Cng Ty Samsung Trn trng gi n bn cun sch ny.

Phin bn ebook ny c thc hin theo bn quyn xut bn v pht hnh n bn

ting Vit ca cng ty First News - Tr Vit vi s ti tr c quyn ca cng ty
TNHH Samsung Electronics Vit Nam. Tc phm ny khng c chuyn dng
sang bt k hnh thc no hay s dng cho bt k mc ch thng mi no.

Original title:
THE 8TH HABIT: FROM EFFECTIVENESS TO GREATNESS
by Stephen R. Covey
Copyright 2004 by FranklinCovey Company
FranklinCovey and the FC logo and trademarks are trademarks
of FranklinCovey Co. and their use is by permission.
Vietnamese Edition 2009 by First News Tri Viet.
Published by arrangement with FranklinCovey Co., USA.
All rights reserved.

THE 8TH HABIT - THOI QUEN TH 8

Cng ty First News - Tr Vit gi ban quyn xut ban va phat

hanh n ban ting Vit trn toan th gii theo hp ng
chuyn giao ban quyn vi FranklinCovey Co., Hoa Ky.
Bt c s sao chep nao khng c s ng y cua First News
va FranklinCovey u la bt hp phap va vi pham Lut Xut
ban Vit Nam, Lut Ban quyn Quc t va Cng c Bao h
Ban quyn S hu Tr tu Berne.
CNG TY VN HOA
SAN
G TAO
TR VIT
- FIRST NEWS
11HNguyn Th Minh Khai, Qun 1, TP. H Ch Minh
Tel: (84-8) 38227979 - 38227980 - 3823 3859 - 3823 3860
Fax: (84-8) 3822 4560; Email: triviet@firstnews.com.vn
Website: www.firstnews.com.vn

Bin dch:
Vu Tin Phuc - Nha Vin

Vng Long - Ngoc Hn

First News
NHA XUT BAN TRE

LI GII THIU

u ban a tng oc7 Thoi Quen Thanh at The 7 Habits of Highly Effective People), ban se i t to
mo n ngac nhin than phuc sau khi oc xong Thoi
quen th 8 (The 8th Habit). Ban se kham pha ra ly do tai
sao Stephen R. Covey quyt nh vit thm mt quyn
sach na sau 7 Thoi quen, mt cun sach vn a qua
xut sc va c xp vao hang mega-bestseller cua th
gii. Theo Giao s Quan tr hoc Warren Bennis, Thoi
quen th 8 la mt bc nhay v ai trong t duy cua
thi ai chung ta.
Phai n 15 nm sau n ban u tin cua 7 Thoi
quen, Thoi quen th 8 mi ra i. y la mt quyn sach
mang n cho chung ta nhng khai nim mi v hiu
nng cua con ngi va t chc trong xa hi mi, c
Tin s Covey nghin cu mt cach t m va khoa hoc. 15
nm, mt quang thi gian u dai thai nghen va vit
ra nhng ly lun, kham pha va chia se tht s co gia tr
va hu ch i vi tt ca chung ta, c bit la nhng
ngi ng u cac t chc, cng ty hay tp oan a va
ang khng nh v th cua mnh trong nganh, trong

nc hay trn th gii.

Muc ch cua cun sach nay la cung cp cho ban mt
tm ban ch ng nhm giup ban thoat khoi nhng
ni au va s tht vong, tm n s man nguyn thc
s; ng thi, m rng y ngha va s ong gop cua ban khng ch trong cng vic, trong t chc ma ca trong cuc
sng cua ban. Noi ngn gon, cun sach nay se giup ban
tm c ting noi cua ban thn. Mt khi tm c ting
noi cua ban thn, ban se truyn cam hng cho nhng
ngi ma ban quan tm tht s giup ho tm c ting
noi cua ring ho va gia tng gp bi s thanh at va tm
anh hng cua ho. Theo Stephen Covey, mi ca nhn
va t chc at c hiu nng xut sc nht cha bao gi
con ngi cn n Thoi quen th 8 nh luc nay.
Tm ra ting noi cua ban thn va c vu ngi khac
tm ra ting noi cua ho co th xem la b quyt thanh
cng quan trong nht trong Th ky 21, trong Thi ai
Thng tin va Lao ng Tri thc. o cung la ni dung
chnh yu cua Thoi quen th 8.
Co th noi ngn gon v gia tr cung nh mi quan
h gia hai tac phm danh ting th gii nay cua Tin
s Stephen Covey nh sau: thanh at, ban cn ren
luyn va thc hanh thng xuyn 7 Thoi quen, nhng
at c s xut sc, ban khng th bo qua Thoi
quen th 8.
First News trn trong gii thiu n cac ban.
- FIRST NEWS

Chng 1
NI AU

o bao gi ban nghe nhng li than van sau:

Ti hoan toan b tc, khng tm thy mt li thoat nao

cho mnh.
Ti khng con chut sc lc nao na. Ti cam thy qua
mt moi va kit sc.
Moi ngi coi ti chng ra g. Sp ti khng nhn thy
nng lc tht s cua ti.
Khng ai cn n ti ca du la cng s hay nha. V/
chng ti ch ngh ti ti khi co hoa n ang ch thanh toan.
Ti cam thy nan long va chng con chut y ch nao na.
Ti lam vic thm ch con khng u n. Chc ti chng
th nao tin b c.
Cuc sng cua ti thiu thn moi th.

THE 8th HABIT

Ti chng lam c g ra hn.

Ti cam thy tht trng rng. Cuc sng i vi ti tr
nn v ngha, moi th lun khin ti hut hng.
Ti tht s tc gin va ri vao trang thai hoang s. Ti
khng th mt vic c.
Ti rt c n.
Ti hoan toan kit sc; moi th luc nao cung gp gap.
Ti b quan ly cht che tng chng khng th ni.
Ti phat m v nhng chuyn be phai va xu nnh.
Ti b thuc ep bng moi gia phai at c ch tiu doanh
s. Ti khng th chu ni ap lc cng vic nh th. Ti khng
u thi gian cung nh sc lc hoan thanh vic g ca.
Trong mt gia nh ma v/chng khng bit cam thng
cho nhau, con cai khng nghe li cha me th nha cung khng
con la mt ni chn bnh yn na.
Ti khng th thay i c iu g ca.
***
Nhng li than van nay co th xut phat t nhng
con ngi rt i bnh thng cho n nhng ngi co
a v cao trong xa hi. Ho la cac bc lam cha lam me,
nhng a con, cac nha quan ly, chuyn gia, cho ti cac
v lanh ao cp cao khp moi ni trn th gii. Ho
ang tng ngay i mt vi nhng thach thc cua cuc
sng. Nhng li le trn tuy c tht ra t nhng ni
8

THOI QUEN TH 8

nim ring nhng ban co th nhn thy trng hp cua

chnh mnh trong o. Carl Rogers tng noi: Nhng g
ring t nht chnh la nhng g chung nht.
Thc t co nhng ngi rt hng hai, tn tuy, nng
ng va tch cc trong cng vic, nhng s ngi nh th
khng nhiu. Mt cu hoi ti thng t ra cho c toa
cua mnh la: Bao nhiu ngi trong s cac ban ng y
vi nhn nh rng tai ni lam vic cua mnh, phn ln
cac nhn vin thng co nng lc, tri thc va tim nng
cao hn nhiu so vi yu cu cng vic?. ai a s c
toa u gi tay tan thanh. Va cung chnh nhng ngi
tan thanh o lai co chung mt cam nhn la ho ang chu
nhng ap lc rt nng n trong cng vic. Hay th ngh
xem ap lc o ln n mc nao khi ho ang phai i mt
vi nhng oi hoi ngay cang cao v vic tao ra nhiu san
phm hn vi gia re hn canh tranh trong mt th
gii y bin ng nh hin nay, nhng ho lai khng co
c hi th hin ht tai nng va tr tu cua ban thn.
S bt cp nay th hin ro nht cac t chc khi ho
thiu tp trung cung nh khng thc hin cac u tin cua
mnh. T chc Harris Interactive gn y a tin hanh
nhiu cuc khao sat v Ch s Thc hin xQ (Execution
Quotient) trn 23.000 ngi lam vic toan thi gian
trong cac nganh ngh va lnh vc dch vu then cht tai
My. Kt qua thu c kha bt ng:
Co 37% cho rng ho hiu ro ng c va cac muc tiu
ma cng ty cua ho ang hng ti.
9

THE 8th HABIT

Trung bnh mt trong nm ngi c hoi noi rng

ho thit tha vi muc tiu chung cua cng ty.
Trung bnh mt trong nm ngi c hoi noi rng
ho hiu ro mi lin h gia nhim vu cua ban thn
vi muc tiu cua cng ty.
Mt na trong s nhng ngi c hoi cho rng ho
hai long vi kt qua cng vic ma ho lam c hang
tun.
Co 15% s ngi c phong vn noi rng cng ty a
thc s tao iu kin thun li giup ho theo ui va
hoan thanh muc tiu.
Co 15% noi rng mi trng lam vic cua ho at
c s tin cy mc cao.
Co 17% noi rng cng ty cua ho khuyn khch giao
tip ci m, tn trong nhng y kin khac bit
nhm tm kim nhng y tng mi me va hiu
qua.
Co 10% noi rng cng ty cua ho buc moi ngi phai
hoan toan chu trach nhim v kt qua cng vic cua
ban thn ho.
Co 20% noi rng ho thc s tin tng vao cng ty cua
ho.
Co 13% s ngi khao sat cho rng ho co mi quan
h hp tac cht che va at c tin cy cao vi
ng nghip va cac b phn khac trong cng ty.
10

THOI QUEN TH 8

Gia s, nu mt i bong cung co mt ty l nh th,

th ch co bn trong s mi mt cu thu cua i trn
sn bit ro muc tiu chin u cua i mnh la g. Ch
co hai trong s mi mt cu thu quan tm n kt qua
thi u cua i. Ch co hai trong s mi mt cu thu
bit chnh xac vai tro cua mnh trong i va bit ro
nhim vu cua mnh la g. Va trong toan i bong, co hai
cu thu, xet v mt kha canh nao o, se canh tranh
trong ni b cua chnh mnh hn la tp trung anh bai
i thu.
Nhng s liu trn y trung khp vi nhng trai
nghim ma ti co c khi lam vic tai nhiu t chc
khac nhau trn th gii. Mc du th gii a co nhng
bc tin dai v ky thut, i mi san phm va toan
cu hoa nhng hu ht moi ngi u khng th
thanh cng trong chnh t chc ni ho ang lam vic.
Ho khng co nim say m vi cng vic va thng
khng tm c cam giac hai long. Ho tht vong, chan
nan va khng hiu ro muc tiu ma t chc cua ho ang
nhm ti hoc nhng u tin cao nht cua t chc o
la g. iu ti t hn la, ho ngh rng mnh chng th
thay i c g ca. Ban co th hnh dung c cai gia
phai tra cua mt t chc va ca nhn ln nh th nao
khi lc lng lao ng cua ho lun trong trang thai
mt moi, thiu t sc sng, long nhit tnh cho n
kin thc va nng lc? Cai gia o con ln hn gp
nhiu ln so vi cac khoan thu, lai vay va chi ph tin
lng gp lai!
11

THE 8th HABIT

TAI SAO CN CO THOI QUEN TH 8?

