10 Geometri Ka 6 BLM

Dnmlerle
Geometri
1. Kazanm
Dzlemde teleme ve dnme dnmleri
2. Kazanm
Dzlemde yansma dnm
3. Kazanm
erit sslemeleri
4. Kazanm
gensel blgelerle oluturulan kaplamalar
5. Kazanm
Dzlemsel ekillerin elerini belirlemek
6. Kazanm
genlerde elik teoremleri
7. Kazanm
Homoteti dnm
8. Kazanm
Doru paralar ile fraktal oluturmak
9. Kazanm
gensel blgelerle fraktal oluturmak
10. Kazanm
genlerde benzerlik teoremleri
11. Kazanm
Dik gende metrik bantlar
12. Kazanm
Tales, Menelaus ve Seva teoremleri
13. Kazanm
genlerle izim
14. Kazanm
genlerle oluturulmu desenler
6. NTE
TELEME ve DNME DNMLER

DZLEMDE DNMLER
TELEME DNM
Dzlemin Afin aksiyomlar (nokta-vektr elemesi)
Dik koordinat sisteminde u teleme vektrn ve P
denilen aadaki aksiyomlar analitik geometrinin ku-
noktasn ele alalm.
ruluuna temel tekil eder.
Y
Q
Afin Aksiyomlar
Dzlemin herhangi P, Q gibi iki noktas verildiin
de u = PQ olacak ekilde bir tek u vardr.
q=p+u
1.

OQ = OP + u
Q=P+ u
2.
Dzlemde bir P noktas ve R vektr uzaynn bir

u verildiinde PQ = u olacak biimde bir tek Q
u vektr P noktasna tanarak Q noktas belirlenir.

Dzlemde u = PQ olacak ekildeki Q noktasna,
noktas vardr.
Y
P noktasnn u dorultusunda telenmii (Translation)
denir ve Q = T (P) = P + u eklinde gsterilir.
4
3
Dzlemin her P noktas iin
u = (1, 2) ve P(3, 2) olmak zere,
balang noktas P ve bitim noktas Q olacak ekilde
ESEN YAYINLARI
T (P) = P + u telemesi yaplabileceinden

u
T : R2 R2, T (P) = P + u
u
eklinde bir dnm olur.
u yer vektrn tayalm.
u = PQ u = Q P
Q = P + u = (3, 2) + (1, 2) = (4, 4) tr.
Burada, Q noktasna P noktasnn u dorultusunda

telenmii denir.
RNEK 2
Dzlemin noktalarn dzlemin noktalarna eleyen

bire bir ve rten fonksiyona dzlemin bir dn-
T, teleme vektr u = (3, 1) olan bir teleme fonksiyonu olsun. Dik koordinat sisteminde P(2, 5) noktasnn telenmii (grnts) nedir?
m denir.
zm
RNEK 1
f : R2 R2 , f(x, y) = (x 3, y + 1)
fonksiyonuna
gre A(2, 4) noktas hangi noktaya dnr?

zm
254
Dnmlerle Geometri
RNEK 3
RNEK 6
Yandaki koordinat sis-
P(3, 2) noktas ve u = (2, 4) vektr veriliyor.
teminde verilen ABC
C(2,3)
P noktasnn teleme vektr u olan telenmiini
geninin, u = (3, 1)
bulunuz.
A(0,2)
teleme vektr dorul-
B(2,2)
zm
tusundaki telenmiini
X
bulunuz.
zm
RNEK 4
T : R2 R2
(x, y) (x + 1, y 2)
ESEN YAYINLARI
telemesi ile grnts (5, 4) olan noktay bulunuz.

zm
telemelerin Bilekesi
RNEK 5
u, boyu 4 birim ve x ekseni ile 45 lik a yapan bir
vektr olmak zere P(0, v2) noktasnn u kadar te-
T ve T , R2 de iki teleme fonksiyonu ise

u
(T ) o (T) = T
u
u+ v
dir.
lenmii olan nokta nedir?

zm
RNEK 7
P(1, 2) noktasnn u = (2, 1) ve v = (3, 4) teleme

vektrleri olmak zere,
bulunuz.
(T ) o (T )(P)
u
deerini
zm
255
Dnmlerle Geometri
DNME DNM
RNEK 8
Dzlemde bir P noktasnn (x, y) koordinatlar ve [OP
P(2, 4) noktas orijin etrafnda pozitif ynde 60 dn-
nnn X ekseni ile yapt ann ls olan veril-
drlyor. Elde edilen P noktasnn koordinatlarn
sin.
bulunuz.
Y
zm
|OP| = R
P(x, y)
y
R
olmak zere
P nin koordinatlar
x = R.cos
y = R.sin olur.
P noktasnn, O noktas etrafnda as kadar dndrlmesi ile elde edilen nokta Q(x, y) ise;
Y
P(x, y)
y = R.sin( + )
X
olacaktr.
Buna gre,
x = R(cos.cos sin.sin)
= R.cos.cos R.sin.sin
= x.cos y.sin
ESEN YAYINLARI
x = R.cos( + )
Q(x, y)
RNEK 9
P(1, v2) noktas orijin etrafnda pozitif ynde
r
rad2
yan dndrlyor. Elde edilen P noktasnn koordiy = R(sin.cos + cos.sin)

= R.sin.cos + R.cos.sin
= y.cos + x.sin
olduundan, Q noktas
Q = R(P) = (x.cos y.sin, x.sin + y.cos)
olarak bulunur.
Burada R ya dnme dnm (Rotation) denir.
Dzlemin her P noktas iin R(P) dnmesi yaplabileceinden
R : R2 R2 eklinde bir dnmdr.
Dnme dnm, yalnzca bir noktay deitirmez.
Dier noktalar deitirir. Deimeyen noktaya dnme merkezi denir.
256
natlarn bulunuz.
zm
Dnmlerle Geometri
Orijin Etrafnda Pozitif Ynde 90 Dndrme
RNEK 11
A(2, 1), B(5, 1) ve C(2, 3) noktalarnn oluturduu

A
genin orijin etrafnda pozitif ynde 90 dndrlmeC
C
A
si ile elde edilen ekli bulunuz.
zm
X
R(P) = (x.cos y.sin, x.sin + y.cos)

R90(P) = (x.cos90 y.sin90, x.sin90 + y.cos90)
R90(P) = (x.0 y.1, x.1 + y.0)
R90(P) = (y, x) dir.
rnein;
R90(x, y) = (y, x) olduundan,
R90(2, 2) = (2, 2)
R90(2, 5) = (5, 2) olarak bulunur.
RNEK 10
ESEN YAYINLARI
R90(1, 3) = (3, 1)
A(2, 1) ve B(1, 4) olmak zere,
Yukardaki rnekte de grld gibi, dzlemde
[AB] doru parasnn orijin etrafnda ve saat yn-
teleme, dnme ve bunlarn bileke dnmleri;
nn tersine (pozitif ynde) 90 lik a ile yapt dn-
uzaklk ve alar deitirmez.
meyi bulunuz.
zm
RNEK 12
2x + 3y + 4 = 0 dorusunun orijin etrafnda pozitif

ynde 90 dndrlmesiyle elde edilen dorunun
denklemi nedir?
zm
257
Dnmlerle Geometri
zm
RNEK 13
A(3, 1) ve B(4, 6) olmak zere [AB] nn A noktas

etrafnda ve pozitif ynde 90 dndrlmesiyle oluan
doru parasn bulunuz.
ESEN YAYINLARI
zm
RNEK 14
Y
5
A
B
D
O
E
5
ekilde A(2, 4) olmak zere, aadakileri bulunuz.

a. ADE gensel blgesi ilk konumuna gelmesi iin
Dnmelerin Bilekesi
R ve R gibi herhangi iki dnmenin bilekesi yeni bir
dnme olup
(R) o (R)(x, y) = R+(x, y) = (x, y)
orijin etrafnda ka kez dndrlmtr?

a
b. m(AOB) ka derecedir?
x = x.cos( + ) y.sin( + )
c. B nin koordinatlar nedir?
y = x.sin( + ) + y.cos( + ) dr.
d. C nin koordinatlar nedir?

258
Dnmlerle Geometri
zm
RNEK 15
P(2, 3) noktas orijin etrafnda pozitif ynde 70 ve

sonra 110 daha dndrlyor. Elde edilen P noktasn bulunuz.
zm
teleme-dnme bileke dnmlerinde deime

zellii yoktur.
(R) o (T )(P) (T ) o (R)(P) dir.
u
RNEK 19
P(1, 2) noktas orijin etrafnda negatif ynde (saat

ynnde) 90 lik a ile dndrlyor. Elde edilen P
noktasnn koordinatlarn bulunuz.
RNEK 16
zm
P(2, 5) noktasnn u = (1, 2) teleme vektr dorultusundaki telenii P(x, y) olsun. P noktasnn
mesi sonucu elde edilen nokta nedir?
zm
ESEN YAYINLARI
orijin etrafnda pozitif ynde 90 lik a ile dndrl-
RNEK 17
Dik koordinat sisteminde P(2, 1) noktas veriliyor.

Bu noktann (R90) o (T(3,4)) teleme-dnme bileke
dnm altndaki grntsn bulunuz.
zm
RNEK 20
P(3, 2) noktasnn orijin etrafnda pozitif ynde 90 lik

a ile dndrlmesi sonucu elde edilen
P(x, y)
noktasnn u = (3, 1) teleme vektr dorultusundaki telenmiini bulunuz.

zm
RNEK 18
Dik koordinat sisteminde P(1, 3) noktas veriliyor.

Bu noktann (T(2,1)) o (R90) dnme-teleme bileke
dnm altndaki grntsn bulunuz.
259
ALITIRMALAR
1.
T : R2 R2
6.
30 dndrlrse elde edilen P noktasnn koor-
(x, y) (x 2, y + 3)
dinatlar ne olur?
telemesi ile grnts (3, 2) olan nokta nedir?
2.
P(1, v3) noktas orijin etrafnda ve pozitif ynde
7.
Dik koordinat sisteminde P(3, 1) noktasnn
P( v3, 1) noktas orijin etrafnda ve saat ynnde 150 dndrlrse elde edilen P noktasnn
u = (1, 2) teleme vektr dorultusunda telen-
koordinatlar ne olur?
3.
Koordinatlar A(1, 2), B(1, 1) ve C(0, 3) olan
ABC geninin u = (3, 2) teleme vektr dorultusundaki telenmii olan ABC geninin
koordinatlarn bulunuz.
ESEN YAYINLARI
mii olan nokta nedir?
8.
90 dndrlrse elde edilen P noktasnn koordinatlar ne olur?
9.
4.
P(1, 1) noktas ve u = (2, 2) ile v = (1, 3) te-
P(2, 3) noktas orijin etrafnda ve pozitif ynde
P(x, y) noktas orijin etrafnda ve pozitif ynde

90 dndrlrse P(3, 2) noktas elde ediliyor. Buna gre (x, y) nedir?
leme vektrleri iin (T ) o (T)(P) deerini buu
lunuz.
10. Dik koordinat sisteminde P(1, 3) noktas verili5.
u = (a, 2a + 3) ve T (1, b 1) = (3, 5) olduuna
yor. Bu noktann (R90) o (T(2, 1)) teleme-dn-
gre a + b katr?
me bileke dnm altndaki grnts nedir?
260
YANSIMA DNM
Y
DZLEMDE YANSIMA (SMETR)
A(2,1)
senine (x = 0 dorusuB(2,0)
i A(2, 1) ve Y ekse0
nine
gre
AOB geninin Y ek-
A(2,1)
eksenine gre simetri-
A(2,1)
A(2,1)
A(2, 1) noktasnn X
B(2,0)
na) gre simetrii

AOB genidir.
simetrii
A(2, 1) dir.
A(2,1)
Y
y=x
Y
B(2,0)
B(2,0)
gre
AOB geninin y = x
B(1,0)
B(2, 0) noktasnn orijine
A(1,1)
B(1,0)
dorusuna gre simetrii AOB genidir.
simetrii
A(1,1)
B(2, 0) noktasdr.
Noktann Noktaya Gre Yansmas

Y
C(2, 0) noktasnn
y = x dorusuna gre
0
C(2,0)
simetrii C(0, 2) noktasdr.
ESEN YAYINLARI
y=x
C(0,2)
M
P
Bir P noktasnn M noktasna gre simetrii
PP = 2.PM P P = 2.(M P)
P P = 2M 2P
P = 2M P eklinde bulunur.
D(1,0)
0
D(1, 0) noktasnn
SM : R2 R2, SM(P) = 2M P
y = x dorusuna gre
dnmne M noktasna gre yansma
simetrii D(0, 1) nok-
dnm denir.
tasdr.
D(0,1)
y=x
RNEK 21
P(2, 3) noktasnn M(1, 4) noktasna gre simetriini

bulunuz.
Y
x=1
E(2,2)
3 birim
2
zm
E(4,2)
2
3 birim
1
E(4, 2) noktasnn x = 1 dorusuna gre simetrii

E(2, 2) noktasdr.
261
Dnmlerle Geometri
RNEK 22
RNEK 23
P(3, 2) noktasnn M noktasna gre yansmas
P(1, 2) noktasnn, vektrel denklemi
(1, 6) olduuna gre M noktasn bulunuz.
X = (1, 0) + (2, 1) olan l dorusuna gre simetriini

bulunuz.
zm
zm
Orijine Gre Yansma

P
O(0,0)
SO(P) = 2.O P
= 2(0, 0) (x, y)
= (x, y) olarak bulunur.
rnein, A(3, 5) noktasnn orijine gre yansmas
ESEN YAYINLARI
P(x,y)
A(3, 5) tir.
Bir Doruya Gre Yansma

P
RNEK 24
P(2, 4) noktasnn l : x + y 2 = 0 dorusuna gre

A
simetriini bulunuz.
zm
Bir P noktasnn, vektrel denklemi X = A + u olan

l dorusuna gre simetrii;
Sl : R2 R2, Sl(P) = 2A P +
2 AP, u
.u
u, u
dnm ile bulunur. Bu dnme l dorusuna

gre yansma dnm denir.
262
Dnmlerle Geometri
X Eksenine Gre Yansma
P(x,y)
A(0,0)
y=0
u = (1, 0)
X ekseni zerinde herhangi bir nokta A(0, 0) ve do
rultu vektr u = (1, 0) olsun.
AP = (x 0, y 0) = (x, y)

< AP, u > = x.1 + y.0 = x , < u , u > = 1.1 + 0.0 = 1
RNEK 25
Sl(x, y) = 2A P +
P(0, 1) noktasnn, denklemi y = x 1 olan l dorusuna gre simetriini bulunuz.
2 AP, u
= 2(0, 0) (x, y) +
zm
.u
u, u
2.x
(1, 0)
1
= (x, y) + (2x, 0) = (x, y) olarak bulunur.

Y
ESEN YAYINLARI
P(x,y)
X
x
P(x,y)
Y Eksenine Gre Yansma

Y ekseni (x = 0 dorusu) zerinde bir nokta A(0, 0) ve
dorultu vektr u = (0, 1) olmak zere, P(x, y) nin

Y eksenine gre simetrii;
P(x,y)
A(0,0)
AP = (x 0, y 0) = (x, y)

< AP, u > = x.0 + y.1 = y , < u , u > = 0.0 + 1.1 = 1
Sl(x, y) = 2A P +
2 AP, u
.u
u, u
= 2(0, 0) (x, y) +
2.y
(0, 1)
1
= (x, y) + (0, 2y) = (x, y) olarak bulunur.

Y
P(x,y)
P(x,y)
263
Dnmlerle Geometri
RNEK 28
Herhangi bir P(x, y) noktasnn;
3x 2y + 1 = 0 dorusunun A(1, 2) noktasna gre
1. X eksenine gre simetrii; A(x, y)
simetriini bulunuz.
2. Y eksenine gre simetrii; B(x, y)
zm
3. Orijine gre simetrii; C(x, y)

4. y = x dorusuna gre simetrii; D(y, x)
5. y = x dorusuna gre simetrii; E(y, x)
6. x = k dorusuna gre simetrii; F(2k x, y)
7. y = t dorusuna gre simetrii; G(x, 2t y)
8. T(a, b) noktasna gre simetrii; H(2a x, 2b y)
olduuna dikkat ediniz.
RNEK 29
y = x2 + 1 erisinin y = 3 dorusuna gre simetriini
RNEK 26
X eksenine gre simetrii; (2, 3)

Y eksenine gre simetrii; (2, 3)
orijine gre simetrii; (2, 3)
ESEN YAYINLARI
bulunuz.
P(2, 3) noktasnn;
zm
y = x dorusuna gre simetrii; (3, 2)

y = x dorusuna gre simetrii; (3, 2)
x = 1 dorusuna gre simetrii; (2.(1)2, 3)=(4, 3)
y = 2 dorusuna gre simetrii; (2, 2.2 3) = (2, 1)
A(1, 1) noktasna gre simetrii; (2.12, 2(1)3)=(0, 5)
olarak bulunur.
RNEK 27
2x + 3y 1 = 0 dorusunun X eksenine gre simetriini bulunuz.

zm
RNEK 30
Dzlemde P(a, 1) noktasnn

l : 3x 2y + 1 = 0 dorusuna gre yansmas kendisine eit ise a deeri katr?
264
Dnmlerle Geometri
zm
RNEK 31
l : x + y 1 = 0 simetri dorusu iin;

I.
P(x, y) noktasnn l dorusuna gre simetrii olan

noktann koordinatlarn bulunuz.
II. x y + 3 = 0 dorusunun l dorusuna gre yanIII. A(2, 2), B(4, 2), C(2, 3) noktalarnn oluturduu
genin l dorusuna gre simetriini bulunuz.
zm
ESEN YAYINLARI
smasn bulunuz.
265
Dnmlerle Geometri
Paralel ki Doruya Gre Yansma
ETKNLK
Herhangi bir eklin paralel iki doruya gre yans-
Bir telemenin, paralel iki doruya gre yansmann
masnn bilekesinin, bu iki doru arasndaki uzak-
bilekesi olduunu gsterelim.
ln iki kat kadar bir teleme olduunu simetri ay-
nas kullanarak gsterelim.

