Education Phase I Full Report

HNH THC V HU
QU CA THAM NHNG
TRONG NGNH GIO
DC VIT NAM
www.towardstransparency.vn
Minh bch Quc t (TI) l mt phong tro ton cu v u tranh

phng, chng tham nhng. TI bao gm 100 vn phng quc gia trn
th gii v mt Ban th k Quc t ti Berlin, c. Cc vn phng
quc gia ca TI l cc t chc x hi dn s c lp, ng k hot
ng ti nc s ti v trc thuc phong tro TI quc t. Mc tiu
ca TI l nng cao nhn thc v tc hi ca tham nhng v phi
hp vi cc i tc trong chnh ph, gii doanh nghip v x hi
dn s xy dng v thc hin hiu qu cc bin php chng
tham nhng.
MC LC
www.transparency.org
T chc Hng ti Minh bch (TT) l mt t chc t vn phi li
nhun ti Vit Nam, c thnh lp nm 2008 vi mc ch gp
phn vo cc n lc quc gia trong vic thc y tnh minh bch
v trch nhim gii trnh trong phng, chng tham nhng. Thng
3 nm 2009, TT tr thnh C quan u mi ca TI ti Vit Nam.
Vi vai tr ny, TT h tr v iu phi cc hot ng ca TI ti Vit
Nam, trong khun kh Chng trnh TI Vit Nam v Tng cng
nhu cu phng, chng tham nhng cho khu vc nh nc, t nhn
v x hi, giai on 2009-2012.
www.towardstransparency.vn
Bo co nhn c h tr ti chnh t chng trnh TI ti Vit Nam, do B Pht trin Quc t Anh, i S
qun Phn Lan, C quan Vin tr Ai-len v i S qun Thy in ti tr.
Nhm nghin cu xy dng bo co ny gm V Xun Nguyt Hng (Nhm Trng) v Ng Minh Tun,
vi s h tr ca T Minh Thao v Nguyn Minh Tho. Cc nghin cu vin thuc Vin Nghin cu Qun l
Kinh t Trung ng (CIEM) nhng tham gia lp bo co ny vi t cch cc chuyn gia c lp.
Danh mc cc Bng
Danh mc cc Hp
Vit tt
iii
iii
iv
1. GII THIU
1.1. Bi cnh
1.2. Phng php v phm vi nghin cu
1
1
4
2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

2.1. Tham nhng trong ngnh gio dc cc nc ang pht trin: Mt
s thng tin tham kho quc t
2.2. Tham nhng trong ngnh gio dc Vit Nam
6
6
9
3. NHNG KT QU CHNH
13
3.1. Nhng hnh thc tham nhng trong ngnh gio dc
13
3.2. Tm hiu nguyn nhn v tc ng ca tham nhng i vi gio dc 27
4. MT S KHUYN NGH CHNH SCH V HNG NGHIN CU
TRONG TNG LAI
4.1. Mt s khuyn ngh chnh sch
4.2. Hng nghin cu trong tng lai
34
34
40
TI LIU THAM KHO
41
PH LC I: C CH PHN CP QUN L TRONG CC TRNG

CNG
43
PH LC 2: PHN B NGN SCH U T XY DNG C BN

TRONG NGNH GIO DC
46
PH LC 3: PHN B NGN SCH GIO DC
47
iii.
Danh mc cc Bng
Bng 1: Nhng ch s gio dc c bn
Bng 2: Mc hi lng vi dch v gio dc
2
10
Bng 3: Nhng hnh thc tham nhng ph bin trong gio dc quc t v
Vit Nam
24
Bng 4: Tng hp kin phng vn v tc hi ca tham nhng i vi
cht lng gio dc Vit Nam
33
Danh mc cc Hp
Hp 1: Sai phm trong xy dng trng
14
Hp 2: Sai phm trong mua sm v cung cp thit b ging dy thit hi

ti hn 63 t ng
15
Hp 3: S Gio dc v o to cc tnh v thnh ph gi vai tr c

quyn sch gio khoa
16
Hp 4: V nhn hi l nng im - S Gio dc v o to tnh Bc

Liu
19
Hp 5: Cu chuyn ca mt hc sinh: nn nhn ca gio vin do t co

dy thm?

20
Hp 6: Tham nhng ti trng Tiu hc Tn Tn
21
Hp 7: n chn tin thc phm ca hc sinh ni tr
21
Hp 8: Nhng con s quyt ton chi tiu gy sc ca mt lp hc
22
Hp 9: Ci t c quyn sch gio khoa Trung Quc
37
iv.
1. GII THIU
Vit tt
ACD
GD-T
HDI
NSNN
ODA
SGK
THCS
THPT
TI
UNCAC
UNDP
VDR
WB
1.1. Bi cnh
i thoi chng tham nhng
Gio dc o to
Ch s Pht trin Con ngi
Ngn sch Nh nc
H tr pht trin chnh thc
Sch gio khoa
Trung hc C s
Trung hc Ph thng
T chc Minh bch Quc t
Cng c Lin Hp Quc v chng Tham nhng
Chng trnh Pht trin Lin Hp Quc
Bo co Pht trin Vit Nam
Ngn hng Th gii
Chuyn v nhng v vic khng minh bch v

tham nhng trong ngnh gio dc thng xut
hin trn cc phng tin thng tin i chng
Vit Nam: t vic mt hiu trng bt xn tin
ca gio vin tnh Thanh Ha, cn b hnh
chnh nh trng bin th tin dnh cho hc
sinh ngho tnh ng Nai, ti vic ph huynh
hc sinh b p ng tin qu tri php
Nng, hay tham nhng mt cch c h thng
nng im cho hc sinh ti S Gio dc v o
to tnh Bc Liu. Tham nhng trong gio dc
dng nh tr thnh mt ch quen thuc
i vi ngi dn Vit Nam.
Mc d Vit Nam c cng ng quc t
cng nhn v ca ngi v nhng thnh tu to
ln trong vic xa m ch v ph cp gio dc,
nhng cuc tranh lun chnh v ti gio dc
trong nc li ch yu tp trung vo vn cht
lng v ti chnh trong gio dc, cng nh u
tranh chng cc hin tng khng minh bch
v tham nhng. Nhng bi bo t co cc v
vic nh trn v tho lun cc vn ny xut
hin ngy cng nhiu. Nm 2010 tham nhng
trong ngnh gio dc l ch ca cuc i
thoi phng chng tham nhng gia Chnh ph
Vit Nam v cng ng cc nh ti tr.1 Mc d
nhng vn ny s cn cn phi c tng
hp ton din hn, song vic a ch ny
vo cc cuc tho lun chnh tr th hin tnh
nghim trng ca vn . Tuy gio dc khng
nm trong 10 lnh vc c xc nh l tham
nhng nht theo Nghin cu Chn on ca
Ban Ni chnh Trung ng nm 2005, song
cht lng gio dc c xp th 4 trong
danh sch cc vn c ngi dn quan
tm nht trong nghin cu ny. Kt qu kho st
Phong V biu Ton cu v Tham nhng 2010
ca TI i vi Vit Nam cho thy gio dc c
cm nhn l ngnh tham nhng ng th hai
(sau cnh st), vi t l 67% ngi c phng

vn cho rng gio dc c tham nhng. Gio dc
cng ng th hai trong kho st v tri nghim
tham nhng, vi 36% s ngi tip xc vi cc
dch v gio dc c hi cho bit h a
hi l trong nm trc .2
Tham nhng cng l vn c cc nh
chc trch Vit Nam quan tm c bit, v gio
dc lun c coi trng trong x hi Vit Nam
v trong nn vn ha Vit Nam, v bi v h
thng gio dc Vit Nam c nhng thnh tu
ng k trong nhng thp k qua. Tnh trng
tham nhng trong gio dc ang c cnh
bo mnh m Vit Nam, ni m t l xa m
ch tng ln ng k t thp nin 1950,
nh tuyn truyn thnh cng cho gio dc ph
cp. Thi k chng gic dt c coi l mt
trong nhng nhim v hng u pht trin
t nc. Hin nay, pht trin gio dc v o
to, cng vi khoa hc v cng ngh l nhng
u tin ln ca quc gia (th hin trong cc
k hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm ca
Chnh ph Vit Nam).3 R rng i vi Chnh
ph Vit Nam, u t cho gio dc c coi l
u t cho pht trin, to iu kin ti u ha
ngun lc tim nng ln nht ca t nc:
l con ngi. Mt h thng gio dc hiu qu
c coi l yu t thit yu cho s pht trin
ca x hi, cho s tng trng kinh t nhanh v
bn vng.
Mc d ngn sch hn hp, Chnh ph vn
dnh mt t l ngn sch ng k trong tng
ngn sch nh nc cho gio dc v o to,
hin chim khong 20% tng ngn sch v l
hng mc chi tiu ngn sch ln nht.4
Vit Nam t c nhng tin b ng k
trong mt s ch s cht lng gio dc nh t
1. Nm 2007 Th tng Chnh ph Nguyn Tn Dng giao cho Thanh tra Chnh ph (GI) t chc cc cuc i thoi Phng, Chng Tham nhng (ACD)
hai nm mt ln ti Vit Nam vi cng ng cc nh ti tr quc t. K t , ACD tr thnh din n chin lc cc nh ti tr quan tm n ch
ny v cc c quan ca Vit Nam cng cc bn c lin quan tho lun vn tham nhng m tt c cc bn quan tm, cng nh vic cng ng quc
t c th hp tc vi Vit Nam nh th no chng tham nhng hiu qu. Thy in m nhn vai tr l c quan u mi ca cc nh ti tr t chc i
thoi Phng, Chng Tham Nhng phi hp vi Thanh tra Chnh ph. 7 cuc i thoi Chng Tham nhng c t chc v bn v nhiu vn khc
nhau, nh vai tr ca truyn thng, xy dng, y t, gio dc.
2. Phong v biu ton cu v tham nhng 2010 ca TI. Bo co Kt qu kho st Vit Nam. 1000 ngi dn khu vc th ca Vit Nam c
phng vn trong kho st ny.
3. K hoch pht trin KTXH hin nay cho giai on 2011-2015.
4. B KH & T Vit Nam tip tc chng ng hon thnh mc tiu pht trin thin nin k, H Ni, 2008.
1. GII THIU
v ngi thy v gio dc trong x hi (vi s

bng n ca nn kinh t th trng v nhng
thay i v hnh vi ca cc i tng khc
nhau, nhiu ngi c xu hng cho rng mi
th u c th mua c bng tin).
l tr em n trng v t l bit ch ngi

ln, cng nh Ch s Pht trin Con ngi
(HDI).5 Vi nhng thnh tu ny, c th ni tham
nhng trong gio dc khng ch lm tn hi n
nhng thnh qu ca gio dc, mt trong nhng
thnh qu chnh ca Vit Nam trong nhng thp
k qua, m cn tc ng ti qu trnh pht trin
chung ca t nc.
Nhng thch thc lin quan n s thiu minh

bch v tham nhng nh tht thot ngn sch
nh nc phn b cho gio dc, lng ph trong
xut bn v pht hnh sch gio khoa, a hi
l c nhp hc vo cc trng theo nhu
cu v c im cao, dy cc ni dung
chnh kha lp hc thm v m bo c
im cao trng hc, dy thm v hc thm,
tt c tr thnh nhng vn gy nhiu
tranh ci v c ngi dn coi l nhng vn
nghim trng. Bo co ny s xem xt chi
tit hn na nhng thch thc v vn ny.
Thc t l mc d t c nhng thnh tu

ni trn, ngnh gio dc hin nay vn ang
i mt vi nhiu tr ngi tr thnh thch
thc ln cho cng cuc pht trin t nc ni
chung, cng nh ngun nhn lc v nng lc
con ngi ni ring. Nhng thch thc ny
c d lun v cc c quan chc nng ca
nh nc cp n nhiu nh bt bnh ng
trong tip cn gio dc (trong ngi ngho
rt kh c th vo hc cc trng hng u
do khng kh nng chi tr cc loi ph v
khng p ng c cc yu cu nhp hc);
cht lng khng ng u gia cc trng
(vn trng cng v trng t); mt cn i
gia cc vng, min (khong cch gia th v
nng thn, qu ti v nhu cu khu vc th);
v s thay i cm nhn cng nh nhn thc
Theo chun mc quc t v nh ngha ca

TI Tham nhng l s lm dng quyn lc
c giao nhm t li ch ring6 hu ht
cc trng hp ny c coi l tham nhng.
Tuy nhin, x hi Vit Nam nhng hin tng
ny khng phi lc no cng c gi thng
tn l tham nhng m thng c gim nh
Bng 1: Nhng Ch s Gio dc C bn

GIO DC
TIU HC
T l nhp hc
(%)
T l tt nghip
(%)
T l hc sinh
so vi gio
vin
T l gio vin
cho mi lp
T l hc sinh
mi lp hc
T l hc sinh
trn 10 tui
bit ch (%)
Ch s Pht
trin Con
ngi
2005-06
2006-07
2007-08
2008-09
95
96
96.1
97
92.4
85.6
87.9
88.5
20.5
20.1
19.5
19.1
1.28
1.29
1.3
1.31
26.4
26.0
25.5
25.3
86.6 (1993)
89.5 (1998)
92.1 (2002)
93.1 (2008)
0.62 (1990)
0.67 (1995)
0.71 (2000)
0.73 (2007)
5. Ch s pht trin con ngi ca Vit Nam khng ngng c ci thin trong vng hai thp k qua, t 0.62 nm 1990 n 0.73 nm 2007, xp th 116
trong tng s 182 quc gia. Ngun: UNDP, Bo co pht trin con ngi, 2009.
6. Xem: www.transparency.org/news_room/faq/corruption_faq, v Transparency International, Gim st gio dc Chu Phi: Nhng bi hc qun tr tt cho
gio dc c s, 2010. Cn lu rng khng c mt nh ngha thng nht trn ton cu v tham nhng s dng cho tt c cc quc gia v t chc quc
t. Tuy nhin, c nhiu c gng lm r khi nim ny. Ti Vit Nam, Lut Phng, Chng Tham nhng nm 2005 nh ngha: tham nhng l vic
lm dng v tr cng v v li ch ring (iu 1). nh ngha ca TI rng hn cc nh ngha khc m cc t chc quc t s dng. nh ngha ny rng hn
nh ngha ca Vit Nam, v tng t nh nh ngha ca TI, mc d ch tp trung vo khu vc cng. Ngoi ra, trong bi cnh Vit Nam, nhm nghin cu
s dng t gains vi ngha li ch, theo nh ngha ca TI, t ny khng ch ng li cho mt c nhn c th m cn cho mt nhm ngi. l v theo
nhm nghin cu, tham nhng Vit Nam khng phi ch bt ngun t li ch c nhn, m trong nhiu trng hp cn gn lin vi li ch ca mt nhm
ngi.
vi cch gi i khi hn l nhng hin tng

tiu cc trong gio dc7, vi tnh cht ph bnh
t hn nhiu so vi hnh vi tham nhng. Bn
cnh , mt s hin tng b t co l tham
nhng song trong thc t li l hu qu ca
cng tc lp k hoch yu km, thiu hiu qu
v lng ph ngun lc. Do vy, trong cc cuc
tho lun v chng tham nhng, nhng hnh
thc tham nhng khc nhau cn c lu
nhng cp khc nhau. iu ny cho thy cn
c s phn tch su hn na hiu r th no
l tham nhng trong gio dc. N cng cho thy
c v nh x hi Vit Nam chp nhn cc hnh
vi tham nhng kh d dng v v vy cn n
lc hn na nng cao nhn thc v phng,
chng tham nhng.
Cc nghin cu v tham nhng cng nh cc
cuc tranh lun cng khai cho thy cc hin
tng thiu minh bch v tham nhng trong gio
dc tr thnh vn cp bch Vit Nam
hin nay. Ngoi Bo co do Ban Ni chnh Trung
ng thc hin nm 2005 v Phong V biu
Ton cu v Tham nhng ca TI nm 2010
cp n trn, nhng nghin cu ny cn bao
gm c bo co nm 2007 ca Nguyn nh
C thuc Vin Dn s v cc vn X hi,
Trng i hc Kinh t Quc dn H Ni (do
B Pht trin Quc t Vng quc Anh- DFID
khi xng) v Bo co Pht trin Vit Nam
2010 ca Ngn hng Th gii. Mc d nhng
v d trong cc nghin cu ny khng bao qut
1. GII THIU
c tt c cc hnh thc tham nhng trong
ngnh, song cng th hin r mi quan tm
hin nay i vi tham nhng v nhng tc hi
ca tham nhng i vi cht lng pht trin
con ngi v x hi ni chung. Nghin cu
ca Nguyn nh C, da trn nhng ti liu
v bo co ca Quc hi v Thanh tra Chnh
ph, a ra mt bc tranh tng th cc hnh
thc tham nhng trong gio dc ni chung. Bo
co cng trch dn nhng trng hp tham
nhng c bo ch pht hin nhm b sung
thm nhng phn tch v nguyn nhn v hnh
thc tham nhng (xem chi tit phn 2.2). Bo
co Pht trin Vit Nam nm 2010 dnh ring
chng 4 phn tch mc hi lng ca
ngi dn khi tip cn vi cc dch v x hi,
trong c gio dc. Nhng kt qu ny ch
yu da trn nhng d liu v thng tin t Kho
st Mc sng ca cc H Gia nh Vit Nam
2002 2008 cng b rng ri ton quc, v
nhng kho st quy m nh hn c thc
hin mt s tnh v thnh ph nh Kho st
bng th bo co cng dn Thnh ph H
Ch Minh. Theo cc kho st, mc d phn ln
nhng ngi c hi tin rng nhn chung s
v tham nhng gim trong nhng nm gn
y nhng h vn cho rng mc tham nhng
trong ngnh gio dc cha gim.8 Mc d c
nhiu d liu thng tin nh vy, song vn thiu
nhng phn tch da trn bng chng v tnh
hnh tham nhng trong ngnh gio dc Vit
Nam ni chung.
7. iu 3 ca Lut Phng, Chng Tham nhng xc nh hnh vi tham nhng gm: (1) Tham ti sn; (2) Nhn hi l; (3) Lm dng chc v, quyn hn
chim ot ti sn; (4) Li dng chc v, quyn hn trong khi thi hnh nhim v, cng v v v li; (5) Lm quyn trong khi thi hnh nhim v, cng v v
v li; (6) Li dng chc v, quyn hn gy nh hng vi ngi khc trc li; (7) Gi mo trong cng tc v v li; (8) a hi l, mi gii hi l c
thc hin bi ngi c chc v, quyn hn gii quyt cng vic ca c quan, t chc, n v hoc a phng v v li; (9) Li dng chc v, quyn
hn s dng tri php ti sn ca Nh nc v v li; (10) Nhng nhiu v v li; (11) Khng thc hin nhim v, cng v v v li; v (12) Li dng chc
v, quyn hn bao che cho ngi c hnh vi vi phm php lut v v li; cn tr, can thip tri php lut vo vic kim tra, thanh tra, kim ton, iu tra,
truy t, xt x, thi hnh n v v li.
8. Ngn hng th gii, Bo co Pht trin Vit Nam 2010: Cc th ch hin i, Bo co chung ca cc nh ti tr trc Hi Ngh T vn Ti tr cho Vit
Nam, H Ni, 3-4 thng 12 nm 2009.
1. GII THIU
1.2. Phng php v

phm vi nghin cu
Trn c s nh ngha ca TI v tham nhng,
bo co ny s dng phng php nghin cu
nh tnh truyn thng nh sau:
- Nghin cu r sot cc ti liu hin c, bao
gm cc ti liu quc t; cc vn bn php quy
do Chnh ph Vit Nam, cc b, ngnh ban hnh
trong nhng nm gn y; bo co v ti liu
do B GD-T cng b iu chnh hot ng ca
ngnh gio dc, cng nh nhng hot ng
chng tham nhng thc hin trong ngnh gio
dc trc y v hin nay. Nghin cu cng s
dng thng tin v ti liu c ng trn cc
bo trong nc, cc phng tin thng tin i
chng v cc nghin cu khc.
- Phng vn su c nhm nghin cu tin
hnh nhm thu thp lng thng tin nh
tnh. Da trn nhng thng tin c s t nghin
cu ti liu hin c, nhm nghin cu chn
ba trng hc H Ni9 v tin hnh 46 cuc
phng vn su vi cc i tng nghin cu,
trong c hai lnh o ca trng trung hc
ph thng H Ni, tm gio vin (gm c gio
vin v hu v gio vin ang ging dy),
v 24 ph huynh c con em ang hc nhng
trng ny. Mi hai i tng nghin cu khc
cng c nhm nghin cu phng vn ti H
Ni, trong c cc nh qun l v cn b hnh
chnh, cc chuyn gia v vn tham nhng,
cc nh nghin cu, i din ca cc t chc
phi chnh ph, i biu quc hi v ngi dn.
Nhng cuc phng vn tp trung vo bn lnh
vc chnh theo mc tiu ca nghin cu:
(i) nhng hnh thc tham nhng/hin tng tiu
cc trong gio dc hin nay;
(ii) nh hng ca tham nhng ti cht lng
gio dc;
(iii) nguyn nhn ca tham nhng trong gio dc;
v
(iv) khuyn ngh chnh sch nhm gim tham
nhng trong gio dc.
Mc ch ca cc cuc phng vn l nh gi
nhn thc ca cc c nhn v cc hnh thc
tham nhng c xc nh, nguyn nhn
tham nhng v tc ng ca n ti ngnh gio
Mc tiu Nghin cu
Nghin cu ny do T chc Minh bch
Quc t (TI) v T chc Hng Ti Minh
bch (TT) khi xng vi nhng mc tiu
chnh di y:
1. nh gi nhn thc v hiu bit ca
ngi dn v biu hin v hnh thc tham

nhng cng nh tc ng ca tham nhng
ti cht lng gio dc;
2. Tng cng nhn thc, kin thc v

hiu bit ng thi phn tch nhng biu
hin v hnh thc tham nhng trong h
thng gio dc;
3. a ra nhng khuyn ngh chnh sch

v nhng n lc chng tham nhng trong
ngnh gio dc; v
4. Da trn nhng kt qu v pht hin,

a ra nhng khuyn ngh cho hng
nghin cu su, nghin cu nh lng
cng nh nhng nghin cu tip theo m
TI v TT s thc hin.
dc Vit Nam, cng nh tng v vic tin

hnh chng tham nhng.
Do hn ch v thi gian v ngun lc, nghin
cu ny tp trung nu bt nhng hin tng v
hnh thc tham nhng trong gio dc ph thng
v trong cc trng cng lp, ni s dng phn
ln ngun lc cng dnh cho gio dc. Nhng
nghin cu thc a v phng vn su tp trung
vo mt s trng trung hc ph thng H Ni
v cc khu vc ln cn.
Mc d H Ni hin c khong hn 6 triu dn
(trong tng s hn 85 triu dn s c nc),
nghin cu ny khng c coi l nghin cu
v vn tham nhng trn phm vi c nc
trong ngnh gio dc Vit Nam m ch nn coi
l mt nghin cu ring bit. Do phm vi nghin
cu hn ch ch thu thp d liu nh tnh,
cng nh tp trung vo mt s nghin cu tnh
hung khu vc th v ven , ni hnh thc
9. Nhm nghin cu chn ba trng H Ni phng vn. Mt l trng ngho ngoi thnh H Ni, khu vc nng thn. Hai trng cn li l nhng
trng ni ting nm trung tm thnh ph.
cng nh mc tham nhng c th rt khc

so vi khu vc nng thn hoc nhng khu vc
c thu nhp thp trong h thng gio dc nn
nghin cu ny khng cho php a ra kt lun
tng quan v bc tranh tham nhng ca ton
ngnh gio dc Vit Nam. Mc d c nhng hn
ch nh vy song nhng kt qu trnh by trong
bo co ny rt c ngha, gip hiu su hn
v cc vn lin quan n tham nhng trong
gio dc Vit Nam.
Ngoi ra, do tnh cht phc tp v nhy cm
ca tham nhng, cn nhn mnh rng trong
mt s trng hp, nhng ngi c phng
vn va l nn nhn li va l th phm tham
nhng; iu ny cn c lu khi phn tch
d liu. Nghin cu khng nhm nh gi mc
, phm vi v tnh ph bin ca tng loi hnh
tham nhng v tc ng ca n trong ngnh
gio dc trn phm vi c nc. Ngoi ra, do gii
hn ca phm vi nghin cu, mt s hnh thc
tham nhng c th tn ti x hi Vit Nam
nhng cha c Bo co cp ti.
1. GII THIU
Mc d mc ch chnh ca nghin cu l xc
nh nhng hnh thc tham nhng hin nay v
tc ng ca chng i vi gio dc, v mc d
nghin cu c nhng hn ch nht nh, nhng
TI v TT rt tin tng rng bo co ny c th l
ngun cung cp thng tin v c s dng lm
c s cho nhng nghin cu su trong thi gian
ti.
Nghin cu ny c TI giao cho mt nhm
nghin cu vin c lp thuc Vin Nghin
cu Qun l Kinh t Trung ng (CIEM) thc
hin, c s hng dn ca TI v TT. Qu trnh
nghin cu ti liu, nghin cu thc a v vit
bo co c tin hnh t thng 3 n thng
6 nm 2010. Nhng kt qu ban u c bo
co v tho lun ti hi ngh bn trn v tham
nhng trong gio dc do TI, TT phi hp vi i
s qun Thy in t chc vo ngy 22 thng
5 nm 2010 ti H Ni, trc thm i thoi
phng, chng Tham nhng ln th 7 din ra
ngy 28 thng 5 nm 2010. Nhm nghin cu
np bo co d tho cui cng vo thng By.
TI v TT hon thin bo co ng thi cng chu
trch nhim hon ton v ni dung ca bo co.
2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO

DC: TNG QUAN
2.1. Tham nhng trong ngnh gio dc cc nc
ang pht trin: mt s thng tin tham kho quc t
Hin tng v hnh thc tham
nhng trong gio dc
Di y l gii thiu khi qut v mt s n
phm trong v ngoi phm vi hot ng ca
TI, nhm so snh vi tnh hnh ca Vit Nam.
T nm 2007 n 2010, TI tin hnh nghin
cu v trch nhim gii trnh v minh bch trong
qun l gio dc, v nhn thc cng nh hiu
bit ca cng chng v tham nhng trong gio
dc mt s quc gia chu Phi, ng u v
Chu .10 Kt qu cho thy nhng hin tng v
hnh thc tham nhng di y tn ti khp
ni trn th gii.
THU PH V CC KHON NG GP
TRI PHP:
Nhiu trng hc thu cc khon hc ph v ng
gp tri php b vo thm ht ngn sch. Ni
cch khc, ph huynh hc sinh b p buc phi
np cc khon tin cho nhng dch v ng l
c min ph, hay phi np cao hn mc quy
nh. mt s quc gia chu Phi, mc d gio
dc tiu hc l min ph, nhng c ti 44% ph
huynh hc sinh tiu hc ni rng h vn phi
ng nhiu khon tin khc nhau.
BIN TH V S DNG SAI NGN

SCH DNH CHO GIO DC:
hu ht cc quc gia c kho st, ngnh
gio dc do nh nc tp trung qun l. Mc d
mc tham nhng trong qun l gio dc thp,
nhng tht thot ngun lc ti chnh cho gio
dc do tham nhng gy ra li l con s ng k,
n gin bi v ngun lc v ngn sch phn
b cho gio dc rt ln (thng chim 20 30%
ngn sch quc gia).11 Hn na, phn cp trong

qun l ti chnh cho chnh quyn a phng
lm tng nguy c tham nhng, c bit khi vic
phn cp khng i i vi nhng c ch gim st
hiu qu. Thc t cho thy cng nhiu ngi v
nhiu cp tham gia vo qun l ngn sch gio
dc th cng c nhiu nguy c v c hi cho cc
hnh vi tiu cc v tham nhng. Hnh thc tham
nhng bao gm tht thot trong xy dng trng
hc; mua sch gio khoa, thit b v vt t trng
hc; li qu; hi l; li dng quan h gn gi v
gian di trong tuyn sinh.12
GIAN LN TRONG HC TP:

cp trung hc ph thng, gian ln trong hc
tp, nh mua bn im v mua bng cp c th
xy ra, c bit l khu vc Nam u v Nga.
V d, nm 2003 s tin hi l c vo cc
trng i hc Nga c tnh ln ti 1 t la
M.13 Tham nhng trong hc tp cn xy ra khi
hc sinh hoc ph huynh hc sinh hi l gio vin
nhm t c im cao, hoc np tin cho gio
vin i hc thm nhm lm vui lng gio vin
hoc gio vin dy cc chng trnh cha
c dy trong cc lp hc chnh kha. Nhng
hnh thc tham nhng khc nh bn kim tra
hay thi h cng c coi l nhng hin tng
ph bin Trung Quc v Bosnia.14
Kt qu kho st cng cho thy vic t nhn ha
cc c s gio dc v tng cc kha hc t xa
cng nh cc chng trnh nghin cu nc
ngoi cng phn no lm tng c hi gian
ln.15 Trong nhiu trng hp, cht lng gio
dc cng khng p ng c yu cu. Nh c
nhng phng n b sung ny, hc sinh khng
p ng cc yu cu hc tp vn c c bng
cp bng cch nhp hc hoc thm ch hi l cc
10. T chc Minh bch Quc t, Gim st Gio dc Chu Phi, 2010; Tham nhng trong Gio dc Sri Lanka, 2009; Tham nhng trong gio dc Sri
Lanka, 2009; Tham nhng trong ngnh Gio dc, 2009.
11. T chc Minh bch Quc t, Tham nhng trong ngnh gio dc, 2009.
12. Nh trn.
13. Nh trn.
14. Nh trn.
15. Nh trn.
c s gio dc c yu cu cht lng thp hn

v/hoc qun l t nghim ngt hn. Tham nhng
trong lnh vc hc tp kt hp vi gian ln trong
cp bng, chng ch ca cc c quan c thm
quyn trong gio dc dn ti tnh trng sinh vin
c o to km s c nhn bng t cc
trng hc khng m bo c cht lng
gio dc v o to.
HC THM:
Trong nhiu trng hp, vic t chc lp hc
thm ca gio vin c th l hnh vi tham nhng
khi gio vin ch dy mt na chng trnh chnh
kha trng hc v buc hc sinh phi tr tin
n cc lp hc thm v c hc nt phn
cn li hay gio vin p hc sinh n cc lp hc
thm m bo c im cao. Trong c hai
trng hp ny, nu khng tham gia vo cc lp
hc them, hc sinh c th chu hu qu l nhn
im s thp.16 Trong khi Php, c v Singapore
cm cc hot ng dy them, hc thm th
y vn l hin tng ph bin Bangladesh,
Campuchia v nhiu nc khc.17
THAM NHNG TRONG LUN CHUYN

V IU CHUYN GIO VIN:
C mt thc t m mi ngi u tha nhn:
l gio vin ng vai tr thit yu trong gio
dc v h truyn b nhng gi tr v kin thc
cho hc sinh. Tuy nhin, vai tr ny c th phn
tc dng do tham nhng trong qun l gio vin,
din ra di hnh thc thin v, quan h thn
thit, quan h bn b v hi l trong b nhim,
lun chuyn/thuyn chuyn v bt. Chng
hn Sri Lanka, gio vin khng c vai v phi
dy hc cc vng nng thn hoc cc khu vc
ho lnh m khng c hy vng c chuyn v
thnh ph.18
TIT DY MA:
y l hin tng ph bin n , c ngha
l khi gio vin khng n lp dy nhng vn
c ng k trong s chm gi dy v lnh
lng.19
HI L C NHN VO TRNG
THEO NGUYN VNG:
Hiu trng ca mt trng hc khu dn c
ngho ti Sri Lanka thc mc: Ti sao hiu
trng cc trng ni ting c iu kin
mua xe hi ring v nh t tin trong khi chng
ti c mc lng nh nhau?.20 Qun l trng
hc l vn gy nhiu tranh ci nht trong gio

dc Sri Lanka, trong bo ch ng ti
nhiu v vic cc gia nh tm mi cch- k
c hi l hay li dng cc mi quan h - con
em mnh c nhn vo trng tt. Nghin cu
quc gia ny cng cho thy tiu ch ng k
h khu c nhp hc (tc l gia nh phi
c h khu khu vc hnh chnh thuc din
nhp hc trng th mi c gi con vo
trng trong khu vc ) v sc p ngy cng
tng c vo cc trng c cht lng cao
cng lm tng c hi tham nhng. Nhiu ph
huynh phi lm nhiu bc cn thit mt thi
gian di trc khi con h n trng. p
ng cc tiu ch ng k h khu, ph huynh
hc sinh phi thu hay mua nh gn nhng
trng danh ting. Tt c nhng yu t ny lm
tng p lc ln cc trng tt v tng khong
cch t l nhp hc gia cc trng.21
TH TRC THAM NHNG:

Mt trong nhng yu t quan trng nht ca
qun tr tt l c c ch hiu qu gii quyt
khiu ni v t co ca nn nhn tham nhng.
Tuy nhin, nghin cu ca TI Sri Lanka li ch
ra rng 78% ph huynh hc sinh, 62% gio vin
v 45% quan chc gio dc khng phn nn v
vic phi l nn nhn ca tham nhng.22 iu
ny chng t rng, trong nhiu trng hp,
phn ln mi ngi u quyt nh khng lm g
chng tham nhng. Quyn cng dn khng
c thc hin i ph vi hu qu tham
nhng, v nn nhn ca tham nhng dng nh
thn trng v s hi. C nhiu l do gii thch ti
sao ngi dn la chn khng t co hnh vi
tham nhng, trong c c nguyn nhn thiu
hiu bit v c ch khiu ni, c ch khiu ni
khng hiu qu v s lo s b tr th. S lng
khiu ni v t co thp r rng th hin s ngi
ngn trong x hi v thiu lng tin vo c ch
qun l nh nc. iu cng cho thy cc
nh hoch nh chnh sch v quan chc chnh
quyn, trong c c gio vin tip tc tham gia
vo hin tng tham nhng v khng tch cc
chng tham nhng.
Tm li, theo Vin Quy hoch Gio dc
Quc t, tham nhng trong gio dc tn ti di

hai hnh thc:23
-
Tham nhng ln lin quan n cc quan
chc nm gi cc v tr chin lc trong b my
qun l gio dc, c bit l nhng ngi c
trch nhim trong vic phn b v giao ngn
sch dnh cho gio dc.
16. T chc Minh bch Quc t, Gim st Gio dc Chu Phi, 2010.
17. T chc Minh bch Quc t, Tham nhng trong Ngnh Gio dc, 2009.
18. T chc Minh bch Quc t, Tham nhng trong Gio dc Sri Lanka, 2009.
19. Hallak v Poisson, 2007.
20. T chc Minh bch Quc t, Tham nhng trong Gio dc Sri Lanka, 2009.
21. Nh trn.
22. Nh trn.
23. Xem: tuoitre.vn/Giao-duc/181357/%E2%80%9CTham-nhung-trong-giao-duc%E2%80%9D-la-gi.html
-
Tham nhng nh lin quan n cc c
nhn c vai tr nh hng hay quyn hn no
, c bit l nhng ngi trc tip lin quan
n vic cung cp dch v (ch yu l cc gio
vin).
Hu qu ca tham nhng trong

gio dc
Phn ln hu qu ca tham nhng trong gio
dc r rng. Cc nh nghin cu quc t u
nht tr rng tham nhng trong gio dc tc ng
tiu cc ti s pht trin kinh t (nng sut), xa
i, gim ngho, v cng bng x hi. Nhng
tc ng c th bao gm:
PHT TRIN KINH T:

Mc tng trng v pht trin kinh t chung
ca mt quc gia b e da bi tham nhng
trong gio dc, nh hng c bit ti nng
sut lao ng.24 Nghin cu cho thy mt c
ch la chn nhn ti hiu qu (ch thc ti
trong s thnh cng ca con ngi da trn
thnh tch, nng lc v ti nng ca c nhn ch
khng ph thuc vo cc mi quan h hay tin
bc) c nh hng mnh m ti s pht trin
chnh tr, x hi v kinh t, v cc nc ang
pht trin c th tng thu nhp quc dn trn
u ngi khong 5% nu cc nh lnh o ca
h c la chn da trn thnh tch, nng lc
v ti nng.25
CHT LNG CUNG NG DCH V

CNG:
Tham nhng nh hng ti vic tr li trng
hc (tc l vic hc sinh b hc hoc khng
i hc u) ni chung, v c bit ti s cng
bng/bnh ng trong tip cn gio dc.26 Tr
em mt c hi n trng do tham nhng trong
qu trnh tuyn sinh; gnh nng v cc khon ph
bt hp php ln cc gia nh, dn ti t l b

hc cao; tham nhng trong qun l, la chn v
tuyn gio vin, dn ti cht lng dy hc thp;
v tham nhng trong mua sm thit b vt t gio
dc, dn ti vic thiu lp hc, dng c v thit
b ging dy cng nh sch gio khoa.27
CNG BNG X HI:

Tham nhng tc ng c bit ti ngi ngho
v nhng nhm ngi d b tn thng nht
trong x hi, trong c ph n.28 Nhng nhm
ngi ny ph thuc nhiu vo dch v cng v
khng c iu kin chi tr cho cc khon
thu ngoi quy nh tip cn gio dc (hay
c php lut bo v). V vy, nhm ngi
ny d b nh hng bi t l b hc cao, cht
lng dy hc thp v tn thng do nhng tc
ng ngoi trng hc (chnh tr, tn gio v
dn tc29). Tham nhng trong gio dc khi s
lm tng khong cch gia ngi giu v ngi
ngho, v lm tng s ngho i. Nghin cu
c thc hin Mali cho thy t l hc sinh tt
nghip tiu hc ch t 40%, v nguyn nhn ch
yu c xc nh l do khng cung cp sch
gio khoa v c ch m bo cht lng km.
y mt ln na ngi ngho li b nh hng
nhiu hn bi nn tham nhng.30
GI TR CHUNG CA X HI V
TNG LAI:
Tham nhng trong gio dc e da trc tip ti
lim chnh v trch nhim ca ton x hi bi
n gy ra s ma mai v hoi nghi v cng bng
trong thnh cng trong x hi. iu ny c bit
ng i vi tham nhng trong hc tp, khi kt
qu hc tp l cng c quan trng la chn
ngi lnh o. Ni cch khc, tham nhng
trong gio dc lm suy yu cc gi tr sng ca
th h tr v nhn phm v cng bng x hi v
n cho ngi ta thy bng cch tham nhng v
gian ln c th d dng mua bng cp, sau l
bt, thng tin v s nghip.
2.2. Tham nhng trong ngnh gio dc Vit Nam

Tnh trng tham nhng trong gio
dc hin nay theo mt s nghin
cu gn y
Nghin cu gn y v tham nhng trong ngnh
gio dc Vit Nam khng nhiu, ch yu tp
trung vo vic nh gi cc hnh thc tham
nhng v mc tham nhng trong gio dc so
vi cc lnh vc khc. Nh nu phn m
u, tham nhng trong gio dc khng c
xp vo danh sch 10 lnh vc tham nhng nht
theo Nghin cu Chn on ca Ban Ni Chnh
Trung ng nm 2005, nhng cht lng gio
dc li c xp th t trong danh mc cc
vn c ngi dn quan tm. Vic gio dc
khng c xp vo 10 lnh vc tham nhng
nht khng c ngha l ngnh ny khng c
tham nhng. Thay vo , vic ch gio dc
thng c a vo cc chng trnh ngh s
chnh tr gn y dng nh cho thy tnh hnh
ang xu i. Trong mt nghin cu nm 2008
v vic tham nhng xut hin trn bo ch, tham
nhng trong gio dc ng th su trong s cc
ngnh c kho st v t l xut hin nhiu trn
bo ch. Xt kha cnh ny, gio dc ng sau
cc ngnh a chnh, giao thng, hnh chnh,
xy dng-h tng, v thng mi, bn cnh mt
lot cc ngnh khc m theo nhng nghin cu
khc c nhiu nguy c tham nhng nh thu,
hi quan, v y t.31
Theo bo co ca Nguyn nh C, nguyn
nhn chnh ca hin tng ny l do thi quan
liu hnh chnh, c ch xin cho (xut pht t
ch k hoch ha tp trung Vit Nam trc
y), iu kin sng v lm vic ngho nn ca
gio vin, cng nh s xung cp v o c
ca mt b phn gio vin.
Theo Bo co Pht trin Vit Nam 2010 ca
Ngn hng Th gii nhan Cc Th ch
Hin i c th thy mt s pht hin quan
24. Ararat L. Osipian, Tham nhng Gio dc, Ci cch v Tng trng: Trng hp nc Nga thi k hu X Vit, ti liu 17447 MPRA, Th vin i hc
Munich, 2009.
26. L Vn Cng v Mathilde Maurel, Gio dc, Tham nhng v Tng trng cc nc ang pht trin, 2006.
28. Marie Chne,Gii, Tham nhng v Gio dc, U4 Cu tr li ca chuyn gia, 2009
29. www.u4.no/themes/education/educationmainpoints.cfm
30. www.u4.no/helpdesk/helpdesk/query.cfm?id=93
Nghin cu ca Nguyn nh C nm
2007 xc nh chn hnh thc tham nhng
c bn trong ngnh gio dc Vit Nam:
1. chy trng
2. chy im
3. tham nhng qua dy thm
4. lm thu ph gio dc
5. c quyn xut bn sch gio khoa
6. tham nhng trong tuyn dng, bt
v lun chuyn gio vin
7. rt rut cc cng trnh xy dng

8. x xo khi mua thit b dy hc
9. x xo kinh ph d n gio dc
trng lin quan n tham nhng trong gio dc.

Nhng pht hin ny c c t cuc
kho st Mc sng ca Cc H Gia nh nm
2008 do Tng Cc Thng K tin hnh trn
phm vi ton quc. Nhn chung a s ngi dn
ni rng h hi lng vi h thng gio dc (c
s khc nhau gia cc cp hc). Khng ti 5%
s ngi c hi ni h khng hi lng vi
dch v gio dc (Xem bng 2 trang sau).
31. Xem chi tit: Catherine McKinley, Bo co ca truyn thng v tham nhng phc v i thoi Chng tham nhng, thng 11 nm 2008. Bo co ny cn
c s dng trong bo co ca Martin Gainsbrough, ng Ngc Dinh, Trn Thanh Phng, Tham nhng, Ci cch Hnh chnh v Pht trin 2009. Bo
co th hai c a vo ti liu: UNDP: Ci cch Hnh chnh Vit Nam: Hin trng v Gii php, Nh Xut bn Hnh chnh Quc gia, 2009.
10
Bng 2: Mc hi lng vi dch v gio dc
11
V trong s nhng hc sinh ny s c nhiu

ngi tr thnh cc nh lnh o ca Vit Nam
trong tng lai, tham nhng s nh hng
nghim trng ti mc v cht lng pht
trin ca t nc. Thc t l tham nhng trong
gio dc lm phn tc dng cc mc tiu v mc
ch ca gio dc v o to ca mt th h,
to ra nhng ngi thiu lim chnh v ti nng
phc v s nghip pht trin t nc. iu ny
c bit c hi v n lm suy thoi cc gi tr c
nhn ngay t khi th u. t nhng con ngi
ny vo v tr qun l v lnh o s lm gia tng
nguy c pht trin khng bn vng.35
i hc/Cao ng
Dy ngh
Trung hc
Tiu hc
Rt thp
Thp
Khng cao khng thp
Cao
Rt cao
Ngun: c tnh, da trn kho st Mc sng cc H Gia nh 2008 c a vo Bo co Pht trin Vit Nam
2010, Cc Th ch Hin i (Modern Institutions); www.worldbank.org/vietnam/baocaophattrien. Ghi ch: Da
trn cm nhn ca nhng ngi s dng dch v.
Cn lu l 40% nhng ngi tr li ni rng

mc hi lng khng cao khng thp hay ni
h khng bit. Bo co cng cho bit ngnh gio
dc c ngi dn cm nhn l tng i t
tham nhng so vi nhng ngnh khc, nh ta
n, cnh st, a chnh v y t. Tuy nhin, s liu
cng cho thy ch c 20% n 40% ngi dn
(ty theo trnh hc vn) cho rng gio dc
khng c tham nhng. V, mc d theo bo co
phn ln ngi dn tin rng dch v gio dc
ang c ci thin, hn 10% li cho rng tham
nhng trong gio dc ngy cng ti t - trong khi
60% ni khng c thay i hoc khng bit.32
Cui cng, l mt kho st nh lng do Thanh
tra Chnh ph giao cho cng ty t vn T&C ca
Vit Nam thc hin (trong khun kh d n
UNCAC ca Thanh tra Chnh ph do UNDP/EU
ti tr). Nhng kt qu ban u ca nghin cu
ny c trnh by ti cuc i thoi Phng,
Chng Tham nhng ln th 7 vo thng 5 nm
2010.
Kho st tp trung vo ba vn : tuyn sinh tri
tuyn, dy thm (dy ngoi gi), cc khon ph
chnh thc v khng chnh thc. Sau khi nghin
cu ti liu v thng tin tuyn truyn, nhm
nghin cu kho st khong 600 ph huynh

