‫وصیت من‬

‫دکتر عائض القرنی‬

‫مترجم‪:‬‬
‫عبدالله ريگی احمدی‬

‫ترجمه‪:‬‬
‫عبدالله ریگی احمدی‬
 ‫وصیت من‬
‫‪2‬‬

‫هي كتاب‬
‫شناسنام ‌‬
‫وصيت من‬ ‫∗ نام كتاب‪:‬‬
‫دکتر عائض القرنی‬ ‫∗ نويسنده‪:‬‬
‫عبدالله ريگی احمدی‬ ‫∗ مترجم‪:‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪3‬‬

‫پیشگفتار‬
‫الحمللدلله والصلللة والسلللم علللى‬
‫رسول الله وعلی آله وصحبه أجمعين‪.‬‬
‫ایننن کتننابچه تحننت عنننوان »وصننیت مننن«‬
‫یگردد‪:‬‬ ‫تقدیم م ‌‬
‫یکنم یگانه‬ ‫ن اولین چیزی که بدان توصیه م ‌‬
‫دانستن الله است‪ ،‬چرا که توحید مهننم تریننن‬
‫رکن اسلم و پایه اساسی دین است و بنندون‬
‫آن هیچ تلش و عبادتی مقبول نیسننت و هیننچ‬
‫سفیری از جانب خدا نیامده مگر قبننل از هننر‬
‫چیزی به توحینند الهننی دعننوت نمننوده اسننت‪.‬‬
‫پس باید فقط الله را فریاد زد و او را سجده‬
‫نمود و از وی تننرس و امینند داشننت و هنگننام‬
‫دعا مخلصانه او را خواند و باید گفت‪:‬‬
‫شهد أ َن ل َ إل َه إل ّ الل ّه َ‬ ‫َ‬
‫دا‬
‫ملل ً‬ ‫ح ّ‬‫م َ‬‫ن ُ‬ ‫وأ ّ‬ ‫ُ َ‬ ‫ِ َ ِ‬ ‫»أ ْ َ ُ ْ‬
‫ه َرب ّلللا‬‫ت ب ِلللالل ّ ِ‬ ‫ضلللي ُ‬‫ه‪َ ،‬ر ِ‬ ‫سلللول ُ ُ‬ ‫وَر ُ‬ ‫عب ْلللدُهُ َ‬
‫َ‬
‫ً‬
‫سلللول «‬ ‫د َر ُ‬ ‫مللل ٍ‬‫ح ّ‬
‫م َ‬
‫وب ِ ُ‬ ‫َ‬
‫سللللم ِ ِديًنلللا َ‬ ‫وِبال ِ ْ‬ ‫َ‬
‫یدهم که معبننودی بحننق جننز اللننه‬ ‫»گواهی م ‌‬
‫هی اوسننت‪.‬‬ ‫نیسننت و محمنند بنننده و فرسننتاد ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪4‬‬
‫الله را بعنوان رب و اسلم را بعنننوان دیننن و‬
‫محمد را بعنوان پیامبر پذیرفته ام«‪.‬‬
‫باید دانست که ما برای عبادت خنندا یعنننی‬
‫پیروی از دستورات وی و پرهیننز از چیزهننایی‬
‫که منع کرده اسننت آفریننده شننده ایننم‪ .‬پننس‬
‫یطلبنند کننه مهمننترین مسننأله زننندگی مننا‬ ‫م ‌‬
‫مراقبننت الهننی و تقننوای وی باشنند‪ .‬و نباینند‬
‫فراموش کرد که رمز سننعادت و راز بننندگی‪،‬‬
‫یگانه دانستن اللننه و پیننروی از رسننول اکننرم‬
‫است‪.‬‬
‫ن همچنیننن شننما را در مننورد نمنناز؛ دومینن‬
‫رکننن دیننن و سننتون فقننرات اسننلم توصننیه‬
‫یکنننم‪ .‬نخسننت باینند شننرائط و ارکننان و‬ ‫م ‌‬
‫واجبات نمنناز را ینناد گرفننت‪ .‬سننپس آنننرا بننه‬
‫لترین وجننه در اول وقننت و بننا‬ ‫بهترین و کننام ‌‬
‫جماعت و آرامش و خشوع ادا نمود‪ .‬یکننی از‬
‫بننارزترین علیننم انسننان مننؤمن‪ ،‬پایبننندی بننه‬
‫تکبیر اولی و حضننور در صننف اول نمنناز مننی‬
‫باشد‪ .‬و تجربه ثابت کرده که هر کننس بننرای‬
‫شرکت در نماز جماعت سهل انگاری کننند در‬
‫بننندگی خنندا سسننت شننده‪ ،‬در سننایر امننور‬
 ‫وصیت من‬
‫‪5‬‬
‫زندگی دچننار افننراط و تفریننط و بننی نظمننی‬
‫یگردد‪.‬‬‫م ‌‬
‫یکنم‬ ‫ن در مورد کتاب خدا‪ ،‬قرآن‪ ،‬توصیه م ‌‬
‫که ایننن کتنناب بننزرگ و مقنندس را فرامننوش‬
‫هی شایسته تلوت نمائید‪ .‬چننه‬ ‫نکنید‪ .‬آنرا بگون ‌‬
‫خوب است اگر روزانه یننک جننزء بننا ترتیننل و‬
‫های کننه بننه اوامننر و‬
‫تنندبر تلوت شننود بگننون ‌‬
‫نواهی آن توجه نموده و با تکرار و مکث‪ ،‬آنها‬
‫را بخوانینند و فکننر کنینند کننه همنشننین خنندا‬
‫هی ایننن‬ ‫هستید و خالق آسمان و زمین بوسیل ‌‬
‫یگوید‪.‬‬‫کلم مقدس با شما سخن م ‌‬
‫ن ن همچنیننن شایسننته اسننت بننه احننادیث و‬
‫سنتهای رسول اللهص آگنناهی داشننته باشننید‪.‬‬
‫حننداقل روزانننه یننک یننا دو حنندیث بخوانینند‪ .‬و‬
‫یکنم که در احکام از کتاب »بلننوغ‬ ‫پیشنهاد م ‌‬
‫المننننرام« و در اخلق و فضننننایل از کتنننناب‬
‫»ریاض الصالحین« استفاده شود‪.‬‬
‫ن و چه خوب است که زبان انسننان مننؤمن‬
‫بننا ذکننر خنندا‪ ،‬تننر و تننازه باشنند‪ .‬همیشننه‬
‫»سبحان الله‪ ،‬الحمد لله‪ ،‬ل إله إل الله‬
 ‫وصیت من‬
‫‪6‬‬
‫والله أکبر« و اذکننار و دعاهننای مسنننون را‬
‫زمزمه کنید‪.‬‬
‫ننن و ممکننن نیسننت انسننان در زننندگی و‬
‫کارهننای خننود جنندی باشنند مگننر اینکننه در‬
‫یبنننرد‬‫هی روزی کنننه در آن بسنننر م ‌‬ ‫محننندود ‌‬
‫زندگی کند‪ .‬وقتی صبح کردی منتظننر غننروب‬
‫مبنناش و چننون غننروب کننردی منتظننر صننبح‬
‫مباش‪ .‬و بعد از نماز فجر بننرای خننود برنننامه‬
‫ای ترتیب دهید و بر اساس آن عمننل نمایینند‪.‬‬
‫بامداد را با ذکر شروع کنید سپس بننه مقنندار‬
‫معمننول تلوت نمایینند و اگننر دانننش آمننوز و‬
‫طلبه هسننتید بننرای رفتننن بننه مدرسننه و اگننر‬
‫یباشننید بننرای‬ ‫کارمند و یا دارای شغل آزاد م ‌‬
‫رفتن به محل کار خود‪ ،‬آمادگی کنید‪ .‬چرا که‬
‫رسول اکرم ص دعننای برکننت کننرده در حننق‬
‫کسیکه صبحگاهان برای کار و کوشش بیرون‬
‫هللا«‬‫ر َ‬ ‫فى ب ُ ُ‬ ‫شود‪» :‬الل ّهم َبار ْ ُ‬
‫كو ِ‬ ‫مِتى ِ‬
‫كل ّ‬ ‫ِ‬ ‫ُ ّ‬
‫و بهننترین وقننت بننرای درس خواننندن‪ ،‬حفننظ‬
‫کردن و طلب روزی‪ ،‬صبحگاهان است‪.‬‬
‫یکنننم کننه انسننان مننؤمن در‬ ‫ننن توصننیه م ‌‬
‫کارهایش میانه رو و معتدل باشد راه افننراط‬
 ‫وصیت من‬
‫‪7‬‬
‫و یننا تفریننط را در پیننش نگیننرد‪ .‬حللق پللدر و‬
‫مللادر را نادیللده نگیللرد‪ ،‬چللرا کلله آنهللا در‬
‫اسلللللم دارای جایگللللاه بسللللیار والئی‬
‫هستند‪ .‬گاهی یک بوسلله زدن بللر دسللتان‬
‫پدر و مللادر بللاعث از بیللن رفتللن گناهللان‬
‫یکنننم کننه‬
‫یگللردد‪ .‬پننس توصننیه م ‌‬ ‫زیللادی م ‌‬
‫هی‬ ‫نسبت به پدر و مادر مهربان باشید و بننرد ‌‬
‫حلقه به گننوش و خننادم آنننان بننوده‪ ،‬رضننایت‬
‫پروردگننار را بننا جلننب رضننایت آنننان بدسننت‬
‫آورید‪.‬‬
‫هی مسلمانان خوش اخلق و خوش‬ ‫ن با هم ‌‬
‫برخننورد باشننید و بدانینند کننه یکننی از حقننوق‬
‫الهی بر بندگان این است که نسبت بننه دیگننر‬
‫بندگانش مهربان باشیم و نفع و ضرر آنان را‬
‫در نظر داشته باشیم چرا کننه بننندگان‪ ،‬عیننال‬
‫های را‬ ‫یشننوند‪ .‬و خنندا بننند ‌‬
‫خنندا محسننوب م ‌‬
‫بیشننتر دوسننت دارد کننه نفننع بیشننتری بننرای‬
‫بننندگان او داشننته باشنند‪ .‬پننس باینند بننا زبننان‬
‫های باز بنا بننندگان خنندا ملقننات‬ ‫خوش و چهر ‌‬
‫کرده‪ ،‬خطاهننای آنننان را نادیننده گرفننت و بننر‬
‫لغزشهای آنان صبر نمود‪.‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪8‬‬
‫یکنننم کننه اخلص و‬ ‫ننن همچنیننن توصننیه م ‌‬
‫خدایی بودن را در همه کارها رعننایت کنیننم و‬
‫این ممکن نیست مگر با بررسی نیت خویش‬
‫در آغاز هر کاری‪ ،‬بننویژه در عبادتهننا بنننابراین‬
‫هر گاه خواستیم اقدام به انجام کنناری بکنیننم‬
‫نخسننت‪ ،‬بننه درون خننود نگنناهی بیننندازیم و‬
‫هی این اقدام جلننب رضننایت خنندا‬ ‫ببینیم انگیز ‌‬
‫است یا خیر؟ اگر برای خدا بود‪ ،‬اقدام نماییم‬
‫و گرنه دسننت نگهننداریم‪ .‬ایننن همننان منزلننت‬
‫عظیمی اسننت کننه بننه اولینناء خنندا اختصنناص‬
‫دارد و فرق میان آنها و دیگران است‪ .‬خیلننی‬
‫از اعمال و کردار با یک نیت تبدیل به ثواب و‬
‫یشننوند همننانطوری کننه خیلننی از‬ ‫عبننادت م ‌‬
‫عبادتها بننا نیننت غیننر صننحیح‪ ،‬بننه گننناه تبنندیل‬
‫یشوند یا اینکه ثواب و پنناداش آنهننا از بیننن‬ ‫م ‌‬
‫یرود‪.‬‬‫م ‌‬
‫ن همچنیننن انسننان باینند بداننند کننه از خنناک‬
‫آفریده شده است و نسننب خننویش را از ینناد‬
‫نبرد و به اصل خلقت و ضننعف و بیچننارگی و‬
‫کم علمی و ناتوانی خود بیندیشد و در مقابل‬
‫عظمننت و قنندرت پروردگننار جهننان‪ ،‬فروتننن‬
 ‫وصیت من‬
‫‪9‬‬
‫بوده‪ ،‬احساس کوچکی نماید‪ .‬گناهان خننود را‬
‫بیاد آورده‪ ،‬تأسف بخورد و از کننرده پشننیمان‬
‫گردد‪.‬‬
‫یکنللم قلبهللا را از کینلله و‬
‫للل توصللیه م ‌‬
‫حسد پاک نگهداریم تا دارای قلبی سللالم‬
‫و خللالی از کینلله و عللداوت و خیللانت و‬
‫فریلللب کلللاری باشلللیم‪ .‬بنلللدگان خلللدا را‬
‫دوسلللت بلللداریم و دلسلللوز آنلللان بلللوده‬
‫عطوفت و مهربانی را از یاد نبریم‪.‬‬
‫ن همچنین شایسته است که انسننان مننؤمن‬
‫های زیبننا و دلنشننین باشنند‬ ‫دارای ظاهر و قیاف ‌‬
‫چننرا کننه خداوننند پنناک اسننت و پنناکیزگی را‬
‫دوست دارد‪ ،‬زیبا اسننت و زیبننایی را دوسننت‬
‫هی ظنناهری‬ ‫یطلبد که ما به قیاف ‌‬ ‫دارد‪ .‬پس م ‌‬
‫خود نیز اهمیت بدهیم همانطور که بننه بنناطن‬
‫خود اهمیت مننی دهیننم‪ .‬لبنناس خننوب و تمیننز‬
‫بپوشیم‪ .‬اگر لباس سفید بپوشیم بهننتر اسننت‬
‫ولی از پوشیدن لباس فاخرانه که جلب توجه‬
‫نماینند پرهیننز کنیننم‪ ،‬و همچنیننن از پوشننیدن‬
‫های کننه بنناعث تحقیننر باشنند یننا‬ ‫لباس فقیننران ‌‬
‫اینکننه بگویننند‪ :‬فلنننی مننرد زاهنند و پارسننایی‬
 ‫وصیت من‬
‫‪10‬‬
‫های که سایرین‬ ‫است بلکه بهترین لباس‪ ،‬میان ‌‬
‫یپوشند‪.‬‬‫م ‌‬
‫ن ن مسننلمان باینند در کارهننای خیننر الگننوی‬
‫دیگران بوده مرتب و منظم باشنند‪ .‬صننبح کننه‬
‫یشننود هننر چیننز را سننر جنایش قننرار‬ ‫بیدار م ‌‬
‫دهد بستره‪ ،‬کتاب و ‪ ...‬در کارها دقننت بخننرج‬
‫داده وقننت خننواب‪ ،‬بیننداری‪ ،‬صننبحانه و غننذا‪،‬‬
‫خواننندن و ورزش و همننه چیننز را مشننخص‬
‫نماینند‪ .‬بهننر حننال نظننم در زننندگی‪ ،‬داشننتن‬
‫هی خوش و بوی خننوش و میننانه روی در‬ ‫قیاف ‌‬
‫انفنناق و خننرج کننردن و پرهیننز از اسننراف و‬
‫فضننول خرجننی و چشننم هننم چشننمی جنندا ً‬
‫یگردد‪.‬‬
‫توصیه م ‌‬
‫همچنین شما را به رعایت آداب شرعی از‬
‫قبیل در زدن و اجننازه خواسننتن تننا سننه بننار‪،‬‬
‫یکنننم‪.‬‬‫بننرای ورود بننه خننانه کسننی توصننیه م ‌‬
‫روبروی درب خانه نه ایسننتید تننا پننس از بنناز‬
‫شدن درب‪ ،‬ناگهان چشمتان به داخننل منننزل‬
‫یشوید سلم کردن‬ ‫نیفتد‪ .‬وقتی داخل خانه م ‌‬
‫را از یاد نبرید‪ .‬کفشها را در جننای مخصننوص‬
 ‫وصیت من‬
‫‪11‬‬
‫بیرون آورید‪ .‬به آرامننی وارد شننوید و منتظننر‬
‫راهنمایی صاحب خانه برای نشستن باشید‪.‬‬
‫در اثنننای گفتگننو‪ ،‬از ذکننر معننایب مننردم و‬
‫ریختن آبروی مردم و صحبت طننولنی پرهیننز‬
‫شننود‪ .‬از سننر زدن بننه مننردم در اوقننات سننه‬
‫گانه یعنی بعد از نمنناز عشنناء و قبننل از نمنناز‬
‫صبح‪ ،‬و بعد از نمنناز ظهننر کننه معمننول ً وقننت‬
‫استراحت است خودداری شود مگر با توافق‬
‫صنناحب خننانه‪ .‬بننا نشسننتن بیننش از اننندازه‪،‬‬
‫صاحب خننانه را خسننته نکنینند‪ .‬متکلننم وحننده‬
