Professional Documents
Culture Documents
初级巴利语课程 那難陀大長老
初级巴利语课程 那難陀大長老
Nrada Thera !
Bhikkhu Maho
!
J
JJJ
JW
JW
WJJJ
43
45
46
49
51
54
27
58
59
63
69
24
55
6:
74
76
79
31
23
42
3:
u !
5
39
36
35
32
Satthu
7:
83
JJ
84
87
Go
88
8:
96
:1
:6
211
216
228
231
242
246
!
JJJ
Pi
Mgadhi Pi
Magadha
Suddha Mgadhi
Pi
Pelene Siri Vajiraa Mah
Nyaka Therapda
atiloka Thera
Nrada
JW
()
( )
( )
He (She)
writes ( [ ] ) write
S I (You,
They) write ( [ ] )
write
book ()
books
foot ()
feet
) He is
respected by everybody (
be +
by
WJ
() we
( )
( )
()
me ()us ( )
) (
I () we ( )
me us my
our
WJJ
( )
VIII
!
!
Namo Tassa Bhagavato Arahato Sammsambuddhassa
!
!
a, , i, , u, , e, o.
kh
gh
ka
ch
jh
ca
th
dh
ta
ph
bh
pa
y!
! r!
! l!
!
v!
! s!
! h!
! !
! !
IX
! !
kh
) *!
) *!
gh
) *!
) *!
ng
zh
ch
ch
) *!
) *!
jh
) *!
) *!
) *!
) *!
ny
#r#
t, th, d, dh, n!
th
) *!
) *!
dh
) *!
) *!
ph
) *!
) *!
bh
) *!
) *!
) *!
) *!
"r"
ng
e o
ettha, oha
t d
!
!
a
Nara2
naro3
nar
nara
nare
!
!
o
e
!
!
Buddha
Janaka
Draka
Odana
Dhamma
Putta
Gma
Sda
Ghaa
Ycaka
a, , I, , u,
o e a
2
nara, suriya, gma,
itthi, gang,
phala, citta,
3
Nara o = naro. Nara = nar.
!
2
!
!
!
ti
anti
paca
So pacati1
S pacati
Te pacanti
!
Dhvati2
(dhva)
Vadati
(vada)
Dhovati
(dhova)
Vandati
(vanda)
Rakkhati
(rakkha)
3
2!
Sdo
3!
Sd
4!
5!
pacati
pacanti
Sdo
odana
pacati
Sd
ghae
dhovanti
2
3
!
!
!
1. Buddho vadati.
3. S dhavoti.
5. Sd pacanti.
7. Te vandanti.
2/!
3/
4/!
5/
6/!
7/
8/!
9/
:/!
21/
22/!
23/
24/!
25/
26/!
27/
28/!
29/
2:/!
31/
!
a ) *
Nara
!
narena
narebhi, narehi
narya1, narassa
narna
ena
ebhi, ehi
ya, ssa
na3
!
dara
Hattha
hra
Osadha
Daa
Ratha
Dsa
Samaa
Gilna
Sunakha
Vejja
3
na
2
!
)*!
!
si
tha
Tva pacasi
Tumhe pacatha
!
Deseti
(disa)
Paharati
(pa + hara)
Deti
(d)
Gacchati
(gamu)
Harati
(hara)
gacchati
( + gamu)
harati
( + hara)1
Labhati
(labha)
Peseti
(pesa)
Nharati (n + hara)
!
1
Dsena ( )
Vejjebhi ( )
gacchati
labhasi
Sunakhassa ) *
desi
Samana ( )
pesetha
, ni, pa,
!
1. Tva rathena gacchasi.
2. Tva darena Dhamma desesi.
3. Tva gilnassa osdha desi.
4. Tva daena sunakha paharasi.
5. Tva vejjna rathe pesesi.
6. Tumhe darena gilnna hra detha.
7. Tumhe dsehi gma1 gacchtha.
8. Tumhe samana dhamma desetha.
9. Tumhe hatthehi osadha labhatha.
10. Tumhe sunakhassa hra haratha.
11. Drak sunakhehi gma gacchanti.
12. Sd hattehi ghae dhovanti.
13. Tumhe gilne vejjassa pesetha.
14. Dso janakassa hra harati.
15. Sama darena Dhamma desenti.
16. Tumhe daehi sunakhe paharatha.
17. Vejjo rathena gma gacchati.
18. Drak darena ycakma hra denti.
19. Tva samaehi Buddha vandasi.
20. Tumhe hatthehi osadha nharatha.
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14. ()
15.
16. () 2 ()
!
!
!
!
a ) *!
Nara
!
narebhi, narehi
narassa
narna
!
!
!
, mh, sm
ebhi, ehi
ssa
na
!
!
cariya
Ovda
Amba
Pabbata
paa
Pakra
rma
Rukkha
Assa
Sissa
Mtula
Taka
!
!
!
) *!
!
! mi1
ma
Aha pacmi
Maya pacma
!
Gahti2
(gaha)
Patati
(pata)
Uggahti (u + gaha)
Ruhati
(ruha)
Kiti
(ki)
ruhati
( + ruha)
Vikkiti
(vi + ki)
Oruhati
(ava3 + ruha)
Suti
(su)
!
2! Amb
3! rukkhehi ) *!
rukkhasm ( ) patanti
patma
4! paehi ) *!
5! pa ) *!
6! mtulassa ) *!
mi ma
gahanti sagahanti, uggahanti, kianti suanti.
3
Ava o
2
paa ) *
kimi
rmo
!
!
7! cariyna ) *!
21
siss
!
!
!
!
!
22
!
!
2/!
3/
4/!
5/ ()
6/!
7/
8/! ()
9/ ()
:/! ()
21/ ()
22/!
23/ ()
24/!
25/ ( )
26/!
27/ ()
12
a ) *!
Nara
!
naresu
nara, nar
nar
!
!
!
e, mhi, smi
esu
a,
!
!
ksa
Maca
Canda
Sakua
Kassaka
Samudda
Maccha
Suriya
Magga
Vija
Maggika
Loka
!
!
13
!
!
paca
su
disa
pacati
pacanti
suti
suanti
deseti
desenti
pacasi
pacatha
susi
sutha
desesi
desetha
pacmi
pacma
sumi
suma
desemi
desema
!
Kati
(ka)
Uppajjati (u + pada)
Passati1
(disa)
Vasati
(vasa)
Supati
(supa)
Vicarati
(vi + cara)
!
Ajja
Idha
Na
ma
Kad
Puna
Api
Kasm
Sabbad
Ca
Kuhi
Sad
Idni
Kuto
Saddhi2
!
2!
Mace ) *!
supati.
3!
4!
Nar
gmesu ) *!
vasanti.
( )
Draka ) *!
kuhi
tva
gacchasi
()
Passa disa
Saddhi Narena saddhi (
)
1
2
14
Janaka
aha
na
gacchmi.
()
5!
!
!
!
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
ma sad te na uggahanti.
7.
8.
9.
1
2
15
!
!
2/!
3/!
4/!
5/!
6/!
7/!
8/!
9/!
:/!
21/!
22/!
23/!
24/!
25/!
26/!
27/!
!
16
!
a
Nara
naro
nar
nara, nar
nar
nara
nare
narena
narebhi, narehi
narebhi, narehi
narya, narassa
narna
narassa
narna
naresu
Phala
!
phala
phal, phalni
phala, phal
phal, phalni
phala
phale, phalni
( )
Paham
apana
Dutiy
Tatiy
Karaa
Catutth
Pacam
Chah
Sattan
17
!
!
!
!
!
o
, ni
, ni
e
e, ni
ena
ebhi, ehi
ena
ebhi, ehi
ya, ssa
na
, mh, sm
ebhi, ehi
ssa
na
e, mhi, smi
esu
Nagara
Bhaa
Pda
Ghara
Pha
Khetta
Potthaka
Lekhana
Puppha
Mitta
Udaka
Mukha
Vattha
!
Bhujati (bhuja) ( )
(likha)
(pja)
Vapati (vapa)
18
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
mukha + ca = mukha ca
19
!
2/!
3/!
4/!
5/!
6/!
7/!
8/!
9/!
()
:/!
21/!
22/!
23/!
24/!
25/!
26/!
27/!
20
!
!