Th gii a bin i su sc k t khi cun sach 7
Habits of Highly Effective People c xut ban ln u tin
nm 1989. Gi y, nhng thach thc cung nh s phc
tap ma chung ta ang i mt trong cuc sng ring,
trong cac mi quan h gia nh hay ni cng s a khac
trc nhiu. Thc t, nm 1989 la nm anh du nhiu s
kin ni bt nm chung ta chng kin s sup cua bc
tng Berlin, nm khi u cua thi ai Cng ngh thng
tin, ct mc anh du s ra i cua mt ky nguyn mi.
Nhiu ngi hoi rng liu 7 Thoi quen o co con phu
hp vi hin tai hay khng. Cu tra li cua ti lun la:
Khi cang co nhiu s thay i, khi thach thc cang tr
nn gay gt bao nhiu th 7 Thoi quen cang chng to tnh
phu hp cua mnh by nhiu. Ban thy y, 7 Thoi quen
noi v cach lam th nao thanh at. o chnh la hin
thn cua mt m thc toan din cha ng nhng
nguyn tc v tnh cach va s thanh at mun thu cua
con ngi.
Ngay nay, tr thanh mt t chc hay mt ngi
thanh at khng con la mt la chon n thun ma la
mt muc tiu bt buc ma ban phai vn ti khi bc
vao cuc chi. Nhng tn tai, phat trin, i mi, vt
tri va dn u trong thc tai mi nay, chung ta cn at
c trn mc thanh cng. Yu cu cua ky nguyn mi
nay chnh la ai thanh cng (greatness). o la s thanh
cng my man, hoan thanh cng vic vi s tn tm va
12

THOI QUEN TH 8

ong gop thoa ang cua tng ca nhn. Nhng yu t nay

c th hin trn nhng phng din khac nhau va
thuc nhng pham tru khac nhau. V du, i vi thanh
cng, y ngha va thanh tch la hai pham tru khac nhau v
th loai, ch khng khac nhau v mc . co th khi
dy nhiu hn na tim nng va cam hng cua con ngi
iu ma chung ti goi la ting noi (voice) con ngi
THOI QUEN TH 8 - MT CACH NHN MI T
7 THOI QUEN THANH AT

TNG THUC
5

ng tm hip lc

THANH TCH
TP TH

Ren giu
a

ban
t

hn

Lng nghe va Thu hiu

T duy cung thng

C LP

n
ba g
ua hn
o c m
i
ra

g n ca tm
it n yn hac ho
ra tru i k cua

a
Tm n v ng noi

th iup n g
g ti

3
u tin cho iu
quan trong nht

THANH TCH
2
CA NHN Bt u t muc tiu

Lun chu ng

a c xac nh

PHU THUC

Hnh 1.1
13

THE 8th HABIT

cn phai co np ngh mi, ky nng mi, cng cu mi

va mt thoi quen mi.
Thoi quen th 8 khng phai la mt thoi quen b chung
ti bo qun khi vit 7 Thoi quen. Thoi quen th 8 noi v
vic nhn bit va khai thac sc manh kha canh th 3 cua
7 Thoi quen ap ng oi hoi cua thi ai lao ng tri
thc. Thoi quen th 8 chnh la vic Tm ra ting noi cua
ban thn va c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho.
Thoi quen th 8 a ra li giai ap cho nhng vn
ma mi chung ta co th ang vp phai do yu cu phat
trin cua thi ai. No tng phan vi nhng ni au va
tht vong ma ti a m ta trong quyn sach trc. o la
mt thc tai mun thu, la ting noi cua tinh thn nhn
vn cha y nim tin va tr tu, ban lnh va nhng
tim nng v tn phung s cho mt muc ch cao ca.
TAI NNG

NIM
AM M

TING NOI
y ngha c nht v
hnh anh ca nhn

LNG TM

Hnh 1.2
14

NHU CU

THOI QUEN TH 8

Ting noi nay se la s hu thun manh me giup cac t

chc tn tai, phat trin va tac ng su sc n tng lai
cua th gii nay.
Ting noi mang y ngha c nht v hnh anh ca nhn
Y ngha nay c bc l khi chung ta i mt vi nhng
thach thc ln nht cua ban thn va tao thm sc manh
giup chung ta dam ng u vi thach thc o.
Hnh 1.2 cho thy ting noi nm vung giao nhau
gia Tai nng (nng khiu va sc manh tri phu), Nim
am m (cai em lai cho ban s nhit tnh, hng hai va
ngun cam hng), Nhu cu (bao gm tt ca nhng th
ma th gii nay cn ban mang lai), va Lng tm (ting
noi nho nm su trong long ban cho ban bit u la le
phai va thuc giuc ban lam theo). Khi mt cng vic kch
thch tai nng ban thn va khin nim am m trong ban
bung chay mt cng vic ma nhu cu ln cua ca th gii
ang cn c ap ng va v lng tm ban thuc y ban
cn phai ong gop - th khi o ting noi (voice), ting goi
(calling), va chun mc ao c (souls code) se xut
hin trong ban.
Co mt khao khat bm sinh va su sc kho co th
din at bng li tn tai trong mi chung ta, o la khao
khat tm c ting noi cua ring mnh. S bung n mang
tnh cach mang cua Internet la mt trong nhng minh
chng hung hn nht cho chn ly nay. Internet co le la
mt biu tng hoan hao cua mt th gii mi, th gii
cua tin hoc, cua nn kinh t tri thc va cua nhng thay
15

THE 8th HABIT

i y kch tnh. Trong cun sach c xut ban nm

1999 Cluetrain Manifesto (tam dch: Ban tuyn ngn cua
chui tri thc), cac ng tac gia Locke, Levine, Searls va
Weinberger a vit nh sau:
Tt ca chung ta ang lun c gng tm ra ting noi
cua ring mnh. Ngay ngay ta ang hoc cach giao tip vi
nhng ngi xung quanh Trong nha ngoai ph lun
din ra cac cuc am thoai ma cach y nm nm khng
th co c, va mc thi gian quan trong chnh la thi
im bt u cuc cach mang cng ngh thng tin. Nh
co Internet va lin kt mang thng tin toan cu (World
Wide Web), v s nhng cuc am thoai xuyn luc a
c thc hin moi mt cua cuc sng ma ni dung
cua no khng sao k ht c. Tuy nhin, tai hai u cua
mi cuc am thoai nh th vn la con ngi
Y mun tha thit i vi lin kt mang chng to mt
khat khao manh lit ma ch tinh thn mi co th hiu
c no. S khat khao manh lit ch ra rng co iu g o
ang thiu vng trong cuc sng cua chung ta. o chnh
la m thanh cua ting noi con ngi. S li cun tinh
thn cua lin kt mang la nim hy vong cua s quay tr
lai cua ting noi con ngi.

hiu ro hn v ting noi, xin minh hoa bng mt

cu chuyn co thc sau y. Khi gp Muhammad Yunus,
ngi sang lp Ngn hang Grameen T chc duy nht
c thanh lp nhm cung cp nhng khoan tn dung
nho cho nhng ngi ngheo nht Bangladesh ti hoi
Yunus bng cach nao va t bao gi ng co c y tng
16

THOI QUEN TH 8

nay. ng y tra li rng luc u ng chng co mt y tng

nao ca. Ch n gian la ng thy co ngi ang tung bn
va c gng tm moi cach thoat ra, th la y tng xut
hin. Y tng cua Muhammad Yunus v mt th gii
khng co oi ngheo a loe ln t mt s kin trn ng
ph Bangladesh. ng a k lai cu chuyn y nh sau:
Cu chuyn bt u cach y 25 nm. Khi y ti ang
day mn Kinh t hoc tai mt trng ai hoc Bangladesh. t
nc nay ang lm vao nan oi. Luc o ti cam thy kinh
hoang. Tai y ti ang giang giai nhng ly thuyt Kinh t hoc
rt ku vi s hng hai nhit tnh cua mt ngi co bng Tin
s mi toanh t My. Nhng ngay khi bc ra khoi ca lp, mt
ti a thy quanh mnh la nhng b xng, nhng con ngi
ang ch cht.
Ti nhn ra rng du ti a tng c hoc va ang giang
day nhng hoc thuyt cao siu nht v kinh t, th o cung ch
la ly thuyt sung va hoan toan v ngha i vi hoan canh
hin tai cua nhn dn ti. V th, ti bt u tm hiu cuc
sng cua nhng ngi sng gn trng ai hoc ni ti lam
vic. Ti mun bit liu ti co th lam c g, vi t cach mt
con ngi, lam giam bt ni au hay chm dt s cht
choc, du ch vi mt ngi thi. Ti vt bo cach nhn t trn
xung. Thay vao o, ti hoc cach quan sat cua loai cn trung,
phat hin nhng g tht s ang din ra ngay trc mt mnh
anh hi va s mo xem mnh co th lam c g co ch.
Mt s kin xay ra khin ti re vao mt hng mi. Ti
gp mt phu n ang lam nhng chic gh tre. Sau cuc tro
17

THE 8th HABIT

chuyn, ti mi bit rng cng vic nay ch mang lai cho c

0,02 -la My mt ngay. Ti khng th nao tin c mt
ngi lam vic qun qut sut ngay va lam ra nhng chic gh
tre ep nh th lai ch kim c co chng y tin. Ngi phu
n giai thch vi ti do c khng co vn mua tre lam gh,
nn phai vay cua mt nha bun, nha bun nay t iu kin
la c ch c ban san phm cua mnh cho ng ta, vi gia do
ng ta n nh.
Va iu o giai thch tai sao c y ch kim c von ven
2 xu mi ngay c a b l thuc vao nha bun o. Th s tin
mua tre la bao nhiu? C y ap Khoang 20 xu. Nu tre tht
tt th khoang 25 xu. Ho ch cn co 20 xu, vy ma chng ai
co th lam c g giup ho ?, ti ngh. Ngay luc y, ti
phn vn rng co nn cho c y 20 xu hay khng, nhng sau
o mt y tng nay ra trong u ti: hay lp danh sach nhng
ngi cn s tin tng t nh th. Ti cung mt nhom sinh
vin i quanh khu ph y trong nhiu ngay va tr v vi ban
danh sach gm 42 ngi. Khi ti cng lai s tin ma 42 ngi
trong danh sach cn, ti thc s sng st: S tin ma nhng
con ngi nay cn tng cng la 27 -la! Ti cam thy xu
h vi chnh mnh khi ban thn la mt thanh phn u tu cua
xa hi trc o a khng th giup 27 -la cho 42 con ngi
- nhng ngi thng kh nhng kheo tay va chm ch.
chuc li, ti rut tin va a cho sinh vin cua mnh.
Ti noi: Cac em hay a s tin nay cho 42 ngi ma chung
ta a gp va noi vi ho rng y la mt khoan cho vay. Ho co
th hoan tra khi nao ho thc s co kha nng. Trong khi ch i,
ho co th ban san phm cho bt c ai tra cho ho gia cao nht.
18