B
Herhangi bir P eklinin
ABC geninin teleme simetrii ABC geni
yansmasn simetri ay-
olmak zere [AA] n izelim.
nas kullanarak izelim.
Simetri aynasn kaldP
d1
rarak yerine d1 simetri

dorusunu izelim.
AA
2
D
B
[AA] nn orta noktasna gelmemek kayd ile D

P
ESEN YAYINLARI
noktasnda [AA] na dik keyfi bir l dorusu ize-
d2
P
d1
lim.
l dorusundan
AA m
uzaklnda l ye paralel
2
ikinci bir h dorusunu izelim.
Simetri aynas kullanlarak izilen P simetrik eklinin ayn dorultuda farkl bir uzaklktaki simetrii
A
olan P belirlenerek izilir.

Simetri aynasn kaldrarak yerine ikinci bir d2 dorusunu izelim.
P
d2
ABC geninin l dorusuna gre yansma simetrii olan ABC genidir.

ABC geninin h dorusuna gre yansma simetrii olan ABC genidir.
P
d1
P ve P ekillerinin d1 dorusuna olan uzaklklar ile

P ve P ekillerinin d2 dorusuna olan uzaklklar
llr. Buna gre, ilk ekil (P) ile son izilen ekil
(P) arasndaki uzaklk paralel d1 ve d2 dorular
arasndaki uzakln iki katna eittir. stelik P ile
P arasnda bir teleme dnm vardr.
266
ABC geni ile ABC geni arasndaki dnm

bir teleme dnm olup paralel l ve h dorularna
gre yansmann bilekesidir. stelik ABC ve ABC
genleri arasndaki uzaklk, l ve h dorular arasndaki uzakln iki katdr.
Dnmlerle Geometri
Kesien ki Doruya Gre Yansma
Paralel iki doruya gre yansmann bilekesi bu
iki doru arasndaki uzakln iki kat kadar bir

teleme dnmdr.
B
P
l1
l2
A
P
Kesien iki doruya gre yansmann bilekesi, bu iki
doru arasndaki ann iki kat kadar bir dnme d-
|PP| = 2|HH| |PP| = 2|AB| dir.
nmdr. Burada dnme merkezi bu iki dorunun

kesim noktasdr.
RNEK 32
Kelerinin koordinatlar A(1, 1) , B(1, 3) ve

C(2, 3) olan ABC geninin x = 1 ve x = 5 dorularna gre yansmalarnn bilekesini bulunuz.
ESEN YAYINLARI
RNEK 33
P(2, 3) noktasnn 2x + y = 0 ve x + 3y = 0
dorularna gre yansmasnn bilekesini bulunuz.
zm
zm
267
ALITIRMALAR
1.
2
6.
P(3, 1) noktasnn M(2, 4) noktasna gre yansmas olan nokta nedir?
2.
metriini bulunuz.
7.
A(2, 1) noktasnn O(x, y) noktasna gre yan-
8.
X = (0, 1) + (1, 1) olan l dorusuna gre yansmas olan nokta nedir?
P(x, y) noktasnn x y + 1 = 0 dorusuna gre

simetrii olan noktann koordinatlar nedir?
ESEN YAYINLARI
P(2, 3) noktasnn, vektrel denklemi
y = x2 4 erisinin y = 2 dorusuna gre simetriini bulunuz.
smas A(4, 3) olduuna gre (x, y) nedir?
3.
3x + y + 4 = 0 dorusunun Y eksenine gre si-
9.
Kelerinin koordinatlar A(2, 0), B(0, 1) ve

C(1, 3) olan ABC geninin x = 2 ve x = 4
4.
P(1, 0) noktasnn denklemi y = x + 1 olan l

dorusuna gre simetriini bulunuz.
dorularna gre yansmalarnn bilekesini bulunuz.
10. P(3, 4) noktasnn x + y = 0 ve x y = 0

5.
P(3, 4) noktasnn x + y = 0 dorusuna gre

simetrii olan nokta nedir?
268
dorularna gre yansmasnn bilekesini bulunuz.
ERT SSLEMELER ve
GENSEL BLGELERDE YAPILAN KAPLAMALAR
ERT SSLEMELER
RNEK 34
Geometrik motifler, tarih ncesi alardan beri btn

ekli ile erit sslemesi yapalm.
insanln estetik yaants boyunca mimari yaplar ve

eitli gnlk eyalar zerinde gen, dikdrtgen,
I.
kare, daire, zikzak motifleri vb. ekillerde karmza
Motifin bir dorultu boyunca telenmesi ile

oluan erit sslemesi:
kmaktadr.
Daire, gen ve farkl ekilde geometrik formlarn blnmesi, birbiri ierisine girip birbirini tamamlamas
suretiyle de ortaya kan farkl geometrik motifler bu
II.
eklin telemeli yansmasnn oluturduu
eitlilii artrmaktadr.
Bir motifin belirli bir dorultu boyunca telenmesiyle
motifi ile yaplan erit sslemesi:
oluan sslemelere erit sslemeler denir.

Bir ekle;
1. teleme
2. telemeli yansma
4. Dikey yansma
5. 180 derecelik dnme (yar dnme)
dnmlerinden biri uygulanarak balang motifi
oluturulur ve erit sslemeler yaplr.
ESEN YAYINLARI
3. Yatay yansma
III. eklin yatay yansmasnn oluturduu
teleme
telemeli
yansma
IV. eklin dikey yansmasnn oluturduu

Yatay
yansma
V.
eklin 180 lik dndrlmesiyle oluan
Dikey
yansma
180 lik dnme

(yar dnme)
269
Dnmlerle Geometri
RNEK 35
RNEK 36
Aada yaplan erit sslemesini inceleyiniz.

Balang ekli
olan aadaki erit ssle-
II
melerinin balang motifleri oluturulurken hangi izometrik dnmler kullanlmtr?

I.
III
II.
I nolu ekle dikey yansma uygulanarak II nolu ekil

III.
elde edilmitir. II nolu balang motifine telemeler

uygulanarak III nolu ekil elde edilmitir.
Elde edilen bu ekiller farkl renklere boyanarak aadakiler gibi erit sslemeleri yaplabilir.
ESEN YAYINLARI
IV.
V.
RNEK 37

VI.
VII.
II
III
zm
I nolu ekle yatay yansma uygulanarak II nolu ekil

elde edilmitir. II nolu balang motifine telemeler
uygulanarak III nolu ekil elde edilmitir.
Elde edilen bu ekiller farkl renklere boyanarak aadakiler gibi erit sslemeleri yaplabilir.
270
Dnmlerle Geometri
Eski uygarlklarn kltrlerine ait aadaki erit ss-
RNEK 38
lemelerini inceleyiniz.
Orta a Uygarl
II
III
Trklere Ait erit Sslemeleri

IV
ESEN YAYINLARI
Msr Uygarl
Hindistana Ait erit Sslemeleri
I nolu gen zerinde yaplan eitli izimlerle II ve III

nolu ekiller elde edilmitir. III nolu ekil 180 lik dnme (yar dnme) sonucu IV nolu ekil olumutur.
Pers Uygarl
Elde edilen IV nolu balang motifine telemeler

uygulanarak ve farkl renklere boyanarak aadaki
gibi erit sslemeleri yaplabilir.
Yunan Uygarl
271
Dnmlerle Geometri
Balanf motifi olan II. ekle uygulanacak telemeler
GENSEL BLGELERLE OLUTURULAN
sonucu bir yar dzgn kaplama yaplabilir.
KAPLAMALAR
Dzgn Kaplama
Bir dzlemsel blgenin, bir motif kullanlarak boluk
kalmayacak ve motifler akmayacak ekilde dnmler (yansma, dnme, teleme ve telemeli yansma) yardmyla rtlmesine dzgn kaplama denir.
RNEK 40
Aada verilen kaplama rneini inceleyiniz.

D
A
Yar Dzgn Kaplama
B 1 C
Bir dzlemsel blgenin, birden fazla motif kullanlarak
bir kenar uzunluu 2 br olan DEF ekenar genini
dnmler (yansma, dnme, teleme ve telemeli
ele alalm.
ESEN YAYINLARI
ma denir.
Bir kenar uzunluu 1 br olan ABC ekenar geni ile
boluk kalmayacak ve motifler akmayacak ekilde
yansma) yardmyla rtlmesine yar dzgn kapla-
II
Ekenar genler I. ekildeki gibi yan yana getirildikten sonra A ve D keleri etrafnda ve pozitif ynde
60 dndrlerek II. ekil elde edilir.
RNEK 39
III
IV
Aada verilen kaplama rneini inceleyiniz.

Kk ekenar genler telenerek III. ekil elde edilmitir. III. ekil yatay yanstlarak IV. ekil olumutur.
Bir ekenar gen ile bir ikizkenar dik geni ele ala-
IV nolu balang motifine istenilen boyamalar sonu-
lm.
cu uygulanacak teleme dnmleri ile bir dzlemsel blgeyi kaplamak mmkndr.
II
Ekenar gen ve ikizkenar dik gen I nolu ekildeki konumlarnda iken ikizkenar dik gene 180 lik
dnme (yar dnme) ve ekenar gene 60 lik
dnme uygulanarak II. ekil elde edilir.
272
Dnmlerle Geometri
RNEK 41
RNEK 42
Aada verilen kaplamalardan hangilerinin dzgn

Balang
hangilerinin yar dzgn kaplama olduunu tespit ediniz.
II
I.
III
II.
III.
ESEN YAYINLARI
IV
IV.
Yukarda verilen kaplama rneindeki izlenen admlar aklaynz.
zm
V.
zm
273
Dnmlerle Geometri
RNEK 43
A
[AB] [AC]
|AB| = |AC|
B
Yukarda verilen ikizkenar dik gensel blge motifine

eitli dnmler uygulanarak bir kaplama yaplmtr. nceleyiniz.
ABC geninin C kesi etrafnda ve saat ynnde
90 dndrlmesi ile aadaki ekil oluur.
Yukardaki ekle teleme dnmleri uygulanarak

aadaki kaplama elde edilir.
274
ESEN YAYINLARI
Kaplama Kt eitleri
Dnmlerle Geometri
Altn gen
RNEK 45
36
36
72 72
108
Altn genleri kullanarak yaplan aadaki kaplama
rneini inceleyiniz.
36
Tepe as 36 (veya 108) olan bir ikizkenar genin

e olan kenarlarndan birinin uzunluunun taban
Farkl renklere boyanm yukardaki altn genler
1+ 5
1
uzunluuna oran { =
d veya n olan ge2
{
kullanlarak aadaki ekilleri oluturalm.
ne altn gen denir.

Altn genler kullanlarak aadakiler gibi yeni altn
genler oluturulabilir.
Oluan bu ekiller bir araya getirilip uygulanacak te-
108
72
108
36 72
72
36
72
72
36
108
36
36
36
ESEN YAYINLARI
36
36
leme dnmleri sonucu dzlem kaplanr.
36
36
RNEK 44
Altn genler kullanllarak yaplan aadaki kaplama rneini inceleyiniz.
Farkl renklere boyanm yukardaki altn genleri

kullanarak yeni bir altn gen (I nolu) oluturalm.
Oluan I nolu altn gene 180 lik dnme
I
II
uygulayarak II nolu
ekli oluturalm.
RNEK 46
II nolu ekle uygulanacak teleme dnmleri sonu-
cu dzlem kaplanr.
108
2
a
ABC geninde m(BAC) = 108 ve
|AB| = |AC| = 2 cm ise |BC| = a ka cm dir?
275
Dnmlerle Geometri
Altn genler kullanllarak yaplan aadaki kapla-
zm
ma rneklerini inceleyiniz.
RNEK 47
A
Yukardaki kaplamada kullanlan ABC, DBA ve EAC

genleri altn genlerdir.
Buna gre, |BC| = 4 cm ise kaplamann evresi ka
cm dir?
zm
276
ESEN YAYINLARI
DZLEMSEL EKLLERN ELERN BELRLEMEK

GENLERDE ELK TEOREMLER
DZLEMSEL EKLLERN EL
RNEK 48
teleme, dnme, yansma veya bunlarn bileke
Kelerinin koordinatlar A(1, 2), B(4, 2) ve C(3, 4)
dnmlerine izometri dnmleri denir.
olan genin u = (4, 1) dorultusunda telenmii

olan gen ile e olduunu gsteriniz.
zm
I
III
II
X
O
V
IV
Analitik dzlemdeki I. eklin; telemesi sonucu II. ekil, orijin etrafnda dndrlmesi sonucu III. ekil ve X
edilmitir. I. ekle dnme ve yansma dnm

(bileke dnm) uygulanarak da V. ekil elde edilmitir.
I. ekle uygulanan izometri dnmleri sonucu elde
ESEN YAYINLARI
eksenine gre yansmasnn sonucu IV. ekil elde
edilen II, III, IV ve V. ekillerin karlkl kenar uzunluklar ve alarnn llerinin deimediine dikkat
ediniz.
Bir eklin izometri dnmleri (teleme, dnme,

yansma veya bunlarn bileke dnmleri) altndaki grntsne bu eklin ei (simetrii) denir.
277
Dnmlerle Geometri
RNEK 49
RNEK 50
olan genin pozitif ynde 180 dndrlmesiyle olu-
olan genin x = 1 dorusuna gre yansmas olan
an gen ile e olduunu gsteriniz.
gen ile e olduunu gsteriniz.

zm
ESEN YAYINLARI
zm
278
Dnmlerle Geometri
RNEK 51
RNEK 52
ABC geni u = (x, y) dorultusunda telenerek
ABC geni elde ediliyor. A(2, 1) ve A(4, 4) ise
B
D
B
x + y katr?
A(2,5)
zm
A(x,2)
D
O
ABCD drtgeni orijin etrafnda pozitif ynde as

kadar dndrlerek ABCD drtgeni elde edilmitir.
Buna gre aadakileri bulunuz.
a.
x deeri nedir?
b.
asnn ls ka derecedir?
c.
ABCD ve ABCD drtgenlerinin eliini gsteriniz.

ESEN YAYINLARI
zm
RNEK 53
ABC geni orijin etrafnda ve pozitif ynde as

kadar dndrlerek ABC geni elde ediliyor.
A(v2, 3v2) ve A(2, 4) ise ka derecedir?
zm
279
Dnmlerle Geometri
K GENN EL
RNEK 54
Karlkl alarn ls ve karlkl kenar uzunluklar
F
30
eit olan genlere e genler denir.

