PODJELA

KLIMATIZACIONIH
POSTROJENJA

 Klimatizaciona postrojenja nalaze primjenu

uglavnom u dvije velike oblasti: klimatizacina
postrojenja radi ugodnosti i kao industrijska
kilmatizaciona postrojenja.
Klimatizacina postrojenja radi ugodnosti
slue za stvaranje najpovoljnijeg stanja vazduha
u prostorijama svih vrsta koja slue za boravak
ljudi, npr. pozorita, dvorane, zbornice, kole itd.
Ova postrojenja treba u prostorijama da i zimi i
ljeti odravaju najpovoljniju klimu sobnog
vazduha, tj. da odravaju temperaturu od 22-26 o
i relativnu vlanost vazduha od 35-65%. Pri
ovakvom stanju vazduha ljudi se obino
najugodnije osjeaju i imaju najvei radnu
sposobnost.

 Industrijska klimatizaciona postrojenja treba da

stvaraju najpovoljnije stanje vazduha za proizvodne
procese. Mnogi proizvodi mogu da se proizvedu
bezprijekorno samo onda kaka vazduh ima odreeno
stanje, npr.u tkanici pamuka potrebno je da sobni
vazduh ima vlanost od 70-80%, da bi se sprijecilo
kidanje konanih niti ( pri proizvodnji i preradi papira,
kao i industriji duhana, filmova itd).
Pored toga, veliku oblast primjene klimatizacionih
postrojenja predstavlja hemijska industrija za
proizvodnju medikamenata, test-prostorije i
laboratorije, zatim proizvodnja preciznih dijelova i dr.
Za neke vrste proizvodnje, npr. izradu poluprovodnika,
potrebno je da vazduh bude skoro 100% oien od
estica praine. U muzejima i bibliotekama
klimatizaciona postrojenja ne slue samo za
odravanje osjetljivih vrijednosnih objekata, ve
istovremeno i za stvaranje ugodnog stanja sobnog
vazduha.

PODJELA KLIMATIZACIONIH
POSTROJENJA
Klimatizaciona postrojenja mogu da se sa
razliitih gledita podijele na razliite grupe.

1.Vazduna klimatizaciona postrojenja

1.1 Jednokanalna,sa konstantnim

protokom vazduha

1.1.1 Jednozonska postrojenja

1.1.2 Viezonska postrojenja

- sa dogrijaima

- sa naizmjeninim klapnama
Jednokanalna sa promjenjljivim protokom vazduha
Dvokanalna klimatizaciona postrojenja
Sa konsantnim protokom
Sa promjenljivim protokom

 2.Vazduno vodena klimatizaciona

postrojenja

2.1 Postrojenja sa terminalnim

dogrijaima ili hladnjacima

2.2 Indukciona klimatizaciona postrojenja

Dvocijevni sistem

sa prebacivanjem
bez prebacivanja
Trocijevni sistem
etverocijevni sistem sa jednim ili dva izmjenjivaa vode

sa upravljanjem preko ventila

sa upravljanjm preko klapni

2.3 Ventilatorski klima- konvektor

Sa lokalnim snadbijevanjem spoljnim vazduhom
Sa odvojenim snadbijevanjm spoljnim vazduhom

 3.Postrojenja sa malim toplotnim

pumpama
4.Kombinovana klimatizaciona
postrojenja
Prema nainu izrade klimatizacinih
postrojenja razlikuju se klima centrale i
klima-ureaji.
Dok se klima- centrale na mjestu ugraivanja
sastavljaju u jednu jedinicu iz pojedinano
isporuenih dijelova, klima ureaji sadre sve
dijelove potrebne za pripremu vazduha, kao
sto su ventilator, hladnjak, rashladna maina
itd; u fabriki sastavljenoj jedinici u obliku
ormara, kutije ili sanduka. Njihov nain
dejstva u principu je isti kao i kod centrale.

 Prirodno je da su klima-ureaji
odreeni za manje kapacitete, a
centrale za vee. Danas se i veoma
velike jedinice, od fabriki
pripremljnih sastavnih dijelova
kompletiraju u postrojenja na mjestu
ugraivanja, a da pri tome nisu
potrebni posebni montani radovi.
Tada se govori o klima- centralama.

Slika 16.1 Izgled jednog klimatskog postrojenja

NAINI RADA
Glavni dio svakog klimatizacionog
postrojenja je klima-komora u kojoj se
vri priprema vazduha. U gornjem dijelu
slike 16.2 je prostorija koju treba
klimatizovati, a u donjem dijelu je klima
komora koja radi na sljedei nain: spoljni
vazduh se usisava, mijea u mjeakoj
komori sa jednim dijelom vazduha
usisanog iz prostorije i zatim se najprije
preisti u filtru za prainu.