THOI QUEN TH 8

S c ac se chin thng khi nhng

con ngi co lng tri ngoanh mt lam ng
trc cai xu.
EDMUND BURKE

Sau khi nhn c s tin y, nhng con ngi o rt

phn khi. Va s phn khi cua ho a khin ti suy ngh:
Mnh co th lam g hn th na!, ti ngh ti vic m mt
phong giao dch tn dung ngay tai trng ai hoc ni ti giang
day. Ti quyt nh n gp giam c cua mt chi nhanh ngn
hang va ngh ng y cho nhng ngi ngheo ma ti a gp
vay tin. Nghe ti noi, ng y v cung ngac nhin: ng in
a? iu o la khng th. Lam sao chung ti dam cho nhng
ngi ngheo o vay tin? Ho khng ang tin cy u!. Ti c
gng thuyt phuc ng y: t ra th cung nn th mt ln, o
ch la mt khoan tin nho thi ma!. ng y noi: Khng
c! Quy nh khng cho phep chung ti lam iu o. Ho
khng co g th chp ca, va lai, khoan tin o qua nho thc
hin giao dch cho vay. ng y khuyn ti nn gp nhng
quan chc cp cao cua Ngn hang Quc gia tai thu .
Ti nghe li ng y va tm gp nhng ngi co v tr tai
Ngn hang Quc gia, nhng tt ca ho u nh nhau. Cui
cung, sau nhiu ngay chay ti chay lui, ti quyt nh t ng
ra lam ngi bao lanh. Ti se la ngi bao am khoan n o,
ti se ky bt ky giy t g ngn hang yu cu, va ngn hang se
19

THE 8th HABIT

trao khoan tin o cho ti ti chuyn n nhng ngi cn

giup .
Th la moi vic bt u t o. Ho khng ngng nhc nh
ti rng nhng ngi ngheo sau khi vay c tin se khng bao
gi tra n. Ti bao ho: Ti se th. iu bt ng la nhng
ngi ngheo sau o a hoan tra ti khng thiu mt xu. Ti
cam thy rt vui mng, quyt nh tr lai gp giam c chi
nhanh ngn hang va noi: Anh thy khng, ho a hoan tra
y u s tin vay ti, chng co vn g ca. Nhng ng y
noi: khng, ho ang la anh y. Khng lu u, ri ho se
vay tin nhiu hn va se khng bao gi hoan tra lai anh u.
Nhng ti tip tuc cho ho vay thm tin, va ho cung hoan tra
y u. Ti noi lai vi ng y nhng ng y noi: Vng, co th
anh thanh cng tai khu vc nay thi, nu anh lam th cho khu
vc th hai, anh se tht bai ngay. Ti thc hin ngay cho khu
vc th hai kt qua la thanh cng.
Th la s vic bin thanh cuc u gia ti vi ng giam
c chi nhanh va cp trn cua ng ta. Ho vn khng khng
cho rng vi s lng ln hn, 5 vung chng han, ti se thy
rng ho ung. Th la ti quyt nh tin hanh cho vay 5 ngi
lang khac va kt qua thu c vn la moi ngi hoan tra n
y u. Tuy vy, ho vn c khng chu, ho noi: Mi, nm
mi, mt trm lang. V tnh cuc ua gia ti va ho c
th tip tuc. Ti co c kt qua ma ho khng th phu nhn,
bi v tin ti cho vay chnh la tin cua ho, nhng ho vn
khng chp nhn iu o bi v ho c ao tao tin rng
ngi ngheo la khng ang tin cy. May mn thay, ti a

20

THOI QUEN TH 8

khng c day d theo cach o, nh vy ti co th tin vao

nhng g mt ti tht s nhn thy. Trong khi o, u oc va
i mt cua nhng vin chc cao cp trong ngn hang a b
mu quang bi nhng kin thc ma ho c hoc.
Cui cung, ti cht suy ngh, tai sao ti c phai c gng
thuyt phuc ho? Ti hoan toan tin rng ngi ngheo co th
vay tin va hoan tra y u. Tai sao chung ti lai khng thanh
lp mt ngn hang ring? Chnh y ngh o a thi thuc ti, va
th la ti vit n ngh chnh phu cho phep ti thanh lp
mt ngn hang. Ti a phai mt hai nm thuyt phuc
chnh phu va hoan tt cac thu tuc giy t.
Vao ngay 2 thang 10 nm 1983, chung ti a thanh lp
mt ngn hang mt ngn hang chnh thc va hoan toan c
lp. iu lam cho tt ca chung ti vui mng la gi y chung
ti a co mt ngn hang ring co th m rng hoat ng theo
y mun va chung ti a lam c iu o.

Khi tm tr ban c thi thuc bi nhng muc

ch cao ca th suy ngh cua ban se pha v moi
rang buc. Tm hn ban se vt qua moi gii
han, y thc cua ban se vn xa n moi hng,
va ban nhn ra chnh mnh trong mt th gii
mi me, rng ln va tuyt diu.
Theo Yoga Sutras cua PATANJALI

21

THE 8th HABIT

Ngn hang Grameen gi y ang cung cp cac

khoan tn dung tai hn 46.000 ngi lang Bangladesh.
Ho co hn 12.000 nhn vin vi 1.267 chi nhanh, vn
cho vay hn 4,5 ty -la, vi nhng khoan cho vay thp
nht t 12 15 -la, trung bnh di 200 -la. Mi
nm ho cho vay khoang na ty USD. Thm ch ngn
hang Grameen con cho nhng ngi hanh kht vay tin
giup ho thoat khoi canh ngheo tung va chuyn
sang bun ban. Khoan vay v nha la 300 USD. Khoan
tin nay co th khng ln lm i vi nhiu ngi,
nhng tac ng cua no n tng con ngi ang gp kho
khn th khng h nho chut nao. Vi 500 triu -la cho
vay mi nm, co khoang 3,7 triu ngi cn vay, va 96%
trong s ho la phu n. Tt ca nhng ngi vay vn cua
ngn hang Grameen u nghim ra rng ho hoan toan co
th thay i cuc sng cua mnh nh vao cac khoan vay
nho be nay. 3,7 triu con ngi o a tng thc sut m
i b sang sm hm sau co mt tai vn phong cua
Ngn hang Grameen, tuy gng mt con ngai ngung
nhng quyt tm trong long ho th si suc. Ci r cua
ngun sc manh nay la y ch phn u, c gng tr
thanh nhng n doanh nhn t lc va c lp tm n
thanh cng. Va ho a tm c ting noi cua chnh mnh.
Trong qua trnh nghin cu va phong vn mt s nha
lanh ao cp cao trn th gii, ti nhn thy rng tm
nhn va ting noi cua ho thng c hnh thanh mt
cach t t chm rai. D nhin cung co nhng trng hp
ngoai l. Tm nhn cua mt s ngi co th xut phat bt
22

THOI QUEN TH 8

cht t y thc cua ho. Nhng nhn chung, ti cho rng

tm nhn thng xut hin khi con ngi y thc c
nhu cu cua cng ng va lng tm cua ho thc s
mun ap ng nhu cu o. Mt khi ho a ap ng c
nhng nhu cu o, ho se nhn thy mt nhu cu khac,
ri ho lai tip tuc ap ng nhu cu mi, va c th vic
ap ng din ra lin tuc. Tng bc, ho bt u khai quat
hoa y thc v nhng nhu cu nay va suy ngh v nhng
cach thc nhm th ch hoa nhng n lc cua mnh
lun duy tr c moi n lc o.
Muhammad Yunus chnh la mt v du cu th v mt
con ngi nh th mt con ngi co y thc ro rang v
nhu cu cua cng ng va ap ng nhu cu o bng lng
tm, tai nng va nim am m cua mnh. u tin Yunus
ch lam mt mnh va tm ra ting noi cua ring mnh,
nhng sau o ng a truyn cam hng va thi thuc ngi
khac tham gia va tm ra ting noi cua chnh ho. Phong
trao cung cp cac khoan tn dung nho Bangladesh gi
y a c nhn rng ra khp th gii.

Rt t ngi trong chung ta co th lam c

nhng vic ln lao, nhng tt ca chung ta u co
th lam c nhng vic nho be vi tt ca
tnh thng yu v b.
ME TERESA

23

THE 8th HABIT

NI AU VN GIAI PHAP
Ti a m u cun sach nay bng hang loat nhng
li than van tng trng cho nhng vn chung ta ang
i mt trong cuc sng hang ngay. Nhng vn o
c cam nhn trong moi tng lp xa hi, moi loai
hnh t chc.
Muc ch cua cun sach nay la cung cp cho ban mt
tm ban ch ng nhm giup ban thoat khoi nhng
ni au va s tht vong, tm n s man nguyn tht
s; ng thi m rng y ngha va s ong gop cua ban khng ch trong cng vic, trong t chc ma ca trong cuc
sng cua ban. Noi ngn gon, cun sach nay se giup ban
tm c ting noi cua ban thn. Mt khi tm c ting noi
cua ban thn, ban se truyn cam hng cho nhng ngi
ma ban quan tm tht s giup ho tm c ting noi cua
ring ho va gia tng gp bi s thanh at va tm anh hng
cua ho. Ban se kham pha ra rng anh hng va kha nng
lanh ao cua mt con ngi nm s la chon, ch
khng phai a v va quyn lc nh moi ngi thng
lm tng.
Cach tt nht, cung la cach duy nht, vt qua
nhng ni au va tm n mt giai phap lu dai la phai
hiu c nguyn nhn c ban gy ra ni au. Trong
trng hp nay, phn ln vn ct loi nm hanh vi,
xut phat t mt m thc khim khuyt hay sai lch,
hoc t cach nhn v ban tnh cua con ngi iu vn

24

THOI QUEN TH 8

lam suy yu y thc cua con ngi v gia tr va km ham

tai nng cung nh tim nng cua chung ta.
Giai phap cho vn nay cung ging vi hu ht
nhng s t pha quan trong nht trong lch s loai
ngi, lun xut phat t vic oan tuyt vi li t duy cu
ky. iu ky diu ma cun sach nay em lai la nu ban
kin nhn tm hiu tn gc r cua vn va sng theo
nhng nguyn tc ph quat, mun thu c trnh bay
qua y th ti cam oan rng anh hng cua ban se
khng ngng tng ln t trong ra ngoai.
Chng 1 trnh bay v thc tai cua cac ni au.
Chng 2 se giup ban nhn din nhng vn ct
loi giup lam sang to nhng thach thc ma ban thn
chung ta i mt trong cuc sng gia nh, trong mi
quan h cng vic, trong t chc ma chung ta a ng
tm hip lc xy dng. Vic tm hiu su vao kha canh
con ngi qua nhng vn xay ra trong cac t chc
trong hn mt th ky qua se em n cho ban mt m
thc c ban lnh hi nhng tinh hoa phn con lai
cua cun sach,
Chng 3 mang n cho ban mt cai nhn tng quat
v cac giai phap cua Thoi quen th 8. Phn tom tt cui
sach se c ong nhng iu b ch nht.

