POLNOMLAR

NTE

1. NTE

1. NTE

1. NTE

ARPANLARA AYIRMA
arpanlara Ayrma
1. Kazanm: Gerek kat sayl polinomun asal arpan kavramn aklar, verilen bir polinomun asal arpanlarn bulur, indirgenemeyen ve asal polinomlar rneklerle aklar.
2. Kazanm: Verilen bir polinomu ortak arpan parantezine alma yoluyla arpanlarna ayrr.
3. Kazanm: x2 + bx +c ve ax2 + bx + c biimindeki polinomlar arpanlarna ayrr.
4. Kazanm: Tam kare ( (a b)2, (a + b + c)2 ), iki kare fark (a2 b2), iki terimin toplamnn ve farknn
kp (a b)3, iki terimin kplerinin toplam ve farkna (a3 b3) ait zdelikleri kullanarak
arpanlara ayrma uygulamalar yapar.
5. Kazanm: Verilen bir polinoma terim ekleyerek veya kararak arpanlara ayrma uygulamalar yapar.
6. Kazanm: xn yn biimindeki polinomlar arpanlarna ayrr.
7. Kazanm: Deiken deitirme yntemi ile arpanlara ayrma uygulamalar yapar.
8. Kazanm: ki veya daha ok polinomun OBEB ve OKEK ini bulur.
Rasyonel fadeler ve Denklemler
1. Kazanm: Rasyonel ifade kavramn rneklerle aklar ve rasyonel ifadelerin sadeletirilmesi ile ilgili
uygulamalar yapar.
2. Kazanm: Polinom ( P(x) = 0 ) ve rasyonel denklemlerin d

P (x)
= 0 n zm ile ilgili uygulamalar
Q ( x)

yapar.
3. Kazanm: Rasyonel ifadeyi )
biiminde yazar.

k
k
k
,
,
, ..... 3 kmesinin elemanlarnn toplam
ax + b (ax + b) 2 (ax + b) 3

1. NT

ARPANLARA AYIRMA

Bir Polinomun arpanlar

Bir polinomu iki ya da daha ok polinomun arpm biiminde yazmak bu polinomu arpanlarna ayrmak demektir.
P(x) = x(x2 + 1) polinomuna gre, x ve x2 + 1 polinomlar, P(x) polinomunun birer arpandr.

ndirgenemeyen Polinomlar
Sabit olmayan ve birden fazla polinomun arpm biiminde yazlamayan polinomlara indirgenemeyen polinomlar denir.
P(x) = x2 + 1 , Q(x) = x 2 , R(x) = 3x4 + 4

polinomlar birer indirgenemeyen polinomdur.

Asal Polinom
Ba kat says 1 olan, indirgenemeyen polinomlara asal polinom denir.
P(x) = x2 + 1 ve Q(x) = x + 3 polinomlar birer asal polinomdur.
P(x) = Q(x).R(x) biiminde yazldnda Q(x) ve R(x) asal polinomlar ise, Q(x) ve R(x) e P(x) polinomunun asal
arpanlar denir.
Q(x) ve R(x) polinomlar asal ya da indirgenemeyen polinomlar ise, Q(x) ve P(x) polinomlarna P(x) polinomunun arpanlar denir.

x.(x 1) polinomunun asal arpanlar x ve x 1 dir.

(x 2).(x + 3) polinomunun asal arpanlar x 2 ve x + 3 tr.

3x.(x4 + 1) polinomunun asal arpanlar 3x ve x4 + 1 dir.

(x + 1).(x 1).(3x + 1) polinomunun asal arpanlar x + 1, x 1 ve 3x + 1 dir.

RNEK 1

P(x) = x3 4x

RNEK 2

P(x) = 4x2 6x

polinomunun asal arpanlarn bulalm.

polinomunun arpanlarn bulalm.

zm

zm

65

arpanlara Ayrma
ORTAK ARPAN PARANTEZNE ALMA
Verilen ifadelerin her teriminde ortak bir arpan varsa, ifade bu arpan parantezine alnr.
P(x).Q(x) P(x).R(x) = P(x).[ Q(x) R(x) ]
Ortak arpan Parantezine Almann Geometrik Yorumu
!

!#

!$" !

!$%!&"'

"

()*+,-.-/

"

()*+,-.-//

I. ekildeki kare ile dikdrtgenin alanlar toplam a2 + ab dir.

I. ekildeki alanlarn toplamn ifade eden II. ekildeki dikdrtgenin alan a(a + b) dir.
O halde, a2 + ab = a(a + b) olur.

RNEK 3

Aadaki ifadeler ortak arpan parantezine alnarak arpanlarna ayrlmtr. nceleyiniz.

2xy2 + 4x2yz = 2xy(y + 2xz)

3ax 6ay + 9az = 3a(x 2y + 3z)

(x + 1)y (x + 1)z = (x + 1)(y z)

(x y)2 + 3(y x) = (x y)2 3(x y) = (x y)(x y 3)

GRUPLANDIRMA
Verilen ifadelerde ortak arpan olan terimler bir araya getirilerek gruplanr ve ortak arpan parantezine alnr.
Gruplandrarak arpanlara Ayrmann Geometrik Yorumu
0

!0

!%0&1'

"

"%0&1'

1
!1

0
/

0
"0

"1

!
%!&"'%0&1'
"

%!&"'0

"

//

%!&"'1

"

ekilde grld gibi ax + ay + bx + by ifadesine karlk gelen alanlar 2 ayr ekilde birletirilebilir.
I. ax + ay + bx + by = a(x + y) + b(x + y) = (a + b).(x + y)
II. ax + ay + bx + by = (a + b)x + (a + b)y = (a + b).(x + y)
66

arpanlara Ayrma
RNEK 4

Aadaki ifadeler gruplandrlarak arpanlarna ayrlmtr. nceleyiniz.

a 3 + a2 + a + 1 =

ax + bx ay by = x(a + b) y(a + b) = (a + b)(x y)

m(n2 + 3)

n(m2 + 3) =

ZDELKLER
indeki deikenlere verilen her deer iin doru olan eitliklere zdelik denir. Bu blmde kullanacamz
zdelikler, iki kare fark, tam kare ve iki kp toplam veya fark gibi zdeliklerdir.

K KARE FARKI ZDEL

x2 y2 = (x y)(x + y)

x2 y2 = (x y)(x + y) zdeliinin Geometrik Yorumu

1

021
1

1
1

//

///

021

ekilde grld gibi, kenar uzunluu x birim olan bir karenin bir kesinden, kenar uzunluu y birim olan bir
kare karlmtr. Geriye kalan eklin alan, I, II ve III numaral alanlarn toplamna eit olacandan
x2 y2 = I + II + III = (x y)y + (x y)(x y) + (x y)y
= (x y) (y + x y + y)
= (x y)(x + y) bulunur.

RNEK 5

Aadaki ifadeler iki kare fark zdeliinden yararlanlarak arpanlarna ayrlmtr. nceleyiniz.

x2 1 = x2 12 = (x 1)(x + 1)

x2 9 = x2 32 = (x 3)(x + 3)

x2 4y2 = x2 (2y)2 = (x 2y)(x + 2y)

4a2 9b2 = (2a)2 (3b)2 = (2a 3b)(2a + 3b)

2a2 8b2 = 2(a2 4b2) = 2(a 2b)(a + 2b)

542 462 = (54 46)(54 + 46) = 8.100 = 800

67

arpanlara Ayrma
RNEK 6

RNEK 7

Aadaki ifadeler iki kare fark zdeliinden yararlanlarak arpanlarna ayrlmtr. nceleyiniz.