v 200 gio vin thuc ba thnh ph chnh ca
Vit Nam H Ni, TP H Ch Minh v Nng.
Kt qu ban u cho thy tnh phc tp ca vn
v s chp nhn mt vng xm tn ti gia
cc hnh vi hp php v hnh vi tham nhng.
V d, khong 40% ph huynh cho bit h np
tin con em mnh c nhn vo hc mt
trng tri tuyn. Nhng hin tng ny c
70% s ngi tr li nhn nhn l bnh thng
v mc tiu l con em h c nhn vo mt
trng hc tt hn. Mt v d khc l phn ln
nhng ngi tr li lo lng v tnh trng dy
thmhc thm v cc khon thu mc d chng
thng c coi l bnh thng v chp nhn
c. Mt kt qu quan trng khc l hn 15%
ph huynh thnh ph c phng vn
tr li rng h phi chi n 20% hoc hn na
s thu nhp ca mnh cho mi a con i hc
thm.33
Mc d c s nh gi v nhn nhn khc nhau
v mc tham nhng trong gio dc Vit
Nam, cc nh nghin cu34 u ch ra rng tham
nhng s gy tc hi nghim trng ti nhng
thnh tu ca h thng gio dc v n nh
hng ti suy ngh v cht lng ca cc th
h hc sinh.
32. Ngn hng Th gii, Bo co Pht trin Vit Nam 2010: Cc th ch hin i, trang. 63-80.
33. Trnh by ca T vn T&C, Nghin cu nguy c tham nhng trong gio dc. Kt qu ban u, H Ni, 19 thng 5 nm 2010 (Hi ngh bn trn cc
nh ti tr chun b cho i thoi chng tham nhng ln th 7), v trnh by ca Thanh tra Chnh ph ti i thoi chng tham nhng ln th 7. Bo co
ny c Thanh tra Chinh ph ph duyt.
34. V d Bo co ca Nguyn nh C (2007) v Nghin cu ca Ban Ni chnh Trung ng (2005).
Khun kh php l v chnh sch

chng tham nhng trong gio dc
hin nay
Nhn thc c s tn ti v nguy c tham
nhng, t nhng nm 1990 Vit Nam ban
hnh nhiu vn bn php lut v chnh sch
phng, chng tham nhng.
Nm 1998 Php lnh Phng chng Tham nhng
c ban hnh th hin s nhn thc vn v
quyt tm chng tham nhng ca chnh quyn.
Qui ch Dn ch C s cng c ban hnh
cng nm, tng cng tnh minh bch v trch
nhim ca cc cp chnh quyn a phng
trong vic tham gia phng, chng tham nhng.
Nhng quy nh ny chnh thc m ra mt
giai on tng cng cc n lc phng, chng
tham nhng. Lut T tng Hnh s c sa i
nm 2000 v mt b lut mi c ban hnh
nm 2003, a ra cc quy nh mi v tham
nhng v x l cc hnh vi tham nhng.
Nm 2005 Quc hi Kha XI thng qua Lut
Phng, Chng Tham nhng, nh du mt mc
quan trng nht trong qu trnh xy dng khun
kh php l chng tham nhng; Lut dnh ring
iu 23, Chng 1 qui nh v minh bch
trong gio dc. Lut c sa i nm 2008,
v cc k hoch hnh ng thi hnh lut
c ban hnh cp b. Sau , Chnh ph
ban hnh Ngh quyt s 21/2009/NQ-CP (ngy
12 thng 5 nm 2009) thng qua Chin lc
Phng, Chng Tham nhng n nm 2020.
Chin lc ny quy nh s tham gia ca tt c
cc ngnh trong x hi v cc cp chnh quyn

a phng vo cuc chin chng tham nhng,
trong c c ngnh gio dc. Cui cng, thng
6 nm 2009, Vit Nam ph chun Cng c Lin
Hp Quc v Chng Tham nhng (UNCAC) m
Vit Nam tham gia k kt nm 2003.
Nhng nm gn y, cc c quan nh nc
bt u c nhng bc i quan trng phng
chng tham nhng trong lnh vc gio dc, bao
gm vic ban hnh mt lot cc vn bn php
l nhm thc hin Lut Phng, Chng Tham
nhng:
- Ch th s 33/2006/CT-TTg ca Th tng
Chnh ph v x l tiu cc v chng bnh thnh
tch trong gio dc, c ban hnh ngy 8 thng
9 nm 2006. Ch th yu cu phi c s phi hp
cht ch gia B Gio dc v o to v cc
bn lin quan gm cc c quan nh nc, cc
b, chnh quyn a phng, S GD-T, cc t
chc chnh tr - x hi, trng hc v ph huynh
hc sinh cng thc hin cc bin php
chng tham nhng, chng bnh thnh tch trong
gio dc. Ch th cng yu cu B GD-T xy
dng k hoch hnh ng vi nhng bin php
c th gii quyt thch thc ca giai on
2006 2010.
- T nm hc 2006 2007, B GD-T bt u
cuc vn ng Ni khng vi tiu cc trong thi
c v ni khng vi bnh thnh tch trong gio
dc (cn gi l chin dch Hai Khng). Cuc
vn ng ny c coi l bc t ph nhm
thit lp li k cng v n np trong dy v hc,
to iu kin cho vic thc hin cc gii php
khc nhm khc phc nhng vn v thiu st
trong ngnh, v l mt bc tng cng hiu
qu v cht lng gio dc. Ngay t u nm
hc 2007 2008, B GD T ch th cho tt
c cc S GD-T v cc trng tch cc trin
khai cuc vn ng Hai Khng. ng thi B
cng b sung thm hai ni dung mi: Ni khng
vi ngi nhm lp v ni khng vi vi phm o
c gio vin.
- Quyt nh s 03/Q-BGDT do B GDT
ban hnh ngy 31 thng 1 nm 2007 v vn
dy thm (dy thm v hc thm). Quyt nh
ny a ra nhng nguyn tc cm gio vin p
hc sinh phi ng tin v n cc lp hc thm
(mt hnh thc thu tin cho im cao hoc
35. vietbao.vn/Giao-duc/Tham-nhung-trong-giao-duc-Mat-niem-tin-Cai-gia-dat-nhat/65114547/202/
ging dy ni dung chnh kha ti lp hc thm).

Quyt nh ny xc nh r nhng loi hnh dy
thm khng c php trin khai.
- Ch th s 8077/CT-BGDT do B GDT ban
hnh ngy 21 thng 12 nm 2007 tp trung vo
nhng n lc pht hin v khc phc tnh trng
vi phm o c ca gio vin. Theo ch th ny,
B GDT yu cu cc S GDT ca cc tnh v
thnh ph phi hp vi cc c quan hu quan
c hnh ng kp thi x l cc trng hp vi
phm o c ca gio vin. Ch th cng ch ra
trch nhim lin i ca hiu trng cc trng
nu gio vin trong phm vi qun l vi phm
quy nh o c. Sau ch th ny, B GDT
ban hnh Quyt nh s 16/Q-BGDT ngy
16 thng 4 nm 2008, xc nh r hn na o
c gio vin yu cu gio vin m bo cng
bng trong dy hc v gio dc, nh gi trung
thc nng lc v kt qu ca hc sinh; thc
hnh tit kim, chng bnh thnh tch, chng
tham nhng v lng ph (iu 4).
- Quyt nh s 5076/Q-BGDT ban hnh
ngy 12 thng 8 nm 2009 quy nh cc th tc
hnh chnh trong phm vi gii quyt ca B GDT. Quyt nh ny quy nh quy trnh gii quyt
67 th tc hnh chnh cp b. Quyt nh
nhm a ra mt c ch qun l cng khai v
minh bch cho tt c ngi dn khi c vic lin
quan n cc th tc ny, gp phn lm gim
tham nhng. Theo , vi nhng lnh vc nhy
cm nh cp php thnh lp trng hay/v a
ra nhng mn hc mi, B GD-T ban hnh
cc iu kin, quy trnh v khung thi gian cng
khai xem xt trc khi p dng. Quyt nh
ny cng quy nh r nhng n v c th trong
B GD-T c vai tr u mi trong vic cp giy
php vi mc ch cung cp thng tin cho ngi
dn v nhng nh u t c quan tm.
- Thng t s 09/2009/TT-BGDT quy nh minh
bch trong cc c s o to thuc h cng lp
c B GD-T ban hnh ngy 7 thng 5 nm
2009. Theo Thng t ny, tt c cc trng hc
trong h thng gio dc phi cng b kt qu
cht lng gio dc, cc con s tuyn sinh c
th, iu kin h tng v bo co ti chnh, gm
12
c thu v chi. Thng tin ny phi c cng b

trn Internet hay bng thng tin ca trng trc
v sau nm hc. Cc trng hc phi to iu
kin thun li cho ngi dn tip cn nhng
thng tin ny khi c yu cu.
- Quyt nh s 137/Q-TTg, do Th tng
Chnh ph ban hnh ngy 2 thng 12 nm 2009
ph duyt n a ch chng tham nhng
vo chng trnh gio dc v o to. Hc sinh
t bc trung hc ph thng s phi hc v khi
nim tham nhng, nguyn nhn v tc hi ca
tham nhng, thi v hnh vi ca hc sinh i
vi hnh vi tham nhng.
- Ngh nh ca Chnh ph s 49/N-CP ngy 14
thng 5 nm 2010 quy nh v vic min, gim
hc ph, h tr chi tiu gio dc, v c ch thu
v s dng hc ph p dng cho cc c s gio
dc trong h thng gio dc quc dn (t nm
hc 2010 2011 n 2014 2015). Ngh nh
ny cng quy nh vic nh gi li khung thu
ph chnh thc c quy nh trong Quyt nh
70/Q-TTg ca Th tng Chnh ph nm 1998.
Theo , khung thu ph cho hc sinh v cp gio
dc ph thng c xc nh cho ba khu vc
min ni, nng thn v thnh th - vi mc thu t
5000 n 200.000 VN mt thng cho mt hc
sinh, ty theo tng khu vc c th. Trong cc
nm hc tip theo, mc ph ny s c xem
xt li cho ph hp vi thay i Ch s Gi Tiu
dng (CPI) hng nm.
Nhng vn bn php l ny hin ang c
a vo thc hin ti cc trng hc, to c
s php l n nh v ton din cho hot ng
chng tham nhng trong ngnh gio dc Vit
Nam. Nu c phi hp v thc hin tt, tham
nhng trong ngnh gio dc c th gim ng k
mc d cn qu sm c th nh gi c
nhng kt qu c th. Thi gian s chng minh
nhng chnh sch ny c hiu qu hay khng, v
theo di, cn c nhng nghin cu v nh
gi c lp v nghim tc v tc ng ca nhng
chnh sch ny i vi tham nhng. Bn cnh
, cc phng tin truyn thng cng cn tip
tc phi by cc v vic tham nhng v nhng
hin tng tiu cc trong ngnh gio dc mt
s a phng.
3. NHNG KT QU CHNH
3.1. Nhng hnh thc tham nhng trong ngnh gio
dc
Nhng kt qu chnh ca
nghin cu ny ch yu da
vo nhng cuc phng vn su
do nhm nghin cu tin hnh
vi cc c nhn c lin quan
(xem phn phng php
trn).
Nhng kt qu ny cng c
h tr bi thng tin t cc
nghin cu v kho st trong
nc v quc t cng nh
thng tin trn bo ch Vit Nam.
Mc d nghin cu khng nhm mc ch nh

gi mc , phm vi, s ly lan v hu qu ca
tham nhng trong gio dc trn phm vi ton
quc, nhng c th khng nh tham nhng tn
ti di nhiu hnh thc a dng. Do tnh cht
phc tp v nhy cm ca vn , kh c th
xc nh chnh xc nhng hnh thc tham nhng
ny cng nh thu thp c chng c c th v
chng. Tuy nhin, xt mt cch tng th, nghin
cu nh tnh ny t c mt s nht tr cao:
nhng ngi c phng vn u ng rng
h nghe, c v bit (nu khng ni l tt
c u trc tip tri nghim) nhng hnh thc
tham nhng m nhm nghin cu a ra
tho lun trn c s nhng nghin cu hin
nay. Nghin cu cng khng nh rng di y
l nhng hnh thc tham nhng ch yu Vit
Nam theo cm nhn ca cng chng v ca x
hi:
A. CC D N U T CNG
Tham nhng trong cc d n u t cng c

cm nhn tn ti trn quy m ln, khng ch
trong gio dc m cn c trong cc lnh vc
khc. Tuy nhin rt kh c th thu thp nhng
chng c c th. V d theo Nghin cu Chn
on nm 2005 ca Ban Ni chnh Trung ng,
khi cc c ch theo di v gim st khng hiu
qu, lnh vc u t xy dng c bn c
xc nh l c mc tham nhng cao nht.36
Gn y bo ch v ngi dn u ni n mt
trng hp trong trng hc v cc lp hc
c xy dng t ngun vn ca mt D n
Xy dng Trng, Lp hc v Nh Cng v
cho Gio vin nhng khng m bo yu cu
v cht lng v tiu chun, v xung cp
nghim trng ngay sau khi c a vo s
dng (xem Hp 1 trang sau). Chnh ph c k
hoch cam kt dnh 24,9 nghn t ng (tng
ng khong 1,3 t USD) cho d n ny trong
giai on 2008 2012, vi mc tiu xy dng
36. Nghin cu ca Ban Ni chnh Trung ng (2005).

37. Theo quyt nh s 2186/Q-TTg ngy 24 thng 12 nm 2009 ca Th tng Chnh ph.
3. NHNG KT QU CHNH
14
cc trng hc cht lng cao trn phm vi c

nc.37 Nu tham nhng xy ra d ch cp
nh nht, tc l trong tng d n, th mt lng
tin ngn sch khng l c th b tht thot t
d n ny.
nguyn nhn chnh khin cho cng trnh xy

dng khng p ng c yu cu v tiu
chun cht lng. Kt qu l s an ton ca
gio vin v hc sinh b e da bi nhng cng
trnh xy dng khng an ton.
Gn y ngi ta cn pht hin ra mt s v

vic khc, trong c v tham nhng trong mt
d n u t ti mt trng tiu hc H Ni.38
B. CC D N MUA SM CNG
Theo nhng quy nh hin hnh, vic ngh

xy dng cc d n u t c s h tng ly
vn t ngn sch nh nc dnh cho cc
trng hc thng phi qua mt quy trnh tng
i mt thi gian. Trc tin cc trng hc
phi gi t trnh cho c quan c thm quyn
(S GD-T) a d n vo xut u t
ca a phng. Nhng xut ny sau phi
c S K hoch v u t v y ban Nhn
dn ph duyt v ra quyt nh cui cng v
vic u t. V u t t ngn sch nh nc
hn hp, trong khi cc trng li thng khng
p ng c tt c cc yu cu u t, nn h
thng phi chy cht cc c quan c thm
quyn c ph duyt d n.40 Ngoi ra,
tham nhng trong u thu v xy dng c bn
ca cc trng cn c th xy ra thng qua cc
bo co gian ln v khi lng v cht lng
xy dng nhm rt rut ngn sch nh nc.41
Nhng hnh thc tham nhng ny cng vi
c ch qun l lng lo v yu km c th l
Hp 1: Sai phm trong xy dng

trng hc
Thng 5 nm nay (2006), Thanh tra
Chnh ph bo co ln Th tng kt
qu cng tc thanh tra vic xy dng
trng hc 50 tnh v thnh ph. Mt
lot cc hnh vi sai phm c pht
hin, nh sai phm trong quyt ton thu
v chi, xy dng khng ng vi thit
k c ph duyt, v giao thu khng
ng vi quy nh. Kt qu l cc trng
hc c xy dng bt u b ln v
xung cp nghim trng. Sai phm v
tht thot c tnh ln ti 28 t ng.39
Ngun: Bo in t VNExpress: vnexpress.net/
GL/Xa-hoi/2006/07/3B9EC177/
Tng t nh cc d n xy dng c bn,

hng trm t ng t ngn sch nh nc c
phn b cho vic mua sm thit b ging dy
mi nm. Trong trng hp ny, tham nhng
xy ra ch yu t giai on lp k hoch, bng
cch lm d ton ngn sch khng, vic nh
gi mua sm khng do c quan c thm quyn
tin hnh, trang thit b c mua sm khng
ph hp vi ni dung cng tc ging dy ti
trng hc (khng cn thit hoc khng )
(xem Hp 2).
Theo mt cng dn c phng vn th nhng
hnh thc tham nhng sau y v c th xy
ra: hi l c c hp ng cung cp trang
thit b ging dy v hc tp, thu li t vic
thanh l cc thit b ging dy v hc tp c
v li thi (ngay c khi trng hc vn c
trang thit b v vic mua sm mi l khng cn
thit); c quyn trong mua sm trang thit b
ging dy v hc tp ( cp qun l) nhn
hoa hng v chit khu t bn cung cp; v
tham nhng trong u thu mua sm (nh mua
sm trang thit b vi cc tiu chun k thut v
cht lng khng ng vi gi tr ha n hay
thanh ton.42)
C. IN N V XUT BN SCH GIO

KHOA
Theo nghin cu ti liu hin c, thng tin bo

ch v kt qu phng vn, loi tham nhng ny
c th xy ra di hnh thc sau: (i) c quyn
xut bn v in n sch gio khoa; v (ii) hi l
v hoa hng lin kt gia cng ty xut bn sch
gio khoa v trng hc.
(i) Theo iu 29 ca Lut Gio dc ban hnh
nm 2005, B GD T trn c s thm nh
ca mt y ban Quc gia l c quan duy
nht c thm quyn ph duyt sch gio khoa
a vo s dng thng nht v chnh thc
trong ging dy v hc tp tt c cc trng
hc v cc cp hc trn ton quc. Hn na,
Nh Xut bn Gio dc trc thuc B GDT l
c quan duy nht c thm quyn bin tp v
38. vnexpress.net/GL/Phap-luat/2010/10/3BA21978/
39. Tham kho u nm 2011, t gi USD v VND l 1 US$ tng ng khong 20.000 VND. u nm 2008, t gi ny l: 1 US$ tng ng khong
16.000 VND
40. Phng vn ng Nguyn Vn B. NB. Trong bo co ny tt c tn ngi u c vit tt bo mt thng tin ngi c phng vn.
41. Nh trn.
42. Phng vn B Nguyn Th D.
3. NHNG KT QU CHNH
15
xut bn sch gio khoa. Nh xut bn ny cng

chu trch nhim in n v xut bn sch gio
khoa trn phm vi ton quc. C th thy y l
mt c ch c quyn khp kn cho c hot ng
xut bn v pht hnh. Trong tng s 300 triu
sch c xut bn mi nm Vit Nam, sch
gio khoa chim khong 70 80%43 . Mc d B
GD-T c nh xut bn ring song nh xut bn
ny cng khng th nng lc m nhn
ton b cng vic. V vy, nh xut bn ny phi
t chc u thu cho vic in n v k hp ng
vi nhiu nh xut bn khc trong nc. Trong
c ch u thu v k hp ng ny, ri ro tham
nhng kiu xin cho l rt cao.44
Ti cc cuc phng vn hiu trng, gio vin,
ph huynh hc sinh v cc nh qun l gio dc
cc trng, nhng ngi nm gi v tr ch cht
trong sn xut sch gio khoa u tha nhn
c quyn trong in n v xut bn sch gio
khoa lm tng nguy c tham nhng. Tuy nhin,
khi c hi liu vn ny c lm nh hng
ti cht lng gio dc (do vn sch gio
khoa) hay khng, h u ni rng h khng lo
ngi nhiu lm.
(ii) Mt nh qun l gio dc v hu ni vi
nhm nghin cu rng trong c ch t chc
hin nay, Nh Xut bn Gio dc c cng ty
c phn trc thuc xut bn sch gio khoa v
cng ty sn xut thit b trng hc 63 tnh v

thnh ph.45 Nhng cng ty ny to thnh mt
mng li h tr Nh Xut bn Gio dc pht
hnh sch gio khoa t trung ng ti cc a
phng. Nhng cng ty ny thng c mi lin
h cht ch vi cc S GD-T tnh v thnh
ph s ti, v tt c u nm trong ci ln
ca B GD-T. iu ny dn n tnh trng cc
cng ty pht hnh sch gio khoa v S GDT lin kt vi nhau yu cu cc trng hc
ng vai tr trung gian trong vic bn sch gio
khoa cho hc sinh. Cn b hnh chnh ca cc
trng v gio vin c th nhn hoa hng v li
qu t vic bn sch gio khoa khi ng vai tr
ny (xem hp 3 trang sau).
Tuy nhin, cc cuc phng vn su vi ph
huynh hc sinh cho thy hu ht ph huynh
hc sinh khng mua sch trng m li mua
cc hiu sch bn ngoi. Mt s ph huynh
mua sch gio khoa trng nhng cho bit
c rt t trng hp l do yu cu ca nh
trng. Mt khc, phn ln cc nh qun l
gio dc v gio vin khi c phng vn u
ni rng trng hc bn sch gio khoa ch
yu phc v nhu cu ca hc sinh, v h khng
quan tm n hoa hng tr cho trng t
vic bn sch gio khoa.46 Tuy nhin iu ny
cng c ngha rng h nhn thy c s tn ti
ca hoa hng. Trong trng hp no th y
Hp 2: Sai phm trong mua sm trang thit b dy hc c tnh gy

thit hi hn 63 t ng
Kt qu thanh tra ti 41 tnh v thnh ph cho thy mt khi lng ln trang thit b ging
dy c mua sm c cht lng km bao gm dng c khoa hc nh nhit k, am-pe k
khng chnh xc, v vy nh hng n cht lng ging dy v hc tp.
Theo bo co ca Thanh tra Chnh ph v vic mua sm v s dng trang thit b ging
dy, nhng sai phm gy thit hi ti 63 t ng b pht hin, trong 26 t VND b lm
dng. C quan ny cng xut thu hi gn 8 t ng, qui trch nhim cho 48 c nhn v
ngh x l hnh s mt ngi. Nguyn nhn ca nhng sai phm ny ch yu l do nhiu
chnh quyn a phng khng c k hoch chi tiu hay k hoch chi tiu khng thc t,
ph duyt gi c khng thng qua c quan c thm quyn. Kt qu thanh tra cng cho thy
nhiu thit b ging dy c cht lng km, nh cht liu knh gin v d v, nha mng.
Nhiu thit b cn khng ph hp vi ni dung ca sch gio khoa.
Ngun: Bo in t VNExpress: vnexpress.net/GL/Xa-hoi/2008/01/3B9FE4BA/
43. tuoitre.vn/Giao-duc/151827/Doc-quyen-xuat-ban-sach-giao-khoa.html
44. vietbao.vn/Giao-duc/Moi-nam-hoc-sinh-thiet-hai-bao-nhieu-ti-dong/40151828/202/
45. Phng vn ng Nguyn Vn A (nguyn hiu trng nh trng).
46. Phng vn hai hiu trng v su gio vin t trng c chn kho st.
3. NHNG KT QU CHNH
cng l mt hin tng phc tp, v cm nhn

ca mi ngi li khc nhau. Do hnh thc tham
nhng ny kh phc tp, ph huynh hc sinh
cng khng cm nhn c y c c
mt ci nhn chung v vn ny.
Nghin cu cng ch khng nh rng c tn ti
hnh thc tham nhng ny; cn tin hnh nghin
cu quy m rng hn nh gi hu qu v
mc ca n. Tuy nhin, iu r rng l ngun
lc ang b lng ph v c ch to ra nhng k
h nh vy. S lng ph ny c th hin
ch phn ln sch gio khoa v sch bi tp ch
c s dng mt nm. Lng ph ny c lin
quan trc tip ti k h, v nhng thay i nh
thng xuyn c a vo sch gio khoa
khin ph huynh hc sinh phi thng xuyn
mua sch mi. C ch c nhiu k h lm li
cho khng ch nh xut bn m c b my gio
16
dc, cc nh thu ph, cc nh qun l trng

hc v gio vin. Tt c nhng i tng ny
u c ng c duy tr c ch hin ti. y l
mt hin tng r rng trong cc c nhn v
tp th li dng thm quyn c giao v li ch
ring.
D. THAM NHNG LIN QUAN N
BNH THNH TCH, KHEN THNG V

