Seminar:

Principi, dimenzije i
teorije organizacije
ponavljanje

Kako definirate organizaciju?

Pojam organizacija

Proces organiziranja aktivnosti

Rezultat procesa organiziranja aktivnosti

Institucije (poduzea, klubovi i sl.)

Svjesno udruivanje ljudi kojima je cilj da

odgovarajuim sredstvima ispune odreene zadatke
s najmanjim moguim naporom na bilo kojem
podruju drutvenog ivota

Principi organizacije
Najvaniji principi:
1. podjela rada i specijalizacija
2. koordinacija i kooperacija
3. standardizacija i tipizacija
4. centralizacija i decentralizacija

Standardizacija i tipizacija
U sluaju velikog broja koritenih resursa i raznovrsnih
outputa i organizacija postaje sloenija-> potreba za
standardizacijom i tipizacijaom
Standardizacija: postupak kojim se utvruje kakva svojstva
mora imati proizvod, tehnoloki postupak, resurs i sl.
(Rezultat: standard ili propis ZAKONSKI ili INTERNI)
Tipizacija: postupak selekcije i redukcije standardiziranih
proizvoda na minimalan broj, odnosno odreen broj tipova
koji svojim karakteristikama zadovoljavaju odreeni raspon
potreba (Cilj: Racionalizacija)

Dimenzije organizacije
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Podjela rada i specijalizacija

Hijerarhija
Raspon kontrole
Ovlast i odgovornost
Delegiranje
Centralizacija i decentralizacija
Koordinacija

1. Podjela rada i specijalizacija

Visoki
Trokovi po
jedinici
outputa

Nizak
Nizak

Stupanj
specijalizacije

Visok

2. Hijerarhija= formalna distribucija moi i

ovlasti vidljiva u odnosima nadreenosti i
podreenosti

Lanac
zapovijednja

Niska hijerarhija,
plitka organizacija

Visoka hijerarhija,
duboka organizacija

3. Raspon kontrole

Hijerarhija?

Ui:

Visoka

iri:
Niska

4. Ovlast i odgovornost
Ovlast: ogranieno pravo uporabe sredstava
organizacije i usmjeravanja napora ljudi u eljenom
smjeru
Odgovornost: obveza izvrenja zadatka uz
zadovoljavajue rjeenje
PROBLEM

Preklapajua
odgovornost

Jaz
odgovornosti

5. Delegiranje = prenoenje zadataka i ovlasti

osobama koje e biti odgovorne za njihovo
provoenje

6. Centralizacija i decentralizacija
Odnosi se na mjesto donoenja odluka u organizaciji,
odnosno organizaciju rukovoenja
Centralizirano rukovoenje

Decentralizirano rukovoenje

Otra piramida rukov.

Blaga piramida rukovoenja

Mnogo hijerarh. nivoa

Manje hijerarhijskih nivoa

7. Koordinacija

primjena mehanizama da se
poveu aktivnosti org. podjedinica u konzinstentan
sustav

Teorije organizacije

Koliko je stara teorija organizacije?

1. Prethodna prouavanja organizacije
2. Klasina teorija organizacije
3. Neoklasina teorija organizacije
4. Suvremena teorija organizacije

Povijesni razvoj znanosti o organizaciji (1)

Prethodna
prouavanja
organizacije

Od postanka
ovjeanstva do
formiranja znanosti o
organizaciji
Klasina
teorija
organizacije

1903.

Neoklasina
teorija
organizacije

19301960.

Moderna
teorija
organizacije

10/18/2013

Od 1960.ih 20. st.

Postmoderna Od 80.-ih
teorija
20. st.
13
organizacije

(1) Prethodna prouavanja organizacije

RIMLJANI

vs.
1:1

2:2

5: 5

BARBARI

(2) Klasina teorija

Razvijala se u tri pravca:

Znanstveni (F. W. Taylor, F. i L. Gilbreth, H. Gantt, H.

