (Ak'\enf;uJUodkU) xkd;azmufvGefajrmuf


atmif rnfonfhenf;ESifYrQ odpGrf;EdkifzkdUr&SdaomaMumifh oHo&mrS rvGwf
ajrmufEdkifyJ&SdMu\/ tu,f if;wdkUvnf; xdk;azmufvGefajrmufEdkifaom
enf;&Sdonf qdkcJUvQif Ak'bmomt& ormorK'wnf;[laom *kPfyk'fonf
ysufjy,f&awmhrnfjzpf Ak'bmom t,l0g'BuD;wckvkH; NydKuJG&ayawmhrnf/
Ak'bmom0if ppfrSefcJUvQif a*gwrAk' \ usifhpOfenf;vrf;rsm;rSwyg;
pdwfobm0udk
usifhpOfenf;vrf;

tqkH;wkdifodjrifNyD;
r&SdEdkif[k

avmuBuD;rS

vGwfajrmufEdkifaom

vufcH,kHMunf&ayrnf/

wenf;qdkaomf

avmurS vGefajrmufEdkifaom tjcm;enf;vrf;&SdEdkifonf[k qdk0HUaomolonf


Ak'bmom0ifwa,muf r[kwfawmhacs/

tjcm;enf;r&SdEdkif
ESpf Zefe0g&DvtwGif;u &efukefokdUa&mufcJU&mwGif acwfynm
vnf; xdyfxdyfBuJwwfonfh? w&m;udkvnf; (*dkPf;w*dkPf;rS ed,jzifh)
tjyif;txef tm;xkwfvsuf&Sdonfh? pOf;pm;OmPfvnf; tawmf&SdykH&onfh
vli,fwa,mufESifh aqG;aEG;cJU&bl;\/ xdkvli,fonf EdkifiHjcm;rS emrnf
ausmfyk*dKvfwOD;\ olUenf;ESifhol tm;xkwfjcif;udpwGif r*fqdkufzdkvfqdkuf
aygufrayguf (edAmefudk jrifrjrif) uREkfyfa&SUwGif olU[mol qifjcif

1183

ppfaq;vsuf&Sdjcif;udk Mum;cJU&\/ uREkfyftzkdUrl bmomuGJwa,mufonf


olUenf;ESifhol tm;xkwfjcif;tm;jzifh w&m;xl; awGU&ygonf qdkuwnf;u
olawGUaomw&m;onf r*fw&m;? zdkvfw&m;? edAmefw&m; r[kwfEdkif[k
wxpfcs,lqrnfjzpf\/ odkU&mwGif xdkuJUodkU wxpfcs,lqNyD; rsufESmvTJ
vdkufvdrfhrnf r[kwfao;yg/ rdrdawGUxm;onfh w&m;tjrifESifh ol\tjrifudk
wdkufqdkifcsdefxdk;Munfhvdkufonfhtcg uJGvGJaom tcsufudkawGU&rnfhtjyif
uREkfyf\tjrifonf
udkufnDonfh

xdkyk*dKvf\tjrifxuf

tjzpfudkvnf;

usrf;*efpnf;rsOf;ESifh

awGUatmif&SmEdkifayvdrfhrnf/

om

uREkfyftHUMo

rdjcif;rSm w&m;vnf; tm;xkwf pOf;pm;OmPfvnf; &SdykH&aom acwfynm


wwf xdkvli,fonf Ak'usifhpOfrSwyg; tjcm;enf;tm;jzifh tm;xkwf
xm;onfqdkonfh bmomuJG wa,muf\ w&m;tjrifESifh ywfouf
wcPwmuav; twGufrQjzpfap? [kwfrSefoa,mifa,mif odkUavmodkUavm
jzpf&Sm&jcif;yifjzpfavonf/ w&m;tm;xkwfxm;aom a,m*Dwa,mufonf
ppfrSefaom 0dyemusifhpOft& tm;xkwf txkduftavsmufrQ ayguf
a&mufxm;onfhqdkcJUygvQif
ywfouf

bmomuJGwOD;wa,muf\

cRwf,Gif;csufudk

Ak'om0uwdkU\

csufcsif;axmuf

w&m;tjrifrsKd;

r[kwfEdkif

w&m;tjrifESifh

rjyEdkifvQif

qdkjcif;udkrl

&SdapOD;?

rMumrwif

odjrifqkH;jzwfEdkifavmufayonf/
pdkufMunfhESifh apmifhMunfh
pdwftaMumif;odatmif vufawGUapmifhMunfh avhvmjcif;onf Ak'
usifhpOf trSefjzpfonfj [k vufcHMuonfqdkvQif avhvmjcif;wumwdkUwGif
pdwfudkvufawGUavhvm&jcif;uJUodkU pdwf0ifpm;zG,faumif;aom tvkyfonf

1184

b,frSmrSr&SdEdkif[k uREkfyfqdkcsifonf/ i,fxdyfudkpdkuf&jcif;? 0rf;Adkufudk


tm&kHjyKjcif;? xGufouf 0ifoufudk &IrSwfjcif;? ajcvSrf;udk owdjyKjcif;paom
tm;xkwfenf;rsKd;wkdUrSm uav;oli,frsm;yif vkyfwwfMu vG,fulonf[k
ajymMuaomfvnf; pdwfuav;udk apmifhMunfhavhvm&jcif;uJUodkU tb,frSm
pdwf0ifpm;zG,f &SdEdkifygtHUenf;/ i,fxdyfuJU odkU Nidrfvsuf&Sdaom tjcif;
t&mudkvnf;aumif;? 0rf;Adkuf? odkUr[kwf xGufav0ifavuJUodkU ESpfrsKd;
wnf;om vIyf&Sm;Edkifaom tjcif;t&mudkvnf;aumif; pdkuf&Ijcif;tm;jzifh
todOmPfwdk;wufzdkU tvGefcJ,Of;ayvdrfhrnf/ usifhpOfrsm;onf wnfNidrf
aom orm"d&aponfh orx tvkyfrsKd;rQomjzpf 0dyemOmPfjzpfay:zkdU
vGefrif;pGm cJ,Of;ayvdrfhrnf/ pdwfuav;udk apmifhMunfhavhvm&aom
tvkyfrlum; pdkufMunfhjcif;r[kwf? apmifhMunfh&aom tvkyfjzpfonfh
twGufaMumifh xdk;xGif;OmPfrsm; jzpfay: atmif qGay;onfhES,f&Sdae\/
apmifhMunfhwwfaom a,m*DtzkdU OmPfrsm; onf (t&Sdef&vmonfESifh
wNydKifeuf)

ay:xGufvmzkdU

]jyLpDjyLpD}jzpfaeMujcif;

udkawGU&ayrnf/

jrefrmjynf a,m*Dtrsm; em;vnfvsuf&SdMuonfrSm 0dyemtvkyf[lonf


pdkuf&Ijcif;? odkUr[kwf &IrSwfjcif;[l em;vnfMu\/ 0dyemtvkyf
[lonfrSm pdkuf&Ijcif; r[kwf? apmifh&Ijcif;jzpfonf/ pdkuf&I vQif
orxjzpfoGm;wwfonf/ uREkfyfonf taMumif;udk tawG;ESifh a&;jcif;
r[kwf? vufawGUusifhokH;NyD;rS &J&JBuD; a&;vdkufjcif;jzpfonf/ pdwmEkyem
tvkyf[lonfrSm

pdwfudkapmifh

Munfhjcif;[lvnf;aumif;?

a0'em

Ekyem tvkyf[lonfrSm a0'emapmifh Munfhjcif;[lvnf;aumif;?


um,mEkyem

tvkyf[lonfrSm

udk,fum,udk

apmifhMunfhjcif;

[l vnf;aumif;? "rmEkyem tvkyf[lonfrSm w&m;obm0udk apmifh


Munfhjcif; [lvnf; aumif; em;vnfoifhMuayonf/ tcsKdUa,m*Drsm;onf

1185

a0'emEkyem
wwfMu&m

tvkyfqdk

a0'em\

a0'emudk

apmifhrMunfhyJ

pdkufMunfh

OmPfxJwGif

ray:vmyJ

oabmobm0udk

orxtvkyftaejzifh ]tjrif}? ]tMum;} paom wefckd;owduav;rsm;


&&SdaeMujcif;udk BuKH&bl;vSavNyD/ OmPf&Sd pl;pl;pdkufpdkuf pOf;pm;wwfaom
yk*Kd vfwOD;onf udk,fwdkifprf;oyf Munfhygu pdkufMunfhjcif;ESifh apmifh
Munfhjcif;wkdU\ jcm;em;ykHudk xifxif&Sm; &Sm; awGU&wwfayonf/
udk,fawGUtjcif;t&mwck
om"uwckwifjy&aomf *syefacwf uREkfyfonf pdwmEkyem
vkyf,if; pdwfudkapmifhMunfhzkdU em;rvnfyJ pdkufMunfhrdcJU&m &ufaygif;
twefMumaom

tcg

]vuPm}rxifvmyJ

0dnmPteEac:onfh

(0dnmOftqkH;r&Sd) [laom t&ly ur|mef;tjrifrsKd; 0ifvmcJUbl;avonf/


ur|mef;onfvnf;
onfvnf;

rdpm'dXd

ur|mef;r[kwf?

y&dedAmefjyKcgeD;wGif

0dnmPHteEH

Ak'udk,fawmfjrwf

tygt0if

t&lypsmef

wdkUudkvnf; 0ifpm;awmfrlonf[k pmqdk&Sdavonf/ okdU&m wGif pdwfudkpdkuf


&Ijcif;tm;jzifh uREkfyf&&Sdbl;onfh t&lypsmef(taiGUtouf) onf pdwf\
Nidrf;csrf;rIudk jzpfapcJUbl;aomfvnf; tedp? 'ku? tewwnf;[l aom
vuPm

oabmw&m;rsKd;vnf;

aygufvmonfudk

rxifvm?

rawGU&aomaMumifh

0dyemOmPfrsKd;vnf;

vrf;um;

igoGm;vdkaom

vrf;r[kwf [k udk,fh[mudk,f &dyfrdum pdwfudkpdkuf&I&mrS apmifh&I&aom


tvkyfodkU

ul;ajymif;vdkuf&ygawmhonf/

Munfhjcif;wkdU\
tvGefUtvGef

jcm;em;csufonf
ta&;BuD;vSonfhjyif

1186

]apmifh}Munfhjcif;ESifh

]pdkuf}

w&m;tm;xkwfaoma,m*Drsm;tzdkU
trSm;vrf;odkU

a&mufvsuf&Sdaom

a,m*Daygif;rsm;pGmwkdUudk awGU&Sdae&onfjzpf Ak'\aus;Zl;awmfudk &IarQmf


axmifjcif;tm;jzifh (]emtDvSygNyD}[k qkdcsifqdkMuap) tcgtcGifhBuKHwdkif;
(aemifvmaemifom;rsm;twGuf jzpfcsifjzpfap) tenf;ESifhtrsm; a&;om;
azmfjy&vdrfhrnfjzpf
Ak'bmomrSefvQif

rvdkolrsm;cGifhvTwfMu&ef

awmif;yeftyfygonf/

w&m;tm;rxkwfcsifao;vQif&Sdap?

A[kokwtaejzifh

zwf&I pOf;pm;xdkufvSygonf/
pdwf0ifpm;zG,faumif;aompdwf
pdwmEkyem [lonfrSm acwfpum;ESifh ac:onf&Sdaomf Ak'nTefjycJU
onfh enf;emtwdkif;pdwfobm0udk xdk;xGif;odjrifapjcif;iSm xufMuyfruGm
apmifhMunfhNyD; pl;prf;avhvmjcif; (0g)okawoejyKjcif;

(Research)

jzpfonf/

pdwftaMumif;udk

taemufwdkif;

qdkufaumfvdk*sDq&mrsm;u

yif

pOf;pm;jcif;? pdwful;jcif;tm;jzifh odatmifBudK;pm;Mu\/ tdEd,ynm&Sdrsm;ESifh


zuD&frsm;u pdwfudkpl; pdkuf &Ijcif;tm;jzifh 0dnmPHteEH (0dnmOftqkH;r&Sd)
[laom oabmudkawGU Mu\/ Ak'enf;rSmrl pdwfudkvufawGU(ypKyef)
taejzifh

apmifhMunfhNyD;

pdwf\

tom&u|

(tew)

obm0udk

rsuf0g;xufxif jrifEdkifjcif;yif jzpfavonf/ ynmonfwa,mufonf


ajrBuD;taMumif;udk

avhvmonfhtcg

ajrBuD;&Sd&modkU

udk,fwdkifoGm;

Munfh&\/ tcef;xJrSmxdkifNyD; pmtkyfudkzwf&kHESifh rvkHavmufacs/ ywjrm;


taMumif;udkavhvmaom

ynmonfonf

ywjrm;udk

wudkifwnf;udkif

wMunfhwnf;Munfhvsuf ywjrm;trsKd;rsKd;udk wvkH;NyD;wvkH; avhvmNyD;cgrS


ywjrm;taMumif;udkodEdki\
f /
ywjrm;wkdUtaMumif;udk

ywjrm;wvkH;udk
odEdkifonfr[kwfacs/

1187

pdkufMunfhaejcif;tm;jzifh
opfyiftaMumif;udk

avhvmaom ynmonfwa,mufonf opfyiftrsKd;rsKd;wkdUudk wyifNyD;wyif


vufawGUMunfh&I avhvm&\/ opfwyifwnf;udk pdkufMunfhaejcif;tm;jzifh
opfyifwkdUtaMumif; udk odEdkifrnfr[kwfacs/ pdwmEkyem (acwftac:
pdwfokawoe) tvkyfrSm vnf; pdwfudkowdESifh apmifhMunfhaomtcg
wckjzpfNyD; wckysufoGm;aom pdwfuav;rsm;? taMumif;wdkufqdkifckduf
jzpfay:vmNyD;

aysmufysufoGm;aom

pdwfuav;rsm;?

teDrIefUESifh

a&monfhtcg a&eDjzpfjcif;? t0grIefUESifh a&monfh tcg a&0gjzpfjcif;uJUodkU


aumif;aom(ukokdvf)apwodufESifh wGJonfhtcg pdwfa umif;jzpfjcif;oabm?
raumif;aom (tukodkvf) apwodufESifh wGJonfhtcg raumif;aom
pdwfjzpfvmjcif;oabm? cPcPajymif;vJvsuf&Sdjcif;oabm? tqif;&lyg&kH
wckudk owd&aom tcdkuftwefU 0wKj'yfESifhwuG ay:vmNyD; t[kwf
wu,f

xifrSwf&jcif;oabm?

aemufwcP

tjcm;

tqif;wck

0ifvmonfhtcg ckeifuwu,fxif&aom 0wKj'yfuG,faysmuf oGm;


aemufwcku wGef;xkwfvdkufouJUodkU jzpf&aomoabm? 0rf;enf;zG,f
aomtm&kHwck ay:vmonfhtcg vIdufvIdufvSJvSJ 0rf;enf;vmaomoabm?
aysmf&TifzG,faomtm&kHwckay:vmonfhtcg 0rf;omrdaomoabm? b,foif;
rS t[kwfwu,ftESpfom& r&Sdaomoabm ponfrsm;onf a,m*D\OmPf
tjrifay:vmwwfayonf/

yx0DaA'ynmorm;onf

ajrBuD;&Sd&modkU

oGm;& ao;onf/ &kuaA'ynmorm;onf opfyif&Sd&modkU oGm;&ao;onf/


ywjrm;ynmonfonf
Ekyem

ywjrm;trsKd;rsKd;udk

(pdwfynmonf)

a,m*DtzdkUrlum;

aqmifxm;&OD;rnf/

pdwm

pdwfudkapmifhMunfhavhvm

&eftwGuf txl;wvnf ypnf;wckaqmifxm;zkdUvnf;rvdk? ajrBuD;ynm


onfuJUodkU 0wK&Sd&modkU xoGm;zdkUvnf;rvdk? xdkifvsufjzpfap? avsmif;vsuf
jzpfap? xvsuf jzpfap? oGm;vsufjzpfap pdwfuav;onf tcgcyfodrf;

1188

olESifhtwl uyfygvsuf &SdonfjzpfaomaMumifh tcsdefra&G; ae&mra&G;


apmifhMunfhvkdufonfESifh wNydKifeuf pl;prf;avhvmzkdU tvkyfay:xGufvm
&ayonf/ avhvmp&m ynm&yf trsKd;rsKd;wkdUwGif pdwfuav;\ ajymif;vJykH?
jzpfay:ykH?

aysmufysufykH?

wu,fr[kwfygyJvsuf

wu,fxif&atmif

vSnfhpm;ykH tjcif;t&mrsm;udk apmifhMunfhavhvm&jcif;uJUodkU pdwf0ifpm;zG,f


aumif;aom ynm&yfwckonf tb,frSm &SdEdkifygtHUenf;/ pdwf0ifpm;
zG,faumif;onfomruao;?

ynm&yf

wumwkdUwGif

pdwfokawoe

ynmuJUodkU wefzdk;&Sad om ynm&yfonf tb,frSm &SdEdkifygrnfenf;/


pdwmEkyemtvkyfonf

cufcJvSonf?

ysif;p&maumif;onf

jrifzkdUcuf onf ponfjzifh ajymwwfMujcif;rSm abmvkH;yGJ? bkdifpukyfyGJ


Munfhvsuf&Sdaom

vlrsm;u

ajymcsifajymMuygap?

&uftydkif;tjcm;ESifh

prf;oyfMunfhvdkaom a,m*Drsm;tzdkUrSm pdwmEkemtvkyfESifhywfouf


vrf;rSefatmifjywwfonfh

q&mrsKd;

&Sm;vsuf&SdonfhtwGuf

tvGJvGJ

tacsmfacsmf ajym&SmMujcif;jzpfonf/ aygufa&mufzdkU vG,fulonf r[kwf


aomfvnf;

tm;xkwfzkdUrSm

(q&maumif;

wynfh

o'gw&m;ESifh

jynfhpkHygu) rjzpfEdkifavmufatmif cJ,Of;vSaom tvkyfr[kwfoifhyg/


tusKd;w&m;rsm;
pdwfobm0udk ,xmblwusus odjrifatmif okawoejyKvkyfaom
pdwfynmonfwa,mufonf (pdwmEkyem a,m*D0ifjzpfonf/) pdwf\
oabmobm0wudk

txdkuftavsmuf

xkd;xGif;odjrifvmaomtcg

(aomwmyef ou'g*grfpaom emrnfBuD;rsm;udk tokH;rjyKyJ wrifa&Smif


a&;onf/) cHpm;&&Sdaom tusKd;aus;Zl;rsm;udk tenf;i,f azmfjyvdkao;

1189

onf/

xdkolonf

pdwfwkdU\

rdrd\pdwftaMumif;udkvnf;aumif;?

taMumif;udkvnf;aumif;

cyfodrf;aom

&dyfrdem;vnfonfjzpf

yxr

avmbudk ry,fEdkifao;ojzifh avmbpdwfjzpfwwfao;apumrl avmbpdwf


jzpfonfESifh

wNydKifeuf

vdkcsifr&ojzifh

tcH&cufaomoabmudk

qifjcifvdkuf&mwGif avmbpdwfonf uG,faysmufoGm;&ayonf/ (i,fxdyf


udk pdkuf&Iaomenf;? 0rf;ydkufudk pdkuf&Iaomenf;? xGufouf0ifowfudk
&Iaomenf;]rmoabm}qdk aom enf;rsKd;wdkUjzifh odkUjzpfEdkifMuyg\avm/)
avmbpdwf\tjypfudk wwfwwftyftyf rjrifbl;yJvsuf avmbpdwfudk
wGef;xkwfEdkifygrnfavm? 0rf;Adkuf\ azmif;jcif; ydefjcif;udkvnf;aumif;?
MumMumxdkif udkufcJanmif; nmvmjcif;udkvnf;aumif; pdkuf&Ixm;jcif;
tm;jzifh

xdktckdufwGif

rSxGufvm

avmb

rjzpfEdkifaomfvnf;

avmbpdwf0ifvmaomtcg

xkdpdwfudk

ur|mef;ausmif;
rnfonfhenf;jzifh

ESifxkwf&ef jzpfEdkifygoenf;/ pdwftaMumif;udk ydkifydkifEdkifEdkif odxm;rSom


vQif tvdkr&SdtyfaompdwfrsKd;udk ESifxkwfEdkifrnfr[kwfygavm/ pdwfokaw
oetvkyfvkyf txdkuftavsmuf aygufa&mufxm;aom (OmPftjrif&
bl;aom)

yk*dKvfonf

owdapmifhvsuff&SdaeygvQif

avmb?

a'go?

rmepaom tjcif;t&mrsm;udk tvQif;ry,fEdkifao;vQif &Sdrnf? Mum&SnfpGm


vufrcHyJ csufcsif;armif;xkwfEdkifonf/ armif;xkwfwwfonf/ tvdk&Sdtyf
aom pdwfaumif;udkom vufcHonf/ xdkUaMumifh vlomrefwkdUxuf pdwfqif;
&JrI oufomonf/ vlwdkif;vlwdkif;onf udk,fhavmuudk udk,fhpdwfjzifh
zefqif;vsuf &Sdonf[k Ak'a[mawmfrl&m pdwfobm0udk ,xmblwusus
xdk;xGif;odjrif

atmif

avhusifhxm;jcif;uJUodkU

aemufusdnpfnrf;aom

avmursKd;rjzpfay: atmif csKyfudkifEdkifaom ynmonf urmavmuwGif


tb,frSm &SdEdkifygOD;rnfenf;/ (pdwmEkyemac:cJUvQif w&m;apmfeHvS

1190

onf[k acwfvli,frsm; qdkMurnfpdk;onfwaMumif;? acwfvlrsm;tzdkU


]okawoe}[laom

pum;vkH;onf

omay:vGifonf[k

waMumif;aMumifh

xnfhoGif;okH;EIef;jcif;twGuf

,lqonf

a&S;usaomvlrsm;u

ESmacgif;&IHUMuvQifvnf; rwwfEdkifyg? acwfwGif vufrcHEdkifMuvQifvnf;


aemifacwfrsm;twGuf arQmfvifhygonf/)
'kwd, OD;atmifjrwfxG#fwJU
rMumao;rDu acwfwGif tvGefw&m xif&Sm;ausmfapm omoemh
0efxrf; &[ef;awmfrsm;\ MunfndKzG,f aqmifa&;twGuf txl;BudK;pm;
aqmif&Gufvsuf&Sdonfh q&mawmfBuD;wyg;tm;zl;awGUcGifh&&Sd avmuDa&;&m?
avmukw&ma&;&m axG&mav;yg; pum;vufqkHusMu&mwGif q&mawmfu
pmayusrf;*efESifhwuG t,ltqt&mwGif pl;pl;&S&S obm0usvSonf[k
emrnfBuD;cJUonfh t&Siftm'dp0Ho (vlrnf OD;atmifjrwfxG#f) taMumif;udk
pum;pyfrd

rdefUawmfrlavonf/

q&mawmfu

OD;atmifjrwfxG#fonf

pmta&;tom; tvGefaumif;rGefaMumif;? odkU&mwGif wif;rmcufxefaom


rmeoHygonfhtwGufaMumifh ol\pmudk BudKufaomfvnf; vufrcHcsifyJ&SdMu
aMumif;? uREkfyf(a&TOa'gif;)rSmvnf; 'kwd,OD;atmifjrwfxG#f jzpfae[ef&Sd
aMumif;ESifh rdefUawmfrlavonf/ uREkfyfonfq&mawmf jrifonfhtwdkif;
udk,fh[mudk,fvnf; jrifrdbl;yg\/ odkU&mwGif q&mawmf\pum;udk Mum;&
onfhtcg rdrd\tjypftemqmrsm;udk EIdufEIdufcRwfcRwf xyfqifhppfaq;&kH
omru

tb,fokdUaomtaMumif;aMumifh

if;tjypfrsKd;

uREkfyf

&Sdae&onfudk pl;prf;&SmazG jcif;tm;jzifh atmufygtwkdif;awGU&Sd&ygonf/

1191

jzLaumifobm0
uREkfyf\rSwfwrf;wGif (txl;ojzifh oli,fb0) ql;rsm; wacsmif;NyD;
wacsmif;

aygufcJU&ykHudk

azmfjycJUbl;&m

ql;awGrsm;vmaomtcgwGif

uREkfyf\ pdwfaeoabmw&m;onf jzLaumifozG,fjzpfvmonf[k qdkvdkjcif;


jzpf\/ jzLaumifonf tjcm;aom ow0grsm;udk tE&m,fjyK wwfonf
r[kwf? jyKEdkifaom owdd&Sdonfvnf;r[kwf? odkU&mwGif tjcm;ow0g
[lorQonf

if;wkdU\

&efolcsnf;jzpfonf[k

,lqonfhvuPmESifh

rnfonfhow0grsKd; csOf;uyfvm onfjzpfap udk,f&Sdaom ql;acsmif;rsm;udk


ajrSmuf<uum

ckcHzkdU

[efjyifwwf

onfhenf;wl

uREkfyfrSmvnf;

olpdrf;jriforQudk rdwfaqG[k oabmxm;Edkif avmufatmif ,kHMunfrIr&SdyJ


udk,fhudk,fudk

ckcHumuG,f&awmhrnfhES,f

]ql;}

rsm;udk

axmif<uxm;

wwfygawmhonf/ ql;rsm;ajrSmufaxmifxm;aom ]jzL} aumifudkrnfolurQ


cspfcifMuifemjcif;? yGwfumoyfum ta&mw0if qufqH jcif;jyKvkyf&ef
rjzpfEdkifouJUodkU

rsm;pGmaom

vlpdrf;rsm;onfuREkfyfudkjrifaom

tcg

cifrif&if;ESD;aom tjzpfrsKd;odkU a&mufEdkifvdrfhrnf[k rarQmfvifhEdkifyJ &SdMu\


tcsKdUurl rmeBuD;aom vlBuD;wa,muf[k xifMuaMumif; ajymjyMu\/
pifppfrSm jzLaumif rmer&SdEdkifpaumif;ouJUodkU uREkfyfrSmvnf; rnfolU
tay:odkUrSwufNyD; yvTm;<um;0gbl;jcif;r&Sd/ rdrd\tjrifudk pdwfcsvufcs
,kHMunf &J&JBuD;wifjy0HUjcif;

(Self Confidence)

rQom jzpfaomaMumifh

]rme}[kwfrnf rxif? rdrdtm; ykwfcwfajymqdkMurnfhta&;udk odjrifonfESifh


BudKwifNyD; ckcHum uG,fonfhoabmudk azmfjyonfh ]OmOfqdk;}wrsKd;rQom
jzpfwef&monfxifyg\/

jzLaumifonf

1192

usm;?

usm;opfpaom

wd&pmefrsm;udk jrifonfESifhwNydKifeuf ]&efol}[l csufcsif; odbdouJUodkU


uREkfyfonfvnf; uREkfyfESifh tpyfrwnfhrnfh vlwa,mufudk jrifvdkuf
onfESifh wNydKifeuf csufcsif;yif odwwf\/ udfprsKd; uREkfyf\
txifonf tvGefvGJcJvS\/ tpyfrwnfh[l

uREkfyfxif vdkufrdonf

qdkvQif tajctaet& rqufqHyJrjzpf qufqHMunfhaom tcgwGifvnf;


xifonfhtwdkif; tpyfrwnfhjcif;udkyif awGU&\/ tcsKdUvlrsm;rSm rlyxr
tBudrf jrifvdkufuwnf;u uREkfyfu odonfhtwdkif; olUpdwfodkU"mwf&dkuf
onfh vuPmESifh oluvnf;odykH& wa,mufESifhwa,muf Budrfzefrsm;pGm
awGUMu&aomfvnf; pum;wcGef;rQ rajymyJ aeMuolrsm;vnf; &Sdavonf/
ql;aygufaom

jzLaumifonf

roifhjrwfoludk

tuJcwfjcif;tvkyf

tjcm;ow0grsm;xuf odvG,fwwfaom yuwdOmPf


uREkfyfonfvnf;

rdrdESifhtpyfrwnfhrnfh

(Instinct)

&SdykH&\/

vlwa,mufudkodzdkU&ef

pkHprf;

qifjcif ae&onfr[kwf/ jrifvQifjrifjcif; wd&pmefwdkU\ yuwdOmPfrsKd;jzifh


odEdkifav onf/ enf;tm;jzifh uREkfyfESifhBudrfzefrsm;pGmawGUbl;aomfvnf;
wBudrfwcgrQ rac:rajymbl;olaygif;rSm uRekfyf\woufwm awmfawmfrsm;
avonf/ wcgw&HwGif xdkvlrsKd;wkdUonf uREkfyftaMumif;udk raumif;
ajymMuonf[l vnf; tjcm;vlrsm;xHrS Mum;&avonf/ uREkfyf\pdwfxJ
rnfodkUrQr&Sdyg/

xdkodkU

aomvlrsKd;ESifh

ac:ajymqufqHrIrjyKrdjcif;onf

&efjzpfzdkU tcGifhr&SdyJ &Sdonfqdkum udk,fh]tod}udkudk,fauseyfrdygonf/

1193

pdwfrwdkrdoifhyJ wdkrdjcif;
ql;rsm;ayguf&jcif;onf rQavmufom tusKd;w&m; ay:xGufonf
qdkygvQif

awmfygao;\/

uRekfyftzdkUrl

rQavmufruao;jcif;udk

awGU&\/ uREkfyf onf;rcHwwfjcif;? pdwfwdkjcif;? qefUusifbufobm0ESifh


awGUonfhtcg

pdwfqdk;vG,fwwfjcif;

wnf;[laom

raumif;onfh

]OmOfqdk;}rsm;jzpfay:vsuf&Sd \/ O'g[&kPfaqmif&aomf yDuif;odkUoGm;pOfu


trwfwa,muf\ A[kokw rjynfhpkHjcif;twGuf uRekfyfupdwfqdk;vdkufrd\/
olU[mol A[kokwenf;jcif;onf uRefESifhbmqdkifygoenf;/ okdUESifhvnf;
uRekfyfu ydkifpdk;ydkifeif;vkyf udk,fhwynfhozG,f aigufqwfqwf ajymvdkuf
rdonf/

&Iwfcsvdkufrdonf/

onfrSm

ql;rsm;aygufxm;jcif;\

tusKd;qufyifjzpfav&m tjcif;t&mrsKd;rSmrl txufyg udprsKd;wkdUxuf


qkd;&Gm; udk,fh[mudk,fvnf;rauseyfojzifh aemufydkif;wGif jyKjyifzdkU
BudK;pm;vsuf&Sdygonf/
cRwf,Gif;csufwck
tvm;wl qdk;&Gm;aom udpwckvnf; &Sdao;\/ pma&;aomtcg
uREkfyfonf (txl;ojzifh avmukw&ma&;&mtaMumif; a&;om;aomtcgrsm;
wGif) tjcm;vlrsm; vGJrSm;vsuf&Sdonf[k uREkfyftaotcsmodaom taMumif;
t&mrsm;udk a&;csifwwf\/ uREkfyfu taxmuftxm;jynfhpkHpGmESifh a&;om;
wifjyapumrl tawmftwefvlrsm; (avmu tawmftwef vlrsm;om
rsm;vS

onf)

vufcHEdkifvdrfhrnf

r[kwfjcif;udk

BudKwifod&Sdxm;\/

xdkuJUodkUBudKwifod&Sd xm;rIonf ql;awGaygufxm;onfh uREkfyftzdkU&m

1194

,m;usdusdjzpfatmif uvday;ouJUodkU&Sdae rnfolurQ qefUusifbuf


jiif;csufrxGuf&ao;rD rdrdwa,mufwnf; BudKwifNyD; jiif;aeESifhouJUokdU
a'gESifharmESifh a&;cJUrd\/ yDuif;trwfonf A[kokwenf;yg;jcif; twGuf
aMumifh uREkfyfpdwfwdkcJUbl;ouJUodkU a*gwrAk'u &Sif;vif;atmif a[mjy
awmfrlcJUygvsuf orxtvkyfESifh csifhcsdefEIdif;qEdkifaom OmPfr&SdMuoavm?
ax&fBuD;0gBuD; q&mawmfBuD;rsKd;u a&;jyrS[kwfrSefonf[k vufcHwwfMu
oavm? obm0udkpHcsdefxm;NyD; udk,fydkif OmPfjzifh rpOf;pm;wwfMuoavm?
umvmrokwftaMumif;udk rMum;bl;Mu oavm? bmavm nmavm
ponfjzifh

udk,fwa,mufwnf;

a'gazmif;NyD;

wif;rmcufxefaom

pum;vkH;rsm;ESifh uRwfqwfaom 0gusrsm; xGufvmukef Muavawmhonf/


tjcif;t&mudk ,ckuJUokdU&Sif;jyjcif;rSm uREkfyfpdwfwdkjcif; onf enf;vrf;
rSefonf[k

qdkvdkjcif;

(Justification)

r[kwfyg?

tb,fhaMumifh

pdwfwdkrdjcif;udk udk,fh[mudk &SmxkwfNyD; &Sif;vif;wifjyjcif; (Explanation)


rQomjzpfygonf/ pdwfwdk&jcif;rSm taMumif;&Sdaomfvnf; uREkfyf\tjypf
(cRwf,Gif;csuf) jzpfygonf[l ausauseyfeyfBuD; 0efcHygonf/
wudk,fwnf;orm;
uREkfyfonf uREkfyf\ (obm0us rus enf;vrf;rSefrSef) qkH;jzwfwwf
onfh OmPfpGrf;ESifhywfouf avmuDrIjzpfap? avmukw&m a&;jzpfap
&J&JBuD;pdwfcs,kHMunfxm;aomfvnf; uREkfy\
f nHUzsif;rIrsm; (txl;ojzifh vlrI
qufqHa&;wGif nHUzsif;rIrsm;)udkrl 0efcH&ef toifh&Sdygonf/ pOf;pm;OmPfjzifh
qkH;jzwfjcif;rSwyg; uREkfyf\nHUzsif;rIrsm;onf a&;rukefEdkifatmif &Sdae
aMumif; udk,fh[mudk,fvnf;odyg\/ obm0taMumif;udk rQavmuf

1195

odonfqdkvQif

tb,fhaMumifh

nHUzsif;rIrsm;&Sd&oenf;[k

ar;csifpzG,f

jzpfae\/ odjcif;onf wjcm;? vkyfwwfjcif;onfwjcm; jzpfonf[k


qdk&ayrnf/ Oyrm vlaygif;qefU jcif;onf aumif;\[kod\/ vufawGUrl
(pdwfwdkjcif;tp&Sdaom

cRwf,Gif;csuf

uav;rsm;aMumifh)jzpfatmif

rvkyfwwfyJ&Sdae\/ um;rSefonf um;rSm; onf[lvnf;aumif;?


tb,fhaMumifhrSm;onf?

tb,fhaMumifh

rSefonf[l

vnf;aumif;

taMumif;tusKd;ESifh wuGuREkfyf aumif;aumif;od\/ okdU&mwGif vltrsm;ESifh


qufqH&aom

tvkyf[lorQ

uREkfyfratmifjrifyJ&Sd\/

uREkfyf\

pOf;pm;OmPfw0ufrQ r&Sdaomvlrsm;onf uREkfyfxuf ESpfqru atmifjrif


vsuf &Sdjcif;udkawGU&\/ pOf;pm;&aom tvkyfrsKd;onf udk,fh[mudk,f
vkyf,l&aom tvkyfrsKd;jzpfaomaMumifh rSefuefatmif pOf;pm;wwfyg\/
vltrsm;ESifhrqdkxm;bd ESpfa,mufwJG? okH;a,mufwJG OD;pD;aqmif&Guf&rnfh
tvkyfrsKd;udkrl uREkfyf bmrQ jzpfatmifrvkyfwwf? vkyfwwfatmifyif
rBudK;pm;csifyg/ onfrSm uREkfyf\ 0goemjzpfaeojzifh uREkfyfrwwf
onfhtwGufaMumifh

vltrsm;rvkyf

csifonfh

pOf;pm;jcif;tvkyfrsKd;wGif

cGeftm;aumif;vsuf &Sdavoavm[k BuHqrdonf/ odkU&mwGif ESpfbufvkH;


cRefaom vlrsm;vnf; &SdMuygonf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyftzdkUrl vlrI
qufqHa&; tvkyf[lorQudk vufavQmhNyD; wudk,fwnf; pOf;pm;a&;jcif;?
wudk,fwnf;tm;xkwfjcif;paom tvkyfrsKd;ESifhom woufywfvkH; aeyg
awmhrnf[k qkH;jzwfxm;NyD;jzpfygonf/

1196

arwmw&m;\ tusKd;tmedoif
uREkfyf\ woufwmrSwfwrf;udk zwf&IMuonfh y&dowfESifh uREkfyfwkdU
uJGuGmvsuf &SdcJUonfrSm av;vcefUrQ&SdcJUavNyD/ rSwfwrf;udk ,ckwzef
jyefvnfqufvufa&;om;azmfjy&mwGif qdkAD,uf,leD,HodkU uREkfyfoGm;a&muf
cJUjcif;udk od&SdMuaom rdwfaqGrsm;u if;taMumif;udk a&S;OD;pGm odvdkMuvdrfh
rnf[k xifrdonfwaMumif;? uREkfyfudk,fwdkifuvnf; tjzpftysufrsm;udk
rSwfrdjcif;t&mwGif (toufBuD;jyif;vmrIaMumifh) a&S;,cifuuJUokdU r[kwf
awmhyJ tenf;i,fqkwf,kwfjcif;&Sdvmonfudk awGU& qdkAD,uf,leD,H
BuKHcJU&aom tjcif;t&mrsm;udk ylylaEG;aEG;a&;om;azmfjyygrS wduspkHvif
vdrfhrnf

[k

,lqonfwaMumif;aMumifh

taMumif;t&mrsm;

udk

,cifu

azmfjyvmcJUonfh

acwjzwfxm;NyD;aemufqkH;

BuKHawGUcJU&onfh

qdkAD,ufudk,fawGUtjcif;t&m rsm;udk a&S;OD;pGm wifjyvdkufjcif;jzpfygonf/


,if;odkUwifjy&mwGifvnf; w&kwfjynfoGm; rSwfwrf;udk a&;om;pOfuuJUokdU
udk,fawGUtjzpftysufrsm;udk tpDtpOftwdkif; razmfjyyJ (tpDtpOfudkrl
tjcm;wae&mwGif tvsOf;oifhovdk a&;om;wifjyaumif; wifjyygOD;rnf/)
uREkfyf\

arwmur|mef;(0g)arwm

w&m;yGm;rsm;jcif;ESifh

ywfouf

wtHUwMo atmifjrifcJUykH taMumif;t&m oufoufudkom ae&m


xkwfEkwfazmfjy&ef BuH&G,fcsuf&Sdygonf/

1197

&Sif;vif;csuf
arwmw&m; yGm;rsm;rIESifhywfouf uREkfyf\atmifjrifrIrsm;udk zwf&I
&aomy&dowfu uREkfyftm; ]udk,f&nfaoG;onf}[k pGyfpJGcsifpzG,f taMumif;
t&mrsm;vnf; yg&SdonfjzpfaomaMumifh BudKwif tenf;i,f&Sif;vif;
azmfjyvdkygao;onf/ uREkfyfonf vltrsm;csD;rGrf;jcif;? xifay:ausmaZmjcif;
tp&Sdaom t&mrsKd;udk vkH;0rvdkvm;ol wa,muf[l rajym0HUapumrl
csD;rGrf;cHvdkaom &nf&G,fcsufjzifh ]r@yfwdkif wufjyaom} vlpm;rsKd; r[kwf
aMumif;udkrl uREkfyf\woufwmrSwfwrf;udk zwf&IvmcJUMuonfh rdwfaqGrsm;
wdkU

em;vnfavmufMuonf[k

arQmfvifhygonf/

arwmw&m;\

tusKd;tmedoif taMumif;udk a&;om;wifjy&mwGif uREkfyfonf rdrdtwGuf


vlcsD;rGrf;cHvdkrIxuf

ppfrSefaom

arwmw&m;rnfonf

avmutHUMo

avmufonfh tusKd;tmedoif rsKd;jzpfay:vm&onfh tpGrf;owd&Sdjcif;udk


Ak'bmomjrefrmvlrsKd;rsm;omru rnfonfhbmom? rnfonfhvlrsKd;yifjzpfap
,kHMunfapEdkifavmufonf[k

,lqonfhtwGufaMumifh

,kHMunfaom

avmuvlom;wkdU\ tusKd;tvdkUiSm a&;om;azmfjyvkduf&jcif; jzpfygonf/


waMumif;rSmvnf;

arwmw&m;\tusKd;

BuD;jcif;udk

vlwdkif;vdkyif

od&Sdem;vnfMuNyD;ouJUokdU &SdaeMu yGm;rsm;olrsm; vnf;&SdMurnf jzpfaomf


vnf;

yGm;rsm;ykHyGm;rsm;enf;ESifhwuG

tao;pdwfazmfjyjcif;

rsKd;udkvnf;

aumif;? xdkrSjzpfay:vmaom tusKd;w&m;rsm;udk udk,fawGUtaejzifh a&;om;


azmfjyjcif;rsKd;udkvnf;aumif; uREkfyfrawGU&ao;onfh twGufaMumifh avmu
BuD;twGif;

tjrifhjrwfqkH;jzpfaom

arwmw&m;

taMumif;udk

pmzwfy&dowfwkdU zwf&I&ygu tm;usapvdkjcif;tvdkUiSm a&;om;azmfjy&jcif;


jzpfygonf/

]]avmuBuD;twGif;}}[laom

1198

pum;vkH;udk

okH;EIH;&jcif;rSm

arwmw&m;onf avmurSvGefajrmufapaom w&m;rsKd;um;r[kwf/ okdUaomf


avmutwGif;rl if;xuf jrifhjrwfBuD;us,fonfh w&m;rsKd;r&Sd[l qdkvdk
onfh twGufaMumifhjzpfygonf/ rQpum;yvifcHNyD;aemuf taMumif;ESifh
ywfouf uREkfyf\udk,fawGUtjcif;t&mrsm;udk azmfjyygawmhrnf/
q&mBuD; bmw&ef&wfqJvf
1961 ckESpfukefcgeD;wGif &efukefodkUqif;oGm; uREkfyftm; *kPfjyK
{nfhcHMu onfh xrif;pm;yJGwyGJ uREkfyf\ pOf;pm;OmPf tawG;tac:ESifh
ywfouf

txifBuD;ykH&onfh

urmausmf tbd"rm

&efukefwuokdvfrS

yk*dKvfESpfOD;wkdUu

q&mBuD; bmw&ef&wfqJvf pD&ifa&;om;onfh

pmtkyfav;tkyfudk uREkfyftm; ay;vSLMuayonf/ xkdav;tkyfteuf ]vlom;


onf tem*wf&Sdao;oavm} Has Man any Future? [laom pmtkyfudk
uREkfyfa&S;OD;pGm zwf&Ivdkufonf/ yxr uREkfyf\txifrSm ]vlow0gonf
aoNyD;onfhaemuf

b0&Sdoavm}

qkdonfhtaMumif;udk

a&;xm;onf

txifESifhpdwfrygwyg zwf&Irdygonf/ odkU&mwGif zwf&Ivdkufaomtcg


xdkt"dym,frsKd;r[kwfyJ urmppfBuD;jzpfNyD; vlom;rsKd;jyKwfoGm;Edkifoavm
[laomykpmudk q&mBuD;u olU[molar;NyD; olU[molajzxm;jcif;jzpf
uREkfyf

tvGefpdwf0ifpm;pGmESifh

zwf&Iqifjcifygonf/

xdkpmtkyfwGif

q&mBuD;onf ykHrawmftqifroifhygu urmppfBuD;jzpfEdkifykHudk azmfjy


xdkuJUodkUrjzpf&atmif umuG,fwm;qD;&ef enf;vrf;udkvnf; (ol\pdwful;
OmPft&) a&;om;azmfjyxm;avonf/

1199

uREkfyf\tawG;
bmw&ef&wfqJvfrSm Nidrf;csrf;a&;udk vdkvm;onfhurmausmf ynm&Sd
yk*Kd vfBuD;jzpfay&m uREkfyfonf if;\tBuHay;csufrsm;udk jiif;qdkvdkaom
BuH&G,fcsuf tvQif;r&Sdapumrl uREkfyfrSmvnf; a*gwrAk' nTefjyawmfrl
cJUonfhtwdkif; pdwfobm0udk ESpfaygif;rsm;pGm avhvmxm;cJUol wa,muf
jzpfonfhtavsmuf

urmppfrjzpfEdkifa&;twGuf

pdwful;rsm;ay:aygufcJU

ygonf/ onfrSm pdwful;oufoufrQom jzpfaomfvnf; 0efBuD;csKyf


a[mif; OD;EkwdkU ajyma[mwwfMuonfh ig;yg;oDvw&m;rsKd;rQavmufr[kwf?
wu,fvkyfvQif wu,fjzpfEdkifavmufonfh enf;vrf;wckjzpfonf[k uREkfyf
xifjrifrdygonf/

xdktcsdefrSp

urmhEdkifiHa&;ESifhywfouf

rnfonfh

tjzpftysuf tjcif;t&m udkrQ *&krpdkufawmhyJ qdkAD,ufESifh tar&duefwkdU


qufqHa&;wckwnf;udkom tav;ay;NyD; avhvmcJUygonf/ taMumif;rlum;
urmppfBuD;jzpfrjzpf[lonf rSm xdkwdkif;jynfBuD;ESpfjynfwdkU\ qufqHrI
ajyjypfjcif;&Sdr&Sd tay:wGif wnfvsuf&Sdonf[k uREkfyfxifjrifvsuf&Sdygaom
aMumifhwnf;/

wcsKdUuusL;bm;

ta&;?

bmvifta&;?

avmta&;ponfwkdUaMumifh ppfjzpfEdkifonf[kajymMuav&m uREkfyfrSmpdwfudk


t&if;cHxm; pOf;pm;olwa,muf jzpfonfhtavsmuf (tjzpftysufrsm;u
pdwfudk jyKjyifajymif;vJapEdkifjcif;udk rjiif;vdkapumrl) wjynfudkwjynfu
txifrSm;rIrsm;? r,kHMunfrIrsm;? pdwfrcsEdkifrIrsm;udk ajz&Sif; ay;EdkifvQifvnf;
urmppfjzpfzdkU a0;oGm;Edkifonf[k ,kHMunfvsuf&Sdygonf/

1200

b,fvdkvkduf&vdkuf&
uREkfyf\pdwful;t&rSm qdkAD,ufESifhtar&duefwkdU wbufESifhwbuf
txifvGJrSm;rIrsm; &SdaeMu&mwGif qdkAD,ufwkdU\ pdwfaeoabmxm;ESifh
tar&duefwkdU\ pdwfaeoabmxm;rsm;udk uREkfyfod&atmif plprf;EdkifcGifh&SdcJU
vQif

uREkfyf\tBuHtpnfatmifjrifrnf?

ratmifjrifrnfudk

rSef;qEdkif

cGifh&Sdvdrfhrnf[k ,kHMunfvmonf/ xdkESpfjynfaxmif&Sd wkdif;oljynfom;wkdU\


pdwfoabmxm;rsm;taMumif;udk

pmtkyfrsm;zwfjcif;tm;jzifh

txdkuf

tavsmuf &dyfrdonfxifaomfvnf; udk,fwdkifoGm; wD;acgufpkHprf;jcif;?


aygif;oif;qufqHjcif; ponfwdkUjzifh jyKvkyfcGifh&cJUvQif uREkfyftuJcwfEdkif
vdrfhrnf[k

,kHMunfrdonf/

okdU&SdpOf

tufz&dkat&Sef

cspfMunfrI

wnfNrJa&;tzGJUrS udk,fpm;vS,fokH;OD;? apvTwfrnfBuH&mwGif uREkfyftm;


udk,fpm;vS,fwOD;taejzifh

xnfhoGif;rnfqdkonfudk

Mum;&onfhtcg

uREkfyfrSm txufyg&nf&G,fcsuf &Sdaeoljzpfonfh twGufaMumifh b,fvdk


tjzpfESifh vdkuf&onfjzpfap? vdkufvdkaom qEjyif;xef vsuf&Sdygawmhonf/
odkUjzpf

uREkfyfonf

tpnfBuD;ESifh

urmppfudk

(jzpfrjzpftyxm;

wm;qD;vdkjcif;wnf;[laom
tBuH&jcif;twGuf

tBuH

0rf;ajrmuf

pGmjzifh)qdkAD,uf,leD,HokdU vdkufygoGm;cJUygonf/
arwm\tusKd;
armfpudkodkU a&mufoGm;aomtcg uREkfyfrSm uREkfyf\ ZmwmuHMurm
xkH;pHtwdkif; ]]tqdk;xJrS taumif;xGufay:jcif;}} wnf;[laom tjcif;t&m
wckESifh &ifqdkif&avNyD/ uREkfyf\ twdwftjzpftysufrsm;teufrS O'g[&kPf

1201

ESpfckrQudk wifjy&aomf (1)cspfBudKufvSaom pHa'0DESifh vJG&jcif;twGuf


0rf;enf;cJU&bl;aomfvnf;

xdktwGufaMumifhyif

w&m;bufodkU

uREkfyf

wav;wpm;tm;cJ vkdufEdkifcJUjcif;? (2)udk,fh[mudk tvkyfjyKwfatmif


vkyfNyD; tpdk;&bufrSxGufcJU&jcif;twGuf pma&;q&mwa,muf jzpfvm&jcif;
wkdUjzpfygonf/ (tpdk;&buf qufvuftrIxrf;cJUvQif 0efaxmufwef;rQ
avmufESifh b0Zmwfodrf;&rnfjzpf &m ,ckrSmwdkif;jynfudk aus;Zl;jyKEdkifaom
pma&;q&mwa,muftaejzifh a&SUtzdkU arQmfvifhcsuf&Sdvmonf/) armfpudkodkU
a&mufNyD;onfhaemuf uREkfy\
f pdwfudk tBuD;tus,fxdckdufaponfh tjcif;
t&mwckESifh BuKHawGU&av&m xdkuJUodkU BuKHawGU&jcif; twGufaMumifhvnf;
arwmw&m;yGm;rsm;onfh

tBuHBuD;

udk&

if;wdkUtwGuf

uREkfyfa&m

ywf0ef;usifyg tusKd;BuD;pGmay:xGufvmcJUyg onf/ tb,fhaMumifhqdkaomf


arwmpdwf"mwfrnfonfrSm

cH,lola&m

ydkUoolyg

tusKd;rsm;jcif;udk

udk,fawGUBuKHcJUaomaMumifh jzpfonf/
wqifhwufjcif;
txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif;
cHvdkuf&onfwGif

uREkfyfrSm

uREkfyf\pdwfESvkH;

w&m;orm;wa,muf

xdcdkufjcif;

jzpfonfhtavsmuf

ajzqnf&m ajzqnfaMumif; enf;vrf;udk&SmBuHNrJjzpfavonf/ 1962ckESpf


Zefe0g&Dv 1&uf aeUrSp uREkfyfonf vlow0grSeforQ wa,mufESifh
wa,mufnDtpfudk armifESr? om;tz? om;trdrSp tdrfoltdrfom;
tcsif;csif;? tdrfeD;csif; tcsif;csif;? wdkif;oljynfom;tcsif;csif;? wjynfESifh
wjynf? wwdkufom;ESifh wwdkufom; oifhjrwfMuygap? cdkuf&efa'go
rjzpfMuygapESifh? ppfrjzpfMuygapESifh [l nwdkif;eHeufwdkif; arwmydkUzdkU

1202

oEd|mefcsrSwfcJUygonf/
BudK;pm;cJUygonf/

if;oEd|meftwkdif;

txufyg

&ifqdkif&aomtcgrlum;

vnf;vkdufemaqmif&GufzdkU

ESvkH;rom,mjzpfap

igonf

rQaom

onfhtjcif;t&mESifh
arwm

avmufrQESifh

rvkHavmufao;? xufwqifhwdk; BudK;pm;OD;rS awmfrnf[l aom


tBuHwckjzpfay:vmawmhonf/ xkdUjyifigonf qdkAD,uf,leD,HokdU vmcJU&m
wGif aumif;jrwfaom tBuHtpnf &nf&G,fcsufBuD;wckESifh vma&muf
cJUjcif;jzpfonfhtavsmuf igudk,fwdkifvnf; &SdorQaom tcsdefudk taumif;
qkH;aomenf;jzifh tokH;csygrS ig\tBuHtpnf atmifjrifEdkifzkdU&Sdvdfrfhrnf
[l vnf; pOf;pm;rdonf/ okdUjzpf uREkfyf tm;vyforQaom tcsdefudk
atmufygtvkyfBuD;okH;ckjzifhom

ukefvGefap&rnf[l

oEd|mefcsrSwf

vdkufygonf/ tvkyfBuD; okH;ck[lonfrSmum; (1) Ak'udktm&kHjyKjcif;? (2)


arwmydkUjcif;? (3) 'da|'d|rwH wnf;[laom 0dyemtvkyfudk tm;xkwf
jcif;wkdUjzpfygonf/
Ak'udk tm&kHjyKykH
jrwfpGmbk&m;udk tm&kHjyKjcif;ESifh ywfouf enf;trsKd;rsKd; &Sdonfh
teuf uREkfyfMunfndKykHudk aiGwm&Dr*Zif; tus,fw0ifha&;om; azmfjycJU
bl;NyDjzpfaomfvnf; BudKufESpfoufolwkdU twk,lvdku
tvkdUiSm

ae&m

tusOf;rQ

azmfjyvkdufygOD;rnf/

,lEdkifMuapjcif;
uREkfyfonf

qif;wkawmfrsm;ESifh apwDykxdk; ponfrsm;udk &Sdcdk;ylaZmfzl;ajrmfuefawmhjcif;\


tusKd;aus;Zl;&Sdjcif;udk ,kHMunfol jzpfaomfvnf; tjcm;vlrsm;jyKvkyfMu
xdkenf;rsKd;xuf tusKd;rsm;onf[k rdrd,kHMunfonfh atmufygenf;twdkif;
om MunfndKavh&Sdoljzpfygonf/ uREkfyfonf qif;wkawmfwql&Sd&modkU

1203

oGm;zdkUrvdkyJ a*gwrAk'\ MunfndKzG,ftaumif;qkH;aom o@mefawmfudk


pdwfxJ udk,fh[mudk,frSef;arQmf zefqif;,lavh&Sdygonf/ uREkfyftMunfndK
qkH;aom oPmefawmfrSmum; zvormywf 0ifpm;awmfrlonfh Ak'\oPmef
awmfyifjzpfygonf/ qif;wkawmftjzpfESifhr[kwfyJ aoG;ESifhom;ESifh touf
&Sifvsuf&SdrsufvTmcsum zvormywf 0ifpm;vsuf&Sdonfh a*gwr\
oPmefawmfay:vmatmif
vkyfaeusjzpf

pdwfxJzefqif;vdkufygonf/

rsufpdrSdwfNyD;

uREkfyftzdkUrSm

pdwful;vdkufonfESifhwNydKifeuf

oPmef

awmfay: vm&ygonf/ aemufwcP zvormywf 0ifpm;vsuf&Sdaom


a*gwrAk'\ &kyfawmftwkr&Sdatmif Nidrf;csrf;aom pdwfawmf? Munfvif
aom pdwfawmf? jzLpifaom pdwfawmf? odrfarGUaompdwfawmfESifhwuG
vdktyfaom tjcif;t&m [lorQudk odwwfaom OmPfawmfvnf; udef;
atmif;vsuf&Sdonf[k tm&kHjyKvdkufygonf/ xdktcgwGif uREkfyf orm"d
tm;aumif;vQif aumif;oavmuf MuufoD;arG;nSif;xjcif;rSp rsufa&
rsm;0dkif;onftxd yDwdjzpfay:vm&ygonf/ uREkfyftzdkUrSm qif;wkawmf
rsm;ESifh apwDykxdk;ponfwdkU&Sdaomae&modkU oGm;zdkUrvdk? xkdifvsufjzpfap?
&yfvsufjzpfap? 0yfvsufjzpfap? tdyf&mxJ avsmif;vsufjzpfap tm&kH
jyKavh&Sdygonf/
arwmydkUykH
arwmydkUjcif;ESifh ywfoufvnf;tus,fw0ifh azmfjyvdkygao;onf/
rsm;pGmaom Ak'bmom0ifwdkUonf oaAowm ta0&ma[mEKwnf;[laom
arwmydkU y&dwfawmfudk &Gwfqdkjcif;tm;jzifh arwmydkUavh&SdMu\/ onf
vnf; tusKd;&Sdjcif;um; rSefygonf/ odkU&mwGifrsm;pGmaom olwdkUonf

1204

arwokwf y&dwfawmfudk EIwfrS&Gwfqdkvsuf&SdpOftwGif; if;wkdU\pdwfonf


pOf;pm;csif&m pOf;pm; a&mufcsif&ma&mufaejcif;udk awGU&wwfygonf/
tjcif;t&mudk

uREkfyfod&Sdonfjzpf

xkH;pHtwdkif;arwokwfy&dwfudk

&Gwfqdk&kHrQESifh rauseyfyJ pdwfyg0ifpm;jcif;&Sdatmif tavhtusifh jyKvkyf


xm;ygonf/ arwmpdwf xm;jcif; ESifhywfouf razmfjyrD arwm[laom
pum;t"dym,fudk &Sif;vif;azmfjyvdkyg ao;onf/ vli,fwa,mufonf
rdef;uav;wa,mufudk

cspfBudKufonfhtcg

arwm&Sdonf[k

okH;EIef;

wwfMu\/ onfrSm jA[pdk&fxdkufaom arwmpdwfrsKd; r[kwfacs/


xdkvli,fonf rdef;uav;udkvdkcsif\/ olUtem; aeapcsif\/ cP
cPjrifcsif\/ olwyg;u apmfum;vQif ckcHumuG,fay;vdkjcif;um;rSefyg\/
odkU&mwGif

rdef;uav;u

tjcm;vli,fwa,mufudk

cspfBudKufonf[k

olod&vQif rdef;uav;udk"m;ESifhckwfowfcsif\/ onfrSmarwmr[kwf?


wPSm &m*rQom jzpfonf/ olonf rdef;uav;udk ]arwm&Sdonf}
qdkaomfvnf;

rdef;uav;\

ol&vdkjcif;rQomjzpfonf/

tusKd;udkvdkvm;jcif;xuf

ppfrSefaom

arwmpdwfrnfonf

rdef;uav;udk
rdrdtwGuf

arQmfvifhcsufrxm;? rdrd\tusKd;twGuf &nf;rSef;csufr&Sd? wbufom;\


tusKd;twGuf(0g)

wbufom;

aumif;apvdk

onfhapwemoufouf

xm;&SdEdkifjcif;yifjzpfavonf/ om;orD;? om;r,m; tp&SdonfwkdUtay:


cspfvSygonf? MuifemvSygonf? arwmxm;vSygonfqdkaom arwmrsKd;
wkdUonf pifppftm;jzifh wd&pmefrsm;vnf; &Sdwwfonfh cifwG,frIrsKd;om
jzpfay&m xdkodkUaom arwmrsKd;onf "rwmoabmrQomjzpf ]jA[pdk&f
arwm}rsKd;wGif tygt0ifr[kwfEdkifacs/

1205

tcuftcJBuD;wck
tvGefwefzkd;&Sd jrifhjrwfppfrSefaom arwmrsKd;&Sdonfum; rdrdtwGuf
arQmfvifhcsuf vkH;0rxm;yJ(0g) wbufom;\ wkHUjyefrItay:rS tjrwf
xkwfzdkU r&nf&G,fyJ wbufom; aumif;pm;apvdkonfh apwemoufouf
(Good Will)

oavmuf

xm;Edkifjcif;udk qdkvdkonf/ pdwfxm;rsKd;um; jrifhjrwf

rvG,fulvSaom

pdwfxm;rsKd;jzpf\/ uREkfyfonf

jA[pdk&f

arwmppf\ jrifhjrwfjcif;udk oabmayguf arwmyGm;rsm;ygawmhrnf[k


tBuHjyKonfhtcg BuD;pGmaom tcuftcJESifh BuKHawGU&\/ uREkfyfonf
0dyemw&m; tm;xkwfcJUaom tcsdefrSp oDv? orm"d? ynmwnf;
[laom tjcif;t&mudkom em;vnfNyD; arwmbufodkU vkH;0rvSnfhcJUrday/
txl;ojzifh ]ynm}udkom wefzkd;xm;Nyd; ynmtwGufudkom BudK;yrf;
vmcJUoljzpf\/ uREkfyf\b0wm ay:aygufcJUonfh ]ql;}rsm;onfvnf;
arwmw&m;\

qefUusifbufjzpfcJU

uREkfyfudk,fwdkif

arwmw&m;

acgif;yg;olwa,muf jzpfjcif;udkvnf; udk,fh[mudk,fodygonf/ xdkodkUaom


tajctae&Sdaom uREkfyftzdkUrSm arwokwfy&dwf&Gwfqdk&khr[kwfyJ txuf
wGif azmfjycJUonfh ppfrSefaom arwmrsKd; yGm;rsm;zkdU rqdkxm;bd jzpfay:
zdkUyifvQif BuD;pGmaom tcuftcJESifh &ifqdkifvsuf&Sd&ygavNyD/
avhusifh,l&jcif;
ppfrSefaom arwmpdwf[lonfrSm udk,fhudk,fudk ]nm}&onfr[kwf/
uREkfyf tjcm;aomtjypfrsm;&Sdapumrl udk,fhudk,fudkvSnfhpm;NyD; nmvIdif;
jzef;oef;aom

tjypfrsKd;um;

&Sdonfrxifyg/

1206

odkUqdkvQif

ppfrSefaom

arwmrsKd; vdktyfonf? arwmyGm;rsm;&rnf[k qkH;jzwfcsuf csrSwfvdkufaom


xdktcsdefwGif uREkfyf b,fuJUodkUjyK&ygrnfenf;/ vlwbufom; aumif;pm;
ygap[laom arwmpdwf[lonfrSm ckcsufcsif;vkyf jzpfay:vmEdkifonfh
tjcif;t&mrsKd;

r[kwfacs/

odkU&mwGifAk'\tbd"rm

oGufoGufvufvuf

tvdktavsmuf

pdwf[lvnf;aumif;?

rdrdukd,fudk

rwdkufwGef;&yJ

jzpfay:vmonfh
rdrdwdkufwGef;NyD;

(tocFg&du)

BudK;pm;aqmif&Guf

&onfh (oocFg&du) pdwf[l vnf;aumif;ESpfrsKd;&Sdjcif;udk oif&bl;\/


aumif;jrwfaom pdwfrsKd;onf rnfol rqdkwcgw&HtaMumif;tm;avsmfpGm
tvdktavsmufuJUodkUjzpfay:vmwwf\/ owd&Sdaom vltzdkUrSmrl aumif;
jrwfaompdwfrsKd; tvdktavsmufrjzpfay:cJUvQifvnf; rdrdudk,fudk wdkufwGef;
NyD; jzpfay:atmifvkyf,l&\/ tvdktavsmuf jzpfay:vmaom pdwfaumif;
(tocFg&du)

pdwfapwemonf

xufoefjcif;&Sd

onfhtwGufaMumifh

wdkufwGef;,l&onfh (oocFg&du)apwemrsKd;xuf tusKd;tmedoif BuD;rm;


onf[kqdkygonf/ odkU&mwGif tvdktavsmuf rjzpfay: onfhvlrsm;tzdkU
wdkufwdkufwGef;wGef;jzifh
xufoefaom
okdUjzpf

tavhtusifh

vkyf,lcJUvQif

tjzpfodkUa&mufvmEdkifonf[k

uREkfyfonf

arwmw&m;

wjznf;jznf;wGif

uREkfyf,kHMunf

yGm;rsm;jcif;tvkyfwGif

ygonf/
atmufyg

twdkif;tavhtusifhjyKvkyfygonf/
avhusifhwkd;wufykH
a&S;OD;pGm

uREkfyfonf

tdrfoltdrfom;rsm;\

rsufESmudkxif&Sm;pGm

ay:vm atmif azmf,lif;wdkUtm; tppt&m&m taMumif;ndnGwfMuygap?


