ALIN DL ARK MEKANZMALARININ BOYUTLANDIRILMASI

Dili ark dilerinde kullanm sonucu deiik hasar ortaya kabilir. Bunlar,
1- Di dibinden krlma
2- Temas yzeyinde pitting anmas
3- Yenme
dir.
lk ikisi, kavramaya girip kma sonucu tekrarlayan yklere maruz kalan dilerde
ortaya kan yorulma tr hasarlardr. Yenme ise nispeten fazla yklenmi dililerde
yksek alma hzlarnda grlen bir tr kaynama anmasdr.
Mekanizmada gerek yk tekrar saysnn fazlal gerekse di formunun
zayfl

bakmndan

daha

kritik

durumlarda

olan

eleman

pinyondur.

boyutlandrma iin pinyon esas alnr.

Aada, di dibinin krlma ve pitting anmasna gre dililerin modllerinin
hesab iin kullanlan bantlar verilmitir. Modl seiminde bu iki bantya gre
bulunan deerlerden byk olan esas alnr ve bu deere yakn standart bir modl
seilir. Bantlar, profil kaydrmasz, imalat kavrama asnn 20o olduu 0mekanizmalar iin geerlidir.
Di dibi krlmasna gre;
m n = 0,6 3

K A K v Md1 cos 0
z1 em

[mm]

Pitting anmasna gre;

m n = 0,9 3

K A K v Md1 E(i + 1) cos 4 0

z 12 P em2 i

[mm]

Bu bantlarla yaplacak boyutlandrma bir n boyutlandrmadr. Gerek

zorlanma durumu daha sonra yaplacak kontrol hesab ile ortaya kar. Sradan iler
iin n boyutlandrma ile elde edilen dililer kullanlabilir.

Bantlarda;
KA

: Ar yk (darbe) faktr. Dndren ve dndrlen makinalara bal olarak

seilir. 1.....2,25 arasnda olabilir
: Dinamik yk faktr. Dilerin kendilerinde kaynaklanan ek ykleri hesaba

Kv

katmak iin

kullanlr. Deeri dili arklarn kalitesi ve evre hz dikkate

alnarak seilir (Cetvel 1).

Md1 [N.mm] : Pinyona etkiyen nominal dndrme momenti.
Z1

: Pinyonun di says

Form faktr. Di saysna bal olarak di geometrisinde oartaya kan

farkll hesaba

katmak iin kullanlr. Helisel dililer iin ze = z/cos3

balantsndan bulunacak edeer di says dikkate alnarak seilir (Cetvel 2).

0

: Helis as

: Aln dzleminde profil kavrama oran (Cetvel 3).

b
b
=
p n mn

: Genilik oran. b, dili arklarn geniliidir. Genilik oran,

dilerin ileme hassasiyetine, millerin ve yataklarn rijitliine gre seilmelidir.

Deeri 214 arasnda olabilir (Cetvel4) .
E [N/mm2]

: Dili ark malzemelerinin elastiklik modl.

em [N/mm2] : Di dibi mukavemeti iin eilme emniyet gerilmesi (Cetvel 5).

Pem [N/mm2] : Pitting anmasna kar emniyetli Hertz basnc (Cetvel 5).
i=

1 z 2
=
: evrim oran
2 z 1

Cetvel 1. Dinamik yk faktr (Kv) deerleri

2
1
1
1,5

evre hz (m/s)
ok yksek kalite iilik
Normal iilik
Kaba iilik (dkm)

4
1
1,1
2,0

12
1,1
1,25
-

20
1,15
1,3
-

40
1,2
-

60
1,25
-

Cetvel 2. Form faktr () deerleri (n = 20o iin)

Ze

13
9,5

14
9,3

15
9,0

16
8,8

18
8,4

20
8,1

30
7,5

50
6,8

100
6,3

Cetvel 3. Profil kavrama oran () iin helis asna bal olarak yaklak deerler
=0
1,73

15o
1,65

30o
1,41

45o
1,05

Cetvel 4. Genilik oran ( = b/pn)

lenmemi dkm dililerde
Kaba ilenmi dililerde
Hassas ilenmi ve iki tarafndan yataklanm dililerde
ok iyi ilenmi, iki taraftan yataklanm dililerde ve iyi
yaplm ok dililerde

2
34
58
9.14

Cetvel 5. Di dibi krlmasna kar emniyet gerilmeleri ve pitting teekklne kar

emniyet gerilmesi ve basnc deerleri
em [N/mm2]
35-45
48-55
60
145
145
80
90
100
90-100
110-125
125-140
140-160
120
135-150
150-165
180-200
190-200
200
200
100-115
110-125
190-210
210-230
150
200-220
220
210-230
160
180
220
200
200
200
240
210
190
200
220
210
240
160
170
290
210

MALZEME
GG20
Dkme demir
GG25
GG30
Sfero dkm
Ferritik
Perlitik
GS45
elik Dkm
GS52
GS60
St42
Alamsz ve
St50
sertletirilmemi
St60
imalat elii
St70
C22
C45
C60
Islah elikleri
34Cr4
37MnSi5
42CrMo4
35NiCr18
C10
C15
Sementasyonla
16MnCr5
sertletirilmi
20MnCr5
elikler (sert
13Ni6
yzey)
15CrNi6
13NiCr18
18CrNi8
C60
Ck45
Endksiyon veya
Ck53
alevle
37MnSi5
sertletirilmi
53MnSi4
elikler
41Cr4
50CrV4
42CrMo4
Siyan banyosunda 41Cr4
sertletirilmi
37MnSi5
elikler
35NiCr18
34Cr4
42CrMo4
Nitrrasyon ile
C45
sertletirilmi elik 16MnCr5
a) sv banyo
42CrMo4
b) gaz
16MnCr5

Pem [N/mm2]
220
270
330
300
400
250
310
390
280-340
340-400
380-500
440-570
330
450
500
600
550
630
900
1350
1500
1500
1500
1350
1500
1400
1500
1050
1350
1400
1250
1400
1300
1400
1500
1350
1250
1350
1200
1200
750
720
850
880