SEJARAH TINGKATAN 3

BAB 6
PERUBAHAN PENTADBIRAN KE
ARAH BERKERAJAAN SENDIRI
DI SARAWAK & SABAH

Hak cipta SBP Zon Timur 2007

Objektif Pembelajaran
Pada akhir bab, murid dapat:
Memerihalkan Pentadbiran Tentera British di
Sarawak & Sabah selepas kekalahan Jepun
Menerangkan faktor penyerahan Sarawak &
Sabah kepada kerajaan British
Menceritakan Gerakan Antipenyerahan Sarawak
Menjelaskan langkah ke arah berkerajaan sendiri
di Sarawak & Sabah
Mengumpul maklumat tentang penubuhan paarti
politik di Sarawak & Sabah
Hak cipta SBP Zon Timur

6.1 Perubahan Pentadbiran ke Arah

Berkerajaan Sendiri di Sarawak
Januari 1941, Charles Vyner Brooke
memperkenalkan Perlembagaan 100 Tahun
Pengambilan Sarawak.namun tidak dapat
dilaksanakan kerana Jepun menyerang.

Hak cipta SBP Zon Timur

Sarawak selepas kekalahan Jepun

British memperkenalkan Pentadbiran
Tentera British pada 10 Sept 1945 -1 Julai
1946 untuk mengembalikan:
Ketenteraman
Pemulihan ekonomi &
Mengemaskini pentadbiran

Hak cipta SBP Zon Timur

Faktor Sarawak di serahkan kepada

British
Desakan Kerajaan British-untuk menjamin
pelaburan mereka.
Pertikaian keluarga- Vyner Brooke sudah
tua & uzur serta tiada pengganti
Masalah kewangan-Selepas perang,
banyak kemusnahan & Vyner Brooke tiada
wang yang cukup untuk membangunkan
Sarawak
Hak cipta SBP Zon Timur

Charles Vyner Brooke telah

menghantar wakilnya, Gerald T.
MacBryan mendapatkan tanda
tangan ketua bumiputera &
pemimpin tempatan dlm Majlis
Tertinggi Sarawak.
Hak cipta SBP Zon Timur

8 Feb 1946,Vyner Brooke

mengisytiharkan keputusan
Majlis Tertinggi namun,
mendapat bantahan drp
pelbagai pihak terutamanya org
Melayu & Iban.

Hak cipta SBP Zon Timur

Akibatnya:
1.Pej Tanah Jajahan minta Vyner Brooke mdpt persetujuan
secara perundangan & demokrasi
2.Majlis Negeri meluluskan Rang Undang-undang
Penyerahan Sarawak @ Cession Bill (18 undi menyokong
& 16 undi menentang)
3.1 Julai 1946, Sarawak diisytiharkan sebagai Jajahan
Mahkota British
4. Sir Charles Arden Clarke dilantik Gabenor british
pertama

Hak cipta SBP Zon Timur

Gerakan Antipenyerahan Sarawak

Maksud:
Gerakan menentang penyerahan negeri
Sarawak kepada British yang berlaku dari
1946- 1949

Hak cipta SBP Zon Timur

Gerakan ini disertai oleh:

Orang Melayu-Datu Patinggi Abang Hj
Abdillah bin Datu Patinggi Hj Mohamad
Kassim
Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak
(PKMS)
Barisan Pemuda Melayu Sibu(BPM)
Barisan Pemuda Sarawak (BPS)
Persatuan Dayak Sarawak (PDS)
Hak cipta SBP Zon Timur

Faktor Gerakan Antipenyerahan

Sarawak
Perlembagaan 1941 -Usaha untuk mendapat
kemerdekaan menjadi sukar apabila diserah
kepada British.
Tipu Muslihat -Vyner Brooke membuat keputusan
sendiri, tanpa berunding (ketua bumiputera &
pemimpin tempatan)
Anthony Brooke tidak dilantik sebagai Rajah
Sarawak -BPM mahu Anthony Brooke ditabal
sebagai Raja Sarawak yang baru agar mudah
menuntut kemerdekaan.
Hak cipta SBP Zon Timur

Penentangan & reaksi British

Golongan antipenyerahan hantar surat
bantahan, kawat & telegram kpd British,
namun tidak diendahkan.
Tampal poster
Demonstrasi oleh kaum wanita(cikgu Lily
Eberwein, Syarifah Hjh Sipah, Dyg
Fauziah & Cikgu Ajibah Abol)
Tunjuk perasaan membantah pelantikan
Gabenor Sarawak pertama
Hak cipta SBP Zon Timur