 Zatim slijedi priprema vazduha:

predgrijavanje pomou predgrijaa
posredstvom pare ili tople vode,
hlaenje odnosno sunje pomou
hladnjaka,
vlaenje pomou ovlaivaa sa parom ili
pomou mlaznica sa rasprivanjm vode
dogrijavanje pomou dogrijaa
posredstvom pare ili tople vode.

Slika 16.2 ematski prikaz jednog klimatizacionog postrojenja

 Ventilator za dovoenje vazduha u prostoriju koji

zatim potiskuje pripremljeni vazduh kroz razvodni
kanal. Jedan dio sobnog vazduha zbog nadpritiska
izlazi napolje, a ostali dio se vraa kao
recirkulacioni vazduh do klimaagregata, gdje
kruni tok poinje iznova. Svakom klimatizacionom
postrojenju potreban je grejni medijum kao i
rashladni medijum.
Za grijanje se iz kotla uzima para, topla voda ili
vrela voda, dok se za hlanje koristi ili rashladna
mjeavina ili bunarska voda. Upravljanje ovim
razliitim dijelovima za pripremu vazduha vri se
pri tome sa po jednim regulatorom u prostoriji za
sobnu temperaturu i vlanost. Regulacioni ureaji
mogu biti pneumatski, elektrini, elektronski i
kombinovani; prvi koriste kao pomonu energiju
vazduh od 1 bar nadpritiska, a ostali kao dopunsku
koriste elektrinu energiju.

 Sobni higrostat H pri smanjenoj

vlanosti otvara ventil pregrijaa i
ukljuuje pumpu ovlaivaa, tako da
se pri tome vazduh ovlai. Pri suvie
velikoj vlanosti vazduha, ventil
pregrijaa se zatvara i otvara se
trokraki ventil za hladnu vodu, pri
emu se vazduh hladi sa izdvajanjem
vlage.

Slika 16.3 Instalaciona mrea sa svim sastavnim komponentama

VAZDUNA
KLIMATIZACIONA
POSTROJENJA
U ovim sistemima klimatizacije vazduh se
priprema u centrali i potiskuje kroz kanale
u prostorije koje treba klimatizovati: u
njima se ne vri nikakva naknadna prerada
vazduha. Dakle, za prikljuene prostorije
nisu potrebne nikakve instalacije grejne i
rashladne vode. Prema brzini vazduha u
kanalima razlikuju se postrojenja sa malim
brzinama, ispod 10 m/s, i postrojenja sa
velikim brzinama, gdje brzina vazduha
dostie 16-20 m/s, i gdje su potrebni ispusti
za vazduh, odnosno ekspanzioni sud.

Jednokanalna
klimatizaciona postrojenja
sa konstantnim protokom
- Jednozonska klimatizaciona postrojenja
Pod ovim se podrazumijevaju takva postrojenja
kod kojih se u klima-komori pripremljeni vazduh
razvodi kroz kanal u jednu ili vie prostorija.
Ukoliko se radi o vie prostorija, sve prostorije
dobijaju vazduh istog stanja. Klimatizaciona
postrojenja ove vrste koriste se posebno za velike
prostorije, kao sto su sale, pozorita, bioskopi
itd.,ali takoe i za zgrade sa vie prostorija. Sva
klimatizaciona postrojenja mogu biti izvedena
kao ona sa: grijanjem, sa djeliminim grijanjem,
te klimatizaciona postrojenja bez grijanja.

Slika 16.4 Jednokanalno klimatizaciono postrojenje

sa velikom brzinom i jednom zonom

Jednokanalna klimatizaciona
postrojenja sa promjenljivim
protokom vazduha

U PP postrojenjima protok dovodnog vazduha je

promjenljiv, a temperatura konstanta. Razliita
rashladna optereenja pojedinih zona
izjednaavaju se sa promjenom protoka
dovedenog vazduha preko regulatora protoka.
Ova postrojenja su uglavnom predviena za
prostorije sa promjenljivim rashladnim
optereenjem, npr.za unutranje zone u
ustanovama, za robne kue itd. Dovodni
vazduh se uduvava sa konstantnim
temperaturama, npr. 16 oC. Pri porastu sobne
temperature, usled rasvjete ili osoba, protok
dovodnog vazduha se poveava, a pri padu
temperature se smanjuje.