Aadaki arpma ilemlerini inceleyiniz.

(x 3y)(x + 3y) = x2 (3y)2 = x2 9y2

1
1
1 2
1 2
1 1 1 1
2 = c m c m = c mc + m
2
x
y
x y x y
x
y

(a2 b3)(a2 + b3) = (a2)2 (b3)2 = a4 b6

a6 b4 = (a3)2 (b2)2 = (a3 b2)(a3 + b2)

(a 1)(a + 1) = a2 12 = a2 1

x4 y4 = (x2)2 (y2)2 = (x2 y2)(x2 + y2)

(2a 3b)(2a + 3b) = (2a)2 (3b)2 = 4a2 9b2

(a4 b3)(a4 + b3) = (a4)2 (b3)2 = a8 b6

= (x y)(x + y)(x2 + y2)

TAM KARE ZDEL

(x + y)2 = x2 + 2xy + y2
(x y)2 = x2 2xy + y2
(x + y + z)2 = x2 + y2 + z2 + 2(xy + xz + yz)

(x + y)2 = x2 + 2xy + y2 zdeliinin Geometrik Yorumu

1

0
1

1
0

0&1

01

1# 1

0#

01 0

0
0&1

ekilde grld gibi, kenar uzunluu x birim olan bir karenin iki kenar y birim uzatlmtr. Oluan karenin
alan, zerinde bulunan paralarn alanlar toplamna eit olacandan
(x + y)2 = x2 + xy + xy + y2 (x + y)2 = x2 + 2xy + y2 elde edilir.

(x y)2 = x2 2xy + y2 zdeliinin Geometrik Yorumu

0
1
0

%0-2-1'1

1#

0-2-1

%0-2-1'#

%0-2-1'1

0-2-1

ekilde grld gibi, kenar uzunluu x birim olan karenin bir kesinden kenar uzunluu y birim olan bir kare
izilmitir. Byk karenin alan, zerindeki paralarn alanlar toplamna eit olacandan
(x y)2 + y(x y) + y(x y) + y2 = x2 (x y)2 + xy y2 + xy y2 + y2 = x2
(x y)2 = x2 2xy + y2 bulunur.
68

arpanlara Ayrma

!-&-"-&-3

!-&-"-&-3

(a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2(ab + ac + bc) zdeliinin Geometrik Yorumu

!

"

!#

"! 3! !

!"

"# 3" "

!3

"3 3# 3

!-&-"-&-3

!-&-"-&-3

ekilde grld gibi kenar uzunluu a + b + c olan karenin alan zerindeki paralarn alanlar toplamna
eit olacandan
(a + b + c)2 = a2 + ab + ac + ba + b2 + bc + ca + cb + c2
= a2 + b2 + c2 + 2ab + 2ac + 2bc
= a2 + b2 + c2 + 2(ab + ac + bc) olur.

RNEK 8

RNEK 9

Aada alm yaplan ifadeleri inceleyiniz.

(x + 1)2 = x2 + 2.x.1 + 12 = x2 + 2x + 1

(2x + y)2 = (2x)2 + 2.2x.y + y2

Aada arpanlarna ayrlm olan ifadeleri inceleyiniz.

= 4x2 + 4xy + y2

(2a 3b)2 = (2a)2 2.2a.3b + (3b)2

= 4a2 12ab + 9b2
2

= a + 2ab + b

c a

3 2
3
3 2
m = a 2 2.a. + c m
a
a
a
9
= a 2 6 + 2
a

(x + y z)2 = x2 + y2 + (z)2 + 2(x.y + x(z) + y(z))

= x2 + y2 + z2 + 2(xy xz yz)

x2 4x + 4 = x2 2.x.2 + 22 = (x 2)2

a2 + 4ab + 4b2 = a2 + 2.a.2b + (2b)2 = (a + 2b)2

9x2 6xy + y2 = (3x y)2

m2 + 8m 16 = (m2 8m + 16) = (m 4)2

x7 6x4 + 9x = x(x6 6x3 + 9) = x(x3 3)2

x2 y2 + 2y 1 = x2 (y2 2y + 1)

(a b) = (a) + 2.(a)(b) + (b)

= x2 (y 1)2
ESEN YAYINLARI

= [x (y 1)].[x + (y 1)]
= (x y + 1)(x + y 1)
RNEK 10

a4 + 4
ifadesini arpanlarna ayrnz.
zm

(a b + 3)2 = a2 + (b)2 + 32 + 2(a.(b) + a.3 + (b).3)

= a2 + b2 + 9 + 2(a.b + 3a 3b)

(x2x1)2=(x2)2+(x)2+(1)2+2[x2(x)+x2(1)+(x)(1)]

69

arpanlara Ayrma
RNEK 11

RNEK 12

x2 24x + a 2

a2 + b2 + 2a 4b + 5 = 0

terimlisi bir tam kare olduuna gre a katr?

eitliini salayan a + b katr?

zm

zm

K KP TOPLAMI VEYA FARKI

x3 + y3 = (x + y)(x2 xy + y2)
x3 y3 = (x y)(x2 + xy + y2)

x3 y3 = (x y)(x2 + xy + y2) zdeliinin Geometrik Yorumu

0
0

0-2-1

/
0

0
1 1

//

1
1

///
0-2-1

0-2-1

ekilde grld gibi bir ayrtnn uzunluu x birim olan bir kpn kesinden, bir ayrtnn uzunluu y birim
olan kp karlmtr.
Geriye kalan kat cismin hacmi I, II ve III numaral cisimlerin hacimleri toplamna eit olacandan
x3 y3 = I + II + III = x2(x y) + x(x y)y + (x y)y2 = (x y)(x2 + xy + y2) bulunur.

RNEK 13

Aadaki ifadeler iki kp fark veya toplamndan yararlanlarak arpanlarna ayrlmtr. nceleyiniz.

x3+1 = x3+13 = (x+1)(x2x.1+12) = (x+1)(x2x+1)

x31 = x313 = (x1)(x2+x.1+12) = (x1)(x2+x+1)

x3+8= x3+23 = (x+2)(x2x.2+22) = (x+2)(x22x+4)

a327b3 = a3 (3b)3 = (a 3b)(a2 + 3ab + 9b2)

x3 +

70

1
1 3
1
1
1 2
1
1
= x 3 + c m = c x + md x 2 x. + c m n = c x + mc x 2 1 + 2 m
3
x
x
x
x
x
x
x

ALITIRMALAR 1
1.

c. 8x2 2y2

Aadaki ifadeleri arpanlarna ayrnz.

a. 2x3y2 6x2y

d. (a b)2 (b + 2a)2
b. 2a(x y) b(y x)
e. (a + b c)2 (a b + c)2

c. (a + 2)(1 2x) + b(2x 1)

f.

1
x 4
81

h.

a2 b2 c2

4
9

e. ab(x2 + y2) xy(a2 + b2)

ESEN YAYINLARI

d. a2 9a + a 9

3.
f.

abc abd c + d

Aadaki ifadeleri arpanlarna ayrnz.

a. x3 27

b. 64a3 + 27
4

g. a + a a 1

2.

