.

NTE

VER, SAYMA ve OLASILIK

6. NTE

6. NTE

6. NTE

VER SAYMA
1. Kazanm : Merkezi eilim ve yaylm lleri
Aritmetik ortalama, ortanca, tepe deer, en byk deer, en kk deer ve aklk
kavramlar hatrlatlr.
Bir veri grubuna ait alt eyrek, st eyrek, eyrekler akl ve standart sapma tanmlanr.
2. Kazanm : Verilerin grafikle gsterilmesi
Gerek hayat durumunu yanstan veri gruplarn uygun grafik trleri ile temsil ederek
yorumlar.
Serpme grafiini aklar, iki nicelik arasndaki ilikiyi serpme grafii ile gsterir ve yorumlar.
Kutu grafiini aklar, bir veri grubuna ait kutu grafiini izerek yorumlar ve veri gruplarn karlatrmada kutu grafiini kullanr.

OLASILIK
3. Kazanm : Basit olaylarn olaslklar
rnek uzay, deney, kt, bir olayn tmleyeni, ayrk ve ayrk olmayan olay kavramlarn
aklar.
4. Kazanm : Tmleyen, ayrk ve ayrk olmayan olaylar ile ilgili olaslklar hesaplar.

6. NT

VER ve SAYMA

VER
Yorumlamak ve sunmak amac ile toplanm, zmlenmi ve zetlenmi gereklere veriler denir. Veriler lm,
saym, deney, gzlem veya aratrma yoluyla elde edilirler.
Verileri iki ana grup altnda toplayabiliriz.
Veri

Saysal

Kategorik (simsel)
Marka, kanal ad,
ders ad, lke,

Kesikli

Srekli

flehir v.b. gibi

Kardefl says, yafl,

Boy, arlk,

ara satfl adedi v.b. gibi

scaklk v.b. gibi

MERKEZ ELM LLER

Gzlenen verilerin dzenlenerek, tablolarla, grafiklerle sunulmas ou durumda yeterli olmaz. Genel durumu yanstacak bir takm llere gereksinim vardr. Bu ller merkezi eilim lleri olup en ok kullanlanlar;
x

ortalama ( aritmetik ortalama )

ortanca ( medyan )

tepe deeri (mod)

olmak zere grupta toplanabilir.

ORTALAMA
Merkezi eilim llerinin en sk kullanlandr. Aritmetik ortalamay ifade eder. Eldeki veriler toplamnn veri saysna blmdr. x ile gsterilir.
Veri deerleri x 1, x 2, ...., x n olan n tane veri iin, x =

RNEK 1

7, 6, 7, 8, 10, 12, 6
veri grubundaki saylarn ortalamas katr?
zm

562

x 1 + x 2 + ... + x n
n

dir.

RNEK 2

1, 2, 2, 3, 3, 3, 4, 4, 4, 4, 5, 5, 5, 5, 5
veri gurbundaki saylarn ortalamas katr?
zm

Veri, Sayma ve Olaslk

ORTANCA (Medyan)

RNEK 3

Bir say dizisinin medyann bulmak iin, saylar kDers

Not

Kredi

Matematik

84

Fizik

72

Kimya

65

Biyoloji

70

kten bye doru sralanr.

Dizinin terim says tek ise ortadaki terim ortancadr.

Dizinin terim says ift ise ortadaki iki terimin

aritmetik ortalamas ortancadr.
Baka bir deyile, n terimli bir say dizisinde

n tek ise ortanca : x n + 1

n ift ise ortanca :

Furkann saysal derslerinden ald yl sonu notlar

ve bu derslerinin haftalk kredileri yukarda tablo

xn + xn +1
2

dir.

halinde verilmitir. Furkann saysal karnesinin not

ortalamasn, kredi arlna gre bulunuz.
RNEK 6

zm

3, 2, 2, 1, 4, 5, 5, 7, 4
verilerinin ortancas (medyan) katr?

RNEK 4

renci says

12

Kardefl says

ESEN YAYINLARI

zm

29 renci bulunan bir snftaki rencilere, karde

saylar sorulmu ve verilen cevaplara gre yukardaki tablo oluturulmutur. Buna gre, bu snfta
bulunanlarn ortalama karde says katr?
zm
RNEK 7

2, 7, 2, 5, 3, 4, 4, 1
verilerinin ortancas (medyan) katr?
RNEK 5

zm

a, a + 1, a + 3, a + 5, a + 7, a + 8
veri grubunun ortalamas 8 olduuna gre, a katr?
zm

563

Veri, Sayma ve Olaslk

TEPE DEER (Mod)

RNEK 11

Bir veri grubundaki en ok ( en sk) tekrarlanan de-

7, 19, 11, 3, 3, 5, 7, 6, 7, 1, 19

ere tepe deeri ( mod) denir. Tekrar saylar frekans

verilerinin tepe deeri katr?

olarak adlandrlr.

zm
RNEK 8

5, 11, 4, 13, 7, 6, 11
verilerinin tepe deeri katr?
zm
RNEK 12

Bir veri grubunda birden fazla tekrar eden deer

yoksa, bu veri grubunun tepe deeri yoktur.

1, 2, 3, 4, 5, 6
veri grubunun tepe deeri yoktur.
3, 3, 3, 3, 3, 3
veri grubunun tepe deeri yoktur.
1, 1, 2, 2, 3, 3
veri grubunun tepe deeri yoktur.

ESEN YAYINLARI

RNEK 9

Meyve suyu reten bir fabrikada, rastgele seilen 15

ie meyve suyunun bozulma sreleri ay olarak aadaki gibi tespit edilmitir.

Bir veri grubunda ayn sayda tekrar eden birden

fazla deer varsa, tepe deeri deeri de birden
fazla olabilir. Fakat, tm deerler eit sayda tekrar
ediyorsa tepe deeri yoktur.

RNEK 10

1, 3, 5, 2, 4, 3, 7, 9, 5
say dizisinin tepe deeri katr?
zm

564

18, 20, 21, 22, 22, 22, 24, 25, 25, 26, 27, 30, 30, 31, 32
Bu sreler iin merkezi eilim lleri olan;
ortalama, ortanca ve tepe deerleri nelerdir?
zm

Veri, Sayma ve Olaslk

MERKEZ YAYILMA (DAILIM) LLER

RNEK 13

Merkezi eilim lleri, birimlerin kendi aralarnda

Baz zelliklerde Trkiyenin dnya sralamasndaki

yeri aadaki tablo ile belirtilmitir.
zellik

nasl bir dalm ( yaylm) gsterdiklerini ifade etmede yetersiz kalrlar. rnein;

Dnya Sralamasndaki Yeri

VERLER

Nfus says

17

Yzlmnn bykl

36

Kentli nfus oran

13

Ekonomik byme

16

Kii bana den milli gelir

21
1

Altn ve toryum retimi

Cva, mermer ve jeotermal

enerji retimi

Fndk, incir ve kiraz retimi

elik retimi

imento retimi

Kmr retimi

15

la retimi

18

Koyun, kei st retimi

D satm (ihracat )

1
30

22

23

25

24

30

11

25

31

13

26

32

80

x, y ve z verilerinin ortalamalar eit ( x = y = z = 24 )

olduu halde verilerin dalmlar olduka farkldr.
Bu nedenle verilerin ortalamaya gre veya kendi aralarnda nasl bir dalm gsterdiklerini incelemek iin
merkezi dalm lleri kullanlr. Bunlar,
Aklk eyrekler Akl Standart Sapma
olarak ifade edilirler.
ESEN YAYINLARI

Bor ve krom retimi

AIKLIK (Aralk Ranj )

Bir veri kmesinde bulunan en byk ve en kk
deer arasndaki farktr ve genellikle R ile gsterilir.
R = En Byk Deer En Kk Deer

Tekstil ihracat

imento ihracat

EYREKLER AIKLII (Q)

Mermer ihracat

Bir veri grubundaki terimler kkten bye do-

En ok tatil yaplan lkeler

ru sralandnda ilk terime en kk, son terime en

byk, bunlarn ortasndaki terime de ortanca denir.

Tablodan elde edilen verilerin tepe deeri, medyan

Ortancadan kk terimlerin ortancasna alt eyrek

ve ortalamasn bulunuz.

(Q1 ) denir.

zm

Ortancadan byk terimlerin ortancasna st eyrek

(Q3 ) denir.
Bir baka ifade ile veri kmesinin ilk % 50 lik ksmnn
ortancasna Q1 , sonraki % 50 lik ksmnn ortancasna da Q3 denir.
eyrekler akl = st eyrek Alt eyrek
Q = Q3 Q1
eyrekler akl
%0

En kk
deer

% 25
Q1

% 50

Ortanca

% 75
Q3

% 100

En byk
deer

565

Veri, Sayma ve Olaslk

STANDART SAPMA

RNEK 14

Standart sapma, verilerin ortalama etrafnda nasl

7, 3, 4, 9, 2, 7, 5

bir yaylma gsterdiinin lsdr. Dk standart

veri grubunun akl ile eyrekler akln bulunuz.

sapma deeri, bir araya toplanm ve ortalamaya

zm

daha yakn verilerin ok olduunun lsdr. n tane

verinin aritmetik ortalamas x olmak zere, bu veri
grubunun standart sapmas (s)
s=

( x1 x )2 + ( x2 x )2 + + ( xn x )2
n1

dir.

RNEK 17

5, 3, 7 veri grubunun standart sapmas katr?

zm

RNEK 15

16, 18, 30, 4, 6, 10, 8, 8, 12, 17, 20, 24, 36, 22, 28
veri grubunun eyrekler akln bulunuz.