Nidrf;csrf;rI &SdMuygap[laom pdwfapwem jzpfay:vmatmif vkyf,lygonf/

1207

onfrSm vG,fulaom tvkyfwckjzpf\/ xdkrSwqifhwufNyD; rdrdESifh


&if;ESD;cspfcifonfh aqGrsKd;nmwdESifh rdwfaqGo*F[wkdU\ rsufESmrsm;udk
wa,mufpDay:vmatmif azmf,l txufygenf;twdkif; tppt&m&mwGif
taMumif;nDnGwfMuygap

[laom

apwemjzpfay:vmatmifvkyf,l\/

onfrSmvnf; cJ,Of;vSaom tvkyfwck r[kwfao;acs/ tppt&m&m


taMumif;nDnGwfygap[laom

pum;rSm

udk,f\usef;rmjcif;?

pdwf\

Nidrf;csrf;jcif;wnf;[laom tjcif;t&mrsm; yg&SdonfjzpfaomaMumifh pum;


vkH;r&SnfyJESifh
avonf/

t"dym,fpkHvifonfhtwGuf
vltajrmuftjrm;\

uREkfyf

rsufESmrsm;udk

a&G;cs,fxm;jcif;jzpf
wOD;pDazmf

xkwfum

tm&kHjyK&jcif;rSm tcdseftawmfMumaomtvkyfrsKd;jzpf wdkwdkESifh t"dym,f


jynfhpkHaom pum;vkH;udk a&G;cs,fxm;jcif;jzpfygonf/ cifriff&if;ESD;aom
rdwfo*F[rsm;\rsufESmrsm; aphpkHaomtcg tzsm;usaom todtuRrf;rsm;\
rsufESmrsm;udkazmfxkwfum arwmydkUygonf/ odkUjzifh vlaphpkHNyD;aomtcg
uREkfyftay:remvdk0efwdkjcif;&Sdonf[k uREkfyfxifaomvlrsm;\ rsufESmrsm;
udkazmf,l
&if;ESD;aom

txufygtwdkif;
rdwfaqGrsm;tm;

arwmydkUygonf/

tvkyfrSm

arwmydkU&jcif;uJUokdU

cifrif

(tpyxr)

rvG,fulvSaomfvnf; wdkufwdkufwGef;wGef;ESifh vkyfzefrsm;vmaomtcgrl


vG,fulonfxuf vG,fuljcif; &SdvmonfudkawmhawGU&ygonf/ xdktcgrl
uREkfyf\pdwfonf Munfvifjcif;? jzLpifjcif;? Nidrf;csrf;jcif;? odrfarGUjcif;
wnf;[laom t&nf tcsif;rsm;wGif ododomomBuD; wdk;wufvsuf&Sdjcif;udk
awGU&ygonf/

1208

xl;jcm;aomMunfhjcif;
uREkfyfonf azmfjycJUNyD;aom tvkyfrsKd;wGif eHywf(2)jzpfonfh arwmydkU
jcif;wnf;[laom

tvkyfudk

tcsdeftrsm;qkH;ay;

eHygwf(3)jzpfonfh

'da|'d|rwHwnf;[laom 0dyemtvkyfudk tcsdefydkaomtcgrsm; tajymif;


tvJ oabmrsKd;jzifhom avhusifhygonf/ rdrd\tcef;&SdpOf txufygenf;
twdkif; arwmydkUaomtvkyfudk avhusifhvltrsm;ESifhawGUqkHaomtcgrsm;rl
wOD;wa,muf\ rsufESmudkaphaphMunfhum txufygenf;twdkif; arwmydkU
yg onf/ twdkif; okH;&ufcefUrQ rdepfrjywf BudK;pm;vdkuf&mwGif uREkfyf\
twGif; "mwfonf rBuKHbl;atmif Nidrf;csrf;Munfvifjcif; &Sdvm&kHomru
uREkfyf\

rsufvkH;rsm;onfvnf;

]arwmrsufvkH;}

jzpfvmMu[efwl\/

vlrsm;onf uREkfyfudk jrifonfhtcg a&S;uuJUodkU omrefMunfhjcif;rsKd;r[kwfyJ


av;av;pm;pm; MunfMunfndKndK&SdykH&aom Munfhjcif;rsKd;jzifh Munfhvm
Mu\/ uREkfyfESifh rsufvkH; csif;wBudrfqkHrdaomolonf (a,mufsm;jzpfap?
rdef;rjzpfap)

uREkfyfudkxyf

rMunfhyJ

raeEdkifonfhvuPmESifh

txl;pdwf0ifpm;pGm MunfhMujcif;udkawGU&\/ okH;&ufvGefajrmufaomaeUwGif


uREkfyfonf tjcif;t&mudk owdjyKrd udk,fh[mudk,f[kwfrS [kwfyg
av\avm[lyif

oHo,jzpfrdygonf/

a&S;OD;pGm

xif&Sm;aom tjzpftysufwckudkazmfjyvdkygonf/

1209

xl;xl;

jcm;jcm;

wcGef;wnf;aompum;
uREkfyftavhtusifhjyKvkyf

pwkwajrmufaomaeUwGif

uREkfyfwdkU

udk,fpm;vS,f okH;a,mufESifh uREkfyfwdkUtwGuf pum;jyeftjzpfESifh vnf;


aumif;?

vrf;jytjzpfESifhvnf;aumif;

vdkufygvmMuonfh

&k&Sm;&Jabmf

ESpfa,mufwkdUonf armfpudkNrdKUrSxGufvmNyD; tmrD;eD;,m;&Dywfbvpf\


NrdKUawmfjzpfonfh tD&mAefNrdKUrS &Gmuav;w&GmodkU xGufvmMu\/ uREkfyfwdkU
onf if;&Gm&Sd pkaygif;pdkufysKd;a&;tzGJUOuX\ zdwfMum;csuft& if;aus;&Gm
ESifhwuG pkaygif;pdkufysKd;jcif;enf;pepfudkyg Munfh&I&ef vmcJUMujcif; jzpfav
onf/ aus;&Gm&Sd pmoif ausmif;ESifh pkaygif;pkdufysKd;jcif;enf;pepfqdkif&mwdkUudk
OuXESifhtzGJUom;rsm;u jyoNyD;aemuf OuXonf uREkfyfwkdUtm; aeUv,fpm
auR;arG; &eftwGuf if;\tdrfodkU zdwfac:oGm;avonf/ OuX\aetdrfrSm
bJ? Muuf? ief; ponf rsm; arG;jrLxm;aomfvnf; w,fvDAD;&Sif;ESifhwuG
tdrfaxmifrIud&d,mrsm;tjyif yef;uefcGufa,mufponfrsm;\
tajctaerSm
wa,muf\

jrefrmjynfrS

0efaxmuftqifhtwef;&Sdonfh

tajctaersKd;&Sdjcif;udk

awGU&onf/

om;em;ykH
t&m&Sd

qdkAD,uf,leD,HodkU

a&mufonfrSp uREkfyfonf tpnf;ta0;rsm; uREkfyfodvdkaom tjcif;


t&mudk wcGef;wav ar;jref;jcif;rSwyg; pum; rajym? ajym&efvnf;
tpDtpOfr&Sd? qdwfqdwfomaecJUonf/ urmhNidrf;csrf;a&; qdkif&m aumfrwD
vlBuD;tzGJUESifh aqG;aEG;&mwGifrlum; OD;oefUtaMumif;udk pum;pyfrdonfESifh
uREkfyfu ]]OD;oefUonf uG,fvGefol [rf;rm;&Id;xufomonf[k rxifMu
oavm}} [k ar;vdkuf\/ wGiftBuD;tuJjzpfolwOD;u ]]EIdif;,SOf vdkUawmh
rajymyg&apeJUcifAsm}}[k pum;cHNyD;vQif [rf;rm;&Id;\ t&nftcsif;ESifh
tcuftcJrsm;? OD;oefU\t&nftcsif;ESifh BudK;pm;csufrsm; ponfwkdUudk

1210

ajymjyav&m uRekfyf\pdwfxJ rdrdodvdkaom tjcif;t&mudk od&NyD jzpf


xdkol\pum;ajymykH vdrmjcif;udk pdwfxJ csD;rGrf;cJUbl;ygonf/ onfrQ
avmufrSty uREkfyfyg;pyfyif r[cJUbl;ao;yg/
arwmrsufvkH;okH;jcif;
aus;&GmOuX\ aeUv,fpmpm;yGJvnf; uREkfyfonf pum;ajymzdkU
vkH;0 tBuHtpnfr&SdyJ pm;yGJxdyfcif;xm;onfh qdkzmay:wGif cyfapmif;apmif;
rSDum xdkifvsuf&Sd\/ OuXonf uREkfyftm;tzGJUacgif;aqmif r[kwfjcif;udk
odaomfvnf; vlBuD;wa,muftaejzifh taumif;qkH;aomae&mudk ay;jcif;
jzpf[ef&Sd\/ uREkfyf\tazmfrsm;u tufz&dkat&Sif cspfMunfrI cdkifNrJa&;tzGJU
taMumif;udkajymjy pkaygif;pdkufysKd;a&;OuXESifh tzGJUom;rsm;u ]wkdUpf}
vkyfvsuf&SdMuonf/

uREkfyfonf

pm;yJGxdyfwGif

wdwfqdwfpGmxdkifvsuf

pm;MuaomufMuaom vlrsm;\ rsufESmrsm;udk wa,mufpDMunfhum arwm


ydkUvsuf&Sd\/

&Gmom;rsm;onf

uREkfyfESifhwBudrf

rsufvkH;csif;qdkifvdkuf

&onfqdkvQif uREkfyf\rsufESmrS tjcm;odkUajymif;vTJMunfh&ef rwwfEdkif


onfhES,f tm;vkH;vdkyif uREkfyftm; plpdkufpGm MunfhvmMu\/ wGif
tdrf&Sifjzpfaom
awmif;yefNyD;

Ou|onf
wpkHwck ]wkdUpf}

xdkif&mrSx

uREkfyftm;

vkyfzdkUwkdufwGef;avonf/

pum;ajymzdkU
uREkfyfonf

tufz&dkat&Sif udk,fpm;vS,ftzJGU\ acgif;aqmifvnf; r[kwfonfh twGuf


pum;ajymzdkU wm0efr&Sd[k ,lqum rnfonfhaqG;aEG;yGJwGifrQ pum;ajym zdkU
rBuHcJUaomfvnf; OuXvkyfolu wdkuf&dkufawmif;yefonfhtcg jiif;qefzkdU
rjzpfEdkifouJUodkU&Sdae\/

pum;ajymzdkUvnf;trSefyif

wGefUqkwfygonf/

okdU&mwGif uREkfyf\pdwfxJrl vlxktm; ajymcsifaom pum;wcGef;

1211

&SdonfESifh wcsDawmh BuJvdkufrS awmfrnf[k qkH;jzwfum xdkif&mrS


xvdkufygonf/ odkU&mwGif rnfonfhbmompum;jzifh ajym&acsrnfenf;/
t*Fvdyfvdkajym&jcif;
uREkfyfonf jrefrmvdkajymygu y&dowf jrefrmpum;wwfolrSm
uREkfyf\tazmfESpfa,mufjzpfaom udkvSausmfESifh ocifausmfpdefwdkUteufrS
wa,mufa,mufu t*Fvdyfvdk jyefajym&ayvdrfhrnf/ y&dowfwGif
t*Fvdyfvdkwwfol

av;ig;a,mufrQom&Sdonfjzpf

vdkufygvmMuonfh

&k&Sm;&JabmfESpfa,mufteuf

uREkfyfwdkUESifhtwl
wa,mufa,mufu

&k&Sm;vdk bmomjyefajym& ayOD;rnf/ xdkuJUodkU ESpfqifhrQ bmomjyef


ajym&onfhtcg uREkfyfajymvdkaom t"dym,frsm;onf ayghysufysufjzpfoGm;
Edkifonf[k

pOf;pm;rdonf/

xdkUaMumifh

t*Fvdyfvdkajymrnf[k

BuHyg

awmhonf/ uREkfyfrSm t*Fvdyfvdkajymavh&Sdonfh uREkfyf\oli,fcsif; armif&D?


udkcifarmifESifh udkodef;azwdkU uG,fvGefMuuwnf; ut*Fvdyfvdkajymonfh
tavhtusifh vkH;0jywfpJvsuf &SdcJUonfhtwGufaMumifh t*FvdyfvdkajymzdkU
r&JyJjzpfae\/ aemufqkH; bmyJjzpfjzpf rdrdajymvdkonfh t"dym,fudk
t*FvdyfvdkajymygrS ,kwfpGmhtqkH; tcsKdUvlrsm; tjynfht0 em;vnf EdkifcGifh
&Sdao;onf[k tBuH&um t*FvdyfvdkajymzdkU qkH;jzwfvdkufygonf/

1212

yxrtBudrfpum;ajymjcif;
uREkfyfpum;ajymawmhrnf[k xdkif&mrSxvdkufonfqdkvQifyif xrif;pm;
yGJ

&SdMuaom

rwlatmif

y&dowf20

cefUwdkUonfh

em;pGifhvsuf&Sdjcif;udk

rnfolpum;ajympOfuESifhrQ

awGU&\/

owif;axmufESifhwlaom

vlwa,mufurl tjcm;vlrsm;ajympOfu vkd&if;rQavmufudk a&;rSwf&kHrQ


jyKvkyfcJUaomfvnf; uREkfyf xvdkufaomtcgrl toHoGif;pufjzifh oGif;,lzkdU
jyifqifavNyD/ tjcm;aomtcsdefrsm; tjyKtrlonf uREkfyftm;vefUzswf
aprnfjzpfaomfvnf;

xdktcg

url

(uREkfyf\arwmpdwf"mwf

tavh

tusifhaMumifhxifh) vefUjcif;? aMumufjcif; r&Sdonfhjyif taumif;qkH;jzpfaom


pum;ajymzdkUtm;ay;ouJUodkU&Sdae\/ uREkfyf ajymvdkaom pum;rSmum;
urmavmuBuD; wdkif;BuD;jynfBuD;rsm;onf (emrnfudkrazmfjy) wjynfESifh
wjynf rkef;wD;jcif; NydKifvsuf&SdMuaMumif;? wjynfudkwjynfu urmol
urmom;rsm;

txifao;atmif

ajymvsuf&SdMuaMumif;?

ESdyfe,fonfh

acgif;aqmifrsm;u

ESdrfvkH;rsKd;udk

&SmBuHNyD;

xdkuJUodkUajymvdkufonfhtcg

aemufvdkufi,fom;rsm;u vufckyfvuf0g;wD;um Mobmay;MuaMumif;?


uJUodkU wbufESifhwbuf rkef;wD;rIwkd;yGm;NyD; pdwfcs,kHMunfjcif; uif;rJU
vsuf&SdaMumif;?
rkef;wD;zdkU

Nidrf;csrf;a&;udk

tjyeftvSefzefwD;um

yg;pyfu

b,fvdkajymMuaomfvnf;

Ncdrf;ajcmufpum;ajymaeMurnfqdkvQif

urmol urmom;rsm;rSm b,ftcgrS pdwfcsvufcsaeMu&zkdU r&SdaMumif;?


enf;twdkif; wbufESifhwbuf tjyeftvSefrkef;wD;atmif zefwD;aeMu
rnfqdkvQif wkd;wuf vSygonfqdkaom urmBuD;onf waeUapmapmwGif
rD;cdk;ESifhjymavmufom usefawmhonfudk tjcm;urmom;rsm;u awGUjrifMu
&rnfjzpfaMumif;

ponfrsm;jzifh

vIdufvIdufvSJvSJ

1213

0rf;enf;yufvuf

trlt&mrsKd;ESifh uREkfyfu ajymjyavonf/ em;axmifaom y&dowfonf


yxrcyfaMumifaMumifjzpfaeMu&ykH&aomfvnf;

uREkfyfursuf&nf0dkif;aom

rsufvkH;rsm;jzifh ESvkH;odkUcdkufatmif ajymjy&mwGif rlum; rsuf&nfusolus?


vufckyfwD;olwD;?

pm;yGJudkxkolxk

ponfjzifh

Mobmay;Muavonf/

aemufqkH;uREkfyf\ ]wdkUpf}rSmum; ]]urmolurmom; taygif;wkdUonf


rkef;wD;jcif;avsmhyg;ajyaysmuf

ta&SUtkyfpkwkdUESifh

taemuf

tkyfpkwkdU

tjyeftvSef apwemaumif;ESifh aygif;oif;qufqHaomtjzpfodkU (GoodWill


and Good fellowship )

tjrefqkH;a&mufMuygapownf;}} [k qdkum

qEjyKvdkufygonf/
vlxkudktm;udk;jcif;
uREkfyf\pum;tqkH;
wa,mufNyD;wa,mufx
qkawmif;um

]wkdUpf}

&Gmom;rsm;onf
uREkfyftm;

0dkift&ufcGufudk,fpDESifh

usef;rmcsrf;ompGm&SdygapaMumif;

vkyfMuavonf/

uREkfyfrSmrl

t*Fvdyfvdk

yxrtBudrfajymjcif; atmifjrifonfwaMumif;? em;axmifaomy&dowf\


vIdufvJSaom trlt&mudkjrif&onf waMumif;aMumifh &ifxJ vIdif;wHydk;x
vsuf&Sdygawmhonf/ pum;ajymqkH; aomfvnf; &Gmom;rsm;onf uREkfyftm;
][D;&dk;}wa,muftaejzifh oabmxm;Muonfh vuPmESifh tav;jyK
rqkH;Edkifatmif &Sdygawmhonf/ tjzpftysufudk uREkfyfaphaphawG;Munfh
onfhtcg uREkfyf\arwmpdwf"mwfatmifjrif jcif;jzpfonf[k ,lqonf
waMumif;? qdkAD,ufjynfoljynfom;rsm;onf

uREkfyf\ arwm"mwfudk

wkHUjyefwwf&kHomru urmhNidrf;csrf;a&;&atmif vkyfjcif;ESifhywf ouf


uREkfyfajymjyonfh

enf;vrf;udk

[kwfwefavmufonf[k

1214

vufcHMu&m

a&mufonfwaMumif;?

,if;okdUqdkvQif

q&mBuD;

bmw&ef&wfqJvf\

ar;cGef;udk uREkfyfupmwtkyfjzifh ajzqdkrnf[laom tBuHtpnfESifh ywfouf


vnf;

rdrdajzqdkrnfh

tcsKdUem;0ifavmuf

tajzonf

onf[k

,kwfpGmhtqkH;

urmolurmom;

arQmfvifhcsuf&Sdvmonf

waMumif;aMumifh

tBuD;tus,f 0rf;ajrmuf 0rf;omjzpfrdygonf/ uREkfyf\xifjrifcsufrSm


urmhNidrf;csrf;a&;tvkyfonf
urmhacgif;aqmifrsm;u

tvGefw&m

aqmif&Gufjcif;

rmefrme
xuf

BuD;vsuf&Sdaom

urmolurmom;wkdUudk

csOf;uyf&vQifatmifjrifzkdU&Sdonf[k jrifvmygonf/ qdkvdkjcif;rSm tpyxr


acgif;aqmifBuD;awGu rkef;wD;aq;azmfum wbufudkwbuf t&SufuGJ
atmif ajymMu? vkyfMuwdkif; [dkbufonfbuf&Sd aemufvdkufrsm;u t[kwf
BuD;xifNyD; vufckyfrwD;Mu&ef jzpfavonf/ okdU&mwGif taMumif;udkrl
aemufydkif;wGifrS tqifhqifh azmfjyygOD;rnf/
nDESifhom;wa,muf&vmjcif;
aeUv,fpm

pm;yGJNyD;

&Gmuav;rS

jyefMurnfjyK&mwGif

&Gmol

&Gmom;rsm;onf txl;vIdufvSJpGm EIwfqufMujcif;udk awGU& uREkfyf\


arwmpdwf"mwf atmifjrifjcif;twGuf yDwdjzpfrdygonf/ tjyefc&D;wGif
&k&Sm;&JabmfESpfa,mufwdkUonf

uREkfyf\pum;t"dym,f

xda&mufykHudk

csD;usL; rqkH;atmif&SdaeMu touf 58 ESpf&SdNyDjzpfaom &Jabmfu


uREkfyftm; tpfudkBuD;

t&if;uJUodkU

cspfcifvmNyDjzpfaMumif;ajymNyD;vQif

olUtm;vnf; nDt&if;wa,mufuJUodkU uREkfyfu oabmxm;apvdkaMumif;


txyfxyf

ajymavonf/

&Jabmfuvnf;

wGif

touf

ol\MunfndKav;pm;jcif;udk

1215

43ESpf

tm;usrcH

&SdNyDjzpfaom
azmfjyvdkonfh

vuPmESifh uREkfyfudk zcif[l rSwfxifvmNyDjzpfaomaMumifh olUtm;vnf;


om;wa,mufuJUodkU
tcsDtcs

oabmxm;zdkUtaMumif;ESifh

tm;&yg;&ajymMuygawmhonf/

wa,muf

uREkfyfuvnf;

wvSnfh
olwdkU\

Muifemcspfcifjcif;onf avmu0wfpum;r[kwf? wu,fvIdufvSJjcif; &Sdonf


udk od&ojzifh olwdkUESifhtvm;wlvIdufvSJpGm ]nDuav;} ]om;uav;}[k
ac:,if; tBudrfBudrf vufqJGMuygonf/ wbufu arwmxm; wbufu
uJUodkU vIdufvSJpGm wkHUjyefjcif;cH&onfh t&omonf &dk;&dk;om;om;
csD;rGrf;jcif;cH&aom t&omxufyif pdwf\csrf;ajrUjcif;&Sdonfudk auseyfpGm
awGUBuKHcHpm;cJU&ygonf/ vlcsD;rGrf;cH& auseyfaomt&omonf ]w,fawmf
wJUigygwum;} [lonfh rme

Vanity

oabm,SOfwGJvsuf&Sdonfjzpf&m

wbufom;aumif;pm;apvdkonfh arwmppfjzifh wkHUjyefonf[k od&jcif;rl


um;

rmerzufonfh

jzLpifMunfvifaom

ESpfodrfhrI

rsKd;aywum;[k

pOf;pm;rdygonf/
opfusm;oD;taqmif
aus;&Gmxrif;yJG uREkfyfonf vwfqwf jzLazG;aom opfusm;oD;
wyGJudkawGU& q,fvkH;rQawmif;,lvmcJU\/ tazmfESpfa,mufu ]]bmvkyfzdkU
vJq&mBuD;}} [kar;aomtcguREkfyfu ]]taqmifayghAs}} [kjyefajymcJUonf/
[dkwJvfodkU a&mufMu opfusm;oD;rsm;udk jrifMuaomtcg ]]q&mBuD;&JU
taqmifu w,fae&musygum;}} [k ajymMu&m uREkfyfu ]][kwfwmayghAs}}
[l om jyefajzvdkuf\/ olwkdUESpfa,mufu uREkfyf\ atmifjrifrIonf
opfusm;oD;taqmifaMumifhjzpfonf[k
arwmpdwf"mwf\

taMumif;udk

xifMuvQifvnf;&Sdap?
&Sif;vif;rajymyJ

1216

uREkfyfu

xm;vdkufonf/

taMumif;udkae&m &Sif;jyygOD;rnf/ uREkfyfrSm rdbtpOftqufrSp


t,lonf;aom

(Superstitions)

vlwa,mufr[kwfonfhjyif acwfynm

wwfwa,mufjzpf pOf;pm;qifjcifwwfaom tavhtusifh&Sdol wa,muf


vnf; jzpfonfhtwGufaMumifh taMumif;tusKd; qufpyfr&onfh tjcif;
t&mrsKd;udk r,kHMunfcsif wwfqkH;vlwa,muf[l ,lqygonf/ okdU&mwGif
uREkfyf\ vuPmESifh ywfouf tcsuftvuf tawmfrsm;pGm rSefuef
atmifa[mbl;onfh vuPm q&mESpfa,mufESifhawGU&mwGif ,kwfpGmhtqkH;
vuPmzwfjcif; twwfynmudk ,kHMunf&rnfuJUodkU wjznf;jznf; jzpf
vm\/ a*gwrAk'\ vuPmawmfBuD; vuPmawmfi,frsm; taMumif;
udkvnf; zwf&bl;onfESifh Ak'bmom0if wa,muftaejzifh ,kHMunf&
rnfuJUodkUjzpfcJU\/ uREkfyf\ vuPmq&mu EdkifiHjcm;odkU c&D;xGufvQif
opfusm;oD;tenf;i,f aqmifoGm;zdkU ajymbl;\/ uREkfyfonf qdkAD,uf
,leD,HodkU c&D;xGufcJU&m txufwGifazmfjycJUonfh tBuHBuD; tpnfBuD;
rsm;vnf; &SdonfjzpfaomaMumifh if;tBuHtpnfatmifjrif a&;twGuf
qdkvQif bmrqdkvkyfrnf? [kwfonfjzpfap? r[kwfonfjzpfap opfusm;oD;
tenf;i,f ]aqmif}oGm;&jcif;twGuf bmrQ 0efav;onfr[kwfqdk um
opfusm;oD;q,fvkH;rQudk rEav;uwnf;u aqmif,lvm\/ xdk&Gmuav;
vwfqwfjzLpifaom opfusm;oD;rsm;udkawGU&onfhtcgwGif uREkfyf\
pdwfxJ

vwfqwfvQifomaumif;rnf[laom

txifESifh tdrf&SifxHrS

opfusm;oD; q,fvkH;awmif;,lcJUjcif;jzpfygonf/ a&SUtzkdUwGif qufvuf


uREkfyf\

arwmpdwf"mwf

tpGrf;atmifjrifrIwGif

opfusm;oD;rsm;u

taxmuftyHUjyK[ef&Sdonf[laom t,ltqbufodkU cyf,drf;,drf;&Sdaejcif;


udk 0efcHygonf/

1217

owdBuD;pGmxm;jcif;
uREkfyftzdkU&m arwmpdwf"mwf\ atmifjrifrIrsm;onf tvGefrsm;jym;
aomfvnf; pmjzifha&;rSwfjcif;rjyKcJUrdonfhtwGufaMumifh tm;vkH;aphpkHatmif
razmfjyEdkifapumrl rSwfrdoavmufudk azmfjyygOD;rnf/ tmrD;eD;,m;e,f
NrdKUawmf tD&DAefrS a*smf*sD,me,f NrdKUawmfwpfbvpfqDodkU a&mufMu
[dkwJvfwckwnf;cdkvsuf&SdMupOf uREkfyfwkdUaeUwdkif;pm;aomufMuonfh pm;yGJ
wck rdef;uav;wa,mufu vkdtyfaom pm;p&mrsm;udk o,f,lay;
onfhwm0efudk aqmif&Guf\/ xdkrdef;uav;um; tvGefacsmarmvSyonf[k
rqdkEdkifyJ

]&GufMurf;a&usKdrQ}

avmuf&Sdonfh

&kyfqif;o@mef&Sdapumrl

rsufESmxm;tvGef csKdtjcm;vlrsm;xuf uREkfyftm;ydk *&kwpdkufjyKpkjcif;udk


tjcm;vlrsm;uyif &dyfrdMu NyKH;pdpdrsufESmxm;ESifh uREkfyftm; MunfhMu\/
uREkfyfonf rdef;uav; tm; oefU&Sif;jzLpifaom arwmrsufvkH;jzifh Munfhrd
jcif;um; rSefygonf/ &k&Sm; &JabmfESpfa,mufESifh uREkfyf\tazmfESpfa,muf
wkdUu xdkrdef;uav;\Muifemaom jyKpkykHudk owdjyKrdMuaMumif; uREkfyfod
&onfhtcg uRekfyfonf uREkfyf taMumif;udkolwkdUtm; &Sif;rjyaomfvnf;
rdrdudk,fudk ppfaq;owday;jcif; jyKygonf/ uREkfyf\arwmrSm rdef;rrsm;ESifh
ywfoufaomae&mrsKd;wGif ESrt&G,f? orD;t&G,f? ajr;t&G,fponfjzifh
ydkif;jcm;NyD;vQif t&G,ftvdkuf ESruav;uJUodkUvnf;aumif;? orD;uav;
uJUodkUvnf;aumif;? ajr;uav;uJU okdUvnf;aumif; oabmxm;zkdU uREkfyf
rarhyg/ uREkfyf\ arwmpdwf"mwf atmifjrifvsuf&Sdjcif;udk udk,fh[mudk,f
odaomfvnf; azmufjyefaom &m*pdwf rsKd; rjzpfay:ap&atmif txl;wvnf
owdjyKygonf/

uREkfyf\pdwfxJ

1218

aumif;uifc&D;rS

psmef<uaom

omraPonf &ufuef;onfr\ aw;oDcsif;oH udkMum;& psmefavQm


bl;onfh taMumif;t&mudk rMumcPowd& qifjcifokH; oyfygonf/
uREkfyf\arwmpdwf"mwfonf ]psmef}tajcodkU a&mufatmif xufjrufonf[k
rxifrSwfapumrl uREkfyf\pdwfazmufjyefonf ESifh wNydKifeuf a&muf&Sdae
aom tajctaerS avQmqif;oGm;vdrfhrnf[k ,kHMunfygonf/ xdkUaMumifh
txl;owdBuD;pGmxm;vsuf&Sdygonf/
ajr;ESifhtbdk;
uREkfyfwdkUjyefMu&rnfhaeU
uREkfyftm;

tjcm;olrsm;xuf

eHeufpmpm;yGJwGif
*&kpdkufjyKpk\/

xdkrdef;uav;onf

uREkfyfwkdUxGufcGmMurnfh

taMumif;udk olodykH& Muifemaom trlt&mrsKd;ydk xif&Sm;pGmazmfjy\/


pm;yGJrSxMuaomtcg rdef;uav;onf uREkfyfwkdUtm;vkH;udk wa,mufpD
vufqGJ EIwfquf&mwGif uREkfyftm; txl;Muifemjcif;udk azmfjyaMumif;
vlwdkif;&dyfrd\/ EIwfqufNyD; pm;yGJcef;rS xGufvmMuaomtcg uREkfyfonf
aemufydwfqkH;rS vdkufvmonfwGif rdef;uav;onf uREkfyf\aemufodkU
ajy;vdkufvm

aemufqkH;tBudrfxyfrH

vufqGJEIwfqufjyefavonf/

oli,fronf uREkfyf\ajr;xuf 10 ESpfavmuf i,fygvdrfhrnf/ (uREkfyf\


ajr;onf om;orD; 7 a,muf&Sd uREkfyfrSm ]jrpf} 7 a,muf&Sdoljzpfyg\/)
uREkfyfonf oli,fr\ jzLpifaom cifrifrIudk em;vnf ol\ezl;udk
upay;vdkufcsifaom pdwful;jzpfay:vmaomfvnf; uREkfyf\ tazmfrsm;u
txifvJGrnfudkpdk;onfESifh

if;tBuHtwdkif;rjyKcJUyg/

tjcm;tcef;odkU

ul;0ifawmhrnftjyKwGif uREkfyfonf rdef;uav;bufodkU aemufqkH;tBudrf


vSnfhMunfhvdkuf&mwGif

rdef;uav;onf

1219

if;\tvkyf0w&m;rsm;udk

qufvuf rvkyfyJ uREkfyfwdkUbufodkUcg;axmufum ai;Munfhaejcif;udk


aemufqkH;tBudrfjrif cJU&ygonf/ uREkfyfonf oli,frtay: ajr;uav;
wa,mufuJUodkU

Muifemjcif;rsKd;xuf

rydkjcif;udk

opmjyKEdkifouJUodkU

rdef;uav;uvnf; uREkfyftay: tbdk;wa,muftm; Muifemaom pdwfrsKd;


rQom&Sdrnf[k pmzwfolwkdU ,kHMunfMuapvdkygonf/
vlxkrtrmESifh uREkfyf
uREkfyfonf qdkAD,uf,leD,HodkU a&mufcJUonfhtjzpftysuf tjcif;
t&m

rsm;udk

tpDtpOftwdkif;r[kwfyJ

uREkfyf\pdwf

xdcdkufaom

tjcif;t&mrsm;udk pdwfxJwGif ay:vmonfhtavsmuf a&;om;azmfjyrnf[k


qdkxm;cJU&m vlxkrtrmESifh armfpudkNrdKU awGU&onfh tjzpftysufrSm
BuD;us,fvSonfr[kwfaomfvnf; uREkfyfonf pdwfudktav;ay; pOf;pm;
wwfolwa,muf jzpfonfhtwdkif; uREkfyfpdwf xdckdufcJUaom xdktjzpf
tysufudk ae&mwifjyvdkuf&ygOD;rnf/ uREkfyfrSm &k&Sm;pma&;q&mBuD;
awmfvfpwGdKifa&;onfh t,femu&JeD;em; 0wKudk bmomjyefbl;? ppfESifh
Nidrf;csrf;a&;pmtkyfBuD;udkbmomjyefzkdU pdwful;jzifh tBudrfBudrf txyfxyf
zwf&I&uwnf;u &k&Sm;aqmif;&moD\ Murf;xrf;jcif; taMumif;udkod&
armfpudkodkUa&mufvdkaomqE jyif;jycJU\/ qdkAD,uf,leD,HokdU zdwfac:onfh
tcg tcsKdUrdwfaqGrsm;u &k&Sm;aqmif;&moD Murf;vSaomaMumifh aEGaygufrS
oGm;zdkU uREkfyftm;wm;qD;Mu\/ uREkfyfurl tqef;topf awGUjrifcHpm;
vdkaom uREkfyf\0goemtwdkif; Murf;vSygonfqdkaom &k&Sm;aqmif;Owkudk
BuKHvdkaomaMumifh aqmif;rukefrDyif omoGm;csif\/ okdUjzpf nae
5em&DtcsdefwGif armfpudkavqdyfodkU av,mOfysHwHcg;zGifhNyD; qif;vdkuf&mwGif

1220

rkd;yGifha&m rdk;yga&maESmvsufuREkfyf\ rsufESmodkU wkdufcwf vkdufonfh


avat;udk yxrtBudrf cHpm;vdkuf&onfESifh tvGefat;csrf;vSaomf vnf;
]]rif;vm;uG &k&Sm;aqmif;Owk}}qdkum ar;vdkufrdonf/ avqdyftaqmuf
ttkHxJodkUa&mufMu BudKqdkvsuf&SdMuonfh &k&Sm;rdwfaqG av;ig;a,muf
wkdUudk awGU&onfhtcg uREkfyfonf rtrm\ rsufESmudk&Smaomfvnf;
rawGUojzifh xifajc rudkufyJ jzpfoGm;\/ okdU&mwGif avqdyfrSNrdKUxJodkU
um;jzifharmif;vmMu

onfhtcg

avqdyfESifhNrdKUrSm

tawmfa0;onfudk

awGU&onfwGifrS OwkrsKd;wGif rQavmuf c&D;a0;atmif rvmEdkifay[k


atmufarhum cGifhvTwfvdkufygonf/
rtrm\toH
[dkwJvfodkU a&mufonfESifhwNydKifeuf rtrmtaMumif;udk pkHprf;&m
uREkfyfwkdUudk vmBudKonfh &k&Sm;rdwfaqGrsm;teufrS pum;jyef trsKd;orD;
uav;u ]]jrefrmtrsKd;ord;wa,mufonf}} a&TOa'gif;trnfudk wnaevkH;
ar;jref;pkHprf;vsuf&Sdonf[k ajymojzifh pdwfauseyfoGm;ygonf/ xdkUaemuf
t0wfrsm;vJ npmpm;vsuf&SdMupOf &k&Sm;rdwfaqGwa,mufu w,fvDzkef;
rS trsKd;orD;wa,mufonf uREkfyfESifh pum;ajymvdkaMumif; ajymvmonf/
uREkfyfum; rtrmjzpf&rnf[k csufcsif;od xvdkufoGm;NyD; w,fvDzkef;
udkifvsuf ][Jvdk}[k ac:vdkufonfwGif ]]a':trm pum;ajymaeygw,f}}[k
t*Fvdyfvdk ajymoHMum; vdkufonfESifh rtrmonf uREkfyf\ ][Jvdk}oHudk
uREkfyf\toHjzpfonf[k rodaMumif; uREkfyf&dyfrdavNyD/ odkUjzpf uREkfyfu
AdkvfqefqeftoHjzifh

]b,fu

a':trmvJ?

bmvJ

nmvJ}ponfESifh

aemufajymifzkdU tBuHjzpfao;aomfvnf; wbufu awGUcsifvS w,fvDzkef;

1221

tBudrfBudrfqufae&mwGif uREkfyfu aemuf ajymifjcif;iSm roifh[k owd&NyD;


]]OD;av;odef;yg}}[k csufcsif;ajymvdkufonf/ wGif uREkfyfonf 0rf;om
vGef;ojzifh wkef,ifvsuf&Sdaom rtrm\toHudk Mum;vkduf&NyD;aemuf
]uREkfyf\[dkwJvfodkU olcsufcsif;vmcJUygrnf}[k csdef;qdkav onf/ uREkfyfu
]],cknpmpm;yGJrSx

pum;ajym&jcif;jzpfonf}}

[k

jyefajymaomtcg

rtrmu ]]uREkfyfpm;NyD;csdefavmufwGif vmcJUygrnf}} [k ajymavonf/


uREkfyfonf

pm;yGJcef;odkUjyefoGm;

pdwfvIyf&Sm;vsuf&Sd

rpm;EdkifonfESifh

npmudkqufvufpm;ygaomfvnf;
emrnfBuD;vSonfh

&k&Sm;Akd'fum

wcGufudk yxrtBudrf jrnf;NyD; uREkfyf\tcef;okdUjyefum apmifhaeygonf/


yxrtBudrf awGU&jcif;
uREkfyftxif wem&DcefUMumaomtcg (trSefrSm 15 rdepfcefUomMumyg
onf/) rtrmESifh&k&Sm;trsKd;orD;ESpfa,muf uREkfyf\tcef;odkU 0ifvmMu
onf/ uREkfyfonf rtrmudkjrif& tvGef0rf;omaomfvnf; xuf
pdwfxdcdkufonfh 'kwd,tBudrfawGUqkHjcif; &Sdao;aomaMumifh 0rf;omjcif;rQ
avmufudk pmrzGJUvdk awmhyg/ rtrmu trsKd;orD;ESifh uREkfyfudk rdwfquf
ay;NyD;aemuf trsKd;orD;u ]],ck&Spfem&D&SdygNyD/ 10em&DwdwdwGif jyefvm
ygrnf}} [k ajymxGufoGm;av onf/ xdkaeUwGif uREkfyfa&mufrnf[k
odojzifh [dkwJvfaygif;9ckxufrenf; w,fvDzkef;quf ar;xm;aMumif;ESifh
rtrmuajymNyD;aemuf olUtdrfu taMumif;rsm;udk uREkfyfu ajymjyavonf/
uREkfyfu(armifvSrcHcsifvnf;

rwwfEdkif/)

rtrmrdcifa':pktaMumif;udk

a&S;OD;pGm ajymjyavonf/ uREkfyfxGufvmrnfhaeUwGif a':pkwdkUtdrfokdUoGm;


EIwfqufaMumif;? rtrmxH odkU pmay;vdkufvQif ,loGm;rnfjzpfaMumif;

1222

ajymaomtcg a':pku ]]pmray; awmhygbl; udkazodef;&,f? yg;pyfeJU


rSmvdkufvQifawmfygNyD? usef;rmwJUtaMumif;udkom ajymvdkufygawmh}} [k
ajym\/ uREkfyfu ]]'DvdkvJb,f[kwfrvJrpk? om;orD;qdkwm rdcif&JUvufa&;
udkjrif&wJUtcg tvGrf;ajywmayghAs}} [k ajymvdkufonfwGif a':pku ]][kwf
w,f [kwfw,f? usKyfa&;ay;vdkufr,f}} qdkum pmwapmif a&;ay;vdkuf
aMumif;ajymjy\/ xdkUjyif uREkfyfu armifvSESifh om;orD;rsm;tm;vnf;
pmwapmifpDa&;MuzdkU ajymonfESifh olwkdU\pmrsm;vnf; ygvmaMumif;
ajymavonf/ rtrmu pmrsm;udk csufcsif;zwfcsifonfqdkojzifh uREkfyfu
xkwfay; apmifhMunfhae&m rtrmonf tjcm;pmrsm;xuf rdcifa':pk
\pmudkzwfaomtcg rsufESmajymif;vJoGm;jcif;udk uREkfyfawGU& onf/
(armifvSrcHcsifvnf;&Sdap? uREkfyfum; trSefudk a&;csifwwfoljzpfonf/)
pmrsm;tm;vkH; zwfNyD;aomtcg rtrmu ]]pmawGtm;vkH;xJrSm rrpka&;vdkuf
wJUpmu taumif;qkH;yJ}} [kajymonfESifh uREkfyfu ]]zwfjyprf;yg}} [kajym
onfwGif rtrmu zwfjyavonf/
em;axmifaom orD;
a':pk\pmonf orD;jzpfol rtrm\pdwfudk xdckdufonfqdkvQif
uREkfyf\ pdwfudkxdcdkufjcif;rSmvnf; avsmhenf;onfrxifay/ ol\wae&m
touft&G,fBuD;NyDjzpfaom uREkfyftm;orD;rtrmu *&kwpdkuf Munfh&I
jyKpkzdkU taMumif;? txl;ojzifhuREkfyf\usef;rma&;twGuf orD;rtrmu
wm0ef,lNyD;

apmifha&SmufapvdkaMumif;

rSmMum;a&;om;jcif;udk

awGU&ayonf/

ponfjzifh
xdkpmudk

tawmf&Snfvsm;pGm
rtrmu

zwfjy

Mum;vkduf&onfwGif uREkfyfonf i,foli,fcsif; a':pktay: cifrifrI?

1223

owd&rI qxufxrf;ydk; wkd;vmNyD;vQif uREkfyfarwmydkUaomtcgrsm;vnf;


a':pk\rsufESmonf (vlOD;a& w&mxuf renf;&SdonfhteufwGif) eHygwf(3)
avmufwGif

tNrJay:vmjcif;udk

BuKH&yg

onf/

axG&mav;yg;

pum;ajymvsuf&SdMupOf rtrmu 11em&Dwdkifatmif olaeEdkifaMumif;ajym


11em&DwkdifatmifyifraeyJ 9 em&DcGJwGif ay:vmonfESifh uREkfyfwkdUcGJcGm
Mu&avonf/ aemufaeUeHeuf rtrmonf uREkfyf\ [dkwJvf odkU
tazmfwa,mufESifha&mufvm uREkfyftwGuf ysm;&nfwAl;ESifh oHyk&moD;
wvkH; ,lvmav&m rdcif\pum;udk em;axmifaom orD;wa,muftaejzifh
rSwfwrf;wifvdkuf&ygonf/

rtrmum;

xdkaeUyif

*smreDbufodkU

xGufoGm; uREkfyfwkdUyxrtBudrfawGUqkHjcif; NyD;qkH;oGm;ygawmhonf/


'kwd,tBudrfawGUqkHjcif;
uREkfyfwkdUudk,fpm;vS,f
NrdKUBuD;rsm;odkU

okH;a,mufonf

vSnfhvnfMunfh&INyD;Mu

jyifqifMuavonf/

qdkAD,uf,leD,HtwGif;&Sd

*smreDjynfbufodkUxGufcGm&ef

aeUem&DjyefwcsufavmufwGif

armfpudkavqdyfodkU

a&mufMu uREkfyfwkdUudk vkdufydkUonfh uREkfyf\ ]nD} ESifh ]om;} wdkUu


pm;yGJcef;odkU ac:oGm;NyD; pm;p&muav;rsm; auR;arG;vsuf&SdpOf &k&Sm;&Jabmf
wa,mufonf uREkfyfteD; odkUcsOf;uyf ]]a&TOa'gif;[kwfygovm;}}[k
ar;ojzifh uREkfyfu[kwfaMumif; ajym\/ xdktcg &Jabmfu ]]a':trm
wa,muf *sD'Dtm&frS av,mOfysHeJUtck qdkufvmygvdrfhr,f}}[k ajymonfwGif
uREkfyfonf csufcsif;xvdkuf\/ wGif &Jabmfrsm;u &,farmvsuf
]]a':trm&JU av,mOfysHu ckcsufcsif;qdkufrSm r[kwfao;ygbl;q&mBuD;}}[k
ajymonfESifh

jyefxdkif&onf/

(&k&Sm;&Jabmfrsm;onf

1224

uREkfyfudk

tpfudkBuD;ac:onfh&JabmfrSwyg; q&mBuD;[kac:Muonf/) rnfokdUyifjzpfap


uREkfyfonf rtrma&mufvmrnf[k Mum;vkduf&uwnf;u *PmNidrfpGm
rxdkifEdkifawmhyJ zifw<u<u jzpfaeonfESifh &Jabmfrsm;onf uREkfyfudk
av,mOfysH&kHt0odkU ac:vmMuavonf/
0rf;omvdkufMuykH
em&Dw0ufcefUMumaomtcg

av,mOfysHwpif;

qdkufa&mufvm

uREkfyf tm; taMumif;Mum;xm;aom &Jabmfonf rtrmudk uREkfyfwdkU&Sd&modkU


ac:vmojzifh

uREkfyfwkdUBudKqdkaeMuonf/

wBudrfjrif&jcif;uJUodkU

uREkfyfonf

0rf;omjcif;rsKd;udkrrSwfrdyg/

rtrmudk

vkyfazmfudkifbuf

wa,mufjzpfjcif;? EdkifiHjcm; wkdif;jynfom;tcsif;csif; awGU&jcif;? xkdaeUu


cPuav;rQom
awGU&rnf[k

awGUvdkuf&NyD;

tcsdef;tcsuf

b,fae&mb,fXme

ray;Edkifonfh

b,ftcsdefwGif

jyifawGUcsifrS

awGU&awmh

rnfj[laom txifrsKd; a&mufvsuf&SdaeonfhtwGif; bGm;ueJawGU&jcif;


jzpfonfhtwGufaMumifh wtHUwMoBuD;0rf;omvsuf&Sdygonf/ av,mOfysH&kH0
wGif

uREkfyfua&SUqkH;rSBudKae

rtrm0ifvmonfhtcg

uREkfyf

onf

0rf;omtm;&BuD;ESifh ol\ykckH;ESpfbufudk udkifvIyfvkdufcsifonf/ odkU&mwGif


uREkfyfwkdUjrefrmvlrsKd;onf 0rf;xJ&Sdaom pdwf"mwfudk trlt&mjzifh azmfjy
aomxkH;pHr&SdonfjzpfaomaMumifh vSrf;rnfjyKaom vufrsm;udk csKyfxm;
vkduf&onf/ odkUESifhvnf; olUykckH;ESifheD;uyfaom vuf0JvufrSm wm;qD;r&
awmhyJ olU vuf,mykckH;udk qkyfudkifvdkufygao;onf/ rtrmonfvnf;
uREkfyfuJUodkUyif wudk,fvkH; wkefvsuf&SdykH&onf/ av,mOfysH&kHBuD;xJwGif
teD;qkH; ukvm;xdkifodkUoGm; b,fujyefNyD; b,foGm;Murnfh taMumif;

1225

rsm;udk tjyeftvSef ajymjyvsuf&SdpOf rQavmufus,f0ef;aom wkdif;jynf


BuD;wjynf c&D;onf wa,mufESifhwa,muf tcsdef;tcsufr&SdyJ wae&m
awGUqkHrdjcif;rSm tvGefcJ,Of;vSonfhtaMumif;? ,ckuJUodkU avqdyfwck
qkHrdMuonf qdkapOD;awmh rdepftenf;i,f vJGoGm;cJUvQif wa,mufxGufNyD;
rS

wa,muf0ifvmrnf

qdkygu

vJGoGm;Edkifao;aMumif;?

,ckuJUodkU

wnfhwnfhrwfrwf qdkufqdkufNrdKuf NrdKuf qkHrdMujcif;rSm vlUjynfrS tyf


wpif;ESifh jA[mhjynfrS tyfwpif;qdkaom pum;ykHuJUodkU tvGefuHBuD;vS
awGUqkHMu&jcif;jzpfonf[k uREkfyfuawG;rd&m rtrmuvnf; enf;twl
awG;rd 0rf;omvSonf[k ajymjyavonf/ em&D0ufcefU pum;ajymNyD;
onfhaemuf uREkfyfwkdU\av,mOfysH qdkufa&mufvm EIwfqufum cGJcGm
Muav&m rtrm\rsufESmudk vSrf;Munfhvdkufaomtcg tvGefawmufy
aom rsufvkH;rsm;udk jrif&onfESifh rsuf&nf\ t&dyfta&mif jzpfavoavm
[k awG;awm,if; av,mOfysHay:odkU wufcJU&ygawmhonf/
vDeif*&ufodkU
uREkfyfonf rtrmESifh ESpfBudrfawGUqkHcJU&jcif;taMumif;udk wquf
wnf;

azmfjyvdkonfESifh

a&SUokdUtenf;i,f

ausmfvGefa&;om;xm;jcif;

jzpfav&m ,ckwzef a*smf*sD,me,f wDbvpfqDNrdKUawmf&Sd[dkwJvfrS xdk


oli,frESifhcGJcGmNyD;

vDeif*&ufNrdKUodkUoGm;Muonfh

wkHUjyefazmfjy&OD;rnf/

wDbvpfqDNrdKUESifh

taMumif;t&mudk

vDeif*&ufNrdKUrSm

wem&DvQif

uDvdkrDwm 800 (rdkifaygif; 492) EIef;rQ ysHoef;onfh*sufav,mOfysHBud;jzifh


okH;em&DcefUysHoef;&aom c&D;jzpf qdkAD,uf,led,HtwGif;rQom jzpfaomf
vnf; c&D;tawmfuGmvSrf;onf[k qdk&ayrnf/ uREkfyfwkdUonf av,mOfys

1226

Hay:okdUwuf c&D;xGufvmMu aomtcg av,mOfysHay:vdkufygvmonfh


av,mOfr,f Air Hostess okH;a,mufteuf wa,mufonf uREkfyftwGuf
pm;p&mrsm;

wnfcif;ay;,if;

uREkfyfESifh

]rsufrSef;wef;}

rdMuavNyD/

rdef;uav;onf uREkfyfudkjrifonfESifh wNydKif euf ]]&SifbmvlrsKd;vJ}}[kar;


uREkfyfu ]bd"rm} [kajymvdkuf&mwGif uREkfyfteD;odkU csufcsif;0ifxdkifNyD;
]]&Sifhudkjrifjrifcsif; uRefru bd"rmjynf taMumif;udk odyfodcsifwmyJ?
ajymjyprf;yg&Sif}}[k ajym\/ uREkfyfurl pm;,if;aomuf,if; pum;ajymwwf
onfh taemufwdkif;xkH;pHudk rBudKufvSonfESifh ]]bd"rmtaMumif;udkodvdkvQif
[dkvludkar;Munfhyg}}qdkum ocifausmfpdefudk vufnId;nTefjyvdkuf\/ (ocif
ausmfpdefum; ArmjynftaMumif;ESifh Arm taMumif;udkajymjy&m cyf
<um;<um;uav;ESifh

em;axmifaumif;atmif

ajymwwfolwa,muf

jzpfonf[k uREkfyfodNyD;jzpf\/) okdU&mwGif rdef;uav;u ]][if;tif olrsm;


ajymjywmxuf

&Sifajymwmudk

uRefrydkNyD;Mum;csifw,f?

pdwf0ifpm;

w,f}}[kajymonfESifh uREkfyfrSm rvTJra&SmifomyJ ajymjy&ygawmh onf/


okdUaomf uREkfyfu ]]wavQmufxJawmh ajymrjywwfbl;? rif;odcsif
wmudkar;? iguajymjyr,f}} [kajym&\/ av,mOfr,fonf Armrdef;uav;
rsm;taMumif;? a,musmf;uav;rsm;taMumif;? Armav,mOfysHtaMumif;?
a&Trsm; xdefxdef0if;vsuf &Sdonfqdkaom ArmjynfrS apwDawmfrsm;taMumif;?
vli,frsm;0wfpm;qif,ifykHtaMumif;?

vufxyfMuykH

xkH;pHESifh

r*Fvm

tcrf;tem;taMumif; ponfrsm;udk wGwfwD;wGwfwmESifhar; uREkfyfu


vnf; wwftm;orQ ajzqdk&ygonf/ uREkfyfpm;aomufNyD; vifyef;udk
odrf;,loGm;aomfvnf;
udkypfxm;NyD;

oli,fronf

uREkfyfteD;odkU

tjcm;aom

tacguftacguftcgcg

tvkyf0w&m;rsm;
vmxdkifum

awmifar;ajrmufar; ar;ygao;onf/ uREkfyfrSm pum;ajymjcif;twwf

1227

avhvmxm;olwa,muf r[kwfaomfvnf; tmrD;eD;,m;jynfe,f awm&Gm


uav;wGif wBudrfatmifjrifcJUNyD;uwnf;u t&SuftaMumuf tawmf
aysmufNyD;

tawmfoGufvufpGm

rsm;tBudKuf

ajymEdkifvsuf&SdygavNyD/

ajrSmufumyifhumem;0ifcsKdatmif

rdef;uav;

ajymjcif;t&mwGifvnf;

uREkfyfrSmtawmfynm wdk;vsuf&Sdygonf/ odkUjzpf wem&DeD;yg;rQ pum;


ajymMu&onfwGif rdef;uav;onfvnf; wDbvpfqDNrdKU&Sd [dkwJvfrS
rdef;uav;uJUokdUyif uREkfyftay:wGif cifrif&if;ESD;vsuf&SdaeavNyD/ onf
rSmvnf; uREkfyf\pum;ajymaumif;jcif;xuf arwmrsufvkH;\ owd[l
rSwfcsuf csvdkufygonf/
pdwfudkppfaq;jcif;
uREkfyfwdkU\av,mOfysHonf udAfavqdyfodkUqif;&mwGif bD;tm;vkH;
aygufuGJoGm;onf[kod&\/ udkvSausmfurl bD;awGtm;vkH; aygufuJGoGm;
jcif;udk av,mOfysHay:rS oljrifvkduf&ojzifh tawmfxdwfvefUoGm;onf[k
ajym\/ xkdaeU qD;ESif;rsm; tawmfxlxyfpGm usvsuf&Sd uGif;BuD;ay:
a&cJrsm;xlxyfpGm

wifaeonfhtwGuf

a&cJwkH;BuD;rsm;ESifh

xdcdkufrdNyD;

bD;rsm;uJGoGm;jcif; jzpfonfqdk&m av,mOfarmif;orm;\ uRrf;usifvdrmrI


aMumifh av,mOfBuD;udk acsmarmpGm &yfEdkifjcif;jzpfaMumif;? uREkfyfwkdU
tvGefuHaumif;aMumif; udkvSausmfu ajymjyavonf/ uREkfyftzdkU&mrlum;
uREkfyf\arwm"mwftpGrf;aMumifh
pdwfcs

ab;tE&m,f

,kHMunfxm;onfhtwGufaMumifh

NidwG,fjcif;r&SdEdkif[l

udkvSausmf\pum;rsm;onf

uREkfyftm; tenf;i,frQ pdk;&drfjcif;? wkefvIyfjcif; rjzpfapcJUyg/ [kwfonf


jzpfap? r[kwfonfjzpfap rdrd\arwmpdwf"mwftpGrf;udk pdwfcs,kHMunf

1228

Edkifjcif;onfum; pdwfoufomrI&apEdkifjcif;rSm ,kHrSm;zG,f&m r&Sday/ udAf


avqdyfwGif uREkfyfwkdU\ av,mOfbD;rsm;udk tcsdefrDatmifjyifqif &ef
rwwfEdkifojzifh

xdkav,mOfysHudkxm;cJUNyD;

tjcm;av,mOfysHwpif;jzifh

uREkfyfwdkU c&D;qufMu&avonf/ av,mOfysHajymif;pD;&ojzifh uREkfyfESifh


pum;vufqkHuscJUonfh av,mOfr,fonf uREkfyfwkdUESifhtwl rygvmawmhyJ
olUav,mOfjzifhae&pf&\/ uREkfyfonf yxr xdkrdef;uav;\ar;cGef;rsm;udk
ajz&jcif;twGuf
tcgwGif

0efav;onf[k

xifcJUrdaomfvnf;

xdkrdef;uav;rygonfhtwGuf

pdwfxJ

c&D;qufMuaom
bmvkdvdkjzpfonfudk

owdjyKrd\/ odkU&mwGif rdrd\pdwfudk tpOfapmifhMunfhavh&Sdaom uREkfyf


tzdkUrSm csufcsif;yif udk,fhudk,fudk a0zefppfaq;Munfhrdygonf/ uREkfyf
awGU&onfrSmum; uREkfyfonf xdkrdef;uav;tay: wPSm&m* pdwfrsKd;jzifh
wyfrufpGJvef;jcif;um; r[kwf? rdrdtm; cifrifav;pm;jcif;&SdaMumif;od&
qufvufNyD; cifrifav;pm;jcif; cHvkdonfhrme

(Vanity)

oabmrQom

jzpfonf[k qkH;jzwfEdkifygonf/
tJUpfwkd;&D;,m;[dkwJvf
uREkfyfwkdUonf rwfv w&ufaeUnwGif vDeif*&ufNrdKUodkU qdkuf
a&mufMu tJUpfwkd;&D;,m; [dkwJvfBuD;\ crf;em;BuD;us,fykH? aps;EIef;
BuD;jrifhykH?

ae&m&zdkUcJ,Of;ykH

ponfrsm;udkzwf&bl;onfh

uREkfyfonf

vDeif*&ufNrdKUwGif emrnfwl [dkwJvfBuD;\trnfudk Mum;vdkuf&onfESifh


wNydKifeuf

pdwf0ifpm;pGmESifh

[dkwJvfrsm;teufwGif

owdjyKrdyg\/

[dkwJvfonf

uREkfyfwnf;cdkcJUorQaom

tcrf;em;qkH;jzpf\/

A[kokw

tawmf&Sdonfh ocifausmfpdefu [dkwJvfBuD;rSm e,l;a&mufNrDKU&Sd emrnfwl

1229

[dkwJvfBuD;ESifh

ydkif&SifwOD;wnf;jzpfcJUbl;aMumif;?

qdkAD,uf,leD,Honf

qdk&S,fvpfEdkifiH jzpfvmaomtcgwGifrS tpdk;&u tar&duefydkif&SifBuD;rsm;


\vufrS 0,f,lvkdufjcif;jzpfaMumif; ajymjyavonf/ uREkfyfrSm cef;vkH;jynfh
aumaZmcif;onfh

[dkwJvfBuD;rsKd;

wnf;cdkcJU&bl;jcif;

enf;yg;onfh

twGufaMumifh [dkwJvf\om;om;em;em; cefUnm;aom tcif;tusif;udk


owdjyKrdjcif; jzpfavonf/ tJUpfwkd;&D;,m;[dkwJvfwGif wnf;cdkaexdkifcJU
&NyD;onfhaemuf cef;vkH;jynfhaumaZmrcif;onfh [dkwJvfrsm;wGif wnf;cdk&
onfhtcg

Murf;ESifhzdeyf

xdawGU&jcif;twGuf

]oGm;usdef;}

onf[k

xifvmonftxd pdwfBuD;0ifvsuf&SdavNyD/ aumif;aomt&mudk ]jrnf;}Munfh


&jcif;onf uREkfyfxifoavmuf tusKd;rrsm;vS[k pOf;pm;rdygonf/
tmPmodrf;aomowif;
uREkfyfwdkUudk,fpm;vS,f okH;a,mufESifh &JabmfESpfa,muf (uREkfyf\
]nD}ESifh ]om;}) wkdUonf vDeif*&ufNrdKUodkUrwfv w&ufaeUnwGif qdkuf
a&mufMu

2&ufaeUnwGif

jrefrmjynf

tpdk;&tajymif;tvJjzpfjcif;

taMumif;udk Mum;od&avonf/ xdkn vDeif*&ufNrdKUwGif ynmoif


vsuf&Sdonfh jrefrmausmif;om; wa,mufonf uREkfyfwkdUa&muf&Sdjcif;udk
Mum;od EIwfquf&efvma&muf&mwGif owif;udkajymjyjcif;jzpfavonf/
uREkfyfwkdUonf owif;udkMum;& aomtcg tvGeftHUMordMuonf[k
a&;vQif

uREkfyfwkdU\

pdwfxJ&Sdaom

tjcif;t&mudk

q,fykHwykHrQ

azmfjy&ma&mufrnf r[kwfay/ uREkfyfwkdU\ pdwfxJ tHUMojcif;? pdk;&drfjcif;?


ylyefrdjcif;wkdUtjyif uREkfyfwkdUtwGuf tdrfoltdrfom;rsm;u ylyefMuvdrfhrnf/
uREkfyfwkdUr&SdonfhtwGuf

olwkdUtm;i,fMuvdrfhrnf?

1230

odkUavmodkUavm

awG;awmMuvdrfhrnf[laom

tjcif;t&mrsm;onf

pdwfxJwGifjzpfay:vsuf&Sdonf[k
rsm;onf

tjzpftysufESifh

uREkfyfwkdUokH;OD;vkH;\

uREkfyfrSef;qEdkifygonf/
ywfouf

&k&Sm;&Jabmf

uREkfyfwkdU\xifjrifcsufudk

wD;acgufpkHprf;Muav&m uREkfyfum;bmrSrajymwwf? uRekfyf\ tazmfESpf


a,mufurl ]]cifAsm;wdkUodoavmufxuf uRefawmfbmrQydkrodaomaMumifh
xifjrifcsufray;Edkifyg? cifAsm;wkdUuyif uRefawmfwkdUxufydkNyD; odMuvdrfhrnf
xifygonf}}[k ajymjy\/ if;wkdUajymykHvnf; rqdk;vS[k uRekfyfpOf;pm;
rdonf/ uREkfyfonf tawmftwefvlrsm;xuf pdwfoufomatmif pOf;pm;
wwfolwa,muf

jzpfonf[k

,kHMunfxm;onfhtwkdif;

&kwfw&uf

pdwfat;oGm;atmif tBuHr&ao;apumrl ylavmifapaom tawG;tac:rsKd;udk


vufrcHyJ

olwkdUtxJwGif

xdkifaecJUygonf/

EIwftqdwfqkH;aom

(uREkfyfrSmpum;

vlwdkif;uajymMuaomfvnf;

enf;aom

qdkAD,uf,leD

vlwa,muftjzpfESifh
vlwa,mufjzpfonf[k
,HokdUa&mufuwnf;u

em;rsufpdudk zGifhxm;&kHomru yg;pyfudkyg zGifhxm;NyD; yD,0gpmjzpfatmif


ajymzkdUBudK;pm;jcif;? odvdkaom taMumif;t&mrsm;udk pkHprf; ar;jref;jcif;
ponfjzifh

]rl}wrsKd;

ajymif;vJvsuf&Sdonfh

twGufaMumifh

uREkfyf\

tazmfESpfa,mufu ]]wdkUq&mBuD; pum;enf;w,fqdkNyD; ckawmhawmfawmfajym


om;yJ}}[k

tuJcwfMu[ef&Sdonf/

xdknrl

uREkfyfonf

jyefqdkufoGm; onf[kqdkavmufatmif EIwfqdwfcJUygonf/)

1231

]'kH&if;}odkU

jA[pdk&fu&kPm
xdknOfhuREkfyfonf qdkAD,uf,leD,HokdU a&mufuwnf;u tavh
tusifh jyKvkyfxm;onfhtwdkif; tdrfoltdrfom;rsm;? aqGrsKd;nmwdESifh ESD;&if;
aom rdwfaqGrsm;rSp rsufESmodrsm;wdkifatmif wOD;pDarwmydkUNyD;aemuf
tmPmodrf;onfqdkaom awmfvSefa&;aumifpDteufrS "mwfykHudk uREkfyf
jrifbl;

rSwfrdonfhAdkvfcsKyfae0if;?

AdkvfrSL;csKyfatmifBuD;

tp&Sdaom

yk*dKvfrsm;\ rsufESmrsm;udkaomfvnf;aumif;? OD;Ek\rsufESmudkvnf;aumif;


xif;xif;BuD; ay:atmifazmf,lNyD; arwmydkUygonf/ uREkfyfonf rdrdtm;
axmifxJwGif ]wdkufydwfavSmif}xm;bl;onfh zqyvtpdk;&tzGJU\ acgif;
aqmifjzpfaom OD;Ek twGufoufoufqdk arwmydkUjcif; r&SdcJUbl;aomfvnf;
&k&Sm;jynfodkU a&muf uwnf;u rsufESmudkjrifbl;olwkdif;tm; arwmydkUonfh
tavhtusifhjyKvkyfxm;onfhjyif

tzrf;cHae&onfh

0efBuD;csKyfwa,muf

taejzifh u&kPmoufoufESifh txl;wvnf arwmydkUrdygonf/ uREkfyfonf


aoG;aomufr*Zif;wGif OD;EktaMumif;udk a0zefcJUbl;pOfu ol\nmjzef;csif
wwfaom OmOftaMumif;udk azmfjycJUbl;aomfvnf; tjcm;wbuf&Sd &dk;om;
pdwfaumif;ESvkH;aumif;&SdykH& jcif;taMumif;udk a&;om;azmfjycJUbl;ygonf/
,cktcgrl OD;Ekonf axmifxJ
uREkfyf\aMu;eef;udk

wdkufydwfcH&ojzifh

*&krpdkufcJUaomfvnf;

wdkif;Mum;onfh

olUapwemaumif;&SdykH&jcif;

wckwnf;udkom pdwfxJwGif tm&kHjyKonfhtwGuf aMumifh OD;EkBuKHawGU&onfh


avmu"HtwGuf &dk;&dk;om;om;yif jA[pdk&fu&kPm xm;EdkifcJUygonf/

1232

uREkfyfpOf;pm;ykH
uREkfyfonf AdkvfcsKyfae0if;ESifh AkdvfrSL;csKyfatmifBuD;wkdU\ rsufESmrsm;
udk tm&kHjyKaomtcgrsm;vnf; xdkyk*dKvfESpfOD;onf qdk;,kwfaomtoGifjzifh
uREkfyf\rsufpdxJwGif

rxifjrifvmyg/

taMumif;udkazmfjy&jcif;rSm

]]ppfwyf utmPmodrf;onf}} (ul;'Dwmvkyfonf)[k Mum;vdkuf&aomtcg


uREkfyf\ pdwfxJ raumif;aom tjcif;t&mwck taejzifhbGm;ueJ xifjrif
vmaomf vnf; yk*dKvftaejzifh qifjcifvdkufonfhtcg raumif;onfh"mwfcH
&SdonfhtxJ rSyif aumif;aomtoGifoPmefay:vmjcif;udk jrif&aomaMumifh
jzpfygonf/ arwmydkUNyD;aemuf uREkfyfonf jrefrmjynf tmPmodrf;jcif;
ESifhywfouf av;av;eufeuf qifjcifokH;oyfygonf/ uREkfyf\pdwfxJ
bGm;ueJay:vm onfhtjcif;t&mwckrSm (bk&m;a[m [kwfr[kwf rajym
wwf) rdk;av;rsKd;? o&ufav;rsKd;? <uufav;rsKd;qdkaom taMumif;t&myif
jzpf\/ t"dym,frSm (1) &Gmawmhrnf[efjyifNyD; r&Gmaomrdk;?