Aadaki ifadeleri arpanlarna ayrnz.

c.

x3
125
8

a. 9x2 4

b. a6b2 c4

d. (x + 1)3 + 8
71

arpanlara Ayrma
ax2 + bx + c BMNDEK FADELER ARPANLARINA AYIRMA

a=1

olmas durumunda aada ifade edildii gibi arpanlarna ayrrz.

x2 + bx + c = (x + m)(x + n)
(m + n = b , m.n = c oluyorsa)

a1

olmas durumunda aada ifade edildii gibi arpanlarna ayrrz.

ax2 + bx + c = (mx + d)(nx + e)
!

"

>

6$7-4-!
>$)-4-3

6$)-&-7$>-4-"---@,A1@BC!$

Yukardaki aklamalar dorultusunda aadaki tablolar doldurulmutur. nceleyiniz.

!-4-5

!-=-5

0#-&-"0-&-3

3-4-6$7

"-4-6-&-7

%0-&-6'%0-&-7'

0#-&-80-2-59

3-4-:$%2#'

"-4-:-2-#

%0-&-:'%0-2-#'

0#-2-;0&8

3-4-25$%28'

"-4-25-&-%28'

%0-2-5'%0-2-8'

0#-&-590-&-#5

3-4-8$<

"-4-8-&-<

%0-&-8'%0-&-<'

!0#-&-"0-&-3

3-4->$)

!-4-6$7

"-4->$7-&-6$)

%60-&->'%70-&-)'

?0#-2-550-&-8

3-4-%25'%28'

!-4-8$#

"-4-8$%28'-&-#$%25'

%80-2-5'%#0-2-8'

80#-2-550-2-#9

3-4-;%2:'

!-4-8$5

"-4-8%2:'-&-5$;

%80-&-;'%0-2-:'

5;0#-2-5<0-2-?

3-4-#%28'

!-4-<$#

"-4-<%28'-&-#$#

%<0-&-#'%#0-2-8'

RNEK 14

x2 + 10x + 21
ifadesini arpanlarna ayrnz.
zm

RNEK 15

Aada arpanlarna ayrlan ifadeleri inceleyiniz.

0#-&-D0-&-<-4-0#-&-%<-&-5'0-&-<$5-4-%0-&-<'%0-&-5'
<

0#-2-0-2-?-4-0#-&-%28-&-#'0-&-%28'$#-4-%0-2-8'%0-&-#'
28

20#-&-5:0-2-#?-4-2%0#-2-5:0-&-#?'
258 2#

4-2%0-2-58'%0-2-#'
72

arpanlara Ayrma
RNEK 16

RNEK 18

3x2 + x 2

6y2 7y 20
ifadesini arpanlarna ayrnz.

zm

zm

ESEN YAYINLARI

ifadesini arpanlarna ayrnz.

RNEK 19

6a2b2 11ab 10

RNEK 17

ifadesini arpanlarna ayrnz.

5a2 + 9a 2

zm

ifadesini arpanlarna ayrnz.

zm

(x + y)n FADESNN AILIMI

(x + y)n ifadesinin almnda kat saylar, Paskal geni denilen say tablosu ile bulunur. Paskal geninde her
satrn ilk ve son saylar 1 dir. Bir satrdaki ardk iki saynn toplam, alt satrda bu iki saynn arasnda yazlan
sayy verir.
5

7-4-9-+I+7-*!F-C!1J

7-4-5-+I+7-*!F-C!1J,!B
7-4-#-+I+7-*!F-C!1J,!B

7-4-8-+I+7-*!F-C!1J,!B

5 8
5 ;

7-4-;-+I+7-*!F-C!1J,!B

7-4-:-+I+7-*!F-C!1J,!B
7-4-?-+I+7-*!F-C!1J,!B

5
#

5
8

5
;

: 59 59 :
? 5: #9 5: ?

5
5

(x + y)n almnda:

n + 1 tane terim vardr.

Her terimin derecesi n dir ve x in sleri birer azalrken y nin sleri birer artmaktadr.
(x y)n almndaki kat saylarn iaretleri + , , + , , ........ eklindedir.
73

arpanlara Ayrma
(x + y)3 = x3 + 3x2y + 3xy2 + y3 zdeliinin Geometrik Yorumu
1

0
0&1

1
0

0
0&1
0

0
0&1

ekilde grld gibi bir ayrtnn uzunluu x birim olan bir kpn btn ayrtlar y birim uzatlarak, bir ayrtnn
uzunluu x + y birim olan yeni bir kp oluturulmutur.
Oluan yeni kpn hacmi, iinde bulunan paralarn hacimleri toplamna eit olacandan
(x + y)3 = x3 + x2y + x2y +xy2 + xy2 + y3+ x2y +xy2 = x3 + 3x2y + 3xy2 + y3 bulunur.

RNEK 20

RNEK 22

x + y = 5 ve x2 + y2 = 19

Aada alm yaplan ifadeleri inceleyiniz.

olduuna gre, x.y katr?

(x + y)2 = 1.x2 + 2.x1.y1 + 1.y2

zm

= x2 + 2xy + y2

(x + y)3 = 1.x3 + 3.x2.y1 + 3.x1.y2 + 1.y3

(x y)3 = x3 3x2y + 3xy2 y3

(x + y)4 = 1.x4 + 4.x3y1 + 6.x2y2 + 4.x1y3 + 1.y4

= x4 + 4x3y + 6x2y2 + 4xy3 + y4

(x 1)5 = x5 5x4 + 10x3 10x2 + 5x 1

ESEN YAYINLARI

= x3 + 3x2y + 3xy2 + y3

RNEK 23

x y = 3 ve x.y = 10
RNEK 21

(x 2y)6
ifadesi x in azalan kuvvetlerine gre dzenlenerek
alrsa batan 3. terimin kat says ka olur?
zm

74

olduuna gre, x2 + y2 katr?

zm

arpanlara Ayrma
RNEK 24

RNEK 27

2
=4
a

olduuna gre, a 2 +

a
4
katr?
a2

1
=4
a

olduuna gre, a 3

1
katr?
a3

zm
zm

RNEK 25

x + y = 6 ve x.y = 3
olduuna gre, x3 + y3 katr?

ESEN YAYINLARI

zm

RNEK 28

x2 3x 5 = 0
olduuna gre, x 2 +

25
katr?
x2

zm

RNEK 26

x + y = 4 ve x2 + y2 = 6
olduuna gre, x3 + y3 katr?
zm

75

arpanlara Ayrma
RNEK 29

RNEK 32

a b c = 6 ve a2 + b2 + c2 = 20

1013 3.1012 + 3.101 1

olduuna gre, ab + ac bc ifadesinin eiti katr?

ileminin sonucu katr?

zm

zm

RNEK 33

RNEK 30

x2 + y2 + 4x 6y + 13 = 0

x3 + y3 = 80 ve xy(x + y) = 15

olduuna gre, x + y katr?

zm

zm
ESEN YAYINLARI

olduuna gre, x.y katr?

RNEK 31

2002.2004 + 1
ileminin sonucu nedir?
RNEK 34

zm

9x 3x + 1 4
ifadesini arpanlarna ayralm.
zm

76

arpanlara Ayrma
RNEK 35

RNEK 36

(x2 x)2 8(x2 x) + 12

x4 5x2 + 4
ifadesini arpanlarna ayralm.

ifadesini arpanlarna ayralm.

zm

zm

xn yn BMNDEK POLNOMLARI ARPANLARINA AYIRMA

x5 y5 polinomunu x y polinomuna blp sonucu yorumlayalm.

