n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 1

MC LC

LI M U ................................................................................................................. 3
TNG QUAN L THUYT .......................................................................................... 4
I, Gii thiu chung v kh t nhin v kh ng hnh ................................................. 4
1, Thnh phn v tnh cht chung ca kh t nhin v kh ng hnh
[1]
................. 4
2, Lch s pht trin ca kh t nhin ...................................................................... 5
II, Cc phng php ch bin kh t nhin v kh ng hnh ..................................... 7
1, Chun b ch bin ........................................................................................... 7
2, Phng php ch bin kh bng phng php ngng t ..................................... 8
3, Ch bin kh bng phng php hp th ............................................................ 9
4, Ch bin kh bng phng php chng ct ....................................................... 10
III, C s ha l ca qu trnh ngng t nhit thp .............................................. 11
1, Khi nim v qu trnh ngng t ....................................................................... 11
2, c im ca qu trnh ngng t ...................................................................... 11
3, Qu trnh chuyn pha ca kh ng hnh. ......................................................... 12
4, Hng s cn bng pha
[1]
. ................................................................................... 16
5, Phng php tnh thnh phn lng hi
[1]
.......................................................... 16
6, Qu trnh ngng t nhit thp trong ch bin kh ng hnh ....................... 17
IV, Tng quan v cc cng ngh ch bin kh bng phng php ngng t nhit thp
................................................................................................................................... 19
1. Phn loi cc s cng ngh........................................................................... 19
2. Phn tch la chn cng ngh
[1]
......................................................................... 20
3. Cc thit b chnh c trong qa trnh ch bin bng phng php ngng t nhit
thp. ....................................................................................................................... 27
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 2

TNH TON.................................................................................................................. 33
I, M phng cng ngh bng phn mm HYSYS ..................................................... 33
1. Xy dng c s m phng ................................................................................. 33
2. Xy dng lu trnh chnh................................................................................... 33
3. Thit lp chu trnh lm lnh bng propan .......................................................... 37
4. Thit lp Spreadsheet xc nh lng propan ................................................... 39
II. Kt qu .................................................................................................................. 41
1, Cn bng chung ca qu trnh ........................................................................... 41
2. Cn bng vt cht ti cc thp tch ................................................................... 43
3. Cn bng nhit lng ti cc thp tch.............................................................. 46
4. Kch thc thit b chnh ................................................................................... 48
KT LUN ................................................................................................................... 49
TI LIU THAM KHO ............................................................................................. 50



n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 3

LI MO AU

Ngnh du kh Vit Nam l mt ngnh mi pht trin c hn 20 nm nhng
chim mt phn quan trng trong s pht trin ca t nc. c bit l ngnh cng
nghip ch bin du kh. y l mt trong nhng tin c bn pht trin cc ngnh
cng nghip quan trng ca t nc.
Cng vi qu trnh khai thc v ch bin du th, th ngnh cng nghip ch bin
kh hin ang pht trin mnh m. Sn phm ca cc nh my ch bin kh ca Vit Nam
hin nay l kh kh thng phm, LPG v condensate. Trong c hai loi sn phm
LPG v Condensate c tn dng trit mang li hiu qu kinh t mang li hiu qu
kinh t cho quc gia. Sn phm kh kh thng phm m thnh phn ch yu l kh metan
v etan, phn ln c dng lm nhin liu cho cc nh my in, chim 85 90% sn
lng kh, c gi tr kinh t thp. Trong khi , lng kh dng lm nguyn liu cho cc
nh my m C Mau v m Ph M, ch chim 6%
[9]
.
Cng vi s pht trin khoa hc k thut, t kh t nhin v kh ng hnh ngi ta
sn xut ra nhiu sn phm khc nhau nh: ru, axeton, NH3, phn bn, cht ty ra
tng hp c ng dng trong nhiu ngnh nh: m phm, dt may, gia dng
phc v cho cng nghip v i sng nhn dn.
Chnh v nhng li ch to ln m nghnh du kh ni chung v ngnh ch bin kh
ni ring em li th vic u t v pht trin cng nghip ngnh cng nghip mi nhn
ny l mt i ng hng ca ng v nh nc ta nhm thc y kinh t v ci thin i
sng nhn dn.
Trong phm vi n ny ta ch nghin cu phng php ch bin kh bng phng
php ngng t nhit thp v phng php ny va n gin m cho hiu qu cao, v c
tnh kh thi nht.

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 4

TONG QUAN L THUYET
I, Gii thiu chung v kh t nhin v kh ng hnh
1, Thnh phn v tnh cht chung ca kh t nhin v kh ng hnh
[1]
Nhng cu t c bn ca kh t nhin v kh ng hnh l: metan, etan, propan,
butan (normal v izo). Kh t nhin c khai thc t cc m kh, cn kh ng hnh
c khai thc t cc m du ng thi vi qu trnh khai thc du m. Trong kh t
nhin thnh phn ch yu l metan (chim n 98% th tch). Cc m kh t nhin l cc
ti kh nm su di mt t.
Kh ng hnh nhn c t cc m du cng vi qu trnh khai thc du m.
Trong thnh phn ca kh ng hnh ngoi cu t chnh l metan cn c etan, propan,
butan v cc hydrocacbon nng vi hm lng ng k. Thnh phn nhng cu t c bn
trong kh thay i trong phm vi kh rng ty theo m du khai thc. Ngoi ra trong
thnh phn kh t nhin v kh ng hnh cn c H2O, H2S, cng cc hp cht cha lu
hunh, S, N2 v heli.
Ngi ta cn phn loi kh theo hm lng hydrocacbon t propan tr ln. Kh
giu propan, butan v cc hydrocacbon nng (trn 150g/m
3
) c gi l kh bo (kh du).
T kh ny ngi ta ch xng kh, kh ha lng LPG v cc hydrocacbon cho cng ngh
tng hp hu c. Cn kh cha t hydrocacbon nng (t propan tr ln, di mc 50g/m
3
)
gi l kh kh (kh gy), c s dng lm nhin liu cho cng nghip v i sng, lm
nguyn liu cho cng ngh tng hp hu c, nguyn liu cho sn xut phn m, sn xut
etylen, axetylen, etanol
Tr lng kh nc ta c th pht hin c tnh vo khong 1.300 t m
3
khi kh.
Tr lng ny phn b trn ton lnh th nhng ch yu l cc b Nam Cn Sn, Sng
Hng, Ma Lay Th Chu.

Bng 1.1: Thnh phn kh b Cu Long (% theo th tch)
M

Thnh phn
Bch H
(l 09)
Rng (l 09)
Rng ng
(l 09)
Ruby (l 09)
Kh t do ng hnh
Metan C1 76,82 84,77 76,54 77,62 78,02
Etan C2 11,87 7,22 6,89 10,04 10,57
Propan C3 5,89 3,46 8,25 5,94 6,70
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 5

Butan C4 1,04 1,7 0,78 2,83 1,74
Condensat C5+ 0,32 1,3 0,5 0,97 0,38
N2 0,5 - - 0,33 0,6
CO2 1,00 - - 0,42 0,07
H2S - - - - -

Bng 1.2: Thnh phn kh mt s b nc M
[7]
M

Thnh phn
Hugoton Austin Deep Lake Carthage Earth
Metan C1 71,51 79,74 98,5 90,06 92,76
Etan C2 7,0 9,10 0,87 4,05 3,03
Propan C3 4,40 2,80 0,17 1,51 1,36
Butan C4 0,99 0,50 0,06 1,11 0,80
Condensat C5+ 0,02 0,16 0,10 0,74 1,64
N2 15,50 7,30 - 1,83 -
CO2 - - 0,30 0,70 0,41
H2S - - - - -
Heli 0,58 0,40 - - -