Ka
!
!
!
Ka
Ka, Kayo
-
-, yo
Kae
Ka, Kayo
e
-, yo
Kaa
Ka, Kayo
a
-, yo
! Kaya
bhi, hi
! Kaya
Kana
ya
na
ya, ya
su
s ( )
!
Bhariy
Pibhs
Bhs
Pa
Drik
Phasl
Dhammasl
Saddh
Gang
Sl
Nv
Gilnasl
Osadhasl
Visikh
21
!
tu a
a i
paca
+
tu
=
pacitu
rakkha
+
tu
=
rakkhitu
d
+
tu
=
dtu
2
!
desenti
kianti
bhujanti
suanti
pesenti
desetu
kiitu
bhujitu
suitu, sotu
pesetu
!
disa
desenti
desetu
desetv
disa
passanti
passitu
disv, passitv
gaha
gahanti
gahitu
gahitv, gahetv
gamu
gacchanti
gantu
gantv
+ gamu
gacchanti
gantu
gantv, gamma
h
honti
out
hutv
isu
icchanti
icchitu
icchitv
kara
karonti
ktu
katv
sa + lapa
sallapanti
sallapitu
sallapitv
(jna)
jnanti
nah
nahyanti
nahyitu
p
pibanti, pivanti
+ ruha
ruhanti
ruhitu
ruhitv, ruyha
h
tihanti
htu
hatv
nahyitv, nahtv
!
2
22
!
1.
Bhariy
drikna
dtu
odana
pacati.
2.
Drikyo
uggahitu phsla
gacchanti.
3.
Te
gagya
kitu
icchanti.
4.
Kayo
hra
bhujitu
slya
nisdanti.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
23
!
2/!
3/!
4/!
5/!
6/!
7/!
8/!
9/!
:/!
21/! !
22/! !
23/! !
24/! !
25/! !
26/! !
27/! !
24
!
(Ajjatan) !
!
!
!
u, su
o
ttha
i
mha
paca
!
!
!
apac
pac
apaci
paci
apaco
paco
apaci
paci
!
!
!
apacu
pacu
apacisu
pacisu
apacittha
pacittha
apacimh
pacimh
gamu
!
!
agam, gam
agamu, gamu
agami, gami
agamisu, gamisu
agamo, gamo
agamittha, gamittha
agami, gami
agamimh, gamimh
su
asu, su
asuisu
asui, sui
suisu
asuo, suo
asuittha, suittha
asui, sui
asuimh, suimh
25
1 a
u isu ttha
mh i o i
e s
s
!
!
si
su, su
si
sittha
si
simha
d
disa
d + s + i = adsi
disa + s + i = desesi
d + su = adasu
desisu
h
h + s + i = ahsi
h + su = ahasu
!
! ! tassa
!
tass
tesa
tsa
tava, tuyha
tumhka
mama, mayha
amhka
a a
26
!
Aparaha !
Cira
Eva
! ( )
Hyo
Pto
Ptarsa
Pubbaha !
Purato
Syamsa !
Viya
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
27
17.
18.
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
28
i
Muni
muni
mun, munayo
mini
mun, munayo
munin
munbhi, munhi
munbhi, munhi
! munino, munissa
!
munna
munimhi, munismi
munsu
!
!
!
-
, ayo
, ayo
n
bhi, hi
n, mh, sm
bhi, hi
no, ssa
na
mhi, smi
su
Ahi
!
!
ahi
ah, ahni
ahi
ah, ahni
!
!
!
-
, ni
, ni
ahisu, ahsu
29
!
Adhipati
Kavi
Aggi
Mai
Asi
Narapati
Atithi
ti
Gahapati
Pati
Kapi
Vhi
!
tv a
a i tvna tna
!
paca + tv = pacitv
khipa + tv = khipitv
su + tv = sutv
sutvna, sotna
kara1 + tv = katv
katvna, ktna
!
1.
2.
vanditv
dhamma
sotu
agam
hatv
vadi
bhuji
()
Buddha
3.
So
4
nisditv
So kitv nahyitu agami.
ra
30
!
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
31
i
Bhmi
!
!
!
bhmi
bhm, bhmiyo
-
, yo
bhmi
bhm, bhmiyo
, yo
! bhmiy
bhmbhi, bhmhi
y
bhi, hi
! bhmiy
bhmna
y
na
y, ya
su
Agui
Mutti
Aavi
Pti
Bhaya
Rati
Khanti
Ratti
Kuddla !
Soka
Kpa
Suve, Sve !
32
(Bhavissanti)
1
!
ssati
ssanti
ssasi
ssatha
ssmi
ssma
paca
!
pacissati
pacissanti
pacissasi
pacissatha
pacissmi
pacissma
i
!
Bhavati (bh)
Khaati (khaa)
Jyati
(jana)
Pputi
(pa + apa)
Pavisati
(pa + visa)
Tarati
(tara)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
ssa
33
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
45
Sm
!
!
!
!
!
sm
sm, smino
-
-, no
smi
sm, smino
i
-, no
smi
sm, smino
-, no
smin
smbhi, smhi i !
smin, smimh,
smbhi, smhi
smism
! smino, smissa
!
smini, smimhi,
smna
smsu
ni !
smismi
!
Da
!
!
!
dai
da, dani
i
, ni
dai
da, dani
, ni
Nr
!
!
!
nr
nr, nriyo
-
-, iyo
nri
nr, nriyo
i
nri
nr, nriyo
, yo
! nriy
nrbhi, nrhi
! nriy
nrna
46
!
Appamda
Bhagin
Brahmacr
Dhammacr
Dhana
Duggati
Have
Iva
Janan
Mahes
Medhv
Ppa
Ppakr
Pua
Puakr
Seha
Sugati
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
a
!
Aja
Aj
Assa
Ass
Upsaka
Upsik
Draka
Drik
( ka i )
Deva
Dev
Dsa
Ds
Nara
Nr
a, i, u
n in
47
!
Rja
Rjin
Hatthi
Hatthin
Medhv
Medhvin
Bhikkhu
Bhikkhu
Mtula
Mtuln
Gahapati
Gahapatn
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
2
()
sa + gaho = sagaho
aha + ca = aha ca
sa + hna = sahna
ta + dhana = tandhana
aha + pi = ahampi
!
Seha + iva
48
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
38
!
!
u !
Bhikkhu
bhikkhu
bhikkh, bhikkhavo
bhikkhu
bhikkhu
bhikkh, bhikkhavo
bhikkhun
bhikkhbhi, bhikkhhi
! bhikkhuno, bhikkhussa
bhikkhna
bhikkhusu, bhikkhsu
bhikkhumhi, bhikkhusmi
!
!
yu
yu
y, yni
yu
y, yni
!
, avo
, ni
, avo, ave
, ni
, avo
, ni
i
Dhenu
! !
dhenu
dhen, dhenuyo
-
, yo
dhenu
dhen, dhenuyo
, yo
! dhenuy
dhenbhi, dhenhi i
! dhenuy
dhenna
!
!
!
!
!
!
!
39
Abhibh
!
!
!
abhibh
abhibh, abhibhuvo
abhibh
abhibh, abhibhuvo
bhikkhu
!
!
!
Sabba
!
!
!
sabba
sabba, sabbauno
sabbau
sabba, sabbauno
bhikkhu
Gotrabh
gotrabh
gotrabh, gotrabhni
bhikkhu
Vadh
!
!
vadh
y, yni
vadhu
y, yni
dhenu
vuso
Bhante
Cakkhu
Dru
Dpa
Kata
Khra
Kujara
Maccu
Madhu
Paha
Sdhuka
Sen
Tia
Ygu
Yva
Tva
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
( Tva )!
!
40
!
(Pacam)!
!
!
tu
antu
hi
tha
mi
ma
!
paca
!
!
pacatu
pacantu
paca, pachi
pacatha
pacmi
pacma
hi, mi ma b
!
!
Idha gaccha,
( )
ma2
m agamsi, m ahsi,
m bhuji,
41
m gaccha
Bujjhati
(budha)
Dhunti
(dhu)
Kujjhati
(khuda)
Jvati
(jva)
Pucchati
(puccha)
!
!
!
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
42
!
1.
2.
3.
()
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
43
!