&

0:-2-1:

0-2-1

:
;
-0 -K-0 1

0;-&-081-&-0#1#-&-018-&-1;

0;1-2-1:

;
8 #
& +-0 1-K-0 1
081#-2-1:

8 #
# 8
& +-0 1 -K-0 1

0#18-2-1:

&

+-0#18-K-01;
01;-2-1:

&

+-01;-K-1:
9

Blme ilemine gre, x 5 y 5 = ( x y ) ( x 4 + x 3 y + x 2 y 2 + xy 3 + y 4 ) eitliini yazabiliriz.

Z 144444424444443
1. arpan

2. arpan

Bu eitlii incelediimizde,

1. arpann ilk terimi (x) ile 2. arpann ilk teriminin (x4) arpm, ifadenin ilk terimi olan x5 i verir.
1. arpann 2. terimi (y) ile 2. arpann son teriminin (y4) arpm, ifadenin ikinci terimi olan y5 i verir.
2. arpann terimlerinde x lerin sleri birer azalrken (x4, x3, x2, x1, x0) y lerin sleri birer artar (y0, y1, y2, y3, y4)
2. arpann tm terimleri pozitif iaretlidir.
Bu aklamalara gre, genel olarak n tek say olmak zere,
xn yn = (x y)(xn1 + yxn2 + y2xn3 + ..... + yn1)

eitliini oluturabiliriz.

Benzer ekilde; n tek say olmak zere,

xn + yn = (x + y)(xn1 yxn2 + y2xn3 ..... + yn1)

eitlii de yazlabilir.
77

arpanlara Ayrma
RNEK 37

RNEK 39

x5 + 32

x6 + y6
ifadesini arpanlarna ayralm.

zm

zm

ESEN YAYINLARI

ifadesini arpanlarna ayralm.

RNEK 38

x6 64
RNEK 40

ifadesini arpanlarna ayralm.

x5 1

zm

ifadesini arpanlarna ayralm.

zm

ETKNLK

L5

L#
M5
M8

M#

L8

L;

L:
M;

Dikdrtgen biimindeki bir ereveye, ekildeki gibi fotoraflar yerletirilmitir.

Fotoraflardan B2 kare; B1, B3 ve B4 dikdrtgen biimindedir.
A1, A2, A3, A4 ve A5 erevedeki bo alanlardr.
B1 in ksa kenar (x + 1) br, B2 nin bir kenar x br, B4 n uzun kenar (x + 2) br dir. A1 in alan A5 in alanna eit,
A2 nin alan A1 in alannn x + 1 katdr.
A3 = k.B4 ve A2 = t.(B3 + A5) ise k + t nin x cinsinden deeri nedir?

78

ALITIRMALAR 2
1.

Aadaki ifadeleri arpanlarna ayrnz.

5.

1
1
= 3 a 2 + 2 katr?
a
a

6.

1
= 2
a

7.

a2 3a + 1 = 0

a. 4x2 12x + 9

b. a2 12ab + 36b2

c. 4x2 4x + 1 y2

a4 +

1
katr?
a4

d. (a 1)2 2(a 1) + 1

e. 9x2 6x + 1 y2

a2 +

1
katr?
a2

2.

a + b = 3 ve a.b = 2
olduuna gre, a2 + b2 katr?

ESEN YAYINLARI

f. x2 2x y2 + 4y 3

8.

Aadaki eitliklerden doru olanlar iin bo

kutulara D yanl olanlar iin Y yaznz.
x2 + y2 = (x + y)2 2xy
(x + y)2 = (x y)2 + 4xy
x2 + y2 = (x y)2 2xy
x4 + y4 = (x2 + y2)2 + 2x2y2

3.

a b = 2 ve a.b = 4
olduuna gre, a2 + b2 katr?

4.

a b = 3 ve a.b = 5
olduuna gre, a + b nin alabilecei deerleri
bulunuz.

(a + b 2)2 = a2 + b2 + 4 2(ab 2a 2b)

9.

a + b c = 3 ve ab ac bc = 2
olduuna gre, a2 + b2 + c2 katr?

79

arpanlara Ayrma
10.

g. a4 8a2b2 + 4b4

a + b = 7 ve a.b = 1
olduuna gre, a3 + b3 katr?

h. 16x4 + 4x2y2 + y4

. a4 + 4

a3 b3 = 30 ve a b = 2

11.

olduuna gre, ab katr?

14. Aadaki ifadeleri arpanlarna ayrnz.

a. x5 1

1
=3
a

a3 +

1
katr?
a3

13. Aadaki ifadeleri arpanlarna ayrnz.

a. x2 5x 6

b. x7 + 1

ESEN YAYINLARI

a+

12.

c. x6 1

d. x10 + 1

b. x2 + 2x 3

15. Aadaki ifadeleri arpanlarna ayrnz.

c. x2 6x 27

a. 22x 2x + 2 5
d. 2x2 3x 2
b. x6 9x3 + 8
2

e. 3a ab 2b

f. 6a2 ab b2

80

c. (x2 2x)2 11(x2 2x) + 24

arpanlara Ayrma
POLNOMLARDA OKEK - OBEB

zm

P(x) ve Q(x) polinomlarnn ikisini de blen en

byk dereceli polinom, P(x) ve Q(x) polinomlarnn OBEBi dir.
OBEB[P(x), Q(x)] biiminde gsterilir.

P(x) ve Q(x) polinomlarnn ikisine de tam blnen en kk dereceli polinom, P(x) ve Q(x)
polinomlarnn OKEKi dir.
OKEK[P(x), Q(x)] biiminde gsterilir.

RNEK 43

RNEK 41

P(x) = x3 x2 ve Q(x) = x2 + x 2

a b 2 (a 2 ab) 2
m:
a + b (a 2 + ab) 2

rasyonel ifadesinin sadelemi biimi nedir?

polinomlarnn OKEK ve OBEB ini bulunuz.

zm
ESEN YAYINLARI

zm

RASYONEL FADELERN SADELETRLMES

B(x) 0 olmak zere,

A (x)
eklindeki ifadelere rasB (x)

yonel ifadeler denir. A(x) ve B(x) arpanlarna ayrlp

ortak arpanlar sadeletirilerek

A (x)
rasyonel ifadeB (x)

sinin sadelemi biimi bulunur.

RNEK 44

x 2 + 5x + 6 x 2 3x 10
:
x 3 + 3x 4 x 2 6x + 5
rasyonel ifadesinin sadelemi biimi nedir?
zm

RNEK 42

a 2 b 2 a b
:
a 2 c 2 a + c
rasyonel ifadesinin sadelemi biimi nedir?

