Tuyn tp cc bi ton hnh hc lp 9 n thi vao 10

Bi 1. Cho tam gic ABC c ba gc nhn ni tip ng trn (O). Cc ng cao

AD, BE, CF ct nhau ti
H v ct ng trn (O) ln lt ti M,N,P.
=> CEH + CDH =
Chng minh rng:
1800
1)T gic CEHD, ni tip .
2)Bn im B,C,E,F cng nm trn mt ng trn.
3)AE.AC = AH.AD; AD.BC = BE.AC.
4)H v M i xng nhau qua BC.
5)Xc nh tm ng trn ni tip tam
gic DEF.
Li gii:
1. Xt t gic CEHD ta c:
CEH = 900 ( V BE l ng cao)
CDH = 900 ( V AD l ng cao)
M CEH v CDH l hai gc i ca t gic CEHD , Do CEHD l t
gic ni tip
2. Theo gi thit: BE l ng cao => BE AC => BEC = 900.
CF l ng cao => CF AB => BFC = 900.
Nh vy E v F cng nhn BC di mt gc 900 => E v F cng nm trn ng trn ng knh BC.
Vy bn im B,C,E,F cng nm trn mt ng trn.
3. Xt hai tam gic AEH v ADC ta c: AEH = ADC = 900 ; l gc
chung
=> AEH ADC =>

AE AH

AD AC

=> AE.AC = AH.AD.

* Xt hai tam gic BEC v ADC ta c: BEC = ADC = 900 ; C l gc

chung
=> BEC ADC =>

BE BC

AD AC

=> AD.BC = BE.AC.

4. Ta c C1 = A1 ( v cng ph vi gc ABC)
C2 = A1 ( v l hai gc ni tip cng chn cung BM)
=> C1 = C2 => CB l tia phn gic ca gc HCM; li c CB HM =>
CHM cn ti C
=> CB cng l ng trung trc ca HM vy H v M i xng nhau qua
BC.
5. Theo chng minh trn bn im B,C,E,F cng nm trn mt ng trn
=> C1 = E1 ( v l hai gc ni tip cng chn cung BF)
Cng theo chng minh trn CEHD l t gic ni tip
C1 = E2 ( v l hai gc ni tip cng chn cung HD)
E1 = E2 => EB l tia phn gic ca gc FED.
Chng minh tng t ta cng c FC l tia phn gic ca gc DFE m BE v
CF ct nhau ti H do H l tm ng trn ni tip tam gic DEF.
1

Bi 2. Cho tam gic cn ABC (AB = AC), cc ng cao AD, BE, ct nhau ti
H. Gi O l tm ng trn
ngoi tip tam gic AHE.
CEH = 900 ( V BE l ng
1. Chng minh t gic CEHD ni tip .
cao)
2. Bn im A, E, D, B cng nm trn mt
ng trn.
3.

Chng minh ED =

1
2

BC.

4. Chng minh DE l tip tuyn ca ng

trn (O).
5. Tnh di DE bit DH = 2 Cm, AH =
6 Cm.
Li gii:
1. Xt t gic CEHD ta c:
CDH = 900 ( V AD l ng cao)
=> CEH + CDH = 1800
M CEH v CDH l hai gc i ca t gic CEHD , Do CEHD
l t gic ni
tip
2. Theo gi thit:
BE l ng cao => BE AC => BEA = 900.
AD l ng cao => AD BC => BDA = 900.
Nh vy E v D cng nhn AB di mt gc 900 => E v D cng nm trn
ng trn ng knh AB.
Vy bn im A, E, D, B cng nm trn mt ng trn.
3. Theo gi thit tam gic ABC cn ti A c AD l ng cao nn
cng l ng trung tuyn
=> D l trung im ca BC. Theo trn ta c BEC = 900 .
Vy tam gic BEC vung ti E c ED l trung tuyn => DE =

1
2

BC.

4. V O l tm ng trn ngoi tip tam gic AHE nn O l trung

im ca AH => OA = OE => tam gic AOE cn ti O => E1 = A1
(1).
Theo trn DE =

1
2

BC => tam gic DBE cn ti D => E3 = B1 (2)

M B1 = A1 ( v cng ph vi gc ACB) => E1 = E3 => E1 + E2

= E2 + E3
M E1 + E2 = BEA = 900 => E2 + E3 = 900 = OED => DE OE
ti E.
Vy DE l tip tuyn ca ng trn (O) ti E.
5. Theo gi thit AH = 6 Cm => OH = OE = 3 cm.; DH = 2 Cm =>
OD = 5 cm. p dng nh l Pitago cho tam gic OED vung ti E ta
c ED2 = OD2 OE2 ED2 = 52 32 ED = 4cm
Bi 3 Cho na ng trn ng knh AB = 2R. T A v B k hai tip
tuyn Ax, By. Qua im M thuc 2na ng trn k tip tuyn th

ba ct cc tip tuyn Ax , By ln lt C v D. Cc ng thng AD

v BC ct nhau ti N.
1. Chng minh AC + BD = CD.
Li gii:
0
2. Chng minh COD = 90 .
3.Chng minh AC. BD =

AB 2
4

4.Chng minh OC // BM
5.Chng minh AB l tip tuyn ca ng trn
ng knh CD.
5.Chng minh MN AB.
6.Xc nh v tr ca M chu vi t gic ACDB
t gi tr nh nht.
1.
Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c: CA = CM; DB =
DM => AC + BD = CM + DM.
M CM + DM = CD => AC + BD = CD
2.
Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c: OC l tia phn
gic ca gc AOM; OD l tia phn gic ca gc BOM, m AOM v
BOM l hai gc k b => COD = 900.
3.
Theo trn COD = 900 nn tam gic COD vung ti O c OM
CD ( OM l tip tuyn ).
p dng h thc gia cnh v ng cao trong tam gic vung ta c
OM2 = CM. DM,
M OM = R; CA = CM; DB = DM => AC. BD =R2 => AC. BD =

AB 2
4

4.
Theo trn COD = 900 nn OC OD .(1)
Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c: DB = DM; li c OM =
OB =R => OD l trung trc ca BM => BM OD .(2). T (1) V (2)
=> OC // BM ( V cng vung gc vi OD).
5.
Gi I l trung im ca CD ta c I l tm ng trn ngoi
tip tam gic COD ng knh CD c IO l bn knh.
Theo tnh cht tip tuyn ta c AC AB; BD AB => AC // BD =>
t gic ACDB l hnh thang. Li c I l trung im ca CD; O l
trung im ca AB => IO l ng trung bnh ca hnh thang
ACDB
IO // AC , m AC AB => IO AB ti O => AB l tip tuyn ti O ca
ng trn ng knh CD
6. Theo trn AC // BD =>
CN CM

BN DM

CN
AC

BN BD

, m CA = CM; DB = DM nn suy ra

=> MN // BD m BD AB => MN AB.

7. ( HD): Ta c chu vi t gic ACDB = AB + AC + CD + BD m AC +
BD = CD nn suy ra chu vi t gic ACDB = AB + 2CD m AB khng i
nn chu vi t gic ACDB nh nht khi CD nh nht , m CD nh nht khi
CD l khong cch gi Ax v By tc l CD vung gc vi Ax v By. Khi
CD // AB => M phi l trung im ca cung AB.
3

Bi 4 Cho tam gic cn ABC (AB = AC), I l tm ng trn ni tip, K

l tm ng trn bng tip gc
A , O l trung im ca IK.
C2 + I1 = 900
1. Chng minh B, C, I, K cng nm trn mt ng trn. (2) ( v IHC = 900 ).
2. Chng minh AC l tip tuyn ca ng trn (O).
3. Tnh bn knh ng trn (O) Bit AB = AC = 20
Cm, BC = 24 Cm.
Li gii: (HD)
1. V I l tm ng trn ni tip, K l tm ng
trn bng tip gc A nn BI v BK l hai tia phn gic
ca hai gc k b nh B
Do BI BK hayIBK = 900 .
Tng t ta cng c ICK = 900 nh vy B v C cng
nm trn ng trn ng knh IK do B, C, I, K cng
nm trn mt ng trn.
2. Ta c C1 = C2 (1) ( v CI l phn gic ca gc
ACH.
I1 = ICO (3) ( v tam gic OIC cn ti O)
T (1), (2) , (3) => C1 + ICO = 900 hay AC OC. Vy AC l tip tuyn
ca ng trn (O).
3. T gi thit AB = AC = 20 Cm, BC = 24 Cm => CH = 12 cm.
AH2 = AC2 HC2 => AH = 20 2 12 2 = 16 ( cm)
CH2 = AH.OH => OH =
OC =

OH 2 HC 2

CH 2 12 2

AH
16

9 2 12 2

225

= 9 (cm)

= 15 (cm)

Bi 5 Cho ng trn (O; R), t mt im A trn (O) k tip tuyn d vi

(O). Trn ng thng d ly im M bt k ( M khc A) k ct tuyn
MNP v gi K l trung im ca NP, k tip tuyn MB (B l tip im).
K AC MB, BD MA, gi H l giao im ca AC v BD, I l giao im
ca OM v AB.
1. Chng minh t gic AMBO ni tip.
2. V K l trung
2. Chng minh nm im O, K, A, M, B cng
im NP nn OK
nm trn mt ng trn .
NP ( quan h ng
3. Chng minh OI.OM = R2; OI. IM = IA2.
knh
4. Chng minh OAHB l hnh thoi.
5. Chng minh ba im O, H, M thng
hng.
6. Tm qu tch ca im H khi M di
chuyn trn ng thng d
Li gii:
1. (HS t lm).
V dy cung) => OKM = 900. Theo tnh cht tip tuyn ta c OAM = 900;
OBM = 900. nh vy K, A, B cng nhn OM di mt gc 900 nn cng nm trn
ng trn ng knh OM.
4

Vy nm im O, K, A, M, B cng nm trn mt ng trn.

3. Ta c MA = MB ( t/c hai tip tuyn ct nhau); OA = OB = R
=> OM l trung trc ca AB => OM AB ti I .
Theo tnh cht tip tuyn ta c OAM = 900 nn tam gic OAM vung ti A
c AI l ng cao.
p dng h thc gia cnh v ng cao => OI.OM = OA2 hay OI.OM = R2;
v OI. IM = IA2.
4. Ta c OB MB (tnh cht tip tuyn) ; AC MB (gt) => OB // AC hay
OB // AH.
OA MA (tnh cht tip tuyn) ; BD MA (gt) => OA // BD hay OA // BH.
=> T gic OAHB l hnh bnh hnh; li c OA = OB (=R) => OAHB l hnh
thoi.
5. Theo trn OAHB l hnh thoi. => OH AB; cng theo trn OM AB => O, H,
M thng hng( V qua O ch c mt ng thng vung gc vi AB).
6. (HD) Theo trn OAHB l hnh thoi. => AH = AO = R. Vy khi M di ng trn
d th H cng di ng nhng lun cch A c nh mt khong bng R. Do
qu tch ca im H khi M di chuyn trn ng thng d l na ng trn
tm A bn knh AH = R
Bi 6 Cho tam gic ABC vung A, ng cao AH. V ng trn tm A bn
knh AH. Gi HD l ng knh ca ng trn (A; AH). Tip tuyn ca ng
trn ti D ct CA E.
1.
Chng minh tam gic BEC cn.
2.
Gi I l hnh chiu ca A trn BE, Chng
minh rng AI = AH.
3.
Chng minh rng BE l tip tuyn ca ng
trn (A; AH).
4.
Chng minh BE = BH + DE.
Li gii: (HD)
1.
AHC = ADE (g.c.g) => ED = HC (1) v AE
= AC (2).
V AB CE (gt), do AB va l ng cao va l ng trung tuyn ca BEC => BEC l tam gic cn.
=> B1 = B2
2. Hai tam gic vung ABI v ABH c cnh huyn AB chung, B1 = B2
=> AHB = AIB => AI = AH.
3. AI = AH v BE AI ti I => BE l tip tuyn ca (A; AH) ti I.
4. DE = IE v BI = BH => BE = BI+IE = BH + ED
Bi 7 Cho ng trn (O; R) ng knh AB. K tip tuyn Ax v ly trn
tip tuyn mt im P sao
cho AP > R, t P k tip tuyn tip xc vi (O) 3. ng thng vung
ti M.
gc vi AB O ct tia
1.
Chng minh rng t gic APMO ni BM ti N. Chng minh
tip c mt ng trn.
t gic OBNP l hnh
2. Chng minh BM // OP.
bnh hnh.
5

4. Bit AN ct OP ti K, PM ct ON ti I; PN v T (1) v (2) =>

OM ko di ct nhau ti J. Chng minh I, J, K ABM = AOP (3)
thng hng.
Li gii:
1.
(HS t lm).
2.Ta c ABM ni tip chn cung AM; AOM
l gc tm
chn cung AM => ABM =

AOM
(1) OP l tia
2

phn gic AOM ( t/c hai tip tuyn ct nhau

) => AOP =

AOM
2

(2)

M ABM v AOP l hai gc ng v nn suy ra BM // OP. (4)

3.Xt hai tam gic AOP v OBN ta c : PAO=900 (v PA l tip tuyn ); NOB =
900 (gt NOAB).
=> PAO = NOB = 900; OA = OB = R; AOP = OBN (theo (3)) => AOP =
OBN => OP = BN (5)
T (4) v (5) => OBNP l hnh bnh hnh ( v c hai cnh i song song v
bng nhau).
4. T gic OBNP l hnh bnh hnh => PN // OB hay PJ // AB, m ON AB => ON
PJ
Ta cng c PM OJ ( PM l tip tuyn ), m ON v PM ct nhau ti I nn I l
trc tm tam gic POJ. (6)
D thy t gic AONP l hnh ch nht v c PAO = AON = ONP =
900 => K l trung im ca PO ( t/c ng cho hnh ch nht). (6)
AONP l hnh ch nht => APO = NOP ( so le) (7)
Theo t/c hai tip tuyn ct nhau Ta c PO l tia phn gic APM => APO
= MPO (8).
T (7) v (8) => IPO cn ti I c IK l trung tuyn ng thi l ng cao
=> IK PO. (9)
T (6) v (9) => I, J, K thng hng.
Bi 8 Cho na ng trn tm O ng knh AB v im M bt k trn na
ng trn ( M khc A,B). Trn na mt phng b AB cha na ng trn k
tip tuyn Ax. Tia BM ct Ax ti I; tia phn gic ca gc IAM ct na ng
trn ti E; ct tia BM ti F tia BE ct Ax ti H, ct AM ti K.
1) Chng minh rng: EFMK l t gic ni tip.
1. Ta c : AMB = 900
2) Chng minh rng: AI2 = IM . IB.
( ni tip chn na
3) Chng minh BAF l tam gic cn.
ng trn )
4) Chng minh rng : T gic AKFH l hnh
=> KMF = 900
thoi.
(v l hai gc k b).
5) Xc nh v tr M t gic AKFI ni tip
AEB = 900
c mt ng trn.
( ni tip chn
Li gii:
na ng trn )
6

=> KEF = 900 (v l hai gc k b).

