Poglavlje 4

Modeli geoprostornih
informacija
1. M. Ponjavi: Osnove geoinformacija 5. poglavlje
2. M. Ponjavi: Predavanja Geoinformacioni sistemi
3. M. Worboys, M. Duckham: GIS - A computing perspective

Geoinformacioni sistemi
doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Ontologija
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Ontologija: studija o opoj klasifikaciji i relacijama

izmeu onih stvari koje ine svijet
Osnovna ontoloka distinkcija lei u podjeli svijeta na one
entitete koji imaju trajanje ili stalnost egzistencije kroz
vrijeme (objekti), i onih koji se povremeno pojavljuju
(dogaaji).
Objekti (kontinuenti) se dalje mogu kategorizirati kao
substance, dijelovi substanci, agregati substanci, lokacije
za substance i osobine substanci.
Zemlja konstituie substancu, povrina Zemlje je dio
Zemlje, Solarni sistem je agregacija svih planeta Sunevog
sistema, SAD predstavljaju lokaciju, a ukupna povrina
Zemlje je osobina Zemlje.

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Modeliranje
Zainteresovani smo za modeliranje dijelova geografskog svijeta
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Razumjevanje osnovnih ontolokih distinkcija moe pomoi da

se izbjegnu neki osnovni propusti prilikom modeliranja koji
nastaju zbog nedostatka ontoloke svijesti kod:
razlikovanja entiteta iz stvarnog svijeta, od entiteta iz informacionog
sistema
razlikovanja substanci od njihovih osobina

Modeli
bazirani na
poljima

Primjer
Termini, kao to su uma, poloaj ume i umovitost (tip
pokrivenosti zemljita) pripadaju razliitim ontolokim
kategorijama

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Ontologija vs. modeliranje

Kljune razlike:
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Cilj ontologije da razvije openitu taksonomiju onoga

to postoji
Cilj modeliranja je da razvije klasifikaciju unutar
pojedine aplikacione domene

Primjeri:
Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Distinkcija izmeu supstance i osobine nije predmet

modeliranja podataka (nego ontologije)
Odluka da li put u navigacionom sistemu treba
predstaviti polilinijom ili povrinom je pitanje izrade
modela podataka, a ne ontoloko pitanje

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Modeli
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Model je vjetaka konstrukcija u kojoj su dijelovi jedne

domene (izvorna domena), reprezentovani u drugoj
domeni (ciljna domena).
Svrha modela je da pojednostavi i apstrahuje sadraj iz
izvorne domene.
Konstituenti izvorne domene se pomou modela prevode u
ciljnu domenu
Spoznaje, rezultati, prorauni ili bilo koji zakljuci do kojih se
dolo unutar ciljne domene se onda mogu interpretirati u
izvornoj domeni
Korisnost nekog modela je odreena nivoom vjerodostojnosti
simulacije izvorne domene i jednostavnosti prelaska izmeu
ove dvije domene.

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Morfizam
Modeliranje i
ontologija

Morfizam: funkcija koja prilikom translacije iz jedne u

drugu domenu uva odreeni dio njihove strukture

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Primjer
Objektnobazirani
modeli

Kartografija i traenje rute putovanja :

Geografski svijet je ciljna domena, modelirana
pomou karte (ciljna domena)
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Tipovi modela
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Model zasnovan na poljima: tretira geografske

informacije kao kolekcije prostornih distribucija
(rasprostranjenosti) pojave
Distribucija moe biti formalizirana kao matematika
funkcija izmeu prostornog okvira i atributne domene.
Uzorci topografskih altituda, padavina i temperatura se
blisko uklapaju u ovakav pristup .