81

arpanlara Ayrma
RNEK 45

RNEK 47

a
b

x 3 ax + 4
x 2 5x + 6

a
1+

a b a
1
b

ifadesi sadeleebilir bir kesir ise a nn alabilecei

rasyonel ifadesinin sadelemi biimi nedir?

deerler toplam katr?

zm

zm

ESEN YAYINLARI

RNEK 48

A = x3 x ve B = x3 + x2 2x
olduuna gre, OBEB(A, B) ve OKEK(A, B) nedir?
zm

RNEK 46

x 2 + ax 12
x 2 2x 3
ifadesi sadeleebilir bir kesir ise a nn alabilecei
deerler toplam katr?
zm

RNEK 49

a2 6a + 4
ifadesinin en kk deerini almas iin a ka olmaldr?
zm

82

arpanlara Ayrma
POLNOM DENKLEMLER

RNEK 53

P(x) bir polinom olmak zere,

Ayrtlarndan biri dierinin 2 katndan 1 cm fazla olan

P(x) = 0 biimindeki denklemlere polinom denklemler

dikdrtgenin alan 210 cm2 ise evresi ka cm dir?

denir.

zm

RNEK 50

4(x 1) + 3x = 2 2(x + 1)
denkleminin zm kmesini bulunuz.

RNEK 51

2(x 2) + 3x = 2 5(1 x)
denkleminin zm kmesini bulunuz.
zm

ESEN YAYINLARI

zm

RASYONEL DENKLEMLER
P(x) ve Q(x) birer polinom olmak zere,
P (x)
= 0 denklemine, rasyonel denklem denir.
Q (x)
P (x)
= 0 P(x) = 0 Q(x) 0 dr.
Q (x)

RNEK 54

3 (x 1) + 1 1
=
2x 1
3
RNEK 52

4(x + 3) + 2x 5 = 6x + 7

denkleminin zm kmesini bulunuz.

zm

denkleminin zm kmesini bulunuz.

zm

83

arpanlara Ayrma
RASYONEL BR FADEY BAST KESRLERN

RNEK 55

TOPLAMI BMNDE YAZMA

x 2 4x
3
+1 = 0

x 1
1 x
denkleminin zm kmesini bulunuz.

3x 4
(x 1) (x 2)

zm

yazmak, ifadeyi basit kesirlerin toplam biimine

ifadesini

1
2
+
x 1 x 2

biiminde

getirmektir.

RNEK 57

3x 4
A
B
=
+
(x 1) (x 2) x 1 x 2
eitliini salayan A ve B deerlerini bulalm.

ESEN YAYINLARI

zm

RNEK 56

2
3
x 4
+
=
x + 2 x + 1 x 2 + 3x + 2
denkleminin zm kmesini bulunuz.
zm

84

arpanlara Ayrma
RNEK 60

x+2
A Bx + C
= +
x (x 2 + 1) x x 2 + 1
eitliini salayan A, B ve C deerlerini bulalm.
zm

RNEK 58

x+2
A
B
C
= +
+
x (x 1) (x 3) x x 1 x 3
eitliini salayan A, B, C deerlerini bulunuz.

ETKNLK

zm

ESEN YAYINLARI

P5
P5

P#

5
PR

P#

PQ 4 P5 & P#

5
5
&
P5 P#

Bir elektrik devresinde R1 ve R2 direnleri paralel

balanrsa edeer diren (RP),
RNEK 59

x+1
A
B
=
+
(x 1) 2 x 1 (x 1) 2
eitliini salayan A ve B deerlerini bulalm.

1
1
1
=
+
RP R1 R2
seri balanrsa, edeer diren (RS)
RS = R1 + R2
bantlar ile bulunur.

zm

x > 0 ve R1 > R2 olmak zere R1 ve R2 direnleri paralel balanrsa, R P =

x 2 + 3x + 2
ohm,
2x + 3

seri balanrsa, RS = 2x + 3 ohm oluyor.

Buna gre R1 ve R2 direnlerini bulunuz.

85

ALITIRMALAR 3
2.

Aadaki ifadeleri en sade biimde yaznz.

a.

b.

c.

d.

e.

f.

g.

86

m biiminde ifade ediniz.

1
1

x x 1

a + b a b

a b a + b

a.

x+1
x 2 4

b.

x+2
x 3 x

c.

x+1
x3 + x

d.

x2 + 2
x (x 1) (x + 2)

e.

2x + 1
x (x 2 + 1)

f.

3x + 1
(x + 1) (x 1) 2

g.

2x + 3
(x 1) (x + 1) 2

h.

3x + 2
(x + 1) (x 2 + x + 1)

b
a
a2
+
2
a b a + b
a b 2

1
4
1
2
+

2 x x 2 4 x 2 + 2x x 2

a 2 9a a 2 4

a + 2 a 2 81

a2

a 2 4
a 2 1
2
3a + 2 a + 3a + 2

a 2 2a + 4 a 3 + 8
:
a 2 4a + 4 a 2 4

1
1
a
h. c
+
m:
a + b a b a b

Aadaki rasyonel ifadeleri basit kesirlerin topla-

ESEN YAYINLARI

1.

x 2 + x + 1 x 3 1 x 2 1
:

x 3 + 1 x 2 x + 1 x + 2

TEST 1
1.

5.

(2a + b) (b c) (c b) (b a)
ifadesinin arpanlara ayrlm ekli nedir?
A) 3a (b c)
C) (2a c) (b a)
E) (a + b) (a c)

nin bir arpan deildir?

B) (a + b) (b + c)
D) (a + 2b) (b c)

A) a + 1

E) a 2a + 1

x, y D R ve x > y ise
x2 3xy = 4

ifadesinin arpanlarndan biri aadakilerden

y2 + xy = 5

hangisidir?
A) a + 1

D) a +2a + 1

6.

C) a2 1

B) a 1
2

a3b ab3 a2 + b2

2.

Aadakilerden hangisi a3 + a2 a 1 ifadesi-

olduuna gre, x y katr?

B) a 1

C) ab 1

A) 1

E) a2 + b2

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

ESEN YAYINLARI

D) ab + 1

3.

x3 x2 4x + 4
ifadesi aadakilerden hangisi ile tam blnemez?

a 4 1
a3 + a2 + a + 1

7.

ifadesinin sadelemi biimi nedir?

B) a2 1

A) a
A) x + 1

B) x 1
C) x 2
2
D) x + 2
E) x 3x + 2

ifadesinin sadelemi biimi nedir?

olduuna gre, x + y katr?

A) 3

B) 4

C) 6

E) a + 1

x
1
y
x
:
x y y

8.

x = y + 3 ve x2 = y2 + 24

4.

D) a 1

C) a2 + 1

D) 8

E) 12

A)

y
x

B)

1
x

C)

1
y

D) x

E) y
91

arpanlara Ayrma
a = v3 + 1 ve b = v3 1

9.

olduuna gre, a b

13.

kaa eittir?

x2 + 1
1
2 m: c x m
x
x

ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir?

A) 24

B) 20

C) 18

D) 16

E) 12
A)

x 1
x+1

B)

1
x 1

C) x + 1

D) x 1

E) x

x+y = 8
1 1 24
+ =
x y 5

10.

olduuna gre, x2 + y2 kaa eittir?

A) 24

B) 20

C) 16

D) 12

14. a + b = 12 olduuna gre,

E) 10

a 2 b 2 2a 2b ifadesinin eiti katr?

a 2 b 2 4a + 4
A) 5
2

a + b = 4 ve c a = 3
olduuna gre,
eittir?

a 2 + ab ac bc
ifadesi kaa
2a + b c

B) 6

C) 8

D) 10

E) 1

x 2 y 2 1 1
: c m
xy
y x

15.
A) 4

D) 6
5

ESEN YAYINLARI

11.

C) 3
2

B) 2

E) 12

ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir?

