Professional Documents
Culture Documents
layout.indd 2
8/1/05 10:21:49 AM
BO Y TE
CUC Y TE D PHONG VA PHONG CHONG HIV/AIDS
MINISTRY OF HEALTH
GENERAL DEPARTMENT OF PREVENTIVE MEDICINE AND HIV/AIDS CONTROL
C TNH VA D BAO
NHIEM HIV/AIDS VIET NAM
2005 - 2010
HIV/AIDS ESTIMATES AND PROJECTIONS 2005 - 2010
Vien VSDT T
layout.indd 3
8/1/05 10:21:52 AM
layout.indd 4
8/1/05 10:21:53 AM
C TNH VA D BAO
NHIEM HIV/AIDS
VIET NAM 2005 - 2010
Muc luc:
Li Gii thieu - 3
Danh muc nhng t viet tat - 4
Nhng c quan tham gia qua trnh Uc tnh va D bao HIV/AIDS 2005 - 2010 - 5
I.Gii thieu quy trnh phan tch dch HIV tai Viet Nam - 7
II.Qua trnh chuan b cho uc tnh nam 2005 - 2010 - 11
III.Cac gia nh ve kch c quan the va ty le hien nhiem nam 2005 - 2010 - 16
IV.Ket qua c tnh va d bao HIV Viet Nam 2005 - 2010 - 22
V.Ket luan t nhng c tnh va d bao HIV 2005 - 2010 - 28
VI.Khuyen ngh - 30
VII.Nhng thong tin can bo sung - 31
VIII.Phu luc - 33
layout.indd 1
8/1/05 10:21:53 AM
layout.indd 2
8/1/05 10:21:53 AM
Li Gii thieu
Theo thong bao cua To chc Y te the gii (WHO) va Chng trnh phoi hp phong chong AIDS
cua Lien hp quoc (UNAIDS), en cuoi nam 2004, tren toan cau co khoang 35,9 44,3 trieu
ngi nhiem HIV con song va khoang hn 30 trieu ngi a b t vong do AIDS. Moi nam, tren
toan cau co khoang 5 trieu ngi b nhiem HIV va khoang hn 3 trieu ngi b chet v AIDS. Moi
ngay qua i co khoang 14.000 ngi b nhiem HIV trong o 95% so ngi mi nhiem nay thuoc
cac nc ang phat trien.
Viet Nam, trng hp nhiem HIV au tien c phat hien vao cuoi thang 12 nam 1990 tai
thanh pho Ho Ch Minh. en nay, dch HIV/AIDS a xuat hien 64 tnh, thanh pho vi hn 93%
so huyen a co ngi nhiem HIV/AIDS. Mot so tnh thanh a co 100% so xa, phng co ngi
nhiem HIV/AIDS. en cuoi thang 5/2005, toan quoc a phat hien c 95.871 trng hp nhiem
HIV trong o 15.618 ngi nhiem HIV a dien bien thanh AIDS va 8.975 benh nhan AIDS a
t vong. Tuy nhien, so lieu bao cao nay khong phan anh ay u so ngi b nhiem HIV/AIDS v
nhiem HIV/AIDS rat phc tap ve c che benh sinh, a dang ve ng lay truyen va co thi ky
u benh keo dai khong co trieu chng, do vay, so ngi b nhiem HIV tren thc te cao hn nhieu
so vi so lieu bao cao. Chnh v vay, ngoai so lieu bao cao, so lieu c tnh va d bao dch gop
phan quan trong trong viec cung cap thong tin cho hoach nh cac chnh sach va cac can thiep
phong chong HIV/AIDS.
Trong nhng nam qua, Bo Y Te a phoi hp vi cac chuyen gia cua cac Bo, Nganh va cac chuyen
gia quoc te tien hanh nghien cu c tnh va d bao dch HIV/AIDS nh ky. e phuc vu cho viec
xay dng va trien khai Chien lc phong chong HIV/AIDS en nam 2010 va tam nhn 2020, Bo
Y Te a phoi hp vi cac Bo, Nganh va cac chuyen gia cua To chc Sc khoe Gia nh Quoc te,
Trung tam ong Tay (EWC), UNAIDS va WHO va cac to chc khac tien hanh nghien cu c
tnh va d bao ve nhiem HIV/AIDS tai Viet Nam en nam 2010. Ket qua nghien cu a c tong
hp trong cuon c tnh va d bao nhiem HIV/AIDS tai Viet Nam 2005-2010. Cuon sach c
bien soan nham cung cap cho cac ban ong nghiep cac thong tin ve quy trnh va phng phap
c tnh d bao nhiem HIV/AIDS tai Viet Nam en nam 2010. Toi xin tran trong gii thieu cuon
sach nay vi cac ban oc gia va hy vong cuon sach cung se c s dung nh mot tai lieu tham
khao cho cong tac c tnh d bao dch HIV/AIDS tai cac tnh.
Nhan dp xuat ban cuon sach, chung toi xin tran trong cam n s ho tr het sc quy bau cua cac
Bo nganh, To chc Sc khoe Gia nh Quoc te, UNAIDS, WHO va cac To chc quoc te khac cho
hoat ong c tnh va d bao dch HIV/AIDS cung nh hoat ong phong chong AIDS tai Viet
Nam.
layout.indd 3
Tran Ch Liem
Th trng Bo Y Te
8/1/05 10:21:54 AM
layout.indd 4
AIDS
BNHL
BKT
Bm kim tiem
Bo L-TB-XH
CDC
EPP
EWC
FHI
GMD
HIV
NCMT
STD
UNAIDS
Vien VSDTT
WHO
8/1/05 10:21:54 AM
Tai lieu nay c tai tr bi C quan Phat trien Quoc te Hoa Ky (USAID)
thong qua D an IMPACT do to chc Sc khoe Gia nh Quoc Te (FHI) thc hien.
Thoa thuan hp tac so: HNR-A-00-97-00017-00
layout.indd 5
8/1/05 10:21:54 AM
layout.indd 6
8/1/05 10:21:54 AM
I.Gii
c tnh va d bao HIV co vai tro quan trong trong viec lap ke hoach va anh gia
cac chng trnh phong chong HIV/AIDS quoc gia. Thong tin ve ni tap trung dch
se giup cac chng trnh quoc gia a ra nh hng cho hoat ong d phong. Cac
chng trnh quoc gia cung can thong tin ve c tnh ganh nang trong tng lai;
anh hng cua ganh nang ti nhu cau d phong va cham soc; t o lap ke hoach
phu hp lam giam nhe nhng anh hng nay. Cac to chc vien tr quoc te song
phng va a phng cang ngay cang yeu cau cac nc nhan vien tr chng minh
c tnh hieu qua cua chng trnh e tiep tuc c nhan vien tr.
Trong giai oan dch tap trung, nh hien ang dien ra tai Viet Nam, c tnh HIV
la mot quy trnh phc tap. Mac du so lieu giam sat HIV c thu thap nh ky tai
Viet Nam t nam 1994, viec c tnh da tren cac ket qua giam sat oi hoi phai
c can nhac can than xem so lieu giam sat ai dien cho quan the nao va phan
tch chat che so lieu san co t nhieu nguon khac nhau. V dch HIV tap trung chu
yeu nhng quan the co nguy c, viec c tnh phai c da tren kch c va ty
le hien nhiem HIV nhng quan the nay. Ngoai nhng quan the co nguy c, qui
mo lay nhiem con c xac nh thong qua nhom quan the co nguy c thap hn
nh phu n i kham san phu khoa hoac tan binh. Viec phan tch can than tnh
thong nhat va ai dien cua so lieu giam sat HIV co san, phan tch ket qua t cac
nghien cu khac, cung nh gia tr cua cac c tnh kch c quan the co san la rat
can thiet. Ch co viec xem xet nghiem tuc tat ca cac nguon thong tin co san mi
hy vong co c c tnh d bao co gia tr cho cac nha hoach nh chnh sach va
lap ke hoach.