‫نباشید‪ .‬به دیگننران نیننز فرصننت اظهننار نظننر‬
‫بدهینند‪ .‬از خننود تعریننف و تمجینند ننمائینند و‬
‫ههای مختلننف بننر‬ ‫موفقیتهای خود را در عرص ‌‬
‫نشنننمارید و دیگنننران را تحقینننر ننمائیننند از‬
‫خندیدن بیش از اندازه و شوخیهای بی مزه و‬
‫زیاد پرهیننز کننرده‪ ،‬مجلننس را بننا ایننراد آیننه و‬
‫حدیث و یادآوری نعمتهای پروردگننار و ذکننر و‬
‫درود سننودمند گردانینند‪ .‬و در پایننان‪ ،‬دعننای‬
‫م‬‫هللل َ‬‫ك الل ّ ُ‬
‫حَان َ‬‫سلللب ْ َ‬‫هی مجلننننس‪ُ » :‬‬ ‫کفننننار ‌‬
‫ت‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫دك أ ْ‬ ‫َ‬
‫ه إ ِل أْنللل َ‬‫ن ل إ ِلللل َ‬ ‫هد ُ أ ْ‬
‫شللل َ‬ ‫مللل ِ‬ ‫ح ْ‬ ‫وب ِ َ‬
‫َ‬
‫ب إ ِلي ْك« »)خداوندا! پاكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫أَ‬
‫وأُتو ُ‬‫َ‬ ‫ك‬ ‫ر‬‫ُ‬ ‫ف‬‫ِ‬ ‫غ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ت‬ ‫س‬
‫ْ‬
 ‫وصیت من‬
‫‪12‬‬
‫تننو را بيننان مننى كنننم‪ ،‬و تننو را سننتايش مننى‬
‫نمايم‪ ،‬و گواهى مى دهننم كننه بجننز تننو‪ ،‬ديگننر‬
‫معبودى »بحق« نيست‪ ،‬از تو طلننب مغفننرت‬
‫ىكنم‪ ،‬و در حضورت توبه مى نمنايم« را از‬ ‫م ‌‬
‫یاد نبرید‪.‬‬
‫و چه خوب است اگر بتوانیم سیر مجلننس‬
‫از سننخنان ناجننایز و غیبننت را بننا بصننیرت و‬
‫مهارت بسوی گفتار جایز و نیک تغییر بندهیم‪.‬‬
‫و زبان خننود را از پرداختننن بننه غیبننت حنناکم‪،‬‬
‫عالم‪ ،‬دعوتگران و سایرین اعننم از کوچننک و‬
‫بزرگ و زن و مرد پنناک نگهننداریم‪ .‬و جننز بننه‬
‫نیکی یادشان نکنیم‪.‬‬
‫باید مواظب باشیم که از ناحیه همنشینان‪،‬‬
‫های وارد نشود‪.‬‬ ‫به دین و حیثیت ما لطم ‌‬
‫باید امید و طمع را کم کنیم‪ .‬چه قنندمهایی‬
‫که صاحبانشان قادر به برداشتن قدم دیگننری‬
‫نشده اند‪ .‬قضیه خیلی سریعتر از این حرفهننا‬
‫است‪ .‬مرگ غافلگیر کننننده اسننت‪ .‬پننس بایند‬
‫انسان در امر توبه و استغفار‪ ،‬امروز و فننردا‬
‫نکنننند و بنننه تجدیننند و تقنننویت ایمنننان خنننود‬
‫پرداخت‪ ،‬قرضها را ادا کند و از مردم حللننی‬
 ‫وصیت من‬
‫‪13‬‬
‫بطلبنند و اگننر غیبننت کسننی را کننرده اسننت‬
‫سربسننته از او معننافی بخواهنند و در حننق او‬
‫طلب آمرزش نماید شنناید بدینصننورت بتواننند‬
‫جبران نماید‪.‬‬
‫یشود که فرد مسلمان‬ ‫ن همچنین توصیه م ‌‬
‫های باشنند کننه در آن از بهننترین‬ ‫دارای کتابخان ‌‬
‫کتابهای تفسیر‪ ،‬حندیث‪ ،‬فقنه‪ ،‬ادب و فرهننگ‬
‫تهیه نماید تا اینهننا بننرای او همنشننینان خننوبی‬
‫باشند مفیدتر از هر همنشین دیگننر‪ .‬چننرا کننه‬
‫تجربنه ثننابت کنرده کنه کتناب مفینندتر از هننر‬
‫های‬ ‫هی سرگرم کنننند ‌‬ ‫همنشین‪ ،‬تفریح و وسیل ‌‬
‫است‪ .‬چنانکه گفته اند‪» :‬خير جليللس فللی‬
‫الزمان کتلاب« »بهننترین همنشننین در ایننن‬
‫زمان کتاب است«‪.‬‬
‫یکنننم کننه در حفننظ و نگهننداری‬ ‫ن توصیه م ‌‬
‫اوقات خویش کوشا باشید‪ .‬تا جایی که حننتی‬
‫بننرای دقننایق و ثننانیه هننای عمننر خننود ارزش‬
‫هی عمرتننان در‬ ‫قایننل باشننید‪ .‬باینند هننر لحظ ‌‬
‫طاعت و بندگی خدا و کار مفید سپری شود‪.‬‬
‫گاهی یک دقیقه هم باعث می شود کننه شننما‬
‫مدت خیلی زیادی را در جوار رحمتهای خدا و‬
 ‫وصیت من‬
‫‪14‬‬
‫بهشت جاویدان بگذرانید‪ .‬پس اوقللات عمللر‬
‫خود را ارزان نفروشید چللرا کلله از طل و‬
‫نقره هم با ارزش تر اسللت‪ .‬بنننابراین باینند‬
‫در صرف آن شدیدا ً بخننل بورزینند و فقننط در‬
‫ذکر خدا‪ ،‬تلوت قرآن‪ ،‬مطالعه‪ ،‬نمنناز‪ ،‬تفکننر‪،‬‬
‫نفع رسننانی بننه انسننانها و کننار مفینند و مبنناح‬
‫صرف گردد‪.‬‬
‫چه خوب است که انسان مسلمان روزانننه‬
‫نشستی با خویشننتن داشننته باشنند بننرای یننک‬
‫ساعت یا بیشتر و کمتر‪ .‬در آن به تدبیر امننور‬
‫خود بپردازد و اوضاع را کنترل نماید‪ .‬گناهننان‬
‫خود را بیاد بیاورد و برای آینده تصمیم بگیننرد‬
‫و به خدا رو بیاورد‪ .‬چننرا کننه در تنهننایی بهننتر‬
‫یتوان به تفکر و اندیشه نشست‪.‬‬ ‫م ‌‬
‫یشننود کننه انسننان‬ ‫ننن همچنیننن توصننیه م ‌‬
‫مسننلمان از مجننالس بیهننوده و حننتی جننایز‪،‬‬
‫صرف نظر نماینند چننرا کننه اکننثر کسننانی کننه‬
‫پیرامنننون انسنننان هسنننتند ینننا اهنننل کیننننه و‬
‫حسادت‪ ،‬سخن چین‪ ،‬احمق‪ ،‬مغرور و متکننبر‬
‫یا بی تربیننت اننند‪ .‬پننس چننه خننوب اسننت کنه‬
‫انسان از اینگونه افراد دوری جسننته‪ ،‬عزلننت‬
 ‫وصیت من‬
‫‪15‬‬
‫و تنهایی را اختینار کنند‪ .‬البتننه گوشنه نشننینی‬
‫وقتی مفید و مثمر ثمر است کننه بننا قننرآن و‬
‫احادیث پیغمبر و علوم دیگر باشد وگرنه بهتر‬
‫است با خانواده و انسننانهای نیننک و شایسننته‬
‫نشست‪ .‬در جامعه انسانهای نیک و پرهیزگننار‬
‫زیادی وجود دارد‪ .‬باینند سننراغ اینگننونه افننراد‬
‫رفت‪ .‬چرا که نشستن بننا آنهننا بنناعث تقننویت‬
‫ایمان و قرب الهی می گردد‪.‬‬
‫یکنننم بننر خننانواده و زنننان و‬ ‫ننن توصننیه م ‌‬
‫فرزننندانتان اشننراف داشننته باشننید بننه فکننر‬
‫تقننوای آنهننا باشننید و در مننورد آنهننا تقننوا را‬
‫رعایت کنینند‪ .‬حنندود و مسننایل شننرعی را در‬
‫رابطه با آنها مدنظر داشته باشید‪ .‬بننه تربیننت‬
‫آنان همنت گماریند‪ .‬بخشنی از وقنت خنود را‬
‫بننرای غننذا خننوردن بننا آنننان یننا نشسننتن در‬
‫کنارشان و یا برای تفریح اختصاص دهینند‪ .‬بننه‬
‫هی خننود سننهل انگنناری‬ ‫هیچ وجه در مورد خان ‌‬
‫ننمائینند‪ .‬بعضننی هننا بقنندری گرفتننار مسننایل‬
‫جانبی هستند که برای پرداختن به چنیننن کننار‬
‫یکنند‪ .‬این کننار‬ ‫های‪ ،‬وقت پیدا نم ‌‬ ‫مهم و ریش ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪16‬‬
‫باعث ایجنناد مشننکلت بننزرگ دینننی و دنیننوی‬
‫یشود‪.‬‬‫م ‌‬
‫یطلبد کلله بخشللی از وقللت‬ ‫بنابراین م ‌‬
‫خللود را بللرای پرداختللن بلله تربیللت زن و‬
‫فرزنللللدان اختصللللاص داد و بللللا آنهللللا‬
‫خوشرفتار و خندان و بشاش باشید‪ .‬تا بننا‬
‫شما انس بگیرند و در کنارتان راحت باشند و‬
‫احساس آرامش نمایند‪ .‬چرا که آنهننا بیننش از‬
‫هر کس دیگننری مسننتحق تننوجه شننما بننوده‪،‬‬
‫حق شان مقدم بر حقوق دیگران است‪.‬‬
‫یکنننم کننه انسننان‬ ‫ننن و همچنیننن توصننیه م ‌‬
‫مسننلمان در مننورد سننخنان خننویش از خنندا‬
‫بترسد‪ .‬بددهن نبوده‪ ،‬ناسزاگویی نکند‪ .‬عفت‬
‫کلم داشنننته هینننچ فنننرد و گنننروه و عنننالم و‬
‫مسئول و دعوتگر بزرگ و کوچکی را به بدی‬
‫یاد نکننند‪ .‬بلکننه سننخنان صننلح آمیننز بننر زبننان‬
‫بیاورد و با گفتار خویش رضایت پروردگننار را‬
‫بدست آورد‪ .‬همیشه خصلتهای نیننک مننردم را‬
‫بیان نماید و از معایب آنان چشم بپوشد‪.‬‬
‫ن و به شدت شما را از تلف کردن وقننت و‬
‫غوطه ور شدن در معصیت و گناه و تماشنای‬
 ‫وصیت من‬
‫‪17‬‬
‫فیلمهای مبتننذل و مضننر و شنننیدن موسننیقی‬
‫واشعار زشت و حتی زیاده روی در اسننتفاده‬
‫یدارم‪ .‬چرا که‬ ‫از کامجوئیهای مباح بر حذر م ‌‬
‫زینناده روی در ایننن امننور بنناعث کوتنناهی در‬
‫برخی حقوق و از بیننن رفتننن واجبننات شننده‪،‬‬
‫یگرداننند و خنندا را ننناراض‬‫نفس را ننناتوان م ‌‬
‫یکند به مال و آبننروی‬ ‫ساخته‪ ،‬وقت را تلف م ‌‬
‫یسننازد‪ .‬پننس باینند‬‫انسان آسیب جدی وارد م ‌‬
‫از خنندا در ظنناهر و بنناطن ترسننید چننرا کننه‬
‫خداونند گناهنانی را کنه انسنان دور از انظنار‬
‫یسننازد و‬ ‫یدهد روزی آشکار م ‌‬ ‫مردم انجام م ‌‬
‫هر کس هر چه در دل دارد چه خوب و چه بد‬
‫خداوند آنرا آشکار خواهد ساخت‪.‬‬
‫ن همچنین باید انسان مسننلمان از مطننالعه‬
‫کتابهننای کفننر آمیننز کننه بنناعث ایجنناد شننک و‬
‫یشود و از خواندن‬ ‫تردید در ایمان و عقیده م ‌‬
‫داسننتانهای عاشننقانه و دروغیننن کننه بسننوی‬
‫فحشا و منکر و دوری از عبننادت خنندا و تقننوا‬
‫یخوانند خودداری نماید‪.‬‬ ‫فرا م ‌‬
‫چرا که خواندن اینگونه کتابهننا قلننب را بننه‬
‫یگرداند که بعد از آن راهی‬ ‫های فاسد م ‌‬ ‫انداز ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪18‬‬
‫یماند مگر اینکننه خنندا‬ ‫برای علج آن باقی نم ‌‬
‫بخواهد و بنده واقعا ً بسوی پروردگار خننویش‬
‫برگننردد‪ .‬آری! محبننت نواهننای موسننیقی و‬
‫عاشقانه و فحشا و منکرات‪ ،‬با ایمان و قرآن‬
‫و دوسننتی خنندا و پیغمننبر یکجننا در یننک قلننب‬
‫جمع نخواهند شد‪.‬‬
‫یشننود کننه روزانننه بخشننی از‬ ‫ن ن توصننیه م ‌‬
‫سیرت و سرگذشننت زننندگی رسننول خنندا را‬
‫مطالعه بکنید‪ .‬چرا که ایشننان الگننوی واقعننی‬
‫یطلبنند کننه‬ ‫هننر مسننلمان اسننت‪ .‬بنننابراین م ‌‬
‫انسان مسلمان‪ ،‬وقایع زندگی رسننول اکننرم‪،‬‬
‫جنگها‪ ،‬روش عبننادت هننا‪) ،‬نمنناز‪ ،‬روزه‪ ،‬حننج‪،‬‬
‫ذکننر و غیننره( معنناملت‪ ،‬خننواب و بیننداری و‬
‫سایر مسایلی که باید به ایشان اقتدا نمود را‬
‫دقیقا ً بررسی نماید‪ .‬همچنین باید سرگذشننت‬
‫اصحاب رسول اکرم و چگونگی برخورد آنهننا‬
‫بننا پیننامبر خنندا را مطننالعه نمننود تننا زوایننای‬
‫هی‬ ‫مختلف زندگی این شخصیت بزرگ بننا هم ‌‬
‫های‬ ‫تفاصیل پیش روی شما باشد و هیننچ زاوی ‌‬
‫بر شما مخفی نماند‪ .‬چرا که خواندن سننیرت‬
‫رسننول خنندا از منننابع معتننبر و صننحیح بنناعث‬
 ‫وصیت من‬
‫‪19‬‬
‫افزایش ایمان و فهمینندن رسننالت آنحضننرت‬
‫که بحق مهم ترین رویداد جهننان بشننمار مننی‬
‫رود‪ ،‬خواهد بود‪.‬‬
‫هی‬ ‫بنابراین نباید به خواننندن نکنات برجسننت ‌‬
‫سیرت رسول اکرم اکتفا کرد‪ .‬بلکه شایسننته‬
‫است که بنا دقنت کامننل‪ ،‬تمنامی رویندادهای‬
‫زننندگی آنحضننرت پیگیننری شننود تننا انسننان‬
‫مسلمان کامل ً در جریننان روننند نننزول وحننی‪،‬‬
‫کیفیت بعثت آنحضرت‪ ،‬مصائبی که ایشان در‬
‫راه دعننوت متحمننل گردینند‪ ،‬اخلق‪ ،‬جنننگ و‬
‫صنننننلح‪ ،‬سنننننخاوت‪ ،‬شنننننجاعت و سنننننایر‬
‫موضنننعگیریهای ایشنننان قنننرار گینننرد‪ .‬بخننندا‬
‫سننوگند! کننه سننیرت رسننول اکننرم حنناوی‬
‫درسننهای بننزرگ و فواینند بیشننماری بننرای‬
‫کسانی است که دارای قلننبی آگنناه و گوشننی‬
‫شنوا هستند‪.‬‬
‫علوه بر سیرت رسول اکرم‪ ،‬باینند سننیرت‬
‫اصحاب ایشان نیز مورد مطالعه قرار گیرد تا‬
‫از صفات برگزیده و موضعگیریهای شجاعانه‬
‫و فداکاریهای آنان در ینناری دادن دیننن خنندا و‬
