Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

SICAK ZOSTATK PRESLEME

(HIP)
Do . Dr. Tahir ALTINBALIK
Hazrlayan;
1128107156 MEHMET ETN

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

indekiler
1. Toz Metalurjisi
2. Tozlarn ekillendirilmesi
2.1. Ekstrzyon
2.2. Enjeksiyon Kalplama
2.3. Haddeleme
2.4. Souk zostatik Presleme
2.5. Scak zostatik Presleme
2.5.1.
Scak zostatik Preslemenin Avantajlar
2.5.2.
Scak zostatik Preslemenin Dezavantajlar ve Kullanm Alanlar
3. Referanslar

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

1.

Toz Metalrjisi

mali zor paralarn (kk, fonksiyonel, birbiri ile uyumsuz, kompozit vb.)
ekonomik, yksek mukavemet ve minimum toleransla dier yntemlere gre (talal
imalat, dkm) avantajl bir ekilde retilmesi yntemidir.
Avantajlar:
stenilen zellie gre malzeme kompozisyonu ayarlanabilir.
Boyutlar kontrol edilebilir.
Yksek scakla sahip refrakter malzemelerin retilmesini salar.
Talal ileme gibi son yzey ilemine gerek yoktur.
Filtre tr malzeme retilebilir.
Snrlamalar:
Para boyutu, eklin kompleksilii, pres kapasitesi (2.5 kg dan az arlkta malzeme
retilebilir)
Toz fiyat
Mukavemet, sneklik gibi zellikler dvme ile retilenlere gre dktr. HIV
teknolojisi
3

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

1.

Toz Metalrjisi

Toz metalrjisi ile para retim sreci ;

1- Tozlarn kartrlmas
2- Karmn preslenmesi
3- Sinterleme
4- kincil ilemler.

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2. Tozlarn ekillendirilmesi
2.1. Ekstrzyon
Ekstrzyon, metal tozlarnn bir kalba doldurulduktan sonra bir matristen
baslp ekillendirilmesi ilemine denir.
Ekstrzyon ilemi ekilde yaplr:
1) Metal tozlar stlm ekstrzyon
alcsna gevek olarak doldurulur ve
matristen baslr.
2) Metal tozlar nce souk olarak
preslenerek younlatrlr. Daha
sonra buradan alnan sktrlm
para scak ekstrzyona tabi tutulur.
3) Metal tozu metalik bir zarf iine
doldurulup stlarak kapslle birlikte
ekstrzyon ilemi uygulanr.
5

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.2.

Enjeksiyon Kalplama

Plastik tozlar, metal veya seramik tozlar ile kartrlarak granlasyon ileminden
sonra enjeksiyon makinesine doldurulur. Enjeksiyon makinesinde bir kalp ierisinde
sktrlarak ekillendirilir.

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.3.

Haddeleme

Haddeleme, gevek metal tozlarnn bir dizi silindir iftleri arasndan geirilerek
ekillendirilmesi ilemidir
Haddeleme ilemi iki ekilde yaplr:
-Dey beslemeli haddelemede metal
tozlar silindir iftleri arasna
dey olarak dkldkten sonra
haddelenerek ekillendirilir.
-Yatay beslemeli haddelemede metal tozlar
silindir iftleri arasna
yatay olarak dkldkten sonra
haddelenerek ekillendirilir.

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.4.

Souk zostatik Presleme

Souk izostatik presleme (CIP),kademeli ve karmak ekilli paralar veya

boy-ap orannn byk olduu paralar iin tercih edilir.

CIP ileminde, toz esnek bir kalp iinde szdrmaz hale getirilir. Bu tozkalp birleimi ya veya su gibi bir svnn olduu kabn iinde sktrlr. Genellikle
yalayclar kullanlmaz. Bununla beraber, sert metallerin ham younluunu
artrmak iin baz parafinler ilave edilebilir. 1400MPaya kadar sktrma basnlar
mmkn olmasna ramen, CIP genellikle 420MPa altndaki basnlarda yaplr.

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.4.

Souk zostatik Presleme

Esnek kalp; lastik, lateks, poliretan veya polisilikondan (oda scaklnda

vulkanize olmu) yaplr. Bunlarn seilmesinin sebebi; bir kalpta daldrmayla veya
dkmle kolaylkla retilebilmeleridir. Eer kalp yumuak ise, sktrma srasnda
paracklar arasndaki gzeneklere girme riski vardr. Dolaysyla, sert ve dayankl
polimerlerin kullanlmas yaygndr. Lastik kalplar karmak ekilli olabilir, fakat toz
younlamasn karlayacak ekilde byk olmaldr. Genellikle tozun dolumu srasnda
kalbn eklini kaybetmesini nleyebilmek iin kalp dardan desteklenir. Baz
durumlarda ise sktrmadan nce kalbn iindeki hava boaltlr.
Souk izostatik preslemenin iki tipi slak ve kuru kalplama tekniidir. Kuru
kalplama yntemi seri retimlerde kullanlr. Esnek kalp basn haznesi iine monte
edilmitir. Esnek kalp ekil deitirir fakat hazneden dar karlmaz. ki utaki tapalar
vastasyla toz doldurulur ve para esnek kalptan kartlr.

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.4.

Souk zostatik Presleme

Islak kalplama yntemi ise sadaki ekildeki gibi

gereklemektedir.
zostatik presleme; byk, uzun, ince veya kalpta
sktrma yntemiyle homojen olarak
yaplamayacak paralarn retiminde kullanlr.
zostatik presleme, kalp yzeyi srtnmesi
olmad iin kalpta sktrma yntemine gre
biraz daha fazla younluk verir.
zostatik preslenmi paralarda younluk
gradyanlar daha kk olduu iin byk
sinterleme daralmalar srasnda arplma olmaz.
Bundan dolay; sert metaller, kalp elikleri,
paslanmaz elikler ve birok seramikler byk
paralarn ekillendirilmesinde kullanlr

10

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.5.