25

Chng 2
VN
Khi c s ha tng thay i, moi th se rung chuyn.
STAN DAVIS

hung ta la mt trong nhng lp ngi c

chng kin s thay i quan trong nht trong lch s
nhn loai. Peter Drucker(1), mt trong nhng nha quan tr
hoc v ai nht cua thi ai chung ta a noi:
Vai trm nm na, khi vit lai lch s thi ai chung
ta, chc chn cac nha s hoc trong tng lai se anh gia
s kin quan trong nht khng phai la cng ngh cao,
internet hay thng mai in t, ma la s thay i cha
tng co v a v cua con ngi. Ln u tin trong lch
s, s lng ngi bit va dam thc hin quyn la chon
se gia tng nhanh chong va manh me. Ho se t quyt
cuc i mnh.
(1) Peter Ferdinand Drucker (1909 2005): Tac gia, giao s, nha t vn quan
tr ngi My gc Ao. ng c xem la cha e cua quan tr hoc hin ai. Thut
ng lao ng tri thc (knowledge worker) c ng a ra va s dung t
nm 1959.
26

THOI QUEN TH 8

Trong khi o, xa hi hin nay dng nh cha sn

sang vi iu o.
hiu c gc r cua vn va nhng ngu y cua
Drucker, trc ht chung ta hay nhn lai bi canh lch s.
NM THI AI CUA VN MINH NHN LOAI

Thi ai ang
ln cua Tr tu
Thi ai Thng tin/
Lao ng Tri thc
Thi ai
Cng nghip

Thi ai
Nng nghip
Thi ai Sn bt
va Hai lm

Hnh 2.1
Ban th tng tng mnh ang thi ai u tin
cua nhn loai. Luc by gi, sn bt va hai lm la cng
vic chnh em lai ngun thc n cho ban. Hang ngay
ban ln rng vi mt b cung tn hoc nhng vin a va
chic gy tm kim thc n cho gia nh mnh. o la
tt ca nhng g ban bit, nhn thy va lam sinh tn.
Sau o, co ngi n va c thuyt phuc ban tr thanh
ngi ma anh ta goi la nng dn. Ban th ngh xem,
phan ng cua ban luc o nh th nao?
27

THE 8th HABIT

Ban nhn thy anh ta ao xi t ri gieo nhng hat

mm t hon xung o; ban trng thy anh ta ti nc
va nh co. Mt thi gian sau, ban nhn thy mt vu thu
hoach ln. Ban y thy kt qua ma anh ta thu c vi
vai tro la mt nng dn ln gp 50 ln chin li phm
cua ban vi vai tro la mt ngi sn bt hoc hai lm,
ngay ca khi ban c xem la mt th sn gioi nht. Ban
se lam g? Rt co th ban se t nhu: Du mnh rt mun
nhng kho ma co th lam c nh th. Mnh khng co
ky nng nh anh ta, cung chng co cng cu cn thit.
n gian ch la ban khng bit cach lam nh th nao.
Tuy nhin, ban nhn thy khi vai tro la ngi nng
dn th hoa li thu c u giup ban a con cai n
trng va cho chung nhng c hi tt nht. Con ban
thn ban, ke sn bt hai lm, th vic sinh tn vn rt
kho khn. Dn dn ban b cun hut vao qua trnh hoc
hoi gp rut tr thanh mt nng dn. Ban nui nng
con cai va chau cht thanh nhng ngi nng dn. o
chnh la nhng g a thc s din ra trong thi ky s khai.
S lng ngi sn bt va hai lm giam hn 90%; ho
tr thanh nhng ke tht nghip.
Nhiu th h na tri qua va Thi ai Cng nghip
cung n. Ngi ta bt u xy dng cac nha may va
nghin cu v chuyn mn hoa, phn cng lao ng va
phn chia th bc trong xa hi. Ho a nguyn liu th
vao cac dy chuyn san xut tng nng sut ln cao.
Nng sut lao ng Thi ai Cng nghip tng 50 ln

28

THOI QUEN TH 8

so vi nng sut thi nng trai. Luc nay, ban thy cac nha
may cng nghip moc ln hang loat va ban se ngh g? Co
th ban se ghen t, thm ch hoang s. iu ban cn
tr thanh mt phn trong thi ai cng nghip nay la g?
Ban se cn n mt s ky nng mi va mt b ngh.
Quan trong hn, ban cn co mt np ngh hoan toan
mi, gn lin vi phng phap t duy mi. S tht la nha
may trong thi ai cng nghip lam ra cua cai gp 50 ln
so vi thi nng nghip, va thi gian tri qua, s nng
dn giam i ti 90%. 10% s ngi lam nng con lai a
bit ap dung nhng phat minh cua thi ai cng nghip
va ho tao ra nhng nng trai c cng nghip hoa. Ngay
nay, s lng nng dn Hoa Ky ch chim 3% dn s,
nhng san lng lng thc ho san xut ra u cung cp
cho ca nc My va xut khu i khp th gii.
Ban co tin rng Thi ai Thng tin/Lao ng Tri thc
ma chung ta ang bc vao se tao ra lng cua cai nhiu
gp 50 ln so vi Thi ai Cng nghip? Ti hoan toan
tin tng vao iu nay. Ngay thi im nay, chung ta
khng th hoan toan nhn ra iu o. Thi ai Thng
tin/Lao ng Tri thc nay se co nng sut tng, khng
phai 2 ln, 3 ln hoc 4 ln, ma la 50 ln. Nathan
Myhrvold - cu giam c ky thut cua hang Microsoft noi
th nay: Nhng nha thit k phn mm hang u co
nng sut lao ng cao hn nhng nha thit k phn
mm bnh thng khng phai la gp 10, 100, hay 1.000
ln, ma la gp 10.000 ln!.

29

THE 8th HABIT

Cng vic tri thc cht lng cao co gia tr cao n

mc nu giai phong trit tim nng se giup em lai
nhng c hi tuyt vi cho cac t chc tao ra nhng
iu ky diu. Nu cho rng iu o ung, ban hay ngh
ti nhng gia tr bt ng co th thu c khi tim nng
cua con cai ban c giai phong. Cng vic tri thc chnh
la mt on by tao a cho tt ca cac hoat ng u t
khac ma t chc hay gia nh a thc hin. Qua thc,
nhng ngi lao ng tri thc chnh la cu ni cho tt ca
cac hng u t khac cua t chc. Ho em lai s tp
trung sang tao va on by s dung vn u t tt hn
nhm at c nhng muc tiu ln cua t chc.
Ban co tin rng Thi ai Lao ng Tri thc cui cung
se dn n vic ct giam 90% lc lng lao ng cua Thi
ai Cng nghip? Ti tin nh vy. Xu hng gia cng cho
nc ngoai va ty l tht nghip gia tng ch la b ni cua
tang bng va ang tr thanh mt vn chnh tr nong
bong. Phn ln nhng vic lam cua Thi ai Cng nghip
b mt i khng phai do cac chnh sach cua chnh phu hay
thoa thun thng mai t do ma chu yu la do s chuyn
dch trit c cu kinh t cua chung ta sang Thi ai Lao
ng Tri thc. Ban co ngh rng vic phai co np ngh mi,
ky nng mi va cng cu mi trong thi ai chuyn i la
mt thach thc ln cho lc lng lao ng hin nay? Ban
hay th hnh dung nhng iu kin ma mnh cn co
tr thanh mt thanh vin trong ky nguyn mi nay? Hay
hoi xem t chc cua ban cn phai lam g?

30

THOI QUEN TH 8

Drucker a so sanh nn cng nghip thi ky lao ng

chn tay vi lao ng tri thc nh sau:
S ong gop quan trong nht va thc s c ao cua
quan tr hoc trong th ky 20 la a lam tng nng sut lao
ng chn tay ln gp 50 ln.
S ong gop quan trong nht cua quan tr hoc trong
th ky 21 cung tng t, nhm tng nng sut san xut
cua cng vic tri thc va lao ng tri thc.
Tai san quy nht cua mt cng ty trong th ky 20 la
thit b san xut. Tai san quy nht cua mt nh ch trong
th ky 21, du la kinh doanh hay phi kinh doanh la nhng
ngi lao ng tri thc va nng sut lao ng cua ho.

Nha s hoc lng danh Arnold Toynbee noi rng ban

co th khai quat toan b lch s xa hi loai ngi va cac
nh ch cua no trong cum t: khng co g tht bai bng
s thanh cng (nguyn vn: Nothing fails like success). Noi
mt cach d hiu hn la khi mt th thach nhn c s
ap ng thoa ang th o goi la thanh cng. Nhng khi
ban gp mt thach thc mi th cach phan ng vi thanh
cng cu se khng con hiu qua na. Chung ta goi o la
tht bai. Thi ai chung ta ang sng la Thi ai Lao
ng Tri thc nhng c t chc theo m hnh kim
soat cua Thi ai Cng nghip - mt m hnh km ham
tim nng cua con ngi. Np ngh cua Thi ai Cng
nghip vn con ng tr nhiu ni va chnh iu nay se
khng mang lai nhng kt qua tch cc cho Thi ai Lao
ng Tri thc va nn kinh t mi na. S tht la, ngi ta
31

THE 8th HABIT

a mang ca np ngh kim soat o vao nha mnh. V th,

no vn tn tai va chi phi cach thc giao tip cua chung
ta trong quan h v chng, trong vic chm soc va day d
con cai.
LI SUY NGH THIN V VT CHT TRONG
THI AI CNG NGHIP
Nhng tai san va cng cu chnh yu cua s thnh
vng v kinh t trong Thi ai Cng nghip la may moc
va t ban u la vt cht. Nhn lc la yu t tuy cn thit
nhng vn co th thay th c. Ngi ta co th kim
soat va lam xao trn lc lng lao ng chn tay nhng
khng lai hu qua ang k v cung lun lun vt cu.
Ngi ta ch cn tuyn nhn lc mi thch hp hn va
chu tun thu ni quy nghim ngt la moi vic tr nn n
thoa. Xet mt kha canh nao o, iu nay co ngha la con
ngi cung chng khac g vt ngi ta ch cn quan
tm n nng sut at c ma thi. Khi tt ca nhng g
ban cn ch la th xac cua mt con ngi va ban khng
thc s cn n u oc cua ho, trai tim hoc tinh thn cua
ho, th ban a ha thp gia tr con ngi ngang vi vt.
y th ma rt nhiu thng l thuc quan tr hoc hin
ai lai bt ngun t Thi ai Cng nghip.
No lam chung ta tin rng kim soat va quan ly con
ngi la iu cn thit.
No bin chung ta thanh nhng nhn vin k toan ch
bit xem con ngi la chi ph va may moc la tai san.
32

