SEPTEMBER IS DE BESTE MAAND: APPLAUS VOOR DE ROUTINE

Hoera, het saaie leven begint weer!

Christiaan Weijts 02/09/14, 07u00
DM OPINIE "Terug naar school, terug naar kantoor, terug naar de dagelijkse sleur. Het
saaie leven verdient applaus", vindt Christiaan Weijts. Hij is schrijver (van Eurforie en Via
Capello 23) en columnist. Deze bijdrage verscheen in nrc.next van 1/9.

Hoog tijd voor herwaardering van het alledaagse, en september is daarvoor de
uitgelezen maand
September is de beste maand. De schoolboeken zijn vers gekaft, de agenda's leeg op roosters na. De stranden
koelen af onder een nazomerzon, en bij de tramperrons dragen de mensen weer werktassen. September is de
terugkeer van de dagelijkse, normale routine.

Is dat saai? Volgens velen wel. Routine en alledaagsheid zijn synoniem geworden met sleur en stagnatie, die je
met alle mogelijke wapens moet bestrijden. Vooral als je jonge kinderen hebt merk je dat. Je kunt geen
supermarkt in of je krijgt er vlaggetjes, ballonnen en er lonken spelletjescomputers of toetjes met stripfiguren,
pasta in de vorm van tekenfilmhelden. Bestel ergens een kindermenu en er komt onmiddellijk een lading plastic
speelprul bij. De frivolisering van het dagelijks leven is een heuse terreur geworden, waarbij het vertrouwde
plakje worst bij de slager als een verademing voelt.

Ook volwassenen zijn verleerd om het dagelijks leven te beleven zonder een schep confetti eroverheen. Alles
moet een feest zijn (of erger nog: 'een feestje'), van winkelen tot werken. Elk uitje is uitgegroeid tot 'festival', en
op maandagochtend snakken we al naar het typische fenomeen van de vrijdagmiddagborrel, waarbij het biertje
na het werk tot happening is verheven. We leven van happy hour naar happy hour.

Nieuw nieuw nieuw nieuw
Het alledaagse en de doordeweekse routine zijn werelden waar we ons met tegenzin doorheen worstelen.
Ongetwijfeld komt dat doordat onze tijd een obsessie heeft met 'vernieuwing'. Wie niet vernieuwt, komt niet
vooruit en stagneert, is de gedachte. Het uitblijven van economische groei is een catastrofe.

Het cyclische, het steeds terugkerende is de vijand van die vooruitgang. Daarom komen bedrijven, merken en
televisiezenders voortdurend met nieuwe namen en logo's. Daarom willen we steeds nieuwe banen,
vakantiebestemmingen en bedpartners. Uit alle macht proberen we de cirkel om te buigen tot lijn - een stijgende
welteverstaan, een opwaartse, orgastisch sidderende en in vonkenregen exploderende lijn. De ironie van die
ontsnappingspoging is dat alles er juist steeds meer door op elkaar gaat lijken.

Met het uitbannen van het cyclische en het routineuze zijn we ons vermogen verloren om vorm te geven aan
rituelen. Zodra we met hevige emoties of gebeurtenissen geconfronteerd worden schieten we in de enige
uitingsvorm die we hebben: we gaan staan klappen. Of het nu bij een popconcert is, bij een rouwstoet of bij een
huwelijk. We hebben de staande ovatie omarmd als passe-partout-stand. Laughing out Loud! We streven naar
een onophoudelijke overdrive, naar de overtreffende trap als norm.

Hoog tijd voor een herwaardering van het alledaagse, en september is daarvoor de uitgelezen maand. In Frankrijk
staat het hele land in het teken van la rentre, de feestelijke grote terugkeer.
"C'est en septembre / que mon pays peut respirer", verzuchtte de chansonnier Gilbert Bcaud al, in een 36 jaar
oude klassieker. Zijn land kon herademen na 'de grote kermis van illusies' van de zomer, met al die caravans, het
'camping-gaz' en 'les Hollandaises et leurs melons'.
De meloenen verdwijnen van het strand. September is de getemperde maand - geen uitbundige zomer, geen
troosteloze herfst, maar de kalme nagloed van een indian summer, waarbij je je dagelijkse routine hervat.