ESEN YAYINLARI

zm

RNEK 18

Yl

Frekans

15

21

6 10

15

11 15

19

16 20

RNEK 16

1, 3, 4, 6, 7, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 20

Ara aks reten bir firmann rettii 61 aknn

dayanma srelerine ait frekans tablosu yukarda

veri grubunun akl ile eyrekler akln bulunuz.

verilmitir. Aklerin ortalama mrleri ve dayanma

zm

srelerinin standart sapmas nedir?

zm

566

Veri, Sayma ve Olaslk

RNEK 19

RNEK 20

Gn

Alper

Burak

12

18

24

13

21

14

12

15

14

14

13

22

11

16

25

20

18

16

16

18

11

Bir pazarlama irketi Alper ve Burak isminde iki

A, B ve C oyuncularnn son 7 mata attklar basket

elemandan birisini 6 gnlk deneme sresi sonunda

saylar yukardaki tabloda verilmitir.

ie alacaktr. Bu elemanlarn 6 gnlk satlar yuka-

a. Bu tablo yardmyla A, B ve C basketilerine ait

merkezi eilim ve yaylma llerini bulunuz.

rdaki gibidir. Buna gre, bu irketin daha istikrarl bir

eleman almak iin Alper ve Buraktan hangisini tercih
etmesini gerektiini bulunuz.

ESEN YAYINLARI

zm

b. Bu oyunculara sahip basketbol takmnn kousunuz ve nnzdeki ma ok farkl bir ekilde kazanmanz gerekiyor. Aksi takdirde takmnz elenecek. A, B ve C oyuncularndan birini seerek
maa balamak istiyorsunuz. Hangi basketiyi
seersiniz?
zm

567

Veri, Sayma ve Olaslk

ETKNLK
1 TL, 7 TL, 8 TL, 9 TL, 10 TL, 13 TL, 50 TL
Bir lokantadaki 7 masada 13.00 14.00 saatleri arasnda denen
hesaplar yukardaki gibi olsun.
Bu verilerden yararlanarak sonraki 1 saatlik dilim iinde gelen
yeni bir mterinin yaklak ne kadar hesap deyeceini tahmin
etmeye alalm ve hangi llerin bize nasl bir bilgi verebileceini inceleyelim.
1 + 7 + 8 + 9 + 10 + 13 + 50
= 14
7
denen hesaplarn birou ortalamadan ok uzakta olduu iin ortalama ok faydal bir gsterge deildir.
Ortalama: x =

Tepe Deeri: Tepe deeri bulunmadndan incelemeye katks yoktur.

Ortanca: a 1, 7, 8, 9 , 10, 13, 50 k
Ar u deerlerden ( 1 ve 50 ) etkilenmedii iin medyan iyi bir gstergedir.
Yani gelecek olan bir mterinin ortalama 9 TL hesap deyecei beklentisi olduka gerekidir.
Standart Sapma:
s=

(1 14) 2 + (7 14) 2 + (8 14) 2 + (9 14) 2 + (10 14) 2 + (13 14) 2 + (50 14) 2

71

x s = 14 16 = 2 ,

265 16

x + s = 14 16 = 30

Yeni gelecek bir mterinin 2 TL ile 30 TL arasnda bir hesap deyebilecei tahmini bize katk salayan bir
l deildir. Ortalamaya gre kyaslandnda oran ok yksek olduu iin standart sapmay gz nne alarak yaplan tahmin olduka riskli olacaktr.
imdi de 1 TL ve 50 TL lik hesaplarn genellikle olmadn dnerek bu sapan deerleri veri grubundan
kararak tahminde bulunmaya alalm. 7 TL , 8 TL , 9 TL , 10 TL , 13 TL
Ortalama: x =

7 + 8 + 9 + 10 + 13 47
=
, 9.2
5
5

Sapan deerler veri grubundan atlarak elde edilen bu deer ncekine gre daha gerekidir.
Ortanca: Ortanca 9 TL olup bu durumda da iyi bir hesap tutar tahmini yanstmaktadr.
Standart Sapma:
s=

(7 9) 2 + (8 9) 2 + (9 9) 2 + (10 9) 2 + (13 9) 2
=
51

x s = 9.2 2.3 = 6.9 ,

22
=
4

5, 5 2,3

x + s = 9.2 + 2.3 = 11.5

Yeni gelecek mterilerin ortalama 6.9 TL ile 11.5 TL arasnda bir hesap deyecekleri beklentisi gerekidir.
Standart sapma deeri ncekine gre daha dk kt iin veriler birbirine daha yakn olup tahminlerde
yanlma pay daha azdr.

568

Veri, Sayma ve Olaslk

STANDART PUANLAR

RNEK 22

z puan: z-puan bir verinin ortalamadan ka standart

renci

sapma kadar uzakta olduunu gsterir. Verilen puan-

Puan

lar; ortalamas 0, standart sapmas 1 olan puanlara

Melis

30

dntrr.

Zeynep

50

Ham puan Aritmetik ortalama

Xx
=
Standart sapma
s
forml ile hesaplanr. Herhangi bir kiinin alm oldu-

Burcu

90

Ezgi

70

u puan z puanna dntrerek, verilen bir puann

Efe

40

standart sapmaya gre ortalamann ne kadar altnda

Mesut

80

z puan =

veya stnde kald belirlenebilir.

Tabloda 6 rencinin kimya dersi I. yazl snavndan

z puannn ( ) veya sfr (0 ) kmas mmkndr.

ald notlar (standart puanlar) verilmitir.

T puan: T puan verilen puanlar ortalamas 50,

Melis ve Ezginin bu snav iin aldklar kimya notlar-

standart sapmas 10 olan puanlara dntrr. z pu-

nn z ve T puanlarn bulalm.

anlarndan T punlarna gei T = 50 + 10.z forml

zm

ile elde edilir.

3 kiinin katld bir snavda puanlar hesaplanrken;

I.

Her renciye 100 taban puan verilmektedir.

II. En yksek puan alan rencinin puan 500 e ekilerek dier puanlarn dalm buna gre yapl-

ESEN YAYINLARI

RNEK 21

maktadr.
III. Test fark gzetilmeksizin her sorunun puan getirisi eit kabul edilmektidir.
Aadaki tablodaki verileri kullanarak Aybarsn puann hesaplayalm.
renci

Matematik
Neti

Fen
Neti

Trke
Neti

Sosyal
Neti

Ecem

28

32

30

24

Aybars

34

36

30

26

Gizem

39

36

35

30

zm

569

ALITIRMALAR -

1.

6.

12, 12, 13, 14, 14, 15 ( saniye )

10 rencinin matematik dersinden aldklar

6 kiilik bir sporcu grubunun 100 metreyi koma

notlar,

sreleri yukardaki gibidir. Buna gre, bu spor-

25, 30, 30, 45, 45, 50, 60, 60, 60, 85

cularn 100 metreyi koma sreleri ortalama ka

eklindedir. Bu veri grubunun,

saniyedir?

2.

I.

7, 9, 6, 8, 9, 4, 2

II. 1, 4, 3, 2, 1, 5, 5, 3

a. Ortancasn

b. Tepe deerini

c. En kk deerini

d. En byk deerini

e. Alt eyrek deerini

f. st eyrek deerini

g. eyrek akln

h. Akln

bulunuz.

Yukarda verilen I ve II nolu say dizilerinin

ortancalarnn toplam katr?

7.

8, 9, 11, 11, 7, 8, 6, 13, 6, 6, 4

Yukarda verilen say dizisinin tepe deeri ile
ortancasnn toplam katr?

Yukarda, bir snfta bulunan herhangi 6 -

ESEN YAYINLARI

3.

rencinin geometri snavndan aldklar puanlar

verilmitir. Bu puanlarn standart sapmasn
bulunuz.

8.
4.

puanlarn bulunuz.

verilenlerin akl katr?

4, 5, 8, 12, x , x + 1
say dizisinin aritmetik ortalamas 9 olduuna
gre, tepe deeri katr?

570

Snav ortalamas 60, standart sapmas 4 olan

bir snavda 40 alan Ali ile 100 alan Barn z

14, 17, 10, 12, 19, 21, 9, 24

5.

50, 54, 58, 60, 66, 72

9.

Snav ortalamas 70, standart sapmas 8 olan

bir snavda 60 alan Fatmann T standart puan
katr?

VERLERN GRAFKLE GSTERLMES

GRAFKLER
Verilerin veya karlatrlmas yaplacak deikenlerin izgi, tablo, nokta veya ekillerle ifade edilmesine grafik
denir. Grafikler verilerin sunumuna grsellik katararak daha kolay yorumlanmasn salar. Veri trlerine ve istenen
amaca gre izilebilecek eitli grafik trleri vardr. Bunlar;

x
x

x
x

izgi grafii
Serpilme grafii

Stun grafii

Daire grafii

Kutu grafii

balklar altnda ifade edilebilir.

ZG GRAF
Verilerin yatay ve dikey eksendeki deerleri iaretlenerek bulunan noktalarn izgilerle birletirilmesi sonucunda
elde edilen grafikler izgi grafikleridir. zellikle bir deikenin zaman ierisindeki deiimini (artma, azalma) incelemek iin kullanlan en uygun grafiktir.
RNEK 23

Yanda bir hareketlinin belli zaman aralnda ald yolu

Zaman (dk)

Yol (m)

100

150

175

175

200

gsteren tablo verilmitir. Bu tablodan yararlanarak hareketlinin ald yolu zamana gre ifade eden izgi grafik
aada izilmitir.