A) x y

C) 1
xy

B) y x

D) x2 y2

E) x + y

1 1

x y
x y

y x

12.

ifadesinin sadelemi biimi aadakilerden

16. Aadakilerden hangisi

(a2 3a).(a2 3a 8) 20 ifadesinin bir arpan

hangisidir?
A)

1
y x

B)

1
x+y

xy
D)
x y
1. D

2. C

92

3. A

C)

deildir?

x y
xy

A) a 5

y
E)
x y
4. D

5. E

6. C

B) a 2

D) a + 1
7. D

8. B

9. B

10. A

11. E

12. B

C) a 1
E) a + 2

13. A

14. D

15. E

16. D

TEST 4
1.

x + 2 (x + 3)
x+2
ifadesinin sadelemi biimi aadakilerden

x y 2
= , x.y = 84
x+y 5

5.

olduuna gre, x2 y2 katr?

hangisidir?
A) 40
A) x + 3

B) x + 2
D) 2

2.

C) 116

D) 160

E) 196

C) 3
E) 1

x(a b) = y(a + b)
olduuna gre,

x+y
aadakilerden hangisix y

6.

kk deer katr?

a
b

B)
D)

b
a

a
a+b

C)

a
b

E) 1

x = 3v3 olmak zere,

3

A) 11

B) 6

C) 2

D) 0

E) 2

ESEN YAYINLARI

A)

a, b D R olmak zere;
a2 + b2 4a + 6b + 2 ifadesinin alabilecei en

dir?

3.

B) 80

7.

A = x2 4x + 9 ve B = y2 + 6y 13 veriliyor.

(x 1) + 3.(x 1) + 3.(x 1)

A nn alabilecei en kk deer ile B nin alabi-

ifadesinin sonucu katr?

lecei en byk deerin toplam katr?

A) 4

B) 3

C) 2

D) 1

6
a 2 6a + 12

4.

ifadesinin alabilecei en byk deer katr?

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

A) 1

E) 0

E) 6

8.

B) 4

C) 5

D) 10

E) 12

vb = 4 ve a2 b = 20 ise a.b katr?

A) 1

B)

9
8

C) 2

D) 9
4

E)
97

25
4

arpanlara Ayrma
13. a2 b2 + 6a = 121 ve a + b = 7 ise a b ka-

x 2 + 3xy + 2y 2
x 2 4y 2
: 2
2
2
x y
x 2xy + y 2

9.

tr?

ifadesinin sadelemi biimi aadakilerden

A) 6

hangisidir?
A)

x y
x + 2y

B)

D)

x+y
x 2y

x y
x 2y

E)

C)

B) 8

C) 10

D) 13

E) 16

x y
x+y

x+y
x + 2y

14.

x 2vx = 3
olduuna gre, x2 10x + 15 ifadesinin deeri
katr?

a b
+ =3
b a

10.

olduuna gre,

a4 + b4
ifadesinin sonucu kaa2 b2

A) 4

B) 6

C) 8

D) 10

E) 12

A) 3

B) 4

C) 5

D) 6

ESEN YAYINLARI

tr?
E) 7

10
= x 27
x

15.
4 x 1
: (1 + 2 x)
4 x 2 x

11.

olduuna gre, 5vx x ifadesi aadakilerden

hangisine eittir?

ifadesinin sadelemi biimi nedir?

B) 1
x

A) 1

C)

1
2x

D) 2x

A) 1

a 2 b 2
= 6 ve a.b = 1
ab 2

12.

olduuna gre, a2 + b2 katr?

1. C

2. A

98

B) 35
3. C

C) 36
4. B

olduuna gre,

D) 37
5. D

6. A

C) v5

D) 2v5 E) 5v5

a 2 + 4b 2
=4
a.b

16.

a2 b

A) 34

B) 2

E) 1

A) 1

E) 38
7. A

8. B

9. D

10. E

B) 2
11. E

a + 2b
ifadesi kaa eittir?
a b
C) 3

12. A

13. C

D) 4
14. B

E) 5
15. B

16. D

TEST 7

y x

1.

5.

x
y
x
1
y

(x + y)2 4xy ifadesinin deeri katr?

A) 34

ifadesinin en sade biimi nedir?

A) x

B) x

x = 119 ve y = 127 olmak zere,

C) 1

D) 1

x6 + y6
x 4 x 2 y 2 + y 4

c x

D) 63

E) 64

1 2
6
m 6x + + 9 = 0
x
x

olduuna gre, x2 +

ifadesinin sadelemi biimi nedir?

A) 8
A) x2 + y2

C) 60

E) y

6.
2.

B) 49

B) 9

1
toplam katr?
x2

C) 10

D) 11

E) 12

C) x2 y

B) xy
E) x2 y2

ESEN YAYINLARI

D) x + y

3.

x 2 y 2 4x + 2y + 3
x y 1

7.

a 0 olmak zere, a + 1 = 1 ise a6 + a3 topa

lamnn sonucu katr?

ifadesinin sadelemi biimi nedir?

A) 1
A) x + y 1

B) x + y 3

D) x + y + 1

4.

A) 12

B) 13

C) 3

D) 4

E) 5

E) x + y + 2

1
x

x + 1 x 1
x
1
+
x + 1 x 1

8.

x2 4x + 1 = 0
olduuna gre, x 2 +

B) 2

C) x + y

1
katr?
x2

C) 14

D) 15

ifadesinin sadelemi biimi nedir?

E) 16

A) x2

B) 2x

C) x

D) 1

E) 1
103

arpanlara Ayrma
9.

5x2 + y2 4x 2xy + 1 = 0 ise x + y katr?

A) 2

B) 1

C) 0

D) 1

13.

x y = 3
olduuna gre,

E) 2

x 2 y 2 y + x
ifadesinin eiti
x 2 y 2 + 2x + 1

nedir?

A)

1
2

B)

x 2 mx + 12
x 2 3x + 2

10.

14.

ifadesi sadeleebilir bir kesir ise m nin alabilecei deerlerin toplam katr?

3
4

C) 1

B) 19

C) 20

D) 21

E) 22

katr?

ESEN YAYINLARI

A) 5

x2 y2 + 6x 8y 7

11.

5
4

E) 2

1
= 5
a

olduuna gre a +
A) 18

D)

B) 4

1
a

ifadesinin pozitif deeri

C) 3

D) 2

E) 1

15. a2 ab = 18

ifadesinin arpanlarndan biri aadakilerden

b2 ab = 7 ise a nn alabilecei pozitif deer

hangisidir?

katr?

A) x + y + 1

B) x y 7

D) x y 1

A)

C) x + y 1

16
5

x3 + y3
(x y) 2 + xy

B) x y

2.A

104

3.B

18
5

D)

19
5

E)

21
5

x 2 y 2 + 9 6x
x 2 y 2 3x 3y

A)

x + y 3
x+y

C) x + y
2

4.C

5.E

6.D

7.B

B) x + y 3

D) x + y

E) x + y

D) xy
1.D

C)

ifadesinin sadeletirilmi biimi nedir?

ifadesinin sadeletirilmi biimi nedir?

A) x

17
5

E) x + y 7

16.
12.

B)

8.E

9.D

10.D

11.D

12.C

C)

E)
13.B

1
x+y

x+y+3
x y

14.C

15.C

16.A

NVERSTEYE GR SINAV SORULARI

1.

5.