(2) r&Gm

awmhrvdkESifh &Gmaomrdk;? (3) &GmawmhrvdkESifh &Gmaomrdk;? (4) r&GmawmhrvdkESifh


r&Gmaomrdk; [lav;rsKd; &Sdav&m o&ufESifh <uufwdkUrSmvnf; tvm;wl
tjcif;t&mudk azmfjyonfh O'g[&kPfrsm;yifjzpfavonf/ qufvuf
qifjcifonfhtcg

tmPmodrf;,lonfh

AdkvfcsKyftpdk;&onf

raumif;

rvdkvdkESifh aumif;aom tpdk;&rsKd;vnf;jzpfEdkif cGifh&Sdonf[laom tcsufwck


ay:xGufvm\/
uREkfyf\EdkifiHa&;tjrift&rSm wdkif;oljynfom;rSwyg; (0g) wkdif;ol
jynfom;\udk,fpm;jyKaom tzGJUrSwyg; rnfonfhyk*dKvf? rnfonfhtoif;
tyif; tzGJUtpnf;ujzpfap tmPmodr;fjcif;onf raumif;[l em;vnf
xm;\/ odkU&mwGif qkd;a,mifESifh aumif;jcif;? aumif;a,mifESifhqdk;jcif;

1233

paom

txufyg

jzpfay:vmonfrSm

pum;uvnf;
zqyvtpdk;&

&Sdao;\/

onf

wGiftBuHwck

jynfol\qEt&wufvm

(a&G;aumufyJGrsm;wGif npfywfrIrsm;awmh &SdykH&onf/) wkdif;oljynfom;


wa,mufvQif wkdufwvkH;um;wpD;ESifh 0ifaiGvpOf 800d &ap&rnf[k
rufvkH;ay;um bef;jyaumif;aomfvnf; vufawGUtm;jzifh bmrQraumif;cJU
[k pdwfxJay:vmao;onf/ (raumif;ykH raumif;enf;rsm; vnf;pdwfxJ
tao;pdwfay:vmao;onf/) xdkUaemuf ppftpdk;&bufodkU vSnfhMunfhvdkuf
onfhtcg &mxl;rufykHr&onfh AdkvfcsKyfae0if; trSL;&SDonfh ppfwyfu
atmifjrifpGm

aqmif&GufcJUjcif;udkvnf;aumif;

a&S;cyfusus

EdkifiHa&;yg&*lBuD;wa,mufu

wa,muf

(A Wise Autocracy)

pOf;pm;rdonf/

xdkUjyif

OmPfynm&SdaomtmPm&Sif

tkyfcsKyfjcif;onf taumif;qkH;aom

tkyfcsKyfjcif;jzpfonf[k a&;cJUbl;\/ uREkfyfonf xdkynm&SdBuD;\pum;udk


(trsKd;rsKd;aom taMumif;wkdUaMumifh) t<uif;rJUraxmufcHEdkifapumrl tmPm
&Sifwa,mufyif jzpfaomfvnf; OmPfynm tajrmftjrif&Sdol wa,muf
jzpfcJUvQif (&Sm;awmh&Sm;onf/) wdkif;jynfudk aumif;rGefpGm tkyfcsKyf&ef
jzpfEdkifonfqdkaom tcsufudkrl uREkfyfvufcHonf/ (odkUaomf ighrSmOmPf
ynm tajrmftjrif&SdonfqdkNyD; wdkif;jynfudk tkyfcsKyfcsifonfh vlwdkif;tm;
uREkfyfvuf cHvdkonf r[kwfyg/)
uREkfyf\tqkH;tjzwf
xdkrSqufvuf

jrefrmjynfudkppfwyfu

tmPmodrf;onfqdkaom

owif;taMumif;udk qifjcif&mwGifuREkfyfonf AdkvfcsKyfae0if;ESifh OD;EkwkdUudk


yk*Kd vftaetm;jzifh EIdif;,SOfcsuf xkwfrdonf/ AdkvfcsKyfae0if;taMumif;udk

1234

uREkfyfMum;od&bl;orQESifh OD;EktaMumif;udk uREkfyfod&orQrSm (uREkfyfonf


yk*dKvfESpfOD;wkdUESifh udk,fwdkifoduRrf;onf r[kwfyg/) tkyfcsKyfa&;orm;
wa,muftaejzifh
rSm;csif

AkdvfcsKyfae0if;udkydkBudKufygonf/

vnf;rSm;ayrnf/)

aemufqkH;

(uREkfyftuJcwf

aumif;a,mifESifhqdk;Edkifonf?

qdk;a,mifESifhvnf; aumif;Edkifonfqdkaom pum;udk axmufxm;jcif;tm;jzifh


OD;Ek\tkyfcsKyfa&;

onf]rl}tm;jzifh

aumif;

AkdvfcsKyftkyfcsKyfa&;onf

]rl}tm;jzifh raumif;apum rl vufawGUtm;jzifhrlum; AdkvfcsKyf\tkyfcsKyfykHu


OD;Ek\tkyfcsKyfykHxuf omcsifvnf;omEdkifonf[k pOf;pm;rdonf/ rnfodkU
yifjzpfap AdkvfcsKyf tkyfcsKyfjcif;onf OD;Ektpdk;&tkyfcsKyfjcif;xuf qkd;qdk;
&Gm;&Gm;jzpfroGm;Edkif?

wkdif;jynfBuD;

Aa,mufA,uf

jzpfroGm;wef&m[k

qkH;jzwfcsufcsrSwfvdkufonfjzpf wdkif;jynftwGuf uREkfyf\ pdk;&drfylyefrd


jcif;rsm;rSm wcgwnf;aysmufjy,fvGifhpifoGm;NyD; aumif;pGm tdyfpufEdkif
ygonf/

qufvufpkHprf;jcif;
eHeufvif;aomtcg uREkfyfonf,refnOfhu pOf;pm;qifjcifykHrsm;udk
ocifausmfpdeftm;ajymjy&m ocifausmfpdefu uREkfyf\tqkH;tjzwfudk ESpf
ouf oabmusvSonf[k tm;&yg;&axmufcH&kHomru &k&Sm;&Jabmfrsm;tm;
vnf; ajymjyavonf/ xdkUaemuf uREkfyfwkdUonf jrefrmjynfrS owif;rsm;udk
qufvufem;pGifhvsuf&Sd&m Mum;&orQaom owif;rsm;onfvnf; uREkfyf\
tqkH;tjzwfudk waeUwjcm; axmufcHvsuf&SdaMumif;awGU& pdwfauseyf
vSygonf/ wGifuREkfyfonf qdkAD,uf,leD,H qufvuf vSnfhvnf&jcif;

1235

tvkyfwGif vkH;0aemufqHrwif;awmhyJ uREkfyfodvdkaom tjcif;t&mrsm;udk


pdwfat;vufat;jzifh pkHprf;Edkifygonf/ uREkfyfpkHprf;vsuf&Sdaom tjcif;t&m
um; tjcm;r[kwf? q&mBuD; bmw&ef&wfqJvf\ ar;cGef;udk ajzqdkrnf
BuHonfh uREkfyf\ tajzonf qdkAD,ufjynfoljynfom;rsm;\ pdwfae
oabmxm;ESifh udkufrudkuf? nDrnD[laom tcsufyifjzpfygonf/
tazmfESpfa,mufwdkU
vDeif*&ufNrdKUwGif
auseyftm;&avmufp&m
rsm;udk

azmfjy&mwGif

uREkfyf\arwmudk

wkHUjyefjcif;ESifh ywfouf

atmifjrifjcif;udkawGU&\/
uREkfyftwGuf

uREkfyf\atmifjrifykH

tom;,lvdkaomaMumifh

r[kwf?

arwmpdwf"mwf\ tHUMoavmufaom tusKd;tmedoifudk pmzwfolwdkUod&


,kHMunfMuapjcif;iSm wifjyjcif;jzpfygonf/ ,if;odkUazmfjy&mwGif udk,fawGU
]qdkif;bkwf}

wyfNyD;

pdwful;,OfoabmESifh

csJUxGifa&;om;jcif;rsm;om

jzpfonf[k pGyfpJG rjzpfEdkif avmufatmif uREkfyf\ tazmfESpfa,muf


vnf;yg&Sdygonf/ uREkfyfonf arwmpdwf"mwf prf;oyfjcif;taMumif;udk
tazmfESpfa,mufwkdUtm; xkwfazmf ajymjyjcif;rjyKcJUaomfvnf; uREkfyfa&;om;
wifjyonfh

tjzpftysufrsm;rSm

olwkdUESpfa,muf\rsufpdatmufwGif

jzpfysufjcif;wkdUom rsm;ygonf/ tu,f uREkfyfonf wpdwfudkwtdwf


vkyfNyD; csJUxGifa&;om;onf[k xdkvlESpfa,mufu ,lqMuygrl uREkfyftm;
rnSmwmyJ

zGifhcsvdku

jiif;qdkvdrfhrnfr[kwfyJ

zGifhcsEdkifcGifh&SdMuygonf/
udk,fh[mudk,f

odkUqdkvQif

txifBuD;NyD;

tawG;tac:awG

acsmfcJUjcif; jzpfavoavm[lom pOf;pm;vdrfhrnfjzpfygonf/

1236

uREkfyfu

arwmrsufvkH;\owd
vDeif*&ufNrdKU

tJUpfwkd;&D;,m;[dkwJvfwGif

npmpm;vsuf&SdMupOf

wuodkvf ausmif;om; armifodkufonf olESifhtwl ynmoifvsuf&Sdonfh


&k&Sm;ausmif;ol

(Girl

wa,mufudk

Friend)

[dkwJvfodkUac:vm

uREkfyfwkdUpm;yGJwGif xdkifMu\/ armifodkufonf &k&Sm;ausmif;olav;tm;


udkvSausmfwdkUvlpkESifh rdwfqufay;&m uREkfyfrSmaq;wHydwfvsuf&SdonfESifh
olwkdUudkarmfhrMunfhtm;yJ aq;wHudkjyifqif vsuf&Sd\/ xdktcgudkvSausmfu
]]q&mBuD;armifodkufu &k&Sm;ausmif;olav; wa,mufac:vmw,f? EIwf
qufvdkufygOD;}}[k ajymaomfvnf; uREkfyfrSm uREkfyf\aq;wHonf &k&Sm;
ausmif;olxuf ta&;BuD;onfqdkaomoabmESifh armfhrMunfhyJ aq;wHudk
om ikHUjyifqifvsuf&Sd\/ tvkyfNyD;aomtcgrS uREkfyfonf rdef;uav;
&Sd&modkU

vSrf;Munfhvdkuf&m

onfhtaejzifh

xdktcgwGifrS

aq;wHudkikHU

rdef;uav;udk

jyifcJUrdjcif;twGuf

*&krpdkuf

tm;emaompdwfjzpf

ay:vm\/ wGif uREkfyfonftm;emaom tjcif;t&mudk EIwfjzifhrajymyJ


rsufESmxm;jzifhjyvsuf oli,fr\ rsufESmudk uREkfyf\arwmrsufvkH;rsm;jzifh
wcsufMunfhvdkuf\/
jzLpifaom

xdkUaemuf

arwmrsufvkH;jzifh

olESifhuREkfyfrsufvkH;csif;qdkifrdwdkif;
uREkfyfuMunfh&m

okH;BudrfrQqdkifrd

MuaomtcgwGif oli,fr onf uREkfyfudkMunfh&mrS armifodkuftem;odkU


uyfum wpkHw&majymvkduf\/ armifodkufonf uRekfyfbufodkU vSnfhvsuf
]]q&mBuD;cifAsm;?

rdef;uav;u

q&mBuD;udk

jrifjrifcsif;

tifrwef

cspfcifav;pm;wJUpdwfawG jzpfay:vmwmrdkU oleJU wcsDavmuf wJGuzkdU

1237

awmif;yefygw,fwJUcifAsm? q&mBuD;eJU wJGuvkduf&vQif olUrSm tifrwef


*kPfusufoa&wkd;oGm;vdrfhr,fvdkU ,lqygw,fwJU cifAsm;}}[kajymavonf/
]BuHBuD;pD&m} BuKH&ykH
uREkfyfwdkUvSnfhvnfcJUMuonfh qdkAD,uf,leD,HwckvkH; [dkwJvfBuD;
rsm; twGif;pm;yJGcef;BuD;rsm;wGif wbufaom rsufESm pifjrifhwck&Sd
if;tay: wGif wa,m? bm*sm? bif*sKd? r,f'vifponfh wl&d,m
tzGJUwck&Sd\/ [dkwJvf BuD;vQif BuD;oavmuf wl&d,mtzJGUvnf;BuD;
tcsKdUrSm

q,fhav;ig;a,muf

wcsDwcsDwGif

wD;rIwfM u

txdyg0ifavonf/
wcsDwcsDwGif

wl&d,mtzGJUonf

tem;,lavh&Sd&m

npmpm;

vsuf&Sdaom y&dowfonf wl&d,mtzGJUu wD;rIwf vkdufonfhtcgwdkif;


pm;yJGrSxvmMuNyD;

tcef;BuD;tv,f&Sdonfh

uGufvyfwGif

olUtwGJ

udk,fhtwGJ uMu twD;trIwf &yfpJoGm;aomtcgrS udk,fhpm;yGJodkU jyefxdkif


um

qufvufpm;aomufMujyefavonf/

odkUjzifh

12

em&Dxdk;

[dkwJvfydwfcsdefwdkifatmif tcsKdUum; wcsDwav em;aomfvnf; tcsKdUrSm


tem;r,lyJ twD;trIpwdkif; vufwGJxvmMuavonf/ ausmif;olav;u
uREkfyftm; wJGuzdkUawmif;yefonfhtcg i,fpOfu awmifNyKH;yGJodkUa&muf
oli,fcsif;rsm;uMuonfudkjrifaomfvnf;
wBudrfwcgrQvufyifrajrSmufcJUbl;

onfh

uREkfyfrSm

ucsifzkdUa0;pG

rsufESmrsm; xlyloGm;ygao;onf/ txJwGif tcsKdUu ]]&Sufp&m r&Sdygbl;?


uomuygq&mBuD;}}[k wkdufwGef;Mujyef&mwGif uREkfyfrSm rsufESmrxm;
wwfatmif

jzpfoGm;\/

oifwef;wufNyD;

tcsKdUvlrsm;onf

uMuonf[k

]yGwfobif}

Mum;&bl;aomfvnf;

1238

yGJtwGuf

uREkfyfrSm

tqdk

twD;bufwGif tazmfaumif;vQif vkyfcsifvkyfrnf/ rdrdudk,fudk ]uvef


uvm;} BuD;tjzpfESifh udk,fh[mudk,fxifjrifxm;olwa,muf jzpfaomaMumifh
ajc[ef vuf[efESifh vkyf&aom tvkyfrsKd;udk txl;a&SmifMuOfol jzpfonfESifh
wdkufwGef;jcif; cH&onfhtwGufyif rsufESmylvsuf &Sdygawmhonf/ aemufqkH;
uREkfyf\

]nD}udk

tpm;xdk;

xnfhay;vdkufjcif;tm;jzifh

jyemudk

ajz&Sif;ay;vdkufEdkifyg onf/ uRekfyf rMumcPpOf;pm;rdaom tcsufwckrSm


uREkfyfudkjrifvQifjrifcsif; cifrifav;pm;jcif;&Sdonfqdkjcif;um; xm;ygawmh?
touf70ausmf qHjzL oGm;usKd; &Sdaeonfh tbkd;BuD;tdkwa,mufESifhwGJ
uyg&ap[k rdef;rysKdav; wa,mufu cGifhawmif;jcif;um; em;rvnf
Edkifatmif&Sdygawmhonf/ uREkfyfwkdU ]bd"rm} rsm;teufwGif t&G,faumif;
ao;onfh udkvSausmfESifh ocifausmfpdefwkdUudkrjrifyJ uREkfyftm; uGuf
a&G;cs,fjcif;

jzpfonfhtwGufom

tHUMo\/

rdef;rysKduav;omru

trsKd;orD; pma&;q&m rkqdk;rwa,mufuvnf; uREkfyftm; tvm;wl


cGifhawmif;jcif;udk BuKHcJU&ygao;onf/
ydkifEdkifaomtrlt&m
vDeif*&ufNrdKU&SdpOf
q&mrsm;?

tqdkorm;rsm;

uacsonfrsm;?
tp&Sdonfh

yef;csDq&mrsm;?
tEkynmonf

umwGef;
trsKd;rsKd;wkdU

aexdkifMuonfh &dyfom wckodkU uREkfyfwkdUokH;a,muftm; zdwfMum;ojzifh


npmpm;&efoGm;Muavonf/ uREkfyftm; wGJuyg&ap[k cGifhawmif;onfh
trsKd;orD;pma&;q&monfvnf; uREkfyfwkdUESifhtwl ygvm vrf;wavQmuf
vkH; uREkfyfESifhcGmawmhonfr&SdyJ txl;*&kpdkufygayonf/ xdkrdef;ronf
qwfuwfyJGodkU uREkfyfESifhtwl oGm;bl;pOfu pmaytaMumif; aqG;aEG;Mu

1239

&mwGif

uREkfyfonf

awmfvfpwGdKif\

jrefrmvdkjyefqdkbl;onf[k

]t,femu&JeD;em;}

od&uwnf;u

uREkfyfrSm

0wKBuD;udk

ol\rsufpdwGif

[D;&dk;BuD;wa,muf jzpfvmykH&onf/ npmpm;&ef oGm;Muaom xdkn


uREkfyfwdkUonf

&dyfomwGif;okdU

armfawmfum;jzifh0if&ef

rjzpfEdkifojzifh

um;udk&yfxm;cJUNyD; wzmvkHcefUajcvsufavQmufMu&\/ avQmuf&aomvrf;


rSm qD;ESif;rSjzpfonfh a&cJwkH;BuD;i,fwkdUjzifh xlxyfpGm zkH;vTrf;vsuf&Sdonf
jzpfaomaMumifh

owdBuD;pGmESifh

cJcJ,Of;,Of;

avQmufMu&

\/

pma&;q&mronf uREkfyftm; &k&Sm;&Jabmfrsm;u tultnDay;jcif;udkyif


rcH,lapvdkonfh vuPmESifh uREkfyftm; olUwa,mufwnf; wGJac:oGm;\/
touf50cefU&SdNyD jzpfaomfvnf; xdkrdef;ronf tawmfzsufvwfoefpGrf;ykH&
uREkfyf\rayghvSaom udk,fum,udk (146aygif&Sdonf/) cyfuspfuspfzufNyD;
ydkifEdkifpGmwGJac:oGm;\/
(nDESifhom;)

uREkfyf\tazmfrsm;ESifh

aemufrSvdkufygvmMu\/

&k&Sm;&Jabmfrsm;onf

pma&;q&mr\

udkifwG,fykH

ydkifEdkifjcif;udk axmufjcif; tm;jzifh uREkfyftm; ESpfBudrfrQom awGUbl;


onfhEdkifiHjcm;om;wa,muf[l oabmxm;[efr&Sd? ESpf&SnfpGmoduRrf;cJUNyD;
&if;ESD;aom rdwfaqGwa,mufuJUokdU vnf;aumif;? tpfudkBuD;wa,muf?
OD;av;wa,mufuJUodkU vnf;aumif; oabmxm;[ef&Sdavonf/ &k&Sm;
&Jabmfwa,mufonf

rdef;r\

tv,ftvwf

rQ&Sdaom

cGeftm;ESifh

uREkfyf\rayghvSaom udk,fum,udk jrifojzifh pdk;&drfonfh vuPmESifh


tultnDa;rnf

jyKaomtcgrsm;wGif

xdkrdef;ronf

]]rqdkifol

rudkif

MueJU}}qdkonfh trlt&mrsKd;jzifh uREkfyftm; wGJac:oGm;jcif;rsm;udk BuKH&bl;


avonf/

1240

yifpifpm; ynmonfrsm;
ynmonfrsm;\&dyfomodkU wufrdMuaomtcg yxr cyfajcmuf
ajcmuf

&Sdaeonf[k

uREkfyfxifrdaomfvnf;

[dktcef;onftcef;rsm;rS

wa,mufcsif;jzpfap? ESpfa,mufwwGJjzpfap xGufvmMuNyD; pm;yGJBuD;wckwGif


xdkifrdMuonfhtcg tawmf&Tifyspnfum;jcif;udk awGU&ayonf/ ae&m
if;&dyfomtaMumif;udk azmfjy&ayOD;rnf/ tvGefus,f0ef;aom 0if;BuD;wck
twGif; taqmufttkH tawmfrsm;rsm;&Sdav&m uREkfyfwkdUonf taqmuf
ttkHwckay:odkU a&mufaeMu jcif;jzpf\/ taqmufttkHrsm;rSm azmfjycJUonfh
t&G,fBuD;&ifhaom ynmonf trsKd;rsKd;wkdUtwGuf tpdk;&u aqmufvkyfay;
xm;jcif;jzpf pm;avmufaomuf avmufatmifvnf; vcay;xm;onf[k
od&avonf/ OD;a&okH;q,fcefUrQ&Sdonfh ynmonfrsm;udk uREkfyfMunfh
vdkufonfhtcg tm;vkH;vdkyif touf 60ausmfcefU &SdykH& auseyf&Tifysonfh
rsufESmxm;rsm;&SdMuonf/ xdkolwkdU om;orD;rsm;&SdMuaomfvnf; vli,f
rsm;rSm

xdk&dyfomwGif

aexdkifcGifhr&Sd?

t&G,f

vGef

tem;,l&onfh

tbdk;BuD;tr,fBuD;rsm;twGuf oufoufjzpfonf[k od&avonf/


bJav;acgif;aqmifrBuD;
pm;yGJ&SnfBuD;wck\xdyf touftawmfBuD;aomfvnf; tdkonf[k
rqdkEdkifyJ tvGefMunfhaumif;ao;onfh rdef;rBuD;wa,muf&Sdav&m uREkfyf
udkwGJ

ac:vmcJUonfh

pma&;q&mronf

rdef;rBuD;xHodkUac:oGm;NyD;

uREkfyfESifh rdwfqufay;avonf/ rdef;rBuD;um; t&G,faumif;pOftcgu


bJav;tu acgif;aqmifuacsonfrBuD; wa,mufjzpfonfqdk&m if;\

1241

rsufESmESifh udk,fvkH; udk,faygufwkdUudk Munfh&jcif;tm;jzifh i,fpOfu


tvGefacsmNyD; tquftayguf tvGefvSvdrfhrnf[k uREkfyftuJcwfrdonf/
rdwfqufay;NyD;aemuf acgif;aqmif rdef;rBuD;u rdrdonf &dyfomwGif
tBuD;tuJjzpf uREkfyftm; olESifhtwl pm;yGJxdyfwGif xdkifapjcif;jzifh
*kPfjyKcsD;ajrSmufygaMumif;ajymNyD;vQif

pma&;q&mrtm;vnf;

uREkfyf\

vuf0Jbufxdkifaponf/ odkUjzpf uREkfyfrSm pm;yGJxdyf vuf,mbufwGif


bJav;acgif;aqmifrBuD;?

vuf0JbufwGif

pma&;q&mr

rkqdk;rwkdU\

tv,f xdkif&ygonf/ (acgif;aqmifrBuD;vnf; rkqdk;ryifjzpfonf[k


aemifwGifod&onf/)

pma&;q&mru

0wKudkbmomjyefolwa,mufjzpfonf[k
olwdkUonf

uREkfyftay:

uREkfyfrSm
y&dowftm;

,cifuwnf;u

t,femu&JeD;em;
ajymjyvdkuf

pdwf0ifpm;jcif;&SdykH&onfh

trlt&mudk ESpfESifhajrSmufvdkufouJUokdU ESpfqxrf;ydk;wkd; azmfjyvmMuav


onf/
txl;tav;jyKjcif;cH&onfh npmpm;yGJ
uREkfyfonf pm;yGJ&SnfBuD;\xdyfwGif bJav;acgif;aqmif uacsonf
rBuD; ESifh pma&;q&mrwkdU\ tMum;wGifxdkifum pum;vufqkHusvsuf&Sd\/
&k&Sm;jynf odkUa&mufuwnf;u uREkfyfonfarmfpudkNrdKUabmf&TdKifZmwf&kHBuD;
wBudrf? vDeif *&ufNrdKUwBudrf? tvGefemrnfBuD;vSaom bJab;ZmwfyGJudk
Munfh&bl;NyDjzpf bJav;ZmwfyJGvnf;aumif;? ujyolrsm;vnf;aumif;
pdwf0ifpm;vsuf&Sd&m bJav;acgif;aqmif rdef;rwa,mufESifh eD;eD;uyfuyf
xdkifpum;ajym&aom tcgwGif (yifpiftNidrf;pm;wa,muf jzpfapumrl)
rBuKHbl;atmif pdwf0ifpm;vsuf&Sd\/ uREkfyf\pdwf0ifpm;ykHrSm i,fpOfu

1242

tNidrfhrif;orD;pdefqiftay: pdwf0ifpm;ykHrsKd;ESifh cyfqifqifwl ESpfq


avmufuJvGefjcif;rQavmufom jcm;em;jcif;&Sdavonf/ uREkfyfwkdUpum;ajym
vsuf&SdpOf bJav;acgif;aqmif\ rsufESmonfEkysKdonfxuf EkysKdvmonf
xif& if;\&kyftqif;rSmvnf; acsmonfxuf acsmvmonfxifrd\/
wGifuREkfyfonf ol\toufudk odcsif aomqEjyif;jyvm\/ rsufESmjzL
vlrsKd;onf rdef;rwa,muf\toufudk ar;&kd;xkH;pHr&Sd[l uREkfyfodxm;\/
odkUqdkvQif

rnfodkUjyK&ygrnfenf;/

uREkfyfrSmjrefrm

rdef;rrsm;ESifhyif

xrif;pm;yGJrsm; ]awmufwdkp,} Small Talk pum;ajymavY&Sdol wa,muf


r[kwfygyJvsuf

taemufwdkif;ol

ESpfa,muf\

tv,fwGifxdkifum

pum;ajym&jcif;onf tvGefcJ,Of;vdrfhrnf[k xifrSwfzG,f&Sd\/ odkU&mwGif


xifoavmufr[kwfyJ vG,fulacsmarmjcif;&Sdonfudk awGU&\/ odkUjzpf
&jcif;rSm olwkdUuuREkfyftm; txl;{nfhonfhwa,muftaejzifh *kPfjyKvsuf
&SdMujcif;aMumifh Lionize tm;wufNyD; ]&Id;wkd;&SefUwefU} rjzpfonfwaMumif;?
uREkfyf\ arwmpdwf"mwf tpGrf;aMumifh rdrdukd,fudk pdwfcs,kHMunfvsuf
&SdaomaMumifh

(Self Confidence)

waMumif; jzpfwef&monf/ tjcm;

waMumif;rSmvnf; uREkfyfonf ]awmufwkdp,} ajymenf;rsKd; udk,fwdkif


tusifhr&Sdaomfvnf; t*Fvdyf0wKaygif; ajrmufjrm;pGm zwfbl;xm;ojzifh
pdwfxJu em;vnfae[ef wlavonf/
tjyeftvSef ajrSmufMujcif;
txufwGifazmfjycJUonfhtwdkif; uREkfyfonf bJav;acgif;aqmif\
toufudk odvdkaomfvnf; wdkuf&dkufrar;yJ-

1243

Ekyf/

]]cifAsm;Munfh&wm

odyfacsmw,fAsm?

ckawmif

'DavmufacsmvQif [dkwkef;ursm;qdk &k&Sm;vlysKdawG cifAsm;twGuf b,fESpf


a,mufowfcJUykwfcJUMu w,frqdkEdkifbl;? cifAsm; a,mufsm;uawmh [D;&dk;
ayghavAsmaemf}}
rdef;rBuD;onf ESpfodrfhaomrsufESmxm;ESifh uREkfyftm;Munfh NyKH;vkduf
onf/
bJ/ /]]&Sifu uRefrtoufudk b,favmuf&SdaeNyDxifovJ}}
vuf0JbufwGifxdkifaom pma&;q&mronf uREkfyftm;rsufESmxm;
wrsKd; ESifhvSrf;Munfh&m qdkdvdkaomt"dym,fudk uREkfyf&dyfrdygonf/
Ekyf/ /]]uRefawmfu cifAsm;touf[m 60 bufeD;rvm;? 50bufeD;
rvm;udk qkH;jzwfr&Edkifatmif jzpfaew,fcifAsm;}}
rdef;rBuD;onf

uREkfyftm;tvGefoabmusonfh

rsufESmxm;rsKd;ESifh

MunfhNyKH;av&m pma&;q&mruvnf; uREkfyf\vufudk pm;yGJckHatmufwGif


vlrjrifatmifudkifjzpfnSpfavonf/ tjcm;vlrsm;rSmrl udk,fhtwGJESifhudk,f
pum;vufqkH usvsuf&SdMuavonf/
bJ/ /]]wu,fvm;&Sif}}
Ekyf/

/]]uRefawmfu

vluJcwfwJUae&mrSm

eHygwf0rf;cifAsmh?

toufwkdU bmwdkUqdk q&m0efxufrSefatmif rSef;wwfwJU vlwa,mufyJ}}


bJ/ /]]'Dwcgawmh&SifrSm;NyD}}
Ekyf/ /]]rrSm;ygbl;? avmif;awmifavmif;0HUao;&JU}}
bJ/

/(pdkufxm;aom oGm;rsm;ay:atmif &,farmNyD;) ]]uRefrtouf

69ESpf&SdNyD&Sifh? 'DtxJrSm uRefrtBuD;qkH;yJ? &SifhxufawmifBuD;r,fxifw,f}}


onfrSm uREkfyftm; wkHUjyef tacs;qyfjcif;jzpfonf[k em;vnfyg
onf/ uREkfyf\toufrSm

73ESpf&SdNyDjzpf

1244

olUxufav;ESpfBuD;ygonf/

onfudkolodaomfvnf; ]toGm;&SdvQif tjyef&Sd&rnf} qdkonfhtwdkif;


tay;t,lvkyfvdkufjcif; jzpfygvdrfhrnf/ odkU&mwGif ow0gonf tajrSmuf
BudKufwwfaom obm0&Sd\/ olUxuf uREkfyfu i,fonfxifaMumif;
ajymvdkuf&mwGif uREkfyf\pdwfxJ ]euwdkifawGbmawGeJU Adkvfvdk0wfxm;vdkU
rsm; Ekaeava&mh ovm;}[k awG;rdygonf/
'kwd,tBudrf pum;ajymjcif;
uREkfyf\toufudk oluavQmhtxifay;aomtcg uREkfyfonf rdef;r
BuD;tm; tuJcwfaumif;wa,muftaejzifh tom;,lcsifapjcif;iSm ol\
trSm; udk rjyifyJxm;vdkuf\/ olu twdtvif;ar;jcif; r&Sdojzifh
uREkfyfuvnf;
toufi,fonf

NyKH;aevdkufonf/
(Ekonf)[k

rdrdudk,fudk

ppfaq;Munfhonfhtcg

txifcH&jcif;onfvnf;

xdky&dowfwGif

t&omwrsKd;&Sdoa,mif a,mifjzpfaeygonf/ vlUobm0onf tawmf


qef;Mu,f\/

toufi,fonf[k

b,ftcgrS

txifrcHcsifcJUonfh

uREkfyfonf tbdk;BuD;tr,fBuD;rsm;csnf; pk&kH;vsuf&SdMuaom xdky&dowf


teufwGif i,fonfEkonf[k txifcH&jcif;udk oabmusvsuf&Sd\/ &kyf&nf
acsmonfh bJav;acgif;aqmif rkqdk;rBuD;wa,muf yg0ifaomaMumifhayavm
rajymwwfay/ npmpm;,if; olwdkUxkHpHtwdkif; ]wdkUpf} vkyfMuav&m
ocifausmfpdefu uREkfyftm; pum;ajymzdkU wdkufwGef;onfESifh qdkAD,uf
,leD,HwGif 'kwd,tBudrf pum;ajym&jyefayNyD/ uREkfyfu t*Fvdyfajym
jcif;udk teD;&Sdpma&;q&mru &k&Sm;vdkbmomjyefajymavonf/ uREkfyfu
tEkynmonfqdkvQif

uREkfyfESifh b0wlcsnf;jzpfonf[k

rSwf,lwwfol

wa,mufjzpf tEkynmonfrsm;? txl;ojzifh uREkfyfESifh oufwl&G,fwl

1245

jzpfMuonfh tbdk;tdk tr,ftdkBuD;rsm;onf &dyfomwckwnf; pkaygif;um


oifhjrwfcspfcifpGm twlwuG aexdkifMuvsuf pm;ae0wftwGuf ryl&yJ
rdrdwkdU\tpdk;u

tvkH;pkH

wm0ef,lonfqdkjcif;udk

Mum;od&onfhtcg

xdkuJUodkU wm0ef,lEdkifonfh tkyfcsKyfa&;pepfudk wqifhwdk; oabmus


vmaMumif;?

uREkfyfrSm

wdk;wufaom

t,ltq&Sdonfh

pma&;q&m

wa,mufrQomjzpf uGefjrLepfwa,muf r[kwfygaMumif;? okdU&mwGif


&dyfomodkUa&muf
udk,fawGUBuKH&onfh

uREkfyfESifhb0wlrsm;\
,cktcsdefrlum;

taetxdkifudk

uREkfyftm;vnf;

rsufjrif

uJU odkUaom

tcGifhta&;rsKd;ay;Edkifonfh tkyfcsKyfa&;pepfrsKd;onf uREkfyfwkdU wdkif;jynf


vnf;ay:aygufygap[k qkawmif;rdaMumif;? &dyfom&SdMuonfh ynmonf
rsm;onf uREkfyfxuf rBuD;Muaomfvnf; tNidrf;pm;EdkifMuNyDjzpf&m rdwfaqG
rsm;xuf toufri,fonfh uREkfyfrSmuavmifudkudkifEdkifrS xrif; pm;&onfh
tjzpf &Sdaeojzifh olwkdU\tjzpfudk oGm;&nf,dkrdygaMumif;? csD;rGrf;vdk
aomtcsufwck&Sdao;onfrSmvnf; tpdk;&u yifpifay;xm; tNidrf;pm;Mu&
onfhtwGuf tpdk;&tm; csD;rGrf;&kHomru uJUodkU tNidrf;pm;Mu&onfh
tajctaewGif tcsif;csif;qufqHMuykHudk Munhf&jcif;tm;jzifh wOD;ESifhwOD;
tvGefoifhjrwf cspfcifMuifemykH&onfh tjcif;t&mudk awGU&ojzifh
&dyfomol &dyfomom;taygif;wkdUtm;vnf; csD;usL;rqkH;atmif&SdygaMumif;
ajymjy enf;twdkif; oifhjrwfNidrf;csrf;pGmjzifh toufxufqkH; aeEdkifMu
ygapownf;[kqdkum ]wkdUpf}vkyf&m y&dowfonf ,Ofaus;aomvlpkjzpf
tmar;eD;,m; jynfrS &Gmom;rsm;uJUodkU qlnHpGm Mobmay;jcif;r&Sdaomfvnf;
auseyfESpfodrfYaom tjcif;t&mudk tjcm;enf;tm;jzifh azmfjyMuavonf/
uREkfyfteD;xdkifaom bJav;acgif;aqmifrdef;rBuD;u uREkfyfonf olwdkU\
taetxdkifudk

oabmus

olwdkUESifhtwl

1246

aexdkifvdkaomqE&SdcJUygrl

uREkfyftm;vnf;

olwdkUuJUodkUyif

tcGifhta&;rsKd;&&Sdap

&dyfom

aexdkifEdkif&ef olwdkU\tpdk;& tm;csOf;uyfum axmufcHajymqdkay;ygrnf[k


ajymav&m vlBuD;wa,mufu vnf; axmufcHajymqdkavonf/ uREkfyfonf
olwdkU\apwemudk vufcH&efrjzpfEdkifaomfvnf; uJUodkU zdwfac:jcif;cH&
onfrSm

uREkfyf\arwmpdwf"mwfudk

wkHUjyefjcif;jzpfonf[k

,lqonfh

tavsmuf arwmw&m;\ atmifjrifrI twGuf 0rf;ajrmufvSygonf/


uREkfyf\pum;tqkH; y&dowfonf uREkfyftay: wdk;pdwf0ifpm;rI&Sdvm
onfudk jrif&ojzifh auseyfvSygonf/
OmPf&TifvSjcif;
xdkUaemuf tjcm;vlrsm;vnf; ]wdkUpf} vkyfMuao;&m uREkfyfa&SU
wnfxm;onfh

0dkif;*vwfpfrSm

ukefvkeD;yg;jzpfaecJUavNyD/

wGif

bJav;acgif;aqmifBuD;u if;\aomufvufp 0dkif*vwfpfxJrS 0dkiftusefudk


uREkfyf\cGufxJodkUiSJUxnfhum (If you Don't Mind) ]]&Sifr&GHbl;r[kwfvm;}}[k
ajymav&m uREkfyfu ]]r&GHwJUtjyif tBuD;tus,f*kPfjyKcH&jcif;wckvdkUudk
rSwf,lygw,f}}[k ajymarmfhcsvdkufygonf/ uREkfyfum; rsufESmjzL rdef;r
rsm;ESifhrqdkxm;bd jrefrmtrsKd;orD;rsm;ESifhyif pm;yJGwGiftaygufwnfhatmif
ajymwwfol r[kwfygyJvsuf xdkjynfodkUa&mufcgrS b,fqDu OmPfawG
wkd;NyD; rQavmuf

(Gallant)

tm&Tifvsuf&Sd&avoenf;[k tHUMordyg

ao;onf/ uREkfy\
f vuf0Jbuf xdkifaom pma&;q&mrurl uREkfyf\
ajymvkH;rsm;udk axmufcHtm;&onfh vuPmESifh OD;acgif;wqwfqwfESifh
wNyKHNyKH;&Sdaeavonf/ 0dkifykvif;vnf; ukefpum;vnf; jywfoGm;onfwGif
rdef;rBuD;wa,mufonf pmtkyfBuD;wtkyfudk,lvm {nfhonfrSwfwrf;a&;

1247

cJUzdkU wdkufwGef;avonf/ qdkAD,uf,leD,HodkUa&mufuwnf;u {nfhonf


rSwfwrf;a&;&onfhtcg

{nfhonfwa,mufa,mufua&;NyD;

usefaom

{nfhonfrsm;u vufrSwfa&;xkd;Muonfh xkH;pH&Sd\/ uREkfyfonf rSwfwrf;


a&;aomtcgrsm; ]&Trf;vkH;}uav; wvkH;wav nSyfNyD;a&;avh&Sdonf/
ocifausmfpdefonf xdkta&;tom;udk oabmusonfhvuPmESifh rSwfwrf;
a&;zkdUvdkonfhtcgwdkif; uREkfyftm; wdkufwGef;avh&Sd\/ uREkfyfujiif;aom
tcgrsm;om

olwkdUwa,mufa,muf

a&;avh&Sd\/

xdknOfhuREkfyfrSm

tvGefauseyf ESpfodrfhvsuf&Sdonfjzpf rSwfwrf;a&;zdkUrjiif;yJ wm0ef,l


a&;cJUygonf/ bmawGudka&;cJUonf[k uREkfyfrrSwfrdawmh/ odkU&mwGif wkdif;
wyg;

b0wlvltdkBuD;rsm;

tcsif;csif;&if;ESD;pGm

pum;vufqkHuscJU&

onfhtwGuf b,ftcgrS rarhaysmufEdkifonfh trSwftom;wcktaejzifh


uRekfyf\ESvkH;om;wGifwHqdyf&dkuf
uREkfyfrSwfrd

auseyfaom

ESdyf,lvmcJUonfh
rsufESmrsm;

taMumif;wckudkom

udkvnf;

,ckwdkifuREkfyf\

rsufpdxJwGif xifjrifvsuf&Sdygonf/ (pm;yGJ vlwa,mufvQif ESpfvkH;


okH;vkH;rQ aomufEdkifonfh 0dkift&ufESpfykvif;udk vl20cefU aomufMujcif;
jzpf twGufaMumifh uREkfyf]tl&Tif}onf[kr,lq apvdkyg/)
ykHwlqGJcH&jcif;
{nfhonfrSwfwrf;a&;NyD;onfESifh
uREkfyf\

oPmefudkykHwla&;qGJyg&ap[k

oabmwlMuav

onf/

wNydKifeuf

awmif;qdkav&m

xdkvlBuD;rSm

q&mBuD;wa,mufjzpfonfqdk&m

vlBuD;wa,mufu

uREkfyfonf

i,fpOfu
olESifhtwl

tm;vkH;u

ykHwla&;qGJonfh
tcef;wcef;

odkUvdkufoGm; olay;aomae&m xdkifum ]tqGJ}cHcJUygonf/ q&mBuD;onf

1248

uREkfyftm; taetxm;ESifh ywfouf jyKjyifay;jcif;r&Sd? uREkfyfBudKuf


ovdkxdkif&\/ uREkfyfuvnf; udk,f[eftaetxm;xuf rsufESmxm;udkom
*&kjyKvsuf&Sd\/ uREkfyfonf "mwfykH&dkufjcif;vnf;cHbl; ykHwlqGJjcif;vnf;
cHbl;ygonf/ rnfonfhtcgurS wBudrfuJUodkU rsufESmxm; ESifhywfouf
*&krpdkufcJUbl;jcif;udk 0efcHygonf/ *&kpdkufjcif;taMumif;um; uREkfyfonf
qdkAD,uf,leD,HodkU a&mufuwnf;u arwmpdwf yGm;rsm;vsuf &Sdjcif;udk
azmfjycJUNyD;jzpf&m uREkfyf\rsufESmxm;onfvnf; xdkpdwf"mwft& azmfjy
vsuf&Sdonf[k

xifjrifvsuf&Sd\/

odkUjzpf

uREkfyfxifonfhtwdkif;

[kwfr[kwfudk vlBuD;\vuf&mwGif xif&Sm;vdrfhrnf[k ,kHMunf\/


wGif

uREkfyfonf

ykHqGJcHvsuf&SdpOf

rnfonfhtm&kHrsKd;rQ

t0ifrcHyJ

vlow0grsm;tay: arwmpdwfxm;wckwnf;jzifh {u*wmusatmifaernf


[kqkH;jzwfum
]NyD;NyD}[k

xdktwdkif;]xkdif}cJUygonf/ em&Dw0ufcefU Mumaomtcg

vlBuD;uajymvdkufojzifh

pm;yGJcef;rSy&dowfonf

pkNyKHum

0ifvmMu\/ uREkfyfonftjcm; vlrsm;ESifhtwl uREkfyf\]ykH}udk Munfhvdkuf


&mwGif wtHUwMo auseyfjcif;jzpfoGm;rd\/ udkvSausmfu ]]rsufvkH;eJU
rsufESmxm;udk oabmusw,fAsm? wu,fhudk Serene jzpfwJU rsufESmxm;
yJq&mBuD;a&U}}[k t*Fvdyfvdkajym\/ t"dym,frSm ]]a'gouif;&Sif;NyD; tvGef
Nidrf;csrf;wJU rsufESmxm;jzpfonf}} [k qdkvdkonf/ uREkfyfrSm udkvSausmf\
pum;vkH;a&G;cs,fykHudkMum;& yDwdjzpfrdonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf uREkfyf
rSef;&G,fxm;onfh t"dym,ftwdkif; olupum;vkH;wyf ay;vdkufouJUodkU
jzpfaeaomaMumifhaywnf;/

wGif

uREkfyfonf

ykHudkaumuf

,l

aphaphMunfhvdkuf&m uREkfyfoabmusykHudk pmzGJUumazmfjyxdkufygao;onf/

1249

oabmusvkdufykHum;
taemufwdkif;'@m&Dwck vkvifysKdwa,mufonf (Narcissi) Munf
vifaom a&uefwckwGif a&csKd;vsuf&SdpOf rdrd\t&dyfudk jrifvdkufonfESifh
vSyaom olU&kyftqif;udk olcspfBudKufNyD; pGJvrf;wyfrufvSojzifh tjcm;
rdef;uav;rsm;udk

cspfBudKuf&efrwwfEdkifawmhyJ

olUudk,folom

pJGvrf;

wyfrufvsuf&Sdawmhonfqdk\/ uREkfyfonf xdkq&mBuD; a&;qGJaomykHudk


jrifvdkuf& aomtcg oabmusvdkufykHrSm xdkvli,f\oabmusjcif;ESifh
EIdif;,SOfavmuf

ygonf/

okdU&mwGif

jcm;em;csufwck

&SdonfrSmum;

xdkvli,fonf rdrd\&kyf tqif;udk wPSm&m*pdwfjzifh ESpfoufjcif;jzpf&m


uREkfyfrlum; &m*pdwfvnf; ryg? igwaumaumonfh rmepdwfvnf;r[kwf?
uREkfyf\pdwfxJ tBuHwck jzpfay:vmonfrSmum; rnfrQyift&kyfqkd;aom
vlwa,mufjzpfapumrl
jcif;um;wjcm;?

rsufESmxm;vSonf[l

rsufESmxm;vS

jcif;um;

jzpfEdkifonf?

wjcm;jzpfonf/

&kyfacsm
rnfrQyif

&kyfacsmapumrl rsufESmxm; qdk;cJUvQif Munfhraumif;yJ jzpfEdkifonf/


t&kyfqdk;jcif;onf

twdwfuH\

pDrHcsufjzpfaomaMumifh

jyKjyif&ef

rwwfEdkifaomfvnf; rsufESmxm;vSjcif;um; ypKyef\jyKjyifrI e,fedrdwf


twGif;&SdonfjzpfaomaMumifh

rnfolrqdk

tvdk&Sdygu

BudK;pm;vQif

jzpfEdkifonf/ vScsifaomvlrsm;onf tjcif;t&mudk em;vnfMuygu


BudK;pm;xdkufvSonf
rnfonf

ponfjzifh

rdrdwkdUBudK;pm;aom

pdwful;rsm;jzpfay:vmygonf/
tvkyfwck

vlwkdU

atmifjrifonfhtcg

0rf;ajrmufMupNrJjzpfav&m aumif;aomtvkyfwck BudK;pm;atmifjrifjcif;


rlum; twdkif;rod 0rf;ajrmufvSonf/ uREkfyfrSm arwmpdwf"mwf arG;jrLjcif;
tvkyfwGifatmifjrifrI xif&Sm;vSonf[k oabmusonfESifh xdknOfhonf

1250

uREkfyftzdkU&m

tauseyfqkH;?

0rf;tomqkH;aom

nwntaejzifh

rSwfwrf;wifvdkuf&ygonf/ ,kHMunfMuzdkU cJ,Of;rnfavmrajymwwf? uREkfyf


txifrSm odef;xDaygufjcif;onf uREkfyftm; xdkrQxufydkNyD; 0rf;omap
Edkifvdrfhrnfrxifyg/
500d wefaom ykHwlum;
uREkfyf\ykHwludk 0dkif;0ef;csD;usL;MuNyD;aemuf q&mBuD;onf uREkfyftm;
if;\tcef;odkUac:oGm;

olwkdU\taetxdkifudk

uREkfyftm;jyo\/

tcef;rSm [dkwJvfcef;wckuJUodkU&Sd a&csKd;cef;ponfh vdktyfaom taqmif


ta,mifrsm; tjynfhtpkH&Sdavonf/ olwkdUZeD;armifESHudk Munfh&onfrSm
(touf60ausmf

&G,fwlcsif;jzpfonf/)

wa,mufudkwa,muf

tvGef

auseyfykH& pdwf\Nidrf;csrf; &SdMu[efwl\/ olwdkUZeD;armifESHonf uREkfyf


tay: tvGefpdwf0ifpm;ykH& cifrifaom trlt&mrsm;vnf;azmfjyMuonf/
q&mBuD;onf uREkfyf\rsufESmxm;udk puLtay:wGif xif&Sm;pGmay:vGif
atmif

a&;om;azmfjy&m

&dyfrdykH&\/

uREkfyf\arwm

xkdUaMumifhvnf;

pdwf"mwftaMumif;udkvnf;

uREkfyftm;av;pm;jcif;

jzpf[ef&Sdonf/

xkdUaemuf tcsKdUynmonfrsm;onf olwkdU\tcef;rsm;udk uREkfyfwkdUtm;


jyvdkao;&m txl;ojzifh touf60cefU&Sd rdef;rBuD;wa,mufonf if;\
oyf&yfvSypGm jyifqifxm;onfh tcef;uav;udk uREkfyftm; 0rf;omtm;&
jyoavonf/ rnfonfh tcef;wGifrS csufjyKwf&ef rD;zdkr&Sd? if;wkdU
tm;vkH;onf toD;oD;&&Sdaom yifpifvcrS tcsKd;usxnfhNyD; bkHrD;zdkcef;jzifh
csufjyKwfpm;aomufMu\/ tysif;ajz&eftwGufrSmrl NrdKUay:&Sdonfh Zmwf&kH
tm;vkH;wkdUrS tcrJUvufrSwfrsm; ay;vSLMuavonf/ cGJcGmeD; ykHwla&;

1251

q&mBuD;u uREkfyf\ykHudktacsma&;NyD; uREkfyfxHodkU ydkUvdkufygrnf[k uwdjyK


vdkufayonf/ uREkfyfoabmusvdkufykHudk azmfjy&vQif udk,fwdkif <u,f0
olwa,muf r[kwfygyJvsuf xkdykHudk 500d ay;0,f&ef toifh&Sdygonf/
aqmif;eef;awmfBuD;
rwfv 3&ufaeU uREkfyfwdkUonf vDeif*&ufNrdKU aqmif;Owk
eef;awmf Winter Palace ac:onfh jywdkufBuD;odkU oGm;a&mufMunfh&IMu\/
uREkfyfonf yef;ykESifh yef;csDynmwdkUwGif avhvmbl;jcif;r&Sd? olvkdigvdk
t&yfom;wa,muf taejzifhom t&omcHwwfolwa,muf jzpfaomfvnf;
yef;csDum;rsm;ESifh ausmufjzifh xkxm;onfh t&kyfrsm;\ vSyjcif;udkrl
rcsD;rGrf;yJ raeEdkifatmif &SdcJUygonf/ vSy&kHomruao;? jywdkufBuD;\
BuD;us,fcrf;em;jcif;rSmvnf;

rnfrQavmuf

xkHxdkif;onfh

t&yfom;

wa,mufyif jzpfapumrl rtHUMoyJ raeEdkifavmufatmif &Sdygonf/


tcef;BuD;wcef;wGif emrnfausmf yef;csDq&m BuD;rsm; a&;qGJxm;onfh
yef;csDum;aygif; 20? 30cefU&SdMuay&m xdktcef;rsKd; 300 &Sdonf[k
odcJU&onf/

uREkfyfrSm

]yef;csDrsufpd}

r&Sdaomfvnf;

olwa,mufjzpfonfh

tm;avsmfpGm

obm0usjcif;wkdUudk

tao;pdwf

&mZ0ifum;rsm;tm;rl

yef;csDq&m\trnfudk

A[kokw&Sd

yef;csDum;wck\

vSyjcif;ESifh

rcsD;rGrf;wwfapumrl

tcsKdUaom

Mum;bl;

&mZ0iftjzpf

tysufudkvnf; zwfbl;onfjzpf aomaMumifh omreft&yfom;csif;wlvQif


uREkfyfu ydkNyD;t&omcHwwfonf[k xifygonf/ odkUESifhvnf; yef;csDum;rsm;
csdwfqGJxm;onfh

tcef;aygif;

300rQudk

aphpkHatmifvkdufMunfh&ef

rwwfEdkifonfESifh tcef;aygif;30cefUrQ vkdufMunfhNyD; aemuf vufajrSmufNyD;

1252

wae&mwGif

xkdifae&pfcJUygonf/

ESpfa,mufwkdUrlum;
wem&DcefUMum
cJUMuNyDvm;}}

uREkfyf\tazmfESpfa,mufESifh &Jabmf

vrf;jyrdef;uav;ESifhtwl
olwkdUjyefvmaomtcg

[k

uREkfyfuar;&m

qufvuf&Ipm;Muonf/

]]b,fhES,fvJ?

]]tcef;aygif;

ESHUatmifMunfh

300&Sdonf}}

[k

vrf;jyrdef;uav; uajymonfwGifrS uREkfyfod&onf/ uREkfyf\cefUrSef;ajcrSm


yef;csDum;rsm;udk tawmftwef ESHUpyfatmif t&omcHvdkolwa,mufjzpfygu
waeUvQifokH;cef; (um;aygif;wpf&m) EIef;jzifh &ufaygif;w&m Munfhonf
wdkifatmif

vkHavmufvdrfhrnfrxifyg/

vSnfhbl;olwa,muf

uREkfyfrSm

r[kwfonfESifh

urmudkESHUatmif

]aqmif;Owkeef;awmf}jywdkufuJUodkU

yef;csDum;aygif;pkHvifonfh tjcm;jywdkufwckonf urmwGif&Sdvdrfhrnfrxif


[kajym&mwGif ocifausmfpdefu t*Fvefjynfvef'efNrdKU&Sd NAdwdoQjywdkuf
BuD;rSmvnf;

tvGefBuD;us,fonf[k

olMum;bl;aMumif;

ajymygonf/

tjcm;aom 0wKypnf;rsm;pkHvQif pkHvdrfhrnf/ urmausmf yef;csDum;rsm;ESifh


ywfoufrl rQavmuf pkHvifrsm;jym;&ef rjzpfEdkif[k uREkfyfxifrdonf/
uREkfyftxl;ojzifh tHUMocJUrdaom tjcif;t&mwckrSm tcef;aygif; 300
&Sdonfqdkaom jywdkufBuD;wGif uREkfyfa&mufcJUavorQaom tcef;wdkif;
Munfh&Ioly&dowf

jynfhESufvkrwwf&Sd

vlcsif;wdrf;a&Smif

ay;&onfh

tjzpfrsKd;udk BuKHcJU&jcif;yif jzpfygonf/ wae&m uREkfyfonf t&kyfum;


wum;udk

armfhMunfhvsuf&SdpOf

rdef;rysKdwa,muftm;

zifESifhaygufrd

awmif;yef,l&ygonf/ odkU&mwGifrdef;rysKdonf uREkfyftm; ]bd"rm} jzpf


aMumif; jrifonfESifh NyKH;&Tifaom rsufESmudkom jyygonf/ (qdkAD,uf,leD,H
]bd"rm}jzpf jcif;onf tawmfae&musykHudk tjcm;ae&m azmfjyygOD;rnf/)
jywdkufBuD;

yef;csDum;rsm;udk

tcef;rsm;wGif

qGJcsdwfxm;

yef;yk

ynmESifhqdkifonfh ausmuf &kyf? aMu;&kyfponfrsm;udkrl tcef;rsm;\tjyif&Sd

1253

avSum;tqif;twufrsm;ESifh uGufvyfrsm;wGif awGUcJU&ygonf/ rsm;pGm


aomt&kyfwdkUrSm &kyf&Sifum;wckwGif yg0ifcJUvQif jrefrmjynfrS qifqm
vlBuD;rsm;u jzwfypfzdkUtrdefUay;aumif; ay;vdrfhrnf[k awG;,if;NyKH;cJU
rdygao;onf/
vDeif*&ufjywdkuf
waeUwGif uREkfyfwkdUonf vDeif*&ufNrdKUBuD;taMumif;ESifh ywfouf
onfh "mwfykHum;rsm; pkpkaygif;xm;aom jywdkufBuD;odkU a&mufoGm;Mu\/
if;jywdkuf wGifvnf; tcef;aygif;ajrmufjrm;pGm&Sd "mwfykHrsm;udk eH&Hrsm;wGif
qGJcsdwfxm;av&m y&dowfonf wcef;rSwcef;odkU vSnfhvnfNyD; "mwfykH
rsm;udk MunfhMu&avonf/ ae&mrl uREkfyfwkdUESifh twlygonfh &Jabmf
ESpfa,mufESifh

vrf;jywa,muftjyif

jywdkufBuD;rS

rdef;rwa,muf

onfvnf; uREkfyfwdkUESifhtwl vdkufygvm "mwfykHrsm;\taMumif;t&mudk


tawmfpkHvifpGm tao;pdwfajym jyavonf/
uREkfyfonf okH;av;cef;rQ MunfhNyD;aomtcgwGif tawmfanmif;vm
onfESifh tcef;wcktwGif; "mwfykHrsm;udk aphpkHatmif waumufaumuf
vkduf rMunfhvdkawmhyJ wae&m cif;xm;onfh xdkifckHay:wGifxdkifum
arQmfMunfh&kHrQMunfh\/ wGif uREkfyf\ ]nD}ESifh]om;} wdkUonf uREkfyf
aumif;pGmjrifapvdkonfh apwemjzifh uREkfyfxdkifonfh xdkifckHudk "mwfykHum;
teD;

tjcm;vlrsm;\a&SUodkU

a&TUuma&TUum

cif;ay;Mu\/

olwkdUu

wa,mufwvSnfh ajymif;a&TUay;Mujcif;udk uREkfyfu tm;emonfESifh a&TU


ray;zdkU awmif;yefaomfvnf; olwkdUESpfa,muf ut,kt,uf a&TUay;Mu\/
onfrSm

]nD}awmfyg&ap?

]om;}awmfyg&ap[k

1254

ajymNyD;jzpfonfh

&JabmfESpfa,mufjzpfaomaMumifh xm;ygOD;? tcef;apmifh rdef;rBuD;rsm;u


vnf; olwdkUESpfa,mufuJUodkUyif uREkfyftwGuf tvkt,uf aus;Zl;jyK
Mujcif;rSm tHUMoavmufygayonf/
vltdkcsif;MuifemykH
jywdkufBuD;wGif tcef;aygif;rsm;pGm&Sdonfhteuf wcef;vQif touf
50 rS 60twGif; &Sdonfh rdef;rBuD;wa,mufpD apmifhvsuf&Sd&m yxr
wcef;ESpfcef; rdef;rBuD;rsm;onf &Jabmfrsm;u xkdifckHajymif;a&TUay;jcif;udk
MunfhaeMuaomf vnf; wwd,tcef;okdU a&mufMuaom tcgrlum;
tapmifhrdef;rBuD;onf &Jabmfrsm;a&TUay;jcif;udk MunfhraeyJ uREkfyftwGuf
xdkifckHudk oludk,fwkdifa&TUay;avonf/ tcef;wcef;vQif q,fae&mxuf
renf; ajymif;a&TU&av&m rdef;rBuD;onf uREkfyfteD;rScGmawmhonfr&SdyJ
aemufrSuyf&yfum
a&TUay;avonf/

vdktyfaomtcsdefwGif
xdkrSwzef

zswfueJ

pwkwtcef;?

aumuf,lajymif;

yOrtcef;

ponfjzifh

wcef;NyD;wcef; ajymif;a&TUMuav&m aemufwcef;odkU uREkfyfwkdUul;cgeD;wGif


xdktcef;rS

rdef;rBuD;onf

wa,mufNyD;wa,muf

t0rS

uREkfyfudkBudKvsuf&Sdygawmh

enf;twdkif;

jyKvkyfjcif;udk

onf/

awGU&aomtcg

rdef;rBuD;rsm;onf toufBuD;&ifhaom {nfhonfrsm;tm; enf;twdkif;


avmu0wfjyKMuavoavm[k

uREkfyfpOf;pm;rdygao;onf/

"mwfykH

&Sif;vif;ajymjyaom

um;rsm;taMumif;udk

odkU&mwGif

cyf&G,f&G,frdef;ru

uREkfyftm; rdef;rBuD;rsm; ta&;w,l pdwfygvufyg aqmif&Gufay;Mujcif;


rsm;udkjrif&

NyKH;jcif;udk

uREkfyfawGU&ygonf/

tu,fvltdkwdkif;tm;

rdef;rBuD;rsm;u enf;twdkif; aqmif&GufaeusjzpfcJUygrl xdkrdef;ronf

1255

uJUokdUjyKH;vdrfhrnf

rxifyg/

xdkUaMumifh

tapmifhrdef;rBuD;rsm;onf

uREkfyftwGuf oufoufaqmif&Guf ay;Mujcif;jzpfonf[k xifygonf/


uJUokdU xifjrifrd&mwGif uREkfyfonf tcef;rS xdktcef;odkU ul;awmh
rnfjyKwdkif;

cGJcGm&rnfhqJqJ&Sdaom

rdef;rBuD;\

vufudkvIdufvSJpGm

udkifvIyfav&m rdef;rBuD;rsm;onfvnf; uREkfyf\vIdufvSJaom trlt&mudk


jrifMu 0rf;omMuykH&onf/ enf;tm;jzifh uREkfyfwdkUonf tcef;aygif;
20cefUrQ 0ifa&mufMunfh&IcJUMu&m oGm;av&mt&yfwGif rdef;rBuD;wa,muf
ESifh cGJcgeD; tjcm;wa,mufu uRekfyfudkqD;BudKvsuf&Sdonfcsnf;awGU &\/
uREkfyf\]nD}url

tjcif;t&mudk

atmif&Sdygawmhonf/
uREkfyftwGuf

wajymwnf;ajymum

csD;rGrf;rqkH;

tjzpftysufudk

tao;pdwfazmfjy&jcif;rSm

<um;vdkaomaMumifhr[kwf?

arwmpdwf"mwf\tpGrf;udk

vltrsm; odapvdkaomaMumifh jzpfygonf/ uREkfyf\arwmrsufvkH;onf


xdkrdef;rBuD;rsm;\ Muifemaom oabmudkEId;qGay;onf[k uREkfyf ,kHMunf
onf/
pmaypdwf"mwf
vDeif*&uf&SdpOf

rwfv4&ufaeUwGif

uREkfyfwdkUokH;a,mufonf

uREkfyf\ ]nD}ESifh]om;} tjyif vrf;jyrdef;ruav; tmvmESifhtwl &Gmuav;


w&GmodkU um;wpD;ESifh oGm;Mu\/ xdk&GmrSm vDeiftm; Zmbk&iftpdk;&u
zrf;qD;rnfqdk ykef;atmif;ae&bl;aom &Gmuav;jzpf\/ uREkfyfwdkUarmif;ESif
vmMuonfh um;vrf;rSm zifvefyifv,fauGU urf;ajcrS jzwfoef;vmonf
jzpfaomaMumifh uREkfyfwdkUa&mufbl;cJUorQaom ae&mrsm;teufwGif ajrmuf
tusqkH; tat;qkH;jzpfavonf/ uREkfyfonf zifvefyifv,fauGUqdkaom

1256

aMumifh um;ay:rSwrifwum arQmfMunfhcJUygao;onf/ a&cJrsm;zkH; azG;azG;


jzLvsuf&Sdjcif;udkom jrifcJU&\/ &Gmuav;odkU csOf;uyfvmaomtcg uREkfyf
wkdUonf armfawmfum;udk ESpfzmvkHcefUwGifxm;cJUNyD; ajcvsifavQmufMu
&avonf/ xdktckdufwGif rdk;yGifhrsm; wazG;azG;usvsuf avuav;uvnf;
wjzL;jzL;wkdufcwfaeaomaMumifh uREkfyf BuKH&bl;orQwGif tcsrf;tat;qkH;
Owkjzpf\/ (tat;csdefrSm oknatmuf 20 'D*&D&Sdonf[k aemufwaeU
owif;pmwGif awGU&onf/) uREkfyfwkdUajcmufOD;onf um;ay:rSqif;NyD;
ajcvsifavQmufMu&onfwGif

tvGefat;csrf;vSonfESifh

wjznf;jznf;

ravQmufMuyJ vufwJG ajy;Mu\/ ]nD}ESifh]om;}onf uREkfyf\ vufrsm;udk


wbufpDwGJajy;Mu&m ocifausmfpdefESifh udkvSausmfwkdU\tv,frS tmvm
u vufwGJajy;\/ ESpfzmvkHc&D;rSm reD;vSaomfvnf; at;vSaomOwk
aMumifh arm[dkufonfrxif&ay/ &Gmuav;odkUa&muf vDeifykef;atmifaecJU
onfh wJuav;udkjrif&onfhtcg uREkfyfrSm aq;wHaomufcsifvSNyDjzpf
wJuav;xJodkU 0ifNyD;tm;&yg;& zGmvdkufrnfBuH\/ okdU&mwGif aq;wH
raomuf&[k ajymjy\/ okdUqdkvQif tjyifodkUxGuf aomufrnfBuHyg
awmhvnf; 0if;xJyif aq;raomuf&[k ajymjyjyefonf/ taMumif;rlum;
aq;vdyfaq;wH aomufjcif;onf vDeifudk t&dktaoysuf&m a&mufonf[k
,lqMuaom

aMumifhaywnf;/

bk&m;xJausmif;xJ

aq;vdyfaomuf

wwfMuonfh Ak'bmom0ifwa,mufjzpfonfh uREkfyftzdkUrSm uG,fvGefol


wa,muftwGuf
jzpfrd\/

aq;vdyfraomuf&qdkaom

ESpfzmvkHajy;vmcJU&

&dkaoenf;udk

cyfarmarmESifh

rausreyf

0atmif&SLvdkufrnf[k

rSef;&G,fvmcJUol jzpfaomaMumifh om rausreyfjzpfrd\/ rnfodkUyifjzpfap


uREkfyfonf vlwrsKd;\ &dkaoykH &dkaoenf; ESifh ywfouf a0zef&ef
pdwfr&Sdaomfvnf;

tm;&yg;&

zGmvdkufrnfqdkonfh

1257

aq;wqkH

vufvTwf&jcif;twGufrlum; owdr&yJ raeEdkifatmif&SdcJUrdygonf/ vDeif


ykef;atmif;bl;onfh wJuav;rSm opfom;jzifh aqmufvkyfonfh ESpfxyf
taqmufttkHuav;jzpf tay:xyfwGif vDeiftvkyfvkyfonf[kodcJU&\/
uREkfyfrSm

EdkifiHa&;pdwf"mwfxuf

pmaypdwf"mwf

jyif;xefolwa,muf

jzpfonfh tavsmuf awmfvfpwGdKif\ aetdrfodkU ra&mufcJU&jcif;twGuf


0rf;enf;cJUrdjcif;

onf

vDeif\wJuav;odkU

a&mufcJU&jcif;ESifh

raxrdatmif&SdcJUygawmhonf/
rarhEdkifwJUMuifemrI
tjyefc&D;

uREkfyfwkdUonf

zifvefyifv,fauGUurf;ajc&Sd

vrf;

wavQmuf armif;vmMu&m uREkfyf\vufrsm;rSm aoG;cJvkrwwf at;jrvsuf


&SdavNyD/ uRekfyf\vufwGif om;a&vuftdwf pGyfxm;aomfvnf; tat;
"mwfonf twGif;odkU xdk;0ifazmufonfhvuPmESifh vufacsmif;uav;
rsm;rSm a&cJacsmif; uav;rsm;ozG,f rmausmvsuf&SdavNyD/ uREkfyfonf
tawmftcH&cufonfESifh vuftdwfESpfbufudkcRwfNyD; vufcsif;yGwfay;&\/
tjyKtrludk vrf;jyoli,fr tmvmjrif&mwGif if;\odk;arG;vuftdwfudk
cRwf uREkfyf\vufrsm;wGifpGyf ay;NyD; vufESpfbufjzifh yGwfay;avonf/
okdUESifhvnf;

uREkfy\
f vufacsmif;rsm;onf awmfawmfESifh taiGUr&EdkifyJ

&Sdae&mwGif tmvmonf uREkfyf\vufrsm;udk vufESpfbufjzifh qkyfe,fum


yGwfay;,if;

yl;aEG;aom

ol\tmaiGUudk

uREkfyf\

vufrsm;ay:odkU

tBudrfBudrf ][m;wdkuf}ay;&Smonf/ odkUjzifh rdkifaygif; tawmfa&mufumrS


uREkfyf\vufrsm;aEG;vm vufacsmif;rsm;vnf; touf0ifvmygawmhonf/
rdef;uav;wOD;wa,mufu rQavmuf Muifem,k,pGm jyKpkapmifha&Smuf

1258

jcif;udk wBudrfwcgrQ rcH&bl;onfh uREkfyfrSm tmvm\ tjyKtrlaMumifh


&ifxJ qkdUoGm;rdonf/ rdef;uav;onf uREkfyfESifh aqGrawmf rsKd;rawmf?
vlrsKd;wl? bmomwl wdkif;jynfom;csif;rQvnf; r[kwfygyJvsuf uREkfyf\
twGuf rQavmufMuifempGm jyKpkapmifha&Smufjcif;onfum; qdkAD,uf
,leD,H

uREkfyfBuKHawGUcJU&orQaom

EdkifqkH;aom

tjyKtrlwcktaejzifh

xm;&ygawmhonf/

aemufqkH;

tjcif;t&mrsm;teufwGif

uREkfyf\ESvkH;om;wGif
cGJcGmcgeD;

tmvmu

rarh

rSwfwrf;wif
uREkfyfwdkU\

rsufESmrsm;udk 0rf;enf;aom rsufESmjzifhMunfhum ]]*G'fbkdif? azmftJAm;}}


]]aemufwBudrfawGUzdkU

arQmfvifhcsufr&Sdonfh

EIwfqufjcif;jzifh

uRefr

EIwfqufvdkufygw,f}}[k ajym&Smonf/ pum;onf uREkfyfwkdUokH;a,muf


twGufjzpfaomfvnf; txufyg tjcif;t&mudk owd&vsuf&Sdaom uREkfyfrSm
xdkvlESpfa,mufxufydk xdckduf onf[k xifrdygonf/
ucsifpdwfjzpfay:jcif;
rwfv 4 &ufaeUn uREkfyfwkdUonf vDeif*&ufrS armfpudkodkU
rD;&xm;jzifh

jyefMurnfjzpf&m

rD;&xm;xGufcsdefrSm

11

em&D

55

rdepfjzpfonf/ (vufOD;pxGufaom blwmjzpfygvsuf 12 em&Dwdwdr[kwfyJ


5 rdepfapm owfrSwfxm;jcif;rSm &k&Sm;vlrsKd;wdkUESifh ywfouf uREkfyf
em;rvnfEdkifaom tcsufjzpf\/) xdknOfh uREkfyfwkdUonf [dkwJvfwGif
aemufqkH;EIwfqufonfh
npmpm;yJGodkU

npmpm;yGJusif;y

armifodkufwkdUpkHwGJESifh

tawmfaysmfMuonf/

trsKd;orD;pma&;q&mrwkdUvnf;

vma&mufMu\/ (pkHwGJ[ka&;aomfvnf; armifodkufrSm vlysKdr[kwf? jrefrm


jynf r,m;ESifhuav;wa,muf &Sdoljzpfav&m taemufwdkif;xkH;pHtwdkif;

1259

]wGJ}Mujcif;jzpf

&dk;&dk;om;om;cifrifMujcif;jzpfykH

tuJcwfrdonf/

]usm;ESifhr}

uREkfyfwkdUjrefrmvlrsKd;rsm;

wGJMuonfh

&onf[k

uREkfyf

taemufwdkif;xkH;pHrSm

em;vnfzdkUtcuftcJ&Sdonfjzpf

xkH;pH\

taumif;tqdk;udk a0zef&ef qEr&Sday/) npmpm;yGJ ]ru} wwfaom


uREkfyfwkdUtbd"rm okH;a,mufonf uREkfyfwkdUpm;yGJrSuwwfolrsm;udkMunfh
oGm;&nfusvsuf&SdMu&

onf/

]oGm;&nfusonf}qdkaom

pum;vkH;rSm

uREkfyftwGuf oufoufokH;EIH; jcif;jzpfyg\/ a&rSvGJ raomufrpm;?


aq;vdyfyifraomufyJ

owfowfvGwfpm;onfh

udkvSausmfESifh

ocif

ausmfpdefwkdUum; rnfuJUodkU&SdMuonfrajymwwfyg/ avmu\]aysmf}jcif;rsm;


]pkH}csifaom uREkfyftzdkUrSmrl t&G,faumif;ao; uwwfygu olwdkUESifhtwl
wGJu&vQif aysmfvdrfhrnf[laom pdwful;onf wBudrfru jzpfay:rdjcif;udk
0efcHygonf/ xdknOfhuyGJ uREkfy\
f ]nD}onf ausmif;oluav;ESifhwvSnfh?
pma&;q&mrESifh wvSnfhxx uMuav&m ausmif;oluav;u ]nD}\
tuaumif;ykHudk uREkfyftm; ajymjyojzifh ol\ ynmpkHjcif;udk pdwfxJu
csDrGrf;rdygonf/

[kwfykHvnf;

ppfAdkvfwa,mufjzpfcJUbl;\/

&onf/

ol\ajc[ef?

uREkfyf\]nD}
vuf[ef?

onf

u[efwkdUrSm

tjcm;vlrsm; xuf Munfhaumif;onf[k owdjyKrdonf/


rSwfrdp&mtcsuf
uREkfyfwkdUonf 11 em&D xdk;cgeD;wGifrS pm;yGJcef;rS xvmcJUMuNyD;
xvmcJUMuNyD; c&D;xGuf&eftwGuf uwdkufu&dkufjyifqifMu&\/ uREkfyfrSm
rif;BuD;\

awmvdkufpma&;jzpfpOfu

tavhtusifhaMumifh

ypnf;rsm;

odrf;qnf;xkyfydk;jcif;tvkyfrsKd;wGif usifvnfcJUaomfvnf; touf60ausmf

1260

uwnf;u if;udprsKd;udk ZeD;a':pdk;u wm0ef,lNyD; aqmif&Gufonfh twGuf


aMumifh c&D;xGufMurnfqdkvQif wkwfaumufudkifNyD; xGufvmcJUEdkif\/
xdknOfh uREkfyfwkdUonf apmapmpD;pD;u BudKwifjyifqifrxm;MuyJ
tcsdefuyfcgrS ysm,D;ysm,modrf;qnf; Mu&jcif; jzpfonfESifh uREkfyfrSm
ta&;BuD;aom

ypnf;wckarhusef&pfcJU\/

uREkfyfonf

&k&Sm;jynfodkU

c&D;xGuf& rnfqdkuwnf;u aEG;aomtwGif;cH0wfrsm; vkHavmufatmif


0,f,lcJUaomfvnf; tay:0wftwGufrSmrl ouvyf&Srf;abmif;bDwxnfESifh
*smuifwxnf

omjyifqifxm;\/

vlxkOD;vSu

tvS0wfwpkH

csKyf

oifhaMumif;wkdufwGef;aomf vnf; ]]tbdk;BuD;uyJ awmfa&maygh}}[k uREkfyfu


jiif;vmcJU&m

&efukefodkUa&muf

cgrS

udkvSausmfwkdUvlpkudk

tm;usNyD;

tvS0wfwpkH csKyfvmcJUonf/ xkdnOfh uREkfyfonf rD;&xm;jzifh c&D;


xGuf&rnfqdkum

xrif;pm;yGJwGif

&Srf;abmif;bDudkom

0wfxm;\/

0wfpkHudkr0wfyJ
okdUESifhypnf;rsm;

*smuifESifh

odrf;qnf;&mwGif

uREkfyfonf tvS0wfpkHudk AD&dkxJwGif arhcsefxm;cJUNyD; rD;&xm;blwm&kHokdU


xGufvmcJUMuonf/

vdkufydkUMuolrsm;

teufwGif

armfodkufwkdUpkHwGJESifh

pma&;q&mrvnf;

yg&Sdav&m

pma&;q&mrrSm

NrdKUtpGeftzsm;wGif

aexdkifonf [k uRekfyfodonfESifh tcsdefrJUBuD;wGif wa,mufwnf;jyef&rnfh


ta&;aMumifh vkdufrydkUzdkU uREkfyfu wm;aomfvnf;r&yg/ if;wkdUonf
blwm&kHodkUvdkufydkUMu rD;&xm;xGufonfhwdkifatmif uRekfyf\wJGteD;&yfum
EIwfqufaeMuav&m ydwfxm;onfh rSefwHcg;odkU rsufESmrsm; uyfxm;onfh
twGufaMumifh olwkdU\ jym;aomESmacgif;rsm;udk uREkfyf\rsufpdxJwGif
,ckyifjrifvsuf&Sdygonf/

1261

oabmusNyD;,if; usjcif;
rD;&xm;ay:wGif

]nD}

ESifhuREkfyfonfwcef;?

ocifausmfpdefESifh

udkvSausmfwdkU uwcef;? ]om;}ESifhtjcm;c&D;onfwa,mufuwcef; pD;Mu\/


xrif;pm;yGJ&SdpOf pum;pyfrdMuonfESifh uREkfyfurD;&xm;ay:wGif jrefrm
a&S;oDcsif; wyk'fESpfyk'frQqdkjyrnf[k uwdjyKcJUaomfvnf; tcef;rsm;rSm
av;a,mufcef;r[kwf/

ESpfa,mufcef;rQom

jzpfonfhtwGufaMumifh

olwkdUuowday;wkdufwGef;ao;aomfvnf; uREkfyfu tajctaeraumif;[k


taMumif;jyum jiif;qdkcJUygonf/ trSefrSm uREkfyfonf ]nD}ESifh]om;} wdkUtm;
uREkfyfwwfonfh

ynmuav;udk

jycsifpdwf&Sdyg\/

odkU&mwGif

ocif

ausmfpdefESifh udkvSausmfwkdUtm;rl &Sufwwfwwf &SdvmonfESifh &dk;r,fzGJUum


jiif;vdkufjcif;jzpfygonf/

wa&;Edk;aomtcg

uREkfyfonf

AD&dkxJwGif

xnfhxm;onfh0wfpkHudk ,lcJUrdygavp[k pOf;pm;&m arhusef&pfcJUaMumif;


owd&avNyD/ 300dausmfay;cJU&onfhtjyif wckwnf;aom 0wfpkHjzpfonfh
twGufaMumifh awmfawmfESmajrmrdygonf/ odkU&mwGiftaMumif; aMumif;udk
qifjcifvkdufonfhtcg uREkfyf\0wfpkHum; raysmufqkH;Edkif? armfpudkodkU
a&mufonfhtcg

[dkwJvfodkU

w,fvDzkef;qufvkdufygu

aemufwaeU

rD;&xm; jzifhygvmEdkifonf/ waeUtwGuf r0wf&&kHrQom &Sdrnfqdkum


pdwfat;pGmESifh vdkufygvmcJU\/ eHeufvif;aomtcg nDu ]]tpfudkBuD;
ypnf;rsm; arhrusef&pf bl;vm;}}
]]usef&pfw,f? 0wfpkHwpkHarhusef&pfw,f}} [k cyfat;at; jyefajym
vdkuf\/
nDonf uREkfy\
f at;aq;aom trlt&mudkjrif tHM oykH&\/

1262

]]usef&pfwm b,fwkef;u odovJ}}


]]nu wa&;Edk;awmh owd&w,f? cifAsm;u bmhaMumifhar;EdkifovJ}}
nDonf

NyKH;pdpdrsufESmxm;ESifh

uREkfyftm;

MunfhvdkufonfwGif

uREkfyf&dyfrd avNyD/
]]b,folawGUvdkU xnfh,lcJUovJajymprf;}}
wGifrSnDonf tjzpftysufudk ajymjyygawmhonf/ pma&;q&mr
onf tcef;xJrS uREkfyfxGufvmNyD;onfhaemuf pdwfrcsonfESifh ]om;}
udkac:NyD;

uREkfy\
f tcef;odkU

0ifMunfhMuaMumif;?