2, Lch s pht trin ca kh t nhin
Kh t nhin c pht hin t thi c i Trung ng. Hng ngn nm trc,
n c ch n khi xut hin ngn la chy mi khng tt do st nh ti nhng ni
kh r r. Ti Persia, Hy Lp v n , h xy dng nhng n thi xung quanh nhng
ni phc v tn gio. Tuy nhin, gi tr v nng lng khng c ch cho n
tn nhng nm 900 TCN, ngi Trung Quc khoan ging kh t nhin u tin vo
nm 211 TCN. Ti Chu u, kh t nhin khng c bit n cho n khi c pht
hin ti Anh vo nm 1659, mc d n tn 1790 n mi c thng mi ha. Nm
1821 ti Fredonia, M ngi dn pht hin thy nhng bt kh ni ln ti mt con lch.
Wiliam Hart, c coi cha ca ngnh kh thin nhin, o ging kh u tin ti Bc
M.
Trc y, kh thin nhin c pht hin nh l h qu ca qu trnh thm d du
th. Kh t nhin c coi l sn phm khng mong mun, trong qu trnh khoan du gp
phi m kh, cng nhn phi dng khoan v kh t do thot ra ngoi. Cho n tn
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 6

nhng nm 70 ca th k trc, cuc khng hong du m xy ra khin kh t nhin tr
thnh mt trong nhng ngun nng lng quan trng bc nht trn th gii Trong sut th
k19, kh t nhin hu ht ch c dng chiu sng ti ch do kh khn trong vic vn
chuyn ng di. n nm 1890 vi s pht minh chng r r khp ng ni dn n
s thay i quan trng. Nhng phi n tn nhng nm 1920, cng vi s pht trin ca
cng ngh ng ng, vn chuyn kh t nhin ng di mi c a vo thc t. Tuy
nhin, ch sau Chin tranh Th gii th II th kh thin nhin mi pht trin mnh m do
s tin b trong h bn cha v vn chuyn kh.
Nc Nga l nc c tr lng kh ln nht th gii, chim khong 23,9%. Cho
n nm 2010, tng sn lng kh t khong 588,9 t m
3
kh. Trong khong 1/3 dng
xut khu sang chu u v cc nc SNG. Ngun li thu t vic xut khu du v kh
v cng to ln khi chim n 25% GDP ca nc Nga.
M, kh t c vai tr cc k quan trng khi chim 23% tng nng lng s
dng. T etan ch bin 40% etylen phc v cho sn xut nha tng hp, oxit etylen,
cht hot ng b mt, nhiu sn phm v bn sn phm ha hc khc. Ngoi ra t kh t
nhin v kh ng hnh, sau khi lm sch v ch bin kh ngi ta cn nhn c mt
lng ln lu hunh, heli v mt s sn phm v c khc phc v cho nhiu ngnh kinh
t quc dn. M v Canada l mt trong hai nc ng u v sn xut heli, mt trong
nhng sn phm quan trng nht trong cng ngh nghin cu v tr, nghin cu k thut
thm lnh, sc k...
Trong nhng nm gn y cc nc Trung ng (Iran, Arapxeut, Beren...) d nh
hon thnh chng trnh v khai thc, ch bin v vn chuyn kh ng hnh vi tng gi
tr khong 33 t USD . Ngi ta ngh rng iu ny cho php xut khu khong 46 triu
tn LPG mi nm.
Ring Vit Nam ngnh du kh nc ta tuy mi hnh thnh v pht trin nhng
vi tim nng v kh kh phong ph, th y l mt tin quan trng ngnh cng
nghip ny pht trin hn. Cho n nay Vit Nam ang khai thc 6 m du v 1 m du
kh, hnh thnh 4 cm khai thc du quan trng:
Cm m th nht : nm vng ng bng Bc B gm nhiu m kh nh, trong
c Tin Hi C, tr lng khong 250 m
3
/kh, bt u khai thc t thng 12 nm
1981vi trn 450 triu m
3
/kh phc v cho cng nghip a phng v l ngun nguyn
liu cho cng nghip kh cc tnh pha Bc.
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 7

Cm m th hai: thuc vng bin Cu Long, gm cha 4 m du : Bch H,
Rng, Rng ng, Rubi l cm quan trng nht hin nay, cung cp trn 96% sn lng
du ton quc.
Cm m th ba: vng bin Nam Cn Sn gm m du i Hng ang khai thc
v cc m kh pht hin khu vc xung quanh l Lan Ty, Lan , Hi Thch, Mc
Tinh v m du kh Rng i Ty ang chun b a vo khai thc .
Cm m th t : ti thm lc a Ty Nam bao gm m Bungakclwa - Ci Nc
ang khai thc du, m Bunga Orkid, Bunga Parkma, Bunga Ry ti khu vc tha thun
thng mi Vit Nam Malaysia l khu khai thc v cung cp kh ln th hai v s l c
s m bo s pht trin khu cng nghip du kh C Mau Cn Th .
Vi tim nng v kh kh phong ph nh vy, Vit Nam c nhiu iu kin pht
trin cng nghip khai thc v ch bin kh thc y mnh hn nn kinh t v a t
nc ta ln mt tm cao mi.

II, Cc phng php ch bin kh t nhin v kh ng hnh
1, Chun b ch bin
Kh sau khi khai thc ngoi cc cu t chnh l cc hydrocacbon parafin cn cha
cc tp cht nh: bi, hi nc, kh tr, CO2, H2S v cc hp cht hu c ca lu hunh.
Tc khi a vo ch bin, kh cn phi qua cng on chun b, ti tin hnh loi b
cc tp cht k trn bng qu trnh tch bi, tch hi nc v kh axt.
C rt nhiu cc phng php loi b c hc nh:
- Lm sch kh bng phng php lng.
- Lm sch kh bng phng php t.
- Lm sch kh bng phng php lc.
- Lm sch kh bng phng php in trng.

Cc phng php trn c nhiu u nhc im:
- i vi phng php lng di ca tc dng ca trng lc th thit b cng
knh, hiu qu thp, nhng n gin thng dng.
- i vi phng php lc di tc dng ca lc ly tm th thit b gn hn,
song khng th lc hon ho c i v ht nh, phng php tn nhiu
nng lng.
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 8

- i vi phng php lm t th kh lm ngui bo ho hi nc nn mt
s trng hp khng dng.

i vi phng php in trng l c u im hn c:
- sch cao: 90-99%
- Nng lng tiu hao t
- Tr lc khng qu 3-5 mm ct nc
- Tin hnh nhit cao, trong mi trng n mn ho hc.
- C th t ng ho v c kh ho hon ton.
- Nhng cng c nhc im l tin chi ph cao v tiu hao in nng ln.
S c mt ca nc trong kh c th to hydrat, cn tr qu trnh vn hnh ca cc
thit b trong qu trnh ch bin kh ( nh bm, qut, my nn). hn ch tc hi ca
hin tng ny, kh cn c dehydrat bng cch sy kh hoc trn thm vo kh hoc
trn thm vo kh tc nhn c ch qu trnh to hydrat.
Mc ch ca qu trnh sy kh hay dng cht c ch to hydrat l tch bt lng
hi nc v to ra cho kh c nhit im sng theo nc thp hn so vi nhit cc
tiu m ti kh c vn chuyn hay ch bin.
C nhiu phng php sy kh:
- Sy kh bng phng php hp th
- Sy kh bng phng php hp ph.
- S dng cht c ch qu trnh to hydrat.
lm sch kh khi H2S, CO2 v cc hp cht hu c cha lu hunh ta thng
s dng cc dung mi hu c sau:
- Lm sch bng dung mi Alknol amin
- Lm sch bng dung mi vt l v dung mi tng hp.

2, Phng php ch bin kh bng phng php ngng t
Tin hnh ch bin kh bng phng php ngng t nhit thp t -25
o
C n -
35
o
C p sut cao 3,0 4,0 Mpa. y c coi l phng php c hiu qu v kinh t hn
c ch bin kh t nhin v kh ng hnh.
Kh ng hnh t x nghip khai thc du c nn bng my nn kh sau c
lm lnh v a vo thit b sy kh tch m ri c a qua thit b trao i nhit v
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 9

lm ngui sau kh c a n thit b ngng t nhit thp. Ti , kh c nn
v lm lnh ti nhit m cn thit, sau hn hp kh c a sang b phn tch kh,
lc ny mt phn hydrocacbon ngng t c tch ra.
Sau khi c nn v lm lnh th hn hp kh b tch ra thnh hai phn:
Phn ngng t (gi l condesat) ca bc nn v lm lnh. Kh ng hnh c bm
t thng cha qua b phn trao i nhit sang ct tch etan. Ti phn on cha metan
v etan c tch ra. Sau benzin l phn ngng t tch metan v etan qua thit b
trao i nhit vo bnh cha, t n c a i ch bin tip.
Phng php ngng t nhit thp tch bezin t kh ng hnh l phng
php rt tn km, thc hin c cn c thit b lm lnh phc tp. Tuy nhin do s
cng ngh tng i n gin, m hiu qu tch benzin ra khi hn hp kh kh cao, trit
nn phng php ny c ng dng rng ri trong cng nghip ch bin kh.

3, Ch bin kh bng phng php hp th
Ngoi ch bin kh bng phng php ngng t th ngi ta cn p dng phng
php hp th ch bin kh. Phng php ny da trn c s ca 2 qu trnh chuyn
khi c bn: hp th v nh hp th.
Bn cht vt l ca qu trnh l s cn bng gia dng kh v dng lng do s
khuch tn cht t pha ny sang pha khc. Khi t cn bng bn ng lc, s khuch tn
c xc nh bng hiu s p sut ring phn ca cu t b tch ra trong pha kh v pha
lng. Nu p sut ring phn ca cu t trong pha kh ln hn trong pha lng th xy ra
qu trnh hp th (hp th kh bi cht lng). V ngc li, nu p sut ring phn ca cu
t b tch ra trong pha kh nh hn trong pha lng th xy ra qu trnh nh hp th (thot
kh ra khi cht lng). i vi cc tnh ton thc t, ng lc ca qu trnh hp th c
biu th chnh xc hn khng ch qua p sut ring phn m cn qua nng ca cc cu
t tng ng.
Ti cc nh my ch bin kh, qu trnh hp th v nh hp th c thc hin
trong cc thp hp th v thp nh hp th (thp chng luyn) c cu to kiu thp a
hoc thp m, cht hp th c dng y l cc phn on benzin, kerosen hoc hn
hp ca chng.