Yol (m)
200

Hareketin toplam sresi 5 dakikadr.

175

Hareket sresince alnan toplam yol 200 metredir.

1. dakikann sonunda alnan yol 100 metredir.

2. ve 3. dakikalar arasnda alnan yol

150
125
100

175 150 = 25 metredir.

75

50
25
0

3. ve 4. dakikalar arasnda yol alnmamtr.

Yani bu zaman diliminde hareketli durmutur.

Hz =

Zaman (dk)

yol
olduundan, hareketlinin en yksek hza sahip olduu aralk 0-1 dakika araldr.
zaman

Bu aralktaki hz V =

100 0
= 100 m/d k dr.
1 0

En ok yol ald aralk 0-1 dakikalar arasdr. Bu aralkta 100 metre yol almtr.
2. ve 3. dakikalar arasnda ald yol, 4. ve 5. dakikalar arasnda ald yola eittir (25 m).
Ayn sre iinde ( 1 dk ) ald yollar eit olduundan bu aralklarda hzlar da eittir.
571

Veri, Sayma ve Olaslk

RNEK 24

RNEK 25

renci Says

Yakt miktar (litre)

60

10
8

Alnan yol (km)

Deposu 60 litre yakt alan bir aracn, ehirler aras

yolda bir depo benzinle alabildii yol 600 km dir. Bu
durum yukardaki grafikle ifade edilmitir. Buna gre,

4
2
0

600

Notlar

a.

Bu ara 1 L benzinle ka km yol alabilir?

b.

ehir iinde, % 20 daha fazla yakt tkettiine

Yukardaki grafik bir snftaki tm rencilerin ma-

gre ayn ara bir depo yakt ile ehir iinde ka

tematik dersinden ald notlar gsterdiine gre,

km yol alabilir?

aadaki bilgilerden hangisi yanltr?

I.
II.

c.

3 alan 9 kii vardr.

kaldnda uyar yandna gre, deposun-

En dk geme notu 2 ise matematik dersinden

da ka litre benzin kaldnda uyar yanar?

kalan renci yoktur.

IV. Snf mevcudu 27 kiidir.

1 ve 3 alan renci saylarnn toplam snfn yarsndan azdr.
VI. Snfn
zm

572

1
nn notu 3 tr.
3

zm
ESEN YAYINLARI

III. 2 alanlarn says 5 alanlarn saysna eittir.

V.

Aracn deposunda 50 km lik yola yetecek yakt

Veri, Sayma ve Olaslk

STUN GRAF
Bu grafik trnde toplanan bilgiler stun eklindeki grafiklerle gsterilir. Stun grafiinde iki eksen vardr. Yatay ve
dey eksende llen deerlerin birbirine gre durumlar stunlarla (ubuklarla) belirtilir.
iftli stunlar halinde izildiinde farkl iki veri kmesinin karlatrlmasn da salarlar. simsel veriler iin zorunlu
bir sralama koulu yoktur.
RNEK 26

RNEK 27

lke
renci says
8
7
6
5
4
3
2
1
0

retim Miktar ( ton )

spanya

3.500.000

talya

2.700.000

Yunanistan

2.100.000

Trkiye

1.800.000

Tunus

1.000.000

Yukardaki tablo ile verilmi olan verilere ilikin ubuk

grafiini oluturunuz.
1

10

zm

Notlar

Yukardaki grafik bir snftaki rencilerin matematik

dir. Buna gre, snfn yzde ka 9 almtr?
zm

ESEN YAYINLARI

dersinin 1. yazlsndan aldklar notlar gstermekte-

RNEK 28

Gl

Yzlm (km2 )

Eirdir

470

znik

300

Manyas

170

Tuz

1500

Van

3700

lkemizdeki tannm 5 gln yzlmleri ( yaklak) yukarda tablo halinde verilmitir. Bu verilere
ilikin ubuk grafiini izelim.
zm

573

Veri, Sayma ve Olaslk

RNEK 29

RNEK 30

lke

Snr Uzunluu (km )

Brezilya

15.000

Rusya Federasyonu

20.000

in

22.000

Hindistan

14.000

A.B.D.

12.000

20 kiilik bir snftaki rencilerin, matematik dersindeki I. yazl snav sonular;

24, 28, 32, 36, 38, 40, 44, 46, 48, 52, 54, 60, 60, 64,
70, 78, 82, 86, 92, 94
olarak verilmitir. Bu notlar ubuk grafii ile gsterelim.

Dnyada en uzun kara snrlarna sahip lkelerle ilgili

zm

bilgiler yukarda tablo halinde verilmitir. Bu verilere

ilikin ubuk grafii izelim.

ESEN YAYINLARI

zm

Baz ubuk grafiklerinin iziminde aadaki yollar

takip edilir.
5 Veriler kkten bye doru sralanr.
5 Grup genilii (aralk ) bulunur. Bu aralk en byk veri ile en kk verinin farkdr.
5 Verilerin ka alt grupta toplanacana karar verilir. Tespit edilen say grup geniliine blnerek
alt grup genilii bulunur. Bu say ondalk bir say
ise yuvarlanarak tam say tespit edilir.
Bazen ilemi kolaylatrmak iin alt grup saysn bulduumuz saynn yaknndaki baka say ile
deitirebiliriz.

574

Veri, Sayma ve Olaslk

DARE GRAF

RNEK 32

Eldeki verilerin daire dilimleri biiminde sunulmasdr.

Deikenlerin bir btn ierisindeki oranlar, yzde
veya merkez a lleri gsterilerek hazrlanr. Her
bir dilimin iine veya dilimin yaknndaki bir yere, o
deikenin ad ve yzdelik dilimi yazlr. Eer merkez
alar kullanlacaksa her bir deikene den merkez
alar ve bunlarn toplamlar 360 olacak ekilde daire
dilimlere ayrlr. Bu grafik trne pasta grafii de de-

Bir nceki rnekteki tabloya karlk gelen daire grafiini merkez alar kullanarak gsteriniz.
zm

nilmektedir. Kesikli veriler iin uygundur.

RNEK 31

retim Miktar ( Bin ton )

870

in

650

Kenya

300

Sri Lanka (Seylan )

280

Endonezya

150

Trkiye

135
Toplam

2385

Dnya ay retiminde en byk paya sahip 6 lke ve

retim miktarlar yukarda tablo eklinde verilmitir.
Bu tabloya karlk gelen daire grafiini oluturunuz.
zm

ESEN YAYINLARI

lke
Hindistan

575

Veri, Sayma ve Olaslk

SERPLME GRAF

RNEK 33

Ezgi, snfndaki 20 arkadana TRT 1, Kanal D,

Show TV, ATV kanallarndan hangisini daha ok izlediini sormu ve sonular aadaki daire grafiinde gstermitir.

ki deikenin bir arada incelenmesi iin izilen grafiklerdir. Deikenlerden birinin deerleri yatay, dier
TRT 1
% 40
Kanal D
% 25
Show TV
% 20

deikenin deerleri de dey eksende gsterilir.

RNEK 34

ATV
% 15

Aada 5 rencinin matematik ve fizik derslerinden

aldklar notlar srasyla verilmitir.
Matematik Notu : 30, 40, 50, 65, 75
Fizik Notu : 20, 40, 45, 70, 80

Grafikteki verileri kullanarak aadaki tabloyu doldurunuz.

TV
kanal

zleyici
says

Bu verilere ait grafii oluturalm.

Daire dilimindeki merkez

ann ls

Fizik Notu (Y)

80

TRT 1

60

Kanal D

40

Show TV

20

ATV
Toplam

20

360

ESEN YAYINLARI

zm

20

40

60

80

100

Matematik
Notu (X)

Noktalarn dalmna bakarak, matematik notu yksek olan rencilerin fizik notu da yksektir sonucunu karabiliriz. Baka bir deyile, notlar arasnda
doru orant vardr diyebiliriz.
RNEK 35

Ayn yayn saatinde farkl kanallarda yaynlanan iki

TV dizisi iin 6 defa izlenme lm yaplm ve
izlenme oranlar zamana gre sral olarak aadaki
serpilme grafiinde verilmitir.
B dizisinin izlenme oran
10
8
6
4
2
0

10

12

A dizisinin izlenme
oran

Grafikten yararlanarak elde edilen aadaki bilgileri

inceleyiniz.

576

A dizisinin izlenme oran arttka B dizisinin

izlenme oran azalmtr.

ki dizinin izlenme oranlar ters orantldr.

Dizilerin yayna balad ilk zamanlarda B dizisini izleyenlerin oran daha fazladr.

B dizisinin izlenme oran srekli azalmtr.

Veri, Sayma ve Olaslk

ETKNLK
Yllar

Bir araba galerisindeki 4 yllk otomobil satlar

yandaki tablo ile verilmitir.
Ara markalar ve satlar ile ilgili aadaki
grafikler oluturulabilir.

2007

2008

2009

2010

60

45

55

50

40

20

30

40

25

20

25

30

Toplam

125

85

110

120

Marka

markann yllara gre sat adetlerini incelemek iin izgi grafii ile stun grafiinden yararlanabiliriz.
Bu grafikler aada izilmitir.
Satfllar (Adet)

A:

B:

C:

Satfllar (Adet)

70

70

60

60

50

50

40

40

30

30

20

20

10

10

2007

2008

2009

2010

Yllar

Sadece A markasnn yllara gre sat adet-

2007

2008

2009

2010

Yllar

B markasnn satlarn, toplam sat adetle-

lerini incelemek iin izgi ve stun grafiini

ri ile kyaslamak iin stun grafiinden yarar-

bir arada ifade edebiliriz. Bunlar aada i-

lanabiliriz. Bu grafik aada izilmitir.

zilmitir.
Satfllar (Adet)

Satfllar (Adet)

60

40

Toplam

100

20

150

50

2007

2008

2009

2010

Yllar

2007

2008

2009

2010

Yllar

A
% 41,7

2010 yl sat adetlerinin marka iin hangi

oranda olduunu kolay bir ekilde incelemek
iin daire grafiinden yararlanabiliriz.