=> KMF + KEF = 1800 . M KMF v
KEF l hai gc i ca t gic EFMK do
EFMK l t gic ni tip.

2. Ta c IAB = 900 ( v AI l tip tuyn ) => AIB vung ti A c AM IB

( theo trn).
p dng h thc gia cnh v ng cao => AI2 = IM . IB.
3. Theo gi thit AE l tia phn gic gc IAM => IAE = MAE => AE =
ME (l do )
=> ABE =MBE ( hai gc ni tip chn hai cung bng nhau) => BE l tia
phn gic gc ABF. (1)
Theo trn ta c AEB = 900 => BE AF hay BE l ng cao ca tam gic ABF
(2).
T (1) v (2) => BAF l tam gic cn. ti B .
4. BAF l tam gic cn. ti B c BE l ng cao nn ng thi l ng
trung tuyn => E l trung im ca AF. (3)
T BE AF => AF HK (4), theo trn AE l tia phn gic gc IAM hay AE l tia
phn gic HAK (5)
T (4) v (5) => HAK l tam gic cn. ti A c AE l ng cao nn ng thi l
ng trung tuyn => E l trung im ca HK. (6).
T (3) , (4) v (6) => AKFH l hnh thoi ( v c hai ng cho vung gc vi
nhau ti trung im ca mi ng).
5. (HD). Theo trn AKFH l hnh thoi => HA // FK hay IA // FK => t gic
AKFI l hnh thang.
t gic AKFI ni tip c mt ng trn th AKFI phi l hnh thang cn.
AKFI l hnh thang cn khi M l trung im ca cung AB.
Tht vy: M l trung im ca cung AB => ABM = MAI = 450 (t/c gc ni
tip ). (7)
Tam gic ABI vung ti A c ABI = 450 => AIB = 450 .(8)
T (7) v (8) => IAK = AIF = 450 => AKFI l hnh thang cn (hnh thang
c hai gc y bng nhau).
Vy khi M l trung im ca cung AB th t gic AKFI ni tip c mt ng
trn.
Bi 9 Cho na ng trn (O; R) ng knh AB. K tip tuyn Bx v ly hai
im C v D thuc na ng trn. Cc tia AC v AD ct Bx ln lt E, F (F
gia B v E).
1. Chng minh AC. AE khng i.
2. Chng minh ABD = DFB.
3. Chng minh rng CEFD l t gic ni tip.
Li gii:
7

1.
C thuc na ng trn nn ACB = 900 ( ni tip T (1) v (2) => ABD
chn na ng trn ) => BC AE.
= DFB ( cng ph vi
ABE = 900 ( Bx l tip tuyn ) => tam gic ABE
BAD)
2
vung ti B c BC l ng cao => AC. AE = AB (h
thc gia cnh v ng cao ), m AB l ng knh nn
AB = 2R khng i do AC. AE khng i.
2.
ADB c ADB = 900 ( ni tip chn na ng
trn ).
=> ABD + BAD = 900 (v tng ba gc ca mt tam
gic bng 1800)(1)
ABF c ABF = 900 ( BF l tip tuyn ).
=> AFB + BAF = 900 (v tng ba gc ca mt tam
gic bng 1800) (2)
3.
T gic ACDB ni tip (O) => ABD + ACD = 1800 .
ECD + ACD = 1800 ( V l hai gc k b) => ECD = ABD ( cng
b vi ACD).
Theo trn ABD = DFB => ECD = DFB. M EFD + DFB = 1800 (
V l hai gc k b) nn suy ra ECD + EFD = 1800, mt khc ECD
v EFD l hai gc i ca t gic CDFE do t gic CEFD l t gic
ni tip.
Bi 10 Cho ng trn tm O ng knh AB v im M bt k trn
na ng trn sao cho AM < MB. Gi M l im i xng ca M qua AB
v S l giao im ca hai tia BM, MA. Gi P l chn ng
vung gc t S n AB.
cung AM v AM c s o
1.Gi S l giao im ca MA v SP. Chng minh bng nhau
rng PSM cn. 2.Chng minh PM l tip tuyn
ca ng trn .
Li gii:
1. Ta c SP AB (gt) => SPA = 900 ; AMB = 900
( ni tip chn na ng trn ) => AMS =
900 . Nh vy P v M cng nhn AS di mt gc
bng 900 nn cng nm trn ng trn ng
knh AS.
Vy bn im A, M, S, P cng nm trn mt ng trn.
2. V Mi xng M qua AB m M nm trn ng
trn nn M cng nm trn ng trn => hai
=> AMM = AMM ( Hai gc ni tip chn hai cung bng nhau) (1)
Cng v Mi xng M qua AB nn MM AB ti H => MM// SS ( cng vung
gc vi AB)
=> AMM = ASS; AMM = ASS (v so le trong) (2).
=> T (1) v (2) => ASS = ASS.
8

Theo trn bn im A, M, S, P cng nm trn mt / trn => ASP=AMP

(ni tip cng chn AP )
=> ASP = AMP => tam gic PMS cn ti P.
3. Tam gic SPB vung ti P; tam gic SMS vung ti M => B1 = S1
(cng ph vi S). (3)
Tam gic PMS cn ti P => S1 = M1 (4)
Tam gic OBM cn ti O ( v c OM = OB =R) => B1 = M3 (5).
T (3), (4) v (5) => M1 = M3 => M1 + M2 = M3 + M2 m M3 + M2
= AMB = 900 nn suy ra M1 + M2 = PMO = 900 => PM OM ti M => PM
l tip tuyn ca ng trn ti M
Bi 11. Cho tam gic ABC (AB = AC). Cnh AB, BC, CA tip xc vi ng
trn (O) ti cc im D, E, F . BF ct (O) ti I , DI ct BC ti M. Chng
minh :
1.
Tam gic DEF c ba gc nhn.
2.

DF // BC.

3. T gic BDFC ni tip.

Li gii:
1. (HD) Theo t/c hai tip tuyn ct nhau ta c
AD = AF => tam gic ADF cn ti A => ADF =
AFD < 900 => s cung DF < 1800 => DEF < 900
( v gc DEF ni tip chn cung DE).
Chng minh tng t ta c DFE < 900; EDF < 900.
Nh vy tam gic DEF c ba gc nhn.
2. Ta c AB = AC (gt); AD = AF (theo trn) =>

4.

BD BM

CB CF

=> BDFC l
hnh thang cn
do BDFC ni
tip c mt ng trn .

AD AF

=> DF // BC.
AB AC

3. DF // BC => BDFC l hnh thang li c B =

C (v tam gic ABC cn)
4. Xt hai tam gic BDM v CBF Ta c DBM = BCF ( hai gc y
ca tam gic cn).
BDM = BFD (ni tip cng chn cung DI); CBF = BFD (v so le)
=> BDM = CBF .
=> BDM CBF =>

BD BM

CB CF

Bi 12 Cho ng trn (O) bn knh R c hai ng knh AB v CD

vung gc vi nhau. Trn on thng AB ly im M (M khc O). CM
ct (O) ti N. ng thng vung gc vi AB ti M ct tip tuyn
ti N ca ng trn P. Chng minh :
4. Khi M di chuyn
1. T gic OMNP ni tip.
trn on thng
2. T gic CMPO l hnh bnh hnh.
AB th P chy trn
3. CM. CN khng ph thuc vo v tr ca im
on thng c
M.
nh no.
Li gii:
9

1. Ta c OMP = 900 ( v PM AB ); ONP = 900 (v

NP l tip tuyn ).
Nh vy M v N cng nhn OP di mt gc bng 900 =>
M v N cng nm trn ng trn ng knh OP =>
T gic OMNP ni tip.
2. T gic OMNP ni tip => OPM = ONM (ni tip
chn cung OM)
Tam gic ONC cn ti O v c ON = OC = R =>
ONC = OCN

10

=> OPM = OCM.

Xt hai tam gic OMC v MOP ta c MOC = OMP = 900; OPM =
OCM => CMO = POM li c MO l cnh chung => OMC = MOP =>
OC = MP. (1)
Theo gi thit Ta c CD AB; PM AB => CO//PM (2).
T (1) v (2) => T gic CMPO l hnh bnh hnh.
3. Xt hai tam gic OMC v NDC ta c MOC = 900 ( gt CD AB); DNC
= 900 (ni tip chn na ng trn ) => MOC =DNC = 900 li c C
l gc chung => OMC NDC
=>

CM CO

=> CM. CN = CO.CD m CO = R; CD = 2R nn CO.CD = 2R2

CD CN

khng i => CM.CN =2R2 khng i hay tch CM. CN khng ph

thuc vo v tr ca im M.
4. ( HD) D thy OMC = DPO (c.g.c) => ODP = 900 => P chy trn
ng thng c nh vung gc vi CD ti D.
V M ch chy trn on thng AB nn P ch chy trn don thng A
B song song v bng AB.
Bi 13: Cho tam gic ABC vung A (AB > AC), ng cao AH. Trn na
mt phng b BC cha in A , V na ng trn ng knh BH ct
AB ti E, Na ng trn ng knh HC ct AC ti F.
1. Chng minh AFHE l hnh ch nht.
2. BEFC l t gic ni tip.
3. AE. AB = AF. AC.
4. Chng minh EF l tip tuyn chung ca hai na ng trn .
Li gii:
EAF = 900 ( V tam
1. Ta c : BEH = 900 ( ni tip chn nc ng gic ABC vung ti A) (3)
trn )
=> AEH = 900 (v l hai gc k b). (1)
CFH = 900 ( ni tip chn nc ng trn )
=> AFH = 900 (v l hai gc k b).(2)
T (1), (2), (3) => t gic AFHE l hnh ch nht ( v c ba gc vung).
2. T gic AFHE l hnh ch nht nn ni tip c mt ng trn
=>F1=H1 (ni tip chn cung AE) . Theo gi thit AH BC nn AH l tip
tuyn chung ca hai na ng trn (O1) v (O2)
=> B1 = H1 (hai gc ni tip cng chn cung HE) => B1= F1 =>
EBC+EFC = AFE + EFC m AFE + EFC = 1800 (v l hai gc k b)
=> EBC+EFC = 1800 mt khc EBC v EFC l hai gc i ca t gic
BEFC do BEFC l t gic ni tip.
3. Xt hai tam gic AEF v ACB ta c A = 900 l gc chung; AFE = ABC
( theo Chng minh trn)
=> AEF ACB =>

AE AF

=> AE. AB = AF. AC.

AC AB

* HD cch 2: Tam gic AHB vung ti H c HE AB => AH2 = AE.AB (*)

11

Tam gic AHC vung ti H c HF AC => AH2 = AF.AC (**)

T (*) v (**) => AE. AB = AF. AC
4. T gic AFHE l hnh ch nht => IE = EH => IEH cn ti I => E1 =
H1 .
O1EH cn ti O1 (v c O1E vO1H cng l bn knh) => E2 = H2.
=> E1 + E2 = H1 + H2 m H1 + H2 = AHB = 900 => E1 + E2 =
O1EF = 900
=> O1E EF .
Chng minh tng t ta cng c O2F EF. Vy EF l tip tuyn chung ca
hai na ng trn
Bi 14 Cho im C thuc on thng AB sao cho AC = 10 Cm, CB = 40 Cm.
V v mt pha ca AB cc na ng trn c ng knh theo th t l AB,
AC, CB v c tm theo th t l O, I, K.
ng vung gc vi AB ti C ct na ng trn (O) ti E. Gi M. N theo th t
l giao im ca EA
EB vi cc na ng trn (I), (K).
1. Ta c: BNC= 900( ni tip
1.Chng minh EC = MN.
chn na ng trn tm K)
2.Ch/minh MN l tip tuyn chung ca cc
na /trn (I), (K).
3.Tnh MN.
4.Tnh din tch hnh c gii hn bi ba
na ng trn
Li gii:
=> ENC = 900 (v l hai gc k b). (1)
AMC = 900 ( ni tip chn nc ng trn tm I) => EMC = 900 (v
l hai gc k b).(2)
AEB = 900 (ni tip chn na ng trn tm O) hay MEN = 900
(3)
T (1), (2), (3) => t gic CMEN l hnh ch nht => EC = MN (tnh
cht ng cho hnh ch nht )
2. Theo gi thit EC AB ti C nn EC l tip tuyn chung ca hai na
ng trn (I) v (K)
=> B1 = C1 (hai gc ni tip cng chn cung CN). T gic CMEN l
hnh ch nht nn
=> C1= N3
=> B1 = N3.(4) Li c KB = KN (cng l bn knh) => tam gic KBN
cn ti K => B1 = N1 (5)
T (4) v (5) => N1 = N3 m N1 + N2 = CNB = 900 => N3 + N2
= MNK = 900
hay MN KN ti N => MN l tip tuyn ca (K) ti N.
Chng minh tng t ta cng c MN l tip tuyn ca (I) ti M,
Vy MN l tip tuyn chung ca cc na ng trn (I), (K).
12