 Centralna klima-komora je uobiajenog

izvoenja. Vazduh se iz komore dovodi
kroz kanale do prostorija koje treba
klimatizovati. U svakoj prostoriji, ili u
svakoj grupi prostorija, nalazi se jedan
sobni termostat koji prema sobnoj
temperaturi otvara ili zatvara regulator
protoka koji je podesan za visoke pritiske.
Pri tome se protok ne smije smanjiti ispod
donje minimalne granice. Ukupni protok je
promjenljiv u irokim granicama.

Slika 16.5 Jednokanalno klimatizaciono postrojenje sa

regulatorom protoka i regulatorom konstantnog protoka

Dvokanalna klimatizaciona
postrojenja
-Postrojenja sa konstantnom koliinom
vazduha
Do sada opisana postrojenja nisu podesna za
klimatizaciju zgrada sa mnogo prostorija,
npr.stambenih zgrada i ustanova, jer prostorije
ovih zgrada praktino imaju razliita toplotna
i rashladna optereenja, pa im je potreban
vazduh razliitog stanja pri ulazu. Mnogo je
podesnije dvokanalno klimatizaciono
postrojenje, iji je princip rada dat na slici
16.6.

Slika 16.6 ema razvoenja vazduha i regulisanja

za dvokanalna klimatizaciona postrojenja

 Spoljni vazduh se usisava i poslije izvjesne

osnovne pripreme ventilator ga potiskuje
u dva kanala: kanal za topli i kanal za
hladni vazduh. U kanalu za topli vazduh se
nalazi grija koji treba prikljuiti na grejni
kotao i koji e vazduh zagrijavati do
odreene temperature. Na odgovarajui
nain postavljen je povrinski hladnjak u
kanalu za hladni vazduh, koji treba
prikljuiti na postrojenje rashladne maine
i koji e vazduh hladiti za nekoliko stepeni.

 Nedostatak dvokanalnih klimatizacionih

postrojenja je to presjeci cijevi pored svega
ostaju srazmjerno veliki, jer kanal za topli kao i
kanal za hladni vazduh mora biti dimenzionisani
za skoro ukupni protok vazduha, poto vazduh
treba da pokrije ukupno grijno i rashladno
optereenje prikljunih prostorija. Isto tako je i
klima centrala velika. Ukupna koliina vazduha
je 2-3 puta vea nego u postrojenjima sa
primarnim vazduhom. Ostali nedostaci su:
potrebna velika koliina energije, izvjesni
gubici u prelaznom periodu. Pogonski trokovi u
odnosu na indukciona klimatizaciona
postrojenja vei su samo za oko 20-30%.

 Prednosti:
Nema grejnih tijela u prostorijama; nema
cjevovoda za vodu; nije potrebno
zoniranje; jednostavnost i brzo dsjstvo
individualnog reguliranja temperature;
jednostavno podeavanje.
Postoje mnoge mogunosti dovoenja
vazduha (ispod prozora, iz hodnika, sa
tavanice itd.): hlaenje u prelaznom
periodu pomou spoljnjeg vazduha; ista
centrala moe da snadbijeva i spoljanje i
unutranje zone.

VAZDUNO-VODENA
KLIMATIZACIONA
POSTROJENJA
Klimatizaciona postrojenja sa zonskim
dogrijaima
Do sada opisana klimatizaciona postrojenja samo
sa vazduhom, u cjelosti su karakteristina po tome
to se priprema vazduha vri samo u klima-centrali,
dok se u klimatizovanim postrojenjima ne vri
naknadna obrada. U klimatizacionim postrojenjima
sa termalnim dogrijavanjem vazduh se u centrali
priprema i dovodi do izvjesne temperature, u
zavisnosti od spoljnjeg vazduha. Kod svakog otvora
za ubacivanje vazduha nalazi se dogrija, koji
dogrijava primarni vazduh prema sobnoj
temperaturi.
Dakle, osim mree kanala za vazduh potrebna je i
instalacija mree za grejnu vodu.

Slika 16.7 Sistem sa termalnim dogrijavanjem

 Za zimski pogon vazduh se u centralnom ureaju

predgrijava na oko 16-20oC. dogrijaem u prostoriji, koji
pokriva transmisione gubitke, upravlja sobni termostat.
Ureaj za dogrijavanje moe da se izvede i sa
indukcijom sobnog vazduha, pri emu se postie bolje
rasporeivanje vazduha; nema strujanja nadole, sa
pojavom promaje. Takoe je mogue i elektrino
dogrijavanje.
Za ljetni pogon vazduh koji dovodimo ima
temperaturu od 12-16oC. Isti treba da pokrije ukupno
rashladno optereenje prostorije, tako da dimenzije
kanala treba da budu znatno vee. Da bi se smanjio
potreban prostor, najee se primjenjuje sistem sa
velikom brzinom. Pri tome dogrejai moraju da budu
postavljeni u odgovarajue ekspanzione kutije.

