Definisi Pendidikan

Idea Klasik Greek

Usaha manusia/kerajaan untuk membentuk
generasi mendatang.
i. Sparta
: Pendidikan satu usaha untuk
membentuk rakyat yang berani, berdisiplin,
taat pemimpin dan cintakan tanah air.
ii. Athens
: Pendidikan untuk membina
kebijaksanaan dan keseimbangan jiwa bagi
mengukuhkan demokrasi dan membentuk
warganegara yang cintakan negara.
2

1. Pendidikan ialah latihan.

Pendidikan sebagai latihan jasmani dan rohani
bagi mencapai kecantikan kesempurnaan
pekerti.
(Plato: 427 S.M. 347 S.M.)

2. Pendidikan ialah usaha

Pendidikan ialah proses pembinaan pekerti
dan pengembangan akal fikiran.
(Socrates: 470 S.M. 399 S.M.)

3. Pendidikan ialah sistem

Pendidikan ialah satu sistem perkembangan
intelektual, jasmani, kerohanian dan emosi.
(Aristotle: 384 S.M. 322 S.M.)
4. Pendidikan ialah proses
Pendidikan sebagai proses membentuk
kecenderungan asasi yang berupa kepercayaan
dan perasaan terhadap alam sejagat dan
sesama manusia. Pendidikan juga suatu proses
bagi mengatur dan menambah pengetahuan
yang dimiliki supaya dapat hidup dengan lebih
selamat.
(John Dewey: 1933)
4

5. Pendidikan ialah penambahan ilmu

Pendidikan ialah untuk menambahkan ilmu
untuk menghampirkan diri dengan
kesempurnaan fitrah dan memahami daya
usaha yang terdapat pada bakat dan watak
seseorang.
(Stuart Mill)

6. Pendidikan ialah mendidik

Pendidikan ialah mendidik iaitu memimpin
keluar. Pendidikan berlaku melalui tunjukajar,
latihan dan indoktrinasi.
(Ducasse)
5

Konsep & Pengertian Pendidikan

Dalam Islam
Tarbiah
(Mengasuh/
Memelihara/ membaiki)
MAKHLUK

Tadib
(Mendidik/
membentuk adab
& akhlak

Talim
(Pengajaran)

1. Pendidikan sebagai membentuk tabiat dan sikap

manusia dalam pelbagai aspek kehidupan (jasmani,
rohani, akal, akhlak, sosial) supaya dapat mengabdi diri
kepada Allah. (Al-Jamali)
2. Pendidikan sebagai latihan aqliah, jasmaniah dan
rohaniah bagi melahirkan manusia berkebudayaan tinggi,
berupaya melaksanakan tanggungjawab sebagai insan
yang baik dan warganegara yang sempurna. (khursid
Ahmad)
3. Pendidikan ialah merubah dan memindahkan nilai-nilai
kebudayaan kepada individu melalui berbagai proses dan
cara bagi melahirkan manusia yang bertanggungjawab &
berbakti kepada Allah. (Hasan Langgulung)
7

1. Pendidikan sebagai membentuk tabiat dan sikap

manusia dalam pelbagai aspek kehidupan (jasmani,
rohani, akal, akhlak, sosial) supaya dapat mengabdi diri
kepada Allah. (Al-Jamali)
2. Pendidikan sebagai latihan aqliah, jasmaniah dan
rohaniah bagi melahirkan manusia berkebudayaan tinggi,
berupaya melaksanakan tanggungjawab sebagai insan
yang baik dan warganegara yang sempurna. (khursid
Ahmad)
3. Pendidikan ialah merubah dan memindahkan nilai-nilai
kebudayaan kepada individu melalui berbagai proses dan
cara bagi melahirkan manusia yang bertanggungjawab &
berbakti kepada Allah. (Hasan Langgulung)
8

Fikirkan Sejenak..

Apakah yang anda faham

tentang konsep dan pengertian
pendidikan?