DANH HIU CA NH TRNG, GIO
VIN V HC SINH
C nhng hnh thc tham nhng tn ti trong
mi quan h gia cc trng v cc t chc
qun l h thng gio dc, nh a hi l
t danh hiu trng chun v cc danh hiu
xut sc. Mt quan chc gio dc v hu c
phng vn cho bit c mt cn bnh gi l bnh
thnh tch trong ngnh gio dc, v cn bnh
Hp 3: S Gio dc v o to cc tnh v thnh ph gi c quyn v

sch gio khoa
u thng 3, B GDT cng b mn thi tt nghip trung hc ph thng. Trc cc trng
hc ngoi thnh H Ni nhn c cng vn ca S GDT H Ni vn ng cc trng
ng k cho hc sinh mua ti liu hng dn thi tt nghip ph thng trung hc nm hc 2009
2010.
Hiu trng mt trng ni thc t ny ch n gin l vn ng hc sinh mua ti liu.
Mc d khng phi bt buc, nhng gn nh tt c 500 hc sinh khi lp 12 u ng k mua
cc ti liu ny thng qua nh trng. Ti trng trung hc ph thng t thc Bc H (Qun
ng a), nhiu ph huynh hc sinh bt bnh trc vic con em h b nh trng p mua
ti liu ny mc d cc ti liu u c sn cc hiu sch bn ngoi. Hiu trng trng ny
ni v c cng vn chnh thc gi t S GDT, iu chng t mua sch l bt buc.
Thm vo , S GDT H Ni li ban hnh mt cng vn khc thng bo v vic xut bn
sch Cu trc Cu hi thi 2010, do Cc Kho th v nh gi Cht lng (trc thuc B
GDT) xut bn. V vic ny, hiu trng trng Bc H ni: vic xut bn hai cun sch
ny lm cho trng ti rt lung tng. S GDT ni yu cu mua hai ti liu ny khng mang
tnh bt buc. Nu hc sinh khng mua, khi hc sinh khng c nhng ti liu cn thit
hc. Nu k thi tt nghip thc s ri vo nhng ni dng trong cc cun sch hng dn
ny, hc sinh s khng c c hi nghin cu nhng ni dung , khi s l li ca nh
trng? Hiu trng trng Ng Th Nhm ni rng mc d nh trng gii thiu c hai
cun sch nhng hnh nh hc sinh khng chn mua cun Cu trc thi 2010, bi v ni
dung ca hai cun sch gn nh ging nhau.
.
Ngun: Bo VNexpress in t: vnexpress.net/GL/Xa-hoi/2008/01/3B9FE4BA/
3. NHNG KT QU CHNH
17
ny b d lun ln n mnh m trong nhng

nm gn y.47 V cn b v hu ni vic t
danh hiu trng chun c th gip cho cc
trng c iu kin xin v c nhn thm ngn
sch u t, v vy s c thm nhiu c hi na
cho tham nhng.48 Trn thc t, mt trng
c cng nhn l trng chun s thu ht ph
huynh hc sinh cho con vo hc, t to ra
hin tng hi l c nhn vo trng tt
theo nhu cu mt hnh thc khc ca tham
nhng m chng ti s trnh by phn sau
trong bo co ny. Hin tng tham nhng di
hnh thc bnh thnh tch hay chy theo danh
hiu hoc bng cp gi to cng tn ti c trong
gio vin v ph huynh hc sinh. Gio vin chy
cht c c danh hiu gio vin dy gii
v t c nhiu c hi tng thm thu nhp nh
m cc lp hc thm; cc trng hc c gio
vin nh vy cng c th s dng lp lun c
nhiu gio vin dy gii thu ht thm nhiu
hc sinh V phn mnh, v tng lai ca con
em mnh mt s ph huynh cng sn sng tr
tin con em h t im cao/bng cp khng
thc cht - lin quan n vic hc sinh v ph
huynh a hi l cho gio vin (xem phn G).
Hin tng ny dng nh gp phn lm phng
to bong bng ho nhong ca bnh thnh tch
v chy theo danh hiu rm.
E.THAM NHNG LIN QUAN N TIT

DY V TH LAO GING DY
Theo quy nh hin hnh, hiu trng cc

trng trung hc phi dy t nht hai gi mt
tun. Nhng mt cu hiu trng ca mt
trng trung hc c phng vn gii thch
rng do thc t cng vic qun l chim qu
nhiu thi gian, v trong nhiu trng hp
do c th ca cc mn hc, hiu trng cc
trng khng c thi gian dy trn lp.49
gii quyt vn ny, nhiu hiu trng nh
gio vin trong trng dy thay hay thu gio
vin ph. Mc d khng dy trn lp, song cc
v hiu trng ny vn nhn ph cp theo tiu
chun quy nh. Hin tng ny cng c
nhng ngi c phng vn khc khng nh.
F. LA GT TRONG CC K THI
TUYN GIO VIN
Theo nguyn tc phn cp qun l hin nay,

cc trng v Phng GD-T cp qun/huyn
thuc cc tnh v thnh ph chu trch nhim t

chc cc k thi tuyn gio vin, theo bin ch
v ch tiu.50 Tuy nhin, theo mt bo co nm
2006 ca Vin Nghin cu Qun l Kinh t Trung
ng (CIEM), khi tuyn chn v tuyn dng
gio vin, chnh quyn a phng khng phi
lc no cng cn i ch tiu bin ch gio vin
vi nhu cu ca nh trng. V vy, c mt s
lng gio vin d ra di hnh thc gio vin
d b hay nhn vin th vin, trong khi li vn
thiu gio vin ph trch cc mn hc chnh.51
Theo kt qu phng vn cc nh qun l gio
dc v vic la chn v tuyn dng gio vin
c da trn c s cnh tranh v nng lc thc
s khng c th thy tt c phc thuc vo ch
quan ca hi ng tuyn chn v nhng ngi
ny c th nghim tc trong mt s trng hp
nhng cng c th ch thc hin vic tuyn chn
mt cch hnh thc trong nhiu trng hp
khc.52 ng ch l gn y bo ch a tin
v mt vn ca B GDT lin quan n vic
tuyn dng vin chc ngnh gio dc,53 trong
c vic lm gi h s ng tuyn ti Huyn Minh
Ha, tnh Qung Bnh.54
Mt cu gio chc khi tr li phng vn cho bit
c nhng trng hp gio vin phi t lt hiu
trng c dy trn lp, t c thm ph
cp ng lp; v trong giai on th vic hoc
l gio vin d b, h khng c nhn ph cp
ging dy v khng c iu kin nng cao trnh
ging dy cng nh tip xc vi ph huynh
hc sinh. Ngoi ra, gio vin cn hi l v t
lt nhng cn b c trch nhim c phn
cng dy cc lp h mun, v gio vin cc lp
tt nht thng c ph huynh hc sinh chm
sc tt hn, c nhiu qu cp hn.55
Nhng trng hp ny khng ch gii hn trong
ngnh gio dc. C th thy nhng hin tng
tng t trong nhng lnh vc khc ca nn
cng v. Cng c th cho rng c mt th trng
vic lm thc s ang tn ti i vi cc v tr
cng chc. Thc t l mt s ngi sn sng
mua cc v tr ny nh mt s u t, bi v h
bit rng nhng v tr c th m bo cho h
mt ngun li ln.56
G. HC SINH V PH HUYNH HI L
GIO VIN
Tham nhng v nhng hin tng tiu cc lin

48. Nh trn.
49. Phng vn ng Nguyn Vn A.
50. Tnh ton da trn t l gio vin/hc sinh.
51. Vin Nghin cu Qun l Kinh t Trung ng, Bo co Kho st v Vai tr ca Khu vc T nhn v Phn cp Qun l trong gio dc v y t, 2006.
52. Phng vn ng Nguyn Vn B.; v Phng vn ng Nguyn Vn P.
53. Chi tit, xem: vnexpress.net/GL/Xa-hoi/2006/09/3B9EE334/
54. Chi tit, xem: dantri.com.vn/c25/s25-161848/hang-loat-sai-pham-o-phong-giao-duc-huyen-minh-hoa.htm
55. Phng vn B Nguyn Th B.
56. Xem: Matthieu Salomon, Chuyn gia chng tham nhng ca Sida, Vn tham nhng trong tuyn dng, b nhim v bt cng chc, ti liu
chun b cho i thoi Chng Tham nhng ln th 3, H Ni, thng 6 nm 2008.
3. NHNG KT QU CHNH
quan n thi c xy ra gn y di nhiu

hnh thc khc nhau, t vic lm dng quyn
hn nng im cho con em hoc ngi thn
ca cc quan chc, cho php hc sinh la di
trong thi c, n vic ph huynh lo lt cho gio
vin nng im hc b cho con em mnh.
Gn y v mua dm cc n sinh ca mt
hiu trng H Giang gy ra s lo ngi v
phn n trong d lun.57 Nhng hnh vi tham
nhng nh vy c th l nhng v vic mang
tnh c nhn gia hiu trng v hc sinh, hay
gia gio vin v hc sinh v d nh trng
hp nng im t 0 (im thp nht) ln im 10
(im cao nht) trng trung hc Phm Hng
Thi58 hoc cng c th l nhng v vic tp
th trong tham nhng nng im xy ra
mt cch c h thng tnh Bc Liu (xem Hp
4 trang sau). Trong trng hp ny 26 ngi
phn ln l cc cn b ngnh gio dc b truy
t v b t.59
Tt c cc nh qun l gio dc, gio vin v
ph huynh hc sinh c nhm nghin cu
phng vn u tha nhn rng c hin tng
t lt v hi l t c im cao. Tuy
nhin, quan im ca h v mc cm nhn
hin tng ny rt khc nhau. Trong khi ph
huynh hc sinh nhn nhn hin tng ny kh
ph bin th cc gio vin v cc nh qun l
gio dc cho rng hin tng ny him khi xy
ra hoc khng thng xuyn. Tuy nhin, c ba
nhm c phng vn u ng rng vn
ny nh hng xu n cht lng gio dc. C
th l n lm cho hc sinh da dm vo ngi
khc v khng thc y nng lc ca hc sinh,
cn gio vin th mt i o c ngh nghip.
Theo kin ca nhng ngi c phng vn,
tnh trng ny c th dn n vic hc sinh
khng cn ng lc hc hnh chm ch; hc sinh
s khng c kin thc v t ph hng tng
lai ca cc em. Gio vin cng mt i ng lc
dy hc v khng mun c sng kin ci tin v
nng cao phng php ging dy.
Tm li, r rng nhng hin tng nh vy gip
nhng hc sinh hc tp km cng c th c
ln lp.60 C bn hn na tnh trng ny lm xi
mn v nhiu trng hp hy hoi lng tin ca
hc sinh v ph huynh hc sinh vo s cng
bng ca h thng gio dc, cng nh ng lc
tun th php lut ca h. Nhng hin tng
ny e da v lm suy gim cht lng gio dc,
18
trong khi li cng c thm th trng vic lm.
H. TUYN SINH VO TRNG V LP

THEO NGUYN VNG
Tng t nh trn, hin tng hi l c

nhn vo cc trng v lp theo nguyn vng
cng kh ph bin. Hin tng ny xy ra khng
ch nhng cp hc thp m cn ngay giai
on gio dc mm non. Nhiu trng hp hi
l c bo ch pht hin v tho lun trong
cc nghin cu v tham nhng trong ngnh gio
dc (nh nghin cu 2007 ca Nguyn nh
C). Mc d B GD-T c nhng bin php
nht nh nhm lm gim nhng hin tng b
ln n ni trn,61 nhng dng nh chng vn
tip tc xy ra. Thc t, theo mt ngi dn
c nhm nghin cu phng vn, c c mt h
thng c t chc dn xp chuyn chy trng,
chy lp. Ngi dn ny ni ch c 6 trong s
20 qun,huyn ca Thnh ph H Ch Minh,
do iu kin a l xa xi v khng thun li, l
nhng ni khng c hin tng tham nhng
trong tuyn sinh vo trng v lp theo nguyn
vng.62 Cc nh qun l gio dc gii thch rng
quy nh hin nay cho php cc trng tuyn
hc sinh tri tuyn (nhng hc sinh khng c
h khu thng tr trong khu vc tuyn sinh ca
trng), min l nhng hc sinh ny p ng
c cc tiu chun v ch tiu tuyn sinh. Tuy
nhin, tiu ch la chn hc sinh tri tuyn
cha r rng, rt d dn n hin tng li
dng khi p dng nhng quy nh ny trong
thc t.
Cc nh qun l gio dc, gio vin v ph
huynh hc sinh c nhm nghin cu phng
vn u ng rng tham nhng trong chy
trng, chy lp l kh ph bin. Tuy nhin, c
s khc nhau trong quan im ca cc gio vin
cc trng ni thnh v ngoi thnh H Ni
v tnh ph bin ca hin tng ny. Gio vin
khu vc ngoi thnh H Ni cho rng hin tng
ny t xy ra, trong khi cc gio vin trong ni
thnh H Ni li cho rng hin tng ny kh
ph bin, iu ny minh ha cho nhn nh hin
tng ny t xy ra khu vc ngoi thnh hn.
C th gii thch nh sau.
(i) nng thn, mi x hay huyn ch c mt n
hai trng hc mi cp hc, v vy hc sinh
khng c nhiu la chn so vi hc sinh khu
57. Chi tit, xem: vnexpress.net/GL/Topic/?ID=5958

58. Bo Tin Phong, Cho php hc sinh yu km ln lp: im 0 thnh im 10?!, ngy 2 thng 4 nm 2010; www.tienphong.vn/Khoa-Giao/GiaoDuc/190524/Cho-hoc-sinh-kem-len-lop-Diem-0-thanh-diem-10.html
59. www.tienphong.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=112855&ChannelID=12
60. Bo Tin Phong, 2010.
61. Quyt nh s 12/2006/QD-BGDDT ngy 5 thng 5 nm 2006 ca B GD-T ban hnh quy nh tuyn sinh vo trung hc c s v cc cp thp hn:
Cng vn s 4555/SGD&DT-QLTS ca S GD-T H Ni hng dn tuyn sinh mm non, lp 1 v lp sau cho nm hc 2010-11.
19
3. NHNG KT QU CHNH
vc thnh ph, v khong cch gia cc trng

v khu dn c l kh xa; v
(ii) mc sng ca cc h gia nh nng thn
thng kh thp v nhiu ngi khng c kh
nng p ng cc chi ph cho con em i hc, v
vy h khng c kh nng chy trng, chy
lp nh cc h gia nh thnh ph.63
I. THAM NHNG TRONG DY THM

(DY THM V HC THM)64
Hin tng dy thm dng nh lan rng

khp c nc, c bit cc khu vc th v
thnh ph ln. y l mt ch hay c
cp n trn bo ch. Kho st mc sng h gia
nh65 nm 2006 cho thy gn na tr em
tui n trng phi i hc thm trong nm hc
trng. Trong s cc em i hc thm, 68%
hc thm trng v 28% hc thm nh thy,
c gio.
Tt c ph huynh c phng vn u ni rng
h phi thu xp con em mnh c th n cc
lp hc thm. Phn ln cc lp hc thm
trng, trong mt phn ba ni rng h phi
thu xp cho con mnh theo hc c lp hc thm

ca gio vin trong trng v c lp hc ngoi
trng (tc l cc lp hc nh hoc nhng a
im khc). Mt b m ni b phi cho con i
hc thm c trng v nhng ni khc ngoi
trng nhm lm hi ha c hai pha, gio vin
v ph huynh hc sinh. B gii thch thm rng
vic cho con i hc thm trng nhm gp
phn h tr thu nhp cho gio vin (mc d b
bit gio vin dy khng tt v con ca b
cng khng hc c nhiu lp hc thm).
Theo b, nhng lp hc thm ngoi trng mi
c th cung cp cho con mnh nhng k nng
tt hn v nhiu kin thc hn.66
Theo quan im ca nhng ngi c phng
vn, lp hc thm khng phi l mt hnh vi
tham nhng nu cha m v hc sinh c quyn
t do la chn khng c p lc hay s cho
ko ca gio vin. Rt t ph huynh hc sinh ni
rng con em h n lp hc thm ca gio vin
l theo ngh ca gio vin. i a s ni rng
con em mnh i hc thm l hc c nhiu
hn.
Chung quan im vi ph huynh hc sinh, gio
Hp 4: V nng im nhn hi l - S Gio dc v o to tnh Bc Liu
Hn 1.300 trng hp c nng im, 74 ngi lin quan, trc tip mi gii, a nhn hi
l vi s tin ln n hng trm triu ng, trong ngnh GD-T c 38 cn b, gio vin.
y l thng tin mi nht t kt qu iu tra ca Cng an tnh Bc Liu lin quan n v nng
im, nhn hi l trong k thi tt nghip PTTH v b tc PTTH 2005 2006, ti S GD-T tnh
Bc Liu.
V vic xut pht t kt qu k thi tt nghip PTTH v b tc PTTH 20052006 ca tnh Bc
Liu qu thp. c kt qu bng bn, bng anh so vi cc tnh, thnh trong khu vc, hai
ng Nguyn Vn Tn v Ng on Nguyn, Gim c v Ph Gim c S GD-T tnh,
trc tip ch o nng im cho 1.300 trng hp, trong h THPT t 57% ln 79%, h b
tc t 9% ln 50%. Trong 1.300 trng hp, bnh qun mi trng hp nng t 57 im, c
mt s trng hp nng trn 20 im. V th, dn n chuyn nc ci: C nhiu hc sinh
kt qu 6 bi thi ch t 5 n 7 im, c bi thi khng c im no vn u tt nghip. ng
Nguyn Vn Tn, ngoi vic ch o trc tip nng im, cn tha nhn gi hi ng chm
thi gip nng im 21 trng hp l con em ngi thn trong gia nh v mt s quan
chc tnh ly lng.
Ngun: Bo in t Vietnamnet: vietnamnet.vn/xahoi/phapluat/2007/01/651083/
63. Theo s liu ca Kho st mc sng h gia nh 2008 VHLSS, thu nhp trung bnh u ngi th cao gp 2,1 ln so vi nng thn (Tng cc
Thng k).
64. Hin tng dy thm (dy thm v hc thm) lin quan n vic gio vin t chc lp hc thm cho hc sinh (nhm b sung thu nhp) v ph huynh
hc sinh thu xp cho con n hc nhng lp hc ny (nhm nng im v chun b cho cc bi kim tra v thi). Xu hng tham nhng cc lp hc
thm l trong trng hp gio vin gy sc p hay bt buc hc sinh hoc ph huynh hc sinh n cc lp hc thm ny m bo truyn t c
ton b chng trnh hc, nhng ng thi cng m bo c c im tt. Tuy nhin, mt s ph huynh cng li dng c ch ny m bo con
em mnh c kt qu hc tp tt bng cch gin tip hi l (th hin s thu hiu l t thng c s dng) i vi hon cnh ca gio vin.
65. Theo cc d liu t Kho st H Gia nh VHLSS 2006, Tng cc Thng k.
66. Phng vn B Nguyn Th T.
3. NHNG KT QU CHNH
vin v cc nh qun l gio dc cng gii thch

rng dy thm c t chc theo yu cu ca
ph huynh. Trong thc t, rt kh c th phn
bit chnh xc gia tham nhng ti cc lp hc
thm v mong mun ca ph huynh cho con i
hc thm b sung kin thc. Trong hu ht
cc trng hp, ph huynh thng c yu
cu np n xin hc thm cho gio vin. Tuy
nhin, cho d l t nguyn thc s hoc xut
pht t nhu cu tng cng kin thc cho hc
sinh hay khng th y cng l mt cu chuyn
khc. p lc ln gio vin v nh trng, cng
nh p lc x hi ng mt vai tr quan trng,
mc d rt kh nh gi. Trong trng hp no
i na, i khi gio vin cho trc nhng cu hi
trong bi kim tra lp hc thm hc sinh c
th chun b trc, v r rng hc sinh hc thm
c li th hn so vi nhng hc sinh khc. y
l mt hnh thc khuyn khch hc sinh vo cc
lp hc thm, v phn bit i x vi nhng hc
sinh khng i hc thm. Lp hc thm nh vy r
rng tham nhng c hi nh gi cng bng v
thc cht kt qu ca hc sinh (xem Hp 5 di
y) c bit khi trng tm ca bi thi c
cng b trc cho hc sinh
20
tin Chnh ph h tr hc sinh ngho,67 thu tin

mua sch gio khoa m Chnh ph cp min
ph, bt xn khu phn n ca hc sinh. Nhng
hin tng ny gn y c bo ch pht
hin (Hp 6 v 7). Bn cnh , mc d c
nhng bng chng r rng v d lun ln ting,
nhng mt s trng hp vn cha c cc
c quan c thm quyn gii quyt mt cch
trit (xem Hp 7). Trong mt s trng hp,
ngi t co tham nhng li tr thnh nn nhn.
iu ny r rng lm gim lng tin ca cng
ng v hiu qu ca vic u tranh chng tham
nhng trong tng lai.
Mt s cha m hc sinh khi c phng vn v
vn ny cho bit h c bit v nhng hnh
vi n chn tin ca hc sinh qua nhng hnh
thc trn. Thm ch, mt ph huynh cn cho bit
thm c mt s trng cn hng hoa hng
t cc cng ty cung ng thc phm v nc
ung.68 Theo h, hnh vi tham nhng ny khng
nhng nh hng ti cht lng gio dc m
cn nh hng n gio dc th cht ca cc
em hc sinh vn ang rt cn c gia nh v
x hi quan tm nng cao sc kho.
J. N CHN TIN CP CHO HC SINH

Hnh vi li dng v bin th tin ca hc sinh
c biu hin nhiu hnh thc nh: bt xn
Hp 5: Cu chuyn ca mt hc sinh: T co chuyn dy thm, b thy

c tr dp?
y l trch on mt bc th ca mt hc sinh:
Khi cc thy c ch nhim ni v vic hc thm trng th tt c u ni l khng bt buc,
nhng chu nhn thy mt iu l tt c nhng bn khng i hc thm u b im km hn,
hay phi ln bng kim tra v phi nhn im thp. Nhng vi cc bn i hc thm th mi
chuyn li hon ton khc. Thc s tt c chng chu u thy vic hc trng khng my
hiu qu nhng vn phi cn rng hc v lo s b tr dp. Chu thc s rt bun v bt bnh.
V chu l mt trong s rt t nhng hc sinh dm ng ln ni r nguyn vng ca mnh.
Nhng cng khng thay i c g khi ch mnh chu dm u tranh.
By gi, vic n trng vi chng chu thc s l mt cc hnh. Khi n lp hc chng chu
khng th hc c khi c phi nm np lo s hm nay thy s cho nhng bn khng i hc
thm ln bng v chun b cho kim tra nhng cu hi kh cho im km
Ngun: Bo Dn tr in t: dantri.com.vn/c25/s25-141666/to-cao-chuyen-day-them-bi-thay-co-tru-dap.htm
67. Chi tit, xem: Tin Phong, Mt hiu trng nh trng n chn tin Chnh ph h tr cho hc sinh ngho, 31 thng 3 nm 2010.
68. Phng vn B Nguyn Th T. v Nguyn L. Hin nay cp gio dc mm non v tiu hc, hc sinh thng phi hc ni tr c ngy v n tra trng
v khon ny do ph huynh hc sinh chi tr. V phn ny, cung cp ba n tra v nc ung cho hc sinh, trng hc thng k hp ng vi cng ty
cung cp. c nhng hp ng nh vy, mt s cng ty trch t l phn trm nht nh trong tng li nhun hp ng cho cc cn b qun l nh trng
c c hp ng.
3. NHNG KT QU CHNH
21
Hp 6: Tham nhng Trng Tiu hc Tn Tn

