KARTOGRAFSKE

PROJEKCIJE
2. predavanje

KARTOGRAFSKE PROJEKCIJE

KARTOGRAFSKE PROJEKCIJE
Kartografske projekcije su na
naini
preslikavanja plohe elipsoida ili
sfere u ravninu.
U tu svrhu potrebno je konstruirati
mre
mreu meridijana i paralela ili nekih
drugih koordinatnih linija koje e
poslu
posluiti kao kostur za uno
unoenje
ostalog sadr
sadraja.
Pri izradi karata najprije se to
toke s
fizi
fizike povr
povrine Zemlje prenose po
odreenim pravilima na plohu
elipsoida,
elipsoida, a zatim se elipsoid
preslikava u ravninu.

KARTOGRAFSKE PROJEKCIJE
Zemljina sferna povr
povrina ne mo
moe se projicirati
na ravninu bez odreenih izobli
izoblienja.
Projekcije se dijele prema tri kriterija:
1. osobinama preslikavanja odnosno vrstama
deformacija,
2. polo
poloaju pola normalne kartografske mre
mree i
3. obliku normalne kartografske mre
mree.

1. PODJELA PREMA VRSTAMA

DEFORMACIJA

KONFORMNE ILI ISTOKUTNE

PROJEKCIJE

1. Prema vrstama
deformacija kartografske
projekcije se dijele na:

Kod konformnih projekcija vjerno su

preslikani kutevi,
kutevi, tj.
tj. dio projicirane
Zemljine povr
povrine zadr
zadrava nepromijenjen
oblik.
Pri tome se zanemaruje da veli
veliine tih
povr

ina
na
elipsoidu
i
karti
budu jednake.
povr
Kako bi se postigla jednakost kuteva,
kuteva,
odstupa se od jednakosti povr
povrina.

a) konformne ili istokutne,

istokutne,
b) ekvivalentne ili
istopovr
istopovrinske,
inske,
c) ekvidistantne ili
istodu
istoduinske (ali
(ali samo u
odreenom smjeru)
smjeru) i
d) uvjetne (proizvoljne)
projekcije.

Konformne Ekvivalentne Ekvidistantne

EKVIVALENTNE ILI ISTOPOVR

ISTOPOVRINSKE
PROJEKCIJE

EKVIDISTANTNE ILI ISTODU

ISTODUINSKE
PROJEKCIJE

Kod ekvivalentnih projekcija ouvana je

jednakost (ili konstantan odnos) povr
povrina
odgovaraju
odgovarajuih figura (oblika) na elipsoidu i u
projekciji.
Prema tome je mjerilo (omjer) povr
povrina
jednako jedinici, odnosno ima konstantnu
vrijednost u itavom polju karte.
Nemogu
Nemogue je da neka projekcija istovremeno
bude ekvivalentna i konformna.
konformna.

Kod ekvidistantnih projekcija najmanja su

izobli
izoblienja vezana uz du
duine, tj.
tj. na svim je
dijelovima karte isto du
duinsko mjerilo.
To su projekcije kod kojih je mjerilo du
du
jednog od glavnih pravaca jednako jedan.
Npr.
Npr. uzdu
uzdu jednog meridijana ili odabrane
paralele.

UVJETNE ILI PROIZVOLJNE

PROJEKCIJE

2. PODJELA PREMA POLO

POLOAJU POLA
NORMALNE KARTOGRAFSKE MRE
MREE

U grupu uvjetnih ili proizvoljnih projekcija,

projekcija, kako
im i ime ka
kae, spadaju sve one kartografske
projekcije koje ne spadaju u prve tri grupe,
tj.
tj. koje nisu ni konformne,
konformne, ni ekvivalentne, ni
ekvidistantne.
Najve
Najvei broj geografskih karata izraen je u tim
projekcijama.
One su u granicama postoje
postojeih mogu
mogunosti
spoj pojedinih tipova projekcija s obzirom na
karakter deformacija.

2. Normalna kartografska
mre
mrea je mre
mrea po
obliku jednostavnija od
bilo koje druge mre
mree.
Prema polo
poloaju pola te
projekcije dijelimo na:
a) uspravne (polarne),
b) popre
poprene i
c) kose.

PODJELA PREMA POLO

POLOAJU POLA
NORMALNE KARTOGRAFSKE MRE
MREE

3. PODJELA PREMA OBLIKU NORMALNE

KARTOGRAFSKE MRE
MREE

a) Uspravne projekcije su projekcije kod kojih

se pol normalne mre
mree podudara s
geografskim polom, pa je mre
mrea meridijana i
paralela ujedno i normalna mre
mrea.
b) Popre
Poprene projekcije su projekcije kojima se
pol normalne mre
mree nalazi na ekvatoru.
c) Kose projekcije su projekcije kojima se pol
normalne mre
mree nalazi u bilo kojoj to
toki
izmeu pola i ekvatora.
ekvatora.

Projekcije dijelimo na:

1. konusne (sto
(stoaste),
2. cilindri
cilindrine (valjkaste),
3. azimutalne (perspektivne),
4. pseudokonusne,
pseudokonusne,

5. pseudocilindri
pseudocilindrine,
ne,
6. polikonusne i
7. kru
krune.

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

PRIMJERI PROJEKCIJA

KARTOGRAFSKE PROJEKCIJE
Nije mogu
mogue postaviti jedinstveno pravilo za
odabir projekcija pri izradi nekog
kartografskog prikaza.
Glavni kriterij ovisi o deformaciji kutova,
povr
povrina i du
duina, tj.
tj. po
poeljno je da te
deformacije budu to manje i ako je mogu
mogue
oku nevidljive.
Osnova za uspje
uspjean odabir projekcije
geografske karte ovisi prvenstveno o njezinoj
namjeni.