THOI QUEN TH 8

No c xuy cho trit ly thng phat kiu cy gy va cu

ca rt.
No a ra phng phap d toan ngn sach tp trung,
theo o xu hng s dung phep ngoai suy tin oan
tng lai va cac h thng th bc cung nh thoi quan liu
ban giy c s dung thuc y at thanh tch theo
k hoach mt quy trnh li thi tao ra mt th vn
hoa gia tao ch bit tm moi cach chi tiu sang nm
khoan d toan o khng b ct nhm bao v sn sau cua
b phn mnh.
Tt ca nhng l li nay va nhiu hu tuc khac u
xut phat t Thi ai Cng nghip.
Vn nm ch nhiu nha quan ly ngay nay vn
ang ap dung m hnh kim soat con ngi cua Thi ai
Cng nghip i vi lao ng tri thc. Ly do n gian la
nhiu ngi gi v tr cao khng nhn thy c gia tr
thc s va tim nng t ngun nhn lc cua mnh, cung
nh khng hiu ro ban tnh cua con ngi. V th, ho vn
quan ly con ngi nh quan ly vt. Chnh s thiu hiu
bit nay lam cho ho khng khai thac ht tim nng cua
ngun nhn lc trong tay ho. Trong thi ai nay, iu g
se xay ra nu ban i x vi con ngi nh i x vi
vt? o la s lng ma, s nhuc. Ha thp tnh nhn ban
cua cng vic dn n s thiu tin cy, mt oan kt va
hay kin cao ln nhau. Con trong gia nh th sao? No
cung tao ra s thiu tin cy, s chng i va ni loan t
con cai cua ban.
33

THE 8th HABIT

NG XON C I XUNG CUA

S Y LAI VAO NHAU
iu g se xay ra khi ban quan ly con ngi nh quan
ly vt? Ho se khng con tin rng lanh ao la mt la
chon danh cho moi ngi. V phn ln moi ngi u
xem lanh ao nh mt chc vu nn ho khng nhn thy
kha nng lanh ao chnh ban thn mnh. Lanh ao
hiu theo ngha gy anh hng (influence) vi ngi khac
mi la mt la chon ung ngha va moi ngi u phai
tm xy dng mi co c. Khi o, lanh ao mi thc
s la mt s la chon.
Mt khi iu o cha xay ra th moi ngi vn ngh
rng ch nhng ai co chc vu va quyn lc mi la ngi
co s la chon o va ho se cam tm tnh nguyn hoc t
hn la ri vao trang thai v y thc ban thn b iu
khin nh vt. Du ho tht s co nhu cu i chng na
th ho cung khng dam chu ng thc hin iu mnh
mun. Ho se ch i mt cach thu ng mnh lnh
chnh thc t ngi lanh ao va c th thc hin theo.
Do o moi thanh bai trong cng vic ho u tng ca
cho nha lanh ao va d nhin y thc chu trach nhim
kho c hnh thanh. Va, ban thn ho th lai c cam
n v a ung h va hp tac tt.
S min cng trong vic chu ng hanh ng hay
hanh ng mt cach c lp cua thuc cp ch lam cho
nhng ngi lanh ao cang thy bc bach hn trong vic

34

THOI QUEN TH 8

quan ly cp di. Ho tin rng o la iu ho cn phai lam

cp di hanh ng. Chu ky nay nhanh chong leo
thang va dn dn tr thanh s y lai vao nhau
(codependency). S yu kem cua bn nay se cung c va
cui cung tr thanh cai c cho hanh vi cua bn kia. Khi
nha quan ly cang tng cng kim soat, th thuc cp
cang co hanh vi oi hoi s kim soat va quan ly nhiu
hn. Chnh s y lai cui cung se dn n hu qua nghim
trong la khng con ai co tinh thn trach nhim. Sau mt
thi gian th ca ngi lanh ao va ngi chu s lanh ao
v tnh i n mt thoa thun ngm. Ho t a ban thn
vao th b ng v c cho rng pha bn kia phai thay i
trc th ho mi thay i c.
SC MANH CUA M THC
Tac gia John Gardner tng noi: Hu ht cac t chc
eo ut u khng nhn thy cac khuyt tt cua chnh
mnh. Ho au kh khng phai v khng giai quyt c
vn ma v ho khng th nhn ra ct loi cua vn .
Einstein th noi rng: Nhng vn ln nht ma chung
ta gp phai khng th c giai quyt mt bng t duy
khi vn o c tao ra.
Nhng tuyn b nay cung c mt trong nhng bai
hoc su sc nht trong cuc i ti: Nu nh ban mun
gt hai c nhiu tin b nho trc khi co mt s thay
i ln th hay tp trung vao vic sa i nhng thoi
quen, hanh vi va thai cua ban thn. Nhng nu ban
35

THE 8th HABIT

mun co s tin b vt bc th chc chn ban cn phai

thay i ca m thc. Thut ng m thc (paradigm) co
xut x la t paradeigma trong ting Hy Lap, vn la mt
thut ng khoa hoc nhng ngay nay c dung kha ph
bin vi ngha la mt nhn thc, gia thuyt, ly lun,
khung tham chiu, hay lng knh qua o ban nhn nhn
th gii. M thc nh mt tm ban lanh th hay ban
thanh ph. V th, nu no khng chnh xac th du ban
co c gng tm kim hay co suy ngh tch cc n u i
na, ban vn b lac li. Con nu no chnh xac, th s
chm ch va thai cua ban se mang lai hiu qua ti a.
V du, thi Trung c ngi ta cha bnh nh th nao?
Ho trch mau. Vy o la m thc g? Ho ngh rng trong
mau co cht c nn cn phai ly no ra. Nu ban khng
nghi ng v m thc nay th ban se lam g? Ban se ly
mau nhiu hn, nhanh hn va c lam cho no t gy au
n hn. Ban ap dung phng phap kim tra cht lng
ng b TQM (Total Quality Management) hay Six
Sigma(1) ly mau. Khi o, ban se day bnh nhn hay
nhn vin cua mnh cach suy ngh tch cc vic trch
mau tr nn ti u!
Ban co tng tng iu g a xay ra khi nha khoa
hoc Semmelweis cua Hungary, Pasteur cua Phap va cac
nha khoa hoc thc hanh khac kham pha ra rng vi trung
(1) Six Sigma: c bit n nh mt chin lc quan tr kinh doanh do
Motorola phat trin nhm phat hin va loai bo cac nguyn nhn gy ra san
phm hong, cn c vao cac d liu c ghi nhn thng xuyn trong qua
trnh san xut kinh doanh.
36

THOI QUEN TH 8

la nguyn nhn chu yu cua cac loai bnh tt? No lp tc

giai thch ly do tai sao phu n u mun c cac ba mu
e. Bi v cac ba mu sach se hn, v sinh hn. No giai
thch v sao s ngi lnh mt trn cht v nhim trung
nhiu hn s ngi cht v trung an. Bnh tt a ly lan
pha sau trn tuyn do cac vi trung gy ra. Ly thuyt vi
trung a m ra cac lnh vc nghin cu hoan toan mi
me. No a a nn y hoc tin b vt bc nh ngay nay.
o chnh la sc manh cua mt m thc chnh xac. No
giai thch (explain) va ch dn (guide). Nhng vn ch
la cac m thc cung n su vao tm tr con ngi nh cac
tp tuc, nn thng rt kho thay i. Co nhng m thc
sai lm vn tip tuc tn tai hang th ky cho ti khi mt m
thc ung n hn c kham pha ra. Chng han, s sach
noi rng George Washington cht v bnh vim hong,
nhng co le ng cht v b trch mau (bloodletting) th
ung hn. Vim hong ch la triu chng cua mt cn bnh
khac. Do m thc cu cho rng tap cht co hai tn tai trong
mau nn ho a trch ra nhiu panh(1) mau cua ng trong
vong 24 gi. Nh ban bit y, ngay nay ngi ta ch ly
mau mi ln khng qua mt panh trong vong hai thang
i vi mt ngi co sc khoe tt.
Thi ai Lao ng Tri thc c da trn mt m
thc mi, mt m thc hoan toan khac vi m thc cua
Thi ai Cng nghip. Chung ta tam goi o la M Thc
Con Ngi Hoan Thin (WholePerson Paradigm).
(1) Pint n v o th tch thng dung trong y t. 1 pint = 0,56 lt.
37

THE 8th HABIT

M THC V CON NGI HOAN THIN

Co mt nguyn nhn n gian, xuyn sut giai thch
tai sao nhiu ngi khng hai long vi cng vic cua
mnh va tai sao hu ht cac t chc khng khai thac c
tt nht nng lc va sc sang tao cua nhn vin t o
tr thanh mt t chc tht s ln manh bn vng.
Nguyn nhn o xut phat t mt m thc khng y u
v con ngi la quan im c ban lu nay cua chung ta
v ban cht con ngi.
S thc la con ngi khng phai la nhng vt cn
phai co s thuc y va iu khin; con ngi la mt thc
M THC CON NGI TOAN DIN

TR TU

XA

T M

TINH
THN
TH

Hnh 2.2
38

THOI QUEN TH 8

BN NHU CU CUA CON NGI

n
g va pha
tr
t tr
ng
T
HO in
OC

(TINH THN)
C )

tai

NG

(T

NG

XA

Y ngha va s
ong gop

(T M

N h n g

H u
Y U T m i q

LAI
DI SAN

an

(TR TU)

Hnh 2.3
th bn chiu gm th xac (body), tr tu (mind), tm
hn (heart) va tinh thn (spirit).
Nu ban nghin cu cac nn trit hoc va tn giao cua
phng Ty ln phng ng thi ky u, ban se nhn
ra bn pham tru tng t: th cht (hay kinh t), tr tu,
xa hi (hay tnh cam), va tinh thn. Ngi ta co th dung
nhng t ng khac m ta bn pham tru nay va no
phan anh bn nhu cu c ban va la ng lc cua tt ca moi
ngi: sng (tn tai), yu thng (mi quan h), hoc hoi
(tng trng va phat trin) va lai di san (y ngha va s
ong gop). Xem hnh 2.3.