&
&
ABC ile DEF e gen ise
40
&
&
ABC , DEF eklinde gsterilir.
&
&
ekilde ABC , EDF olmak zere,
a
a
m( B) = 40 ve m( F) = 30 ise dier alarn lle-
rini bulunuz.
zm
ESEN YAYINLARI
W ) = m(D
X ) _b
m (A
b
W ) = m(E
W)b
m (B
b
X ) = m ( FW ) b
m (C
b
&
&
` ABC , DEF
b
AB = DE
b
b
BC = EF
b
b
b
AC = DF
a
Kenar Kenar Kenar (KKK) Elii
II
D
b
&
&
ABC , DEF
Karlkl kenar uzunluklar eit olan iki gen etir.
III
IV
Yukarda verilen I, II, III ve IV nolu genlerin karkl

alarnn ls ve karkl kenarlarnn uzunluklar
eittir. Dolaysyla bu genler etir.
Her iki gende de kosins teoremi uygularsak;

a
a2 = b2 + c2 2.b.c.cos A ..... I
a
a2 = b2 + c2 2.b.c.cos D ..... II
a
a
a
a
I ve II den cos A = cos D m( A) = m( D) bulunur.
a
a
a
a
Benzer ekilde m( B) = m( E) ve m( C) = m( F)
olacandan, kenar uzunluklar eit olan genlerin karlkl alarnn lleri de eittir.
&
&
Dolaysyla ABC , DEF bulunur.
280
Dnmlerle Geometri
A Kenar A (AKA) Elii
RNEK 55
Ekenar drtgende herhangi bir kegenin aortay

olduunu gsteriniz.
zm
Karlkl iki asnn ls ve bu alarn arasnda

kalan kenarlarnn uzunluu eit olan iki gen
etir.
a
a
a
a
m( B) = m( K) = , m( C) = m( M) = ve
a
a
|BC| = |KM| = x olmak zere, m( A) = m( L ) dir.
Sins teoreminden,
ESEN YAYINLARI
AC
AB
LM
KL
x
x
=
=
ve
=
=
sin A sin a sin i
sin L sin a sin i
RNEK 56
A
|AB| = |KL| dir. Dolaysyla bu iki gen etir.
2v3
a
a
sin( A) = sin( L) olduundan, |AC| = |LM| ve
&
&
ABC , MKL olmak zere verilenlere gre
|BC| + |AC| ka br dir?
zm
RNEK 57
D
x
120
A
B
2
60
a
a
m(AFD) = 60, m(DEC) = 120, |BF| = |BE| ve
|AF| = |EC| = 2 cm olmak zere, |DC| = x ka cm
dir?
281
Dnmlerle Geometri
zm
RNEK 58
A
D
2
C
4
Yukardaki ekilde [AE] [BD] = {C} olmak zere,

verilenlere gre |DE| ka cm dir?
zm
E iki genin karlkl kenarortaylar etir.
ESEN YAYINLARI
Kenar A Kenar (KAK) Elii
&
&
ABC , DEF [AN] [DM]
K
E iki genin karlkl ykseklikleri etir.
c
A
ki genin karlkl iki kenar uzunluu ile bu

kenarlar arasnda kalan alarnn ls eit ise
bu genler etir.
KL 2 = a 2 + c 2 2.a.c. cos a
&
&
ABC , DEF [AH] [DK]
Her iki gende kosins teoremi uygulanrsa;

AC 2 = a 2 + c 2 2.a.c. cos a
E iki genin karlkl aortaylar etir.
4 ise
|AC|2 = |KL|2 |AC| = |KL| dir.

ki genin karlkl kenar uzunluklar eit oldu&
&
undan, ABC , KML dir.
282
&
&
ABC , DEF [AK] [DL]
HOMOTET DNM
HOMOTET DNM
RNEK 60
M sabit bir nokta ve k herhangi bir reel say olmak

zere;
P = M + k(P M)
Noktal kt zerinde verilen P noktasn M ve P
olacak ekilde P noktasna P nin M merkezli ve k
noktalar cinsinden yaznz.
oranl homotetii denir.
zm
P
P
H : R2 R 2
P H(P) = M + k(P M)
dnmne M merkezli ve k oranl homoteti
RNEK 61
dnm denir.
Bir homoteti dnmnde;

k = 1 ise eklin kendisi
0 < k < 1 ise eklin k orannda kltlm
ESEN YAYINLARI
P(3, 2) noktasnn M(1, 2) merkezli ve 4 oranl homoteti dnm nedir?

zm
k > 1 ise eklin k orannda bytlm elde edilir.
RNEK 62
1
oranl ho3
moteti dnm A(3, 3) ise x + y katr?
A(3, 1) noktasnn O(x, y) merkezli ve
RNEK 59
zm
Noktal kt zerinde verilen P noktasn M ve P

noktalar cinsinden yaznz.
zm
283
Dnmlerle Geometri
zm
RNEK 63

olan ABC geninin M(0, 1) merkezli ve 2 oranl homoteti dnmn yapnz.
ESEN YAYINLARI
zm
RNEK 65
1
oranl homoteti dnm
2
(4, 6) olan noktay bulunuz.
M(2, 4) merkezli ve
zm
RNEK 64

1
olan ABC geninin M(5, 0) merkezli ve
oranl
2
homoteti dnmn yapnz.
284
Dnmlerle Geometri
Homoteti dnm uzaklklar ayn oranda dei-
Bir homoteti dnm;
tirir, alarn llerini ise korur.
Bir [AB] doru parasn buna paralel ve uzunluu k.|AB| olan bir doru parasna dntrr.
Bir doruyu, buna paralel olan bir doruya d-
ntrr.
A
Bir geni, buna benzer olan bir gene dn-
trr.
k.b
k.c
k.a
Yarap r olan bir emberi, yarap r = k.r olan
bir embere dntrr.

|AB| = k.|AB|, |AC| = k.|AC|, |BC| = k.|BC|
RNEK 66
genlerde kosins teoremi uygulayalm.

a
a2 = b2 + c2 2.b.c.cos A
A(1, 2) ve B(3, 1) olmak zere, [AB] nin M(0, 1)
(I)
merkezli ve oranlar 2 ile 3 olan homoteti dnm-
a
(k.a) = (k.b) + (k.c) 2(k.b).(k.c).cos A
2
nn bilekesini bulunuz.
a
k2.a2 = k2.(b2 + c2 2b.c.cos A)
a
a2 = b2 + c2 2b.c.cos A
(II)
a
a
a
a
I ve II den cos A = cos A m( A) = m( A) dir.
a
a
a
a
Benzer ekilde, m( B) = m( B) ve m( C) = m( C) el-
ESEN YAYINLARI
zm
de edilir. O halde, ABC geni ile ABC geninin

karlkl kenar uzunluklar arasnda k oran vardr.
Alarnn lleri ise eittir.
B
a
a.k
c.k
b
A
C
b.k
A
Oranlar k1, k2 ve merkezi M olan iki homotetinin

bilekesi, M merkezli ve k1.k2 oranl homoteti dnmdr.
285
Dnmlerle Geometri
RNEK 67
A(2, 5) noktasnn M(1, 2) merkezli ve k1 = 3, k2 = 4

oranl homoteti dnmnn bilekesini bulunuz.
zm
Bir dzlemsel ekle; teleme, dnme, yansma ve

homoteti dnmlerinin yeteri kadar bilekesi uygulanarak elde edilen dzlemsel ekle bu eklin
benzeri denir.
Benzerlik oran kullanlan homotetilerin oranlarnn
RNEK 68

olan ABC geninin;
a.
u = (1, 2) dorultusunda telenmii olan A1B1C1
genini bulunuz.
b.
A1B1C1 geninin orijin etrafnda pozitif ynde

90 dndrlmesiyle oluan A2B2C2 genini bulunuz.
c.
A2B2C2 geninin x = 3 dorusuna gre yansmas olan A3B3C3 genini bulunuz.
d.
A3B3C3 geninin M(1, 2) merkezli ve 2 oranl

homoteti dnmn bulunuz.
e.
En son elde edilen gen ile ABC geninin benzer olduunu gsteriniz.
zm
286
ESEN YAYINLARI
arpmna eittir.
ALITIRMALAR
1.
3
5.
Y
A(2,y)
P(3, 5) noktasnn M(1, 2) merkezli ve 2 oranl

homoteti dnm nedir?
A(4,1)
A noktas orijin etrafnda ve pozitif ynde as

kadar dndrlerek A noktasna getiriliyor.
6.
Buna gre, y nin pozitif deeri katr?
P(1, 2) noktasnn M(x, y) merkezli ve
1
2
oranl homoteti dnm P(2, 4) ise (x, y)

nedir?
2.
ABC geni orijin etrafnda ve pozitif ynde

as kadar dndrlerek ABC geni elde ediliyor. A(v3, 1) ve A( v3, 1) ise ka derecedir?
7.
A
moteti dnm (2, 6) noktasdr?
ESEN YAYINLARI
3.
Hangi noktann M(1, 0) merkezli ve 3 oranl ho-
&
&
ABC , KML olmak zere verilenlere gre
8.
|BC| + |KM| ka br dir?
A(1, 4) noktasnn M(1, 2) merkezli ve oranlar

1
ile 6 olan homoteti dnmnn bilekesini
2
bulunuz.
4.
x
D
B
C
3
E
[AF] [BD], [AE] [DE], |FC| = |CE|,

|BF| = 4 cm ve |DE| = 3 cm ise |AB| = x ka
9.
P(3, 4) noktasnn u = (1, 3) dorultusunda

telenmii B ve B nin y = 2 dorusuna gre
yansmas C noktas olsun. C nin M(0, 2) merkezli ve 4 oranl homoteti dnm nedir?
cm dir?
287
FRAKTAL
FRAKTAL
RNEK 70
Bir eklin orantl olarak kltlm ya da bytlm modelleri ile ina edilen rntlere fraktal denir.
Fraktalda bir cismin hangi noktasna bakarsak bakalm ayn ekil byyerek veya klerek tekrarlanr.
I. adm
II. adm
III. adm
IV. adm
Bugn iin sanatsal olarak incelenen fraktal geometrisi gelecekte fizik, biyoloji, iklim bilimi, genetik bilimi,
tp ve hatta ekonomide bile uygulama alan bulacaktr.
Bir eklin fraktal olup olmadn anlamamz salayan en nemli nokta; fraktalda her bir parann de-
Yukardaki rnt, karenin kelerine %50 orannda
vaml benzer paralarnn olumasdr. Normal rn-
kltlm karelerin eklenmesi ile oluturulmu bir
tlerde ise benzer paralar vardr; fakat bu paralar
fraktaldr.
birbirinden olumaz.
ESEN YAYINLARI
RNEK 71
RNEK 69
I. adm
II. adm
III. adm
IV. adm
Yukardaki rntnn herhangi bir parasn klttmzde veya byttmzde rntnn dier paras elde edilemiyor. Dolays ile yukardaki rnt bir
fraktal belirtmez.
I. adm
II. adm
evremizdeki Fraktal rnekleri
III. adm
IV. adm
Yukardaki rntnn herhangi bir parasn klttmzde veya byttmzde rntnn dier par-
Fraktala en ok verilen rnek erelti otudur. E-
asn elde ederiz. Dolays ile bu rnt bir fraktal
relti otu kendini tekrarlayan ve u noktasna gidil-
belirtir.
dike klen ekillerden oluur.
288
Dnmlerle Geometri
RNEK 72
Baz yapraklarn
Aada bir V harfinin %50 orannda kltlmesiyle
damarlarnda da
oluturulan fraktal grlmektedir. nceliyiniz.
fraktal yap gzlenmektedir.

I. adm
II. adm
III. adm
IV. adm
Brokolinin yapsn dikkatlice incelediimizde

fraktal bir yapya sahip olduunu grrz. Piramit
karnabahar da kendini tekrarlayan spirallerden
oluur.
RNEK 73
Aada bir fraktal modeli verilmitir. nceleyiniz.
ESEN YAYINLARI
RNEK 74
Aada ilk adm verilen Y eklindeki fraktaln

Kar tanecikleri fraktal yapdadr. Helge Van Koch,
6. admnda ka tane Y harfi bulunur?
1904te Koch kar tanesi adn verdii kar tanelerini kat zerinde oluturmutur. Balang
ekli olarak geni kullanan Koch, her genin
kenarlarna daha kk genler yerletirerek
I. adm
II. adm
III. adm
zm
yukardaki gibi eitli kar tanesi ekilleri elde etmitir.
289
Dnmlerle Geometri
Doru Paras le Fraktal
RNEK 75
Bir doru parasn ele alp, bu doru parasn
Aada ilk adm verilen fraktaln 5. admnda

ka tane gen bulunur?
1
3
orannda kltelim. Daha sonra saat ynnde 120

dndrp oluan eklin dikey yansmasn alalm.
Oluturduumuz bu motifin her bir doru parasna
ayn kural uygularsak bir fraktal grnts oluur.
I. adm
II. adm
0. adm (balang)
III. adm
zm
120
RNEK 76
Aada ilk drt adm verilen fraktaln ka tane keli

ekilden olutuunu bulunuz.
ESEN YAYINLARI
1. adm (motif)
2. adm
3. adm
I. adm
II. adm
4. adm
III. adm
IV. adm
zm
..................
n. adm
290
Dnmlerle Geometri
Koch Erisi denilen bu fraktal grntsnn n. ad-
1. adm (motif)
mndaki uzunluunu cebirsel olarak hesaplayalm.
Her bir admdaki

bir doru parasnn
uzunluu
Doru paralarnn
toplam uzunluu
0. adm
(balang)
1 br
1 br
1. adm
(motif)
1 br
3
4. 1 br
3
2. adm
1 br
9
16. 1 br
9
3. adm
1 br
27
64. 1 br
27
............
............
............
n. adm
1 n

3

n
n 1
4 .
3
Admlar
2. adm
3. adm
n. admda doru paralarnn toplam uzunluu
rnein, 5. admda doru paralarnn toplam uzun4 5

luu c m br dir.
3
ESEN YAYINLARI
1 n
4 n
4 n . c m = c m br dir.
3
3
4. adm
RNEK 77
Bir doru parasn ele alp, bu doru parasn
1
2
orannda kltelim. Daha sonra saat ynnde 90

dndrp oluan eklin dikey yansmasn alalm.
Oluturduumuz bu motifin her bir doru parasna
ayn kural uygulayarak bir fraktal grnts oluturalm.
0. adm (balang)
Admlar
Doru paralarnn toplam uzunluu
0. adm
(balang)
1 br
1. adm
(motif)
3. 1 = 3 br
2 2
2. adm
3. 1 + 6. 1 = 2. 3 br
2
4
2
3. adm
3. 1 + 6. 1 +12. 1 = 3. 3 br
2
4
8
2
4. adm
3. 1 + 6. 1 +12. 1 +24. 1 = 4. 3 br
2
4
16
8
2
............
n. adm
n. 3 br
2
291
Dnmlerle Geometri
Aada fraktallarn grntlerinin dnmler uygulanarak nasl retilebileceiyle ilgili bir alma verilmitir. nceleyiniz.
D90
Kendi
grnts
Saat ynnn
tersine 90 lik
dnme
D270
Grntnn 1/4 orannda
kltlm kopyas
Saat ynnn
tersine 270 lik
dnme
D180
Saat ynnn
tersine 180 lik
dnme
(YY)
Yatay eksene
gre yansma
(YD)
Dikey eksene
gre yansma
Verilen grnt 1/4 orannda kltlerek kopyalanr ve dnmler uygulanarak aadaki g-
RNEK 78
rnt retilir.
Aadaki gibi bir fraktaln grntsn oluturduktan

sonra 1/4 orannda kltp kopyalayalm.
Yatay eksene gre
yansma (YY)
Dikey eksene gre
yansma (YD)
(I)
Dnmler uygulanarak oluturulmu grnt

tekrar 1/4 orannda kltlerek kopyalanr ve
ayn dnmler uygulanarak grnt retilir.
ESEN YAYINLARI
Saat ynnn tersine 90 lik dnme (D90)
Saat ynnn
tersine 270 lik
dnme
Kendi
grnts
(I)
Hcre daima
bo braklr.
Saat ynnn
tersine 270 lik
dnme
Yukardaki grnt tekrar 1/4 orannda kltlp

kopyalanarak ve dnmler uygulanarak grnt
retilir.
Yukardaki admlar tekrarlanarak istenildii kadar grnt retilebilir.
Hcrelerde kullanlan dnmler, sa st kutu
daima bo braklacak ekilde aadak gibi yerletirilir.
1
2
Hcrelerde kullanlan dnmler

(1, 2, 3) = ( YY , D90 , YD )
biiminde kodlanr.
Fraktaln grnts oluturulduktan sonra 1/4

orannda kltlp kopyalar alnarak yine fraktaln kendisini oluturacak biimde aadaki dnmlerden uygun olanlarla grntler retilir.
292
Saat ynnn
tersine 270 lik
dnme
Kendi
grnts
Saat ynnn
tersine 270 lik
dnme
Yukardaki fraktal grntsnn dikey simetrisi alnarak yeni bir fraktal grnts bulunabilir.
Dnmlerle Geometri
Sierpinski geni
gen ve gensel Blgelerle Fraktal

Dik kenar uzunluklar 1 br olan ikizkenar dik geni
ele alalm.
Bu dik genin her bir kenarna o kenar uzunluuna
sahip kareler izerek motif oluturalm.
Motifi oluturan her karenin kenarn hipotens kabul
eden dik genler izerek motifi bytelim. Bu ilem
tekrarlanarak fraktal grnts oluturulur. (Pisagor
aac)
Sierpinski geni fraktal grnts aadaki yol izlenerek elde edilir.