T thang 6 nam 2003, nhom ky thuat c tnh va d bao HIV cua Viet Nam a
tien hanh quy trnh phan tch so lieu san co mot cach ky lng, chuyen sau va toan
dien e xac nh mc o lay nhiem HIV hien tai cung nh xu hng ngan han
cua dch. Muc ch cua qui trnh la phan tch oi chieu a chieu mot khoi lng
ln cac so lieu san co; a ra so hien nhiem HIV phu hp vi so lieu nay, phu hp
vi xu hng nhiem HIV qua cac nam, la con so c tnh khoa hoc nhat ai dien
layout.indd 7
8/1/05 10:21:54 AM
cho s tien trien cua dch HIV tren toan quoc. Bao cao nay se mo ta quy trnh thc
hien, ban luan cac so lieu cung nh cac gia thuyet c s dung e c tnh, va
trnh bay c tnh HIV ma nhom Ky thuat cho la phu hp nhat.
layout.indd 8
8/1/05 10:21:54 AM
* Phan bo gii cua BNHL nhiem HIV c da tren phan bo gii cua so BNHL
c bao cao (22% la nam va 78% la n)
layout.indd 9
8/1/05 10:21:54 AM
10
D bao HIV/AIDS
Cac so c tnh c a vao chng trnh EPIMODEL e tien hanh d bao cho
ca nc. Viec d bao nhiem HIV c thc hien rieng biet cho nhom quan the
tnh duc khac gii (da tren cac mo hnh c tnh nhiem HIV cao va thap cua
nam 1999) va nhom NCMT. Cac tham so ac trng c s dung e chay chng
trnh EPIMODEL la:
oi vi nhom quan the tnh duc khac gii: nam dch bat au la 1993, so c tnh
nhiem HIV thap va cao cua nam 1999 lan lt la 91.000 va 117.000. Lay truyen
c gia nh la van tiep tuc sau nam 1999. Tham so v tr tren ng cong dch
va tham so gam-ma trong chng trnh EPIMODEL c at bang 242 va 5. Mc
tang nhiem HIV hang nam c gia nh bang 1% va ty le hien nhiem on nh
vao nam 2006. Mc tang trng dan so hang nam c gia nh bang 1,8%.
oi vi nhom NCMT: nam bat au dch la 1989, so c tnh nhiem HIV thap va
cao cua nam 1999 lan lt la 16.000 va 24.000. Lay truyen c gia nh la van
tiep tuc sau nam 1999. Tham so ve v tr tren ng cong dch va tham so gamma trong chng trnh EPIMODEL c at bang 280 va 5. Mc tang nhiem HIV
hang nam c gia nh bang 6% va at ti 40% vao nam 2005.
Trong ca 2 trng hp tren, thi gian trung bnh t khi nhiem HIV ti khi mac
AIDS c chon la 10 nam.
layout.indd 10
8/1/05 10:21:55 AM
11
II.Qua
layout.indd 11
8/1/05 10:21:55 AM
12
Nhom Ky thuat c thanh lap va bat au tap hp tat ca nhng so lieu san co e
xem xet va s dung cho qua trnh c tnh.
Hoat ong au tien la yeu cau cac tnh gi cac ket qua giam sat trong iem va
giam sat phat hien ve Vien Ve sinh Dch te Trung ng. Nhng so lieu nay c
to chc thanh cac bang bao gom ca so lieu giam sat tng quan the trong iem va
so lieu cac trng hp phat hien cua cac tnh. Da tren so lieu nay va xem xet xu
hng tai cac tnh, 12 tnh a c chon la e tien hanh tham thc a. Nhng
tnh c chon e i tham la nhng tnh: a) co so lieu khong thong nhat hoac xu
hng dch te hoc khong phan anh s that; b) cac tnh i tham bao gom cac tnh
ca ba vung a d cua (Bac, Trung va Nam); va c) bao gom ca cac tnh giam sat
trong iem lan cac tnh khong giam sat trong iem. Nhng cuoc i tham thc a
nay c tien hanh trong khoang thi gian t ngay 15 en 26 thang 8. Tai cac
tnh, nhom lam viec a tm ra nhng nguon so lieu khac cua tnh, kiem tra nhng
nguon sai so cua so lieu, khai thac nhng yeu to co the tac ong en chat lng so
lieu, va cac van e ve can bo, tap huan va trien khai thng quy giam sat.
Sau khi hoan thanh i tham thc a, nhom ky thuat a co cuoc hop t ngay 3 en
6 thang 9 tai Ha Long e trnh bay ket qua cua chuyen i thc a, xem lai chat
lng cua so lieu san co, quyet nh phng phap d bao va chuan b ke hoach cu
the e hoan thanh cong viec c tnh va d bao. Tham d co cac chuyen gia cua
Vien Ve sinh Dch te Trung ng, Ban phong chong AIDS Bo Y te, cac nha lanh
ao y te cua tnh Quang Ninh, mot so cac c quan, to chc nghien cu Viet Nam,
cung vi cac chuyen gia quoc te cua To chc Sc khoe Gia nh Quoc te, Trung
tam ong Tay, UNAIDS va To chc Y te The gii.
Cuoc hop nay a xem xet lai mot cach ky lng xu hng nhiem HIV cho nhom
nghien chch ma tuy, gai mai dam, nhng benh nhan mac cac benh lay truyen
qua ng tnh duc (STD), nhng phu n mang thai, va nhng thanh nien d
kham tuyen ngha vu quan s (NVQS), s dung ca hai loai so lieu la giam sat trong
iem va giam sat phat hien t cuoc i tham thc a. Nhng so lieu bat thng,
nhng so lieu khong phu hp vi cac so lieu khac cua cung quan the, cua mot so
tnh a b loai ra. Ngoai ra nhom ky thuat a lam sach so lieu va a ra cac cau
hoi can c tra li cho mot so tnh. Sau ay la nhng quyet nh ve viec xem xet
cac so lieu e xac nh cac chieu hng ty le hien nhiem c s dung cho c
tnh va d bao:
oi vi nhom nghien chch ma tuy - S dung ket hp ca ket qua trung
tam 05 lan cong ong, loai tr cac tnh s dung so lieu trai giam nham
at c c mau trong giam sat trong iem.
oi vi nhom gai mai dam - Ch s dung so lieu trung tam 06, do mau
giam sat cong ong thng a ra ty le c lng thap hn va khong
thc s bao gom nhom gai mai dam.
layout.indd 12
8/1/05 10:21:55 AM
13
oi vi nhom phu n mang thai - S dung toan bo so lieu giam sat trong
iem, nhng so lieu ay u hn ve ket qua xet nghiem cua tat ca phu n
mang thai tai cac tnh trong nam 2002 a c cac tnh bao cao bo sung
e so sanh vi so lieu giam sat trong iem nham kiem tra tnh thong nhat
cua so lieu.
oi vi nhom benh nhan STD - Ch s dung cac so lieu cua nam gii, do
cac so lieu n gii mi c thu thap gan ay va khong xac nh c
mau thu thap gom nhng nhom oi tng nao. Mot so tnh do chay theo
ch tieu c mau, a bao gom ca nhng benh nhan da lieu co nguy c thap
hn, v the, so lieu cua nhng tnh nay cung b loai ra khoi phan tch.
oi vi thanh nien kham tuyen ngha vu quan s - Khong dung so lieu
ve chieu hng trong giam sat trong iem, v cach chon thanh nien kham
tuyen e xet nghiem thay oi theo thi gian, ngha la nhng quan the
c lay mau va cac quy trnh lay mau b thay oi va nhng ket qua
o khong so sanh c vi nhau t nam nay qua nam khac. Tuy nhien,
nhom ky thuat a quyet nh s dung so lieu cua nam 2002 nh la mc
o nhiem HIV hien tai trong quan the nam gii bnh thng sau khi ieu
chnh giam so lieu tiem chch ma tuy va khach lang chi cua gai mai dam
(xem phan di).
Cuoc hop cung a xac nh nhng bc phai lam tiep theo, am bao rang tat ca
so lieu hien co se c thu thap va s dung, cac so c tnh va d bao phai ung
phu hp vi thc te. Nhng bc nay bao gom:
Thu thap them so lieu cua cac tnh phan bo cac iem giam sat phu n
mang thai theo vung thanh pho va nong thon va phan tch sau hn cac
so lieu hien co cua Vien Ve sinh Dch te Trung ng e xac nh ty suat
nhiem HIV theo thanh pho/nong thon Viet Nam.
Thu thap va chuan b cac bang tom tat cua cac nghien cu ty le hien
nhiem khac tai cac tnh e kiem tra xem nhng so lieu nay co phu hp
vi cac so lieu giam sat hay khong.