‫تقوا‪ ،‬پارسایی‪ ،‬عبادت و بذل جننان و مننال در‬
 ‫وصیت من‬
‫‪20‬‬
‫راه الله و رشادتها‪ ،‬تقدیم خون و بذل روح و‬
‫صبر بر سختی ها‪ ،‬تحمل گرسنگی و ضرب و‬
‫شتم دشمن و خانه به دوشی و هجننرت آنننان‬
‫باخبر شده‪ ،‬محبت آنهننا را در دل جننای دهیننم‬
‫هی آنننان‬
‫باشنند کننه خداوننند مننا را در زمننر ‌‬
‫محشور بدارد‪.‬‬
‫ل و از تمسخر به مسایل دینی و کتابها‬
‫و پیامبران و فرشتگان و سنتهای پیللامبر‬
‫و امور اخروی مانند بهشللت و دوزخ جللدا ً‬
‫باید پرهیز نمود‪ .‬وقتی درایننن بنناب سننخنی‬
‫یشننود‪ ،‬باینند اذعننان نمننود و بننا دینند‬
‫گفتننه م ‌‬
‫احترام آنرا شنید و تسلیم گردید‪ .‬و نباید صدا‬
‫را بننال بننرد و اعننتراض کننرد و شننک و تردینند‬
‫بخود راه داد و به باد تمسخر گرفت‪ .‬بلکه بننا‬
‫نهنننایت ادب و احنننترام امیننندوار رحمتهنننا و‬
‫نعمتهای الهی بوده جز سننخن نیننک بننر زبننان‬
‫نیاورد و بداند که اینها جزو مواردی است کننه‬
‫هی تقدیر و تقدیس و احترام است‪.‬‬ ‫شایست ‌‬
‫ن همچنیننن باینند انسننان مسننلمان میننانه رو‬
‫باشد‪ .‬چرا که دین اسلم دینی است میانه‪ ،‬و‬
‫اهننل سنننت گروهننی اسننت میننانه رو بیننن‬
 ‫وصیت من‬
‫‪21‬‬
‫روافنننض و نواصنننب‪ 1‬و منننرجئه و خنننوارج و‬
‫جهمیه و قدریه‪ ،‬نگرش اهننل سنننت در مننورد‬
‫اسننماء و صننفات الهننی‪ ،‬و در عقاینند و وعننده‬
‫وعینند و دوسننتی و دشننمنی و سننایر مسننایل‬
‫اخلقی و اجتماعی نگرش و رفتاری معتدل و‬
‫یباشنند‪ .‬بعنننوان‬
‫بنندور از افننراط و تفریننط م ‌‬
‫مثال انسان باینند دارای طبعننی سننخاوتمندانه‬
‫باشنند امننا درعیننن حننال از اسننراف و تبننذیر‬
‫پرهیز نماید همانگونه که باینند از بخننل پرهیننز‬
‫کرد‪ .‬و باید شجاع باشد امننا از بننی پروایننی و‬
‫همچنین بزدلی پرهیز نماید‪ .‬حتی در خندینندن‬
‫میانه رو باشد بجای سردادن قهقهه که باعث‬
‫یشود‪ ،‬لبخند و تبسننم‬ ‫غفلت و نابودی قلب م ‌‬
‫بر لبانش نقش بندد‪.‬‬
‫و به کارهای بیهننوده و عبننس و شننوخیهای‬
‫یمزه مشننغول نشننود تننا از چشننم بننرادران‬ ‫ب ‌‬
‫هی امنور زنندگی‬ ‫خود نیفتند بلکنه بایند در هم ‌‬

‫هی اصحاب پیغمبر را به‬

‫‪ -1‬روافض کسانی اند که کین ‌‬
‫دل دارند و نواصب کسانی هستند که نسبت به اهل‬
‫یکنند‪.‬‬
‫بیت پیغمبر جفا م ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪22‬‬
‫راه میننانه را برگزیننند کننه ایننن اصننل بزرگننی‬
‫است‪.‬‬
‫هی‬‫ننن و باینند در عمننل بننه سنننتهای ارزننند ‌‬
‫های داد‪ .‬ماننلللد‬
‫رسنننول اللنننه اهمینننت وینننژ ‌‬
‫مسلللواک زدن‪ ،‬گذاشلللتن ریلللش‪ ،‬کوتلللاه‬
‫نمودن سبیلها‪ ،‬گرفتن ناخنها و تراشیدن‬
‫موهای زاید و استفاده از مواد خوشبو و‬
‫با طهارت خوابیدن و پوشللیدن لباسللهای‬
‫تمیز و مداومت بللر اذکللار صللبح و شلام و‬
‫اذکار مناسبتهای مختلف مانند‪ ،‬دعاهننای ورود‬
‫و خروج به مسجد و منزل و غیره‪ .‬و نباینند از‬
‫خواسته های مردم و خدمت بننه آنننان خسننته‬
‫شد البته اینکار نباید خننارج از محنندوده تننوان‬
‫او بوده تا جایی که باعث تأخیر افتادن کارهننا‬
‫و عبادتهننای مهمننتر باشنند‪ .‬همچنیننن نباینند بننا‬
‫مننردم بننا چهننره اخمننو و رفتنناری ناپسننند و‬
‫سخنان تند و زننده برخورد نماید‪.‬‬
‫به خوراک خود اهمیت دهد و در ایننن بنناره‬
‫میننانه روی کننند و حلل و پنناکیزه بخننورد و از‬
‫پرخننوری پرهیننز نماینند همننانطور کننه از کننم‬
‫خننوری بیننش از حنند نیننز باینند اجتننناب ورزد‬
 ‫وصیت من‬
‫‪23‬‬
‫های که با پرهیز از خوردن روزی پنناکیزه‬ ‫بگون ‌‬
‫و حلل و نیز روزه گرفتن بیش از حد‪ ،‬بنناعث‬
‫تضعیف جسننم خننود گننردد و نهایت نا ً در انجننام‬
‫عبادتهننا ننناتوان شننود‪ .‬یننا اینکننه از پوشننیدن‬
‫لباسهای مباح خودداری نماید‪.‬‬
‫و باید به سنت پیامبر که در واقع به کشتی‬
‫یماند چنگ زند چرا که هر کس سننوار‬ ‫نوح م ‌‬
‫ییابنند وگرنننه‬ ‫بننر ایننن کشننتی شننود نجننات م ‌‬
‫ینوردند‪.‬‬‫طوفانها او را در م ‌‬
‫ن و هر گنناه نننام گرامننی رسننول اکننرم ص‬
‫برده شود باید بر او درود فرسننتاد و احننادیث‬
‫و سخنانش را گرامی داشننت و مؤدبننانه آنهننا‬
‫را پذیرفت‪.‬‬
‫همچنیننن باینند بننرای ینناران ایشنان احننترام‬
‫زیننادی قننائل بننود و از آنننان دفنناع نمننود و از‬
‫بنندگویی آنننان پرهیننز کننرد و همننانگونه کننه‬
‫های قننرار داده‬ ‫خداوند آنها را انسانهای پنناکیز ‌‬
‫است به پاکیزگی و بزرگننواری آنننان اعننتراف‬
‫کرد‪ .‬قطعا ً یاران پیننامبر بمراتننب از مننا بهننتر‬
‫بوده و روش و منهج شان درست تننر بننوده و‬
‫دارای مقام و منزلت بزرگتری نزد خدا بننوده‬
 ‫وصیت من‬
‫‪24‬‬
‫اند‪ .‬بنابراین باید به جهاد و فننداکاری آنننان در‬
‫راه دین‪ ،‬ارج نهاده شود‪.‬‬
‫و باید نام امامان و گذشتگان نیک امت بننه‬
‫خوبی گرفته شود و برای آنان دعننای رحمننت‬
‫بخواهیم و اگر بننا دینندگاه فقهننی یننا سیاسننی‬
‫یکی ازآنان مخننالف بننودیم بننا ادب و احننترام‬
‫نام او را بر زبان بینناوریم و در مسننائل دینننی‬
‫بننه قننرآن و سنننت چنننگ بزنیننم و از تقلینند و‬
‫پیروی تعصب گونه از مذاهب‪ ،‬پرهیننز نمننائیم‬
‫و اگر واقعا ً طالب علم هستیم باید بننه قننرآن‬
‫و سنت مراجعه نمائیم و در هر مسننأله پیننرو‬
‫حق باشیم چه آن حق در مذهب حنفی باشنند‬
‫یا شافعی یا مالکی یننا حنفننی‪ .‬بنندون تعصننب‬
‫حق را بپذیریم‪ .‬چرا که خداوند می فرماید‪﴿ :‬‬
‫‪﴾    ‬‬
‫هتر اسننت کننه از‬
‫]یونس‪» .[35 :‬حق شایست ‌‬
‫آن پیروی شود«‪.‬‬
‫تهللای اسلللمی‬ ‫و باید نسبت بلله جماع ‌‬
‫گمان نیللک داشللت و در جهللت بهبللودی و‬
‫تصلللحیح منهلللج آنلللان گلللام برداشلللت و‬
‫دلسوزشان بود‪ .‬و نباید به بنندگویی و عیننب‬
 ‫وصیت من‬
‫‪25‬‬
‫جویی آنان پرداخت و از بروز ضعف و خطای‬
‫آنان خشنود شد چرا که آنهننا بننرای پیشننرفت‬
‫یکنننند پننس نباینند آنهننا را بننر‬
‫اسلم فعالیت م ‌‬
‫اشننتباه و خطایشننان گذاشننت بلکننه باینند در‬
‫صدد اصلح آنان بر آمد و حق را بننه اسننلوب‬
‫نیک و شایسته برایشان روشن ساخت‪.‬‬
‫نن همچنینن انسنان مسنلمان بایند بنه فکنر‬
‫هی مسننلمانان بننوده‪ ،‬در جریننان احننوال‬ ‫هم ‌‬
‫مسلمانان سراسر عالم باشد‪.‬‬
‫یرسد‬ ‫از غم و مصیبتی که به مسلمانان م ‌‬
‫نگران و ننناراحت شننود و بننرای خننود زننندگی‬
‫هی مسلمانان زننندگی کنند‬ ‫نکند بلکه برای هم ‌‬
‫هی تننوان خننود‪ ،‬از کمننک مننالی و‬ ‫و بننه انننداز ‌‬
‫جانی به مسلمانان و دعا و سننفارش در حننق‬
‫آنان دریغ نورزد‪ .‬مسننلمان باینند دارای همننت‬
‫بلننندی باشننند نننه اینکننه فکننر و اندیشنننه و‬
‫فعالیتهایش از زندگی شخصی و خننانوادگی و‬
‫لاش فراتر نرود‪ .‬این نوع افراد از همننت‬ ‫شغ ‌‬
‫عالی و بلندی برخوردار نیستند و به چیزهایی‬
‫یزند‪.‬‬‫که خدا دوست دارد دست نم ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪26‬‬
‫کسننیکه پیگیننر مسننایل و مشننکلت جهننان‬
‫های کننه اگننر بشنننود کننه‬ ‫اسننلم باشنند‪ ،‬بگننون ‌‬
‫مسلمانی دچار مصیبتی شده است خواب از‬
‫چشننمانش بننرود و احسنناس نماینند کننه ایننن‬
‫مصننیبت بننرای خننودش یننا فرزننندش اتفنناق‬
‫افتنناده اسننت‪ ،‬چنیننن شخصننی واقعنا ً دلسننوز‬
‫خدا‪ ،‬پیامبر‪ ،‬قرآن و مسلمانان است‪.‬‬
‫یکنم که انسان مسننلمان‪ ،‬تننوبه‬ ‫ن توصیه م ‌‬
‫و اسننتغفار را شننبانه روز ورد زبننان خننویش‬
‫سننازد‪ ،‬و ایننن کننار از نفننس کشننیدن برایننش‬
‫شتر اهمیت داشته باشد‪ .‬چرا که اسننتغفار‬ ‫بی ‌‬
‫باعث ازدیاد روزی و نسل نیک‪ ،‬شننرح صنندر‪،‬‬
‫فراموش کردن غمها‪ ،‬نجات یافتن از تنگناهننا‬
‫و مصایب‪ ،‬بخشوده شدن گناهان‪ ،‬بننال رفتننن‬
‫یگننردد‪ .‬در حنندیث آمننده‬ ‫درجننات نننزد خنندا م ‌‬
‫َ‬
‫ن‬‫م َ‬‫ن أك ْث ََر ِ‬‫م ْ‬ ‫است که رسول خدا فرمود‪َ » :‬‬
‫م‬ ‫هل ّ‬‫ل َ‬ ‫ن ك ُل ّ‬ ‫مل ْ‬ ‫ه ل َل ُ‬
‫ه ِ‬ ‫ل الل ّل ُ‬ ‫ع َ‬ ‫ج َ‬ ‫ر َ‬ ‫فا ِ‬‫غ َ‬ ‫ست ِ ْ‬ ‫ال ِ ْ‬
‫ن‬
‫م ْ‬ ‫ه ِ‬ ‫َ‬
‫وَرَزق ُ‬ ‫ً‬
‫خَرجا َ‬ ‫م ْ‬ ‫ق َ‬ ‫ّ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫ضي ٍ‬ ‫ن كل ِ‬ ‫م ْ‬ ‫و ِ‬ ‫فَرجا َ‬
‫هی »ل‬ ‫ب«‪ .‬همچنیننن جمل ‌‬ ‫سلل ُ‬ ‫حت َ ِ‬ ‫ث ل َ يَ ْ‬ ‫حْيلل ُ‬ ‫َ‬
‫ه« را بننویژه هنگننام‬ ‫ّ‬
‫وةَ إ ِل ب ِللالل ِ‬ ‫ُ‬
‫ول ق ّ‬ ‫َ‬ ‫ل َ‬ ‫حو َ‬
‫مصیبت یا حمل بار سنگین یا رفتن به سننوی‬
 ‫وصیت من‬
‫‪27‬‬
‫بلندیها و یا وقت فشار اعصاب‪ ،‬بخوانید‪ .‬زیرا‬
‫این ورد‪ ،‬گنجی از گنجهای بهشت است‪.‬‬
‫و نیز این دو جمله را که گفتننن آنهننا خیلننی‬
‫آسان ووزن شان بر ترازوی اعمال سنگین و‬
‫ن‬ ‫حا َ‬ ‫سلب ْ َ‬ ‫نننزد خنندا محبننوب هسننتند یعنننی‪ُ » :‬‬
‫ظيللم ِ« را‬ ‫ع ِ‬ ‫ه ال ْ َ‬
‫ن الل ّ ِ‬ ‫حا َ‬ ‫سب ْ َ‬ ‫ه‪ُ ،‬‬ ‫د ِ‬
‫م ِ‬‫ح ْ‬ ‫وب ِ َ‬‫ه َ‬ ‫الل ّ ِ‬
‫به کثرت تکرار نمائید‪.‬‬
‫ولی زیباترین ورد عبارت است از‪:‬‬
‫ه‬ ‫َ‬
‫ه للل ُ‬ ‫َ‬
‫كل ُ‬ ‫ري َ‬ ‫ش ِ‬ ‫حدَهُ ل َ‬ ‫و ْ‬‫ه َ‬ ‫ه ِإل الل ّ ُ‬ ‫»ل إ ِل َ َ‬
‫ء‬
‫ي ٍ‬ ‫شل ْ‬ ‫ل َ‬ ‫عَلى ُ‬
‫كلل ّ‬ ‫و َ‬‫ه َ‬ ‫و ُ‬‫مد ُ َ‬ ‫ه ال ْ َ‬
‫ح ْ‬ ‫ول َ ُ‬ ‫ك َ‬ ‫مل ْ ُ‬ ‫ال ْ ُ‬
‫ديٌر« »هيچ معبننودى بننه جننز اللننه »بحننق«‬ ‫ق ِ‬‫َ‬
‫وجننود ننندارد‪ ،‬يكتاسننت و شننريك ننندارد‪ ،‬و‬
‫ن اوست‪ ،‬و او بر هننر‬ ‫پادشاهى و ستايش از آ ِ‬
‫یکنننم کننه روزانننه‬ ‫چيننز تواناسننت« توصننیه م ‌‬
‫هی‬ ‫یکصد بار این را بخوانینند و بننر آن تننا لحظ ‌‬
‫هی آن‬ ‫مرگ مواظبت نمائید‪ ،‬باشد که بوسننیل ‌‬
‫در دنیا و آخرت سربلند و رستگار گردید‪.‬‬
‫ن و از خوردن مال حرام شدیدا ً شما را بننر‬
‫یدارم چرا که مال حرام‪ ،‬مننال پلینندی‬ ‫حذر م ‌‬
‫است که باعث از بین رفتن طاعت و بننندگی‬
‫یشود و از نظر جسمی نیز باعث بروز وبننا‬ ‫م ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪28‬‬
‫یگننننردد و در تربیننننت‬
‫و انننننواع بیماریهننننا م ‌‬
‫فرزننندان تننأثیر منفننی خواهنند گذاشننت زیننرا‬
‫جسمی که پوست و گوشت آن با حرام رشد‬
‫و نمو کرده است دارای قلبی خننالی و غافننل‬
‫یطلبنند کننه انسننان‬
‫خواهنند بننود‪ .‬بنننابراین م ‌‬