Amha
!
aha
ma, mama
may (me)
may
amhebhi, amhehi
Tumha
!
tva, tuva
tumhe (vo)
tvay, tay
tumhebhi, tumhehi
tvayi, tayi
te, me, vo no
44
(Sattam)!
!
!
eyya
eyyu
eyysi
eyytha
eyymi
eyyma
paca
!
!
pace, paceyya !
paceyyu
paceyysi
paceyytha
paceyymi
paceyyma
eyya e
sace, ce yadi
!
Alikavd
roceti
Asdhu
Bhajati
Bhaati
Dna
Eva
Jinti
Kadariya
Kodha
( + ruca)
Khippa
Paita
Ppaka
Sdhu
Vyamati
Vaa
Sacca
Yad
Tad
!
(bhaja)
(bhaa)
!
!
(ji)
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
( ) !
(vi + + yamu) !
!
!
!
!
!
( Tad )!
!
!
45
!
!
1.
Gma no gaccheyyma.
2.
3.
4.
5.
Dhamma vo desessmi.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Sace dhamma sutv mayi saddh tava uppajjeyya aha tva adhipati
kareyymi.
14.
15.
16.
46
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
!
47
!
!
Ya
!
!
!
!
!
yo
ya
y
ya
ya
yena
yya
yamh, yasm
yya
yassa
yass, yya
yamhi, yasmi
yassa, yya
!
!
ye
ye, yni
y, yyo
ye
ye, yni
y, yyo
yebhi, yehi
ybhi, yhi
yesa, yesna
ysa, ysna
yesu
ysu
Ta
!
!
!
!
!
so
na, ta
s
na, ta
na, ta
nena, tena
nya, tya
nya, tya
nassa, tassa
!
!
ne, te
n, nyo, t, tyo
ne, te
n, nyo, t, tyo
nesu, tesu
tsu
48
t
ya ta
!
Yo Dhamma passati so Buddha passati.
() ()
Ya hoti ta hotu () ( ) () ( )
( ) ya icchasi ta vadehi.
Yo gilna upahti so ma upahti
!
Eta
( )
eso
eta
es
ete
ete, etni
et, etyo
eta
eta
eta
ete
ete, etni
et, etyo
ta n
!
!
Ka
!
ko
ka, ki
k
ka
ka, ki
ka
kena
kya
kamh, kasm
kya
kassa, kissa
kass, kya
kassa, kya
ya
ci ka koci,
kci, ( )
49
ya
Aa
Katama
( )
Aatara !
Pacchima !
Apara
Para
Dakkhia !
Pubba
Eka
Puratthima !
Itara
Sabba
Katara
( )
Uttara
!
) * !
( + d)
Dis
Ki
Nma
! ( )
Nu
! ( )
Payojana !
V
!
!
50
51
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
!
52
!
!
(1)
(2)
(3) 2
(4)
(5)
(6) ( )
(1)
anta
mna
!
paca + anta = pacanta; paca + mna = pacamna !
(2)
mna
ya a
!
paca + ya + mna = pacyamna !
s + ya + mna = syamna
53
pacanta !
!
!
paca, pacanto
pacanto, pacant
pacanto, pacant
pacanta
pacante
pacat, pacantena
pacantebhi, pacantehi
pacat, pacantamh,
pacantasm
! pacato, pacantassa
pacantebhi, pacantehi
pacata, pacantna
pacantesu
pacanta + = pacant
( )
!
!
paca
pacant, pacantni
pacanta
pacante, pacantni
mna nara, ka,
phala pacamno ( )pacamn ( ) pacamna
( )
!
gacchanto puriso
gacchantassa purisassa
so vadamno gacchati
patamna phala
rakkhyamna nagara
54
(4), (5)
ta d na a a
i
!
+ ta = ta
su + ta = suta
paca + ta = pacita
rakkha + ta = rakkhita
chidi + na = chinna
bhidi + na = bhinna
asa hu
!
So gato
hito naro
hitassa narassa
hitya nriy
tabba
a a i
!
D + tabba = dtabba
+ tabba = tabba
55
!
Janako vanditabbo
Janan rakkhitabb
Citta rakkhitabba
Tay gantabba
!
!
d
denta
dyamna
dinna
dtabba
desyamna
desita
desetabba
passyamna
diha
passitabba
passanta, passamna
bhuja
bhujitabba
gamu
gantabba
gaha
gahanta, gahamna
gayhamna
gahita
gahetabba
kara
karonta, kurumna
kayiramna,
karyamna
kata
kattabba,
ktabba
p
pibanta, pivanta,
pibamna, pivamna
suanta, suamna
pyamna
pta
ptabba
syamna
suta
sotabba,
suitabba
su
!
Atthi
Avihehayanta
(a + vi + heha)
Bhta
Carati
Khaggavisakappa !
Nidhya
Pema
Sahya
Tah
Upasakamati
56
!
!
1.
Eva me suta.
2.
3.
Ki tena kata
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Para loka gacchante tay kata pua v ppa v tay saddhi gacchati.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
1
2
To
57
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
!
69
!
!
!
Ima
!
!
!
!
!
aya
ida, ima
aya
ima
ida, ima
ima
imin, anena
imya
imya
imassa, assa
!
!
!
!
!
ime
ime, imni
im, imyo
imbhi, imhi
imsa, imsna
imesu, esu
imsu
Amu
!
!
!
!
!
asu, amuko
adu
asu, amu
amu
adu
amu
amun
amuy
amumh, amusm
amuy
amuno, amussa
amuss, amuy
amumhi, amusmi
amussa, amuya
!
!
!
!
!
am
am, amni
amuyo
ambhi, amhi
amsa, amsna
amsu
!
6:
!
!
a nara
ka phala nr
a, vantu i, u
mantu
bala + vantu
= balavantu
bandhu + mantu
= bandhumantu
dhiti + mantu
= dhitimantu
gua + vantu
= guavantu
pacanta
!
!
bandhum
bandhumanto, bandhumant
dhitim
dhitimanto, dhitimant
guav
guavanto, guavat
!
!
71
!
Antima
Arahanta
Asuka
sana
Caa
Bhagavantu
Dgha
Kaha
Khuddaka
Majjhima
Mahanta
Namo
Nca
Nla
Paipad
Pta
Ratta
Sammsambuddha !
Seta
Sta
Sukhita
Tarua
Ucca
Uha
!
72
!
!
1.
Kimida?
2.
Kassa imni?
3.
Imin te ki payojana?
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
!
73
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
!
63
!
!
1. eka
29. ekna-tisati
2. dvi
3. ti
4. catu
5. paca
6. cha
7. satta
8. aha
9. nava
10. dasa
11. ekdasa
49. eknapasa
60. sahi
70. sattati
80. asti
90. navuti
19. ekna-vsati
99. ekna-sata
100. sata
21. eka-vsati
1,000. sahassa
10,000. Dasa-sahassa, nahuta
100,000. Sata-sahassa, lakkha
1,000,000. Dasa-lakkha
10,000,000. koi
100,000,000. Dasa-koi
1,000,000,000. sata-koi
64
dve, duve
dvbhi, dvhi
dvinna
dvsu
ti
tayo
tni
tisso
tbhi, thi
!
! tia
tianna
tissanna
tsu
catu
!
cattro, caturo
cattri
catassa
!
!
catbhi, cathi
catunna
catussanna
catusu, catsu
paca
!
paca
pacabhi, pacahi
pacanna
pacasu
65
( )
tni satni
( )
!
Pahama
Catuttha
Dutiya
Pacama
Tatiya
Chaha
ma sattama ( )
ahama ( )
nara phala
pahama, dutiya, tatiya ka
catutth dasama
nr
!
catuttha +
= catutth
sattama +
= sattam
ekdasa +
= ekdas
!
66
!
Divasa
Ito
Msa
Pana
Pariccheda
Saraa
Sla
Vassa
!
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Ekasmi mse tisa divas honti. Ekasmi vasse pana tisata pacasahi divas
honti.
Imya phaslya pacasatni siss uggahanti.
18.
67
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
68
!
!
a
Atta
att
attno
atta, att
attno
attna, atta
attno
attena, attan
attanebhi, attanehi
attanebhi, attanehi
! attano
!
attna
attani
Rja
attanesu
!
rj
rjno
rja, rj
rjno
rjna, rja
rjno
ra, rjena
! rao, rjino
!