3. Ta c AEB = 900 (ni tip chn nc ng trn tm O) => AEB vung ti

A c EC AB (gt)
=> EC2 = AC. BC EC2 = 10.40 = 400 => EC = 20 cm. Theo trn EC = MN
=> MN = 20 cm.
4. Theo gi thit AC = 10 Cm, CB = 40 Cm => AB = 50cm => OA = 25 cm
Ta c S(o) = .OA2 = 252 = 625 ; S(I) = . IA2 = .52 = 25 ; S(k) = .KB2 =
. 202 = 400 .
Ta c din tch phn hnh c gii hn bi ba na ng trn l S =

1
2

( S(o) - S(I) - S(k))

S=

1
1
( 625 - 25 - 400 ) = .200 = 100 314 (cm2)
2
2

Bi 15 Cho tam gic ABC vung A. Trn cnh AC ly im M, dng ng

trn (O) c ng knh MC. ng thng BM ct ng trn (O) ti D. ng thng AD ct ng trn (O) ti S.
1. Chng minh ABCD l t gic ni tip .
2. Chng minh CA l tia phn gic ca gc SCB.
3. Gi E l giao im ca BC vi ng trn (O). Chng minh rng cc
ng thng BA, EM, CD ng quy.
4. Chng minh DM l tia phn gic ca gc ADE.
5. Chng minh im M l tm ng trn ni tip tam gic ADE.
Li gii:

1. Ta c CAB = 900 ( v tam gic ABC vung ti A); MDC = 900 ( gc ni

tip chn na ng trn ) => CDB = 900 nh vy D v A cng nhn BC
di mt gc bng 900 nn A v D cng nm trn ng trn ng knh
BC => ABCD l t gic ni tip. 13

2. ABCD l t gic ni tip => D1= C3( ni tip cng chn cung AB).
EM
=> C2 = C3 (hai gc ni tip ng trn (O)
D1= C3 => SM
chn hai cung bng nhau)
=> CA l tia phn gic ca gc SCB.
3. Xt CMB Ta c BACM; CD BM; ME BC nh vy BA, EM, CD l ba ng cao ca tam gic CMB nn BA, EM, CD ng quy.
EM
=> D1= D2 => DM l tia phn gic ca gc
4. Theo trn Ta c SM
ADE.(1)
5. Ta c MEC = 900 (ni tip chn na ng trn (O)) => MEB = 900.
T gic AMEB c MAB = 900 ; MEB = 900 => MAB + MEB = 1800 m
y l hai gc i nn t gic AMEB ni tip mt ng trn => A2 =
B2 .
T gic ABCD l t gic ni tip => A1= B2( ni tip cng chn cung CD)
=> A1= A2 => AM l tia phn gic ca gc DAE (2)
T (1) v (2) Ta c M l tm ng trn ni tip tam gic ADE
TH2 (Hnh b)
Cu 2 : ABC = CME (cng ph ACB); ABC = CDS (cng b ADC) =>
CME = CDS
CS
SM
EM
=> SCM = ECM => CA l tia phn gic ca gc
=> CE
SCB.
Bi 16 Cho tam gic ABC vung A.v mt im D nm gia A v B.
ng trn ng knh BD ct BC ti E. Cc ng thng CD, AE ln lt
ct ng trn ti F, G.
Chng minh :
900 => DEC +
1.
Tam gic ABC ng dng vi tam gic EBD.
DAC = 1800 m
T gic ADEC v AFBC ni tip .
y l hai gc i
3.
AC // FG.
nn ADEC l t gic
4.
Cc ng thng AC, DE, FB ng quy.
ni tip .
Li gii:
1. Xt hai tam gic ABC v EDB Ta c BAC = 900 ( v
tam gic ABC vung ti A); DEB = 900 ( gc ni tip
chn na ng trn )
=> DEB = BAC = 900 ; li c ABC l gc chung =>
DEB CAB .
2. Theo trn DEB = 900 => DEC = 900 (v hai gc
k b); BAC = 900 ( v ABC vung ti A) hay DAC =
* BAC = 900 ( v tam gic ABC vung ti A); DFB = 900 ( gc
ni tip chn na ng trn ) hay BFC = 900 nh vy F v A cng
nhn BC di mt gc bng 900 nn A v F cng nm trn ng trn
ng knh BC => AFBC l t gic ni tip.
3. Theo trn ADEC l t gic ni tip => E1 = C1 li c E1 = F1 =>
F1 = C1 m y l hai gc so le trong nn suy ra AC // FG.
14

4. (HD) D thy CA, DE, BF l ba ng cao ca tam gic DBC nn CA,

DE, BF ng quy ti S.
Bi 17. Cho tam gic u ABC c ng cao l AH. Trn cnh BC ly
im M bt k ( M khng trng B. C, H ) ; t M k MP, MQ vung gc
vi cc cnh AB. AC.
1.
Chng minh APMQ l t gic ni tip v hy xc nh tm O ca
ng trn ngoi tip t gic .
2.
Chng minh rng MP + MQ = AH.
3.
Chng minh OH PQ.
Li gii:
Tam gic ACM c MQ l ng
0
1
1. Ta c MP AB (gt) => APM = 90 ; MQ
cao => SACM = AC.MQ
2
AC (gt)
=> AQM = 900 nh vy P v Q cng nhn
BC di mt gc bng 900 nn P v Q cng
nm trn ng trn ng knh AM =>
APMQ l t gic ni tip.
* V AM l ng knh ca ng trn
ngoi tip t gic APMQ tm O ca ng
trn ngoi tip t gic APMQ l trung
im ca AM.
2. Tam gic ABC c AH l ng cao =>
SABC =

1
BC.AH.
2

Tam gic ABM c MP l ng cao => SABM

=

1
AB.MP
2

Ta c SABM + SACM = SABC =>

1
1
1
AB.MP + AC.MQ = BC.AH => AB.MP +
2
2
2

AC.MQ = BC.AH
M AB = BC = CA (v tam gic ABC u) => MP + MQ = AH.
3. Tam gic ABC c AH l ng cao nn cng l ng phn gic =>
HQ
( tnh cht gc ni tip ) => HOP = HOQ
HAP = HAQ => HP
(t/c gc tm) => OH l tia phn gic gc POQ. M tam gic POQ cn
ti O ( v OP v OQ cng l bn knh) nn suy ra OH cng l ng cao =>
OH PQ
Bi 18 Cho ng trn (O) ng knh AB. Trn on thng OB ly
im H bt k ( H khng trng O, B) ; trn ng thng vung gc vi
OB ti H, ly mt im M ngoi ng trn ; MA v MB th t ct ng trn (O) ti C v D. Gi I l giao im ca AD v BC.
1. Chng minh MCID l t gic ni tip .
2. Chng minh cc ng thng AD, BC, MH ng quy ti I.
3. Gi K l tm ng trn ngoi tip t gic MCID, Chng minh KCOH
l t gic ni tip .
Li gii:
15

1. Ta c : ACB = 900 ( ni tip chn nc

KCM cn ti K ( v
ng trn )
KC v KM l bn knh)
0
=> MCI = 90 (v l hai gc k b).
=> M1 = C1 .
ADB = 900 ( ni tip chn nc ng trn )
=> MDI = 900 (v l hai gc k b).
=> MCI + MDI = 1800 m y l hai gc i
ca t gic MCID nn MCID l t gic ni tip.
2. Theo trn Ta c BC MA; AD MB nn BC
v AD l hai ng cao ca tam gic MAB m BC
v AD ct nhau ti I nn I l trc tm ca tam
gic MAB. Theo gi thit th MH AB nn MH
cng l ng cao ca tam gic MAB => AD, BC,
MH ng quy ti I.
3. OAC cn ti O ( v OA v OC l bn
knh) => A1 = C4
M A1 + M1 = 900 ( do tam gic AHM vung ti H) => C1 + C4 =
900 => C3 + C2 = 900 ( v gc ACM l gc bt) hay OCK = 900 .
Xt t gic KCOH Ta c OHK = 900; OCK = 900 => OHK + OCK =
1800 m OHK v OCK l hai gc i nn KCOH l t gic ni tip.
Bi 19. Cho ng trn (O) ng knh AC. Trn bn knh OC ly im
B tu (B khc O, C ). Gi M l trung im ca on AB. Qua M k dy
cung DE vung gc vi AB. Ni CD, K BI vung gc vi CD.
1. Chng minh t gic BMDI ni tip .
DE (quan h ng knh
2. Chng minh t gic ADBE l hnh thoi.
v dy cung)
3. Chng minh BI // AD.
4. Chng minh I, B, E thng hng.
5. Chng minh MI l tip tuyn ca (O).
Li gii:
1. BIC = 900 ( ni tip chn na ng
trn ) => BID = 900 (v l hai gc k b);
DE AB ti M => BMD = 900
=> BID + BMD = 1800 m y l hai gc
i ca t gic MBID nn MBID l t gic ni
tip.
2. Theo gi thit M l trung im ca AB;
DE AB ti M nn M cng l trung im ca
=> T gic ADBE l hnh thoi v c hai ng cho vung gc vi nhau
ti trung im ca mi ng .
3. ADC = 900 ( ni tip chn na ng trn ) => AD DC; theo
trn BI DC => BI // AD. (1)
4. Theo gi thit ADBE l hnh thoi => EB // AD (2).
T (1) v (2) => I, B, E thng hng (v qua B ch c mt ng thng
song song vi AD m thi.)
16

5. I, B, E thng hng nn tam gic IDE vung ti I => IM l trung

tuyn ( v M l trung im ca DE) =>MI = ME => MIE cn ti M =>
I1 = E1 ; OIC cn ti O ( v OC v OI cng l bn knh )
=>
I3 = C1 m C1 = E1 ( Cng ph vi gc EDC ) => I1 = I3 => I1 +
I2 = I3 + I2 .
M I3 + I2 = BIC = 900 => I1 + I2 = 900 =
MIO hay MI OI ti I => MI l tip tuyn ca (O).
Bi 20. Cho ng trn (O; R) v (O; R) c R > R tip xc ngoi
nhau ti C. Gi AC v BC l hai ng knh i qua im C ca (O)
v (O). DE l dy cung ca (O) vung gc vi AB ti trung im M
ca AB. Gi giao im th hai ca DC vi (O) l F, BD ct (O) ti G.
Chng minh rng:
1. T gic MDGC ni tip .
=> CGD = 900 (v l hai gc
2. Bn im M, D, B, F cng nm trn mt k b)
ng trn
3. T gic ADBE l hnh thoi.
4. B, E, F thng hng
5. DF, EG, AB ng quy.
6. MF = 1/2 DE.
7. MF l tip tuyn ca (O).
Li gii:
1. BGC = 900 ( ni tip chn na ng
trn )
Theo gi thit DE AB ti M => CMD = 900
=> CGD + CMD = 1800 m y l hai gc i ca t gic MCGD
nn MCGD l t gic ni tip
2. BFC = 900 ( ni tip chn na ng trn ) => BFD = 900;
BMD = 900 (v DE AB ti M) nh vy F v M cng nhn BD di mt
gc bng 900 nn F v M cng nm trn ng trn ng knh BD
=> M, D, B, F cng nm trn mt ng trn .
3. Theo gi thit M l trung im ca AB; DE AB ti M nn M cng l
trung im ca DE (quan h ng knh v dy cung)
=> T gic ADBE l hnh thoi v c hai ng cho vung gc vi nhau
ti trung im ca mi ng .
4. ADC = 900 ( ni tip chn na ng trn ) => AD DF ; theo
trn t gic ADBE l hnh thoi
=> BE // AD m AD DF nn suy ra BE DF .
Theo trn BFC = 900 ( ni tip chn na ng trn ) => BF DF m
qua B ch c mt ng thng vung gc vi DF do o B, E, F thng
hng.
5. Theo trn DF BE; BM DE m DF v BM ct nhau ti C nn C l
trc tm ca tam gic BDE
=> EC cng l ng cao => ECBD; theo trn CGBD => E,C,G
thng hng. Vy DF, EG, AB ng quy
6. Theo trn DF BE => DEF vung ti F c FM l trung tuyn (v M
l trung im ca DE) suy ra
17

MF = 1/2 DE ( v trong tam gic vung trung tuyn thuc cnh

huyn bng na cnh huyn).
7. (HD) theo trn MF = 1/2 DE => MD = MF => MDF cn ti M => D1
= F1
OBF cn ti O ( v OB v OF cng l bn knh ) => F3 = B1 m
B1 = D1 (Cng ph vi DEB ) => F1 = F3 => F1 + F2 = F3 +
F2 . M F3 + F2 = BFC = 900 => F1 + F2 = 900 = MFO hay MF
OF ti F => MF l tip tuyn ca (O).
Bi 21. Cho ng trn (O) ng knh AB. Gi I l trung im ca OA . V
ng tron tm I i qua A, trn (I) ly P bt k, AP ct (O) ti Q.
1.
Chng minh rng cc ng trn (I) v (O) IAP cn ti I ( v IA
tip xc nhau ti A.
v IP cng l bn knh )
2. Chng minh IP // OQ.
=> A1 = P1
3. Chng minh rng AP = PQ.
=> P1 = Q1 m
4. Xc nh v tr ca P tam gic AQB c diny l hai gc ng v
tch ln nht.
nn suy ra IP // OQ.
Li gii:
1. Ta c OI = OA IA m OA v IA ln lt l cc bn
knh ca / trn (O) v ng trn (I) . Vy / trn
(O) v ng trn (I) tip xc nhau ti A .
2. OAQ cn ti O ( v OA v OQ cng l bn knh )
=> A1 = Q1
3. APO = 900 (ni tip chn na ng trn ) => OP AQ => OP l
ng cao ca OAQ m OAQ cn ti O nn OP l ng trung tuyn
=> AP = PQ.
4. (HD) K QH AB ta c SAQB =

1
AB.QH. m AB l ng knh khng
2

i nn SAQB ln nht khi QH ln nht. QH ln nht khi Q trng vi trung

im ca cung AB. Q trng vi trung im ca cung AB th P phi l
trung im ca cung AO.
Tht vy P l trung im ca cung AO => PI AO m theo trn PI // QO
=> QO AB ti O => Q l trung im ca cung AB v khi H trung
vi O; OQ ln nht nn QH ln nht.
Bi 22. Cho hnh vung ABCD, im E thuc cnh BC. Qua B k ng
thng vung gc vi DE, ng thng ny ct cc ng thng DE v
DC theo th t H v K.
1. Chng minh BHCD l t gic ni tip .
1. Theo gi thit ABCD
2. Tnh gc CHK.
l hnh vung nn BCD
3. Chng minh KC. KD = KH.KB
= 900; BH DE ti H nn
4. Khi E di chuyn trn cnh BC th H di
BHD = 900 => nh vy
chuyn trn ng no?
H v C cng nhn BD di
Li gii:
mt gc bng 900 nn H
18

v C cng nm trn ng trn ng knh BD

=> BHCD l t gic ni tip.
2. BHCD l t gic ni tip => BDC + BHC
= 1800. (1)
BHK l gc bt nn KHC + BHC = 1800
(2).