C
% 25

B
% 33,3

Bu grafik yanda izilmitir.

577

Veri, Sayma ve Olaslk

KUTU GRAF
Bir deikenin sklk dalmn gstermek iin kullanlan kutu grafikleri, dalmn ekli, merkezi eilimi ve deikenlerin yaylm dzeyini gstermesi asndan kullanldr. Kutu grafii, veri iin eyreklere dayal grafiksel
gsterimlerdir. Kutu grafiinin izimi iin;
En kk deer, alt eyrek ( Q1 ), ortanca, st eyrek (Q3 ) ve en byk deer bulunur.
Kutu gsteriminde;

Kutunun u noktalar Q1 ve Q3 tedir.

Kutunun uzunluu Q3 Q1 dir. Bu fark, verilerin ortadaki yarsnn yaylma lsdr.

Ortanca, kutunun iinde izgi ile iaretlenir.

Kutu dndaki iki izgi, alt u deer ve st u deere kadar uzatlr.

Kutu grafiinde, dalmn merkezi, verilerin yaylma genilii ve u deerleri kolaylkla grlr.
Alt
eyrek

En Kk
Deer

st
eyrek

Ortanca

RNEK 36

En Byk
Deer

RNEK 37

Bir snftaki rencilerin bir dakikalk zaman dilimi

1, 2, 5, 10, 5, 6, 7, 12, 6, 4, 7, 9, 1, 8, 3, 3, 4, 7

ierisinde nabzlarn saymalar istenmitir. lm

veri grubu iin en kk deeri, alt eyrek, ortanca,

sonular cinsiyet deikenine gre aadaki tablo-

st eyrek ve en byk deeri bularak kutu grafii

ya aktarlmtr.

ile gsteriniz.
zm

Erkek

56

60

66

76

96

Kz

60

68

74

80

110

Tabloya karlk gelen kutu grafii aadaki gibidir.

Cinsiyet

Erkek
Kz

55 60 65 70 75 65 80 85 90 95 100 105 110

Nabz Says

Bu grafik zerinden kzlarla erkeklerin nabz saylarn, farkl alardan (ortanca, en byk ve en kk
deerler, eyrekler) karlatrabiliriz.
578

ESEN YAYINLARI

En Byk
En Kk
Alt
st
Ortanca
Deer
Deer
eyrek
eyrek

Veri, Sayma ve Olaslk

RNEK 38

Bir okulun 11 K ve 11 L ubelerindeki rencilerin, fizik

dersinde uygulanan ayn snavn sonucunda aldklar
puanlar yanda verilmitir.

11 K

70

40

50

50

80

60

40

90

60

11 L

80

20

40

30

50

70

40

50

80

Bu notlara ait kutu grafiini oluturalm ve snflarn fizik notlarn yorumlayalm.

zm

Grafik Trnn Seimi ve Avantajlar

izgi

Bir deikenin zaman ierisindeki deiimini incelemek iin en uygun grafik trdr.
Birden ok srekli veri grubunun kyaslanmas kolaylkla grlebilir.

Grafii

Stun

Grafii

Daire
Grafii

Kutu
Grafii

Serpilme
Grafii

Grsellii kuvvetlidir.
2 veya 3 veri grubu kolaylkla kyaslanabilir.
Her bir kesikli veri ayr stunda gsterildii iin incelenmesi kolaydr ve verinin gerek deeri kolaylkla grlebilir.

Bir deikenin bir btn ierisindeki orann belirlemek iin en uygun grafik trdr.
Gze ho gelen bir sunumu vardr.

Her bir kategorinin toplam iindeki pay ok rahat anlalr.

Verilerin geniliini, ylmn renmek iin en uygun grafik trdr.

U deerleri ve sapan deerleri grmek ok kolaydr.
Veri says ok olduunda bile kolaylkla gsterilebilir.
Dalmn ekli, merkezi eilim ve yaylm lleri hakkndaki bilgileri ok rahat sunar.
ki deiken arasndaki ilikiyi gstermek iin en uygun grafik trdr.
Veriler arasndaki ilikiyi ( doru orantl, ters orantl, iliki yok gibi) aklamak iin ok uygundur.
Verilerin gerek deerleri gz nndedir.

579

ALITIRMALAR -

1.

4.

renci says

Aadaki grafik bir otobsteki yolcularn mesleklerine gre dalmn gstermektedir.

8
7
6

Kifli says

5
4

14

13

12

11

10

Alnan Not

9
8

Yukardaki grafik bir snftaki rencilerin tarih

dersinin snavndan aldklar notlar gstermek-

6
5

tedir. 2 ve zeri not alanlar baarl olduuna

gre, bu snfn yzde ka tarih dersinden

baarldr?

2.

ESEN YAYINLARI

Benzin (L)
25
20

a.

fli

Esnaf

Memur

retmen

1
Meslek

Otobsteki yolcular mesleklerine gre bir daire

grafiiyle gsterildiinde retmenleri gsteren

15

daire diliminin merkez asnn ls ka dere-

10

ce olur?

5
0

Zaman (gn)

Yukardaki grafik, bir aracn benzin tketimini

b.

Bu otobsten x sayda yolcu inip otobse x sayda yolcu binerse otobste her meslek grubun-

gstermektedir. Buna gre, bu aracn hangi

dan eit sayda yolcu oluyor. Buna gre, x en az

gnler arasnda benzin tketim hz en fazladr?

katr?

c.

Otobsten belirli sayda ii inip otobse ii olmayan 8 kii binerse otobsteki iilerin says,

3.

3, 4, 4, 6, 6, 7, 9
veri grubuna ait kutu grafiini iziniz.

580

tm yolcularn saysnn % 25i oluyor. Buna gre, otobsten inen iilerin says katr?

Veri, Sayma ve Olaslk

5.

8.

a, a + 2, a + 6, a + 8, a + 9, a + 10, a + 12
veri grubunun alt eyrei ile st eyreinin

Dier
% 45

Kira
% 30

toplam 24 olduuna gre,

Yiyecek

a. Bu veri grubunun ortancasn bulunuz.

b. Bu veri grubunun eyrekler akln bulunuz.

ekilde verilen grafik birailenin aylk harcamalarn gstermektedir. Bu ailenin aylk kira gideri
450 TL olduuna gre, aylk yiyecek gideri ka
TL dir?

6.
1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

9.

10.

35

80

70

50

60

80

90 100 65

70

Kimya 40

75

70

55

50

90

70 100 60

80

Mat

8.

Bir snfdaki 10 rencinin matematik ve kimya

notlar yukardaki tabloda verilmitir. Bu verilere
9.

uygun serpilme grafiini iziniz.

Snf

7.

Ders
Kimya

ESEN YAYINLARI

A
Arlk
60 62 64 66 68 70 72 74 76

Fizik

(kg)

Bir okulun A ve B snflarndaki rencilerin

arlklar ile ilgili kutu grafii verilmitir. Buna
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Puan

ekilde bir snftaki kimya ve fizik derslerinin

puanlarndan oluan veri grubunun kutu grafikleri verilmitir. Buna gre, aadaki sorular
cevaplandrnz.
a. Fizik dersinden elde edilen veri grubunun
ortancas katr?

gre,
a. A snfndaki rencilerin arlklarnn ortancas katr?
b. B snfndaki rencilerin arlklarnn ortancas katr?
c. A snfndaki rencilerinin arlklarnn
eyrek akl katr?

b. Kimya dersinden elde edilen veri grubunun

akl katr?
c. Fizik dersinden elde edilen veri grubunun

d. B snfndaki rencilerin arlklarnn eyrek akl katr?

eyrekler akl katr?

581

OLASILIK

OLASILIK

RNEK 40

Olaslk, sonucu kesin olmayan olaylar saylarla ifade

Bir madeni parann arka arkaya 2 kez (veya iki made-

eder. Olaslk teorisi gnmzde ans oyunlarnn

ni parann birlikte) atlmas deneyinde rnek uzayn

yansra, ekonomi, spor, siyaset, bilimsel tespitler,

bulunuz.

meteoroloji, sigortaclk, bankaclk ve milli savunma

zm

gibi pek ok uygulama alannda kullanlmaktadr.

Deney ve kt
Yeni bilgi kazanmak ve olaylarn geliimini incelemek
iin yaplan deneme ve testlere deney denir. Bir
deneyin mmkn olan her trl sonucuna kt ad
verilir. Dzgn bir zemine bir madeni parann atlmas
bir deneydir. Yaz gelmesi ve tura gelmesi ise bu
deneyin ktlardr. Ayn ekilde bir tavla zarnn
atlmas bir deneydir. 1 gelmesi, 2 gelmesi, 3 gelmesi,
ktlardr.
rnek ( rneklem ) Uzay
Bir deneyde elde edilebilecek tm sonularn kmesine rnek uzay denir ve E ile gsterilir. rnek uzayn
her bir elemanna ise rnek nokta denir.