0wfpkHudkAD&dkxJwGif

awGUonfESifh,lcJU uREkfyf\aowmxJodkU wdwfwqdwf xnfhxm;MuNyD;


rajymyJaeMujcif;jzpfaMumif;? pma&;q&mru ]]0wfpkHwckvkH; arhxm;cJUw,f
qdkawmh olUudk,foltpkHygcJU&JUvm; vdkUprf;MunfhygapOD;}} [k &,farmum
ajymNyD;

uREkfyfudkrajymao;yJxm;zdkU

ydwfxm;aMumif;

ajymjyavonf/

pma&;q&mronf touf50ausmf rkqdk;r wa,mufjzpf cyf&Twf&Twf


ajymEdkifjcif;udkvnf;aumif;?

uREkfyftm;vnf;

aqGrsKd;om;csif;wa,muf

taejzifh oabmxm;onfhtwGufaMumifh xdkuJUodkU&J&J vGwfvGwfajym0HUjcif;


jzpf[ef&SdaMumif;

ponfrsm;jzifh

uREkfyfpOf;pm;rdygonf/

]nD}

url

0wfpkHarhusef&pfaomfvnf; wkefvIyfjcif;r&Sdonfh uREkfyf\trlt&mudk tHUMo


csD;usL;rqkH;&Sdygonf/ wGifuREkfyfonf ]]rkef;vQiftjypf? cspfvQiftusKd;?
jrwfEdkif;vQifo'g?
owd&rdonf/
jzpfaomaMumifh

MuifemrSoem;onf}}

]nD}onf

uREkfyftm;

[laom

oabmus

uREkfyfjyKvkyfajymqdkorQonf

taumif;csnf;jzpfaeykH&yg awmhonf/

1263

jrefrmpum;udk
cspfcifvsuf&Sdonf

ol\em;rsufpdwkdUwGif

abmfvf&TdKifZwf&kHBuD;
qdkAD,uf,leD,HwGif uREkfyfwkdUonf bJav;tuudk Zmwf&kHBuD;okH;&kH
wGif MunfhcJU&\/ (1) armfpudkNrdKU abmfvf&TdKifZmwf&kHBuD;? (2) vDeif*&uf
NrdKUZmwf&kHBuD; (3) armfpudkNrdKU u&ifrvifZmwf&kHBuD;? (PalaceofCongress)
[l vnf;

ac:onf/

uREkfyfrSm

bJav;tutaMumif;udkvnf;aumif;?

abmfvf&TdKifZmwf&kHBuD;

taMumif;udkvnf;aumif;

abmfvf&TdKifZmwf&kHBuD;

bJav;tuudk

Mum;&bl;onfjzpf

yxrtBudrfMunfh&aomtcgwGif

tqef;topfjrifcsif jrnf;csifwwfaom uREkfyf\0goemtwdkif; arQmfvifh


csufBuD;pGmESifh oGm;a&mufcJUygonf/ uREkfyfwdkUvlpku abmfvf&TdKifZmwf&kHBuD;
bJav;tuudk tjrefqkH;Munfhvdk aMumif; ajymjy&mwGif &k&Sm;&Jabmfrsm;u
aumif;ygNyD[k

csufcsif;uwdray;yJ

jzpfatmifBudK;pm;ygrnf

[lom

ajymMuonf/ taMumif;um; odkUwnf;/ abmfvf&TdKifZmwf&kHBuD;rSm urm


emrnfwvkH; &onfwdkifatmif vlBudKufrsm;vSaom Zmwf&kHBuD;jzpfonfh
tavsmuf

armfpudkNrdKUolNrdKUom;rsm;onf

Zmwf&kH

vufrSwf&zdkU

ta&;twGuf &ufowwywfru BudKwifNyD; 0,f,lMu&onfqdk \/


uREkfyfwdkUuJUodkUaom

{nfhonfawmfrsm;twGufyifvQif

(txl;tpDtpOf

jyKvkyfxm;aomfvnf;)csufcsif; vufrSwf&zdkU rvG,fulqdk\/ [kwfvnf;


[kwfayrnf/ armfpudkNrdKUrSm [dkwJvfaygif; &mESifhcsD&Sdaomfvnf; wnf;cdk&ef
twGufae&m&zdkU tcuftcJ&Sdonfqdk&m w&kHwnf;om&Sdaom abmfvf&TdKif
Zmwf &kHrSm (tjcm;Zmwf&kHrsm;awmh tajrmuftjrm;&Sdonf/) vufrSwf&zdkU
tcuftcJum; tawmfBuD;ayvdrfhrnf/ uREkfyfwkdUtwGuf vufrSwf&aom
nOfhyif

uREkfyfwkdUokH;a,muftwGufom

1264

&&Sd

tazmfvkyfaom

&JabmftwGuf

r&Edkifojzifh

&Jabmfonf

uREkfyfwdkUudk

vdkufydkU&kHydkUNyD;

jyefoGm;&avonf/
jyifqifMuykH
xdkn&Jabmfonf uREkfyfwkdUokH;a,mufudk vdkufydkUckHeHygwftvdkuf
ae&m csxm;ay;NyD;aemuf jyefoGm;&onf/ odkUESifhyif uREkfyfwkdUokH;a,muf
twGuf ae&mwqufwnf; r&Edkifojzifh udkvSausmfESifh uREkfyftwGufom
ae&mwqufwnf;&NyD;

ocifausmfpdefrSm

tjcm;ckHwef;

xdkif&onf/

&kHayguf0 yGJMunfhy&dowfonf wdk;a0SUjcif; r&Sdaomfvnf; vlcsif;xdrwwf


pnfum;vsuf &Sd&m twGif;bufodkU a&mufaomtcgum; usm;r ra&G;EdkifyJ
BudwfBudwfwdk; vsuf&Sd\/ twGif;bufwGif tay:0wftusxlBuD;rsm;ESifh
OD;xkyfrsm;udk odrf;,l onfh tbdk;BuD;tr,fBuD;rsm;vufodkU uREkfyfwdkU\
t0wfESifhOD;xkyfrsm;udk cRwf tyfxm;cJUMu&\/ t0wfrsm; odrf;aom
tvkyfudk

vkyfolrsm;rSm

cyfayghayghtvkyfrsKd;jzpf

rdef;rBuD;rsm;ESifh

a,muffsm;BuD;rsm;omjzpf\/

toufBuD;&ifholrsm;tm;

wm0efay;xm;jcif;

jzpfykH&\/ (qwfuwfyGJrsm;rSwyg; Zmwf&kH[lorQwGif yGJMunfh y&dowf


tm;vkH;onf tay:0wf tuFsDxlBuD;rsm;udk cRwftyfcJUMu&onf/
taMumif;udk aemiftcg uREkfyf\rdwfaqG pma&;q&mrtm;ar;Munfh&m
qwfuwfyGJrsm;rSm

]vlxk\yGJ}

jzpf

tay:tusxlBuD;rsm;

0wfcGifh&

onf[kajym avonf/) uREkfyfwdkU\ vufrSwfokH;apmifteuf wapmifrSm


atmufqkH;txyf

a&SUqkH;wef;rSjzpf

usefESpfapmifrSm

eHygwf(7)

twef;jzpf&m uREkfyfonf eD;ed;rS uyf tm;&yg;& MunfhvdkonfESifh


a&SUqkH;wef;udk ,lrnfBuHao;\/ odkU&mwGif toufBuD;vm ]aMumif}

1265

onf[k xifonfwaMumif;? wa,mufwnf; cGJMunfh ygu pum;ajym&rnfh


tazmfr&SdyJ jzpfaernfwaMumif;aMumifh a&SUqkH;wef; vufrSwfudk ocif
ausmfpdef,lapygonf/
[efygvSaom twD;acgif;aqmif
uREkfyfwdkUonf

rdrdwkDU\ae&mwGif

xdkifMu

uREkfyfonf

yJGcif;tajctae udkMunfhvdkuf&m atmufqkH;xyfjzpfaom Murf;jyiftjyif


tay:

txyfav;

xyf&Sdjcif;udkawGU&\/

txyftm;vkH;wdkUrSm

a&Trsm;0if;xdefatmifcsxm; y&dowfwdkU\ rsufESmrsm;rSm 0&efwmtxufrS


jyKvsuf&Sdjcif;udkawGU&\/ uREkfyfwkdUESifh Murf;wajy;wnf;&Sd ZmwfckHBuD;\
vuf0Jvuf,mwkdU vnf; aumif;? ZmwfckHESifh wnfhwnfhaemufydkif;qDrS
txufxyfrsm;vnf;aumif; uefUvefUumBuD;rsm;ESifY txl;om;em;atmif
jyifqifxm;aomae&mrsm;udkjrif&\/

if;wkdUrSm

tjcm;wdkifjynfrsm;rS txl;{nfhonfawmfrsm;

qdkAD,uf0efBuD;rsm;ESifh

(State Guests)

twGuf

jzpfonf[k od&onf/ tawG;tac:orm; wa,mufjzpfaom uREkfyfonf


taumif;qkH;aom ae&mwckudk vSrf;arQmfMunfh&I,if; 0efBuD;csKyfOD;Ek vm
a&mufpOfu

rpwmc&ka&SmhESifh

jzpfwef&monf[k

awG;rdygonf/

twlxdkif

&Ipm;aom

(xdkpOfurlOD;EkrSm

ukvm;xdkif

0efBuD;csKyftjzpf

&Sdygao;onf/) yGJrxGufrD atmhcJUpMwmtzGJUBuD;u pwifwD;rIwfvkduf&m


wD;rIwfoHxuf tzGJUacgif;aqmif Band Master \ udk,f[efvuf[efudk
uREkfyf txl;rsufpdusonfESifh ai;Munfhaerd\/ xdkolonf rsm;pGmaom
acgif;aqmif rsm;uJUodkU oufBuD;&G,f&ifhwa,mufr[kwfyJ touf 30ausmf
40eD;yg;rQ

avmufom&Sdao;onfjzpf&m vufwbufwcsufwGif

1266

wkwf

uav; wacsmif;pD udkifum qefUcsnf auG;csnf? ajrSmufcsnfcscsnf? jrefcsnf


aES;csnf?

vuf0Jbuf

okdUwvSnfh?

vuf,mbufodkUwvSnfhMunfhcsnf

ponfjzifh tcsufay;vsuf&Sd\/ ol\udk,fudk ,drf;EGJUykHESifh vufrsm;


udkauG;csnfqefUcsnf vkyfykHrsm;rSm uREkfyf\ rsufpdxJ tvGefw&m[efyg
vSy,Ofaus;onfxifrdaomaMumifh uefUvefU um<u Zmwftuorm;rsm;
rxGufrcsif; olUudkom pdkufai;aerdygonf/ uREkfyfonf ol\rsufESm
udkrjrif&yJ ausmydkif;udkom jrif&onfESifh vSrvS acsmracsmudk rajymEdkif
yJ&Sd&m udk,f[efvuf[efvSoavmuf rsufESmvScJUvQif Munfhtaumif;qkH;
vlwa,mufjzpfvdrfhrnf[kawG;rdygao;onf/
rsufpdvSnfhpm;ykH aumif;vSjcif;
uefUvefUum<u ZmwfckHay:rS ]Zmwfcif;}udk jrif&aomtcg uREkfyfrSm
Munfh,if;Munfh,if; wcef;xufwcef; tHUMoonfxuf tHUMovsuf&Sd
ygawmh onf/ vuf0Jvuf,mwkdU wJi,fuav;wckpD&Sdav&m wJrsm;teD;
opfyifBuD;rsm; aygufvsuf&Sd\/ wJrsm;eHab;wGifvnf; yGifhaomyef;yif
uav;rsm;&SdMuav onf/ wJuav;rsm;\ tjcm;buf vrf;uav;rsm;jzifh
jzwfoef;azmufvkyf xm; csKHrsm;ESifh opfyifBuD;i,frsm; xlxyfvSonfh
awmuav;&Sd&m awmonf aemufodkUqufNyD; t&SnfBuD;&Sdae&mrS ta0;
rkd;yGifhrsm;zkH; azG;azG;jzLvsuf&Sd aom awmifxGwfBuD;udk jrif&avonf/
teD; &Sdaom yef;yGifhrsm;udk vSrf; qGwfMujcif;? opfyifBuD;rsm;ay:odkU
wufolrsm;uwufMujcif;?

wJuav;rsm;xJodkU

0ifcsnfxGufcsnfjyKvkyf

olrsm;u jyKvkyfjcif; ponfwdkUudk jrif&jcif;tm;jzifh yef;yifuav;rsm;?


wJrsm;ESifh

opfyifBuD;rsm;onf

t&kyfum;r[kwf?

1267

wu,fht&m

0wK

rsm;jzpfjcif;udk xif&Sm;pGmodEdkif\/ wJuav;rsm;ESifh opfyifBuD;rsm;\aemuf


buf&Sdaom awmuav;ESifh vrf;uav;rsm;udkvnf; jrif&ay&m awm
uav; rSm t&kyfum;jzpfonf[k xifae&onfhtwGif; csKHrsm;\tMum;&Sd
vrf;uav; ay:wGif jzwfoef;um tBudKtMum;rS oGm;vmaeMuolrsm;udk
jrif&onfwGifrS wu,fhcsKH wu,fhvrf;rsm;jzpfvmMuavonf/ ae&mrS
quf wjznf;jznf; a0;a0;oGm;av&m aemufqkH;wGifrS rkd;yGifhrsm;jzifh
azG;azG;jzLaom

awmifxGwfBuD;udk

jrif&avonf/

opfyifBuD;rsm;ESifh

wJuav;rsm;onf wu,fh0wK ypnf;rsm;jzpfaomfvnf; awmifBuD;ESifh


awmifajc&Sd

vrf;uav;rsm;onf

wu,fr[kwfEdkif[k

OmPftm;jzifh

odEdkif\/ okdU&mwGifwu,f&Sdaom 0wKypnf;rsm;ESifh wu,fr[kwf t&kyf


um;rQomjzpfonfh awmifajcESifhawmifBuD;wkdUonf rnfonfhae&m a&mpyf
oGm;Muonfudk &SmrawGUEdkifatmif jzpfaeygawmhonf/ vrf;uav;wck
udkjrif& um; t&kyfum;jzpf&rnf[k xifvsuf &SdpOf vrf;qkHvrf;cGwGif
auGUaumufum avQmufoGm;aom vlwa,mufudk jrif&onfwGifrS a&;xm;
aomvrf;r[kwf? vkyfxm;aom vrf;uav;jzpfonf[k od&ygawmhonf/
uefUvefUum<u twefMumonfwdkifatmif uREkfyfonf ujyolrsm;ESifh
ZmwfuGufZmwfvrf;udk tm&kHrjyKEdkifyJ Zmwfcif;udkMunfhum twk ESifhtppfudk
ydkif;jcm;od&Sdatmif BudK;pm;&jcif;jzifh tcsdefukefvsuf&Sdygonf/ wcef;NyD;
Zmwfcif;om

ajymif;vJoGm;onf/

uREkfyfrSm

a&;aomt&kyfum;

ESifh

vkyfxm;aom 0wKypnf;udk rcGJjcm;Edkifatmif&Sdawmhonf/ aemufwcef;wGif


Zmwfcif;wck

ay:vmjyefawmhvnf;

uREkfyftzdkUrSm

tvm;wljyem

ay:vmjyefonfESifh aemufqkH; vufajrSmufvdkuf&ygawmhonf/ uREkfyfwkdU


jrefrmjynf awmum;? eef;awmfum;? tdrfawmfykHum; ponfh um;vdyf
BuD;rsm;udk wvdyfNyD; wvdyf ajrSmufcsnfcscsnfvkyf ujyMu&aomtjzpfrS

1268

xdktjzpfrsKd;odkUa&mufatmif tcsdefumv rnfrQMumygOD;rnfenf; [kpOf;pm;rd


ygao;onf/
b0ul;jcif;udk ,kHMunfoavm
ujyonfhZmwfuGufESifh ywfouf uREkfyf\pdwfxJ jzpfay:vmonfh
tawG;tac:rsm;taMumif;udk azmfjy&ygOD;rnf/ Zmwfvrf;rSm a,mufsm;
uav;wa,mufESifh rdef;uav;wa,muf cspfBudKufMuNyD;aemuf taMumif;
rqkH;qnf;yJ

uGJMu?

aoMu&NyD;

aemifb0wGifrS

taMumif;qufum

aygif;zufMu&onfh Zmwfvrf;jzpfonf/ aemifb0qdk&m ]vlaovljzpf}


oabmrsKd;r[kwf? wap avmu

(Spirit

World)

t"dym,frsKd;jzpf

csufcsif;b0wck topfjzpfNyD; csufcsif;awGUqkHcspfBudKufum taMumif;yg


Muonfh oabmrsKd;jzpfavonf/ b0wckrSwckodkU ul;ajymif;onfqdkjcif;udk
t,kHtMunfr&Sdaom uGefjrLepf wdkif;jynfrsm; txufyg ZmwfuGuf
Zmwfvrf;rsKd;udk a&;om;jcif;? ujyjcif; rjyKawmh[l xifrSwfcJUrdaom
uREkfyftzdkUrSm tawmftHUMovsuf&Sd\/ (uREkfyf\txifrSm;jcif; vnf;jzpfEdkif
ygonf/) odkUaom tjzpftysufrsKd;onf wu,frjzpfEdkifaomaMumifh
obm0rus[k ,lqMuvdrfhrnfxifrd\/ vGefcJU aomESpfaygif;tenf;i,fu
[kwfonfjzpfap?

r[kwfonfjzpfap

ZmwfuGuf

Zmwfvrf;aumif;vQif

a&;om;oifhonf? ujyxdkufonf (Art for Art's Sake) [laomt,ltq


orm;rsm;ESifh

trSefwu,fjzpfEdkifonfh

(obm0usonfh)

tjcif;t&m

rsm;udkom a&;om;xdkufonf? ujyxdkufonf[laom t,ltq &SdolwkdU


tjiif;tckef jzpf&mwGif 'kwd,*dkPf;om;rsm;u tEdkif&onf[k uREkfyf

1269

trSwftom;jyKrd\/ txufyg Zmwfvrf;rSm yxr*dkPf;? t,ltqrsKd;jzpfae


onfxifaomaMumifh uREkfyftHUMordjcif; jzpfygonf/
pOf;pm;p&mtcsuf
taMumif;ESifh ywfouf qufvuf qifjcif&mwGif vGefcJUonfh
q,fESpfcefUu w&kwfjynfodkU uREkfyfa&mufcJU ZmwfyGJwyGJMunfhaomtcg
txufyg Zmwfvrf;ESifh cyfqifqif&Sdaom tjzpftysufudk awGUcJU&onf/
if;Zmwfvrf;rSm orD;&nf;pm;ESpfa,muf aoNyD;onfhaemuf vlom;ykHo@mef
r[kwfyJ vdyfjymaumifrsm;tjzpfESifh awGUqkHaygif;oif;Mujcif;jzpfavonf/
wap(0dnmOf) tjzpfESifhjzpfap? vlom;tjzpfESifhjzpfap? vdyfjymaumifrsm;
tjzpfESifhjzpfap jyefvnfawGUqkH aygif;oif;Muonfqdkjcif;rSm oabmtm;jzifh
twlwlyifjzpf\/ xdkoabmum; vlow0gonf uG,fvGefNyD;onfhaemuf
b0opfwckodkU
uREkfyfwkdU

a&muf&ao;onf[laom

jrefrmjynf

a&;om;jcif;onf

t,ltqyifjzpfavonf/

]pkef;wapua0}paom

]acwfaemufjyefqGJjcif;}

ajymMu\/ aemifb0&Sdonf[k

taMumif;t&mrsm;udk

jzpfonf[k

ajymolrsm;u

,kHMunfolaygrsm;onfh jrefrmjynfwGif

]wapo&J} paomtjcif;t&mrsm; taMumif;udk ra&;om;xdkuf? a&;cJUvQif


r[kwfw&kwfawG a&;jcif;jzpfaomaMumifh acwfaemufjyefqGJ&m a&mufonf
[k ajymMujcif;onf wu,fh ynm&Sdrsm;\pum; [kwfygav\avm[k
uREkfyfudk,fwdkif,kHrSm;jcif;jzpfrdonf/ (ae&m uREkfyfudk,fwdkif wyftyf
ydkifEdkifpGm ajym0HUonfr[kwfaomaMumifh ],HkrSm;jcif;} [laom pum;udk
okH;xm;jcif;jzpfygonf/)

trSefudkazmfjy&vQif

uREkfyfudk,fwkdifrSm

qdkAD,uf,leD,H *dkPf;ESpf*dkPf;uGJMubl;onf qdkpOfuwnf;u oifcef;pm

1270

ygcsifyg rygcsifae ZmwfuGufZmwfvrf;aumif; rnpfnrf;vQif a&;xdkuf


onf?

ujyxdkufonf[laom

*kdPf;bufodkU

cyfygygjzpfcJUbl;ygonf/

uREkfyf\t,ltqum; ZmwfuGufZmwfvrf;aumif; oifcef;pmvnf;ygvQif


tvGefaumif;ygonf/ okdU&mwGif tvGefaumif;aom 0wKwckudk oifcef;pm
rygqdkonfh taMumif;wckwnf;jzifh rypfy,fxdkuf? rokH;yJ raexdkuf
[lonfyif jzpfygonf/ txufyg &k&Sm;Zmwfvrf;vnf;aumif;? vdyfjym
ESpfaumif Zmwfvrf;vnf;aumif; aoNyD;onfhaemuf wzefjyefawGUNyD;
aygif;rSomvQif
raoyJESifh

ZmwfuGufZmwfvrf;\

jzpfudkrjzpf

t&omtjynfht0ay:Edkifonf/

onfhtwGufaMumifh

uGefjrLepfEdkifiHBuD;wckwGif

jyoaeMu[efwlayonf/ acwfaemufjyefqGJjcif;taMumif; ajymwwfMuonfh


pmaya0zefa&;q&mrsm; pOf;pm;xdkufMuonf/
&k&Sm;vlxktBudKuf
udpESifhywfouf uREkfyfpdwfxJ jzpfay:vmonfh tawG;tac:
wckudk azmfjyvdkygao;onf/ qdkAD,uf,leD,HwGif uREkfyfMunfhcJU&onfh
bJav;

uyGJ3yGJteuf

(qGrf;vdyfryg)

txufyg

uyGJrSmtrsm;qkH;

Mobmay;jcif;cH&onf udkawGU&\/ uyGJNyD;onfaemuf uacsonfrsm;ESifh


uacsonfrrsm;tm;y&dwf owfu vufckyfwD;ac:Muojzifh uefUvefUum
tjyifbufodkUxGufum
6Budrf&Sdvdrfhrnfxifonf/

rsufESmjy

Mu&aom

tBudrfaygif;rSm

5Budrf

uREkfyfjrifcJUbl;onfh tjcm;ESpfyGJ trsm;qkH;

okH;BudrfrQomxGuf rsufESmjyMu&onf/ wGifomru vufckyfwD;MuykH


vIdufvSJjcif; qlnHjcif;rSmvnf; tjcm;aom uyGJrsm;xuf ESpfqavmuf
&Sdonfudk uREkfyfawGU&onf/ onfudkaxmufjcif;tm;jzifh if;Zmwfvrf;rSm

1271

vlBudKufrsm;aMumif;

xif&Sm;&kHomru

&k&Sm;y&dwfowfonf

wb0rS

wb0odkU ul;&onfqdkaomtjcif;t&mudk oabmusaMumif;? vlow0g


onf

aemifb0&Sdonfqdkaom

tjcif;t&mudk

0rf;xJu

ESpfouf

wwfaMumif; (b0wPSm)? aemifb0&Sdjcif;wnf;[laom tjcif;t&monf


wu,ftrSefjzpf
xkd;xGif;

vlow0gonf

trSefw&m;udk

odjrif[ef&SdaMumif;?

vlrsm;uajymMuapumrl

t&dyftaiGUtm;jzifh

aemifb0r&Sd[k

&k&Sm;y&dowfrsm;onf

ywf0ef;usif&Sd

aemifb0&Sdonf[laom

t,ltqudk,kHMunfESpfouf Mu[efwlaMumif; ponfh tawG;tac:rsm;


jzpfay:vmygonf/

onfrSm

uREkfyf\

tawG;tac:oufoufrQom

jzpfaomfvnf; ,kwd,kwmruif;[l xifjrifrdygonf/


wu,faysmf&TifMuolrsm;
qdkAD,uf,leD,HwGif yGJvrf;obifrsm;ESifh ywfouf uREkfyf\tawG;
tac:wckudkwifjyvdkao;\/

yGJMunfhy&dowfwdkUrnfonfrSm

rnfonfh

wdkif;jynfjzpfap vGwfvyfaysmf&Tifaom trlt&m&SdMujcif;um; rSefygonf/


uREkfyfwkdU jrefrmyGJMunfhy&dowfonfvnf; (t0wftpm;udk taygifqdkif
aygifcJU&apumrl) vGwfvyfpGm aysmf&Tifaom rsufESmxm;rsKd;&SdMujcif;vnf;
rSefygonf/ odkU&mwGif &k&Sm;y&dowf\ &Tifysjcif;onf jrefrmy&dowf
xufyif uJvGef;onf[k xifrdygonf/ vlwdkif;vdkyif0wfaumif;pm;vSESifh
a&mufvmMu &Tifysaom rsufESmrsm;udk xdkifckHwdkif;vdkyifawGUjrif&\/
jzpf[efvuPm&SdonfrSm igwkdUonf waeUvkH; acR;usatmif vkyfcJU&NyD;
onfhaemuf
rnfrQavmuf

(pum;&Sdom

a&;rdonf/

tvkyfvkyfonfjzpfap?

1272

&k&Sm;jynfwGif
acR;rusEdkifyg/)

xdk&moD
aysmf&onfh

tcsdefydkif;wGif

tm;&yg;&w0BuD;aysmfvdkufrnf[laom

oEd|mef jzifh

yGJodkUvmMujcif; jzpf[ef&Sdonf/ ckHwef;rsm;odkU vSrf;Munfhvkdufonfhtcg


ajEBuD;ESifhMunfhaeonfh a,mufsm;udkvnf;aumif;? rdef;rudkvnf;aumif;?
vlq,fa,mufwGifrS wa,mufawGUrdonfrxif? wD;Muaom vufckyfoHrsm;?
oabmusonfh &,foHrsm;onf vIdufvSJjcif;&SdvS vljzpf&jcif;\t&omudk
&mckdifEIef;jynfh cHpm;vsuf&SdMu\/ [kwfvnf;[kwfayrnf/ jrif;yJG&IH;vmaom
rsufESmrsKd;?

ydkum0dkif;rS

ESifxkwfjcif;

xvmaom

cH&onfhrsufESmrsKd;?

rsufESmrsKd;?

a<u;ylaom

tdrfvcray;Edkif

rsufESmrsKd;

tifydkU

vdkifpifr&ojzifh &IHUrJUaeol\ rsufESmrsKd;onf y&dowfxJwGif yg&Sd


vdrfhrnfr[kwf? &IHUrJUaeol\rsufESmudk awGUcJUvQif rdrd\tcspfudk wkHUjyefjcif;
rcH&ol\rsufESmyif jzpfwef&m\/ onfrSm umrbkHom;wkdU\ "rwm
aywnf;/
u&ifrvifZmwf&kHBuD;
abmfvf&TdKifZmwf&kHBuD;onf
aqmufvkyfcJUojzifh

Zmbk&ifrsm;

a&Ta&mifwajymifajymifESifh

vufxufuwnf;u
crf;em;wifhw,fvSonf

rSefaomfvnf; aemufqkH;aqmufvkyfonfh u&ifrvifZmwf&kHBuD;ESifh EIdif;,SOf


vdkufonfhtcgwGifrlum; (ta[mif;trsOf;udk wefzdk;xm;wwfonfh ordkif;
q&m rsm;\ rsufpdrsKd;rSwyg;) r,SOfomatmif uGmjcm;vsuf&SdavNyD/
u&ifrvif

Zmwf&kHBuD;rSm

1961

ckESpfatmufwdkbmvw&ufaeUwGif

aqmufvkyfNyD;pD; 22 Budrfajrmuf qdkAD,ufygvDreftjzpfESifh tpnf;ta0;


xdkifcJUojzifh
trnfwGifcJU&m

uGef*&uf eef;awmfBuD;
if;taqmuf

Palace

ttkHBuD;udkyif

1273

of

Congress

[l

Zmwf&kHBuD;tjzpfESifh

tokH;csjcif;jzpfaomaMumifh u&ifrvif Zmwf&kHBuD;

Kremlin

Theatre

[l vnf; ac:wGifavonf/ qdkvdkjcif;rSm if;taqmufttkHBuD;udk &k&Sm;


ygvDrefcef;raqmifBuD;tjzpfESifhvnf;aumif;?
&moDwGif)

(tpnf;ta0;rxdkifonfh

Zmwf&kHBuD;tjzpfESifhvnf;aumif;ESpfrsKd;

tokH;jyKavonf/

&k&Sm;qdkvQif &IwfcszdkUBuHpnf pdwful;olrsm;u ]]rcrf;em;yJ &Sdrnfavm?


ygvDreftaqmufttkHudk Zmwf&kHtjzpfESifh okH;xm;jcif;r[kwfygavm}} [k
ajymaumif;ajymMuayvdrfhrnf/ rnfokdUyifjzpfap Zmwf&kHBuD;wck taejzifh
rBuKHbl;atmif crf;em;wifhw,fonfh taqmufttkHBuD;jzpfonfh twGuf
tenf;i,fazmfjyyg&apOD;/
BuD;us,fcrf;em;ykH
uREkfyfrSm tenf;i,ftat;rd *smreDjynf aq;&kHwuf ae&pfcJU&
ojzifh

udkvSausmfESifh

ocifausmfpdefwkdU

jrefrmjynfodkUjyefoGm;Mu

onfhaemufwGifrS u&ifrvifZmwf&kHBuD;udk MunfhcGifh&onfhtwGufaMumifh


tat;rdjcif;udkyif

aus;Zl;wif&rnfuJUodkU

atmufarhrdonf/

*smreDrS

uREkfyfjyefa&mufvmaomtcg uREkfyf\nDonf uREkfyftm; if;Zmwf&kHBuD;odkU


ac:oGm;\/ xdkyJGrSmtxl;aeUyGJjzpfonf/ yJGujyonfhZmwf&kHESifh ZmwfckHBuD;
wkdU\

BuD;us,fcrf;em;jcif;xuf

ywfywfvnf&Sd

taqmifaqmif

tcef;cef;wkdU\ crf;em;jcif;ESifh qef;Mu,f jcif;wkdUtwGuf uREkfyfom


tHUMordonf/ Zmwf&kHcef;odkU r0ifrDjzpfap? acwcP tyef;ajz&efjzpfap
ywfywfvnf&Sd taqmifaqmiftcef;cef;wdkUwGif xdkifEdkifMuonf/ aq;vdyf
aomuf&ef twGufvnf;aumif;? pum;ajym&eftwGufaomf vnf;aumif;?
pm;aomufMu&ef twGufaomfvnf;aumif; us,f0ef;vSaom tcef;BuD;

1274

rsm;&Sday&m tcif;tusif;ESifh rD;xGef;xm;ykHwdkUonfyifvQif (uREkfyftzkdU &m)


wtHUwMo&Sdygbdonf/ tvif;a&mifonf pl;pl;0g;0g;r[kwfyJ rsufpdESifh
tvGefyeH&atmif&Sdaomfvnf; vif;vdkufykHrSm vdkavao;r&Sday/ Murf;jyifBuD;
wckvkH;rSm a&mfbmtaysmhpm;jzifh cif;xm;onfjzpf tEktnHUBudKufaom
uREkfyftzkdU Zdrf&SdvSonf/
pm;yGJcef;BuD;rSmvnf; tvGefus,f0ef; crf;em;pGmjyifqifxm;onfhjyif
Nrdef&SufykH&aom yGJM unfhy&dowfwkdU pm;vdkufaomufvdkufMuykHrSmvnf; aysmf
p&mBuD;jzpfae\/ tpm;taomufrsm;rSm uREkfyfwkdUjrefrmaiGESifhwGufaomf
aps;EIef;BuD;jrifhonf[k

qkd&rnfjzpfaomfvnf;

NcdK;NcHjcif;r&Sd?

tvQHy,f

pm;Mu aomufMujcif;udk awGU&\/ aps;EIef;csKdaomfvnf; ydkufqH&Sm;


0,frpm;EdkifMuvQif aps;csKdjcif;onf tcsnf;ESD;jzpfayvdrfhrnf/ olwkdU\
tpm;taomuf

tokH;tpJG&ufa&mykHudk

uREkfyfjrif&onfhtcg

jrif;yGJudk

ESpfacgufokH;acguf a&mufbl;pOfu jrif;Edkifaomolrsm; okH;MujzKef;Mujcif;udk


owd&rdonf/ pnfum;vdkufykHudk OyrmEdIif;&aomf uREkfyfwkdU jrefrmjynf
tpnfum;qkH;aom

bk&m;yGJBuD;wckwGifpm;MuaomufMujcif;ESifhwlvS\/

okdUaomfjcm;em;csufwck &SdonfrSmum; bk&m;yGJrsm; vlpnfum;onfqdkvQif


awmfatmifavsmfatmif

jyifqifay;wwfMuay&m

xdkpm;yGJcef;BuD;rl

xkH;pHtwdkif; jyifqifay; udk,fhtvSnfhusaomtcg (tawmftwef awmh


Mumonf/) rcRwf{uef&Muavonf/

1275

"mwfavSum;wrsKd;
u&ifrvifZmwf&kHBuD;rSm abmfvf&TdKif Zmwf&kHBuD;uJUodkUyif txyf
av;xyf&Sday&m abmfvf&TdKifZmwf&kHBuD;rSmrl udk,fhtxyfodkUa&mufatmif &dk;&dk;
avSum;jzifh ajcvsifwufMu&\/ u&ifrvifZmwf&kHBuD;rlum; ]rufx&dk}
ajratmufrD;&xm;

rSmuJUodkUyif

tJUpfumvdwm

(Escalator)

ac:

"mwfavSum;wrsKd;jzifh wuf&onf/ "mwfavSum;wrsKd;[ka&;jcif;rSm a&Twd*kH


bk&m;ESifh &efukefwdkufBuD;rsm;wGif wyfqifxm;onfh txufESifhatmuf
rwfapmufpGm

qif;wuf&aom

(avSmiftdrfcef;)

avSum;rsKd;r[kwf?

MunfhvdkufvQif yuwdavSum;&dk;&dk;uJUokdU txpfawGESifh cyfapmif;apmif;


&Sdaom

avSum;rsKd;jzpfavonf/ avSum;taMumif;udk tjcm;vlrsm;

a&;zl;MuvS tqef;topf r[kwfaomfvnf; rzwf&bl;olwkdUtwGuf


A[kokwjzpfapjcif;iSm

tenf;i,fazmfjyvkdufygOD;rnf/

avSum;&if;rS

&yfMunfhvdkufonfhtcg omrefavSum;&dk;&dk;ozG,f txpfawGESifh cyfapmif;


apmif;&Sd

ESif;pif;,SOfvsuf&Sdonfudk

NrJNrJr&yfwwfolrsm;tzkdU

jrif&ayvdrfhrnf?

vuf&ef;rsm;vnf;

&Sd\/

wbufwcsuf
(tavhtusifh

r&SdrDudk,fhudk,f udkpdwfrcsEdkif vuf&ef;udkudkifum xdef;xm;&aomfvnf;


uREkfyftbdk;BuD;tdk wa,mufyifvQif ESpfBudrfavmuf qif;wuf&aomtcg
vuf&ef;udkrudkif&awmhyg/) avSum;&if;rS wufvdkaomolonf atmufqkH;
avSum;xpfay:odkU zswfueJ &yfvdkufonfESifh wNydKifeuf txufodkU
wufvsuf&Sdaom avSum;xpfrsm;ESifh twl ygoGm;awmhonf/ tjcm;buf
rdrdESifhqefUusifbuf c&D;oGm;aeMuonfh tqif;orm;rsm;udkvnf;jrif&\/
avSum;xdyfodkU tvdktavsmuf a&mufoGm;aomtcg rdrd\ tvkyfrSm
nDnmaom Murf;jyifay:odkU tomuav;

1276

vSrf;ul;vdkuf&efom&Sdonf/

tqif;rSmvnf; tvm;wlyif avSum;xpfay:okdU tomuav; vdkufyg


oGm;&efom jzpfonf/ u&ifrvifZmwf&kHBuD; yGJMunfhy&dowfonf rdrdwkdU\
vufrSwf&Sd&mtqifhodkU

"mwfavSum;jzifh

ajcanmif;rcH&yJ

oGm;EdkifMu

avonf/
ZmwfckHBuD;
Zmwf&kHBuD;xJodkU wtdtdaysmhaysmif;aom Murf;jyifwavQmuf vSrf;0if
oGm;aomtcg xdkifckHrsm;rSm abmfvf&TdKifZmwf&kHBuD; rSmuJUodkU cyfrIdif;rIdif;
r[kwfyJ &J&JeDvsuf&Sdonfudk awGU&onf/ ydkqifajcavQm jyKvkyfxm;
onfhtwGuf y&dowfonf ZmwfckHay: ujyolrsm;udk ydkxif&Sm;pGm
jrifEdkifonf/ xdkifckHwck xdkifNyD;aemuf uREkfyfonf uREkfyfxdkifaom xdkifckHudk
aocsmpGm udkifwG,fprf; oyfMunfh&moyf&yfjcif;? acsmarGUjcif;? yifudk
txnfaumif;jcif;wkdUudk

jrif&ojzifh

jrefrmvuform;wa,mufonf

if;xdkifckHrsKd;wckudk usyf 300xufavQmh vkyfEdkifygrnfavm[k tuJjzwf


rdonf/ xdkifckH\vuf,mbuf pm;yGJ&Sifuav; wck&Sd&m tvdk&Sdonfhtcg
rdr\
d &ifcGifxJodkU qGJwifNyD; pm;aomufp&mrsm; wifum okH;aqmifEdkifonf/
xdkifckHwGif

cvkwfuav;wck&Sdao;&m

uREkfyfonf

if;\tokH;udk

odvdkonfESifh uRekfyf\nDtm;ar;Munfh\/ olonfcvkwfudk xdkrS rS


vIyfcgprf;oyfMunfhaomfvnf; tokH;udk&SmrawGUEdkifyJ &SdvufavQmhvdkuf
Mu&onf/ ]nD}onf &Jabmfwa,muf jzpfaomfvnf; tvkyfrsm;olwa,muf
jzpf u&ifrvifZmwf&kHBuD;odkU wBudrfom a&mufbl;onf[k od&onf/
bJav;uyGJrSm tcef;wcef;ajymif; ]Zmwfcif;}udk jyKjyif&onfhtcg um;vdyf
rsm;udk BudK;jzifh qGJ&kHESifhrNyD;yJ rsm;pGm jyKjyif&efvdkonfjzpfaomaMumifh

1277

em&Dw0ufcefU tem;ay;NyD; y&dowfvnf; tjyifodkUxGufum pm;Mu


aomufMu aq;vdyfaomufMuavonf/ uREkfyfrarhEdkifonfh Zmwfcif;wckrSm
ZmwfckHaemufydkif; cyfususwGif a&S;a[mif;tdrfBuD;waqmif&Sd&m twGif;
rD;tdrfrsm;xGef;nSdxm;

vlrsm;xGuf0ifoGm;vmvsuf&Sd\/

tdrfa&SUum;

rdef;uav;wa,mufESifh a,mufsm;uav;wa,mufonf jrufcif;ay:wGif


wGJ uvsuf&Sd\/ aemufqkH; um; a&S;tdrfBuD;onf ZmwfckHay:yif
rD;rsm;awmufavmifvsuf&Sd onfudk jrifMu&onf/ azmfjycJUNyD;onfhtwdkif;
uREkfyfrSmbJav;uyGJrsm;wGif Zmwfaumif rsm;ESifh Zmwfvrf;xuf o&kyfyg
wu,fxif&avmufatmif jyifqifxm;onfh ]Zmwfcif;}rsm; ydkrdkpdwf0if
pm;jcif;&SdcJUygonf/
bJav;tu
bJav;tuESifh ywfouf uREkfyfowdjyKrdaom tjcif;t&mwckudk
azmfjyvdkao;\/ bJav;uyGJudk Munfhump uREkfyfonf ajczsm;uav;
ESpfacsmif;axmufum ranmif;rnm Mum&SnfpGmuEdkifjcif;udk tHUMo&kHrSwyg;
csD;rGrf;p&m &SmrawGUyJjzpfae\/ ajcaxmufrsm;udk ajrSmufjcif;? um;jcif;ESifh
vufrsm;udk vIyf&Sm;ykHwdkUrSm rdef;uav;rsm;twGuf tvSrf;uGmvGef;NyD; udk;&dk;
um;&m;

EdkifvGef;onf[lyif

xifrd\/

odkU&mwGif

Mum&SnfpGm

Munfhvdkufaom tcgrlum; olwkdU\vIyf&Sm;ykHrsm;onf xifoavmuf


r&dkif;[kjrifvm\/ xdkUxufMumjyefaomtcgrlum; olwkdU\vIyf&Sm;ykHrsm;
ESifh ywfouf tqif ajyaom tcsuftvufrsm;udk jrifwwfvmawmhonf/
rdef;uav;rsm;

aygifum;&m;vkyfjcif;?

ajcaxmufajrmufvGef;jcif;onf

jrefrmrsufpdESifh jrifvdkuf vQif jrifvdkufcsif; &dkif;pdkif;onf? tjrifrawmf[k

1278

wcgwnf; qkH;jzwfwwf\/ uREkfyfwdkUonf tawG;eufaom vlrsKd;jzpf


[efwlonf/ uREkfyfonfbJav;tuudk tcsdefMum&SnfpGm Munfhonfhtcg
rlvuwnf;u tcH&Sdonfh tqdkygtawG;rsKd; aysmufoGm; ajc[efvuf[ef
oufoufudkom

jrifvm\/

trSefrSm

bJav;

uacsonfrrsm;\

ajcvufvIyf&Sm;ykHonf tvGef,Ofaus;onfh [eftrlt&m rsKd; yg&Sdjcif;udk


uREkfyfoabmaygufvmonf/ pmzwfol oabmaygufatmif &Sif;jy&rnf
qdkvQif bJav;uacsonfrrsm;\ u enf; u [efESifhudk,ftae txm;udk
avhusifhrxm;onfh
ESpfacsmif;udk

rdef;uav;wa,mufonf

if;wdkUenf;wl

aygif

um;onfjzpfap? ajcaxmufESpfacsmif;udk wbufpDajrSmuf

onfjzpfap rMunfhaysmfatmifjzpfNyD; rsufpdxJ udk;&dk;um;&m;ESifh rzG,f


&maom pdwful;rsKd; 0ifvmayvdrfhrnf/ bJav;tuudk Munfhwwfvmaom
tcgrl aemufajcwbufudk cg;txufa&mufatmif ajrSmufvdkufapum
rlvnf; udk,fum,\ [efjyifykH tvdkufoifh&SdvS vSyaom udk,fvkH;
udk,faygufvnf; &Sdolrsm;jzpfonfh twGufaMumifh rawmfwavsmf toGif
rsKd;ray:vmyJ

udk,fvufESifh

ajc

axmufwkdU\

vIyf&Sm;enf;qdkif&m

tEkynmonfomvQif pdwfxJwGif ay:vmyg awmhonf/ onfaMumifh


taemufwdkif;

bJav;tuonf

tEkynmwcktaejzifh

urmwGif

emrnfBuD;jcif; jzpfwef&monf[k uREkfyfawG;awmrdygonf/


&k&Sm;qwfuwf
urmwGif emrnfBuD;vSaom &k&Sm;qwfuwfudkvnf; armfpudkwBudrf
vDeif*&uf wBudrfuREkfyfMunfhcJUbl;onf/ vDeif*&uf&Sd qwfuwfodkU
pma&;q&mrESifhtwl

uREkfyfwdkUoGm;Mu&mwGif

1279

q&mru

]]uRefrawmh

qwfuwfyJG

rMunfhwmMumygNyD? &SifwkdUMunhfcsifw,fqdkvdkU

vdkufykdUyg

w,f}} [kajymonfESifh uREkfyfwD;acgufpkHprf; atmufygtwdkif; od&Sd&onf/


qwfuwfyGJ
(Uncultured)

[lonfrSm

uav;oli,frsm;ESifh

tvkyfMurf;orm;rsm;

omMunfhaomyGJ jzpf tay:0wf tusxlBuD;rsm;udk &kHxJwGif

0wfEdkifcGifh&SdaMumif;ajym&mwGif ]]uav;yJxifxif? pmrwwfwJU trsKd;tpm;yJ


xifxif

uRefawmfwkdUawmh

MunfhcsifoAsm}}[k

uREkfyfu

jyefajym\/

wGifolu ]]&SifwkdUvdk wcgw&HvmwJU oltzkdUawmh[kwfygw,f? MunfhvJ


Munfhxdkufygw,f? 'gaMumifhvJ uRefru vdkufydkUwmygyJ}}[kajymavonf/
pma&;q&mrum; ajymp&SdvQif bGif;bGif;ajym wwfonfh 0goem&Sdol
wa,mufjzpf aemufqkH;wGif uREkfyfESifh tvGefcifrif &if;ESD;aom tjzpfodkU
a&mufcJUMuonf/

(uREkfyf\0wfpkHarhusef&pfpOfu

]]prf;MunfhygapOD;}}[k

ajym&Jaom trsKd;orD;yifjzpfonf/) vDeif*&ufqufuwf yJG uREkfyfonf


olESifhyxrtBudrf awGUjcif;jzpf t,femu&JeD;em;taMumif; aqG;aEG;Mu
onfESifhyif qwfuwf &nfrSef;oavmuf tm&kHrpdkufEdkifyJ jzpfcJU& onf/
uREkfyfu ]]t,femu&JeD;em;\ tjzpfrsKd;ESifh BuKH&vQif rdef;rw&mteuf
b,fESpfa,mufavmuf tvGef&kef;Edkifrnfxifygoenf;}}[k ar;aomtcg
olu ]]tvGwf&kef;EdkifwJU rdef;rrsKd; r&Sdbl;vdkUawmh rqdkygbl;? uRefrudk,fwdkif
jzifh wa,mufrS rawGUbl;ao;bl;}} [k jyefajym&m tqkH;tjzwf
ESifhwuGol\ yGifhvif;aom oabmxm;udkyg uREkfyfoabmusvSonf/
]]'Dvdkqdk cifAsm; tygt0ifaygh}} [k uREkfyfu ppfar;&m ]]uRefrvJ
rkd;usa&Tudk,f

(Heaven Born)

wa,mufrS r[kwfyJ}} [k &J&J 0HU0HU

ajzqdkavonf/

1280

armfpudkqwfuwfyJG
armfpudkqwfuwfyGJokdUrl uREkfyfwkdUokH;a,mufonf ]nD}ESifh]om;}wkdUESifh twl
oGm;a&mufMu\/ yGJxJodkUr0ifrD ]om;}u tkdufpu&ifpm;MutkH;rvm;}}[k
ar;onfESifh uREkfyfu pdwfcyfxifhxifhESifhyif ]]pm;rnf}}[k ajymvdkuf\/
pdwfxifhrdjcif;rSm

rQavmuf

at;vSaoma'owGif

pm;oifhawmfyg

rnfavm [k pOf;pm;rdjcif;aMumifhjzpfonf/ odkUjzpf av,mOfysHay:


[mrpm;? [dk[mrpm;? a&udkyifaomuf0HU[efrwlaom ocifausmfpdef
rSwyg; tkdufpu&ifwxkyfpD ,lvmcJUMuonf/ yGJxJ uREkfyfwdkUonf
tdkufpu&ifxkyfudk ajzumajzum Budwf&onfrSm Zdrf&SdvSonf/ qwfuwf
yGJrSm bkdifpukyfxJ uREkfyfMunfhbl;onfh tcef;tcsKdUyg&Sdaomfvnf; t&kyf
tjzpfESifh Munfh&jcif;xuf vludk,fwkdifjrif&jcif; \t&omonf BuD;pGmaom
jcm;em;jcif;&Sdayonf/ xkdUjyif tcsKdUaom tqef;rsm;udk tjcm;aomqwfuwf
rsm;wGif i,fuwnf;u jrifcJUzl;aomfvnf; wlyifwlapumrl ydkcufcJaom
twwfrsm;udk

awGU&onf/

yrmqdkaomf

aumif;uifbm;?

BudK;wef;

avQmufjcif;? *Rrf;ypfjcif;? jrif;pD;jcif;rSp acG;vdrm? jrif;vdrm? awm


wd&pmef&dkif;rsm; ponfudk qwfuwfyGJrsm; ay:uwnf;u vlwdkif;jrifcJUMu
uREkfyfvnf; vufrvGwfwrf; MunfhvmcJUolwa,mufjzpf\/ odkU&mwGif
aumif;uifbm;vnf;aumif;?

BudK;wef;avQmufjcif;ESifh

jrif;pD;jcif;wkdU

vnf;aumif; tjcm;qwfuwfrsm; jyMuonfxufESpfqrQcJ,Of;NyD; okH;qrQ


Munfh&Iaumif;onfudkjrifcJU&\/

acG;vdrmcsif;vnf;rwl?

jrif;vdrmcsif;

vnf;rwl tvGefUtvGefcJ,Of;vS wcgw&H [mozufaom twwf


uav;rsm;

oifjyxm;ykHrSm

r,kHEdkifavmufatmif

cufcJvSygayonf/

uRekfyfonf wbufwGif tkdufpu&if\ &om&kHudkcHpm;,if; vljyufrsm;\

1281

&,fp&m tjyKtrludk wbufu &,farm&onfrSm rtm;vyfatmif &Sdyg


awmhonf/ wcsufwcsuf wGif uREkfyf pdwful;av;wckay:aygufvm\/
(tdkufpu&ifrSm

puLjzifhywf

xm;

tawmifhvdkuf

vufESifhudkif

pm;&onfjzpf&m a&cJaom &moDOwkjzpfonf ESifh t&nfraysmfyJ vufxJ


tawmifhvdkufwnfvsuf &Sdojzifh udkufpm;vdkaom txufydkif;rSpuLywfudk
wjznf;jznf;csif; ajzum udkufpm;Edkifavonf/) uREkfyf\pdwfxJ tkduf
pu&ifawmifhudk udkufpm;,if; qwfuwfvljyufrsm;\ aemufajymifjcif;
rsm;udk ttkyftxdef;r&Sd? vGwfvyfpGm w[m;[m;&,fvsuf&Sd jcif;rsm;udk
owdjyKrdygonf/ igonfqdkAD,uf,leD,HokdU a&mufcgrS uav;b0 odkU
jyefqif;ae&acsNyDwum;[k pOf;pm;rdayao;onf/
wwd,tBudrf pum;ajymjcif;
armfpudkNrdKUrS uREkfyfwkdUokH;a,muf 'kwd,tBudrf xGufcGmcgeD;wGif
tm&Stmz&du

cspfMunfrIckdifNrJa&;aumfrwD

vlBuD;rsm;u

uREkfyfwkdU

wnf;cdkonfh bk'ghyJpf [dkwJvfwGif aeUpmpm;yGJ wnfcif;auR;arG;jcif;tm;jzifh


EIwfqufMuavonf/ if;EIwfqufyGJwGif uREkfyfonf ]nD}\wkdufwGef;csuf
t&

wwd,tBudrf

pum;ajymcJUygonf/

xdktcgrl

uREkfyfonf

qdkAD,uf,leD,HtwGif; tawmfuav;ESHUatmif vnfywfNyD; tawmftwef


vluJcwfcGifh &&SdcJUNyDjzpf aomaMumifh uREkfyf\pdwfxJ&Sdaom tjcif;t&mudk
txdkuftavsmuf zGifh[ajymjycsifaomqEjzpfay:vsuf&Sd\/ uREkfyfajymaom
pum;rsm;udk pum;jyefrdef;uav; tm'gu bmomjyefajym&\/ (tm'gonf
uREkfyfawGUcJU&onfh qdkAD,ufpum;jyefrsm;teufwGif t*Fvdyfvdk tawmf
oyfoyf&yf&yf bmomjyefwwfolwa,mufjzpf\/ &k&Sm;vdkjyefqdkjcif; rlum;

1282

uREkfyfrajymEdkifay/)
OD;vSausmfum;

pvQifpcsif;

OD;acgif;?

uREkfyfu

udk,fpm;vS,ftzGJUwGif

ocifausmfpdefum;

yg;pyf?

uREkfyfum;

ESvkH;ESifhwlygaMumif;? ESvkH;ESifhwlykHrSm qdkAD,uf,leD,HodkU a&mufuwnf;u


uREkfyfonf awGU&orQaom vlrsm;ESifh cspfcif&if;ESD;jcif;&Sdatmif txl;
wvnf BudK;pm;cJU&m BudK;pm;onfhtwdkif;vnf; atmifjrifjcif;udk awGU&
0rf;ajrmufvSygaMumif;

(ae&m

yifpifpm;

uacsonfBuD;rsm;\

&dyfomwGif uREkfyftm; if;wkdUESifh twlaezkdU zdwfac:NyD;tpdk;& tm; if;wdkUu


axmufcHwdkufwGef;

ay;ygrnf[k

ajymbl;onfh

taMumif;rsm;ESifh

uREkfyf\vufacsmif;rsm; at;vGef;vS aoG;awmifhrwwf&Sd&mwGif pum;jyefr


uav; tmvmu ]tmaiGUjzifh} [m;wkdufNyD; aEG;atmifvkyfay;onftxd
Muifemjcif;&SdykHwdkUudk ajymjyonf/) onfudk axmufjcif;tm;jzifh qdkAD,uf
wkdUonf

MuifemaomESvkH;udk

MuifemaomESvkH;jzifh

wkHUjyefwwfonfh

vlrsKd;jzpf onf[k uREkfyf,kHMunfaMumif; (vltm;vkH; OD;acgif;qwfMuonf/)


odkUqdkaomfvnf; uREkfyfESifhtqufjzpf&olrsm;rSm tpdk;&tzGJUwGif txufwef;
usonfh

y&JUqD;'D;,rf;

tqifhtwef;r[kwf?

omreftwef;tpm;

rQomjzpfaMumif;? uREkfyf\txifrSm txufwef;qdkaom yk*dKvfBuD;rsm;rlum;


a'goawGrmeawG

rkd;rTefNyD;

igwaumaumcsifonfh

pdwf"mwfrsKd;awG

jynfhvQHvsuf &SdMuonfxif aMumif;? qdkAD,ufacgif;aqmifBuD;rsm;onf


awmifolv,form;ESifh tvkyform;wdkU\ arwmpdwf"mwfrsKd; rarG;jrLMuyJ
rmefrmeawG axmifvTm; vsuf&SdMuygu urmBuD;onf waeUapmapmwGif
rD;cdk;ESifh

jymavmufom

usef&pfzG,f&m&SdaMumif;?

qdkAD,uf,leD,HodkU

ESvkH;tjzpfESifh uREkfyfvdkufygvmcJU jcif;rSm ESvkH;tvkyfudk udkifwkdifavhusifhNyD;


tjcm;olwdkUtm;vnf;

jyefUyGm;ap&ef

twGufjzpfaMumif;?

(tcsKdUrSm

pOf;pm;vsuf wa,mufESpfa,mufrQ OD;acgif;qwf Muonf/) uREkfyf\

1283

]wdkUpf}um; urmhwdkif;jynfrsm;tm;vkH; wpfjynfESifhwpfjynf arwmpdwfjzifh


tjyeftvSef wkHUjyefEdkifMuNyD; oifhoifhjrwfjrwf &SdMuygapownf;? (Good
Will and Good Fellowship)

[kqEjyKcJUygonf/vltm;vkH;onf uREkfyf\

]wdkUpf}udk xkH;pHtwdkif; 0dkift&ufjzifhvufcHMuaomfvnf; 0rf;xJu &kwfw&uf


BudKufcsifrSBudKufayrnf/ wa,mufESpfa,mufurl ESpfoufaomtrlt&mrsKd;
jyMuav&m tm;vkH;rlum; av;eufpGm pOf;pm;aom rsufESmxm;rsKd; azmfjyMu
onfcsnf;

awGUcJU&ygonf/

(ocifausmfpdeftm;

]yg;pyf}ESifhEIdif;

uREkfyfuajympOf OuXvkyfol pma&;q&mBuD;u ]]yg;pyfruygbl;cifAsm;?


avmufpydumeJU

wlygayw,f}}[k ajymygao;onf/ aqG;aEG;yGJrsm;wGif

ocifausmfpdefonf pum;rajymonfr&Sd? ajymonfcsnf;awGUcJU&onf/)


&Jabmfrsm;ESifhcGJcGmjcif;
aemufwaeUaeUv,fwGif uREkfyfwdkUonf armfpudkNrKdUrS 'kwd,tBudrf
xGufcGmMuav&m uREkfyf\ ]nD}ESifh]om;} wkdUonf uREkfyfwdkUludk avqdyfodkU
wdkifatmif vdkufydkUMu\/ &JabmfESpfa,mufonf uREkfyfwdkUtm; tmrD;eD;,m;?
a*smf*sD;,m;?

vDeif*&uf

paomNrdKUrsm;odkU

uREkfyfwdkUESifhtwl

vdkufyg

vmcJUMu&m wBudrfrSmrl tjcm;wdkif;jynfwjynfodkU xGufcGmMu&rnfjzpf


olwdkUudk,fwdkif vdkufygcGifhr&SdyJ uREkfyfwdkUtm; avqdyftxdom vdkufydkU
Mujcif;jzpfavonf/

(uREkfyfwdkUonf

av,mOfysH&kHxJwGif

av,mOfysH

apmifhvsuf&Sdonf/ rtrmonf *smreDjynfrS av,mOfysHESifh qdkufa&muf


vmjcif;taMumif;udk txufwGifazmfjycJUNyD;ygNyD/ cGJcgeD;wGif nDESifhom;
wdkUonf

0rf;enf;aomrsufESmxm;udk

xif&Sm;pGmazmfjyvsuf

&SdMu&m

uREkfyfonf rtrmtm; &Jabmfrsm;ESifh rdwfqufay;txl;ojzifh ]nD}\

1284

0rf;enf;aom
nD\rsufESmudk

rsufESmxm;udk

rtrmudk,fwdkif

jrif&onfwGif

jrifEdkifavmufygonf/

uREkfyf\pdwfxdckdufonfESifh

]nD}tm;

wcgwnf; tNyD;cGJMujcif;r[kwfao;yJ wzefjyefawGUMu&OD;rnf jzpfaom


aMumifhtvGefBuD; 0rf;enf;p&mr[kwfao;aMumif;ESifh tm;ay;pum; ajymcJU
&ygao;onf/)
xdwfvefUrdaomtjyKtrl
bmvifNrdKUodkUa&mufMu
*smreD&Jabmfrsm;onf

eD0g[dkwJvf

uREkfyfwdkUtm;

wnf;cdkvsuf&SdpOf

vdkufyZpfNrdKUjyyGJBuD;odkUvdkufydkU&ef

pDrHMuavonf/ qdk&S,fvpfEdkifiHrsm;rS &Jabmfrsm;onf tjcm;wdkif;jynfrsm;rS


zdwfac:onfh {nfhonfawmfrsm;tm; *&kpdkufMuykHrsm;rSm tvGefaus;Zl;wifzdkU
aumif;vSonf/ tpm;taomuf taetxdkifESifh vnfywfMunhf&I&eftwGuf
tvkH;pkHwm0ef ,lay;onfhtjyif uREkfyfwdkUvlokH;a,mufESifhtwl &JabmfESpf
a,muf? wcgw&H okH;a,mufrQ tNrJxnfhay;wwfMuayonf/ (onf
udkyif rvdkaomolrsm;u ]olvQKd}tapmifh xnfhay;xm;onf[k ajymMuOD;
rnfavm rqdkEdkifay/) bmvif odkU uREkfyfwdkUa&mufonfhn {nfhcHyGJ
uav;wckjyKvkyf &Jabmf 8a,mufcefU vma&mufMuonf/ if;teufwGif
a,mufsm;av;a,mufESifh

rdef;rav;a,muf

cefUyg&Sd\/

rdef;rav;

a,mufteuf Oy"d&kyfaumif;aumif;ESifh tawmfcefUcefU 0wfxm; touf


40cefU&Sdaom rdef;rwa,mufonf pm;yGJwGif uREkfyfESifh rsufESmcsif;qdkif
xdkifrdMu\/ xdkrdef;ru *smrefvdkajymaom pum;udkwa,muf ut*Fvdyfvdk
bmomjyef ajym&jcif;udk axmufjcif;tm;jzifh olwdkUtxJwGif tBuD;tuJ
jzpf[ef&Sd\/ tm;vkH;uvnf; if;tm;&dkaoav;pm;MuykH&onf/ pm;yJG

1285

npmpm;vsuf&SdMupOf xdkrdef;rESifh uREkfyfonf xkH;pHtwdkif; rsufrSef;wef;


rdMuavNyD/ odkU&mwGifolu t*Fvdyfvdkvnf; ajymwwf[efrwl? tao;tzGJ
taMumif;t&muav;rsm;udk pum;jyefESifhajymzdkUvnf; roifhojzifh olESifh
uREkfyfonf pum;urf;vSrf;jcif;rjyKyJ pm;yGJwbufwcsufxdkifum Munfh&kHrQ
om MunfhaeMu\/ pm;aomufNyD;Mu xdkif&mrSxMuaomtcg xdkrdef;ronf
uREkfyf&Sd&modkU avQmufvm vufqGJEIwfqufMu&mwGif uREkfyf\rsufESm
teD;odkU qwfueJikHUvdkufonfudkjrifonfESifh uREkfyfrSm upf(pf)ay;vdkufacs
awmhrnfavm[k 'dwfueJjzpfoGm;\/ odkU&mwGif xdkuJUodkUrjyKyJ uREkfyf\
teD;odkUcsOf;uyfNyD; ]]*G'fEdkuf}}? ]]*G'fEdkuf}} [k

ESpfcGef;wdkif

cyfwdk;wdk;

EIwfqufavonf/ ol\jzLpif aompdwfESifhywfouf uREkfyf,kHrSm;jcif;


r&Sdaomfvnf; tjyKtrlum; xl;qef; onf[k uREkfyfowdjyKrdygonf/
tat;rdjcif;
rwfv 13&ufaeU uREkfyfwdkUonf pum;jyefrdef;rwa,muf? vrf;jy
a,mufsm; wa,mufESifh twlarmfawmfum;jzifh vdkufyZpfNrdKUodkUxGufvmMu
onf/ xdkNrdKUwGifuREkfyfwdkUvlpk wnf;cdkaom[dkwJvf\trnfrSm tJhpfwkd;&D;
,m;[kdwJvfyifjzpf\/ okdU&mwGifvDeif*&ufNrdKUrS emrnfwl[dkwJvfBuD;uJUodkU
BuD;us,fcrf;em;onfawmhr[kwfyg/ [dkwJvf aeUpmpm;aomufMuNyD;aemuf
uREkfyfwdkUonf jyyJGBuD;odkU oGm;a&mufMunfh&IMu\/ wdkif;jynfaygif; 80
ausmfrS ukefypnf;rsm; vma&mufjyoMujcif;jzpf wjynfvQif taqmuf
ttkHBuD;wckpD ae&m,lxm;MuonfjzpfaomaMumifh jyyJGBuD;\ BuD;us,f
crf;em;vdkufykHrSmajym zG,f&mr&Sday/ odkU&mwGif xdkaeUrSm jyyJGaemufqkH;aeU
jzpfonfhtwGufaMumifh pnfum;oifhoavmufrpnfum;awmh[k

1286

od&\/

odkUESifhvnf; MunhfrESHUEdkif atmif&Sdygbdonf/ uREkfyfwdkUonf taqmuf


ttkHBuD;wckESpfckodkU 0ifMunfh 0,fvdkaomypnf;tenf;i,fawGUonfESifh
ar;Munhf&m vufvDa&mif;zdkUr[kwf [kajymonfESifh uREkfyfpdwfysufcJUavNyD/
odkUjzpf uREkfyfonf 0,fvdkaom ypnf;0,fr&onfhvlokH;ypnf;jyyJGudk
ajcanmif;cHNyD; vSnfhrMunfhvdkawmhonf ESifh tazmfrsm;tm; taMumif;
Mum;um armfwmum;ay:okdUoGm; xdkifae\/ wem&DcefUMum tazmfrsm;
rjyefvmMuao;yJ&Sd&mwGif um;ay: wpdrfhpdrfh at;vsuf&SdavNyD/ (xdkaeUrSm
ESif;rsm;txl;us csrf;at;vSonf/) wem&DcGJMumaomfvnf; ray:vm
Muao;yJ&Sd&mwGif

uREkfyfonf'&dkifbmtm;

[dkwJvfodkUjyef ydkU&efajymNyD;

tdyf&mxJauG;aeygawmhonf/ odkUESifhyifuREkfyfrSm tat;rdoGm;cJU avNyD/


olwkdUjyefvm uREkfyftat;rdonfxifaMumif; ajymjyonfhtcg &Jabmf
rsm;u oHyk&ma&wzefcGufudk wkdufMuonf/ uREkfyfonf jrefrmjynf
tat;rd zsm;aoG;&SdpOfu tcsOf[lorQudk a&SmifzdkU a'gufwmuajymzl;
onfESifh oHyk&m&nfudk aMumufaMumufESifholwkdU wdkufwGef;om aomuf
vdkuf&onf/ aemuf waeU roufomonfESifh bmvifodkUjyefvmMuonf/
[kdwJvfodkU

a&mufaom

tcg

a'gufwma&mufvm

ukoonfESifh

oufompjyKvmaomfvnf; EdkifiHjcm; a&;&kH;rS &Jabmfwa,muf a&mufvm


aq;&kHodkUydkUvdkufygonf/ (onfrSm&J abmfrsm;ESifh udkvSausmfwkdUvlpk
r&SdcdkufwGifjzpfonf/)
aq;&kHodkUa&mufaomtcg

uREkfyftm;

jyKpkapmifha&SmufMuykHrsm;rSm

auseyf zG,f&m aumif;vSaomaMumifh tao;pdwfazmfjyvdkygao;onf/


uREkfyfonf emzsm;rusef; jzpfcgp tpmrpm;yJaevdkufvQif oufom
NrJjzpfonfhtwGuf aMumifh tpmrpm;yJae&m q&m0efu csrf;at;aom
olwdkUwdkif;jynfrsm;

tat;rd

tpmrpm;vQif

1287

cGeftm;ukefcrf;rnfudk

(txl;ojzifh vltdkwa,muf tzdkU&m) pdk;&drf&onf[kajymojzifh BudK;pm;


rsKdcs&ygonf/ uREkfyf\tcef;odkU q&m0efuav;wa,muf? rdef;uav;
ESpfa,mufESifh

rdef;rBuD;wa,mufonf

wvSnfhpD

vmMunfhMuonf/

q&m0efonf ESpfacgufvmMunfh rdef;uav;rsm; ESifh rdef;rBuD;rSmrl


rMumcP a&mufvmMuonf/ ESpf&ufavmufMumaomtcg rdef;uav;
rsm;onf

MuifemrIwjznf;jznf;

rdef;rBuD;rlum;

wkd;vmMuykH&av&m

tuRrf;w0ifjzpfvm&kHru

touf50cefU&Sd

Muifemaom

trlt&mudk

xif&Sm;pGm azmfjyvsuf&SdavNyD/ 'kwd,aeUwGif uREkfyfonf q&m0efu


BudK;pm;

pm;&rnf

qdkaomaMumifh

cJ,Of;pGm

rsKdcsygaomfvnf;

wvkwfwavxuf ydkrsKdrcsEdkifyJ olwkdUydkUaom pm;p&mrsm;rSm pm;yGJay:


eudktwdkif;&Sdae\/ wGifrdef;rBuD; onf pm;p&mrsm;udk wem&DvQif
wrsKd;tvJvJ,lvm\/
tcef;wGif;odkU0ifvm

okdUESifhvnf;uREkfyfrpm;
pm;yGJay:&Sd

Edkifacs/

pm;p&mrsm;

rdef;rBuD;onf

t&m

r,Gif;yJ

eudktwdkif;&Sdaeonfudkjrif&wdkif; ndI;i,faomrsufESmxm; jzpfoGm;jcif; udk


uREkfyfjrif&onf/ xdktcgrdef;rBuD;onf uREkfyfudkayGUxl pm;p&mrsm;udk
ZGef;jzifhjzpfap? c&if;jzifhjzpfap &,fumarmumESifh acsmhcGefUay;&Smonf/
uREkfyf rSmrl trsKd;rsKd;&Edkifonfh [dkwJvfpm;p&mrsm;udkyif &GHUrkef;vmcJUNyDjzpf
aq;&kH pm;p&mrsm;udk teHUyif rcHcsifatmif &GHUrkef;vsuf&Sdae\/ odkUESifhvnf;
rdef;rBuD;onf

vufravQmhao;yJ

aq;&kH&Sdonfh

tenf;enf;jyif qif,lcJUygonf/

1288

pm;p&mtrsKd;rsKd;udk

rawmfwqjzpfrI
uREkfyf\tcef;odkU rdef;uav;ESpfa,muf 0ifa&mufjyKpkavh &SdaMumif;
azmfjycJUNyD;jzpf&m wa,mufrSm axmifaxmifarmif;armif;ESifh tm;cGefAv
aumif;vS 'kwd,wa,mufrSm t&yfcyfjywfjywf yg;eDuav;ESifh NyKH;NyKH;
uav;aewwfoljzpfavonf/ xdkESpfa,mufteuf yxrrdef;uav;onf
a,mufsm;uav;ozG,f &Jwif;aom trlt&m&Sd 'kwd,rdef;uav;rlum;
OD;acgif;udk

tNrJikHU

&GHU&Sufwwfonfh

trlt&m&Sdavonf/

'kwd,

rdef;uav;onf aq;&kHodkU uREkfyf a&mufonfh yxraeUtcef;xJodkU


0ifvm uREkfyfESifhwBudrfwnf; rsufESmcsif; qdkifNyD;onfrSp uREkfyf\
rsufESmudk b,ftcgrSarmfhrMunfhawmhyJ tNrJikHUxm; avh&Sd\/ uREkfyfar;onfh
pum;rsm;udk ikHUvsufom ajzavh&S\
d / waeUo rdef;uav;onf EIwfoD;rS
taiGUyef;xGufonfh ud&d,mwckudk uREkfyf\a&SUwGif wnfay; xGufaom
taiGUudk uREkfyfu &I&\/ ig;rdepfcefU&INyD; rdef;uav; onf xdkud&d,mudk
odrf;&mwGif

a&aEG;aiGUxGufonfh

EIwfoD;rSa&aEG;xGufvm

uREkfyf\

rsufESmodkUyef;ygonf/ uREkfyfonftawmfylavmifaom a&aEG;aMumifh vefU


atmfvdkufrd&m rdef;uav;onf ikHU&mrS uREkfyf\rsufESmodkU zswfueJarmhf
Munhfvdkufojzifh uREkfyfESifhrsufvkH;csif;qdkifrdMu\/ uREkfyfonf a&aEG;yl
0ifaom rsufvkH;wbufudkvufjzifhydwf Munfhvdkuf&m olYjzpfay:vsuf
&Sdaom u&kPmrsufESmxm;rSmvnf; b,fawmhrSuREkfyfarhEdkifrnf r[kwfonfh
rsufESm xm;jzpfygawmhonf/ rdef;uav;onf uREkfyfudk oem;&kHomru
olUtjypfaMumifh

jzpf&jcif;twGufvnf;

tBuD;tus,f

aemifw&vsuf

&SdykH&onf/ trSefrSm ol\ayghavsmhrIaMumifh jzpf&ykHvnf;&onf/ uREkfyfrSm


tawmfylavmifonf rSefaomfvnf; rdef;uav;\0rf;enf;aom rsufESmudk

1289

jrifonfESifh

vufjzifh

zkH;tkyfxm;onfh

rsufvkH;wbufudk

zGifhvSpf

]]udpr&Sdygbl;}} [k &,farmum ajymvdkuf&onf/ wGifrS rdef;uav;onf


uREkfyf\vufarmif;wbufudk olUvufESpfzufjzifhudkifum NyKH;Edkifavonf/
xdkaeUrSp rdef;uav;onf uREkfyf\ tcef;xJwGif OD;acgif;rikHUawmhyJ
0ifvQif0ifcsif; NyHK;EIwfqufazmf &ygawmhonf/
]*G'fEdkuf}\cefUnm;ykH
uREkfyfaq;&kHokdUwufNyD; aemufw&uf ocifausmfpdef? udkvSausmf?
vrf;jy &Jabmf? pum;jyefrdef;uav;wkdUonf uREkfyfudkvmMunfhMu&m
if;wdkUESifhtwl uREkfyftm; ]*G'fEdkuf} [k wD;wdk;EIwfqufonfh rdef;rvnf;
vdkufygvmonf/ uREkfyfwdkUonf olwdkU0ifvmckdufwGif yufvufukvm;xdkif
ay:

xkdifumteD;&Sd

pm;yGJuav;y:wGif

rvdkifwzefcGufESifh

yef;oD;

yefuefjym; wifxm; yef;oD; wvkH;udk tcGHEGmvsuf&Sd&m ocifausmfpdefonf


uREkfyf\taetxdkifudkjrifonf ESifh ]]q&mBuD;uawmhZdrfyJq&mBuD;a&U}}[k
0rf;omtm;&ajymavonf/ &Jabmfrsm;onf uREkfyf\ usef;rma&;taMumif;
udk

ar;jref;Mu&m

olwdkUtm;vkH;onf
ar;Mu&\/

]*G'fEdkuf}rdef;ruvnf;
ukvm;xdkifvkHavmufpGm

xdktcdkufwGif

pum;jyefESifh
r&Sdojzifh

q&mruav;wa,mufonf

ar;ygonf/

rwfwwf&yfum
tcef;xJodkU

ysm,D;ysm,m0ifvm *smrefvkdajym&m uREkfyfupum;jyef rdef;uav;tm;


ar;ojzifh

]]tBuD;qkH;q&m0efBuD;awGeJU

q&m0efrBuD;wGvmae

MuvdkU

jrefjrefxGufMuygwJU}}[k jyefajymavonf/ q&mruav;\pum;aMumifh


tjcm;vlrsm;

vIyfvIyf&Sm;&Sm;jzpfoGm;Muaomfvnf;