‫مسننلمان مننواظب درآمنند و کسننب و کننار‬
‫خویش باشد و از معاملت ربوی و مشکوک‪،‬‬
‫غیننر شننرعی و دادن رشننوه و گرفتننن آن و‬
‫فریبکاری جدا ً پرهیز نماینند روزی کننم و حلل‬
‫بهتر از مال زیاد و حرام است‪.‬‬
‫ن ن همچنیننن باینند انسننان مسننلمان از گننناه‬
‫بزرگی که این روزها خیلننی رواج دارد یعنللی‬
‫غیبت و بدگویی مردم پرهیز نمایللد‪ .‬چللرا‬
‫هی نیکیهللای شللما را‬‫که غیبت کردن ریش ‌‬
‫یخشکاند و بار گناهان شما را سللنگین‬ ‫م ‌‬
‫تللر نمللوده‪ ،‬بللاعث ایجللاد بغللض‪ ،‬نفللرت و‬
‫یگردد‪.‬‬‫دشمنی م ‌‬
‫یزیبنند کننه مسننلمان بیننن تننرس از‬‫ننن م ‌‬
‫عذابهای خدا و امید به رحمتهایش بسننر بننرد‪.‬‬
‫نباید ترس چنان دامنگیر او شننود کننه بننندگان‬
‫خدا را از رحمتهای الهی و مغفرت وی ناامید‬
 ‫وصیت من‬
‫‪29‬‬
‫سازد‪ .‬و آنان را در دین دچار مشننقت سننازد‪.‬‬
‫های از‬‫بعضی از مردم وقتی فکر کنند به درج ‌‬
‫گننناه و معصننیت رسننیده اننند کننه دیگننر قابننل‬
‫بخشننش نیسننتند و بننه هیننچ وجننه مسننتحق‬
‫رحمتهای الهننی و بهشننت او نمننی باشننند‪ ،‬در‬
‫ارتکاب گناه و معصیت‪ ،‬جسورتر و بننی پننروا‬
‫یشوند و بصننورت وحشننتناک در ایننن بنناب‬ ‫م ‌‬
‫یکنند‪.‬‬
‫پیشروی م ‌‬
‫همچنین نباید مردم را سننوار کشننتی امینند‬
‫هی الهی کامل ً در امننان بسنر‬ ‫کرد تا از مؤاخذ ‌‬
‫یباکننانه در انننواع گننناه و معصننیت و‬ ‫برند و ب ‌‬
‫حرمننت شننکنی غننوطه ور گردننند‪ .‬چننرا کننه‬
‫بعضی از مردم چنان اند که اگر به آنها چراغ‬
‫یبرننند کننه‬
‫سننبز نشننان داده شننود گمننان م ‌‬
‫هیچگنناه مننورد محاسننبه و بازخواسننت قننرار‬
‫یگیرند و خود را مشمول آیات و احننادیثی‬ ‫نم ‌‬
‫کننه بیننانگر رحمننت و مغفننرت الهننی اسننت‬
‫دانسته‪ ،‬در ارتکاب گناه و معصیت هیچ ترس‬
‫یدهند‪.‬‬ ‫های به خود راه نم ‌‬ ‫و واهم ‌‬
‫یشنننود کنننه انسنننان‬ ‫بننننابراین توصنننیه م ‌‬
‫مسلمان‪ ،‬بین ترس و امید بسر برد و هنگننام‬
 ‫وصیت من‬
‫‪30‬‬
‫ارشاد برادران خننود نیننز ایننن امننر را منندنظر‬
‫داشته باشد مگننر در روزهننای پایننانی عمننر و‬
‫نزدیک شدن مرگ که در آنجا جانب امینند بننه‬
‫رحمتهای الهی و حسن ظننن نسننبت بننه خنندا‬
‫باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬
‫همچنین شایست است که انسان مسلمان‬
‫سخنی بر زبان بینناورد کننه عننام فهننم و قابننل‬
‫درک باشد و از تکلف و بننه اصننطلح سننخنان‬
‫سننلمبه قلمبننه بپرهیننزد و بننا ایننراد سننخنان‬
‫عجیب و غریب‪ ،‬فرهنگ نمایی نکند‪ .‬چننرا کننه‬
‫برخی از مردم بننه بیمنناری خننود بننزرگ بینننی‬
‫یشوند و سخنان و اصطلحات پیچیده‬ ‫مبتل م ‌‬
‫یآورنند تنا‬‫و بیگانه و روان گردان بنر زبنان م ‌‬
‫در میان مردم بعنوان با سننواد‪ ،‬بننا فرهنننگ و‬
‫اهل علم و دانش جنای پنایی پیندا کننند‪ ،‬بایند‬
‫گفننت کننه هننم هنندف‪ ،‬اینگننونه افننراد و هننم‬
‫روششان ناپسند و نازیبا است‪ .‬پس با مردم‪،‬‬
‫های سخن گفت کننه برایشننان قابننل‬ ‫باید بگون ‌‬
‫فهم و قابل هضم بوده‪ ،‬به نفع دین یننا دنیننای‬
‫شننان باشننند‪ .‬و از بحننث و جنندل پیرامنننون‬
‫مسایل بیهوده یا مضر پرهیز نماینند‪ .‬همچنیننن‬
 ‫وصیت من‬
‫‪31‬‬
‫از گفتن سننخنان رکیننک و مبتننذل و فحننش و‬
‫ناسزا جدا ً اجتناب ورزد‪ .‬چننرا کننه اینهننا تننأثیر‬
‫نامطلوبی در ادب‪ ،‬شخصیت‪ ،‬رشنند‪ ،‬حننافظه‬
‫هی او بر جای خواهند گذاشت‪.‬‬ ‫و آیند ‌‬
‫یطلبنند کننه انسننان دارای خلننق و‬ ‫ن و نیز م ‌‬
‫خننوی زیبننای اسننلمی باشنند؛ مهمننان اش را‬
‫های بناز بنه پیشنوازش‬ ‫گرامی بدارد‪ ،‬بنا چهنر ‌‬
‫یتواننند از‬ ‫برود و در خدمت رسانی به او تا م ‌‬
‫هیچ تلشی دریغ نننورزد‪ .‬همچنیننن در رعننایت‬
‫حقوق همسایه و جستجوی احوالش کوتنناهی‬
‫ننمننوده از اذیننت و آزار وی و فنناش نمننودن‬
‫عیوب اش خودداری کند‪.‬‬
‫و در گرامی داشت علمناء و دانشننمندان و‬
‫استفاده و دفاع از آنان غفلت نورزد‪.‬‬
‫رعایت احترام و حقننوق حنناکم مسننلمان و‬
‫عادل و دفاع از وی نیز جزو خصلتهای زیبننا و‬
‫پسندیده است‪.‬‬
‫ترحم بر مساکین‪ ،‬فقراء‪ ،‬بینوایننان و ایتننام‬
‫و بیوه زنان‪ ،‬سنعی و تلش در جهنت مصنالح‬
‫مسلمانان مانننند سننفارش بننه نیکننی در حننق‬
‫کسی وسنناطت بننرای خنناموش کننردن آتننش‬
 ‫وصیت من‬
‫‪32‬‬
‫فتنه بین دو نفر و تحمل بیننداری‪ ،‬خسننتگی و‬
‫مشقت در ایننن گننونه مننوارد‪ ،‬نننوعی جهنناد و‬
‫فداکاری در راه خدا و رسیدن به رضای الهی‬
‫و جنننزو اعمنننال نینننک و شایسنننته بحسننناب‬
‫یآیند‪.‬‬ ‫م ‌‬
‫ن و نباینند انسننان مسننلمان از دادن صنندقه‬
‫غفلت ورزد چرا که صدقه‪ ،‬هر چننند اگننر یننک‬
‫دانننه خرمننا یننا یننک جرعننه آب باشنند‪ ،‬بنناعث‬
‫خننناموش سننناختن خشنننم و غضنننب الهنننی‬
‫یشود‪.‬‬ ‫م ‌‬
‫پس نباید هیچ کار نیکی را کوچننک شننمرد؛‬
‫سخن نیک‪ ،‬صنندقه اسننت‪ .‬بننا لبخننند و تبسننم‬
‫نگریستن بننه بننرادر مسننلمان و دفنناع از وی‪،‬‬
‫یشنود‪ .‬بایند دانسنت کنه‬ ‫صندقه محسنوب م ‌‬
‫افزاینننش صننندقه‪ ،‬بننناعث افزاینننش روزی و‬
‫یگننردد‪ .‬امننا نباینند فرامننوش‬‫فراخی نعمت م ‌‬
‫کرد که هدف از صدقه‪ ،‬باینند رضننامندی اللننه‬
‫باشد نه ریا و تظاهر و فخر فروشی‪.‬‬
‫یطلبننند کنننه بنننر مسنننتمندان‪،‬‬‫بننننابراین م ‌‬
‫هی دادن مننال‪ ،‬خننوراک‪ ،‬آرد‪ ،‬لبنناس و‬ ‫بوسننیل ‌‬
‫دیگر اشیای مورد نیاز انفاق کرد و از بخننل و‬
 ‫وصیت من‬
‫‪33‬‬
‫خساست خودداری نمود‪ ،‬چرا که خداوند بر‬
‫کسانی که مانع رسیدن خیللر بلله دیگللران‬
‫یشوند درهای‪ ،‬خیر و برکللت و روزی و‬ ‫م ‌‬
‫صلللحت و سللللمتی را خواهلللد بسلللت و‬
‫بعنللوان پللاداش بلله مثللل در زنللدگی خللود‬
‫رنگ خوشبختی را نخواهند دید‪.‬‬
‫و به فکر خویشاوندان و بستگان درجه یک‬
‫بخصوص زنان‪ ،‬منظورم خننواهران‪ ،‬دخننتران‪،‬‬
‫هها باشید‪ .‬چرا که آنها ضننعیف و‬ ‫هها و خال ‌‬ ‫عم ‌‬
‫ناتوان هسننتند‪ .‬بننه زیارتشننان بروینند‪ ،‬احننوال‬
‫شننان را جسننتجو نمائینند‪ ،‬در صننورت نینناز‪،‬‬
‫دست مساعدت بسوی آنان دراز کنید‪ .‬دمننی‬
‫بنشینید و بننا آنهننا گفتگننو نمائینند و دلشننان را‬
‫بدسننت آورینند تننا بدینوسننیله رضننایت خنندا را‬
‫بدست آورید و مشمول بزرگننواری و رحمننت‬
‫وی در دنیا و آخرت باشید‪.‬‬
‫ننن و از سننخنان بیهننوده و کارهننای بیهننوده‬
‫هها‬
‫خودداری نمائید مانند نشستن بر سر کوچ ‌‬
‫ههننا و دور زدن در بازارهننا و ایسننتادن و‬ ‫و را ‌‬
‫هم نشننینی بننا انسننانهای بیکننار و شننرکت در‬
 ‫وصیت من‬
‫‪34‬‬
‫جلسات بیهننوده و تماشننای برننامه هنایی کنه‬
‫هیچگونه فایده دینی و دنیوی در بر ندارند‪.‬‬
‫و از شب نشینی با انسانهای بی هدف‬
‫و بللی برنللامه جللدا ً اجتنللاب کنیللد و زود‬
‫خوابیدن را ترجیح دهید‪ .‬و بیدار شدن در‬
‫بخش پایللانی شللب و خوانللدن حللداقل دو‬
‫رکعت نفل را غنیمت بزرگ بشمارید کلله‬
‫همللان دو رکعللت در آن هنگللام‪ ،‬از دنیللا و‬
‫آنچه در دنیا وجود دارد ارزشمندتر است‪.‬‬
‫و کسیکه مطمئن نیست از اینکه بیدار خواهد‬
‫شد‪ ،‬بهتر اسننت نمنناز وتننر را قبننل از خننواب‬
‫بخواند و سعی باید کرد کنه بنا وضنو و گفتنن‬
‫ذکر و تسبیح و تجدینند تننوبه و اسننتغفار و بننر‬
‫هی‬ ‫نیننت نیننک بخوابنند و قبننل از خننواب هم ‌‬
‫مسلمانان را مورد عفو قرار دهنند‪ .‬در دعننا و‬
‫زاری کننننردن پروردگننننار خننننویش از هیننننچ‬
‫کوششی دریغ نورزد چرا که خیری جننز آنچننه‬
‫خدا فراهم نماید و شری جز آنچننه خنندا دفننع‬
‫نماید وجود ندارد‪.‬‬
‫پس هننر کننس عننزت و سننربلندی و رزق و‬
‫یخواهنند‪،‬‬ ‫دانش و مغفرت و نجات از دوزخ م ‌‬
‫هی او‬ ‫هی اینهننا در دسننت اللننه و بننه اراد ‌‬
‫هم ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪35‬‬
‫محقق خواهد شد‪ .‬پس شایسته است کننه در‬
‫جهت بدست آوردن رضننامندی چنیننن خنندایی‬
‫تلش ورزیم و او را به فریاد طلبیم و بننه وی‬
‫امیدوار باشیم و هر لحظه او را بخوانیم‪.‬‬
‫یکنننم کننه نباینند ثننروت‬ ‫ن همچنین توصیه م ‌‬
‫اندوزی بر فکننر و اندیشننه و شننب و روز یننک‬
‫های کننه بنننده و‬ ‫مسننلمان چیننره شننود‪ .‬بگننون ‌‬
‫هی دنیننا باشنند‪ .‬نباینند بننر‬‫هی و سرسننپرد ‌‬ ‫بننرد ‌‬
‫چیزی از دنیننا کننه از دسننت رفننت متأسننف و‬
‫غمگین و پریشان شد‪ .‬همانطور که شایسننته‬
‫نیسننت در صننورت افزایننش مننال و ثننروت‪،‬‬
‫مغرور و شادمان گشت‪.‬‬
‫هی زنننندگی فنننرد‬ ‫نبایننند بزرگنننترین قضنننی ‌‬
‫هی واقعی اش‪ ،‬در یک باب‬ ‫مسلمان و گمشد ‌‬
‫منزل‪ ،‬اتومبیل‪ ،‬باغ و پس انداز خلصه شنود‪.‬‬
‫بننه راسننتی کننه ارزش دنیننا نننزد خنندا از بننال‬
‫های هم کمتر است‪ .‬مگر نننه اینکننه همیننن‬ ‫پش ‌‬
‫دنیننا بننرای بسننیاری از بننندگان خنندا مننانع از‬
‫رسیدن به نیکیها شد؟! مگر نننه اینکننه بنناعث‬
‫از بین رفتن بسیاری از خویشاوندیها گردید؟!‬
 ‫وصیت من‬
‫‪36‬‬
‫مگر نه اینکه باعث ریختن خونهننای زیننادی‬
‫شد؟! پس وای بحال دوسننتداران و پرسننتش‬
‫کنندگان آن!‬
‫»دار مللتی مللا أضللحکت فللي يومهللا‬
‫أبکت غدا ً قبحالها من دار!«‬
‫ترجمننه‪ :‬خننانه ای اسننت کننه اگننر یننک روز‬
‫های‬‫یگریانند چنه بند خنان ‌‬
‫بخنداند روز دیگنر م ‌‬
‫است!‬
‫مسلللمان بایللد بلله قرنهللای گذشللته و‬
‫نسلهای پیشین و ملتهایی که قبل از مللا‬
‫گذشته اند و مردن و کللوچ کللردن آنهللا از‬
‫ایللن دنیللا بیندیشللد‪ .‬چلله شللدند؟ و پایللان‬
‫کارشان به کجا ختم شد؟ چگونه خانه هللا‬
‫و کاخ های خود را رها کرده به گورستان‬
‫رفتند؟! چقدر از رفاه و آرامللش بهرمنللد‬
‫بودند! و از سیادت و سروری و قللدرت و‬
‫پادشلللاهی و علللوان و انصلللار! همللله را‬
‫گذاشتند و رفتند‪ ،‬حتی لباسهایشان را از‬
‫تللن شللان بیللرون کردنللد و آنهللا را در دل‬
‫خللاک جللای دادنللد! آیللا وجللود آنللان را‬
‫یکنی یللا صللدای پاهایشللان را‬ ‫احساس م ‌‬
‫یشنوی؟!‬ ‫م ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪37‬‬
‫پس باید عزت و جنناه و مقننام را نننزد خنندا‬
‫جستجو کرد و باید دانست که انسان هر چند‬
‫صنناحب مننال و فرزننند و اعننوان و انصننار و‬