Khng th tip tc lm ng trc nhng vic lm sai tri, mt ht o c ca ngi ng u
mt mi trng gio dc, tp th gio vin nh trng tp hp y chng c v gi n
t co ln Phng Gio dc v o to huyn Mng Lt (Thanh Ha). Sau khi nhn c n
th t co ca tp th gio vin Trng Tiu hc Tn Tn, Thanh tra huyn v xc minh v
kt lun. Trong s 28 ni dung t co ca tp th gio vin i vi ng Hiu trng L Xun
Vin th c n 20 ni dung c khng nh l ng s tht. l: khng chi tr ch thi
ua khen thng hng nm; tu tin ct lng gio vin mua sm ti sn; t bt cc em
hc sinh lp 4, lp 5 mua sch gio khoa m ng l phi min ph theo Chng trnh 135; lp
chng t khng thu tin bt hp php b ti... Thanh tra Huyn kin ngh buc thu hi li s
tin ng Vin t ct xn, thu sai nguyn tc l 83 triu ng, trong thu tr li cho cc
i tng l 40 triu ng, thu np ngn sch Nh nc l 43 triu ng.
Ngun: Trang tin in t ca y Ban Dn tc v Min Ni: cema.gov.vn/modules.php?name=Content&op=deta
ils&mid=10155#ixzz0lEVWj7ag
Hp 7: Bt xn khu phn n ca hc sinh ni tr

B Lu Ngc an Phng, ngi c Trng Ph thng Dn tc ni tr tnh ng Nai phn
cng gim st cc hot ng ca nh bp, cng nhiu nhn vin nh bp bo co nhng
sai phm ca bp trng ln hiu trng Nguyn Phi Phc. Th nhng t y b b quy chp,
tr dp.
B Phng cho bit 16 nm qua, bp n u do mt tay ng Phan Xun Nghiu (bp trng)
nhn ton b tin n ca hc sinh trong thng ri t i ch, nhp hng, lm th kho iu hnh
nu n vi s tin gn 200 triu ng mi nm m khng c ngi gim st. Sut n ca 400
hc sinh c teo tp dn, thm ch cn i thiu khng bo m an ton.
T ngy 13-1-2009, b Phng c c xung gim st bp n v cng t y b pht hin
nhiu loi thc phm, go, cht t... u b nng gi v nng khng s lng. C th, gi
trng g t 7.000 ng- 10.000 ng/chc th c nng ln 12.000 ng; trng vt t 10.000
ng- 15.000 ng/chc nng ln 18.000 ng, ci t ch 140.000 ng/m c nng ln
170.000 ng, go nng thm 200.000 ng/tn... .
Ngun: Bo Ngi Lao ng in t: nld.com.vn/20100104112458260P1042C1110/bot-xen-khau-phan-ancua-hoc-sinh-noi-tru.htm
3. NHNG KT QU CHNH
K. THU TIN CA HC SINH TRI QUY

NH
Hu ht ph huynh c phng vn u ni
rng ngoi tin hc ph, h cn phi ng cc
khon qu b sung mua thit b hc tp, hay
tr tin in, nc - mc d nhng khon ny
c nh trng tr cp. Nhng khon thu
ngoi quy nh khng hp php c bo
ch ni nhiu v l ti nghin cu ca Thanh
tra Chnh ph trc thm i thoi Phng,
Chng Tham nhng ln th 7. Theo mt ph
huynh hc sinh, mt trng tiu hc cn yu
cu ph huynh ng tin mua my chiu
phc v vic ging dy cho con em h.69
Theo cc nh qun l trng hc, cc trng
phi thu thm ca ph huynh hc sinh cho cc
qu bi v ngn sch nh nc khng cho
hot ng ca trng. Nhiu ph huynh ni
rng gia nh khng bit hay hiu ht cc quy
nh ca chnh ph v khon thu no l hp
php v khon thu no khng c php hoc
h cng khng nh nhng quy nh ny. Ph
huynh lit k n 14 loi ph h phi np cho
trng, c th c chia thnh ba nhm chnh:
(i) ph theo quy nh ca B GD-T (v d hc
ph); (ii) ph thu h cho cc c quan khc (v d
nh bo him y t, bo him thn th); v (iii)
cc khon ng gp t nguyn v nhng ng
gp khng nm trong quy nh chnh thc (v
d nh qu trng, qu lp, ng gp t thin,
ng gp mua trang thit b ging dy).70 Vn
22
23
3. NHNG KT QU CHNH
khng minh bch v kh nng xy ra tham

nhng xut hin nhm thu th ba, v mt cht
nhm th hai.
Trong cc cuc phng vn, ph huynh hc sinh
khng nh h khng nhn c giy bin nhn
t nh trng v gio vin i vi phn ln cc
loi ph v ng gp t nguyn m h np.71
Nhng khon ng gp ny c i din hi
cha m hc sinh thu v sau chuyn cho nh
trng; cc khon thu c cng b thng qua
i din hi cha m hc sinh. Khi c hi v
cc khon ph v thu ngoi quy nh, phn ln
ph huynh ni rng l nhng chi ph thng
thng v ph bin m mi ngi u phi np.
Tuy nhin cng c nhng lo ngi v ph huynh
hc sinh khng nhn c phiu thu cho nhng
khon ng gp ny, trong khi nh trng li chu
trch nhim cng b thng tin cho ph huynh hc
sinh. Tnh trng tng t cng din ra i vi
vic s dng cc qu. V vy, c nhng lo ngi v
s minh bch i vi c vic thu v s dng cc
khon ph v qu ny.
Mt hin tng ph bin khc c ph huynh
hc sinh tho lun trong cc cuc phng vn l
vic bu i din hi ph huynh hc sinh, ch yu
ch l hnh thc. Thc t, ban ph huynh thng
c c gio ch nhim la chn. Mt s
trng hc thu cc khon ph v ng gp ngoi
quy nh theo s kim sot ca ban ph huynh.
Theo , nhng qu ny khng qua quy trnh
quyt ton hay cn i thu chi, (nh minh ha
di y).
Hp 8: Nhng con s quyt ton thu-chi gy sc ca mt lp hc

l lp 1/11 Trng tiu hc Ph ng, qun Hi Chu, Nng. Lp c 52 hc sinh v
t loi gii... 100%. Tng kt cui nm, mi em phi ng cc khon cho lp ln n gn 1,5
triu ng mua iu ha nhit , tivi... cho lp, ri mua my tnh xch tay, thm ch c th
in thoi cho gio vin dng. Tng thu cc khon do ph huynh ng gp trong nm hc 2009
- 2010 l 77,33 triu ng, tng chi l 74,233 triu ng, bnh qun mi ph huynh lp ny
phi gnh gn 1,5 triu ng. Con s ny c gi l ng h lp trang b dng hc tp.
Trn y l con s c Ban i din ph huynh hc sinh ca lp cng b trong bui tng kt
cui nm ngy 24/5/2010 cc ph huynh c bit.
Ngun: Bo Dn Tr in t: dantri.com.vn/c25/s25-398590/choang-voi-con-so-ket-so-thuchi-cua-mot-lop-hoc.
htm
69. Phng vn B Nguyn Th T.

70. 14 loi ph lit k di y bao gm: hc ph, tin hc thm, qu trng, qu lp, tin trng xe p v xe my, bo him y t, ph tuyn sinh, sch gio
khoa, ng phc, trang thit b ging dy, qu khuyn hc, ng gp t thin v qu xy dng trng.
71. Rt kh xc nh r rng loi ph v ng gp no c thu theo quy nh v khon no l khng hp php. Ph v cc khon ng gp khng c
php thu thng c ngy trang di hnh thc ng gp t nguyn hay ng gp theo s nht tr v c ban ph huynh ng ra thu.
Th nht, tham nhng trong ngnh
Tm li, trn c s tng hp ti

liu hin c v kt qu phng
vn cc i tng c lin quan,
nghin cu ny rt ra nhng
nhn xt ban u nh sau:
gio dc Vit Nam cng c cc hnh thc

tng t nh cc nc ang pht trin khc.
Tn gi, loi hnh v biu hin ca cc hnh vi
ny c th khc nhau, nhng chng u ging
nhau v bn cht. Bng 3 m t so snh cc
hnh vi tham nhng c xc nh Vit Nam
(thng qua nghin cu ny, gm nghin cu ti
liu v 46 cuc phng vn su) v cc nc
khc trn th gii (c nu trong ti liu).
Th hai, do hn ch v quy m v
s lng cc cuc phng vn, cc hnh vi tham

nhng nu trong bo co ny c th khng phn
nh ht cc hnh thc tham nhng ang din ra
trong ngnh gio dc Vit Nam. Tuy nhin, kt
qu nghin cu c khng nh qua cc ti
liu v thng tin bo ch l c ngha v c gi
tr.
Th ba, cc nhm c phng vn c

nhng nh gi khc nhau v s ph bin ca
mi hnh thc tham nhng, nh hin tng chy
trng, chy lp. Trong khi ph huynh hc sinh
nhn nhn mc ph bin ca hin tng ny
l cao th gio vin li nh gi ch mc trung
bnh. iu ny hon ton c th hiu c, v
th phm tham nhng rt kh c th tha nhn
hnh vi tham nhng xy ra trong nhm ca h
(nu cha mun ni n ca chnh h). D trong
trng hp no th bo co ny cng khng
nhm nh gi mc v tnh ph bin ca cc
hnh thc tham nhng.
3. NHNG KT QU CHNH
24
Bng 3: Nhng hnh thc tham nhng ph bin trong gio dc c xc

nh trn th gii v Vit Nam
LNH VC
Ngn sch & ti
chnh
Phn b ph cp (v
d nh cc khon
tr gip, hc bng,
ph cp)
Xy dng, duy tu
v sa cha trng
hc
Phn b phng
tin v thit b gio
dc (v d phng
tin a n hc
sinh, sch gio
khoa, thc phm
trng hc)
Bin son, in n v
pht hnh sch gio
khoa
TRN TH GII
VIT NAM
Vi phm quy nh v quy trnh
Vi phm quy nh v quy trnh
Tng gi v chi ph sai trong cc

ha n v bin nhn
Tng gi v chi ph sai trong cc

ha n v bin nhn
Bin th
Bin th
Tr hon gii ngn
Khng c tiu ch r rng khi phn

b ngn sch
Phn b ph cp thin v cho mt

nhm c bit
Hi l
B qua cc tiu ch la chn v

ph duyt
Sai phm v thin v trong u thu
Lin kt vi nh cung cp
Bin th
Sai phm v thng tin khng minh

bch (lin quan n k hoch xy
dng)
Sai phm trong pht hnh
Lin kt vi nh cung cp
Mua sm trang thit b gio dc

khng cn thit
Cc con s sai lch
Phn b thit b gio dc vt qu

yu cu
Sai phm trong la chn, tuyn

dng v b nhim gio vin
Sai phm trong la chn, tuyn

dng v b nhim gio vin
Gian ln v sai phm trong vic t

thnh tch; bng rm
Gian ln v sai phm trong vic t

thnh tch; bng rm
Phn bit i x vi mt s gio

vin
Phn bit i x vi mt s gio

vin
Sai phm ca gio

vin
Thu li ngi ng lp
Vng mt (khng c l do chnh

ng)
Thu gio vin dy thay nhn

ph cp gi dy
- Dy thm
Thu ph khng hp php (ph nhp

hc, thi c, kim tra, dy thm v
hc thm)
- Nhn hi l i x c bit vi
mt s hc sinh
Nhn hi l i x c bit vi
mt s hc sinh
- Thu ph khng theo quy nh
- Nng im v iu chnh im
khng cng bng cho hc sinh
- Lm dng tnh dc
n chn tin ca hc sinh
Hi l ( c d n)
Chy cht trng thu mua sm

khng hp php cc thit b ging
dy v hc tp
Chy cht trng thu d n u

t
Dy thm ring (dng lp hc

dy thm ring)
Sai phm v thin v trong u thu
Lm dng tnh dc
Lin kt vi cng ty/c quan xy

dng
Hi l, chy cht c thanh tra

u i
Bin th
Sa hc b
iu chnh hc b
Gi b mt thng tin
Gi b mt thng tin
Hoa hng do c quyn trong mua

sm
Khng cng b thng tin nh k

theo quy nh
Khng cng b ha n chi tiu

ni b
Mua sm thit b gio dc khng

cn thit
Bn thng tin ng l phi cung

cp min ph
n chn khu phn n ca hc

sinh
Bn thng tin v k thi
Vi phm bn quyn sch gio khoa
Tham nhng do c quyn trong in

n v pht hnh sch gio khoa
La gt trong khi thi (v d chp

bi, quay cp)
La gt trong thi c (chp bi,

quay cp)
Hi l ( c im cao, c
nhn vo trng, lp theo nguyn
vng, c ly bng, hay c ln
lp)
Gim st lng lo trong thi c
Hi l ( c im cao, c
nhn vo trng, lp theo yu cu,
c ly bng, hay c ln lp)
L thi trong cc lp hc thm
Thiu minh bch trong cc quy nh

v th tc hnh chnh
Thiu trch nhim
C ch x l khiu ni, t co tham

nhng km hiu qu
Vi phm bn quyn
Vi phm bn quyn
Hc sinh b gio vin p mua sch/

ti liu khng cn thit
Hc sinh b gio vin p mua sch/

ti liu khng cn thit
B nhim, la chn
v tuyn dng gio
vin (lun chuyn
v chuyn vic gio
vin), thanh ton
lng, o to
Sai phm trong la chn v in n

sch gio khoa
3. NHNG KT QU CHNH
25
H thng thng tin
Thi c, bng cp
Tham nhng do c quyn trong in

n v pht hnh sch gio khoa
Khun kh th ch
Sai phm trong nghin cu, o

cng trnh nghin cu
Sai phm trong qu trnh hoch

nh chnh sch v ban hnh vn
bn php lut
Thiu trch nhim
Thiu h thng khiu ni, t co
Tr hon pht hnh sch gio khoa
Ngun: Tng hp ti liu tham kho ca TI (2010) v kt qu ca bo co ny.
3. NHNG KT QU CHNH
26
3.2. Tm hiu nguyn nhn v tc ng ca tham

nhng i vi gio dc
Th t, nu tm tt t mt gc
khc th cc hnh thc tham nhng c pht

hin trong nghin cu ny c th chia thnh hai
nhm chnh sau y:
i)
Tham nhng ln72 c xc nh bi gi
tr tin tht thot ln v xy ra cp cao. Nhng
hnh thc tham nhng ln xy ra khng ch trong
lnh vc gio dc m cn nhng ngnh v lnh
vc kinh t khc nh cc d n u t cng
(s dng vn ngn sch nh nc, vn ODA),
cc d n mua sm cng v cc chng trnh c
th cho cc khu vc ngho v dn tc thiu s
Hi l c c hp ng l loi hnh tham
nhng ph bin xut hin trong nhiu lnh vc.
u tranh chng li hin tng ny i hi phi
c nhng bin php cp v m ca chnh ph, v
s phi hp, hp tc ca cc c quan cng nh
cc b, ngnh lin quan, ch khng ch c n lc
ring ca B GD-T.
ii)
Tham nhng nh, c xc nh bi
gi tr thit hi nh v xy ra cc cp trung v
cp thp, ph bin trong ngnh gio dc nh
nhn thy trong bo co ny. Cc c nhn c
phng vn trong bo co ny u nht tr cao
rng nhng hnh vi tham nhng ny c th nh
hng nghim trng n cuc sng hng ngy
ca ngi dn, d lun v x hi, cng nh s
pht trin lu di ca t nc. B GD-T phi
c nhng bin php tch cc cn thit x l
loi hnh tham nhng ny, v nu cn, phi phi
hp v hp tc vi cc b c lin quan tin
hnh nhng bin php hiu qu nhm pht hin
v phng chng.
3. NHNG KT QU CHNH
27
Nguyn nhn tham nhng trong gio dc

Cc nguyn nhn c th c chia thnh hai
nhm chnh:
i. Nhng nguyn nhn lin quan

n c ch qun l gio dc hin
nay:
Th nm, tc nhn v th phm
tham nhng bao gm cc c quan qun l gio

dc cc cp, trng hc (gm hiu trng,
cn b qun l v gio vin), ph huynh v hc
sinh.73 Cn lu rng thng khng c s phn
bit r rng gia th phm v nn nhn ca
tham nhng. Hn na, trong thc t, nn nhn
ca tham nhng trong trng hp ny c th l
th phm ca tham nhng trong cc trng hp
khc. V d, gio vin c th l th phm ca
tham nhng trong mi quan h vi ph huynh
hc sinh, nhng ng thi li c th l nn nhn
ca tham nhng trong mi quan h vi cn b
qun l (v d chy cht c dy lp vng,
lp tt; hi l hay chy cht c danh hiu
gio vin xut sc). Trng thi ng ny cn
phi lun c lu v phn tch k lng khi
xem xt nguyn nhn v hnh thc tham nhng
nhm xc nh v thc hin cc gii php chng
tham nhng hiu qu.
Thng qua ti liu, thng tin bo

ch v cc cuc phng vn su,
nhm nghin cu thu thp
c nhng quan im khc
nhau v nguyn nhn chnh dn
n tham nhng trong gio dc.
Mc d cc c quan chc nng t c

nhiu tin b trong vic tng cng c ch qun
l gio dc trong hai thp k qua, nhng nhng
ci cch ny vn cn nhiu hn ch v thch
thc tn ti cng nh mi xut hin. iu ny
to ra l hng v mi trng thun li cho cc
hnh vi v hin tng tham nhng. c im
ca c ch ny l:
TRCH NHIM TH CH YU:
C ch v vn ha xin-cho i km vi qun l
km v gim st lng lo ca cc c quan qun
l, thiu minh bch trong phn b ngn sch,
thm nh v ph duyt cc d n u t l
nhng nguyn nhn th ch quan trng nht dn
ti tham nhng. Trch nhim th ch yu m cc
c quan c thm quyn ca Vit Nam u tha
nhn, tc ng n u t, phn b ngn
sch mua sm cng v phn b gio vin. Cn
lu rng tnh trng ny tn ti c trong cc lnh
vc khc lin quan n qun l ngn sch v s
dng ngun lc ti chnh. V vy, trch nhim gii
quyt vn ny khng ch ngnh gio dc m
cn cc ngnh khc trong cc c quan nh
nc trung ng v chnh quyn a phng
phi ng vai tr chnh.
GIM ST CN B KM:
Vn nng lc qun l yu km ca cn b
tt c cc cp t trung ng ti a phng
c cc c quan c thm quyn ca Vit
Nam tha nhn. Tuy nhin, nng lc hn ch
thng i i vi vic cn b khng thc hin
y chc nng v nhim v theo quy nh,
quy trnh v th tc c ban hnh. Vic thiu
72 Theo nh ngha ca TI, tham nhng ln l vic vi phm cp cao lm mo m cc chnh sch ca chnh ph, cc hot ng xy ra cp trung
ng ca mt quc gia, to iu kin cho cc nh lnh o hng li t vic chi tiu v mua sm hng ha cng. Tham nhng nh l vic lm dng thm
quyn c giao ca cc nh qun l cp trung v cp thp khi hng ngy tip xc vi ngi dn c nhu cu s dng cc hng ha v dch v c bn
nhng ni nh bnh vin, trng hc, n cnh st v nhng c quan khc.
73. H c th l nn nhn ca tham nhng.
3. NHNG KT QU CHNH
c ch theo di, gim st nghim ngt v cht

ch trong qu trnh thc hin cc chng trnh
to c hi cho tham nhng v lng ph, c bit
trong lnh vc u t v mua sm cng, nh
trnh by trn (xem Hp 2). Hot ng kim tra
v gim st cn yu do nhiu hn ch v thch
thc. Cng tc ny ch yu c thc hin sau
khi s vic xy ra, v iu cng cho thy vic
xy dng v thc hin cc bin php phng
nga cn rt hn ch. S tr hon x l nghim
khc (cng khai) cc v vic tham nhng nh
v n chn khu phn n ca hc sinh (xem Hp
7) hay v bin ngi t co tham nhng thnh
nn nhn v bnh vc cn b tham nhng, nh
trng Tiu hc Tn Tn74 cng lm cho cc
cng c thanh tra v gim st km hiu lc v
hiu qu. iu ny nh hng n lng tin ca
ngi dn vo hiu lc ca cc c ch x l ca
nh nc; i khi c nhng trng hp c
x l ng n bi cc c quan c thm quyn
ph hp, nhng li x l kn, khng cng khai v
minh bch.
H THNG PHP L KHNG Y :
H thng lut php v vn bn php l vn cn

nhiu bt cp do c nhng l hng v mu thun
to iu kin cho mt s c nhn li dng tnh
th thc hin cc hnh vi tham nhng. Mt s
im yu ny c cc cp c thm quyn
nhn thc r, trong c vic th tc hnh chnh
cng knh khng hiu qu v khng thc t,
v/hoc c ch c quyn nhng quy nh
lin quan n cung cp dch v cng (nh c
quyn trong xut bn sch gio khoa, nh
cp trn). V d, theo Thng t s 09/2009/
TT-BGDT, tt c cc trng trong h thng
gio dc phi cng b kt qu ca trng trn
Internet hoc bng thng tin ca trng trong
thi gian 90 ngy, bao gm cht lng gio
dc, cc con s tuyn sinh c th, iu kin
h tng v cn i ti chnh thu-chi. Tuy nhin
thng t ny c thc hin rt yu; ch c
mt s trng tun th nghim tc, v ngay c
nhng trng ni ting nh Ph thng Trung
hc L Qu n cng khng thc hin nhng
quy nh ny.75 V vy, cc nh hoch nh chnh
sch gio dc mong mun tp trung ha c ch
qun l gio dc nhm tng cng kim sot
hn na. V d trong lnh vc u t xy dng
c bn, c n 12 bc khc nhau t khu lp
k hoch u t ti kim tra v chuyn giao d
n u t hon thin.76 Mt quan chc c
28
phng vn ni: Do thc t cc tiu ch t

nhng quy trnh lp k hoch u t u tin
cho n khu cui cng u khng c xc
nh r rng, nn c hi tham nhng xy ra
mi khu l rt cao.77
THIU MINH BCH:
R rng c s thiu minh bch trong phn b v