Objektno bazirani model: tretira prostor kao

populiziran (nastanjen) sa diskretnim entitetima
(koji se mogu identificirati), od kojih je svaki
georeferensiran (povezan sa prostorom).
Zgrade ili putevi odgovaraju ovakvom pristupu
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Relacioni model
Modeliranje i
ontologija

Kolekcija n-torki kojim su zapisani godinji vremenski

uslovi na razliitim geografskim lokacijama

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Pristupi zasnovani na poljima i na objektima su pokuaji da se

uspostavi struktura i opie uzorak na osnovu ovakvih podataka.
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Pristup baziran na polju

Tretira informacije kao kolekciju polja
Modeliranje i
ontologija

Svako polje definie prostorne promjene atributa kao

funkciju od skupa lokacija u nekoj atributnoj domeni

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Objektno bazirani pristup

Modeliranje i
ontologija

Odreene grupe mjerenja klimatskih varijabli se mogu

grupisati zajedno u konaan skup tipova

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Prostorni okvir
Modeliranje i
ontologija

Prostorni okvir: dio regije prostora, koji formira

konanu teselaciju od prostornih objekata
U ravni, elementi prostornog okvira su poligoni.

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Mora biti konana struktura da bi bila izvodljiva

za raunanje, odnosno raunarski prihvatljiva
esto aplikaciona domena nije konana i
pojave je neophodno uzorkovati
Kroz proces uzorkovanja se nuno uvodi i
nepreciznost

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Slojevi
Modeliranje i
ontologija

Sloj: kombinacija prostornog okvira i polja koje dodjeljuje

vrijednosti svakoj lokaciji u prostornom okviru
U prostornoj bazi podataka moe biti bezbroj slojeva

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Prostorna polja
Modeliranje i
ontologija

Ako je prostorni okvir Euclidova ravan i atributna

domena podskup skupa realnih brojeva;
Euclidova ravan igra ulogu horizontalne xy-ravni

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Vrijednosti prostornog polja daju z koordinate, ili

visine iznad ravni

Regionalne klimatske varijacije

Zamislimo da imamo mreu kvadrata iznad nekog regiona
i da smo na svakom voru mree mjerili razne klimatske
aspekte. U tom sluaju bi razliita polja (koja opisuju ove
aspekte) povezivala lokacije sa vrijednostima za svaku
domenu mjerenih atributa.
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Svojstva atributne domene

Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Atributna domena moe sadrati vrijednosti koje su

uobiajeno klasificirane u etiri tipa atributa:
Nominalni atributi: prosti nazivi; kvalitativni; ne mogu se
ureivati (po veliini); aritmetike operacije nemaju smisla
Ordinalni atributi: ureeni nazivi; kvalitativni; aritmetike
operacije nemaju smisla (osim ureivanja - sortiranja)
Intervalni atributi: koliine na nekoj ljestvici bez fiksne
take; mogu se porediti po veliini magnitude, ali ne i po
intervalnim razlikama (na primjer, temperature u C)
Razmjerni atributi: koliine na nekoj ljestvici sa fiksnom
takom; podrava irok rang aritmetikih operacija,
ukljuujui sabiranje, oduzimanje, mnoenje i dijeljenje (na
primjer, Kelvinova temperaturna ljestvica)

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Kontinualna i diferencijabilna polja

Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Kontinualna polja: male promjene u poloaju

pojave vode malim promjenama vrijednosti
odgovarajueg atributa
Diferencijabilna polja: odnos promjene prirasta
(nagib) se moe definisati na svakoj lokaciji
Prostorni okvir i atributna domena moraju biti
neprekidni za oba ova tipa polja
Svako diferencijabilno polje mora takoe biti i
kontinualno, ali ne mora i svako kontinualno
polje biti diferencijabilno
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Jednodimenzionalni primjeri
Modeliranje i
ontologija

Polja se mogu predstaviti u obliku grafikona

atributnih vrijednosti nad prostornim okvirom

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Kontinualno i diferencijabilno polje; pad krive se moe definisati u

svakoj taki
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Jednodimenzionalni primjeri
Modeliranje i
ontologija

Polje je kontinualno (grafikon je povezan), ali nije diferencijabilno

u svim takama. Postoji neodreenost u vrijednosti pada sa dva
mogua izbora izmeu dva pravolinijska segmenta.