T (1) v (2) => CHK = BDC m BDC = 450 (v ABCD l hnh

vung) => CHK = 450 .
3. Xt KHC v KDB ta c CHK = BDC = 450 ; K l gc chung
=> KHC KDB =>

KC KH

=> KC. KD = KH.KB.

KB KD

4. (HD) Ta lun c BHD = 900 v BD c nh nn khi E chuyn ng

trn cnh BC c nh th H chuyn ng trn cung BC (E B th H
B; E C th H C).
Bi 23. Cho tam gic ABC vung A. Dng
cc hnh vung ABHK, ACDE.
1. Chng minh ba im H, A, D thng
hng.
2. ng thng HD ct ng trn ngoi
tip tam gic ABC ti F, chng minh
FBC l tam gic vung cn.
3. Cho bit ABC > 450 ; gi M l giao
im ca BF v ED, Chng minh 5
im b, k, e, m, c cng nm trn mt
ng trn.
4. Chng minh MC l tip tuyn ca ng trn ngoi tip tam gic ABC.

min ngoi tam gic ABC

Li gii:
1. Theo gi thit
ABHK l hnh vung =>
BAH = 450

T gic AEDC l hnh vung => CAD = 450; tam gic ABC vung A
=> BAC = 900
=> BAH + BAC + CAD = 450 + 900 + 450 = 1800 => ba im H, A,
D thng hng.
2. Ta c BFC = 900 (ni tip chn na ng trn ) nn tam gic
BFC vung ti F. (1).
FBC = FAC ( ni tip cng chn cung FC) m theo trn CAD = 450
hay FAC = 450 (2).
T (1) v (2) suy ra FBC l tam gic vung cn ti F.
3. Theo trn BFC = 900 => CFM = 900 ( v l hai gc k b);
CDM = 900 (t/c hnh vung).

19

=> CFM + CDM = 1800 m y l hai gc i nn t gic CDMF ni

tip mt ng trn suy ra CDF = CMF , m CDF = 450 (v AEDC
l hnh vung) => CMF = 450 hay CMB = 450.
Ta cng c CEB = 450 (v AEDC l hnh vung); BKC = 450 (v
ABHK l hnh vung).
Nh vy K, E, M cng nhn BC di mt gc bng 450 nn cng nm trn
cung cha gc 450 dng trn BC => 5 im b, k, e, m, c cng nm trn
mt ng trn.
4. CBM c B = 450 ; M = 450 => BCM =450 hay MC BC ti C => MC l
tip tuyn ca ng trn ngoi tip tam gic ABC.
Bi 24. Cho tam gic nhn ABC c B = 450 . V ng trn ng knh
AC c tm O, ng trn ny ct BA v BC ti D v E.
1.
Chng minh AE = EB.
=> AEB l tam gic
2. Gi H l giao im ca CD v AE, Chng minhvung cn ti E => EA =
rng ng trung trc ca on HE i qua trung EB.
A
im I ca BH.
3.Chng minh OD l tip tuyn ca ng trn
D
F
ngoi tip BDE.
O
H
/ _
Li gii:
_K
/ I
1. AEC = 900 (ni tip chn na ng trn )
B
E
C
=> AEB = 900 ( v l hai gc k b); Theo gi
thit ABE = 450
2. Gi K l trung im ca HE (1) ; I l trung im ca HB => IK l
ng trung bnh ca tam gic HBE => IK // BE m AEC = 900 nn
BE HE ti E => IK HE ti K (2).
T (1) v (2) => IK l trung trc ca HE . Vy trung trc ca on HE i
qua trung im I ca BH.
3. theo trn I thuc trung trc ca HE => IE = IH m I l trung im ca BH
=> IE = IB.
ADC = 900 (ni tip chn na ng trn ) => BDH = 900 (k b
ADC) => tam gic BDH vung ti D c DI l trung tuyn (do I l
trung im ca BH) => ID = 1/2 BH hay ID = IB => IE = IB = ID =>
I l tm ng trn ngoi tip tam gic BDE bn knh ID.
Ta c ODC cn ti O (v OD v OC l bn knh ) => D1 = C1. (3)
IBD cn ti I (v ID v IB l bn knh ) => D2 = B1 . (4)
Theo trn ta c CD v AE l hai ng cao ca tam gic ABC => H l
trc tm ca tam gic ABC => BH cng l ng cao ca tam gic
ABC => BH AC ti F => AEB c AFB = 900 .
Theo trn ADC c ADC = 900 => B1 = C1 ( cng ph BAC) (5).
T (3), (4), (5) =>D1 = D2 m D2 +IDH =BDC = 900=> D1
+IDH = 900 = IDO => OD ID ti D => OD l tip tuyn ca ng
trn ngoi tip tam gic BDE.
Bi 25. Cho ng trn (O), BC l dy bt k (BC< 2R). K cc tip
tuyn vi ng trn (O) ti B v C chng ct nhau ti A. Trn cung
20
2

nh BC ly mt im M ri k cc ng vung gc MI, MH, MK xung

cc cnh tng ng BC, AC, AB. Gi giao im ca BM, IK l P; giao
im ca CM, IH l Q.
)
1. Chng minh tam gic ABC cn.
2. Cc t gic C1 ( = 1/2 s BM
BIMK, CIMH ni tip .
=> I1 = H1 (2).
3. Chng minh MI2 = MH.MK.
4. Chng minh T (1) v (2) =>
PQ MI.
MKI MIH =>
Li gii:
MI MK
2
1. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c AB MH MI => MI =
= AC => ABC cn ti A.
MH.MK
0
2. Theo gi thit MI BC => MIB = 90 ; MK AB
=> MKB = 900.
=> MIB + MKB = 1800 m y l hai gc i
=> t gic BIMK ni tip
* ( Chng minh t gic CIMH ni tip tng t t
gic BIMK )
3. Theo trn t gic BIMK ni tip => KMI + KBI
= 1800; t gic CHMI ni tip => HMI + HCI =
1800. m KBI = HCI ( v tam gic ABC cn ti A)
=> KMI = HMI (1).
Theo trn t gic BIMK ni tip => B1 = I1 ( ni
tip cng chn cung KM); t gic CHMI ni tip =>
H1 = C1 ( ni tip cng chn cung IM). M B1 =
4. Theo trn ta c I1 = C1; cng chng minh tng t ta c I2 = B2
m C1 + B2 + BMC = 1800 => I1 + I2 + BMC = 1800 hay PIQ +
PMQ = 1800 m y l hai gc i => t gic PMQI ni tip => Q1
= I1 m I1 = C1 => Q1 = C1 => PQ // BC ( v c hai gc ng v
bng nhau) . Theo gi thit MI BC nn suy ra IM PQ.
Bi 26. Cho ng trn (O), ng knh AB = 2R. V dy cung CD AB
H. Gi M l im chnh gia ca cung CB, I l giao im ca CB v
OM. K l giao im ca AM v CB. Chng minh :
1.

KC AC

KB AB

2. AM l tia phn gic ca CMD.

3.

T gic OHCI ni tip

4. Chng minh ng vung gc k t M n AC cng
l tip tuyn ca ng trn ti M.

Li gii: 1. Theo gi thit M l trung im ca BC

MC

=> MB
=> CAM = BAM (hai gc ni tip chn hai cung
bng nhau) => AK l tia phn gic ca gc CAB =>
KC AC

KB
AB

( t/c tia phn gic ca tam gic )

21

2.

=> CMA =
2. (HD) Theo gi thit CD AB => A l trung im ca CD
DMA => MA l tia phn gic ca gc CMD.

3. (HD) Theo gi thit M l trung im ca BC

=> OM BC ti I =>
0
0
OIC = 90 ; CD AB ti H
=> OHC = 90 => OIC + OHC =
0
180 m y l hai gc i => t gic OHCI ni tip
4. K MJ AC ta c MJ // BC ( v cng vung gc vi AC). Theo trn OM
BC => OM MJ ti J suy ra MJ l tip tuyn ca ng trn ti M.
Bi 27 Cho ng trn (O) v mt im A ngoi ng trn . Cc
tip tuyn vi ng trn (O) k t A tip xc vi ng trn (O) ti B v
C. Gi M l im tu trn ng trn ( M khc B, C), t M k MH BC,
MK CA, MI AB. Chng minh :
1. T gic ABOC ni tip.
2. BAO = BCO.
3. MIH MHK.
2
4. MI.MK = MH .
Li gii:

(HS t gii)
T gic ABOC ni tip => BAO = BCO (ni tip cng chn cung
BO).
3.
Theo gi thit MH BC => MHC = 900; MK CA => MKC = 900
=> MHC + MKC = 1800 m y l hai gc i => t gic MHCK ni
tip => HCM = HKM (ni tip cng chn cung HM).
Chng minh tng t ta c t gic MHBI ni tip => MHI = MBI (ni
tip cng chn cung IM).
) => HKM = MHI (1). Chng minh tM HCM = MBI ( = 1/2 s BM
ng t ta cng c
KHM = HIM (2). T (1) v (2) => HIM KHM.
1.
2.

4.

Theo trn HIM KHM =>

MI MH

=> MI.MK = MH2

MH MK

Bi 28 Cho tam gic ABC ni tip (O). Gi H l trc tm ca tam gic

ABC; E l im i xng ca H qua BC; F l im i xng ca H
qua trung im I ca BC.
1.
Chng minh t gic BHCF l hnh bnh
4.
Gi G l giao
hnh.
im ca AI v OH.
E, F nm trn ng trn (O).
Chng minh G l
3.
Chng minh t gic BCFE l hnh thang
trng tm ca tam
cn.
gic ABC.
Li gii:
22

1. Theo gi thit F l im i xng ca H qua

trung im I ca BC => I l trung im BC v
HE => BHCF l hnh bnh hnh v c hai ng
cho ct nhau ti trung im ca mi ng .
2. (HD) T gic ABHC ni tip => BAC +
BHC = 1800 m
BHC = BHC (i nh) => BAC + BHC =
1800. Theo trn BHCF l hnh bnh hnh =>
BHC = BFC => BFC + BAC = 1800
=> T gic ABFC ni tip => F thuc (O).
* H v E i xng nhau qua BC => BHC = BEC (c.c.c) => BHC =
BEC => BEC + BAC = 1800 => ABEC ni tip => E thuc (O) .
3. Ta c H v E i xng nhau qua BC => BC HE (1) v IH = IE
m I l trung im ca ca HF
=> EI = 1/2 HE => tam gic HEF vung ti E hay FE HE (2)
T (1) v (2) => EF // BC => BEFC l hnh thang. (3)
Theo trn E (O) => CBE = CAE ( ni tip cng chn cung CE)
(4).
Theo trn F (O) v FEA =900 => AF l ng knh ca (O) =>
ACF = 900 => BCF = CAE
( v cng ph ACB) (5).
T (4) v (5) => BCF = CBE (6).
T (3) v (6) => t gic BEFC l hnh thang cn.
4. Theo trn AF l ng knh ca (O) => O l trung im ca AF;
BHCF l hnh bnh hnh => I l trung im ca HF => OI l ng
trung bnh ca tam gic AHF => OI = 1/ 2 AH.
Theo gi thit I l trung im ca BC => OI BC ( Quan h ng
knh v dy cung) => OIG = HAG (v so le trong); li c OGI =
HGA (i nh) => OGI HGA =>
=>

GI OI
1

m OI =
AH
GA HA
2

GI 1
m AI l trung tuyn ca ABC (do I l trung im ca BC)
GA 2

=> G l trng tm ca ABC.

Bi 29 BC l mt dy cung ca ng trn (O; R) (BC 2R). im A di
ng trn cung ln BC sao cho O lun nm trong tam gic ABC. Cc ng cao AD, BE, CF ca tam gic ABC ng quy ti H.
1.
Chng minh tam gic AEF ng dng vi
Li gii: (HD)
tam gic ABC.
1. T gic BFEC ni tip
2.
Gi A l trung im ca BC, Chng minh
=> AEF = ACB (cng b
AH = 2OA.
BFE)
3.
Gi A1 l trung im ca EF, Chng minh AEF = ABC (cng b
R.AA1 = AA. OA.
CEF) => AEF ABC.
4.Chng minh R(EF + FD + DE) = 2SABC suy ra v
2. V ng knh AK =>
tr ca A
KB // CH ( cng vung gc
tng EF + FD + DE t gi tr ln nht.
AB); KC // BH (cng vung
23

gc AC) => BHKC l hnh bnh hnh => A l

trung im ca HK => OK l ng trung bnh
ca AHK => AH = 2OA

3. p dng tnh cht : nu hai tam gic ng dng th t s gia hia

trung tuyn, t s gia hai bn knh cc ng trn ngoi tip bng t s
ng dng. ta c :
R

AA '

AEF ABC => R ' AA (1) trong R l bn knh ng trn ngoi

1
tip ABC; R l bn knh ng trn ngoi tip AEF; AA l trung
tuyn ca ABC; AA1 l trung tuyn ca AEF.
T gic AEHF ni tip ng trn ng knh AH nn y cng l ng
trn ngoi tip AEF
AH
2 A 'O
= AA .
2
2

T (1) => R.AA1 = AA. R = AA

Vy
R . AA1 = AA . AO
(2)
4. Gi B, Cln lt l trung im ca AC, AB, ta c OBAC ; OCAB
(bn knh i qua trung im ca mt dy khng qua tm) => OA,
OB, OC ln lt l cc ng cao ca cc tam gic OBC, OCA, OAB.
1
2

SABC = SOBC+ SOCA + SOAB = ( OA . BC + OB . AC + OC . AB )

2SABC = OA . BC + OB . AC + OC . AB (3)
AA1
AA1
m
l t s gia 2 trung tuyn ca hai
AA '
AA '
AA1
EF
tam gic ng dng AEF v ABC nn
=
. Tng t ta c : OB =
AA '
BC
FD
ED
R.
; OC = R .
Thay vo (3) ta c
AC
AB
EF
FD
ED
.BC
. AC
. AB ) 2SABC = R(EF + FD + DE)
2SABC = R (
BC
AC
AB

Theo (2) => OA = R .