ESEN YAYINLARI

4 gelmesi, 5 gelmesi ve 6 gelmesi ise bu deneyin

RNEK 41

madeni parann atlmas deneyinin rnek uzayn

yaznz.
zm

Olay
rnek uzayn her bir alt kmesine bir olay denir. E
rnek uzayna kesin olay, bo kmeye ise olanaksz
(imkansz ) olay denir. Bir rnek uzaya ait iki olayn
ara kesitleri ( kesiimleri ) bo kme ise bu iki olaya
ayrk ( bamsz ) olaylar denir.

RNEK 39

Bir madeni parann atlmas deneyinin;

ktlar: Y ( yaz) ve T (tura) dr.
rnek uzay: E = { Y, T } dir.
Buna gre, bir madeni parann atlmas sonucu, yaz
veya tura gelmesi olayna (rnek uzaya) kesin olay
denir. Parann dik gelmesi olay ise olanaksz olaydr.

582

Art arda yaplan madeni para atma deneyinde,

para n kez atldnda rnek uzayn eleman says
s(E ) = 2n olur.

Veri, Sayma ve Olaslk

RNEK 42

RNEK 44

inde 3 krmz ve 4 beyaz bilye bulunan torbadan bir

ekilite 2 bilye ekme deneyindeki;

Bir tavla zarnn atlmas deneyindeki rnek uzay

E = {1, 2, 3, 4, 5, 6 } dir.
ste gelen saynn;
tek gelmesi olay, {1, 3, 5 }

a.

rnek uzayn eleman says katr?

b.

ekilen bilyelerin ayn renkte olmas olaynn

eleman says katr?

ift gelmesi olay { 2, 4, 6 }

zm

asal say gelmesi olay {2, 3, 5}

en az drt gelmesi olay {4, 5, 6}
en ok gelmesi olay {1, 2, 3} dir.

RNEK 43

ki tavla zarnn birlikte atlmas deneyindeki rnek

uzay yaznz.
zm

ESEN YAYINLARI

RNEK 45

3 kz, 4 erkek rencinin bir sraya yan yana oturma

deneyindeki;
a.

rnek uzaynn eleman says katr?

b.

Kzlarn bir arada olmas olaynn eleman says

katr?

c.

Erkeklerin bir arada olmas olaynn eleman

says katr?

zm

583

Veri, Sayma ve Olaslk

AYRIK AYRIK OLMAYAN OLAYLAR

OLASILIK FONKSYONU

Birlikte ortaya kmayan iki olaya ayrk olay denir.

E rnek uzuyann iki alt kmesi A ve B olmak

zere, tm alt kmelerinin oluturduu kme K ise

Baka bir deyile A ve B ayrk olaylar ise

P : K [0, 1] fonksiyonuna olaslk fonksiyonu P(A)

A B = dir.

grntsne de A olaynn olasl denir.

RNEK 46

Bir zarn atlmas deneyinde meydana gelebilecek

olay aada verilmitir.
A = Tek say gelmesi = {1, 3, 5}
B = ift say gelmesi = {2, 4, 6}

0 P(A) 1

P(E) = 1

P() = 0

P(A B) = P(A) + P(B) P(A B)

A B = P(A B) = P(A) + P(B) dir.

A = E A olmak zere P(A) + P(A) = 1 dir.

C = Asal say gelmesi = {2, 3, 5}

A, B ve C olaylarnn ayrk olaylar olup olmadn

RNEK 47

tespit ediniz.

E rnek uzaynda iki olay A ve B olsun. P(A) =

zm

P( B) =

1
3

1
ve P(A B) 1 ise P(A B) katr?
6
4

ESEN YAYINLARI

zm

P(A) + P(A) = 1 P(A) +

1
= 1 P(A) = 1
3

RNEK 48

E rnek uzaynda iki olay A ve B olsun. P(A) =

1
3

3
1
ve P(A B) =
olduuna gre aa5
4
daki olaslklar hesaplaynz.
P( B) =

a. P(A B)
zm

584

b. P(A B)

Veri, Sayma ve Olaslk

E Olumlu rnek Uzay

RNEK 52

rnek uzay E = {a1, a2, ...., an } olan P olaslk fonk-

Bir madeni parann arka arkaya kez atlmas sonu-

siyonu iin,

cu en az iki yaz gelmesi olasl katr?

P(a1 ) = P(a2 ) = .... = P(an )

zm

ise E rnek uzayna e olumlu rnek uzay denir.

P (A) =

s (A) stenen durumlarn says

dr.
=
s (B)
Tm durumlarn says

RNEK 49

E = {1, 2, 3, 4, 5 } e olumlu rnek uzay ise

P(2) + P(5) toplam katr?
zm
RNEK 53

Bir madeni parann arka arkaya 5 kez atlmas sonu-

RNEK 50

Bir madeni parann dzgn bir zemine atlmas deneyinde, yaz ( Y ) ve tura ( T ) olmak zere,

ESEN YAYINLARI

cu 2 tura, 3 yaz gelme olasl katr?

zm

E = { Y, T } olup s ( E) = 2 dir. Buna gre,

P( Y ) =

s (Y) 1
s (T) 1
ve P( T ) =
=
= olur.
s (E) 2
s (E) 2

P( Y ) = P( T ) =

1
olduundan bu deneydeki rnek
2

uzay, e olumlu rnek uzaydr.

RNEK 54
RNEK 51

Bir tavla zar bir kez atldnda st yze gelen sayki madeni parann dzgn bir zemine atlmas sonu-

nn asal say olma olasl katr?

cu ikisinin de tura gelme olasl katr?

zm

zm

585

Veri, Sayma ve Olaslk

RNEK 55

RNEK 58

Bir tavla zar arka arkaya iki kez atldnda st yze

gelen saylarn ayn olma olasl katr?

Bir torbada 4 krmz ve 5 beyaz bilye vardr. Torbadan

rastgele 2 bilye ekildiinde, bilyelerin farkl renkte
olma olasl katr?

zm

zm

RNEK 59

RNEK 56

Bir torbada 4 krmz ve 5 beyaz bilye vardr. Torbadan

arka arkaya 2 bilye ekildiinde, ekilen birinci bilyenin krmz, ikinci bilyenin beyaz olma olasl katr?

Bir tavla zar arka arkaya iki kez atldnda st yze

gelen saylarn toplamnn 8 olma olasl katr?

zm

ESEN YAYINLARI

zm

RNEK 57

Bir torbada 3 sar, 4 krmz ve 5 beyaz bilye vardr.

Torbadan bir bilye ekildiinde, bu bilyenin krmz
olma olasl nedir?
zm

RNEK 60

Bir torbada 5 siyah ve 3 beyaz bilye vardr. Torbadan

rastgele 3 bilye ekildiinde ikisinin siyah, birinin
beyaz olma olasl katr?
zm

586

Veri, Sayma ve Olaslk

RNEK 61

RNEK 62

5 doktor ve 6 hemire arasndan 3 kiilik bir ekip

oluturulacaktr. Bu ekipte en az 2 doktor bulunma
olasl katr?

7 kz ve 5 erkek rencinin bulunduu bir snfta kzlarn 3 , erkeklerin 2 si gzlkldr. Snftan rastgele
seilen iki rencinin,
a.

kisinin de kz olma olasl,

b.

kisinin de gzlkl olma olasl,

c.

Birisinin kz dierinin erkek olma olasl,

d.

kisinin de gzlkl ve kz olma olasl,

e.

kisinin de gzlkl veya ikisinin de kz olma ola-

zm

sln hesaplaynz.

ESEN YAYINLARI

zm

RNEK 63

A = { 0, 1, 2, 3, 4, 5 } kmesinin elemanlar kullanlarak yazlabilen 4 basamakl ve rakamlar farkl

saylardan bir tanesi seiliyor. Seilen bu saynn 5 ile
blnebilen bir say olma olasl katr?
zm

587

Veri, Sayma ve Olaslk

BAIMSIZ OLAYLAR

RNEK 66

ki olaydan birinin gereklemesi veya gerekleme-

Bir madeni para ile bir zar birlikte atlyor. Parann

mesi dierinin gerekleme olasln deitirmiyorsa

tura veya zarn asal say gelme olasl katr?

bu iki olaya bamsz olaylar denir.

zm

P ( A B ) = P (A).P (B)
Eer iki olay bamsz deilse bu olaylara baml
olaylar denir.
A ve B olaylarnn meydana gelme olasl
P ( A B ) demektir.
A veya B olaylarnn meydana gelme olasl
P ( A B ) demektir.

RNEK 67

Bir topluluktaki 12 bayann 7 si gzlkl ve 9 erkein

6 s gzlkldr. Bu topluluktan seilen bir kiinin
erkek veya gzlkl olma olasl katr?

RNEK 64

A ve B bamsz olaylardr.
P(A) = 2
3

ve P( B) =

zm:

1
6

zm

A ve B bamsz olaylar olduundan,

ESEN YAYINLARI

ise P(A B) ve P(A B) katr?

RNEK 68

Bir snava giren Alinin snav geme olasl 3 ve

5
1
Barn ayn snav geme olasl
tr. Buna gre,
3
RNEK 65

Bir madeni para ile bir zar birlikte atlyor. Parann

tura ve zarn asal say gelme olasl katr?
zm

588

a.

Her ikisinin de snav geme olasl katr?

b.

Sadece Alinin snav geme olasl katr?

zm

ALITIRMALAR -

1.

5.

Aadaki ifadelerden doru olanlar iin bo

Bir ift zar atldnda ste gelen saylarn

kutulara D yanl olanlar iin Y yaznz.

a.

Bir para st ste 4 kez atlrsa rnek

Ayn olma olasln

uzay 16 elemanl olur.