GAUSSGAUSS-KR
KRGEROVA PROJEKCIJA

GAUSSGAUSS-KR
KRGEROVA PROJEKCIJA

GaussGauss-Kr
Krgerova projekcija je konformna
projekcija.
Drugi njen naziv je obrnuta Mercatorova
projekcija (Transferse Mercator Projection).
Projection).
To je projekcija u kojoj su izraene hrvatske
topografske karte.
Dodirni ili sredi
sredinji meridijani (15 i 18
18)
projiciraju se kao du
duine, dok su ostali
predstavljeni lukovima.
Sredi
Sredinji meridijan okomit je na ekvator.

GAUSSGAUSS-KR
KRGEROVA PROJEKCIJA
Osnova projekcije je preslikavanje to
toaka sferne
Zemljine povr
povrine na plohu vodoravno
postavljena valjka uskom zonom (3 ) uz
dodirni meridijan.

GAUSSGAUSS-KR
KRGEROVA PROJEKCIJA
U svakoj zoni je sredinji
(15 ili 18) meridijan os x
koordinatnog sustava s
pozitivnim smjerom na
sjever, a os y je ekvator.

y koordinata se uveava za
z+500 000 m ( z=broj zone)
kako bi se izbjegle
negativne vrijednosti.
Primjer:
5 zona y=5 500 000 m;
6 zona y=6 500 000 m.

GAUSSGAUSS-KR
KRGEROVA PROJEKCIJA

dodirni meridijan

irina meridijanske zone

333 km (3)

GAUSSGAUSS-KR
KRGEROVA PROJEKCIJA

TK 25 list Trilj

x
y

Isjeci topografske karte 1:25000 (TK 25)u Gauss- Krgerovoj

projekciji

HTRS

HTRS96/TM

Odlukom Vlade RH od 01. 01.

2010. uvela se nova projekcija
HTRS96/
HTRS96/TM.
TM.

HTRS96/
HTRS96/TM je konformna,
konformna, popre
poprena,
cilindri
cilindrina projekcija bez podjele
na zone.
To je popre
poprena Mercatorova
projekcija s sredi
sredinjim meridijanom
16
16 30
30 i mjerilom preslikavanja na
centralnom meridijanu od
mo=0,9999.
Datum ETRS 89;
89; Elipsoid GRS80
a = 6378137,00; = 1 / 298,
Konformna poprena
257222101.

Projekcija se postupno uvodi u

upotrebu. To zna
znai da su jo
jo
neko vrijeme obje projekcije
istovremeno u upotrebi.

cilindrina projekcija

KOORDINATE I KOORDINATNI SUSTAVI

KOORDINATE I KOORDINATNI SUSTAVI

Koordinate su veli
veliine koje
odreuju polo
poloaj neke to
toke
u prostoru (3D) ili ravnini
(2D). Mogu biti izra
izraene u
stupnjevima minutama i
sekundama ili metrima.
To
Toka na Zemlji
aproksimiranoj elipsoidom
odreena je geodetskim
koordinatama:
- geodetskom irinom (fi)
- geodetskom duljinom
(lambda).
lambda).

To
Toka na Zemlji aproksimiranoj geoidom odreena je
geografskim koordinatama,
koordinatama, a to
toka na Zemlji kao kugli
(sferi) odreen je sfernim koordinatama.
koordinatama.
U ravnini projekcije to
toka je odreena Kartezijevim
ortogonalnim koordinatama x i y.
Projicirati zna
znai prona
pronai funkcionalnu vezu izmeu
geodetskih koordinata neke to
toke na Zemlji i
ortogonalnih koordinata njene slike na planu ili karti.

KOORDINATE I KOORDINATNI SUSTAVI

KOORDINATE I KOORDINATNI SUSTAVI

x=F
x=F1(,); y=F
y=F2(,)
i geografska irina i duljina
x i y pravokutne koordinate u ravnini projekcije.

5. zona
E13
E1330
30-E16
1630

6. zona
E16
E163030-E19
E1930

HTRS
96/TM

Transverse
Mercator

Transverse
Mercator

Transverse
Mercator

Latitude of origin - geografska

irina ishodi
ishodita

Longitude of origin - geografska

du
duina ishodi
ishodita (sredi
(sredinji meridijan)

15
15

18
18

16,5
6,5

Scale factor - mjerilo preslikavanja

po sredi
sredinjem meridijanu

0.9999

0.9999

0.9999

Units to meter scale - mjerilo

mjerne jedinice karte,
karte, ako se koristi
druga mjerna jedinica

False East at origin - pomak

ishodi
ishodita prema istoku radi
izbjeglavanja
izbjeglavanja negativnih koordinata

5 500 000 m

6 500 000 m

500 000 m

0m

0m

0m

Projection - vrsta projekcije

False North at origin - pomak

ishodi
ishodita prema sjeveru

Bessel
GRS80
Geodetske koordinate
43
=43
=4330'24"N
4330'24.1"N
16
=16
=1630'56"E
1630'38.7"E
54,45
h=0
Prostorne kartezijeve koordinate (3D)
Y=1 317 094,034 1 317 192,764
X=4 442 006,018 4 442 592,071
Z=4 368 377,616 4 368 852,839
Ravninske kartezijeve koordinate
y=6 379 281,093 6 379 577,793
x=4 820 111,463 4 819 118,438
0
h=0

Primjer to se moe dogoditi ako

ne baratamo mjerenjima i
koordinatama ispravno