39

THE 8th HABIT

CON NGI LUN CO NHIU S LA CHON

u la mi lin h trc tip gia m thc iu khin
vt (Con ngi B phn) - mt m thc ang thng
tr trong cac cng s ngay nay - va s bt lc cua cac nha
quan ly cung cac t chc khuyn khch ngun nhn lc
phat huy tai nng cung nh s ong gop cua ho mc
cao nht? Cu tra li rt n gian. Con ngi lun co
nhiu la chon khac nhau. Du co y thc hay khng co y
thc, con ngi u co th quyt nh ho se cng hin
cho cng vic n mc nao, tuy thuc vao cach ho c
i x nh th nao va tuy vao cac c hi ma ho co th s
dung tt ca bn mt trong ban cht cua ho. Nhng la
chon nay bao gm t tt ca nhng thai nh bt tun
mnh lnh, ni loan, bo vic, hp tac vui ve, cam kt ht
long, va nim say m sang tao trong cng vic.
NHNG LA CHON
Say m sang tao
Cam kt ht long
Hp tac vui ve
Chp hanh t nguyn
Tun thu min cng
Ni loan hoc bo vic
Hnh 2.4
40

THOI QUEN TH 8

By gi ban hay danh mt vai phut suy ngh xem

trong sau thai c nu ra trong hnh 2.4 ban se chon
thai nao ni loan hoc bo vic, tun thu min cng,
chp hanh t nguyn, hp tac vui ve, cam kt ht long, say
m sang tao trong nm tnh hung gia nh sau:
Tnh hung th nht: Ban khng c i x cng
bng. Ngha la, trong t chc cua ban tn tai nhiu phe
phai; gia nh tr; h thng lng bng khng cng bng;
mc lng ca nhn khng tng xng vi s ong gop.
Ban se chon thai nao?
Tnh hung th hai: Ban cam thy cng bng v lng
bng, nhng ban lai khng nhn c s i x t t. Ngha
la ban khng c ngi khac tn trong, ngi ta c x vi
ban khng nht quan, tuy tin, tht thng, phn ln tuy
thuc vao tm trang cua cp trn. Ban se chon thai nao?
Tnh hung th ba: Ban c tra lng thoa ang (th
xac), c i x t t (tm hn), nhng y kin cua ban
lai khng c chu y n. Noi cach khac, th xac va tm
hn cua ban c xem trong, con tr tu cua ban th lai
khng. Ban se chon thai nao?
Tnh hung th t: Ban c tra lng thoa ang (th
xac), c i x t t (tm hn), c tham gia sang tao
(tr tu), nhng ban c yu cu ao mt cai l ri lp
lai ma khng lam g ca, hoc lam mt bao cao thng
k ma chng ai s dung hay oc ti. Noi cach khac, cng
vic ban c yu cu thc hin la v ngha (tinh thn).
Ban se chon thai nao?
41

THE 8th HABIT

Tnh hung th nm: Ban c tra lng thoa ang,

c i x t t, va c tham gia sang tao trong nhng
cng vic co y ngha, nhng o ang din ra nhng
hanh vi di tra va la gat ca khach hang ln nha cung cp,
thm ch vi cac nhn vin khac. Ban se chon thai nao?
n y, chung ta a khao sat qua bn pham tru c
ban cua m thc con ngi toan din th xac, tr tu,
tm hn va tinh thn (tinh thn c chia thanh hai
phn s v ngha cua cng vic va vic thc hin cng
vic khng theo nguyn tc nao ca). iu cn lu y la nu
ban bo qua bt ky mt trong bn pham tru trn, ban se
bin con ngi thanh vt va luc o ban se lam g vi
vt? Ban phai iu khin, quan ly, va ap dung chnh
sach cy gy va cu ca rt thuc y ho lam vic.
CON NGI TOAN DIN TRONG CNG VIC TOAN DIN

O A AN G

N
G NHN L

DU

H SAN
G C
S CAC
TA
(TR TU)
T

C )

(T

T R A

Hnh 2.5
42

TH

XA

(TINH THN)

(T
T

I X

AP NG NHU CU
CON NGI THEO CAC
NGUYN TC

THOI QUEN TH 8

Ti a khao sat nhiu ni trn th gii bng nm

cu hoi nay trong cac hoan canh khac nhau va hu nh
cac cu tra li lun ri vao ba la chon: ni loan hoc bo
vic, tun thu min cng, va chp hanh mt cach t
nguyn. Nhng trong Thi ai Tin hoc/Lao ng Tri thc
ngay nay th ch nhng ai c tn trong nh mt con
ngi toan din trong cng vic toan din nhng ngi
c tra lng thoa ang, c i x t t, c s dung mt
cach sang tao, va c trao cho nhng c hi tt ap ng
cac nhu cu con ngi theo cac nguyn tc (xem hnh 2.5)
mi la chon mt trong ba thai tch cc hn la hp
tac vui ve, cam kt ht long va am m sang tao (xem
hnh 2.4).
Ban a nhn ra nhng vn ct loi va cac giai phap
c ban cho nhng vn tai ni cng s ngay nay, xet
theo m thc ban cht con ngi cha?
Ban thy co bao nhiu giai phap cho cac vn nay
sinh trong gia nh va ngoai cng ng xet theo m thc
nay? Chnh m thc vt cua Thi ai Cng nghip
va tt ca nhng l thoi phat sinh t o la m thc tng
ng vi m thc trch mau cua thi Trung c. T
Chng 6 tr i se la s m ta y u bn vn nan giai
trong cac t chc sinh ra do bo qua bn mt cua ban cht
con ngi va giai phap bao gm bn vai tro cua lanh ao.
Nhng trc tin chung ta se nghin cu phan ng cua ca
nhn va giai phap cho nhng ni au cung nh nhng
vn va c trnh bay trn y.

43

Chng 3
GIAI PHAP
Khng g manh hn mt y tng nay sinh ung luc.
VICTOR HUGO

enry David Thoreau tng vit: Mt ngan nhat

bua b vao canh la cua cy ma quy khng bng mt nhat
quyt nh anh thng vao gc r cua no. Cun sach nay
c vit vi muc ch giup chung ta giai quyt n tn
gc r nhng vn c ban ma chung ta thng gp phai.
Chng u cua cun sach noi v ni au; trong o
chung ta a khao sat mt vn ct yu vn co cn
nguyn t ca nhn va lin quan n mt m thc a n
su vao suy ngh va hanh ng, a tr thanh nhng l
thoi tn tai trong cac t chc. By gi, chung ta se ban v
giai phap va khai quat cach thc giai quyt vn .
Tng lam vic vi cac t chc danh ting trn th gii
trong sut 40 nm qua va trc tip tham gia vao nhng
44

THOI QUEN TH 8

cng trnh nghin cu hang u v t chc, ti nhn thy

hu ht moi s thay i ln v vn hoa cng ty u bt
ngun t nhng quyt nh cua mt ca nhn nao o. i
khi ca nhn o la mt giam c iu hanh hay chu tch
hi ng quan tr cng ty, nhng thng th nhng thay
i o bt ngun t mt chuyn gia t vn, mt quan
c hay mt phu ta. Bt k chc vu nao, nhng ngi
nay trc khi thanh cng u thay i ban thn mnh t
trong ra ngoai. Ho thay i t tnh cach, nng lc, sang
kin va sc manh. Noi mt cach ngn gon, chnh sc
manh tinh thn cua ho a thi thuc va nng cao tinh
thn ngi khac. Ho co mt y thc vng chc v ban thn
cung nh bit ro sc manh va tai nng cua chnh mnh va
s dung chung mt cach hiu qua at c muc ch
cua i ho. Thanh tch cua ho c moi ngi xung
quanh nhn thy va t o ho c trao thm nhiu trach
nhim khac. Ri ho hoan thanh nhim vu mi cua mnh
vi nhng kt qua tt. Th la ngay cang co nhiu ngi
chu y n ho va hoc hoi kinh nghim thanh at t ho. T
o mt nn vn hoa cng ty mi c hnh thanh.
Nhng ngi nay khng h b nao nung hoc ha guc
bi nhng lc lng tiu cc, nhng li giem pha gy
nhut ch trong t chc. iu thu v la dng nh t chc
ma ho ang lam vic thng tin tin hn cac t chc
khac. mt mc nao o, t chc cua ho u t nhiu
co nhng hn n. Nhng ho hiu rng ho khng th
ngi ch ng chu hoc t chc cua mnh thay i. Ho
hanh ng va tr thanh mt ngun sang trong mt ai
45

THE 8th HABIT

dng tm ti. Va s toa sang cua ho tht s lan truyn

ra xung quanh.
Mt ca nhn se tm ngun sc manh ni tm u
co th bi ngc dong va vt qua c s khiu
khch, li giem pha cung nh u manh me gat bo li ch
ca nhn phat trin, duy tr tm nhn va quyt tm o?
Ho hiu ro ban tnh cua mnh va nhng kha nng thin
phu cua con ngi. Ho bit cach s dung chung em lai
mt tm nhn xa v nhng vic ho ang mun hnh thanh.
Bng tr thng minh, ho bit khi xng va nm bt nhng
nhu cu va c hi quanh ho. Ho ap ng nhng yu cu
phu hp vi kha nng cua ho, phat huy c ng c thuc
y con ngi ho va tao ra s khac bit cho ban thn. Noi
ngn gon, ho tm ra sc manh cua ban thn va bit cach s
dung ting noi cua mnh. Ho phuc vu va c vu tinh thn
ngi khac. Ho ap dung NHNG NGUYN TC VANG chi
phi s trng thanh v nhn thc va tao nn s thnh
vng cua con ngi va cac t chc. Nhng nguyn tc nay
phat huy c nhng g manh nht va tt nht mt con
ngi hoan thin th cht, tr tu, tm hn, va tinh thn.
ng thi, ho con dung anh hng cua mnh tao nn
ngun ng lc khin ngi khac tm ra ting noi ring cua
ho thng qua cac nguyn tc nay.
Giai phap gm hai v sau: Tm ra ting noi cua ban thn
va giup ngi khac tm ra ting noi cua ring ho. y chnh
la mt tm ban hu ch giup nhng ca nhn trong t
chc, bt k cng v nao, ti a hoa thanh tch cung
46

THOI QUEN TH 8

nh anh hng cua ho tr thanh ngi co ong gop

quan trong va nu gng cho ca t chc noi theo. Do o,
cun sach nay c chia lam hai phn chnh:
1. Tm ra ting noi cua ban thn.
2. C vu ngi khac tm ra ting noi cua ring ho.