* R(EF + FD + DE) = 2SABC m R khng i nn (EF + FD + DE) t g

tr ln nht khi SABC.
Ta c SABC =

1
AD.BC do BC khng i nn SABC ln nht khi AD ln nht,
2

m AD ln nht khi A l im chnh gia ca cung ln BC.

Bi 30 Cho tam gic ABC ni tip (O; R), tia phn gic ca gc BAC
ct (O) ti M. V ng cao AH v bn knh OA.
1. Chng minh AM l phn gic ca gc OAH.
a) B v C ca
2. Gi s B > C. Chng minh OAH = B tam gic ABC.
C.
3. Cho BAC = 600 v OAH = 200. Tnh:
24

b) Din tch hnh vin phn gii hn bi dy

BC v cung nh BC theo R
Li gii: (HD)
1. AM l phn gic ca BAC => BAM = CAM
CM
=> M l trung im ca cung BC =>
=> BM
OM BC; Theo gi thit AH BC => OM // AH =>
HAM = OMA ( so le). M OMA = OAM ( v
tam gic OAM cn ti O do c OM = OA = R) =>
HAM = OAM => AM l tia phn gic ca gc
OAH.
2. V dy BD OA => AB AD => ABD = ACB.
Ta c OAH = DBC ( gc c cnh tng ng vung gc cng nhn) =>
OAH = ABC - ABD => OAH = ABC - ACB hay OAH = B - C.
3. a) Theo gi thit BAC = 600 => B + C = 1200 ; theo trn B C
= OAH => B - C = 200 .
0
0
B C 120 B 70

=>
0
0
B C 20
C 50

b) Svp = SqBOC

.R 2 .1202 1
R
.R 2 R 2 . 3 R 2 .(4 3 3)
V

R
.
3.
- S BOC =
=

3600
2
2
3
4
12

Bi 31 Cho tam gic ABC c ba gc nhn ni tip (O; R), bit BAC = 600.
1.
Tnh s o gc BOC v di BC theo R. 2. CD l ng knh =>
2.
V ng knh CD ca (O; R); gi H l giao DBC = 900 hay DB
im ca ba ng cao ca tam gic ABC Chng BC; theo gi thit AH l
minh BD // AH v AD // BH.
3.
Tnh AH theo R.
Li gii:
=1200 ( t/c
1. Theo gi thit BAC = 600 => s BC
gc ni tip )
=> BOC = 1200 ( t/c gc tm) .
=1200 => BC l cnh ca mt tam
* Theo trn s BC
gic u ni tip (O; R) => BC = R 3 .
ng cao => AH BC => BD // AH. Chng minh tng t ta cng c AD //
BH.
3. Theo trn DBC = 900 => DBC vung ti B c BC = R 3 ; CD = 2R.
=> BD2 = CD2 BC2 => BD2 = (2R)2 (R 3 )2 = 4R2 3R2 = R2 => BD = R.
Theo trn BD // AH; AD // BH => BDAH l hnh bnh hnh => AH = BD =>
AH = R.
Bi 32 Cho ng trn (O), ng knh AB = 2R. Mt ct tuyn MN quay
quanh trung im H ca OB.
1.
Chng minh khi MN di ng , trung 3.
Chng minh C l
im I ca MN lun nm trn mt ng trn ctrc tm ca tam gic
nh.
AMN.
2.
T A k Ax MN, tia BI ct Ax ti C. Chng
minh t gic CMBN l hnh bnh hnh.
25

4.

Khi MN quay quanh H th C di ng trn

ng no.
5.
Cho AM. AN = 3R2 , AN = R 3 . Tnh din
tch phn hnh trn (O) nm ngoi tam gic
AMN.
Li gii: (HD)
1. I l trung im ca MN => OI MN ti I ( quan
h ng knh v dy cung) = > OIH = 900 .
OH c mh nn khi MN di ng th I cng di ng nhng lun nhn
OH c nh di mt gc 900 do I di ng trn ng trn ng
knh OH. Vy khi MN di ng , trung im I ca MN lun nm trn mt
ng trn c nh.
2. Theo gi thit Ax MN; theo trn OI MN ti I => OI // Ax hay OI // AC
m O l trung im ca AB => I l trung im ca BC, li c I l trung
im ca MN (gt) => CMBN l hnh bnh hnh ( V c hai ng
cho ct nhau ti trung im ca mi ng ).
3. CMBN l hnh bnh hnh => MC // BN m BN AN ( v ANB = 900
do l gc ni tip chn na ng trn ) => MC AN; theo trn AC
MN => C l trc tm ca tam gic AMN.
4. Ta c H l trung im ca OB; I l trung im ca BC => IH l
ng tung bnh ca OBC => IH // OC Theo gi thit Ax MN hay
IH Ax => OC Ax ti C => OCA = 900 => C thuc ng trn ng knh OA c nh. Vy khi MN quay quanh H th C di ng trn
ng trn ng knh OA c nh.
5. Ta c AM. AN = 3R2 , AN = R 3 . => AM =AN = R 3 => AMN
cn ti A. (1)
Xt ABN vung ti N ta c AB = 2R; AN = R 3 => BN = R => ABN =
600 .
ABN = AMN (ni tip cng chn cung AN) => AMN = 600 (2).
T (1) v (2) => AMN l tam gic u => SAMN =
=> S = S(O) - SAMN = R 2 -

3R 2 3
.
4

3R 2 3
R 2 (4 3 3
=
4
4

Bi 33 Cho tam gic ABC ni tip (O; R),

ct BC ti I, ct ng trn ti M.
1. Chng minh OM BC.
2. Chng minh MC2 = MI.MA.
3. K ng knh MN, cc tia phn gic
ca gc B v C ct ng thng AN
ti P v Q. Chng minh bn im P,
C , B, Q cng thuc mt ng trn .
Li gii:
1. AM l phn gic ca BAC =>
BAM = CAM
26

tia phn gic ca gc BAC

CM
=> M l trung
=> BM
im ca cung BC => OM
BC
2. Xt MCI v MAC c
MCI =MAC (hai gc ni
tip chn hai cung bng
nhau); M l gc chung

=> MCI MAC =>

MC MI

=> MC2 =
MA MC

MI.MA.

3. (HD) MAN = 900 (ni tip chn na ng trn ) => P1 = 900 K1

m K1 l gc ngoi ca tam gic AKB nn K1 = A1 + B1 =

A B

2
2

A B

).(1)
2
2
C
1
CQ l tia phn gic ca gc ACB => C1 =
= (1800 - A - B) =
2
2
A B

900 (
). (2).
2
2

(t/c phn gic ca mt gc ) => P1 = 900 (

T (1) v (2) => P1 = C1 hay QPB = QCB m P v C nm cng v

mt na mt phng b BQ nn cng nm trn cung cha gc 90 0 (
A B

) dng trn BQ.

2
2

Vy bn im P, C, B, Q cng thuc mt ng trn .

Bi 34 Cho tam gic ABC cn ( AB = AC), BC = 6 Cm, chiu cao AH =
4 Cm, ni tip ng trn (O) ng knh AA.
1. Tnh bn knh ca ng trn (O).
3cm;
AH = 4cm
2
2. K ng knh CC, t gic CACA l hnh
=> CH = AH.AH
g? Ti sao?
=> AH =
3. K AK CC t gic AKHC l hnh g? Ti
=> AA
sao?
4. Tnh din tch phn hnh trn (O) nm
ngoi tam gic ABC.
Li gii:
1. (HD) V ABC cn ti A nn ng knh AA ca
ng trn ngoi tip v ng cao AH xut pht
t nh A trng nhau, tc l AAi qua H. =>
ACA vung ti C c ng cao CH =

BC 6
=
2 2

=> AA = AH + HA = 4 + 2,5 = 6,5 9cm) => R = AA : 2 = 6,5 : 2 =

3,25 (cm) .
2. V AA v CC l hai ng knh nn ct nhau ti trung im O ca
mi ng => ACAC l hnh bnh hnh. Li c ACA = 900 (ni tip
chn na ng trn ) nn suy ra t gic ACAC l hnh ch nht.
27

3. Theo gi thit AH BC; AK CC => K v H cng nhn AC di mt gc

bng 900 nn cng nm trn ng trn ng knh AC hay t gic ACHK
ni tip (1) => C2 = H1 (ni tip cung chn cung AK) ; AOC cn ti
O ( v OA=OC=R) => C2 = A2 => A2 = H1 => HK // AC ( v c hai
gc so le trong bng nhau) => t gic ACHK l hnh thang (2).T (1) v
(2) suy ra t gic ACHK l hnh thang cn.
Bi 35 Cho ng trn (O), ng knh AB c nh, im I nm gia A
v O sao cho AI = 2/3 AO. K dy MN vung gc vi AB ti I, gi C l im
tu thuc cung ln MN sao cho C khng trng vi M, N v B. Ni AC ct
MN ti E.
1.
Chng minh t gic IECB ni tip .
=> EIB + ECB = 1800
2.
Chng minh tam gic AME ng dng vi m y l hai gc i
tam gic ACM.
ca t gic IECB nn t
2
3.
Chng minh AM = AE.AC.
gic IECB l t gic ni
2
4.
Chng minh AE. AC - AI.IB = AI .
tip .
5. Hy xc nh v tr ca C sao cho khong cch
t N n tm ng trn ngoi tip tam gic
CME l nh nht.
Li gii:
1. Theo gi thit MN AB ti I => EIB = 900; ACB
ni tip chn na ng trn nn ACB = 900 hay
ECB = 900
2. Theo gi thit MN AB => A l trung im ca cung MN => AMN =
ACM ( hai gc ni tip chn hai cung bng nhau) hay AME = ACM.
Li thy CAM l gc chung ca hai tam gic AME v AMC do tam
gic AME ng dng vi tam gic ACM.
3. Theo trn AME ACM =>

AM AE

=> AM2 = AE.AC

AC AM

4. AMB = 900 (ni tip chn na ng trn ); MN AB ti I => AMB

vung ti M c MI l ng cao => MI2 = AI.BI ( h thc gia cnh v
ng cao trong tam gic vung) .
p dng nh l Pitago trong tam gic AIM vung ti I ta c AI 2 = AM2
MI2 => AI2 = AE.AC - AI.BI .
5. Theo trn AMN = ACM => AM l tip tuyn ca ng trn ngoi
tip ECM; Ni MB ta c AMB = 900 , do tm O1 ca ng trn
ngoi tip ECM phi nm trn BM. Ta thy NO 1 nh nht khi NO1 l
khong cch t N n BM => NO1 BM.
Gi O1 l chn ng vung gc k t N n BM ta c O1 l tm ng trn ngoi tip ECM c bn knh l O1M. Do khong
cch t N n tm ng trn ngoi tip tam gic CME l nh nht
th C phi l giao im ca ng trn tm O1 bn knh O1M vi ng trn (O) trong O1 l hnh chiu vung gc ca N trn BM.
28

Bi 36 Cho tam gic nhn ABC , K cc ng cao AD, BE, CF. Gi H

l trc tm ca tam gic. Gi M, N, P, Q ln lt l cc hnh chiu
vung gc ca D ln AB, BE, CF, AC. Chng minh :
1.
Cc t gic DMFP, DNEQ l hnh ch
T (1) v (2) => HNP
nht.
HCB
2.
Cc t gic BMND; DNHP; DPQC ni tip .
3. Hai tam gic HNP v HCB ng dng.
4. Bn im M, N, P, Q thng hng.
Li gii: 1. & 2. (HS t lm)
3. Theo chng minh trn DNHP ni tip =>
N2 = D4 (ni tip cng chn cung HP);
HDC c HDC = 900 (do AH l ng cao)
HDP c HPD = 900 (do DP HC) => C1=
D4 (cng ph vi DHC)=>C1=N2 (1) chng
minh tng t ta c B1=P1 (2)
4. Theo chng minh trn DNMB ni tip => N1 = D1 (ni tip cng
chn cung BM).(3)
DM // CF ( cng vung gc vi AB) => C1= D1 ( hai gc ng v).(4)
Theo chng minh trn C1 = N2 (5)
T (3), (4), (5) => N1 = N2 m B, N, H thng hng => M, N, P thng
hng. (6)
Chng minh tng t ta cung c N, P, Q thng hng . (7)
T (6), (7) => Bn im M, N, P, Q thng hng
Bi 37
Cho hai ng trn (O) v (O) tip xc ngoi ti A. K tip
tuyn chung ngoi BC, B (O),
C (O) . Tip tuyn chung trong
ti A ct tip tuyn chung ngoi BC I.
1
1. Chng minh cc t gic OBIA, AICO ni
ABC c AI =
BC
2
tip .
=>ABC vung ti A hay
2. Chng minh BAC = 900 .
BAC =900
3. Tnh s o gc OIO.
4. Tnh di BC bit OA = 9cm, OA =
4cm.
Li gii:
1. ( HS t lm)
2. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau
ta c IB = IA , IA = IC
3. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c IO l tia phn gic
BIA; I0l tia phn gic CIA . m hai gc BIA v CIA l hai gc k b
=> I0 I0=> 0I0= 900
4. Theo trn ta c 0I0 vung ti I c IA l ng cao (do AI l tip
tuyn chung nn AI OO)
=> IA2 = A0.A0 = 9. 4 = 36 => IA = 6 => BC = 2. IA = 2. 6 = 12(cm)
29