Chuan b cac bang chi tiet ve c tnh kch c cac quan the dan so quan
trong t nhng nguon khac nhau bao gom ieu tra dan so, Bo Lao ong
Thng binh va Xa hoi, lap ban o cua giam sat hanh vi, cac c tnh cua
nhng ngi lanh ao y te cac tnh ve c mau, va c tnh c mau t cac
nghien cu ac biet khac.
Phat trien ban o ty le nhiem HIV tren ca nc cho tng quan the quan
trong da tren so lieu nam 2002 va so lieu giam sat luy tch HIV. Nhng
ban o nay c dung e xac nh phan nhom cac tnh co ac iem dch
te hoc giong nhau vao mot nhom nham lam giam s dao ong thong ke
cua so lieu c tnh.
layout.indd 13
8/1/05 10:21:55 AM
14
Chuan b cac bang tnh chi tiet so trng hp nhiem HIV va AIDS theo
tuoi, gii, tnh va nam e lam lam c s so sanh vi ket qua d bao.
Sau cuoc hop tai Ha Long mot thang ri, nhng so lieu neu tren a c thu thap.
T ngay 13 en 22 thang 10, nam can bo thuoc nhom ky thuat cua Vien VSDTT,
Trng ai hoc Y Ha Noi va Ban Phong chong AIDS a sang Bangkok lam viec
vi cac can bo cua Trung tam ong Tay va To chc Sc khoe gia nh Quoc te
(FHI) e phac thao cac c tnh. Tai Bangkok nhom ky thuat a tien hanh cac
bc sau:
S dung cac ban o ty le nhiem HIV cho cac quan the khac nhau e nhom
cac tnh cua Viet Nam thanh 11 khu vc co cac hnh thai dch te hoc
giong nhau va lien ke nhau. Nhng khu vc c trnh bay Hnh 1. So
lieu cho tng quan the giam sat trong nhng khu vc nay c gop lai e
xac nh xu hng ty le cho toan bo khu vc.
Quyet nh chia quan the chung thanh 6 quan the nho e c tnh. Nhng
quan the nho nay va chieu hng ty le nhiem tng ng c s dung la:
Nhom nghien chch ma tuy (ty le hien nhiem HIV c lay t tat
ca so lieu giam sat trong iem). Rieng TP Ho Ch Minh va Vung Ven
bien mien Trung, quan the nghien chch ma tuy a c chia thanh
hai quan the mot ai dien cho vu dch t nhng nam au cua thap
ky 90 tren nhng ngi nghien chch ln tuoi va mot quan the khac
ai dien cho vu dch vao nhng nam cuoi cua thap ky 90 nhng
ngi nghien chch ma tuy tre hn.
Gai mai dam (ty le hien nhiem HIV c lay t so lieu giam sat
trong iem cua trung tam 05).
Khach lang chi (ty le hien nhiem HIV c tnh xap x bang ty
le nhiem HIV tren nhng benh nhan STD)
Nam gii khong phai khach lang chi (ty le hien nhiem HIV
c tnh xap x bang ty le chnh ly thap hn ty le kham tuyen ngha
vu quan s nam 2002 a loai bo nhng ngi nghien chch ma tuy
va khach lang chi hien tai cua gai mai dam)
Phu n thanh pho (ty le hien nhiem HIV c lay t so lieu phu
n mang thai c chnh ly cho phu hp vi bo so lieu cua phu n
mang thai nam 2002).
Phu n nong thon (ty le hien nhiem HIV c c tnh la mot
na cua ty le hien nhiem HIV phu n thanh pho da tren phan
tch cac bao cao cua tnh ve phan bo thanh pho/nong thon cua phu
n mang thai en cac phong kham thai nam 2002)
layout.indd 14
8/1/05 10:21:55 AM
15
Chu y: Nhom quan he tnh duc ong gii nam c biet la nhom
quan the co nguy c tai Viet Nam nhng do khong co so lieu giam
sat nen ho khong c tnh vao so lieu c tnh lan nay. Tuy nhien,
nhom nay a c bao gom mot cach gian tiep trong so c tnh
ngi nhiem HIV quan the nam gi bnh thng qua nhom thanh
nien kham tuyen ngha vu quan s. Trong thi gian ti, khi a co
so lieu dch te hoc, can can nhac e a nhom nay vao thanh mot
nhom rieng trong qua trnh c tnh.
Nhom ky thuat a quyet nh s dung mo hnh EPP e a hai bo so lieu
c tnh: so c lng thap va so c lng cao. So c lng thap s
dung so lieu cua Bo L-TB-XH ve quan the NCMT, chnh ly cao len 20%
do so lieu bao cao thng thap hn so vi thc te (ngoai tr Ha Noi va TP
HCM), va c tnh cao s dung so lieu nay nhan oi. oi vi gai mai dam,
so c lng thap la so lieu cua Bo L-TB-XH va so cao la so ln gap ba
(hai) lan so thap. Vi khach lang chi, so c lng thap la 5% cua nhom
nam gii trng thanh va so lieu cao la 10% cua so lieu o. Nhng nhom
quan the khac, s dung so lieu ieu tra dan so. Ly do cua cac gia nh nay
va viec chon xu hng ty le c giai thch chi tiet trong phan sau. c
lng cao va thap cung cap mot khoang c lng ve so nhiem HIV tai
Viet Nam, va c lng trung bnh cua hai so nay la so c tnh so nhiem
HIV hien tai Viet Nam.
ng cong dch trong EPP a c xay dng cho tng nhom
quan the tai tng khu vc. Nhng ng cong nay c tong hp
thanh so lieu quoc gia trong phan mem EPP va nhng ket qua se
c a vao chng trnh Spectrum e tnh toan cac c tnh c
trnh bay cac phan sau.
Cac phng thc lay truyen c phan theo cac nhom nguy c,
ty suat nam/n, va cac mc o nhiem c so vi cac so lieu AIDS
c bao cao va cac so lieu nhiem HIV va cac nghien cu ac biet
ve ty le nhiem HIV Viet Nam.
Cac gia nh trong qua trnh nay ve kch thc va ty le nhiem HIV c trnh bay
chi tiet hn trong hai phan tiep theo. Cac c tnh phan anh s anh gia ve mat
ky thuat cua Nhom Ky thuat ve tnh hnh nhiem HIV hien nay tai Viet Nam va xu
hng hien tai cua tnh hnh nhiem HIV da tren cac so lieu hien co Viet Nam.
layout.indd 15
8/1/05 10:21:56 AM
16
III.Cac
gia nh ve kch c
quan the va ty le hien nhiem
nam 2005 - 2010
Hai c lng c tnh toan trong c tnh va d bao HIV/AIDS nam 2003: c
lng thap va c lng cao. Hai c lng nay phan anh khoang dao ong hp ly
ve so nhiem HIV tai Viet Nam trong thi iem hien tai. Phan nay cung trnh bay
nhng gia nh ve kch c quan the va ty le hien nhiem HIV c dung cho tng
c lng. Trong moi c lng, so lng ngi nhiem HIV c tnh toan da vao
sau nhom quan the, va theo 11 vung a ly. Sau nhom quan the o la:
Ngi nghien chch ma tuy - S dung chung bm kim tiem (BKT) la mot
hanh vi nguy c cao trong nhom nay va rat nhieu tnh, thanh pho co ty le
hien nhiem trong nhom nay len ti tren 40%.
Gai mai dam - Nhieu ban tnh va mac cac benh lay truyen qua ng tnh
duc c xac nh la nhng hanh vi nguy c cao cua nhom nay, va ty le
nhiem HIV trong nhom nay ang tang nhanh trong vai nam tr lai ay,
khoang t 10-15% tai mot so tnh, thanh pho.
Khach lang chi - Nhng nam gii co quan he tnh duc mai dam a at
ho va v ho vao nguy c nhiem HIV. Hau het nhng nam benh nhan mac
cac benh lay truyen qua ng tnh duc eu co tien s quan he tnh duc
vi GMD va ty le hien nhiem HIV trong nhom nam benh nhan mac cac
benh lay truyen qua ng tnh duc cung ang gia tang, hien ty le nay
nam trong khoang t 1% en 2%.