Chung ta hay khao sat s b hai phn nay:

TM RA TING NOI CUA BAN THN

Ti ng trc hai li re va ti chon con ng t

ngi i hn. iu o tao nn s khac bit.
ROBERT FROST

Hnh 3.1 minh hoa hai cach sng khac hn nhau va

la s khai quat n gian v Thoi quen th 8: Tm ra ting
noi cua ban thn va c vu ngi khac tm ra ting noi cua
ring ho. Hoa hai nhanh nay se xut hin thng
xuyn trang u tin k t chng tip theo cho ti
Chng 14.
Bt k ban giau hay ngheo, gia hay tre, nam hay n,
mi chung ta u chon cho mnh mt trong hai con
ng. Mt con ng thnh thang, nhiu ngi qua lai
nhng cui ng la nhng kt cuc tm thng. Con
ng kia th khac, no lm chng gai, y kho khn va
47

SN
G
S

48
N G

T ngoai vao trong

HE
O

NG

THE
O

T trong ra ngoai

TH

O I C

A O
GT
AN
S
C

Hnh 3.1

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

TM RA TING NOI CUA BAN THN

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

THE 8th HABIT

THOI QUEN TH 8

th thach, vng bong ngi nhng lai chnh la con

ng dn ti nhng thanh cng vt bc va tao ra mt
cuc sng tht s y ngha. S chnh lch gia hai kt qua
nay cung ging nh s chnh lch gia mt ngi co tai
nng va mt ngi bnh thng trong mt gia nh.
Chung tng phan vi nhau nh ngay va m.
Con ng dn n kt cuc tm thng han ch tim
nng cua con ngi. Con ng dn n nhng thanh
cng ln th giai phong va phat huy tim nng cua con
ngi. Tip cn cuc sng mt cach hi ht, thiu s su
sc la ban ang chon con ng ma kt cuc cua no la s
tm thng. Ngc lai, ngi i theo con ng dn n
s thanh cng ln la nhng ngi bit vt ln trn anh
hng cua tac ng tiu cc t bn ngoai va t ve ra cho
mnh bc tranh cuc sng. Con ng dn n thanh
cng ln la mt qua trnh co s tng trng lin tuc
hng t trong ra ngoai. Con ng dn ti s tm
thng la con ng cua cai ti, cua s bung tha, hep
hoi, so b, ganh ghet va chu ngha ca nhn v ky. Co mt
t dung din at con ng i n s thanh cng ln:
Ting noi (Voice). Nhng ai i theo con ng nay se tm
ra ting noi cua ban thn va c vu ngi khac tm ra ting
noi cua ring ho.
T VN LNG TM GIUP CHUNG TA
TM RA Y NGHA CUC SNG
T su thm trong tm hn mi chung ta lun tn tai
49

THE 8th HABIT

mt khat khao co c mt cuc sng thanh at va tran

y y ngha mt cuc sng thc s thu v va khac bit.
Chung ta co th khng tin rng mnh hoan toan co th
lam c iu o, nhng ti mun cac ban bit rng t
ay long mnh ti tin chc la ban hoan toan co th co c
cuc sng tuyt vi nh th. Ban la ngi co tim nng.
Tt ca chung ta u co tim nng. o chnh la mt c
quyn ma bt c ai khi sinh ra u a co.
Co ln ti n thm mt ngi ban lam ch huy tai
mt khu cn c qun s - ngi ang hng hc quyt
tm thay i nn vn hoa bn trong n v mnh. ng a
phuc vu trong qun i hn 30 nm va hin mang qun
ham ai ta. Nm y, ng a ti tui ngh hu. Sau khi
ng tin hanh hun luyn va ao tao nhng ngi lnh
trong n v c vai thang, ti hoi ng ly do khin ng
kin tr theo ui mt sang kin nh vy - mt cng vic
oi hoi ng phai bi ngc dong trc nhng sc can
truyn thng, s chan chng, th va thiu tin cy.
Thm ch ti con bao ng rng: Anh nn ngh hu cho
khoe. Ngi ta se t chc mt bui l tuyn dng anh
v nhng cng hin cua anh. Ngi thn va ban be se n
chia vui cung anh. Nghe xong ng y trm ngm, im
lng mt luc lu ri mi k cho ti nghe cu chuyn cua
ring mnh. ng k rng cha cua ng va mi qua i.
Trc o, trn ging bnh, ng y trn tri vi v va con
trai (ngi ai ta nay) rng: Con i, ng bao gi sng
mt cuc i nh cha nhe. Sut cuc i mnh, cha
chng lam c g cho me con, va tht s cung khng co
50

THOI QUEN TH 8

vic g cha lam ma n gi phut nay cha khng phai hi

hn. Nay con, hay ha vi cha rng con se khng sng
ph hoai nh cha.
Vin ai ta a xem nhng li trn tri o nh mt di
san quy gia nht ma cha ng lai cho ng; va ng quyt
tm hoan thin ban thn trong tt ca moi mt cua cuc
sng. o cung la luc ng a ln k hoach ngh hu va th
gian. Thc ra, ng a tng thm mong rng ngi k
nhim se khng lam tt bng ng. Nhng sau khi nghe
li trn tri cua cha, ng quyt nh khng ch ban thn
phai tr thanh mt hat nhn xy dng cac nguyn tc
lanh ao bn vng trong vn hoa ch huy ma con mun
ngi k tha sau nay se thanh at hn ca ng. Bng cach
c gng th ch hoa nhng nguyn tc lanh ao nay vao
cac c cu, h thng cung nh cac quy trnh trong t chc
cua mnh, ng a lai mt di san v ngh thut lanh
ao hiu qua cho cac s quan thuc th h sau.
Tt ca chung ta u co quyn la chon cho mnh mt
cuc sng cao ep thay v mt cuc i tm thng, du
la tai nha, ni lam vic hay trong cng ng. Bt k hoan
canh ring cua tng ngi, mi chung ta u co quyn
quyt nh cuc i mnh se tr nn nh th nao. Tt ca
chung ta u co sc manh quyt nh sng mt cuc
sng khng ch y nhng ngay tt ep ma mi ngay u
la mt ngay hi ln. Cho du chung ta a i trn con
ng tm thng c bao lu, chung ta vn co th
thay i va chon mt con ng mi. Khng bao gi la

51

THE 8th HABIT

qua mun! Chung ta lun co th tm ra ting noi cua

ring mnh.
****
Mt khi ban quyt nh chon con ng t ngi
i, ban hay theo ch dn sau co th tm ra ting noi
cua ban thn:
1. Kham pha ting noi cua ban thn bng cach hiu
ro ban cht cua con ngi mnh iu ti goi la ba mon
qua sinh nht tuyt diu (Chng 4), va thng qua vic
phat trin cung nh s dung mt cach trung thc tr
thng minh gn lin vi bn mt cua ban cht con ngi.
2. Th hin ting noi cua ban thn bng cach ren
luyn nhng kha nng cao nht cua mnh Tm nhn,
tnh ky lut, s am m va lng tm (Chng 5).
KHUYN KHCH NGI KHAC TM RA TING NOI
CUA RING HO
Mt khi ban a tm ra ting noi cua ring mnh, cach
tt nht m rng anh hng va s ong gop cua ban
thn la khuyn khch ngi khac tm ra ting noi cua ho.
Chnh s tn trong va tao iu kin ngi khac co
ting noi v bn thuc tnh chu yu cua con ngi th cht,
tr tu, tnh cam/xa hi va tinh thn se giai phong tim
nng, s sang tao, nim say m va ng c thuc y tn
tai trong tng con ngi. Ch co nhng t chc tao c
iu kin tt nht moi nhn vin cua mnh c t do

52

THOI QUEN TH 8

th hin ting noi cua ring ho mi co th at c

nhng s t pha trong nng sut lao ng, i mi ky
thut va dn u trn th trng cung nh trong xa hi.
Phn hai cua Thoi quen th 8 bt u t Chng 6,
mt chng noi v vic khuyn khch ngi khac tm ra
ting noi cua ring ho. Bi v hu ht moi vic lam trn th
gii nay u c thc hin t bn trong cac t chc, nn
tiu im cua chng nay la nhng nguyn tc ma ban
co th ap dung gy anh hng tch cc n ngi khac
trong cac t chc (kinh doanh, giao duc, chnh phu, qun
i, cng ng va ngay ca trong gia nh mnh).
Mt phn ngn gon vi nhng cu hoi thng gp kem
theo giai ap cui cua mi chng se giup ban i
chiu d dang hn vao trng hp cua mnh. Hy vong
chung se hu ch vi ban.
Chng cui cung cua cun sach nay se ban v
nhng vn va a ra li giai ap mang tnh khai quat
va toan din hn.
CACH TIP THU TT NHT CUN SACH NAY LA
TRUYN AT VA THC HANH
Nu ban mun tip thu tt nht nhng iu tuyt vi
t cun sach nay t o tao nn nhng thay i manh
me va at c nhng tin b trong cuc sng cung nh
trong t chc cua mnh, ti xin nu ra hai li khuyn.
Nu ban thc hin tt hai li khuyn nay, ti cam oan
rng ban se at c nhng kt qua vt bc.
53

THE 8th HABIT

Li khuyn th nht la ban hay truyn at cho ngi

khac nhng g ban a hoc c t cun sach nay; va li
khuyn th hai la ban hay ap dung nhng g ban a hoc
c ngha la hay thc hanh chung!
HAY TRUYN AT VA CHIA SE NHNG IU
BAN A HOC C
Hu nh ai cung tha nhn rng cach hoc tp tt nht
la truyn at cho ngi khac nhng iu mnh a hoc va kin
thc ch thm nhun khi c ap dung thng xuyn vao
thc tin.
Khi con giang day ai hoc cach y nhiu nm, ti
c gp Giao s Tin s Walter Gong San Jose California. ng day mn Phng phap S pham. Trong
tm bai giang cua ng la nguyn tc ln sau y: Cach
tt nht thu hut ngi ta vao vic hoc tp la bin ho tr
thanh thy giao. Noi cach khac, ban se tip thu kin thc
tt nht khi ban truyn at cho ngi khac nhng kin
thc o.
Ngay sau o ti bt u ap dung nguyn tc nay vao
cng vic cua mnh va cuc sng gia nh. Ln u tin ti
ln lp trng ai hoc, ch co t 15 n 30 sinh vin
tham gia. Ri ti ap dung nguyn tc cua Tin s Gong va
nhn thy rng mnh vn co th giang day hiu qua vi s
lng sinh vin ln hn. Thc t mt s lp hoc ma ti
giang day co rt ng sinh vin, n gn mt ngan ngi
nhng kt qua hoc tp va im thi cua ho vn rt cao.
54

THOI QUEN TH 8

Thng thng, cang t sinh vin th cht lng

giang day cang cao. Nhng nu ban bin sinh vin
thanh giao vin, ban se co c mt on by mang lai
hiu qua tt hn.
ng thi khi ban truyn at hay chia se vi ngi
khac nhng iu ban a hoc c la ban mun noi vi
moi ngi rng ban ang sng theo nhng iu ban
giang day. S chia se nay se la nn tang cho vic hoc tp
su hn, cho s cam kt va la ng c cho s thay i va
s tan ng cua tp th. Ri ban nhn thy rng s chia
se o con tao ra mi lin h gn bo vi nhng ngi
xung quanh, c bit la vi con cai cua mnh. Hay
chung thng xuyn day lai ban nhng g chung a hoc
c t trng lp. Nhng hoc sinh nao thch truyn
at kin thc a hoc cho ngi khac u la nhng hoc
sinh xut sc.
AP DUNG NHNG IU HOC C VAO CUC SNG
Bit ma khng lam, th khng goi la bit. Hoc ma khng
hanh th cha phai la hoc. Noi cach khac, hiu bit mt
iu g o ma khng ap dung th cha phai la hiu bit
thc s. Ch qua thc hanh, ap dung vao thc t th kin
thc va s hiu bit mi thc s c thm nhun. V du,
ban co th hoc mn qun vt bng cach oc sach va nghe
giang bai, nhng mt khi ban cha ra sn chi qun vt
thc s th ban vn cha hiu g v mn th thao nay ca.