]*G'fEdkuf}url

rxD

w&DvkyfaeNyD; uREkfyftm;ar;vufp pum;udk pum;jyefrSwqifh qufvuf

1290

ar;ae\/ wGifq&mruav;u xGufoGm;MuzdkU xyfavmif;ajymqdkjyef&m


*G'fEdkufonf tenf;i,frQ tajcrysufyJ q&mruav;tm; ]]w,f&Iyfw,f}}
[k qdkvdkaom t"dym,frsKd;jzifh vufjy&kHjyNyD; qufvuf ar;aeao;onf/
xkdUaemuftcef; jyifrS ajcoHrsm;Mum;onfwGifrS ]*G'fEdkuf}onf tcef;jyifodkU
at;at;aq;aq; xGufoGm; tjcm;vlrsm;vnf; vdkufygoGm;Muavonf/
xdkrdef;r\cefUnm; wnfNidrfaom ajEudk uREkfyfjrif&ojzifh ]BuD;BuD;
rmpwm\ uawmfBuD;} wa,muf jzpf&rnf[k tuJcwfrdygonf/
ppfaq;Mujcif;
uREkfyf\tcef;wGif;odkU touf 50ausmfcefUrQcsnf; &SdMuonfh vlBuD;
ESpfa,mufESifh

rdef;rBuD;ESpfa,muf

uREkfyfxHvmaeusjzpfonfh

0ifvmMu&m

if;wdkU\aemufrS

q&m0efuav;vnf;ygvm\/

aemufqkH;rS

olemjyKq&mrBuD; wa,mufESifh q&mruav;wa,mufvnf; vdkufyg


vmMuonf/ olwdkUig; a,mufvkH;rSm ]em;usyf}udk,fpDwyfvsuf &SdMu\/
a&S;OD;pGm uREkfyftm;yufvuf vSefap q&mrrsm;u uREkfyf\ a&SUydkif;
t0wfrsm;udkvSefMu&m

q&m0efuav;uvnf;ulay;\/

q&m0efBuD;

ESpfa,mufESifh q&m0efrBuD; ESpfa,muf wkdUurl (uREkfyftuJcwfEdkifygNyD/)


em;usyfudk,fpDESifh &yfMunfhaeMu\/ t0wfrsm; vSefNyD;aomtcg if;wkdU
av;a,mufonf uREkfyf\vuf0JbufodkU ESpfa,muf vuf,mbufodkU
ESpfa,muf csOf;uyfMu uREkfyf\&ifbwfudk e,fedrdwfav; pdwfcGJjcm;
xm;onfh vuPmESifh udk,fhtydkif;ESifhudk,f wD;acgufjcif;? zdESdyfprf;oyfjcif;?
em;axmifjcif; ponfjzifh twefMumatmifjyKvkyfMu\/ xdktawmtwGif;
q&m0efuav;url olwdkUav;a,muf\ rsufESmrsm;udk apmifhMunfhum

1291

tuJcwfaeykH&\/ &ifbwfudk prf;oyfMunfh&INyD;onfhaemuf uREkfyftm;


arSmufckdif; ,cifenf;wlt0wfrsm;udkvSefapNyD; a&S;enf;twdkif; pum;
ajymjcif;r&Sd? wa,muf\rsufESmudk wa,mufvSrf;Munfh&kHrQ MunfhMu onf/
a&SUydkif;aemufydkif;NyD;aomtcg atmufydkif;udk 'l;txdvSefapNyD; ajczsm;rSp
'l;wdkifatmif wD;acgufprf;oyfMunfh&IMuonf/ NyD;aomtcg q&m0efrBuD;
ESpfa,mufwkdUudk z,f&Sm;NyD;'l;txuf cg;xdatmif q&m0efBuD; ESpfa,muf
wnf; qufvufprf;oyfMunfh&IMuavonf/ prf;oyfykHrSm tvGef aocsm
32usyfay;NyD;

uREkfyfprf;oyfjcif;cH&aom

tcgrsm;xuf

aphpkHvSonf/

udpNyD;aomtcg q&m0efuav;tm; rSm;xm;cJUMu if;uuREkfyf\ em;&Guf


atmufydkif;rS aoG;udkvnf;aumif;? vufarmif;rSaoG;udkvnf;aumif; xkwf,l
oGm;avonf/ xkdUaemufq&mrBuD;wa,mufu uREkfyf\qD;udk,l&eftwGuf
zvfcGufwdkydkUvmonf/ uREkfyf\txufydkif;udkvnf; "mwfrSef&dkuf&efac:oGm;
onf/

tm;vkH;aumif;onfwJU
aemufw&ufjcm;wGif q&m0efav;a,mufvmMujyef ,cif wacguf
uenf;wl

'kwd,tBudrfprf;oyfMunfh&IMujyefonf/

ppfaq;NyD;aomtcg

q&m0ef uav;tm; aoG;azmufzdkU rSmxm;if;uusefaom vufarmif;


wbufESifh em;&GufwbufwdkUrS aoG;rsm;udk xkwf,loGm;NyD; qD;twGuf
udkvnf;q&mrBuD;

wa,mufu

q&m0efBuD;wa,mufESifh

zefcGufydkUvmonf/

q&m0efuav;ay:vm

aemufwaeU
uREkfyfESvkH;wGif

vnf;aumif;? tonf;wGifvnf;aumif;? tqkwfwGifvnf;aumif; vkH;0

1292

cRwf,Gif;csufr&Sd?

pdwfcsvufcsaeEdkifaMumif;ESifh

q&m0efuav;u

ajymygonf/ q&m0efuav;onf t*Fvdyfpum; tawmftwefajymwwf


q&m0efBuD;rlum;

vkH;0ajymwwf[efrwlyg/

uREkfyfonf

a&m*gESifh

ywfouf bmrQem;rvnfolwa,muf r[kwfaomfvnf; tonf;ESvkH;ESifh


tqkwfwnf;[laom

t*Fgtpdwftydkif;wkdU\

Mum;bl;em;0ESifhem;vnfygonf/

ta&;BuD;jcif;udk

odkUjzpfif;t*FgokH;&yfESifh

rlum;

ywfouf

cRwf,Gif;csuf (Defect) r&SdaMumif; Mum;od&aomtcg aq;&kHwuf&usKd;eyf


onf[k 0rf;omrdygonf/ yxr uREkfyfonf tat;rdjcif; oufoufrQESifh
aq;&kHokdU ydkUjcif;udkrausreyf&SdcJU&m *smrefaq;&HkhodkU wufcJU& rQavmuf
aphpyfaocsmpGm

ppfaq;Munhf&Ijcif;cH&NyD;

cRwf,Gif;csufr&Sd[kod&jcif;\

tusKd;aus;Zl;rSm tvGefBuD;us,fonf[k 0rf;omrdygonf/ aoawmhrSao


apa&mh awmfawmfESifh uREkfyf raoEdkifao;[k udk,fhudk,fudk ,kHMunfvmcJU\/
,kHMunfcsufonfvnf; touf&SnfapzdkU taxmuftyHUwck jzpfwef&m
ayonf/
rdwfaqGopfrsm;
yxrokH;av;&uf

uREkfyfonft*Fvdyfpum;vkH;0rajymwwfojzifh

ajcjy vufjyavmufom vkyfwwfMuonfh q&mruav;rsm;ESifh wvkH;


wavavmufom ajymwwfonfh q&m0efuav;wa,mufrQESifhom qufqH
&onfhtwGuf aMumifh ]tazmfqm}vSonf/ xl;qef;jcif;wckrSm uREkfyfonf
udk,fhjynf&SdpOfu &ufowwywfrQ pum;rajymyJae&vQif rnfodkUrSr&SdcJU?
(aevnf;aecJUbl;

onf/)

,ckrSmrl

pum;ajymcsifpdwf

jzpfvsuf&Sd\/

b,fvdkaMumifhbmjzpfonfrod?

pmtkyfudkvnf;

1293

tazmfvkyfwwfol?

udk,fhtm&kHESifhvnf; pdwfavvsuf&Sd cufaeonf/ (odkUaomf tjzpfrsKd;rSm


cPcP r[kwf? wwkHwwkH jzpfwwfyg onf/) xdkaeU uREkfyfonf
tcef;a&SUwGif&Sdaom
vlwa,muf

pBuFwGif

vrf;avQmufvm

ukvm;xdkifwvkH;ESifh
vGefoGm;NyD;rS

xdkifvsuf&SdpOf

uREkfyfudkvSnfhMunfh\/

if;aemufxdkvlonf jyefvSnfhvm ]]cifAsm; t*Fvdyfpum;ajymwwfo


vm;}}[k a&vnfaom pum;vkH;rsKd;jzifht*Fvdyfvdkar;&m uREkfyf0rf;omoGm;NyD;
wwfaMumif; ajym\/ wGif tjyeftvSef rdwfqufMu uREkfyfum;
]bd"rm}?

olum;

&uf

tonf;a&m*gpGJuyfojzifh

vlrsKd;jzpfaMumif;ajymjyonf/

olUrSmvnf;

*smrefaq;&kHodkU vma&mufukojcif;jzpfaMumif;

od&avonf/ olonf tvGefxufoefaom EdkifiHa&;orm;wa,mufjzpf


olUtpdk;&u ]awGU&moif;csKdif;}} trdefUxkwfjcif;cH&olwa,muf jzpfonf
qdk\/ uREkfyfurl EdkifiHa&;0g' taMumif; rajymvdkonfESifh urmha&;&mrsm;
taMumif;udkom aqG;aEG;Muonf/ rMumrDvlwa,mufavQmufvm uREkfyf
wdkU\pum;0dkif;wGif 0ifajymav&m olonf t*Fvdyfvdkwwfonfh &lar;
eD;,m;wa,mufjzpfonfqdk\/ rMumrD wwd, vlwa,mufay:vm
if;rSm*smrefwa,muf jzpfonfqdk\/ uREkfyfwdkU tm;vkH;rSm aq;&kHwuf
vsuf&SdMuonfh

vlemrsm;jzpfMuav&m

15rdepftwGif;

tawmfuav;

tuRrf;w0ifjzpfvmMuavNyD/ xdkaeUrSp uREkfyf\tcef;jyif bufpBuFrSm


uREkfyfwdkUav;OD;\ awGUqkHaqG;aEG;&m Xmejzpfvm q&mrrsm;u at;vGef;
vSygonf[k wdkufwGef;,l&ygonf/

1294

w,fvDAD;&Sif;
wno uREkfyf\tcef;jyifbufpBuFwGif wa,mufwnf; acgufwkHU
acgufjyef vrf;avQmufvsuf&Sd&m (ayESpf&mcefU tvsm;&Sdvdrfhrnf xifonf/)
q&mruav; ESpfa,mufteuf axmifaxmifarmif;armif;ESifh &Jwif;aom
trlt&m&Sdonfh rdef;uav;ESifh pBuFwGif uREkfyfESifhrsufESmcsif; qdkifqkHrd
MuonfESifh

uREkfyf\vufarmif;wbufudk

olUvufarmif;ESifh

nSyf

ac:oGm;\/ t*Fvdyfvdkvnf; rwwfonfESifh bmrajymnmrajym ac:oGm;&m


uREkfyfvnf;

b,fudkac:rSef;rod?

ar;vnf;rar;EdkifyJ

vkdufoGm;&\/

oefpGrf;vdkufonfh rdef;uav;rSm uREkfyf\vufarmif;wbufudk nSyfwGJ


ac:onfESifhyif uREkfyfrSm ajcaxmufESifh Murf;jyifrxdwxdESifh ygoGm;
ygawmhonf/ rD;yGifhrsm; cyfusJusJ xGef;xm; arSmifvkrwwf&Sdaeaom
aq;&kHtydkif;odkUa&mufaomtcg

uREkfyfwkdUonf

wdwfqdwfvsuf&Sdaom

tcef;okH;av;cef;udk ausmfvGefoGm;Mu\/ yOrtcef;okdU a&mufaomtcg


rdef;uav;onf

&kwfw&uf&yfwefUNyD;

wHcg;udk

zGifhvdkuf&mwGif

rD;a&mifrjrif&aom tcef;jzpfonfESifh uREkfyf'dwfueJjzpfoGm;NyD; ]bk&m;


bk&m;} word\/ aemufwcPwGifrS arS;rdefaom tvif;a&mifwGif pk&kH;um
xdkifvsuf&Sdonfh vlrsm;udkjrif& w,fvDAD;&Sif; em;axmifaeMuolrsm;
jzpfonf[k od&ygonf/ rdef;uav;onf uREkfyftwGuf ae&m&Smay;NyD;
aemuf jyefxGufoGm;&m uREkfyfESifh pum;ajymzl;onfh todrsm;u qD;BudKEIwf
qufMuygayonf/ uREkfyfrSmrl tcef;taMumif;udk apmapmu rod&av
vm;[k 0rf;enf;&ygao;onf/

1295

vufqGJaomxkH;pH
uREkfyfrSm

acwfynmwwfwa,mufjzpfaomfvnf;

taygif;toif;

enf;olwa,mufjzpf udkcifarmifwifhESifh udkodef;azwdkUrSwyg; vIdufvSJpGm


vufqGJEIwfquf&ol tvGefenf;yg;\/ w&HqHtodrsm;ESifh rdwfqufay;jcif;
cH&onfhtcg tcsKdUESifhomvufqGJ tcsKdUrSm OD;acgif;ndwf&kHrQavmufESifhom
NyD;Muavonf/

tcsKdUrSm

vIdufvJSjcif;&Sd

tcsKdUrSm0wfaus0wfukef

oabmrsKd;jzifh vufqGJMu\/ [efBuD;yefBuD; wa,mufwavrSmrl vufzsm;


uav;rQavmufomvSrf;ay;NyD;

oluvufrvIyfyJ

wbufom;\

vIyfjcif;udkom cHwwfavonf/ yxrwBudrf vIdufvSJpGm vufqGJcH&jcif;rSm


vGefcJUaom

10ESpfu

w&kwfjynfodkUa&mufpOf

yDuif;NrdKUwGifjzpf\/

'kwd,tBudrfvIdufvSJpGmESifh tajrmuftjrm; vufqGJcH&jcif;rSm armfpudkNrdKU


wGifjzpf\/
t*FvdyfvlrsKd;rsm;(txl;ojzifh t*Fvdyfrrsm;)onf vufzsm;uav;rQ
avmufom ay;wwfM u&m qdk&S,fvpfEdkifiHrsm;rl a,mufsm;rsm;udk rdef;rrsm;
(txl;ojzifhrdef;uav;rsm;)onfyif vIdufvSJpGm vufqGJwwfMuonfjzpf
zspfnSpfvGef;ojzifh

uREkfyf\vufacsmif;rsm;yif

emusifrwwf&Sdygonf/

*smrefaq;&kHBuD; rdef;rBuD;a&m rdef;uav;rsm;yg aemufqkH;tcsdef 9 em&DcGJ


avmufwGif uREkfyf\tcef;odkU 0ifEIwfqufM uykHrsm;rSm cifrifMuifemMuykH
&vSaomaMumifh

uREkfyf0rf;omtm;&&SdvSonf/

rdef;rBuD;url

uREkfyf

oufomvmjcif;udkawGU& tBudrfBudrfvufqGJjcif;tm;jzifh 0rf;omjcif;udk


azmfjy&Smonf/ taMumif;t&mrsm;udk qifjcifrdonfhtcg taemufwdkif;
xkH;pHrsm;teuf vufqGJaom tavhonf vl\cifrifrIudk azmfjyEdkifonfjzpf
aomaMumifh aumif;aomtavhtusifhwcktaejzifh uREkfyfwkdUjrefrmrsm;u

1296

twk,lcJUvQif qkH;&IH;jcif;r&SdEdkif[k uREkfyfoabmusrdygonf/ tb,fhaMumifh


qdkaomf

cifrif&if;ESD;olwa,muftm;

vufqGJzspfnSpfvdkuf&onfhtcg

auseyf tm;&rI&Sdjcif;ESifhtwl cifrifrIonfvnf; wdk;wufcdkifNrJ vmbdouJU


odkU xif&aomaMumifh aywnf;/
q&mBuD;udkowd&jcif;
*smreD aq;&kHwufcJU&onfhtaMumif;udk ,ckazmfjyonfhae&mtxdrSm
oufomaomtajcodkU a&mufaeNyDjzpf&m tajcodkUra&mufrDu pdwf\ndI;
i,fjcif;jzpfcJU&ykH

taMumif;udkvnf;

tenf;i,fazmfjyvdkygao;onf/

aq;&kHodkU a&mufcgp tazmfrsm;jyefMuNyD; uREkfyfwa,mufwnf; wjynf


wEdkifiHae&pf& rnfhtjzpfudk tawmfuav; aqG;rdygonf/ vluvnf;
tm;enf;? aq;&kHol aq;&kHom;rsm;ESifhvnf; rsufrSef;rwef;rdao;? aq;&kH
tpmrsm;udkvnf; rsKdrus? teHUrQrcHEdkif? pdwftm;udk,ftm;i,fvsuf&SdpOf
tdyf&may:wGif awmifawmif ajrmufajrmuf pOf;pm;rdygonf/ tu,f
a'o

aoqkH;&vQif

woufwmrSwfwrf;udkvnf;

tNyD;rowfEdkif?

bmw&ef&wfqJvftm; ajz&eftwGuf pdwful;xm;onfh tBuHtpnf uav;


rsm;ESifh

tawGUtBuKHuav;rsm;rSmvnf;

tokH;rcsEdkifyJ

tcsnf;ESD;jzpf&

acsawmhrnf ponfrsm;jzifh ndI;i,faompdwful;rsm; jzpfay: vsuf&SdpOf


q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;tm;
tjcm;aMumifhr[kwf?

bGm;ueJowd&rdonf/

uREkfyaf &mufuwnf;u

owd&jcif;um;

q&mBuD;wufoGm;onfh

aq;&kH[l rMumcPtrSwfjyKrd aomaMumifhjzpf\/ igonfq&mBuD;\


wynfhqdkrS wu,fhwynfhjzpfonf/ 1956ckESpfu jrefrmjynf txufydkif;odkU
vSnfhvnf um twlwuGurmhNidrf;csrf;a&; w&m;a[mMujcif;? ol&d,wdkuf

1297

wpm;yGJwnf;xdkif tvkyfvkyfMujcif;wdkUtjyif q&mBuD;wufcJUonfh aq;&kH


odkU rarQmfvifhyJ a&muf& ]]q&mBuD;\ajc&mudk Munfheif;onf}} qdkaom
jrefrmpum;onf ightzdkU&m wnfhwnfhrwfrwf wdkuf&dkufBuD; rSefvsuf&Sd
acsNyDwum;? tcef; onfyif q&mBuD;aecJUzl;onfh tcef;jzpfavrnfavm
ponfrsm;jzifh

a&muf

wwf&m&m

pOf;pm;rdygao;onf/

odkUaom

tawG;tac:rsm;onf wenf;tm;jzifh vGrf;qGwfjcif;ESifh qufpyfvsuf&Sd


onfhtwGuf t&omwrsKd;&Sd\/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfvufcHxm;jcif;
jzpf\/

tu,f

uREkfyftm;

ESvkH;yl

avmifaprnfh

'kua'gre

a0'emrsKd;oufoufjzpfcJUygrl uREkfyfonf wrdepftwGif; armif;ESifz,f&Sm;


Edkifonfh ESvkH;oGif;w&m; vufudkifxm;ol wa,muf jzpfygonf/ tb,fh
aMumifh csufcsif;rz,f&Sm;yJqif;&JcHbdoenf;[k ar;jim;tHU/ tvGrf;0wK
zwfolrsm;&Sdjcif;udkaxmuf vGrf;&jcif;onfvnf; t&omwrsKd; &Sdaom
aMumifh[k ajzqdk&ygrnf/

]nD}ESifhqkHrdMujyefjcif;
rwfv 22 &ufaeUwGif uREkfyfaumif;pGm usef;rmvmNyDjzpf armfpudk
odkU av,mOfysHjzifhvkduf&ef pDpOfxm;NyDjzpf&m xdkaeUwGif &Jabmfwa,mufESifh
]*G'fEdkuf rdef;r}wdkUaq;&kHodkUvma&mufMu\/ qif;cgeD; olemjyKq&mrBuD;?
q&mruav;rsm;ESifh EIwfquf&mwGif if;wkdUonf uREkfyf\ypnf;uav;rsm;
udk ulnDodrf;qnf;ay;jcif;tm;jzifh uREkfyftay:wGif Muifemjcif;&SdaMumif;
azmfjy& &SmMuygao;onf/ uREkfyfonf xdk&ufodkUwdkifatmif 0wKypnf;
wpkHwckrQ

(trSwftom;tjzpfESifh)

1298

0,f,l&ao;jcif;r&SdonfESifh

aps;qdkifrsm;odkU twlwuG oGm;a&muf&SmazGMuygaomfvnf; tqifoifhaom


0wKypnf;qdk

[kwdywd

rawGUonfESifh

wdwf&Daumh'gwvkH;ESifh

wdkvDrdkvDypnf; tenf;i,frQom 0,fcJUygonf/ wdwf&Daumh'grSm csufcsif;


tokH;r0ifaomfvnf; EIwfjzifhajym aom tavhtusifhvkyfNyD; wdwf&Daumh'g
oGif;xm;jcif;tm;jzifh tvkyfvsifjrefvdrfhrnf [laomtBuHESifh 0,f,lcJUjcif;
jzpfygonf/ ]*G'fEdkuf}url uREkfyftwGuf pma&;puLxnfhonfh om;a&tdwf
wvkH; vufaqmifay;vdkufygayonf/ xdkaeU em&DjyefwcsuftcsdefwGif
armfpudkNrdKUodkU wwd,tBudrfqdkufa&mufoGm; avqdyfwGif uREkfyf\]nD}u
BudKqdkvsuf&Sdavonf/ uREkfyfwdkUESpfOD;awGUqkHMujcif; rSm nDtpfudkt&if;rsm;
awGUqkHMujcif;xuf vIdufvSJrIavsmhonfrxifyg/
uREkfyfpdwfBuD;0ifvmykH
wacgufwGif bl'gyJUpf [dkwJvf ae&mr&SdonfESifh bl;cg;&JUpf
[dkwJvfodkU ac:oGm;\/ [dkwJvfrSm uREkfyfwnf;cdkcJUzl;orQaom [dkwJvf
rsm;teufwGif tnHUqkH;jzpf/ tjcm;t&mrsm;raxmif;wm? oD;oefUa&csKd;cef;
r&Sd?

bkHa&csKd;cef;rQ

om&Sdavonf/

uREkfyfum;

tawmfpdwfBuD;

0ifvsuf&SdavNyD/ rdrdtdrfwGif [ef& yef& a&csKd;cef;wckrQ r&SdygyJvsuf


a&yla&at;&Sdao;aom bkHa&csKd;cef;udkyif ESmacgif;&IHUcsifouJUodkU jzpfae
avNyD/ uREkfyfonf rESpfoufaom trlt&mrsKd; razmfjyzdkU BudK;pm;aomfvnf;
]nD}url &dyfrdykH&onf/ wntdyfNyD;aemuf eHeuf vif;aomtcg uREkfyfrSm
tenf;i,faeraumif;yJjzpfae\/ pdwfxJ csrf;ovdk vdk at;ovdkvdkvnf;
xifrd\/ ]nD}a&mufvm ajymjy&mwGif olonftcef;udk ppfaq;pkHprf;
onfESifh jywif;aygufrSefwcsyf uGJvsuf&Sdjcif;udkawGU&\/ armfpudk NrdKU

1299

[dkwJvfjywif;aygufrsm;rSm rSefESpfcsyfxyf wyfavh&Sd&m uREkfyf\tcef;jy


wif;aygufrSm rSefwcsyfuJGaeonfhtwGufaMumifh aumif;pGmavrvkHojzifh
csrf;at;jcif;jzpfonf[k ajym\/ odkUjzpf ]nD}onf csufcsif;oGm;wdkifNyD;
uREkfyftm; tjcm;tcef;odkU a&TUajymif;ay;avonf/ naecif; uREkfyfonf
]&Sdef;w0J0J}taersKd;jzpfvsuf&Sd&m ]nD}a&mufvm q&m0efac:zdkU pDrHavonf/
xdktcdkufwGif armfpudka&'D,kdrS armifMuifa0a&mufvm npmpm;zkdU zdwfac:
av&m uREkfyfrSm jrefrmxrif;[if;pm;csifaom tmomqEjyif;xefvsuf&Sd\/
odkUjzpf nDtm; q&m0efac:zdkU tpDtpOfudk qdkif;oifhaMumif;? jrefrmxrif;
[if;

vkdufpm;NyD;

aeraumif;jcif;wkd;vmrS

q&m0efac:apvdkaMumif;

ajymjy\/ odkUqdkvQif [dkwJvfraeyJ onfhxufaumif;aom [dkwJvf


&SmOD;rnfqdkum ]nD}qif;oGm;\/ em&Dw0ufcefUwGif nDjyefvm uREkfyf\
ypnf;rsm; odrf;MuNyD; vQif 0gaqm[dkwJvfodkU ajymif;a&TUMuavonf/
NrdefvSaom xrif;weyf
armifMuifa0onf 0gaqm[dkwJvfodkU twlvdkufvm uREkfyfwkdUtm;
apmifhac:&m olUtdrftqifhoifh&Sdaom [if;rsm;udk uREkfyfu ar;onfwGif
tjcm;[if;rsm;tjyif
ajymojzifh

Muufom;&nfcsKd?

ykef;&nfBuD;okyf?

uREkfyfoGm;&nfusvsuf&SdavNyD/

BudKwifjyifqif&jcif;

r[kwf/)

(armifMuifa0\

uREkfyfa&mufonf[kMum;

ig;ydcsuf[k
npmrSm
csufcsif;

vmawGU&mwGif zdwfac:&jcif; jzpfavonf/ odkUESifh oGm;&nfusonfh


[if;rsKd;yg&Sdjcif;rSm tBuD;tus,f uHaumif;jcif;jzpf\/ uREkfyfonf ]nD}tm;
vnf; jrefrmxrif;[if; jrnf;zkdUac:&m olvnf; 0rf;ompGmvdkufvm\/
armifMuifa0\wdkufcef;rSm [dkwJvfESifh &SpfrdkifcefUa0; wupDESifhoGm;MuNyD;

1300

11 xyfodkU wufMu&onf/ odkUaomf "mwfavSum;&Sdawmfygao;onf/


armifMuifa0onf [dkwJvfrSrxGufrD olUtdrfodkU w,fvDzkef;quf ]]uREkfyfeJU
&Jabmfwpfa,muf npmpm;zdkU ygvmMuvdrfhrnf}} [k ajymxm;NyD;onfESifh
uREkfyfwdkUa&mufMuaomtcgwGif oifhjyifqif NyD; &SdaeavNyD/ uREkfyfonf
tjcm;aom[if;cGufrsm;xuf

ykef;&nfBuD;?

Muufom;

&nfcsKdESifh

ig;ydcsufudkomEIdufNyD; ZGef;ESifh cuf&if;udkz,fxm; vufjzifh ukef;avG;


vdkuf&m ArmjynfrS xGufvmuwnf;u tNrdefqkH;aom xrif;weyf jzpfyg
awmhonf/ ]nD}onfvnf; olwkdUxkH;pHtwdkif; igydcsufESifh ykef;&nfBuD;wdkUudk
ZGef;cuf&if;ESifh pm;& tcsKD;rusapumrl tvGeft&om&SdvSonf[k wajym
ajym&Sdaeavonf/
taumif;qkH;aomyef;oD;
xrif;pm;NyD;Muonfhaemuf
wnfcif;

uREkfyfwdkUtm;

armifMuifa0u

pm;zdkUwdkufwGef;av&m

yef;oD;wyef;uefjym;
uREkfyfu

]]aq;&kH

yef;oD;udk csnf;pm;cJU&vSaomaMumifh yef;oD;qdkvQif rkef;oavmufjzpf


aeygNyD}}

[kajym\/

armifMuifa0u

]]yef;oD;qdkayr,fh

yef;oD;csif;

rwlygbl;q&mBuD;? wvkH;avmuf jzpfjzpf jrnf;Murf;prf;ygOD;cifAsm}}[k


wdkufwGef;onfESifh

uREkfyfonf

yef;oD;rsm;udk

vSrf;Munfvdkuf\/

yef;uefjym;xJ xnfhxm;onfh yef;oD;rsm;rSm a&SmufoD;ao; ao;t&G,f&Sd


pdrf;zefzef? jzLwlwl taoG;&Sd\/ uREkfyfonf w&kwfjynf wavQmuf
vSnfhvnfcJUzl;pOfu vufoD;qkyfruBuD; tndKa&mifodkUr[kwf yef;usm;
awGESifh &J&JeDaom yef;oD;BuD;rsm;udk pm;cJU&zl;vSNyDjzpfaomaMumifh ol\
yef;oD;udk rufvkH;r&SdyJ rpm;csifpm;csif tm;emyg;emESifh wvkH;EIdufjrnf;

1301

vdkuf\/

uREkfyfrsufvkH;jyJoGm;avNyD/

armifMuifa0wkdUvifr,m;onf

uREkfyftm; Munfhae Mu\/ ]]b,fhES,fvJq&mBuD;}} [k ar;Mu ]]aumif;vJ


aumif;ygayw,fAsm}}[k
aomtoD;?

jyefajymvdkuf&onf/

]uRwf}aomtoD;[l

yef;oD;rsm;wGif

2rsKd;&Sdjcif;udkodMuol

]rTwf}

tawmfrsm;

ygvdrfhrnf/ rTwfaomtoD;xuf uRwfaomtoD;u ]tawGU}omjcif;udkvnf;


odMuolrsm;ygvdrfhrnf/ (]tawGU}qdkonfrSm udkufpm;aomtcg wuRwfuRwf
jrnfjcif;aMumifh oGm;ay: cHpm;&onfh azm|Am&kHudk qdkvdkonf/ &om&kH
r[kwfao;yg/

&om&kHudkvQmjzifhomcHpm;Edkifonf/)

uRwfueJjrnfoH

Mum;NyD;aemuf vQmay:okdUpdrfhqif;onfh tcsKd&nfaMumifh uREkfyfrsufvkH;NyJ


oGm;cJU&jcif;jzpfygonf/ tb,fhaMumifhqdkaomf toD;tESH[lorQonf olU
tcsKd'D*&DESifhol

&SdMuonfjzpf&m

xdkyef;oD;udk

wudkuf

udkufvdkufpOf

uREkfyfonf yef;oD;rsm;\t&omudk odNyD;jzpfpdwfxJ arQmfrSef; xm;onfh


tcsKd'D*&DpHcsdef&SdNyD;jzpf\/ vQmay:okdUtcsKd&nf pdrfhqif;aomtcg uREkfyf
rSef;qxm;onfh twdkif;twmxuf trsm;BuD; ausmfvGefjcif;udkawGU&
tvefUwMum; jzpfoGm;&jcif;aywnf;/
rQomruao;? arT;BudKifvSaom *Em&kHuvnf; &Sdygao;onf/
yef;oD; [lorQonf teHUwrsKd;&SdMujcif;um; rSefygonf/ yef;oD;rsm;rSmrl
teHUwrsKd; &Sd&kHomru yef;yrmPuJUokdU arT;BudKifaom teHU&Sdygonf/
uREkfyfonf

tpm;aumif;awGUvQif

pkHprf;csifwwfaom

0goemtwdkif;

ar;Munfh&m yef;oD;rsm;rSm bmvfa*;&D;,m;jynfrSvm tjcm;yef;oD;rsm;


xuf aps;EIef;BuD;jrifh aMumif;? vlwdkif;0,fpm;? taumif;BudKufwwfaom
vlrsm;om0,fpm;aMumif;? vdkcsifwdkif;vnf;0,fr&? wcgw&HrS vmwwf
aMumif;?

[dkwJvfrsm;ESifh

aq;&kHrsm;odkU

yef;oD;rsKd;a&mufcJaMumif;

ajymjyavonf/ jyefcgeD; armifMuifa0wdkU vifr,m;u yef;oD; 7 vkH;

1302

ay;vdkuf&m

[dkwJvfodkUa&mufaomtcg

tcGHroifyJ

wjznf;jznf;csif;

pm;,l&ygonf/ ArmjynfodkU jyefcgeD;wGif tdrfom;rsm;ESifh rdwfaqGrsm;tm;


tjrnf;ay;vdk if;yef;oD;rsKd; 0,fcdkif;ao;&m bmvfa*;&D;,m;rS rvmaom
aMumifh r&cJUyg/ rtrm&SdpOfu yef;oD;rsKd; wxkyfay;zl;onfqdk&m
rtrmrSm

aexdkifraumif;ckdufjzpf

cHwGif;ysufaomaMumifhayavm?

vQmxlaomaMumifh ayavm rajymwwf/ yef;oD;xl;jcif; taMumif;udkajymoH


rMum;&yg/
0gaqm[dkwJvf
uRekfyfonf nHHUaom[dkwJvfwckrS ajymif;a&TUwnf;cdk&aomaMumifhay
avm rqdkEdkif? 0gaqm[dkwJvfonf uREkfyfudk txl;MunfEl;aponf/ wnf
aqmufxm;ykHrSm rnfonfh[dkwJvfESifhrQrwl? txl;acwfqef aqmufNyD;
onfrSmvnf; wESpfxuf ausmfvGefao;ykHr&acs/ bl'gyJUpf[dkwJvfodkU rtrm
vmvnfpOfu olwnf;onfh rufw&dkydkvf [dkwJvfrSm BuD;aomfvnf;
a[mif;EGrf;aMumif;? bl'gyJUpf[dkwJvfrSm opfvGifcspfp&maumif;aMumif;ajym
oGm;zl;onfudk rSwfrd 0gaqm[dkwJvfopf uREkfyfae&aomtcg rtrmudk
vnf; owd&onf/ [dkwJvfopfvGifjcif;\ aumif;rGefjcif;udk uREkfyfxyf
oabmaygufonf/ [dkwJvfwGif wa,muftdyfcef; rtm;vyfojzifh
uREkfyf twGuf ESpfa,muftdyfcef;,l& aexdkif&onfrSm us,fus,f0ifh0ifh
ESifh pdwfacsmifcsdvSonf/ armfpudkwGif [dkwJvfcef;rsm;rSm wa,muftdyfcef;
2&dkbJvf (usyf10)? 2a,muftdyfcef; 4 &dkbJvf(usyf20) qdkaomaMumifh
tawmfaps;csKdvSonf/ 7 xyf&Sdaom uREkfyf\tcef;rS atmufodkUikHUMunfh
vdkufaomtcg vrf;qkHvrf;cGBuD;ESifh wnfhvsuf&Sd&m jywif;aygufteD;wGif

1303

xdkifum tysif;ajy ikHUMunfhvdkufwdkif; azmif;yGaom t0wfxlBuD;rsm;ESifh


vrf;avQmufae

Muonfh

a,mufsm;rdef;rrsm;rSm

xifvm&onf/

]nD}onf

tpnf;ta0;r&Sdaomtcgrsm;wGif

tcef;odkUvm

0g'a&;&mrsm;udk

aqG;aEG;Mu&m

0wf0HBuD;rsm;ozG,f
uREkfyf\

nOfhtcgrsm;wGifrS

yGJvrf;obifrsm;odkU vnfywfMuonf/ u&ifrvif Zmwf&kHBuD; bJav;


uyJGMunfh&onfrSm

wacgufwGifrSjzpf

xdkZmwf&kHBuD;udk

rjrif&yJ

jyefoGm;Mu&onfh udkvSausmfwkdUvlpkudkoem;rdygao;onf/ 0gaqm[dkwJvf


pm;yGJcef;onf

xdyfqkH;xyf

(9xyf)&Sd

tjcm;[dkwJvf

rsm;uJUokdU

ydwfavSmifjcif;? anSmfeHjcif;r&SdyJ MunfEl;zG,faumif;vSay&m eHeufpm twGuf


]blaz;}cef;rSmrl wwd,txyf&Sdavonf/
bd"rmrsufESmyGifhjcif; (1)
0gaqm[dkwJvf pm;aomufcef;udk 11 em&DrSzGifh eHeufapmapm
twGuf rl wwd,txyfwGif blaz;cef;zGifhxm;\/ uREkfyfonf eHeuf
8em&DcGJavmuf

uREkfyf\tcef;rSxGufvm

wwd,txyf&Sd

]blaz;}

tcef;odkUoGm;&ef "mwfavSum;odkU avQmufvm\/ avSum;avSmiftdrfxJwGif


vlwa,muf&SdaeESifh uREkfyf0ifoGm;NyD;aemuf olucvkwfudkESdyfrnfjyK&m
]]eHygwf3}}[k uREkfyfu ajymvdkuf\/ wGifxdkvlu ]]vlwdkif; 'DtcsdefrSm
eHygwf3csnf;ayghAsm? blaz;cef; yJ[mudk;}}[k t*Fvdyfvdk a&vnfpGmajym\/
uREkfyfu]]tvdk cifAsm; t*Fvdyfpum;ajymoudk;? 0rf;omoAsm}}
]]t*Fvdyfpum;ajymqdk uRefawmfut*FvdyfyJ}}

1304

]]][kwfvm;? awGU&wm 0rf;omvdkufwmAsm? uRefawmfu t*Fvdyf


*sefwvfrJefudk tvGefMunfndKwJU vlwa,mufygAsm}}
uREkfyfonf ol\vufudkqGJ vIyf,rf;&m? xdkvlonf rsufESmxm;
wrsKd;jyifvsuf ]]uRefawmfut*Fvdyfqdkayrifh t*Fvdyfpum;ajymjcif;udk qdkvdk
ygw,f? vlrsKd;uawmh tar&duefyg}}
xdkvlonf *sefwvfrJef[laom uREkfyf\ pum;tokH;tEIef;udk b,fuJU
odkU t"dym,faumuf,lonfrod? rsufESmxm;tenf;i,f ajymif;vJoGm; NyD;
uRekfyfudkrapmifhyJ pm;yGJcef;qDodkU olUzmom xGufoGm;avonf/ tar&duef
wkdUonf *sefwvfrJef[laom t*Fvdyfpum;vkH;udk em;rvnfaomaMumifh
ayvm? odkUwnf;r[kwf oludk,fwdkifu *sefwvfrJefwa,muf[l 0efrcH&J
onfhtwGuf &Sufwwfwwf&SdaomaMumifhayavm rawG;wwfatmif &Sdyg
awmhonf/ blaz;cef; vl10a,mufcefU pDwef;vsuf&Sd&m aemufqkH;rS
&yfaeaom tar&duef? tar&duefaemufrS uREkfyf0if wef;pDygonf/
cPrQMumaomf pm;p&ma&mif;aom rdef;uav;onf uREkfyfudkjrif vuf,yf
ac:&m uREkfyfudkac:onfrxifaomaMumifh awmifMunfhajrmufMunfh vkyfae
\/ wGifa&SUem;rSvlrsm;u ]]oGm;avAsm? cifAsm;udkac:aew,f}} [kajymMu
awmhrS uREkfyfxGufvm rdef;uav;teD;&yf\/ rdef;uav;onf uREkfyfvdk
aom pm;p&mrsm;udk csufcsif;vkyfay;NyD; vifAef;wGif xnfhvTwf vdkufojzifh
uREkfyf,lvmcJU\/ uREkfonf vifAef;udkudkifvsuf avQmufvm,if; uREkfyf
tm; txl;tcGifhta&;ay;jcif;twGuf remvdkMuavoavm[k xdkvlpkudk
Munhfvdkuf&m tm;vkH;aomvlrsm;onf uREkfyftm; rsufpypfum NyKH;&,fMu
aemufqkH;rS tar&duefwa,muf wnf;omvQif ykyfodk;aom rsufESm&Sd
onfudkjrifcJU&ygonf/ uREkfyfonf blaz;cef;odkU 0ifoGm;onfhtcgwdkif;
tjcm;vlrsm;xuf tvsifqkH;pm;cJU&onfcsnf; jzpfygonf/ taMumif;udk

1305

]nD}tm;ajymjy&m

olu

]]rdef;uav;awGu

rjrifvdkU&SdvQif

]bd"rm}

vdkomatmfomatmfvdkuf}} [k nTefMum;ygao;onf/
bd"rmrsufESmyGifhjcif;(2)
nDESifhuREkfyfonf u&ifrvifZmwf&kHBuD;ESifh vDeif\tavmif;udk waeU
wnf;MunfhMucsdef;xm; Zmwf&kHBuD; bJav;tuudk MunfhNyD;aemuf (
taMumif;udk txufwGifazmfjycJUNyD/) vDeif\oif;csKdif;odkU oGm;Muavonf/
vDeif\oif;csKdif;udk &ufowwywfvQif av;&ufrQzGifhay;&m ESpfem&Dtcsdef
avmufwGif Zmwf&kHBuD;rS uREkfyfwkdUxGufvmMuaomtcg vDeif\oif;csKdif;
odkUoGm;onfhvrf;ay: eHab;wdkufav;a,mufwef; avmuf&Sd av;zmvkH
cefU&Sdaom vlwef;BuD;onf wazG;azG;usvsuf&Sdaom rdk;yGifhrsm;atmuf
pDwef;um

wa&GUa&GU

avQmufoGm;vsuf&Sdonfudk

awGU&avonf/

uREkfyfwkdUonf xkH;pHtwdkif; vlwef;BuD;\aemufrS 0if&yfygu oif;csKdif;odkU


a&mufatmif ESpfem&D xufrenf;wjznf;jznf; avQmufMu&ayvdrfhrnf/
]nD}onf

ol\]yufpf}pmtkyfi,fudk

vrf;apmifhykvdyftm;jy

uREkfyfudk

vufnId;xdk;um ]bd"rm} [kajymvdkuf&mwGif ykvdyfonf uREkfyfwkdUESpfa,muf


tm; vlwef;BuD;aemufrSrvdkufapyJ eHab;rSa&SUodkU ausmfwufcGifhjyKvdkuf
avonf/ uREkfyfwkdUausmfwufvmMu a&SUawGU&onfh ykvdyfwa,muftm;
tvm;wl]bd"rm}[k ajymvdkufjcif;tm;jzifh qufvufavQmufoGm;cGifh &&SdMu
avonf/ oif;csKdif;t0odkU a&mufaomtcgrS uREkfyfwkdUonf vlwef;BuD;
xJodkU 0if&yfMuav&m ESpfem&DcefUMumrnfh c&D;udk 10 rdepfcefUrQtwGif;
a&mufvmMuavonf/ taqmufttkHBuD;twGif;odkU ESpfa,mufpD,SOfum
0ifvmMu rSefaowmBuD;twGif; "mwfrD;xGef;jyxm;onfh vDeif\tavmif;

1306

udkjrifMu&avonf/ uREkfyfwdkUonf acgif;&if;bufrS p0ifMu wjznf;jznf;


avQmufvmojzifh

ajc&if;bufodkU

a&mufvmMuaomtcg

vDeif\

wudk,fvkH;ESifh rsufESmudkxif&Sm;pGmjrifEdkifayonf/ vDeif\OD;acgif; onf


usKHU0ifoGm;onfh vuPmESifh omrefOD;acgif;xuf ao;i,f[efwlaomf
vnf;

(vDeif\yuwdOD;acgif;onf

ao;i,fvdrfh

rnfrxif?

tjcm;vlrsm;\

usKHU0ifjcif;omjzpf&ayrnf/)

OD;acgif;xuf
rsufckef;arG;?

EIwfcrf;arG;? qHyifrSp rsufcGH? rsufawmif? ESmacgif;? yg;jyifponfwdkUrSm


tavmif;ESifhrwl? tdyfaysmfvsuf&Sdaom vlwa,muf[kqdkvQif ,kHEdkifavmuf
ayonf/ udk,fay: wGifqefUxm;onfh vufESpfbufteuf vuf,mbuf
vufacsmif;uav;rsm;

onf

auG;vsuf&Sdaomfvnf;

vuf0Jbuf

vufacsmif;rsm;rSmrl yuwdtwdkif; ajzmifhpif;pGm qefUwef;vsuf&Sdavonf/


&k&Sm;vlrsKd;rsm;u bk&m;wql *lwvkH; taejzifh *g&0jyKvsuf&SdMuonfh
vDeifonf ,cktcg rnfonfhb0odkU a&mufvsuf&Sdavbdoenf;[laom
ar;cGef;onf uREkfyf\pdwfxJwGif xkH;pHtwdkif;ay:vmygonf/ (tavmif;udk
Munfhwdkif; ar;cGef;onf ay:vmjcif;rSm uREkfyftzkdU xkH;pHwckjzpfygonf/)
av0ifavxGufr&Sd vdkPf*lBuD;ozG,f&Sdaeaom taqmufttkHBuD;xJodkU
vltajrmuftjrm; 0ifMuxGufMuonfhtwGuf uREkfyf\ESmacgif;xJ rcHom
aom teHUwckcHpm;&onfxif\/ okdUjzpf jrifvdkaom tmomqE jynfhpkH
onfESifhwNydKifeuf uRekfyfrSm tjyifodkUcsufcsif; a&mufvdkaompdwfjzpfay:vm
ygonf/

1307

pwmvif\aMu;&kyf
uREkfyfwdkUonf vDeif\oif;csKdif;rS xGufvmMuaomtcg taqmuf
ttkHBuD;t0wGif armfawmfum;rsm; &yfcGifhr&Sdaom ae&modkU vrf;avQmuf
oGm;Mu\/ avQmufoGm;aomvrf;rSm u&ifrviftkwf&kd;BuD;wavQmufwGif
azmufvkyfxm; aomvrf;ESifh tkwf&dk;tMum;wGif awmfvSefa&;acgif;aqmif
BuD;rsm;\ aMu;&kyfrsm;udkvnf;aumif;? tkwf&dk;wGif emrnfrsm;udkvnf;
aumif; ? arG;zGm;aom ou&mZfESifh uG,fvGefonfh ckESpfudkvnf;aumif;?
woDwoef;BuD; urnf;xdk;xm;jcif;udk awGU&avonf/ xdktxJwGif *syef
vlrsKd;wdkU\ trnfrsm;vnf; yg&Sd\/ wae&modkU a&mufMuaomtcg
aMu;&kyfwckz,f&Sm;xm;onfh uGufvyfwck udkawGU& atmufcHausmufckH
wGif 1879-1953 [laomckESpfou&mZfudk awGU&onf/ xdkausmufckHESifh
uGufvyfudkjrifaomtcg ]nD}tm;ar;awmhrnfjyK NyD;rS &kwfw&ufowd&
EIwfudk b&dwftkyfxm;vdkufonf/ owd&jcif;um; ou&mZfonf pwm
vif\ou&mZfjzpf if;\aMu;&kyfudk ae&mrS a&GUxm;jcif;jzpf&rnf/
udponf olwkdUygwD0ifrsm;tzkdU odrfarGUaomudp wckjzpf ar;jref;jcif;?
aqG;aEG;jcif;jyK&ef roifh[k pOf;pm;rdjcif;yifjzpfygonf/ odkUaomf uREkfyfonf
nD\tuJudkodvkdonfESifh qufvufravQmufyJ uGufvyfa&SUwGif rwf
wwf&yfvsufMunfhaeao;&m ]nD}onf uREkfyftm; bmrQrajymyJ uREkfyf
ESifhtwl &yfvsufom apmifhMunfhaeygonf/

1308

bmaMumifhazsmufzsuf&oenf;
xdknOfh uREkfyfonf awmfawmfESifhtdyfraysmfEdkifyJ pwmvifudpESifhywf
ouf t,ltquGJvJGMujcif; taMumif;rsm;udk pOf;pm;qifjcifrdygonf/
pwmvif\ tavmif;ESifh aMu;&kyfudk ajymif;a&TUypfjcif;ESifh ywfouf
tjypfajymMuolrsm;u pwmvif rnfodkUaom tjypftemtqmrsm; awGU&
onfjzpfap qdkAD,ufjynfoljynfom;wkdU\ u,fwif&SifBuD;wa,muf tppf
trSefjzpfcJUonfhtwGufaMumifh uG,fvGefNyD;onfhaemuf ol\*kPfoa&udk
ndI;ykyfapjcif;iSm tavmif;udk a&TUajymif; aMu;&kyfudkazsmufzsufypfjcif;onf
vufwkHUrjyefoifhaom udp vufwkHUjyef&m a&mufaomaMumifh rSm;onf[k
qdkMuonf/ uREkfyfonf c&ka&Smhudk umuG,f&efvnf; tvdkr&Sd? jypfwif
uJU&JU&ef vnf;tvdkr&Sd? vl\pdwfoabmxm;udk uREkfyfem;vnfoavmufESifh
c&ka&Smh taMumif;udk uREkfyfavhvmod&Sd&oavmuftay:wGif tajcwnf
pOf;pm; qifjcifjcif;tm;jzifh ay:xGufvmonfh tajzudk bufrvdkufyJ
wifjyvdkygonf/ vl\obm0rSm rdrd\wdkif;jynfwGifjzpfap? wwfEdkifvQif
urmwGifjzpfap rdrdom vQiftBuD;tus,fqkH;? tav;pm;cH&qkH; yk*dKvf
wOD;jzpfcsif rdrdxufBuD;us,fonf? tav;pm;cH&onfqdkvQif rnfolUudk
rqdk NzdKzsufypfcsifwwfonfh avmb rsKd;?l rmersKd;&Sdwwfjcif;um;rSefonf/
odkU&mwGifc&ka&SmhtaMumif; uREkfyfod&orQ rSm yk*dKvfonf omrnr[kwf?
pOf;pm;OmPfBuD;&Sdaom

yk*dKvfwOD;jzpfonf/

qdkAD,ufjynfBuD;wckvHk;u

u,fwif&SifBuD;tjzpfESifh MunfndKav;pm;Mu wurmvkH;\ txifBuD;


jcif;cHcJU&onfh

pwmvif\tavmif;udk r&dkrao

rav;rpm; jyKvkyf

vdkufacsaomf wkdif;oljynfom; vltrsm;pku rauseyf&kHru urmu vnf;


uJU&JUjypfwifMuvdrfhrnf?

uJU&JUjypfwifp&mtaMumif;aumif;BuD;wckvnf;

1309

&oGm;Muvdrfhrnf[lonfudk olrodyJr&Sd? od&Sd&rnfomjzpfonf/ okdUjzpfvQif


tb,fhaMumifh xdkuJUokdU jyKvkyfbdoenf;[k ar;zG,f&m&Sd\/ qdkAD,uf
,leD,HwGif pwmvif0g' (pwmvifvrf;pOf) orm;rsm;ESifh c&ka&Smhvrf;pOf
orm;rsm;[l ESpf*dkPf;&SdMujcif;rSm urmutodjzpf\/ c&ka&Smh0g'orm;
rsm;onf tkyfcsKyfa&;wGif vlrsm;pkjzpfae vlenf;pkjzpfonfh pwmvif
vrf;pOform;rsm;

jzKwfcscH&jcif;rSmvnf;

vlwdkif;todjzpf\/

EdkifiHa&;

orm;wkdU\ tjrift& ]yGpdyGpd}vkyf aom*dkPf;udk jzpfEdkifaomenf;jzifh jzKwfcs


&rnfjzpf&m c&ka&Smhonfvnf; pwmvif*dkPf;udk (wwfEdkifvQif) aoG;xGuf
oH,dk

ryg&Sdaomenf;jzifh

jzKwfcsifayvdrfhrnf/

pwmvif\tavmif;

udkwl;azmfajymif;a&TUvdkufjcif;? aMu;&kyfudk azsmufzspfvkdufjcif; wnf;[laom


tvkyfonf pwmvif*dkPf;udktjrpfrSudkif vIyfvdkufjcif;jzpf&rnf/ ]]cGeftm;
&SdvQifxMuprf;? tm;r&SdvQifjyKwfMuprf;? yGpdyGpd awmhvkyfraeMueJU}}[k
csJUvifhcsfvkyfvdkufjcif;yifjzpf&rnf/ uREkfyfonf c&ka&Sm\
h tjyKtrludk enf;
vrf;rSefonf[k axmufcHjcif;r[kwf? tjypfwifjcif;vnf;r[kwf? tcsKdU
vlrsm; awG;qMuonfh taMumif;jycsuf rrSefjcif;udk wifjyjcif;rQomjzpf
onf/ c&ka&Smh\tvkyfudk rSefrrSefudkrl &mZ0ifuom qkH;jzwfayvdrfhrnf/
EdkifiHa&;xkH;pHavm
tcsKdUvlrsm;u c&ka&Smhudk,fwdkif uJUodkUrajym? pwmvif\ tjypf
rsm;udkom azmfxkwfpGyfpGJygwum;[k apm'u wufaumif;wufMuayvdrfh
rnf/ c&ka&Smh\ &nf&G,fcsufrSm pwmvifvrf;pOfESifh pwmvif*dkPf;udk
NzdKzsuf &efjzpfaomaMumifh pwmvif\ udk,fusifhw&m;ESifh ywfouf
tjypftemtqmrsm;

&SmazGazmfxkwfaMujim&efrSm

1310

ol\tvkyfjzpfae\/

odkU&mwGif odkUjyKvkyfjcif; c&ka&Smhonf pwmvifudk rkef;wD;aomaMumifh


[kuRekfyfr,kHMunf/

(rcspfcsifawmhaeEdkifonf/)

pwmvifudk

vlawGu

MunfndKav;pm;rI ysufoGm;ygrS pwmvif\ vrf;pOfESifh pwmvif\*dkPf;yg


emrnfndI;ykyf NydKysuf oGm;vdrfhrnf[k wGufudef;&aomaMumifh jzpf&ayrnf/
uREkfyf\wGufudef;wckrSmum; tu,fpwmvif\vrf;pOfudk oabmus
onfh pwmvif*dkPf;om;rsm; rusef&pfcJUygrl c&ka&Smhonf pwmvif\
tavmif;udk vDeif\oif;csKdif; taqmufttkHxJrS xkwf,lajymif;a&TUvdrfhrnf
rxifay/ tjcm;awG;vkH;wckrSm c&ka&Smhonf pwmvif\tavmif;udk a&TU
ajymif;&m olUoabmwckwnf; r[kwfEdkif? ygwD\tqkH;tjzwf ,layrnf/
uGefjrLepfygwDxJwGifvnf; pwmvifudk tm;vkH;urkef;onf r[kwfEdkif?
tavmif;rdrdajymif;jcif;twGuf 0rf;enf;olrsm;vnf; &Sd&rnfjzpf&m a&TwkdU\
ygwD wnfwefUcdkifNrJa&;twGuf vkdtyfonfxif aomaMumifh vkyfMu&jcif;
jzpfayvdrfhrnf/ c&ka&Smhonfvnf;aumif;? tcsKdUygwD0ifrsm;onf vnf;
aumif; olwdkUwnfNrJa&;twGufqdkvQif bmrqdkvkyfMurnfh vlpkjzpfykH&onf/
(tjcm;EdkifiHa&;orm;rsm;vnf;

twdkif;yif&SdMurnfavm

rajymwwf?

EdkifiHa&;qdkvQif twdkif;yif jzpf&avoavmvnf; rajymwwfyg/) c&ka&Smh


udk,fEdIufu zGifhrajymqdkjcif;rSmrl txl;&Sif;vif;&ef vdkawmh onfrxifay/
Mo'dtvSLBuD;
armfpudkrSjyefcgeD;wGif uREkfyfonf w&kwfpm;p&mrsm;&Edkifonfh yDuif;
[dkwJvf[l

armfpudkNrdKUwGif;&SdaMumif;

od&Sd&onf/

&k&Sm;pm;p&mrsKd;

NiD;aiGUNyD; w&kwfpm;p&mrsm; pm;csifpdwf ay:vsuf&SdonfrSm twefMumayNyD/


jyefcgeD;

uREkfyfonf

&k&Sm;owif;pmwapmif\

1311

wdkufwGef;csuft&

aqmif;yg;wyk'fa&;ay;&m &lbJESpfq,f (usyfw&mausmf) &&Sd\/ wGif


uREkfyfonftawmfBuD; cifrif&if;ESD;vsuf&Sdonfh &k&Sm;&JabmfokH;a,mufwdkUudk
yDuif;[dkwJvf

'if;em;

ygwDuav;auR;vdkaom

tBuHjzpfay:vm

]zJ,m;0Jvf'if;em;} (EIwfqufyJGnpm) auR;cJUygonf/ uREkfyftm; xrif;


ESpfeyfpD auR;zl;onfh armifwif[kwf ESifh armifMuifa0wdkU pkHwGJtm;vnf;
zdwfcsifao;\/ odkU&mwGif c&D;a0;uGmvSaomaMumifh pm;&onfhtpmESifh
wupDcESifh rumrdatmif &Sdvdrfhrnf[k pOf;pm;rdonfESifh rzdwfyJaerdonf/
(twGuf uREkfyfaemifw&rdonf/) uREkfyfwdkU av;a,mufonf yDuif;
[dkwJvfodkU nckESpfem&DcefUwGif a&mufoGm;aomtcg tawmfus,f0ef;onfh
yDuif;[dkwJvfpm;yGJcef;BuD;rSm

jynfhusyfvsuf

&SdavNyD/

&Jabmfrsm;u

ae&m&atmif BudK;pm;Muaomfvnf; tcsnf;ESD;jzpfae\/ aemufqkH; ]nD}


onf refae*smudk udk,fwdkifoGm;awGU&m refae*smvdkufvm uREkfyfudk
jrifonfwGifrS

[dkwJvftvkyform;rsm;

pm;yGJrsm;udk

[dkajymif;onfa&GU

jyKvkyfapum uREkfyfwkdUav;a,muftwGuf ae&mr&&atmif pDrHay;Muonf/


(onfvnf; ]bd"rm} rsufESmpmyifjzpfonf/) &Jabmfrsm;onf w&kwf
pm;p&m rsm;taMumif;udk bmrQrodMuojzifh ]rD;El;}pm&if;udk uREkfyfyif
a&G;cs,f&onf/ uREkfyfrSmvnf; w&kwfpm;p&mrsm;udk t*Fvdyftac:ESifh
a&;xm;ojzifh

ra&G;wwfyJjzpfae\/

odkU&mwGif

uREkfyfonf

rodol

tcsif;csif;tay:wGif vlv,f vkyfvdkufOD;rnf[k atmufarhum rodjcif;udk


zGifhrajymyJ yDuif;bJwyGJrSwyg; awGUu&m pm;p&mrsm;udk xifajcESifh
&rf;orf;NyD;a&G;vdkuf\/ a&mufvmaomtcg yDuif;bJtjyif Muufom;
csKdcsOf? 12 rsKd;aMumf? 0ufom;pif;aumvkH;? awmufawmufaMumfwkdUudkjrif&
awmfygao;\/ trSefudk0efcH&vQif uREkfyf onf pm;p&mrsm;udk t*Fvdyfvdk
vkH;0rac:wwf? b,fenf;rqdk pm;jzpf& rnf[laom tm;udk;wckESifh

1312

rSm,lvdkufjcif;jzpfygonf/

&Jabmfrsm;onfvnf;

rpm;bl;Mu[kqdkum tvGefNrdef&SufpGmpm;Muaomuf

pm;p&mrsKd;udkwcgrS
ygayonf/ (uREkfyf

udkjyef ]vSdrfh} Muavoavm rajymwwfay/) pm;p&mrsm;\ tbdk;EIef;rSm


]rD;El;}wGif wcgwnf; a&;xm;ojzifhuREkfyfodEdkifyg\/ okdUaomf &Srfydef?
a*smf*sD,m0dkif? AdkU'fum? paumhcsf0DpuD ponfh aomufp&mwkdU\ tbdk;
EIef;udkrl uREkfyfbmrQrodyJ &rf;NyD;rSm&jcif;jzpf\/ (paumhcsf0DpuDrSm uREkfyf\
wdkufwGef;csufjzpf\/ olUcrsmrsm;rSm AkdU'fumrSwyg; aomuf&cJvSonf/)
yxr uREkfyfonf aqmif;yg;twGuf&onfh &lbJvfESpfq,fESifh vkHavmuf
rnf[k cefUrSef;aomfvnf; apwemo'gw&m; xufoefvmonfh tvSL&Sif
wa,mufjzpf vmonfESifh tdwfxJ t*FvdyfaygifawG &Sdao;onfqdkum
&Jabmfrsm;u awmif;yef,l&atmif &uf&ufa&ma&m azmazmoDoD rSm,lvsuf
&Sdygawmhonf/ xdkn uREkfyfwkdU tm;vkH;twGufajym&rnfqdkvQif (vltm;
vkH; touf50ausmf awGcsnf;jzpfonf/) wOD;wa,mufrQ ajErysuf?
cifrif&if;ESD;aponfxuf &if;ESD;apaom pum;rsKd;udkom ajymMuygayonf/
]]bd"rmwa,mufu qdkAD,uf,leD,HodkUvmNyD; auR;onfh 'if;em;ygwDodkU
wBudrfom a&mufzl; onf}}[k ]nD}uajymygao;onf/ pm&if;&Sif;aom
tcg &lbJESpfq,fyifrukef? w&lbJvfESifh udkyuf50ydkygao;onf/
urmha&;&m aqG;aEG;cef;
uREkfyfarmfpudkrS jyefrnfhaeU (rwfv27&uf) armifwif[kwfwkdU
vifr,m;ESifh armifMuifa0onf 0gaqm[dkwJvfodkU vufaqmifuav;rsm;
ESifh vma&mufuefawmhMu\/ olwkdUonf ]]armfpudkwGif jrefrmrsufESmudk
jrif&

jrefrmvdkajym&jcif;twGuf

0rf;ajrmufMunfEl;vSygonf}}

1313

[k

ajymMuonf/

xdkUjyif

&k&Sm;&JabmfokH;av;a,mufwkdUvnf;

vma&muf

EIwfqufMuonf/ xdkolwdkUonf uREkfyftay:wGif cifrifav;pm;rI&SdMujcif;


um; ,kHrSm;zG,fr&Sdyg/ tm&Stmz&du cspfMunfrI ckdifNrJa&;tzGJUrSvnf;
vlBuD;ESpfa,mufvmMuonf/ nDrSmrl xdkaeUeHeufcif;rS nOfhem&DjyefESpfcsuff
wdkifatmif uREkfyfESifhrcGJawmhyJ 0g'a&;&mESifh urmha&;&mrsm;udk ckwif
wvkH;pDwGif yufvufvSefum 0dkifaomufumjzifh (olu0dkifESpfvkH; ,lvm
cJUonf/ ) aqG;aEG;Muav&m uREkfyfwdkU\aqG;aEG; cef;udk pmzwfolwdkUtzdkU
A[kokwtvdkUiSm azmfjyvdkufygOD;rnf/
nD/

/ ]]yifpifpm; uacsonfrsm;&JU a*[mrSmwkef;u tpfukdBuD;

uajymw,f? wkd;wufaompma&;q&mwa,mufawmh [kwfw,f? uGefjrLepf


awmh r[kwfbl;wJU? bmjyKvdkU uGefjrLepfr[kwfwmvJ tpfudkBuD;}}
Ekyf/

/ ]]wdk;wufaom pma&;q&mwa,muftaeJU umvfrmhufpf&JU

pD;yGm;a&;pepfudkawmh vufcH,kHMunfw,f? uGefjrLepfygwD0ifwa,mufawmh


r[kwfbl;ayghAsm}}
nD/ / ]]bmhaMumifh ygwDxJr0ifwmvJtpfudkBuD;}}
Ekyf/ /]]wynfhrcHEdkifbl;qdkygawmhAsm}}
nD/ /]]wynfhrcHEdkif,if tpfudkBuD;u q&mjzpfatmifvkyfayghAsm}}
Ekyf/ /]]'DvdkvJ rjzpfygbl;? uRefawmfu acgif;aqmifwa,mufjzpfzdkU
t*Fgt&nftcsif;r&Sdygbl;}}
nD/ /]]tpfudkBuD;u pOf;pm;OmPf&SdwJu vlwa,mufyJcifAsm}}
Ekyf/

/]]pOf;pm;OmPf&Sdayr,fh vlawGpnf;&kH;wmwkdU BudK;udkifwmwdkU

pDrHcefUcGJwmwkdU vkH;00goemrygbl;? wwfvJ rwwfbl;As? acgif;&Iyfw,f}}

1314

nD/

/]]uRefawmfwkdUwkdif;jynfeJUywfoufvdkU tpfudkBuD;u bmrsm;

a0zefp&m&SdovJcifAsm}}
Ekyf/ /]] cifAsm;wdkUqDrSm jynfwGif;a&;&meJU ywfoufvdkU rmhufpfvDeif
(pwmvifawmh rxnfhawmhygbl;) wdkUqDu qufcH&&Sdxm;wJU rlaopepf
aMumifh wdkif;jynfBuD;yGm;aejcif;udk awGU&wJUtwGuf uRefawmfbmrS a0zef
p&mr&Sdygbl;? a0zefEdkifavmufwJU t&nftcsif;vJ uRefawmhfrSmr&Sdygbl;}}
nD/ /]]bmudkawmh a0zefcsifovJcifAsm}}
Ekyf/

/]]EdkifiHjcm;eJUqufqHrIqdkif&mrSmawmh cifAsm;wkdUrSm ]rlao}

enf;r&Sdao;bl;?

prf;NyD;vkyfae&wkef;yJ

&Sdao;w,fr[kwfvm;?

'Dawmh

enf;aumif;&Sdygw,fcifAsm?