69
!
(Vikaraa)
!
! paca
!
bh
! rudhi
!
bhuja
! divu
!
h
! su
a
pac + a + ti = pacati
bh + a + ti = bhav + a + ti = bhavati
- a
ru - - dh + a + ti = rundhati
bhu - - ja + a + ti = bhujati
ya
h + ya + ti = hyati
u, ,
u
su + + ti = suti
su + u + ti = suoti
pa + apa
pa + apa + u + ti = pputi
ji + n + ti = jinti
! ji
n1
! tanu
kara + o + ti = karoti
kara
! cura
!
a
i u o
2
ki n
ki + n + ti = kiti!
70
!
Amacca
Attha
Hi
Ntha
Psda
Raha
Sakiissati
sa + kiisa
( )
Siy
asa
Ti
Vihaati
vi + hana
Visujjhati
vi + sudha
!
!
1.
2.
Na me so att.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
m !
71
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
72
!
!
Satthu !
Satthu
satth
satthro
sattha, satth
satthro
satthra
satthro, satthre
! satthr
satthrebhi, satthrehi
satthrna, satthna
satthari
satthresu, satthusu
satthu
bhattu
dtu
jetu
kattu
nattu
tu
netu
sotu
vattu
Pitu
pit
pitaro
pita, pit
pitaro
pitara
pitaro, pitare
! pitar, pitun
pitari
pitaresu, pitusu
bhtu ( ) pitu
mtu ( ) pitu
mtar, mtuy
mtu, mtuy
73
(Krita)!
u e aya
pe paya
e aya o
ava
!
paca + e + ti
= pceti
= pcayati
paca + pe + ti
= pcpeti
= pcpayati
= dpeti
d + paya + ti
= dpayati
chidi + e + ti
= chindeti
chidi + pe + ti
= chindpeti
ni + pe + ti
= naypeti
gamu + e + ti
= gameti
su + e + ti
= sveti
bh + e + ti
= bhveti
( )!
!
Rukkho patati.
So rukkha pteti.
74
So dsena odana pceti.
vaca
vceti
bh
bhveti
!
!
1.
Namatthu1 satthuno.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
75
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
!
76
!
!
go !
go
go
gvo, gavo
gvo, gavo
gvena, gavena
gobhi, gohi
gobhi, gohi
! gvassa, gavassa
mana
mana
man, manni
mana, man
manni
mana
mane, manni
manas, manena
manebhi, manehi
manebhi, manehi
! manaso, manassa
manna
manesu
mana
aha
ceta
oja
aya
chanda
paya
raja
tapa
vaca
sara
teja
vaya
sira
ura
yasa
tama
77
!
(Hyattan)
!
!
o
ttha
a
mh
paca
apac
apac
apaco
apacattha
apaca, apaca
apacamh
a
(Ajjatan) (Hyattan)
78
!
!
1.
2.
Bhagav evamha.
3.
Idamavoca Bhagav.
4.
cariy evamha.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
79
!
(Samsa)
1.
Kammadhraya
2.
Tappurisa
3.
Dvanda
4.
Bahubbhi
5.
Avyaybhva
1.
!
Taruo - puriso
taruapuriso
Taru - ka
taruaka
Tarua - phala
taruaphala !
Sumedho - paito
sumedhapatito
Mukhameva cando
mukhacando
Slameva dhana
sladhana
Su - jano
sujano
Na - kusala
akusala
Na - asso
anasso
Na - manusso
amanusso
Na a an
(Digu Samsa)
80
!
Dve - aguliyo
dvagula
Tayo - lok
tiloka
Catasso - dis
catuddisa
Cattri - saccni
catusacca
Satta - ahni
sattha
!
Eko - putto
ekaputto
Tayo - bhav
tibhav
Catasso - dis
catuddis
2.
2/! !
!
3.
!
( )
ca
2
81
!
! Cando ca suriyo ca
!
candasuriy3
()!
naranriyo
nmarpa
( )!
sukhadukkha !
hatthigavssa !
4.
!
Pta
ambara
ptambaro
gata !
samaa
gatasamao
( )
Diho !
dhammo
dihadhammo ( )!
Ni
tah
nittaho
!
5.
( )
(upasagga)
(nipta) 5
82
a
!
Anu - pubba
= anupubba
Adhi - itth
= adhitthi
Upa - gag
= upagaga
Upa - nagara
= upanagara
!
Yath - bala
= yathbala
Yath - kama
= yathkkama
Yath - vuddha
= yathvuddha
Yath - satti
= yathsatti
Yva - attha
= yvadattha
Yva - jva
= yvajva
Pacch - bhatta
= pacchbhatta
!
!
Seta - vattha
= setavattha
Pituno - setavattha
= pitusetavattha
= puttadhtaro
Mahantni - gharni
= mahgharni
83
!
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
84
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
!
85
!
(Avyaya)!
(Avyaya) (Upasagga)
(Nipta)
(Upasagga)
(Nipta)
!
1.
pabbata
harati harati
gacchti gacchati
2. Abhi
Abhigacchati
Abhikkamati
Abhijnti jnati
Abhidhamma
Abhibhavati bhavati
Abhimukha
Abhimagala
Abhi
3. Adhi
Adhivasati
Adhibh bh
Adhisessati
Adhibhta
Adhitihati
Adhista
Adhisla
Adhigacchati
86
4. Anu
Anugacchati
Anurj
Anunyaka Anulomato
5. Apa
Apaslya
Apavda vda
Apagacchati
6. Api pi
Apidhna, pidhna, pidahana
7. Ati !
Atisundara
Atigacchati
Atikkamati
8. Ava o
Avaharati
Avakkamati okkamati
Avamaati
Avajnti jnati
Avabodha Avacarati
9. Du
Duggati
Duranubodha
Duddama
10. Ni
Niggacchati
Nikkhamati
Nidahati
Nicaya
Nirhra
Nikhaati
Nigama
Nivattati
11. N
Nharati
Nroga
Nrasa
12. Pa
Payti
Pabala
Pakkamati Pakkhipati
87
13. Par
Parjaya
Parbhava
Parakkamati
14. Pari
Paridahati ()
Parikkhipati
Paridhvati
Parisuddha
Paikkamati
Paisota
Pairpa
Pairja
Pailekhana
16. Sa
Sameti
Sambuddha
Sakhipati
Samgacchati
Sagaha
Saharati
Sammukha
17. Su
Sugati
Sudesita
Sujana
Subhvita
Sukara
Sudubbala
18. U
Ukkhipati
Uggacchati
Uttarati
Ucchindati
Udaya
19. Upa
Uparja
Upagacchati
Upaskh
Upadhvati
Upakahati
Upakaa
Updna
88
20. Vi
Vikkhipati
Vibhava
Vimutti
Vigata
Vykaroti
Visama
Vimala
Vipassati
Visoka
Vicarati
Vicchindati
Viloma
Vimukha
M nivatta abhikkama.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
9.
10.
11.
2
3
Tva !
Api ca kho pana !
89
12.
13.
14.
15.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
!
vaati !
90
!
(Taddhita)!
1. a
!
Pa
+ a = paa
pao
Saddh + a = saddha
saddho
Vasiha + a = vsiha
vsiho
vsih !
vsiha
!
2. ika
!
Dhamma
+ ika = dhammika
Ky
+ ika = kyika
Nagara
+ ika = ngarika
Loka
+ ika = lokika
Loa
+ ika = loika
Nva
+ ika = nvika
Magga
+ ika = maggika
Vinaya
+ ika = venayika
Bhagra
+ ika = bhagrika
91
3. ima iya
!
Anta
+ ima = antima
Majjha
+ ima = majjhima
Loka
+ iya = lokiya
+
= da
Chatta
+
= chatt
Putta
+ ika
= puttika
Daa
+ ika
= daika
Putta
+ ima
= puttima
Dhiti
+ mantu = dhitimantu
Gua
+ vantu = guavantu
Medh
+ v
=medhv
5. maya
!
Aya
+ maya
= ayomaya1
Dru
+ maya
= drumaya
Mana
+ maya
= manomaya1
Rajata
+ maya
= rajatamaya
Suvaa
+ maya
= suvaamaya
6. t
!