10

Konsep & Pengertian Falsafah Dan

Falsafah Pendidikan
Falsafah = Philosophy
Philosophy = Philien + Sophia
(mencintai) (kebijaksanaan)
The love of wisdom

Falsafah = Mencintai Kebijaksanaan

11

Apakah Hakikat Falsafah/

Kebijaksanaan?
Aktiviti berfikir secara meluas,
mendalam, kritis, holistik,
sistematik, radikal, integral,
konsepsual dan universal untuk
menemui kebenaran.
12

Definisi Falsafah
1. Falsafah sebagai usaha menyelidik
Falsafah ialah usaha menyelidik bagi
membentuk pengetahuan yang murni bagi mencapai
kebijaksanaan. (Socrates)
2. Falsafah sebagai usaha mengetahui
Falsafah ialah usaha mengetahui segala yang
ada berhubung dengan manusia dan kehidupannya
untuk mencapai hakikat kebenaran. (Plato)
3. Falsafah ialah disiplin
Falsafah ialah disiplin yang menyelidiki asas
dan sebab segala benda. (Aristotle)
13

4. Falsafah ialah ilmu

Falsafah ialah ilmu tentang alam yang maujud dan
bertujuan menyelidiki hakikat yang sebenarnya.
(al-Farabi)

5. Falsafah mempunyai ciri perbincangan

Falsafah ialah perbincangan berkaitan soal-soal agama

dan ketuhanan semata-mata dan hasil pemikiran
manusia yang spekulatif yang berdasarkan ujikaji dan
pengamatan yang tajam. (al-Ghazali)

14

Hubungkait
Falsafah,
Pendidikan dan
Kurikulum

Membina penghayatan
1. Metafizik
2. Epistemologi
3. Aksiologi
4. Logik

FALSAFAH
PENDIDIKAN
Tidak
Formal

Formal

Non
Formal

Proses mengembangkan
1. Kognitif
2. Afektif
3. psikomotor
KURIKULUM

Sekolah/institusi

Kebangsaan
i. Kurikulum ideal
ii. Kurikulum formal
iii. Kurikulum
tersembunyi
15

FALSAFAH: Cabang, Persoalan Dan

Penyelesaian
Umum

CABANG FALSAFAH
1. METAFIZIK
Realiti / Kewujudan
2. EPISTEMOLOGI
Teori Pengetahuan
Perihal Mengetahui

3. AKSIOLOGI
Nilai:
Estetika
Etika

Khusus
4. LOGIK

Umum

PERSOALAN
Apakah alam semesta?
Kehidupan? Kebebasan?

Apakah yang boleh diketahui?

Bagaimana kita mengetahui?
Apakah sumber pengetahuan?
Sejauhmanakah ia boleh dipercayai?
Apakah hakikat kebagusan?
Apakah yang patut diutamakan? Apakah
yang patut disukai? Apakah yang patut
menjadi cantik? Apakah rasa yang bagus?
FALSAFAH BARAT
FALSAFAH TIMUR
FALSAFAH ISLAM

16

Ja
w
a
p
a
n

Falsafah Umum : Pengaruhnya Kepada

Falsafah Pendidikan Barat
FALSAFAH UMUM

FALSAFAH PENDIDIKAN
BARAT

IDEALISME

PERENIALISME

REALISME

PROGRESIVISME

PRAGMATISME

ESENSIALISME

EKSISTENSIALISME

REKOSNTRUKSIONISME

17

FALSAFAH BARAT (Mazhab)

Idealisme
Ciri

Terawal &
tradisional

Realisme

Pragmatisme

Eksistensialisme

Tradisional

Awal abad 20
US / moden

Pertengahan abad 20
- Eropah/ moden

Fokus Kebenaran
akal, jiwa,
kerohanian
Dimensi
Kebenaran,
keadilan dan
keindahan
menerusi
proses
penaakulan

Kebenaran
nyata/
maujud
fizikalnya
Kewujudan
di alam
fikiran
selaras dgn
alam nyata.