Scak zostatik Presleme

Scak izostatik presleme, yksek

scaklklarda ve yksek basnlarda ayn
zamanda ve eit olarak taneciklerin
kuvvetli difuzyon balar oluturarak
younlamas ile birlikte ekillendirilmesi
yntemidir. Baka bir ifade ile
younlama ve sinterleme birlikte
gerekleir.

Scak izostatik preslemede i

paras basn haznesi ierisindeki stma
blgesine yerletirilir ve sonra nceden
belirlenen scaklkta stlr ve bir inert
gaz(Argon ve helyum gibi ) ile basn
uygulanarak ilem tamamlanr.
Scak zostatik presleme nitesi
11

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.5.

Scak zostatik Presleme

Scak izostatik presleme dier

mekanik yntemlerdeki gibi sadece
tek blgeye kuvvet uygulayarak
malzemeyi ekillendirmez. Sistem
iersinde ki izostatik basn malzeme
zerinde eit olarak etki ettii iin
malzemeye her ynde eit kuvvet
uygulayarak malzeme iersindeki i
gzeneklii malzemenin eklinde
deiiklik olmadan elde etmektedir.

Bu sre seramik,kompozit ve nceden ekillendirilmi metaller gibi malzemelere

uygulanabilir. Uygulanan basn 10-207Mpa arasnda deimekte olup ayn zamanda
scaklkta 2000C lere kadar kabilir.
12

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.5.

Scak zostatik Presleme

O kadar yksek scaklarda

malzeme srekli tutulmaz ve belli
zaman aralklarnda basn
salayan gaz soutularak malzeme
zerindeki termal bozulmalar
engeller ve tane bymesini
engellenmesine yardmc olur.
Yandaki grafik souma zamanlarn
ve erilerini gstermektedir.

Scak zosatik Presleme Soutma evrimi

13

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.5.1.

Scak zostatik Preslemenin Avantajlar

Katk maddeli retim yntemleriyle oluturulan dkm ve metalik paralardaki tm i

boluklar ortadan kaldrr
Dkm kontrolnde skarta orann azaltr
rn tutarlln iyiletirir
Dkmlerin salamln ve mekanik zelliklerini (yorulma mr, sneklilik, darbe
dayanc) iyiletirerek daha ho tasarmlara imkan verir
Dkm paralarn vakum skln ve ilenmi yzey kalitesini artrr
Metal, kompozit, polimer ya da seramik tozlardan eritme yapmadan tam younluklu
malzemeler retir
Tozlar kullanarak; ince, niform tane bykl ve izotropik yap sayesinde stn
zelliklere sahip kat madde oluturur
Baka retim yntemleri ile oluturmann mmkn olmad, esiz toz karmlarn
katya dntrr.
Tozlardan kompleks ekilli kat paralar retir
Tokluk, sneklilik, yorulma dayanc ve metal enjeksiyon kalpl (MIM) paralarn
tutarlln iyiletirir
Scaklk snrl yapkanlara ihtiya duyulmadan birbirinden farkl metalleri birletirir
HIP birletirme yoluyla kaplamal paralar retilir
14

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.5.1.

Scak zostatik Preslemenin Avantajlar

Baka bir malzeme i yaps rnei vermek gerekirse, 4140 elii

Dkm malzeme i yaps

Scak izostatik preslemeden

sonraki i yap grnts
15

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.5.1.

Scak zostatik Preslemenin Avantajlar

Uniform tane yaps ve younlukta malzeme retme kapasitesi olmas

NCES

SONRASI

Scak izostatik presleme uygulanmadan nceki

ve uygulandktan sonraki malzeme i yaps

16

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.5.2.

Scak zostatik Preslemenin Dezavantajlar ve Kullanm Alanlar

Scak izostatik preslemenin dezavantajlar ise aadaki gibidir.

Geni boyutlu malzemeleri retmek
Geni toleranslar salamak
Kk retim miktarlar iin pahaldr.
Scak izostatik preslemenin kullanm alanlar ise aadaki gibi sralanabilir ;
yksek hz elikleri
Souk i takm elikleri(0.8...3.9% C)
Anma ve korozyona dayankl elikler (1.7...3.7% C)
Nikel sper alamlar
Korozyona dayankl Ni-Fe esasl alamlar
Metal matrisli kompozit (MMC)
Sert metaller ve seramikler
17

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

2.5.2.

Scak zostatik Preslemenin Dezavantajlar ve Kullanm Alanlar

Trbin kanatlar

Rolls Royce un bir paras ve i

yaps

Ortopedik implantlar

18

Trakya niversitesi Mhendislik Fakltesi

3. Referanslar
Toz metalurijisi Yrd. Do. Dr. Afn Alper CERT
Tozlarn ekillendirilmesi Yrd. Do. Dr. Rahmi NAL, Alperen AKSOY, Ali
ONUR, Engin YURDUSEVER
www.sv.vt.edu/.../ diffusion/apps/sinter.html
Edwards, L. and Endean, M., Manufacturing with materials,
1990, Butterworth Heinemann, ISBN 0-7506-2754-9.
Hebeison, J.C., HIP Technology The State of the Art After 50 Years, HIP
International Conference, Paris, France, May 22-25, 2005
ASM international Powder Metal Technologies and Applications
Robert Widmer, The Current Status of HIP Technology and Its Prospects
for the 1990s, Fourth Annual Conference on Isostatic Pressing,
Stratford-Upon-Avon, U.K., November 5,6,7 1990.

19