Gma
+ t
= gmat
Jana
+ t
= janat
Bla
+ t
= blat
Dhamma
+ t
= dhammat
Manussa
+ t
= manussat
92
7. tta ya 2
ya
!
Aroga
+ ya = rogya
Bla
+ ya = blya
+ tta = blatta
Manussa
+ tta = manussatta
Nla
+ tta = nlatta
Paita
Bla
blatara
blatama
Dhamma
dhammiya
dhammiha
Gua
guiya
guiha
Medha
medhiya
medhiha
Pata
patatara
patatama
Ppa
ppatara
ppatama
ppiya
ppiha
Appa
appatara
appatama
Appa
kaniya
kaniha
Pasattha
seyya
seha
Vuddha
jeyya
jeha
9. ka
!
Eka
+ ka
= ekaka
Dvi
+ ka
= dvika
Catu
+ ka
= catukka
!
bhva
purisabhva itthibhva
1
93
10. kkhattu
!
Eka
+ kkhattu = ekakkhattu
Dvi
+ kkhattu = dvikkhattu
11. dh so th
!
Eka
+ dh = ekadh
Paca
+ dh = pacadh
Bahu
+ dh = bahudh
Attha
+ so
= atthaso
Sabba
+ so
= sabbaso
Aa
+ th = aath
Sabba
+ th = sabbath
ati atva ativiya !
!
!
1. Rj bhavatu dhammiko.
2. Socati puttehi puttim.
3. Tava paiccena mama ki payojana
4. Aha mama mtpitare sad dvikkhattu vandmi.
5. Manussattampi labhitv kasm tumhe pua na karotha
6. Eso saddho dyako sabbad sla samm rakkhati.
7. Sabbesu devamanussesu samm-sambuddho pana seho hoti.
8. Imesa dvinna svakna aya pana jeyyo seyyo ca hoti.
9. Tasmi pae vijo drumayabhani na vikkiti.
10. Yo saddho v pao v ya ya desa gacchati so tattheva pjito hoti.
94
95
!
(Kitaka)!
1. a
!
!
Bh
+ a = bhava
= bhva
Budha
+ a = bodha
Dusa
+ a = dosa
Ji
+ a = jaya
Kh
+ a = khaya
Lubha
+ a = lobha
Muha
+ a = moha
Pata
+ a = pta
Pada
+ a = pda
Ruja
+ a = roga
2. a
!
Anna
+ d
+ a = annada
Bala
+ d
+ a = balada
Dhamma
+ dhara + a = dhammadhara
Dina
+ kara
+ a = dinakara
( )!
Kumbha
+ kara
+ a = kumbhakra
Ratha
+ kara
+ a = rathakra
Ml
+ kara
+ a = mlkra
96
3. a
!
Pdena
+ p
+ a = pdapa
( )!
Bhujena
+ gamu
+ a = bhujaga
( )!
Kammalo
+ jana
+ a = kammaja
Vane
+ cara
+ a = vanacara
Vrimhi
+ jana
+ a = vrija
( )!
4. aka
a y i u aya
ava
aka tu
tu
t
!
D
+ aka = Dyaka !
D
+ tu = dtu
Ni
+ aka = Nyaka !
Ni
+ tu = netu
Su
+ tu = sotu
+ tu = tu
Jana
+ aka = janaka !
Kara
+ aka = kraka !
Kara
+ tu = kattu
Vc
+ tu = vattu
5. ana ti
ti t
m n
97
!
D
+ ana = Dna
Ni
+ ana = Nayana !
+ ana = Savana !
Su
Muca
( )
!
+ ti = mutti !
+ ti = pti !
P
Kara
Sara
+ ti = sati
Su
+ ti = suti
!
!
h
Thu
+ ti = thuti !
+ aa = karaa
+ ti
= hiti
6. anya ya
a ya eyya
!
Kara + anya = karaya1 !
D
P
+ anya = pnya
()
+ ya = deyya !
+ ya = eyya !
Su
P
+ ya = peyya !
+ anya = savanya !
Bhuji + ya = bhojja Garaha + ya = grayha !
Mada + ya = majja Vada
+ ya = vajja
( )!
+ ya = yogga
7. ana ( ) ( )
( )
!
Brahma cara
+
= brahmacr
( )!
Dhamma vada +
= dhammavd
Sacca vada
+
= saccavd
( )
Sdhu sla
+
= sdhusl
Ppa kara
+
= ppakr
( )
1
3
r n !
Gha + ya = gahya gayha!
98
8.
tu kma
!
Bhujitu kma
= bhujitukma
bhujitukmena !
bhujitukmassa
Gantu kma
= gantukma
Pacitu kma
= pacitukma
Ktu kma
= kattukma
4.
5.
6.
Sabbappassa akaraa.
7.
8.
10.
11.
12.
13.
14.
1.
2.
3.
9.
99
!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
!
pala (plesi) !
100
!
(Sandhi1)!
1. Sara sandhi
2. Vyajana sandhi
3. Niggahita() sandhi
Sara sandhi
1.
loke
- agga
= lokagga
Pa
- indriya
= paindriya
Tni
- imni
= tnimni
Sabbo
- eva
= sabbeva
2.
Chy
- iva
= chyva
Iti
- api
= itipi
Pto
- eva
= ptova
3.
i u
e o
Upa
- eto
= upeto
Suriyo
- udaya
= suriyudaya, suriyodaya
4.
sa + dh sandhi
101
Buddha
- anussati = Buddhnussati
Gacchmi
- iti
Bahu
- upakro = bahpakro
Sace
- aya
= sacya
Idni
- aha
= idnaha
5.
= gacchmti
Lokassa
- iti
Vi
- atikkama =vtikkama
Sdhu
- iti
= sdhti
Jvitahetu
- api
= jvitahetpi
6.
= lokassti
te me ye y
e
Me
- aya
= myaya, myya
( )
Te
- aha
= tyaha, tyha
Ye
- assa
= yyassa, yyssa
7.
i u o
y v
Vi
- kato
Su
- gata = svgata
Anu
- eti
= anveti
Ko
- attha
= kvattho
So
- aya
= svaya, svya
8.
= vykato
cc
Ati
- anta
= accanta
Ati
- eti
= acceti
Ati
- odto
= accodto
102
Iti
- eta
= icceta
Pati
- harati
= paccharati
9.
abhi
abbha
Abhi
10.
- uggato
= abbhuggato
adhi ajjha
Adhi
11.
- gama
= ajjhgama
t, d, n, m, y, r, , v
Ajja
- agge
= ajjatagge
Atta
- attha
= attadattha
Ito
- yati
= itonyati
Idha
- hu
= idhamhu
So
- eva
= soyeva
Ni
- antara = nirantara
Cha
- abhi = chaabhi
Ti
- agika = tivagika
Vyajana sandhi
1.
Te
- assa
= tyssa
Muni
- care
= muncare
Su
- akkhto
= svkkhto
Jyati
- soko
= jyatsoko
2.
Yadi v svake
= yadivasvake
Tah
= tahakkhayo
- khayo
103
eta ta o
3.
a
Eso dhammo
= esa dhammo
So muni
= sa muni
4.
A
- pamdo
= appamdo
Vi
- a
= via
5.
Ni
- bhaya
= nibbhaya
Sa
- dhammo
= saddhammo
Niggahita() sandhi
1.
Ta khaa
= takhaa
Sa jta
= sajta
Ta a
= taa
Ta hna
= tahna
Aha te
= ahante
Sa nipto
= sannipto
Sa bodhi
= sambodhi
Sa mna
= sammna
2.
e h e
Ta
- eva
= taeva
Ta
- hi
= tahi
3.
y y
Sa
- yamo
= saamo
4.
104
m ta
eta d
Ta
- aha
= tamaha
Eta
- avoca
= etadavoca
5.
Adsi aha adsi-aha ads-aha adsaha
Eva aha
6.
eva-aha
evaha,
Buddhna - ssana
7.
evha
= Buddhnassana
Cakkhu udapdi
Ava
8.
- siro
= cakkhu udapdi
= avasiro
Ida api
= idampi
Ki iti
= kinti
Cakka iva
= cakkava
105
(Paham)
1.
naro nr phala
2.
Puriso gacchati
3.
So rj ahosi
(lapana)
Putta, idhgaccha!