Kebenaran
dari
pengalaman
Persekitaran
bersifat
dinamik.
Pengalaman
individu
berbeza

Kebenaran dari
pengalaman bebas
Pengalaman bentuk
idea & pengetahuan
Individu berhak
mempuat pilihan &
bertanggung jawab

Tokoh Plato,
Descartes,
Kant, Hagel dll

Aristotle,
Russel,
Bacon, Lock

Dewey,
Darwin, James
dll

Kierkegard, Jaspers

18

Falsafah Pendidikan Barat:

Perbandingan Aliran
T
R
A
D
I
S
I
O
N
A
L

1. Perenialisme

2. Progresivisme

1. Masyarakat & Pendidikan

2. Pengetahuan & Pembelajaran
3. Pengajaran Guru
4. Tujuan & Program

3. Esensialisme

M
O
D
E
N

4. Rekonstruksionisme
19

Masyarakat Dan Pendidikan

TRADISIONAL

MODEN

Sekolah institusi pendidikan formal

Rumah institusi pendidikan formal

Sekolah agen kebudayaan

Sekolah memajukan masyarakat

Pendidikan matlamat masyarakat

Pendidikan kembangkan potensi

Pengetahuan sediakan pelajar

untuk demokrasi

Pengalaman demokrasi di sekolah

menyediakan pengetahuan untuk
demokrasi sebenar.

Pendidikan kembangkan kognitif

(akademik)

Pendidikan bersepadu (kognitif,

moral dan sosial)

Nilai bersifat objektif & tetap

(berasaskan persetujuan)

Nilai bersifat subjektif (pandangan

individu)
20

Pengetahuan Dan Pembelajaran

TRADISIONAL

MODEN

Tumpuan terhadap pengetahuan

dan maklumat

Tumpuan terhadap penyelesaian

masalah & peranan individu

Fokus kepada subjek

Fokus terhadap pelajar

Kandungan subjek:
i. Pilihan guru
ii. Penyusunan berurutan
iii.Orentasi perkara lampau

Kandungan subjek:
i. Pilihan guru & pelajar
ii. Susunan ikut kefahaman
iii.Orentasi semasa & hadapan

Kandungan subjek dibahagi kpd

beberapa bidang

Kandungan subjek secara

bersepadu

Rancangan pengajaran disusun

mengikut topik

Rancangan pengajaran disusun

mengikut minat & masalah
21

Pengajaran Guru
TRADISIONAL

MODEN

Orentasi teks & bilik darjah

Orentasi pelbagai bahan & masy.

Berkumpulan keseluruhan

Keseluruhan, kecil & individu

Jadual tetap & masa seragam

Jadual anjal & masa fleksibel

Pelajar kumpulan homogeneous

& program khas
Pengajaran berpusatkan guru &
pelajar pasif

Pelajar kumpulan
heterogeneous & program
berbeza
Pengajaran berpusatkan pelajar &
pelajar aktif

Keseragaman pengalaman bilik

darjah dan situasi pengajaran

Kepelbagaian pengalaman bilik

darjah dan situasi pengajaran
22

Tujuan Dan Program

TRADISIONAL

MODEN

Fokus kepada sastera & sains

Sepadu (satera, subjek praktikal

& vokasional)

Pengkhususan

Umum

Kurikulum ditentukan

Kurikulum berasaskan keperluan

dan minat pelajar

Standard yang tinggi & cemerlang:

Tumpuan khas kepada mereka
yang cemerlang

Standard yang setara & fleksibel:

Tumpuan khas kepada mereka
yang pencapaiannya rendah

23

CIRI-CIRI FALSAFAH PENDIDIKAN BARAT

1. Dualisme
2. Segmentasi

= sekular vs agama
= Sains vs agama

3. Pengkhususan = Sains agama

4. Fleksibel

= Perkembangan kognitif

5. Dinamik

= Penemuan baru

24

Falsafah Dalam Islam

1.1 Metafizik
Mutlak dan Kekal

Intisari yang Maha Esa,

1.2 Epistemologi
Pengetahuan
tentang kebenaran mutlak (haq) melalui dua cabang
ilmu:
i. Ilmu Naqli (Fardu Ain >
Wahyu)
ii. Ilmu Aqli (Fardu Kifayah > akal)
1.3 Aksiologi
Kebagusan mutlak
(kamil), ditetapkan oleh Allah s.w.t. dengan ekspresi
lahiriah dalam bentuk kebagusan relatif (ketakwaan)
25

Islam itu addin

cara hidup

Komprehensif

ADDIN

Menyeluruh

Bersepadu

Hikmah : kebijaksanaan/ kecerdikan kurniaan

Allah. Hikmah juga membawa maksud
kelebihan atau tujuan sebenar sesuatu
perkara. (Kamus Dewan)
26

FALSAFAH PENDIDIKAN ISLAM

Pendidikan berterusan ke arah
perkembangan diri individu dari
segi rohani, intelek, emosi dan
fizikal yang membawa kepada
individu yang beriman, berilmu,
berakhlak dan bertakwa dan
beramal soleh untuk membina
masyarakat harmoni, hormat
menghormati dan bantu membantu
antara satu sama lain.
(Persidangan negara-negara Islam di Makkah, 1974)
27

ROH

Pendidikan agama &

moral / akhlak

Pendidikan
Bersepadu &
Berimbang
Dalam Islam

INSAN
KAMIL

JASAD

AKAL
28

Matlamat Pendidikan Islam

INSAN YANG SOLEH
i. Manusia
yang beriman
ii. Manusia yang melakukan
amal soleh
iii. Manusia yang mempunyai akhlak
mulia
KHALIFAH ALLAH
i.
Mengatur kehidupan di dunia sesuai dengan
iradah dan petunjuk Allah melalui ilmu naqli
ii. Mengambil manfaat dari apa yang dikurniakan
Allah dalam alam ini melalui ilmu aqli
FOKUS:
Jasad = Akal = Roh

Ilmu + Iman + Amal

29

Perbandingan Falsafah Barat & Islam

Falsafah Barat
Tuhan, manusia &
alam adalah sama

Ketuhanan
(KHALIQ)

Falsafah Islam
Allah Maha berkuasa
& mencipta.
Makhluk adalah
ciptaan yg tunduk &
patuh kpd pencipta.

Teologi

Falsafah

Alam
(MAKHLUK)

Sains

Manusia
(MAKHLUK)

Falsafah adalah sesuatu yang berada di antara teologi dan sains.

Russell (1946)
30

Falsafah Dan Hubungannya Dengan Pengetahuan

ILMU

1. Wahyu

Kneller (1971)

NAQLI
I
Sidi Gazalba (1974)

L
M
U

A
Q
L
I

2. Pengetahuan
Empirikal
3. Pengetahuan
Rasional
4. Pengetahuan
Intuitif
5. Pengetahuan
Aotoritatif
31

Kedudukan Falsafah & Pengetahuan

Kedudukan
Falsafah
(Russell)

Jenis
Pengetahuan
(Kneller)
Wahyu
TEOLOGI

FALSAFAH

Intuitif
SAINS

Empirikal
Autoritatif
Rasional

32

Kesepaduan Dalam Falsafah Pendidikan Kebangsaan

EKLEKTIK

FALSAFAH
PEND.
ISLAM
Intelek, Rohani,
Intelek,
Jasmani
Jasmani, Emosi

FPK
FALSAFAH
PEND. BARAT Kognitif,
(TRADISIONAL) Afektif,

FALSAFAH
PEND.
BARAT
Psikomotor
(MODEN)

33