‫قدرت و سلطنت باشد‪ ،‬سرانجام راهننی جننز‬
‫ترک گفتن آنهننا و دسننت برداشننتن از همننه و‬
‫پیچیننده شنندن در کفننن و بننه خنناک رفتننن و‬
‫حاضر شدن در پیشگاه رب العالمین ندارد‪﴿ :‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪] ﴾‬انعام‪.[94 :‬‬
‫»شما تنها نزد ما خواهینند آمنند همننانطوری‬
‫که بار نخست شما را آفریننده بننودیم و آنچننه‬
‫تسنننر خواهیننند‬ ‫بنننه شنننما داده بنننودیم پش ‌‬
‫گذاشت«‪.‬‬
‫شایسته اسننت کننه در اینجننا اننندکی مکننث‬
‫کرد و اندیشید‪.‬‬
‫و هنننر کنننس تارینننخ را منننرور نمایننند‪ ،‬بنننا‬
‫شگفتیهای زیادی حنتی در منورد پادشناهان و‬
‫یشننود‪ .‬شننما وقننت در مننورد‬ ‫خلفننا روبننرو م ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪38‬‬
‫حکننومت امویننان و عباسننیان مطننالعه کنینند‬
‫خواهید دید که چگونه سلطنت از دست شان‬
‫یشد‪ ،‬به بدترین وجه کشته یا‬ ‫بیرون آورده م ‌‬
‫یشنندند‪ ،‬چشننمان برخننی‬ ‫به زندان انننداخته م ‌‬
‫یشد‪ ،‬اعضای جسم شننان قطعننه‬ ‫در آورده م ‌‬
‫یشدند از کار برکنار‬ ‫یگردید‪ ،‬ترور م ‌‬ ‫قطعه م ‌‬
‫یشدند و‪ ...‬بهمین منننوال نسننلی جننایگزین‬ ‫م ‌‬
‫یشننند‪ .‬پنننس مانننندگاری و‬‫نسنننل دیگنننری م ‌‬
‫آسننایش و امنیننت پاینندار جننز در بهشننت و‬
‫هی الهی وجود ننندارد‪ .‬چنننانکه‬ ‫نعمتهای جاودان ‌‬
‫احمد بن حنبل به فرزندش؛ عبدالله وقننتی از‬
‫ایشننان پرسننید‪ :‬پنندرم! کننی انسننان مننؤمن‬
‫یشننود؟ فرمننود‪ :‬اسننتراحتی در کننار‬ ‫راحت م ‌‬
‫یگننذارد‪.‬‬‫نیست تا روزی که گام در بهشننت م ‌‬
‫ایننن اسننت آنچننه خردمننندان و اهننل معرفننت‬
‫بدان رسیده اند‪.‬‬
‫های کننه جننز ویرانننی‪ ،‬بنندبختی‪،‬‬ ‫آری! خننان ‌‬
‫بیماری جنننگ‪ ،‬خننونریزی گرسنننگی‪ ،‬تشنننگی‪،‬‬
‫خستگی‪ ،‬غم و اندوه محصول دیگننری ننندارد‪.‬‬
‫هی اینهمه توجه و برنامه ریزی نیست‬ ‫شایست ‌‬
‫یرغبت بننوده‪،‬‬ ‫یطلبد که انسان بدان ب ‌‬ ‫بلکه م ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪39‬‬
‫به اننندک قننناعت ورزد همننانطور کننه رسننول‬
‫ك‬‫فى الدّن َْيا ك َأ َّنلل َ‬ ‫ن ِ‬ ‫خدا فرموده است‪» :‬ك ُ ْ‬
‫های‬ ‫ل« »در دنیا بگننون ‌‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫سِبي ٍ‬ ‫عاب ُِر َ‬ ‫و َ‬ ‫ب‪ ،‬أ ْ‬ ‫ري ٌ‬ ‫غ ِ‬
‫زی که غریب یا رهگذر هستی«‪ .‬و ابننن عمننر‬
‫یگفت‪ :‬چون صبح نمننودی منتظننر شننام‬ ‫بم ‌‬
‫مبنناش و چننون شننام نمننودی منتظننر صننبح‬
‫مباش‪.‬‬
‫همچنین در حدیثی آمده است کننه‪» :‬کللف‬
‫عَلى‬ ‫ك َ‬ ‫واب ْ ِ‬
‫ك‪َ ،‬‬ ‫ك ب َي ْت ُ َ‬ ‫ع َ‬‫س ْ‬‫ول ِي َ َ‬
‫ک َ‬‫سان َ َ‬ ‫ک لِ َ‬ ‫عن ْ َ‬ ‫َ‬
‫نات را کنننترل کننن و در‬ ‫ك« »زبننا ‌‬ ‫طيئ َِتلل َ‬ ‫خ ِ‬ ‫َ‬
‫هات بنشین و بر گناهانت گریه کن«‪.‬‬ ‫خان ‌‬
‫فللي الللدّن َْيا‬ ‫هد ْ ِ‬ ‫و نیز فرموده است‪» :‬اْز َ‬
‫س‬
‫عن ْ لدَ الن ّللا ِ‬ ‫مللا ِ‬ ‫في َ‬ ‫ه لد ْ ِ‬ ‫واْز َ‬‫ه َ‬ ‫حب ّللك الل ّ ل ُ‬ ‫يُ ِ‬
‫یرغبننت‬ ‫س« »نسننبت بننه دنیننا ب ‌‬ ‫حّبك الن ّللا ُ‬ ‫يُ ِ‬
‫باش تا خدا دوستت بدارد و از آنچه در دست‬
‫مردم است صرف نظر کن تا مردم دوسننتت‬
‫بدارند«‪.‬‬
‫ن و از آنجا کننه انسننانها دارای اسننتعدادهای‬
‫محدود و متنوع اند‪ ،‬شایسته است که انسان‬
‫مسلمان بعد از انجننام فرایننض‪ ،‬از راهننی کننه‬
‫برایش بهتر ممکن و میسر اسننت در بدسننت‬
 ‫وصیت من‬
‫‪40‬‬
‫آوردن رضایت پروردگار تلش نماینند‪ ،‬بعنننوان‬
‫مثننال کسننیکه علقننه بننه فتننوا و پاسننخ دادن‬
‫مسایل شرعی دارد‪ ،‬باینند در ایننن بنناب تلش‬
‫نماید تننا بننه تخصننص لزم دسننت یابنند و اگننر‬
‫کسی به موعظه و ارشنناد مننردم علقننه دارد‬
‫در اینمننورد بننه مطننالعه‪ ،‬تمریننن و یننادگیری‬
‫روشننهای خننوب و مننؤثر بپننردازد تننا در آن‬
‫سرآمد روزگار باشد و اگر به قننرآن علقمننند‬
‫است باید بننه تلوت قننرآن همننراه بننا تنندبر و‬
‫اندیشیدن در معانی آن بپردازد‪.‬‬
‫و اگر خداوند به کسی مال ارزانننی داشننته‬
‫اسننت باینند در انفنناق و سننخاوت بننر دیگننران‬
‫پیشننی گرفتننه‪ ،‬اخلص و للهیننت را فرامننوش‬
‫ننماید‪.‬‬
‫و اگر کسی قادر بننه ایجنناد صننلح و آشننتی‬
‫میان مسننلمانان اسننت‪ ،‬باینند از ایننن راه‪ ،‬بننه‬
‫رضایت پروردگار خویش دست یابد و هر روز‬
‫بخشی از وقت خود را صرف این کار نماید و‬
‫نباید احساس خستگی و کدورت کند که ایننن‬
‫ههایی است که انسان را به بهشننت و‬ ‫جزو را ‌‬
‫یرساند‪ .‬و اگر توانایی جهنناد‬ ‫نعمتهای الهی م ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪41‬‬
‫در راه خدا را دارد باید به فکر جهنناد باشنند و‬
‫بننرای آن آمننادگی کننند چننرا کننه جهنناد جننزو‬
‫یشود‪.‬‬‫اعمال بزرگ محسوب م ‌‬
‫اصحاب رسول خدا چنین بودند هننر یننک از‬
‫هی تخصص خویش عمننر خننود را‬ ‫آنها در حیط ‌‬
‫ً‬
‫وقف نموده بود‪ .‬مثل جهادگر صننحابه را مننی‬
‫بینی که با شجاعت وصف ناپذیر خون خود را‬
‫ینماینند و از هیننچ جنننگ و‬ ‫تقنندیم راه خنندا م ‌‬
‫یماند‪ ،‬از آنچه در راه خنندا بننه‬‫های باز نم ‌‬ ‫غزو ‌‬
‫وی مننی رسنند خرسننند و شنادمان اسننت‪ ،‬در‬
‫دادن مننال و جننان در راه خنندا سننخاوتمندانه‬
‫یکند‪.‬‬‫عمل م ‌‬
‫یبینننی کننه عمننر‬‫همچنین قاری قننرآن را م ‌‬
‫خود را در تلوت‪ ،‬عمل و آموزش کتنناب خنندا‬
‫یبینی که‬ ‫یکند و محدث صحابه را م ‌‬ ‫سپری م ‌‬
‫با شننیفتگی خاصننی‪ ،‬سننخنان رسننول خنندا را‬
‫یسپارد و بر یکایک سنننتهای ایشننان‬ ‫بخاطر م ‌‬
‫ینماید‪ .‬و کسننی کننه مشننغول فتننوا و‬ ‫عمل م ‌‬
‫یبینننی‬‫پاسخگویی به مسایل شرعی اسننت م ‌‬
‫کننه همننواره دنبننال دلیننل و برهننان بننوده‪،‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪42‬‬
‫خردمندانه در حل مسایل و قضننایای شننرعی‬
‫گام برداشته است‪.‬‬
‫و آنکه واعننظ و خطیننب بننوده بننا در پیننش‬
‫گرفتن روش بیم دادن و تشویق نمودن تمام‬
‫سننعی خننویش را در راه دعننوت الننی اللننه و‬
‫فراخواندن مردم بنه سنوی طناعت و بنندگی‬
‫اللننه و منننع کننردن از معصننیت و نافرمننانی‬
‫نموده است‪.‬‬
‫و کسیکه از نعمت مال و ثروت بهننره مننند‬
‫بود‪ ،‬با خشنودی خنناطر‪ ،‬از مننال خننود در راه‬
‫یکرد و خیلی هم از اینکه خداوند‬ ‫خدا خرج م ‌‬
‫به او چنین تنوفیقی داده بنود خوشنحال بنود‪.‬‬
‫خداوند از آنان خشنود باد و پایننان کننار مننا را‬
‫نیز به خیر کرده‪ ،‬با آنان در بهشت و نعمتهای‬
‫خویش جای دهد‪.‬‬
‫ن همچنین انسان مسلمان باید مشننکلت و‬
‫مصننیبتهایی را کننه روزی بنندانها مبتل شننده‬
‫هها را زیننر آوار‬‫است فراموش نماینند‪ .‬گذشننت ‌‬
‫هی خوش بین باشنند قطع نا ً‬ ‫دفن کند و به آیند ‌‬
‫یگردد‪ .‬نباید اسننیر گذشننته بننود‬ ‫گذشته بر نم ‌‬
‫بلکه با آب توبه گذشننته را باینند شسننت و بننا‬
 ‫وصیت من‬
‫‪43‬‬
‫جدیت به زندگی خود ادامننه داد‪ .‬فقننط بننرای‬
‫یبرد زندگی بکند و از‬ ‫روزی که در آن بسر م ‌‬
‫آن حداکثر بهره را ببرد‪ .‬رو به سوی خدا کند‬
‫و امیدوار باشد‪ .‬چنانکه در مورد رسننول خنندا‬
‫‪ ‬آمنننده اسنننت کننه دارای همنننت عننالی و‬
‫های فنننراخ و روح بزرگنننی بنننود‪ .‬یقینننن‬‫سنننین ‌‬
‫یدانست که نصرت خدا شامل حال بندگان‬ ‫م ‌‬
‫مؤمن اش اسننت و عننزت و سننربلندی از آن‬
‫خدا‪ ،‬پیامبر و مؤمنان اسننت و پیننروزی از آن‬
‫اسلم و بقا و پایننداری مختننص حننق اسننت و‬
‫خداوننند دارای عفننو و رحمننت بننوده‪ ،‬بسننیار‬
‫سخاوتمند و بخشنده است‪.‬‬
‫نباید انسان مسلمان خود را بننا اندیشننیدن‬
‫پیرامون آینده و برنامه ریزی برای آن نگننران‬
‫های از مللردم‬ ‫و پریشننان سننازد‪ .‬زیللرا عللد ‌‬
‫املللروز خلللود را در اندیشلللیدن فلللردا و‬
‫یکنللد و در حللالی‬
‫فرداهای دیگر سپری م ‌‬
‫یداند فللردا زنللده اسللت یللا خواهللد‬
‫که نم ‌‬
‫مرد‪ .‬این نشانگر داشللتن آرزوی طللولنی‬
‫و لطمه زدن به زنللدگی امللروز محسللوب‬
‫یشود‪.‬‬‫م ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪44‬‬
‫پس فقط بننرای امننروز زننندگی باینند کننرد‪،‬‬
‫مواظب فرائض امروز بننود‪ ،‬بننه سنننتها عمننل‬
‫باید کرد حق خنندا و حننق بننندگان خنندا بننویژه‬
‫خانواده و پدر و مننادر و خویشنناوندان را باینند‬
‫رعننایت نمننود‪ .‬دانننش مفینندی باینند اننندوخت‪.‬‬
‫کتاب مفیدی باید مطالعه کرد‪ ،‬اگر واقع نا ً مننا‬
‫بتوانیم امروز خود را اصلح کنیم قطعا ً دیروز‬
‫ما مورد بخشش قرار خواهد گرفت و فردای‬
‫ما نیز خوب از آب در خواهد آمد‪.‬‬
‫همچنین نباید انسان مسلمان برای سخنان‬
‫حسودان و یاوه گویان اهمیت قایل باشد چرا‬
‫هی‬ ‫که سخن زشنت و نناروا جنز بنرای گوینند ‌‬
‫خویش‪ ،‬ضرری برای دیگری ندارد‪ .‬اما سخن‬
‫گفتن در مورد شخصی و انتقاد گرفتن از وی‬
‫بیانگر ارزش و جایگاه والی آن شخص است‬
‫یشود دلیننل بننر آن‬ ‫و اگر از او نامی گرفته م ‌‬
‫است که او کسی است‪.‬‬
‫ن انسان مسلمان باید در آنچننه خداوننند بننه‬
‫وی ارزانننی داشننته اسننت قننناعت را پیشننه‬
‫های کننه خداوننند بننه وی داده‪،‬‬ ‫سازد‪ .‬بننه قینناف ‌‬
‫مسکن‪ ،‬همسنر‪ ،‬سننواری‪ ،‬منال و ‪ ...‬خشنننود‬
 ‫وصیت من‬
‫‪45‬‬
‫باشننند چنننرا کنننه خوشنننبختی در قنننناعت و‬
‫خوشنودی است‪.‬‬
‫هی جمع آوری مال و دنیننا‬ ‫اما کسیکه شیفت ‌‬
‫باشد هیچگاه به روزی ای که خداوننند نصننیب‬
‫او کرده است راضی نخواهد شد‪.‬‬
‫البتننه انسننان نباینند تننارک دنیننا و عاطننل و‬
‫باطل باشد‪ .‬این کار نیز با قناعت تضنناد دارد‬
‫چنیننن انسننانی نیننز گرسنننه و تهننی دسننت و‬
‫سرخورده خواهد ماند‪.‬‬
‫انسان مسلمان باید راضی به قضای الهی‬
‫باشنند و خننود را تسننلیم امننر خنندا نماینند در‬
‫تها صبور باشنند‪.‬‬ ‫نعمت شکرگزار و در مصیب ‌‬
‫هی گناهان و بنناعث‬ ‫مصیبتهای دردآور را کفار ‌‬
‫ارتقننای درجننات و حصننول رضننامندی اللننه‬
‫دانسته‪ ،‬صبر را پیشننه سننازد‪ .‬مثل ً بیمنناری را‬
‫هی گناهننان‬ ‫هی جسننم و زدایننند ‌‬ ‫شستشو دهند ‌‬
‫بداند و آنرا راهی برای قدرشناسی نعمتهننای‬
‫الهننی و آمننادگی بننرای ملقننات باریتعننالی‬
‫بحساب آورد‪.‬‬
‫بر فقر باید صبور بود و آنچه را خنندا بننرای‬