Bir zar st ste 3 kez atlrsa rnek uzay
216 elemanl olur.
5 para atldnda rnek uzay 25 ele-

b. Farkl olma olasln

manl olur.
Bir A olaynn olasl P(A) ise
1 P(A) 1 dir.
A kesin olay ise P(A) = 1 dir.

ki madeni para atldnda en ok bir yaz

gelmesi olasl katr?

3.

ESEN YAYINLARI

2.

c.

Toplamlarnn 9 olma olasln

d. Birinin tek, dierinin ift say olma olasln

e.

Toplamlarnn 13 olma olasln

f.

Toplamlarnn en az 2 olma olasln bulu-

Bir madeni para art arda 3 kez atldnda, 2 kez

yaz 1 kez tura gelme olasl katr?

nuz.

6.
4.

4 kz, 5 erkek arkada yanyana fotoraf ek-

Bir madeni para art arda 5 kez atldnda, 2 kez

tireceklerdir. Kzlarn bir araya gelme olasl

yaz 3 kez tura gelme olasl ka olur?

katr?

589

Veri, Sayma ve Olaslk

7.

Ayn byklkte 5 krmz ve 3 beyaz bilyenin

10. 5 elemanl bir kmenin alt kmelerinden her-

bulunduu bir torbadan, rastgele 3 bilye ekili-

hangi 2 tanesi rastgele alndnda ikisinin de 3

yor. ekilen bilyelerin,

elemanl olma olasl ka olur?

a.

nn de beyaz olma olasln

b. nn de krmz olma olasln

11. E rneklem uzayna ait iki olay A ve B olmak

c.

zere, P (A ) =

nn de ayn renk olma olasln

7
1
, P ( B) =
8
4

ve

P (A B ) = 1 ise P(A B) katr?

16

e.

8.

En az birinin krmz olma olasln bulunuz.

4321132 saysnn rakamlar yer deitirilerek

oluturulan 7 basamakl saylardan biri rastgele
alndnda bunun 4 ile balayp 3 ile biten bir

ESEN YAYINLARI

d. kisinin beyaz, birinin krmz olma olasln

12. 20 kiilik bir snfta bulunan rencilerin 12 si

erkektir. Erkeklerin 4 , kzlarn 3 gzlkl
olduuna gre, snftan rastgele seilen bir
rencinin erkek veya gzlkl olma olasl
ka olur?

say olma olasl katr?

9.

Bir torbada, ayn byklkte 4 sar, 3 lacivert ve

5 beyaz bilye vardr. Torbadan geri atlmamak

13. ki madeni para ve bir zar ayn anda atlyor.

kouluyla art arda 3 bilye ekildiinde birincisinin

Paralarn birinin yaz, dierinin tura ve zarn ift

sar, ikincisinin lacivert, ncsnn beyaz

say gelme olasl ka olur?

olma olasl ka olur?

590

Yazlya Hazrlk Sorular

1.

4.

inde 3 mavi, 4 sar, 2 beyaz bilye bulunan

bir torbadan rastgele seilen 3 bilyeden sadece

Dzgn bir madeni para 6 kez atldnda en az

4 kez yaz gelme olasl ka olur?

ikisinin sar olma olasl katr?

2.

6 noktadan 2 tanesi A ve B dir. Bu noktalarn

5.

Duru, Ecem ve Gizemin snflarn geme olas2 1

3
lklar srasyla ,
tr. nden en az
ve
5 2
4
birinin snfn geme olasl katr?

6.

5 elemanl bir kmenin tm alt kmelerinden

herhangi dorusal deildir. Bu noktalarla

oluturulan tm genlerden iki tanesi rastgele
[ AB ]

olma

olasl katr?

3.

24 futbolcu ve 16 basketbolcunun bulunduu

ESEN YAYINLARI

seilirse ikisinin de bir tabannn

bir sporcu grubunda futbolcularn 6 s, bas-

rastgele 2 tanesi seildiinde birinin 2 eleman-

ketbolcularn 4 yeil gzldr. Bu gruptan

l dierinin 3 elemanl olma olasl katr?

rastgele alnan birinin futbolcu veya yeil gzl

olma olasl katr?

591

Veri, Sayma ve Olaslk

7.

9.

Bir torbada eit sayda sar ve mavi bilyeler

Ortalamas 50 ve standart sapmas 6 olan bir

vardr. Bu torbadan geri konulmamak zere, art

renci notu grubunda, notu 68 olan bir renci-

arda ekilen iki bilyenin de mavi olma olasl

nin standart z notu katr?

8.
Matematik Geometri Edebiyat
Aritmetik Ort. ( x )

77

60

80

Mod

75

70

90

Medyan

80

70

70

Standart Sapma ( s )

Bir snfa uygulanan dersle ilgili istatistikler

ESEN YAYINLARI

5
ise torbada ka bilye vardr?
22

10. Aadaki grafik, bir irketin 2008, 2009, 2010

ve 2011 yllarnda giyim ve gda alannda yapt
ihracat tutarlarn gstermektedir.
Bin TL

Giyim

Gda

2009

2010

400

200
150

yukardaki tabloda verilmitir. Bu snftaki bir

renci matematikten 80, geometriden 72 ve

2008

2011

Yl

edebiyattan 84 aldna gre, bu rencinin

standart z puanlar arasndaki sralama nedir?

Buna gre, bu irketin yllara gre toplam ihracatnn daire grafiiyle gsterimini yapnz.

592

TEST 1.

Veri Sayma

5.

2, 2, 3, 4, 5, 12, 1, 3
veri grubunun aritmetik ortalamas katr?
A) 3

B) 4

C) 5

D) 6

Linyit

E) 7
Kok

Taflkmr

Bir lkede retilen kmr miktarlarnn cinslerine

gre oranlar yukardaki grafikte verilmitir.
Yalnzca bu grafikten yararlanarak aadaki bilgilerden hangisine kesinlikle ulalabilir?
2.

A) retim miktar az olduu iin en pahal k-

10 saynn aritmetik ortalamas 12 dir. Bu sa-

mr koktur.

ylarn herbirinden 2 karlrsa yeni aritmetik

ortalama ka olur?
A) 8

B) 9

B) Linyit retim miktar, toplam kmr retim

C) 10

D) 11

miktarnn yarsndan azdr.

E) 12

C) Bu lkedeki kmr retiminde takmrnn maddi deeri en yksektir.

ESEN YAYINLARI

D) Kok ve takmr retim miktarlar toplam,

3.

linyit retim miktarndan azdr.

E) Kok kmrnn elde edilmesi daha masrafl
bir sretir.

4, 3, 3, 2, 5, 6, 6, 5, 8
6.

veri grubunun ortancas katr?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

renci says
12
10
8
6
4
2
0

50-55 56-61 62-67 68-73 74-79 80-85

Arlk (kg)

Yukardaki grafikte 12 C snfndaki rencile4.

rin arlklar gsterilmitir. 68-73 kg aralnda

8, 4, 5, 10, 8, 3, 6

kalan renci says, tm snfn % 10 u olduu-

veri grubunun eyrekler akl katr?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

na gre, snfn mevcudu ka kiidir?

E) 6

A) 36

B) 38

C) 40

D) 42

E) 44
593

Veri, Sayma ve Olaslk

7.

10.

Bir snfta bulunan 15 renciye ayakkab numa-

Nfus (milyon kifli)

ralar sorulmu ve aadaki etele elde edilmi-

40

tir.

30

Kadn

Erkek

20

38 :
39 :

10

40 :
0

41 :

1995

2000

2005

2010

Yllar

Grafikte bir lkedeki kadn-erkek nfusunun 4

Bu veriler iin aadakilerden hangisi yanltr?

nfus saymna gre deiimi gsterilmitir.

A ) Tepe deeri 41 dir.

I.

B ) Ortancas 40 tr.

2000 yl saymnda erkek nfusu bir nceki

sayma gre artmamtr.

C ) Aritmetik ortalamas 40 tan kktr.

II. Toplam nfustaki art oran en yksek 2000-

D) Akl 2 dir.

2005 yllar arasnda olmutur.

E ) Alt eyrek deeri 39 dur.

III. Kadn says, erkek saysn hi gememitir.

IV. 2010 ylndaki kadn / e rkek saylar oran
1995 ylndaki orana eittir.
Yukardaki ifadelerin Doru(D ) ve Yanl (Y)
ESEN YAYINLARI

olarak sralamas aadakilerden hangisidir?

8.

A) D D D Y

B) D Y D Y

C) D Y D D

D) Y Y D Y

E) D D D D

9 10 11 12 13 14

Yukarda kutu grafii verilen, veri gurubu aa-

11. Bir iyerinde alan 8 kii A ve B diye iki gruba ayrlmtr. Bu kiilerin isimleri ve maalarn

dakilerden hangisi olabilir?

gsteren tablo aada gsterilmitir.

A ) 1, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 14
B ) 1, 2, 4, 5, 6, 8, 12, 14
C ) 1, 2, 4, 5, 6, 8, 10, 14
D ) 1, 2, 4, 5, 5, 8, 10, 14
E ) 2, 3, 4, 5, 5, 8, 10, 10

A grubu

Maa
( TL )

B grubu

Maa
( TL )

Hlya

1.800

Derya

1.400

mit

1.600

Selma

1.800

lhami

3.200

Fatma

1.500

Turan

2.600

Soner

2.100

A ve B gruplarndaki hangi iki kii yer deitirirse

gruplardaki maalarn ortalamas eit olur?
9.