Nhom nam gii - nhng ngi hien tai khong tiem chch ma tuy hoac
thuoc nhom khach lang chi cua gai mai dam. Thoat tien co the ngh rang
nhng ngi thuoc nhom nay khong co nguy c nhiem HIV. Tuy nhien,
mot so ngi trong nhom nay trong qua kh cung co the a tng dung
chung BKT khi ho s dung ma tuy hoac a tng co quan he tnh duc vi
GMD, nhng tai thi iem hien tai, ho khong co nhng hanh vi nguy c
tren. Cung vi mc o lay truyen qua ng tnh duc thap t nhng ban
tnh cua ho, mot so ngi an ong trong nhom nay co the a nhiem HIV,
layout.indd 16
8/1/05 10:21:56 AM
17
ngay ca khi hien nay ho khong tiem chch hoac khong co quan he tnh duc
vi GMD.
Hai nhom quan the phu n - Phu n thanh th va phu n nong thon. Nhng
phu n khong phai la gai mai dam van co nguy c nhiem HIV t nhng
ban tnh co nguy c cao cua ho (ngi tiem chch ma tuy hoac khach lang
chi). Ty le hien nhiem trong nhom nay hien cung ang gia tang, do o
khong the loai tr ho khi tien hanh c tnh so trng hp nhiem HIV.
Nhng so lieu phan tch t ket qua giam sat trong iem cho thay, phu n
thanh th co ty le hien nhiem HIV cao gap 2 lan phu n nong thon, do o
nhom quan the phu n c chia lam hai nhom oc lap trong c tnh va
d bao HIV/AIDS tai Viet Nam.
layout.indd 17
Trong 2 vung, thanh pho Ho Ch Minh va mien ven bien Trung Bo, nhng
so lieu dch te hoc cho thay co 2 vu dch trong nhng ngi tiem chch ma
tuy, mot vu dch trong khoang thi gian gia nhng nam cua thap ky 90,
va mot vu dch mi bat au t cuoi thap ky 90. ieu nay giai thch s giam
va sau o tang so lieu giam sat trong iem nhng ngi tiem chch ma
8/1/05 10:21:56 AM
18
tuy tai hai khu vc nay. oi vi nhng vu dch cu, kch c quan the c
tnh toan da vao so lng nhng ngi tiem chch ma tuy c c lng
vao gia thap ky 90. Kch c quan the nhng ngi tiem chch ma tuy nam
2002 c ieu chnh giam xuong bang cach tr i so lng ngi NCMT
tai thi iem gia nhng nam 1990 va hien nay ang con song.
Gai mai dam (GMD) - c lng ve so lng GMD cua Bo L-TB-XH
c s dung cho cho c lng thap.
Khach lang chi - Trong hnh thai dch co lien quan ti mai dam, khach
hang cua gai mai dam co anh hng ln ti mc o dch. Tuy nhien, hien
cha co mot nghien cu nao tai Viet Nam o lng trc tiep ty le nam
gii trong cong ong co quan he tnh duc vi GMD. Mot vai nghien cu
trong thanh nien (15-24 tuoi) cho thay khoang t 0-10% co quan he tnh
duc vi GMD trong khoang thi gian 12 thang trc cuoc ieu tra va mot
so nghien cu trong cac quan the co nguy c cao, v du nh lai xe ng
dai, cho thay ty le nay khoang t 40-60%. Co the mot ty le thap hn se
phu hp vi tnh hnh thc te, tng ong vi vi ty le quan he tnh duc
vi GMD thap, khoang t 5-10%, theo cac cuoc ieu tra khac tai Chau A,
do o ty le 5% nam gii 15-49 tuoi co quan he tnh duc vi gai mai dam
c s dung e c tnh so c lng thap nhiem HIV tai Viet Nam.
Quan the nam gii bnh thng (bao gom ca nhng ngi tiem chch ma
tuy va khach lang chi trc ay) - Kch c cua quan the nay c tnh
toan bang tong so nam gii tr i so c tnh thap ngi tiem chch ma
tuy va c tnh thap so khach lang chi (o tuoi t 15-49) cua GMD. Tai
TP Ho Ch Minh va Khu vc ven bien Trung bo, nhng ngi tiem chch
ma tuy t gia nhng nam 1990 hien ang con song cung c tr i.
Phu n thanh th - So lng phu n thanh th c tnh toan bang tong so
phu n trong o tuoi t 15-49, tr i so lng GMD. Gia nh rang tat ca
GMD eu song khu vc thanh th.
Phu n nong thon - La tong so phu n nong thon trong o tuoi t 15-49,
vi gia nh khong co GMD tai khu vc nong thon.
oi vi c lng cao, cac gia nh ve kch c cac quan the cu the nh sau:
Ngi tiem chch ma tuy - c lng cao ve kch c quan the nay c
tnh toan bang cach s dung so c lng thap nhan oi. Nh vay tren
toan quoc co khoang 240,000 ngi tiem chch ma tuy, so nay c phan
bo cho cac tnh theo ty le da tren so lieu san co t Bo L-TB-XH. Tai
Quang Ninh, c lng cao so lng nhng ngi tiem chch ma tuy c
tnh toan da tren so lng nhng trng hp nhiem HIV c bao cao la
nhng ngi tiem chch ma tuy.
layout.indd 18
8/1/05 10:21:56 AM
19
Gai mai dam (GMD) - c lng cao so lng GMD c tnh bang cach
s dung so lieu cua Bo L-TB-XH nhan ba.
Khach lang chi cua GMD - Gia nh khoang 10% nam gii trong o tuoi
t 15-49 la khach hang cua GMD la c lng cao, ty le nay tng ng
vi gia tr trung bnh trong khu vc Chau A.
Nam gii bnh thng (bao gom ca nhng ngi trc ay la ngi tiem
chch ma tuy va khach lang chi) - Nh trong c lng thap, so lng
nay c tnh toan bang cach lay tong so nam gii trong o tuoi t 15-49
tr i so c lng cao khach lang chi va so c lng cao nhng ngi
hien ang tiem chch ma tuy.
Phu n thanh th - So lng phu n thanh th c tnh toan bang cach lay
tong so phu n trong o tuoi 15-49 tai khu vc thanh th tr i c lng cao
so lng GMD. Gia nh rang tat ca GMD eu song tai khu vc thanh th.
Phu n nong thon - La so lng phu n tai khu vc nong thon trong o tuoi
15-49. Gia nh rang khong co GMD tai khu vc nong thon.
layout.indd 19
8/1/05 10:21:57 AM
20
Phu n nong thon 15-49 - Da vao ket qua tnh toan ty le gia phu n
nong thon va thanh th vi c mau toan bo nhng phu n mang thai tren
toan quoc c xet nghiem vao nam 2002 (khoang 91,057 ngi), ty le
hien nhiem trong phu n nong thon vao khoang mot na so vi nhng phu
n thanh th, c xac nh qua giam sat trong iem.
Nhom nam gii bnh thng - Ly tng nhat la s dung ty le hien nhiem
trong nhom thanh nien kham tuyen ngha vu quan s cho nhom nam gii
t 15 en 49. Tuy nhien, cach nay co the dan ti s trung lap trong tnh
toan, do co nhieu thanh nien ti kham tuyen ngha vu quan s cung la
khach lang chi cua GMD, hoac ngi tiem chch ma tuy tai thi iem
hien tai, nhng ngi nay a c bao gom trong cac nhom tren. Do o,
ty le hien nhiem trong nhom thanh nien kham tuyen ngha vu quan s
c ieu chnh thap i e phan anh chnh xac hn mc o nhiem HIV
trong nhom nam gii bnh thng.
Ty le hien nhiem trong nhom thanh nien kham tuyen ngha vu quan s c ieu
chnh bang cach tr i phan tram cac trng hp nhiem la nhng ngi tiem
chch ma tuy va quan he tnh duc vi GMD. Gia nh rang khoang 75% nhng
ngi tiem chch ma tuy tren toan quoc, 85% trong so nhng ngi tiem chch ma
tuy tai TP Ho Ch Minh di 30 tuoi. So nay c coi nh c lng thap do ty le
hien nhiem trong nhom thanh nien kham tuyen ngha vu quan s b anh hng
manh t nhng ngi tiem chch ma tuy.