Balang
1. adm
(motif)
2. adm
Bir ekenar gen izilir ve kenar uzunluklar 1/2

orannda kltlerek kopyas karlr.
2. ekilde grlen dnmler uygulanarak bu
.......
4. adm
ESEN YAYINLARI
kopyalara yerletirilir.
Bu admlar tekrarlanarak Sierpinski geni elde

edilir.
Kendi grnts
Admlar
gensel blgelerin alanlar toplam
1. adm
(motif)
1.
2. adm
1 . 1
2 2
1 1
1
1
1. + 2.
= + =2. br2
2 2
2
2
2
3. adm
1 1
br2
=
2 2
Saat ynnn tersine

120 lik dnme
1 . 1
1.1
2 2
2 2
1
1. + 2.
+ 4.
=3. 1 br2
2
2
2
2
............
n. adm
Saat ynnn tersine

120 lik dnme
...
1
n. br2
2
293
Dnmlerle Geometri
ETKNLK
Pascal geni iindeki tek ve ift saylar, 3 ile ve 5 ile blnebilen saylar farkl renklere boyarsak fraktal geometrideki Sierpinski geninin yapsna ularz.
1
1
1
1
1
1
10
1
1
1
78
14
16
66
13
15
55
12
91
105
120
45
11
36
560
165
286
455
120
220
364
84
126
330
495
715
792
210
924
84
462
28
126
462
56
252
21
70
210
35
56
15
35
28
20
21
10
15
10
120
330
792
36
10
165
495
1287 1716 1716 1287
45
55
11
220
715
66
12
286
1001 2002 3003 3432 3003 2002 1001
78
13
364
1365 3003 5005 6435 6435 5005 3003 1365
91
455
1820 4368 8008 11440 12870 11440 8008 4368 1820
14
105
560
1
15
120
1
16
1
1
1
1
1
1
10
1
1
1
78
14
16
66
13
15
55
12
91
105
120
45
11
36
560
165
286
455
120
220
364
84
126
330
495
715
792
210
924
84
462
28
126
462
56
252
21
70
210
35
56
15
35
28
20
21
10
15
10
120
330
792
36
10
165
495
1287 1716 1716 1287
45
55
11
220
715
66
12
286
1001 2002 3003 3432 3003 2002 1001
78
13
364
1365 3003 5005 6435 6435 5005 3003 1365
91
455
1820 4368 8008 11440 12870 11440 8008 4368 1820
14
105
560
1
15
120
1
16
1
1
1
1
1
1
10
1
1
1
294
16
66
13
78
14
15
55
12
91
105
120
45
11
36
560
165
286
455
120
220
364
84
330
495
715
126
462
792
56
924
84
210
462
28
126
252
21
70
210
35
56
15
35
28
20
21
10
15
10
120
330
792
36
1287 1716 1716 1287
10
165
495
45
11
220
715
55
12
286
1001 2002 3003 3432 3003 2002 1001
66
13
364
1365 3003 5005 6435 6435 5005 3003 1365
78
455
1820 4368 8008 11440 12870 11440 8008 4368 1820
91
14
105
560
120
1
15
1
16
Dnmlerle Geometri
Okulda karlatmz matematiin ou eski bilgilerdir. rnein, geometride karlatmz emberler, drtgenler ve genler M.. 300 nc yllarnda klid tarafndan ortaya konulmutur. Buna ramen fraktal geometri daha
ok yenidir. Fraktallar zerinde matematikiler tarafndan aratrmalar son 25 - 30 yldr balam bulunmaktadr.
nternette fraktallarla ilgili aadakiler gibi pek ok resim bulabilirsiniz.
295
ALITIRMALAR
1.
4
3.
Aada verilen fraktal rneklerinin nc

admlarn iziniz.
Aadaki rntlerden hangileri fraktaldr?

I.
I.
II.
II.
III.
III.
IV.
4.
1
orannda kl4
tlm kopyalar ile verilen kodlara uygun fraktal
1. Adm
2. Adm
3. Adm
Yukarda verilen fraktaln beinci admnda ka
Aada verilen grntlerin
tane T harfi bulunur?
grntlerini retiniz.
I.
Kod: ( D90 , YY , YD )
5.
2 cm
4 cm
2.
ESEN YAYINLARI
V.
II.
4 cm
Balang
Kod: ( D270 , D90 , YD )
2 cm
1. Adm
2. Adm
Yukardaki fraktaln balang ekli dik kenar

uzunluklar 4 cm olan dik gen olup, birinci
III.
adm kenar uzunluklar 2 cm olan karenin gen

iine izilmesi ile oluturulmutur.
Kod: ( D180 , K , YY )
296
Buna gre, fraktaln beinci admnda oluacak

karelerin evreleri toplam ka cm dir?
Dnmlerle Geometri
6.
8.
Balang
1. Adm
2. Adm
Balang
1. Adm
2. Adm
Yukardaki ekilde balangtaki dik genden

1
benzerlik oran
olan dik genlerin karlma2
syla oluturulan fraktaln ilk iki adm grlmek-
blgenin kenar orta noktalarnn birletirilmesi ile
tedir.
oluturulan fraktal grntsnn drdnc ad-
Buna gre, balangtaki dik genin alan
mnda bulunan ortadaki en kk gensel bl-
64 cm2 ise fraktaln nc admndaki taral
genin alan ka cm2 dir?
Balangtaki eklin alan 16 cm olan gensel

yukardaki fraktaln birinci adm tamamlanmtr.
Dier admlarda da bu ileme devam edilerek
blgenin alan ka cm dir?
9.
7.
2 cm
1 cm 1 cm
Balang
ESEN YAYINLARI
Balang
1. Adm
2. Adm
Yukardaki ekilde, benzerlik oran 2 olan genlerin kullanlmasyla elde edilmi olan bir fraktaln ilk iki adm grlmektedir.
1. Adm
Fraktaln balangcndaki dik genin alan

1
cm2 olduuna gre, drdnc admndaki
2
genlerin alanlar toplam ka cm2 dir?
2. Adm
3. Adm
Balangta 2 cm uzunluunda olan bir doru

parasnn yars uzunluundaki 2 doru paras
ekildeki gibi eklenerek fraktaln birinci adm tamamlanyor. Bu ileme devam edilerek oluturu-
10.
lan fraktal grntsnn ilk adm yukardaki

gibidir.
Buna gre, bu fraktaln beinci admndaki doru paralarnn uzunluklar toplam ka cm dir?
Yukardaki fraktaln kodu nedir?
297
GENLERDE BENZERLK TEOREMLER

Kenar Kenar Kenar (K.K.K.) Benzerlik Teoremi
GENLERDE BENZERLK
ki gen arasnda yaplan bire bir elemede, karlkl alar e ve karlkl kenar uzunluklar orantl ise,
ki gen arasnda yaplan bir elemede, karlkl
bu elemeye benzerlik, genlere de benzer genler
kenarlarn uzunluklar orantl ise bu genler ben-
denir.
zerdir.
A
A
D
&
&
ABC * DEF elemesi yapldnda,
a
a
m( A ) = m( D )
a
a
AB
BC
AC
=
=
=k
m( B ) = m( E ) ve
DE
EF
DF
a
a
m( C ) = m( F )
&
&
ABC ) DEF elemesinde;
AB
AC
BC
&
&
=
=
& ABC + DEF dir.
DE
DF
EF
oluyorsa ABC geni ile DEF geni benzerdir denir

&
&
ve ABC ` DEF eklinde gsterilir.
Benzerlik oran pozitif bir k reel saysdr.
RNEK 79
D
f=12
e=9
b=6
c=4
a=8
d=6
ekildeki iki genin benzer olup olmadn aratrnz. Benzer iseler benzerlik orann bulunuz.
zm
AB
AC
BC
c b a
=
=
=k
= = =k
f e d
DE
DF
EF
olmak zere kosins teoremini uygularsak;
a
d2 = e2 + f2 2.e.f.cos D ..... I
a
a2 = b2 + c2 2.b.c.cos A
ESEN YAYINLARI
ABC ve DEF genlerinde
a
(d.k)2 = (e.k)2 + (f.k)2 2.e.k.f.k.cos A
a
d2.k2 = k2(e2 + f2 2.e.f.cos A)
a
d2 = e2 + f2 2.e.f.cos A
..... II
a
a
a
a
I ve II den cos D = cos A m(D) = m(A) bulunur.
a
a
a
a
Benzer ekilde m(E) = m(B) ve m(F) = m(C)
elde edilebilir.
O halde, ABC ve DEF genlerinin karlkl kenarlar orantl ve alarnn lleri eit olup bu iki
gen benzerdir.
298
Dnmlerle Geometri
RNEK 80
|AB| = 8 cm
ABC ve DEF genlerinde
A
9
|BC| = 16 cm
a
a
m(B) = m(E) = olsun.
D
8
|AC| = 12 cm
Bu genlerde kosins teoremini uygularsak;
12
6
|CD| = 6 cm
B
|AD| = 9 cm
16
AB
BC
=
= k ve
DE
EF
|DF|2 = d2 + f2 2.d.f.cos
..... I
|AC| = |AB| + |BC| 2.|AB|.|BC|.cos
Yukarda verilenlere gre, hangi alarn llerinin
|AC|2 = (k.f)2 + (k.d)2 2.k.f.k.d.cos
eit olduunu bulunuz.
|AC|2 = k2(d2 + f2 2.d.f.cos)
..... II
zm
I ve II den |AC|2 = k2.|DF|2 |AC| = k.|DF|
AC
= k bants
DF
ESEN YAYINLARI
olduundan bu iki genin karlkl kenarlar

&
&
orantl olup ABC + DEF dir.
RNEK 81
Yandaki ekilde
[AE] [BD] = {C}
3
C
|AC| = 2 cm
|AB| = 3 cm
4
B
x
8
|BC| = |CD| = 4 cm
Kenar A Kenar (K.A.K.) Benzerlik Teoremi
|CE| = 8 cm ise
|DE| = x ka cm dir?
Verilen herhangi iki genin karlkl ikier kenar-
zm
nn uzunluklar orantl ve bu kenarlar arasndaki

alar e ise bu iki gen benzerdir.
D
A
AB
BC
=
DE
EF
a
a
ve m( B ) = m( E ) ise
& ` DEF
&
ABC
dir.
299
Dnmlerle Geometri
A A A (A.A.A.) Benzerlik Teoremi
RNEK 82
|AD| = 5 cm
|AE| = 4 cm
D
8
|DE| = 8 cm
|DB| = 7 cm
ki gen arasnda yaplan bir elemede karlkl
alar e ise bu iki gen benzerdir.

x
A
24
C
D
|BC| = 24 cm
ABC geninde verilenlere gre |EC| = x ka cm dir?
zm
W ) = m(D
X ) _b
m (A
b
& + DEF
&
W ) = m(E
W ) ` ABC
m (B
dir.
b
X ) = m ( FW ) b
m (C
a
A ve D alar st ste aktrlrsa;
RNEK 83
Yandaki ekilde
12
[AD] // [BC]
|AD| = 12 cm
|DC| = 4 cm
|BC| = 3 cm
|DB| = 6 cm ise |AB| = x ka cm dir?

zm
ESEN YAYINLARI
|AE| = |DE| ve
|AF| = |DF| ise

& , AEF
&
DEF
dir.
a
a
a
a
m( E) = m( B) ve m( F) = m( C) [EF] // [BC] dir.
Temel orant teoremi ve K.A.K. benzerlik teore&
&
minden, AEF + ABC bulunur.
& + DEF
& dir.
O halde, ABC
Buna gre,
AE
AF
EF
=
=
AB
AC
BC
bulunur.
f
c
e
F
d
c
f = e = d
c b a
300
f = e = d
c b a
Dnmlerle Geometri
RNEK 84
RNEK 86
ABC geninde
a
a
m(AED) = m(ABC)
Yandaki ekilde
[AB] [DF]
3
4
|AE| = 3 cm
[AC] [BD]
E
D
|AD| = 4 cm
|DB| = 2 cm ise
|EC| = 3 cm
|EC| = x ka cm dir?
7
F
|AE| = 7 cm
|CD| = 5 cm ise
3
B
|BC| = x ka cm dir?
zm
ESEN YAYINLARI
zm
18
[ED] [DC]
6
|BE| = |ED| = 6 cm
6
12
|AC| = 18 cm
D
|DE| = 12 cm
[AB] [BC]
|DC| = 8 cm ise
ABC geninde
[DE] // [AC]
RNEK 85
ABC geninde
RNEK 87
|BC| = 24 cm ise
8
|BE| = x ka cm dir?
C
24
zm
|AD| = x ka cm dir?
zm
301
Dnmlerle Geometri
RNEK 88
RNEK 90
Yandaki ekilde
[AD] [BC] = {E}
ABC geninde
a
a
m(BAD) = m(ACB)
[AB] // [CD]
|BD| = 4 cm
2|AB| = 3|CD|
|DC| = 5 cm ise
|AD| = 20 cm ise
|AB| = x ka cm dir?
B
|AE| ka cm dir?
zm
C
ESEN YAYINLARI
zm
RNEK 91
a
a
m(ABC) = m(EDC)
RNEK 89
Yandaki ekilde
&
&
ABC + DEF
a
m(ABC) = 55
a
m(EDF) = 50 ise
a
m(DFE) =
ka derecedir?
zm
302
A
10
|AD| = 2 cm
|DE| = 5 cm
|EC| = 5 cm
D
E
50
55
B
Verilenlere gre |BE| = x ka cm dir?

zm
2
D
|AB| = 10 cm
Dnmlerle Geometri
Benzerlik zellikleri
RNEK 92
ABC geninde
Benzer genlerin alar karlkl olarak e, dier
btn elemanlar orantldr.
[DM] [AC]
[FL] [AB]
M
E
[EK] [BC]
3
D
|DF| = 4 cm
|EF| = 3 cm
F
a
&
&
a b c
ABC + DEF
= k , k: Benzerlik oran
= =
d e f
|BC| = 12 cm ise |AB| ka cm dir?

zm
I.
Karlkl kenarortaylarnn uzunluklar oran benzerlik oranna eittir.

A
D
ESEN YAYINLARI
Va Vb Vc
=
=
=k
Vd Ve Vf
RNEK 93
A
16
8
lik oranna eittir.

A
D
nA nB nC
=
=
=k
nD nE nF
D
B
II. Karlkl aortaylarnn uzunluklar oran benzer-
a
a
a
ABC geninde, m(BAD) = m(EBC) = m(ACF)
III. Karlkl yksekliklerinin uzunluklar oran benzerlik oranna eittir.

A
|AB| = 16 cm, |FE| = 5 cm ve |FD| = 8 cm ise
|AC| = x ka cm dir?
zm
B
ha hb hc
=
=
=k
hd he hf
IV. Benzer genlerin evreleri oran benzerlik oranna eittir.
evre (ABC)
=k
evre (DEF)
V. Benzer iki genin alanlar oran benzerlik orannn karesine eittir.
Alan (ABC)
= k2
Alan (DEF)
303
Dnmlerle Geometri
RNEK 94
RNEK 96
A
K
ABC bir gen
N
D
BD
MN
|AD| = |DB|
|AE| = |EC|
B
ekilde |AD| = |DC|, |KN| = |NL|, |AB| = 6 cm

&
&
|LM| = 4 cm ve ABC + LMK ise
katr?
Yukarda verilenlere gre
zm
A (ADE)
katr?
A (BCED)
ESEN YAYINLARI
zm
S
3S
RNEK 95
5S
|AB| = 6 cm, |BC| = 5 cm, |AC| = 4 cm olan ABC
Yanda verilen blgelerdeki alanlar oranna dikkat ediniz.
7S
geni ile |DE| = 4 cm olan DEF geni benzer ise

evre(DEF) ka cm dir?
zm
RNEK 97
Alanlar oran
oran nedir?
zm
304
9
olan benzer iki genin evreleri
16
Dnmlerle Geometri
Temel Orant Teoremi
RNEK 99
ABC ve ACD
Bir genin bir kenarna paralel olan bir doru,
genin dier kenarlarn farkl noktalarda keserse
genlerinde
bu kenarlar zerinde orantl paralar ayrr.
[EF] // [BC]
[FK] // [CD]
DE // [BC] ise
|AE| = 12 cm
AD
AE
=
DB
EC
|AK| = 9 cm
dir.
12
6
D
x
B
|KD| = 6 cm ise |EB| = x ka cm dir?

