1

TARTIMA
Gnlk yaammzda kk gruplarla tartma ortam ounlukla kendiliinden ortaya
kar. Ancak bu tr tartmalarn bireyin zerindeki etkisini kontrol etmek ve bir sonuca
balamak olduka gtr. Bu nedenle tartma bir retim yntemi olarak kullanlrken, belli
hedeflere ulalmasn salayacak biimde planl ve programl bir ekilde yrtlmesi gerekir.
TARTIMA NEDR?
Tartma iki veya daha fazla kiinin belli bir konuda dncelerini sergileme yoluyla
fikir alveriinde bulunmalardr.

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

Tartma Ynteminin Aamalar

1. Tartma Probleminin Seimi: Tartma problemi seilirken katlmclarn ilgi ve
tutumlar ile konuyla ilgili n bilgileri gz nnde bulundurulmaldr. Konu
katlmclar iin ilgi ekici olmal ve tartmaya kar gdlenmelidir. Bunun
yansra problem cmlesinin ak olmas, konuyu tam olarak belirtmesi, konuyu
snrlayabilmesi gerekir. Problem cmlesi soru yada dz cmle olarak ifade
edilebilir. Ancak soru cmlesi katlmclarn ilgisini ekmede ve onlar aratrma
yapmaya tevik etmede daha etkilidir.
2. Tartmay Ynlendirecek Sorularn Belirlenmesi: Tartma ynteminde
eiticiler katlmclar sorularla ynlendirmezse tartmadan elde edilen sonular
hedefler dorultusunda olmayabilir, konu dalabilir. Bu nedenle eiticinin
tartmay ynlendirecek al, gelime ve kapan blmyle ilgili anahtar
sorular nceden hazrlamas gerekir.
3. Ara ve Tekniklerin Belirlenmesi: Tartma srecinde bir ok retim ara ve
tekniklerinden yararlanlabilir. Bu amala tartmadan nce probleme uygun
dramatazisyonlar yaplabilir, sergiler ve yakn evre gezilebilir, yazl materyaller
okunabilir, radyo dinlenebilir ve film izlenebilir. Bu tr etkinlikler katlmclarda
ortak yaant olumasn salar ve tartmaya katlm salar.
4. Tartmann

Yaplaca

Fiziksel

Ortamn

Dzenlenmesi:

Tartmann

yaplaca fiziksel ortam ve katlmc says tartmann niteliini etkiler. ok

kalabalk gruplarda tartmalar baz katlmclarn tartma dnda kalmasn
salar.
Tartma

ortamnda

salkl

iletiim

kurulmasnda,

katlmclarn

birbirlerini grmeleri nemli rol oynar. Bu nedenle katlmclarn, daire yada yarm
ay biiminde oturmasnn salanmas gerekir.
5. Deerlendirme: Tartma sonunda, tartma eitici ya da
tarafndan deerlendirilmeli ve sonucu zetlenmelidir.

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

katlmclar

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

BEYN FIRTINASI
Yetikinler genellikle belli bir konuya ilikin grlerini hata yapma
kaygs yla rahatlkla aklayamazlar. Fikirlerini kendi kendilerine ok fazla
irdeledikleri iin ya konumay tercih ederler yada bilindik grler ortaya
atarlar.
Yetikin eitiminde kursi yerlerin etkin katlmn salamak, yaratc
dnme becerilerini gelitirmek ve baz sorunlara yeni zm yollar bulmak
iin BEYN FIRTINASI teknii kullanlabilir.
BEYN FIRTINASI NEDR?
Beyin Frtnas, birden fazla kiinin bir araya gelerek bir konuyla ilgili
fikirlerini

tartmakszn

bulunduklar,

bireyin

aklayarak,

yaratc

dnme

birbirleri yle
gcn

tekniidir.

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

fikir

gelitiren

alveriinde
bir

retim

BEYN FIRTINASI NASIL UYGULANIR?

Beyin frtnas teknii uygulanrken aadaki etkinliklere yer verilmesi
gerekir;
1. Katlmclara nce fikir retecekleri bir konu verilir. rnein Bir
kursta

rendiiniz

bilgileri

evrenizdeki

kiilere

nasl

ulatracaksnz?
2. Katlmclarn her birine bu konudaki grleri sorulur. Katlmcnn
gr zerinde hibir yorum yaplmadan tahtaya ya da byk bir
kada yazlr.
Bu aamada aadaki temel ilkelere uyulmaldr;

NCE

DN-SONRA

katlmcnn

fikirlerini

TARTI:

snamadan,

Beyin
mantk

frtnas

srecinde

szgecinden

geirip

elemeden olduu gibi sylemesi gerekir. Katlmc konuyla ilgili tm

dncelerini

rahatlkla

syleyebilmeli,

yanl

yapmaktan

korkmamaldr. Tekniin bu zellii katlmc ya duyurulmaldr.