Bho Gotama!
(Dutiy)
1.
Dvha atikkanta.
3.
So gma gacchati.
4.
106
anupatipari
cado.
Yadettha ma anu siy.
( )
5.
Rj sukha vasati.
Sukha supati.
Dukkha seti.
6.
Vin1 Dhamma.
Sace ma nlapissati.
Upam ma paibhti.
7.
Gma vasati, anuvasati, upavasati.
Vihra adhivasati.
(Tatiy)
cariyena potthaka dyate.
Vin
107
(Karaa)
1.
Cakkhun passma.
2.
Vijjya vasati.
Akkhin ko.
Vaena abhirpo.
Gottena Gotamo.
Sippena naakro.
Ekamsena gacchmi.
Yojanena gacchati.
Satena kta.
()
Pitar sadiso.
Mtar samo.
Kahpaena no.
Dhanena hno.
Vcya nipuo.
Main attho.
108
Ssena bhra vahati.
3.
ki
Nisdi Bhagav saddhi bhikkhusaghena.
Bhtar saha.
()
Ki me dhanena
4.
Sukhena vasati.
5.
(Catutth)
1.
2.
ruca dhara
Samaassa rocate sacca.
3.
Tassa kujjha, mahvra.
Buddhassa silghate.
109
Nindanti bahubhina.
Mayha sapate.
4.
Te vejjassa kathayisu.
Arocaymi vo Bhikkhave.
5.
Yuddhya gacchati.
Nibbnya savattati.
janahitya, bahu-janasukhya.
Atthya me bhavissati.
6.
Dhanena me attho.
ena te ki payojana.
Namo sammsambuddhassa.
Svgata te mahrja.
7.
110
(Pacam)
1.
Nagar niggato rj.
( )
()
Assasm patmi.
() ( )
2.
Pabbatehi nadiyo pabhavanti.
Ubhato sujto.
cariyamh uggahma.
Mutto mrabandhan.
3.
Kke rakkhanti taul.
111
4.
Nagarasm catusu yojanesu araa.
Ito kappasahasse.
5.
pabbat khetta.
Apa
Pati
Ghatamassa telasm
patidadti.
Pari
Adho
adhar adho.
Nn
te bhikkh nn-kul.
Rite
Vin
vin dhamm.
Uddha
uddha pdatal.
Upari
Upari gangya.
Yva
yva brahmalok.
6.
7.
Slato na pasasanti.
112
Bhava-paccay jti.
Sakhranirodh avijjnirodho.
Puratthimato.
8.
Ki kraa
Ta kissa hetu
9.
Kammassa kaatt.
Ussannatt.
(Chah)
1.
Buddhassa dhammo.
Rukkhassa chy.
2.
Pupphna rsi.
( )
Bhikkhna samho.
( )
Meghassa saddo.
Suvaassa vao
Pdassa ukkhepana.
Lokassa hito.
3.
Narna indo.
Manussna adhipati.
Satth deva-manussna.
4.
113
esa pahamo.
Etesa phalna eka gaha.
5.
Dhammdhammassa kovido.
Kusal naccagtassa.
Nibbnassa santike.
Nagarassa sampe.
Tassa Purato.
Heh chyya.
Heh macassa.
Tassopari.
Jnumaalna upari.
Pitussa tulyo.
Mtu-sadiso.
6.
Dhammna caturo pad seh.
7.
Amatassa dt.
Rao pjito.
114
Divasassa tikkhattu.
Bhagavato pasann.
(Sattam)
1.
Manuss gharesu vasanti.
Khresu jala.
2.
Tasmi samaye.
Syahasamaye gato.
3.
( )
Musvde pcittiya.
4.
5.
adhipati dyda
satasahassa
115
6.
sdhu nipua
adhi upa
Paya sdhu.
Mtari sdhu.
Vinaye nipuo.
Bhagre niyutto.
Dhamme gravo.
Buddhe pasanno.
Appakasmi tuho.
Ksirae na kuppmi.
Upanikkhe kahpaa
7.
Bhsu gahetv.
Bhikkhsu abhivadanti.
116
!Mayi gate so gato.
lokanyake.
!Aha gacchanto tena saddhi na
sallapi.
Mtpitunna rudantna pabbaji mtpitsu rudantesu pabbaji.
eva
Tayi gate yeva so gato.
117
ya
a
Rakkha
- ya
- te
= rakkhyate
D
- ya
- te
= dyate
N
- ya
- te
= nyate
Su
- ya
- te
= syate
Paca
- ya
- te
= pacyate = paccate
(Vattamn)
!
! te
ante
paccate
paccante
! se
vhe
paccase
paccavhe
! e
mhe
pacce
paccamhe
(Ajjatan)
!
! !
!
apacc, pacc
apacc, pacc
! se
vha
apaccise, paccise
apaccivha, paccivha
! a
mhe
apacca, pacca
apaccimhe, paccimhe
(Hyattan)
!
! !
apaccatthu
! se
vha
apaccavha
! i
mhase apacci
apaccase
apaccamhase
118
(Pacam)
!
! !
paccanta
! ssu
vho
paccavho
! e
mase pacce
paccassu
paccmase
(Sattam)
!
! etha
era
paccetha
paccera
! etho
eyyavho paccetho
pacceyyavho
pacceyymhe
(Bhavissanti)
!
ssante
paccissate
paccissante
! ssase ssavhe
paccissase
paccissavhe
! ssa
paccissa
paccissmhe
! ssate
ssmhe
h
(Vattamn)!
!
(Ajjatan)!
! hoti
honti
ahosi, ah
ahesu
! hosi
hotha
ahosi
ahosittha
! homi
homa
ahosi, ahu
ahosimh, ahumh
(Hyattan)!
!
(Pacam)!
!
! ahuv
hontu
! ahuvo
ahuvattha
hohi
hotha
! ahuva
ahuvamha
homi
homa
(Sattam)!
!
119
(Bhavissanti)!
! heyya
heyya
hessati, hehiti
hessanti, hehinti
! heyysi
heyytha
hessasi, hehisi
hessatha, hehitha
! heyymi
heyyma
asa
(Vattamn)!
!
(Ajjatan)!
! atthi
santi
si
sisu, su
! asi
attha
si
sittha
si
simha
(Sattam)
! atthu
santu
siy, assa
siyu, assu
! hi
attha
assa
assatha
! asmi
asma
assa
assma
120
!
!
BUDDHENIY VATTHU
!
Jambudpe kira pubbe paliputtanagare sattstikoti- nihita- dhana eka
sehi- kula ahosi. Tassa pana sehino ek yeva dht ahosi- nmena Buddhen
nma. Tass satta- vassika- kle mt- pitaro klamakasu. Tasmi kule sabba
spateyya tass yeva ahosi.
S kira abhirp psdik paramya vaapokkharatya samanngat
devacchar-paibhg piy ca ahosi manp saddh pasann ratanattaya-mmik
paivasati. Tasmi pana nagare sehisenpati- uparjdayo ta attano
pdaparikatta kmayamn manusse pesesu pakrehi saddhi. S ta
sutv cintesi :- mayha mtpitaro sabba vibhava pahya mat. Maypi tath
gantabba. Ki me patikulena. Kevala citta vinsya bhavati. May panima
dhana Buddha-ssane yeva nidahitu vaatti cintesi. Cintetv ca pana tesa
mayha patikulenatthoti paikkhipi.
S tato pahya mahdna pavattent samaa- brahmae santappesi.
Athparabhge eko assa-
gacchanto gamma imasmi gehe nivsa gahi. Atha so vijo ta disv dhtusineha patihpetv gandha- mla- vatth- lankrdh tass upakrako hutv
gamanakle - Amma etesu assesu tava ruccanaka assa gahh ti ha.
Spi asse oloketv eka sindhavapotaka disv eta me deh ti ha.
Vijo - Amma eso sindhavapotako. Appamatt hutv paijaggh ti vatv
ta paipdetv agamsi.
Spi ta paijaggamn ksa- gm- bhva atv samm paijaggant
eva cintesi- puakaraassa me sahyo laddhoti agatapubb ca me Bhagavato
sakala marabala vidhmetv Buddhabhtassa Jaya- mah Bodhibhmi.