6, 4, 8
veri grubunun standart sapmas katr?
A) 1

594

B) v2

C) 2

D) v5

E) 3

A) lhami ile Soner

B) Turan ile Derya

C) Hlya ile Derya

D) lhami ile Selma

E) Turan ile Selma

TEST 1.

Veri Sayma

4.

Aadakilerden ka tanesi merkezi eilim lsdr?

I. Aklk
II. Aritmetik ortalama

III. Ortanca

40

80

120

160

200

240

280

320

IV. Standart sapma

Yukardaki grafikte bir veri grubuna ait kutu grafi-

V. Tepe deeri

i verilmitir. Buna gre, aadakilerden hangisi

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

yanltr?

E) 5

A) En kk deer 40 tr.
B) Ortanca 160 tr.
C) Akl 280 dir.
2.

D) st eyrek deeri 280 dir.

10 kiilik bir renci grubundaki her bir renci-

E) eyrekler akl 160 tr.

nin arl (kg)

72, 56, 68, 64, 54, 68, 55, 65, 62, 73
olarak belirlenmitir. bu veri grubuna gre, aaESEN YAYINLARI

dakilerden hangileri dorudur?

I. Alt eyrek deeri 56 dr.
II. Ortanca deeri 64,5 tir.
III. Aklk 19 dur.
IV. Tepe deeri 73 tr.
A) Yalnz II

5.

Para (bin TL)

100

Gelir
Gider

80

B) I, II, IV

D) II, III, IV

C) I, II, III

E) I, II

60
40
20
0

3.

Hz (m/s)
A
14

lar arasndaki gelir-gider durumlar gsterilmitir. Buna gre, bu iletme iin aada verilen bilgilerden hangisi yanltr?

A) 2008 ylnda kr etmemitir.

10

Zaman (s)

B) En yksek kr 2010 ylnda yapmtr.

ekilde A ve B aralarna ait hz-zaman grafii

verilmitir. Kanc saniyede hzlar fark 10 m/s

C) 2006 ylnda, 2005 e gre geliri artmam fakat kr artmtr.

D) 2008-2009 arasnda zarar etmitir.

olur?
A ) 40

Yllar

Aadaki grafikte bir iletmenin 2005-2010 ylB

2005 2006 2007 2008 2009 2010

B ) 35

C ) 30

D ) 25

E) 20

E) Bu yllar iindeki toplam kr 140 bin TL dir.

597

Veri, Sayma ve Olaslk

6.
A

2r

D
r

)
ekilde BCD , O merkezli yarm emberdir.

2 3

Gnler

A noktasndan harekete balayarak,

A B C D noktalarndan E noktasna ge-

Ankarada Mart aynn ilk haftasna ait gnlk

len hareketlinin, hareketi sresince O noktasna

hava scaklklar grafikte gsterilmitir. Bu haf-

uzakln gsteren grafik aadakilerden han-

taya ait hava scakl ortalamas 3C olduuna

gisidir?

gre, grafik 7. gn hangi noktadan geer?

A)

B)

3r

3r

2r

2r

A) A

C)

D)

B) B

C) C

9.

2r

2r

altta bulunan silindirinin

yarap 2r, ykseklii h

t

X
3r
2r

ESEN YAYINLARI

3r

h
r

tr. stteki silindirinin ise

yarap r, ykseklii h tr.

Sabit debili A musluu

aldktan sonra tanktaki

2r

su seviyesini zamana kar-

gsteren grafik aadakilerden hangisidir?

A)

120 rencinin katld 1. YGS deneme snavnda rencilerin matematik netlerinden oluan
tablo aada verilmitir.

B)

Su seviyesi (m)

Su seviyesi (m)

2h

2h

h
t

C)

2t 3t 4t 5t
Zaman (dk)

D)

Su seviyesi (m)

renci Says

2h

2h

0 10

10

11 20

20

21 30

60

31 40

30

Bu verilerle oluturulan dairesel grafikte, 31- 40

net yapan renci saysna karlk gelen daire

2t 3t 4t 5t
Zaman (dk)

E)

2t 3t 4t 5t
Zaman (dk)

Su seviyesi (m)

Matematik Netleri

2t 3t 4t 5t
Zaman (dk)

Su seviyesi (m)
2h
h

diliminin merkez asnn ls ka derecedir?

A ) 30

598

E) E

Yandaki silindirik tankn

3r

E)

D) D

7.

A
B
C
D
E

B
2r

Scaklk (C)

8.

B ) 36

C ) 60

D ) 90

E) 108

2t 3t 4t 5t
Zaman (dk)

TEST 1.

Olaslk

5.

A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7}

z, birinin tura gelme olasl katr?

kmesinin elemanlarndan biri rastgele seilirse

bunun asal say olma olasl ka olur?
5
A)
7

4
B)
7

3
C)
7

2
D)
7

4 madeni para ayn anda atldnda 3nn ya-

A) 1
4

1
E)
7

6.

B) 1
8

C) 3
8

D) 1
16

E) 3
16

A = {1, 2, 3, 4, 5}
kmesinin alt kmelerinden biri rastgele seildi-

2.

inde bu kmenin elemanlar arasnda "1" in bu-

Bir tavla zar atldnda ste gelen saynn 3 ten

lunma olasl ka olur?

byk olma olasl katr?

5
6

B)

2
3

C)

1
2

D)

1
3

E)

A)

1
6

1
32

B)

1
16

C)

1
8

D)

1
4

E)

1
2

ESEN YAYINLARI

A)

7.

NDER szcndeki harflerin yerleri deitirilerek oluturulan 5 harfli szcklerden biri rast-

3.

gele seildiinde bu szcn D harfiyle bala-

Bir para iki kez st ste atldnda birinin yaz

ma olasl katr?

dierinin tura gelme olasl ka olur?

A)

1
4

B)

1
3

C)

1
2

D)

3
4

E)

A) 1
2

4
5

8.
4.

inde 2 krmz 3 beyaz bilye bulunan bir torbadan bir ekilite 2 bilye ekme deneyinde rnek
uzay ka elemanldr?
A) 6

B) 8

C) 9

D) 10

E) 11

B) 2
5

C) 1
5

D) 1
6

E) 1
8

Bir torbada zerinde 1 den 10 a kadar numaralar

bulunan 10 top vardr. Bu torbadan seilecek
topun zerindeki saylarn toplamnn ift olma
olasl nedir?
A)

2
3

B)

1
2

C)

1
3

D)

1
4

E)
599

1
5

Veri, Sayma ve Olaslk

9.

13. Bir torbadaki zde bilyelerin 9 tanesi beyaz,

E rnek uzaynda iki olay A ve B olsun.

P(A) =

6 tanesi krmz, 7 tanesi mavi, 10 tanesi sardr.

1
1
1
, P(B) =
ve P(A B) =
ise
4
3
2

Bu torbadan en az ka bilye alnmaldr ki kalan

P(A B) katr?
A)

1
3

B)

5
12

bilyelerin renklerine gre ekilme olaslklar eit

C)

1
2

D)

7
12

E)

olsun?

2
3

A) 6

olasl katr?

kimyadan baarl ise rastgele seilen 1 ren-

A) 3
4

cinin matematik veya kimyadan baarl olmas

olasl katr?

B) 2
3

C) 2
5

D) 1
3

15. Bir yar A nn kazanma olasl

B nin kazanmama olasl 1 tr.
3

11. Bir snfta 5 siyah 4 krmz 3 beyaz elbiseli renci vardr. Rastgele seilen iki rencinin ikisi-

tr?
A) 2
5

B) 1
6

C) 1
7

D) 1
10

E) 1
11

12. Bir ember zerinde bulunan 5 nokta ile oluturulmu, okgenlerden biri rastgele seildiinde
bunun gen olma olasl katr?
A) 1
2

600

B) 5
8

C) 3
4

D) 4
5

E) 7
8

2
5

A ve B den sadece birinin kazanma olasl ka-

nin de krmz elbiseli olma olasl nedir?

A) 1
5

E) 1
4

E) 2
5
ESEN YAYINLARI

D) 3
5

E) 10

gele bir kii seildiinde kz veya gzlkl olma

mutur. 10 renci de hem matematik hem de

C) 4
5

D) 9

4 erkeklerin 6 s gzlkldr. Bu snftan rast-

matematikten, 20 tanesi kimyadan baarl ol-

B) 7
10

C) 8

14. 24 kiilik bir snfta 10 kz renci vardr. Kzlarn

10. 40 mevcutlu bir snftaki rencilerin 14 tanesi

A) 3
10

B) 7

B) 7
15

C) 8
15

D) 3
5

E) 2
3

16. Kz ve erkeklerden oluan 7 kiilik bir grup yanyana bir sraya oturduunda kzlarn bir araya
gelme olasl 1 ise bu grupta ka erkek var7
dr?
A) 2

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

TEST 1.

Olaslk

5.

madeni para atldnda en ok ikisinin yaz

gelme olasl ka olur?
A)

7
8

B)

1
2

C)

3
8

36 kiilik bir sporcu grubunda 25 kii futbol veya basketbol oynuyor. 20 kii futbol, 4 kii her iki

D)

1
4

E)

oyunu oynamaktadr. Rastgele seilen bir spor-

1
8

cunun basketbol oynuyor olmas olasl katr?

A) 1
5

6.
2.