Neu c mau nho, va s khong on nh trong ty le hien nhiem HIV tai mot so quan
the cu the gia hai khu vc, ty le hien nhiem se c tnh toan da theo ty le hien
nhiem cua cac khu vc ke ben. Tai khu vc Tay Bac, ty le hien nhiem trong nhom
nam benh nhan mac cac benh lay truyen qua ng tnh duc va thanh nien kham
tuyen ngha vu quan s c ieu chnh theo ty le hien nhiem tai Ha Noi va khu
vc mien nui pha Bac. Tai khu vc Tay Nam, so lieu trong nhom GMD va nam
benh nhan mac cac benh lay truyen qua ng tnh duc c ieu chnh theo so
lieu cua khu vc Tay nguyen va ong bang song Cu Long.
Tnh toan ty le va chieu hng nhiem HIV tai Viet Nam - EPP
Sau khi chon la, cac ty le hien nhiem c a vao Phan mem c tnh va d bao
cua UNAIDS va theo hai c lng: c lng cao va c lng thap. oi vi moi
c lng, kch c cac quan the theo cac c lng cao va c lng thap c
s dung e tnh toan. Chieu hng ty le hien nhiem tai tat ca 11 khu vc c
a vao phan mem EPP mot cach oc lap e tnh toan ng cong phu hp. EPP
sau o se tong hp so lieu d bao cua tng khu vc va tnh toan ty le hien nhiem
trong nhom ngi ln (v du: phan tram ngi trng thanh nhiem HIV) tren toan
quoc. Cuoi cung, phan mem Spectrum cua to chc Futures Group c s dung
layout.indd 20
8/1/05 10:21:57 AM
21
e tnh toan so lng hien tai, so luy tch cac trng hp nhiem, benh nhan AIDS
va so lng cac trng hp t vong. c lng trung bnh c tnh toan theo so
trung bnh cong cua c lng cao va c lng thap. Ket qua cu the c trnh
bay trong phan sau.
layout.indd 21
8/1/05 10:21:57 AM
22
IV.Ket
#JFlVvPh4PgOHzyJOIJFkN)*7UBuJ7JFjU/BN
ey}DMzyuOHUIBgQ
USVOHCsOIWBDBP CBPHPhNDB~OHzyJMy}OWBUSF~FN
4PigOHzyJOIJFkN)*7
ey}DMzyuOHDBP
ey}DMzyuOHUSVOHCsOI
ey}DMzyuOHUIBigQ
/BpN
Uc tnh vao nam 2003, co khoang 215.000 ngi nhiem HIV tai Viet Nam.
Bieu o 1 trnh bay chieu hng so lng ngi nhiem HIV tai Viet Nam: c
lng cao, thap va trung bnh. c lng trung bnh c tnh bang trung bnh
cong cua c lng cao va c lng thap. Ca 3 c lng eu cho thay chieu
hng gia tang so lng ngi nhiem HIV gia tang mot cach on nh tai Viet Nam
trong thi gian ti, cho thay can co mot chng trnh d phong co hieu qua hn.
Ket qua c lng trung bnh cho thay, co khoang 215.000 ngi nhiem HIV/AIDS
tai Viet Nam vao nam 2003. So c lng cao va c lng thap tng ng la
255,000 va 175,000. Vao nam 2005, c lng trung bnh so ngi nhiem tai
Viet Nam se la 263.000 ngi. So c lng cao va c lng thap se la 308.000
va 218.000 ngi.
layout.indd 22
8/1/05 10:21:57 AM
23
Trong vai nam ti, hang nam se co khoang 40,000 ngi nhiem HIV/AIDS neu
khong co mot chng trnh d phong toan dien hn. Bieu o 2 cho thay so
trng hp nhiem mi, so luy tch va so nhiem HIV hien tai tai Viet Nam trong
khoang thi gian t 1990 ti 2005, theo c lng trung bnh. Luy tch cac trng
hp nhiem HIV se tang manh t 245.000 vao nam 2003 ti 319.000 vao nam
2005. T 2003 ti 2005, trung bnh moi nam se co khoang 37.000 trng hp
nhiem mi tren toan quoc. Ty suat t vong lien quan ti HIV se tang manh vi so
ca t vong hang nam tang gap oi t nam 2003 ti 2005. Luy tch so trng hp t
vong do AIDS gia tang t 30.000 vao nam 2003 len ti 56.000 vao nam 2005.
#JFlVvPh4PgUSzyOHIyuQOIJFkNNy}J
TPgMVZ{UrDIWBTPgIJFjOOIJFkN)*7UBuJ
7JFjU/BNey}DMzyuOHUSVOHCsOI
4PgOHzyJOIJFkN)*7
-VZ{UrDI
4PgOIJFkNIJFjOUBuJ
4PgOIJFkNNy}J
/BpN
#JFlVvPh4PgUSzyOHIyuQOIJFkN)*7UBuJ7JFjU/BNUIFPHJy}JUrOI
ey}DMzyuOHUSVOHCsOI
4PgIJFjOOIJFkN)*7
5PlOHTPg
/BN
/z{
/BpN
layout.indd 23
8/1/05 10:21:58 AM
24
So lng nam gii nhiem HIV cao gap 2,3 lan n gii vao nam 2003. Bieu o 3
cho thay so lng nhiem HIV hien tai cua nam gii va n gii theo c lng trung
bnh. Vao nam 2003, se co khoang 215.000 ca nhiem HIV, trong o 150.000 la
nam gii va 65.000 la phu n. Tuy nhien, ty suat n se tang len theo thi gian,.
Vao nam 2005, se co 176.000 nam gii va 86.000 phu n se nhiem HIV, ty suat
nam/n se giam xuong tng ng 2,03/1.
#JFlVvPh5Z~MFjIJFjOOIJFkN)*7USPOHOIP}NOHzyJMy}OUzUVPlJUBuJ
7JFjU/BNUIFPHJy}Jey}DMzyuOHUSVOHCsOI
5ZMFjIJFjOOIJFkN
/BN
5PlOHTPg
/z{
/BpN
Hn 0,6% nam gii va 0,34% n gii se nhiem HIV vao nam 2005. Theo c
lng trung bnh, ty le hien nhiem tren toan quoc (ty le % so ngi trng thanh
nhiem HIV) se tang t 0,44% vao nam 2003 len 0,51% va nam 2005, c the
hien trong bieu o 4. Ty le hien nhiem tiep tuc gia tang ca nam gii va phu n.
D bao khoang hn 1% nam gii se nhiem HIV vao nam 2005. Ty le hien nhiem
trong phu n cung gia tang ti 0,34% trong cung trong nam 2005.
So trng hp chuyen sang giai oan AIDS va t vong tai Viet Nam se gia tang
nhanh chong trong 3 nam ti. Ti cuoi thang 9 nam 2003, tong so trng hp
AIDS c bao cao la 11,020 ngi. Trong o co 6.195 ca a t vong, va hien con
4.825 benh nhan AIDS con song. So trng hp AIDS c lng gia tang khoang
t 1/3 ti 1/5, t 11.000 vao nam 2003 ti 17.000 vao nam 2005 (Bieu o 5). D
bao ti 2005, luy tch so trng hp AIDS tai Viet Nam se len ti tren 72.000,
trong o 56.000 la nam gii va 16,000 la phu n. So t vong cung se tang tng
t. Bieu o 6 cho thay 56.000 trng hp se t vong do AIDS vao nam 2005. D
bao so ca t vong mi do AIDS se tang t 9.000 nam 2003 len ti 14.300 vao
nam 2005.
