UNIVERZITET SINGIDUNUM

FAKULTET ZA MEDIJE I KOMUNIKACIJE

ODELJENJE ZA SOCIJALNI RAD
DIPLOMSKE AKADEMSKE (MASTER) STUDIJE

Predmet: SUPERVIZIJA U SOCIJALNOM RADU

ESEJ:SOCIJALNA ZASTITA U CRNOJ GORI: MOJI MOTIVI
OCEKIVANJA I REALITET

student:Manda Mugosa

Sadraj

Uvod.................................................................................................................................................2
1.

2.

Pojam socijalne zatite..............................................................................................................3

1.1.

Delatnost socijalne zatite..................................................................................................4

1.2.

Sadraji, svrha i ciljevi socijalne zatite............................................................................4

Socijalna zatita u Srbiji............................................................................................................6

Zakljuak........................................................................................................................................10
Literatura........................................................................................................................................11

Uvod

Cilj socijalne i djeije zatite je unapreenje kvaliteta ivota, osnaivanje za

samostalan i produktivan ivot pojedinca i porodice.
U graanskom drutvu socijalna zatita je uz socijalno i zdrastveno
osiguranje vaan dio socijalne politike.Ona prestavlja organizovan sistem socijalne
sigurnosti pojedinca i porodice, koji nijesu u stanju da sopstvenim radom
obezbijede ni minimum ivotnih uslova.Najei nosioci ovih djelatnosti su drava
i lokalne vlasti.Zatita porodice i pojedinca, zahtijeva bolji pristup i adekvatnost
materijalnih davanja kao i poboljanje monitoringa i praenja potreba materijalnog
davanja.Stalan rast broja korisnika materijalnog davanja pokazuje da upravo ovaj
mehanizam prestavlja prvu pomo ugroenim u periodu krize i neposredno
nakon nje.
U situaciji kada postoje stalni budetski deficiti , postojei sistem socijalne
drave ne moe vie da opstane bez reformi, u protivnom ekonomsko
prilagoavanje nee biti mogue
S toga,Vlada Crne Gore usmjerena je na reformi sistema socijalne i djeije
zatite, s ciljem jaanja socijalne kohezije u zemlji.Prioritet je dat uspostavljanju
mehanizama koji garantuju adekvatan nivo socijalne zatite,najranjivijih grupa, kao
i razvijanju mehanizama zabrane socijalnog iskljuivanja i diskriminacije.

1.1.

Djelatnost socijalne zatite

Socijalna zatita je djelatnost od opteg interesa za Crnu Goru kojom se

prua pomo licima kada se nau u stanju socijalne potrebe i preduzimaju potrebne
mjere radi spreavanja nastajanja i otklanjanja posledica takvog stanja. Stanje
socijalne potrebe je stanje u kojem je licu neophodna pomo u cilju savladavanja
socijalnih i drugih tekoa u stvaranju uslova za zadovoljavanje osnovnih ivotnih
potreba, a ukoliko se te potrebe ne mogu zadovoljiti u drugim sistemima socijalne
sigurnosti.
Djelatnost socijalne zatite obuhvata mere i aktivnosti na stvaranju uslova za
ostvarivanje zatitne funkcije porodice, uslova za samostalan ivot i rad lica koja se
nalaze u stanju socijalne potrebe ili za njihovo aktiviranje u skladu sa
sposobnostima, obezbeivanje sredstava za ivot materijalno neobezbeenim i za
rad nesposobnim graanima i drugim graanima koji su u stanju socijalne potrebe,
kao i obezbeivanje drugih oblika socijalne zatite.