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 10

4, Ch bin kh bng phng php chng ct
S chng ct nhit thp c thc hin qu trnh tch cc cu t nh trc
hiu qu hn s hp th nhit thp (HNI) v thit b ch to cng n gin hn.
Khc nhau v mt nguyn l gia hai s CNT v NTT l ch nguyn liu i vo thit
b sau khi lm lnh (khng c s tch s b m c a thng vo thp chng. Ti
xy ra s phn tch ring bit kh nguyn liu thnh kh kh(thot ra t nh thp) v phn
on hydrocacbon nng .
Ph thuc vo s nguyn l ca qu trnh chng ct nhit thp, thit b c
bn ca s l thp chng c chia thnh chng bc hi v thp ngng t bc hi.


Hnh 1a: S thp chng bc hi

1. Thit b trao i nhit; 2. Thp chng
bc hi; 3. Chu trnh lm lnh ngoi; 4.
Thit b tch; I. Kh nguyn liu; II. Kh
tch benzin; III. ng truyn nhit;
IV. Hydrocacbon nng; V. Hi lu

Hnh 1b: S thp ngng t - bc hi

1. Chu trnh lm lnh ngoi; 2. Thp tch;
3. Thp ngng t bc hi; I. Kh nguyn
liu; ; II. Kh tch benzin; III. ng
truyn nhit; IV. Hydrocacbon nng; V.
Hi lu; VI. Sn phm nh thp


n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 11

Vi 3 s cng ngh ch bin kh ni trn th ta c mt vi nhn xt sau: T
nhng u nhc im v phm vi cng dng ca mi cng ngh th phng php ch
bin kh bng NNT em li hiu qu cao nht. Phng php ny ph hp vi iu kin
ch bin kh ng hnh vi nng sut cng ngh l 5 triu m
3
/ngy, h s tch cu t
chnh l =75% propan .Mt khc vi phng php ny mang li hiu qu cao c bit
trong tnh hnh kinh t ca t nc ta hin nay th y l mt cng ngh ch bin kh n
gin, v kh thi nht.

III, C so ha l ca qu trnh ngng t nhit thp
1, Khi nim v qu trnh ngng t
Ngng t l qu trnh chuyn kh hoc hi sang trng thi lng bng cch
lm lnh kh hoc nn lm lnh kh ng thi.
C hai phng php tin hnh qu trnh ngng t :
+ Qu trnh ngng t gin tip: (hay cn gi l ngng t b mt ) tc l qu trnh
tin hnh trong thit b trao i nhit c tng ngn cch gia kh v tc nhn lm lnh i
ngc chiu nhau . Tc nhn lm lnh cho i t di ln trnh dng i lu t nhin
cn tr qu trnh chuyn ng ca lu th. Kh i t trn xung cht lng ngng t
chy dc xung t do v d dng.
+ Qu trnh ngng t trc tip (hay cn gi l ngng t hn hp). Qu ttrnh ny
tin hnh bng cch cho kh v tc nhn lm lnh tip xc trc tip vi nhau. Tc nhn
lm lnh c phun trc tip vo trong kh sau ngng t li thnh lng do vy thit b
ngng t trc tip thng khng t gi tr phn chia cao . Nn cht lng ngng t s trn
ln vi tc nhn lm lnh.

2, c im ca qu trnh ngng t
Qu trnh ngng t nhit thp c th c coi l qu trnh lm lnh ng p
(nu ta b qua mt vi tn tht p sut khi kh chuyn ng trong ng v thit b cng
ngh) cho ti nhit tng ng v p sut th xut hin pha lng.
Kh ng hnh v kh t nhin l mt hn hp bao gm nhiu cu t do qa
trnh chuyn pha v cc vng ti hn ca chng khc nhau nhiu so vi qa trnh tng
ng vi im l nhit v p sut ti hn. Khi nhit cao hn so vi nhit ti
hn th cht s tn ti trng thi mt pha. Khi d c thay i ca bt k t hp cc
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 12

thng s no th cng khng th a cht v trng thi hai pha c v vy mun ha
lng kh ta ch c php tin hnh nhit ti hn.
V d :
Nhit ti hn ca CH4 l Tc = 190,55K nhng vi nhit mi trng l Tmt
= 298K th Tc < Tmt. Do nu nn kh nhit mi trng th cho d c tng p
sut ti 500 atm th CH 4 cng khng ha lng, khi ta ch thu c kh CH4 nn.
Vy ha lng CH4 ta phi h nhit ca CH4 xung khong 111K (di nhit
si ca CH4 TsCH4 = 111,6 K vi p sut kh quyn .
iu ny c ngha l qu trnh ha lng mt phn hay ton b kh bng phng
php nn ch thc hin c khi h nhit kh xung di nhit ti hn.

3, Qu trnh chuyn pha ca kh ng hnh.
3.1 Qu trnh chuyn pha i vi kh mt cu t
[4]
.
Qu trnh chuyn pha i vi h kh mt cu t ta c th biu din trn trc ta
P-T trong trc tung l p sut v trc honh l nhit .

Hnh 2: Gin pha h mt cu t

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 13

ng HD, HC v FH l cc ng cn bng bao gm tp hp cc gi tr p sut,
nhit , ti c cn bng pha.
im H l im duy nht ti nhit v p sut xc nh ng thi tn ti ba pha
nm cn bng vi nhau. Ti ng cn bng nhit v p sut khng i h c th
chuyn pha bng cch thm vo hoc bt nng lng ca h.
Dc theo ng FH khng tn ti pha lng, v pha rn thng hoa thnh hi.
im C l im ti hn ng vi nhit ti hn T c v p sut ti hn Pc th ti
cc tnh cht ca pha lng v pha hi tr thnh ng nht.
i vi n cht im ti hn c nh ngha: l im m pha trn n pha lng
khng th tn ti nh mt pha c lp. Hay ni cch khc pha trn im ti hn kh
khng th b ha lng bng cch nn p sut cao.
ng HC thng gi l ng p sut hi hay ng cong im sng v ng
cong im bt ca n cht.
* Xt qu trnh pha ng p ca h mt cu t trn hnh 3.1.
Tm>nh trng thi rn. T o n b: h trng thi lng, ti b h
trng thi lng bo ha. Bt k s cung cp nng lng no cng lm cho lng ha thnh
hi nhit v p sut khng i. Ti d: h trng thi hi bo ha, tip tc tng
nhit s nhn c hi qa nhit .
3.2 Gin pha h nhiu cu t
i vi h nhiu cu t, v tr ca cc ng cong trn gin pha ph thuc vo
thnh phn ca hn hp v cc ng bao pha to thnh khng phi l mt mt phng,
m c chiu dy nh hnh ci li vi thnh phn l bin s phn nh chiu dy ca
ng bao pha. Trn hnh 3.2a th hin gin pha h nhiu cu t trong trc tung l
p sut v trc honh l nhit .


n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 14


Hnh 3: Gin pha h nhiu cu t

* im C l im ti hn, ti hai pha tr thnh mt pha.
* im M l im tng ng vi p sut ln nht m ti hn hp nhiu cu t
tn ti trng thi hai pha.
* im N: l im tng ng vi p sut ln nht m ti hn hp nhiu cu t
tn ti trng thi hai pha.
Bn tri ng cong im bt h tn ti trng thi lng khi bt u chm ti
ng cong im bt th h kh bt u xut hin nhng bt kh. Khi sang ng cong
im sng th ton b hn hp kh tr thnh hi t ng cong im bt v ng cong
im sng l min m tn ti cn bng gia hai pha lng v hi.
+ ng ABDE: biu din qu trnh ngng t ng nhit suy bin in hnh trong
cc m kh condensate. im A biu din pha lng cht nm bn ngoi ng bao pha
khi gim p sut ti im B bt u qu trnh ngng t. Tip tc gim p sut lng lng
hnh thnh nhiu hn t im A n D nm trong min suy bin c to bi cc
im thay i dc ca cc ng pha.
+ Khi tip tc gim p sut ra khi min suy bin i t D ti E th lng lng gim
dn cho ti khi t im sng (E) pha di im E h khng tn ti trng thi lng
ch tn ti trng thi hi.
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 15

im ti hn C ca hn hp kh hydrocacbon lun lun pha bn tri ca im
M v v tr m l rt quan trng v n nh hng n s thay i hng ca cc ng
lng hi bn trong ng bao pha. im ti hn C c th nm bn phi im N th hin
nh hnh di y.

