Doc dr eljka Cvijeti

Kolorektalni karcinom se MOE sprijeiti!

Nije sramota priati o kolorektalnom

karcinomu.

Razgovarajmo o tome!

Gdje i ta je kolon?
ta je karcinom kolona?
Ko ima vii rizik?
ta moemo uiniti?
-Prevencija
-Skrining
-Terapija
Gdje se vie informisati?

Kao dio digestivnog sistema kolon:

Zadrava uglavnom neapsorbovanu hranu,

vlakna i vodu

Pomie otpadne tvari u rektum gdje se

eliminie stolicom

Karcinom je nekontrolisan rast i irenje

abnormalnih elija

Ukljuuje stotinu razliitih bolesti, uglavnom

klasifikovanih prema dijelu tijela gdje su
prvo naeni

SVIJET - 4. vodei uzrok smrti uzrokovane

karcinomom u svijetu

SAD visoka stopa incidence 42/100 000

10,9 miliona novih sluajeva maligniteta
godinje
6,7 miliona umrlih godinje
U zemljama bive SFRJ incidencija CRC je
33/100 000 za mukarce i 24/100 000 za ene.

Multifaktorijalna bolest

Nenasljedni faktori

Nasljedni faktori

MUKARCI i ENE imaju SLIAN RIZIK

Rizik raste sa godinama..srednja dob obolelih
65 godina
Vie od 90% sluajeva kod osoba iznad 50
godina
85% osoba sa kolorektalnim karcinomom NIJE
imalo medicinsku istoriju u vezi sa
kolorektalnim karcinomom

Poviena tjelesna masa

Faktor ishrane
- povean unos masti i crvenog mesa
- smanjen unos povra
- poveana konzumacija alkohola
-manjak vlakana
-manjak vit A, C I E

Fizika neaktivnost

Zapadni stil ivota I ishrane

Starija ivotna dob
Ulcerozni kolitis
Nasljedna predispozicija ---FAP (0,5%-1%
razviju CRC-do 40 te godine (nasljedjivanje
autozomno dominantno -delecija dugog
kraja hromozoma 5 - gubitak APC
gena)

Kljuan element u etiologiji

kolorektalnog
karcinoma predstavljaju procesi
genetskih
izmjena u epitelnim elijama sluznice crijeva.

Karcinom nastaje kao rezultat interakcije genoma i

djelovanja mutagena iz okruenja.

Poremeaj funkcije tumor supresor gena

ili aktivacija onkogena, uz faktore iz
spoljne sredine, uzrokuju nastanak karcinoma.

Osnovna promjena na sluznici crijeva iz koje moe nastati

CRC je polip.
Samo neoplastini polipi predstavljaju prekanceroze.
Nonneoplastini polipi su benigni.
Maligna alteracija adenomatoznog polipa zavisi od veliine
polipa, makroskopskog izgleda polipa i njegove histoloke
gradje.

polip
neoplastini

nonneoplastini

hiperplastini
polipi

adenom

tubularni
tubulovilozni

vilozni

benigni limfoidni
polipi

hamartomi

upalni polipi

Kod polovine oboljelih ne moe jasno definisati

etioloki rizini faktor
neophodno je naglasiti da je CRC preventabilna
bolest u izvjesnom broju sluajeva, te se smatra da
se primjenom savremenih preporuka skrininga
moe sauvati vie od 30 000 ivota godinje.

Primarna prevencija - identifikacija i eradikacija

etiolokih faktora odgovornih za razvoj
kolorektalnih karcinoma
Sekundarna prevencija - identifikacija visoko
rizinih populacionih grupa i intervencije koje je
potrebno preduzeti u cilju ranog otkrivanja
malignih lezija

Pravilna ishrana
odravanje optimalne tjelesne mase
umjerena fizika aktivnost (30 min. dnevno)
redukcija masti u ishrani
uravnoteena dijeta sa dosta svjeeg voa, povra,
itarica i mahunarki (5 porcija dnevno)

dovoljna koliina vlakana koja se nalaze u itaricama ( crni

hljeb),
neleguminoznom
povru
(brokoli,
kupus),
leguminoznom povru (pasulj, graak, boranija)

preporuuje se 1 obrok neleguminoznog povra sedmino

crveno meso najvie 3x sedmino
kalcij - 800 mg dnevno za odrasle i 1200 mg za djecu
adekvatna zastupljenost vitamina A,C i E