Yannnha tattha gantv Bhagavato Jayamahbodhi vandeyyanti cintetv
bah rajata- suvaa- mldayo krpetv ekadivisa assa abhiruyha ksena
gantv bodhi-malake hatv- gacchantu ayya suvaaml pjetunti ugghosesitenettha:
121
assamabhiruyha
gantv
nibandha
vanditv
gacchati.
122
123
PNYADINNASSA VATTHU
124
DUGGATASSA DNA
!
Ahosi duggato pubbe
Dna denti nar tattha
.
.
Brasi-puruttame
nimantetvna bhikkhavo
.
.
Sampaa.vatthlakr
Paratthapi pahahva
.
.
.
.
Avahitova sasro
Kalya.vimukh satt
.
.
.
.
jvmi kasirenaha
appabhogo anhiyo
.
.
sukhette sdhu.sammate
parattha sukhito siy
.
.
bhati katvnanekadh
nimantetvna bhikkhavo
ysena adsaha
Tena kammavipkena
.
.
Jtomhi dibbakmehi
Dghyuko vaavanto
.
.
modamno anekadh
tejasca ahosaha.
125
SUMANDEVIY VATTHU
parivisati.
Anthapiikopi
Mahsubhadda
nma
sotpann
hutv
patikula
gat.
Atha
Suman.
devi
nma
126
sati
paccupahpetu
asakkont
vippalamn
matti
me
127
Na hi verena verni
Averena ca sammanti
.
.
sammantdha kudcana
esa dhammo sanantano.
vuhi samativijjhati
rgo samativijjhati.
vuhi na samativijjhati
rgo na samativijjhati.
Appamdo amatapada
Appamatt na myanti
Appamdena maghav
Appamda pasasanti
pahavi adhisessati
niratthava kaingara.
vaagandha ahehaya
eva gme mun care.
Na paresa vilomni
Attanova avekkheyya
na paresa katkata
katni akatni ca.
Yathpi puppharsimh
Eva jtena maccena
vtena na samrati
na samijanti pait.
128
na ta duccarita care
asmi loke paramhi ca.
Sabbappassa akaraa
Sacitta pariyodapana
kusalassa upasampad
eta Buddhna ssana.
Yo ca Buddha ca dhamma ca
Cattri ariya.saccni
Dukkha dukkhasamuppda
Ariyacahagika magga
dukkhassa ca atikkama
dukkhpasamagmina.
eta saraamuttama
sabbadukkh pamuccati.
Na chu na ca bhavissati
Ekanta nindito poso
na cetarahi vijjati
ekantam v pasasito.
Na tvat dhammadharo
Yo ca appampi sutvna
Save dhammadharo hoti
129
Dhammrmo dhammarato
Dhamma anussara bhikkhu
dhamma anuvicintaya
saddhamm na parihyati.
130
!
Mano pubbagam dhamm
Manas ce paduhena
Tato na dukkhaanveti
!
Dhamm mano pubbagam (honti), mano seh (honti), manomay (honti),
(Yo) ce paduhena manas bhsati v karoti v, tato dukkha na anveti
cakka vahato pada iva.
Dhamm mano pubbagam (honti), mano seh (honti), manomay (honti),
(Yo) ce pasannena manas bhsati v karoti v, tato sukha na anveti
anapyin chy iva.
Dhamm dhara mma =
Pubbagam pubba + + gam =
Manoseh mana + seha mano
o
Manomay mana may
Paduhena pa + dusa padusa ta
ha disa diha nasa naha
asa daha isu iha
Bhsati hsa
Karoti kara
Anveti anu + eti i u v
Cakkava Cakka + iva
Vahato vaha vahanta
Pasannena pa + sada ta
nna bhidi bhinna chidi chinna chada
channa
Anapyin Na + apyin na an Apyin apa + aya
131
Soa + mlhi
Nabhas
Kira
Nihitani + dh
KlamakasuKla + akasu =
Klamaksi
Speteyya
Vaa-pokkharatya
Devacchar
Ratana + ttaya + mmik
Pdaparikatta
Vibhava
Pati + kulena
Kevala
Tato pahya
Nivsa gahi
Potaka
Paijagghi
Pua + karaassa
Vidhametv
Mahisu
Tato + ppabhuti
Nagara + upavane
Nibandha
Devassa + anurpa
Bhane
Niln
Gahana + sajj
Nivatti
Pahiy
Saa + datv
Vega janetv
ksa ullaghi
Sandhretu
Parigalitv
Tiracchnagat
Mantvna
Sutta-ppabuddho
Mtugm
Yannnha
Janapada
Mlake
Nad + tra
Ugghosesi
Gabbhin + itth
Ma + anuggaha
Kammaja-vt
132
Vijyitu + asakkont
Khalu
Pipsit + amhi
Kalya-vimukha
Karuyanto
Laddh + asss
Kasirena
Katipaya
Kapao
Paicca
Dno
hianto
Anhiyo
Sandhi chinditv
Sdhu + sammate
Maapa
Pacchbha
ysena
Gha bandhitv
Pysa
gantuko
npesi
Devasika
ghtahna
Dnagga
Sajnitv
Hadaya
Muhuttena
Garahanti garaha
Asaddhahanto
Ruci
Tassa-agghaaka
ka =
Duggato
Bhatiy
Kiccni
Tuha-hahe
Ativiya
Pamudite
Jnanti
Dakkhieyy
Jinoras
vahito
Sasro
Jna
Tesu vicrentesu
Cittarpa
Asakkonto sakka
Parivisitu pari + visa =
Sarrakicca
Upadhrenti
upa + dhara
Kretv kara
hapesih
Veyyvacca karonti
Rodanto ruda
Assumukho assu mukha
Sotpann
133
sota
panna
Klakat
Ekasika
Patikula
Sakadgmiphala
Tathrpena aphsukhena
tura
hrpaccheda
Pakkospesi pa + kusa
Vippalapasi vi + pa + lapa
Klamaksi
Uppannasoka
Uppanna u + pada
Hirottappasampann hiri
ottappa
sampann
Paccupahpetu pati + upa +
h
Mat mara
Kathita katha
Mahallikatt
Nibbatt ni + vatu
Pecca pa + i
Katapuo
Gat gamu
134
Paleti pala
Verena
Vilomni
Sammanti samu
Avekkheyya ava +
Sanantano sana
+ tana
ikkha
Kayir kara
Agra
Mlgue
Du + channa
Maccena
Vuhi
Maati mana
Samativijjhati sa + ati +
vijjha
Selo
Eka-ghano
Pecca
Vtena
Kamma-kiliha
Samrati sa + ira
Modati muda
Visuddhi
Samiddhi
Sa
Sagme
Tappati tapa
Myanti m
Maghav Sakka
Pasasanti pasasa
Garahito garaha + ta
Adhisessati adhi + si
Chuddho
Apeta-vio
Ni + attha
Kaingara
Bhamaro
Ahehaya
Jeyya j
Tasanti tasa
Haeyya haa
Ghtaye haa
135
!
A
Abhibhavati - (abhi + bh)
gacchati - ( + gamu)
gatasamao
Aggi
Abhibh
Aha
Abhidhamma
Aha
hra
harati - ( + hara)
Abhijnti - (abhi + )
Aja
Aj
Ajja
Abhimagala
ksa
Abhimukha
Alikavd
Abhi
ma ( )
cariya
Amacca
dara
Amba
dya
Ambara
Adhibhta
Amhka
Amu
Aguli
Adhipati
Aa
Annada
Aatara
Adhisla
Antevsiko
Adhista
Antima
Adhitihati - (adhi + h)
Anu
Ag - (gamu)
Anulomato
136
Anunyaka
Ass
Anupubba
Aavi
Ativiya
Anurja
Apa ()
pabbata
Atisundara
Atithi
Atta
pana
Attha
Apara
Aha
Ahdasa
Aparaha
Ahama
Apaslya
Ahi
Apavda
Atthi
Api
Avabodha
Apidhna
Appa
Appamda
Arahanta
Avajnti - (ava + )
rma
roceti - ( + ruca)
rogya
Avamaati - (ava + mana)
Asdhu
vuso
sana
Aya
Asi
Ayomaya
Asikaaho
yu
Asti
Assa
B
Bahudh
137
Bla
Bh
Blat
Bhujaga
Blatta
Bhujitukma
Balavantu
Bhmi
Bandhumantu
Bhujati -(bhuji)
Bhagavantu
Bhta
Bhagin
Bja
Bhajati - (bhaja)
Brahmacr
Buddha
Bhaati - (bhaa)
Buddhadesita
Bhaa
Bujjhati - (budha)
Bhagrika
Bhante
Cakkhu
Bhariy
Canda
Bhs
Carati - (cara)
Bhsana
Catuttha
Bhattu
Cattsati
Bhtu
Catu
Bhava
Catuddasa
Bhavati - (bh)
Ceta
Bhaveti - (bh)
Cha
Chatta
Bhaya
Chaha
Bhikkhu
Cira
Bhikkhun
Bhinna
Corabhaya
!