Bi 38 Cho hai ng trn (O) ; (O) tip xc ngoi ti A, BC l tip

tuyn chung ngoi, B(O), C (O). Tip tuyn chung trong ti A c
tip tuyn chung ngoi BC M. Gi E l giao im ca OM v AB, F l
giao im ca OM v AC. Chng minh :
1. Chng minh cc t gic OBMA, AMCO ni
2. Theo tnh cht hai
tip .
tip tuyn ct nhau ta
2. T gic AEMF l hnh ch nht.
c MA = MB
3. ME.MO = MF.MO.
4. OO l tip tuyn ca ng trn ng
knh BC.
5. BC l tip tuyn ca ng trn ng
knh OO.
Li gii:
1. ( HS t lm)
=>MAB cn ti M. Li c ME l tia phn gic => ME AB (1).
Chng minh tng t ta cng c MF AC (2).
Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta cng c MO v MO l tia
phn gic ca hai gc k b BMA v CMA => MO MO (3).
T (1), (2) v (3) suy ra t gic MEAF l hnh ch nht
3. Theo gi thit AM l tip tuyn chung ca hai ng trn => MA
OO=> MAO vung ti A c AE MO ( theo trn ME AB) MA2 =
ME. MO (4)
Tng t ta c tam gic vung MAO c AFMO MA2 = MF.MO (5)
T (4) v (5) ME.MO = MF. MO
4. ng trn ng knh BC c tm l M v theo trn MB = MC =
MA, ng trn ny i qua Av co MA l bn knh . Theo trn OO MA
ti A OO l tip tuyn ti A ca ng trn ng knh BC.
5. (HD) Gi I l trung im ca OO ta c IM l ng trung bnh ca
hnh thang BCOO
=> IMBC ti M (*) .Ta cung chng minh c OMO vung nn M thuc
ng trn ng knh OO => IM l bn knh ng trn ng knh
OO (**)
T (*) v (**) => BC l tip tuyn ca ng trn ng knh OO
Bi 39 Cho ng trn (O) ng knh BC, dy AD vung gc vi BC ti
H. Gi E, F theo th t l chn cc ng vung gc k t H n AB, AC.
Gi ( I ), (K) theo th t l cc ng trn ngoi tip tam gic HBE, HCF.
1. Hy xc nh v tr tng i ca cc ng trn (I) v (O); (K) v
(O); (I) v (K).
2. T gic AEHF l hnh g? V sao?.
Li gii:
3. Chng minh AE. AB = AF. AC.
1.(HD) OI = OB IB
4. Chng minh EF l tip tuyn chung ca hai
=> (I) tip xc (O)
ng trn (I) v (K).
OK = OC KC
5. Xc nh v tr ca H EF c di ln
=> (K) tip xc (O)
nht.
30

IK = IH + KH => (I) tip xc (K)

2. Ta c : BEH = 900 ( ni tip chn na ng
trn )
=> AEH = 900 (v l hai gc k b). (1)
CFH = 900 ( ni tip chn na ng trn )
=> AFH = 900 (v l hai gc k b).(2)
BAC = 900 ( ni tip chn na ng trn hay EAF = 900 (3)
T (1), (2), (3) => t gic AFHE l hnh ch nht ( v c ba gc vung).
3. Theo gi thit ADBC ti H nn AHB vung ti H c HE AB ( BEH =
900 ) => AH2 = AE.AB (*)
Tam gic AHC vung ti H c HF AC (theo trn CFH = 900 ) => AH2 =
AF.AC (**)
T (*) v (**) => AE. AB = AF. AC ( = AH2)
4. Theo chng minh trn t gic AFHE l hnh ch nht, gi G l giao
im ca hai ng cho AH v EF ta c GF = GH (tnh cht ng
cho hnh ch nht) => GFH cn ti G => F1 = H1 .
KFH cn ti K (v c KF v KH cng l bn knh) => F2 = H2.
=> F1 + F2 = H1 + H2 m H1 + H2 = AHC = 900 => F1 + F2 =
KFE = 900 => KF EF .
Chng minh tng t ta cng c IE EF. Vy EF l tip tuyn chung ca
hai ng trn (I) v (K).
e) Theo chng minh trn t gic AFHE l hnh ch nht => EF = AH
OA (OA l bn knh ng trn (O) c di khng i) nn EF = OA
<=> AH = OA <=> H trng vi O.
Vy khi H trng vi O tc l dy AD vung gc vi BC ti O th EF c
di ln nht.
Bi 40 Cho na ng trn ng knh AB = 2R. T A v B k hai tip
tuyn Ax, By. Trn Ax ly im M ri k tip tuyn MP ct By ti N.
1.
Chng minh tam gic MON ng dng vi
tam gic APB.
2.
Chng minh AM. BN = R2.
3.

S MON

Tnh t s S
khi AM = 2 .
APB
4.
Tnh th tch ca hnh do na hnh
trn APB quay quanh cnh AB sinh ra.
Li gii:
1. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c:
OM l tia phn gic ca gc AOP ; ON l tia phn
gic ca gc BOP, m
AOP v BOP l hai gc k b => MON = 900. hay tam gic MON vung
ti O.
APB = 900((ni tip chn na ng
31trn) hay tam gic APB vung ti P.

Theo tnh cht tip tuyn ta c NB OB => OBN = 900; NP OP =>

OPN = 900
=>OBN+OPN =1800 m OBN v OPN l hai gc i => t gic OBNP
ni tip =>OBP = PNO
Xt hai tam gic vung APB v MON c APB = MON = 900; OBP =
PNO => APB MON
2.
Theo trn MON vung ti O c OP MN ( OP l tip tuyn ).
p dng h thc gia cnh v ng cao trong tam gic vung ta c OP2 =
PM. PM
M OP = R; AM = PM; BN = NP (tnh cht hai tip tuyn ct nhau ) =>
AM. BN = R2
3. Theo trn OP2 = PM. PM hay PM. PM = R2 m PM = AM =
=> PN = R2:

R
2

R
2

=> PM =

R
2

= 2R

=> MN = MP + NP =

R
2

+ 2R =

5R
MN
Theo trn APB MON =>
=
2
AB

5R
5
: 2R = = k (k l t s ng dng).V t s din tich gia hai tam
2
4

gic ng dng bng bnh phng t s ng dng nn ta c:

S MON
S APB

= k =>
2

S MON
S APB

5
25
=
16
4

Bi 41 Cho tam gic u ABC , O l trung in ca BC. Trn cc

cnh AB, AC ln lt ly cc im D, E sao cho DOE = 600 .
1)Chng minh tch BD. CE khng i.
T (2) v (4) =>
2)Chng minh hai tam gic BOD; OED ng
BOD CEO =>
dng. T suy ra tia DO l tia phn gic
BD BO

=> BD.CE
ca gc BDE
CO CE
3)V ng trn tm O tip xc vi AB.
= BO.CO m OB =
Chng minh rng ng trn ny lun tip
OC = R khng i
xc vi DE.
=> BD.CE = R2
Li gii:
khng i.
1. Tam gic ABC u => ABC = ACB =
600 (1);
DOE = 600 (gt) =>DOB + EOC = 1200
(2).
DBO c DOB = 600 => BDO + BOD =
1200 (3) .
T (2) v (3) => BDO = COE (4)

32

2. Theo trn BOD CEO =>

BD OD

m CO = BO =>
CO OE

BD OD
BD BO

(5)
BO OE
OD OE

Li c DBO = DOE = 600 (6).

T (5) v (6) => DBO DOE => BDO = ODE => DO l tia phn
gic BDE.
3. Theo trn DO l tia phn gic BDE => O cch u DB v DE
=> O l tm ng trn tip xc vi DB v DE. Vy ng trn tm
O tip xc vi AB lun tip xc vi DE
Bi 42 Cho tam gic ABC cn ti A. c cnh y nh hn cnh bn,
ni tip ng trn (O). Tip tuyn ti B v C ln lt ct AC, AB D
v E. Chng minh :
1.
BD2 = AD.CD.
cung) => EBD =
2.
T gic BCDE ni tip .
DCE => B v C
3.
BC song song vi DE.
nhn DE di cng
Li gii:
1. Xt hai tam gic BCD v ABD ta c CBD
= BAD ( V l gc ni tip v gc gia tip
tuyn vi mt dy cng chn mt cung), li c
D chung => BCD ABD =>

BD CD

=>
AD BD

BD2 = AD.CD.
2. Theo gi thit tam gic ABC cn ti A =>
ABC = ACB
=> EBC = DCB m CBD = BCD (gc
gia tip tuyn vi mt dy cng chn mt
mt gc do B v C cng nm trn cung trn dng trn DE => T
gic BCDE ni tip
3. T gic BCDE ni tip => BCE = BDE ( ni tip cng chn cung
BE) m BCE = CBD (theo trn ) => CBD = BDE m y l
hai gc so le trong nn suy ra BC // DE.
Bi 43 Cho ng trn (O) ng knh AB, im M thuc ng trn . V
im N i xng vi A qua M,
BN ct (O) ti C. Gi E l giao im ca AC v BM.
1.
Chng minh t gic MNCE ni tip .
2. (HD) D thy E
l trc tm ca
2.
Chng minh NE AB.
3.
Gi F l im i xng vi E qua M. Chng minhtam gic NAB =>
NE AB.
FA l tip tuyn ca (O).
4.
Chng minh FN l tip tuyn ca ng trn (B; 3.Theo gi thit A
BA).
v N i xng
Li gii: 1. (HS t lm)
nhau qua M nn M
l trung im ca
33

AN; F v E xng nhau qua M nn M l trung im ca EF

=> AENF l hnh bnh hnh => FA // NE m NE AB
=> FA AB ti A => FA l tip tuyn ca (O) ti A.
4. Theo trn t gic AENF l hnh bnh hnh => FN //
AE hay FN // AC m AC BN => FN BN ti N

N
F

_
/ M
_

/
E

BAN c BM l ng cao ng thi l ng trung tuyn ( do M l

trung im ca AN) nn BAN cn ti B => BA = BN => BN l bn
knh ca ng trn (B; BA) => FN l tip tuyn ti N ca (B; BA).
Bi 44 AB v AC l hai tip tuyn ca ng trn tm O bn knh R ( B,
C l tip im ). V CH vung gc AB ti H, ct (O) ti E v ct OA ti D.
B
1.
Chng minh CO = CD.
H
2.
Chng minh t gic OBCD l hnh thoi.
I
E
3.
Gi M l trung im ca CE, Bm ct OH
O
D
A
ti I. Chng minh I l trung im ca OH.
M
4.
Tip tuyn ti E vi (O) ct AC ti K.
K
Chng minh ba im O, M, K thng hng.
C
Li gii:
1. Theo gi thit AB v AC l hai tip tuyn ca
ng trn tm O => OA l tia phn gic ca
BOC => BOA = COA (1)
OB AB ( AB l tip tuyn ); CH AB (gt) => OB // CH => BOA = CDO
(2)
T (1) v (2) => COD cn ti C => CO = CD.(3)
2. theo trn ta c CO = CD m CO = BO (= R) => CD = BO (4) li c OB //
CH hay OB // CD (5)
T (4) v (5) => BOCD l hnh bnh hnh (6) . T (6) v (3) => BOCD l
hnh thoi.
3. M l trung im ca CE => OM CE ( quan h ng knh v dy
cung) => OMH = 900. theo trn ta cng c OBH =900; BHM =900 =>
t gic OBHM l hnh ch nht => I l trung im ca OH.
4. M l trung im ca CE; KE v KC l hai tip tuyn => O, M, K thng
hng.
Bi 45 Cho tam gic cn ABC ( AB = AC) ni tip ng trn (O). Gi D
l trung im ca AC; tip tuyn ca ng trn (O) ti A ct tia BD ti E.
Tia CE ct (O) ti F.
1.
Chng minh BC // AE.
2).Xt hai tam gic
2.
Chng minh ABCE l hnh bnh hnh.
ADE v CDB ta c
3.
Gi I l trung im ca CF v G l giao im EAD = BCD (v
ca BC v OI.
so le trong)
So snh BAC v BGO.
Li gii: 1. (HS t lm)
34

AD = CD (gt); ADE = CDB (i nh) => ADE =

CDB => AE = CB (1)

Theo trn AE // CB (2) .T (1) v (2) => AECB l hnh bnh hnh.
. 3) I l trung im ca CF => OI CF (quan h ng knh v dy
cung). Theo trn AECB l hnh bnh hnh => AB // EC => OI AB ti
K, => BKG vung ti K. Ta cung c BHA vung ti H
=> BGK = BAH ( cung ph vi ABH) m BAH =

1
BAC (do ABC
2

cn nn AH l phn gic) => BAC = 2BGO.

Bi 46: Cho ng trn (O) v mt im P ngoi ng trn. K hai tip tuyn PA, PB
(A; B l tip im). T A v tia song song vi PB ct (O) ti C (C A). on PC ct ng
trn ti im th hai D. Tia AD ct PB ti E.
a. Chng minh EAB ~ EBD.
B
b. Chng minh AE l trung tuyn ca PAB.