 Nedostatak ovog sistema je to hlaenje

vazduha mora da bude dimenzionisano za
najnepovoljniju prostoriju i to se zbog toga,
zbog potrebnog naknadnog dogrijavanja,
energija djelomino gubi. Pogonski trokovi
su zato veliki.
Prednost je ipak u vrlo tanom individualnom
reguliranju sobne temperature i
jednostavnosti sistema bez zoniranja i bez
podeavanja. Posebno se primjenjuje za
bolnice i laboratorije, jer ne postoje vlane
povrine izmjenjivaa toplote sa mogunou
stvaranju bakterija u prostorijama.

INDUKCIONA
KLIMATIZACIONA
POSTROJENJA

Ova postrojenja, nazvana i klimatizaciona

postrojenja primarnog vazduha, principijelno
se razlikuju od do sada opisanih
klimatizacionih centralnih postrojenja i po
tome to kod ovakvog otvora za vazduh
postoji i poseban izmjenjiva toplote kroz
koji, zavisno od godinjeg doba, struji topla
ili hladna voda. Na taj nain se postie da
primarni vazduh preuzima samo oko 20.. .
25% grejnog i rashladnog optereenja, dok
sekundarni izmjenjivai toplote pokrivaju
daleko vei udio.

 Ovi aparati su po pravilu postavljeni ispod

prozora i po tome se zovu ureaji ispod
prozora. Oni omoguavaju individualno
regulisanje sobne temperature, tako da svaki
korisnik prostorije moe da podesi sobnu
temperaturu u izvjesnom obimu prema
sopstvenoj elji. Ponekad se ureaji
postavljaju i ispod tavanice, pri emu su
potrebni posebni otvori za vazduh. Osim
toga, postoji opasnost od roenja, pa je
odravanje oteano. Pored toga postoje i
smetnje pri ugraivanju.

Slika 16.8 Indukcioni aparati:lijevo-ureaj ispod prozora,desno: ureaji na tavanici,

w-izmjenjiva toplote

 Indukciona postrojenja su naroito pogodna

za zgrade sa vie prostorija, kao sto su
ustanove, hoteli, stambene zgrade itd.
Korisniku pruaju maksimalnu ugodnost,
ukoliko postoji individualno automatsko
reguliranje temperature. Prema vrsti izrade
ovih ureaja ispod prozora razlikuju se dvije
grupe: klimatizaciona postrojenja sa klima
induktorima sa reguliranjem pomou ventila
ili klapne, i klimatizaciona postrojenja sa
klima konvektorima.

HLAENJE ZIMI
(PRIRODNO HLAENJE)
Ako je u hladnom godinjem periodu usled jakih
izvora tpolote ili sunevog zraenja potrebno
hlaenje prostorija, preporuljivo je da se radi
utede energije, iskljui rashladna maina i
hlaenje vri hladnim spoljnim vazduhom. Ovo se
moe initi tako da se sekundarna voda
indukcionog aparata potiskuje kroz hladnjak
limatiz.postrojenja za primarni vazduh.
Hladnjak pri tome slui dakle za hlaenje
cirkulacione sekundarne vode. Dodatnim
kvaenjem hladnjaka moe da se povea rashladni
kapacitet usled isparavanja vode. Sa prirodnim
hlaenjem treba poeti pri spoljnoj temperaturi
ispod 8-10 oC. Postie se znatna uteda pogonskih
trokova.

 Postoji vie mogunosti hlaenja:

separatni izmjenjiva toplote u postrojenjima
za primarni vazduh: jednostavno postavljanje.
postojei hladnjak primarnog vazduha koristi
se za hlaenje sekundarne vode. Pri
prebacivanju na prirodno hlaenje" rashladna
maina se zaobilazi preko trokrakog ventila.
Hladnjak vazduha u primarnom vazduhu sada
radi kao grija vazduha: izvreno dejstvo
regulacionog ventila treba obrnuti pomou
povratnog releja.

 Nedostatak svih postrojenja sa

indukcionim aparatima je u tome to se
sobni vazduh ne moe besprijekorno
preistiti zbog pojave malog podpritiska
usled indukcije. Zato usled neredovnog
odravanja postepeno dolazi do prljanja
ureaja. Tekoe se javljaju i u sluaju
sputenih profilisanih tavanica i
nepravilnog postavljanja namjetaja.