1991 SS
(a x)(b y) + xy x(y b) y(x a)

1991 YS
x2 y2 = 27
1
1
4
+
= olduuna gre, y aadakilerx + y x y 9

ifadesinin ksaltlm biimi aadakilerden hangisidir?

den hangisine eittir?

A) ab

B) xy
D) ax

2.

C) xy
A) 3

E) by

1991 SS

6.

C) 5

D) 7

E) 8

1992 SS

1 1
1
a = , b = x
x y
x
olduuna gre

B) 4

a 2 ba a + b
a 1

a 2 y b 2 y
+ 1 ifadesi aadakia b

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

hangisidir?

lerden hangisine eittir?

A) b a
B) 1 + xy
D) xy

3.

D) a 1

C) 1 xy
E) xy

E) a + 1

1991 SS
x = 4 , y = 2 olduuna gre,
x5 5x4 y + 10x3y2 10x2y3 + 5xy4 y5

7.

A) 16

B) 32

C) 64

1992 SS
a, b D N ve a2 b2 = 11 olduuna gre,

ifadesinin deeri katr?

4.

C) a + b

ESEN YAYINLARI

A) xy 1

B) a b

a2 + b2 toplam katr?
D) 128

E) 256

A) 18

B) 21

C) 25

D) 36

E) 61

D) 1

E) 2

1991 YS
x , y birer gerel say ve

8.

3xy2 + x3 = 9
3x2y + y3 =18

ileminin sonucu katr?

olduuna gre x + y katr?

A) 3v9

B) 3v3

C) v3

1993 SS
a
1 a

a + 1 a 2 1

D) 3

E) 1

A) 2

B) 1

C) 0

105

arpanlara Ayrma
9.

1993 YS
a+

13. 1994 YS
9x 2 6x + 1
= (x + a) 2
9

1
=2 3
a

olduuna gre, c a
A) 4

B) 6

1 2
m nin deeri katr?
a

C) 8

D) 10

olduuna gre, a nedir?

10. 1993 YS
x+5
10
m: c 1 +
m
c
5 x
x 5

C) 1

D) 2

1
4

E)

1
5

A) 12

B) 13

C) 14

D) 15

E) 16

15. 1995 SS

Pozitif iki tam saynn fark 5, arpm 24 ise kpleri fark katr?

a = 2b
olduuna gre,

B) 460

D)

olduuna gre, x + y toplam katr?

E) 3

11. 1993 YS

A) 485

1
3

4 x y
= 16
4 y x

x2 y2 = 15,

ESEN YAYINLARI

B) 1

C)

14. 1994 YS

ileminin sonucu katr?

A) 2

B) 1
2

A) 1

E) 12

C) 420

D) 385

E) 360
A) 3

a 2 8ab
nin deeri katr?
8b 2 ab

B) 1

C) 2

D) 4

E) 6

16. 1995 SS
4ab 2a 2b 2 + b
2a b

12. 1994 SS

a = v6 + 1, b = v6 1 olduuna gre,

a b
+
b a

toplam katr?
A) 2
106

B) 3

C) 4

D)

14
5

E)

29
7

ifadesinin ksaltlm biimi aadakilerden hangisidir?

A) 2a b

B) 2a 1

D) 2b a

C) 2a 2b

E) 2b 1

arpanlara Ayrma
21. 1997 SS

17. 1996 SS

4a 3 + 16a 2 a 3 16a
:
4a 2 + 12a a 2 a 12

34 + 1 = a
1

olduuna gre,

a 3 8 1 ka 3 8 + 1 k

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

ileminin sonu-

1
2

a 3 1 k

hangisidir?
A) 1

cu aadakilerden hangisidir?
A) a2

B) 3a

C) a

D)

1
a

E)

C)

a
2

D) a

E) a2

1
a2

18. 1996 SS

22. 1998 SS
a b = b c = 5

a=1+b

olduuna gre, a2 + c2 2b2 ileminin sonucu

a 2 b 2
olduuna gre,
n b trnden deeri
(a b) 3

katr?

aadakilerden hangisidir?

A) 50

B) 1 + 2b
D) b

C)

1
1 + 2b

E) b

B) 45

C) 40

D) 35

E) 30

ESEN YAYINLARI

A) 1 b

B) 2

23. 1998 SS
19. 1996 SS
3ab 3xb + xy ay
x a
ifadesinin sadelemi biimi aadakilerden
hangisidir?

a 1 + a 2
a + a 2
ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden
hangisidir?
A) 1

A) 1

B) 1
D) y 3x

B) a

C) 1

D) a

E) a2

C) x 3b
E) y 3b

24. 1998 SS
20. 1997 SS
1 1
+ = 1 , a2 + b2 = 24
a b
olduuna gre a.b arpm aadakilerden han-

a3 + b3
(a b) 2 + ab
ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden
hangisidir?

gisi olabilir?
A) 6

B) 8

C) 10

D) 12

E) 14

A) a2 + b2

B) a2 b2

D) a b

E) a + b

C) a + b

107

arpanlara Ayrma
25. 1999 SS

29. 2001 SS

x 2 y 2
x

x
y
H xy
>1 +
1
y
x
y

a + b = 1 , a3 + b3 =

olduuna gre, a . b arpm katr?

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

A) 1
32

hangisidir?
A) xy

B) 2x

C) 2y

7
16

D) 2x

B)

3
16

C) 1
8

D) 1

E) 2

E) 2y

30. 2001 SS
x 2 + ax + b
x 2 + 11x + 28

26. 1999 SS
a b , 2a +

x 2 + 4x 21 x + 2
=
x+3
x 2 9

olduuna gre a + b toplam katr?

3
3
= 2b +
a
b

A) 10

B) 12

C) 14

D) 16

E) 18

A) 1

B) 2

C)

1
2

D) 3
2

E) 5
2

ESEN YAYINLARI

olduuna gre a.b arpm katr?

31. 2002 SS
a 2 2bc 2ac b 2
a+b
ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

27. 1999 SS

hangisidir?

a + a 2
1 a 1 + a 2
ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden
hangisidir?

A) a b 2c

B) a b + 2c

C) a + b + 2c

D) a b c

E) a + b + c
A) 2a

B) a + 1
2

C) a 1
2

D) a 1

E) a + 1

32. 2002 SS
x > 0 olmak zere,

28. 1999 SS

4
x
x2 + 2
mb 3x + 2 l = x
2
x

den 2 karlrsa, yeni saylarn kareleri fark 18

2
c x

olmaktadr. Buna gre a + b toplam katr?

x katr?

A) 6

A) 1

Kareleri fark 6 olan a ve b saylarnn her birin-

108

B) 3

C) 2

D) 3

E) 6

B) 2

C) 3

olduuna gre

D) 4

E) 8

arpanlara Ayrma
33. 2003 SS
(x 2

37. 2005 SS

y 2) (x 2 + xy + y 2)

(x 3

y 3)

a a
b b
1 l + c
1 m
b
b a+b
a a+b

1 1
c + m
x y

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

hangisidir?

hangisidir?
A) xy

B) x + y
D)

x y
x+y

E)

A) a

C) x y

B) b

C) a + b

D) 1

E) 1

x+y
x y

38. 2005 SS
34. 2004 SS

c 1

2 3x + 2 3x 2 x + 2 x
:
1 2 x 2 x

2 2x + 2 2x

1
1
1
1
mc 1 + mc 1 + m = 1 k
3
3
9
3

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

hangisidir?

olduuna gre, k katr?