1.2. Sistem socijalne i djeije zatite u Crnoj Gori

U modernim sistemima socijalne zatite kao njihov predmet javljaju se
savremeni socijalni problemi meu kojima siromatvo, beskunitvo,
nezaposlenost, alkoholizam, zavisnost od droga, maloletniko prestupnitvo,
nepismenost, ekoloka zagaenost i sl.
Socijalna zatita je skup programa koji umanjuju ove posledice.U te
programe spadaju razliita materijalna davanja ( penzije, nadoknade i socijalne
pomoi) i uslige ( za stare, djecu i porodice)

Zakon o socijalnoj i djeijoj zatiti propisao je osnovna prava iz socijalne i

djeije zatite: materijalno obezbeenje porodice,linu invalidninu, njega i pomo
drugog lica,smjetaj u ustanovu. smjetaj u drugu porodicu,pomo za vaspitanje i
obrazovanje djece i omladine sa posebnim potrebama, zdrastvenu
zatitu,jednokratnu novanu pomo,oprema za novoroeno dijete,dodatak za djecu,
naknada po osnovu roenja djeteta,naknada zarade za rad sa polovinom radnog
vremena i odmor i rekreacija djece.
Prema podacima Ministarstva rada i socijalnog staranja u Crnoj Gori u aprilu
2013.g.,godine, pravo na materijalno obezbeenje porodice ostvarilo je 15.348
porodica sa 46.563 lanova,pravo na linu invalidninu ostvarilo je 1.792 lica, pravo
na njegu i pomo drugog lica ostvarilo je 8.256.lica.Pravo na smjetaj u ustanovu
ostvarilo je 904 lica , smjetaj u drugu porodicu412 lica, zdrastvenu zatitu
2.043.lica.
Visina materijalnog obezbeenja za porodicu koja nema prihod iznosi
mjeseno: za jednolanu porodicu 63,50E, za porodicu sa dva lana 76,20E, za
porodicu sa tri lana 91,50 E , za porodicu sa etiri lana 108.00E, za porodicu sa
pet i vie lanova 120,70 E.Visina line invalidnine iznosi mjeseno108,00E ,njege
i pomo drugog lica 63,00 E, smjetaj u ustanovu od 140E-450E .
Visina dodatka za djecu mjeseno iznosi : za korisnike materiajlnog
obezbeenja porodice 19,00 E, za dijete sa tjelesnom, mentalnom i senzornom
ometenou koje se moe osposobiti za samostalan ivot i rad 25E, a za djecu koja
se ne mogu osposobiti za samostalan ivot i rad 31,00E za dijete bez roditeljskog
staranja 31,80 E ,visina opreme za novoroeno dijete iznosi 105 E.

Ako uzmemo obuhvat stanovnitva korisnika materijalnog obezbeenja

porodica u Crnoj Gori,vei je broj korisnika po glavi stanovnika vei na sjeveru
nego na jugu drave ,to ukazuje na vee siromatvo sjevernog dijela drave
Moje lino ubeenje je da navedeni podaci ukazuju da se radi o ogromnim
sredstvima koja moraju da se odvoje iz budeta drave ,ali i nedovoljana mjesena
novana davanja koja bi mogla da obezbijede egzistenciju jednoj vielanoj
porodici , samohranom starom licu ili samohranim roditeljima.. Naime , ako se radi
o samohranoj majci sa jednim djetetom pomo od 76.20E ni u kom sluaju nije
dovoljna da se zadovolje osnovne ivotne potrebe.U tom pogledu ako drava nije
ekonomski jaka i nema dovoljno sredstava da obezbijedi egzistenciju svih
navedenih kategorija treba putem reformi izdvojiti prioritete i poveati novana
davanja.Iz oblasti materijalnog davanja treba, izdvojiti radno sposobna lica tj
roditelje, dati prioritet djeci nezaposlenih branih parova da imaju pravo na djeiji
dodatak ,s obzirom da je najvei broj ovakvih porodica , novac treba preusmjeriti
na prioritetne kategorije kao samohrane majke, porodice iji su lanovi invalidna
djeca, samohrana stara lica..... i uveati novana mjesena davanja.
Usluge socijalnog rada pruaju centri za socijalni rad , i ustanove za smjetaj
korisnika , uz postepen razvoj privatnog i neprofitnog sektora.
Ustanova je pravno lice koje samostalno obavlja djelatnost za koju je
osnovana, na nain i pod uslovima utvrenim zakonima, aktom o osnivanju i
statuto ustanove.Ustanovu moe osnovati drava, optina ili drugo pravno i fiziko
lice.Ustanova iji je osniva drava ili optibna , osniva se kao javna ustanova.U
sklopu ove djelatnosti javne ustanove su : Centri za socijalni rad, ustanove za djecu
i mladr, ustanove za odrasle i stara lica i ustanove za odmor i rekreaciju.