FARKLI FKRLER YDR: Katlmclarn allmn dnda,

gereki grlmeyen fikirlerine de deer verilmelidir. Sama gelen
bir fikrin, gelitirildii zaman en i yisi olabilecei unutulmamaldr.

NCELK NEMLDR: Konuyla ilgili ne kadar ok sayda fikir

retilirse, o kadar iyidir. ok saydaki fikir arasndan en i yisini
semek daha kolaydr.

FKRLER BRLETR VE GELTR: Katlmclarn gelen

fikirleri

gelitirmeleri,

farkl

fikirleri

birletirmeleri

edilmelidir.

3. Katlmclarn fikirleri listelendikten sonra, ortaya atlan

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

tevik

tm fikirler katlmclarla birlikte tek tek deerlendirilmelidir.

Deerlendirme srasnda benzer

olan

fikirler birletirilir. Ak

olmayan fikirler sahibine aklattrlr. Katlmclarla birlikte en i yi

olan fikirler seilir ve uygulamaya koyulur.
BEYN FIRTINASI NE ZAMAN YAPILABLR?
Beyin frtnas teknii;

Bir probleme zm yolu bulmak ve zm yollarndan en iyisini

semek

iin.

rnein;

Gecekondulamay

nlemek

iin

ne

yapabiliriz?

Katlmclarn bild ikleri bir konuda konuturmak ve sahip olduklar

bilgilerin doruluunu ya da yanlln farkettirmek iin.

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

ALTI DNCE APKASI

ALTI DNCE APKASI YNTEM NEDR?
Belli bir konuyu grmek, bir problemi zmek yada bir konuda karara varmann
gerektii toplantlarda, toplantya katlanlar genellikle daldan dala atlamakta, herkes konuya
farkl adan yaklamaktadr. Bu da ok fazla zaman kaybna ve sonularn ortaya kmasnda
glklere neden olur.
Alt Dnce apkas Yntemi, dnce ve nerilerin belirli bir dzen iinde
sunulmas ve sistematikletirilmesi iin kullanlan bir yntemdir. apkalar dncelerin
ayrtrlmas iin kullanlan bir semboldr. apkalarn rengi deitike, rengin simgeledii
dncelerin belirli bir dzen iinde srasyla aktarlmas beklenir.
ALTI DNCE APKASI YNTEM NASIL UYGULANIR?
Katlmclara zerinde grme yapacaklar konu verilir. Tm katlmclarn konuya
yaklarken ayn apkay giymeleri yani konuya ayn ekilde yaklamalar istenir. apkalarn
renkleri aada verilen dnme yaklamlarn simgelemektedir.
BEYAZ APKA:
Net bilgileri ierir (Tarafsz apka)

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

Grlen

konu

ile

ilgili

net

bilgiler,

saylar,

aratrmalar,

kantlanm veriler ortaya konur.

Hangi bilgilere sahibiz?
Hangi bilgiler eksik?
hti yacmz olan bilgi yi nasl elde ederiz?
KIRMIZI APKA:
Duygular bu apkada hesaba katlr. (Duygusal, Kiisel apka)
Grlen konu ile ilgili olarak, kiilere hibir dayana olmadan
hislerini syleme ans verilir.
Bu olay, durum, neri, sorun vb. hakknda neler hissedi yorum?
SYAH APKA:
Tehlikelerle alakal olan apkadr. (Ktmser apka, tedbir apkas)
Konunun riskleri, gelecekte dourabilecei problemler, eletiriler
ortaya karlr.
Bu nerinin bize zararlar neler olabilir?
SARI APKA:
Avantajlarn ortaya konduu apkadr.(yims er apka,yararlar apkas)
O iin avantajlar ortaya konulur. Getirileri gznne alnr.
Bu olayn bize salayaca karlar(yararlar) neler olabilir?
YEL APKA:
Yaratclkla ilgili apkadr. (Yeniliki, retken, alternatifler apkas)
Konu ile ilgili alternatifler nelerdir?
Yaratclk n planda tutulur ve toplant ya katlanlarn yaratc
olmalar tevik edilir.
nemli olan fikrin sama olup olmad deil; orijinal, yeni, retken
olmasdr.
Bu konudaki deiik nerilerimiz neler olabilir?

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999

MAV APKA:
Sonularn ortaya konduu apkadr. (Serinkanl durum analizi,
kontrol apkas.)
Dnce sistemletirilir. Toplantnn sonular ortaya karlr ve
zetlenir.
Ne oldu? (gemi)
Ne oluyor? (imdi)
Sonra neler olmal? (gelecek)
Katlmclar apkalarn tmn belirli bir dzen ierisinde takarak
dnce ve nerilerini srayla aktarrlar ve bylece toplant hedefe ular.

DERLEYENMURAT BAYHAN, 1999