s dng ngun lc, cng nh la chn, tuyn
dng v bt cn b v gio vin ngnh gio
dc. y dng nh l mt trong nhng nguyn
nhn c bn nht dn n tham nhng trong
gio dc cng nh trong nhiu ngnh khc. C
v nh s thiu minh bch ny c bit nh
hng ti qu trnh la chn cc d n u
t, t cp cc c quan qun l gio dc a
phng ti cc cp c thm quyn cao hn. Cho
d cc c quan c thm quyn rt mong mun
tng cng minh bch, th hin qua nhiu vn
bn php l mi c ban hnh, nhng vic
thc hin cc quy nh v minh bch cn hn
ch (xem Thng t s 09/2009/TT-BGDT
trn).
THIU S THAM GIA CA NGI DN:
Mt nguyn nhn na dn n tham nhng trong

gio dc l thiu s tham gia vo qu trnh gim
st, theo di v qun l ngay t giai on u
tin lp k hoch v thc hin cc d n u t
c bn v mua sm cng ca cc i tng
c lin quan, c bit l cc bn hng li trc
tip t vic phn b ngn sch (nh ban qun
l trng, gio vin, ph huynh hc sinh v hc
sinh). S tham gia ca gio vin v ph huynh
hc sinh vo vic thc hin, gim st v theo di
cc d n u t do cc c quan gio dc qun
l cn rt th ng.78 Cc iu kin cng khng
thun li khuyn khch s tham gia. V ngn
sch c phn b cp cao, cc bn lin quan
trc tip c th cng s lm hng d n u t
khi lm kh cc c quan c thm quyn cp
hoch nh chnh sch v qun l.
NG C THC HIN SAI:
S tn ti cc ng c v ch tiu hot ng
phn tc dng trong vic qun l v khuyn
khch cc trng cng khng nh cn bnh
thnh tch v bng cp rm, t to iu kin
cho hnh vi tham nhng. V d nh ch tiu thnh
tch hot ng ca cc trng, nh gi kt qu
hc tp ca hc sinh ch yu da trn im kim
74. cema.gov.vn/modules.php?name=Content&op=details&mid=10155#ixzz0lEVWj7ag
75. Dn Tr, 18 thng 4 nm 2010; dantri.com.vn/c202/s202-391211/hieu-truong-truong-thpt-le-quy-don-bi-to-nhieu-sai-pham.htm
76. 12 bc l: (1) Lm t trnh-> (2)S Gio dc;-> (3) S K hoch u t duyt-d>(4) UBND thnh ph- quyt nh u t; (5) Lp D ton -> (6) S
Gio dc duyt->(7) mi thu-> (8) u thu-> (9) thi cng-> (10)nghim thu-> (11) quyt ton-> (12) bn giao cng trnh.
77. Phng vn B Nguyn Th L.
78. Phng vn mt cn b t chc phi chnh ph lm vic cho cc d n gio dc c s tham gia ca cng ng.
29
tra v im thi, cng nh tiu ch la chn gio

vin v c ch tuyn dng. Vic qu ch trng
n nh gi kt qu hc tp ca hc sinh da
trn im s dn n tnh trng hc sinh ch
hc t v ch trng n nhng mn hc c kh
nng phi thi. Hn na, ph huynh hc sinh
cng phi chy ngc chy xui lo cho con
em mnh c im tt, v tnh trng dy thm v
vy cng tng nhm m bo hc sinh t c
im tt. Cc v ph huynh c phng vn
trong bo co ny ni rng xu hng cc nh
tuyn dng v x hi ni chung qu nhn mnh
n tm quan trng ca bng cp r rng
gy p lc ln cha m hc sinh buc h phi c
gng ht sc m bo bng cp cho con em
mnh, khng cn bit nng lc thc s ca cc
em th no.
THU NHP CA GIO VIN THP:
Mt nguyn nhn khc ca tham nhng trong

ngnh gio dc l lng v th lao ca gio vin
thp. Mc d nh nc c nhiu ci cch
nhm to ra mt h thng tin lng u vit
hn, song gio vin dng nh vn khng kim
tin cho mt cuc sng bnh thng nu ch
da vo lng chnh. y cng l trng hp
xy ra nhiu ngnh khc nh y t, vn ha v
qun l nh nc. Tnh trng ny c nhn
thy r hn trong khu vc th, ni chi ph sinh
hot ang tng rt nhanh. Trong nhng khu vc
ny, gio vin v cc cn b ngnh gio dc d
chn nn khi m mi trng c nhiu vt cht
v cm d vy quanh v nhng cm d ny li
hon ton c th tip cn c v vt cht (nu
khng mun ni v ti chnh). Nhng cuc tho
lun gn y v ti tham nhng v kt qu
cc cuc phng vn thc hin xy dng bo
co ny cho thy lng thp dng nh l mt
trong nhng nguyn nhn chnh dn n tham
nhng nh Vit Nam, c bit trong ngnh
gio dc. Gii quyt vn ny s cn c nhng
n lc lu di ca b my nh nc hin vn
cn ang cng knh, yu km, thiu hiu lc v
hiu qu.
ii) Nhng nguyn nhn lin quan

n cc nhm i tng trong
gio dc nh nh trng, gio
vin v ph huynh hc sinh
3. NHNG KT QU CHNH
NG C SAI CA GIO VIN:
Do mt s yu t nh lng thp v bng n

cc c ch th trng nh x hi ha v t
nhn ha gio dc, mt s gio vin ch trng
nhiu hn n vic kim tin, m cc lp
dy thm hoc lm thm hn l tp trung vo
nhim v chnh l ging dy. S gn b ca cc
gio vin cng c xu hng theo quy lut th
trng v khng cn theo chun mc cng v.
tm kim cc ngun thu nhp khc, mt s
gio vin ch trng n dy thm v sn sng
nhn tin ca ph huynh hc sinh gy nh
hng ti cc cn b nhm chy trng v
chy lp, hay c c im cao. Tuy nhin,
khi c hi l do ti sao h li phi m lp dy
thm, nhiu gio vin c phng vn tr li
rng lp hc thm khng ch to cho h c thm
thu nhp m ph huynh hc sinh cng yu cu
hc thm gip con em h. Gio vin cng ni
rng nhng lp hc thm ny gip h nng cao
chuyn mn, l la chn tt hn nhng vic
lm thm khc kim sng. D trong trng
hp no th hin tng ny cng c xu hng
lm suy gim cc gi tr o c ca gio vin,
nhng ngi c cm nhn l tham nhng
theo nhn nh ca nhiu ngi dn.79 Kt qu
l gio vin khng cn l mt tm gng cho
hc sinh v ph huynh hc sinh v h khng cn
knh trng gio vin nh trc.
C CH HAI BN CNG C LI:
S lin kt trong tham nhng gia c th phm

v nn nhn lm cho cng tc chng tham
nhng trong ngnh gio dc tr nn kh khn.
Cc hin tng v hnh vi tham nhng ngy
cng lan rng, bi v trong hu ht cc trng
hp, tham nhng lm li cho c th phm ln
nn nhn. V d, khng th ph nhn rng c
ch gi th trng cho vic chy trng, chy
lp, chy im cao c li cho ph huynh hc
sinh, nhng ngi lun mong mun con em
h c vo hc nhng trng cht lng
tt, c danh ting, c cc gio vin ti gii
dy d, v iu quan trng nht l hc tp tt
trng. iu ny cng l gii ti sao cc nh
qun l gio dc v gio vin li ch trng qu
nhiu ti kt qu hc tp ca trng v lp.
Nhng ch s nh gi kt qu hc tp tt l
ng lc ph huynh hc sinh tng nhiu qu
cp hn cho gio vin v hiu trng, t
gip con em h thnh cng. Kt qu l cc nh
qun l gio dc v gio vin c xu hng ngh
79. Nh nhiu i biu cp cm nhn tham nhng v tc ng i vi cht lng gio dc Vit Nam: Lm th no nng cao tnh minh bch v trch
nhim? trong hi ngh bn trn do TI v i s qun Thy in t chc ngy 20 thng 5 nm 2010 ti H Ni vi s h tr ca T chc Hng ti Minh
bch.
3. NHNG KT QU CHNH
rng gip hc sinh bng cch nng im nhm

lm vui lng cha m. Chnh v vy mi c tnh
hung hai bn cng c li. Tng t nh vy,
cc hin tng khng minh bch v chy cht
c c cc d n u t c bn khng ch c
li cho c nhn nhng ngi tham nhng (cc
quan chc c thm quyn) m cn c li cho cc
trng hc c nhn d n u t t ngun
ngn sch nh nc v cui cng l ph huynh
v hc sinh.
THIU VN HA CHNG THAM NHNG:

R rng c tm l s hi v e ngi trong x hi
khi pht hin v t co tham nhng ni chung v
tham nhng trong gio dc ni ring. Nu chuyn
sng v cht nm trong tay ngnh y th tng
lai ca tr em nm trong tay ngnh gio dc. C
s chp nhn tham nhng rng ri trong x hi,
thm ch l s nhn nhn. Theo nhng ngi
c phng vn trong bo co ny, nhiu ph
huynh tin rng thng xuyn biu qu gio vin
s c nh hng tt ti kt qu hc tp trng
ca con em h. Tuy nhin, hu ht ph huynh
hc sinh li khng coi y l tham nhng, m
nhn nhn nh mt c ch bnh thng th hin
lng tn trng ng mc ca h i vi gio vin
v s dy d i vi con em h. Cm nhn ny
c th c coi l s biu hin cc gi tr Chu
c nh hng rt mnh m n x hi Vit
Nam. Tuy nhin, c mt ranh gii khng r rng
30
gia tng qu th hin s knh trng gio

vin vi vic by t thng ip xin hy gip
v ch c bit n con ci ti (v s c
thm nhiu qu tng t tin hn). Thng ip
th hai ny l mt s gi tham gia vo hnh
vi tham nhng. Mc d ngha ca qu tng c
th c gii m bi chnh tnh cht ca mn
qu , gi tr v hon cnh m qu c tng
cho gio vin, song vn rt kh c th phn bit
mt cch r rng gia vn ha tng qu vi vn
ha tham nhng. iu r rng y l vn ha
tng qu c th d dng c s dng lm ci
c cho cha m hc sinh v gio vin ly lng
nhau v tham gia vo hnh vi tham nhng m
xem nh nhn thc v hnh vi ny.
Tuy nhin, nhn chung nn nhn ca tham
nhng c xu hng e ngi t co hay bo co
hnh vi tham nhng do lo s tc hi, b tr th
v nhng hu qu tiu cc hoc tr thnh
nn nhn c th nh hng n nhng ngi
thn trong gia nh hay n vic hc hnh ca
con ci. Trn c s cc cuc phng vn vi
ph huynh, gio vin, cc cn b lm cng tc
chng tham nhng, c th thy c s ng tnh
cao vi nhn nh ny. Mt dn chng cho lp
lun ny l nhng ngi c phng vn trong
bo co ny u khng mun cung cp tn ca
h hay tn ca con ci h, trng hay lp hc.
Ngi dn sn sng ni v vn ny nhng
mun c giu tn.
31
3. NHNG KT QU CHNH
Tc ng ca tham nhng i vi cht lng gio dc

Qua nghin cu ti liu, bo ch v cc cuc
phng vn, c th thy c s nht tr cao rng
tham nhng c th nh hng n cht lng
gio dc ni chung v c bit l gio dc trung
hc. Tuy nhin, iu tng i r rng l nh
gi v nhng tc ng tiu cc ny khc nhau
nhng phm vi khc nhau, ty thuc vo hnh
thc tham nhng v ngi to iu kin cho
tham nhng. Di y l mt s nh gi chung
v nhng tc ng tiu cc ny:
TNG CHI PH V BT BNH NG:
Trc ht, tham nhng trong gio dc e da

lm tng chi ph gio dc trong cc h gia nh
v tng nguy c bt bnh ng trong tip cn cc
dch v x hi. Theo Kho st Mc sng H Gia
nh 2008,80 chi ph trung bnh hng nm cho
mi hc sinh l 1,844 triu ng, trong hc
ph v tin hc thm chim t l cao nht 29 v
12,4%. Khng c g ng ngc nhin khi tng chi
ph khu vc thnh th cao hn khu vc nng
thn. Tng t nh vy, cc cuc phng vn
tin hnh ti ba trng hc H Ni cho thy
ph huynh hc sinh ngoi thnh H Ni c v
t tn km hn cho cc ph tn tham nhng so
vi nhng ngi trung tm thnh ph, c bit
nhng hc sinh hc cc trng danh ting.
Tuy nhin, xt chi ph so vi tng thu nhp ca
h gia nh, cc gia nh ngho nng thn b
nh hng nng n nht. Cng ging nh vi
nhiu vn x hi, c v nh phn ln gnh
nng li ri vo dn ngho thnh th v nhng
h gia nh tng lp trung. l iu logic v
tham nhng e da lm tng chi ph gio dc cho
cc gia nh, tng nguy c b hc trong nhng
gia nh khng c kh nng ti chnh chi tr
cho vic hc thm ca con ci. V v vy, tham
nhng trc tip lm tng s bt bnh ng trong
tip cn cc dch v gio dc.
GIM CHT LNG?
Khng c s nht tr trong nhng ngi c

phng vn rng tc ng trc tip ca tham
nhng l lm suy gim cht lng gio dc. Cm
nhn ny khc nhau ty theo quan im ca
nhng i tng khc nhau (xem Bng 2 trn).
V d, mt s ngi dn v ph huynh hc sinh
ni rng vic hc thm, chi ph cho con em hc
lp tt v trng cht lng cao, mua sch
gio khoa t nh trng, v ng cc khon
ph ngoi quy nh khng h nh hng tiu
cc n cht lng gio dc. Tuy nhin, theo
nhng ngi c phng vn khc, tham nhng
li c tc ng nghim trng n cht lng
gio dc ni chung, mt quan im r rng
c khng nh trn mt s phng tin truyn
thng.81 C th l tham nhng nh hng n
cam kt ca gio vin v s trung thc ca hc
sinh. Bi v tham nhng nh hng n s cng
bng, to ra mt mi trng hc tp v lm vic
km nn khng khuyn khch c cc thnh
vin khc nhau tham gia v lm mt uy tn ca
ton b h thng.
XI MN CHUN MC O C:
Nh cp trn, tham nhng gp phn lm

xung cp cc gi tr o c trong gio vin
v hc sinh. Theo bo ch a tin, gn y bo
lc hc ng gia tng. Nhng vn nh
hc sinh tham gia nh bc, ti phm, chng li
ngi ln v gio vin82, gio vin bn im v
li dng hc sinh n xy ra khng phi ch mt
vi trng hc m trn phm vi c nc. Nhng
hin tng ny mt phn bt ngun t cc hnh
thc tham nhng c d cp n trong bo co
ny. N lm xi mn lng tn ca x hi v ca
cng ng vo b my gio dc ca Vit Nam,
dn ti vic nhiu gia nh kh gi phi gi con
ra nc ngoi hc hoc ng k vo cc trng
quc t thay cho cc trng ca Vit Nam.
80. Kho st mc sng h gia nh VHLSS 2002, 2004, 2006, 2008, Tng cc Thng k.
81. Xem, v d: Phng vn ng Nguyn Ln Dng, Tham nhng trong tuyn sinh v chy trng lm cho cht lng gio dc gim st, ngy 3 thng
9 nm 2009; www.vannghequandoi.com.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=4800:giao-s-nguyn-lan-dng-qchy-trngq-lam-cht-lng-giao-dci-xung&catid=1:-nhanvt-vn-kin&Itemid=2; Thy Linh, Gi tr o c ca gio vin, 19 thng 9 nm 2009, tuanvietnam.vietnamnet.vn/2009-09-19-daoduc-thay-co-con-sau-lam-rau-noi-canh; Hong Ty, Gio dc khng th ci cch vn vt, ngy 8 thng 10 nm 2010, tuanvietnam.vietnamnet.vn/200910-08-giao-su-hoang-tuy-giao-duc-khong-the-doi-moi-vun-vat
82. vietnamnet.vn/giaoduc/201004/Hoc-tro-truong-Kim-Lien-danh-bac-ngay-cong-truong-904917/
3. NHNG KT QU CHNH
Trong trng hp no i na, nh trnh by

phn kinh nghim quc t, th cng rt kh lp
lun rng v lu di tham nhng khng c xu
hng lm gim cht lng gio dc ca Vit
Nam . Cc cuc phng vn c tin hnh trong
phm vi bo co ny cho thy cha m hc sinh
lm mi cch chy trng, chy lp cho
con v cho con i hc thm dng nh c
nhn nhn bi cc nhn t ch cht (hiu trng,
gio vin v ph huynh) l nhng vn tham
nhng chnh. Nhng ngi c phng vn
ni rng cc hin tng tiu cc lin quan n
thi c, chy cht c im cao, s dng
sai ngun vn dnh cho gio dc v xy dng
trng c th t ph bin hn nhng cng
c coi l gy hi ti cht lng gio dc, trong
32
khi c quyn sch gio khoa li c xem

l c tc hi t nht. Tuy nhin, cn thn trng
khi xem xt nhng nh gi ny. Chng ta
thy rng th phm ca tham nhng (nhng
ngi hay nhm ngi c li t tham nhng
v nhn hi l) c xu hng nh gi thp nn
tham nhng v h trc tip hay gin tip c
hng li t . Mt khc, cc nn nhn ca
tham nhng li c th nh gi qu mc tnh
hnh. D trong trng hp no th hu qu ca
tham nhng cng l tiu cc i vi iu kin
hc tp, lm gim cht lng gio dc v lm
suy gim cht lng ca cc sn phm gio dc
chnh l bn thn cc hc sinh. Suy cho cng,
tham nhng trong gio dc v lu di s gy ra
nhng hu qu nghim trng v n tc ng trc
tip ti cc th h tng lai ngun nhn lc
pht trin lu di t nc.
3. NHNG KT QU CHNH
33
Bng 4: Tng hp kin ca nhng ngi c phng vn v tc ng

ca tham nhng i vi cht lng gio dc Vit Nam
NHNG NGI CM NHN V TC NG THAM NHNG I VI CHT LNG
C PHNG GIO DC
VN
Ngi dn v
ph huynh hc
sinh
Gio vin
Phn ln ph huynh khng coi dy thm l tiu cc. H ngh rng dy thm l bnh thng v
khng nh hng ln n cht lng gio dc ni chung
Nhiu ph huynh c cm nhn rng vic chy trng, chy lp con em mnh c hc
trng, lp c cht lng v hc thm khng phi l hnh vi tham nhng. Hn th na, n
thun l h mun con ci mnh c c c hi hc tp mi trng tt, c cht lng dy hc
cao v tng cng kin thc cng nh kt qu hc tp. Tuy nhin, mt s ngi cho rng ch
c nhng gia nh kh gi mi c iu kin lm nh vy, v vy tr em nhng gia nh ngho
b ri vo tnh hung bt li.
Tng qu cho gio vin vo nhng dp l quan trng c ph huynh coi l bnh thng v
khng c nh hng ln ti cht lng gio dc.
Nhiu ph huynh khng nh h khng chy cht con ci c im cao v cho rng iu ny
s tc ng tiu cc n cht lng gio dc (nh gi kt qu hc tp ca hc sinh).
Ph huynh cho rng tham nhng trong mua sm trang thit b gio dc v cc d n gio dc
khng nh hng trc tip n gio dc. Thay vo , h ni rng hnh vi ca cc nh qun l
gio dc v gio vin mi c nh hng trc tip ti cht lng gio dc.
Ph huynh ngh rng ng nhiu khon ph v mua sch gio khoa (c hoa hng cho trng
hc) khng c nh hng ln ti cht lng gio dc. Tuy nhin nhiu ngi dn ni rng nhiu
gia nh ngho khng c tin cho nhng khon ph , t lm gia tng bt bnh ng trong
tip cn cc dch v gio dc.
Gio vin ngh rng tham nhng nh hng ti cht lng gio dc nhng mc va phi.
iu quan trng hn, trnh lnh o ca cc nh qun l v nng lc ca hiu trng cc
trng mi thc s nh hng n cht lng gio dc.
Gio vin coi vic dy thm l bnh thng trong c ch hin nay. Gi tr o c ca gio vin
mi l yu t quan trng nht nh hng n cht lng gio dc. V d, gi , gy p lc v
p buc hc sinh n lp hc thm mi c nh hng tiu cc n cht lng gio dc.
cp v m, cc nh qun l gio dc tin rng ci cch c ch sn xut sch gio khoa hin nay
c th nh hng n cht lng gio dc. V vy, cn tin hnh nhng nghin cu v kho st
c th trc khi bt u bt k ci cch g trong lnh vc ny
Cc nh qun l cho rng chnh sch thuyn chuyn v lun chuyn gio vin hin nay (n
vng su xa, min ni vi iu kin kh khn) l khng hiu qu. Trong nhiu trng hp, chnh
sch ny b lm dng che giu phn bit i x vi gio vin khng cng phe cnh vi lnh
o. iu ny nh hng ti cht lng gio dc.
Hin tng lo lt, chy cht c c thnh tch v danh hiu o c nh hng gin tip ti
cht lng gio dc.
Chy trng xy ra mc kh ph bin c nh hng tiu cc ti cht lng gio dc. Tuy
nhin, hin tng ny ch yu xy ra khu vc thnh th v t xy ra khu vc min ni, vng
su, vng xa
khu vc min ni, vng su, vng xa, nhng hin tng tiu cc lin quan n tuyn dng
v thuyn chuyn gio vin kh ph bin.
So vi nhng khu vc khc, s lng cc v vic tham nhng ln trong ngnh gio dc khng
cao nhng cc trng hp tham nhng ny rt ni cm nn c tc ng ln ti cht lng gio
dc.
Dy thm c nh hng quan trng ti cht lng gio dc bi v ch c nhng gia nh kh

gi mi c iu kin cho con hc thm, cc gia nh ngho c t c hi cho con i hc thm.
iu ny lm gia tng bt bnh ng trong gio dc.
Nh qun l
Nhng ngi
c phng vn
khc
Ngun: Tng hp cc ti liu tham kho ca TI (2010) v kt qu ca bo co ny.
35
4. MT S KHUYN NGH CHNH