layout.indd 24
8/1/05 10:21:59 AM
25
#JFlVvPh4PgDBNy}J
TPgMVZ{UrDIWBTPgIJFjOUBuJDB}DUSzyOHIyuQ"*%4UBuJ
7JFjU/BN
4PgUSzyOHIyuQ"*%4
-V{ZUrDI
4PgUSzyOHIyuQ"*%4IJFjOUBuJ
4PgUSzyOHIyuQ"*%4Ny}J
/BpN
#JFlVvPh4PgNy}JWBTPgMVZ{UrDIDB}DUSzyOHIyuQUz~WPOHEP"*%4UBuJ7JFjU/BN
-VZ{UrDI
4PgDBUzWPOHNy}J
4PgDBUzWPOH
/BpN
layout.indd 25
8/1/05 10:21:59 AM
26
#JFlVvPh4PgUSzyOHIyuQOIJFkN)*7USPOHvPjUVPlJUBuJ7JFjU/BN
UIFPOIP}NOHVZDy
/$.5
,IB}DIMBOHDIyJ
/BNHJy}J
(.%
4PgOHzyJOIJFkN)*7
1IVuOz{UIBOIUIJ
1IVuOz{OPiOHUIPiO
/BpN
Ngi tiem chch ma tuy, gai mai dam va lay nhiem t chong sang v se thuc
ay s gia tang dch HIV/AIDS tai Viet Nam. Bieu o 7 cho thay so lng ngi
nhiem HIV/AIDS trong tng nhom quan the tren se tiep tuc gia tang trong thi gian
ti. So trng hp nhiem la nhng ngi tiem chch ma tuy se tiep tuc dan au
trong khoang thi gian t nam 2003 ti nam 2005, quan the nay se tiep tuc co anh
hng ang ke ti s gia tang dch HIV/AIDS tai Viet Nam. Lay nhiem HIV trong
quan the nam gii va khach lang chi se tiep tuc tang cho ti nam 2005. Do kch
c quan the ln, hai nhom quan the tren se anh hng manh ti s phat trien cua
dch trong cung khoang thi gian. V du: so ca nhiem HIV trong quan the nam gii
c d bao se tang t 25.000 vao nam 2000 ti 58.000 vao nam 2005. So khach
lang chi se nhiem HIV cung se gia tang t 22.600 nam 2000 len ti 47.500 vao
nam 2005 (khoang 3000-5000 trng hp nhiem mi moi nam). So lng GMD
nhiem HIV se thap hn cac quan the n khac vao nam 2005 (10.600 trng hp
so vi 29,000 trng hp trong phu n thanh th va 38,000 phu n nong thon),
va s lan truyen t chong sang v ho, se ong mot vai tro quan trong. ay manh
cac chng trnh can thiep giam nguy c cho gai mai dam va khach lang chi se
ong mot vai tro quan trong trong d phong HIV. Mac du so lng GMD nhiem
HIV khong nhieu, nhng s lay nhiem t khach lang chi, va t nhom nay sang
khach lang chi se thuc ay s lay truyen HIV t chong sang v ho. Cat t mat
xch nay bang cac chng trnh khuyen khch s dung bao cao su (BCS) hoac giam
so khach lang chi a c chng minh la nhng cach tiep can co hieu qua tai
nhng nc lan can trong khu vc.
layout.indd 26
8/1/05 10:22:00 AM
27
#JFlVvPh5Z~MFjIJFjOOIJFkN)*7USPOHOIP}NOHzyJMy}OvPjUVPlJUBuJ7JFjU
/BN/IP}NOHzyJUJFiNDIrDINBUVZ}
LIB}DIMBOHDIyJWBHB}JNBuJEBiN
/$.5
,IB}DIMBOHDIyJ
5ZMFjIJFjOOIJFkN)*7
(.%
/BpN
Ty le hien nhiem trong nhom ngi NCMT luon cao nhat ke t khi dch HIV khi
phat tai Viet Nam vao au nhng nam 90. Ty le nay se tiep tuc gia tang, t 32%
nam 2003 ti 33,7% vao nam 2005. Ty le hien nhiem trong nhom khach lang
chi cung gia tang t 1,7% trong nam 2003 ti 2% vao nam 2005. (Bieu o 8). Ty
le hien nhiem trong cac nhom quan the khac van duy tr mc di 1% vao cuoi
nam 2005: 0,27% trong nhom nam gii, 0,47% trong phu n thanh th va 0,22%
trong nhom phu n nong thon. Ty le hien nhiem trong nhom ngi tiem chch ma
tuy va khach lang chi, vi a so hien ang song khu vc thanh th, giup ly giai
ly do ty le hien nhiem trong nhom phu n thanh th cao hn nhom phu n nong
thon va nam gii bnh thng (la nhng ngi khong tiem chch ma tuy, hoac
khong phai la khach lang chi) (Bieu o 9)
#JFlVvPh5Z~MFjIJFjOOIJFkN)*7USPOHOIP}NUBuJ7JFjU/BN
/BNHJy}JCsOIUIzyOH
QIVuOz{OPiOHUIPiOHWBQIVuOz{UIBOIUIx
/BNHJy}J
1IVuOz{UIBOIUIx
5ZMFjIJFjOOIJFkN)*7
1IVuOz{OPiOHUIPiO
/BpN
layout.indd 27
8/1/05 10:22:01 AM
28
V.Ket
So ngi nhiem HIV Viet Nam ang tang len mot cach nhanh chong
trong khoang thi gian t 3-5 nam tr lai ay. So ngi nhiem HIV tang gap
2,5 lan trong thi gian gia 1999 va 2003: t 96.000 ngi len 245.000
ngi. So trng hp nhiem moi nam a gap oi gia nhng nam 1998 va
2003 t 21.000 moi nam len ti hn 39.000 moi nam.
Thanh pho Ho Ch minh a co so ngi nhiem HIV cao nhat so vi nhng
tnh thanh pho khac, giai thch cho viec so ngi nhiem HIV chiem ty le
1/4 so ngi nhiem trong ca nc. Thanh pho a co dch tang nhanh nhat
trong ca nc vi ty le hien nhiem trong nhng ngi 15-49 tuoi c c
tnh khoang 1,2%, la mot trong nhng khu vc co dch nang ne nhat tai
Viet Nam.
Nhng thanh pho ven bien pha Bac, Quang Ninh va Hai Phong cung
ang trai qua nhng vu dch tram trong vi mot ty le c tnh 1,1% ngi
15-49 tuoi nhiem HIV
0,7% ngi 15-49 tuoi Thu o Ha Noi b nhiem HIV.
Dch ang trong mot giai oan phat trien nhanh vi nhieu ngi b nhiem
moi nam cao hn so chet moi nam, do o ty le hien nhiem HIV se tiep
tuc tang.
So n gii b nhiem so vi nam gii ang tang moi nam, trong nam 2003
ty suat nam va n vao khoang 2,3 nam b nhiem so vi 1 n. S giam ty
suat nam va n cho thay s gia tang lay nhiem qua ng quan he tnh
duc khac gii qua tang so nam gii b nhiem qua hoat ong tnh duc hoac
ngi s dung ma tuy nhiem HIV lam lay nhiem cho nhng ban tnh n
gii thng xuyen cua ho.
Ty le hien nhiem HIV cao nhat trong nhng ngi tiem chch ma tuy. Ty
le hien nhiem quoc gia trong nhng ngi tiem chch ma tuy xap x 33%
layout.indd 28
8/1/05 10:22:01 AM
29
mac du ty le hien nhiem nay cao hn nhieu trong nhng tnh khac nh
thanh pho Ho Ch Minh, Hai Phong va Quang Ninh.
Gai mai dam co ty le nhiem HIV cao, sau nhng ngi tiem chch ma tuy.
mc o quoc gia ty le hien nhiem HIV trong gai mai dam a len en
16%, trong khi o mot so thanh pho nh Hai Phong, Ho Ch Minh, Ha
Noi va Can Th, ty le nhiem HIV trong nhom gai mai dam rat cao.
Ty le hien nhiem HIV trong khach lang chi cua gai mai dam cung ang
dan tang len.
Co s khac nhau gia cac tnh trong ca nc ve thi gian xuat hien dch
HIV. Dch thanh pho Ho Ch Minh va nhng tnh ven bien ong Bac a
bat au sm hn, nhng nhng tnh khac dch mi xuat hien gan ay va
tang nhanh trong mot vai nam qua.
layout.indd 29
8/1/05 10:22:01 AM
30
VI.Khuyen
ngh
So d bao nhiem HIV/AIDS cho nhieu nam sau thng khong chnh xac v
co nhieu thay oi co the xay ra trong qua trnh dien bien cua dch, ke ca
cac chng trnh d phong va ieu tr thanh cong nhng ngi b nhiem
HIV bang phng phap ieu tr bang thuoc khang retrovirut. Cho nen, e
lap ke hoach, tot nhat d bao HIV/AIDS trong mot thi gian ngan han (co
ngha t 3-5 nam).