‫انسان اختیار نمننوده پسننندید و شننکر خنندا را‬
 ‫وصیت من‬
‫‪46‬‬
‫بجننا آورد‪ .‬چننرا کننه خداوننند حکیننم‪ ،‬مصننلحت‬
‫یداند چه بسا خداوند مال‬ ‫بنده اش را بهتر م ‌‬
‫و ثروت را بخاطر جلوگیری از کبر و غننرور و‬
‫بیخبری وی از خدا دریغ داشته است‪ .‬اولیننای‬
‫حقیقنننی خننندا‪ ،‬هیچگننناه لنننب بنننه شنننکوه‬
‫یگشننایند اگننر چننه بننر حصننیری بخوابننند و‬ ‫نم ‌‬
‫های‬ ‫قطعه نان خشکی بیابند و یک قطعه پارچ ‌‬
‫بیننش نداشننته باشننند‪ .‬آنهننا در همننه حننال‬
‫سپاسگزار خدایند و جننز بننه تعریننف و تمجینند‬
‫های در عبادت درنگ‬ ‫یگشایند لحظ ‌‬ ‫وی لب نم ‌‬
‫یکنند و چنین باور دارند که خداوند در حق‬ ‫نم ‌‬
‫آنان آنچه را که به نفع شان است برگزیده و‬
‫نزد خداوند گرامی خواهند بود‪ .‬اینگونه افننراد‬
‫به نعمتها‪ ،‬رضامندی و بخشش پروردگننار کننه‬
‫در انتظار آنان است باید خرسند باشننند چننرا‬
‫که دنیا اساسا ً ارزشی ندارد که کسننی بننه آن‬
‫اهمیت دهد یا برای آن نگران شود‪.‬‬
‫یبیننند بننرادر‬
‫نباید انسان مسلمان وقننتی م ‌‬
‫مسلمانش از ثننروت دنیننا یننا جایگنناه و مقننام‬
‫دنیوی برخننوردار اسننت غبطننه بخننورد و آرزو‬
‫کننند کننه ای کنناش مننن بجننای او بننودم‪ .‬بلکننه‬
 ‫وصیت من‬
‫‪47‬‬
‫شایسته اسننت بننا دینندن پرهیزگنناری‪ ،‬علننم و‬
‫دانش‪ ،‬انفاق مننال در راه خنندا و شننب زنننده‬
‫داری و تلوت و حفظ قرآن کسی‪ ،‬آرزو کننند‬
‫که ای کاش من بجای او بودم‪.‬‬
‫با دیدن عالم با عمل و دعوتگر بسوی الله‬
‫و بننا دینندن اخلق فاضننله در شخصننی غبطننه‬
‫بخورد و به اصطلح دچار حسننودی گننردد‪ .‬بننا‬
‫دیدن کسانی که دنیا را بر آخرت ترجیننح داده‬
‫اند نباید دچار حسودی و غبطه شود‪ .‬چه بسا‬
‫این مال و مقام نهایتا ً باعث نابودی فرد گردد‬
‫مگر نه اینکننه منصننب و مقنام بنناعث ننابودی‬
‫فرعون و ابوجهل شنند و مننال بنناعث نننابودی‬
‫)قارون و( امیه بن خلف گردینند؟ پننس وقننتی‬
‫یشوند چرا‬ ‫اینها باعث نابودی صاحبان خود م ‌‬
‫برای داشتن چنین مال و مقامی غبطه خنورد‬
‫و آرزو کرد‪ .‬مگر کسی کننه از خنندا بترسنند و‬
‫شکر نعمتهایش را بجای آورد و حقننوق الهننی‬
‫را رعایت نماید که چنین شخصی در هر حال‬
‫چننه ثروتمننند شنناکر باشنند یننا فقیننر صننابر‪،‬‬
‫مشمول پاداش الهی خواهد بود‪.‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪48‬‬
‫همچنیننن باینند انسننان مسننلمان نعمتهننای‬
‫الهی را همواره بخاطر داشننته باشنند و مانننند‬
‫صننحت و عننافیت و امنیننت و قیننافه خننوب و‬
‫قلب و گوش و چشم و مسلمان بودن‪ ،‬اینهننا‬
‫نعمتهننای هنگفننتی اسننت کننه خداوننند بننه وی‬
‫بخشیده است‪ .‬همچنیننن خداوننند بننه انسننان‪،‬‬
‫آب و غذا‪ ،‬مسکن و کار و اتومبیل داده است‬
‫و او را مورد حمایت قرار داده‪ ،‬فرصت تننوبه‬
‫داده اسننننت‪ .‬نیکیهننننایش را مننننی پننننذیرد و‬
‫بدیهایش را با توبه کردن می بخشد‪ .‬برای او‬
‫کتابی فرستاده و راه هنندایت را بننه او نشننان‬
‫داده و از گمراهی برحننذرش داشننته اسننت و‬
‫او را محبوب دلهننای مننؤمنین قننرار داده و بننا‬
‫یزداید‪ .‬بننرای‬‫نیکیها و مصائب‪ ،‬گناهانش را م ‌‬
‫انسننان عبننادت را آسننان نمننوده و در قلبننش‬
‫محبت مسجد را جای داده و ایمننان را مزیننن‬
‫یدینننی نجنناتش بخشننیده‬ ‫ساخته و از کفر و ب ‌‬
‫اسنننت‪ .‬همچنینننن انسنننان مسنننلمان بایننند‬
‫سپاسگزار این نعمت الهی باشد کننه خداوننند‬
‫هی مسننلمان‬ ‫او را در شهر مسلمان و خانواد ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪49‬‬
‫یدینننان‪ ،‬یهودیننان‪،‬‬ ‫به دنیا آورد و او را جننزو ب ‌‬
‫مسیحیان و آتش پرستان قرار نداد‪.‬‬
‫علوه بر اینها انسان باید به کسانی کننه بننا‬
‫یکنننند‬‫انواع مشننکلت دسننت و پنجننه نننرم م ‌‬
‫بنگرد‪ :‬چه بسا انسانهایی که در زندان سننالها‬
‫اسنننت دیننندن آفتننناب و فضنننای آزاد را آرزو‬
‫یکنند و چه بسا بیمارانی که سالهاست بننر‬ ‫م ‌‬
‫یتوانننند از جننا تکننان‬
‫بستر بیماری افتنناده‪ ،‬نم ‌‬
‫بخورند‪ .‬و چه بسا کسننانی کننه بننه بیماریهننای‬
‫لعلجننی همچننون سننرطان‪ ،‬سننل‪ ،‬و دیگننر‬
‫بیماریها مبتل هسننتند و چننه بسننا افننرادی کننه‬
‫هی خود را از دسننت داده‬ ‫فرزندان خود یا خان ‌‬
‫و یا بر شکست شده اننند و دچننار مصننیبتها و‬
‫مشکلت کمرشکنی شده اننند‪ .‬چننه خونهننایی‬
‫یشود‪ ،‬چه آبننرو و حیثیتهننایی کننه‬ ‫که ریخته م ‌‬
‫یرود و چه مالهننایی کننه بننه طریقننی‬ ‫بر باد م ‌‬
‫یشود ولی تو در کمال سننلمتی و‬ ‫تصاحب م ‌‬
‫یبری قننرآن چننه زیبننا فرمننوده‬ ‫امنیت بسر م ‌‬
‫اسننننننننننننننننننننت‪ ﴿ :‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪ ‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪50‬‬
‫‪] ﴾ ‬نحنننننننل‪:‬‬
‫‪.[83‬‬
‫یشناسننند‪ ،‬سننپس‬ ‫»آنها نعمتهای خنندا را م ‌‬
‫یکنننند و بیشترشننان )بننه نعمتهننای‬ ‫انکننار م ‌‬
‫الهی( کافراند«‪.‬‬
‫همچنین انسان مسلمان باید به عظمننت و‬
‫شننکوه قننرآن )ایننن کلم مقنندس پروردگننار‬
‫جهانیان( بیندیشد و از شگفتیها‪ ،‬اعجاز‪ ،‬بیننان‬
‫شننیوا‪ ،‬داسننتانها و پننندهای آن درس بگیننرد و‬
‫لذت بننرد‪ ،‬و روزاننه بایند بخشنی از قنرآن را‬
‫تلوت نماینند و درسننها‪ ،‬سننخنرانیها‪ ،‬فرهنننگ‪،‬‬
‫هی‬ ‫ایمننان و احکننام خننود را از ایننن سرچشننم ‌‬
‫زلل استخراج کند‪ .‬همچنین باینند آراسننته بننه‬
‫اخلق قرآننننی باشننند و قنننرآن را ورد زبنننان‬
‫خنننویش سننناخته‪ ،‬از آن اسنننتدلل نمایننند و‬
‫مثلهایش را بیان و داستانهایش را نقل کند و‬
‫هنگام تلوتش گریننه نماینند و بننه وعننده هننای‬
‫قرآن دل خوش کرده‪ ،‬از وعیدهایش بهراسد‬
‫و با تدبر تلوت کننند همچنیننن باینند از شنننیدن‬
‫آیاتش لذت برد و احساس آرامش کننند و بننه‬
‫حرف حرف قرآن و آیه آیه آن بیندیشد‪ .‬بخدا‬
 ‫وصیت من‬
‫‪51‬‬
‫قرآن کلم عجیب و گنج بزرگی اسننت‪ .‬بخنندا‬
‫زندگی‪ ،‬روح‪ ،‬سعادت و نجات در گننرو قننرآن‬
‫است‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫﴿‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪﴾‬‬ ‫‪‬‬
‫]زخرف‪.[44 :‬‬
‫مات پننندی‬
‫»قرآن بننرای تننو )پیننامبر( و قننو ‌‬
‫است و بزودی )در مورد آن( از شما پرسیده‬
‫خواهد شد«‪.‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪52‬‬
‫پس باید به تعهد خویش با قرآن پایبند بننود‬
‫و همنشین آن شد و قلب خویش را به قننرآن‬
‫سننپرد و بننا داشننتن آن از هننر چیننز دیگننری‬
‫احسنناس اسننتغنا نمننود‪ .‬بننا آن بننه خلننوت‬
‫نشسننت و هنگننام شنننیدن آینناتش و شنننیدن‬
‫وعظ و نصیحتهایش به گریه افتاد‪.‬‬
‫باید به تماشای زیبائیهای این کلم مقنندس‬
‫نشست! چه ترتیب خوب و نظم زیبایی! چننه‬
‫دقتی! چقدر حکیمانه و با چه سیاق و سننباق‬
‫جالبی! چه دلنشین است این سخن! معجننزه‬
‫آسا اسننت! مختصننر و مفینند! بینظیننر اسنت!‬
‫جایگاهی دست نیافتنی دارد! روان و سننلیس‬
‫است پس باید از آن سننیراب شنند و در پرتننو‬
‫دسنننتوراتش راه را پیننندا کنننرد و از آنچنننه‬
‫بازداشته است بازآمد باید بیماریهای قلننبی و‬
‫جسمی را با داروی قرآن معالجه نمود‪.‬‬
‫و باید با تأثر از قرآن جلسات‪ ،‬کنفرانسننها‪،‬‬
‫درسها و ادبیات خویش را سامان داد‪.‬‬
‫یطلبنند کننه انسننان مسننلمان‪،‬‬ ‫همچنیننن م ‌‬
‫احادیث پیامبر را فرا گیرد‪ .‬بخنندا سننوگند کننه‬
‫این علم مبننارکی اسننت و کسننانی کننه بننا آن‬
 ‫وصیت من‬
‫‪53‬‬
‫سر و کار دارند بهترینهای مننردم اننند و دارای‬
‫مترین راه و منهج بوده‪ ،‬گروه رسننتگار و‬ ‫سال ‌‬
‫هی منصوره هستند‪ .‬پس باید احادیث را‬ ‫طایف ‌‬
‫یاسننناس‬ ‫خوانننند و از روایتهنننای ضنننعیف و ب ‌‬
‫پرهیز کرد و کتابهای معتبر سنننت را مطننالعه‬
‫نمود‪ .‬همچنین باینند بننه برسننی و شننرح حننال‬
‫زنننندگی محننندثین بنننزرگ همچنننون امامنننان‬
‫چهارگننانه و حسننن بصننری‪ ،‬سننفیان ثننوری‪،‬‬
‫اوزاعی‪ ،‬یحیننی بننن معیننن‪ ،‬بخنناری‪ ،‬مسننلم و‬
‫نویسندگان کتب سنن و پیروان آنها مانند ابن‬
‫تیمیننه‪ ،‬ابننن قیننم و محمنند بننن عبنندالوهاب و‬
‫دیگر پیشوایان دین پرداخت‪.‬‬
‫ن ن نیننز هننر مننرد و زن مسننلمان را توصننیه‬
‫هی دیگننر‬ ‫یکنم کننه محبننت خنندا را سننرلوح ‌‬ ‫م ‌‬
‫محبتها قرار دهند‪ .‬هیننچ کننس را چننون خنندا و‬
‫پیغمبر دوست نداشته باشند نه فرزننندی‪ ،‬نننه‬
‫پدری‪ ،‬نه مادری‪ ،‬نه همسری‪ ،‬نه زمینننی‪ ،‬نننه‬
‫منزلی‪ ،‬نه شغلی و نه مقامی را‪ .‬این محبننت‬
‫را باینند فننرا گرفننت و بدسننت آورد و بننا آن‬
‫زننندگی کننرد‪ .‬آنگنناه کارهننای دشننوار آسننان‬
‫یگردد و خداوند بننه چنیننن انسننانی مقننام و‬ ‫م ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪54‬‬
‫های خواهنند بخشننید و همیننن بننود‬ ‫جایگاه ویننژ ‌‬
‫امتیاز اصحاب رسول اللننه ‪ ‬کننه در محبننت‬
‫یدادند‪.‬‬
‫الله کسی را شریک قرار نم ‌‬
‫یشنننود کنننه انسنننان‬‫همچنینننن توصنننیه م ‌‬
‫مسلمان فقط از اللننه بترسنند و از هیننچ چیننز‬
‫های که از خدا خوف و هراس‬ ‫دیگری به انداز ‌‬
‫دارند‪ ،‬نداشته باشند‪ .‬و از خودداری از گناه و‬
‫معصننیت و آنچننه مننوجب نارضننایتی و خشننم‬
‫یشود بننا یکنندیگر رقننابت ورزننند و از‬ ‫الهی م ‌‬
‫کیفرهای دردناک اش باید بترسننند‪ .‬برخننی از‬
‫مردم ترسی را که باید از خدا داشننته باشننند‬
‫متنر‬‫از دیگران دارند و غیر خدا بنرای آنهنا مه ‌‬
‫یفرماید‪:‬‬ ‫از خدا شده است چنانکه خداوند م ‌‬
‫﴿‪ ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪] ﴾ ‬نسنننننننننناء‪:‬‬
‫یترسننند ولننی از خنندا‬ ‫‪» .[108‬از مننردم م ‌‬
‫یترسنننند در حنننالی کنننه او همنننراه آننننان‬
‫نم ‌‬
‫های از‬ ‫یطلبند کنه خنوف خندا‪ ،‬لحظ ‌‬ ‫پس م ‌‬
‫انسان مسلمان جدا نشننود و خننوف مطلننوب‬
 ‫وصیت من‬
‫‪55‬‬
‫آن است که انسان را از گناه و معصننیت بنناز‬
‫داشته‪ ،‬به طاعت و بندگی بکشاند‪.‬‬
‫همچنین باید مرد و زن مسلمان امیدشننان‬
‫بننه خداوننند باشنند‪ .‬چشننم طمننع بننه فضننل او‬
‫بدوزند و در پی بدست آوردن از گنجینه هننای‬