zm
ESEN YAYINLARI
A (ADE) | AE | A (ADE) | AD |
=
,
=
ve
A (EDC) | EC | A (DBE) | DB |
A(EDC) = A(DBE) olduundan,
AD
AE
=
DB
EC
elde edilir.
RNEK 100
ABC geninde
[DE] // [BC]
E
[DF] // [BE]
x
F
|AF| = 4 cm
RNEK 98
|EC| = 3 cm ise
ABC geninde
|FE| = x ka cm dir?
[DE] // [AC]
zm
|AD| = 6 cm
|DB| = 9 cm
|BE| = 12 cm ise
12
|EC| = x ka cm dir?
zm
305
Dnmlerle Geometri
zm
RNEK 101
ABC geninde
a
m( A) = 80
A
80
4
D
|AD| = 4 cm
|BE| = |DC| = 6 cm
B
|EC| = 9 cm ise
a
m(EDC) = ka derecedir?
ESEN YAYINLARI
zm
RNEK 103
ABCD drtgeninde
D
E, F, K, L kenar
orta noktalardr.
|AC| = 12 cm
|BD| = 8 cm
ise evre(EFKL)
ka cm dir?
zm
RNEK 102
ABCD drtgeninde
D
kenar orta noktala-
rnn birleimi ile
oluturulan EFKL
drtgeninin paralelkenar olduunu
gsteriniz.
306
ALITIRMALAR
2.
Aadaki ekillerde verilen uzunluk ve paralellik-
Aadaki genlerde verilenlere gre, x deer-
lere gre, x deerlerini bulunuz.
lerini bulunuz.
a.
a.
A
4
A
1
D
x
4
C
B
b.
b.
A
3
x
4
15
E
C
x
c.
c.
3
K
x
D
E
F
2
C
x
B
8
4
E
6
12
D
15
d.
E
3
ESEN YAYINLARI
1.
A
3
d.
F
2
A
2
E
x
C
D
B
e.
e.
D
8
E
4
A
C
10
6
F
x
B
307
Dnmlerle Geometri
3.
Yandaki ekilde
a
a
m(ABD) = m(DBC)
7.
C
x
ABC geninde
[DE] // [FK] // [BC]
|AB| = 9 cm
|AD| = |DF| = |FB|
16
|AD| = 6 cm
|BC| = 24 cm ise
12
|DB| = 12 cm ve
|FK| = x ka cm dir?
|BC| = 16 cm ise
24
|DC| = x ka cm dir?
8.
ABC geninde
[AB] [BC]
4.
[AB] [BC]
[DC] [BC]
[AE] [BD]
|AE| = 4 cm
10
4
E
|BC| = 12 cm
12
ESEN YAYINLARI
ABC dik geninde
9.
25
B
3|BK| = 2|KE|
|FC| = 8 cm ise
E
B 9 D
|AE| = |EC|
|EC| = 16 cm ise
ABC geninde
|AD| = |DB|
|BD| = 9 cm
|FE| = x ka cm dir?
[DF] [BE] = {K}
DEFK dikdrtgen
16
|BF| = x ka cm dir?
10.
6.
|BE| ka cm dir?
5.
ka derecedir?
|DC| = 10 cm ise
[ED] [DC]
a
m(BCD) = 25
&
&
ABC + CDE
a
ise m(BAC) =
75
B
50
C
B
F
a
&
&
ABC + DFE olmak zere, m(ABC) = 75 ve
a
a
m(DEF) = 50 ise m(BAC) = ka derecedir?
308
ABC geninde C, A, E dorusal

a
a
m(EAB) = m(ADB), |BD| = 9 cm, |DC| = 6 cm
ise |AC| = x ka cm dir?
DK GEN
DK GENLERDE METRK BAINTILAR
RNEK 104
ABC geninde
Bir dik gende hipotense ait ykseklik, geni
[AB] [AC]
birbirine ve kendisine benzer iki gene ayrr.
[AH] [BC]
|BH| = 1 cm
B
|HC| = 4 cm ise
&
&
&
ABC + HBA + HAC
B
|AH| = h , |AB| = c ve |AC| = b deerlerini bulunuz.

zm
a
a
m(ABC) = m(HAC) =
a
a
m(BAH) = m(BCA) =
a
a
a
m(BAC) = m(AHB) = m(AHC) = 90 olduundan,
& & &
ABC , HBA , HAC benzerdir. (A.A.A. benzerlii)
ESEN YAYINLARI
klid Bantlar
A
h2 = p.k
b
RNEK 105
ABC geninde
[AB] [BC]
[BH] [AC]
|BH| = 4 cm
B
|HC| = 8 cm ise
b2 = k.a
|AB| = c ka cm dir?
c2 = p.a
zm
HB
HA
&
&
HBA + HAC &
=
HA
HC
p h
h2 = p.k bulunur.
=
h k
AC
BC
&
&
ABC + HAC &
=
HC
AC
b = a b2 = k.a bulunur.
k b
AB
BC
&
&
ABC + HBA &
=
HB
BA
c = a c2 = p.a bulunur.
p c
RNEK 106
Yandaki ekilde
[AB] [AC]
[AB] [BD]
[AD] [BC]
|AE| = 6 cm
|EC| = 9 cm ise
6
B
x
D
|BD| = x ka cm dir?
309
Dnmlerle Geometri
zm
RNEK 108
ABC geninde
[AB] [AC]
[BE] [ED]
[AH] [BC]
B
|BD| = |DC|
|BE| = 2 cm ise |AB| = x ka cm dir?
zm
ABC geninde
a
a
m(ABE) = m(ABH)
a
a
m(HBD) = m(DBC)
4
H
[AC] [BH]
|AH| = 4 cm
ESEN YAYINLARI
RNEK 107
x
E
RNEK 109
ABD ve BCD
|HD| = 2 cm ise
dik genlerinde
|BD| = x ka cm dir?
[AF] [BD]
zm
[CE] [BD]
4
B
|AF| = 4 cm
|EF| = 6 cm
|CE| = 8 cm ise
|BE| |FD| ka cm dir?
zm
310
Dnmlerle Geometri
Pisagor Teoremi
RNEK 111
ABC geninde
Bir dik gende, hipotensn uzunluunun karesi,

dik kenarlarn uzunluklarnn kareleri toplamna
[AB] [BC]
eittir.
|AD| = |DC|
|AB| = 4 cm
|BD| = 3 cm ise
a
a2 = b2 + c2
|AC| = x ka cm dir?
zm
b2 = p.a
c2 = k.a
+
b2 + c2 = p.a + k.a
k
h
b2 + c2 = (p + k) .a
\
a
b2 + c2 = a2 bulunur.
ESEN YAYINLARI
RNEK 112
Yandaki ekilde
[AB] [AD]
|AD| = 12 cm ise
ABC geninde
[AH] [BC]
|BC| = x ka cm dir?
x
13
|CD| = 7 cm ise
|AB| = 13 cm
12
[BC] [CD]
|AB| = 5 cm
RNEK 110
zm
|BH| = 5 cm
|HC| = 16 cm ise
16
|AC| = x ka cm dir?
zm
311
Dnmlerle Geometri
zm
kR
olmak zere, kenar uzunluklar;
3k , 4k , 5k
5k , 12k , 13k
8k , 15k , 17k
7k , 24k , 25k
olan genler birer dik gendir.
RNEK 114
Bu genlere verilen aadaki rnekleri inceleyiniz.
ABC geninde
5
10
15
20
12
12
[AB] [BC]
|BD| = |DC|
16
13
26
10
12
24
17
39
36
|AC| = 6 cm ise
|AB| = x ka cm dir?
zm
34
16
15
30
25
15
ESEN YAYINLARI
|AD| = 4 cm
50
14
24
48
RNEK 113
A
RNEK 115
Yandaki ekilde
12
[AB] [BC]
[DC] [BC]
|AB| = 2 cm
Yukarda verilenlere gre, |AD| + |AE| + |AC|
|DC| = 3 cm
toplam ka cm dir?
|BC| = 12 cm ise |AD| ka cm dir?
312
12
3
D
Dnmlerle Geometri
zm
A
a.h = b.c
C
a
ABC geninde, [AB] [AC] ve [AH] [BC] olduundan,

BC . AH
2
AB . AC
Alan (ABC) =
2
Alan (ABC) =
RNEK 116
olarak bulunur.
Yandaki ekilde
1
E
[DC] [CB]
|AD| = |DE|
|CE| = 1 cm
ESEN YAYINLARI
[DA] [AB]
_
b
b
` |BC|.|AH| = |AB|.|AC|
b
b
a.h = b.c
a
|EB| = 3 cm ise |AB| = x ka cm dir?

RNEK 117
zm
ABC geninde
[AB] [AC]
3
[AH] [BC]
4
h
|AB| = 3 cm
B
|AC| = 4 cm ise
|AH| = h ka cm dir?
zm
313
Dnmlerle Geometri
[AH] [BC]
|AB| = c , |AC| = b
c
B
ABC geninde
1
1
1
=
+
h2 b2 c2
|BD| = x , |DC| = y ise
C
a
B
c2 + y2 = b2 + x2
olur.
a.h = b.c h = b.c

a
1 = a
h b.c
c2 = |AH|2 + |BH|2
2
12 = 2a 2 , (a2 = b2 + c2)
h
b .c
2
12 = 12 + 12
h
c
b
ESEN YAYINLARI
A
H
Pisagor teoremi uygulanarak elde edilebilmektedir.
RNEK 119
ABC geninde
|AB| = 4 cm
zm
Grld gibi, yukarda verilen bant 4 kez
bulunur.
[AB] [BC]
|BC| = a ka cm dir?
/ 1
c2 + y2 = b2 + x2 elde edilir.
RNEK 118
|BH| = 3 cm ise
b2 = |AH|2 + |HC|2
y = |DH| + |HC|
+
c2 x2 b2 + y2 = 0
2
2
12 = 2b 2 + 2c 2
h
b .c
b .c
[BH] [AC]
/ 1
12 = b 2+ c2
h
b .c
ABC geninde
x2 = |DH|2 + |BH|2
[AH] [BC]
B
|AB| = 4 cm
|DC| = 5 cm
|AC| = 6 cm ise
|BD| = x ka cm dir?
zm
314
Dnmlerle Geometri
zm
A
30
A
45
2x
xv3
xv2
x
60
B
45
B
ABC ekenar geninde
[AH] [BC] ise
30 30
2x
|BH| = |HC| = x ve
a
a
m(BAH)=m(HAC) = 30 dir.
2x
h
60
&
|AH| = h ise AHC de
Pisagor teoremine gre,

RNEK 121
ESEN YAYINLARI
h2 + x2 = (2x)2 h2 + x2 = 4x2
h2 = 3x2
h = v3x bulunur.
ABC geninde
a
m(BAC) = 30
a
m(ACB) = 45
30
x
|BC| = 4v2 cm ise
ABC ikizkenar dik geninde
|AC| = x ka cm dir?
45
|AB| = |BC| = x ve |AC| = y
zm
45
B
4v2
ise Pisagor teoremine gre,

y2 = x2 + x2 y2 = 2x2
45
C
y = v2x bulunur.
RNEK 120
ABC geninde
a
m(ABC) = 60
a
m(ACB) = 45
|AB| = 6 cm ise
60
|AC| = x ka cm dir?
45
C
315
Dnmlerle Geometri
RNEK 122
A
ABC geninde
[AB] [CD]
[BE] [AC]
|BC| = 4.|AH|
75
15
|AD| = 4 cm
|AE| = 5 cm
|BD| = 6 cm ise
D
C
4h
|EC| = x ka cm dir?
A
15
zm
2h
30
15
2h
75
2h
a
a
m(BAD) = 15 m(ADC) = 30 dir.
&
ADH (30-60-90 geni) olup,
ESEN YAYINLARI
|AH| = h |AD| = 2h dr. O halde,
RNEK 123
ABC geninde
RNEK 124
|DC| = x ka cm dir?
Yandaki ekilde
[AB] [BC]
a
m(CAD) = 15
a
m(ADB) = 45
|AD| = 2v2 cm ise
|AD| = |BD| = |DC| = 2h |BC| = 4h olur.
[AB] [AD]
15
[BD] [DC]
2v2
45
B
[AH] [BD]
a
m(ABD) = 15
15
|AH| = 2 cm
|DC| = 4 cm ise |BC| = x ka cm dir?
zm
zm
316
Dnmlerle Geometri
RNEK 125
RNEK 127
ABC geninde
ABC geninde
[AB] [AC]
[EF] [BC]
[DE] // [BC]
a
m(ACB) = 15
[AB] [AC]
a
m(ACB) = 22,5
2
15
|AB| = 2 cm ise
22,5
|AC| = x ka cm dir?
|DE| = 4 cm ve |EF| = 2 cm ise |BC| ka cm dir?
zm
ESEN YAYINLARI
zm
RNEK 126
RNEK 128
ABC geninde
ABC geninde
[AB] [AC]
a
m(ACB) = 15
|AB| = 2 cm ise
|AC| = x ka cm dir?
zm
[AC] [BC]
x
|BE| = |EC|
|BD| = 2 cm
15
|AD| = 6 cm ise
x
E
|DE| = x ka cm dir?
zm
317
Dnmlerle Geometri
zm
RNEK 129
ABC geninde
[AC] [BC]
a
a
m(BAD) = m(DAC)
a
m(BDE) = 15
|BD| = 4 cm
x
E
15
|DC| = 2 cm ise
|ED| ka cm dir?
zm
RNEK 131
ESEN YAYINLARI
ABC geninde
[AH] [BC]
a
a
m(ABC) = m(HAC)
|AC| = 8 cm ise
zm
ABC geninde
[DC] [BC]
|AD| = |DB|
10
|BC| = 6 cm
x
|AC| = 10 cm ise
|DC| = x ka cm dir?
318
8
x
|AB| = 6 cm
|AH| = x ka cm dir?
RNEK 130
ALITIRMALAR
2.
Aadaki dik genlerde verilenlere gre, x de-
Aadaki dik genlerde verilenlere gre, x de-
erlerini bulunuz.
erlerini bulunuz.
a.
a.
A
2
b.
b.
17
10
c.
A
4
H
x
ESEN YAYINLARI
1.
c.
d.
d.
10
6
4
B
e.
e.
x+5
6
B
6
C
30
B
319
Dnmlerle Geometri
4.
Aadaki dik genlerde verilenlere gre, x deerlerini bulunuz.
Aadaki dik genlerde verilenlere gre, x deerlerini bulunuz.
a.
a.
A
75
x
E
2v2
45
C
B
b.
b.
22,5
C
45
15
x
c.
A
135
6v2
10
ESEN YAYINLARI
3.
c.
30
12
d.
45
x
d.
3
H
15
B
x
30
B
e.
e.
6
4
4
7
15
B
H
x
320
TALES, MENELAUS ve SEVA TEOREMLER

I. Tales Teoremi
II. Tales Teoremi
En az paralel doru, iki keseni uzunluklar oran-
Kesien iki doru, paralel iki doru tarafndan ke-
tl paralara ayrr.
sildiinde oluan genlerin karlkl kenar uzunluklar orantldr.
d1
A
d2
F
d4
AB
DE
=
BC
EF
d3
AB
AC
BC
=
=
DE
CE
CD
dir.
olur.
D
d5
d4
d1
E
d2
K
C
d2
d3
A
[DC] [BE] = {K}
d3
d1 // d2 ise
C
... I
DK
DE
=
KC
EF
... II
ESEN YAYINLARI
d5
AB
DK
=
[AD] // [BK]
BC
KC
[KE] // [CF]
AB
AC
BC
=
=
AD
AE
DE
d1
olsun.
d4
d1 // d2 ise
d1
d1 // d2 // d3 ise
D
d3
d4
AB
DE
=
I ve II den
BC
EF
olur.
d2
bulunur.
d1
d1 // d2
d2
RNEK 132
d3
d1 // d2 // d3
A
olmak zere,
ekilde verilenlere
gre |EF| = x
ka cm dir?
3
C
d1
3
E
d2
x
F
d3
d4
a
a
m(ACB) = m(DCE) =
(ters alar)
a
a
m(BAC) = m(CED) =
(iters alar)
a
a
m(ABC) = m(CDE) =
(iters alar)
&
&
olduundan, ABC + EDC dir. (A.A.A. benzerlii)
zm
O halde,
AB
AC
BC
=
=
DE
CE
CD
olur.
Dierinin ispatn da benzer ekilde siz yapnz.
321
Dnmlerle Geometri
RNEK 133
RNEK 135
ABC geninde
[BE] [DC] = {F}
[DE] // [BC]
D
|AE| = 6 cm
K
E
|DF| = 3 cm
|FC| = 5 cm ise
dir?
ESEN YAYINLARI
RNEK 134
ABCD drtgeninde
[DC] // [EF] // [AB]
|AB| = 13 cm ise
|EF| = x ka cm dir?
zm
322
3|DE| = 2|AC| ve |BD| = 12 cm ise |DC| = x ka cm
zm
|EA| = 3 cm
zm
|DC| = |DE| = 5 cm
ABC geninde [DE] // [CA], |AF| = 3|KF|
|EC| = x ka cm dir?
12
5
E
3
A
13
Dnmlerle Geometri
Menelaus Teoremi
RNEK 137
ABC geninde
[AD] [BE] = {F}
Bir d dorusu ABC geninin [BC], [AC] ve

[AB] kenarlarn (veya uzantlarn) srasyla D, E,
|BD| = |CD| ise
CE
oran nedir?
EA
DC . BF . AE
=1
DB FA EC
|AF| = |FD|
F noktalarnda kestiinde;
zm
olur.
B
C
A
d
k
F
k // [AB]
E
T
C
DC
CT
&
&
DCT + DBF
=
DB
BF
..... I
CT
EC
&
&
TCE + FAE
=
FA
AE
..... II
ESEN YAYINLARI
I ve II eitlikleri taraf tarafa arplrsa,