Reaksi British:
Mengeluarkan notis Pekeliling no 9
kerana gerakan ini disertai oleh
kakitangan kerajaan (guru melayu)
Pekeliling no 9 ialah sebagai
amaran kepada kakitangan
kerajaan supaya tidak terlibat dlm
gerakan antipenyerahan
Hak cipta SBP Zon Timur

Kesannya:
Pekeliling ini mendapat bantahan.
2 April 1947, 338 orang kakitangan kerajaan
(guru melayu) letak jawatan.
22 buah sekolah terpaksa ditutup
56 pelajar maktab perguruan Melayu
Sarawak tamatkan pengajian sbg bantahan.

Hak cipta SBP Zon Timur

Gerakan penentangan semakin

hebat apabila BPM Sibu
mengadakan perhimpunan diwakili
250 perwakilan bumiputera seluruh
cawangan.
British cuba melemahkan gerakan
antipenyerahan dgn
memecahbelahkan perpaduan
kaum
Hak cipta SBP Zon Timur

Propaganda British mengekang

gerakan antipenyerahan:
British cuba melemahkan gerakan
antipenyerahan dgn memecahbelahkan
perpaduan kaum.
Menggalakkan penubuhan Young Malay
Association (YMA)
Melaga-lagakan orang Melayu dengan
orang dayak supaya bertelagah

Hak cipta SBP Zon Timur

Kesan daripada propaganda British:

Gerakan antipenyerahan semakin lemah.
Golongan muda dalam BPM menubuhkan Rukun
Tigabelas.
Dianggotai oleh ahli BPM yang radikal.
Bersumpah menghapuskan pegawai Eropah &
pemimpin Melayu bersubahat menyokong British
Rosli Dhobi ditugaskan membunuh Sir Duncan
Steward (Gabenor Sarawak kedua) semasa
lawatan ke Sibu
Hak cipta SBP Zon Timur

Akibatnya:
1.British menggunakan kekerasan untuk
melumpuhkan antipenyerahan.
2. Dijatuhi hukuman gantung sampai mati.
3. Mengharamkan Persatuan Melayu Sarawak
4. Melumpuhkan Gerakan antipenyerahan
5.Mengukuhkan kedudukannya di Sarawak
sehingga 1963.
Hak cipta SBP Zon Timur

Langkah ke arah berkerajaan sendiri

di Sarawak
1946-Sarawak dibahagi kepada 5 bahagian yang
diketuai oleh Residen,Setiap bahagian dibahagi
kepada beberapa daerah diketuai oleh Pegawai
Daerah.
1947-Majlis Tempatan dibentuk unt memberi
peluang kepada ahli mengambil bahagian dlm
pentadbiran tempatan.
1956- Pindaan keahlian Majlis Negeri & Ahli Majlis
Tertinggi dalam Perlembagaan Negeri Sarawak
berkuatkuasa April 1957 menjadi 10 orang.
Hak cipta SBP Zon Timur

Penubuhan Parti Politik di Sarawak

Parti Negara Sarawak (PANAS)

9 April 1960
Datu Patinggi Abang Hj Mustapha
Matlamat:
Wujudkan keharmonian kaum
Pendidikan Percuma sek rendah
Pertingkatkan politik, ekonomi & sosial
bumiputera
Hak cipta SBP Zon Timur

Parti Bersatu Rakyat Sarawak

(SUPP)

12 Jun 1959
Ong Kee Hui & Stephen Young
Matlamat:
Wujudkan perpaduan & kesetiaan
Satupadukan kaum

Hak cipta SBP Zon Timur

Persatuan Cina Sarawak (SCA)

Julai 1962
William Tan
Matlamat:
Ke arah perpaduan org Cina

Hak cipta SBP Zon Timur

Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP)

10 April 1961
Stephen Kalong Ningkang
Matlamat:
Perjuangkan hak & kepentingan orang Iban
Mendapatkan kemerdekaan Sarawak

Hak cipta SBP Zon Timur

Parti Pesaka Anak Sarawak

(PESAKA)

Ogos1962
Temenggung Jugah
Matlamat:
Bantu orang Dayak mencapai perpaduan &
menjamin hak mereka dalam perlembagaan

Hak cipta SBP Zon Timur

Nov 1962, Perikatan Sarawak

dibentuk bagi menghadapi
pilihanraya tahun 1963 dengan
memenangi 138 kerusi.
Perikatan Sarawak terdiri daripada
SNAP, SCA, BERJASA, PANAS &
PESAKA.
.
Hak cipta SBP Zon Timur

6.2 Perubahan Pentadbiran ke arah

Berkerajaan Sendiri di Sabah
Selepas Perang Dunia Kedua, Sabah
ditadbir oleh Pentadbiran Tentera British
untuk mengembalikan keamanan &
ketenteraman sehingga 15 Julai 1946.