E
HD: a) EAB ~ EBD (g.g) v: BEA
chung

= EBD
(gc ni tip v gc to bi tia tip tuyn)
EAB
O
P
EB ED
2
D
EB = EA.ED (1)

C
EA EB

* EPD = PCA (s.l.t) ; EAP

= PCA
(gc ni tip v gc to bi tia tip tuyn)
A

EPD = EAP ; PEA chung EPD ~ EAP (g.g)

EP ED
EP2 = EA.ED (2)T 1 & 2 EB2 = EP2 EB = EP AE l trung

EA EP

tuyn PAB.
Bi 47: Cho ABC vung A. Ly trn cnh AC mt im D. Dng CE vung gc BD.
a. Chng minh ABD ~ ECD.
b. Chng minh t gic ABCE l t gic ni tip.
c. Chng minh FD vung gc BC, trong F l giao im ca BA v CE.

d. Cho ABC
= 600; BC = 2a; AD = a. Tnh AC; ng cao AH ca ABC v bn knh
C
ng trn ngoi tip t gic ADEF.
HD: a) ABD ~ ECD (g.g)
E
b) t gic ABCE l t gic ni tip (Qu tch cung cha gc 900)
K
c) Chng minh D l trc tm CBF.
D
2a
3
0

H
d) AC = BC.sin ABC = 2a.sin60 = 2a .
=a 3
a
2

600
1
0

AB = BC.cos ABC = 2a.cos60 = 2a. = a

A
B
2
F
3

AH = AB.sin ABC
= a.sin600 = a
; FKB vung ti K , c ABC
= 600 BFK
=
2

AD = FD.sin BFK
AD = FD.sin300
a = FD.0,5 FD = a :

300
0,5 = 2a.

35


Bi 48: Cho ABC vung ( ABC
= 900; BC > BA) ni tip trong ng trn ng knh
AC. K dy cung BD vung gc AC. H l giao im AC v BD. Trn HC ly im E sao
C).
cho E i xng vi A qua H. ng trn ng knh EC ct BC ti I (IB

a. Chng minh

CI CE

CB CA

b. Chng minh D; E; I thng hng.

c. Chng minh HI l mt tip tuyn ca ng trn ng knh EC.
H
HD; a) AB // EI (cng BC)
A
CI CE

(/l Ta-lt)
CB

O E

CA

b) chng minh ABED l hnh thoi DE // AB m EI //AB

D, E, I cng nm trn ng thng i qua E // AB
D
D, E, I thng hng.

c) EIO'
= IEO'
( v EOI cn ; OI = OE = R(O))

= HED
(/) ; BID vung ; IH l trung tuyn HID cn HIE
= HDI
IEO'

M HDI
+ HED
= 900 pcm.
Bi 49: Cho ng trn (O; R) v mt ng thng (d) c nh khng ct (O; R). H OH
(d) (H d). M l mt im thay i trn (d) (M H). T M k 2 tip tuyn MP v MQ (P, Q
l tip im) vi (O; R). Dy cung PQ ct OH I; ct OM K.
a. Chng minh 5 im O, Q, H, M, P cng nm trn 1 ng trn.
P
b. Chng minh IH.IO = IQ.IP

c. Gi s PMQ
= 600. Tnh t s din tch 2 tam gic: MPQv OPQ.
HD: a) 5 im O, Q, H, M, P cng nm trn 1 ng trn
K O
0
M
(Da vo qu tch cung cha gc 90 )
I
IO IQ
b) OIP ~ QIH (g.g) IH.IO = IQ.IP
IP IH
Q
PQ
PQ 3
0

3
c) v MKQ c : MK = KQ.tg MQK = KQ.tg60 =
.
H
2
2
v OKQ c:

OK = KQ.tg OQK
= KQ.tg300 = KQ.
SMPQ
SOPQ

3 PQ 3 PQ 3

3
2 3
6

PQ 3 PQ 3
:
=3
2
6

Bi 50: Cho na ng trn (O), ng knh AB=2R. Trn tia i ca tia AB ly im E

(E A). T E, A, B k cc tip tuyn vi na ng trn. Tip tuyn k t E ct hai tip
tuyn k t A v B theo th t ti C v D.
a. Gi M l tip im ca tip tuyn k t E ti na ng trn. Chng minh t gic
ACMO ni tip c trong mt ng trn.
b. Chng minh EAC ~ EBD, t suy ra

DM CM

.
DE CE

c. Gi N l giao im ca AD v BC. Chng minh MN // BD.

d. Chng minh: EA2 = EC.EM EA.AO.

e. t AOC
= . Tnh theo R v cc on AC v BD.
C
Chng t rng tch AC.BD ch ph thuc gi tr ca R,
khng ph thuc vo .
36

D
1

M
N
1

2 3

0
HD:a) ACMO ni tip (Da vo qu tch cung cha gc 90
E )
b) AC // BD (cng EB) EAC ~ EBD

CE AC
CE CM

(1)m AC = CM ; BD = MD (T/c hai tip tuyn ct nhau)

(2)
DE BD
DE DM
DM CM

DE CE
NC AC
NC CM
MN // BD

c) AC // BD (cmt) NAC ~ NBD

(3) .T 1; 2; 3
NB BD
NB DM
d) O1 = O 2 ; O3 = O 4 m O1 + O 2 + O3 + O 4 = 1800 O 2 + O3 = 900 ; O 4 + D1 = 900 ()
OB
R
D1 = O 2 = O1 = . Vy: DB =
=
; Li c: AC = OA.tg = R.tg AC.DB =
tg
tg
R
R.tg. tg
AC.DB = R2 (pcm)

Bi 51: Cho ABC c 3 gc nhn. Gi H l giao im ca 3 ng cao AA1; BB1; CC1.

a. Chng minh t gic HA 1BC1 ni tip c trong ng trn. Xc nh tm I ca
ng trn y.
b. Chng minh A1A l phn gic ca B1A1C1 .
c. Gi J l trung im ca AC. Chng minh IJ l trung trc ca AA1C1.
d. Trn on HC ly 1 im M sao cho

MH 1
.
MC 3

So snh din tch ca 2 tam gic: HAC v HJM.

HD: a) HA1BC1 ni tip (qu tch cung cha gc 900)
Tm I l trung im BH.
b) C/m: HA1C1 = HBC1 ; HA1B1 = HCB1 ;
HBC = HCB HA C = HA B pcm.
1
1
1 1
1 1
c) IA1 = IC1= R(I) ; JA = JA1= AC/2
B
J l trung trc ca A1C1.
d) S HJM =
SHAC

AC1

B1

C1

H
M
I

12
A1

K
C

1
1
HM.JK ; SHAC = HC.AC1
2
2
HC.AC1
MH 1
HC HM+MC
MC
AC1

1
1 3 4 ;
2 (JK//
: S HJM =
m
HM.JK
MC 3
HM
HM
HM
JK

SHAC : S HJM = 8

Bi 52: Cho im C c nh trn mt ng thng xy. Dng na ng thng Cz vung

gc vi xy v ly trn 2 im c nh A, B (A gia C v B). M l mt im di ng
trn xy. ng vung gc vi AM ti A v vi BM ti B ct nhau ti P.
a. Chng minh t gic MABP ni tip c v tm O ca ng trn ny nm trn
mt ng thng c nh i qua im gia L ca AB.
b. K PI Cz. Chng minh I l mt im c nh.
c. BM v AP ct nhau H; BP v AM ct nhau K. Chng minh rng KH PM.
d. Cho N l trung im ca KH. Chng minh cc im N; L; O thng hng.
z
HD: a) MABP ni tip /trn /k MP.(qu tch cung cha gc 900)
P
OA = OB = R(O) O thuc ng trung trc AB i qua L I
37

l trung im AB
B
b) IP // CM ( Cz) MPIC l hnh thang. IL = LC khng i H
v A,B,C c nh. I c nh.
N
c) PA KM ; PK MB H l trc tm PKM
L
KH PM
K
d) AHBK ni tip /trn /k KH (qu tch cung cha gc)
A
N l tm /trn ngoi tip NE = NA = R(N)
N thuc ng trung trc AB
x
O,L,N thng hng.
C

Bi 53: Cho na ng trn (O) ng knh AB v K l im chnh gia ca cung AB.

Trn cung AB ly mt im M (khc K; B). Trn tia AM ly im N sao cho AN = BM.
K dy BP song song vi KM. Gi Q l giao im ca cc ng thng AP, BM.
a. So snh hai tam gic: AKN v BKM.
b. Chng minh: KMN vung cn.
c. T gic ANKP l hnh g? V sao?

HD: a) AKN = BKM(c.g.c)

b) HS t c/m. KMN vung cn.
c) KMN vung KN KM m KM // BP KN BP P

= 900 (gc ni tip) AP BP

APB
KN // AP ( BP)

KM // BP KMN
PAT
450

// N
PKM

M PAM
PKU

450
A
2

PKN
450 ; KNM
450 PK // AN . Vy ANPK l hnh bnh hnh.

K
M
T
O

=
B

Bi 54: Cho ng trn tm O, bn knh R, c hai ng knh AB, CD vung gc vi nhau.

M l mt im tu thuc cung nh AC. Ni MB, ct CD N.
a. Chng minh: tia MD l phn gic ca gc AMB.
b. Chng minh:BOM ~ BNA. Chng minh: BM.BN khng i.
c. Chng minh: t gic ONMA ni tip. Gi I l tm ng trn ngoi tip t gic
C
ONMA, I di ng nh th no?
0

HD: a) AMD
DMB
45 (chn cung /trn)

MD l tia phn gic AMB

M F
b) OMB cn v OM = OB = R(O)
N
I
NAB cn c NO va l /cao va l ng trung tuyn.
B
A
OMB ~ NAB
E
O
2
BM BO

BM.BN = BO.BA = 2R khng i.

BA

BN

c) ONMA ni tip /trn /k AN. Gi I l tm /trn ngoi tip

I cch u A v O c nh I thuc ng trung trc OA
Gi E v F l trung im ca AO; AC
V M chy trn cung nh AC nn tp hp I38
l on EF

Bi 55: Cho ABC cn (AB = AC) ni tip mt ng trn (O). Gi D l trung im ca

AC; tia BD ct tip tuyn ti A vi ng trn (O) ti im E; EC ct (O) ti F.
a. Chng minh: BC song song vi tip tuyn ca ng trn (O) ti A.
b. T gic ABCE l hnh g? Ti sao?

c. Gi I l trung im ca CF v G l giao im ca cc tia BC; OI. So snh BGO

vi BAC
.
A
E

d. Cho bit DF // BC. Tnh cos ABC

.
HD:a) Gi H l trung im BC AH BC ( ABC cn ti A)
lp lun ch ra AH AE BC // AE. (1)
D
M
N
b) ADE = CDB (g.c.g) AE = BC (2)
F
T 1 v 2 ABCE l hnh bnh hnh.
O
_
I
c) Theo c.m.t AB // CF GO AB.
_
1

BGO
= 900 ABC
= BAH
= BAC
2
H
C
G
d) Tia FD ct AB taijM, ct (O) ti N.; DF // BC v AH B
l trc
i xng cuarBC v /trn (O) nn F, D th t i xng vi N, M qua AH.
1
1
BC = ND = BH ; NDA ~ CDF (g.g) DF.DN = DA.DC
2
2
1
BH
2

2BH2 = AC2 BH = 2 AC cos ABC

=
=
.
4
AB
4
4
FD = MN = MD =

Bi 56: Cho 2 ng trn (O) v (O) ct nhau ti hai im A v B. Cc ng thng AO;

AO ct ng trn (O) ln lt ti cc im C; D v ct (O) ln lt ti E;
E F.
a. Chng minh: C; B; F thng hng.
D
b. Chng minh: T gic CDEF ni tip c.
A
c. Chng minh: A l tm ng trn ni tip BDE.
d. Tm iu kin DE l tip tuyn chung ca (O) v (O).
O

HD: a) CBA
= 900 = FBA
(gc ni tip chn na /trn) O

CBA
+ FBA
= 1800 C, B, F thng hng.

F
CDEF ni tip (qu tch )
b) CDF
= 900 = CEF
C
B

c) CDEF ni tip ADE

= ECB
(cng chn cung EF)

Xt (O) c: ADB
= ECB
(cng chn cung AB)

= ADB
. Tng t EA l tia phn gic DEB
ADE
DA l tia phn gic BDE
Vy A l tm ng trn ni tip BDE..

d) ODEO ni tip. Thc vy : DOA

= 2 DCA
; EO'A
= 2 EFA
m DCA
= EFA
(gc ni

tip chn cung DE) DOA

= EO'A
; mt khc: DAO
= EAO'
(/) ODO'
= O'EO
ODEO ni tip.
Nu DE tip xc vi (O) v (O) th ODEO l hnh ch nht AO = AO = AB.
o li : AO = AO = AB cng kt lun c DE l tip tuyn chung ca (O) v (O)
Kt lun : iu kin DE l tip tuyn chung ca (O) v (O) l : AO = AO = AB.
Bi 57: Cho ng trn (O; R) c 2 ng knh c nh AB CD.
a) Chng minh: ACBD l hnh vung.
b). Ly im E di chuyn trn cung nh BC (E B; E C). Trn tia i ca tia EA ly

on EM = EB. Chng t: ED l tia phn gic ca AEB

v ED // MB.
39

c). Suy ra CE l ng trung trc ca BM v M di chuyn trn ng trn m ta phi

xc nh tm v bn knh theo R.
C
HD: a) AB CD. ; OA = OB = OC = OD = R(O)
M
ACBD l hnh vung.
E //
1
1

b) AED
= AOD
= 450 ; DEB
= DOB
= 450
=
2
2

AED
ED l tia phn gic ca AEB
= DEB
. A
B
O
0
0
AED = 45 ; EMB

= 45 ( EMB vung cn ti E)

AED = EMB (2 gc ng v) ED // MB.

c) EMB vung cn ti E v CE DE ; ED // BM
D
CE BM CE l ng trung trc BM.
d) V CE l ng trung trc BM nn CM = CB = R 2
Vy M chy trn ng trn (C ; R = R 2 )

Bi 58: Cho ABC u, ng cao AH. Qua A v mt ng thng v pha ngoi ca tam
gic, to vi cnh AC mt gc 400. ng thng ny ct cnh BC ko di D. ng trn
tm O ng knh CD ct AD E. ng thng vung gc vi CD ti O ct AD M.
a. Chng minh: AHCE ni tip c. Xc nh tm I ca ng trn .
b. Chng minh: CA = CM.
c. ng thng HE ct ng trn tm O K, ng thng HI ct ng trn tm I
N v ct ng thng DK P. Chng minh: T gic NPKE ni tip.
Bi 59: BC l mt dy cung ca ng trn (O; R) (BC 2R). im A di ng trn cung ln
BC sao cho O lun nm trong ABC. Cc ng cao AD; BE; CF ng quy ti H.
a. Chng minh:AEF ~ ABC.
b. Gi A l trung im BC. Chng minh: AH = 2.AO.
c. Gi A1 l trung im EF. Chng minh: R.AA1 = AA.OA.
d. Chng minh: R.(EF + FD + DE) = 2.SABC.
Suy ra v tr im A tng (EF + FD + DE) t GTLN.
Bi 60: Cho ng trn tm (O; R) c AB l ng knh c nh cn CD l ng knh thay
i. Gi () l tip tuyn vi ng trn ti B v AD, AC ln lt ct () ti Q v P.
a. Chng minh: T gic CPQD ni tip c.
b. Chng minh: Trung tuyn AI ca AQP vung gc vi DC.
c. Tm tp hp cc tm E ca ng trn ngoi tip CPD.
< 900), mt cung trn BC nm bn trong ABC tip
Bi 61: Cho ABC cn (AB = AC; A
xc vi AB, AC ti B v C. Trn cung BC ly im M ri h cc ng vung gc MI, MH,
MK xung cc cnh tng ng BC, CA, AB. Gi Q l giao im ca MB, IK.
a. Chng minh: Cc t gic BIMK, CIMH ni tip c.

b. Chng minh: tia i ca tia MI l phn gic HMK

.

c. Chng minh: T gic MPIQ ni tip c

PQ // BC.