Corayati - (cura)
Coreti - (cura)
138
Cuddasa
Dhammika
Dhana
Dakkhia
Dhvati - (dhva)
Dna
Dhenu
Daa
Dhtu
Da
Dhitimantu
Draka
Drik
Dhovati - (dhova)
Dru
Dhunti - (dhu)
Drumaya
Dibbati - (diva)
Dgha
Dasa
Dinakara
Dsa
Dpa
Dsi
Dis
Dtu
Dihadhammo
Dyaka
Deseti - (disa)
Divasa
Deti - (d)
Dosa
Deva
Du
Devi
Duddama
Deyya
Duggati
Dhamma
Duhitu
Dhammacri
Duranubodha
Dhammadhara
Dutiya
Dvdasa
Dhammasl
Dvi
Dhammat
Dvikkhattu
Dhammavd
139
Eka
Harati - (hara)
Ekdasa
Hattha
Eaka
Hatthi
Eva
Hatthin
Have
Eva
Hi
Hyo
Gacchati - (gamu)
Gahapati
Icchati - (isu)
Gma
Gmagato
Idni
Gamaka
Idha
Gamana
Gmat
!
Gag
Ima
Itara
Gantukma
Ito
Grayha
Iva
Gati
Isi
Ghara
Ghaa
Janaka
Ghosana
Janan
Gilna
Janat
Gti
Jaya
Go
Jyati - (jana)
Gotrabh
Jeha
Guavantu
Jetu
Jeyya
140
Jinti - (ji)
Khanti
Jvati - (jva)
Khetta
Khippa
Ka
Khra
Kadariya
Khuddaka
Kammja
Ki
Kampati - (kampa)
Kati
Kaha
Kodha
Kaniha
Kodhana
Kaniya
Ka
Koi
Kapi
Kuddla
Kraka
Kujjhati - (kudha)
Karaa
Kumbhakra
Karaya
Kassaka
Kujara
Katama
Kpa
Kata
Labhati - (labha)
Katara
Lakkha
Kattu
Lekhana
Kattukma
Likhati - (likha) !
Kavi
Lobha
Kyika
Loka
Khdati - (khda)
Lokahita
Khaggavisakappa
Lokika
Khajja
Khaati - (khaa)
Loika
M
Maccha
Maccu
141
Mutti
Madhu
Magga
Nagara
Maggika
Ngarika
Mahanta
Nma
Mahes
Namo
Majja
Narapati
Majjhima
Nr
Mlkra
Nara
Mama
Ntha
Mana
ti
Mna
Nattu
Maca
tu
Mai
Nv
Manomaya
Nvika
Manussatta
Nava
Maraa
Navama
Msa
Navuti
Mtula
Netu
Mtuln
Nirhra
Mayha
Nca
Medha
Nicaya
Medhv
Medhvin
Mitta
Mukha
Muni
Nidhya
142
Pibhs
Pana
Paca
Nla
Pacadasa
Nrasa
Pacadh
Nroga
Pacama
Paita
Nittaho
Paha
Pata
Paarasa
Pa
Pakra
Odana
Pasa
Oj
Ppa
Osadha
Ppaka
Osadhasl
Ppakr
Ovda
P
Pabala
Pabbata
Para
Pacati - (paca)
Par
Pacchbhatta
Pacchima
Pda
Parbhava
Parjaya
Pari
Pariccheda
143
Pema
Pta
Pha
Pti
Parisuddha
Pasattha
Pitu
Potthaka
Pubba
Ptarsa
Pubbaha
Patati - (pata)
Pucchati
Pati
Pjeti
Pati
Pua
Patideti - (pati + d)
Patikkamati - (pati + kamu)
Puakr
Puppha
Purato
Pailekhana
Puratthima
Pailoma
Putta
Paipad
Puttika
Patirja
Rja
Patirpa
Raja
Patisota
Rajatamaya
Rjin
Pto
Rakkhati
144
Ratha
Sameti
Rathakra
Sm
Rati
Samm-Sambuddha
Ratta
Raha
Sammukha
Ratti
Sa
Roga
Sagha
Rukkha
Rundhati - (rudhi)
S
S
Sabba
Sara
Sabbad
Saraa
Sabba
Satta
Sabbaso
Sahassa
Sabbath
Sata
Sacca
Sattadasa
Sad
Sattama
Saddh
Sahi
Sdhu
Sattati
Sdhu
Satthu
Sdhuka
Syamsa
Sahya
Sen
Sl
Seta
Seha
Sla
Samaa
Sladhana
Sambuddha
Sira
Sta
145
Siya
Tass
So
Tatiya
Soka
Tava
Soasa
Teja
Sotu
Terasa
Sovaamaya
Tesa
Su
Subhvita
Ti
Tia
Sda
Tisati
Sudubbala
Tumhka
Sudesita
Sugati
Tuyha
Sujana
Sukara
Ucca
Sukhita
Ucchindati - (u + chidi)
Sunakha
Udaka
Suti - (su)
Udaya
Suve
Uggacchati - (u + gamu)
T
Tad
Taka
Ukkhipati - (u + khipa)
Tama
Uha
Tah
Upa
Tapa
Tarati (tara)
Updna
Tarua
Tsa
Tassa
146
Vassa
Vattha
Upagaga
Vattu
Vaya
Vyamati
Upakaa
Veyya
Upanagara
Vibhava
Vicarati - (vi + cara)
Uparja
Upsaka
Vigata
Upaskh
Vihaati
Vhi
Vikkhipati
Upsik
Viloma
Ura
Vimala
Uttara
Vimukha
Vimutti
Uttarati - (u + tara)
Visama
Vsati
Vc
Viskh
Vceti - (vaca)
Visoka
Vadati - (vada)
Vadh
Vanavsa
Viya
Vandati - (vanda)
Vuddha
Vaa
Vykaroti - ( vi + + kara)
Vapati
147
Y
Y
Ycaka
Yad
Ygu
Yasa
Yathbala
Yathkamma
Yathsatti
Yathvuddha
Yva
Yvadattha
Yvajva
Yogga
148
a
t
a`
tm
u
O
u_
OD
e
{
o
Mo
kh
gh
ch
jh
ps
th
dh
t
#
d
!
z
P
w
w
q
'
n
e
149
ph
bh
p
y
b
A
x
b
m
r
y
,
r
&
l
v
v
0
s
o
h
[
]
V
ka
ki
ku
ke
ko
ka
k`
@k
@k`
kA
um
ud
uD
uk
ul
au
aum
uH
ka
ki
ko
ku
ek
eka
A
tH
150
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
0
0
151!
!!!
!!!!!
!!
!!!
A
a
B
a;
H
E
J
ao
!!!
!!!!!
!!
kh
gh
ch
jh
!!!
!!!
L
k
M
%
N
g
O
`
Q
c
R
z
S
j
T
Z
!!
th
dh
!!!
!!!
V
$
W
#
X
@
Y
!
a
t
b
q
c
d
d
/
e
n
!!
ph
bh
!!!
!!!
f
p
g
f
h
b
i
.
j
m
!!
!!!
k
y
l
r
m
l
o
v
p
s
q
h
s
@
t
!
!!
ka
ki
ku
ke
ko
ka
!!!
!!!
L
k
L
k;
L
ik
L
kI
L
ku
L
kU
L
ke
L
ko
Lw
k
!!
!!!
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
0
0
!!!
!!!
!
152
!!!!!
!!
!!!
!!!!!
!!
!!!
!!
!!!
!!
!!!
!!
!!!
!!
!!!
!! !