DC . BF . AE
= 1 elde edilir.
DB FA EC
RNEK 138
ABC geninde
A
1
[FD] [BD] = {D}

RNEK 136
x
E
|AF| = 1 cm
Yandaki ekilde
|BC| = |CD|
F
|BF| = 3|FA|
|BF| = |CD| = 2 cm
6
|BC| = 3 cm
E
|DE| = 4 cm ise |EF| = x ka cm dir?
|AE| = 6 cm ise
zm
zm
|EC| = x ka cm dir?
B
323
Dnmlerle Geometri
RNEK 139
RNEK 140
ABC geninde
A, C, D ve F, E, D
x
E
|AF| = |FB|
x
|FE| = |ED|
4
|BE| = 6 cm ise
a
a
a
Yukardaki ekilde, m(EDC) + m(ACD) = m(DEB)
|EC| = x ka cm dir?
|EB| = 3 cm , |DB| = 4 cm , |BC| = 5 cm ve
zm
|AC| = 8 cm ise |AE| = x ka cm dir?
ESEN YAYINLARI
zm
324
dorusaldr.
8
3
Dnmlerle Geometri
Seva (Ceva) Teoremi
RNEK 142
ABC geninde
[AD] [BE] [CF] = {P}
Bir ABC geninin kelerinden geen ve genin iinde bir P noktasnda kesien dorular [BC],
[AD] aortay
[AC] ve [AB] kenarlarn srasyla D, E ve F nok-
talarnda kesiyorsa;
E
P
|BD| = 5 cm
|DC| = 4 cm
5
|AE| = |EC| = 6 cm ise
|BF| = x ka cm dir?
E
AF BD CE
=1
FB DC EA
zm
olur.
ABD geninde Menelaus teoreminden,

CD BF AP
=1
CB FA PD
ESEN YAYINLARI
..... I
ADC geninde Menelaus teoreminden,

BD CE AP
=1
BC EA PD
..... II
I ve II eitlikleri taraf tarafa blnrse,
RNEK 143
ABC geninde
AF BD CE
=1
FB DC EA
G arlk merkezidir.
Verilenlere gre,
elde edilir.
|DG| = x ka cm dir?
2
B
K
3
G
F
E
zm
RNEK 141
ABC geninde
[AD] [BE] [CF] = {P}
|BF| = |BD| = |AE| = 2 cm

|AF| = 3 cm
x
2
P
4
|EC| = 4 cm ise
B
|DC| = x ka cm dir?
zm
325
ALITIRMALAR
1.
ABC geninde
5.
G arlk merkezi
D
[CD] [EF] = {G}
|AF| = 4 cm
|BE| = |ED|
|BF| = |BC| = 6 cm
ise |AE| = x
|AF| = x ka cm dir?
2.
|DB| = |DF|
|CF| = 6 cm ise
Yandaki ekilde
|AB| = |AC|
ka cm dir?
6.
ABC geninde
[AD] aortay
|AF| = |FD|
30
|BD| = 2.|DC|
B
|AB| = 30 cm ise
ABC geninde, [ED] // [AC], |EK| = 6 br
|EC| = x ka cm dir?
ESEN YAYINLARI
ALC ve DKE
7.
ABC geninde
|AE| = |EC|
[AC] // [DE]
|BC| = |CD|
|AB| = 4 br
|FE| = 2 cm ise
|DE| = x ka cm dir?
|DE| = 2 br ise
AK
LE
nedir?
8.
A
4
F
4.
ABC geninde
|BE| = 3.|BF| ise

BC
oran nedir?
BD
326
|AE| = |EC|
E
E
2
ABC geninde, [AD] [BE] [CF] = {K}
|AF| = |CD|, |AE| = 4 cm, |BF| = 3 cm

B
[BD] [FD] = {D}
genlerinde
|BC| = 3 br
|KC| = 8 br, |BD| = 12 br ise |DC| ka birimdir?
3.
|CE| = 2 cm ise |BD| = x ka cm dir?
GENN YARDIMCI ELEMANLARININ, EMBERLERNN,

ELERNN ve BENZERLERNN ZLMES
Pergelimizi |CD| kadar ap, P merkezli bir yay
TEMEL ZMLER
I.
izelim. Bu yayn daha nce izilen yayla kesiti-
Bir doru parasna eit uzunlukta bir doru
i nokta M olsun. M ile K y birletirdiimizde
paras izelim:
AOB asna e olan MKP asn izmi oluruz.
Doru parasnn uzunluu cetvel ile llerek,

cetvelle bir baka yere ayn uzunlukta doru par-
III. Verilen bir ann aortay dorusunu izelim:
as izilebilir.
A
A
K
10
11 12
B
O
Pergelin bir ucu A noktasna dier ucu B noktasna gelecek ekilde alr. Pergelin akl bozul-
Verilen a AOB as olsun. Pergelimizi yeterli
madan sivri ucu herhangi bir A noktasna kona-
bir aralkta ap, sivri ucunu O noktasna koya-
rak daire izilir. A ile daire zerindeki herhangi bir
rak O merkezli KL yayn izelim.
nokta birletirilerek [AB] ye e olan bir doru par-
Pergelimizin akln deitirmeden, sivri ucunu
as izilebilir.
ESEN YAYINLARI
srasyla K ve L noktalarna koyup, K ve L
merkezli yaylar izelim.

Bu yaylarn kesim noktas olan P noktasn O
kesi ile birletirdiimizde [OP, verilen ann
aortay olur.
IV. Bir doru parasnn orta dikme dorusunu

izelim:
II.
Bir aya e a izelim:

C
A
M
A
O
r
D
Verilen a AOB olsun.

nce bir [KL izeriz.
Pergelimizi a birim ap O merkezli bir ember
yay izelim. Bu yayn AOB asnn kenarlarn
kestii noktalar C ve D olsun.
Pergelimizin akln bozmadan K merkezli bir
ember yay izip bu yayn [KL n kestii nokta-
Pergelimizi |AB| nn yarsndan fazla aarak r

birim yarapl, A ve B merkezli yaylar izelim.
Bu yaylarn kesim noktalar olan C ve D noktalarn birletirdiimizde elde edilen CD dorusu,
[AB] nn orta dikmesidir.
ya P diyelim.
327
Dnmlerle Geometri
V.
VII. Bir genin evrel emberini izelim:
Doru zerindeki bir noktadan bu doruya dik bir

doru izelim:
A
B
genin kenar orta dikmelerinin kesitii nokta

Verilen doru l ve bu doru zerindeki nokta A
evrel emberin merkezidir. ABC geninde ke-
olmak zere A merkezli bir ember yay izelim.
nar orta dikmelerin kesitii noktaya pergelin siv-
Bu yayn l dorusunu kestii noktalar K ve L
ri ucu konur, dier ucu genin herhangi bir ke-
olsun.
sine gelecek ekilde alr ve ember izilir.
K ve L merkezli, e yarapl iki ember yay izelim. Bu yaylarn kesim noktas olan B noktas
ile A noktasn birletirirsek l dorusuna A
VIII. Bir genin i teet emberini izelim:
noktasnda dik olan BA dorusunu izmi olu-
ESEN YAYINLARI
ruz.
genin i aortaylarnn kesim noktas i teet

emberin merkezidir. teet emberin merkezinden genin herhangi bir kenarna dik izilir.
Pergel i teet emberin merkezine yerletirilir ve
VI. Bir doruya dndaki bir noktadan dikme izelim:
kenara izilen dik izginin kenar kestii noktalar

kadar alarak i teet ember izilir.
GEN ZMLER
dorusunu kestii noktalar K ve L olsun.
Bir ABC geninin temel elemanlar;

a a a
[AB], [BC], [AC] kenarlar ile A , B , C alardr.
K ve L merkezli e yarapl iki ember yay i-
Ayn genin yardmc elemanlar
A merkezli bir ember yay izelim. Bu yayn l
zelim. Bu yaylarn kesim noktas olan B noktas

ile A noktasn birletirirsek l dorusuna A
noktasnda dik olan AB dorusunu izmi oluruz.
328
ha, hb, hc, Va, Vb, Vc, nA, nB, nC dir.

En az biri uzunluk olmak zere, herhangi eleman
bilinen geni pergel ve cetvel kullanarak izebiliriz.
Dnmlerle Geometri
I.
III. ki kenar uzunluu ile bu kenarlar arasnda kalan
kenar uzunluu verilen geni izelim:
asnn ls verilen geni izelim:
A
b
b
a
taslak gen
izim
taslak gen
izim
geni izmek iin yaplan ilemler adm adm

aada verilmitir.
Cetvelle, uzunluu a birim olan [BC] izilir.
Pergel, |AB| = c birim alarak B merkezli
Temel izimden yararlanarak C as [BC]

zerine tanr.
ember yay izilir.
[CD n kesen bir yay izilir.
Pergel, |AC| = b birim alarak C merkezli
Yayn [CD] n kestii nokta genin A kesidir.
ember yay izilir.
Pergel, |AC| = b birim alarak C merkezli
Dolaysyla, ABC geni izilmi olur.
izilen iki yayn kesim noktas genin A

kesidir.
ABC geni izilmi olur.
ESEN YAYINLARI
IV. ki kenar uzunluu ile bu kenarlar arasnda
A noktas ile B ve C noktalar birletirilerek
olmayan bir asnn ls verilen geni

izelim:
A
II.
Bir kenar uzunluu ve iki asnn ls verilen
A
P
taslak gen
Temel izimden yararlanarak C as [BC]
izim
zerine tanr.
taslak gen
geni izelim:
C
izim
Pergel, |AB| = c birim kadar alarak, B merkezli [CD n kesen bir yay izilir.
Yayn [CD] n kestii nokta genin A kesidir.

geni izmek iin yaplan ilemler aada adm
adm verilmitir.
Temel izimden yararlanarak B ve C ala-
yarapl ember;
r [BC] zerine tanr.
[CD n farkl iki noktada keserse, iki ayr gen
[BP ve [CK nn kesim noktas genin A
izilir. [CD na teet olursa, bir gen izilir.
kesidir.
[CD n kesmezse gen izilemez.
c < a olmas durumunda, B merkezli ve c birim
c > a olmas durumunda, bir gen izilir.

329
Dnmlerle Geometri
BAZI YARDIMCI ELEMANLARI VERLEN
|BC| = a olacak ekilde [BC] izilir.
GENLERN ZM
a
I. a, m( B) ve b + c elemanlar verilen ABC
ber izilir.
b+c
A
Bu emberlerin l dorusunu kestii nokta-
lar A ve A keleridir.
taslak gen
[BC] nn orta noktas olan D noktas iaretlenerek D merkezli Va birim yarapl em-
k dorusuna ha birim uzaklktaki noktalarn

geometrik yeri olan l dorusu izilir.
genini izelim:
D
Bir k dorusu ve bu doru zerinde,
A, B, C ve A, B, C noktalar birletirilir.
Bylece ABC ve ABC genleri izilmi olur.
izim
geni izmek iin srasyla aadaki ilemler
ha < Va ise, yukardaki gibi iki gen izilebilir.
yaplmaldr.
ha = Va ise, bir gen izilir.
Bu gen ikizkenardr.
|BC| = a olacak ekilde [BC] kenar ile

a
a
m(FBC) = m( B) = olacak ekilde [BF n
ha > Va ise, gen izilemez.
Pergelimizi |BD| = b + c kadar ap BF nn D noktasnda kesen, B merkezli bir yay

izilir.
B, C ve D noktalar birletirilerek BCD -
ESEN YAYINLARI
izilir.
III. a, b ve hb elemanlar verilen ABC genini
izelim:
A
b
geni izilmi olur.
hb
[CD] nin orta dikmesi izilir.
Bu dikmenin [BD] kenarn kestii nokta genin
hb
taslak gen
izim
A kesidir. (nk, |AC| = |AD| = b dir.)
Bylece ABC geni izilmi olur.
Cetvelle, |AC| = b birim olacak ekilde [AC]

izilir.
II.
a, ha ve Va elemanlar verilen ABC genini
noktalarn geometrik yeri olan l dorusu i-
izelim:
zilir. ( [AC] // l )
ha
AC doru parasna hb birim uzaklktaki
taslak gen
Va
C merkezli ve a birim yarapl ember ya-
Yayn l dorusunu kestii nokta genin B k-
Va
y izilir.
ha
Va
izim
esidir.
a = hb ise, C merkezli a birim yarapl em-
geni izmek iin srasyla aadaki ilemler
ber, l dorusuna teet olur. Dolaysyla bir -
yaplmaldr.
gen izilir.
330
GENLERLE OLUTURULMU DESENLER

3.
Aada ekenar gen zerinde geometrik yer izimleri yaplarak oluturulmu desen tasarm rnekleri verilmitir. nceleyiniz.
1.
II
II
III
IV
ESEN YAYINLARI
4.
II
III
IV
2.
II
5.
III
IV
II
III
IV
331
Dnmlerle Geometri
7.
Dzlem zerinde ABC ekenar geninin arlk
ABC ekenar gen ve G arlk merkezi olmak
merkezi G olmak zere, doru paralarn kulla-
zere; [AB], [BC], [AC], [AG], [BG] ve [CG] yi 7 e
narak yaplan aadaki desen tasarmn incele-
paraya blerek elde edilmi aadaki deseni
yiniz.
inceleyiniz.
A
[AG], [BG] ve [CG] yi

7 e paraya blelim.
G
G
B
[AG] ve [BG] zerindeki noktalar ekildeki

gibi birleterelim.
Ayn ekilde
[AG] ile [CG] ve
[BG] ile [CG] zerindeki
noktalar da ekildeki
gibi birletirelim.
ESEN YAYINLARI
6.
8.
Ekenar genin iine izilen ve eit paralara
[AB], [BC] ve [AC]
blnen eriler kullanlarak yaplm olan
silindiinde yandaki
aadaki desen tasarmn inceleyiniz.
gibi bir desen elde edilir.
II
III
IX
Bu deseni arlk
merkezi etrafnda 60
evirerek kopyalarsak
aadaki gibi yeni bir
desen elde edebiliriz.
332
teleme, Dnme, Yansma

ve Homoteti Dnmleri
TEST 1
1.
5.
T : R2 R2
P(2, 4) noktasnn M(1, 1) merkezli ve 3 oranl

homoteti dnm nedir?
(x, y) (x 3, y + 1)
telemesi ile grnts (1, 2) olan nokta aa-
A) (6, 8)
dakilerden hangisidir?
A) (2, 1)
D) (9, 9)
B) (2, 0)
D) (1, 1)
B) (8, 9)
C) (9, 10)
E) (8, 10)
C) (2, 1)
E) (0, 1)
6.
A(4, 3) noktasnn orijin etrafnda ve pozitif ynde

as kadar dnmesi ile A(3, 4) noktas olu-
2.
P(v3, 1) noktas orijin etrafnda ve pozitif ynde
tuuna gre, ka derecedir?
60 dndrlrse elde edilen P noktasnn koordinatlar ne olur?

B) (v3, 1)
D) (0, v3)
B) 240
C) 225
D) 210
E) 180
C) (0, 1)
ESEN YAYINLARI
A) (1, v3)
A) 270
E) (0, 2)
7.
A(2, 2) noktas orijin etrafnda ve pozitif ynde

30 dndrlrse elde edilen nokta aadakiler-
3.
P(2, 1) noktasnn M(1, 3) noktasna gre yans-
den hangisi olur?
mas olan nokta aadakilerden hangisidir?

A) (1, 7)
B) (1, 7)
D) (0, 7)
4.
C) (0, 6)
E) (0, 8)
B) (v3 1, v3 1)
C) (v3 1, v3 + 1)
D) (v3 + 1, v3 + 1)
E) (v3 1, v3 + 1)
Dzlemde A(2, y) noktasnn 2x y + 1 = 0 dorusuna gre yansmas kendisine eit ise y katr?
A) 3
A) (v3 + 1, v3 1)
8.
Aadaki denklemlerden hangisi herhangi bir R

dnmesine gre ayn kalr?
A) x + y = 1
B) 4
C) 5
D) 6
E) 7
B) x y = 1
D) (x 1)2 + y2 = 1
C) x = y2
E) x2 + y2 = 1
333
Dnmlerle Geometri
9.
Dik koordinat sisteminde A(1, 3) noktasnn
1
oranl
2
homoteti dnm A(4, 1) ise (x, y) nedir?
13. A(2, 3) noktasnn B(x, y) merkezli ve
u = (2, 2) teleme vektr dorultusunda te-
lenmii olan nokta aadakilerden hangisidir?

A) (1, 0)
B) (1, 1)
D) (0, 1)
A) (3, 5)
C) (1, 2)
B) (5, 6)
D) (5, 3)
E) (1, 1)
C) (6, 5)
E) (3, 4)
14.
y
C
D
B
x
10. P( v3, 1) noktas orijin etrafnda ve saat ynnde 120 dndrlrse elde edilen P noktasnn
koordinatlar ne olur?
B) (1, v3)
A) (v3, 1)
Yukarda koordinat dzleminde verilen ABCD

drtgeninin orijin etrafnda saat ynnde 180
E) (1, v3)
dndrlmesiyle oluan drtgen ABCD ise C
ESEN YAYINLARI
D) (0, 2)
C) (1, v3)
kesinin koordinatlar aadakilerden hangisidir?