Tiem chch ma tuy van con la nguon chu yeu gay nhiem Viet Nam va
nhng ngi nghien ma tuy b nhiem khong ch gay nhiem cho nhng
ngi nghien ma tuy khac, ma ho cung co the gay nhiem cho cac ban tnh
cua ho, ke ca ban tnh thng xuyen va ban tnh mai dam. Cho nen ieu
quan trong la tap trung d phong vao lam giam nguy c lay truyen qua
ng tnh duc trong nhng ngi tiem chch ma tuy cung vi viec lam
giam dung chung bm kim tiem.
nhieu ni, ty le nhiem HIV gai mai dam tang nhanh trong nhng nam
gan ay qua tiem chch ma tuy hay qua quan he tnh duc vi ngi nghien
chch ma tuy nhiem HIV. Do o, ieu ac biet quan trong la phai tap trung
d phong lay nhiem qua ng quan he tnh duc gia nhng ngi hanh
nghe mai dam va nhng khach lang chi khong tiem chch cua ho. S tng
tac gia hai nhom quan the nay la mot tiem nang ln oi vi s lan truyen
HIV. Thanh pho Ho Ch Minh, Ha Noi, Hai Phong, Quang Ninh va Can
Th la nhng ni co kha nang lay nhiem qua ng quan he tnh duc gia
nhng ngi hanh nghe mai dam va khach lang chi cua ho la cao nhat.
Cac chng trnh d phong oi vi nhom mai dam can c nhanh chong
m rong tren quy mo ca nc.
So khach lang chi nhiem HIV cung ang tang rat nhanh, do o NGAY BAY
GI , can tap trung nhng co gang d phong nhng nhom quan the nay.
Lien quan vi viec chuan b he thong cham soc y te, co them khoang 5.000
10.000 benh nhan AIDS mi hang nam t nhat trong 3 nam tiep theo.
layout.indd 30
8/1/05 10:22:01 AM
VII.Nhng
31
c tnh va d bao nam 2005 - 2010 c thc hien da tren cac nguon so lieu
phong phu tai Viet Nam. Tuy nhien, qua trnh nay cung cho thay nhng thieu hut
ve thong tin va so lieu, cu the nh sau:
Ty le nam gii tai cac khu vc cac o tuoi khac nhau co quan he vi gai
mai dam va tan suat quan he cua ho ong vai tro rat quan trong trong c
tnh va d bao HIV. Mac du nhom nam benh nhan STD a tng c coi
nh nhom ai dien cho khach hang cua GMD, tuy nhien nhom nay cha
that ai dien do thieu hut nhng thong tin nh ty le khach lang chi mac
STD, va tm kiem dch vu cha tr tai cac c s y te nha nc cung nh t
nhan. Hn na, nhng thong tin nay se giup chung ta hieu c ro hn
ve hnh thai va ac iem cua dch trong tng lai, nhat la trong ieu kien
nhng can thiep thch hp cha c trien khai.
Ben canh nhng thong tin ve khach lang chi, nhng so lieu ve ty le hien
nhiem trong nhom quan the nay cung rat can thiet. Trc ay, ty le hien
nhiem trong nhom nam benh nhan mac cac benh lay truyen qua ng
tnh duc c s dung e ai dien cho ty le hien nhiem trong nhom khach
lang chi, nhng rat kho biet c o chnh xac cua ty le nay. Nhng
ngi mac benh lay truyen qua ng tnh duc va tm kiem cac dch vu
cha tr co the co ty le nhiem HIV cao hn nhng ngi khong mac. Do
o, neu s dung ty le hien nhiem trong nhom benh nhan mac cac benh
lay truyen qua ng tnh duc co the dan ti viec d bao tang qua len
nhng trng hp nhiem HIV. Nhng thong tin sau them ve van e nay la
thc s can thiet.
Can nhieu thong tin hn ve o tin cay cua nhng so lieu thu thap t nhom
thanh nien kham tuyen ngha vu quan s. ac biet, hien ang thieu cac
thong tin ve ty le thanh nien kham tuyen ngha vu quan s a, hoac ang
s dung ma tuy, a hoac ang la khach lang chi. Neu so lieu trong nhom
nay c s dung e c tnh mc o dch HIV trong nhom quan the nam
gii bnh thng th ac iem cua nhom quan the nay la rat quan trong.
layout.indd 31
8/1/05 10:22:02 AM
32
Nhng so lieu hanh vi nguy c hien tai hoac trc ay trong nhom thanh
nien kham tuyen se rat hu ch. Va co the se hu ch hn neu biet mc
o sang loc loai tr nhng ngi tiem chch ma tuy ra khoi quan the thanh
nien kham tuyen trc khi ho xet nghiem HIV. V du, tai TP Ho Ch Minh,
ty le hien nhiem trong nhom thanh nien kham tuyen tng oi cao, nhng
khong co thong tin nao ve mc o sang loc loai tr nhng ngi tiem
chch ma tuy trc khi xet nghiem HIV.
Can co them nhieu thong tin ve ty le hien nhiem trong nhom nam gii
bnh thng. Nhng thong tin nay nhom n san co hn, do xet nghiem
HIV rat pho bien oi vi nhng phu n mang thai va no cung cap c tnh
gan ung ve ty le hien nhiem trong nhom nay. oi vi so lieu tng t
cho nam gii th kho hn. Hien nay so lieu cua nhom thanh nien kham
tuyen ngha vu quan s c s dung e ai dien cho nhom nam gii, tuy
nhien can them rat nhieu thong tin e xac nh xem lieu o co phai la
nhom ai dien hp ly cho nhom nam gii bnh thng khong.
Ty suat nhiem gia nam va n rat quan trong trong viec kiem tra so lieu
c tnh va d bao HIV/AIDS. Rat nhieu nguon so lieu co the s dung nh
bao cao cac trng hp AIDS, t vong do AIDS hoac bao cao cac trng
hp nhiem HIV. Nguon so lieu khac co the s dung la bao cao cac trng
hp nhiem HIV benh nhan lao, hoac ngi cho mau. Tat ca nhng
nguon so lieu tren can c thu thap nham theo doi ve ty suat nhiem gia
nam va n va s thay oi cua ty suat nay theo thi gian.
Can them nhng thong tin ve tien s s dung ma tuy trong cac nhom quan
the khac (nam benh nhan STD, thanh nien kham tuyen, GMD). T o co
the hieu ro them ve hnh thai lay truyen cua khac cua HIV ngoai s lay
truyen qua hanh vi s dung chung bm kim tiem. Nhng thong tin nay
quan trong do hnh thai lay truyen chu yeu trong qua kh chu yeu qua
viec s dung chung BKT, nhng dng nh ieu nay se thay oi trong
tng lai gan. Nhng so lieu t nhng cuoc ieu tra cat ngang co the bo
sung nhng thong tin nay, hoac nhng thong tin nay co the la mot phan
cua he thong giam sat thng xuyen.
Can co them thong tin ay u va ang tin cay hn ve kch c cac quan the
nguy c nh ngi tiem chch ma tuy, gai mai dam hoac khach lang chi.
Nhng nghien cu kiem chng cac so lieu hien co cua Bo L-TB-XH co
the cung rat hu ch.
Mac du quan the nam gii co quan he tnh duc ong gii rat quan trong
trong lay nhiem HIV tai TP Ho Ch Minh, hoac nhng ni khac, nhng
hien co rat t nhng thong tin ve quan the nay bao gom ca nhng thong
tin ve kch c quan the cung nh ty le hien nhiem trong nhom nay.