Oyrm

rSm;csifrSm;Edkifw,faygh}}
nD/

/]]uRefawmfwkdUrSmvJ

urmhNidrf;csrf;a&;udpBuD;[mvrf;rSefw,fr[kwfbl;vmcifAsm}}
Ekyf/

/]]Nidrf;csrf;a&;qdkwmuawmh vrf;rSefygw,f? ,kHrSm;zG,f&m

r&Sdygbl;? odkUaomf vkyfykHvkyfenf;uvdkao;w,fAs}}


nD/ /]]b,fvdkvJcifAsm}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdUpvkyfuwnf;u EdkifatmifqdkNyD; oabmxm;w,f

r[kwfvm;}}
nD/

/]]wbufu ppfwdkufcsifwJUvlawGudk rwdkufEdkifatmif[m

Edkifatmifvkyf&rSmyJ r[kwfvm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]'Duwnf;uoGm;NyD? cifAsm;wkdUu Edkifwmvdkcsifwmvm;?

Nidrf;csrf;wmvdkcsifwmvm;}}
nD/

/]]'DudprSmEdkifwmeJU Nidrf;csrf;a&;eJU[m wGJaew,f r[kwfvm;

cifAs}}

1315

Ekyf/

/]]tJ'g cifAsm;wkdUvlpk aumif;aumif;BuD;vGJaewmyJ? uRefawmf

ajymr,f? tEdkif,lNyD; Nidrf;csrf;a&;,lr,fqdkvdkU urmr&bl; rSwfxm;


vdkufAsm}}
nD/ /]]b,fvdkajymwmvJcifAsm}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdU txifay;xm;ykHu tar&duefawG[m ppf0g'DawG

(taemuf*smreDuawmh [kwfygw,f/) olwkdUrvdkufEdkifatmif vufudk&dkufcsKd;


xm;rS Nidrf;csrf;rI&rvdkvdk cifAsm;wkdUajymwwfMuw,fr[kwfvm;? b,fvdk
t"dym,f&SdovJ? cifAsm;wkdUu olawmfaumif;awG ? olwkdUuol,kwfrm awG?
'Dol,kwfrmawGudk csKd;zJUESdrfESif;xm;rS urmBuD;Nidrf;csrf;r,fqdkr[kwfvm;?
'Dvdkqdk olwkdUcHcsifyghrvm;}}
nD/ /]][kwfvJ [kwfwmudk;cifAsmh}}
Ekyf/

/]][kwfw,fyJxm;OD;? 'Denf;eJUNidrf;csrf;a&;r&Edkifbl;? tckawmh

[kwfwmvJr[kwfbl;? tar&duefu ppfwdkufcsif,if cifAsm;wkdU&JU urmh


Nidrf;csrf;a&;aMumifh rwdkufwmvm;? cifAsm;wkdU&JU nIuvD;,m;vufeuf
awGaMumifh rwdkufwmvm;}}
nD/ /]]urmhNidrf;csrf;a&;aMumifhvJ ygrSmayghcifAsm}}
Ekyf/

/]]'gucifAsm;wdkUpdwful;,OfwmygAsm?

olwkdUaMumufwmu

nluvd,mvufeufygAs}}
nD/

/]]'gjzifh urmhvlxktiftm;eJU aqmif&GufaeMuwJUNidrf;csrf;a&;

vkyfief;BuD;[mtvum;yJvm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]vlxkaoG;pnf;rIudk

uRefawmftxifrao;bl;?

cifAsm;wkdU vkyfykHu vrf;vTJaew,f}}


nD/ /]]b,fvdkvJGwmvJcifAsm}}

1316

odkUaomf

Ekyf/ /]]cifAsm;wkdUu tar&dueftay: tEdkif&atmifqdkwJu &nf&G,f


csufeJU

vkyfaeMuwmudk;As?

vuf&dkufcsKd;r,f?

wkyfaESmifxm;r,fqdkwJU

oabmyJAsm? 'Dvdkr&bl;As? tm;vkH;vufwJGNyD;aqmif&Guf&rnfhenf;vrf;udk


tar&duefBuD;rygyJ raeEdkifatmif urmhvlxkeJU odrf;oGif;NyD;&,leJUenf;udk
&Sm&r,fAs}}
nD/ /]]tckvJ urmhvlxkeJU odrf;oGif;wmyJ r[kwfbl;vm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]odrf;oGif;ayr,fh cifAsm;wkdUapwemurlrS rrSefyJAs? wbuf

om;udk vl,kwfrmtaeeJUwifjyNyD; &dkufoGif;csifwmudk;As? 'DvdktnHUcHNyD;


0if&rnfh oabmrsKd;eJUawmh a0;ao;Asm}}
nD/ /]]'gjzifh uRefawmfwdkU bmvkyf&rvJcifAsm}}
Ekyf/

/]]pnf;&kH;wmuawmhpnf;&kH;yg? wbufom;tay: tEdkif,l

zkdUqdkwJU &nf&G,fcsufudkawmhpGefUvTwfvdkufyg/
nD/ /]]bmxl;ao;vkdUvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]xl;ygaomfaum? uRefawmfwkdUqDu uGefjrLepfawGudkvJ

uRefawmfwkdUcPcP owday;ygw,f? t&if;&SifawGysufpD;ygapqdkwJU a'g


o pdwfrsKd;eJU tvkyfrvkyfMuygeJU? tvkyform;v,form;? qif;&Jom;awG
acsmifcsd MuygapqdkwJU apwemrsKd;eJU tvkyfvkyfMuygvdkU owday;&ygw,f}}
nD/

/]]bmxl;ao;ovJcifAsm? ypnf;udk odrf;,lwmcsif;twlwlyJ

r[kwfvm;}}
Ekyf/ /]]odrf;wmcsif;wlayr,fh apwemcsif;rwlvQif tusKd;w&m;csif;
rwlwwfbl;As}}
nD/ /]]bmaMumifhvJ b&m;om;}}

1317

Ekyf/

/]]a'goqdkwm raumif;bl;? raumif;usKd;ay:xGufwwfw,f?

arwmqdkwm aumif;w,f? aumif;usKd;ay:xGufwwfw,f? a'goeJUarwm


[m rwlbl;qdkwmawmh cifAsm;0efcHrSmaygh}}
nD/

/]]rwlawmawmhodygw,f?

tusKd;w&m;csif;

wl&rSmayghAs?

EdkUayr,fh

a'gowkdU

tvkyfcsif;wlvQif

arwmwkdUqdkwmawGupdwfyJ?

tvkyfrS r[kwfyJ}}
Ekyf/

/]]pdwfrSjzpfwJU

apwemwkdU?

arwmwkdU

qdkwmawG[m

tusKd;w&m; ay:xGufEdkifw,f qdkwmawG[m cifAsm;wkdU umvfrmhufpf&JU


pmtkyfBuD;xJrSmrygbl;? &kyfeJUvkyf&wJU tvkyfudkom tav;ay;NyD; azmfjy
xm;wmudk;? 'gaMumifhrdkU cifAsm;wkdUtvkyfawG[m racsmarmyJ wpfqdkUqdkU
jzpfaewmyJ}}
nD/
ygawmh?

/]]'guawmh b&m;om;&JU pGyfpGJcsuf&SdwmygcifAsm? 'gxm;


urmhNidrf;csrf;a&;udprSm

uRefawmfwkdUu

wbufom;udk

tEdkif&csifwJUoabmxm;eJU aqmif&Gufjcif;jzpfw,fvdkU b,fhES,fpGyfpGJEdkif


ovJAs}}
Ekyf/

/]]odNyDvm;Asm? cifAsm;wkDUurmhNidrf;csrf;a&; uGefz&ifhawGrSm

bmawGajymMuovJ? wbufom;[m ppfbDvl;BuD;qdkNyD; tjypftemtqm


awG avQmuf ajymMuw,f r[kwfbl;vm;}}
nD/ /]]urmol urmom;awGodatmif wdkif&wmaygh b&m;om;}}
Ekyf/

/]]wdkifawmhbmjzpfovJ?

wbufom;u

a'gojzpfw,f

r[kwfvm;}}
nD/ /]]olwdkUa'gojzpfvJ b,fwwfEdkifrvJ b&m;om;}}

1318

Ekyf/

/]]Nidrf;csrf;pGm twl,OfwGJaexkdifa&;qdk? wbufom;udk a'go

jzpfatmifvkyfNyD; Nidrf;csrf;pGmtwl,SOfwJGaexdkifa&;qdkwm jzpfEdkifyghrvm;Asm?


uRefawmfem;vnfwJU pdwfobm0t&awmh jzpfzkdUa0;ao;Asm}}
nD/

/]]qkd;csif rdkufcsifwJUvludk rqkd;0HU rrdkuf0HUatmif vkyf&rSmaygh

b&m;om;}}
Ekyf/

/]]jzpfovm;? &ovm;? wif;rmrIawG ravQmhyJ wkd;wkd;

omvmw,f r[kwfvm;}}
nD/ /]]'gjzifh b,fhES,fvkyfrvJ b&m;om;}}
Ekyf/
vlawG

/]]wbufom;udk vlqdk;BuD;vdkU a<u;aMumfNyD; vuf&dkufcsKd;zdkU

pkaer,fhtpm;

Nidrf;csrf;a&;udk

vufwGJ

aqmif&Gufcsifatmif

odrf;oGif;,l&r,f As}}
nD/ /]]ajymawmhvG,fw,f? vkyfawmhb,fvkdvkyfrwJUvJ b&m;om;}}
Ekyf/

]]cifAsm;wkdUvlpk vkyfaeMuykHawG[m onftwdkif;xdkifaewmu

awmfvdrfhOD;r,f? Nidrf;csrf;a&;qdkNyD; wbufom;&JU tjypfawGudk armif;wD;NyD;


aMujimay;Muwmu omvdkUomvdkUqdk;qdk;oGm;wmudkcsnf; awGUae&w,fAs}}
nD/

/]][kwfygNyD?

xm;ygOD;awmh

b&m;om;?

'gjzifh

b,fvdkvkyf&rvJ}}
Ekyf/

/]]uRefawmf ckeifu ajymcJUwJUtwdkif; cifAsm;wkdUudk,fEIdufu

wbufom;tay:rSm tEdkif,lzdkUaemufvdkufpkNyD; tom;,lcsifwJU &nf&G,f


csufudk pGefUvTwfNyD; &dk;&dk;om;om; Nidrf;csrf;pGmtwlaecsifwJU oabmxm;udk
xif&Sm; atmifazmfjyzdkUvdkw,f}}
nD/ /]]b,fvdkjy&rSmvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]a&S;OD;pGm wbufeJUwbuf rkef;wD;jcif;avsmhatmif rwwf

Edkifao;rD ,ckxufwdk;NyD; rrkef;Mu&atmifawmh vkyfwwf&r,fAsm}}

1319

nD/ /]]b,fvdkvkyfrvJ b&m;om;}}


Ekyf/

/]]ighwkdUudkrxdeJU rD;yGifhoGm;r,f? rsKd;jyKwfoGm;r,f? acsrIef;

ypfvkdufr,fvdkU wbufu BuKH;0g;vdkufwJUtcgrSm wbufu b,fvdkjzpf


oGm;ovJ? aMumufygNyD cifAsmqdkNyD;'l;axmufvdkufua&mwJUvm;}}
nD/ /]]raxmufygbl; cifAsm}}
Ekyf/

/]]a'goawG xGufvmNyD; oluvJ jyefBuKH;0g;w,fr[kwfvm;?

tckvdk tjyeftvSefBuKH;0g;vdkufMuwJUtcgrSm wbufeJUwbuf pdwfapwem


aumif;awG wzGm;zGm;ay:vma&mwJUvm;}}
nD/ /]]r[kwfygbl; cifAsm}}
Ekyf/

/]]a'gopdwfawG wkd;vmNyD; ysufpD;&mysufpD;aMumif; tBuH

tpnfawG xkwfMua&mhr[kwfbl;vm;}}
nD/ /]]rSefygw,f b&m;om;}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdUtpdk;&eJU tar&duef[m ckwavmrSm 'DvdkyJ

vkyfaeMu w,f r[kwfbl;vm;}}


nD/ /]]olwkdUbufpNyD; BuKH;0g;wmyg cifAsm}}
Ekyf/

/]]olwkdUbufupNyD; BuKH;0g;awmh cifAsm;wkdUbufujyefNyD;

BuKH;0g;w,f? 'Dawmh ckeifuajymcJUwJUtwkdif; wbufeJUwbuf wqifhwuf


NyD; rkef;oGm; Muw,fr[kwfbl;vm;}}
nD/ /]][kwfrSmaygh cifAsm}}
Ekyf/ /]]wkd;NyD;rkef;wm vdktyfovm;? rvdktyfbl;vm;}}
nD/ /]]rvdktyfbl; xm;ygawmhcifAsm}}
Ekyf/ /]]xm;ygawmh rvkyfygeJUav? Nidrf;csrf;pGm twl,OfwJGaecsif
w,f qdk}}
nD/ /]]aewmhaecsifygw,f}}

1320

Ekyf/

/]]wbufu BuKH;0g;vdkU wbufu jyefrBuKH;0g;yJ qdwfqdwf

aevQif aMumufw,fvdkUvlawGuxifMurSm pdk;&ovm;}}


nD/ /]]rajymwwfbl;cifAsm}}
Ekyf/

/]]rajymwwfr&SdygeJU? 'DacwfrSm jzpfaeMuwmu wbufu

BuKH;0g;vdkU wbufuqdwfqdwfaevQif *kPfi,foGm;w,f? Prestige avQm


qif;oGm;w,f? &Sufp&maumif;w,fvdkU ,lqaeMuw,f r[kwfbl;vm;}}
nD/ /]][kwfw,fxifyg&JU b&m;om;}}
Ekyf/

/]]*smreDrSm uRefawmfzsm;oGm;wJUtwGuf rlvBuH&G,fcsufwck

ysufoGm;w,fAsm}}
nD/ /]]bmvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]uRefawmfwkdU

tm&Stmz&du

BuHUcdkifa&;

aqG;aEG;yJGrSm

ocifausmf pdefu c&ka&SmhxHar;cGef;awG a&;wifw,f r[kwfvm;}}


nD/

/]][kwfygw,f

EdkUayr,fh

rwifjzpfygbl;?

jyef&kyfodrf;

uRefawmfpdwful;wckjzpfzl;w,f?

jyefcgeD;rSm

oGm;ygw,f}}
Ekyf/

/]]'Dwkef;u

rpwmc&ka&SmheJU awGUcGifhawmif;NyD; ajymcsifwmuav;awGudk wa,mufcsif;


ajymprf;csifw,f? tckawmh zsm;wmeJU pdwf"mwfusqif;NyD; 'DHtBuHudk
zsufvdkuf ygNyD}}
nD/ /]]bmvdkU pdwf"mwfusqif;oGm;wmvJ cifAsm}}
Ekyf/

/]]ajymcsifwJU pum;awGu olBudKufcsifrS BudKufrSmawG jzpfav

awmh armif;xkwfcsifxkwfapvdkU [dkwkef;updwfwif;xm;Edkifw,f? zsm;NyD;wJU


aemufawmh vlutm;aysmhvdkU pdwftm;uvJavsmhNyD; rajym0HUawmhovdk
jzpfoGm;w,f}}
nD/ /]]bmtaMumif;awGajymcsifvdkUvJ b&m;om;}}

1321

Ekyf/

/]]ajymcsifwm

okH;csufav;csufygyJ?

olrBudKufvQif

olUwdkif;jynf xJuarmif;xkwf&kHjyif r&Sdbl;ayghavAsm}}


nD/ /]]Mum;yg&apvm; cifAsm}}
Ekyf/

/]]yxrwcku ckeifuajymcJUwJU urmhNidrf;csrf;a&; vrf;pOf

taMumif;? 'kwd,wcku wif;rmrIavsmhyg;a&;taMumif;? wwd, wcku


bmvifjyemtaMumif;?

pwkwwcku

,lwl;av,mOfysHypfcsjcif;ESifh

xdyfoD; uGefz&ifhtaMumif;wkdUygyJ}}
nD/

/]]urmhNidrf;csrf;a&; vrf;pOftaMumif;udkawmh enf;enf;Mum;

&ygNyD ausauseyfeyfBuD;awmh oabmraygufao;ygbl;}}


Ekyf/

/]]uRefawmfu pOf;pm;p&mav;awGavmufudkom wifjycJU

&ygao;w,f? oabmaygufavmufatmif wxdkifwnf;ESifh ajymrjyEdkifygbl;?


odkUaomf wif;rmrIavsmhqif;a&;taMumif;eJU qufaeavawmh wif;rmrI
taMumif; ajymwJUtcgrSm Nidrf;csrf;a&;qdkif&m tcsufuav;awGygxyfNyD;
&Sif;oGm;zdkU arQmfvifhygw,f}}
nD/

/]] wbufeJUwbuf BuKH;0g;MuwJU taMumif;udkjyefqufygOD;

cifAsm}}
Ekyf/

/]][dkbufu BuKH;0g;vdkU cifAsm;wkdUujyefNyD; BuKH;0g;&w,fqdk

r[kwfvm;}}
nD/ /]][kwfygw,f}}]
Ekyf/
t&ufrl;wJU

/]]'guawmh oGm;&dk;oGm;pOf vrf;BuD;ayghAsm? t&ufqdkifxJrSm


vlawG[mvJ

'Dvrf;twdkif;oGm;MuNyD;

Xmea&mufMuwmyJ

r[kwfbl;vm;? rpwmc&ka&Smhudk uRefawmfu'dxufru arQmfvifhw,fAs}}


nD/ /]]b,fvdkvJb&m;om;}}

1322

Ekyf/
oGm;NyDvdkU

/]]wbufu BuKH;0g;vdkU rBuKH;0g;vQif c&ka&SmhBuD; aMumuf


urmuxifoGm;rSm

pdk;&drf&w,fqdkygawmh?

uRefawmfwck

ajym&Jygw,f? 'djyifvludk aMumufwwfw,fvdkUxifcsifxifMur,f? pOf;pm;


OmPf&SdwJUvlxJu
vlr&Sdygbl;?

rpwmc&ka&Smhudkawmh

cifAsm;wkdUvlpk

aMumufwwfw,fvdkUxif0HUwJU

txifrSm;aewmwcku

udk,fhudkwbufu

tNrJaMumufaerS awmfumusr,f? 'gaMumifh aMumufvefUatmif ajcmufvSefU


ay;zdkU vdkw,fvdkU xifaeMuykH&w,f}}
nD/ /]]raMumufvQif vmNyD;rapmfum;aybl;vm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]tJ'DacwfuvGefcJUygNyD?

nIuvd,macwfBuD;rSmwrsKd;As?

raMumuf vkdUrapmfum;ygbl;? aMumufavav ckcHumuG,fzdkU enf;vnf;


&Sm,if; wbuf eJUwbuf NidpGef;NyD; txifvJGrIawG jzpfukefavavyJAs}}
nD/ /]]O'g[&kPfwck jyygcifAsm}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdU[dkbuf 'Dbuf tEkjrLAkH;awG prf;Muwm[m

bmaMumifhvJ? wbufudkwbuf aMumufaeMuvdkU r[kwfbl;vm;? aMumuf


aeMuawmh

pdwfcs,kHMunfrI

r&SdEdkifMuawmhbl;?

ckcHumuG,fa&;twGuf

vufeufqef;&SmMu&a&m? oluprf;iguprf;eJU tawmrowfEdkifatmif jzpf


ukefMua&m? wbufeJUwbuf taMumufajyatmif vkyfzdkUvdkwJUae&mrSm
cifAsm;wkdU wawGu wacsmufxJacsmufaeMuw,f r[kwfvm;}}
nD/

/]]tpfudkBuD;ajymwm [kwfovdkvkdawmh jrifvmNyDcifAsm? 'gjzifh

b,fES,fvkyf&rvJ}}
Ekyf/ /]]wbufur,kH? r,kHawmhaMumuf? aMumufawmhvufeufvkyf?
vufeufvkyfawmh

wbufuwkd;NyD;r,kH?

wdk;NyD;r,kHawmhwkd;NyD;aMumuf?

wdk;NyD; aMumufawmh wkd;NyD;vufeufvkyf? cifAsm;wkdU[mu Vicious Circle

1323

oHo&mpuf&[wfvdk

jzpfaeNyDaumAs?

'Dtwdkif;qdkvQif

Nidrf;csrf;a&;eJU

a0;ao;Asm wkd;NyD;qdk;zkdUwm uRefawmfjrifwmyJ}}


nD/ /]]'Dvdkqdk b,fhES,fvkyfrvJ b&m;om;}}
Ekyf/
uRefawmfu

/]]'D&[wfudk
rpwmc&ka&Smhudk

wa,mufa,mufupNyD;
tm;udk;w,f?

&yfrSjzpfr,f?

ol[mrpwmuae'DwkdU

vlpkxuf owd&Sdw,fvdkU uRefawmf,kHMunfw,f}}


nD/ /]]bmaMumifhvJcifAsm}}
Ekyf/
Muw,fAs?

/]]rpwmuae'DwkdUvlpku
'djyif[m

rMunfheJUav?

ydkNyD;aMumufvdkUydkNyD;
aumif;uifrSm

r,kHae&Sm

av,mOfysHawGeJU

24em&DvkH; rvyfatmif tapmifhcsxm;wmudk MunfhrSaygh? b,favmuf


aMumuf b,favmufr,kHaevkdufovJvdkU}}
nD/ /]]'Dawmhaum b,fhES,fvkyf&rvJ}}
Ekyf/

/]]'Dawmhaum olwkdUbufu b,fvdkajcmufajcmuf rpwm

c&ka&Smh u owddaumif;wJUvlwa,mufyDyD wkHUjyefNyD; rajcmufapcsifbl;?


'DvdkrSom oHo&mpuf&[wfBuD;
uRefawmfjrifw,f?

(Vicious Circle

t&SdefaES;onfxuf

t&SdefaES;oGm;zkdU

aES;oGm;w,fqdkvQif

tEkjrLAkH;

prf;wmawGbmawGpGefUvGwfNyD; Nidrf;csrf;rI? pdwfcsrI&vkdUrdkU vufeufvkyfief;


avmufudk rvdkufMuawmhyJ urmolurmom; acsmifcsdoufomrI &&SdMur,f
r[kwfbl;vm;As? 'DtaMumif;awGudk uRefawmfu rpwmc&ka&Smhudk ajymjy
csifcJUwmAsm? taMumif;rnDnGwfcJU bl; cifAsm;u uRefawmfajymwmawGudk
oabmusNyD;awmh ajym0HUrSm r[kwfbl;? uRefawmfuawmh armif;xkwf&kHtjyif
r&SdEdkifbl;qdkNyD; ajymcJUprf;csifwmAsm}}
nD/ /]]'Dawmhvdk&if;tcsKyf ajymprf;ygOD;cifAsm}}

1324

Ekyf/ /]]tcsKyfuawmh olwkdUbufu b,fvdkajcmufajcmuf? b,fvdkyJ


BuKH;0g;BuKH;0g; rpwmc&ka&Smhu wkHUjyefNyD;rBuKH;0g;apcsifbl;? rajcmufvSefU
apcsif bl;Asm? tar&duefjynfrSm rpwm'g;vJhpfuG,fvGefoGm;wJUaemuf
rpwmc&ka&SmheJU ,SOfNydKifNyD; xdatmifajymwwfwJUvl? ematmifajymwwf
wJUvl

ray:vmao;bl;As?

[dkwkef;uawmh

tcsDtcsajymEdkifMuvdkU

awmfao;w,f? tckawmh 'DbufuwcsufwG,fvdkufvQif olwkdUcrsmrSm


ememoGm;w,f? wbuf udkematmifajymwwfjcif;[m udk,fhvlawGtzkdUawmh
yJGusyg&JU?

odkUaomf

urmhNidrf;csrf;a&;twGufawmh

qdk;qdk;oGm;w,fAs?

uRefawmfwkdUuMum;vlawG jzpfavawmh? vufckyfwD;&wmudk t&omrcH


wwfbl;? urmppfeD;eD;oGm;rvm;vdkU ausmcsrf;csrf;oGm;w,fAsm? uRefawmf
awmif;yefcsifwmuawmh pum;&nfvk yGJrSmvdk wbufudkxdNyD; yGJusatmif
ajymwJUbufrSm rpwmc&ka&Smh&JUtpGrf;udk urmuodNyD;vdkUrdkU wkPSdbma0
qdwfqdwfaewJUenf;udk wvSnfhavmuf prf;Munfhapcsifygao;w,f}}
nD/ /]]ajymcGifh&SdvJ ajym&r,fr[kwfvm; b&m;om;}}
Ekyf/

/]]ajymcGifh&SdawmhvJ ajymayghAs? okdUaomf wbufom;udk

a'gojzpfatmif ajymwJUenf;rsKd;uawmh tysif;ajypum;&nfvkyGJrsKd;eJU w&m;


cGifrSm a&SUaecsif;jiif;&mrSmavmufom oifhavsmfygw,f? wjynfeJUwjynf
em;vnf rIa&atmif aqmif&GufMuwJU udprsKd;rSm tokH;rjyKoifhygbl;
xifygw,f}}
nD/ /]]bmvifjyemudk tpfudkBuD;u b,fvdkjrifvkdUvJ}}
Ekyf/

/]]rpwmc&ka&Smhu udpwckrSm EdkifiHa&;tjrifeJU pOf;pm;w,f?

uRefawmfu pdwfobm0tjrifeJU pOf;pm;w,fAs}}


nD/ /]]pdwfobm0tjrifqdkwmu b,fvdkvJ b&m;om;}}

1325

Ekyf/

/]]pdwfobm0tjrifqdkwm

wbufom;&JU

avmbwkdU?

a'gowkdU? rmewkdUudkyg xnfhNyD;pOf;pm;w,f}}


nD/ /]]&Sif;ygtkH; b&m;om;}}
Ekyf/

/]]EdkifiHa&;acgif;aqmifawG[m igu b,fvdkajcvSrf;vdkufvQif

wbufu b,fvdkwkHUjyefr,fqdkwmudk BudKwifcefUrSef;NyD; wa,mufqDu


wa,mufwwfEdkiforQ nSpf,laeMuwmyJ r[kwfvm;? 'gudk (Brinkmanship)
]]ppfEIwfcrf;avQmuf}} vkyfenf;vdkUac:w,fr[kwfvm;}}
nD/ /]]'gu 'g;vJUpf&JU enf;ygb&m;om;}}
Ekyf/ /]]ESpfbufpvkH;ygyJAsm? cifAsm;wkdUuvJ vkyfaewmygyJ}}
nD/ /]]uRefawmfwkdUu b,frSmvkyfovJcifAsm}}
Ekyf/

/]] aumif;NyD uRefawmfjyr,f? usL;bm;udp&,f? pl;tuf

wl;ajrmif; udp&,f? bmvifudp&,fayghAsm? ppfEIwfcrf;avQmufvrf;pOf


usifhokH;jcif;[m rSm;w,fvdkU uRefawmfu rqdkvdkygbl;? EdkifiHa&;qdkwm
'DvdkvkyfMuwmygyJ? odkUaomf wbufom;&JUpdwfudk rSefuefatmif BudKwif
cefUrSef;wwfzkdUu

ta&;BuD;w,fAs?

BudKwifcefUrSef;wJU

tcgrSm

wbufom;&JU rmeudkxnfhNyD; pOf;pm; wwfzkdUu odyfta&;BuD;w,f}}


nD/ /]]&Sif;jyygOD; b&m;om;}}
Ekyf/ ]]pl;tufwl;ajrmif;udprSm t*Fvef? jyifopfeJU tdpa&,vfwkdUu
tD*spfudk0dkif;wdkufMuawmh c&ka&Smhu [efUvdkufw,fr[kwfvm;? wefvQif
wefMu rwefvQif aqmfvkdufr,fqdkwJUpum;rsKd;okH;vkdufw,f? wdkufwJUtxJ
rSm tar&duef rygbl;As? c&ka&Smhu 'djynfokH;jynf[m tar&duefrygyJ
b,fenf;eJU rS ZGwfrvkyf0HUbl;vdkU BudKwifcefUrSef;vdkufwm[m rSefoGm;w,f
r[kwfvm;?

[dkvlpk

csufcsif;aemufqkwfoGm;Mu&w,fav?

c&ka&Smh&JU cefUrSef;csuf udk csD;usL;xdkufygayw,f}}

1326

'DudprSm

nD/ /]]b,fvdkcefUrSef;csufvJcifAsm}}
Ekyf/ /]]c&ka&SmhuBudrf;vdkufwJUtcg tar&duefu ighvlawGudkBudrf;&
rvm;qkdNyD; olyg0ifwdkufvQif urmppfBuD; jzpfroGm;aybl;vm;? urmppfBuD;
jzpfzkdUuvJ
[dkvlawG

c&ka&Smhu

b,fenf;eJUrS

rvdkvm;bl;?

wGefUoGm;vdrfhr,fvdkUwGufNyD;

olBudrf;vdkufvQif

vkyfvdkufwmyJ?

olUwGufudef;

rSefoGm;wJUtwGuf tD*spfvJ csrf;om&m&w,f? urmppfvJ rjzpfvdkuf&bl;?


'D[m c&ka&Smh&JU tpGrf;yJ}}
nD/ /]]usL;bm;udpaum b&m;om;}}
Ekyf/

/]]usL;bm;udpuawmh tar&duefJU acgif;csif;qdkifvdkuf&wmrdkU

ydkNyD;vefUp&maumif;w,f?
tar&duef0ifrulavawmh

odkUaomf

c&ka&SmhwGufude;fu pl;tufudprSm

usL;bm;udprSmvJt*FvefeJU

jyifopfwkdUu

0ifrulaybl;? olUvlawGu rulvQif tar&duefwOD;wnf; rvkyf0HUbl;vdkU


jrifxm;w,f xifyg&JU? wcsufwnf; a[mufvdkuf&w,f tar&duef
BuD;vuf&IyfoGm;&wmyJ? wGufykHcsufykHvJawmfygayw,fAsm? uRefawmfwkdUawmh
[dkwkef;u awmfawmfvefU oGm;w,f? odkUaomf aemufydkif;awmhuRefawmf
pOf;pm;rdygw,f/ 'gaMumifh c&ka&SmheJU awGU&vQif [dkwkef;uusL;bm;udk
tar&duef0ifpD;vQif cifAsm; wu,fypfrSmvm;vdkU ar;prf;csifw,f? olu
ajzrSmawmh r[kwfygbl;}}
nD/ /]]bmaMumifh tpfudkBuD;u'DvdkpOf;pm;rdwmvJ}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdUEdkifiHa&;orm;awGu tavQmhtwif;vkyfNyD; ppf

EIwfcrf;avQmuf0g'usifhokH;aeMuwmudk awGUae&wmudk;Asm? wif;vdkU&vQif&?


r&vQif jyefavQmhay;wmrsKd;vJ awGUae&NyDaum? bmvifjyemrSm cifAsm;
wkdU q&mBuD; jyefavQmhcswmudk awGU&w,fr[kwfbl;vm;}}
nD/ /]]jyefavQmhwmudk rBudKufbl;vm;cifAsm}}

1327

Ekyf/

/]]b,fhES,frBudKufyJ&SdayrvJ? urmppfjzpfwmudk uRefawmf

vdkvm; Edkifyghrvm;Asm}}
nD/ /]]'gjzifh bmhaMumifh'DtaMumif;udkxnfhajymovJ cifAsm}}
Ekyf/

/]]ajym&jcif;taMumif;u 'DvdkAs? pl;tufudpESifh usL;bm;

udprSmawmh c&ka&SmhvkyfvdkufwmrSefw,f? olatmifjrifw,f? bmvifudprSm


awmh

olratmifjrifcJUbl;?

bmhaMumifh

atmifjrifw,f?

bmhaMumifh

ratmifjrifbl;qdk wmudk tao;pdwfolUudk&Sif;jycsifw,f? aemufaemifudk


'DtrSm;rsKd;rrSm;vQif olUtzdkUvJ aumif;w,f? urmom;tzdkUvJaumif;w,f}}
nD/ /]]b,fvdk&Sif;jycsifwmvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]pl;tufudpeJU usL;bm;udprSm c&ka&Smh atmifjrifjcif;u

olwkdUcsif; oabmuGJvJGrI&Sdjcif;uwaMumif;? olwkdU[molwdkU rw&m;rSef;udk


odwmuwaMumif; 'gaMumifh atmifjrifw,f}}
nD/ /]]bmvifudprSmawmhaumcifAsm}}
Ekyf/ /]]olwkdUcsif;uvJnDnGwfw,f? olwkdUbufu w&m;enf;vrf;rSef
w,fvdkUvJ ,lqMuykH&w,f}}
nD/ /]]nDnGwfwmuawmhxm;ygawmh? olwdkUbufu w&m;enf;vrf;
rSefw,fvdkU qdkEdkifovm; b&m;om;}}
Ekyf/ /]]rSefw,fvdkU uRefawmfu rqkH;jzwfvkdygbl;? olwkdUbufu
w&m; enf;vrf; rSefw,fvdkU olwkdU,lqp&mtaMumif;awG&Sdayw,fAs}}
nD/ /]]bmrSefovJ b&m;om;}}
Ekyf/ /]]bmvifudk ta&SUjcrf;taemufjcrf;cGJpOfu cifAsm;wkdU udk,fwdkif
u oabmwlNyD; vufrSwfa&;xdk;cJUMuw,fr[kwfbl;vm;}}
nD/

/]]vufrSwfxkd;cJUayr,fh 'Dtwdkif;urmcsOf;atmifwnfNrJaeoifh

w,f? wnfNrJae&r,fvdk,lqoifhovm; cifAsm}}

1328

Ekyf/

/]]'Dvdkawmh r[kwfbl;ayghavAsm? odkUaomf vuf&Sdtajctae

Status Quo udk

cifAsm;wkdUbufu ajymif;vJcsifwm r[kwfbl;vm;? oabm

wlcJUNyD;jzpfwJU

vuf&Sdtajctaeudk

wa,mufwnf;oabmeJU

ajymif;vJcsifvdkU&SdvQif

rjyKjyifoifhbl;?

wOD;wnf;

tm;vkH;oabmwlnDcsufeJUrS

ajymif;vJoifhygw,fvdkU olkwdkUtm;vkH;u ,lqaeMuvQif 'Dt,ltq[m


w&m;enf;vrf; rusbl;vdkUcifAsm;wkdUu qdkEdkifrvm;}}
nD/ /]]epfemwJUvlawGrSm epfemaevQif ajymif;oifhwmayghcifAsm;}}
Ekyf/ /]]'gu cifAsm;wkdUbufu t,ltqavAsm}}
nD/

/]]t,ltqr[kwfygbl;? enf;vrf;rSefw,f r[kwfbl;vm;

b&m; om;}}
Ekyf/ /]]tJ'guvJcifAsm;wkdUbufu txifav}}
nD/ /]]'gjzifhajymif;vJcsifw,fqdkwm uRefawmfwkdUurSm;ovm;}}
Ekyf/ /]]ajymif;vJcsif&kHuawmh

rSm;w,fvdkUrqdkoifhygbl;?

rlvu

oabmwlvufrSwfxdk;cJUwJU tvkyfwckudk wOD;wnf;oabmeJU twif;


jyKjyifzdkU pDrHjcif;uawmh w&m;enf;vrf;rusbl;vdkU olwdkUbufu ,lq
Edkifp&mtaMumif;wck

&xm;ayw,fAs?

wu,fvdkU

urmhckH&kH;rSm

wifjyr,fqdkvQifvJ cifAsm;wkdUbufu &IH;aervm: rqdkEdkifbl;}}


nD/ /]]urmhckH&kH;qdkwmrsKd;udkvJ uRefawmfwdkUu vufrcHEdkifygbl;}}
Ekyf/

/]]'DvdkavAsm? uRefawmfwckajymr,f? w&m;enf;vrf;usjcif;

rusjcif;udkxm;vdkufMuygpdkU? cifAsm;wkdUbufuyg oabmwl vufrSwf


xdk;xm;wJU udpwckudk cifAsm;wkdU oabmwckwnf;eJU ZGwftwif;jyifqifzdkU
pDrHw,fqdkjcif;[m

cifAsm;wkdU

rw&m;bl;vdkU

olwkdUbufu

wnD

wnGwfwnf; &dk;&dk;om;om; ,kHMunfaeorQ umvywfvkH; cifAsm;wkdUu


ZGwfvkyfvQif olwkdUrcHaybl;? uRefawmfaumif;aumif;em;vnfw,f}}

1329

nD/ /]]bmaMumifh tpfukdBuD;lu ajymEdkifovJ}}


Ekyf/

/]]rmeAs rme? olwkdUrSmvJ cifAsm;wkdUvdkyJ rme&SdwmyJ?

cifAsm;wkdUu ZGwfvkyfvQif olwdkUuavQmhray;aybl;? olwkdUu ZGwfcHrSmyJ?


wdkufola&m ckcHol a&m ESpfbufvkH; aoukefMuvJ NyD;wmyJ? rw&m;wmawmh
ikHUrcHbl;qdkwJU pdwfrsKd;[m olwdkUrSmvJ&Sdw,f? cifAsm;wkdUrSmvJ &Sdw,f
r[kwfvm;? vl&,fvdkUqdkvQif 'DrmersKd;&dSd&rSmyJ? 'DrmersKd;r&SdvQif tEkHpm;
tnHUpm; tvum;vlpm;rsKd;awG jzpfukefawmhrSmayghAs}}
nD/

/]]'Dvdkqdk

uRefawmfwkdUbufu

tcsdefa&TUay;vdkufwm

vrf;rSefwm ayghcifAsm}}
Ekyf/
jzpf&kH&Sd

/]]vrf;rSefw,fqdkygawmhav? jyefrqkwfvdkufvQif urmppf


awmhrSmaygh?

'DtcsufrSm

b,folUbufu

,kHMunfcsufu

jyif;xefw,f? ckdifNrJw,fqdkwm ay:xGufvmwmyJAs}}


nD/ /]]b,fvdkvJ tpfudkBuD;}}
Ekyf/

/]]rpwmc&ka&Smhu olU[m vrf;rSefygw,fqdkNyD; wifjy

prf;w,f? [dkbufuvlpku olU[m w&m;enf;vrf;rusygbl;vdkU cHajym


w,f? ZGwfckcHw,f? 'Dae&mrSm ,kHMunfrIESpfck b,f'if;uckdifNrJovJqdkwm
NydKifMuwmyJ? aemufqkH;rSm rpwmc&kaS&Smh&JU ,kHMunfrI[m [dkbufu
,kHMunfrIavmuf rckdifNrJavawmh olu avQmhay;vdkuf&w,f r[kwfvm;}}
nD/

/]]urmppfjzpfrSmudkpdk;vdkU

tajrmftjrifBuD;pGmeJU

qkwfay;

vdkufw,f vdkUqdkEdkifw,f r[kwfbl;vm;cifAsm}}


Ekyf/ /]]uRefawmfu 'Dvdkrjrifbl;? olUtrI[m [dkbufu trIavmuf
raumif;bl;vdkU olU[molodwJUtwGuf &kyfodrf;vdkufjcif;jzpf&r,f? tu,f
om

olU&JU,kHMunfcsufuvJ

[dkbufuavmuf

jyif;xefw,f?

ckdifNrJ

w,fqdkvQif rpwmc&ka&Smhudk uRefawmftuJcwfrdoavmufrSm urmysufcsif

1330

ysuf avQmhay;r,fhvlr[kwfbl;xifw,f? olu [dkvlpkxuf csKdwJU aysmhwJUvl


r[kwfbl;? ydkvQifom ydkvdrfhr,fxifw,f? olUtrIu w,fraumif;rSef;
olU[molodNyD; &kyfodfrf;vkdufjcif;jzpf&r,f/
nD/ /]]&kyfodrf;wmr[kwfygbl;? tcsdefa&TUvdkufwmyg cifAsm}}
Ekyf/

/]]awmfprf;ygudk,fhvl? 'DuprSm 'Denf;vkyfvdkU r&bl;qdkwmudk

rpwmc&ka&SmhodavmufygNyD? odkUaomf uRefawmfpdk;&drfaewmwck&Sdw,fAsm}}


nD/ /]]bmvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]ESpfbufpvkH;u udk,fh[mudk,f rSefw,fvdkU tnDtrQckdifNrJpGm

qefUusifbuf,kHMunfwJUudprsKd;wck ay:vmvQifawmh urmBuD; oufwef;


aph NyDvdkU uRefawmfu aA'ifa[mcsifawmhwmyJ}}
nD/ /]]'DavmufyJqdk;ovm; b&m;om;}}
Ekyf/

/]]vuf&Sd vufeufrsKd; rmersKd;? tmCmwrsKd;awGeJUawmh

uRefawmf 'DvdkyJjrifw,f}}
nD/ /]]vGwfajrmufp&menf;vrf; r&Sdbl;vm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]vufeufvQifvJ

zsufodrf;?

rmevQifvJ

avQmh?

tmCmwvQifvJ avQmh 'DokH;ckrSm wckckvkyfMuygrS jzpfrSmyJAsm}}


nD/ /]]'DokH;ckrSm b,f'if;u ta&;BuD;ovJ? b,f'if;u vG,fovJ
cifAsm}}
Ekyf/
vdkuf

/]]wckpD pOf;pm;MupdkUAsm? nluvD,mvufeufawGudk zsufodrf;

Muw,fqdkygawmh?

rmeeJU

tmCmwpdwfawG[m

tcktwdkif;

&SdaeMur,fqdkvQif urmrysuf&kHom&Sdr,f? yxreJU 'kwd,urmppfBuD;rsKd;awG


jzpfEdkifao;wmyJAs? 'DvkdqdkvJ vlawGqif;&JMutkH;rSmyJ? wu,fvdkU AkH;?
tajrmuf?aoewfpwJU vufeufawGyg zsufodrf;vdkufMuaptkH;awmh? rmeeJU
tmCmwudk ravQmhMuvQif "m;awGwkwfawGeJU a&S;wkef;uvdk AdkvfvktkH;rSmyJ?

1331

rmeeJU

tmCmwudk

ravQmhMuorQ

umvywfvkH;

wkwf"m;r&SdvQif

vufoD;eJUxdk;Mur,f? vufr&Sd vQif wd&pmefrsm;vdk oGm;eJUudkufMur,f?


wenf;enf;awmh owfaeMur,fh vlawGyJAs? Nidrf;csrf;rSmawmhr[kwfbl;?
vlrsKd;rjyKwf&kHom&SdrSmyJ}}
nD/ /]]rmeavQmhvQifaumcifAsm}}
Ekyf/ /]]rmeudkavQmhzdkUu vufeufudkzsufodrf;zdkUxuf cJ,Of;vdrfhrnf
xifw,f? uRefawmfwkdUAk'w&m;awmft& rmeudkazsmufzdkUu tcufqkH;
vdkUqdkxm;w,f? jzpfEdkifvQifawmh [kwfyg&JU? cJ,Of;vGef;wJUtwGuf 'Dvrf;udk
csefxm;vdkuf MupdkUAsm? rjzpfEdkifwmudk pOf;pm;aevdkU tydkyJjzpfaevdrfhr,f}}
nD/ /]]'gjzifh tmCmwtaMumif; ajymygawmhcifAsm}}
Ekyf/ /]]tmCmw

Hatred

qdkwm qefUusifbufoabmxm;&Sdjcif;?

rvdkrkef;wD;jcif;? udk,fhxufomoGm;jcif;udk rMunfhEdkifjcif;? rvdkvm;jcif;?


olUtay:rSm Adkvfusvdkjcif;? wbufom; ysufpD;jcif;udkom jrifvdkMum;vdkjcif;
tp&SdwJU oabmxm;awG tm;vkH; yg0ifwmayghavAsm}}
nD/ /]]tdrfeD;csif;udk rdrdudk,fuJUodkUcspf&rnf? vuf0Jbufyg;udk &dkuf
vQif vuf,mbufyg;udkvSnfhay;rnfqdkwmrsKd;awGaum ygovm;cifAsm}}
Ekyf/ /]]'gawGrygygbl;? uRefawmhenf;u vla wGrusifhokH;Ekdif wJU[m
rsKd;awG r[kwfygbl;? tdrfeD;csif;udk udk,fhudk,fuJUodkUcspfwJUvl b,frSm
&SdovJAsm? vuf0Jbufyg;udk&dkufvsuf vuf,mbufyg;udk vSnfhay; wJUvl
awGUzl;ovm;Asm}}
nD/ /]]ckeifuajymcJUwJU[mawGxJrSm b,f'if;udkt&ifqkH; vkyfxdkuf
ovJ cifAsm}}
Ekyf/ /]]pdwfeJUywfoufvdkU uRefawmfu vufawGUpkHprf;avhvmxm;wJU
vlwa,mufjzpfygw,f/

rkef;wD;jcif;qdkwJU

1332

tmCmwpdwfeJU

]Akdvfvk}

csifwJUpdwf qdkwmrSm ]Akdvfvk}csifwJUpdwfu taMumif;w&m;? tmCmwpdwfu


tusKd;w&m;

jzpfygw,f/

]Adkvfvk}csifwJ?Updwfudk

odkUaomf

avmuvlom;rsm;taeeJUuawmh

ry,fazsmufEdkifrD

tmCmwxm;wdkif;rvkyfzdkU?

tmCmwxdatmifra&mufzdkU?

tmCmwpdwf?

&Sdjcif;udk

xkwfazmfNyD;rjyzdkU

qifjcifMuygrS wjznf;jznf; Nidrf;csrf;a&;&EdkifzdkU &Sdvdrfhr,f}}


nD/

/]]b,fhES,fvJ tpfudkBuD; ]Adkvfvk} csifwJUpdwfu taMumif;

w&m;? rkef;wD;jcif; (tmCmw) oabmu tusKd;w&m;vdkUqdkvQif taMumif;


jzpfwJU ]Adkvfvk}csifaom oabmudka&S;OD;pGm ESdyfuGyf&r,f r[kwfbl;vm;
cifAsm}}
Ekyf/

/]]'Dudpu eufeJw,fAs? pOf;pm;NyD;em;axmifyg? uRefawmf

BudK;pm;NyD;&Sif;jyygr,f? cifAsm;wdkUuGefjrLepf0g'ray:rD vGefcJUwJU acwfawG


wkef;uawmh wjynfeJUwjynf[m olUxufigajrBuD;vkMuw,f? ypnf;pk
Muw,f? e,fajraygrsm;wJUjynfu tifydkif,mBuD;qdkNyD; ]Adkvfvkyf}cJUMuw,f?
r[kwfbl;vm;? atmfwdkreftifydkif,m? &dkreftifydkif,m? NAdwdoQtifydkif,m?
bmwdkUnmwdkUayghavAsm? wvSnfhpDAdkvfvkyfcJUMuw,f r[kwfvm;? uGefjrL
epf0g'

ay:aygufvmwJU

'Dacwfusawmh

tifydkif,macwfr[kwfawmhyJ

Opmypnf;eJU Adkvfjzpfatmif ppfwyfeJUAdkvfjzpfatmif vufeJUAdkvfjzpfatmif


N*dKvfwkeJUAdkvfjzpf atmif aemufvdkufaemufygta&twGufeJUAdkvfjzpfatmif
NydKifwljzpfap? wckNyD; wck wrsKd;NyD;wrsKd;jzpfap ,SOfNydKifBudK;pm;aeMuw,f
r[kwfbl;vm;?

tckwavm

*kPfr,lMuawmhbl;?
pkaqmif;Muw,f?

rsm;rSmawmh

a&TaiGypnf;OpmeJUawmif

udk,fhrSm&SdwJU

aiGudkjzefUjzL;NyD;

N*dKvfwkvkyfzdkUtwGuf

tqrwef

aemufvdkuf
tukefcHMuw,f?

'gawG[m tm;vkH;bmvkyfzdkUvJ? olUxufig ]Adkvfvkyf}zdkUtwGuf r[kwfvm;?

1333

txl;ojzifh cifAsm;wkdU&k&Sm;eJU tar&duefeJU AdkvfvkaeMuwmyJ r[kwfbl;


vm;}}
nD/ /]]'grSvJ wkd;wufw,f r[kwfbl;vm; b&m;om;}}
Ekyf/
wbufu

/]]0wKypnf;bufu wkd;wufwmudk 0efcHygw,f? odkUaomf


raumif;wJUpdwfawG

wkd;wufvmwmudk

umuG,fwwfzdkU

uRefawmf owday;csifw,fAsm}}
nD/ /]]b,fvdkvJcifAsm}}
Ekyf/
Muwmuawmh

/]]udk,fhjynfudk

wkd;wufatmif

udpr&Sdygbl;?

rBudK;pm;wJU

tNydKiftqdkif
wkdif;jynf?

BudK;pm;

rBudK;pm;wJU

vlrsKd;[mvJ nHUaomwdkif;jynf nHUaomvlrsKd; jzpfoGm;&rSm trSefygyJ?


odkUaomf udk,fh[mudk,f BuD;yGm;wdk;wuf&kH eJU rNyD;yJ]Adkvfvk}wJUpdwfrsKd;?
]Akdvfus}csifwJUoabmxm;rsKd; 0ifvmvQifawmh raumif;bl;As? Adkvfvkcsif
wJUpdwfrsKd; 0ifvmNyDqdkrSjzifh udk,hf[mudk,f BuD;yGm;&kHeJU rauseyfcsifyJ
udk,feJUtwlwl wkdif;jynfcsif;u udk,fhxufomoGm;wmudk rMunhfcsifbl;?
udk,fhatmufu wkdif;jynfu udk,hfrDvmwmudkvJ rMunhfcsifbl;? wbufaom
wdkif;jynfysufpD;oGm;wmudk

jrifcsifw,f?

wwfEdkifvQif

ysufpD;atmif

vkyfcsifw,f? 'DpdwfrsKd;awGu aumif;ovm; raumif;bl;vm;Asm}}


nD/ /]]raumif;bl;vdkU qdk&rSmayghcifAsm}}
Ekyf/
olU[mol

/]]raumif;bl;qdkwm [dktxuf aumif;uiftmumoxJrSm


raumif;wJUtjcif;t&mawG

jzpfaewmrsKd;

r[kwfbl;As?

wjynfeJUwjynf? wa,mufeJU wa,muftjyeftvSefyJUwifxyfNyD; tm;vkH;


ukefraumif;wJU oabmw&m;awG jyefUESHUukefwmyJAs}}
nD/ /]]b,fvdkcifAs}}

1334

Ekyf/

/]]'DacwfrSm tar&duefeJU cifAsm;wkdU[m urmrSm Adkvfvk

aeMuw,f qdkwmudk jiif;Edkifovm;}}


nD/ /]]xm;ygawmh b&m;om;}}
Ekyf/

/]]0efcHvdkufygAsm? olUxufigomatmif BudK;pm;aeMuw,f

r[kwfbl;vm;}}
nD/ /]]BudK;pm;wmawmh [kwfygw,f}}
Ekyf/

/]]wjynfuwjynfxufomatmif BudK;pm;,if; olwkdUbufu

cifAsm;wkdUxuf wckckrSmomoGm;vQif cifAsm;wkdUpdwfxJrSm b,fvdk&SdovJAs}}


nD/ /]]rDatmifvdkufzdkUBudK;pm;rSmayghcifAsm}}
Ekyf/

/]]aumif;NyD? 'gudkxm;awmh? taemuftkyfpk? ta&SUtkyfpk

&SdMuw,f r[kwfvm;? b,fbufudkrSrygyJ Mum;aewkdif;jynfwjynf[m


taemuftkyfpkxJ udk ygoGm;vQif cifAsm;wkdUb,fHES,f&SdovJ? aysmfMu&JUvm;}}
nD/ /]]b,faysmfrSmvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]aiGeJUvkyf&rvm;?

b,fvdkacsmh&rvJ?

olUBudKufvkH;udk

b,fvdk&SmrvJ? bmvJnmvJeJUpOD;pm;Mur,f r[kwfbl;vm;}}


nD/ /]]'gawmh [kwfygw,f}}
Ekyf/

/]][dkwkef;u uRefawmfwkdUArmjynfudk jyifopfuvdkcsifw,f?

t*Fvdyfu vdkcsifw,f? acsmif;aecJUMuw,f aemufqkH;usawmh t*Fvdyfu


OD;atmif0ifvk,lvdkufwm NyD;oGm;wmyJ 'Dacwfu'Dvdkr[kwfbl;As? wynfhvk&
wmu 'Dxuf&efrsm;w,f? axmufyHUw,fqdkNyD;aiGoGefay;vdkuf&wmu udp
r&Sdbl;?

wbufudkwbuf

oHuGefcsmwJU?

0g;uGefcsmwJU?

bk&m;r&Sd

w&m;r&SdwJU? ppfbDvl;wJU? e,fcsJUwJU? aoG;pkwfaumifwJU ajymvdkufMu?


a&;vdkufMu?

udk,fh[m

udk,f,kH?

udk,fhvludk,fodrf;oGif;?

1335

'Dvdk'DvdkeJU

wbufeJUwbuf tmCmwawGyGm;NyD; awmifavmifaeMuw,f r[kwfbl;


vm;}}
nD/

/]]uRefawmfwkdUbufu ajymwmawGrrSefbl;vm;? r,kHbl;vm;

cifAsm}}
Ekyf/

/]]b,fbufuajymwmudkrS

uRefawmftm;vkH;r,kHbl;Asm?

r[kwfwm a&m? [kwfwma&m wqdwfudkwtdwfvkyf? wbufom;udk &GHatmif


rkef;atmifpufqkyfatmifvdkU &nf&G,fcsufeJU ykwfcwfaeMuwmudk uRefawmf
awGU&w,f? vkyfcsifMuvQif udk,fhwdkif;jynfaumif;aMumif;udk oabm&Sd
ajymMuyg? wbufudk vlayGvlnpf vl,kwfrmvdkUawmh rykwfcwfMuvQif
aumif;w,fAs?

wynhfaemuf

vdkufrsm;ygrS

AdkvfvkyfEdkifw,fqdkvQif

Adkvfvkyf&rS auseyfEdkifr,fqdkvQif Mum;wkdif;jynfawGudk ulnDMu? axmufyHU


Mu? ay;Mu? urf;Mu? acsmhMuarmhMu? ajyma[mMu? wbufom;udk
&THUeJUyufjcif;rsKd;udkawmh a&SmifMuOfzkdU em;vnf xdkufMuw,fAsm? emayhqdkwJU
pum;vkH;awG a&;MuajymMuNyD; wbufom; a'goxGufatmif vkyfjcif;rsKd;
uawmh

tusKd;r&SdwJUtjyif

tusKd;,kwfzkdUcsnf;

uRefawmfjrifw,fAsm?

cspfatmifrvkyfcsifvQif? rvkyfwwfvQifaeMu? wdk;NyD; rkef;atmifawmh vkyf


MuzdkU rawmfbl;Asm? 'gaMumifh udk,fhvlrsKd;udk wkd;wufatmif BuD;yGm;atmif
vkyfMuyg?

AdkvfvkcsifwJUpdwfrsKd;[m

ola&migyg

tE&mvJrsm;wwf

w,fqdkwJU taMumif;avmufudkawmh oabmaygufMuzdkU aumif;w,f?


oabmraygufao;vQif raygufrcsif; MuyfMuyfBuD;pOf;pm;MuzdkU aumif;
w,fAsm}}
nD/ /]]'DvdkqdkvQif rvGwfvyfao;wJU wdk;jynfawG[m 'Dtwdkif;ae&
awmhrSmvm; cifAsm}}

1336

Ekyf/

/]]'Dudpudk uRefawmftBudrfBudrf pOf;pm;rdygw,f? 'Dacwf[m

vGwfvyfa&;acwfygAs? cifAsm;wdkUeJUtar&duefeJU rkef;wD;a&; avQmhwJUtcsdef


rSm urmhwkdif;jynfawG tm;vkH;vGwfvyf&rSmyg}}
nD/ /]] b,fvdkoufqdkifvdkUvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]tar&duefudk,fEIdufuvJ wjynfuwjynfudk tkyfcsKyfwm

0rf;xJu rvdkvm;ygbl;? cifAsm;wkdUaMumifh uyfzJUvkyfaejcif;jzpfygw,f}}


nD/ /]]r&Sif;vif;ao;ygbl; b&m;om;}}
Ekyf/ /]]uRefawmf&Sif;jyygr,f? aemufvdkufpkNyD; AdkvfvkMuwJUacwfvdkU
uRefawmfajymcJUw,fr[kwfvm;}}
nD/ /]][kwfuJUcifAsm}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdUu rvGwfvyfao;wJU wdkif;jynfuav;awGbufu

vdkufNyD; ajymw,fqdkw,f? axmufcHw,f r[kwfvm;}}


nD/ /]][kwfygw,f? 'D[mvrf;rSefwmayghcifAsm}}
Ekyf/

/]]wcsKdUae&mawGrSm vrf;rSefjcif;? vrf;rSm;jcif;xuf vlpkzdkUu

ta&;BuD;aewJUacwfAs?

cifAsm;wkdUu

vufatmufcHwdkif;jynfawGbufu

vdkufajymNyD;aemufvdkufpkw,fvdkU tar&duefujrifavawmh olwkdUutkyfcsKyf


wJU wkdif;jynfawGbufu vdkufNyD;vlpkwmyJ? taMumif;uvJ cifAsm;wkdUu
jzLvQif olurnf;r,fqdkwJU tmCmwoabmuvJ tNrJ&Sdaew,f? 'DuprSm
cifAsm;wkdUbufu

w&m;enf;vrf;uswm

trSefyJ?

w&m;enf;vrf;us

wJUtwdkif; tar&duefudk cifAsm;wkdUuepfematmif? &Sufatmifzdajymawmh


vlUobm0twdkif; wubfu t&GJUwdkufNyD; ZGwfvkyfcsifwwfwmyJ? *dk0g;eJU
tdEd,udprSmtifrwef xifxif&Sm;&Sm; rw&m;NyD; cGeftm;csif;rwlwmawmif
ay:wl*Du b,fhavmufMumMumBuD; wG,fuyfaeEdkifovJAsm? 'D[m tar
&duefwdkU

taemuftkyfpkawGu

rsufESmomay;xm;cJUvdkUayghAs?

1337

ckwzef

tif'dkeD;&Sm;eJU a[mfvefwdkUudp ay:vmjyefNyD? 'D[mvJ wbufu a[mfvef


udk rsufpypfNyD;tm;ay;xm;cJUvdkyJAs? ckeifu ajymcJUwJUtwdkif; w&m;
enf;vrf;usrusxuf aemufvdkufi,fom; pkzdkUeJUcifAsm;wkdUudk uPvkyfzkdU
u ta&;BuD;aewJUacwfAs? tar&duefOD;pD;wJU taemuftkyfpkuom rsufESm
vTJxm;vdkufvQif taemuf*DeDwdkU tmz&duwdkufxJu wdkif;jynfuav;awG
wdkU[m olwdkUtvdktavsmufa&Sma&Sm&SL&SL jzpfukefMurSmyJ}}
nD/ /]]b,fvdkrS olwdkUu rsufESmvTJrSmvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdUeJUtar&duefeJU tmCmwavsmhyg;atmif BudK;pm;

wJU tcsdefrSm 'DudpawG trsm;BuD; &Sif;oGm;rSmayghAsm}}


nD/ /]]olwdkUeJU uRefawmfwdkUeJU b,fbufu tmCmwydkovJcifAsm}}
Ekyf/

/]]olwdkUbufu 24 em&D tqufrjywf aumif;uifwufapmifh

ae&jcif;udk axmufjcif;tm;jzifh olwkdUbufu ydkNyD;aMumufaew,f? tpdk;


&drfBuD;aew,f? rouFmrItm;BuD;aew,f? 'gaMumifhydkNyD; tmCmwrsm;
aew,fvdkU qdk&r,f}}
nD/ /]]'gjzifhb,fhES,fvkyfMurvJ? tmCmw ydkaewJUvlu tmCmw
avQmhay;&r,f r[kwfvm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]olwkdU[molwdkU vkyfvdkUr&bl;? cifAsm;wkdUudk olwkdUu

rkef;aew,f qdkvQif rkef;wD;jcif;avsmhatmif cifAsm;wkdUuyJ vkyf&r,f}}


nD/

/]]udk,fhpdwfu rkef;aew,fqdkvQif rkef;wD;jcif;avsmhatmif

udk,fh[mudk,f vkyf&r,fr[kwfbl;vm; cifAsm}


Ekyf/

/]]'guwenf;yJ? Ak'bmomrSm &Sdw,f/ avmbavsmhatmif

a'goavsmhatmifvkyfwJUenf;awG
ra&mufao;bl;?

&Sdw,f?

avmuenf;eJUyJvkyf&r,f?

olrkef;wD;jcif; avsmhatmif udk,fuvkyf,l&r,f}}

1338

cifAsm;wdkUvlpku
udk,hfudkolu

'Dpmudk
rkef;aevQif

nD/ /]]b,fvdkvJcifAsm}}
Ekyf/

/]]ola'gojzpfatmif rajymeJU? rvkyfeJUayghAs? cufaewmu

wjcm;r[kwfbl;? wbufudkwbufu rkef;aejcif;[m ola&mudk,fyg tusKd;


ysufpD;w,fqdkwmudk cifAsm;wkdUtm;vkH; aumif;aumif;BuD; oabmrayguf
Mubl;As? wbufeJUwbuf a'gojzpfatmif wdk;NyD;rkef;atmifwrifwum
ajymaeMu? vkyfaeMuw,f? 'Dvdk ajymEdkif ? vkyfEdkifrS *kPf&Sdw,f? vlawGu
Mobmay;w,f 'DvdkxifaeMuw,f? cifAsm;wkdUtm;vkH;yJ 'djyifae&mawGrSm
awmfMuyg&JU? pdwfqdk;vmvQif wbufom;udk ematmifwG,fcsifwJU ae&mrSm
awmh ausmif;om;tqifhtwef;xuf jrifhao;w,f rxifaygifAsm}}
nD/

/]]'gjzifh uRefawmfwdkUBudK;pm;cJUorQawG[m tvum;yJvm;

b&m;om;}}
Ekyf/

/]]umvfrmhuf&JU 0g't& udk,fhwdkif;jynfom; tcsif;csif;

tay:rSm oabmxm;MuykHuawmh trsm;BuD;wdk;wufygw,f? uRefawmfvJ


jrifygw,f? odkhaomfcifAsm;wdkU&JU q&mBuD;umvfrmhufpfudk,fEIdufu wdkif;jynf
wjynftwGif; tcsif;csif;pdwfxm;ykHeJU pD;yGm;a&;acsmifcsdrIavmuf twGufudk
om oabmxm;NyD; pOf;pm;xm;w,fvdkU uRefawmfem;vnfw,f? t&if;&Sif
wdkif;jynfawGeJU ywfoufwJU qufqHa&;rsKd;awmh olUpmawGxJrSm uRefawmf
rawGU&bl; olUtvkyf vJr[kwfaybl;? olUt,ltquawmh urmBuD;[m
waehaomtcgrSm uGefjrLepfjzpf&rSmyJvdkU ,kHMunfoGm;ykH&w,f? odkUaomf
olUacwfwkef;u nluvD,mvufeufawG ray:ao;bl;As? uGefjrLepfawmh
tjzpfrcHbl;? urmBuD; ysufcsifysuf wa,mufrSrusefcsifae zsufypf
vdkufr,f qdkwJU pdwful;rsKd;awGvJ ray:ao;bl;As}}
nD/ /]]'Dpdwful;rsKd;awmh w&m;ovm; b&m;om;}}

1339

Ekyf/

/]]urmavmuBuD;rSm vlawG[m w&m;wmudkrS vkyfygr,fvdkU

b,folu wm0efcHxm;ovJ? rmeudkodvQif bmrqdk vkyfwwfw,fqdkwm


cifAsm;wdkU rpOf;pm;bl;vm;? urmBuD;udk uGefjrLepfjzpfatmifvkyfr,fqdkwJU
cifAsm;wdkU&JU

arQmfrSef;csuf[m

ckvkyfenf;twdkif;qdkvQif

pdwful;,Of

oufouf jzpfaeNyD? cifAsm;wdkU&JUa&SUu rkef;wD;rIeJU nluvD,mvufeufBuD;


qD;aeNyD}}
nD/ /]]olwdkUvkyfcsifwdkif; vkyf&rvm;cifAsm}}
Ekyf/ /]]vmjyefNyDAsm? uRefawmfajymcJUNyDr[kwfbl;vm;? Nidrf;csrf;a&;
vkyfcsifvQif

wbufom;udk

a'gojzpfatmif

rvkyfMuygeJUvdkU?

tEkjrLacwfBuD;rSm cka'gojzpfvdkU ckvkyfcsifwm xvkyfvdkufvQif b,folu


b,fudkvdkufqJGEdkifrSmvJAs?

[dkwkef;uqdkvQif

ppfwdkufzdkUqdkwm

wkdif;ol

jynfom;awG pdwfygvmatmif [pfwvmwdkU tawmfajyma[modrf;oGif;


,lMu&w,f? ckqdkvQif xdyfqkH;u vl10 a,mufavmufu qkH;jzwfNyD;
vlwpf&mESpf&mavmufu

pwdkufvdkufvQif

urmppfjzpfoGm;Edkifw,f

qdkr[kwfvm;? 'DavmufodrfarGUaewJU udpwckrSm vufudkZGwfcsKyfudkifzdkU


cJ,Of;w,fqdkwm cifAsm;wkdUvJ odMuygw,f? 'Davmuf txdrcHjzpfaewJU
tajctaerSm cifAsm;wdkUq&mBuD;uvJ wcsufwcsufrSm vrf;acsmfw,fAsm}}
nD/
tm;vkH;wdkif;

/]]b,fvdkacsmfvdkUvJcifAs?
jynfawG

vudkoGm;zkdU

vufwGJNyD;aqmif&GufMuzdkU

udprsKd;awGrSm

tBuHay;onftxd

qEaumif;jyxm;ygNyD b&m;om;}}
Ekyf/

/]]vdkufa&mwJUtcsufawGudkvJ

uRefawmfawGUcJU&ygw,f?

qdkAD,uf ,ledD,Hudk tjcm;wdkif;jynfawGrSvmMuwJU {nfhonfawmfawGxJrSm


tar&duef {nfhonfawmfawGudk ta&;tay;qkH;? *&ktpdkufqkH; auseyfatmif
tjyKpkqkH;vdkU od&ygw,f? tar&duefjynfoGm;MuwJU &k&Sm;{nfhonfawmf

1340

awGudk 'Dvdktxl;wvnfrS jyKpkygav&JUvm;? rajymwwfbl;? uRefawmfh


oabmuawmh olwkdUbuf uxl;csifxl; rxl;csifae? cifAsm;wkdUbufu
olwdkUtay:rSm xl;NyD; *&kwpdkuf jyKpkw,fqdkwmudk uRefawmfcsD;rGrf;w,fAsm?
'gaMumifhvJ 'DujyefoGm;wJU {nfhonfwdkif;vdkvdku auseyfcJUwJUtaMumif;
ajymMuaywmyJ?