A) (2, 5)
B) (2, 5)
D) (5, 2)
C) (2, 5)
E) (5, 2)
11. A(3, 2) noktasnn O(a, b) noktasna gre yans15. P(a, 3) noktasnn y = x dorusuna gre yans-
mas A(1, 4) olduuna gre, a + b katr?
ma dnm P(b, 1) ise a + b katr?

A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
E) 6
A) 5
B) 4
C) 3
D) 2
E) 1
16. f: R2 R2
(x, y) (y, x)
12. P(x, y) noktasnn x + y + 2 = 0 dorusuna gre
eklinde tanml hareket aadakilerden hangisidir?
simetrii olan noktann koordinatlar aadakiA) Dnme merkezi orijin ve R45
lerden hangisidir?
A) (y 2, x 2)
B) (y + 2, x + 2)
C) (x 2, y + 2)
D) (x 2, y 2)
B) Dnme merkezi orijin ve R60

C) Dnme merkezi orijin ve R90
D) Dnme merkezi orijin ve R120
E) (x 2, y 2)
1.A
334
2.E
3.D
4.C
E) Dnme merkezi orijin ve R180

5.E
6.A
7.B
8.E
9.B
10.A
11.C
12.A
13.C
14.B
15.D
16.C
teleme, Dnme, Yansma

ve Homoteti Dnmleri
TEST 3
1.
5.
P(2, 3) noktas ve u = (2, 1) ile v = (1, 4) te-
A(2, 3) noktasnn x = 1 ve x = 7 dorularna
leme vektrleri iin (T) o (T)(P) deeri aa-
gre yansmalarnn bilekesinin koordinatlar
dakilerden hangisidir?
aadakilerden hangisidir?
A) (2, 6)
B) (1, 7)
D) (2, 8)
C) (1, 8)
A) (9, 3)
E) (3, 9)
B) (10, 3)
D) (12, 3)
6.
C) (11, 3)
E) (13, 3)
A(1, 2) noktasnn M(0, 1) merkezli ve oranlar

1
olan homoteti dnmlerinin bilekesi
2
6 ile
2.
A(3, 2) noktas orijin etrafnda ve negatif ynde

(saat ynnde) 90 lik a ile dndrlrse elde
A) (3, 6)
edilen A noktasnn koordinatlar aadakiler-
D) (4, 8)
den hangisidir?
A) (2, 3)
B) (3, 8)
B) (3, 2)
C) (4, 6)
E) (3, 8)
C) (3, 2)
E) (2, 3)
7.
ESEN YAYINLARI
D) (2, 3)
B
C
A
X
D
3.
P(3, 4) noktasnn y = 1 dorusuna gre simetri-
Yukarda verilen ABCD drtgeninin X eksenine
i aadakilerden hangisidir?
gre yansmas alndnda grntsnn ke

noktalarndan biri aadakilerden hangisi deil-
A) (3, 2)
B) (3, 3)
D) (3, 0)
C) (3, 1)
dir?
E) (4, 3)
A) (1, 1)
B) (4, 2)
D) (1, 4)
8.
4.
C) (2, 3)
E) (2, 3)
Bir ABC geninin x eksenine gre simetrii olan
Dzlemde A(v3, 1) noktas orijin etrafnda ve po-
gen ABC dr. A noktasnn koordinatlar
zitif ynde as kadar dndrlerek A(2, 0)
(2, 3) olduuna gre A noktasnn koordinatlar
noktas elde ediliyor.
Buna gre, ka derecedir?
A) (3, 2)
A) 75
B) 90
C) 120
D) 135
E) 150
B) (2, 3)
D) (2, 3)
C) (3, 2)
E) (2, 3)
337
Dnmlerle Geometri
9.
13. A(1, 2) noktasnn x y + 1 = 0 ve
A(1, 2) ve B(4, 3) olmak zere, [AB] doru paras B noktasnn etrafnda ve pozitif ynde 90
x + y + 2 = 0 dorularna gre yansmasnn bi-
dndrlrse A noktasnn koordinatlar aa-
lekesinin koordinatlar nedir?
dakilerden hangisi olur?

A) (1, 2)
A) (4, 2)
B) (4, 1)
D) (5, 1)
C) (5, 0)
B) (1, 3)
D) (2, 2)
C) (2, 3)
E) (2, 1)
E) (3, 6)
10. Dik koordinat sisteminde P(2, 1) noktas verili-
14. Aadaki noktalardan hangisinin M(0, 1) mer-
yor. Bu noktann (T(1, 3)) o (R90) dnme-tele-
kezli ve 4 oranl homoteti dnm (4, 3) nokta-
me bileke dnm altndaki grnts nedir?
sdr?
A) (1, 5)
B) (4, 1)
B) (1, 1)
D) (1, 1)
E) (2, 4)
C) (1, 0)
E) (2, 1)
ESEN YAYINLARI
D) (2, 5)
A) (1, 0)
C) (1, 4)
15. A(4, 2) noktasnn orijin etrafnda ve pozitif

11. A(0, 2) noktasnn x + y + 2 = 0 dorusuna gre
ynde 90 dndrlmesiyle oluan nokta B ol-
simetrii olan noktann koordinatlar aadakiler-
sun. B nin M(1, 2) merkezli ve 3 oranl homote-
den hangisidir?
ti dnm nedir?
A) (4, 2)
B) (2, 1)
D) (4, 2)
C) (2, 1)
A) (6, 12)
E) (2, 4)
B) (8, 14)
D) (6, 16)
C) (8, 16)
E) (10, 18)
12. A(3, 4) noktas orijin etrafnda ve pozitif ynde
16. A(2v3, 2) noktasnn orijin etrafnda ve pozitif
ka derece dndrlrse A( 4, 3) noktas elde
ynde ka derece dndrlmesiyle ikinci blge-
edilir?
deki A(n, 2v2) noktas elde edilir?
A) 45
1.C
338
2.D
B) 60
3.A
C) 90
4.E
D) 120
5.B
6.B
A) 75
E) 150
7.E
8.B
9.C
10.D
B) 90
11.A
12.C
C) 105
13.C
D) 120
14.A
E) 135
15.C
16.C
erit Sslemeleri, Kaplamalar

ve Fraktal
TEST 4
1.
Aadaki
izimlerin
hangisinde
4.
telemeli
yansma vardr?
A)
Aadaki erit sslemelerinin hangisinde balang motifi oluturulurken yalnzca yar dnme
B)
dnm uygulanmtr?
C)
D)
E)
A)
B)
C)
D)
E)
2.
Aadakilerden hangisinde orijine gre simetri
A)
B)
x
D)
C)
x
E)
5.
Balang ekli
Buna gre, bu motiflerde kullanlan izometrik

dnmlerin hangisi dorudur?
Balang Motifi
olan erit sslemele-
rinin balang motifleri aada verilmitir.
3.
ESEN YAYINLARI
yoktur?
zometrik Dnm
A)
teleme
B)
dikey yansma
C)
yatay yansma
D)
telemeli yansma
E)
yar dnme
Aadaki ekillerin hangisinde dierlerinden

farkl bir dnm kullanlmtr?
A)
B)
D)
C)
E)
339
Dnmlerle Geometri
6.
9.
Aadakilerden hangileri fraktaldr?

I.
Balang
1. Adm
2. Adm
lk iki adm verilen fraktaln balangtaki em-
II.
berinin yarap 16 cm dir.

Buna gre, drdnc admda oluan en kk
emberin yarap ka cm olur?
A)
III.
A) Yalnz I
B) Yalnz II
D) II ve III
1
4
B)
1
2
C) 1
E) 4
C) Yalnz III
E) I, II ve III
10.
ESEN YAYINLARI
ekil I
7.
1. Adm
D) 2
2. Adm
ekil II
Yukardaki birinci ekilde 1. adm verilen fraktaln, ikinci ekilde kanc adm verilmitir?
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
E) 7
3. Adm
Yukarda verilen fraktaln altnc admnda ka

tane Y harfi bulunur?
C) 56
D) 42
11.
E) 31
1 br
3 br
Balang
1 br
1 br
B) 63
1 br
A) 96
1 br
1. Adm
8.
2. Adm
3. Adm
Yukarda bir fraktaln balang ekli ve ilk

Balang
1. Adm
adm verilmitir.
2. Adm
Buna gre, nc admdaki doru paralarnn
Yukarda verilen fraktaln drdnc admnda
uzunluklar toplam ka birimdir?
ka tane taral gen vardr?

A) 32
1.A
340
B) 34
2.C
C) 36
3.D
D) 38
4.E
A) 5
E) 40
5.D
6.D
7.B
B)
25
9
8.E
C)
25
3
9.C
D)
125
9
10.C
E)
625
27
11.D
TEST 7
1.
Benzerlik
ABC geninde
4.
[AF] [DE] = {K}
[DE] // [AC]
|BF| = |FE| = |EC|
|DK| = 2 cm ise
|AC| ka cm dir?
A) 6
B) 8
C) 9
D) 10
ABC geninde, [DF] [BF] = {F} , |AD| = |DB|

|DK| = |KF| , [DE] // [AC] ve |AK| = 24 cm ise
E) 12
|DE| ka cm dir?
A) 16
ABC geninde
[DK] // [EF]
5.
x
|BK| = 2|KA|
|EF| = 6 cm ise
|DK| = x
ka cm dir?
B) 6
C) 8
D) 9
[AB] [BD]
E) 8
A
E
[AC] [CE]
10
[ED] [BD]
15
|AC| = 10 cm
|BC| = 6 cm
E) 12
|CE| = 15 cm ise |ED| = x ka cm dir?

A) 8
3.
D) 10
|AF| = |FC|
A) 4
C) 12
ESEN YAYINLARI
2.
B) 14
B) 9
C) 10
D) 12
E) 13
ABC bir gen
[DE] // [BC]
|AD| = 1 cm
x
B
A(ADE) = A(BDEC)
Verilenlere gre |BD| = x ka cm dir?
6.
ABC geninde
[DF] // [BC]
D)
B) v3 1
1
2
E)
C) v2 1
1
4
|DF| = |BC|
F
K
|BK| = 8 cm
|KE| = 4 cm ise
|AE| = x
A) 2 v2
A
x
ka cm dir?
A) 6
B) 8
C) 9
D) 10
E) 12
345
Dnmlerle Geometri
7.
ABC geninde
10. ABC geninde
|AB| = |BC|
|AD| = 2|ED|
[EF] // [AB]
E
|BD| = |DC| ve
B
|EF| = 6 cm ise
|BC| ka cm dir?
|AB| = x
B) 18
C) 20
D) 24
ka cm dir?
E) 28
A) 12
8.
|BE| = |ED|
|BE| = 4 cm ise
A) 16
[BD] kenarortay
B) 18
C) 24
D) 30
E) 36
A
F
D
11. Yandaki ekilde

6
E 4
[AE] [BD] = {C}
ABC geninde, [FK] [BC] , [DE] [BC]

FK
DE
A) 2
3
9.
oran nedir?
C) 3
2
B) 1
D) 4
3
E) 5
3
ESEN YAYINLARI
ise
|AB| = 5 cm
|AD| = |DC| , |BK| = |KE| = 6 cm , |EC| = 4 cm
|AC| = 4 cm
|BC| = 6 cm
|CD| = 2 cm
|CE| = 3 cm ise |DE| = x ka cm dir?
B) 5
2
A) 2
D) 7
2
C) 3
E) 4
A
D
F
|AF| = |DC|
12.
|CF| = |CE|
B
|AB| = |BD|
a
a
m(BAC) = m(BDE)
a
a
ABC geninde, m(BAC) + m(ADB) = 180
ABC ve DBE genlerinde verilenlere gre,

BC
katr?
BE
|AD| = 3 cm , |DC| = 4 cm , |AC| = 6 cm ise

|AB| = x ka cm dir?
1
A)
2
1.E
346
1
B)
2
2.C
C) 1
3.C
D) v2
4.A
3
E)
2
5.B
A) 3
6.E
7.A
C) 9
2
B) 4
8.C
9.C
10.C
D) 5
11.B
E) 11
2
12.C
TEST 8
1.
Dik gen
ABC geninde
4.
[AB] [AC]
[AB] [AC]
[AH] [BC]
[AB] [BD]
[BC] [AD]
|BH| = 4|HC|
|AC| = 4 cm ise
C) 10
D) 12
|DE| = 2 cm ise
B) 8
|EC| = x ka cm dir?
E) 16
A) 8
2.
4 E
|BE| = 4 cm
|AB| ka cm dir?
A) 6
ABC geninde
B) 12
C) 16
D) 20
E) 24
ABC geninde [AB] [AC] , [AB] [BD]

[AD] [BC] , |DE| = 1 cm , |AE| = 3 cm ise
|BC| ka cm dir?
A) 8
5.
E
1
B) 2c15
D) 4v3
ABC geninde
[AB] [AC]
ESEN YAYINLARI
|AD| = |AC| = 6 cm
|DC| = 4 cm ise
|BD| = x ka cm dir?
A) 8
B) 10
C) 12
D) 14
E) 16
C) 3v6
E) 6
3.
6.
3v3
ABC geninde
[AB] [AC]
6
[BD] [DE]
B
ABC geninde [AB] [AC] , [AH] [BC]

|BH| = 6 cm , |AC| = 3v3 cm ise |AH| = x ka
cm dir?
[AH] [BC]
|AD| = 6 cm
4 E
|BH| = 9 cm
|HE| = 4 cm ise
|EC| = x ka cm dir?
A) 5
B) 2v6
D) 3v2
C) 2v5
E) 4
A) 8
B) 9
C) 10
D) 12
E) 13
347
Dnmlerle Geometri
7.
ABC geninde
10.
[AD] [BC]
[CE] [AB]
|EF| = 6 cm
|FC| = 10 cm
K
F
|AD| = 16 cm ise
|BD| = x ka cm dir?
A) 6
10
B) 8
10
C) 10
D) 12
ABC geninde [BE] [CD] = {K} olup,
E) 14
K diklik merkezidir. |AE| = |EC| , [EF] // [AB]

|BD| = 6 cm ve |BC| = 10 cm ise |KE| ka cm
dir?
A) v5
8.
Yandaki ekilde
C) v7
11. ABC geninde

D
12
|AB| = |AD|
|BC| = 7 cm
|AC| = 12 cm ise
|CD| = x ka cm dir?
B) 13
C) 14
D) 15
|AB| = 8 cm
|BC| = 12 cm ise
|BH| ka cm dir?
12
E) 16
ABC geninde
C) 9
2
B) 4
|DC| = 6 cm ise
|AD| = 8 cm , |AC| = 12 cm ise |AB| = x

ka cm dir?
C) 2v2
B) 3
A) 20
E) 2
3.D
ABC geninde, [AD] [AC] , |BD| = |DC|
|DE| = x ka cm dir?
D) v6
12
x
D
|BE| = |EC|
348
E) 11
2
D) 5
[AB] [AC]
a
a
m(BDE) = m(ADC)
2.D
12.
1.B
10
|AC| = 10 cm
A) 7
2
A) 2v3
E) 3
[AH] [BC]
ESEN YAYINLARI
[AB] [AD]
9.
D) 2v2
[AC] [BC]
A) 12
B) v6
4.C
5.D
6.D
7.D
8.B
B) 18
9.B
C) 16
10.A
D) 15
11.C
E) 12
12.A
Tales, Menelaus ve
Seva Teoremleri
TEST 10
1.
Yandaki ekilde
4.
E
A
[FK] // [BC]
[KL] // [AE]
[LM] // [ED]
|AF| = 6 cm
|FB| = 4 cm
A) 3
C) 5
D) 6
|AE| = x ka cm dir?
|DE| = x ka cm dir?
B) 4
12
|DE| = 2 cm ise
|LM| = 2 cm ise
A) 3
|AB| = 12 cm
F
6
|EF| = 6 cm
|DC| = 4 cm
D
2
[DC] // [EF] // [AB]
ABCD drtgeninde
B) 4
C) 6
D) 8
E) 10
E) 8
5.
ABC geninde
[AE] [BF] [CD] = {K}

8
|EC| = 4 cm
Yandaki ekilde
B, C, D dorusaldr.
E
|BC| = 6 cm
|CD| = 2 cm
|DE| = 3 cm
a
a
m(BAC) = m(CED)
|BD| = 5 cm
ESEN YAYINLARI
2.
|AF| = 6 cm
B) 8
D) 10
|FC| = x cm
x+2
|BE| = x + 2 cm ise x katr?
A) 5
C) 9
|AD| = 8 cm
ise |AB| = x ka cm dir?