SCH V HNG NGHIN CU
TRONG TNG LAI
4.1. Mt s khuyn ngh chnh sch
i vi cm nhn ca x hi
1. GI CH DANH TN THAM NHNG:
Phng chng tham nhng ni

chung v tham nhng trong
gio dc ni ring cn c s
tham gia ca ton x hi, trong
c nh nc, nh trng,
gio vin, ph huynh hc sinh,
ngi dn v hc sinh. l
bi v gio dc lin quan n tt
c cc gia nh Vit Nam c
con i hc. phng v chng
tham nhng mt cch hiu qu,
nghin cu ny a ra mt s
khuyn ngh chnh sch sau
y:
Mc d nhng hnh thc tham nhng trong gio

dc nu trong bo co ny c nh gi l kh
ph bin, cng ng vn khng cm nhn y
l nhng hnh vi tham nhng m thng gi l
nhng hin tng tiu cc, do lm cho cng
tc chng tham nhng trong gio dc km hiu
qu. V vy, bo co ny khuyn ngh B GD-T
gi ng tn hin tng tham nhng l tham
nhng, v m bo rng chng l nhng vn
c quy nh trong cc vn bn php lut cng
nh trong cc chng trnh chng tham nhng
ca ngnh gio dc.
2. NI KHNG VI THAM NHNG:
phng v chng tham nhng, cn thit phi

tng cng nhn thc ng n ca ph huynh
hc sinh v cm nhn ca h v tc ng ca
tham nhng i vi cht lng v s tip cn
dch v gio dc. Cn lm cho ph huynh hc
sinh hiu rng s chp nhn v nhn nhn
vi tham nhng s c hi cho con em h trong
tng lai. ng thi, cc bn c lin quan nh
cc nh qun l, hiu trng cc trng v gio
vin phi tuyt i ni khng vi hi l t pha
ph huynh hc sinh. S cng bng v tn trng
ca h thng gio dc ang b e da. Nu tham
nhng xy ra di bt k hnh thc no, cc bn
lin quan u phi tun th cht ch lut phng
chng tham nhng. Ngoi ra, nhng n lc chng
tham nhng phi c thc hin trn c s hiu
bit v cm nhn ca x hi v tham nhng c
tng cng, nhng bin php khuyn khch
thnh tch mi v cng c nh gi kt qu hc
tp thc cht. Mt mi trng cnh tranh phi
c to dng trong yu t thit yu nht l
cng bng trong cc c hi tuyn dng thay v
qu ch trng n tm quan trng ca bng cp.
4. MT S KHUYN NGH CHNH SCH V HNG NGHIN CU TRONG TNG LAI
Nu t c iu ny, gian ln s khng c

t tn ti trng hc hay trong x hi ni
chung. X hi phi thay i nhn thc v cm
nhn v cc hnh thc tham nhng khc nhau v
phi coi tham nhng nh mt mi e da ln lm
xung cp cc gi tr truyn thng v cht lng
ca ngun nhn lc Vit Nam trong tng lai.
i vi Nh nc
1. XC NH CC TIU CH MI
PHN B NGN SCH NH NC

TT HN V CHNG CC NG C
KHNG NG N:
Phng thc phn b ngn sch nh nc cho

cc trng hc cn tip tc c xem xt nhm
loi b nhng nguy c v ng c khng ng
n trong cc c ch hin ti m cc nh qun
l trng hc c th li dng, ng thi tip tc
tng chi cho gio dc (bao gm tng lng cho
gio vin theo l trnh c xc nh trong k
hoch ci cch c ch qun l gio dc 2009
2014). Phng thc phn b ngn sch cho cc
trng hin nay vn ch yu da trn s lng
gio vin v hc sinh, t to ra xu hng lm
pht hc sinh ca cn b qun l trng v nguy
c lm gi s liu. V vy, phn b ngn sch
cn phi chuyn sang tiu ch da trn tnh hnh
kinh t - x hi trong khu vc trng hc (h tr
nhiu hn cho trng ngho, cho cc huyn c
kh khn) v da trn u ra v kt qu ca
trng. V d, s lng hc sinh tt nghip mi
nm s tng ng vi kt qu nh gi cht
lng gio dc ca trng , ng thi cng
xem xt c tnh hnh kinh t - x hi ca trng.
Ni cch khc, mt m hnh phn b ngn sch
mi phi hng ti kim tra cht lng h thng
trc v sau khi s dng ngn sch. Ci cch
hng ti thit lp mt h thng kim tra cht
lng trc v sau, nu c thc hin, c th
to ra s cnh tranh gia cc trng. B GD-T
c bin php xp loi cc trng theo kt qu
thi tuyn sinh vo i hc cui lp 12. Sng kin
ny cn c h tr, khuyn khch, tng cng
v gim st.
2. XY DNG MT H THNG GIM
ST V NH GI MNH M V
C LP CHO VIC M BO CHT
LNG V KIM NH CHT LNG:
Bo co ny cng khuyn ngh cn c s quan
tm c bit xy dng mt h thng gim st

v nh gi hiu qu cht lng dch v gio
dc. H thng ny c th gip pht hin nhng
hnh vi sai phm ng thi ng vai tr nh mt
h thng cnh bo tham nhng gin tip. Nh
nc cn thnh lp nhng c quan c lp chu
trch nhim kim ton v kim nh cht lng
thng xuyn, bng cch nh gi cm nhn
v tri nghim ca ngi s dng dch v ca
h thng gio dc, c th l ca ph huynh v
hc sinh. Nhng nh gi ca ngi dn phi
c thc hin bi nhng c quan c lp (hay
mt c ch tng ng nh h thng th bo
co), trong gim st c vn minh bch v
tham nhng. Kt qu nh gi ny c th c
cng b cng khai v ngi dn tip cn, t
tr thnh mt tiu ch thu ht hc sinh vo
cc trng c th, bt k l trng cng hay
trng t. Nhng kt qu ny cn c th c
s dng lm tiu ch phn b ngn sch cho
trng hc (nh khuyn ngh v mt m hnh
phn b ngn sch mi trn). B GD-T
cng b mt sng kin gim st c lp v nh
gi cht lng gio dc.83 Sng kin ny cn
c ng h, khuyn khch, tng cng v theo
di.
3. TNG CNG C CH BO V
NGI T CO:
Bo co ny khuyn ngh cc c quan c thm

quyn ca Vit Nam tng cng c ch bo v
ngi t co tham nhng trong gio dc cng
nh trong cc lnh vc khc. Mt quy nh mi
gip bo v tt hn nhng ngi dng cm dm
ng ln u tranh chng tham nhng cn sm
c ban hnh. Cng cn sm thit lp nhng
t chc tt nht l c lp v nhng c ch
m bo thc thi v gim st hiu qu quy nh
ny.
i vi cc c quan qun l gio

dc (trc ht l B GDT)
Tng cng u tranh chng tham nhng trong
gio dc l mt thch thc ln. u tranh c
kt qu, cn c mt c ch vn hnh tt v s
kt hp nhiu gii php ng b nh hng bi
nhng quan im mi m K hoch Hnh ng
Chng Tham nhng ca B GDT ban hnh
ngy 30 thng 7 nm 2010, sau cuc i thoi
phng, chng tham nhng, l mt du mc quan
trng:
83. Xem: http://www.giaoduc.edu.vn/news/nhip-cau-su-pham-758/se-co-to-chuc-kiem-dinh-chat-luong-giao-duc-doc-lap--137220.aspx
1. IU CHNH THEO KHU VC
CC BIN PHP THI UA CHO CC

TRNG NHM XA B P LC BNH
THNH TCH:
Cc c quan qun l gio dc cn xem xt li
nhng hng dn v hnh thc cng tc thi ua
v vn ng. Mc tiu ca cc trng v hot
ng thi ua dnh cho gio vin v hc sinh cn
c xc nh c th hn theo nh hng t c
s v da trn nng lc thc s, thay v phng
php tip cn t trn xung, hnh thc v khng
thc t. Phng php tip cn hin nay, xa ri
thc t, gin tip to ra c hi cho tham nhng
do a ra nhng mc tiu khng thc tin. Cc
trng hc cn c quyn t ch ln hn trong
qun l nhm trnh cc vn do phng thc
hot ng hin nay gy ra. Mt h thng thi
ua tt phi da trn bi cnh ph hp t
ra nhng mc tiu v ng c thc tin c kh
nng t c cho cc trng, gio vin v hc
sinh.
2. TNG CNG KIM TRA, GIM ST

V THEO DI, C BIT CA NGI
S DNG DCH V:
Bo co ny khuyn ngh hot ng kim tra,

gim st v theo di cn c tng cng, c
bit l gim st t di ln v theo di c
thc hin thng qua ph huynh hc sinh v
ngi dn. Vic kim tra hin nay ang c
thc hin theo phng php tip cn t trn
xung trong hiu qu ca cng vic kim tra
c nhiu bn c lin quan nghi vn. Nhiu
ngi nghi ng tnh hiu qu ca cng tc kim
tra c thc hin cc cp cao. Hn na,
tng cng cng tc gim st v theo di theo
phng php tip cn t di ln l hon ton
ph hp vi chnh sch x hi ha gio dc84 v
y mnh dn ch c s. Cc c quan qun l
cn to iu kin thun li cho s gim st v
thanh tra ca ngi dn c thc hin thng
xuyn v hiu qu.
3. QUN L SCH GIO KHOA TRNH

NHNG HIN TNG TIU CC V
GIM CHI PH:
H thng qun l xut bn v pht hnh sch

gio khoa cn c ci cch ngn chn cc
c hi tham nhng. Cn xa b h thng c
quyn sch gio khoa hin nay, bao gm vit
sch, in n, pht hnh v xut bn, c tham kho
36
nhng kinh nghim thnh cng v hiu qu ca

Trung Quc (Xem Hp 9 trang sau).
4. TIP TC CI CCH TIN LNG

V TIU CHUN CNG CHC (C
BIT L GIO VIN):
Bo co ny khuyn ngh B GDT ngh

chnh ph, B Lao ng, Thng binh v X
hi, v B Ni v tip tc trin khai ci cch tin
lng, ph cp v khen thng cho khu vc
cng, c bit l gio vin. Mc d lng trung
bnh ca nhng ngi lm vic trong ngnh gio
dc khng nm trong nhm c mc lng thp
nht trong b my cng v,85 song mc lng
ny cng khng m bo duy tr cuc
sng n nh ca gia nh gio vin c bit
nhng khu vc th pht trin nhanh.
5. THNH LP HI GIO VIN:
Ngoi ra, B GDT cn nghim tc cn nhc

vic cho php thnh lp Hi Gio vin b
sung v tng cng cng tc hin nay ca Hi
Cu Gio chc Vit Nam c thnh lp t
nm 2004, v hot ng nh mt t chc ngh
nghip nhm bo v gio vin v gim st vic
tun th iu kin lm vic cho gio vin (cng
nh tiu chun o c c cp di y).
B GDT cn xy dng mt b tiu chun o
c ngh nghip ton din dnh cho gio vin
v ban hnh cng khai tt c gio vin tun
th v to iu kin cho ngi dn gim st
hnh vi ca gio vin.
37
Hp 9: Ci cch tnh trng c quyn sch gio khoa Trung Quc

Nm 1999, sau mt thi gian di p dng m hnh qun l tp trung trong h thng gio dc
vi mt b SGK, mt b ti liu hng dn n thi, mt b tuyn sinh i hc, Trung Quc
bt u i mi ton b phng thc qun l, thm nh SGK ph hp vi s pht trin
ca x hi.
Ci cch nm 1999 c nghin cu tin hnh bi bn theo hai giai on. Giai on 1, (cn
gi l giai on chuyn tip), B Gio dc v o to Trung Quc r sot, chnh sa li SGK
cho hc sinh v sch cho gio vin. n nm 2000 th SGK chnh sa c s dng. Giai
on 2 tp trung vo vic chun ha chng trnh hc theo SGK mi, chun ha nhng cun
sch mi c bin son, xut bn. iu ng ni l ngay t nm 1999, cng vi ci cch
chng trnh, B Gio dc Trung Quc ng thi tin hnh ci cch qui trnh chnh sa,
ph chun, in n v pht hnh SGK. Bc u tin l xa b s c quyn ca h thng in
n, pht hnh sch Xinhua c bng cc bin php th im ti mt s a phng.
h tr cc n lc ci cch, Trung Quc qui nh t nht 10% SGK v 40% tng s mn hc
bt buc phi c p dng phng thc u thu trong in n v xut bn. Cc bu in
c khuyn khch tham gia h thng pht hnh to ra th cnh tranh mnh vi Xinhua,
m ng cho cc u mi nh khc chen vo cnh tranh. Kt qu l n nay, t c quyn
ton b nh Vit Nam, Xinhua c 20 i th cnh tranh trong pht hnh SGK. S NXB c
tham gia in n, xut bn SGK cng ln ti 70. Cht lng SGK chng nhng khng gim, gi
cn h ng k. V n lm li cho 160 triu hc sinh nng thn trong tng s 200 triu hc sinh
Trung Quc nn phng n i mi ng thi chun ha chng trnh, ph th c quyn ca
Xinhua c coi l mt ct mc quan trng trong lch s ngnh gio dc Trung Quc
.
Ngun: tuoitre.vn/Giao-duc/151831/Chong-doc-quyen-SGK-con-kho-hon-xoa%C2%A0-doc-quyen-cua-VNPT.
html
6. THC HIN CC QUY NH HIN
HNH V QUYN T CH CA NH
TRNG:
Mt iu ht sc quan trng l cn thc hin

nghim tc v kin quyt Ngh nh s 43/NDCP (ngy 25 thng 4 nm 2006) ca Chnh
ph quy nh v quyn t ch v t chu trch
nhim trong vic thc hin nhim v, t chc b
my, tr lng v qun l ti chnh ca trng
hc. Theo cc cuc phng vn vi i din cc
trng, ngh nh ny dng nh cha c
thc hin trn phm vi ton quc. Cn xc nh
r v quy nh thm quyn, quyn hn cng nh
trch nhim ca hiu trng cc trng. Kinh
nghim cho thy vic thc hin ngh nh ny c
th gip cc trng s dng ngn sch hin c
mt cch hiu qu v hiu lc; v cng cc
trng c iu kin tng thu nhp cho gio vin.
Nh nc cn gim st cht ch hn vic thi
hnh cc chnh sch ny.
84. X hi ha gio dc l mt chnh sch chung cho php tng ngun ng gp ti chnh t x hi (tc l ph huynh) nhm h tr s gia tng ngn sch
hot ng ca h thng gio dc, bao gm lng gio vin (iu ny ch yu ph thuc vo cc khon ph v ng gp c thu theo quy nh mi).
85. Theo thng k ca Kho st Mc sng H Gia nh ca Tng cc Thng k, lng thng trong lnh vc gio dc v o to nm 2008 l 2.679.000
VND, cao hn mc lng ca cc khu vc khc nh qun l nh nc, quc phng v an ninh, y t v bo him x hi (VND 2.259.000), vn ha v th
thao (VND 2.125.000); xem: Kt qu Kho st Mc sng H Gia nh 2008.
7. THC THI V B SUNG NHNG
QUY NH HIN HNH V DY THMHC THM:
Xy dng v ban hnh nhng quy nh c th

v r rng v dy them-hc thm. Nhng quy
nh hin nay cn phi c gim st cht ch
v thc thi nghim tc. Nu cn, c th b sung
thm nhng quy nh mi trnh nhng k
h v bt cp hin ti. N lc ny cn m bo
rng gio vin khng tuyn hc sinh trn lp hc
chnh quy ca mnh vo cc lp hc thm.
8. TNG CNG TNH MINH BCH

CA NH TRNG:
R rng cn phi thc hin mt c ch theo di

v gim st vic thc hin Thng t s 09/TTBGDT ca B GDT v cng b thng tin ca
cc trng hc trong h gio dc cng lp. Nh
c bo ch ng ti v khng nh li trong
cc cuc phng vn thc hin bo co ny,

vic cng b thng tin theo quy nh ca thng
t ny vn cn ty thuc vo tnh hnh thc tin
ca cc trng. Mt s trng hc khng cng
khai ton b thng tin v/hoc khi h cng b
thng tin th ch trong mt thi gian ngn (rt
ngn so vi quy nh). Tuy nhin, hng dn cho
ngi dn v thng bo cho h v vic thng tin
c cng khai cng l iu v cng quan trng
b sung cho nhng n lc ca ngnh gio dc.
9. XC NH R V GIM ST CC
KHON HC PH CHNH THC V
KHNG CHNH THC:
B GDT cn tip tc nhng n lc xc nh

r v minh bch tt c cc loi ph nh trng
c php v khng c php thu (xem Ph
lc 1). Nhng quy nh ny phi c gim st
hiu qu.
10. TNG CNG VAI TR CA I

DIN HI PH HUYNH:
Tip theo, bo co khuyn ngh B GDT cn

to iu kin i din hi ph huynh hc sinh
(hay ngi dn) c th ng vai tr gim st cht
ch cc hot ng ca nh trng, khng ch
trong vic thu cc khon ph ngoi quy nh. C
th l B GDT phi r sot li Quy nh hot
ng ca Ban Ph huynh hc sinh (Quyt nh
ca B GDT s 11/Q-BGDT ngy 28 thng
3 nm 2008) nhm tng thm quyn, quyn hn
v trch nhim ca Ban ny nh tham gia vo
vic xy dng d n (thng qua cng tc lp k
hoch c s tham gia) v gim st hot ng
u t v mua sm thit b ging dy. Vi s
qun l ca nh trng, Ban Ph huynh c th
tham gia vo vic la chn nh cung cp cc
dch v cho hc sinh. ng thi, tng cng
nhn thc v thng tin khch quan v tnh hnh
nh trng, i din ca b phn hnh chnh
ca nh trng cng cn c mt trong cc cuc
hp nh k ca nh trng vi Ban Ph huynh.
11. TNG CNG GIO DC CHNG

THAM NHNG:
Cn tng cng cc chng trnh hc v chng

tham nhng trong nh trng, khi cc c quan
chc nng ca Vit Nam cam kt thc hin
( n 137 ca Th tng Chnh ph ban hnh
thng 12 nm 2009). Chng trnh gio dc
chng tham nhng cn c xy dng cho khi
cao ng, i hc ng thi cng cn c iu
chnh v a vo cc cp hc thp hn (trung
hc c s v trung hc ph thng).
i vi ph huynh hc sinh
Ph huynh hc sinh ng mt vai tr quan trng
trong phng, chng tham nhng v tng cng
minh bch trong gio dc, trc tin bng cch
dy con ci xc nh vic hc tp c kin thc
v t tin vo nng lc v kt qu hc tp ca
bn thn. Ngoi ra, bo co ny khuyn ngh:
1. H TR TNG CNG CC GI TR
V GIO DC CHNG THAM NHNG:
Vi vai tr lm gng cho con ci, cha m cn

b sung cc gi tr v o c nn tng m con
ci h c dy trng t nhng giai on
sm nht; cng ging nh trong tng lai khng
xa, gio dc chng tham nhng c th s c
38
a vo ging dy cc cp hc khc nhau

trong khun kh n 137. Ph huynh cn tn
trng nhng g con em mnh s c hc trong
chng trnh ca h thng gio dc. iu c bn
l ph huynh hc sinh phi l tm gng ni
khng vi tham nhng trong gio dc.
2. TNG CNG VAI TR CA BAN

PH HUYNH:
b sung cho nhng khuyn ngh trc vi B

GD-T, ban ph huynh ca trng v lp cn
tng cng vai tr v trch nhim ca mnh trong
vic gim st v theo di hot ng gio dc
ca nh trng. Trn thc t, da trn m hnh
d n u t th im cho mt s trng trung
hc cc khu vc xa xi v khu vc min ni
do t chc phi chnh ph Oxfam Anh ti tr, r
rng l ban ph huynh c th tr thnh cu ni
vng chc gia ph huynh, nh trng, v chnh
quyn a phng.86 Ban ph huynh phi ngh
chnh quyn a phng iu chnh li Quy nh
hot ng ca Ban Ph huynh (Theo quyt nh
ca B GD-T s 11/Q-BGDT ngy 28 thng
3 nm 2008) theo hng m t trong khuyn
ngh s 10 ca phn dnh cho cc c quan qun
l gio dc. Ph huynh hc sinh phi ng vai tr
tch cc hn trong vic gim st cc hot ng
ca nh trng, trc ht phi s dng thm
quyn c xc nh trong cc quy nh hin
hnh.
i vi hc sinh
R rng l hc sinh khng c bnh ng trong
quan h vi cha m v gio vin. Tuy nhin, hc
sinh vn ng vai tr tch cc trong chng tham
nhng v tng cng minh bch trong gio dc
bng cch ni khng vi vic tham gia vo cc
mi lin h da trn tham nhng. Hc sinh cn
c khuyn khch thnh lp cc nhm hc sinh
v tham gia tch cc vo cc n lc chng tham
nhng ca t nc. Trong nhiu trng hp,
hc sinh c th ng vai tr trung gian lm hn
ch cc hnh vi v v vic tham nhng trng
hc (v d nh bng cch t chc cc cuc tranh
lun, din n v cc cuc vn ng chng tham
nhng, t gp phn vo nhng n lc chng
tham nhng ca nh trng) v c bit l hn
ch cha m a hi l.
86. i vi mt s d n c ti tr t Qu Oxfam, Anh, vic lp d n xy dng trng hc c thc hin thng qua s nht tr ca ba bn, gm ngi
dn a phng c con hc ti trng; nh trng; v i din chnh quyn a phng. Oxfam Anh cng yu cu i din hi ph huynh hc sinh tham gia
ngay t khu lp d n v gim st cng tc xy dng c bn cng nh vic nhn d n h tr thit b ging dy. Theo kinh nghim ca d n ny, vic
ph huynh hc sinh tham gia gim st cng vic xy dng gp phn nng cao hiu lc, hiu qu d n v gim lng ph.
39
i vi x hi v truyn thng
1. TNG CNG VAI TR CA
TRUYN THNG TRONG A TIN V

THAM NHNG:
Khi nhng ci cch hin nay ang din ra, bo

co khuyn ngh cn tng cng hn na vai
tr ca gii truyn thng trong cc n lc chng
tham nhng. Kinh nghim cho thy bo ch v
d lun ng mt vai tr quan trng trong pht
hin, thi ci v t co tham nhng ni chung,
v tham nhng trong gio dc ni ring. C th
l truyn thng c th ng vai tr h tr tng
cng tip cn thng tin; bo co ny hy vng
rng mt d tho lut mi v tip cn thng tin
s sm c thng qua. Lut ny s tng cng
nng lc v bo v tt hn cc nh bo v gii
truyn thng a tin c trch nhim v cc v
tham nhng.
2. KHUYN KHCH CC CU CHUYN

THNH CNG V NHNG TNG
MI TRONG U TRANH CHNG
THAM NHNG:
khuyn khch ngi dn tham gia vo cuc

u tranh chng tham nhng ni chung v
tham nhng trong gio dc ni ring, bo co
ny khuyn ngh nhng ngi u tranh chng
tham nhng cn c ng h v nhng thnh
cng trong u tranh chng tham nhng cn
c ng ti. b sung cho nhng khuyn
ngh trc, truyn thng cn a tin v nhng
thnh cng t c. Ngoi ra, cn y
mnh nhng din n trn cc phng tin
truyn thng (bo ch, i pht thanh, truyn
hnh, phng tin trc tuyn) to iu kin
cho mi ngi, c bit l thanh nin tho lun,
tranh lun v a ra nhng tng mi chng
tham nhng hiu qu.
40
DANH MC TI LIU THAM KHO