Ford)
Administrativni (H. Fayol)
Birokratska organizacija (M. Weber)

F. W. Taylor:

Od radnika do glavnog inenjera

Studij vremena i rada
Funkcionalni sustav upravljanja
Znanstveno upravljanje 4 naela

- upotreba istinske znanosti umjesto oslanjanja na

iskustvo
- selekcija i obuavanje radnika
- prenoenje rezultata znanstvenih istraivanja na
radnike
- razvijanje podjele rada i odgovornosti izmeu
radnika i rukovoditelja
F. i L. Gilbreth, H. Gantt, H. Ford

H. Fayol:
Od inenjera do generalnog direktora
rudnika
Prva klasifikacija poslovnih funkcija
Linijski sustav upravljanja
Prva klasifikacija principa organizacije
(14): princip reda, jedinstva nareivanja,
centralizacija, hijerarhija, stalnosti
osoblja, autoritet, disciplina, podjela rada
itd.

M. Weber:
Sveuilini profesor, sociolog
Birokracija = ''organizacijski izraz za
industrijalizaciju''
Temelj birokracije je zakonski autoritet

Ostale karakteristike: formalizacija, hijerarhija,

pravila i procedure, formalna struktura

(3) Neoklasina teorija

E. Mayo:
Profesor na Harvardu
Hawthorne eksperimenti
Zaposleni

Obiljeja klasine teorije organizacije

Znanstveni menadment

Administrativni
menadment

Birokratska organizacija

Obuavanje, rutine i pravila

Jedan najbolji nain
Financijska motivacija

Definiranje funkcija
menadmenta
Podjela rada
Hijerarhija
Ovlast
Jednakost

Pravila
Neosobnost
Podjela rada
Hijerarhija
Struktura ovlasti
Racionalnost

Menaderi

Cijela organizacija

Jasna struktura
Profesionalizacija
menaderskih uloga

Dosljednost
Efikasnost

Interna usredotoenost
Prenaglaava racionalno
ponaanje menadera

Rigidnost
Sporost

Usredotoenost
Zaposleni
Prednosti
Produktivnost
Efikasnost
Nedostaci
Ne vidi (drutvene) potrebe
ljudi u organizaciji

Taylor

Fayol

Mayo

Weber

Mjerio sve to se
dalo mjeriti
Odluke se moraju
temeljiti na
znanstvenoj osnovi i
istraivanju svake
situacije
Radnici trebaju
meusobno suraivati
te je stoga sindikat
nepotreban
Manageri se trebaju
obrazovati za
obavljanje te
aktivnosti
Najbolje rezultate
ostvarivat e
obrazovani manageri i
na suradnju spremni
radnici
Radnici trebaju
zadovoljiti unaprijed
postavljene norme
(eksploatacija!!!)

14 principa
upravljanja postavlja
temelj moderne
teorije managementa i
oblikovanja
organizacije
Broj principa koji se
mogu upotrijebiti za
uspjeno upravljanje
je neogranien
Kvaliteta odluka
managementa
odreena je njihovim
osobnim moralom
Ponaanje managera
voeno je njihovim
principima, a
temeljeno na iskustvu

Pozitivni tretnam
zaposlenika poveava
njihovu produktivnost
i motivaciju
Produktivnost ovisi o
tretmanu grupe, a ne
pojedinca
Output je odreen
radnikovim vienjem
vanosti nekog posla
Manageri trebaju
usvojiti socijalne
vjetine
Bihevioralni pristup

Najefikasniji sustav
organizacije je birokracija
Pravila i procedure omoguiti
e obavljanje posla na
predvidljiv rutinski nain
Pisana pravila omoguuju
kontinuitet poslovanja
organizacije
Autoritet se moe
posjedovati temeljem
razliitih osnova
Birokracija zahtijeva
upotrebu brojnih strunjaka
Zaposlenici trebaju biti
tehniki obueni, odreene
plae i beneficija,
zagarantiranog radnog
mjesta, privatni i
profesionalni ivot im treba
biti odvojen, nareenja se
trebaju potivati.

Domaa zadaa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Agencijska teorija (engl. Agency theory)

Teorija ovisnosti o resursima (engl. Resource Dependence Theory)
Teorija transakcijskih trokova (engl. Transaction Costs Theory)
Institucionalna teorija (engl. Institutional Theory)
Populacijsko-ekoloka teorija (engl. Population-ecology Theory)
Potpuno upravljanje kvalitetom (engl. TQM)
Pristup organizacijskog ponaanja
Razvoj organizacije (engl. Organizational development)
Sistemski pristup
Kontingencijski pristup