layout.indd 32
8/1/05 10:22:02 AM
33
VIII.Phu
luc
Ban o dch te hoc HIV theo cac khu vc tai Viet Nam
5VZFiO2VBOH
)B(JBOH
1IV}5IPu
$BP#BoOH
#BnD,BuO
5IB}J/HVZFO
7wOI1IV}D
-BP$BJ
:FiO#B}J
-BuOH4yO
-BJ$IBiV
#BnD/JOI
#BnD(JBOH
2VBOH/JOI
)B/PjJ
4yO-B
51)BJ1IPOH
)B5BiZ
)BJ%zyOH
5IB}J#sOI
)zOH:FiO
)PB#sOI 5IBOI)P}B
/BNdxOI
/HIFj"O
)B/BN
/JOI#sOI
)B5wOI
2VBOH#sOI
2VBOH5Sx
5BiZ#BnD#Pj
51dB/BOH
7VOHOV}JQIrB#BnD
dPiOH#BnD#Pj
2VBOH/BN
5IzB5IJFiO)VFg
dBP)PBOH4B51dB/BOH
7FOCJFlOdPiOH#BnD
$IBiVUIPlTPiOH)PhOH
2VBOH/HB{J
,PO5VN
7FOCJFlO5SVOHCPj
5BiZ/HVZFiO
#sOIdxOI
(JB-BJ
dPiOH/BN#Pj
$IBiVUIPlTPiOH.FiLPiOH
dBnL-BnL
1IV}:FiO
-BiNdPhOH
,IB}OI)PB
#sOI1Izy}D
5BiZ/JOI
-POH"O
/JOI5IVBjO
dPhOH5IB}Q
"O(JBOH
#sOI5IVBjO
dPhOH/BJ
#B3xB7V{OH5BV
#sOI%zyOH
,JFiO(JBOH
$B.BV
5JFhO(JBOH
#FgO5SF
7wOI-POH
5SB7JOI
$BhO5Iy
4P}D5SBpOH
#BuD-JFiV
51)Ph$Ir.JOI
dBP5SzyOH4B,IB}OI)PB
layout.indd 33
8/1/05 10:22:04 AM
34
#JFlVvPh4PgUSzyOHIyuQOIJFkN)*7UBuJ7JFjU/BNHJBJvPBuOUIFP
DB}DLIVWzuD
51)$.
$IBiVUIPlTPiOH.FiLPiOH
dPiOH/BN#Pj
5BiZ/HVZFiO
7FOCJFlO5SVOHCPj
4PgOHzyJOIJFkN)*7
$IBiVUIPlTPiOH)PhOH
7FOCJFlOdPiOH#BnD
dPiOH#BnD#Pj
7VOHOV}JQIrB#BnD
5BiZ#BnD#Pj
)B/PjJ
/BpN
#JFlVvPh5Z~MFjIJFjOOIJFkN)*7USPOHOIz{OHOHzyJUSzy~OHUIBOI
UBuJ7JFjU/BNHJBJvPBuOUIFPDB}DLIVWzuD
51)$.
$IBiVUIPlTPiOH.FiLPiOH
dPiOH/BN#Pj
5BiZ/HVZFiO
7FOCJFlO5SVOHCPj
5ZMFjIJFjOOIJFkN)*7
$IBiVUIPlTPiOH)PhOH
7FOCJFlOdPiOH#BnD
dPiOH#BnD#Pj
7VOHOV}JQIrB#BnD
5BiZ#BnD#Pj
)B/PjJ
5PlOHDPjOH
/BpN
layout.indd 34
8/1/05 10:22:06 AM
35
Bang 1: So lng cac trng hp nhiem HIV tai Viet Nam 1991 - 2000 theo cac khu vc
Khu vc
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
310
1.310
4.499
8.284
9.990
11.454
13.661
18.152
25.503
33.124
693
1.100
1.782
4.224
5.816
8.004
10.886
14.712
19.639
25.649
Tay Nam Bo
86
256
423
870
1.401
2.231
3.471
5.282
7.783
10.950
Tay Nguyen
17
36
74
211
373
627
974
1.397
1.877
2.404
44
79
141
382
605
927
1.331
1.799
2.308
2.877
67
363
838
1.467
2.541
4.276
6.712
9.592
49
90
367
817
1.796
3.748
6.796
10.268
13.432
ong Bac Bo
72
373
647
1.387
2.672
4.466
6.271
8.039
157
224
376
551
808
1.183
1.705
Tay Bac Bo
88
138
407
655
1.106
1.813
2.973
4.793
7.364
Ha Noi
41
68
223
409
825
1.503
2.658
4.442
6.810
Tong so
1.150
2.960
7.355
15.810
21.775
30.200
43.150
63.320
90.780
121.945
Bang 2: So lng cac trng hp nhiem HIV tai Viet Nam 2001 - 2010 theo cac khu vc
Khu vc
layout.indd 35
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
39.227
43.894
47.124
49.099
50.199
50.374
50.060
49.536
48.750
48.034
32.571
40.113
47.693
54.845
61.316
66.470
70.441
73.377
75.065
75.965
Tay Nam Bo
14.590
18.394
21.959
25.041
27.623
29.527
30.896
31.859
32.338
32.516
Tay Nguyen
2.982
3.612
4.264
4.908
5.527
6.062
6.518
6.899
7.180
7.395
3.547
4.353
5.250
6.168
7.082
7.937
8.745
9.505
10.156
10.723
12.645
15.822
19.101
22.455
25.826
28.889
31.604
33.952
35.774
37.244
16.085
18.231
19.769
20.714
21.208
21.256
21.079
20.824
20.484
20.205
ong Bac Bo
10.083
12.559
15.250
17.811
20.015
21.648
2.830
23.681
24.176
24.481
2.389
3.223
4.147
5.085
5.982
6.751
7.394
7.917
8.292
8.559
Tay Bac Bo
10.469
13.657
16.550
19.084
21.353
23.241
24.800
26.064
26.917
27.498
Ha Noi
9.472
12.077
14.318
16.061
17.339
18.115
18.562
18.812
18.870
18.879
Tong so
154.060
185.935
215.425
241.270
263.470
280.270
292.930
302.425
308.000
311.500
8/1/05 10:22:07 AM
36
Bang 3: Ty le hien nhiem HIV trong nhom ngi trng thanh 15 - 49 tai Viet Nam
1991-2000 theo cac khu vc
Khu vc
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
0,012
0,049
0,159
0,282
0,331
0,367
0,427
0,552
0,754
0,951
0,010
0,015
0,022
0,052
0,069
0,091
0,121
0,159
0,207
0,262
Tay Nam Bo
0,003
0,008
0,013
0,026
0,040
0,062
0,094
0,139
0,199
0,272
Tay Nguyen
0,001
0,002
0,004
0,011
0,018
0,030
0,045
0,063
0,082
0,102
0,001
0,002
0,004
0,009
0,014
0,021
0,030
0,039
0,048
0,059
0,000
0,000
0,001
0,007
0,015
0,026
0,043
0,071
0,109
0,151
0,000
0,004
0,007
0,027
0,059
0,125
0,255
0,450
0,661
0,840
ong Bac Bo
0,000
0,000
0,003
0,015
0,025
0,051
0,096
0,156
0,213
0,265
0,000
0,000
0,000
0,007
0,010
0,016
0,023
0,033
0,046
0,065
Tay Bac Bo
0,000
0,002
0,003
0,010
0,015
0,025
0,040
0,065
0,101
0,151
Ha Noi
0,000
0,003
0,005
0,015
0,027
0,053
0,094
0,161
0,262
0,390
Tong so
0,004
0,009
0,020
0,042
0,056
0,075
0,105
0,150
0,209
0,273
Bang 4: Ty le hien nhiem HIV trong nhom ngi trng thanh 15 - 49 tai Viet Nam
2001- 2010 theo cac khu vc
layout.indd 36
Khu vc
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
1,095
1,190
1,241
1,258
1,250
1,225
1,191
1,153
1,115
1,079
0,324
0,387
0,447
0,500
0,543
0,575
0,597
0,608
0,611
0,608
Tay Nam Bo
0,352
0,431
0,500
0,555
0,595
0,621
0,636
0,641
0,640
0,632
Tay Nguyen
0,123
0,144
0,166
0,186
0,203
0,218
0,229
0,237
0,242
0,245
0,070
0,084
0,098
0,112
0,125
0,137
0,148
0,157
0,165
0,171
0,193
0,235
0,275
0,315
0,352
0,384
0,411
0,432
0,448
0,458
0,978
1,076
1,134
1,156
1,150
1,126
1,092
1,055
1,020
0,988
ong Bac Bo
0,323
0,391
0,461
0,524
0,572
0,605
0,624
0,633
0,635
0,631
0,089
0,116
0,145
0,173
0,198
0,218
0,234
0,245
0,252
0,255
Tay Bac Bo
0,209
0,264
0,311
0,349
0,380
0,404
0,421
0,433
0,439
0,441
Ha Noi
0,527
0,652
0,752
0,820
0,860
0,878
0,880
0,872
0,860
0,845
Tong so
0,335
0,392
0,442
0,481
0,510
0,530
0,542
0,547
0,547
0,544
8/1/05 10:22:08 AM