A) 6
B) 9
2
C) 4
D) 7
2
E) 3
E) 12
6.
ABC dik
geninde
3.
ABC geninde
|AE| = |EC|
[AE] [CD] = {F}
[DE] // [AC]
|BD| = x ka cm dir?
4
B
|BE| ka cm dir?
C) 4
|DC| = 4 cm ise
|AD| = 6 cm ise
B) 3
|BD| = 8 cm
D
|FC| = 2|DF|
A) 2
|FD| = 4 cm
D) 5
E) 6
A) 2v5
B) 3v5
D) 6
C) 5
E) 6v5
351
Dnmlerle Geometri
7.
10.
F
x
B
E
x
C
D
a
a
ABC geninde m(DAE) = m(EAC), [AE] [DF]
ABC geninde [AD] [BE] = {F} , |AF| = |FD|

|BD| = |DC| , |FE| = 6 cm ise |BF| = x ka cm
|BD| = 1 cm ve |AB| = 2 cm ise |FC| = x ka cm
dir?
dir?
A) 1
B) 3
2
A) 20
D) 5
2
C) 2
B) 18
C) 16
D) 15
11. ekildeki ABC ve

[AB] // [FK] // [DE]
[AE] [BD] = {C}
|CK| = 6 cm
|KE| = 3 cm
K
|DE| = 12 cm ise
[FC] // [DE]
|ED| = 8 cm ise
KC
A) 14
9.
B) 15
12
C) 16
D) 17
ABC geninde
A) 1
3
D) 1
7
E) 1
8
F
D
|AD| = 6 cm
kesimektedir.
B
|DB| = 2 cm
ka cm dir?
352
C) 1
6
K noktasnda
|FE| = 3 cm ise
2.C
B) 1
4
[AE], [BF] ve [CD]
x
F
1.C
ekenar geninde
|CF| = 3|DF|
B) 7
12. ekildeki ABC
|AD| = |DB|
A) 8
E) 18
[AE] [CD] = {F}
|AF| = x
oran katr?
BE
D
|AF| = 2.|FC| = 6 cm
|BC| + |FK|
ka cm dir?
[FK] // [AB]
|AC| = 4 cm
DBE genlerinde
ESEN YAYINLARI
8.
E) 12
E) 3
|BE| = 3 cm ise |AF| = x ka cm dir?

C) 6
3.E
D) 5
4.C
E) 4
5.E
A)
6.B
7.E
36
7
8.A
B)
37
7
9.D
C)
38
7
10.B
D)
39
7
11.E
E)
40
7
12.A
NVERSTEYE GR SINAV SORULARI

1.
AB AC
4.
|AB| = 6 birim
BE ve CF aortay
8
K
6 L
|AC| = 8 birim
|AB| = |AC|
|AC| = 3 birim
P [BC]
|BC| = 2 birim
PK // AB
ekildeki ABC ikizkenar
Yukardaki ekilde ALPK dikdrtgeninin alan,
geninde |EF| = x ka
LBP ve KPC genlerinin alanlar toplamna eit
birimdir?
olduuna gre, |BP| ka birimdir?

B) 7
C) 6
A) v3
D) 5
B) v2
D) 5
4
C) 1
E) 4
ABC bir dik gen
5.
BAC bir dik gen
D, [AB] zerinde
E [BA]
CD aortay
D [BC]
|BC| = 1 birim
Yukardaki verilenlere gre |AC| = x in k trnden deeri aadakilerden hangisidir?

B) 1 + k2
A) 1 + k
2
D) 1 + k2
1 k
C)
ESEN YAYINLARI
|DB| = k birim
E) 6
5
(1992 - SS)
|AC| = 24 cm
10
[ED] [BC]
(1990 - YS)
2.
|EF| = x birim
PL // AC
A) 8
24
8
D
x
|BE| = 10 cm
|ED| = 8 cm
|BC| = x cm
Yukardaki verilere gre |BC| = x ka cm dir?

1+k
1 k
A) 26
B) 28
C) 30
D) 32
E) 36
(1993 - YS)
3
E) 1 + k3
1 k
(1991 - YS)
6.
3.
ABCD yamuk
ABC bir dik gen
D [BC]
|AB| = 8 birim
AD aortay
|BC| = 3 birim
|BD| = u birim
|DC| = 4 birim
|DC| = 2u birim
ekildeki ABCD
|AB| = x birim
yamuunda yan
kenar dorular
2u
K da kesimektedir. Buna gre |CK| ka birim-
Yukardaki verilere gre |AB| = x in u trnden
dir?
deeri aadakilerden hangisidir?
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
E) 8
(1991 - SS)
A) uv2
B) uv3
C) 2u
D) 3u
E) 4u
(1993 - YS)
357
Dnmlerle Geometri
7.
ABC bir dik gen
10. ABC bir ekenar
ACE bir dik gen
AE aortay
15
[DE] [BC]
|AB| = 10 cm
ekildeki ABC ekenar
|AC| = 15 cm
|CE| = x cm
B) 5
E) 2v5
A) 3
2
(1994 - YS)
8.
L, M, N dorusal
B) 7
2
C) 4
E) 6
(1997 - SS)
|LB| = 2 birim
a
11. m(AHC) = 90
a
m(BLC) = 90
|BC| = 5 birim
|LM| = 4 birim
|MN| = 3 birim
L
ekildeki verilere gre
NA
oran katr?
NC
ESEN YAYINLARI
A
8
L
|AL| = |LC| = 8 cm
|LB| = 6 cm
6
B
Yukardaki verilere gre,

B) 15
7
D) 5
L, B, C dorusal
A) 3
7
EB
oran katr?
EC
C) 5v5
D) 3v5
olduuna gre,
Yukardaki verilere gre |CE| = x ka cm dir?

A) 6
DC
2
=
3
DA
geninde
10
gen
C) 17
6
D) 15
E) 21
4
4
(1995 - YS)
A)
1
3
B)
3
4
C)
| AH |
oran katr?
| HL |
3
5
D)
6
5
E)
8
5
(1997 - YS)
9.
|EF| = |FT|
|FC| = 10 cm
a
12. m(BAC) = 90
a
m(BED) = 90
|BD| = 24 cm
|DF| = x cm
x
B
24
10
16
|BD| = 4 cm
4
|AC| = 15 cm
Yukardaki ekilde [AB] // [TE] olduuna gre,
|DF| = x ka cm olabilir?
A) 4
B) 6
C) 8
Yukardaki verilere gre |BE| = x ka cm dir?

D) 10
E) 12
(1996 - SS)
358
|BE| = x
15
|DA| = 16 cm
A)
16
5
B) 13
5
C) 5
D) 4
E) 3
(1998 - SS)
Dnmlerle Geometri
a
13. m(DCA) = 90
a
m(CAB) = 90
16. ABC bir gen
DEFG bir kare

[AH] [BC]
|DC| = 3 cm
|DE| = x
|AB| = 6 cm
|AC| = 9 cm
geninin kenarlar zerindedir.
C) 6v2
B) 9
DEFG karesinin keleri, ekildeki gibi ABC
Yukardaki verilere gre, |DB| ka cm dir?
D) 9v2
A) 6
|AH| = 8 cm ve |BC| = 12 cm olduuna gre,
E) 10v2
|DE| = x ka cm dir?
(1998 - YS)
A) 4,3
B) 4,4
C) 4,5
D) 4,6
E) 4,8
(1999 - SS)
14. ABD bir gen
|AE| = 6 cm
|EC| = 4 cm
17. DC // EF // AB
4
olduuna gre
EL
oran katr?
ED
A) 2
7
B) 3
7
C) 1
14
D) 3
14
|DC| = 6 cm
DC
8
=
9
DB
ESEN YAYINLARI
Yandaki ekilde
|AB| = 4 cm
|EF| = x

|EF| = x ka cm dir?
A) 2,1
E) 1
28
B) 2,2
C) 2,3
D) 2,4
E) 2,5
(2000 - SS)
(1998 - YS)
15. ABC bir dik
gen
a
m(BAC) = 90
F
D
[AE], [BF], [CD]
kenarortaylar,
ABC geninin
G kenarortaylarn
18. |AB| = |AC|

a
m(AEF) = 90
a
m(CDF) = 90
Yukardaki ekilde [DM] // [AE] ve |BC| = 12 cm
C) 4
olduuna gre,
olduuna gre, |DM| = x ka cm dir?

B) 3
A, F, C dorusal
EF
2
=
3
FD
D) 5
E) 6
(1998 - YS)
E, F, D dorusal,
kesim noktas
A) 2
A) 3
4
B) 2
5
DC
oran katr?
BD
C) 3
5
D) 2
7
E) 3
7
(2001 - SS)
359
Dnmlerle Geometri
19.
22.
A
L
D
E
H
K 2
G
x P
E
x
|AL| = |LH| = |HK| = |KB| , LD // HF // KE // BC
a
ABC bir dik gen, m(BAC) = 90, |AE| = |EC|
|KE| = 2 cm , |BC| = x
|BD| = |DC| = 9 cm, |BF| = |FG|, |GP| = x
Yukardaki verilere gre, x ka cm dir?
Yukardaki verilere gre x ka cm dir?
A) 14
B) 18
C) 22
D) 24
A) 1
E) 26
B) 2
D) 3
2
C) 3
(2002 - SS)
20. ABC bir gen
AE aortay
D noktas [AB]
23.
14
AE BC
E
B
|FE| = x
Yukardaki ekilde |DF| = |FC| olduuna gre
D) 3
21. ABC bir ikizkenar
E) 4
noktasnda
2|FK| = |KD|
olacak biimde
kesitiine gre, |AC| uzunluu ka cm dir?

B) 12
C) 15
D) 18
D noktas AB
E) 21
(2008 - SS)
gen
a
a
m(ABC) = m(ACB)
24.
B
E
ABC bir gen
x
D
|AF| = 5 cm
|AB| = x
x ka cm dir?
B) 7
C) 8
E) 2c14
|AT| = x

A) 5
(2005 - SS)
|TG| = 3 cm
C
|AD| = |DB|
|AE| = |EC|
Yukardaki ekilde |AD| = 9 cm olduuna gre
360
alnyor. [FD] ve [GE] doru paralar bir K

C) 2
A) 9
D) 2v6
ekildeki ABC geninin [AC] kenar zerinde
(2005 - SS)
A) 6
|FE| = 3 cm olacak biimde E ve F noktalar
B) 7
2
|DE| = |EF|
|BD| = |DC|
x ka cm dir?
dorusu zerinde
|AG| = |GB|
|AD| = 6 cm
A) 5
2
ESEN YAYINLARI
zerinde
|AC| = 14 cm
E) 5
2
(2006 - SS)
B) 6
C) 7
D) 8
E) 9
(2009 SS)
Dnmlerle Geometri
25.
28. ABC bir dik gen
F
A
E
|BD| = 4 cm
B
16
|AD| = |DC|
|EC| = 3 cm
|BE| = 9 cm
|DC| = 16 cm
BA AC
ABC bir gen

a
m(BAC) = 90
Yukardaki ekilde FDC bir ekenar gen
Yukardaki verilenlere gre, x ka cm dir?
FA
olduuna gre,
oran katr?
AC
A)
A)
1
4
B)
3
5
1
7
C)
D)
5
11
|DE| = x
7
2
B)
10
3
C) 2
D) 3
E) 4
(2011 - LYS)
3
13
E)
(2010 LYS)
26.
ABC bir gen

|BF| = |FD|

8
B)
3
oran katr?
5
D)
2
C) 2
E) 3
(2011 - YGS)
27.
15
AC CE
AF
FE
20
|AB| = 20 cm
|AC| = 15 cm
|DE| = x

A)
15
2
B)
25
3
C)
32
3
D)
27
4
E)
36
5
(2011 - LYS)
y
A
AE BC
ESEN YAYINLARI
|AD| = |DC|
7
A)
2
29. AB AC
D
F
5
4
3
2
1
5 4 3 2 1
Dik koordinat dzleminde verilen ABC dik ge-
30. GF // BC
ninin y eksenine gre simetrii alnyor ve A ile
[BD] kenarortay
A, B ile B, C ile C simetrik nokta iftleri olacak
|AC| = 15 cm
ekilde ABC geni elde ediliyor. Elde edilen
|BC| = 18 cm
bu gen de A noktas etrafnda saat ynnde
|BG| = 8 cm
90 dndrlyor. Bu dnme sonucunda B noktasna karlk gelen B noktasnn koordinatlar

A) (0, 3)
B) (2, 4)
D) (4, 6)
D
G
15
8
B
18
ekildeki G noktas ABC geninin arlk merkezidir. Buna gre, DGF geninin evresi ka
cm dir?
C) (3, 5)
E) (5, 4)
(2011 - YG S)
A) 11
B) 12
C) 13
D)
23
2
E)
25
2
(2011 - LYS)
361
Dnmlerle Geometri
31. ABCD bir dik yamuk
%
%
m( DAB ) = m( BAE )
simetriinin denklemi aadakilerden hangisi-
AB CE
32. 3x + 2y = 6 dorusunun x = 3 dorusuna gre
C
2
dir?
|BC| = 2 cm
|AD| = 4 cm

B)
8
3
C)
9
4
D)
2 5
3
3 3
2
(2012 LYS)
E)
ESEN YAYINLARI
362
C) 2x + 3y = 8
D) 3x 2y = 12
(2012 LYS)
|DC| = x
5
2
B) 2x 3y = 18
E) 3x + 2y = 9
|AE| = 7 cm
A)
A) x 2y = 6

10 Geometri Ka 6 BLM

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

10 Geometri Ka 6 BLM

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dnmlerle

TELEME ve DNME DNMLER

Dzlemin Afin aksiyomlar (nokta-vektr elemesi)

Dik koordinat sisteminde u teleme vektrn ve P

denilen aadaki aksiyomlar analitik geometrinin ku-

noktasn ele alalm.

ruluuna temel tekil eder.

Dzlemin herhangi P, Q gibi iki noktas verildiin

de u = PQ olacak ekilde bir tek u vardr.

Dzlemde bir P noktas ve R vektr uzaynn bir

u verildiinde PQ = u olacak biimde bir tek Q

u vektr P noktasna tanarak Q noktas belirlenir.

P noktasnn u dorultusunda telenmii (Translation)

denir ve Q = T (P) = P + u eklinde gsterilir.

Dzlemin her P noktas iin

u = (1, 2) ve P(3, 2) olmak zere,

balang noktas P ve bitim noktas Q olacak ekilde

T (P) = P + u telemesi yaplabileceinden

eklinde bir dnm olur.

u yer vektrn tayalm.

Q = P + u = (3, 2) + (1, 2) = (4, 4) tr.

Burada, Q noktasna P noktasnn u dorultusunda

Dzlemin noktalarn dzlemin noktalarna eleyen

gre A(2, 4) noktas hangi noktaya dnr?

Yandaki koordinat sis-

P(3, 2) noktas ve u = (2, 4) vektr veriliyor.

teminde verilen ABC

P noktasnn teleme vektr u olan telenmiini

teleme vektr dorul-

telemesi ile grnts (5, 4) olan noktay bulunuz.

u, boyu 4 birim ve x ekseni ile 45 lik a yapan bir

vektr olmak zere P(0, v2) noktasnn u kadar te-

T ve T , R2 de iki teleme fonksiyonu ise

lenmii olan nokta nedir?

P(1, 2) noktasnn u = (2, 1) ve v = (3, 4) teleme

Dzlemde bir P noktasnn (x, y) koordinatlar ve [OP

P(2, 4) noktas orijin etrafnda pozitif ynde 60 dn-

nnn X ekseni ile yapt ann ls olan veril-

drlyor. Elde edilen P noktasnn koordinatlarn

P(1, v2) noktas orijin etrafnda pozitif ynde

yan dndrlyor. Elde edilen P noktasnn koordiy = R(sin.cos + cos.sin)

A(2, 1), B(5, 1) ve C(2, 3) noktalarnn oluturduu

genin orijin etrafnda pozitif ynde 90 dndrlmeC

si ile elde edilen ekli bulunuz.

R(P) = (x.cos y.sin, x.sin + y.cos)

R90(2, 5) = (5, 2) olarak bulunur.

A(2, 1) ve B(1, 4) olmak zere,

Yukardaki rnekte de grld gibi, dzlemde

[AB] doru parasnn orijin etrafnda ve saat yn-

teleme, dnme ve bunlarn bileke dnmleri;

nn tersine (pozitif ynde) 90 lik a ile yapt dn-

uzaklk ve alar deitirmez.

2x + 3y + 4 = 0 dorusunun orijin etrafnda pozitif

A(3, 1) ve B(4, 6) olmak zere [AB] nn A noktas

ekilde A(2, 4) olmak zere, aadakileri bulunuz.

orijin etrafnda ka kez dndrlmtr?

c. B nin koordinatlar nedir?

y = x.sin( + ) + y.cos( + ) dr.

d. C nin koordinatlar nedir?

P(2, 3) noktas orijin etrafnda pozitif ynde 70 ve

teleme-dnme bileke dnmlerinde deime

P(1, 2) noktas orijin etrafnda negatif ynde (saat

orijin etrafnda pozitif ynde 90 lik a ile dndrl-