4.2. Hng nghin cu trong tng lai
1. Ararat L. Osipian, Education Corruption, Reform, and Growth: Case of Post-Soviet Russia, 2009;
mpra.ub.uni-muenchen.de/17447/
2. Ban Ni chnh Trung ng, Bo co kt qu kho st chng tham nhng Vit Nam, H Ni 2005.
2. NH GI HIU LC, THNH CNG
3. Vin Nghin cu qun l Kinh t Trung ng, Bo co kho st: Vai tr ca khu vc t nhn v phn
cp qun l trong lnh vc gio dc v y t, H Ni, 2006
Nh cp trn, B GD-T ban hnh nhiu

chnh sch v vn bn php l trc tip quy nh
cng tc phng, chng tham nhng; v gin tip
thng qua nhng chnh sch v phn cp gio
dc, qun l ti chnh trong gio dc v x hi
ha gio dc. R rng phn ln nhng chnh
sch ny ch l bc u thc hin, v cn c
thi gian hiu lc ha v kim nghim hiu
qu v tc ng ca chng. Tuy nhin trong mt
tng lai khng xa, nghin cu c th nh gi
vic thc hin, kt qu v tc ng ca nhng
chnh sch ny bng cch phng vn cc bn
lin quan, bao gm cc quan chc a phng
(c bit l nhng ngi cp qun/huyn), cc
cn b hnh chnh ca trng hc, gio vin, ph
huynh hc sinh v hc sinh. Kt qu thu c s
h tr B GD-T tng cng hiu qu ca cc
chnh sch phng, chng tham nhng. Nghin
cu ny c th s dng mt phng php tip
cn mang tnh nh tnh, bao gm nhng phng
vn su v tho lun trong cc nhm trng tm.
C th chn bn n su tnh i din cho cc
khu vc a l, th v nng thn; v khong
200 cn b qun l nh trng, gio vin, ph
huynh v hc sinh tham vn.
4. Marie Chne, Gender, Corruption and Education, 2009; ww.u4.no/helpdesk/helpdesk/query.

cfm?id=209
V THCH THC CA NHNG CHNH

SCH HIN NAY:
V l kt qu ca mt nghin cu nh tnh, nn
bo co ny ng nhin cngc phn hn ch.
Tuy nhin mc tiu ca bo co l nhm a
ra c s cho nhng nghin cu su v quy m
ln v tham nhng trong gio dc. Phn tch
trnh by trong bo co ny cn c xem xt
mt cch thn trng, v thng tin v bng chng
c ng ti trc tip c th khng mang tnh
i din cho quc gia do phm vi v quy m ca
nghin cu. Tuy nhin, hy vng rng nhng kt
qu c a ra trong bo co ny s l nhng
xut hu ch cho vic thc hin nhng
nghin cu su v sau.
Nhng nghin cu tip theo ny c th tp trung
vo:
1. NH GI NH LNG MC
CA NHNG HNH THC THAM

NHNG KHC NHAU TRONG GIO
DC TRN PHM VI TON QUC:
nh gi tt hn hin tng tham nhng

trong gio dc, cn tin hnh nhng nghin
cu mang tnh i din trn quy m ton quc
v mc ph bin v quy m ca nhng hnh
thc tham nhng khc nhau. Bo co ny c
th c s dng lm ti liu tham kho, c
bit khi xc nh phng php tip cn v thit
k cu hi lin quan. Mu kho st phi mang
tnh i din cho c khu vc th v nng thn,
cng nh i din cho cc khu vc a l khc
nhau. Nhng ngi c phng vn cn bao
gm c cc quan chc ca B GD-T, chnh
quyn a phng (c bit l nhng ngi
cp qun/huyn), nhn vin ca cc trng hc
(gm c hiu trng), gio vin (gm c gio
vin v hu), hc sinh (t cc cp trung hc
ph thng v hc sinh ra trng), ph huynh
hc sinh v ngi dn ni chung. Kt qu kho
st s gip xc nh mc v cc kha cnh
ca cc hnh thc tham nhng trong gio dc.
V mt ny, hy vng rng nghin cu c th
gip B GD-T thc hin c chiu su hn na
nhng n lc chng tham nhng m hin nay
v ang c trin khai bng cch xc nh r
hnh thc tham nhng no l ph bin nht v
cn tp trung gii quyt.
3. SO SNH NGUY C THAM NHNG

TRONG GIO DC CNG LP V T
THC:
Nghin cu c th so snh nguy c tham nhng

trong cc trng cng lp vi cc trng t thc.
Thc t, nhng hnh thc v phm vi tham nhng
c th khc nhau ty tng trng hp. Nghin
cu ny c th xc nh nhng nguyn nhn c
bn ca tham nhng trong trng cng lp v t
thc, v a ra nhng thng tin hoch nh chnh
sch quan trng v nhng vn nh: s hu,
c ch qun l v s tham gia ca ph huynh
trong trng t c to ra s khc bit g lin
quan n vn tham nhng hay khng? Nhng
kt qu ny c th nh hng n cc chnh
sch chng tham nhng hin nay trong gio dc
bng cch tng cng c ch qun l trng
hc. Nghin cu ny c th c tin hnh
quy m nh (c th ch mt hay hai thnh ph vi
khong 100 200 mu kho st) dng c bng
hi v phng vn su nhm kt hp cc d liu
nh tnh v nh lng.
5. L Vn Cng v Mathilde Maurel, Gio dc, Tham nhng v Tng trng cc nc ang pht
trin, 2006; ideas.repec.org/p/mse/wpsorb/v06080.html
6. Tng cc Thng k, Kt qu iu tra mc sng h gia nh nm 2008. Nh xut bn Thng
k, H Ni, 2009. http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=512&idmid=5&ItemID=9646
7. Jacques Hallak and Muriel Poisson, Governance in education: transparency and accountability, 2006;
www.eldis.org/go/topics/resource-guides/education/key-issues/education-and-governance/educationcorruption-and-accountability&id=23567&type=Document
8. Jacques Hallak and Muriel Poisson, Corrupt schools, corrupt universities: What can be done?, 2007;
www.unesco.org/iiep/PDF/pubs/synth_ethics.pdf.
9. L Chi Mai, Ci cch dch v cng Vit Nam, Nh xut bn Chnh tr Quc gia, H Ni, 2003.
10. B Gio dc v o to, n i mi c ch ti chnh giai on 2009-2014, 2009. Truy cp ti
a ch http://www.moet.gov.vn/?page=1.24&view=1242
11. B K hoch v u t, Vit Nam tip tc chng ng thc hin cc mc tiu pht trin thin nin
k, H Ni, 2008.
12. Ng Minh Tun v cc cng s, C s l lun v thc tin ca vic chuyn i mt s n v s
nghip cng lp sang m hnh hot ng khng v mc tiu li nhun trong lnh vc gio dcy t Vit Nam, ti cp B, 2008.
13. Nguyn nh C, Tham nhng trong gio dc ph thng Vit Nam, 2007.
14. Quc hi nc Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam, Lut Gio dc, 2005.
15. Quc hi nc Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam, Lut Phng Chng Tham nhng, 2005.
16. Matthieu Salomon, C vn chng tham nhng cho Sida, Vn tham nhng trong tuyn dng, b
nhim v bt cng chc, Ti liu phc v i thoi Phng, Chng Tham nhng ln th 3, H Ni,
2008.
17. Transparency International, Africa Education Watch: Good Governane Lessons for Primary
Education, 2010.
18. Transparency International Sri Lanka (2009), Corruption in Education in Sri Lanka.
UNDP, Human Development Report, 2009.
DANH MC TI LIU THAM KHO
42
19. Chng trnh pht trin Lin hp quc, Ci cch nn hnh chnh Vit Nam: Thc trng v
gii php, Nh xut bn chnh tr Quc gia, 2009.
20. World Bank, Bo co Pht trin Vit Nam 2010: Th ch hin i: Bo co chung ca nhm ti tr
ti Hi ngh T vn Ti tr, H Ni, 3-4 thng 12 nm 2009.
Trang website trong nc v quc t:
www.dantri.com.vn
www.tienphong.vn
www.tuoitre.com.vn
www.vnn.vn
www.vnexpress.net
www.u4.no/themes/education/educationmainpoints.cfm
PH LC I: C CH PHN CP QUN
L TI CC TRNG CNG LP
Phn cp qun l i vi gio dc ph cp
H thng qun l gio dc c chia thnh ba cp. cp trung ng, B GD-T chu trch nhim
trc Chnh ph v vic thc hin chc nng qun l nh nc i vi cng tc gio dc v o to
theo quy nh ti Ngh nh s 32/2008/ND-CP (19 thng 3 nm 2008) v chc nng, nhim v, quyn
hn v c cu t chc ca B GDT. Theo ngh nh ny B GDT l c quan thc hin chc nng
qun l nh nc trong gio dc v o to, trong c h o to cng lp v cc c s o to
ngoi cng lp, qun l v mc tiu, chng trnh, ni dung, k hoch v cht lng gio dc v o
to; tiu ch v tiu chun chuyn mn v o c ca gio vin v cc nh qun l gio dc; quy nh
v thi c v tuyn sinh; h thng bng cp v chng ch; v xy dng v trang thit b trng hc. B
GDT ng thi xy dng v trnh th tng xut c cu t chc v m hnh cc loi hnh trng
i hc, xy dng nhng quy trnh v ra quyt nh thnh lp, sp nhp, tch, gii th v nh ch hot
ng ca cc trng i hc v cao ng. c th ha cc quy nh ny, B GD-T ban hnh
quy nh v ni quy trng hc, iu kin c s vt cht, quy nh v thi c v tuyn sinh tt c cc
cp gio dc, tiu chun v ch tiu sinh vin v gio vin cho mi lp hc, m bo cng bng v cht
lng gio dc cho cc trng ph thng trn c nc.
cp a phng, y ban Nhn dn chu trch nhim thc hin chc nng qun l gio dc theo cc
quy nh ca chnh ph . Ti cc tnh v thnh ph, S GDT hot ng vi t cch l c quan chuyn
mn v t vn k thut cng nh h tr UBND thc hin chc nng qun l gio dc c giao (tr cc
chc nng c quy nh dnh cho cc trng dy ngh) trong khu vc hnh chnh ca a phng.
Cc S GD-T ny chu trch nhim nh hng v qun l v t chc, bin ch theo nhim v c
UBND tnh v thnh ph giao, mc d v mt chuyn mn h vn chu s hng dn v nh hng
ca B GD-T. Tng t nh vy, cp qun/huyn, phng GD-T hot ng vi t cch l c quan
chuyn mn trc thuc UBND qun/huyn v h tr UBND thc hin chc nng qun l gio dc v
o to. ng thi, phng GD-T qun/huyn chu s hng dn v nh hng v gim st chuyn
mn ca S GD-T.
i vi cc trng cng lp, S GD-T chu trch nhim qun l (c cu t chc, bin ch, ti chnh,
tuyn sinh) i vi cc trng ph thng trung hc v h gio dc b tc, cn phng gio dc qun/
huyn chu trch nhim qun l cc trng trung hc c s, tiu hc v mm non.
C ch ti chnh trong gio dc

Thc hin Lut Ngn sch v cc vn bn di lut, hng nm B GD-T chu trch nhim xy dng
d ton ngn sch cho c ngnh gio dc, v cho cc trng v cc n v trc thuc B. B np k
hoch ngn sch cho B Ti chnh v B K hoch v u t tng hp trnh Chnh ph. Sau khi k
hoch ngn sch c Quc hi ph duyt, B trng B Ti chnh phn b ngn sch cho cc tnh,
thnh ph, cc c quan qun l trng hc. i vi gio dc ph cp, vic phn b ngn sch cho cc
c s gio dc (bao gm cc c s o to, cc trng ph thng, trng mm non) ti a phng
do y Ban Nhn Dn v Hi ng Nhn dn tnh/thnh ph quyt nh, theo tiu ch v ch tiu phn b
PH LC I: C CH PHN CP QUN L TI CC TRNG CNG LP
44
ca cc a phng.
Nhn chung, ti chnh cho cc c s gio dc v o to cng lp c ly t ba ngun: (i) ngn sch
nh nc; (ii) ngun thu s nghip (v d nh hc ph, l ph v cc khon ng gp; v (iii) nhng
ngun thu khc (nh ti tr).
CC NGUN TI CHNH T NGN SCH NH NC: T l chi cho GD-T trong tng chi
ca ngn sch nh nc trong nhng nm qua tng t 15,1% nm 2000, ln 18% nm 2005 v t
gn 19% nm 2008 (B KHT, 2009). i vi gio dc ph thng, cc UBND cp tnh chu trch nhim
chi tr cho cc trng trung hc v cao ng, dy ngh ca tnh, cp huyn chu trch nhim v tiu hc
v mm non.
Cc chng trnh mc tiu quc gia cho gio dc c thc hin thng qua by d n:
(1) cng c v tng cng kt qu gio dc ph cp tiu hc, xa m ch v thc hin ph cp gio
dc trung hc c s;
(2) ci cch chng trnh v ni dung sch gio khoa;
(3) o to CNTT v a CNTT vo trng hc; tng cng dy ngoi ng trong h gio dc quc dn;
(4) o to v bi dng gio vin; tng cng trang thit b cc trng o to, bi dng gio vin;
(5) h tr gio dc min ni, cc vng dn tc thiu s v vng kh khn;
(6) tng cng trang thit b cho cc trng k thut/dy ngh; xy dng cc trng i hc ln v
trung cp ngh; v
(7) tng cng nng lc o to ngh (trc tip do B Lao ng, Thng Binh v X hi qun l).
Theo c ch hin nay, chnh quyn a phng phn b v giao ngn sch d n. Do chnh quyn
a phng c th ch ng, song do thiu cc tiu ch c th cho vic phn b ngn sch a
phng, hng dn ca cc c quan qun l chng trnh trung ng thng khng hiu qu. iu
thc s xy ra khi c nhn nhng ngi c thm quyn mun thc hin vic phn b ngn sch
theo cch ring ca h. Trong thc t, ngun ngn sch ny thng b x l khi phn b v khng t
c mc tiu ra. Bi v ngn sch c giao trn gi, chnh quyn a phng phn b u t
khng theo hng dn, dn ti cc d n khng c hon thnh (xem S 1).
NGUN THU S NGHIP: Ngun thu s nghip ln nht trong GD-T l hc ph. Thc hin qui
nh thu hc ph, l ph, cc trng cng lp huy ng thm ngun thu ngoi NSNN, khon thu ny
chim t 37%-40% so vi tng ngn sch cp cho ngnh hin nay. D iu chnh, hc ph vn ch
b p c mt phn chi ph cho hot ng gio dc v o to. iu chng t GD-T trong cc
trng cng lp phn ln c Nh nc bao cp. Vic quy nh mc ph khc nhau ty vo vng
min nhm to iu kin cho vic tip cn dch v gio dc, o to ca sinh vin tnh ngho, nhng
cng gy kh khn cho cc c s o to ca chnh cc tnh . iu ny ng ngha vi vic cc
trng ni thu mc ph thp c bao cp hn c th duy tr vic dy v hc. Do ph thuc nhiu
vo ngn sch nn nu ngun ngn sch qu thp, cc trng ny s khng c kh nng m rng quy
m v nng cao cht lng u ra, nh hng n v th v kh nng cnh tranh ca trng. Ngoi
ra, do mc hc ph thp, khng t c s gio dc t ra nhng khon thu ngoi qui nh (thu tin
nc ung, tin hc thm, tin v sinh v bo v trng, tin gi xe p, xe my, tin in, giy
thi, thi li v.v...).
T gc khc, mc d mc ph ca cc trng khc nhau, s chnh lch nh v nhng khon ph
ny khng mang li nhiu li ch cho cc trng thnh ph. Phn ln cc trng cng th p
dng ch hc c ngy, v chu p lc qu ti v chi ph gio dc cao; ngay c khi tuyn sinh c
thc hin theo ng ch tiu v quy nh. iu ny nh hng n kh nng s dng h tng trng
hc, lm xung cp nhanh chng c s vt cht nu khng c u t nng cp kp thi. Trong khi
, nh cp n cc phn trn, hc ph c bao cp v u t c s vt cht li ly t ngn
sch nh nc.
45
PH LC I: C CH PHN CP QUN L TI CC TRNG CNG LP
CC NGUN THU KHC: ng gp ca cha m hc sinh c p dng ph bin cho h gio dc

ph thng v gio dc mm non theo hai hnh thc bt buc v t nguyn. Theo quy nh ca Chnh
ph, ng gp bt buc ca cha m hc sinh gm hc ph, l ph thi v l ph cp bng. Nhng khon
ng gp ny c coi l ngun thu ca ngn sch nh nc, giao cho cc c s gio dc thu v gi
li trang tri cho hot ng ca t chc. iu ny cng ph hp vi ch trng x hi ha gio
dc. ng gp khc ngoi cc khon trn l ng gp t nguyn.
PH LC 2: PHN B NGN SCH

U T XY DNG C BN CHO
GIO DC
PH LC 3: PHN B NGN SCH

GIO DC
Government
Chnh ph
Construction of classrooms, functional
Ngun NSNN
dnh
u
Statecho
budget
for
investments:
t
- National target
-Chng
programmestrnh
mc tiu QG
- Projects
Investments for
central
u
t cho
cc
education
and
c s
Gio dc
training
establishments
o to
Construction of dormitories and hostels
School fees
B GD & T
MoET
Other
Cc B ngnh
ministries
Two
Hai H quc
national
gia
universities
Trng trc
Affiliated
thuc
Trng trc
Affiliated
thuc
Xy dng trng i hc ng cp
Hc ph
B KHT
MPI
B Ti Chnh
MoF
Construction of libraries, modern

Xy
dng th vin, phng th
laboratories
nghim hin i
Xy dng kfortc
x cho sinh vin
students
-Cc d n
B GD & T
MoET
Prov.
UBND Tnh
Peoples
Committees
Construction of world-class universities
Education
Cng tri gio

govt bonds
dc
Construction
X s kin
lottery
thit
Xy
dng
phng
hc, phng
chc
rooms,
school
headquarters
buildings,
nng,working
nh hiu
b,
phng
lm
rooms for professors vic
cho gio s
u t cho cc
Investments for
cprovincial/city
s Gio dc
o
to cc
tnh,
education
and
thnh
ph
training
establishments
Abolishing three-shift classrooms or

Xo phng
hc 3 ca, phng hc tm
makeshift classrooms
schools
schools
Trng
trc
Affiliated
thuc
schools
Provincial Finance
SDepartment
Ti Chnh
Construction of libraries, laboratories,

Xy dng
phng
th vin, th
subject
classrooms
nghim, cc phng hc b mn
Construction of civil service houses for
Xy
dnginnh
cng v
gio
teachers
mountainous
andcho
difficult
vin vng ni,
vng kh khn
areas
Ngun: B Gio dc v o to (2009), n i mi c ch ti chnh giai on 2009-2014
Other depts.
S ngnh khc
Trng trc thuc

Affiliated schools
Dist. Peoples
S
GD & T
Prov. DoET
UBND
Huyn
Committees
Affiliated schools
Expenses for
Trng
trc thuc Kinh
phofc
quan
(upper secondary
offices
district
DoETs
schools,
ethnic )
(THPT,
DTNT
phng
GD-T
boarding schools)
Province-managed
schools
Trng
thuc tnh
qun l
District-managed
schools
(mountainous,
Trng
thuc
lower secondary
huyn
qun
l
schools, continuous
education
(MN,
TH,schools)
THCS,
GDTX )
Ngun: B Gio dc v o to (2009), n i mi c ch ti chnh giai on 2009-2014.
Transparency International
Ban th k quc t
Alt-Moabit 96
10559 Berlin
Germany
T: +49 30 34 38 200
Fax: +49 30 34 70 3912
Email: ti@transparency.org
Web: www.transparency.org
T chc Hng ti Minh bch

C quan u mi quc gia ca TI ti
Vit Nam
51A Nguyn Khc Hiu
Ba nh, H Ni
Vit Nam
T: +84 (04) 3715 3532
Fax: +84 (04) 3715 3443
Email: info@towardstransparency.vn
Web: www.towardstransparency.vn

Education Phase I Full Report

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Education Phase I Full Report

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HNH THC V HU

Minh bch Quc t (TI) l mt phong tro ton cu v u tranh

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

TI LIU THAM KHO

PH LC I: C CH PHN CP QUN L TRONG CC TRNG

PH LC 2: PHN B NGN SCH U T XY DNG C BN

PH LC 3: PHN B NGN SCH GIO DC 

Hp 2: Sai phm trong mua sm v cung cp thit b ging dy thit hi

Hp 3: S Gio dc v o to cc tnh v thnh ph gi vai tr c

Hp 4: V nhn hi l nng im - S Gio dc v o to tnh Bc

Hp 5: Cu chuyn ca mt hc sinh: nn nhn ca gio vin do t co

Hp 6: Tham nhng ti trng Tiu hc Tn Tn 

Hp 7: n chn tin thc phm ca hc sinh ni tr 

Hp 8: Nhng con s quyt ton chi tiu gy sc ca mt lp hc

Hp 9: Ci t c quyn sch gio khoa Trung Quc

Chuyn v nhng v vic khng minh bch v

(sau cnh st), vi t l 67% ngi c phng

v ngi thy v gio dc trong x hi (vi s

l tr em n trng v t l bit ch ngi

Nhng thch thc lin quan n s thiu minh

Thc t l mc d t c nhng thnh tu

Theo chun mc quc t v nh ngha ca

Bng 1: Nhng Ch s Gio dc C bn

vi cch gi i khi hn l nhng hin tng

1.2. Phng php v

1. nh gi nhn thc v hiu bit ca

ngi dn v biu hin v hnh thc tham

2. Tng cng nhn thc, kin thc v

3. a ra nhng khuyn ngh chnh sch

4. Da trn nhng kt qu v pht hin,

dc Vit Nam, cng nh tng v vic tin

cng nh mc tham nhng c th rt khc

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO

BIN TH V S DNG SAI NGN

ngn sch quc gia).11 Hn na, phn cp trong

GIAN LN TRONG HC TP:

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

c s gio dc c yu cu cht lng thp hn

THAM NHNG TRONG LUN CHUYN

hc l vn gy nhiu tranh ci nht trong gio

TH TRC THAM NHNG:

Tm li, theo Vin Quy hoch Gio dc

Quc t, tham nhng trong gio dc tn ti di

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

Hu qu ca tham nhng trong

PHT TRIN KINH T:

CHT LNG CUNG NG DCH V

bt hp php ln cc gia nh, dn ti t l b

CNG BNG X HI:

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

2.2. Tham nhng trong ngnh gio dc Vit Nam

7. rt rut cc cng trnh xy dng

trng lin quan n tham nhng trong gio dc.

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

Bng 2: Mc hi lng vi dch v gio dc

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

V trong s nhng hc sinh ny s c nhiu

Khng cao khng thp

Cn lu l 40% nhng ngi tr li ni rng

nghin cu kho st khong 600 ph huynh

Khun kh php l v chnh sch

cc ngnh trong x hi v cc cp chnh quyn

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

ging dy ni dung chnh kha ti lp hc thm).

2. THAM NHNG TRONG NGNH GIO DC: TNG QUAN

TI LIU THAM KHO

PH LC 3: PHN B NGN SCH GIO DC

Hp 6: Tham nhng ti trng Tiu hc Tn Tn

Hp 7: n chn tin thc phm ca hc sinh ni tr