B) 3

C) 4

D) 5

E) 6

35. 2004 SS
x 6 1
1
1
c x m c x 2 + 2 + 1 m
x
x

D) 2x 2x

C) 2x
E) 2x + 2x

39. 2006 SS
1 4
+ +4 = 0
a2 a

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

hangisidir?
A) 1

B) 2x

A) 1
ESEN YAYINLARI

A) 2

olduuna gre, a katr?

B) x

C) x2

D) x3

E) x6

A) 1
2

B) 1

C) 2

D) 1

E) 1
2

D) 1

E) 2

36. 2005 SS
1
b
mx +
a
a
1
x
a

x 2 c b +

40. 2006 SS
a pozitif bir gerel say ve

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

hangisidir?
A) x a
D) x + b

a4 2a2 = 8
olduuna gre, a katr?

B) x b
E) ax b

C) x + a

A) 1
8

B) 1
4

C) 1
2

109

arpanlara Ayrma
41. 2006 SS
3 20

45. 2007 SS
3 10

(3 5 + 1) (3 5

3 2x 2.3 x + y + 3 2y
3 2x 3 x + y

1)

ileminin sonucu katr?

A) 1

C) 35

B) 9

ileminin sonucu aadakilerden hangisidir?

D) 310

A) 3x 3y

E) 315

B) 3x + 3y
x+y

C) 1 + 3yx
yx

D) 1 3

E) 1 3

46. 2007 SS
1
x
x2
x

2
x + x 1 2x + x 2

42. 2006 SS

x
1
1
x

+
m: c
m
1 + x 1 x 1 + x 1 x

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

ileminin sonucu aadakilerden hangisidir?

hangisidir?

A) 1

A) 12
x

B) 1
D) 1 x

C) x
E) 1 + x

B)
1
1+x

ESEN YAYINLARI

D)

43. 2006 SS
y 3 + 27
(y 3) (y 2 1)
2
2y 3 y 3y + 9

x
1 x

C)

E)

1
1 x

1 x
1+x

47. 2007 SS
x2 + x + 1
x 3 1
: 2
2
2x + 5x 2x + 3x 5

y2

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

hangisidir?

hangisidir?

A) (y + 3)(y 1)

B) (y + 3)(y 2)

C) (y + 1)(y 3)

D) (y 1)(y 2)

A)

1
x

B)

1
2 x

D) x

E) (y 1)(y 3)

C)

2
1+x

E) x + 1

48. 2008 SS
a, b ve p birer pozitif tam say ve p asal olmak
zere,
a2 b2 = p

44. 2007 SS
a ve b pozitif tam saylar olmak zere,

olduuna gre, a nn p trnden eiti aa-

a2 2ab 3b2 = 0

dakilerden hangisidir?

olduuna gre, a + b toplamnn en kk deeA)

ri katr?
A) 7
110

B) 6

C) 5

D) 4

E) 3

p+1
2
D)

B)
p 1
3

p+1
3

C)
E)

p 2
3

p 1
2

arpanlara Ayrma
49. 2008 SS
1
1
x =3
1
1+
x

53. 2009 SS
x pozitif gerel says iin x 2vx 2 = 0 oldu-

olduuna gre, x katr?

A)
A) 3

B) 2
D)

1
2

C) 1
E)

B) 1
4

D)

1
6

E)

5
6

ifadesi aadakilerden hangisine eittir?

hangisidir?

A) a
B) x

B) 2a

C) 3a

D) 4a

E) 5a

D) 9

E) 11

C) y
E)

x y
x+y

ESEN YAYINLARI

x+y
x y

3
4

(a + 1)2 (a 1)2

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

A) 1

C)

54. 2010 YGS

x y
x+y
x
x

m: c
m
x+y
x
x y
x

D)

1
2

3
2

50. 2008 SS

x
ifadesinin deeri katr?
(x 2) 2

una gre,

51. 2009 SS
55. 2010 YGS

a 2 2a 3
1
3
c + 1 mc 1 m
a
a

x3 2y = 7
x4 2xy = 21

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

olduuna gre, x katr?

hangisidir?
A) 3a2

B) a2
D) a 2

C) 2a2

A) 3

B) 5

C) 7

E) a + 1

52. 2009 SS
a+b+c=A

56. 2010 LYS

a b c = B
olduuna gre, A2 B2 ifadesi aadakilerden

f(x) =

hangisine eittir?
A) 4a(b + c)

B) 4b(a + c)

D) 2a(b c)

C) 2c(a + b)

E) 2b(a c)

(1 + x + x 2 + x 3) (1 x) 2
1 x x 2 + x 3

olduuna gre, f(v2) deeri katr?

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) 5
111

arpanlara Ayrma
57. 2011 YGS
2
2
2 x y

61. 2011 LYS

=

2
4 x + xy

x 2y = 3

1
2

olduuna gre, x2 + 4y2 4xy 2y + x 3

ifadesinin deeri katr?

olduuna gre, (x + y)2 ifadesinin deeri katr?

A) 2

B) 4

C) 1

D)

1
2

E)

1
4

A) 4

B) 5

C) 8

D) 9

E) 15

58. 2011 YGS

62. 2011 LYS

1
1
+ x 1 =
x +1
x2

x ve y birer gerel say olmak zere,

x3 3x2y = 3

olduuna gre, x 1 ifadesi aadakilerden

y3 3xy2 = 11

hangisine eittir?
1
B)
x

2
A)
x 1

A) 3

1
x +1

E)

59. 2011 YGS

Birbirinden farkl a ve b saylar iin,
a 2 b 2 = b a
a
b
olduuna gre,
A) 2

Buna gre, x y fark katr?

ESEN YAYINLARI

D) x

eitlikleri veriliyor.

x 1
C)
x

C) 1

D) 2

E) 3

63. 2011 LYS

a 4 a 3 . a 2 + 1
a 4 + a 2 a 2 a
ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

a b
+
ifadesinin deeri katr?
b a

B) 1

B) 2

C) 0

D) 1

E) 4

hangisidir?
A) a 1

B) a

C) 1
E) a2 + 1

D) a + 1

60. 2011 LYS

t3 2 = 0
olduuna gre,

1
ifadesinin t trnden
t2 + t + 1

olduuna gre, x y fark katr?

eiti aadakilerden hangisidir?

A) t + 1

B) t 2
2

D) t + 1
112

C) t 1
2

E) t + 3

64. 2011 LYS

2 (x y) x y 1
+
=3
x y 1 x y 2

A)

1
2

B)

2
3

C)

4
3

D)

5
3

E)

5
4

arpanlara Ayrma
65. 2012 LYS
x (y + z) + z (y x)

67. 2012 LYS

x ve y birer gerel say olmak zere,

x + xy + xz + yz

x2 4y = 7

ifadesinin sadeletirilmi biimi aadakilerden

y2 2x = 2

hangisidir?
A)

x
x+y

B)

y
x+y

y
D)
x+z

C)

olduuna gre, x + y toplam katr?

z
x+z

A) 3

y
E)
y+z

B) 4

C) 5

D)

4
3

E)

x ve y pozitif gerel saylar iin

x.y = 5
x2 + y2 = 15
olduuna gre, x3 + y3 ifadesinin deeri katr?
A) 40

B) 45

C) 50

D) 60

ESEN YAYINLARI

66. 2012 LYS

E) 75

113

5
3