Hnh 4a: nh hng ca thnh phn
n ng bao pha ca h metan -
propan
Hnh 4b: V tr qu tch ti hn ca mt
s h bc 2

Trn hnh 3.2b l gin ca h bc hai metan-propan cho thy nh hng ca
thnh phn n hnh dng v tr ca ng bao pha th ng cong ngoi cng l cc
ng p sut hi ca metan - propan bt u t im ti hn ba ng bao pha cn li
l ca ba hn hp c t l thnh phn metan - propan khc nhau c gi l qu tch ti
hn .
Nh vy v tr ti hn trn mi ng bao pha thay i theo thnh phn ca hn
hp cc hydrocacbon.
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 16

Ngoi ra cc tp cht nh phi hydrocacbon nh: H2O, CO2, H2S, N2 cng c nhng
nh hng ng k n ng bao pha ca hn hp kh trong iu kin nhit cao v p
sut thp .
- H2S, CO2 lm gim im p sut cc i tn ti lng hi ca hn hp kh.
- N2: Lm tng im p sut cc tr, tn ti lng hi hn hp kh v gim kh
nng trn ln.
4, Hng s cn bng pha
[1]
.
Cn bng pha ca hn hp kh khng phi l trng thi tnh m l cn bng ng,
vn lun tn ti s chuyn ng ca cc phn t t pha lng sang pha hi v ngc li,
tc bay v tc ngng t l bng nhau.
i lng c trng cho s phn b ca cc cu t gia cc pha iu kin cn
bng l hng s cn bng pha K c xc nh bng phng trnh :

i
i
i
y
k
x

Trong :
i
y : l phn mol ca cu t i trong pha hi.

i
x : l phn mol ca cu t i trong pha lng.
xc nh hng s cn bng pha ca h nhiu cu t c nhiu cu t c cc
phng php sau.
- Phng php gii tch: s dng cc phng trnh trng thi khc nhau, tnh
ton h s fugat v hot ca cu t, t xc nh hng s cn bng pha.
- Phng php gin : l cc gin th hin cc gi tr ca K ti p sut v
nhit xc nh ca tng cht. Phng php ny c u im l n gin, d xc
nh, sai s t 5 10%. Ph bin nht hin nay l s dng cc gin NGPA v
Neyrey.

5, Phng php tnh thnh phn lng hi
[1]
Xt phng trnh cn bng vt liu ton h :
F= V + L
Vi mt cu t bt k: F.Ci = V.
i
y

+ L.
i
x

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 17

Trong Ci : l phn mol ca cu t i trong nguyn liu vo thp tch.
i
y : l phn mol cu t i trong pha hi.
i
x : l phn mol cu t i trong pha lng.
Ki: hng s cn bng pha lng hi .
F : l tng s mol nguyn liu.
V: l tng s mol hi.
L: l tng s mol lng .
Gi s F = 1. ta c Ci = V.yi + L.xi
ng thi, theo nh ngha hng s cn bng pha yi = K.xi, ta c
.
i
i
i
C
x
L V K

;
( / )
i
i
i
C
y
V L K

Tng phn mol cc cu t phi bng 1, do
.
i
i
i
C
x
L V K

;
( / )
i
i
i
C
y
V L K

Bng phng php lp, chn cc gi tr L v K sao cho cc biu thc trn l ng.
Mt khc, c th vit yi - xi = 0
( 1)
0
( 1) 1
i i
i i
i
C K
y x
V K

Biu thc trn l biu thc tng qu thng c s dng trong lp trnh tnh ton
trn my tnh.

6, Qu trnh ngng t nhit thp trong ch bin kh ng hnh
Trong hn hp kh ng hnh c thnh phn cc hydrocacbon khc nhau nh:CH4,
C2H6Do vy tng ng s c cc nhit ngng t khc nhau, do qu trnh lm lnh
s xy ra nh sau:
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 18

+ Khi gim nhit ca hn hp kh th n mt lc no ca hn hp kh s
bt u ngng t(tng ng vi p sut ring phn trong hn hp kh) ln nht. Nu nh
cc cu t c phn b u trong hn hp ban u. Th cc cu t c nhit ngng t
ln nht s ngng t u tin. Kh hydrocacbon c c im quan trng l: chng ha tan
trong cc hydrocacbon lng, do khi chuyn sang pha lng khng ch c cc cu t
khc c nhit ti hn thp hn c nhit ca hn hp ti thi im .
V d:
Hn hp c 10% mol CH 4 c 90%mol C6H14 trong ng dn kh c th ngng t
hon ton khi lm lnh n 10
o
C vi P = 2MPa. Mc d nhit ti hn ca CH4 l Tc = -
82,6
o
C. Nhng khi c mt propan n vn chuyn sang pha kh.
Trong qu trnh ngng t nhit thp, qu trnh lm lnh kh ch din ra ti khi
t c mc ngng t nh mc ca pha hi (trong hn hp kh ban u) c xc
nh bng mc tch cn thit cc cu t ch yu ra khi hn hp . iu ny t c
nh nhit lm lnh cui cng hon ton xc nh ( tc ph thuc vo thnh phn ca
hn hp, p sut ca h). Nhit ny to c bng cch cung cp cho qu trnh mt
lng nhit lnh cn thit.
-Cng mt mc ngng t (ca hn hp kh ban u) c th t c bng
nhng t hp cc gi tr nhit v p sut khc nhau . Khi tng p sut trong h tc l
tng p sut ring phn ca tng cu t, mc ngng t nhit khng i s tng ln
v qu trnh ny cng s xy ra tng t lm lnh ng p .
- Mc ngng t cc hydrocacbon khi tin hnh trong qu trnh ng p v trong
qu trnh ng nhit. Tuy nhin, qa trnh ngng t ca hai trng hp ny li khc nhau.
C th trng hp ng nhit th mc ngng t tng nhng s phn tch cc cu t
hydrocacbon km. Ngc li i vi qu trnh ng p.
Vy: Vic la chn cc thng s ti u cho qu trnh ngng t nhit thp ph
thuc vo thnh phn ban u ca hn hp kh nguyn liu, mc phn tch cu t
chnh nh trc l rt quan trng.

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 19

IV, Tng quan v cc cng ngh ch bin kh bng phng php ngng t nhit
thp
1. Phn loi cc s cng ngh.
ch bin kh theo phng php ngng t nhit thp (NNT) c rt nhiu s
cng ngh khc nhau. V ta c th phn chia chng da vo mt s c im sau y:
- Theo s loi phn ly c bn
- Theo loi ngun nhit lnh
- Theo loi sn phm cui.
Theo ta c s phn loi cng ngh ch bin kh sau y:



Theo mi kiu phn chia th ta c cc s tiu biu sau:
+ S NNT mt bc
+ S NNT c tch s b etan
+ S NNT c chu trnh lm lnh dng tc nhn lnh hn hp
+ S NNT mt bc c chu trnh lm lnh ngoi bng propan v etan
nhn C2
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 20

+ S NNT hai bc c chu trnh lm lnh ngoi bng propan v etan
nhn C2
+ S NNT 3 giai on
+ S nh my ch bin kh s dng tubin gin n kh
+ S NNT hai bc c tuabin gin n kh, tit lu dng cht lng nhn
C3.
+ S NNT mt bc nhn C3c chu trnh lm lnh t hp.
+ S NNT hai bc nhn C3 c chu trnh lm lnh t hp (lm lnh
ngoi bng propan v tit lu dng cht lng).
+ S NNT hai bc nhn C3 c chu trnh lm lnh t hp (lm lnh
ngoi bng propan, tit lu dng cht lng v tuabin gin n kh).
+ S NNT ba bc nhn C3 c chu trnh lm lnh t hp.
2. Phn tch la chn cng ngh
[1]
Trong cng ngh ch bin kh bng phng php ngng t nhit thp.Da vo
s bc tch, kiu ngun lnh v cch a sn phm ra th ta c cc s cng ngh ch
bin kh khc nhau. Theo mi mt loi cng ngh ta u c nhng u, nhc im v
phm vi ng dng khc nhau.
hiu hn ta i xt mt s s cng ngh ch bin kh bng phng php
ngng t nhit thp.