Hak cipta SBP Zon Timur

Sabah diserahkan kepada kerajaan

British
Pada 26 Jun 1946 Kerajaan British
menandatangani perjanjian dengan Syarikat
Borneo Utara British (SBUB) menyebabkan
Borneo Utara secara rasmi menjadi tanah
jajahan British pada 15 Julai 1946.

Hak cipta SBP Zon Timur

Faktor Sabah di serah kepada

British
Desakan Pelabur & Pemodal Eropahmelindungi pelaburan di Sabah.
Mengeksploitasi Sumber Bahan MentahPembekal bahan mentah & tempat bagi
pasaran barangan Britain.
Menjamin Kedudukan & Keselamatankerana terletak di tengah jalan perdagangan
ant. Spura dan HKong.
Hak cipta SBP Zon Timur

Langkah ke arah berkerajaan sendiri

di Sabah
Tahun 1950
British memperkenalkan perlembagaan
baru.
Majlis kerja & Majlis Undangan ditubuhkan
Buka peluang Wakil-wakli anak negeri
melibatkan diri dalam pemerentahan negeri
Melatih penduduk tempatan menjadi
pemimpin
Hak cipta SBP Zon Timur

Tahun 1952
Pilihanraya Majlis Tempatan diadakan untuk
memilih perwakilan secara demokrasi

Hak cipta SBP Zon Timur

Tahun 1960
British meminda Perlembagaan untuk
menambah jumlah bilangan pemimpin kaum
bumiputera sebagai ahli tidak rasmi dalam
Majlis Undangan.
Semua ahli dilantik oleh Gabenor British
1962- British memperkenalkan Pilihan Raya
Majlis Undangan

Hak cipta SBP Zon Timur

Parti politik di Sabah sehingga 1963

Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu
(UNKO)
Ogos 1961
Donald Stephen
Matlamat: Menjaga kepentingan &
memelihara hak orang Kadazan Dusun

Hak cipta SBP Zon Timur

Pertubuhan Kebangsaan Sabah

Bersatu (USNO)

23 Disember 1961
Pengasas: Tun Datu Mustapha b Datu Harun
Matlamat:
Perjuangkan hak bumiputera muslim
Menjadikan B Melayu Bahasa Kebangsaan
Agama islam- agama rasmi
Tukar nama Borneo Utara kepada Sabah

Hak cipta SBP Zon Timur

Pasok Momogun
Januari 1962
Pengasas: Orang Kaya-kaya Sedomo & GS
Sundang
Matlamat: Lindungi kepentingan penduduk
kawasan pedalaman Sabah

Hak cipta SBP Zon Timur

Persatuan Cina Sabah (SCA)

Gabungan Parti Bersatu dan Parti
Demokratik

Oktober 1962
Pengasas: Khoo Siak Chiew & Peter Chin
Matlamat:
Melindungi hak orang Cina

Hak cipta SBP Zon Timur

Barisan Rakyat Jati Sarawak

(BERJASA)
4 Dis 1961
Datu Tuanku Hj Bujang bin Tuanku Othman
Matlamat:
Tuntut hak istimewa & Pertingkat taraf hidup
Bumiputera
Wujudkan keharmonian rakyat
Mengelakkan rakyat terpengaruh dengan fahaman
komunis
Bahasa Melayu dijadikan Bahasa Kebangsaan

Hak cipta SBP Zon Timur

Perikatan Sabah ditubuhkan

untuk mengambil bahagian
dalam pilihanraya 1962.Parti
politik yang menganggotai
Perikatan ialah USNO,UNKO,
Pasok Momogun & SCA.

Hak cipta SBP Zon Timur

Rumusan
Banyak berlaku perubahan di Sabah &
Sarawak
Pembunuhan Duncan steward merupakan
kemuncak kebencian penduduk tempatan
terhadap British.
Pertubuhan bersifat politik, ekonomi &
sosial ditubuhkan.
Di Sabah, gerakan kebangsaan agak
perlahan.
Hak cipta SBP Zon Timur

SEKIAN

Hak cipta SBP Zon Timur

Hak cipta SBP Zon Timur