Bi 62: Cho na ng trn (O), ng knh AB, C l trung im ca cung AB; N l trung

im ca BC. ng thng AN ct na ng
40 trn (O) ti M. H CI CAM (I AM).

a. Chng minh: T gic CIOA ni tip c trong 1 ng trn.

b. Chng minh: T gic BMCI l hnh bnh hnh.

c. Chng minh: MOI

.
CAI
d. Chng minh: MA = 3.MB.

HD: a) COA
900 () ; CIA
900 ()
T gic CIOA ni tip (qu tch cung cha gc 900)
A
b) MB // CI ( BM). (1)

CIN = BMN (g.c.g) N1 N 2 (/) ; NC = NB ; NCI

(slt)
NBM
CI = BM (2). T 1 v 2 BMCI l hnh bnh hnh.

1
0

c) CIM vung cn ( CIA

900 ; CMI COA 45 ) MI = CI ; IOM = IOC v OI
2

chung ;

MOI
IC = IM (c.m.t) ; OC = OM = R(O) MOI
m: IOC
IOC
CAI
CAI
R 2 AC

(vi R = AO)
2
2
R2
5 R 10
NC2 R 10
MI
AC2 +CN 2 2R 2 +
R

MN =
; NI =
2
2
2
NA
10
2

d) ACN vung c : AC = R 2 ; NC =
T : AN =
MB =
3R 10
5

NC 2 MN 2

R2 R2
2R R 10
AM = AN + MN = R 10 + R 10 =

2 10
5
2
10
10

AM = 3 BM.

= 600 ni tip trong ng trn (O), ng cao AH ct ng

Bi 63: Cho ABC c A
trn D, ng cao BK ct AH E.

a. Chng minh: BKH

.
BCD

b. Tnh BEC
.
c. Bit cnh BC c nh, im A chuyn ng trn cung ln BC. Hi tm I ca ngtrn ni
tip ABC chuyn ng trn ng no? Nu cch dng ng (ch nu cch dng) v cch
xc nh r n (gii hn ng ).
d. Chng minh: IOE cn I.
A

HD: a) ABHK ni tip BKH

;
BAH

( cng chn cung BD) BCD

BCD
BAH
BKH
K
b) CE ct AB F. ;

AFEK ni tip FEK

= 1200
1800 A 180 0 600 1200 BEC
F E I
B C
1200

1800
1800
1200
c) BIC
2

Vy I chuyn ng trn cung cha gc 1200 dng trn on BC, cung

B
H
ny nm trong ng trn tm (O).

IO
DS

D S
d) Trong /trn (O) c DAS
= s
; trong /trn (S) c ISO
= s
2
2

IO
= IE

= IE
IO
pcm.
v DAS
= ISO
(so le trong) nn: DS =
m DS
2

41

Bi 64: Cho hnh vung ABCD, pha trong hnh vung dng cung mt phn t ng trn tm
B, bn knh AB v na ng trn ng knh AB. Ly 1 im P bt k trn cung AC, v PK
AD v PH AB. Ni PA, ct na ng trn ng knh AB ti
D I v PB ct na ngCtrn
ny ti M. Chng minh rng:
a. I l trung im ca AP.
b. Cc ng PH, BI v AM ng quy.
c. PM = PK = AH.
d. T gic APMH l hnh thang cn.
P
K

HD: a) ABP cn ti B. (AB = PB = R(B)) m AIB

900 (gc ni tip )
M
BI AP BI l ng cao cng l ng trung tuyn
I l trung im ca AP
I
b) HS t c/m.
c) ABP cn ti B AM = PH ; AP chung vAHP = v PMA
AH = PM ; AHPK l hnh ch nht AH = KP PM = PK = AH
d) PMAH nm trn /trn /k AP m PM = AH (c.m.t)
B
A H
= AH
PA // MH
PM
Vy APMH l hnh thang cn.
Bi 65: Cho ng trn tm O, ng knh AB = 2R. K tia tip tuyn Bx, M l im thay
i trn Bx;. AM ct (O) ti N. Gi I l trung im ca AN.
a. Chng minh: T gic BOIM ni tip c trong 1 ng trn.
b. Chng minh:IBN ~ OMB.
c. Tm v tr ca im M trn tia Bx din tch tam gic AIO c GTLN.
HO

A
B
HD: a) BOIM ni tip c v OIM
OBM
900

b) INB
(2 gc ni tip cng chn cung BM)
OBM
900 ; NIB
BOM
IBN ~ OMB.
I
c) SAIO =

1
AO.IH; SAIO ln nht IH ln nht v AO = R(O)
2

Khi M chy trn tia Bx th I chy trn na ng trn /k AO. Do SAIO ln nht

Khi IH l bn knh, khi AIH vung cn, tc HAI

450
Vy khi M cch B mt on BM = AB = 2R(O) th SAIO ln nht .

Bi 66: Cho ABC u, ni tip trong ng trn (O; R). Gi AI l mt ng knh c nh

A
v D l im di ng trn cung nh AC (D A v D C).

a. Tnh cnh ca ABC theo R v chng t AI l tia phn gic ca BAC

.
D
b. Trn tia DB ly on DE = DC. Chng t CDE u v DI CE.
c. Suy ra E di ng trn ng trn m ta phi xc nh tm v gii hn.
=
d. Tnh theo R din tch ADI lc D l im chnh gia cung nh AC.
=
E O
HD: a) ABC u, ni tip trong ng trn (O; R). HS t c/m :
AB = AC = BC = R 3
Trong /trn (O; R) c: AB = AC Tm O cch u 2 cnh AB v AC
C
B

AO hay AI l tia phn gic ca BAC

.

)
b) Ta c : DE = DC (gt) DEC cn ; BDC
= BAC
= 600 (cng chn BC
I
BDI
IB
= IC

CDE u. I l im gia BC
= IDC

DI l tia phn gic BDC

CDE u c DI l tia phn gic nn cng l ng cao DI
CE
42

c) CDE u c DI l ng cao cng l ng trung trc ca CE IE = IC m I v C

c nh IC khng i E di ng trn 1 /trn c nh tm I, bn knh = IC. Gii hn :
(cung nh )
I AC
nh ca /t (I; R = IC) cha
D C th E C ; D A th E B E i ng trn BC
trong ABC u.
Bi 67: Cho hnh vung ABCD cnh bng a. Trn AD v DC, ngi ta ly cc im E v F
sao cho :
a
3

AE = DF = .
a. So snh ABE v DAF. Tnh cc cnh v din tch ca chng.
b. Chng minh AF BE.
c. Tnh t s din tch AIE v BIA; din tch AIE v BIA v din tch cc t gic IEDF
v IBCF.
= 450. V cc ng cao BD v CE.
Bi 68: Cho ABC c cc gc u nhn; A
Gi H l giao im ca BD, CE.
a. Chng minh: T gic ADHE ni tip c trong 1 ng trn.; b. Chng minh: HD
= DC.

c. Tnh t s:

DE
BC

d. Gi O l tm ng trn ngoi tip ABC. Chng minh:

OA DE
Bi 69: Cho hnh bnh hnh ABCD c nh D nm trn ng trn ng knh AB. H
BN v DM cng vung gc vi ng cho AC. Chng minh:
a. T gic CBMD ni tip c trong ng trn.

b. Khi im D di ng trn ng trn th ( BMD

+ BCD
) khng i.
c. DB.DC = DN.AC
Bi 70: Cho ABC ni tip ng trn (O). Gi D l im chnh gia cung nh BC. Hai
tip tuyn ti C v D vi ng trn (O) ct nhau ti E. Gi P, Q ln lt l giao im ca
cc cp ng thng AB v CD; AD v CE. Chng minh:
a. BC // DE.
b. Cc t gic CODE, APQC ni tip c.
c. T gic BCQP l hnh g?
Bi 71: Cho 2 ng trn (O) v (O) ct nhau ti A v B; cc tip tuyn ti A ca cc
ng trn (O) v (O) ct ng trn (O) v (O) theo th t ti C v D. Gi P v Q ln
lt l trung im ca cc dy AC v AD. Chng minh:
a. ABD ~ CBA.

b. BQD
= APB
c. T gic APBQ ni tip.
Bi 72: Cho na ng trn (O), ng knh AB. T A v B k 2 tip tuyn Ax v By. Qua
im M thuc na ng trn ny, k tip tuyn th ba, ct cc tip tuyn Ax v By ln
lt E v F.
a. Chng minh: AEMO l t gic ni tip c.
b. AM ct OE ti P, BM ct OF ti Q. T 43
gic MPOQ l hnh g? Ti sao?

c. K MH AB (H AB). Gi K l giao im ca MH v EB. So snh MK vi KH.

1
3

d.Cho AB = 2R v gi r l bn knh ng trn ni tip EOF. Chng minh:

r 1

R 2

.
Bi 73: T im A ngoi ng trn (O) k 2 tip tuyn AB, AC v ct tuyn AKD sao
cho BD//AC. Ni BK ct AC I.
a. Nu cch v ct tuyn AKD sao cho BD//AC.
b. Chng minh: IC2 = IK.IB.

c. Cho BAC
= 600. Chng minh: Ct tuyn AKD i qua O.
Bi 74: Cho ABC cn A, gc A nhn. ng vung gc vi AB ti A ct ng
thng BC E. K EN AC. Gi M l trung im BC. Hai /thng AM v EN ct nhau
F.
a. Tm nhng t gic c th ni tip ng trn. Gii thch v sao? Xc nh tm cc
ng trn .
b. Chng minh: EB l tia phn gic ca AEF .
c. Chng minh: M l tm ng trn ngoi tip VAFN .
Bi 75: Cho na ng trn tm (O), ng knh BC. im A thuc na ng trn .
Dng hnh vung ABED thuc na mt phng b AB, khng cha nh C. Gi F l giao
im ca AE v na ng trn (O). K l giao im ca CF v ED.
a. Chng minh: Bn im E, B, F, K nm trn mt ng trn.
b. BKC l tam gic g? V sao?
c. Tm qu tch im E khi A di ng trn na ng trn (O).
1
2

Bi 76: Cho ABC vung ti C, c BC = AB. Trn cnh BC ly im E (E khc B v C).

T B k ng thng d vung gc vi AE, gi giao im ca d vi AE, AC ko di ln
lt l I, K.

a. Tnh ln gc CIK
.
b. Chng minh: KA.KC = KB.KI; AC2 = AI.AE AC.CK.
c. Gi H l giao im ca ng trn ng knh AK vi cnh AB.
Chng minh: H, E, K thng hng.
d. Tm qu tch im I khi E chy trn BC.
Bi 77: Cho ABC vung A. Na ng trn ng knh AB ct BC ti D. Trn cung AD
ly mt im E. Ni BE v ko di ct AC ti F.
a. Chng minh: CDEF ni tip c.

b. Ko di DE ct AC K. Tia phn gic ca CKD

ct EF v CD ti M v N. Tia phn

gic ca CBF ct DE v CF ti P v Q. T gic MPNQ l hnh g? Ti sao?

c. Gi r, r1, r2 theo th t l bn knh cc ng trn ni tip cc tam gic ABC, ADB,
ADC. Chng minh: r2 = r12 + r22.
Bi 78: Cho ng trn (O;R). Hai ng knh AB v CD vung gc vi nhau. E l im chnh
gia ca cung nh BC; AE ct CO F, DE ct AB M.
a. Tam gic CEF v EMB l cc tam gic 44
g?

b. Chng minh: T gic FCBM ni tip. Tm tm ng trn .

c. Chng minh: Cc ng thng OE, BF, CM ng quy.
Bi 79: Cho ng trn (O; R). Dy BC < 2R c nh v A thuc cung ln BC (A khc B, C v
khng trng im chnh gia ca cung). Gi H l hnh chiu ca A trn BC; E, F th t l
hnh chiu ca B, C trn ng knh AA.
a. Chng minh: HE AC.
b. Chng minh: HEF ~ ABC.
c. Khi A di chuyn, chng minh: Tm ng trn ngoi tip HEF c nh.
Bi 80: Cho ABC vung A. K ng cao AH. Gi I, K tng ng l tm cc ng
trn ni tip
ABH v ACH .
1) Chng minh ABC ~ HIK.
2) ng thng IK ct AB, AC ln lt ti M v N.
a) Chng minh t gic HCNK ni tip c trong mt ng trn.
b) Chng minh AM = AN.
c) Chng minh S

1
S , trong S, S ln lt l din tch ABC v AMN.
2

45