2.1, S NNT mt bc nhn C>3 c chu trnh lm lnh bng propan v tch
s b etan.
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 21




* Nguyn tc hot ng:
Theo s th kh c ch bin nh sau: trc khi ch bin, kh nguyn liu c
a vo b phn tch kh s b, ti y n c lm lnh khi cc tp cht c hc v cc
cht lng dng ht( du, nc, cht lng ngng t)
Sau khi c lm sch s b, kh c a vo my nn (1), ti y kh c nn
ti p sut 3,0 - 4,0 Mpa v cao hn. kh nn i qua thit b lm mt bng khng kh (2),
c lm mt ti nhit -20
0
C -35
0
C ln lt trong cc thit b trao i nhit (3), (4)
v (5) do dng lnh ca kh kh v cht lng ngng t t thp phn tch (7) v (8),
hydroacbon ngng t c tch ra. T nh thp (7) kh kh thot ra, sau khi truyn
lnh b phn trao i nhit (4) c a vo ng ng dn kh chnh.
Phn ngng t t b phn phn tch (7) c bm n b phn trao i nhit (5),
ti y n c nng nhit ln do dng kh nhin liu vo. Sau cht lng ngng t
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 22

li c a vo thp tch (8), bm lun gi p sut cao cho pha hi ly ra t nh
thp tch ny trn vi dng kh nguyn liu trc khi vo b phn bay hi propan (6)
ngng t. Cn phn lng tch ra y thp i qua thit b trao i nhit (4) v c
a vo phn gia ca thp (9).
Do qu trnh t nng s b condensat trong thp tch (9), mt phn cc cu t
d bay hi ( ch yu l C1,C2 v mt t C3) c bay hi ln nh thp (9) gm c hn hp
metan, etan, propan c trn ln vi kh kh a vo ng ng dn kh chnh. Sn
phm y thp chnh l phn on cha hn hp propan v hydrocacbon nng.
Nh vy nguyn liu a vo thp tch etan (9) c tng t trng v vi lng
t hn so vi s NNT mt bc. iu cho php tng nhit nh thp (9) v gim
tc nhn lm lnh cn thit cho qu trnh, cng nh lm gim nhit cn bay hi cc cu
t d bay hi cc thp tch (7),(8). Mt khc phi cn tng tc nhn lm lnh kh
nguyn liu trc khi vo thp (7) do cn phi lm lnh c kh lm lnh ly ra t nh
thp tch etan (9), kt qu l v mt nng lng tng cng vn c li.
Lng tc nhn lnh cn thit ngng t trc khi vo tho tch (7) v ngng t
trn thp tch etan (9) cng nh lng nhit cn cung cp cho y thp etan (9), khi ch
bin kh ng hnh c thnh phn xc nh ph thuc vo nhit cn thit ca
condensat trong b phn trao i nhit (5). V vy khi tnh ton s NNT c tch s b
etan cn phi tm ti u ca condensat trong thp tch (8), ph thuc thnh phn nguyn
liu vo v cc thng s ca qu trnh.
* u im:
- Ly c nhit t nguyn liu a vo.
- Tng hiu qu ca chu trnh lnh v pha lng so vi chu trnh khng tch s b
etan do c t trng ln hn (v t cu t nh).
- Thp tch etan c th lm vic nhit cao hn do vy tit kim c nhin
liu lm lnh.
* Nhc im:
- Vn u t ln v thit k phc tp hn chu trnh khng tch s b etan do c
thm thp tch.


n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 23


2.2, S NNT ba bc nhn C3 vi chu trnh lm lnh bng propan


* Nguyn tc hot ng: Vi s ba bc c chu trnh lm lnh ngoi bng
propan; trong propan c bay hi trn mi bc theo cc ng ng nhit khc nhau.
bc ngng t th nht, kh a vo c lm lnh n nhit trung gian no
cao hn nhit bc ngng t tip theo. Sau hn hp hai pha to thnh c tch
ring pha lng v pha hi. Pha hi a vo ngng t nhit thp bc th hai . y
kh c lm lnh thp hn bc u tin nhng cao hn nhit ngng t bc th
ba.Sau pha lng v pha hi ln na li c tch ring. Pha hi a vo ngng t nhit
thp bc th ba, hi ngng t n nhit chn v tr thnh hai pha lng v
hi. Pha lng tch ra sau mi bc ngng t c a vo thp tch etan.
S NNT mt bc v nhiu bc c nhng u im v nhc im ring. Vi qu
trnh ngng t mt bc, lng lng to ra nhiu hn so vi nhiu bc. Tuy nhin trong
phn lng ca ngng t mt bc cha nhiu cu t nh, tc l chn lc ca qu trnh
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 24

ngng t mt bc thp hn. iu dn n tng lng nhit mt mt do cc sn phm
nh metan v etan. Tuy nhin vi s nhiu bc vn, kinh ph b ra nhiu.
* u im cng ngh: do cng ngh s dng chu trnh lm lnh ngoi nn thit b
n gin, vn u t t, d dng trin khai.
* Nhc im cng ngh: cng ngh ny c chn lc khng cao do nng
lng tiu tn nhiu ngng t cc cu t nh d si, khc phc nhc im ny ta
c cc cng ngh NNT c chu trnh lm lnh ngoi nhiu bc cho phn chia cao.
* Phm vi ng dng ca s cng ngh: cng ngh ny ng dng i vi hn
hp kh c phn tch cc cu t chnh khng ln,nng sut cng ngh cao.

2.3, S NNT hai bc tch C3 c tuabin gin n kh, tit lu dng cht
lng



n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 25

* Nguyn tc hot ng:
Kh c p sut 5,2 MPa vo thp tch 1, ti y nhng git cht lng c tch ra
khi kh . Sau khi ra khi thp tch, kh va c lm lnh s c dn n thp tch 5.
Trc khi vo cc thit b trao i nhit, ngi ta bm metanol vo kh. Trong thp tch 3
pha 5, metanol bo ha cc hydrocacbon ngng t v kh c tch ring. Dung dch
metanol trong nc c ti sinh trong thp 7 cc hydrocacbon ngng t c a t
thp tch 5 vo b phn thi gi 8 y p sut gim xung 1,8 MPa, nhit condensat
gim xung -84
o
C. Kh to thnh nh s tit lu ny t thp 8 c dn vo ng ng
dn kh kh, cn condensate qua thit b trao i nhit vo phn gia ca thp tch etan
10, gim n 1,8 MPa, sau c dn vo thp tch 9 trn nh ca thp 10. Kh t
thp 9 sau khi truyn nhit 3 va 4 c my nn n p sut 2,1 MPa, my nn ni vi
mt trc ca tuabin 6, phn on cha cc hydrocacbon nng c tho ra t y thp
tch etan 10 .

* u im cng ngh:
- cng ngh ny ch c mt ngun lnh duy nht l tuabin gin n kh. iu ny
m bo tch trit hn cc cu t theo yu cu nh trc nh: etan, propan hay
hydrocacbon nng .
- Ngoi ra vic s dng tuabin gin n : c kh nng t ng ha hon ton c
th xy dung s ch bin kh thch hp cho nhng m khai thc khc nhau. Do vy
gim nh c khi lng cng vic xy lp trc tip h thng thit b .
Vi cng ngh ny th tng hp c cc u im ca hai qu trnh cng ngh
l: NNT c chu trnh lm lnh ngoi nhiu lm lnh t hp c th : cng ngh c chu trnh
lm lnh trong va cho phn tch cao v cho php lm vic nhit lm lnh su.
* Nhc im: Thit b cng ngh vi chu trnh lm lnh trong thng cng knh,
phc tp, vn u t ln.
* Phm vi ng dng: p dng i vi hn hp kh c thnh phn C3 khng qu 70
75 g/m
3
. Vi h s tch cu t chnh l 85% propan v hu ht cc cu t cacbon nng.
Kh kh sau khi ch bin c a thng i tiu th vi p sut 2,1MPa.

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 26

2.4, S NNT hai bc nhn C3 c chu trnh lm lnh t hp (chu trnh
lm lnh ngoi bng propan, tit lu dng cht lng v tuabin gin n kh)


*Nguyn tc hot ng:
Khi nguyn liu c nn n 4,0MPa sau khi lm sch khi CO2v sy
bng cht hp ph rn, c a vo cng on ngng t nhit thp . Mt phn kh i
vo cc thit b bay hi 1,3,5 v cc thit b trao i nhit 2,4 ti y kh c lm lnh
n -30
o
C, c trn ln vi mt phn kh c lm lnh n -30
o
C nhit bng
condensate t thp tch 10. Condensat t thp tch 10 c tit lu n p sut 1,7 MPa
v sau khi truyn lnh c nhit 20
o
C c dn ti thp tch etan 16.
T thp tch 10 kh sau khi c lm lnh bi kh kh i ra t nh thp tch etan
16 t nhit -51
o
C c dn vo thp tch nhit thp 11, ti y kh c tch ra
khi condensate v c nhit thp 11 c dn qua van tit lu 15, p sut ca kh gim
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 27

n 18MPa, khi mt phn kh b ngng t, c lm lnh n -78
o
C. Kh cng vi
condensate t tuabin 13 c dn n phn trn ca thp tch etan 16.