Kolorektalni karcinom otkriven u ranom stadiju dok je bolest

lokalizovana na nivou crijeva (Dukes A i B) predstavlja
kurabilno oboljenje.
neophodno preduzeti sve mjere u cilju rane
detekcije karcinoma i efikasnog lijeenja.
- edukacija stanovnitva o prvim simptomima bolesti
- upoznavanje stanovnitva o mogunosti uspjenog izlijeenja
bolesti ako se na vrijeme otkrije
- procedure skrininga u optoj populaciji i u rizinim grupama

Bez pozitivnu porodinu anamnezu:

Od 50-godine ivota:
l x godinje DRT (5-10% CRC je palpabilno)
- 1 x godinje stolica na okultno krvarenje
(poz. ako se nalazi 10 i vie mg Hb na 1 g stolice)
- fleksibilna sigmoidoskopija svakih 5 godina.
- totalna kolonoskopija svakih 10 godina
-

Skrining porodica sa HNPCC

Kolonoskopija

od 20.godine ivota svake 1-2 god.

iznad 35.godine - 1 x godinje

- molekularni testovi za genetske mutacije

totalna kolonoskopija sa biopsijom suspektne lezije 1 x

godinje nakon 8 godina trajanja bolesti ako se radi o
pankolitisu ili nakon 15 godina ako je u pitanju
zahvaenost lijeve strane kolona

Skrining raditi do 70.godine ivota,

a zatim prema dogovoru sa pacijentom

sigmoidoskopija od 10. godine ivota

U sluaju da se otkriju polipi indikovana je totalna
kolektomija (1930.god.)
Ako se ne otkriju polipi:
24-34.god. - kolonoskopija 1x u dvije godine
34-44.god. - kolonoskopija 1x u tri godine
S obzirom na mogunost nasljedne adenomatozne
karcinomatoze kod osoba sa FAP-om se preporuuje:
1x u 6 mjeseci od 20.godine - gastroskopija,
1x u dvije godine RTG skeleta.

simptomatologija zavisi od lokalizacije tumora

sideropenijska anemija
abdominalni grevi
naizmjenine proljevaste stolice i opstipacija
hematohezija
tenezmi
suenje kalibra stolice

Anamneza
Onkoloki kliniki pregled
DRT
Lab. analize (krv, urin, feces..)
rektoskopija
sigmoidoskopija
+ biopsija
kolonoskopija
irigografija
CT kolonografija
MR kolonografija
Tm markeri (CEA,Ca 19-9)
K-ras detekcija (50% CRC)
UZV karlice/EUS (dubina penetracije-tanost 90%,
lgl. 61-83%, senzitivnost 88%, specifinost
79%..)

Hirurki tretman (hirurgija kolona, hirurgija rektuma-TME..)

Radioterapija
-preop.(kratkotrajna 5 d/5Gy,potom op.-vedski protokol
ili dugotrajna do 28d/2Gy,te op. nakon nekoliko nedelja)
-postop. (u kombinaciji sa HT) adjuvantna
- RT uznapredovalog ca rektuma 5 nedelja/TD 45Gy

Hemioterapija
C 18 kolon
C 19- sigma
C 20 - rektum

adenokarcinom 95% sluajeva

TNM
DUKES,1932.
Kirklin, 1949.
Astler-Coller,1954.
Jass,1987.
Harrison, 1994.

Adjuvantna HT prema ESMO preporukama za stadij

Dukes C (AC B3 i C1-3, TNM stadij III)
5 FU jo od 1957.
standardni protokol FU/LV (Mayo)
FU 425mg/m2 1-5d/na 28d/6 ciklusa
LV 20mg/m2 1-5d/na 28d/6 ciklusa
FU/FA, DeGramont, FOLFOX, FOLFIRI, IROX,FUP,
Xeloda..

Multidisciplinarni pristup tim strunjaka u

onkolokom konziliju preoperativno donoenje
odluke o optimalnom terapijskom tretmanu

Onkoloki konzilij pravljenje plana lijeenja