‫او بوده‪ ،‬نسبت به او گمان نیک داشته باشند‪.‬‬
‫حقننا کننه خداوننند ارحننم الراحمیننن اسننت و‬
‫یبخشنننند و از‬ ‫هی گناهننننان را یکبنننناره م ‌‬‫هم ‌‬
‫کسنننیکه پشنننیمان شنننود و رو بنننه او آورد‬
‫یکشنند‪.‬‬ ‫یگذرد و قلم عفننو بننر گناهننانش م ‌‬ ‫م ‌‬
‫پس باید بنده به آنچه نزد خداوند است چشم‬
‫هاش مننأیوس و ناامینند‬ ‫بنندوزد و نباینند از درگ ‌‬
‫شود حتی اگر معصیت کار هم باشد‪.‬‬
‫همچنین باید انسان مسلمان چه مرد و چه‬
‫زن در هر حال در تنگدستی و فراخی نعمننت‬
‫در خوشننحالی و غننم‪ ،‬شننکرگزار خنندا باشنند‪.‬‬
‫آنجا که نیاز به سپاسگزاری با زبان اسننت بننا‬
‫زبننان شننکرگزار باشنند و لننب بننه تعریننف و‬
‫تمجینننند خنننندا بگشنننناید و علوه بننننر آن‪،‬‬
‫سپاسگزاری قلبی است که باید معتقد باشنند‬
‫و یقین کند که نفع دهنده فقننط خنندا اسننت و‬
 ‫وصیت من‬
‫‪56‬‬
‫هی مصیبتها و بلیننا اسننت و‬ ‫فقط او دور کنند ‌‬
‫ینماید جننز او نننه‬‫او کارها را سهل و آسان م ‌‬
‫خدایی وجود دارد و نه پروردگنناری‪ .‬همچنیننن‬
‫باینند بننه اعضننا و جننوارح بنندن خننویش بننه‬
‫سپاسگزاری از خندا پرداخنت بنا آنهنا بسنوی‬
‫معصیت خدا نرود و مرتکب گناه کبیره نشود‬
‫بلکه آنها را در طاعت و بندگی خدا اسننتفاده‬
‫نماید‪.‬‬
‫یکنننم توکننل بننر‬
‫ن چیز دیگری که توصننیه م ‌‬
‫خدا است‪ .‬باید کارهننا را بننه خنندا سننپرد و در‬
‫هی او سننر تسننلیم فننرود آورد و‬ ‫مقابل فیصننل ‌‬
‫این جمله را ورد زبان ساخت‪﴿ :‬‬
‫‪] ﴾   ‬آل‬
‫عمران‪» .[173 :‬خداوند برای ما کافی است‬
‫و او چه خوب کارسازی است!«‪.‬‬
‫واقعا ً وقتی خداوند کارگشای کسننی باشنند‬
‫او از دیگننران چننه بنناکی خواهنند داشننت پننس‬
‫نباید از غیر او ترسی به دل راه داد‪.‬‬
‫ن و نیننز باینند از همنشننینی بننا بنندان‪ ،‬باطننل‬
‫اندیشان‪ ،‬اهننل کارهننای بیهننوده و معصننیت و‬
‫کسانی کننه انسننان را بسننوی نافرمننانی خنندا‬
 ‫وصیت من‬
‫‪57‬‬
‫یکشنانند پرهینز کنرد‪ .‬چنرا کنه همنشنینی‪،‬‬ ‫م ‌‬
‫رفنناقت و آمنند و شنند بننا چنیننن انسننانهایی‪،‬‬
‫هی بزرگننی بننه دیننانت‪ ،‬ایمننان و تقننوای‬ ‫ضننرب ‌‬
‫یدینننی و گننناه‬ ‫آدمننی وارد نمننوده‪ ،‬او را بننه ب ‌‬
‫سوق خواهد داد‪.‬‬
‫یکنم بننه فراگیننری و فهننم دیننن‬ ‫ن توصیه م ‌‬
‫هی رسول اکرم ‪» :‬هر‬ ‫چرا که طبق فرمود ‌‬
‫کسیکه خداوند برایش خیری در نظننر بگیننرد‪،‬‬
‫فهم و دانش دین نصننیب اش خواهنند کننرد«‪.‬‬
‫یطلبنند کننه انسننان در مننورد دیننن و‬ ‫پننس م ‌‬
‫مسایل مهم عبادی مانند نماز‪ ،‬روزه‪ ،‬زکات و‬
‫حج و غیره به مطالعه و جستجو بپردازد و در‬
‫این راستا از هیچ تلشی فروگذار نکننند و هننر‬
‫های روبرو شد فرصننت‬ ‫گاه با دانشمند یا طلب ‌‬
‫را غنیمت شمرده‪ ،‬بهره ای ببرد تا خنندا را بننا‬
‫بصیرت و دانش پرستش کند چرا کننه نننادانی‬
‫بیماری بزرگی است و علم و دانننش یکننی از‬
‫بزرگننترین چیزهننایی اسننت کننه خداوننند بننه‬
‫فراگیری آن توصیه نموده است‪.‬‬
‫یکنم در دعوت الی اللننه‬ ‫همچنین توصیه م ‌‬
‫از همننت والیننی برخننوردار باشننید انسننان‬
 ‫وصیت من‬
‫‪58‬‬
‫مسلمان باید در راه نشر و دعوت دین دارای‬
‫همت عالی باشد‪ .‬فقط به فکر اصلح خویش‬
‫نباشد بلکه بعد از اصلح خویشننتن‪ ،‬خننانواده‪،‬‬
‫نزدیکان‪ ،‬همسایگان و مجتمننع پیرامننون خننود‬
‫را به پایبندی به دین دعوت کند تننا جننایی کننه‬
‫برای هدایت همه انسانهای دنیا بیندیشد‪ ،‬چرا‬
‫که ارزش انسان به اننندازة همننت او اسننت و‬
‫یخواهنند مننردم را بسننوی خنندا‬ ‫هر کس که م ‌‬
‫دعوت کند شایسته است که از خویشتن آغاز‬
‫ژروی و انحرافننات خننود را‬ ‫نماینند‪ .‬جلننوی کنن ‌‬
‫بگیرد و از پیروی خواهشات نفسانی بازآید و‬
‫نفس خویش را با قرآن و سنت تزکیننه نماینند‬
‫و ظاهر و باطن خود را اصلح کرده‪ ،‬به آنچننه‬
‫یگوید عمل کند سپس آنچه را بدان دعوت‬ ‫م ‌‬
‫یکند با دلیل شرعی و طبق منهننج رسننول‬ ‫م ‌‬
‫خدا و صحابه بیاموزد‪ .‬آنگاه در دعوت خویش‬
‫مسایل مهم اسلمی را مقدم بنندارد و مننردم‬
‫را قبل از هر چیزی به ایمان به خدا و پیننامبر‬
‫و یگننانه دانسننتن خنندا در عبننادت و اسننماء و‬
‫صننفات و سننایر افعننال‪ ،‬فننرا خواننند سننپس‬
‫تصننحیح نیننت و اخلص در عمننل را بننه آنننان‬
 ‫وصیت من‬
‫‪59‬‬
‫آموزش دهد و گام به گام پیش برود و بیشتر‬
‫وقت خویش را صرف تعلیم و تعلم و دعننوت‬
‫بسوی قرآن و سنت کند‪ .‬گاهی مذاکره نماید‬
‫و گاهی بنویسنند و گنناهی نننامه نگنناری کننند و‬
‫گاهی به تشننریح و تنندریس و گنناهی بننه فتننوا‬
‫دادن و سخنرانی بپردازد و بننه همیننن منننوال‬
‫ادامننه دهنند تننا اینکننه زننندگیش در راه خنندا و‬
‫برای خدا صرف شود‪ .‬و اگر خداوننند برایننش‬
‫زمینه دیگری برای خدمت فراهم کرد باید در‬
‫آن از هیچ کوششننی فروگننذار نکننند و بعنند از‬
‫ادای فننرائض‪ ،‬همننه وقننت خننویش را صننرف‬
‫انجننام آن عمننل بکننند‪ .‬مثل ً اگننر بننرای کسننی‬
‫زمینه امر به معروف و نهی از منکننر فراهننم‬
‫گردید باید اصول و موازین این مسننئولیت را‬
‫فراگیرد تا کارشناسانه وارد این مبحث شننود‬
‫و بننرای دیگننران در آنچننه بسننوی آن دعننوت‬
‫یکند الگو باشد دارای اخلقننی نیکننو‪ ،‬بننوده‬ ‫م ‌‬
‫در برخورد با مردم فروتننن‪ ،‬نرمخننو و خننوش‬
‫کلم باشننند تنننا جنننزو دعنننوتگران واقعنننی و‬
‫هی مقننام جانشننینی‬ ‫راسننتین بننوده‪ ،‬شایسننت ‌‬
‫پیامبران را در خود بوجود آورد‪.‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪60‬‬
‫هی ایجنناد‬ ‫و اگر خداوننند بننرای کسننی زمین ‌‬
‫صلح و آشتی میان مردم را فراهننم کننرد‪ ،‬بننه‬
‫نیت برخورداری از پنناداش الهننی ایننن کننار را‬
‫انجام دهد و آنرا یکی از بهترین کارها بداند و‬
‫در این مورد از یادگیری روشهای جدید مانننند‬
‫گفتننن سننخنان خننوب و راه یننافتن بننه دلهننا‪،‬‬
‫هی احسننن و پیوننند دادن دلهننا‬ ‫گفتگو و مجادل ‌‬
‫دریغ نورزد‪.‬‬
‫هی انفنناق‬ ‫و اگر خداوننند بننرای کسننی زمین ‌‬
‫مال را فراهننم نمننوده اسننت باینند بننه کسننب‬
‫روزی حلل همت گماشنته‪ ،‬در راه هنای خینر‬
‫انفاق کند و مواردی را در نظر داشننته باشنند‬
‫که بیشتر مسننتحق اننند و ایننن کننار را صننرفا ً‬
‫برای رضای خدا انجنام داده‪ ،‬یقینن بدانند کنه‬
‫یکند نزد خداوند خواهد یافت‪.‬‬ ‫آنچه را خرج م ‌‬
‫همچنیننن اگننر کسننی علقننه بننه ذکننر خنندا‬
‫داشت‪ ،‬باید پایبند اوراد و دعاهایی باشنند کننه‬
‫در شریعت محمدی به اثبات رسیده اسننت و‬
‫با تمام وجود در این راه قدم بگننذارد‪ .‬گرچننه‬
‫ذکر‪ ،‬عملی عمومی است و هر مسلمانی بننه‬
‫هی توان خود ذاکر است ولی بعضننی در‬ ‫انداز ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪61‬‬
‫یبرننند تننا‬‫این راه گننوی سننبقت از دیگننران م ‌‬
‫جننایی کننه ذکننر خنندا همیشننه ورد زبانشننان‬
‫است‪.‬‬
‫همچنیننن اگننر خداوننند بننرای فننردی ذوق‬
‫مطالعه تاریخ را میسر نموده اسننت باینند بننه‬
‫مطالعه و تدوین بخش مفینند تاریننخ پرداختننه‪،‬‬
‫بیشننتر تننوجه خننود را معطننوف آن بخننش از‬
‫تاریخ بکند که کمتر مورد توجه دیگننران بننوده‬
‫است تا کاری که انجننام گرفتننه اسننت تکننرار‬
‫هی حقیقننت و اصننل‬ ‫نشود‪ .‬و مسأله را با ارائ ‌‬
‫هی‬ ‫های مطرح کند که هم از اطال ‌‬ ‫مطلب بگون ‌‬
‫بیهوده و هم از اختصار غیننر مفینند جلننوگیری‬
‫شود‪ ،‬ضمنا ً از ایراد سخنان و جملت پیچیننده‬
‫و غیر قابل فهم پرهیز نماینند‪ .‬رو بننه داسننتان‬
‫گویی‪ ،‬مطننالب ذوقننی و عنناطفی و اشننعار و‬
‫جمله های عاطفی بیاورد‪.‬‬
‫یکنم که انسان باینند بننا‬ ‫ن همچنین توصیه م ‌‬
‫خدای خویش راست باشد و بننه اصننلح قلننب‬
‫خویش بپردازد‪ .‬چننرا کننه او فقننط همیننن یننک‬
‫یتواننند بننه فکننر‬‫عمننر را دارد پننس باینند تننا م ‌‬
‫های کننه بتواننند بننا قلننبی‬ ‫اصلح آن باشد بگننون ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪62‬‬
‫یطلبد کلله‬ ‫سالم به ملقات خدا برود‪ .‬لذا م ‌‬
‫قلب را از شرک‪ ،‬ریا‪ ،‬خودپسللندی کللبر و‬
‫غرور‪ ،‬کینه توزی‪ ،‬فریبکللاری و زرنگللی و‬
‫تلللرس ازغیلللر خلللدا و سلللایر صلللفات‬
‫ناپسندیده‪ ،‬پاک و منزه ساخت‪ .‬تللا قلللب‪،‬‬
‫پللاک گشللته‪ ،‬آمللادگی بللرای پللذیرش نللور‬
‫لخیز‬‫هدایت ربللانی داشللته زمینللی حاص ل ‌‬
‫برای بذر ایمان و گلهای توحید باشد‪ ،‬چرا‬
‫هی پنناکی دل‪ ،‬عمننل نیننک نننزد‬ ‫کننه بننه انننداز ‌‬
‫یشود چنننانکه رسننول خنندا‬ ‫خداوند پذیرفته م ‌‬
‫می فرماینند‪» :‬همانننا در جسننم آدمننی قطعننه‬
‫هی‬ ‫گوشننتی اسننت کننه اگننر سننالم باشنند هم ‌‬
‫اعضای جسم‪ ،‬سالم خواهند بود و اگر فاسنند‬
‫هی اعضای جسم فاسد خواهننند بنود‬ ‫باشد هم ‌‬
‫و آن قطعه گوشت‪ ،‬قلب است«‪.‬‬
‫پس باید هر صبح و شام‪ ،‬به فکر این قلب‬
‫بود‪ .‬در هر عمل‪ ،‬نیت را باید بررسی کنرد تنا‬
‫هیچ کنناری بننرای غیننر خنندا انجننام نگیننرد هننر‬
‫سخنی و هر عملی صننرفا ً بننرای رضننای خنندا‬
‫باشد‪ .‬اگر واقعنا ً نیننت صننحیح باشنند‪ ،‬خداوننند‬
‫کارها را آسان خواهد کرد‪.‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪63‬‬
‫و نباید قلب را با مشغولیتهای زینناد دنیننوی‬
‫های از مننردم‪ ،‬در جمننع‬ ‫مشغول سنناخت‪ .‬عنند ‌‬
‫آوری مننال دنیننا از همننت بننالیی برخننوردار‬
‫های مالی انباشته‬ ‫یبینید در هر ناحی ‌‬ ‫هستند‪ .‬م ‌‬
‫اند دارای روابط مننالی گسننترده و شننرکتهای‬
‫یباشند ولی در دیانت‪ ،‬دعننوت دیننن‪،‬‬ ‫زیادی م ‌‬
‫خواننندن نوافننل‪ ،‬تلوت قننرآن‪ ،‬اصننلح قلننب‬
‫ینهایت ضننعیف‬ ‫هی خویش‪ ،‬ب ‌‬ ‫خویش و خانواد ‌‬
‫یباشننند‪ .‬در حننالی کننه در مسننایل دنیننوی‬ ‫م ‌‬
‫خیلی توانا و کاردان بوده‪ ،‬هیللچ فرصللتی را‬
‫یدهنللد و هیللچ گللاه احسللاس‬ ‫از دسللت نم ‌‬
‫یکننللد و شللبانه روز‬ ‫خستگی و سیری نم ‌‬
‫بلا حلرص و طمللع بیشلتر دنبلال درهللم و‬
‫هی آنللان شللده انللد و‬‫یرونللد‪ .‬بللرد ‌‬
‫دینار م ‌‬
‫افسار چشم و گوش و نیرو و هوش خود‬
‫را بدسلللت آن سلللپرده انلللد‪ .‬ایلللن جلللز‬
‫درماندگی و خسارت واقعی چیللز دیگللری‬