B) 1
4

C) 1
3

D) 1
2

E) 2
3

5 kz ve 4 erkek rencinin bulunduu bir grupta

Bir ift zar atldnda ste gelen saylarn topla-

3 ve 4 kiilik iki ayr grup oluturulacaktr. Grup-

mnn 8 olma olasl katr?

larda kzlarn ve erkeklerin bir araya gelmeme

5
36

B)

1
6

C)

2
9

D)

1
4

E)

5
18

olasl katr?
A) 1
42

B) 1
21

C) 17
42

D) 31
42

E) 41
42

ESEN YAYINLARI

A)

3.

2 mavi, 3 krmz bilyenin bulunduu bir torbadan

7.

samakl saylardan bir tanesi rastgele seilirse

iki bilye alndnda ikisininde krmz olma olas-

bu saynn 1 ile balayp 4 ile bitme olasl ka

l katr?
A)

1
5

B)

3
10

C)

2
5

D)

1
2

E)

olur?

3
5

A) 2
5

8.
4.

A = {1, 2, 3, 4, 5, 6}

112334 saysnn rakamlar ile oluturulan 6 ba-

B) 3
10

C) 1
5

D) 1
10

E) 1
15

A = {x : 0 < x < 100, x N} kmesinin elemanlar olan saylarn herbirinin rakamlar tek tek ke-

kmesinin alt kmelerinden biri rastgele alnd-

silerek birer karta yazlyor. Bu kartlardan rast-

nda bunun 3 elemanl bir kme olma olasl

gele biri alndnda kartn stnde yazan say-

ka olur?

nn 5 olma olasl katr?

A)

3
16

B)

1
4

C)

5
16

D)

3
8

E)

7
16

A) 14
189

B) 17
189

C) 4
63

D) 7
62

E) 20
189
603

Veri, Sayma ve Olaslk

9.

13. Bir atc hedefe arka arkaya at yapacaktr.

Bir torbada 6 krmz ve 4 beyaz bilye vardr.

Torbadan rastgele seilen 4 bilyeden en az biri-

I. atnda hedefi vurma olasl % 25

nin krmz olma olasl katr?

II. atnda hedefi vurma olasl % 40

A) 139
210

B) 203
210

C) 103
105

D) 104
105

III. atnda hedefi vurma olasl % x

E) 209
210

Bu atcnn hedefi nde de vurmama olasl

9
olduuna gre x katr?
25
A) 10

B) 18

C) 20

D) 24

E) 30

10. Bir kapy amak iin denenen 5 anahtardan yalnz biri bu kapy aabilmektedir. Anahtarlar s-

14.

rayla denerek kap almaya allrsa en ok

ikinci denemede kapnn almas olasl katr?

K

B) 4
25

C) 3
5

D) 2
5

E) 1
5

ekildeki yarm emberin ap [AF] dir.

ESEN YAYINLARI

A) 9
25

Verilen noktalardan rastgele seilen noktann

bir genin keleri olma olasl nedir?
A) 41
42

11. Ali ve Bar bir madeni para ile oyun oynuyorlar.

B) 37
42

C) 11
14

D) 16
21

E) 29
42

Tura atan oyunu kazanacaktr. Paray ilk kez Ali

atacana gre, oyunu Barn kazanma olasl katr?
A) 2
3

B) 1
2

C) 1
3

D) 1
4

E) 1
8

15.

1
1
1
A 1

12. 1 den 100 e kadar ( 1 ve 100 dahil ) olan saylar

arasndan seilen iki saydan birinin dierinin iki
kat olmas olasl katr?
A) 1
9

604

B) 1
99

C) 3
25

1 B

steki ekilde alan 1 br2 olan 15 tane kare vardr. Buna gre, ekilde oluan dikdrtgenler iinden rastgele birisi boyanrsa, bu boyal dikdrtgenin kare olma olasl katr?

D) 4
17

E) 5
8

A) 1
5

B) 2
9

C) 11
45

D) 4
15

E) 13
45

niversiteye Giri Snav Sorular

1.

1990 YS
A

4.
B

1998 YS
Bir torbada 2 tane mavi, 5 tane yeil mendil var-

dr. Bu torbadan, geri atlmamak koulu ile iki

kez birer mendil ekiliyor. Bu iki ekiliin birincisinde mavi, ikincisinde de yeil mendil ekme
olasl katr?
ekildeki A, B, C, D, E noktalar bir doru ve ay-

A) 70
12

rca C, D noktalar bir ember zerindedir.

B) 20
49

C) 10
45

D) 10
21

E) 5
21

Bu noktalardan seilecek olan herhangi iki noktadan yalnz birinin embere ait olma olasl
katr?
A) 2
3

B) 2
5

C) 3
5

D) 5
6

E) 7
10

2.

1992 YS
Bir torbada 2 beyaz, 4 siyah ve 6 mavi bilye

ESEN YAYINLARI

5.

Bir dzgn drtyzlnn (btn yzleri ekenar

gen olan gen piramit) iki yznde A, iki yznde de T harfleri yazldr. Bu dzgn drtyzl bir kez atldnda yan yzlerinde, srasna ve

vardr. Ayn anda ekilen 2 bilyeden birinin be-

ynne baklmakszn A, T, A harflerinin grl-

yaz brnn siyah olma olasl katr?

me olasl katr?

A) 1
6

B) 1
11

C) 2
11

D) 4
33

A) 1
2

E) 5
33

6.
3.

1999 SS

B) 1
3

C) 2
3

D) 1
4

E) 3
4

2007 SS

1995 YS

A = {2, 1, 0, 1}

Bir torbada 6 beyaz, 4 siyah bilye vardr.

B = {1, 0, 1, 2, 3, 4} kmeleri veriliyor.

Bu torbadan rasgele ekilen 3 bilyeden birinin

A x B kartezyen arpmndan alnan bir elema-

beyaz, dier ikisinin siyah olma olasl katr?

nn (a, a) biiminde olma olasl katr?

A) 3
10

A) 1
4

B) 3
19

C) 4
15

D) 5
14

E) 5
13

B) 1
6

C) 1
8

D) 1
12

E) 5
24
605

Veri, Sayma ve Olaslk

7.

2008 SS

9.

2010 YGS
Bir torbada 2 krmz, 2 beyaz ve 1 sar bilye
vardr. Torbadan rastgele 4 bilye alndnda torbada kalan bilyenin krmz renkte olma olasl

Yukardaki yedi nokta, e karelerin keleri ze-

katr?

rinde bulunmaktadr.
A)

Bu yedi noktadan rastgele seilen noktann

1
2

B)

2
3

C)

3
4

D)

2
5

E)

3
5

bir gen oluturma olasl aadakilerden

hangisidir? ( Ayn doru zerindeki noktann
bir gen oluturmad kabul edilecektir.)
A) 32
35

B) 27
35

C) 24
35

D) 5
7

E) 3
7

8.

2009 SS
Bir maazadan belirli miktarn zerinde alveri
yapan mteriler, 4 e paraya ayrlm birinci
ark iki defa evirmektedir. Bu iki evirite ge-

ESEN YAYINLARI

10. 2010 LYS

A = { 1, 2, 3, 4 } ve B = { 2, 1, 0 }
olmak zere A x B kartezyen arpm kmesinden alnan herhangi bir (a, b) eleman iin
a + b toplamnn sfr olma olasl katr?
A)

1
4

B)

1
5

C)

1
6

D)

1
7

E)

2
7

len iki saynn toplam 6 ya da 6 dan bykse 6

e paraya ayrlm ikinci ark evirerek kan
hediyeyi almaktadr.

amaflr
makinesi

kahve
makinesi

t
tost
makinesi

I. ark

II. ark

11. 2011 LYS

Buna gre, birinci ark evirmeyi hak eden bir

6 kz ve 7 erkek rencinin bulunduu bir grup-

mterinin amar makinesi kazanma olasl

tan 2 temsilci seiliyor. Seilen bu iki temsilciden

katr?

birinin kz, dierinin erkek olma olasl katr?

A)

606

1
14

B) 1
16

C)

5
24

D) 3
28

E)

5
32

A)

3
4

B)

3
8

C)

2
13

D)

7
13

E)

9
13

Veri, Sayma ve Olaslk

12. 2012 YGS

15. 2013 YGS

Boylar farkl drt renci bir izgi boyunca rast-

Aadaki grafikte, be kiinin boylar ile ilgili baz

gele sraya giriyor. Buna gre, en ksa ve en

bilgiler verilmitir.

uzun boylu rencilerin ularda olma olasl

Boy (cm)

katr?
1
A)
2

174

1
B)
3

1
C)
4

1
D)
6

1
E)
12

Kifli

Bu kiilerle ilgili aadakiler bilinmektedir.

Aye ve Kemal ayn boydadr.

Bora, Kemal'den 2 cm ksadr.

Elif, Mehmet'ten 6 cm uzundur.

Mehmet, Aye'den 3 cm uzundur.

Buna gre, bu kiilerin boy ortalamas ka cm

dir?
13. 2012 LYS

Bu torbadan ayn anda rastgele 3 bilye ekildiinde her bir renkten en fazla 2 bilye olma
olasl katr?
A)

2
3

B)

3
4

C)

5
6

D)

7
8

E)

B) 165

C) 166

D) 167

E) 168

ESEN YAYINLARI

A) 164

Bir torbada 5 krmz ve 5 beyaz bilye vardr.

8
9

14. 2013 YGS

Bir torbada 1 den 10 a kadar numaralandrlm
10 top bulunmaktadr.
Bu torbadan rastgele ekilen iki topun numaralar
toplamnn 15 olduu bilindiine gre, 7 numaral
topun ekilmi olma olasl katr?
A) 2
3

B) 2
5

C) 2
7

D) 1
2

E) 1
3

607

ESEN YAYINLARI

Veri, Sayma ve Olaslk

608