Javne ustanove pruaju usluge podrke za samostalni ivot, savjetodavnoterapijske i socijalno-edukativne usluge i obavljaju poslove smjetaja: djece sa
poremeajima u ponaanju,djece bez roditeljskog staranja, djece iji je razvoj
ometen porodinim prilikama,djeca sa smetnjama u razvoju, odraslih lica sa
invaliditetom,,odraslih i starih lica sa psihijatrijskim stanjima, starih lica i lica koja
su lijeena od bolesti zavisnosti i druge poslove u skladu sa zakonom.
to se tie centara za socijalni rad u Crnoj Gori organizovano je deset
centara koji pokrivaju 21 optinu.U toku je reforma centara za socijalni rad, u
smislu njihove reorganizacije, standardizacije, kao i uvoenja savremenih metoda
rada.
Smjetaj djece bez roditeljskog staranja ostvaruje se u JU Djeiji dom
Mladost u Bijeloj.Smjetaj djece i omladine sa poremeajem u ponaanju
ostavruje se u JU centar za djecu i mlade Ljubovi u Podgorici.JU Zavod
Komanski most u Podgorici je ustanova za smjetaj odraslih lica sa
intelektualnim invaliditetom.JU za smjetaj starih lica su dom starih Grabovac u
Risnu i dom starih Bijelo Polje u Bijelom Polju.
Za kategoriju djece i starih kojima se nije mogao obezbijediti smjetaj u
ustanovama u Crnoj Gori , obezbeivao se smjetaj u ustanovama van Crne Gorenajvie lica je smjeteno u Srbiju.
Porodini smjetaj je zastupljen preteno kao smjetaj u srodnike porodice
Nesrodniki porodini smjetaj je nedovoljno razvijen.
U poslednje vrijeme povean je broj zahtjeva za institucionalni smjetaj
naroito starih lica, emu postojei kapaciteti ne mogu odgovoriti a privatni sektor
u ovom domenu je slabo razvijen,Takoe Crna Gora se u ovoj oblasti susrijee i sa
7

jo jednim problemom, naime postojei kapaciteti su neodgovarajui za razliite

kategorije korisnika, zbog ega je neophodno osnivati nove ustanove i prostorno
bolje rasporeene po regionima i lokalnim zajednicama.
Usluge socijalne zatite u lokalnim zajednicama, u najveem broju odnose se
na stare ( 21,9 %, djecu sa smetnjama u razvoju ( 20,3 % ), osobe sa invaliditetom (
17,2 % ), korisnika psihoaktivnih supstanca i rtve porodinog nasilja ( 17,2 %),
Usluge za djecu, mlade i ene su nedovoljno razvijene.
U Crnoj Gori registrovano je 28 lokalnih usluga socijalne zatite za stare od
ega najvie usuga pomo u kui( 22).Indentifikovano je 26 usluga za djecu sa
smetnjama u razvoju od ega 6 javnih ustanova-dnevnih centara za djecu sa
smetnjama u razvoju, zatim 22 usluga za osobe sa invaliditetom, 12 usluga za
korisnike psihoaktivnih supstanca.....Od registrovanih 127 usluga, najvie njih
pruaju nevladine organizacije( oko 80 % )javne ustanove pruaju 15 usluga,
optinske organizacije crvenog krsta 9, dok jednu uslugu prua lokalna
samouprava.
Sagledavajui sve ove podatke, moe se zakljuiti da su usluge u zajednici
nedovoljno razvijene.Ovo se prvenstveno odnosi na usluge koje podravaju ostanak
u porodinom okruenju:dnevni boravci za djecu sa smetnjama u razvoju, dnevni
boravci i klubovi za stara lica, prihvatilita i prihvatne stanice,sigurne kue za rtve
zlostavljanja i trgovine ljudima, kapaciteti za privremeni smjetaj starih,stanovanje
uz podrku za lica sa invaliditetom i djecu i mlade bez roditeljskog staranja po
prestanku smjetaja.Od strane graana, postoji porast potreba za usluge iz domena
socijalne i djeije zatite