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Kontinualno, ali nije diferencijabilno polja; pad krive se ne moe

definisati u jednoj ili vie taaka
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Jednodimenzionalni primjeri
Modeliranje i
ontologija

Grafikon nije povezan, te polje nije kontinualno, a

samim tim ni deferencijabilno.

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Polje nije kontinualno, ni diferencijabilno.

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Dvodimenzionalni primjeri
Modeliranje i
ontologija

Pad zavisi od pojedinanih lokacija i orijentacije na toj

lokaciji

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Izotropijska polja
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Polje ije osobine nemaju pravac variranja (nezavisne

od pravca) se naziva izotropijskim poljem
Posmatrajmo vrijeme putovanja u prostornom okviru

Vrijeme od take X do
neke take Y zavisi
samo od udaljenosti
izmeu X i Y, a ne i od
orijentacionog ugla
izmeu njih.

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Anizotropijska polja
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Polje ije osobine zavise od pravca se naziva

anizotropijsko polje.
Posmatrajmo brzu vezu AB

Za putnika koji putuje od

X do neke take blizu B,
bolje je putovati do A,
iskoristiti brzu vezu do B
(nulto vrijeme), i nastaviti
od B do ciljne take.
Pravac kretanja do cilja
je vaan.

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Prostorna autokorelacija
Modeliranje i
ontologija

Prostorna autokorelacija je kvantitativni izraz

Toblerovog prvog zakona geografije (1970)
Sve je povezano sa svim ostalim, meutim blie
stvari su bolje povezane od udaljenijih

Proces
modeliranja

Prostorna autokorelacija mjeri stepen oklupljanja

(klasteriziranja) vrijednosti u prostornom polju

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Autokorelacija
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Ukoliko sline
vrijednosti tee
zajednikom
okupljanju
(clustering), onda za
prostorno polje postoji
odreen stepen
pozitivne prostorne
autokorelacije.

Ukoliko ne postoji
vidljiva povezanost
izmeu atributne
vrijednosti i susjednih
lokacija, onda polje
ima nultu prostornu
autokorelaciju.

Ukoliko postoji
sklonost slinih
vrijednosti da budu
locirane dalje jedne
od drugih, onda
postoji negativna
prostorna
korelacija.

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Operacije nad poljima

Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Operacije sa poljima uzimaju za ulaznu

vrijednost jedno ili vie polja i vraaju jedno
rezultantno polje.
Sistem moguih operacija nad poljima u modelu
polja se naziva kartografska algebra
Tri osnovne klase operacija

Modeli
bazirani na
poljima

Lokalne
Fokalne

Objektnobazirani
modeli

Zonalne

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Funkcija susjedstva
Modeliranje i
ontologija

Za dati prostorni okvir F, funkcija susjedstva n : F P

(F) je funkcija koja sa svakom lokacijom x vezuje skup
lokacija koje su joj blizu.

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Lokalne operacije
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Lokalne operacije:
primjenjuju se nad
jednim ili vie prostornih
polja za izraunavanje
novog polja
Vrijednost novog polja
na bilo kojoj lokaciji
zavisi jedino od
vrijednosti funkcija
prostornih polja za istu
lokaciju
binarna operacija

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Fokalne operacije
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Fokalna operacija: atributna

vrijednost derivirana na
lokaciji x moe zavisiti, ne
samo od atributa izraenih
ulaznim funkcijama prostornih
polja za lokaciju x, nego
takoe i od atributa vezanih
za njeno susjedstvo n(x)