‫نیست‪ .‬اینها در امور دنیا چه قللدر توانللا!‬
‫و در امور آخرت چقللدر ضللعیف و نللاتوان‬
‫هستند! چقدر تلش بللرای بدسللت آوردن‬
‫چیزی که بزودی فنا خواهد شد و چه قدر‬
‫کنللد و تنبللل در بدسللت آوردن آنچلله کلله‬
 ‫وصیت من‬
‫‪64‬‬
‫همیشگی اسللت‪ .‬آیللا ایللن جللز خسللارت و‬
‫نابودی و ضعف بصللیرت و خللاموش خللرد‬
‫چیز دیگللری اسللت؟؟ و نیننز لزم اسننت کننه‬
‫انسنان‪ ،‬قلبنا ً اسننماء و صنفات عننالی خنندا را‬
‫مورد مطالعه و بررسننی قننرارداده‪ ،‬در مننورد‬
‫هی یکایننک آنهننا‬‫آنها به تفکر بنشیند و در سننای ‌‬
‫زندگی کننند‪ .‬بننا دقننت بننه عظمننت‪ ،‬جایگنناه و‬
‫مفهننوم هننر اسننم و صننفت بیندیشنند‪ .‬مثل ً از‬
‫خننود بپرسنند کننه معنننی و مفهننوم رحمننان‬
‫چیسننت؟ تننأثیر آن بننر روح و روان و زننندگی‬
‫چیسننت؟ همچنیننن صننفت الرحیننم‪ ،‬الواحنند‪،‬‬
‫الصننمد‪ ،‬الننبر‪ ،‬الحسننیب‪ ،‬الرقیننب‪ ،‬القننوی‪،‬‬
‫الغنی و غیننره هننر یننک از آنهننا را آنگننونه کننه‬
‫شایسته است مورد مطالعه قرار دهنند‪ ،‬چننرا‬
‫که این علم‪ ،‬نزد محققین و اهل عرفان جننزو‬
‫شتریننن علننوم‬ ‫مترین و بزرگترین و بننا ارز ‌‬ ‫مه ‌‬
‫یآید‪.‬‬
‫بحساب م ‌‬
‫همچنین شایسته اسننت کننه انسننان در هننر‬
‫یک از مقامهننای ایمننان تننوقفی داشننته باشنند‬
‫مانند مقام توکل‪ ،‬محبت‪ ،‬خوف و رجنناء و در‬
‫آنجننا بننا دقننت و تنندبر از خننود بپرسنند کننه در‬
 ‫وصیت من‬
‫‪65‬‬
‫کجای ایننن مقامهننا قننرار دارد‪ .‬آیننا بننه معنننی‬
‫واقعنی آنهننا پننی بننرده و حننق مطلننب را بجننا‬
‫آورده است‪ .‬آیا اینها فقط کلمننات و جملتننی‬
‫تهننی از معنننی اسننت کننه بننر زبننان آورده‬
‫یشود یا اینکه آنها فراتر از یک لفظ‪ ،‬دارای‬ ‫م ‌‬
‫معانی مهمی هستند که باید به حقیقت تبدیل‬
‫شده‪ ،‬قلب بدان معتقد شننود و اعضننای بنندن‬
‫آنرا انجام دهد‪ .‬اگر واقعا ً کسی به این درجننه‬
‫برسد که بتواند معانی حقیقننی اینهننا را پینناده‬
‫یگمان او جزو هدایت یافتگان است‪.‬‬ ‫کند ب ‌‬
‫ولی اگر اینها را بدون فهننم معننانی و تنندبر‬
‫صحیح بیاموزد سود چندانی نخواهنند داشننت‪.‬‬
‫در اینجا لزم است دوباره به خواندن قرآن و‬
‫تدبر در آن دعوت کنننم چننرا کننه در آن اخبننار‬
‫دنیننا و آخننرت وجننود دارد‪ .‬در قننرآن‪ ،‬أسننماء‬
‫حسنننی و صننفات الهننی و مقامننات ایمننان و‬
‫عاقبت نیک بختان و فرجام بد نگون بختننان و‬
‫اسباب نجات و اسباب نننابودی و آنچننه مننورد‬
‫پسند الهی اسننت و آنچننه مننورد نارضننایتی او‬
‫هی اینها بیننان شننده اسننت کننه ایننن‬ ‫است هم ‌‬
‫خود دللت بر مشمولیت ایننن کتنناب دارد کننه‬
 ‫وصیت من‬
‫‪66‬‬
‫جز به سنت رسول گرامی اسلم که خود نیز‬
‫بخشننی از وحننی الهننی اسننت نینناز بننه چیننز‬
‫دیگری ندارد‪.‬‬
‫ههننا و دقننایق‬‫یکنم که لحظ ‌‬ ‫باز هم تکرار م ‌‬
‫زننندگی خننود را جننز در کارهننای مفینند جننای‬
‫دیگری صننرف نکنینند دنبننال کنناری بروینند کننه‬
‫مفیدتر باشد‪.‬‬
‫همچنیننن باینند انسننان‪ ،‬مننواظب شننیطان و‬
‫هی آن باشنند‪ .‬و‬ ‫راههای نفوذ و وسایل فریبند ‌‬
‫مواظب نفس اماره و خواهشننات نفسننانی و‬
‫یآورد‬‫آنچننه خشننم و غضننب الهننی را ببننار م ‌‬
‫باشد‪ .‬از گناه دست بردارد و نفننس سننرکش‬
‫خویش را تنأدیب نمایند و بخناطر کوتناهی در‬
‫اطاعت خدا‪ ،‬متأسف‪ ،‬پشیمان و نننادم بننوده‪،‬‬
‫از گناهان توبه کرده‪ ،‬رو به پروردگار خننویش‬
‫بینناورد و کنناری کننند کننه گناهننانش بننه نیکننی‬
‫هی خننود را‬ ‫تبدیل گردد و زمام عمننر باقیمانند ‌‬
‫بدسنننت گینننرد و بخننناطر زیننناده رویهنننایش‬
‫پشننیمان شننده خننود را بننرای ملقننات بننا‬
‫های برگیننرد‬ ‫پروردگارش آمنناده سننازد و توشن ‌‬
‫های برایننش داشننته باشنند و بننرای‬ ‫کننه فاینند ‌‬
 ‫وصیت من‬
‫‪67‬‬
‫حضنننور در محضنننر خننندا آمننناده بنننوده بنننه‬
‫هی کنبرای‬ ‫هی خنویش قبنل از محاسنب ‌‬ ‫محاسب ‌‬
‫قیامت بپردازد‪.‬‬
‫یشود که در پننی اسننباب‬ ‫همچنین توصیه م ‌‬
‫محبننت خنندا باشننیم مانننند پایبننندی بننه ادای‬
‫فرائض با خشوع و فروتنننی در اوقننات اش و‬
‫سنننت را در ادای آنهننا رعننایت کننند و عبننادت‬
‫واقعی را به نمایش بگذارد‪ .‬علوه بر آن باینند‬
‫از نوافل نیز زیاد بهره گرفت و آنها را به نحو‬
‫احسن ادا کرد‪ .‬همچنین باینند همیشننه و زینناد‬
‫ذکر کرد و اوقننات خننویش را بننا آن مشننغول‬
‫ساخت و آنچه از کتاب خدا حفظ کرده است‬
‫باید تکرار نمننود و در آن بننه تنندبر نشسننت و‬
‫سنت و احادیث صحیح را باید فرا گرفت و از‬
‫احادیث ساختگی و بی اساس جدا باید پرهیز‬
‫کرد‪.‬‬
‫با انسانهای نیک و صالح باید سرو کار پینندا‬
‫کننرد وآنننان را دوسننت داشننت کننه در رأس‬
‫هی آنهننا سننرور مننا محمنند رسننول اللننه و‬ ‫هم ‌‬
‫دیگر پیامبران الهی ‡ و بعنند از آنهننا اصننحاب‬
‫پیغمبر و تابعین هستند‪ .‬همچنیننن قیننام اللیننل‬
 ‫وصیت من‬
‫‪68‬‬
‫را نباید از یاد برد حتی اگر دو رکعت باشنند و‬
‫حداقل بعضی از روزه های نفلی را نیننز باینند‬
‫روزه گرفننت تننا از گرمننای آن روز دشننوار‬
‫جلوگیری شود‪.‬‬
‫هی سننیرت رسننول‬ ‫همچنیننن نباینند مطننالع ‌‬
‫اکرم و موانعی را که ایشان در راه دعوت با‬
‫آن مواجه گردید‪ ،‬فراموش کرد‪ .‬و نیز علم را‬
‫باید از اهل آن و متخصصین فن فرا گرفت و‬
‫در دروس علمی و مجالس وعننظ و نصننیحت‬
‫باید شرکت جست و نوار سخنرانی علماء را‬
‫گوش کرد و به تفکر در مورد آیات شرعی و‬
‫های کننه هننر‬ ‫آیات هستی خنندا پرداخننت‪ .‬بگننون ‌‬
‫گاه با یکی از مخلوقات الهی روبرو شد باینند‬
‫عظمت‪ ،‬دقت عمنل و حکمنت خداونند را بنه‬
‫یاد بیاورد و بالخره باینند سننکوت انسننان‪ ،‬بننه‬
‫اندیشه و نگاهش به عننبرت و سننخن اش بننه‬
‫ذکر الهی ختم شود‪.‬‬
‫همچنین انسان باید حقننوق را بننه صنناحبان‬
‫آن برگرداند و خود را کامل ً بریء الذمه قننرار‬
‫دهد قبل از آنکه در قیامت نیکی هننایش از او‬
‫سلب گشته‪ ،‬بنندیهای دیگننران در پرونننده اش‬
 ‫وصیت من‬
‫‪69‬‬
‫ثبت گننردد‪ .‬بنننابراین اگننر کسننی از او مننال و‬
‫یطلبنند باینند آنهننا را بننه صنناحبانش‬ ‫ملکننی م ‌‬
‫برگرداند‪ .‬اما اگر به کسی ناسننزا گفتننه یننا از‬
‫او بننه بنندی ینناد کننرده و غیبننت اش را کننرده‬
‫است باید برای او طلب آمننرزش نماینند و در‬
‫حق او دعای خیر کند و درهمان محننافلی کننه‬
‫از او به بدی یاد کننرده اکنننون از او بننه نیکننی‬
‫یاد کند‪.‬‬
‫همچنین مسلمان باینند از رذایننل اخلقننی و‬
‫خصلتهای یهودیان مانند نیرنگ و فریبکنناری و‬
‫کله گذاری و سخن چینی و بدگویی بننرادران‬
‫خننود پرهیننز نماینند و از خطننا و لغننزش آنننان‬
‫شادمان و خوشحال نشود‪ .‬اینگننونه خصننلتها‪،‬‬
‫متعلننق بننه انسننانهای پسننت و دشننمنان خنندا‬
‫یباشننند نننه متعلننق بننه مؤمنننان شننجاع و‬ ‫م ‌‬
‫نیکوکار که خیرخواه و مواظب برادران خننود‬
‫یکنننند و‬‫یباشننند و از آنهننا بننه نیکننی ینناد م ‌‬
‫م ‌‬
‫همیشه جواب مثبت عملکرد آنننان را منندنظر‬
‫دارننند و اگننر از برادرانشننان خطننائی سننرزد‬
‫یشننوند و از خنندا‬ ‫شننود متأسننف و نگننران م ‌‬
‫بننرای آنننان آرزوی مننوفقیت و دعننای خیننر‬
 ‫وصیت من‬
‫‪70‬‬
‫یکنند و تلشهای آنان را ارج می نهننند و در‬ ‫م ‌‬
‫یدهند‪.‬‬‫امور خیر و تقوا آنان را یاری م ‌‬
‫و نیز باید از تلننف کننردن وقننت خننویش در‬
‫کارهای غیر مفید و چیزهایی که انسننان را از‬
‫یدارند حتی اگننر مبنناح‬‫تلوت کتاب خدا باز م ‌‬
‫باشند پرهیز کرد تا چه رسد بننه کارهننای غیننر‬
‫مباح و مضر مانند موسیقی‪ ،‬دینندن فیلمهننای‬
‫برهنننه و نیمننه برهنننه و خواننندن مجلننه هننا و‬
‫داستانهای عاشقانه و همنشینی بننا انسننانهای‬
‫پسننت و بننی غیننرت کننه بیننانگر خسننارت و‬
‫نقصان واقعی است‪.‬‬

‫وصللیت ویللژه بللرای جوینللدگان علللم و‬

‫دانش‪:‬‬
‫بعد از رعایت تقوای الهی او را بننه تلش و‬
‫جدیت و پشت کننار در تحصننیل علننم و حفننظ‬
‫های‬‫کتاب الهی یا بخشهایی از آن و حفظ پننار ‌‬
‫یکنم‪.‬‬
‫از احادیث رسول خدا توصیه م ‌‬
‫و باید دنبننال دلیننل صننحیح از کتنناب خنندا و‬
‫سنت رسول خدا باشنند و از تقلینند و تعصننب‬
‫مذهبی دوری کند‪.‬‬
 ‫وصیت من‬
‫‪71‬‬
‫باید بزرگترین دغدغه طالب علننم شننناخت‬
‫و تشننخیص هنندف خنندا و پیننامبر باشنند و بننر‬
‫کتاب خدا و سنت رسول خنندا‪ ،‬رأی و سننخن‬
‫احد الناسی را هر کننس باشنند‪ ،‬مقنندم ننماینند‬
‫حتی اگر آن فرد جننزو بزرگننان صننحابه باشنند‬
‫)تا چه رسد به دیگران(‪.‬‬
‫یکنننم کنه‬‫همچنین به طالب علم توصننیه م ‌‬
‫عمل کننده بر علم خویش باشد تا خداوند به‬
‫ماش برکت دهد و آنرا مثمر بگرداند و بننه‬ ‫عل ‌‬
‫وی علننم بیشننتری نصننیب کننند سننپس جهننت‬
‫نشر و تبلیغ علمی که کسب کرده است قدم‬
‫بننردارد و آنننرا بننه بهننترین شننیوه و بنندور از‬
‫خشننونت و تننندی و کننبر و غننرور بلکننه بننا‬
‫مهربانی‪ ،‬فروتنی و نرمی بننه دیگننران منتقنل‬
‫نماید‪.‬‬
‫او باید عالمی ربانی باشد و جز بنرای حنق‬
‫و مننذهب پیننامبر و صننحابه‪ ،‬نسننبت بننه هیننچ‬
‫گننروه‪ ،‬مننذهب و جمنناعتی تعصننب نداشننته‬
‫باشد‪.‬‬
‫های باشد کننه‬ ‫باید طالب علم دارای کتابخان ‌‬
‫در آن منابع هر فنی وجننود داشننته باشنند و او‬
 ‫وصیت من‬
‫‪72‬‬
‫همواره در مطالعه‪ ،‬تحقیق‪ ،‬بحننث و مننذاکره‬
‫بسر برد و دلیل را بررسی کرده‪ ،‬قوی را از‬
‫ضعیف تشخیص دهد تا در مسایل از دقننت و‬
‫رسوخ علمی بهرمننند شننود و نباینند در مننورد‬
‫های بدون داشتن اطلع کننافی‪ ،‬لننب بننه‬ ‫مسأل ‌‬
‫سخن بگشاید و اظهار نظر بکند‪.‬‬
‫همچنین جدا باینند از شننتاب ورزی در فتننوا‬
‫دادن و از آرزوی رسیدن به منصب و شهرت‬
‫و ارتزاق از راه علم‪ ،‬بپرهیزد‪ .‬همانطوری که‬
‫بایننند از کتمنننان علنننم و افتخنننار بنننه آن و‬
‫زراندوزی بوسیله علم نیز اجتناب ورزد‪.‬‬
‫خلصه اینکننه عنناِلم باینند ربننانی‪ ،‬محمنندی‪،‬‬
‫پیرو راه رسول الله‪ ،‬صحابه و پیشوایان دیننن‬
‫بوده‪ ،‬پایبند به راستی‪ ،‬اخلص و عمل باشد‪.‬‬
‫و درود خدا بر پیامبر مننا محمنند ‪ ‬و آل و‬
‫اصحابش‬
‫پایننان ترجمننه ‪ 13‬ذیحجننه ‪ 1430‬هننن ‪ .‬ق‪.‬‬
‫زاهدان‬