S druge strane nije realno da se u okviru centara za socijalni rad kao slube
u kojoj prije svega treba obavljati poslove iz okvira javnih ovlaenja-moe odvijati
i vie raznovrsnih funkcija, meu kojima je i pruanje direktnih usluga u zajednici.
S tim u vezi Ministarstvo rada i socijalnog staranja u narednom periodu
putem reformi e otvoriti pitanje odvajanja poslova uz okvira javnih ovlaenja i
pruanja usluga u zajednici, u centrima za socijalni rad.
Takoe reforme se moraju sprovesti i u povezanosti sistema socijalne i
djeije zatite sa drugim sistemima, Naime dosadanja praksa je pokazala da
meuresorska saradnja na dravnom nivou i saradnja sistema na lokalnom nivou je
nedovljna.
Informacioni sistem, kao osnov za bre i bolje ostvarivanje prava nije
dovoljno razvijen,Evidencija podataka u oblasti socijalne i djeije zatite.s aspekta
centra za socijalni rad i ustanova za smjetaj odvijala se na nivou statistikih
biljeenja injenica.Odnos izmeu evidencije, izvjetaja praenja plairanja i
istraivakog rada nije uspostavljen.Sve ove neusklaenosti prvenstveno su
dovodile do neefikasnosti u pruanju usluga, do neprepoznavanja pojedinih
socijalnih grupa kojima su potrebni razliiti vidovi pomoi, ,nepostojanje valjanog
sistema procjene preduzetih odnosno sprovedenih mjera.Da bi se ova anomalija
odklonila Ministarstvo rada i socijalnog staranja Crne Gore ustanovilo je osnovu za
voenje evidencije,prikupljanje podataka i analizu podataka i planiranje na osnovu
javnih pokazitelja, uvoenje elektronske bazep odataka koja je u upotrebi od
januara 2014g.Zapoeta je sveobuhvatna reforma centra za socijalni rad kako bi se
unaprijedio njihov rad i profesionalna podrka koju pruaju porodicama i djeci.

to se tie finansiranjasistem finansiranja i planiranja finansijskih

sredstava je centralizovan i sva prava se finansiraju iz dravnog budeta, osim
manja sredstva koja obezbeuje lokalna samouprava za materijalna davanja i razvoj
usluga u zajednici.Trenutna sredstva su stabilna ali i nedovoljana za odravanje
kvaliteta postojeih usluga i razvoj novih usluga.

10

ZAKLJUAK

Iza nas su godine sankcija, ratova ,ekonomskih kriza , to je prouzrokovalo

naglo siromaenje stanovnitva .Sistem socijalne zatite je bio na velikim
iskuenjima usled nedostatka novaca za ostvarivanje osnovnih prava iz ovog
domena.U situaciji kada postoje budetski deficiti , postojei sistem socijalne
drave ne moe vie da opstane bez reformi.Meutim u uslovima tranzicije kroz
koju prolazi Crna Gora ,vano je da trokovi reforme ne pogodo ponovo
najosetljivije djelove stanovnitva.
U Crnoj Gori je tekua reforma sistema socijalne i djeije zatite koja je
poela da se sprovodi stupanjem na snagu., novog Zakona o socijalnoj i djeijoj
zatiti u julu 2013.g.,takoe Vlada Crne Gore pristupila je izradi Strategije razvoja
socijalne i djeije zatite za period 2013-2017.g.
Osnovni cilj Strategije razvoja sistema socijalne i djeije zatite je
umapreenje kvaliteta ivota i osnaivanje za samostalan ivot pojedinaca i
porodice .

11

LITERATURA

1. Zakon o socijalnoj i djeijoj zatiti objavljen u Slubenom listu Crne

Gore broj 27/13
2. Pregled usluga socijalne zatite u Crnoj Gori u 2012.g.-Danilo Vukovi
3. Strategija razvoja socijalne zatiteSocijalna misao
4. Socijalni rad i socijalna politikaZbornik radova III Beograd 1997

12