* Phm vi ng dng ca s cng ngh:
Vi vic s dng tuabin lm lnh trong s ngng t nhit thp ch bin
kh v thu c sn phm c phn on t C3 tr ln .Vi hm lng C3 trong kh ng
hnh 300g/m
3
v h s tch cu t chnh 90% propan
Vy : Nhn chung sau khi phn tch u nhc im, phm vi ng dng ca cc s
cng ngh. Ta thy rng ch bin ng hnh vi nng sut cng ngh ln, phn
tch cc cu t chnh khng cao vo khong 75% cu t chnh l propan, th ta la chn
cng ngh NNT vi chu trnh lm lnh ngoi tc nhn lm lnh propan c thp tch s b
etan l ti u nht, v cng ngh ca thit b n gin, cng ngh p dng rng ri, va
khc phc c nhc im ca cng ngh cu thit b khng c tch s b etan. Qu
trnh ny c coi l phng php c hiu qu kinh t hiu qu hn c ch bin KTN
v KH.

3. Cc thit b chnh c trong qa trnh ch bin bng phng php ngng t
nhit thp.
Nhn chung cc thit b trong qu trnh ngng t nhit thp mt bc c tch s
b etan rt a dng v phong ph. Ty theo sn lng, thnh phn kh v mc yu cu
ta c cc thit b khc nhau. Ta c cc cm thit b chnh nh sau:

3.1. Thit b nn kh
Trong s cng ngh nu trn, c 2 thit b nn kh: my nn kh dng nguyn
liu vo v my nn propan trong chu trnh lnh. Thit b ny thng dng l my nn
pittng hoc my nn ly tm.
+ My nn pittng: c s dng nhiu trong cng nghip vi quy m va v nh.
Do n cho php p sut vo v ra kh linh ng, t s nn cao v gi thnh thp khi nng
sut thp.
+ My nn ly tm: c s dng rng ri trong cng nghip ha hc. N c u
im so vi my nn pittng l: nng sut ln, cu to n gin, chi ph bo dng thp.
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 28

Trong s cng ngh trn, p sut nguyn liu cn nn ti 3,0 4,0 Mpa, cng sut thit
b ln, theo th 13-3
[6]
, ta nn dng my nn ly tm nhiu cp.

3.2, Thit b phn tch lng hi
[6]
Thit b ny c nhim v phn tch lng hi sau khi ngng t nguyn liu vo.
Hot ng ca thit b da vo trng lc, cht lng c khi lng ring ln hn lng
xung y thit b, hi nh hn i ln trn. Tuy nhin, trong qu trnh hi tch ra khi
lng, hi cun theo nhng git lng c kch thc nh to thnh sng m m khng th
tch bng trng lc. Trong qu trnh i ln, nhng ht ny kt hp li thnh nhng ht ln
hn v c th lng xung di tc dng trng lc.
Da vo hnh dng v ch m ngi ta phn loi thit b thnh dng nm ng
v dng nm ngang.



Cu to ca thit tch gm 4 phn c bn sau. u vo A, c tc dng gim tc
dng chy, phn tch s b lng hi. Phn tch kh B c thit k dng trng lc
tch cc git lng b li cun theo. N l vng khng gian trng m kh di chuyn vi vn
tc thp, trong thit b nm ngang, cn lp thm cc cnh qut thng gim s ri lon
v chiu di ca thit b. Vng tch lng C c nhim v thu hi cc git lng ri xung,
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 29

ng thi cung cp thi gian lu ln tch hi. Phn tch sng D s dng cc tm
li, h thng cnh qut hoc cc cyclone. N c tc dng loi b nhng ht lng c kch
thc nh, c th n 3 micromet.
la chn loi thit b khng c quy tc c th no. Thng thng ta dng ch
tiu kinh t la chn.Cc ng dng, v so snh c th hin di y:

Nm ngang Thng ng
Phm vi ng
dng
- Th tch hn hp vo ln.
- T l hi/lng khng qu
cao.
- Lu lng dng vo nh.
- T l hi/lng cao.
- Khng gian lp t b hn
ch.
u im
- ng knh nh hn khi
cng lng kh so vi dng
thng ng.
- B mt bay hi ln.
- Dng kh khng cn tr s
thot nc ca phn tch
sng
- Vic kim sot mc cht
lng khng qu quan trng.
- C khng gian thot kh
trn v lng di.
- Chim t din tch.
Nhc im
- Ch c mt phn khng gian
nh thot kh.
- Chim nhiu din tch.
- iu khin mc cht lng
c bit quan trng.
- ng knh ln hn so vi
thit b nm ngang.
- Kh khn trong lp cc thit
b kim tra, an ton.

3.3, Thp tch etan
Thp tch etan thc t l mt thp chng ct. Sn phm nh thp l hn hp gm
metan (20 70% th tch), etan (30 75% th tch), propan (khng qu 5% th tch). p
sut lm vic ca thp t 3,0 3,5 Mpa. Vic duy tr p sut cao khng yu cu tiu tn
thm nng lng do p sut ca phng php ngng t nhit thp vo khong 4,0
Mpa. p sut cao hn khng c li do kh khn trong vic tch kh. iu kin p sut
, nhit nh thp t -30 n 0
o
C, nhit y thp t 90 n 120
o
C.
C 2 loi thp chng ph bin l thp m v thp a. Thp a c nhiu dng
nh: a l, van, a chp. a l v van c dng ph bin hn dng chp do c hiu
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 30

sut cao, khong vn hnh rng, chi ph thp v d bo tr. Thp m cng c nhiu loi,
c chia thnh: m ln xn v m cu trc. m ln xn thng dng trong cc
thp loi nh, trong khi m cu trc c s dng trong cc ct ln hn.

* Thp m
Cc m trong thp l cc vng bng gm: b mt tip xc pha trong vng
gm ngi ta lm cc tm chn, ngi ta xp m trn cc a c hai loi l khc nhau.
Cc l nh (pha di) cht lng i qua v l ln (pha trn) cho hi i qua. Nhc
im ca loi a ny l: tip xc gia pha hi v pha lng khng tt. Nhng khi dng
thp c ng knh nh hn 1 m, th hiu qu ca thp ny khng km thp a chp, v
vy chng thng dng chng luyn gin on vi cng sut thit b khng ln

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 31

* Thp chp
Thp chp c cc a kim loi m trong c cu to nhiu l cho hi i qua.
Theo chu vi cc l ngi ta b tr trong nhnh c cao xc nh gi l cc, nh c ng
nhnh ny gi mc cht lng xc nh. Pha trn cc ng nhnh l cc chp. Khong gia
ng ni v chp c vng khng gian cho hi i qua, i t a di ln a trn.

* Thp a l

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 32

Lp cht lng mt c chiu cao khong 25 30mm. Gi trn cc a, hi qua
cc l sng 2, v lm si bt qua lp cht lng, lp cht lng trn a m d th chy tho
ng chy chuyn 3 xung di. Loi a ny yu cu ch khng i, v rng nh khi
gim hiu sut thit b s lm gim s gp nhau gia dng hi v dng lng, d ht
xung, lm cho a tr ra, khi tng cng sut th lm tng dng hi gp nhau, v lng
ln hi, cu t nng i ra khi cht lng lm ph v cn bng trong thp v lm gim s
phn chia trong thp.
Trc y, cc thp chng trong nh my ch bin kh thng s dng thp a,
tuy nhin gn y thp m cu trc li c dng ph bin hn. u im ca thp m
l gim p nh (17 50 mmH2O trn 1m m) v nng sut hn (trn 1m ng knh)
khi t l lng/hi cao. Ngoi ra, kch thc thp m cng nh hn nn chi ph ban u
thp. Nhc im ca thp m l d tc khi c ln bui bn v phn b lng khng u
khi ng knh thp ln.