'D[mrsKd;uav;

tmumopkHprf;a&;udprSm

awG&,f?

vufwGJNyD;

ckeifu

cifAsm;ajymwJU

aqmif&GufMuzdkU

tBuHay;wmrsKd;

&,fuawmh tvGefaumif;ygayw,f? odkUaomf wcsufwcsufrSm cifAsm;wkdU


q&mBuD;u tonf;ESvkH;udkcGyfvdkufwmu qdk;w,fAs}}
nD/ /]]bmvJb&m;om;}}
Ekyf/ /]],lwl;av,mOfysHudkypfcsNyD; 'l;axmufawmif;yefckdif;wJU tvkyf
rsKd;uawmh vGefvGef;w,fxifw,fAsm}}
nD/

/]]udk,fhqDvmNyD; usL;ausmfapmfum;wmudk ypfrcs&bl;vm;

cifAsm}}
Ekyf/

/]]usL;ausmfwmawmh

q,fcgypfcsaygh?

odkUaomf

ypfcsayghAsm?

q,fcgusL;ausmfvJ

urmhAdkvfxktv,frSm

'l;axmufawmif;yef

cdkif;wmuawmh rjzpfEdkifwJUtvkyfwckudk vkyfckdif;&ma&mufvdkUrdkU wif;rmrIawG


tqrwef wdk;vmukefawmhwmygyJAsm}}
nD/ /]]&efpwm ProvocationvufydkufMunfhae&rvm; cifAsm}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wdkUu tvGeftuRH t"dym,faumuf ,lukefMu

wmudk;As? usL;ausmfwmawmh[kwfygw,f? &efpwmawmhr[kwfygbl;? &efjzpf


csifvdkU

&efpvQif

'Dvdkbmvkyfaep&m&SdovJ?

nluvD,mAkH;ypfxnfh

vdkuf&kHaygh/ uRefawmfajymwJUtwdkif; olwdkUbufucifAsm;wdkUudk tifrwef


vefUNyD; tifrwef ,kHyJjzpfaew,f? 'DawmhcifAsm;wkdUrSm bmawGrsm;&SdovJvdkU
od&atmif? ,lwl;vTwfNyD; pkHprf;axmufvSrf;jcif;jzpfrSmaygh? 'gudk&efpw,f

1341

vdkUcifAsm;wkdUbufu t"dym,faumufwmuawmh wrifoufouf ]csJU}


&ma&mufygw,f? cifAsm;wdkU udk,fwdkifuvJ rcHcsifatmif ]wrifouf
oufpw,fvdkU,lqw,f rxifygbl;?wbufom;ydkNyD; qdk;&ma&mufatmif
pGyfpJGjcif; jzpf[efwlygw,f? 'grS 'l;axmufcdkif;aumif;atmifayghav}}
nD/ /]]'gjzifh b,fvdkvkyfoifhw,f xifovJcifAsm}}
Ekyf/

/]]usL;ausmfwJU

,lwl;udkypfcsNyD;NyD

r[kwfvm;?

olwdkU

bufuawmh olwdkUav,mOfysHudk cifAsm;wkdUypfrcsEdkifaybl;xifNyD; awmif&Sm


ajrmuf&SmeJU axmufvSrf;pkHprf;aew,fav? cifAsm;wdkUbufu roda,mif
aqmifNyD; bmrSrqlyJ xdyfoD;uGefz&ifhudk wdwfwdwfqdwfqdwfvkyf? olwdkU
[molwdkU a'gif;awmufatmif &Smayap? ,lwl;udpudk cifAsm;wkdUu (Trump
*sKdum

Card)

taeeJUta&;&SdrS

okH;oifhokH;&atmif

vQKdU0Sufxm;?

okH;zdkUvdkwJUtpdyftydkif;a&mufawmhrS cifAsm;wdkUqdk;npfwmawGudk uRefawmf


wdkUodygw,f? cifAsm;wkdU t&SufruGJ&avatmif uRefawmfwdkUu vQKdU0Suf
xm;NyD; BudwfcHcJUygw,fvdkU xkwfajymvdkuf&vQif [dkvlawG tifrwef
vefUoGm;NyD; trsm;BuD;vdkufavsmvdrfhr,fvdkU uRefawmfarQmfvifhw,f? ckawmh
cifAsm;wdkUu t&SufcJG&wmudk tom;,lNyD; qlvdkufylvdkuf awmif;yef
cdkif;vdkufawmh

tjyeftvSefqlMuNyD;

xdyfoD;uGefz&ifh

rvkyfvdkuf&bl;

[kwfvm;? cifAsm;wdkUvlpkcsnfykHwkyfykH redyfao;ygbl;Asm}}


nD/ /]]'DvdkqdkvQif xdyfoD;uGefz&ifhatmifjrifr,fvm;}}
Ekyf/

/]]atmifjrifonftxdawmh

uRefawmftxifrBuD;ygbl;?

odkUaomf b,fenf;rqdkwif;rmrIuawmh ,ckavmuf 'D*&Drjrifhaybl; xif


w,fAsm}}
nD/

/]]uRefawmfwdkUu

qdwfqdwfaevdkU

wpif;NyD; wpif; qufNyD;vTwfaevQifaum cifAsm}}

1342

olwdkUu

,lwl;awG

Ekyf/

/]]qufvTwfawmhvJ qufypfcsayghAsm? okdUaomf uRefawmf

ajymcsifwmu vkH;0qdwfqdwfaezdkU r[kwfygbl;? xdyfoD;uGefz&ifhxJrSmyJ


tcsdefwef awmhajymjyzdkUygyJ? ckawmhcifAsm;wdkUu qlyl&kHruawmif;yefckdif;NyD;
t&SufcGJvdkufao;wmudk;As? uRefawmfuawmh 'Duwnf;u wif;rmrIavQmhzdkU
qdkwmarQmfvifhcsuf r&Sdawmhygbl;vdkU pdwfysufrdawmhwmygyJ}}
nD/ /]]olwdkUrSm;vQif awmif;yefrckdif;&bl;vm; cifAsm}}
Ekyf/

/ ]Sorry 0rf;enf;ygw,fAsm qdkwmrsKd;avmufawmh [kwf

rSmaygh? cifAsm;wdkUawmif;yefcdkif;ykHu 'l;axmuf&ravmuf tusyfudkifxm;


wmAs? urmhtv,frSm 'Dvdkawmif;yefenf;rsKd;awmh tar&duefvJ rawmif;
yefbl;? cifAsm;wdkUvJrawmif;yefbl;? urmrSm xdyfoD;a&mufaewJU b,fvdk
wdkif;jynftpdk;& rsKd;urS rawmif;yefaybl;Asm? 'gavmufawmh cifAsm;wkdUvJ
em;vnfavmuf ygw,f? rme

(Pride)

As? rmeqdkwm b,ftxd

ZGwfaycHwwfw,fqdkwm cifAsm;wkdUvJ pOf;pm;rdzkdUaumif;ygw,f? 'Dwcsuf


cifAsm;wkdUbuf acsmfoGm;wm uRefawmfawmh urmBuD;twGuf 0rf;enf;vdkU
rqkH;bl;Asm}}
nD/ /]]bmawGrsm; jzpfukefao;vdkUvJ cifAsm}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdUvkyfvdkufwm olwdkUtifrwef&SufoGm;NyDAs? 'g

avmuf&Suf&atmif jzpf&zl;wJUwjcm;udpwckudk uRefawmfjzifh &SmvdkUr&bl;?


rmeBuD;aewJU

vlwa,muf? odkUr[kwf

vlwpk &SufoGm;w,fqdkvQif

awmfawmfeJU rajy aysmufEdkifbl;qdkwm cifAsm;wdkUowdxm;zdkUaumif;w,f}}


nD/ /]]olwdkU&Sufwm uRefawmfwkdUtylvm;Asm}}
Ekyf/

/]]woufvkH; &efoltjzpfeJU c&D;oGm;MurSmjzifh [kwfygw,f?

tckawmh cifAsm;wdkUu Nidrf;csrf;pGm twl,SOfwGJaexdkifMuzkdU &nf&G,fcsuf


&Sdw,fqdk? usL;bm;udprsKd;vdk olwkdU[molwdkU&Suf&wmuawmh b,fwwfEdkif

1343

rvJ? cifAsm;wkdUu 'l;axmufawmif;yefzdkU tusyfudkifcHwJUqDtxd BuKH&wm


uawmh arhEdkifr,fr[kwfbl;As}}
nD/ /]]rarhEdkifawmh bmjzpfovJcifAsm}}
Ekyf/

]]oifhjrwfnDnGwfa&;eJU ywfoufvdkU cifAsm;wkdUbufu pum;

urf;vSrf;csufuav;awG rpGHyJjzpfwwfwmaygh}}
nD/ /]]olwdkUu b,fvdkjrifovJcifAsm}}
Ekyf/

/]]tvum; 0g'jzefUwmvdkUjrif[ef&Sdw,f? ,lwl;udpjzpfvdkuf&

uwnf;u tar&duef[m tcGHxJ0ifoGm;wJU vdyfacgif;vdk cifAsm;wdkUjrLvdkU


awmfawmfeJUxGufawmhrSmr[kwfbl;? 'Dvdkwcsufaumif;ESpfcsufaumif;uav;
rsKd;avmufeJUawmh cifAsm;wkdUudk r,kHawmhbl;Asm}}
nD/ /]]b,fvdkvJcifAs}}
Ekyf/ /]]t&if;tjrpfupNyD; BudK;pm;,l&r,f}}
nD/ /]]b,fhES,fvJcifAsm}}
Ekyf/

/]]Nidrf;csrf;pGmtwlaexdkifjcif; qdkwm[m cifAsm;wkdUu vdkcsif

wmvm;? tar&duefuvdkcsifwmvm;}}
nD/ /]]b,folrqdk vdkcsifxdkufwmayghcifAsm}}
Ekyf/

/]]vdkcsifxdkufwmawmh [kwfw,f? olurvdkcsifawmh olwdkUu

rvdkcsifwmvJcifAsm}}
nD/ /]]wu,f vdkcsifxdkufwJU tjcif;t&mwckudk bmhaMumifholwdkUu
rvdkcsifwmvJcifAsmh}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdUudk vefUaew,f? r,kHbl;? pdwfemxm;w,f?

t&SufcGJ cHxm;&w,f? 'gaMumifholwkdUu tEdkif&csifw,f? Nidrf;csrf;a&;udk


rvdkcsifbl;}}
nD/ /]]'DvdkqdkolwdkUu qdk;wmayghcifAsm}}

1344

Ekyf/ /]]uRefawmfu olqdk;wm? igqdk;wmudk wifjyvdkjcif; r[kwfbl;?


cifAsm;wkdUu Nidrf;csrf;a&;udk vdkcsifwJUbufjzpfawmh &atmif,lzdkU[m cifAsm;
wkdU wm0efjzpfaew,f}}
nD/ /]]acgif;ikHUcHwJU enf;vrf;vm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]umvfrmhufpf&JU ]rl}eJUywfoufvdkUvufwvkH; avQmhay;zdkU

uRefawmfu

rwdkufwGef;csifygbl;?

umvfrmhufpfu

t&if;&SifEdkifiHawG

a'gojzpf atmif wrifwum vkyf&r,f? ajym&r,fvdkUvJ rnGefcJUygbl;?


udk,fhjynfwGif;a&; rSm b,fol0if&IyfwmudkrSvJ rcHxdkufygbl;? odkUaomf
0g'csif;NydKifcsifwJUpdwfrsKd; awG? olUpepfxuf udk,fhpepfu omw,fqdkwmudk
ae&mwumwdkif; ,SOfjycsifwJU pDpOfrIrsKd;awGudkawmh tavmokH;q,f rvkyf
MuzdkU awmif;yefcsifw,fAsm}}
nD/

/]]urmhvlxkcsrf;omatmif raqmif&Gufxdkufbl;vm; cifAsm?

urmh zdESdyfcH vlwef;pm;u uRefawmfwdkUudk arQmfMunfhaeMuw,f r[kwf


bl;vm; cifAsm}}
Ekyf/

/]]'guawmh

vkyfxdkufygw,f?

odkUaomf]iguG}qdkwJU

oabmrsKd;eJU rvkyfzkdU? b,folUrS*&krpdkufbl;qdkwJU oabmeJUrvkyfzdkU awmif;


yefcsifwmyJAsm}}
nD/ /]]uRefawmfwkdU vkyfwmawGrSm ]iguG}qdkwJU oabmrsKd;ygovm;
cifAsm}}
Ekyf/

/]]ygygw,fav?

'grsKd;[m

udk,fh[mudk,f

rjrifayrifh

Mum;vlawGu awmh jrifEdkifygw,f? remvdkwJU wbufom;uqdkawmh


csJUxGifNyD;awmif jrifwwf wmudk;As}}

1345

nD/

/]]b,folUrS *&krpdkufbl;qdkwJU oabmrsKd;vJ ygygovm;

cifAsm? w&m;enf;vrf;usrus? rSefrrSeftjyif b,folUudk *&kpdkuf xdkufao;


ovJcifAsm}}
Ekyf/ /]]udk,fhjynfwGif;a&;awmh [kwfwmaygh? jynfya&;&mrsKd;awGus
awmh wbufub,fvdkufcHr,fqdkwmudkyg xnfhNyD;csifhwGufxdkufygw,f?
igwdkUvkyfwm enf;vrf;rSefw,f? b,folu bmajymcsifao;ovJqdkwJU
jy,k*frsKd;udkawmh uRefawmfuvefUw,fAsm? txl;ojzifh ,ckvdktvGefw&m
t,kHtMunfuif;rJUNyD; aoG;vefUaeMuwJU tcsdeftcgrsKd;rSm omNyD; owdjyKzdkU
vdkw,fAs}}
nD/ /]]b&m;om;u uRefawmfwdkUtwGuf aMumifhMuBuD;aeovm;}}
Ekyf/ /]]cifAsm;wkdUtwGuf oufoufqdkvQifawmh uRefawmfrajym0HU
ygbl;Asm? ckawmhjzpfvdkufw,fqdk vlrsKd;jyKwfoGm;rSmaMumifh pdwfxJ&SdwmawG
xkwfajymrdjcif;jzpfygw,f}}
nD/ /]]b&m;om;u tar&duef[m e,fcsJUw,fvdkUrjrifbl;vm;}}
Ekyf/ /]]a&S;wkef;uvdk ajrBuD;udk e,fcsJUwmwkdU? a&TaiGtjrwfxkwfwm
wdkUawmhvkyfwJU
ay:wl*D

acwfr[kwfawmhygbl;cifAs?

wkdUqdkwJU

tpdk;&awGu

jyifopfwdkU

a[mfvefwkdU?

vkyfcsifMuao;ayrifh

,kwfpGmhtqkH;

tar&duefeJU &k&Sm;uawmh rvkyfcsifMuawmhbl;vdkU uRefawmf,lqw,f}}


nD/

/]]azmfrdkqmwdkU?

tdkwDem0gwkdU?

,dk;',m;wkdU?

avm?

AD,uferfwkdUawG rSm 0if&IyfaewmubmvJcifAsm}}


Ekyf/

/]]'guawmh cifAsm;vJ odygw,f? a&S;wkef;uvdk aoG;pkyfzdkU

r[kwfygbl;? aemufvdkufrsm;atmif vlpkwJU&nf&G,fcsufyg? olwkdUtdwfxJu


a':vmawGtukefcHNyD; vkyfaew,f r[kwfbl;vm;? cifasm;wkdUudk NydKifcsifwJU
oabm?

AdkvfvkwJUoabmygyJ?

cifAsm;wkdUvJ

1346

AdkvfvkwJUoabmrsKd;

ruif;ygbl;? odkUaomf tar&duefuawmh ]Adkvfus} wJUoabmygw,fAs?


'gaMumifh omqdk; w,f}}
nD/ /]] ]Adkvfvk}wmeJU? ]Adkvfus}wmeJU b,fvdkjcm;em;ovJ cifAsm}}
Ekyf/

/]] ]Adkvfvk}w,fqdkwmu tar&duefa&m? cifAsm;wkdUa&m[m

urmrSm MoZmtmPmeJUwuG urmolurmom; txifBuD;cH&wJUae&mrSm


(1)eHygwf wdkif;jynfjzpfatmif BudK;pm;tm;xkwfaeMuw,fr[kwfvm;? 'gudk
Adkvfvkw,fvdkU ac:w,fAs}}
nD/

/]]uRefawmfwkdUuawmh 'Dvdkr[kwfygbl; b&m;om;? urmol

urmom;tm;vkH; zdESdyfrIcH&wJU tjzpfrsKd;rS vGwfukefMuNyD; acsmifcsdpGm


aexdkifEdkifMu w,fqdkvQif auseyfwmygyJ}}
Ekyf/

/]]'D&nf&G,fcsufrsKd;&Sdvdrfhr,fqdkwmudk uRefawmfrjiif;ygbl;?

odkUaomf 'DqE[m t"dur[kwfao;ygbl;As? cifAsm;wkdU vlpkawGu vlUpdwf


taMumif;udk tao;pdwf avhvmzl;jcif;vJ r&Sdbl;? pdwftaMumif;udk tp
tqkH;odwJU yk*dKvfrsKd;u a[mjyxm;cJUwJU usrf;rsKd;vJ r&Sdbl;? uRefawmfajym
r,f? urmrSm udk,fusKd;rygyJ olwyg;tusKd;twGuf oufoufaqmif&GufcJU
ygw,fqdkwJU yk*dKvfwOD;wnf;jyprf;yg? umvfrmhufpf ajymrvm;? vDeif
ajymrvm;?

b,folUajymrvJ

ajymprf;?

umvfrmhufpfonf

wdkif;jynf

pD;yGm;a&;eJU ywfoufvdkUvlrsm;pk acsmifcsdatmif enf;rSef? vrf;rSef pepfrSefudk


&SmazGawGU&Sd oGm;wJU yk*Kd vfBuD;wOD;jzpfjcif; rSefygw,fqdkygpdkU? vlom;
vlrsm;pk csrf;omapcsif wJUapwemESifhtwl igonfenf; vrf;udk
yxrOD;qkH; awGU&SdwJUyk*dKvfwOD; taejzifh emrnfwvkH; usef&pfapawmhqdkwJU
&nf&G,fcsufuydkNyD; BuD;us,fw,f vdkU uRefawmfem;vnfw,f}}
nD/ /]]b&m;om; b,fhES,fodEdkifovJ}}

1347

Ekyf/

/]]vlUpdwfobm0taMumif;udk q&maumif;\ wynfhtjzpfeJU

avvmxm;vdkUodw,f}}
nD/ /]]q&maumif;u b,folvJcifAsm}}
Ekyf/ /]]a*gwrAk'wJU}}
nD/ /]]olub,fvdka[mcJUovJcifAsm}}
Ekyf/ /

]]ow0gonf

udk,fhudk,fudktcspfqkH;wJU?

udk,fhtusKd;udk

a&S;OD;pGm Munfhwwfw,fwJU}}
nD/ /]]'Dvdkqdk vlnHUcsnf;yJvm;cifAsm}}
Ekyf/ / ]]udk,fhtusKd;udkeHygwf(1)xm;NyD; olUtusKd;vJygatmif aqmif
&GufwJUvl[mvlawmfyJ}}
nD/

/]]uRefawmfwkdUqDrSm

wdkif;jynftwGuf

touftaocHNyD;

aqmif&GufoGm;wJUvlawGtrsm;BuD;&Sdygw,f cifAsm}}
Ekyf/ /]]emrnfwvkH;twGuf vkyfoGm;wJU &nf&G,fcsufvJ ygrSmaygh}}
nD/ /]]emrnfwvkH;twGuf toufudk taocHyghrvm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]&Sdawmh &Sdygw,fav? &Sm;awmh &Sm;oaygh vltrsKd;rsKd;

tBudKuftrsKd;rsKd;ayghAs}}
nD/ /]]b&m;om;u uwfuwfowfowf EIdufpOf;pm;wmudk;cifAsm}}
Ekyf/ /]]usKyftpGrf;r[kwfygbl;cifAsm? q&mhvrf;nTefcsufyg? vl&l;rS
wyg; udk,fhtzdkUwckckr&yJ cufcufcJcJ bmrSrvkyfbl;As}}
nD/ /]]xm;ygawmh b&m;om;? Adkvfusw,fqdkwm ajymygOD;cifAsm}}
Ekyf/ /]]tar&duef[m cifAsm;wkdUeJUusawmh ]Adkvf}vk w,fwJUAs?
olUxufedrfh uswJU wdkif;jynfrsm;tay:rSmawmh Adkvfuscsifw,fwJUAs}}
nD/ /]]b,fvdkjcm;em;ovJcifAsm}}

1348

Ekyf/

/]]&k&Sm;tpdk;&eJU ,SOfNydKif&wJUtvkyfrsKd;rSmawmh olu&rf;&rf;

um;um; rvkyfbl;? cifAsm;wkdU wkdif;jynfuav;wjynfudk a':vmwoef;


axmufyHvQif olwkdUuESpfoef;axmufyHUr,f? cifAsm;wkdUu wbufudk tm;
ay;vQif olwkdUu tjcm;wbufudk tm;ay;r,f 'DvdktNydKiftqdkifvkyfrSmyJ?
apwem aumif;&Sdygw,fqdkwJU ae&mrSm cifAsm;wkdUu olwkdUxuf om
w,fvdkU txifrcH Edkifbl;As? 'gudk]Adkvfvk}w,fvdkU ac:w,f}}
nD/ /]]Adkvfuswmuawmh b&m;om;}}
Ekyf/

/]]w&kwfyifv,fxJrSm (7)eHygwf a&wyfBuD;eJU vrf;ovm;

aew,f r[kwfvm;? tJ'gu AdkvfuswmwJUAs? olU[mol rw&m;rSef;awmh


odwmyJ? EdkUayr,fh w&kwfxuf olucGeftm;omao;wJUtcgrSm rif;wkdU
bmwwfEdkifao;ovJqdkwJUoabmeJU t&rf;vkyfaewmyJAs? 'gudkAdkvfusw,f
vdkUac:w,f? azmfrdkqm udpudkerlemwcktaeeJU wifjyjcif;om jzpfygw,f?
tar&duefu'DudprsKd;awG vkyfaewm awmfawmfrsm;ygw,f? cifAsm;wkdUvJ
awmfawmfatmifhw,f r[kwfvm;}}
nD/ /]]rw&m;wmawGudk jrif&awmh rcHcsifbl;aygh cifAsm}}
Ekyf/

/]]uRefawmf jrifxm;wmawmh vGwfajrmufzdkU&m enf;vrf;ESpfck

&Sdygw,fav}}
nD/ /]]b,fvdkvJcifAsm}}
Ekyf/

/]]armfrdkqmvdk udprSmawmh w&kwfu cGeftm;csif; rNydKif

Edkifao;cifayghAs? w&kwfrSmnluDv,mvufeufrsKd; jzpfvmwJU tcsdefusawmh


pum;qdkvm vdrfhr,fxifw,f? w&kwfu pum;qdkEdkifwJU tcsdefusawmh
tar&duef[m olU[mol rw&m;rSef;odwJUtwGuf tomwMunf qkwfcGm
oGm;vdrfhr,fvdkU uRefawmf,kHMunfw,f? ]Adkvfusw,f}qdkwJU vl[m rdrdu

1349

cGeftm;omwJU tcdkufavmufom vkyf0HUwmAs? olao udk,faoqdkvQif


qkwfcGmwwfwmyJ}}
nD/

/]]w&kwfrSm

olwdkUeJU

wlnDwJUvufeuftiftm;rsKd;

jzpfEdkifyghrvm; cifAsm}}
Ekyf/

/]]nluvD,mvufeufrsKd;qdkwmu wlnDaezdkU rvdkygbl;?

taorcH 0HUwJU bufu qkwfpwrf;yJ? udk,fh[mudk,frw&m;rSef; odwJUvl[m


taorcH

wwfygbl;As?

q,fjyeftaocH&ap?

armfrdkqmudprSm

taocHzdkU

toifhyJvdkU

w&kwfutar&duefxuf
uRefawmf

wGufrdw,f?

bmhaMumihfqdkawmh olwkdUbufu vrf;rSefaywmudk;As? odkUaomf armfrdkqm


udprsKd;rSm cifAsm;wkdUu0ifNyD; pum;qdkvdkawmh tar&duefu rcHaybl;
xifw,f? usL;bm;eJU rwlbl;As? armfrdkqm udpuawmh tawmfMumaevdkU
tom;aoeNyDrdkU cifAsm;wkdUu topf0ifNyD; vlpGmvkyfw,fvdkU olwkdU,lq
wwfw,f? uRefawmfajymwmawGu EdkifiHa&; tjrifawmh r[kwfbl;As?
vlUpdwf obm0taMumif;udk uRefawmfenf;vnf oavmuf ajymjcif;yJ}}
nD/

/]]w&kwfu nluvD,m vufeufvkyfzkdUxuf tjcm;enf;vrf;

r&Sdbl;vm; b&m;om;}}
Ekyf/

/]]&Sdw,f? tJh'gu 'kwd,enf;vrf;yJ 'Denf;uawmh cifAsm;wkdU

q&mBuD; c&ka&Smh&JU vufxJrSm &Sdw,f? olvkyfvQifawmh jzpfr,fvdkU


uRefawmf ,kHMunfw,f? rvkyfcsifvQifawmh rajymwwfbl;}}
nD/ /]]b,fvdkvJb&m;om;}}
Ekyf/ /]]uRefawmf ckeifu bwydkif;wpawmh ajymcJUNyD;ygNyD? olwkdUu
cifAsm;wkdUudk tifrwefvefU? tifrwefr,kH? tifrwefrkef;aew,fqdk r[kwf
vm;}}

1350

nD/

/]]rkef;wmuawmh t&if;&Sifpepfudk uRefawmfwdkUu NzdKzsufae

wmudk;cifAs}}
Ekyf/ /]]NzdKzsufwmawmh tEkenf;eJU NzdKzsufEdkifygw,f}}
nD/ /]]uRefawmfwdkUu tMurf;zufvdkUvm; b&m;om;}}
Ekyf/

/]]vufeufeJUawmh

tMurf;rzufygbl;?

EdkUayr,fh

olwkdUrkef;atmif cifAsm;wkdUu cPcPajymw,f? vkyfw,fAs? vkyfcJUorQ


atmifjrifrItwGufvJ cifAsm;wkdUu ]iguG}qdkwJU oabmrsKd;eJU tifrwef
tom;,lw,f? a<u;aMumfw,f As? vlUpdwfqdkwm b,fvdkvJvdkU cifAsm;wkdU
aumif;aumif;em;rvnfygbl;?
atmifjrifrIawGxuf

uRefawmfem;vnfwmuawmh

cifAsm;wkdU

tom;,lwmawG?

cifAsm;wdkU

a<u;aMumfwmawG?

[pfwdkifwufwmawGudk olwdkUuydkNyD; cHysif;w,fAs? udk,fhrmeudk xdvmvQif


a':vmwkdU? &lbJvfwkdUudk 'va[moGefNyD; okH;aeMuwmudk cifAsm;wkdU
jrifMuom;yJ? t&if;&SifpepfeJU NydKifMuwmawmhrSefyg w,f? tcktcsdefrSmawmh
tar&duefbufu cifAsm;wkdUudk rkef;vGef;vdkU b,fvdk enf;eJUEdkif&Edkif&?
bmpepfjzpf&jzpf& aemufqkH;rSm cifAsm;wkdUudk t&SufcGJ&kH vkyf& vkyf&
t&rf;avQmufvkyfcsifwJU a'gopdwfawG jzpfvmukefMuwwfw,fAs? jzpfwkef;
uawmh aiGw&mavmufwefwJU ajruav; wrdkufavmuftwGuf pjzpfMuNyD;
aemufqkH;rSm ESpfbufvkH; aomif;udk;axmifru ukefMu&wJU trIrsKd;awG
cifAsm;wkdU

rMum;zl;bl;vm;?

cifAsm;wkdUtkyfpkESpfckudk

uRefawmf'DvdkyJ

jrifvmNyD}}
nD/

/]]t&if;&Sifpepf[m

ppfjzpfapwwfw,fvdkU

b&m;om;

em;rvnfbl;vm;}}
Ekyf/

/]]em;vnfygw,f? t&if;&Sifpepf[m olwkdUtcsif;csif;vJyJ

jzpfwwfw,f? qdk&S,fvpfpepfeJUvJ jzpfwwfw,f? olwkdUtcsif;csif;awmh

1351

avmbpNyD; jzpfwwfw,f? qdk&S,fvpfpepfeJUusawmh a'goupNyD; jzpfEdkif


w,f? rmeuvJpNyD; jzpfEdkifw,f? umvrmhufpfu avmbppfudkom oljy
oGm;w,f? rmeppfrsKd;awmh olBuKHroGm;bl;}}
nD/ /]]uRefawmfwdkUaum BuKH&OD;rSmvm;cifAsm}}
Ekyf/ /]]cifAsm;wkdUtm;vkH; owdrxm;vQif BuKHEdkifw,fAs}}
nD/ /]]b,fvdk owdxm;&rSmvJ cifAsm}}
Ekyf/

/]],lwl;udpwkef;upNyD; tar&duef[m olUrmeudk xdcdkufwJU

twGuf tifrwefpdwfqdk;aew,f? &Suf&rf;&rf;csifwJUpdwfawG jzpfaew,f/


'DtxJrSm vlpk&mrSmvJ cifAsm;wkdUbufu ta&;om;ovdk jzpfaew,f ?
'gudkolrcHEdkifbl;? &Suf&rf;&rf;vdrfhr,f}}
nD/ /]]ol&rf;vQif olrSm;rSmayghcifAsm}}
Ekyf/ /]]&rf;wdkif;avQmhay;zdkU rqdkvdkygbl;? odkUaomf ol&rf;vdkUcHp&m
&SdvQif olomcH&rSm r[kwfbl;? uRefawmfwkdUygcH&r,f? cifAsm;wkdUyg rouf
omygbl;}}
nD/ /]]'Dvdkqdk ol&rf;orQuRefawmfwkdUu avQmhay;&rSmvm;cifAsm}}
Ekyf/ /]]&rf;wdkif;avQmhay;zkdU rqdkvdkygbl;? odkUaomf r&rf;rDu ol
a'gojzpfatmif? ,kwfpGmhtqkH;wkd;NyD; a'gorjzpfatmif cifAsm;wkdUbufu
vkyfay;zkdU enf;vrf;yJ &Sdw,fAsm}}
nD/ /]]b,fvdkvJ b&m;om;}}
Ekyf/ /

]]aMujimcsufu

tMurf;tm;jzifh'DvdkAs?

]uREkfyfwkdUonf

rnfolUudkrQ raMumufcJU? aemifudkvnf; b,folUudkrQ aMumufvdrfhrnf


r[kwf? odkU&mwGif olwyg;udk aMumufapjcif;iSm ajcmufvSefcJUbl;onf?
olwyg;wkdUaMumufatmif

ajcmufvSefUaomvrf;pOfonf

olwyg;tzkdU

raumif;? uREkfyfwkdUtzkdUvnf; Nidrf;csrf;jcif; uif;uGmonfhtjzpfudk uREkfyf

1352

wkdUoabmaygufem;vnfcJUavNyD/ wjynfESifhwjynfEIwftm;jzifhjzpfap? vuf


eufjyifqifjcif;tm;jzifhjzpfap? Ncdrf;ajcmufjcif;onf rnfolUtwGufrS aumif;
usKd;rjzpfapyJ pdwfqif;&J&aom urmBuD;jzpfvm&jcif;udk uREkfyfwkdU oabm
aygufcJUavNyD/ wjynfudk wjynfu aMumufvefUae&jcif;xuf udk,fh
pepfESifhudk,f Nidrf;csrf;pGmtvkyfvkyfMujcif;onf tm;vkH;twGuf tusKd;rsm;
onf[l

,kHMunfvsuf&SdavNyD/

odkUjzpf

uREkfyfwdkUtm;

rnfonfh

wdkif;jynfu udk,fxdvufa&muf usL;ausmfapmfum;jcif; rjyKorQ umv


ywfvkH; uRekfyfwkdUtm; rnfonfhwkdif;jynfuBuKH;0g;jcif;? ajcmufvSefUjcif;
jyKapumrl uREkfyfwkdUu wkHUjyefBuKH;0g;jcif; jyKvdrfhrnf r[kwfaMumif; aMujim
vdkufonf} tMurf;zsif; 'DavmufqdkawmfygNyDAs}}
nD/ /]]'Dvkdqdk wbufu b,fvdkjzpfoGm;rvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]yxrawmh tHUMooGm;rSmyJ? csufcsif;,kHrSmawmh r[kwfbl;?

odkUaomfajymwJUtwdkif; [kwfygapvdkUawmh qkawmif;ygvdrfhr,f? [kwfr[kwf


udk

apmifhMunfhMurSmyJ?

olwkdUuvJ

apmifhMunfhr,f?

wurmvkH;uvJ

apmifhMunfhMu r,f? 'DtawmtwGif;rSm cifAsm;wkdUbufu owdjyKNyD;


ajymwJUtwdkif;udkufnD atmif apmifhpnf;&ayvdrfhr,f}}
nD/

/]]'DtwGuf raumif;usKd;awGrsm; ay:xGufrvmEdkifbl;vm;

b&m; om;}}
Ekyf/

/]]b,fvdkvJ &k&Sm;BuD; tpG,fusKd;oGm;NyDqdkNyD; cifAsm;wkdUudk

0dkif;wdkufzkdUvm;? pdwfcsygrjzpfEdkifygbl;? vlUobm0udk uRefawmf em;vnf


ygw,f? wbufu &kwfw&uf rwkHUjyefapumrl pyfMum;wdkif;jynfawG
uawmh om"k ac:MurSm {uEygAs}}
nD/ /]]'Dvdkqdk zdESdyfcHae&wJU wdkif;jynfuav;awGtzdkU arQmfvifhcsuf
a0;roGm;aybl;vm;cifAsm? tm;i,f rukefMuaybl;vm;cifAsm}}

1353

Ekyf/ /]]uRefawmfuawmh &Sif;&Sif;jywfjywf pOf;pm;wwfwJU 0goem&Sd


w,fAsaemf? bufrvdkufwwfbl;? cifAsm;wkdUu rvGwfvyfao;wJU wdkif;jynf
i,frsm;udk tm;ay;vsuf&Sdw,fqdkwm[m b,fvdktxd tm;ay;EdkifovJ?
Moral Support

pdwf"mwftm;eJU tvGefqkH; tBuHOmPfavmufyJ r[kwf

bl;vm;? cifAsm;wkdU tm;ay;jcif;twGuf pdwf"mwftm;wufjcif;udkawmh


uRefawmf rjiif;ygbl;? jrifwwfygw,f? odkUaomf cifAsm;wkdUu wbufudk
tm;ay;awmh tar&duefu tjcm;wbufudk tm;ay;wmyJ r[kwfbl;vm;?
ZGwfvkyfp&m&SdvQif cifAsm;wkdUxuf olwkdUbufu omNyD;ZGwfvkyf0HUw,f
r[kwfbl;vm;? 'Dawmh b,fhES,f&SdovJ? cifAsm;wkdUu yg;pyf? olwkdUu
udk,fxdvufa&mufulukefawmh

zdESdyfcH

wdkif;jynfrsm;rSm

b,fhES,fjzpf

ukefMuovJ}}
nD/ /]]olwkdUbufu rw&m;vkyf0HUwmudk;cifAsm}}
Ekyf/

/]]'Dawmh

cifAsm;wkdUu

rw&m;bl;qdkNyD;

ulatmfay;&kHyJ

r[kwfvm;? cH&wJU olcrsmrsm;rSmawmh em&SmwmyJ}}


nD/ /]]b&m;om; arQmfvifcsufu ajymygOD;cifAsm}}
Ekyf/

/]]yxrwcsufu vGwfajrmufa&;qdkwm tvsifpvdkvkyfvdkU

rjzpfbl;qdkwmudk cifAsm;vJ em;vnf NyD;yg? olkUwdkif;jynfom;rsm;udk,fwdkif


vkHavmufatmif oabmaygufNyD; vkHavmufwJU ta&twGuf&wJU tcgrSm
oifhawmfaom

acgif;aqmifrsKd;ay:vmNyD;

wnDwnGwfwnf;

vkyfMurS

&EdkifwJU tvkyfrsKd;r[kwfbl;vm;Asm? tckawmh cifAsm;wkdUudk tm;usNyD;


ynmEkao;wJU acgif;aqmifawGu xxvkyfMuwJUtcgrSm [dkwbufu
(cifAsm;wdkUudkrkef;wJU) vlpku aiGukefcHNyD; 0ifzsufvdkufawmh crsmrsm;rSm
raooifhyJ aoMu&? wdkif;ol jynfom;awGvJ 'kua&muf? 'Dvdk[mrsKd;awG
'DacwfrSm trsm;BuD;&SdMuw,f r[kwfvm;Asm}}

1354

nD/ /]]uRefawmfwkdUuawmh

apwemaumif;ESifh

aqmif&Gufjcif;yg

cifAsm? wbufu zsufqD;csifwJU apwemqkd; &Sdaewmudk;cifAs}}


Ekyf/ /]]apwemawGudk uRefawmfem;vnfygw,fav? cifAsm;wkdUu
wynfhaemufvkdufwkd;yGm;zkdU vkyfMuwmyJ? [dkwbufu cifAsm;wkdUtBuHysuf
atmif aESmifh,SufzsufqD;wmyJ? 'gut&if;cHygAs? qdk&SpfvpfwkdU? t&if;&Sif
pepfwkdU qdkwmawGu tpuawmh [kwfvdrfhr,f? tckawmh [dkaemufbufrSm
usef&pfcJUygNyD? cifAsm;wkdUtay:rSm tEdkif&NyD; olwkdUAdkvfvkyfcsifwJUpdwfu
xdyfqkH;a&mufaeygNyD}}
nD/ /]]b&m;om;[mu wbufowf rusvGef;bl;vm;cifAsm? pD;yGm;
a&; udk tav;ray;awmhyJ tmCmwudkcsnf; tav;ay;awmhwmudk;cifAsm}}
Ekyf/

/]]pwmuawmh pD;yGm;a&;ygyJ? rSefygw,f? ckusawmh Adkvfvk

a&;u tav;omoGm;NyDAs? aiGw&mavmufwefwJU ajrwayavmuf vkMu&m


rSm w&m; olB uD;udk aiGwaxmif ESpfaxmifvmbfxdk;wJU trIonfvdkayghAs?
trIEdkifNyD;wJU aemuf &wJUajruGufuav;udk olwyg;ay;ypfwmudkawmif
uRefawmfMum;zl; ao;w,f? cifAsm;wkdUvlpku rmetaMumif;udk rpOf;pm;bl;?
tar&duefvdkcsifwmu a':vmr[kwfawmhbl;cifAs? cifAsm;wkdUudk tEdkif&csif
awmhwmyJ? cifAsm;wkdUudk tEdkif&r,fqdkvQif &SdwJUa':vmawGudk a&xJudk
awmif vTwfypf0HU w,fxifw,f}}
nD/ /]]NyD;awmhrS t&if;&SifpepfeJU jyef&Sm,lr,fayghav}}
Ekyf/

/]]'Dtxdatmif

pdwful;r,frxifygbl;?

cifAsm;wkdUudk

Edkifvdkuf&vQif jzpfcsifwm jzpf&apvdkU oabmxm;ykH&ygw,f}}


nD/ /]]tcsKyfudkajymygawmhcifAsm}}
Ekyf/ /]]tcsKyfuawmh tvsifpvdk ajrSmufray;MuygeJU? xdkufwefaom
tcsdefwdkifatmif olwkdU[molwkdU vkyf,lygap}}

1355

nD/ /]]'kwd,tcsuf &Sdao;vm; b&m;om;}}


Ekyf/ /]]'kwd, tcsufuawmh uRefawmfajymcJUwJU aMujimcsufBuD;udk
xkwfjyefNyD;wJUaemufcifAsm;wkdU&JU pdwfxJESvkH;xJu tNydKiftqdkifoabmxm;
NyD;

tEdkif,lwJUvrf;pOf[m

nluvD,macwfBuD;rSm

rjzpfEdkifawmhwJU

taMumif;? vufeufeJUvJ rjzpfEdkif? vla&;jyNyD;awmhvJ rjzpfEdkifaMumif;


vIdufvIdufvSJvSJ oabmaygufNyD; aMujimcsuftwdkif; &dk;om;pGmBudK;pm;
MuzdkUygyJAsm}}
nD/ /]]vla&;jyNyD; vkyfw,fqdkwm bmvJb&m;om;}}
Ekyf/ /]]cifAsm;wkdUvlpkawGu vufeufeJUrjzpfEdkifayr,fh vlpGrf;vlpeJU
tvdrmOmPfeJU [dkvdk'Dvdkzv,fNyD;AdkvfvkyfcsifwJU enf;vrf;&Sdao;w,fvdkU
arQmf

vifhaeMuykH&w,f?

nluvD,mvufeufawG

[dkbufonfbuf

jzpfukefMuu wnf;u onfvrf;vJ ydwfoGm;NyDAs? rmeqdkwJUoabmu


tnHUrcHcsifwwfbl;As?
Murf;Murf;EkEk

udk,fhtay:rSm

tm;vkH;zsufypfvdkufrSm

b,fenf;eJU
yJ?

]iguG}

AdkvfusAdkvfus?
qdkwJUoabmrsKd;eJU

tpGrf;jywmrsKd;awmhrcHbl;? 'gaMumifh ]Adkvfvkyf} zdkU (olwyg;u rwifyJ)


]Adkvfvkyf}zdkUqdkwJU oabmrsKd;awGudkawmh vkH;0pGefUvTwfEdkifzkdU cifAsm;wkdUu
pNyD; BudK;pm;Muayvdrfhr,f}}
nD/

/]]xdyfoD;csif;awGUqkHwJU uGefz&ifhudk b,fvdkxifovJ b&m;

om;}}
Ekyf/

/]]awGUqkHaqG;aEG;w,fqdkwm

odkUaomfvJtckjzpfaeMuwJU

]rl}tm;jzifh

pdwfxm;rsKd;awGeJUawmh

aumif;ygw,f?
tusKd;rsm;vdrfhr,f

rxifygbl;Asm}}
nD/ /]]bmhaMumihfvJ b&m;om;}}
Ekyf/ ]]uRefawmfajym&rSm cifAsm;wdkUudk tm;emw,fAsm}}

1356

nD/ /]]ajymomajymyg b&m;om;? rcH,lEdkifvJaeaygh Mum;yg&apAsm}}


Ekyf/ / ]]xdyfoD;uGefz&ifh vkyfwJUtcgwdkif; cifAsm;wkdUESpfbufvkH;u
urmhZmwfckHay:wufNyD;

pum;&nfvkyGJvkyfwJU oabmrsKd;eJU

wa,mufudk

wa,muf tEdkifajymcsifMuwmyJAs wbufeJUwbufem;vnfrI&zdkU &nf&G,f


csufeJU apwemurygvmMuygbl;}}
nD/ /]]uRefawmfwkdUbufu ygygw,f b&m;om;}}
Ekyf/ /

]]b,fbufurS

rygMuygbl;?

cifAsm;wkdUbufu

omqdk;ao;w,f}}
nD/ /]]b,fvdkvJb&m;om;}}
Ekyf/ / ]]cifAsm;wkdUbufu Edkifajc&Sdw,fvdkU wGufNyD;om;udk;As}}
nD/ / ]]b,fvdkvJb&m;om;}}
Ekyf/ /]]yxrtcsufu t&if;&SifpepfeJU qdk&S,fvpfpepf&SdMuwJUteuf
wcku

t&if;&SifoaX;rsm;tBudKuf

wckuqif;&Jom;

tvkyform;rsm;

tBudKufjzpfavawmh vlrsm;pkjzpfwJU tvkyform;BudKuf qdk&S,fvpfpepf


bufu yifudktm;jzifh omNyD;omjzpfaew,f? ajymwwfwJUvl b,fol
ajymajym? b,fy&dowf a&SUrSmyJajymajym qdk&Spfvpfpepfbufu Edkifvdkuf
wmyJ? ajymMuwJUtcgrSmvJ b,folUudktxl;ojzifhcsdef&G,fNyD;ajymMuovJ?
pyfMum;EdkifiHawGu y&dowfudk vSrf;NyD; ajymMujcif;jzpfrSmyJ? pyfMum;EdkifiH
awGrSm b,fvdkvlawGursm;ovJ? qif;&Jom;tvkyform;awGu rsm;Mu
wmyJ? onfawmh&dk;&dk;om;om; ajymMu awmifxdyfoD; uGefz&ifhwyGJwyGJrSm
urmhy&dowfu rJay;&vQif qdk&S,fvpfpepf bufu EdkifrSmyJ? twdtvif;
xkwfazmfNyD; rJay;cGifhr&SdwJU uGefz&ifhrsKd;jzpfapumrl uGefz&ifhwcsD vkyfvdkuf
,if pyfMum;EdkifiHawGrSm qdk&S,fvpfpepfudk oabmuswJUvlawG tawmfBuD;

1357

wdk;wdk;oGm;Edkifw,f? 'g[mcifAsm;wkdUbufu &dk;&dk;ajymvQif awmifjzpfwwf


wJU obm0yJAs}}
nd/ /]]uRefawmfwkdUu bmrsm;r&dk;ovJcifAsm}}
Ekyf/

/]]r&dk;qdkwm

vdrfvnfjcif;awmhr[kwfygbl;?

uGefz&ifhrSm

ajymMuaqG;aEG;MuwmawGudk tjyifxkwfNyD; ajzrjypwrf;vdkU y#dnmOfay;


Mu&w,fqdk r[kwfvm;? olwkdUbufu uGefz&ifhvkyfr,fhom vkyf&w,f
]ay:} ukefrSmudk tvGefaMumuf&SmMuw,fAs? 'gudkcifAsm;wkdUu wcsufwcsuf
rSmtjyifxkwfNyD; aMujimw,f qdkyguvm;As}}
nD/

/]]'g[m vGefovm;b&m;om;? vlawGodoifhwmvJ odap&

rSmaygh}}
Ekyf/
eJUwbuf

/]]'Duwnf;u cifAsm;wkdU&nf&G,fcsufu ay:aeNyDAsm? wbuf


oabmwlem;vnfrI&apzdkUxuf

vlawGodatmif

0g'jzefUzdkU

&nf&G,fcsuf[mu cifAsm;wdkUrSm ydkNyD;jyif;xefaMumif; xif&Sm;aewmayghAs?


olwdkU &nf&G,fcsufu vlodrcHcsifbl;? enf;enf;yg;yg; tay;t,lvkyf&
vQifvkyfMur,f? 'gavmufyJ cifAsm;wkdUu vlawGudkwdkifwnfNyD; nSpfawmif;
,lcsifw,f? [kwfuJUr[kwfvm;}}
nD/ /]]'gu w&m;enf;vrf;twdkif;yJ cifAsm}}
Ekyf/ /

]]'gu

cifAsm;wkdUtjrifAs?

olwdkUtjrifu

tjyifxkwf

rajymygbl;vdkU xm;rdwJU y#dnmOfudk xdef;odrf;oifhw,fwJUAs}}


nD/ /]]'djyifaum b&m;om;}}
Ekyf/ /

]]'kwd,tcsufuawmh

rpwmc&ka&SmUu

wbufom;udk

Edkifatmif ajymwwfwJUae&mrSm tvGefpGrf;w,fAs? Edk;wl;yJ? tar&duef


jynfrSmvJ r&Sdbl;? cifAsm;wkdUjynfrSmvJ &SdykHr&bl;? tar&duefjynfrSm rpwm
'g;vJUpf wa,muf&Sd bl;aomfvnf; xdyfoD;uGefz&ifhrSm xdyfoD;csif;ajym&wm

1358

jzpfavawmh tdkufqifa[mif0gvJ olUudkrEdkifbl;? uae'DuvJ olUudkrEdkifEdkif


aybl;? 'gudkvJ olwkdUodw,f? 'DtxJrSm cifAsm;wkdUq&mBuD;u pum;eJUEdkifo
avmuf zdaxmif;csifwwfwJU 0goemvJ&Sdw,f? 'DawmhxdyfoD; uGefz&ifh
vkyfvQif urmhZmwfckHay:wufNyD; t&SufcJGcH&ovdk jzpfaeawmh olwdkUbufu
xdyfoD;csif;awGUqkHa&;udk rvdkvm; awmhbl;? wu,fvdkUawGUqkHMu&ifawmifrS
tusKd;rsm;awmhr,f? rxifbl;? &efjzpf jzpfNyD; vufpodrf;cJU&&kH&SdrSmyJvdkU
jrifMuykH&w,f}}
nD/ /]]trSefw&m;udk vlawGodMu&wmayghcifAsm}}
Ekyf/ /]]'gu cifAsm;wdkUtBudKufudk;As? olwkdUu vdkufrvkyfaybl;}}
nD/ /]]'gjzifh b,fvdkvkyfMurvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]yxrOD;qkH; uRefawmfajymcJUwJU aMujimcsufudk xkwfjyefNyD;

usifhokH;&vdrfhr,f? rpwmc&ka&Smhudk,fEIdufuvJ 0g'a&;&m tEdkif&csifvGef;wJU


apwemudkz,fxm;NyD;

wjznf;jznf;qGJ,lrSjzpfr,f?

aMujimcsuftwdkif;

cifAsm; wdkUbufu usifhokH;vdkUrdkU [dkbufu ,kHMunfvmNyD; xdyfoD;uGefz&ifh


usif;yjzpf Mur,fqdkvQif e,fa&;? y,fa&; 0g'a&;&mawGxuf oabm
wlnDrI wckwnf;& EdkifMuvQifawmfygNyDAsm}}
nD/ /]]b,fvdk[mvJ b&m;om;}}
Ekyf/ /]]ta&SUtkyfpkESifh taemuftkyfpk0if wdkif;jynfrsm;onf (txl;
ojzifh &k&Sm;ESifh tar&dueftpdk;&wdkUonf) wbufudkwbuf Ncdrf;ajcmuf
onfh tjyKtrl tajymtqdkrsm;rS a&SmifMuOfMuNyD;vQif rdrdwkdU\ owif;pm
rsm;tm;vnf; wbufaom tpdk;ESifhvlrsKd;wdkU\ *kPfoa&udk ndl;ykyfusqif;
aprnfh ta&; tom;rsKd;rS a&SmifMuOfMuzdkU qkrygrnfqdkwJU tcsufavmufudk
ESpfbuf oabmwlnDcsuf&EdkifMuvQif urmBuD;tawmfNidrf;csrf;oGm;vdrfhr,f
vdkU uRefawmf,kHMunfw,fAs}}

1359

nD/ /]]wdkif;jynfi,frsm;twGuf

tusKd;w&m;&,fvdkU

bmrSrygyg

uvm; cifAsm}}
Ekyf/ /]]uRefawmfhtjrift& pdwf"mwfuta&;BuD;ygw,f? ray;csifyJeJU
nSpf,l&wJU pnf;urf;csufrsKd; w&mwaxmifxuf MunfMunfjzLjzL ESpfbuf
oabmwljyKvkyfMuwJU pnf;urf;wcsuf[mu wefzdk;&Sdygw,f? cifAsm;wkdUu
urmBuD;udk uGefjrLepfjzpfatmif aeUcsif;ncsif; vkyfcsifwJUqEu w,favm
wmudk;As}}
nD/ /]]'Dpnf;urf;rsKd;udk olwdkUbufu oabmwlyghrvm;? b&m;
om;}}
Ekyf/

/]]cifAsm;wkdUbufu AdkvfvkcsifwJU pdwfxm;rsKd;udk olwkdU

,kHMunfavmufatmif

xifxif&Sm;&Sm;

pGefUjyEdkifwJUwaeUrSm

olwdkUvJ

&dkif;r,frxifygbl;? cifAsm;wkdUbufu uRefawmfajymwJU aMujimcsufrsKd;


xkwfjyefNyD; wu,fusifh okH;w,fqdkvQif pyfMum;wdkif;jynfawGu oabm
us&r,f? pyfMum;wdkif;jynfawG uoabmusvQif olwkdUpOf;pm;Mu&r,f? 'grS
rvdkufemvQif pyfMum;wdkif;jynf awGu [dkbufudkarwmxm;Muvdrfhr,fvdkU
olwkdUpOf;pm;rdMuvdrfhr,f? 'Denf;rsKd;urS oefU&Sif;wmAs? acsrIef;ypfEdkifwm
wkdU? jymjzpfoGm;apEdkifwmwkdU? bmwdkUnmwdkUqdkwJU BuKH;0g;enf;rsKd;awGuawmh
pyfMum;wdkif;jynfawGU&JUpdwfxJrSm

]w,f[def;a[mufwJU

vlawGyguvm;?

waeUawmh cufukefMuygvdrfhr,f}vdkU atmufarhNyD;cifAsm;wkdUESpfbufpvkH;udk


&GHMu? rkef;Mu? aMumufvefUukefMuwmyJAs? NyD;awmh uRefawmfhtawG;tac:
wck&Sdao;w,fAsm}}
nD/ /]]bmvJ b&m;om;}}
ekyf/

/]]vuf&Sdpdwf"mwftajctaeu

b,fvdkjzpfaeovJqdkawmh

wbufeJUwbuf avQmhray;csif&kHru avQmhay;w,fvdkUolwyg;u xifoGm;

1360

rSmudkawmif pdk;&drfaeMuw,f? Oyrm udpwckrSm onfvdkvkyfvdkufvQif


oifhawmf vdrfhr,fvdkU udk,fh[mudk,f xifw,fqdkygawmh udk,fxifwJUtwdkif;
wcgwnf; rvkyfvdkufcsifMuao;bl;As? onfvkyfvdkufvQif iguavQmhay;
w,fvdkU vlawGuxifukefMuavrvm; qdkwJUqDtxd pOf;pm;aeMuw,f?
wu,favQmhay;wm r[kwfao;yJvsufeJU vlawGu xifwmuav;avmuf
udkawmif rcHEdkifMubl;As? wu,fhtusKd;xufvlawGu xifwmavmufudk
ydkNyD;*&kpdkuf tav;ay;aeMu w,fqdkwm tawmfuav;qef;wJU rmeyJvdkU
qdkcsifw,fAsm}}
nD/ /]]txifBuD;cHcsifrIuawmh olwkdU bufuomNyD;qdk;ygw,f}}
Ekyf/

/]]a&GU? uRefawmfrjiif;bl;? vufcHw,f? aumif;NyD? onfawmh

uRefawmfajymcJUwJU aMumjimcsufrsKd;udk cifAsm;wkdUbufu xkwfjyefvdkuf


wJUtcg rSm &k&Sm;BuD; aysmhvmNyDvdkU wcsKdUuajymMur,f? avQmhcsvmNyDvdkU
wcsKdUuajymr,f? onfvdk pum;awGudktar&duef Mum;&wJUtcgrSm wenf;
tm;jzifh *kPf,lMuvdrfhr,f? wif;rmEdkifrS *kPf&Sdw,fxifwJU vlpkudk;As?
wbufom; aysmhw,f? avsmhw,fqdkvQif olwdkUoabmuswmyJ? oabmus
&Smprf;ygapAsm? 'Denf;rsKd;eJU oabmusavav Nidrf;csrf;a&;tvkyf atmifjrif
jrifavavyJvdkU uRefawmfjrifygw,f}}
nD/ /]]olwkdUu urf;wufrvmaybl;vm; b&m;om;}}
Ekyf/

/]]'guawmh rar;ygeJUAsm? uRefawmfh aMujimcsufrsKd;u

urf;wuf apEdkifwJUtcsufrygygbl;? wif;rmrI odkUr[kwf wif;rmw,fvdkU


txifcHcsifrIawG rkd;rTefaeMuwJU acwfBuD;rSm udk,fhtdwfxJu bmwckrSvJ
rxkwf&?

rmhufqD;Zif;

xJu

ajcwvSrf;rSvJ

aemufqkwfray;&yJeJU

vdkufavsmvmNyDvdkU vlawGu txifcH&jcif;[m urmhNidrf;csrf;a&;twGuf

1361

tjrwfwck xGufvmjcif;jzpfvdkUrdkU a&SUtzkdUarQmfvifhcsufBuD;taeJU uRefawmf


jrifw,fAsm}}
nD/ / ]]b&m;om;u umvfrmhufpf&JU pD;yGm;a&;pepfudk b,fykHBudKuf
wm vJcifAsm}}
Ekyf/

/]]uRefawmfu Ak'&JU rZsdry#dy'g Middle Way qdkwJU usifhpOf

udk ae&mwdkif;rSmvdkvdk BudKufcsifwJU vlwa,mufyJ? bmrqdk twkdif;t&SnfeJU


tv,ftvwfudkBudKufwwfw,f? t&if;&SifpD;yGm;a&;pepfu yifyef;&wJU
tvkyform;rSm tusKd;rcHpm;&yJ t&if;&Sifrsm;u jcaoFhrif;a0pk Lion'sShare
,loGm;Muwmuwcsuf? tvGeftrif;csrf;omwJUvleJU tvGeftrif; qif;&JwJU
vlawG jzpfukefwmuwcsuf? 'DESpfcsufudk rBudKufbl;? vlawGtm;vkH;
]]r&Sdr&Sm;}}qdkwJU tajctaersKd; jzpfapcsifw,f? uRefawmfudk,fwdkifuvJ
r&SDr&Sm;qdkwJU tjzpfrsKd;udkyJ awmifhwygw,f? qdk&S,fvpfpD;yGm;a&;pepfu
'DvdkjzpfEdkifwJU tptejrif&vdkU uRefawmfoabmusw,f}}
nD/ /]]qdk&S,fvpfpepfatmufrSm ppfrjzpfEdkifbl; qdkwmaum r,kHbl;
vm;cifAsm}}
Ekyf/ /]]qdk&S,fvpfcsif; ppfrjzpf&rD t&if;&SifpepfeJU jzpfNyD; urmBuD;
aysmufoGm;rSmudk aMumuf&w,fAsm? 'gaMumifh uRefawmfjzifh ckwavmrSm
bmudkrSrpOf;pm;yJ tar&duefeJU cifAsm;wkdUtaMumif;csnf; pOf;pm;aewmyJ?
uRefawmfu tvGeftuRHqdkwmbmrS rBudKufbl;As? ypnf;OpmrSmvJ tvGef
tuRH rBudKufbl;? MoZmtmPmrSmvJ tvGeftuRH rBudKufbl;Asm}}
nD/ /]]b,fvdkajymwmvJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]tar&duefrSmawmh

ypnf;Opmbufu

aX;vGef;w,fAs?

qdk&S,fvpfEdkifiHrsm;rSmawmh MoZmtmPmbufu ]aX;}vGef;w,fxifw,f?


tv,ftvwfyJ

uRefawmfBudKufw,f?

1362

MoZmtmPmr&SdwJU

tpdk;&rsKd;

jzpfvQifvJ tkyfcsKyfvdkUrjzpfbl;? uRefawmfwkdUjynfu OD;Ektpdk;&vdkjzpfrSmyJ?


MoZmtmPm]aX;} vGef;awmhvJ tydkifpD;csifwwfw,fAsm}}
nD/ /]]tydkifpD;w,fqdkwmu bmvJb&m;om;}}
Ekyf/ /]]EdkifiHa&;orm; wa,mufjzpfap? ygwDwckjzpfap olUtpGrf;
tpeJU txG#ftxdyftmPmydkiftjzpf a&mufvmMuwJUtcgusNyDqdkrSjzifh olwkdU
wdkif;jynfudkol? odkUr[kwf olUygwDrSwyg; BuD;yGm;aumif;pm;atmif vkyfEdkif
wJUvl? odkUr[kwf ygwD&,fvdkU r&SdEdkifawmhbl;vdkU ,lqvmwwfw,f?
'Dt,ltq[m rSefcsifvJrSefr,f? rSm;csifvJrSm;r,f? rSefrSefrSm;rSm; olwkdU [m
olwdkUawmh ZGwft"r,lqaeawmhwmyJ? 'Dt,ltq[m b,fvdkaMumifh
jzpfay:vmovJqdkawmh

avmbpdwfaMumifhjzpfay:vmjcif;yJ?

b,fvdk

avmbpdwfaMumifhjzpf ay:vmovJqdkawmh txG#ftxdyfae&mrS rqif;


csifawmhwJU avmbAs? 'DavmbrsKd;[mu

vlwdkif;vdk

jzpfwwfwmyJ?

'DavmbrsKd; 0ifvmNyDqdkrSjzifhig? odkUr[kwf ighygwDrSwyg; wdkif;jynfBuD;


yGm;atmif pDrHtkyfcsKyfEdkifwJUvlr&Sdawmhbl;vdkU olwkdU[molwdkU t[kwfwu,f
xifvmonfjzpfap wu,frxif0HUyJeJU rsufpdrSdwfNyD; ZGwfjiif;onfjzpfap
vkyfvmwwfw,f? 'DtcgrSm olwkdUu txG#ftxdyfa&mufaecdkufjzpfavawmh
olwkdUrqif;&atmif awmifajymajrmufajym? awmifvkyfajrmufvkyf Oya'awG
vkyfukefMua&mAs? tvkyf wu,fawmfwJU vluvJ 'grsKd;vkyfwmyJ? olU[mol
pdwfrcsEdkifyJudk;As? wu,frawmfyJ olU[mol xif&kHxifaewJU vluvJ
vkyfwwfwmyJ?

wu,fawmfwJUvlu

vkyfrdvQifawmh

raxmif;ombl;

xm;ygawmh? olUxufawmfwJU vlawG&SdvsufeJU olutxG#ftxdyf tmPm


&xm;cdkuf jzpfaevdkUrdkU wjcm;vl? odkUr[kwf wjcm;vl pkHudkrwufEdkifatmif
vrf;ydwfxm;wmrsKd;
aybl;vm;Asm?

jzpfaevQifawmh

taumif;qkH;vl&SdvsufeJU

1363

tJonfhwdkif;jynftzdkU
rwuf&yJ

repfem

jzpfaeawmhwmaygh?

'gaMumifhtpdk;&wpk&JU vuf0,frSmwefcdk;tmPm rsm;vGef;jcif;udkvJ uRefawmf


rBudKufbl;Asm? tv,ftvwfavmufyJ BudKufw,f? uRefawmfwkdU wdkif;jynf
rSm tmPmodrf;w,fvdkU Mum;&w,f? b,favmufawmfwJU vlawGu
odrf;onfjzpfap? olwkdUvuf0,frSm tmPmawG rsm;vGef;vQifawmh uRefawmf
rBudKufbl; Asm? Munfh&OD;rSmyJ}}
nD/ /]]tmPmrsm;vGef;w,fqdkwm b,fvdkvJb&m;om;}}
Ekyf/ /]]vkyfcsifwm vkyf? jyKwfrusEdkifbl;? vlrsm;pku oabmrwlwJU
tvkyfwckjzpfayrifh

olwkdUvkyfcsifvkyfEdkifw,f?

jzKwfcsEkdifwJU

Oya'

&SdapumrlvJ [dkvdkonfvdk zefwD;Edkifw,f? zvS,fEdkifw,f qdkwJU tcGifhta&;


rsKd; &&Sdxm;vQif tmPmrsm;vGef;w,fvdkU uRefawmfem;vnfwmyJ}}
nD/

/]]uRefawmfwdkUqDrSmaum cifAsm? tmPmrsm;vGef;w,fvdkU

jrifyg ovm;}}
Ekyf/ /]]'guawmh tajctaetm;avsmfpGm pDrHxm;&jcif;jzpfygw,fvdkU
ajymEdkifrSmayghavAsm? [kwfcsifvJ [kwfayrSmyJ}}
nD/ /]]b,ftcsufudk

axmufNyD;rsm;vGef;w,fvdkU

qdkcsifygovJ

b&m; om;}}
Ekyf/ /]]cifAsm;wkdUjynfwGif;a&;udpudk

uRefawmfra0zefcsifygbl;Asm?

ajymp&m taxmuftxm;awmh&Sdygw,f? uRefawmfhpdwfxJrSm trsm;qkH;


ta&;BuD;wmu

urmhNidrf;csrf;a&;jzpfygw,f?

'guvJGvQif

uRefawmf

rajymcsif ygbl;}}
nD/

/]]urmhNidrf;csrf;a&;eJU ywfoufvdkUaum ajymp&m&Sdao;ovm;

b&m;om;}}
Ekkyf/ /]]wckawmh uRefawmfajymcsifao;w,fAsm}}
nD/ /]]ajymygcifAsm}}

1364

Ekyf/

/]]uRefawmfajymcsifwmu '@m&Duav;wckygyJ? aerif;eJU

avrif;[m c&D;onfwa,muf&JU t0wftpm;udk cRwfcGmzdkU tNydKiftqdkifBudK;


pm;MuowJU? a&S;OD;pGm avrif;utpGrf;&Sdoavmuf jyif;jyif;BuD;wdkufcwfNyD;
c&D;onf&JU t0wfudkcRwfcGmzdkUBudK;pm;&mrSm c&D;onfu av[kefjyif;avav?
olUt0wfudkruRwf&atmif odrf;usKH;NyD; zufxm;avavyJwJU? onfawmh
avrif;vufavQmhvdkuf&a&mwJU? aerif;tvSnfhusawmh txufaumif;uif
tmumorSm
[if;vif;BuD;

avrif;wdkufvTifhxm;vdkU
jzpfaecdkufrSm

wdrfawGvGifhpGifNyD;

tpGrf;&SdorQ

tm;xkwfNyD;

v[mjyif
usJusJBuD;

ylay;vdkuf&mrSm c&D;onf[m yljyif;vSvdkU rcHr&yfEdkifatmifjzpfNyD; olUudk,frS


t0wfawGudk cRwfcGmvdkuf&owJU?

cifAsm;wkdUc&ka&SmU[mvJ tar&duef

eJUqufqH&mrSm aerif;&JUxkH;udk usifhokH;vQif aumif;r,fAsm? olwdkUbufu


avrkefwdkif;vdk [def;a[mufprf;ygap? udk,fu emusnf;wJU pum;vkH;rsKd;
awGeJU jyefrwG,fyJ BuHUBuHUcdkifNyD; urmolurmom;udk tEkenf;trsKd;rsKd;eJU
,Of,Ofaus;aus; odrf;oGif;oGm;vQif ,ckxufatmifjrif NyD;urmppfBuD;vJ
tvSrf;a0;oGm;vdrfhr,fvdkU uRefawmfxifygw,f}}
nD/ /]]b&m;om;ajymwJU enf;rsKd;awGeJU jzpfEdkifyghrvm;cifAsm}}
Ekyf/

/]]cifAsm;udk q&mBuD;umvfrmhufpfu vlrsm;pk oufom

acsmifcsda&;pepfeJU ywfoufNyD;olU[mol pdwfcs,kHMunfovdk? uRefawmfu


vJyJ wbufeJUwbuf tmCmwavQmusatmif vkyfjcif;onf urmppf
wm;qD;Edkifw,fqdkjcif;udk olUavmufyJ ,kHMunfygw,f? tmCmw avQmus
atmif

vkyfykHvkyfenf;rsm;eJU

ywfoufvdkUvJ

,kHMunfvsuf&SdwJUtjyif umvfrmhufpf&JU

uRefawmfh[m

Theory

uRefawmf

pdwful;udk vDeifu

vufawGUprf;oyfjznfhpGufcJUovdk? cifAsm;wkdUu uRefawmfhenf;udk jznfhpGuf

1365

ay;EdkifMuvQif

aumif;ygvdrfhr,f?

uRefawmfhenf;eJU

jzpfrjzpfxm;ygOD;?

cifAsm;wkdUrSm urmppfrjzpfEdkifwJUenf;&,fvdkU vufudkif&Sdxm; NyDvm;}}


nD/ /]]uRefawmfwkdUvJBudK;pm;NyD;vkyfaewmyJ b&m;om;}}
Ekyf/

/]]aumif;ygNyD?

urmppfrjzpfEdkifwJUenf;&,fvdkU

(Theory)

pdwful;wcktaeeJU awGUxm;MuNyDvm;}}
nD/

/]]olwdkUbufu

vdkcsifwmawGudk

avQmhay;vdkufvQifawmh

ppfrjzpfbl;ayghcifAsm}}
Ekyf/

/ ]]uRefawmfwifjycJUwJUenf;[mu umvfrmhufpf&JUvrf;pOfudk

zsufodrf;NyD; avQmhay;&wJuqDtxd vkyfzkdUygovm;Asm}}


nD/ / ]]'guawmh pOf;pm;&OD;rSmyJcifAsm}}
Ekyf/ /]]pOf;pm;Muygav?

odkUaomf

uRefawmfwckajymcsifygw,f?

cifAsm;wdkU urmhNidrf;csrf;a&;aumfrwDwkdU? BuHUcdkifa&;aumfrwDwdkUeJU uRefawmf


aqG;aEG;cJUzl;ygNyD urmppfBuD; rjzpfEdkifawmhygbl;vdkUawmh pdwfrcs&ygbl;wJU?
'Dvdkqdkuwnf;u pdwfcsavmufwJUenf;wckudk pdwful;tm;jzifhawmif awGU
rxm;ao; bl;qdkwm xif&Sm;ae w,fr[kwfbl;vm;}}
nD/ /]][kwfuJUqdkEdkifygw,f}}
Ekyf/

/]]'DvdkqdkvQif uRefawmfhenf;udk prf;oyfwJUtwGuf cifAsm;wkdU

umvfrmhpf&JU pD;yGm;a&;vrf;pOfudk xdcdkufysufjym;jcif; r&SdEdkifbl;vdkU pdwfcs&


w,fqdkygu prf;oyfrMunfhxdkufbl;vm;Asm}}
nD/ /]]'guawmh tcsdef,lNyD; pOf;pm;Mu&ayrSmayghcifAsm}}
Ekyf/ /]]tcsdefuawmh odyfr&Sdawmhbl;aemf? [kdwbufu tifrwef
pdwfqdk;aeMuNyD? olwdkU&JUa'gorefrmetavsmuf cifAsm;wkdUonf;rcHEdkifwJU
tjyKtrlrsKd; wckckjyKvdkufrdvQif tm;vkH;'kuawGUukefMuvdrfhr,f? *smrefqdkwJU
vlrsKd;uvJ rmecJBuD;As? uRefawmf a&mufcJUzl;vdkU tuJcwfcJUEdkifw,f}}

1366

nD/ /]]b&m;om;u 'gawGudk b,fwkef;u pOf;pm;xm;ovJ}}


Ekyf/ /]]uRefawmfvJ urmhNidrf;csrf;a&;orm;wa,mufygyJ? [dkwkef;u
cifAsm;wkdUenf;rsKd;eJU udk,fwwfoavmuf a&;cJUa[mcJUzl;ygw,f? ,lwl;udp
ay:vmawmhrS cifAsm;wkdUenf;rsKd;eJU urmhNidrf;csrf;a&;r&Edkifbl;vdkU oabm
aygufNyD; udk,fh[mudk,f pOf;pm;cJUygw,f}}
nD/ /]]bmudktajcwnfNyD; pOf;pm;ovJ b&m;om;}}
Ekyf/ /]]a*gwrAk'&JUenf;ygyJ? a*gwrAk'&JU Mo0g'tay:rSm tajc
wnfNyD; onfacwftajctaet& onfacwfvlawG (bmomra&G;? bmom
&Sd&Sd r&Sd&Sd) tm;vkH; oabmaygufem;vnfa vmufatmif b,fvdkwifjy
&yghrvJvdkU pOf;pm;cJUwm awmfawmfMumygNyD? t*Fvefu tbd"rm q&mBuD;
bmw&ef&wfqJvfu ]]vlom;onf tem*gwf&Sd&Sdao;oavm}}qdkwJU ykpmudk
pmwtkyfxkwfNyD; ar;vdkufawmh uRefawmfu tajzay;zkdU tylwjyif; pOf;pm;
pdwful;jyefw,f? uRefawmfhtajzudka&;NyD; pmwtkyfxkwfzkdU pdwful;aewkef;rSm
cifAsm;eJU pum;vufqkH0ifNyD; 'gawGudk avQmufajymrdwmyJ}}
nD/ / ]]b&m;om;&?JU q&mBuD;a*gwrAk'u olwyg;xuf bmrsm;
xl;ovJ cifAsm}}
Ekyf/ /

]]Ak'udk;uG,fwJU

Ak'bmom0ifawGuawmh

tvkH;pkHaom

tjcif;t&mudk odEdkifwJUOmPfawmf (Omniscience) &Sdawmfrlw,fvdkU qdkMu


w,f}}
nD/ /]]tvkH;pkHudkodw,fqdkwm bmvJ}}
Ekyf/ /]]tvkH;pkHawG bmawGvkyfraeeJU? uRefawmfta&;BuD;wmuawmh
Ak'o
nf udp[lorQrSm taMumif;w&m;udk odawmfrlw,f? tusKd;w&m;udkvJ
odawmfrlw,f? 'g[m uRefawmfhtzkdUta&;BuD;qkH;yJ? 'gudk uRefawmf,kHMunf
w,f? 'DOmPfudk uRefawmfMunfndKw,f}}

1367

nD/ /]]'gjyifvlrsm;aum rodEdkifbl;vm;cifAsm}}


Ekyf/ /]]odwefoavmuf odwJUvlrsm; &SdMuygvdrfhr,f? udp[lorQ
rSmawmh rodEdkifMubl;As? odjyefawmhvJ trSef;tqtm;jzifhom odEdkifMur,f?
rSefwJUtcgrSefw,f?

rSm;wJUtcgrSm;w,f?