Routine verdient een herwaardering. Iedereen die ergens succesvol in is zal je vertellen dat hij dit zonder routine
en discipline niet had kunnen bereiken. En dat geldt niet alleen voor balletdanseressen en wielrenners. Elk beroep
heeft baat bij gelijkblijvende basiscondities. Zo hoeft je brein niet voortdurende nieuwe impulsen te verwerken,
kun je je beter concentreren, kun je beter met tegenslagen omgaan en heb je meer energie.

Maar we hebben toch creativiteit nodig, artistieke vrijheid, nieuwe ideen? Zeker, en juist daarvoor blijken vaste
gewoontes en dagritmes essentieel. Kijk maar naar de echte genien. Beethoven telde elke ochtend exact zestig
koffiebonen uit. Hemingway schreef alleen staand. Murakami moet eerst hardlopen. Vladimir Horowitz kon alleen
optreden als zijn eigen, meereizende kok een verse sliptong had bereid. Enzovoorts. Je kunt scheurkalenders en
cadeauboekjes vullen met de rituelen waarmee de groten der aarden hun geest in de juiste stand probeerden te
dwingen. Meesterwerken zijn, alle romantische voorstellingen ten spijt, meestal niet in hectische vlagen van
waanzin tot stand gekomen, maar onder goed gestructureerde omstandigheden.

Nood aan voorspelbaarheid
Veranderingen van baan, relatie of huis zijn de grootste stressverwekkers en psychologen raden daarom aan om
altijd maar een van deze fundamenten tegelijk te veranderen. Ze alle drie tegelijk omzagen is het recept voor een
psychische catastrofe. We hebben structuur en voorspelbaarheid nodig, ook al wordt ons van alle kanten
opgeroepen om op wereldreis te gaan en carrireswitches te maken. Een boeiend verschijnsel dat ik bij meerdere
generatiegenoten heb gesignaleerd die naar avontuurlijke landen en/of nieuwe steden emigreerden, is dat ze
meteen na aankomst hun sociale wereld reduceerden tot n of twee vaste cafs. Zelfs de avonturiers snakken
naar een overzichtelijke wereld.

Van oudsher waren het de religies die de waardering voor het cyclische en het steeds weer terugkerende levend
hielden in rituelen. Een bevredigend seculier alternatief is er niet gekomen, anders dan de commercile kaping
van internationaal bijeengesprokkelde feestjes, waardoor ook wij onze Halloween en Valentijnsdag kregen.

Zelfs onze septemberterugkeer heeft iets mercantiels, met winkeletalages en reclamecampagnes die spetterende
Back to school-acties beloven. LET OP, OP=OP, NU NIEUW EN SPECTACULAIR AFGEPRIJSD: ALLES WEER GEWOON.

De cyclische tijdsbeleving is gedemoniseerd als sleur, terwijl ons hele bestaan cyclisch van structuur is:
ademhalen, spijsvertering, waken en slapen. Iets in ons snakt naar de eeuwige terugkeer van het vertrouwde,
naar een thuiskomst. September is daarvoor de beste maand.

Begrijp me niet verkeerd. Dit is geen calvinistisch pleidooi. Ik predik geen 'doe maar gewoon dan doe je al gek
genoeg'-doctrine. Ik apprecieer de gekte zeer. Ik denk alleen dat de gekte meer relif krijgt tegen de achtergrond
van het gewone.

Laten we ons vooral van tijd tot tijd klemzuipen, op wereldreis gaan en, voor wie daarmee bedeeld is, met
borsten als meloenen op Franse stranden ronddartelen. Die ervaringen zijn des te waardevoller als je de angst
hebt overwonnen voor het alledaagse, de routine, de cyclische herhaling.

September is de beste maand. De schoolboeken zijn vers gekaft, de agenda's leeg op roosters na. De stranden
koelen af onder een nazomerzon, en bij de tramperrons dragen de mensen weer werktassen.