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 33

TNH TON
I, M phng cng ngh bng phn mm HYSYS
Chn nguyn liu l kh ng t m Rng. Vi thng s ban u nh sau:
Nng sut: 4,5 triu m
3
/ngy
p sut: 160bar
Nhit : 30
o
C
Bng 1. Thnh phn v cc thng s ca hn hp kh
Cu t Metan C1 Etan C2 Propan C3 Butan C4
Condensat
C5+
Phn mol 0,7654 0,0689 0,0825 0,0578 0,0254

1. Xy dng c so m phng
Nhp cc thng tin trong giao din Simulation Basic Manager
Property Package Peng-Robinson
Components CH4, Ethane, Propane, n-Butane

Thit lp cu t gi C5+ vi cc thng s sau:
Molecular weight 86,18
Normal Boiling Pt (C) 68,75

2. Xy dng lu trnh chnh
- Thit lp dng Nguyn liu vi thng tin sau;
Name Nguyen lieu
Temperature 30
o
C
Pressure 160 bar
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 34

Molar Flow 4.5e6 m
3
/_d(gas)
Component Mole Fraction
Metan C1 0,7654
Etan C2 0,0689
Propan C3 0,0825
Butan C4 0,0578
C5+ 0,0254



Hnh 5: M phng qu trnh ch bin kh bng
ngng t nhit thp c thp tch s b etan

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 35

Dng Nguyn liu trc khi vo ch bin c a qua thit b tch nc, p sut
dng kh gim xung cn khong 1MPa. gim p ti Tach nuoc v VLV-100 ln
lt l 1bar v 149bar.
Dng kh sau trc khi vo My nn 1 c nhit 40
o
C, c nn ti p sut
4MPa. Sau n c lm mt trong thit b Lm mt bng kk 2, nhit vo ca
khng kh l 25
o
C, p sut 1atm, dng nguyn liu c h nhit xung cn 45
o
C.
Dng kh c chia ra thnh 2 dng 3 v 4 bi thit b TEE-100 vi t l Flow
Ratios l 0.5. Dng 3 i qua thit b TDN 3, dng 4 ln lt i cc thit b TDN 4 v
TDN 5, gim p ti mi thit b trao i nhit Delta P l 1bar. Dng kh 6 ra khi
MIX-100 t nhit 15
o
C c lm lnh bi TDN 6 xung nhit -30
o
C trc khi vo
thit b tch 2 pha.
Ti Thap tach 7, dng kh thot ra nh thp iu chnh gim p xung cn
3,1MPa, sn phm ngng t lng 7 thot ra y thp v c vn chuyn bi bm 7.
Mc cht lng trong thp 7 c iu chnh bi van VLV-101, Delta P ca bm v van
ln lt l 2bar v 1,5bar.
Dng lng i qua thit b TDN 5 c nng ln n 0
o
C (p sut tn tht l 1bar)
trc khi vo Thap tach 8 tch s b etan. Cc cu t d bay hi thot ra nh thp
v c nn ln khong 3,9MPa trc khi trn vi dng nguyn liu vo TDN 6. tun
hon dng kh th phi cho qua cng c Recycle trong HYSYS. Sn phm lng ln lt
qua cc bm, van (c thng s ging thit b y thp 7). Dng lng qua thit b TDN 4
nng nhit ln n 20
o
C trc khi vo Thp tch etan 9.

* Thit lp thp tch etan 9
S dng Shortcut collum thit lp thng s c bn cho thp tch. Thit lp dng 1
ly thng s t dng Vao thap 9.
Connections
Top Product Phase Vapour
Inlet 1
Overhead Vapour Sp dinh
Bottoms Sp day
Condenser Duty Cond Q
Reboiler Duty Reb Q
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 36

Parameters
Light Key in Bottoms Ethane 0,01
Heavy Key in Distillate Propane 0,01
Condenser Pressure 3,1 MPa
Reboiler Pressure 3,5 MPa
External Reflux Ratio 1,2

T cc d kin trn, ta c cc thng s ca thp tch etan nh sau:
S a thc t 19
V tr a np liu 11
Lu lng sn phm y 1110 kgmole/h

Nhp thng tin cho Thp tch etan 9
Connections
Name Thp tch ean 9
No. of Stage 19
Feed Stream Vao thap
Inlet Stage 11
Condenser Type Full Reflux
Ovhd Vapour hoi thap 9
Bottom Product C3+
Reboiler Duty Q dun soi
Condenser Duty Q lanh 2
Pressure
Condenser 3,1 MPa
Reboiler 3,5 MPa
Condenser Delta P 1 bar
Specifications
Reflux Ratio 1,2

Trong Monitor nhp thng s cho Btms Products Rate l 1109 kgmole/h, bm
Run tnh ton thp.
Khi to thm 2 tham s thnh phn cu t ca thp
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 37


Propan in Condenser
Name Pro
Stages Condenser
Flow Basis Mole Fraction
Phase Liquid
Spec Value 0,01
Component Propane
Ethane in Reboiler
Name Etan
Stages Reboiler
Flow Basis Mole Fraction
Phase Liquid
Spec Value 0,01
Component Ethane

B kch hot Reflux Ratio v Btms Product Rate, kch hot cc tham s Pro v
Etan va khi to.
Dng sn phm ra khi nh thp c trn vi dng hi ra khi thp tch 7 ti
thit b MIX-101, ri qua TDN 3.

3. Thit lp chu trnh lm lnh bng propan
To mt template vi tn Lam lanh bang propan, trong giao din Simulation
Basic Manager nhp cc thng tin sau:
Property Package Peng-Robinson
Components Propane

To mt lu trnh nh hnh di
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 38


Chu trnh lm lnh bng propan
* Thit lp cc dng cn thit
Trong giao din chnh, to cc dng 1, 3 vi cc thng s sau:
Dng 1
Name 1
Temperature 50
o
C
Vapour/Phase Fraction 0
Component 100% C3
Dng 3
Name 3
Temperature -20
o
C
Vapour/Phase Fraction 1

* Cc thit b chnh
Chu trnh lm lnh bng propan gm 4 thit b chnh
Van
Thit b bay hi propan
My nn
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 39

Thit b ngng t
Nhp van
Dng vo van l dng 1 ra t thit b ngng t nhit im bt ca n, dng ra
khi van l dng 2.
Nhp thit b bay hi propan
Thit b Bay hi propan trong vng lm lnh m phng trong HYSYS s
dng thit b gia nhit. Dng 3 ra khi thit b Bay hi nhit im sng. Thit
b c tr lc Delta P l 0,07 bar.
Nhp my nn
My nn c s dng lm tng p sut dng kh vo 3. Thit b c hiu sut
Adiabatic Efficiency l 75%.
Nhp thit b ngng t
y l thit b cui cng trong chu trnh lm lnh Propane. Thit b ny c
t gia My nn v van v n c m phng nh 1 thit b lm lnh. p sut tn
tht Delta P ca thit b l 0,25 bar.

* Kt ni vi lu trnh chnh
- Chuyn chu trnh sang dng Sub-Flowsheet. Ko chut la chn ton b lu
trnh, kch chut phi chn Cut/Paste Objects Combine Into Sub-Flowsheet. i tn
Sub-Flowsheet thnh Chu trinh lanh.
- Copy Chu trinh lanh va to vo trong lu trnh chnh.

4. Thit lp Spreadsheet xc nh lng propan
Trong s cng ngh trn, c 2 qu trnh lm lnh bng tc nhn lnh propan
- Lm lnh thit b TDN 6 vi nhit lng Q lanh 1.
- Ngng t hi lu nh Thap tach etan 9 vi dng nhit Q lanh 2.
To Spreadsheet c tn Nhiet luong. Trong bng Import Variables ta thm cc
dng sau
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 40

Q lanh 1
Flowsheet Case (Main)
Object Q lanh 1
Variable Heat Flow
Cell B1
Q lanh 2
Flowsheet Case (Main)
Object Q lanh 2
Variable Heat Flow
Cell B2
1
Flowsheet Chu trinh lanh
Object 1
Variable Molar Flow
Cell B5

* Xc nh lng propan tiu tn
Lng nhit tng cng c tnh trong B3 bng cng thc =b1+b2. Kich
chut phi vo B3, chn Export Fomular Result. Xut hin mt bng, ta chn cc
thng s nh sau:
Ct La chn
Flow Sheet Chu trinh lanh
Object Q lanh
Variable Heat Flow

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 41


Spreadsheet xc nh lu lng tc nhn lnh propan

II. Kt qua

1, Cn bng chung ca qu trnh
Thng s v nguyn liu v sn phm ca qu trnh nh sau:


Dng vo Dng ra
Nguyn liu Kh kh C3+
Thng s
Thnh phn hi 0,0000 1,0000 0,0000
Nhit (
o
C) 30 -7,4 129,3
p sut (MPa) 16,0 3,0 3,5
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 42

Lu lng mol
(kgmole/h)
7.930 6.820 1.109
Lu lng khi
lng (kg/h)
186.653 123.548 63.091
Thnh
phn mole
Metan 0,7654 0,8899 0,0000
Etan 0,0689 0,0785 0,0100
Propan 0,0825 0,0262 0,4288
Butan 0,0578 0,0053 0,3807
C5+ 0,0254 0,0002 0,1805
Lu lng
khi lng
kg/h
Metan 97.374,14 97.366,92 0,37
Etan 16.429,47 16.092,48 333,49
Propan 28.849,30 7.876,20 20.970,66
Butan 26.641,31 2.104,53 24.536,31
C5+ 17.358,51 108,15 17.250,37
Lu lng
mole
kgmole/h
Metan 6.069,61 6.069,16 0,02
Etan 546,38 535,17 11,09
Propan 654,22 178,61 475,56
Butan 458,35 36,21 422,14
C5+ 201,42 1,25 200,17

Hiu sut tch C3+ ca qu trnh
Lu lng C3+ ca nguyn liu: 72.849,13 kg/h
Lu lng C3+ trong dng ra: 62.757,33 kg/h
Hiu sut tch C3+: 86,15%
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 43