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Zonalne operacije
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Zonalna operacija: agregiraju

vrijednosti polja nad svakom od
skupa zona (koje se openito
pojavljuju iz drugog polja) u
prostornom okviru
Za svaku lokaciju x:
1. pronalazi zonu Zi u kojoj je
x sadrano,
2. izraunava vrijednosti
funkcije polja f primjenjene
na svaku taku u Zi,
3. derivira jednostruku
vrijednost (x) novog polja
iz vrijednosti sraunatih u 2.
koraku.
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Entiteti i literali
Modeliranje i
ontologija

Objektno bazirani modeli dekomponuju informacioni

prostor u objekte ili entitete.
Entitet mora biti:

Proces
modeliranja

identifibilan (prepoznatljiv, da se moe razlikovati,

identificirati),
relevantan (biti od interesa) i

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

deskriptibilan (opisljiv, sa karakteristikama).

Prostorni referentni okvir je definisan samim

entitetima
Literali imaju nepromjenjivo stanje koje se ne moe
kreirati, mjenjati ili brisati (unititi).
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Objekat kua
Modeliranje i
ontologija

Kua ima nekoliko atributa, kao to su datum registracije,

adresa, vlasnik i granice, koji su i sami objekti.

poligon
Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Objekat kua
Aktuelne vrijednosti ovih atributa su literals
Modeliranje i
ontologija

Ukoliko se u budunosti kua registruje na nekog novog

vlasnika, mogue je promjeniti atribut registracije na novi
datum, recimo 5. oktobar, 2009.g., meutim to nee uticati na
postojanje samog datuma (literal).

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Prostorni objekti
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Prostorni objekti se nazivaju prostornim, jer

postoje unutar prostora, koji se naziva
pripadajuim prostorom.
Moe se specificirati skup primitivnih objekata
(primitiva), na osnovu kojih se u aplikacionoj
domeni mogu konstruisati svi ostali objekti,
koritenjem specificiranog skupa operacija.
Taka-linija-poligon primitive su standardne
primitive u postojeim sistemima.

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

GIS analiza
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Za italijanski glavni grad

Rim, potrebno je odrediti
koja je ukupna duina
rijeke Tibera unutar kruga
sa radijusom od 2.5 km i
centrom
unutar
Koloseuma.
Prvo je potrebno
modelirati relevantne
dijelove Rima kao objekte
Operacija duina e se
primjeniti nad linijom,
vraajui realan broj, a
operacija presjek e
vratiti komad linije koja je
zajednika i za nju i za
krug.
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

GIS analiza
Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Kroz postupak diskretizacije

sve objekte je potrebno
konvertovati u tipove koji su
raunarski prihvatljivi.
Krug se moe predstaviti
diskretnom poligonalnom
povrinom, linije pomou
nizova linijskih segmenata, a
take se mogu umetnuti u
neki diskretan prostor.

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Tipovi prostornih objekata u Euclidovoj ravni

Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Najopenitiji tip prostornog

objekta prostor je na vrhu
ove hijerarhije.
Tip prostor je
rastavljena unija tipova
taka i du
Klasa du moe biti
specijalizirana po
dimenzionalnosti u tipove
1-du i 2-du.
Dva podtipa
jednodimenzionalnih dui su
opisana kao (kriva) linija i
petlja, koji se specijaliziraju
u prosta linija i prosta
petlja (koje iskljuuju
presjecanje samih sebe).
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Tipovi prostornih objekata u Euclidovoj ravni

Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Osnovni areal
(povrinski objekat) je
opisan kao regularni
zatvoreni skup, koji
se ovdje naziva
imenom tipa
povrina.
Povezanu povrinu
nazivamo region
Region koji je prosto
povezan (nema rupa)
je elija
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Topoloke prostorne operacije

Modeliranje i
ontologija

Objektni tipovi (sa pripadajuom topologijom u pozadini)

su taka, linija, petlja i povrina
Operacije:

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

granica, unutranjost, zatvoranost (pokriva) i je povezan

se definiu na uobiajen nain
operacija komponente vraa skup maksimalnih povezanih
komponenata od neke povrine
operacija ekstremi se primjenjuje na svaki objekat tipa linija
i vraa par taaka linije koje konstituiu njene krajnje take
operacija je unutar pokazuje povezanost izmeu take i
proste petlje, vraajui vrijednost true ukoliko je taka
sadrana u prostoj petlji
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Topoloke prostorne operacije za povrine

Modeliranje i
ontologija

X dodiruje Y,
ukoliko se X i Y
eksterno dodiruju u
zajednikom dijelu
svojih granica

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

X preklapa Y,
ukoliko
unutranjosti od X i
Y meusobno
prodiru jedna u
drugu

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Topoloke prostorne operacije za povrine

Modeliranje i
ontologija

X je unutar Y ukoliko
je X podskup od Y, a X
i Y ne dijele zajedniki
dio granice.

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

X pokriva Y, ukoliko
je Y podskup od X, a X
i Y se interno dodiruju
u zajednikom dijelu
svojih granica.

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Topoloke prostorne operacije

Modeliranje i
ontologija

Postoji beskonaan broj moguih topolokih relacija koje

su raspoloive izmeu objekata tipa elije

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Euclidove prostorne operacije

Modeliranje i
ontologija

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

Operacija centroid vraa centar gravitacije za povrinski

objekat kao objekat tipa taka
Udaljenosti i uglovi u prostoru su definisani izmeu (dva ili
vie) elemenata tipa taka.
Mjerenja izmeu objekata razliitih dimenzija
Kada je potrebno odrediti udaljenost grada od autoputa,
javlja se vie nejasnoa: da li mjeriti do centra grada ili od
cijele povrine grada, onda da li mjeriti udaljenost
putevima do grada ili pravolinijski od najblie take na
autoputu, i tako dalje. Ove nejasnoe se moraju razrijeiti
prije nego se postavi upit vezan za odreivanje ovih
vrijednosti.

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Operacije nad prostornim objektima

Modeliranje i
ontologija

Sve prostorne operacije se mogu smatrati operacijama

nad prostornim literalima.
Na primjer, izraunavanje duine neke linije ne moe uticati
na samu liniju.

Proces
modeliranja

Modeli
bazirani na
poljima

Meutim, postoji druga klasa prostornih operacija koje se

primjenjuju nad prostorno referensiranim objektima, a koje
mjenjaju stanje ovih objekata (fundamentalne dinamike
operacije):
Kreiraj
Uniti (obrii)
Auriraj

Objektnobazirani
modeli
Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.

Formalne teorije o prostornim objektima

Modeliranje i
ontologija

Mogu se navesti razne formalne teorije (logical calculi) vezane za

relacije izmeu prostornih objekata, koje imaju veoma uopene
interpretacije.
Ovakve teorije su postavljene u logine okvire, sa dobro definisanim
pojmovima i dobro postavljenim formulama i aksiomima.

Proces
modeliranja

Na primjer: Clarkeov calculus of individuals, odnosno teorija poznata kao

RCC - region connection calculus (teorija povezanosti regija).
Fokus je binarna relacija povezanosti (konekcije) izmeu regija.

Modeli
bazirani na
poljima

Objektnobazirani
modeli

C(X,Y) = region X je povezan (konektovan) sa regionom Y

Relacija konekcije je refleksivna i simetrina, odnosno zadovoljava aksiome :

Za svaki region X, C(X, X)

Za svaki par regiona X, Y, ako vrijedi C(X, Y), onda vrijedi i C(Y, X).

Mnoge skupovno orijentisane i topoloke relacije izmeu prostornih

objekata mogu biti konstruisane koritenjem samo minimalnog dijela
opisanog mehanizma povezanosti (konekcije) (samo ova dva aksioma)

Geoinformacioni sistemi, doc.dr.Mirza Ponjavi, dipl.ing.geod.