Ak'uawmh

wwftyfaocsm

rvGJwrf; odawmfrlw,fAs}}
nD/ /]]xyf&Sif;ygOD;b&m;om;}}
Ekyf/ / ]] Matter &kyfw&m;eJUywfoufvkdU 'Dacwf avmu"mwfq&m
awG[m prf;oyfjcif;? awG;awmjcif;tm;jzifh taMumif;w&m; tusKd;w&m;
awGudk tawmfrSef uefatmif odEdkifMuygw,f? pdwfeJUywfoufvdkUawmh
olwkdUrSefatmif rawG;wwfbl;? wbufu a'gojzpfaevQif olUxufBuD;wJU
a'goeJU cHwdkufvdkU atmifjrifEdkifw,f xifMuw,f? Ak'uawmh a'goudk
a'gojzifh racsrIef;Edkif? arwmjzifhom atmifEdkifw,fvdkU wwftyfaocsm
odawmfrlw,f}}
nD/ / ]]a'gojzpfaewJUvludk arwmxm;zkdU jzpfEdkifovm; b&m;om;}}
ekyf/ /]]arwmxm;zdkU rjzpfEdkifvQif a'gocsif; rNydKifzkdUavmufudkawmh
BudK;pm; Mu&vdrfhr,f}}
nD/ /]]'gavmufawmifrS cJ,Of;vSygw,fcifAsm}}
Ekyf/ /]]cJ,Of;wmuawmhrSefw,f? odkUaomf 'Denf;vrf;udkrS wbuf
bufupNyD; rvdkufMuvQif 'DvufeufrsKd;awGeJUawmh wcsdefcsdefrSm vlrsKd;
jyKwfwwfw,f? rjyKwfao;rDtwGif;rSmvJ wcsdefxufwcsdefpdk;&drfaMumifhMurI?
pdwfylavmifrIawGu wkd;wkd;om wufvmawmhrSmyJ}}
nD/ /]]a&SUudkrwkd;yJ 'Dtwdkif; &yfwnfraeEdkifbl;vm; b&m;om;}}
Ekyf/ / ]]pdwfu &kyfvdkr[kwfbl;As? OyrmoHrPdwacsmif;qdkvQif
twefMumMumBuD; wnfaeEdkifw,fqdkygawmh? pdwfrSmjzpfwJU a'gow&m;

1368

qdkwmrsKd;uawmh 'Dvdkr[kwfbl;As? qkwfvQifqkwfr,f? rqkwfvQif wdk;rSmyJ?


tMumBuD;&yfwnfvdkU raewwfwJU obm0&Sdw,f}}
nD/ /]]uRefawmfwkdUbufu b&m;om;ajymwJUtwdkif; tmCmwavsmh
atmifBudK;pm;NyDqkdygawmh?

olwkdU&JUtkyfcsKyfa&;0g'u

ppfjyifqifa&;0g'

cifAs? csufcsif; ppfxwdkufzkdU r[kwfayr,fh vufeufawGvkyfae&rS tvkyf


orm;awG tvkyf&NyD; puf,E&m;BuD; vnfEdkifwmcifAs? 'DtaMumif;udk
b&m;om; pOf;pm;zl;&JUvm;}}
Ekyf/ /]]pOf;pm;zl;ygw,fav?

cifAsm;wdkUbufu

uRefawmfajymwJU

twdkif; aMujimcsufxkwf? aemufwxpf oabmwlnDcsuf &atmifvkyfEdkifwJU


tajca&mufwJU tcgrSm olwkdU[molwkdU tBuHOmPfxkwf&ygvdrfhr,f? tck
awmh cifAsm;wkdUu olwjyef igwjyef ajcmufvSefUay;aeMuawmh olwkdU
t&if;&SifBuD;awGtBudKuf? olwkdUtpdk;&tBudKuf jzpfaeNyD; olwkdUaxmifxm;
wJU ausmhuGif;xJ cifAsm;wkdUu0ifwkd;aeovdk jzpfaewmayghAs}}
nD/

/]]olwdkUu 'DtajcudkjrifNyD; uRefawmfwdkU avQmhwdkif;ravQmhyJ

wif;cHae vQifaum cifAsm}}


Ekyf/ /]]'DawmhvJ pyfMum;aeMuwJU urmolurmom;awG &SdMuygao;
w,fav?

cktxdawmh

cifAsm;wkdUtkyfpkBuD;

ESpfckvHk;[m

NydKifwlvdk

wif;aeMu&mrSm 'Dbufuqdk;w,f? [dkbufu qdk;w,fvdkU rajymEdkifMuyJ


MunfhaeMu&wmyJ? cifAsm;wkdUbufu &efrvdkwJUtaersKd; xifxif&Sm;&Sm;
jyEdkifwJUtcgrSm pyfMum;wdkif;jynfawGu cifAsm;wkdUbufudk arwmxm;vmMu
vdkUrdkU olwkdUwenf;wvrf;OmPfxkwfMu&awmhrSmyJ}}
nD/

/]]OmPfxkwfwJUtcgrSm enf;aumif;enf;rSefudk

ppfxwdkufwJU enf;udkvdkufoGm;vQifaum cifAsm}}

1369

rawGUyJeJU

Ekyf/ / ]]'Dae&musawmh uRefawmfhq&m a*gwrAk'&JU ajc&maysmuf


oGm;vdkUrdkU uRefawmfhxifjrifcsuft& ajz&awmhrSmyJAsm? aMujimcsufxkwfNyD;
cifAsm;wkdUu pwifaumif;vmcJUwmudk wurmvkH;uvJ odvdkUrdkU olwdkUvJod
&rSmyJ?

vufeuftiftm;

awmifhwif;ygvsufeJU

&efa&SmifwJUvrf;pOfudk

pwifusihfokH;cJUwJU tpdk;&wcktm; rkef;wD;p&maMumif;tcsufvJ r&SdygyJeJU


wrifoufoufpwdkufzdkUqdkwmawmh rjzpfEdkifbl;vdkU uRefawmfqdkcsifw,fAsm?
jzpfEdkifw,f? wdkufw,fqdkvQifvJyJ urmBuD;ysufzkdU tcsdefaphvdkUyJvdkU qdk&
awmhrSmyJAsm}}
nD/ /]]'DjyifaumcifAsm? b&m;om;&JUq&mu bmrsm;jrifao;ovJ}}
Ekyf/ /]]umvfrmhufpfu

t&if;&SifpepfaMumifh

vlawGpm;ae0wf

rvkHavmufyJ qif;&JMu&w,f? ppfjzpfMu&w,fvdkUjrifw,f? 'gu &kyfbuf


utjrifyJ? olU [meJUolawmh rSefayw,f? olUenf;twdkif; vdkufemusifhokH;
MuvdkU qdk&S,fvpfwdkif;jynfawGrSm pm;ae0wfeJU ywfoufvkdU tqifhtwef;
wufvmNyD; vlrsm;pkrSm oufomacsmifcsd vmwmudk uRefawmfawGUcJU
&ygw,f?

odkUaomfwbufu

taESmifht,SufwrsKd;

0ifvmjyefw,fAs?

'gudkawmh umvfrmhufpf&JUenf;eJUr&bll;? a*gwrAk'enf;eJU vkyf,lrS &r,fvdkU


uRefawmfjrifw,f}}
nD/ /]]b,fvdkrsm; a[mcJUovJAsm}}
Ekyf/

/]]avmuBuD;rSm vlawG[m bmhaMumifh Nidrf;csrf;pGmraeMu&yJ

wxdwf xdwfwvefUvefUeJU aomupdk;&drfrIawG jzpfaeMuowJUvJAs? yk*Kdvf


wOD;u ar;avQmufw,f}}
nD/ /]]b,fvdkajzowJUvJcifAs}}
Ekyf/ / ]]

Jealousy And Envy

(m?rp&d,) remvdk0efwdkrI

awGaMumifhwJUAs? umvfrmhufpfu &kyfbufuMunfhw,f? Ak'u pdwfbufu

1370

Munhfw,f? umvfrmhufpf&JU enf;rSefuefvdkU qdk&S,fvpf wdkif;jynfawGrSm


]pm;ae0wf}rItwGuf acsmifcsdvmw,f? EdkUayr,fh vlawGrSm wenf;wzkH
tm;jzifh pdk;&drfaMumifhMurIawG wdk;yGm;vmNyD; Nidrf;csrf;rI r&Mubl;r[kwfvm;?
'gudkawmh umvfrmhufpfu rwwfEdkifbl;? Ak'&JUenf;eJU vkyf,lrS atmifjrif
r,fvdkU uRefawmfjrifw,f}}
nD/ / ]]b&m;om;ajymwJU ]AdkvfvkrI} qdkwm[m remvdk 0efwdkrIyJvm;
cifAsm}}
Ekyf/ /]][kwfwmayghAs? wbufuurmrSm t&Sdeftapmf wefcdk;tmPm
BuD;oGm;vQif rcHr&yfEdkifjzpfNyD; olUxufomatmif vkyf,laeMuw,f r[kwf
bl;vm;?

cifAsm;wkdUeJU

tar&duef[m

ajrBuD;vkawmhwmvJr[kwfbl;?

olUxufig t&Sdeftapmf wefcdk;tmPm Power BuD;atmif tNydKiftqdkifvkyfae


Muw,fr[kwfvm;? umvfrmhufpfu vrf;nTefcJUwJU pm;ae0wfjyem[m
cifAsm;wdkUeJU rqdkifawmhbl;? vGefcJUNyD? Ak'a[mawmfrlwJU *kPfNydKifrIqD
a&mufvmMuNyD? olUenf;eJU&Sif;rS &awmhr,fAsm}}
nD/ /]]AdkvfvkMuwm[m bmhaMumifhwJUvJ b&m;om;}}
Ekyf/ /

]]Ak'ucspfjcif;

rkef;jcif;aMumifhvdkU

a[mawmfrlcJUw,f?

wbufeJUwbuf trkef;uJaeMuavawmh AdkvfvkrI[m omNyD;qdk;aewmudk


awGUMu&w,f r[kwfbl;vm;? 'gaMumifh rkef;wD;jcif;avsmhatmif cifAsm;wkdU
bufupNyD;

vkyfygvdkUuRefawmf awmif;yefwdkufwGef;jcif;?

Ak'&JUenf;u [dka&S;wkef;u ay:aygufcJU bl;wJU EdkifiHa&;u0d


BuD;&JU

wjynfudkwjynfuvSnfhywfNyD;

tEdkif,lwJU

jzpfygw,f?
Machiavelli

y&d,m,fenf;rsKd;

r[kwfygbl;As? t[kwfwu,f Nidrf;csrf;a&;&EdkifwJUenf;jzpfygw,f? urmh


Nidrf;csrf;a&;twGuf cifAsm;wkdUrSm onfhjyifenf;vJ r&SdEdkifygbl;? uRefawmf

1371

ajymcJUwJUaMujimcsufudk cifAsm;wkdUbufu xkwfjyefEdkifatmif rpwmc&ka&Smh


udk uRefawmf b,fvdkcsOf;uyf&yghrvJvdkU pdwful;aewkef;yJAsm}}
tbkd;BuD;ESpfa,muf aqG;MuykH
]nD}ESifh uREkfyfonf 0gaqm[dkwJvf nOfh12em&Dxdk;onfhwdkifatmif
pum;ajymMu

[dkwJvfcef;apmifhrdef;rBuD;u

c&D;xGufzkdU

tcsdefwefNyD

jzpfaMumif; vma&mufowday;onfwGifrS wupDwpD;jzifhavqdyfodkU xGuf


vmMuav\/ avqdyf ]nD}u aemufqkH;EIwfqufonfhtaejzifh a*smf*sD,ef
0dkifwvkH;rSm,lum wa,muf\ usef;rma&; csrf;oma&;twGuf wa,mufu
]wdkUpf}

vkyfMuavonf/

odkUjzifhwem&DcefUMum

em&DjyefwcsufcGJ

tcsdefwGif uREkfyfwkdUonf toifhqdkufxm;onfh armfpudk*smumwm &k&Sm;


av,mOfysHBuD;qDodkU avQmufvmMuonf/ av,mOfysHBuD;teD; c&D;onf
10a,mufcefU&yfvsuf&Sd\/ av,mOfysHodkU uREkfyfwufcgeD; ]nD}onf
uREkfyfwudk,fvkH;udk odrf;usKH;umzufvsuf uRekfyf\yg;ESpfbufudk ol\
yg;ESpfbufjzifh

wvSnfhpDtyfum

&IdufBuD;wiifidka<u;av&m

uRekfyfrSm

oluJUodkUxdcdkuf wkefvIyfonfr[kwfaomfvnf; rsuf&nfrsm; usvmygonf/


av,mOfysHteD; &yfvsuf&SdMuaom c&D;onfrsm; onf av,mOfysHay:odkU
wufMuawmhrnf[k avSum;vuf&ef;udk udkifNyD;umrS rwufEdkifMuao;yJ
]bd"rm}

tbdk;BuD;wa,mufESifh &kk&Sm;tbdk;BuD;wa,mufonf

b,fvdk

taMumif;rsm;aMumifh rQavmuf MuifemwG,fwmjcif; &SdMuavonfudk


awG;awmaeMuonfh vuPmESifh uREkfyfwdkUESpfa,muftm; ai;MunfhaeMu
ygao;onf/

1372

uREkfyf

r&SdvQifa0pm;rnfqdkonfh

(pm;vnf;pm;Muygayonf/)

oli,fcsif; okH;av;a,muf&SdcJUbl;yg\/ uREkfyf\obm0rSm tcsKdUvlrsm;


uJUodkU &kwfw&ufrdwfaqG rjzpfwwfyJ ESpf&Snfvrsm; aygif;oif;qufqHcGifh
&&SdaomtcgrS wjznf;jznf; cifrifrIwkd;yGm;NyD; &if;ESD;aomtjzpfodkU a&muf&Sd
cJUMuonfcsnf;jzpfay&m

wvcefUrQtwGif;

]nD}uJUodkU

tjyeftvSef

cifrif&if;EDS;aomtjzpfrsKd;odkU a&mufcJU&jcif;udkrl uRekfyf\ touf 70ausmf


twGif; wBudrfwcgrS rBuKHcJU&bl;yg/ av,mOfysHxGufaomtcg uREkfyf
onf vufudkify0g ,rf;jyvsuf&Sdaom ]nD}udkvSnfhMunfh,if; armfpudkNrdKU\
rD;yGifhrsm;vSaomtjzpfudkvnf;

owdjyKrdygonf/

aetdrfwdkufcef;rsm;ESifh

vrf;rsm;rS rD;yGifhrsm;onf ajrBuD;ay:wGif ESrf;rsm; yufjzL;xm;onfhES,f


>ywfodyftGwfodyf

jzpfae&m

av,mOfysHonf

670EIef;ysHoef;ygvsufESifhyif

wem&DvQif

rdepfaygif;rsm;pGmwdkifatmif

uDvdkrDwm
rD;yGifhrsm;udk

rausmfvGefEdkifao;aMumif; owdjyKrdygonf/ uREkfyfonf qdkAD,uf,leD,HodkU


wacgufwnf;

a&muf&aomfvnf;

a&mufcJU&ygvsuf
NrdKUBuD;\

armfpudkNrdKUBuD;\

tpGeftzsm;rS

armfpudkodkU

okH;Budrf

tus,ft0ef;udk

wywfywf

wdkifwdkif

odEdkifapjcif;iSm

rvnfcJUrdjcif;twGuf

0rf;enf;rdonf/
cJavorQ
armfpudkodkU

toGm;c&D;

av,mOfysHonf

[dr0Emawmwef;udk

jzwfausmfysHoef;vsuf&SdpOf av,mOfr,fu uREkfyfwdkU\ av,mOfysHonf


tjrifhayaygif;rnfrQ?

t[kefuDvdkrDwmaygif;

rnfrQEIef;jzifh

{0&uf

awmifxGwfudk jzwfausmfvsuf&SdaMumif; aMujimonfudk Mum;vdkuf&onfESifh

1373

qdkAD,ufoH&kH;rS armifb0if;ajymvdkufaompum;udk owd&rd\/ armifb0if;


u

{0&ufawmifxGwftxufrS

rSefajymif;jzifhMunfh

aumif;vSonf

[kajym\/ odkU&mwGif uREkfyf rSefajymif;r&SdaomaMumifh rMunfhEdkifcJU acs/


armfpudkrS jyefcgeD;wGif taMumif;udk owd&onfESifh rSefajymif;uav;ESpfck
0,fvmcJUonf/ wckrSm uREkfyftwGufjzpf wckrSm uREkfyf\nDu arG;onfh
wlruav; MunfMunftwGufjzpf\/ tjyefc&D; uREkfyfonf [dr0Em
awmifwef;&Sd

{0&ufawmifxGwfay:okdU

a&muf

av,mOfr,fu

txufygtwdkif; a<u;aMumfjcif;udk Mum;&onfwGif rSefajymif;udk owd&\/


odkU&mwGifrSefajymif;uav;rsm;rSm tvG,fwul xkwfokH;&rnfh wdkvDrdkvD
ypnf;uav;rsm;xnfhonfh vufqJGtdwfuav;xJ rxnfhcJUrdyJ c&D;aqmif
aowmBuD;xJodkUxnfhNyD;

]vufa*U*s}

vkyfcJUrdaomaMumifh

xkwf,l&ef

rjzpfEdkifojzifh awmifxGwfudk rSefajymif;jzifh rMunfhcJU&awmhyJ vufvGwf


cJU&ygonf/ uRekfyf\b0woufwmwGif tjzpfrsKd;uJUodkU tqkH;owf
uav;wGifrS vGJ&NyD; ]tzsm;&l;} oGm;cJU&onfhtjzpfrsKd;aygif;rSm tvGefrsm;vS
cJUzl;ygavNyD/
udk,fhwdkif;? udk,fhjynf? udk,fhXmeD
n10em&DcJGtcsdef &efukefavqdyfodkU qdkufrnfjyK&mwGif uRekfyfonf
&efukefNrdKUESifh avqdyfudk vSrf;arQmfMunfhvdkufaomtcg rD;yGifhrsm; tvGef
enf;yg;jcif;udkjrif&

&efukefNrdKUyif[kwfygav\avm?

NrdKUodrfNrdKUi,f

uav;wNrdKUodkU taMumif;wckckaMumifh acwcPqif;oufjcif; jzpfav


oavm[k

awG;xifrdonfESifh

teD;&Sdc&D;onfwa,muf

tm;ar;rdyg

ao;onf/ odkUtxifrSm;rdjcif;rSm uREkfyfonfrsufpdjzifh MunfhrqkH;Edkif

1374

atmif aygrsm;vSonfh armfpudk rD;yGifhrsm;udk vSrf;MunfhcJU&NyD;aemuf


rsufpdxJ pJGNrJvsuf&Sd &efukefrD;yGifhrsm;udk enf;yg;vSonf? arS;rdSdefvS
onf[k

txifao;jcif;aMumifh

&efukefNrdKUrSmvnf;

olwkdUarmfpudkuJUodkU

xGef;EdkifzdkUb,frQavmuf
rdygonf/

jzpf[ef&Sdygonf/

igwkdU

rD;yGifhrsm;

azmazmoDoD

tcsdefMumygavOD;rnfenf;[l

pdwful;jzpfay:

av,mOfysHay:rS

BuD;udkayGU&rnfuwbuf?

wGif

qif;Muaomtcg

uREkfyfrSmtaEG;0wftuFsD

ypnf;uav;rsm;xnfhonfh

vufqGJtdwfu

wbuf? wkwfaumufuwbuf jzpfaeonfESifh tjcm;c&D;onfrsm; oGm;ESifh


ukefMu uGif;BuD;xJ uREkfyfwa,mufwnf; bdkoDbwfoDESifh avQmufvm
&pOf

av,mOfysH&kHqDodkU

arQmfMunfhvdkuf\/

&kHa&SU

vltkyfESpfpk

&yfvsuf&SdMu&m uREkfyf&dkufMum;vdkufonfh aMu;eef;rS a&mufyg avp?


ra&mufrBudKMuvQif

tcsdefwGif

NrdKUxJodkUoGm;zkdUtcufygyJ

ponfh

pdk;&drfylyefrI rsm;jzifh wjznf;jznf;rQom avQmufvm&\/ em&Daygif; 20cefUrQ


xdkifcJU&jcif;aMumifh ajcaxmufrsm;uvnf; anmif;nmonfESifh rvIyfwvIyf
om vSrf;aeMuonf/ xdkcPwGif &kHa&SU&yfaeaom vltkyfwtkyf teufrS
rdef;uav;wa,mufxGufvm

uRekfyfxHodkUajy;vmNyD;

ypnf;rsm;udk

qGJ,lav&m uREkfyfonf armfpudkodkUa&mufpOfu ]'gvm;uG armfpudk}[kqdkum


0rf;omjcif;vnf;wrsKd;? wlruav; MunfMunfudkzuf,if; ]udk,fhwdkif;
udk,fhjynfodkUa&mufvmacsNyD} [k atmufarhum 0rf;omjcif;vnf;wrsKd;
&Sdygawmhonf/

&kHxJodkUa&mufaomtcg

&Ir0udkausmfESifh

vlxkwdkufcGJrS

armifwifarmif wdkU vma&mufBudKqdkMujcif;twGufvnf; 0rf;omvSygonf/

1375

wlrav; MunfMunf
uRekfyfrSm nDwa,mufESifh ESrwa,mufom&Sd (ESrrSm uG,fvGef
&SmavNyD/)

arG;aygufazmfenf;yg;aomfvnf;

aqGrsKd;nmwd

enf;yg;ol

wa,muf r[kwfay/ om;wa,muf orD;ESpfa,mufteuf orD;wa,muf


omusef ajr;17a,muf? jrpfckESpfa,muf &Sdojzifh wlESifhwlr t&if;rsm;
vnf; udk;a,muf&Sdygonf/ if;wdkUteuf nDuarG;onfh wlruav;
MunfMunfonf uREkfyftm; *&ktpdkufqkH;? tMuifemqkH;jzpfyg ayonf/
&efukefodkUuREkfyfa&mufwdkif;

MunfMunfonf

uRekfyftm;bBuD;wa,muf

taejzifh *&kpdkuf&kHomru uREkfyftaMumif;udk csD;usL;ajymqdkrqkH; &Sdonf


ESifh olUzcif (uREkfyf\nD)uyif remvdkcsifpzG,f jzpfaeygawmhonf/
ESrt&if;u arG;xm;cJUonfh wlrsm;ESifhwlrrsm;onf rEav;NrdKUwGif uREkfyfESifh
twl

&SdMuaomfvnf;

]ac:xl;ar;ajym}

tjzpfrsKd;avmufom

&SdMu

EdkifiHjcm;wdkif;jynfrsm;odkU uREkfyfoGm;&onfh tcGifhta&;rsKd; &&Sdjcif;twGuf


0rf;omjcif;? *kPf,ljcif;ponfh t&dyferdwfrsm;yif azmfjyjcif;r&SdMuacs/
xdkwlrsm;ESifh wlrrsm;onf uREkfyfESifhwBudrfwcgrQ tcsif;rsm;jcif; r&SdcJU
bl;ygvsuf tjzpfrsKd; &SdaeMujcif;rSm uREkfyf\tjypfr[kwf? olwkdU\
tjypfvnf;r[kwfwef&m? uHZmwmtavsmufom jzpf[efwlonf/ uREkfyf\
uHZmwmrSmum;

aqGrsKd;t&if;tcsmrsm;\

(0rf;uJGESrrsm;url
udkif;&Idif;rIudkomvQif

tav;jyKMuygayonf/)
(aemufydkif;)

cifrifav;pm;rIudk

rcHxdkuf?

olpdrf;w&Hpmrsm;\
cH,lxdkufonfh

&dkao

Zmwm&Sif

wOD;jzpf[ef&Sdonf/ odkUjzpf&jcif;twGuf uREkfyfonf rnfolUtay:rS


rauseyfjcif; r&Sd/ (qefay;rSaq;&onf/) uRekfyftaMumif;udk wifjyonfh
rSwfwrf;a&;om;jcif; jzpfonfhtwGuf xnfhoGif;azmfjyjcif;rQomjzpfygonf/

1376

arwmrSurmhNidrf;csrf;a&;odkU
uREkfyfonf e*dkp&dkuftm;jzifh arwmorm;wa,mufr[kwf? ]ynm}
orm; wa,mufjzpfygvsuf qdkAD,uf,leD,HwGif taMumif;rnDnGwfaom
tjzpftysufwckaMumifh (qdkAD,ufESifh rnfodkUrQroufqdkif) arwmw&m;
yGm;rsm;ygawmhrnf[k oEd|mefjyKcJUaMumif;ESifh uREkfyf\atmifjrifcJUykH tjcif;
t&mrsm;udkvnf;
owdjyK

azmfjycJUzl;ygNyD/

zwf&Izl;olrsm;u

uREkfyf\]arwm}rsufvkH;taMumif;udk

uRekfyfjyefa&mufvmaomtcg

uREkfyfudk

jrif&onfwGif ]ola&;xm;oavmuf xl;jcm;jcif;r&Sdygwum;} [kajymzG,f&m


jzpfaeojzifh tenf;i,f&Sif;vif;vdkygonf/ &k&Sm;jynf&SdpOf uREkfyfonf
rdrdudk,fwdkiftvGef auseyftm;&onfjzpf udk,fhjynfodkU jyefaomtcg
wGifvnf;

twdkif;yif

qufvufusifhokH;ygawmhrnf[k

atmufarhzl;

ygonf/ okdU&mwGif xdkuJUodkUr[kwfyJ pdwftm;xufoefrI avsmhyg;NyD;


wjznf;jznf; qkwf,kwfukefcJUjcif;rSm uREkfyf\nHUzsif;aom obm0wck
taejzifh 0efcH&ygawmhrnf/ okdUjzpf qdkAD,uf,leD,H arwmw&m;
yGm;rsm;cJUjcif;rSm uREkfyftzkdU&mwGif Oykof&uf&Snfapmifhjcif;rsKd;uJUokdU jzpfae
,aeUtzdkUt&m

tuwftowfrQavmufom

<uif;usefonfhvuPm

&Sdygonf/ odkUyifjzpfvifhupm; rdrdtwGuf udk,fvGwf&kef;um owdy|mef


w&m;bufodkUom tpOfwpdkuf pdwftm;xufoefvmcJUzl;onfh uREkfyfonf
arwmw&m;yGm;cJUzl;onfh

t&SdefaMumifh

urmhNidrf;csrf;a&;qdkif&m

tBuH

tpnfESifh pdwful;OmPfrsm; xkwfonfhbufwGif b,fwkef;uESifhrQ rwlatmif


tav;ay;csifonfh qErsKd;xufoefvsuf&Sdjcif;udk awGU&ygonf/ odkUjzpf
uREkfyfonf oHo&mrSvGwfajrmufa&;udpudk acwacgufxm;NyD; rnfol\

1377

tpGrf;aMumifhjzpfap?

urmppfjzpfzdkUawmh

a0;oGm;avNyD[k

pdwfcs&aom

tcsdefodkUra&mufrcsif; uREkfyf&SdorQaom todOmPfESifh 0D&d,udk urmh


Nidrf;csrf;a&; tvkyfwckwnf; tm;oGefcGefpdkuf aqmif&Guf&ef oEd|mef
csvdkufNyD;ygNyD/ okdU&mwGif uREkfyfaqmif&GufykH aqmif&Gufenf;rSm urmh
Nidrf;csrf;a&;trnfjzifh
Muayvdrfhrnf/

tjcm;yk*Kdvfrsm;

uREkfyf\vrf;pOft&rSm

aqmif&GufykHESifh
vlrsKd;?

wlaumif;rSwl

xdkvlrsKd;?

pepf?

xkdpepfonf &efvkyfzG,f&mr[kwf? mESifh rp&d,wnf;[laom obm0


wkdUonfomvQif vlow0gudk nSOf;yef;ESdyfpyfvsuf&Sdonf[k oabmayguf
em;vnfNyD;avsmhyg;oGm;atmif aqmif&Guf&efjzpfygonf/
em;rvnfEdkifaom vlwa,mufwJU
rsm;pGmaomvlwkdUonf uREkfyfudkem;rvnfMu? tcsKdUurl (udkodef;az
vnf;ygonf)

em;vnfzkdUcufaom

vlwa,muf[l

zGifhajymMuonf/

trSefrSm tjcm;vlrsm;u rqdkxm;bd uREkfyfudk,fudk uREkfyfyif em;rvnf


aomtcsufrsm; &Sdygonf[k zGifhajym& vQif tHUMoMurnfjzpfaomaMumifh
&Sif;vif;azmfjyvdkuf&ygOD;rnf/ em;rvnfqdkaom vlrsm;uw&m;tm;xkwfNyD;
ouFef;vnf; ('kvbr[kwf) 0wfzl;onf? oka&mar&, onf i&JrBuD;
[kvnf; a&;onf? umvfrmhufpfudkvnf; vufcHonf/ Ak'bmomudk
aumif;aumif;BuD;

em;vnfonf[kvnf;

w&m;bufvnf;

0goemygonf?

(olU[mol)

aysmfaysmfvnf;

xif0HUonf?

aecsifwwfonf?

wdk;wufaom t,ltq&Sdonf[k vnf; ajymonf? vlBuD;rdb q&morm;udk


&dkaoudkif;&Idif;oifhonf

[kvnf;a&;onf?

avmukw&musrf;rsm;vnf;

a&;onf? bdkifpukyfvnf;Munfhwwfonf? cPcPvnf; w&m;tm;xkwf

1378

onf? tpm;aumif;vnf;BudKufwwfonf ponfrsm;jzifh a0zefwwfMu


avonf/ tjcif;t&mrsm;rSm uREkfyf\rSwfwrf;udk a&vnfpGmzwf&IolwkdU
em;vnfavmufonfxifojzifh &Sif;vif;&eftBuHr&SdyJ uREkfyfudk,fudk uREkfyf
em;rvnfaom tcsuftvufrsm;udkom azmfjyygawmhrnf/
(1)
w&m;tm;xkwfNyD; ouFef;0wfcJUpOfu uREkfyfonfaeylBuD;usJusJwGif
zcifESifh

vrf;avQmufoGm;&m

vlolr&Sdaom

awmc&D;yif

ouFef;udk

OD;acgif;ay:odkUwifjcif; tm;jzifh aeyl&SdefrS tumuG,fr,lcJUjcif;taMumif;udk


azmfjycJUzl;onf? ouFef;udk OD;acgif;ay: rwif&[l 0denf;ynwfawmf
ygonfrygonfudk uREkfyrodyg/ Ak'u &[ef;rsm;onf ygom'du*kPfESifh
jynfhpkHap&rnf (vlrsm;MunfndKzG,f toGif&Sdap&rnf) [kqkH;rawmfrl&m
ouFef;udkacgif;ay:wifjcif;onf

xkd*kPfysufonf[k

uREkfyf,lqaom

aMumifh aeylcHNyD;avQmufonftxd apmifhxdef;cJUygonf/ vlt0wfESifhrlum;


uREkfyfonfolwyg;tm;

xdyg;epfemapaom

tjyKtrlrsKd;avmufudkom

a&SmifMuOf tjcm;udprsm;rl xifcsif&m xifMuprf;ygap[k oabmxm;


wwfonf/ &[ef;wkdUxuf usyfwnf;pGm xdef;odrf;cJUzl;onfh uREkfyfonf
vlUb0 vlrsm;pkavmufrS xdef;odrf;rIudk *&krpdkufjcif;rSm uREkfyftzkdU
xl;qef;jcif;w&yfjzpf\/ odumyk'fawmfrsm;udk txl;&dkao av;pm;onfh
EdkifiHausmfq&mawmfBuD;wyg;onf uREkfyf\pmayta&;tom;udk oabmus
awmfrlonfESifh ]]'umBuD; &[ef;abmifra&muf&wm epfemw,fAsm? EdkUrdkU,if
omoembufrSm ta&;tom;eJUywfoufvdkU tm;udk;avmufwJU yk*dKvfwyg;
jzpf&rSmyJ}}[k rdefUawmfrlzl;\/ uREkfyfurl ta&;tom;twGuf rajymwwf?
0denf; odumyk'fawmfrsm;udk &dkaoapmifhxdef;onfht&mrSmjzifh emrnfwvkH;

1379

&vdrfhrnfxifygonf[k
ygonf/

zGifhravQmufaomfvnf;

&[ef;tjzpf

vl&dkaoatmif

pdwfxJatmufarhrd

BudK;pm;csifygvsuf

]vl}

tjzpf*&krpdkufcsifaom uREkfyf\ 0goemudk em;rvnfEdkifatmif &Sdygawmh


onf/
(2)
uREkfyfonf tjcm;vlrsm;\ av;pm;jcif;udk rESpfoufonfr[kwf?
ESpfoufwwfyg\/ rav;rpm; jyKonfxifvQif rcHcsifaompdwfyif jzpfay:
wwfyg\/ odkU&mwGif tjcm;vlrsm;u tvGeftrif;&dkaoav;pm;jcif;rsKd;ESifh
BuKH&onfhtcg

tae&cufovdk

jzpfwwfygonf/

uREkfyfawGU&zl;onfh

yk*Kd vftajrmuftjrm;wdkUrSm (&[ef;a&mvlyg) olwyg;wkdUu &dkaoudkif;&Idif;


avav ESpfoufoabmusavav &SdMujcif;udkomawGU& \/ uREkfyfrlum;
uREkfyftm;

&dkaovGef;vQif

raewwfovdk

jzpfwwfygonf/

Oyrm

tcsKdUvlrsm;onf uREkfyf\avmukw&ma&;&m pmayrsm;aMumifh uREkfyfudk


yifhzdwf

bkef;BuD;&[ef;ozG,f

jyKwwfMuay&m

uREkfyfonf

ae&mxdkifcif;jyifqifum

t&dktao

olwdkUjyifxm;onfhae&mwGif

xdkif&jcif;

vkH;0aysmfydkufjcif; r&Sdonfhjyif xdkt&yfodkU aemufwBudrf yifhzdwfvQifvnf;


roGm;awmhyg/ tcsKdUrdef;rrsm;onf if;wkdU tvGef MunfndKvSygonfqdkonfh
&[ef;\a&SU qHyifudkjzefUcif;jcif;? ajcaxmufudk qHyifESifh yGwfjcif;
ponfjzifh jyKvkyfwwfMuav&m uREkfyfom &[ef;jzpf xdkuJUodkUjyKjcif;cH&
rnfqdkvQif

aemufaemifwGif

vlawGUrcHawmhyJ

wcgwnf;wdrf;a&Smif

xGufajy;vdrfhrnf[k xifrdygonf/ aumif;aomtjcif;t&mudk BudKufwwf


aomfvnf; aumif;vGef;vQif &GHUovdk jzpfwwfjcif;rSm uREkfyf\xl;qef;rI
wck[lxifrdygonf/

1380

(3)
0wfjzLpifMu,fESifh pdyfykwD;tNrJaqmifum Oykof&uf&Snf cPcP
apmifhavh&Sdaom yk*dKvfrsKd;udk vltrsm;wkdUMunfndKwwfMu\/ uREkfyfrlum;
xdkyk*dKvfrsKd;xuf q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;udk ydkMunfndKonf/ uREkfyf
od&oavmufrSm

q&mBuD;

ocifudk,fawmfrIdif;onf

oDvpifMu,frI

ESifhywfouf rSJUpGef;waygufrQ NidpGef;jcif; r&Sdaom yk*dKvfBuD;jzpfonf[k


,kHMunf\/

okdUESifhvnf;

q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;onf

uREkfyf

oabmtusqkH;aom yk*dKvfrsKd;r[kwfao;acs/ vltrsm;wkdU\xkH;pHrSm tjypf


temtqm uif;&Sif;avav? MunfndKzG,faumif;avav[k ,lqwwf
Mu\/ uREkfyf\tBudKufrSm &[ef;rsm;tzkdU ]ajcmufjypfuif; oJvJpif}
qdk&ravmuf

jzLpifjcif;onf

MunfndKzG,faumif;onf[k

0efcH&ef

toifh&Sdaomfvnf; vlyk*dKvfrsm;tzkdUrl (olwyg;tm; xdcdkufepfemaponfh


tjyKtrltajymtqdkrsKd;rS
uav;

a&SmifMuOforQumvywfvkH;)

tenf;i,fawmh&SdrS

oabmuscsifwwfonf/

tjypftemtqm
taMumif;udk

&Sif;vif;azmfjy&aomf vl\oGm;rsm;onf nDnDnmnm&SdygrS vSonf rSef


aomfvnf; tcsKdUrdef;uav;rsm;tzkdU ]oGm;wuf} uav;wacsmif; ayguf
onfhtwGuf omMunfhaumif;onf xif&ouJUodkUyif wzefrsufESmjyif
]rSJU}

uav;wvkH;rQ

r&Sdjcif;onf

aumif;aomvuPmwckjzpfonf

rSefaomfvnf; rsufckef;ESpfbuftMum; rSJUuav;wvkH;aygufonfh oli,fr


uav;wa,mufudk jrif&zl;uwnf;u tpGef;txif;[kqdkMuaom ]rSJU}onf
xdkoli,frtzkdU wefqmqifxm;ouJUodkU&Sdygbd onf[k uREkfyfatmufarh
rdzl;onf/ odkUtm;jzifh uREkfyfonf ]pif;vkH;acsm} qdkMuonfh tusifh
pm&dwrsKd;&Sdaom vlyk*dKvfrsKd;xuf wpGef;wuGufuav; tjypftemqm
&Sdonfh

yk*dKvfrsKd;udk

omoabmuswwfonf/

1381

vlwa,muftaejzifh

tjypfvkH;0uif;pifjcif;onf aumif;vGef;tm;BuD; ]obm0rus} onfhES,f


xifrd

tjypfuav;wckwav&SdygrS

jrif;rsm;

tjypftemtqm

owdr&Sdojzifh

uREkfyfoabmuscsifwwfonf/

vHk;0uif;onfqdkvQif

xl;xl;cRefcRefrjzpfvmEdkif?

omrn

]pGefU}

wwfaom

jrif;aumif;wpD;om

jzpfvmwwfonf[k jrif;orm;rsm; ajymwwfMu\/ xdkpum;onfvnf;


uREkfyftzkdU em;0ifvsuf&Sdygawmhonf/ xkdUjyif ]a,mufsm;qdkwmrsKd;[m
pkHrSuG,fh}}

[k

uREkfyf\tbdk;

ajymzl;onfh

pum;wvkH;onfvnf;

uREkfyf\em;xJwGifpGJvsuf&Sd\/ xkdUjyifvnf; t*Fvdyf0wKrsm;udk zwf&I&onfh


tcg taumif;awGcsnf; pkHaygif;xm;onfh ][D;&dk;} rsKd;xuf (Villain Hero
type) taumif;ESifhtqdk;

a&mpyfvsuf&Sdonfh ]Zmwfvdkuf} rsKd;udk uREkfyfom

ESpfoufwwfonf/ t*Fvdyf ]*sefwvfrJef} taMumif;udk uREkfyftus,fw0ifh


a&;aom;azmfjycJUzl;onfjzpf&m uREkfyfonf ol\tusifhpm&dwESifh tae
txdkifudk pdyfykwD;orm;wa,muf? ur|mef;orm;wa,muf\ taetxdkif
xuf ESpfoufoabmusvsuf&Sdygonf/ uREkfyf\tBudKufonf rSefuefonf?
w&m;enf;vrf;

usonf[k

rqdkvdkyg/

odkU&mwGif

jrefrmvlrsKd;

w&m;orm;wa,muftaejzifh xl;qef;onf[k qdkMuvdrfhrnfxifygonf/


]]vl&dk;vlaumif;BuD;}}wa,mufjzpfonfh

arG;ozcifrS

uREkfyfuJUodkUaom

om;wa,muf aygufzGm;vm&jcif;rSmvnf; uREkfyftzkdU&m em;rvnfEdkif


aom tjcif;t&mwckjzpfygawmhonf/
(4)
uREkfyfonf

avmuBuD;wGif

txdkuftavsmufpnf;pdrfuav;ESifh

aecsifwwfol wa,mufjzpfyg\/ Opmypnf; tvGef<u,f0NyD; 0ifh0ifh


0g0gae&aom

tjzpfrsKd;udk

rawmifhwapumrl

1382

acsmifacsmifcsdcsduav;

aexdkifpm;aomuf&aomtjzpfrsKd;udk vkdvm;rdyg\/ tdrfaxmifa&;ESifh ywf


ouf (txl;ojzifh'kwd,tdrfaxmifysufonfh tcsdefwGif) xdkuJUodkUaom
tajctaersKd; &EdkifavmufonfhtcGifhta&;rsKd;vnf; BuKHcJUyg\/ tdrfaxmif
a&;tm;jzifh jzpfap? rdrdudk,fwdkif BudK;pm;jcif;tm;jzifh jzpfap azmfjycJUNyD;onfh
tajctaersKd;odkU a&mufEdkifavmufonfh tcGifhtvrf;rsm;vnf; ay:aygufcJU
yg\/ uREkfyfudk,fwdkifrSm pOf;pm;OmPfuif;rJUonfh vlpm;rsKd;vnf; [kwf
onfrxifyg/ odkUygvsuf (aemufydkif;tcsdefrSwyg;) qif;&zkdUtaMumif;
awGcsnf;

xyfumxyfum

jyKvkyfcJUyg\/

txufwGifazmfjycJUonfh

EdkifiHausmfq&mawmfBuD;url uREkfyftaMumif;udkodonfESifh tjypfrwifapum


rl tHUMordaMumif;ESifh tBudrfBudrf rdefUawmfrlzl;ygonf/ onfrSmvnf;
uREkfyfudk,fudk uREkfyfem;rvnfaomtcsufwck jzpfygonf/
jyefvnfokH;oyfjcif;
uREkfyfonf zcif\usyfwnf;aom yJUjyifrIESifh ti,fqkH; ausmif;om;
uav;

tjzpfESifh

ausmif;om;BuD;rsm;\

tEdkifusifhrIrsm;

cHcJU&jcif;

twGufaMumifh uREkfyf\ obm0 ]ql;}rsm;aygufvmcJU&ykHudk pmzwfolwkdU


em;vnfavmufygNyD/ ql;rsm;onf wNydKifeufwnf; aygufvmjcif;r[kwfyJ
tEdkifusifhrIcH& wacsmif;aygufvmonfhtcg uREkfyf\obm0onf ]csOfwl;}
aomtjzpfodkUa&mufNyD; olwyg;ESdyfpufcsifp&m jzpfvm aemufwacsmif;
aygufapzkdU

zefwD;ay;ouJUodkU&Sdae\/

rvSLr&Sd} [laom pum;uJUodkU

odkUjzpfaomaMumifh

(Vicious Circle)

]r&SdrvSL

ql;aygufavav?

tEdkifusifhcsifol aygrsm;avav? wkd; ]csOfwl;} avav? tEdkifusifh


csifMuavav jzpfvmcJU&ygawmhonf/ tu,fuREkfyfonf omrefzcif

1383

wa,muf\ yJUjyifjcif; cHcJU&onfqdkygu uREkfyf\zcifuJUodkUyif ]vl&dk;


vlaumif;uav;}

wa,muftjzpfESifh

b0Zmwfodrf;aumif;

odrf;&acs

rnfavm[k awG;awmrdygonf/ odkUqdkygvQifvnf; emrnfwvkH; ay:xGuf


vmzdkU cJ,Of;avrnfavm rajymwwfyg/ jrif;orm;rsm; ajympum;uJUodkU
]tjypfuav;&SdrS

]pGefU}csifwwfNyD;

xl;cRefwwfonf}

qdkonfhtwdkif;

olwyg;ESifhrwlaom uREkfyf\tcsKdUt,ltqrsm;udk azmfxkwf a&;0HUjcif;rSm


jzLaumifobm0aMumifh jzpfavoavmrajymwwfyg/ xdkodkUaom tawG;
tac:rsKd;

jzpfay:zkdUyif

cJ,Of;aumif;cJ,Of;ygvdrfhrnf/

okdUqdkvQif

uREkfyfonf ]aomif;ajymif;} pma&;q&mrsm;\ tqifhtwef;rS vGefajrmufzdkU


cJ,Of;ayvdrfhrnf/ qdkvdkjcif;rSm ]ql;}rsm;raygufcJUvQif uREkfyfonf rd&dk;zvm
t,ltqtcsKdUudk awmfvSefcsifaom pdwfrsKd;&Sdaumif;rS&Sdayrnf/ tu,f
pdwf&Sdapumrlvnf; azmfxkwfa&;om;0HUaumif; rS0HUayvdrfhrnf/
jzLaumifrS,kefaumifodkU
twdkif; [kwfrSefcJUygvQif uREkfyf\ ]ql;} rsm;onf ]ESpfbufcRef}
qdkaom pum; uJUodkU tusKd;ESpfrsKd;jzpfapvsuf&Sd\/ wbuftcsKdUvlrsm;u
uREkfyf\pmrsm;onf uRwfqwfrmausmvSaomaMumifh zwfcsifpzG,fr&Sd[k
tjypfqdkjcif;cH&\/ owdaumif;aom vli,fwa,mufurl uREkfyfwdkUxH
vm rsufESmcsif;qdkifajymjyzl;\/ (odkU&mwGif xdkol onf aemifwGif
]ta&vnf}oGm;ygonf[k 0efcHoGm;ygonf/) tjcm;wbuf uREkfyf onf
xdk]ql;}rsm;aMumifhyif &J&JpOf;pm;NyD; &J&Jxkwf a&;0HUjcif;jzpf[ef&Sdonf/
qdkAD,uf ,leD,HokdUoGm; arwmw&m;yGm;rsm;cJUonfh tcsdefrSprlum;
uREkfyf\]ql;}rsm;onf wjznf;jznf;tzsm;wkH;vm ,cktcsdefwGif tm;vkH;

1384

uRwfuGmusNyD; jzLaumiftjzpfrS ,kefaumiftjzpfodkUa&mufum b0ajymif;


vmNyD[k arQmfvifhygonf/ odkUqdkaomf vnf; a&;zdkUvdkonfxifvQif
a&;0HUaomowdudk csefxm; uRwfqwfwif;rmaom pmrsKd; a&;om;jcif;rS
a&Smif&Sm;Edkifvdrfhrnf[l om arQmfvifhygonf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyfonf
a&S;,cifu

rausrcsrf;jzpfcJU&zl;onfudk

yk*dKvfrsm;ESifh

ywfouf

qefUusifbuf (tmCmw) oabmrsKd;udk vkH;0pGefUy,fEdkifNyD[k ,kHMunfvsuf


&Sdygonf/
0efcHcsuf
ae&m &Sif;vif;&ef wcsuf&Sdygonf/ uREkfyfonf a&S;,cifu
tcsKdUvlrsm; tay:wGiftmCmw xm;cJUonf[k 0efcH&ma&mufaomfvnf;
uREkfyf\woufwmwGif rnfolUtm;rQ &efNidK;xm;NyD; xdkolwdkU ysufpD;&m
ysufpD;aMumif;udk udk,fjzifhjyKvkyfjcif;? EIwfjzifhajymqdkjcif;? pdwfjzifhBuHpnf
pdwful;jcif;[l r&SdcJUbl;jcif;udk opmqdk0HUygonf/ trsm;qkH;jyKvkyfcJU
rdjcif;rSm rcHcsifaom taMumif;t&mudkpmjzifh a&;om;azmfjyrdjcif;rQ om
jzpfygonf/ yrmqdkaomf ol&d,udkodef;armiftaMumif;ESifh wynfhaiGOa'gif;
taMumif;udk rSwfwrf;wGif xnfhoGif;a&;om;zl; odef;azjrifhtaMumif;udk
aiGwm&Dr*Zif;wGif a&;cJUzl;ojzifh tawmfuav;]em} Muonf[k Mum;od&
onf/ udkodef;armif ESifh aiGOa'gif;wkdUtaMumif;rSm xdcdkufepfemapvdkaom
&nf&G,fcsufr&SdyJ
tjcif;t&mudk

uREkfyf\pdwfxJ
wifjyjcif;rQomjzpf&m?

cHjyif;

]ckvkckvk}

aiGwm&Dr*Zif;wGif

&Sdaeaom
odef;azjrifh

taMumif;udk a&;cJUjcif;rSmematmifa&;xdkufonfxif wrifwum ematmif


a&;cJUrdjcif;jzpfaMumif;? 0efcHygonf/ odef;azjrifhtaMumif;rSm ]vufvGef}

1385

NyD;jzpf rwwfEdkifaomfvnf; udkodef;armifESifh aiGOa'gif;wkdUtaMumif;udkrl


aemufaemifwGif xyfrH&dkufESdyfcGifh&Sdygu pmrlrS xkwfEkwfypfygrnf[k uwdjyK
ygonf/
arwmpdwf"mwf\ tmedoifayavm
(1)
uREkfyfonf qdkAD,uf,leD,HodkUoGm;pOfu arwmw&m; yGm;rsm;cJUzl;
aMumif;? jrefrmjynfodkU jyefa&mufaomtcg owdvpf[if;xdktvkyf
ayghavsmhcJUaMumif;?

okdU&mwGif

uREkfyfjyKaeusxkH;pHtwdkif;

yltdkufaom

aEG&moDwGif rkd;ukwfNrdKUodkU oGm;a&mufaexdkifvsuf&Sdonfhtcg arwmyGm;


aom tvkyfudk wzefjyefaumuf onfhtaMumif;wkdUudk rSwfwrf;
wae&mwGif azmfjycJUygonf/ arv14&ufaeU uREkfyfonf c,fr rapmvS
(nD\ZeD;)

ESifh

wlrav;

MunfMunfwdkUESifhtwl

*spfum;wpD;ESifh

rdk;ukwfrSjyefvmMu&mwGif ab;tE&m,frS oDoDuav; vGwfoGm;onfh


tjzpf tysufwckESifh BuKHcJU&ygonf/ uREkfyfwkdUonf 0g;jzLawmifpcef;udk
tenf;i,fausmf

vGefvmMuaomtcg

a&r&Sdaom

acsmif;wacsmif;udk

jzwful;Mu\/ acsmif;v,fodkUa&muf um;orm;onf tjcm;bufurf;yg;


udk wuf&eftwGuf ]*D,m}ajymif;vdkuf &mwGif um;onf 'dwfueJjrnfoGm;NyD;
um;bD;wbuf

jyKwfxGufum

tomuav;

&yfwefUoGm;ygonf/

uREkfyfwkdUonf um;ay:rSqif;Mu opfwyifatmufokdU0ifum um;orm;


upy,f,mbD;

vJvS,fvsuf&SdpOf

uREkfyfESifhrapmvSwkdUonf

rdrdwkdU\

uHaumif;aomtjzpfudk pOf;pm;rdMuygonf/ rdk;ukwfNrdKUESifh 0g;jzLawmif

1386

pcef;rSm

rdkif50rQuGmvSrf;onfjzpf

xdkc&D;vrf;wavQmufvkH;rSm

]awmifqif;} BuD;jzpf\/ um;bD;onf xdkrdkif 50c&D;twGif; ruRwfyJ


0g;jzLawmifudk

ausmfvGefrdumrS

uRwfxGufoGm;jcif;jzpf\/

tu,f

]awmifqif;} c&D; uRwfxGufcJUygrl um;onft&Sdefjyif;pGmESifh armif;ESif


vsuf&SdonfjzpfaomaMumifh
0ifwdkufEdkifonf/
aomfvnf;

wbuf&Sdaom

awmif;urf;yg;udkvnf;

okdUwnf;r[kwf tjcm;wbuf&Sdaom

xdk;qif;usoGm;Edkifonf/

uREkfyfonf

acsmufxJodkU

tjcif;t&mudk

udk,fwdkifpOf;pm;rdonf r[kwfyJ rapmvSu ajymjyaomtcgrS owdjyKrdjcif;


jzpfygonf/

rapmvSu

rdrdwkdU\uHaumif;ykHudk

ajymjyaomtcgwGifrS

uREkfyfonf udAfav,mOfysHuGif; bD;awGtm;vkH; aygufuJGoGm;aomtjzpf


tysufudk tao;pdwfawG;awmrdonf/ ausmcsrf;rdygao;onf/ av,mOfysH
bD;rsm; aygufuGJjcif;taMumif;udk a&;om;azmfjycJUNyD;aomfvnf; {&mr
tE&m,fBuD;rS vGwfajrmufcJU&jcif;jzpfykHudk ,ckrS tao;pdwf awG;rdygojzifh
azmfjyvdkuf&ygOD;rnf/
(2)
a*smf*sD,me,f wDbvpfqDNrdKUrS vDeif*&ufokdU uREkfyfwdkU pD;eif;
vdkufygonfh av,mOfysHBuD;rSm &efukefrSarmfpudkodkU ysHoef;onfh ]wmbdk*suf}
trsKd;tpm;xuf BuD;vnf;BuD; jrefvnf;jrefonfh*sufav,mOfysHBuD;jzpf\/
av,mOfysHBuD;onfh tavsmuf uGif;odkUqif;aomtcgwGif t&Sdefvnf;jyif;
t&SnfBuD;vnf; vdrfhajy;&jcif;rSm xkH;pHjzpf\/ uREkfyfwkdU\ av,mOfysH
BuD;onf uGif;BuD;\wbufaomtpGef;wGif ajrBuD;rsm;ESifh bD;rsm;xdNyD;
aemuf ajrBuD;ay:wGif armfawmfum;ozG,f okH;av;zmvkHcefUrQ vdrfhajy;&\/

1387

ajrBuD;ESifhxd a&S;OD;pGm vdrfhajy;ump tcsdefwGif if;\t&Sdefonf rdkif


100ausmf 200EIef;&Sd xdkaemufrS wjznf;jznf;t&SdefavsmhoGm; jcif;jzpfav
onf/ av,mOfysHbD;rsm; aygufuJGoGm;jcif;rSm a&cJwkH;rsm;ESifh wdkufrdaom
aMumifh[kqdk&m

a&cJwkH;rsm;onfvnf;

uGif;BuD;ay:wGif

tESHUtjym;

&SdaeMu\/ bD;rsm;ESifh a&cJwkH;rsm;onf cdkufrdcsifaomae&mwGif cdkufrdEdkif


bD;rsm;rSmvnf; aygufuJGcsifaomae&mwGif aygufuGJEdkif\/ tu,fajrBuD;
ESifhbD;rsm; xdump tcsdef rdkifw&mausmfESpf&mEIef;jzifh vdrfhcdkufwGifjzpfap?
uGif;v,fodkUa&muf rdkifig;q,fausmf w&mEIef;jzifh vdrfhcdkufwGifjzpfap
aygufuJGvdkufygrlum;
rvdrfhEdkifyJ&Sd&mwGif
*Rrf;xkd;NyD;

av,mOfysH

BuD;onf

bD;rsm;rygaomaMumifh

t&Sdefuvnf;tawmfjyif;vsuf

arSmufoGm;edkifonf/

xdkrQru

&SdonfhtwGufaMumifh
rD;avmifysufpD;vnf;

oGm;Edkifonf/ ,ckrSmrl uGif;\tqkH;odkU a&mufcgeD; t&Sdefukefvkrwwf


aES;oGm;

aomtcgwGifrS

aygufuGJoGm;NyD;

uREkfyfyifrodvdkuf&atmif

jznf;nSif;pGm&yfwefUoGm;jcif; jzpfavonf/ uREkfyfonf tjcif;t&mudk


xdkpOfurawG;rd?

udk,fharwmpdwf"mwfudk

udk,f,kHMunfvsuf&SdonfESifh

cyfayghayghcyfat;at;yif aevdkufrd&m *spfum; bD;uRwfaom tjzpf


tysufESifh BuKH&onfwGifrS c,fruajymjy jyefawG;rdNyD; ausmcsrf;rd
ygao;onf/ tjzpftysufESpf&yfrSm tjcm;vlrsm;\ uHaMumifh vnf;
aumif;? uREkfyf\uHaMumifhvnf;aumif; jzpfEdkifygonf/ uREkfyfurl uREkfyf\
arwmpdwf"mwfaMumifh[l

,lqvsuf&Sd&m

uREkfyftzdkU tm;wufp&mBuD;jzpfaeygawmhonf/

1388

[kwfr[kwfudktyxm;

a0zefcH&jcif;
acwfwGif

tawmfemrnfwufvsuf&Sdaom

&efukefpma&;q&m

wa,mufonf rMumao;rDu uREkfyf\aetdrfodkU vma&muf ]woufwm


rSwfwrf;} taMumif;udk a0zefaqG;aEG;avonf/ xdkolonf rSwfwrf;wGif
azmfjyyg&Sdonfh uREkfyf\aumif;aom tjyKtrlrsm;taMumif;udk txdkuf
tavsmuf

csD;usL;ajymqdkNyD;aemuf

olrauseyfonfh

tjyKtrlrsm;udk

axmufjy tb,fhaMumifhuREkfyf xdkuJUodkUjyKvkyfcJU&avonfudk xkacsvTm


awmif;onf taersKd;jzifh ppfaq;ar;jref;ygonf/ tjcm;vlwa,mufu
xdkuJUodkUjyKvkyfygrl uREkfyfonf rnfodkUrQ&Sdvdrfhrnfr[kwf? emrnftawmf
ausmfMum;vsuf&Sdonfh pma&;q&mwa,mufu ppfaq;ar;jref;jcif; jzpfaom
aMumifh tawmfuav;tHUMordygonf/ odkU&mwGif tar;&Sdu tajz&Sd&rnf
jzpfaomaMumifh uREkfyfonf xdkoltm; woufwmrSwfwrf; (Autobiography)
a&;om;jcif;\&nf&G,fcsufudk &Sif;vif;ajymjyvdkuf&ygao;onf/
0wKESpfrsKd;
jzpf[ef&SdonfrSm xdkpma&;q&monf 0wKa&;orm;wa,mufjzpf
ol\ ]Zmwfvdkuf} rsm;tm; tjypftemtqm vkH;0uif;onfh taersKd;jzifh
(Perfect

Hero)

*lwvkH;}taejzifh
a&;enf;rsKd;onf

BuHpnfpdwful;NyD;

pmzwfolrsm;u

udk;uG,fcsifavmufatmif
a&S;acwfu

a&;om;vmcJUykH&onf/

t*Fvdyf0wKrsm;ESifh

1389

]bk&m;wql
acwfjrefrm

0wKrsm;wGif acwfpm;vsuf&Sd&m if;wkdUt*Fvdyfvdk Story [kac: jrefrmvdk


]pdwful;,Of0wK}

[kac:oifhonfxif\/

0wKtm;vkH;onf

pdwful;

,Of0wKcsnf; r[kwfygavm[k ar;cJUvQif udprSm jrefrmtokH;tEIef;


ay:vGifatmifr&Sdao;onfjzpf

t*Fvdyfpum;vkH;

tultnD,lrS

&Sif;jyEdkifayvdrfhrnf/ t*Fvdyf0wKrsm; Story (pdwful;,Of0wK) ESifh Novel


(obm0udkwdusatmifazmfjyaom0wK) [l ESpfrsKd;&Sd\/ 0wKESpfrsKd;vkH;rSm
pdwful;jzifh a&;;&onfcsnf;jzpfaomfvnf; yxrtrsKd;rSm obm0usrIxuf
ZmwfuGufZmwfvrf;udk ydktav;ay;Muonf/ qdkufum;orm;u oaX;
orD;udk

wuodkvfrStqif;wGif

qdkufum;ESifhcdk;wifajy;jcif;rS

ao&mrSjyef&Sifonftxd ZmwfuGufudk qifcsifovdk qifEdkifcGifh&Sdavonf/


vlUobm0udkrSefuefwdusatmif wifjyonfh

Novel

trsKd;tpm; 0wKrsKd;

rlum; ZmwfuGufZmwfvrf; aumif;ap&efqdk a&;csifovdk a&;Edkifonf


r[kwf? Zmwfvrf; rnfrQaumif;apumrl obm0rusaom tjzpftysuf
wckygonfqdkvQif

Novel

t*FgESifhrnDqdkum

Story

tqifhtwef;odkU

avQmqif;&ygawmhonf/ taemufwdkif;jynfrsm;wGif Novel tajrmuftjrm;


BudK;pm;a&;om;vsuf &SdNyDjzpfaomfvnf; jrefrmjynfrS 0wKa&;q&mrsm;rSmrl
Story

tqifhtwef;rQavmufom (trsm;tm;jzifh) a&;aeMu tcsKdUrSm

0wKESpfrsKd;\ jcm;em;ykHudkyif oabmaygufMuao;[ef r&Sdacs/


uREkfyf\&nf&G,fcsuf
txufyg

pma&;q&monf

pdwful;,Of0wK

Story

a&;orm;

wa,muf\ tjrifrsKd;jzifhuREkfyf\ rSwfwrf;udk a0zefonfh vuPm&Sd\/


trSefrSm twKywdudk rdrdbmom a&;om;wifjyolrsm;onf txufyg

1390

obm00wKrsm;

Novel

a&;orm; xufyif opm&SdzkdU wm0ef&Sdayonf/

udk,fhtaMumif;udk udk,fa&;Muonfhtcg tqdk;awGudkjrKyfxm;NyD; taumif;


awGudk csJUxGifum wifjyjcif;tm;jzifh rdrdwkdUudk,fudk ][D;&dk;} ozG,f
txifcH&atmif a&;csifwwfMu\/ uREkfyf\&nf&G,fcsufrSm aumif;aom
tcsuftvufrsm;udk jrKyfxm;jcif;tm;jzifh ESdrfhcsonfhoabmrsKd;
azmfjy&efvnf;
tm;&yg;&

rBudK;pm;?

(arwmw&m;yGm;rsm;jcif;

a&;om;wifjycsifwifjyzdkU

Modesty

tvkyfrsKd;uJUodkU)

BudK;pm;cJUygonf/

uREkfyfonf

rdrdudk,fudk ][D;&dk;} wa,muf taejzifh txifay;vdk a&;om;jcif;r[kwf?


taumif;ESifhtqdk;wkdUonf uREkfyf\oEmef b,fuJUokdU jzpfay:cJUonfh
taMumif;udk pmzwfolwkdU obm0usus odap&ef twGuf&nf&G,fcsufjzifh
wifjyjcif;jzpfygonf/

tu,fuREkfyfonf

taumif;csnf;

oufouf

pkaygif;zGJUpnf;xm; (xdkpma&;q&mu axmufjyonfh) tqdk;obm0rsKd;


vkH;0uif;pifolwa,muf
pdwf0ifpm;zG,f

jzpfcJUygrl

uREkfyf\woufwmrSwfwrf;onf

jzpfvdrfhrnfrxifaomaMumifh

uREkfyfa&;zkdU

pdwful;

xnfhvdrfhrnfyif r[kwfyg/ rSwfwrf;udk a&;&m uRekfyfonf rdrdudk,fudk


txifBuD;cHvdkaom &nf&G,fcsufxuf rdrd\twKywdudka&;vQif rnfodkU
a&;vdkufonfqdkjcif;udk uREkfyfem;vnfovdk wifjyvdkaom &nf&G,fcsuf
ydkrdkvsuf&Sdygonf/
y&dowfudkEIwfqufjcif;
vlxkowif;pmwGif uREkfyf\ ]woufwmrSwfwrf;} udkxnfhoGif;
azmfjycJUonfrSm ESpfESpfausmfcJUNyDjzpf rQavmufMum&Snfaom tcsdef
umvtwGif;

uREkfyf\aqmif;yg;rsm;udk

1391

onf;cHzwf&IMuonfh

pmzwf

y&dowftm; aus;Zl;Oyum&wif&Sdygonf/ taMumif;udk yrmaqmif&aomf


pmzwfy&dowfESifh uREkfyfonf yifv,ful; oabFmBuD;wpif;ESifh c&D;twl
xGufcJUMujcif;ESifhwl uREkfyfum; uydwef? pmzwfy&dowfum; oabFmpD;
c&D;onfrsm;ESifh ykHEIdif;csifygonf/ uydwefonf c&D;onfrsm;tm; ac:csif&m
ac:oGm; qdkufcsifaom qdyfurf;qdkufNyD; jycsif&m jyouJUodkU uREkfyfonf
vnf;

a&;csif&ma&;

awG;csifovdkawG;onfh

tawG;tac:rsm;udk

pmzwfy&dowftm; wifjycJUygonf/ oabFmpD; c&D;onfrsm;onf uydwef


jyonfh &Icif;rsm;teuf ajcmufuyfNiD;aiGUzG,f&mrsm;vnf; awGU& omom
,m,mESifh aysmf&TifzG,faumif;aom t&mrsm;udkvnf; awGUjrifMu&onfh
enf;wl pmzwfy&dowfonfvnf; uREkfyfwi jyonfh tjzpftysufrsm;ESifh
tawG;tac:rsm;teuf

rBudKufcsifp&m?

vufrcHEdkifp&mtaMumif;rsm;

vnf; awGUMu& ESpfoufoabmusojzifh rSwfom;enf;,lcsifp&m tjcif;


t&mrsm;vnf; awGUaumif;awGUMu&ayvdrfhrnf/ odkU&mwGifjcm;em;csufwck&Sd
onfrSm oabFmpD; c&D;onfrsm;onf uydwefqdkufonfh qdyfurf;rsm;odkU
rvdkufrae &? rjrifrae& &SdMuonfjzpfaomfvnf; uREkfyfpmzwfy&dowfrSmrl
rdrdwkdUrBudKufaom tjcif;t&mrsm; ygcJUvQif rzwfyJ ausmfvTm;oGm;EdkifcGifh
&SdMuygonf/ c&D;twloGm; Muonfh oabFmpD;rsm;onf uydwefjyoonfh
&Icif;rsm;

rBudKufonfESifh

BudKufonf

wdkUa&maESmvsuf

&Sdapumrl

ESpfESpfausmfrS c&D;twloGm;Mu&NyD; aemufydwfqkH; qdyfurf;okdU qdkufuyf


ojzifh cGJcGmrnfjyKMuaomtcgwGif wbufESifhwbuf cifrifwG,fwmrI
&SdMu&rnf jzpfouJUodkU uREkfyfonfvnf; pmzwfy&dowfESifh ESpfESpf ausmfrQ
pdwf"mwfcsif; ESD;aESmcJUMuNyD; rSwfwrf;udk tqkH;owfawmhrnfh ,cktcsdef
wGif

(pmzwfy&dowfu

uREkfyfbufurl

rnfuJUodkU

pdwf"mwfcsif;ESD;aESmrI

1392

&SdMurnfrajymwwfaomfvnf;)
&yfpJvdkuf&ojzifh

[mwmwm

jzpfoGm;onfhjyif vkyfaeustvkyfwck vufvTwfvdkuf&onfhES,f a,mif


vnfvnf jzpfoGm;OD;rnf xifygonf/ okdU&mwGif uREkfyfvTwfvdkufonfh
]]uGufvyf}} oefwkef;jrefwkef;t&G,f jzpfonfh tavsmuf tppt&m&mudk
uREkfyfxufvsifjrefxufoefpGm a&;om;azmfjyEdkifpGrf;&Sdonfh uavmif&SifwOD;
ae&m,lvdrfhrnf[k

od&Sdxm;&onfhtwGufaMumifh

pmzwfy&dowftzkdU

qkH;&IH;jcif; r&SdEdkifonfhtjyif tajymif;tvJoabmrsKd;ESifh t&omwrsKd;yif


awGUMu&vdrfhrnf[k arQmfvifhEdkifMuygonf/
uREkfyftzdkU tem*wfta&;udk azmfjy&vQif uREkfyfrSm arwmpdwf"mwf
yGm;rsm;zkdU wwkHwwkHU BudK;pm;tm;xkwfvsuf&Sdaom tcsdefrSp urmppfBuD;
jzpfrnfhta&;udk urmol urmom;twGuf (&Sifbk&iftwGuf i0ufu
aMumifhMuonf[k qdkcsifqdk) pdk;&drfylyefvsuf &Sdonfjzpf waeUtwGif;
tBudrfaygif;rsm;pGm owd&vsuf&Sdygonf/ rSwfwrf;wae&mwGif azmfjycJU
onfhtwdkif; uREkfyf\pdwfrSm tvGefBuD;us,fvS ]]qifacgif; acG;rcsDEdkif}}
qdkaom pum;uJUodkU jzpfae&mwGif uREkfyfudk,kHMunfaom apwem&Sifrsm;\
axmufyHUulnDjcif;udk cH,l&&SdvQifvnf; &&Sdap? okdUr[kwfygu urmh
a&;&mudk ausmcdkif;NyD; udk,fa&;udk,fwmtwGuf tvGwf&kef;onfh tvkyfrsKd;
jzpfaom 'da|'d|rwH usifhpOfudkom oJoJrJrJjyefaumufzdkUBuH&G,fygonf/
okdU&mwGif uREkfyfonf uavmifavmurS wcgwnf; uG,faysmufoGm;
OD;rnfawmh r[kwfyg/ 0rf;pmtzkdU vkHavmuf&kHuav;twGufrl &Hzef&Hcg
]]rvdkvJvdkvJ}} a&;om;&OD;rnf jzpfygownf;/

a&TOa'gif;
14 ? 6 ? 62

1393

aus;Zl;wifvTm
q&mMuD;a&TOa'gif;\ woufwmrSwfwrf;ESifY tawG;tac:rsm; ? tptqHk;
tjynfYtpHkyg0ifaom ,ck ebook jzpfajrmufjcif;twGuf aus;Zl;t&dSqHk;
yk*dKvfrSm Native Myanmar Forum wGif pm&dkufwifay;cJYaom OD;armifudk
jzpfygonf/ OD;armifudk\ vufzsm;cgavmufonfY tm;xkwfrIudk txl;
aus;Zl;wifygaMumif; ae&mrS azmfjyvdkuf&ygonf/
xdkYtjyif pmtkyfrsufESmzHk;udk scanner qGJjyD;wifay;cJYaom udknDvif;i,f
(jrefrmusL;ypfzdk&rf) udkvnf; aus;Zl;wifaMumif; rSwfwrf;jyKtyfygonf/

av;pm;pGmjzifY
armifydk
yD'DtufzfpDpOfol
28.12.2007

1394

1395

1396

You might also like