2. Cn bng vt cht ti cc thp tch

* Cn bng ti thp tch 7

Dng vo Dng ra
Dng vo thp 7 Lng Hi
Thng s
Thnh phn hi 0,7649 0,0000 1,0000
Nhit (
o
C) -30 -30,6 -30,6
p sut (MPa) 3,7 3,6 3,6
Lu lng mol
(kgmole/h)
8.220 1.918 6.302
Lu lng khi
lng (kg/h)
192.522 80.168 112.354
Thnh
phn mole
Metan 0,7670 0,2887 0,9125
Etan 0,0700 0,1226 0,0540
Propan 0,0821 0,2613 0,0275
Butan 0,0564 0,2230 0,0057
C5+ 0,0245 0,1045 0,0002
Lu lng
khi lng
kg/h
Metan 101.139,27 8.880,52 92.258,74
Etan 17.302,04 7.066,67 10.235,37
Propan 29.742,00 22.094,44 7.647,55
Butan 26.955,63 24.851,11 2.104,53
C5+ 17.382,95 17.274,80 108,15
Lu lng
mole
kgmole/h
Metan 6.304,30 553,55 5.750,75
Etan 575,39 235,01 340,39
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 44

Propan 674,47 501,04 173,43
Butan 463,76 427,55 36,21
C5+ 201,71 200,45 1,25

* Cn bng ti thp tch s b etan 8

Dng vo Dng ra
Dng vo thp 8 Lng Hi
Thng s
Thnh phn hi 0,1438 0,0000 1,0000
Nhit (
o
C) 0,0 -0,4 -0,4
p sut (MPa) 3,6 3,5 3,5
Lu lng mol
(kgmole/h)
1.918 1.627 290
Lu lng khi
lng (kg/h)
80.168 74.285 5.882
Thnh
phn mole
Metan 0,2887 0,1957 0,8101
Etan 0,1226 0,1265 0,1004
Propan 0,2613 0,2954 0,0699
Butan 0,2230 0,2594 0,0187
C5+ 0,1045 0,1230 0,0010
Lu lng
khi lng
kg/h
Metan 8.880,52 5.108,55 3.771,98
Etan 7.066,67 6.190,60 876,07
Propan 22.094,44 21.199,30 895,14
Butan 24.851,11 24.536,31 314,79
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 45

C5+ 17.274,80 17.250,37 24,43
Lu lng
mole
kgmole/h
Metan 553,55 318,43 235,12
Etan 235,01 205,87 29,13
Propan 501,04 480,74 20,30
Butan 427,55 422,14 5,42
C5+ 200,45 200,17 0,28

* Cn bng ti thp tch etan 9

Dng vo Dng ra
Dng vo thp 9 Lng Hi
Thng s
Thnh phn hi 0,0917 0,0000 1,0000
Nhit (
o
C) 20,0 129,3 -28,1
p sut (MPa) 3,3 3,5 3,1
Lu lng mol
(kgmole/h)
1.627 1.109 518
Lu lng khi
lng (kg/h)
74.285 63.091 11.194
Thnh
phn mole
Metan 0,1957 0,0000 0,6142
Etan 0,1265 0,0100 0,3758
Propan 0,2954 0,4288 0,0100
Butan 0,2594 0,3807 0,0000
C5+ 0,1230 0,1805 0,0000
Lu lng Metan 5.108,55 0,37 5.108,18
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 46

khi lng
kg/h
Etan 6.190,60 333,49 5.857,11
Propan 21.199,30 20.970,66 228,64
Butan 24.536,31 24.536,31 0,00
C5+ 17.250,37 17.250,37 0,00
Lu lng
mole
kgmole/h
Metan 318,43 0,02 318,41
Etan 205,87 11,09 194,78
Propan 480,74 475,56 5,18
Butan 422,14 422,14 0,00
C5+ 200,17 200,17 0,00


3. Cn bng nhit lng ti cc thp tch
* Cn bng nhit lng ti thp tch 7

Lu lng
kg/h
Entanly
kJ/kg
Nhit lng
kJ/s
Dng
vo

Vo
thp 7
Metan 101.139,27 4.850,05 136.258,61
Etan 17.302,04 3.332,61 16.016,91
Propan 29.742,00 2.858,23 23.613,74
Butan 26.955,63 2.661,99 19.932,10
C5+ 17.382,95 2.296,27 11.087,76
Tng 192.521,88 206.909,11
Dng ra Lng
Metan 8.880,52 4.849,79 11.963,51
Etan 7.066,67 3.334,27 6.545,04
Propan 22.094,44 2.859,60 17.550,38
Butan 24.851,11 2.663,26 18.384,70
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 47

C5+ 17.274,80 2.297,47 11.024,54
Tng 80.167,54 65.468,17
Hi
Metan 92.258,74 4.849,79 124.287,55
Etan 10.235,37 3.334,27 9.479,85
Propan 7.647,55 2.859,60 6.074,72
Butan 2.104,53 2.663,26 1.556,92
C5+ 108,15 2.297,47 69,02
Tng 112.354,35 141.468,05

* Cn bng nhit lng ti thp tch 8

Lu lng
kg/h
Entanly
kJ/kg
Nhit lng
kJ/s
Dng
vo

Vo
thp 8
Metan 8.880,52 4.771,81 11.771,15
Etan 7.066,67 3.234,94 6.350,06
Propan 22.094,44 2.787,89 17.110,23
Butan 24.851,11 2.598,59 17.938,32
C5+ 17.274,80 2.237,95 10.738,94
Tng 80.167,54 63.908,70
Dng ra
Lng
Metan 5.108,55 4.849,79 6.882,04
Etan 6.190,60 3.334,27 5.733,64
Propan 21.199,30 2.859,60 16.839,33
Butan 24.536,31 2.663,26 18.151,82
C5+ 17.250,37 2.297,47 11.008,94
Tng 74.285,12 58.615,79
Hi
Metan 3.771,98 4.771,43 4.999,37
Etan 876,07 3.236,11 787,51
Propan 895,14 2.788,90 693,46
n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 48

Butan 314,79 2.599,55 227,31
C5+ 24,43 2.238,85 15,20
Tng 5.882,41 6.722,85


4. Kch thc thit b chnh
S dng Tool Utilities, chn Tray Sizing xc nh cc kch thc ca thp
tch etan 9.
Kch thc thp chng 9
Nhit ,
o
C
Dng nguyn liu vo 20
Sn phm nh -28,73
Sn phm y 129,3
p sut, MPa
Dng vo 3,3
nh thp 3,1
y thp 3,5
Nhit lng, MW
Bay hi propan 11 1,991
un bc hi y thp 7,845

Loi a a l c knh chy truyn
S a 19
a np liu 11
ng knh thp, m 3,048
Khong cch cc a, m 0,61
Chiu cao thp, m 11,58
Chiu di ngng chy trn, m 1,95
Chiu cao ngng chy trn, mm 50,8



n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 49

KET LUAN

Kh ng hnh m Rng l kh bo, c hm lng C3+ cao (409 g/cm
3
) nn c
tnh kinh t cao khi a vo sn xut thng mi.
Vi hm lng C3+ nh vy, cng vi iu kin kinh t nc ta, s cng ngh
ch bin kh t hiu qu kinh t nht l cng ngh ngng t nhit thpvi chu trnh
lm lnh bng propan c thp tch s b etan.
m phng s ch bin kh bng phn mm m phng HYSYS 7.3. Ta thu
c kt qu hiu sut tch C3+ t 86,15%. Vi lu lng 4,5 triu m
3
kh

/ngy, lng
C3+ thu c khong 1.506,18 tn/ngy.
Qu trnh ch bin kh ng hnh m Rng s thu v mt lng ln C3+ v p
ng c nhu cu s dng LPG ngy cng tng ca nc ta.

n mn hc Cng ngh ch bin kh

Phm Anh Tun 50


TI LIJU THAM KHAO

1. Nguyn Th Minh Hin, Cng ngh ch bin kh t nhin v kh ng hnh, NXB
khoa hc v k thut, 2010
2. Nguyn Th Minh Hin, Hysys trong m phng cng ngh ha hc, NXB Khoa hc
k thut.
3. Hysys Statedy Stae Modeling Document.
4. Campbell J.M, Gas Conditioning and Processing, Volume 1: The Basic Principles.
Campbell Petroleum Series. Norma, Oklahoma. October 1994.
5. Campbell J.M, Gas Conditioning and Processing, Volume 2: The Equipment.
Campbell Petroleum Series. Norma, Oklahoma. October 1994.
6. GPSA Engineering Data Book, Vol I & II, 2004
7. Donald L.Katz, Handbook of Natural gas Enginerring, Mc Graw-Hill Book
Company, New York 1959
8. Daeid Mokhatab and Wiliam A.Poe, Handbook of natural gas tranmission and
processing, 2006
9. http://congnghedaukhi.com/-t5226.html