55

THE 8th HABIT

Cach t hoc tt nht khng phai bng suy ngh

ma la qua hanh ng. Hay n lc thc hin
ngha vu cua mnh ri ban se nhanh chong
nhn ra mnh la loai ngi nao.
JOHANN GOETHE

t nht co bn cach tip cn i vi nhng iu ma

ban hoc c t cun sach nay:
1. Cach th nht la oc mt mach ht cun sach nay.
Sau o ban mi quyt nh se ap dung iu g vao cuc
sng va cng vic. y la cach hu ht moi ngi thng
lam. Cach nay phan anh mong mun cua nhiu ngi la
co s gn kt v tnh cam va ly tr vi nhng y tng
trong cun sach trc khi ap dung no.
2. Cach th hai la oc toan b cun sach va sau o
da vao s hiu bit tng quat v ni dung a tip thu
cung nh co thi gian tng thm ngun cam hng
oc cun sach ln th hai ln nay oc vi quyt tm ap
dung nhng g ho a thu c. Cach nay to ra kha hiu
qua vi nhiu ngi.
3. Cach th ba la cach ma ti tin rng se em lai
nhng kt qua tt nht, o la oc va ap dung nhng iu
a oc bng mt chng trnh ren luyn va phat trin ca
nhn trong mt nm. Mi thang ban oc mt chng
trong s 12 chng ri truyn at cho ngi khac va ap
56

THOI QUEN TH 8

dung no trong thi gian mt thang. Ban se thy rng nu

ban thc s c gng ap dung nhng iu hoc c mi
chng trong mt thang, th kha nng tip thu nhng
kin thc chng tip theo c tng ln rt nhiu.
4. Cach th t n gian ch la iu chnh cach th ba
cho phu hp vi thi gian cua ban. Ban cung oc tng
chng nhng ap dung nhng iu a oc trong nhng
khoang thi gian dai ngn khac nhau tuy theo hoan canh
thc t cua ban, co th la mt, hai, hoc nm, mi tun.
Cach nay va gi c u im cua cach tip cn th ba,
va giup ban chu ng thi gian biu cua mnh.
Trc khi chuyn sang Phn 1: Tm Ra Ting Noi Cua
Ban Thn, ban hay suy ngm nhng li sau cua Abraham
Lincoln: Nhng giao iu cua qua kh tnh lng khng
con thch hp vi thc tai bin ng. Chung ta cn phai

Kin thc

Thai
Thoi
quen

Ky nng

Hnh 3.2
57

THE 8th HABIT

i mi cach suy ngh. Chung ta khng nhng cn co

mt np ngh mi ma con phai co nhng cng cu t duy
mi. iu nay rt kho thc hin; no keo moi ngi ra
khoi vung an toan cua ho. Nhng mt thc tai mi a
xut hin, mt nn kinh t mi, mt thach thc mi.
Thach thc mi nay khng ch la tn tai mt cach n
thun ma thc s phat trin trong thc tai mi me nay.
No oi hoi chung ta phai co phan ng mi va thoi quen
mi. Hay nh rng nhng thoi quen lun nm tai vung
giao nhau gia kin thc, thai va ky nng. Khi ban
phat huy ba kha canh cua Thoi quen th 8 nay, ban se
d dang ng u vi thach thc mi va phat huy c
nhng kha nng v han cua mnh.

58

PHN 1
TM RA
TING NOI CUA
BAN THN

Chng 4
TM RA TING NOI
CUA BAN THN MON QUA THIN PHU
Co rt nhiu qua tng
Vn cha c m ra t luc ban chao i
Co nhng mon qua c ch tac tinh xao
c Thng ban tng cho ta.
Va Ngi khng ngng noi rng:
Nhng g cua ta u thuc v cac ngi.
Co rt nhiu qua tng, ban i!
Vn cha c m ra t luc ban chao i.
HAFIZ

61

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

62

SN
GT
S

N G

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

HE

N
G

EO

T trong ra ngoai

L
TH

O I C

G
AN
C S
L

TAO

Hnh 4.1

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

TM RA TING NOI CUA BAN THN

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

THE 8th HABIT

THOI QUEN TH 8

ha nng tm ra ting noi cua ban thn la mt sc

manh bm sinh trong ta. o la nhng hat mm thanh
cng cha c khai thac. Chung ta u c ban tng
nhng mon qua thin phu t luc chao i: tai nng,
nng lc, tr thng minh va cac c hi. Nhng mon qua
nay phn ln vn nguyn v tr cua no va lun ch i
chung ta m ra. Nh co nhng mon qua nay ma chung ta
hiu rng tim nng cua mi con ngi la rt ln, thm
ch la v han. Chung ta thc s cha bit ht kha nng cua
con ngi. Mt a tre luc sinh ra la mt sinh linh v
cung yu ui; nhng ch qua vai nm, chnh sinh linh be
nho nay lai co sc manh thn ky. Chung ta cang s dung
va phat huy ti a tim nng cua ban thn th chung ta
cang co thm nhiu tai nng va nng lc mi.

Moi a tre khi sinh ra u co tai nng thin

phu; nhng ang tic la 9.999 trong s 10.000
tre o u anh mt tai nng cua ban thn mt
cach mau chong khi chung trng thanh.
BUCKMINSTER FULLER

Chung ta hay xem xet tht ky ba mon qua quan trong

nht sau y (hnh 4.2):

63

THE 8th HABIT

Mon qua th nht la s t do va sc manh chon la.

Mon qua th hai la nhng quy lut t nhin va nguyn
tc sng, iu mang tnh ph quat va khng thay i.
Mon qua th ba la bn nng lc cua chung ta th
cht/kinh t, tnh cam/xa hi, tr tu va tinh thn. Bn
nng lc nay tng ng vi bn thuc tnh cua ban cht
con ngi c c trng bng th xac, tm hn, tr tu
va tinh thn.
NHNG MON QUA THIN PHU C BAN
(Hu nh cha c khi dy)
T do va sc manh trong la chon
Nhng nguyn tc (Nhng quy lut t nhin)
Ph quat
Mun thu
Hin nhin

Bn nng lc
IQ Tr tu

EQ Tnh cam/xa hi

PQ Th cht/kinh t

SQ Tinh thn

Hnh 4.2
MON QUA THIN PHU TH NHT:
S T DO LA CHON
Ti a vit va noi v chu cua cun sach nay trong
nhiu hoan canh khac nhau trn khp th gii trong
sut hn na th ky qua. Nu ban hoi chu nao, vn
nao, y tng nao thc tin nht, xac ang nht, hp
64

THOI QUEN TH 8

thi nht, ti se tra li ngay o la chung ta co quyn t do

la chon. Quyn t do la chon chnh la mon qua v ai
nht ma chung ta c ban tng va khng ai co th tc
oat c no.
Co c kha nng cung nh sc manh la chon
chnh la s tng phan ro rang vi t tng nan nhn
chu ngha (victimism) va th vn hoa li (culture of
blame) ang thnh hanh trong xa hi ngay nay.
V c ban, chung ta la san phm cua s chon la ch
khng phai cua t nhin (di truyn) hay cua s nui dng
(day d, mi trng sng). Tt nhin la gien di truyn va
vn hoa thng co anh hng v cung manh me n
chung ta nhng o khng phai la yu t quyt nh.

Lch s cua con ngi t do cha bao gi c

vit nn bi cai goi la c hi, ma no c vit t
s la chon cua chnh con ngi.
DWIGHT D. EISENHOWER

im khac bit cua con ngi so vi mun loai la

kha nng t nh hng cuc sng cua ban thn. Ch con
ngi mi bit hanh ng, con cac sinh vt khac ch bit
phan ng. Con ngi la chon da vao cac gia tr cua ban
thn. Th hin sc manh trong vic chon hng i cho
cuc i mnh chnh la cach ban thay i tng lai,
tai tao ban thn va tac ng manh me n nhng th con
65

THE 8th HABIT

lai. y la mon qua tri phu, no nh mt cng cu giup

chung ta m ra nhng mon qua khac va giup chung ta
nng cao cht lng cuc sng cua mnh.
Sc manh cua la chon co ngha la chung ta khng ch
la san phm cua qua kh hay di truyn. Chung ta khng
phai la san phm theo y mun cua mt ai o. Du khng
th nao phu nhn anh hng cua ho i vi chung ta,
nhng iu ct loi la ho khng co quyn quyt nh
chung ta. Chung ta t quyt nh moi th bng la chon
cua chnh chung ta. Nu chung ta nem hin tai cua mnh
vao qua kh, co le chung ta cung lam nh th i vi
tng lai chng?
Mt trong s nhng trai nghim su sc nht a thc
s lam thay i cuc sng cua ti cung la nguyn tc
nn tang cua 7 Thoi quen n vi ti trong mt ky du
lch kt hp nghin cu Hawaii. Hm o, ti trm t
m chiu dao bc trong th vin va ly ra mt quyn
sach trn k. Chnh ba dong ch trong quyn sach o a
anh hng su sc n ca cuc i ti v sau:

Co mt khoang cach gia vic kch thch

va phan ng.
Trong khoang cach o lun co s t do va
sc manh chung ta la chon phan ng cua mnh.
Chnh nhng la chon nay tao nn s thanh at
va hanh phuc cho ban thn chung ta.

66

THOI QUEN TH 8

KCH THCH VA PHAN NG

Kch thch

Quyn t do
chon la

Phan ng

Hnh 4.3
Trc o, ti a nghin cu nhiu tai liu noi v
quyn la chon cach phan ng trc nhng g xay n
cho chung ta. Nhng vao cai ngay c bit o, vi mt
khng gian th gian thoai mai th y tng v khoang cach
gia s kin va phan ng a sm xung ti nh hang
tn gach vy. T o ti bt u hiu va tin rng ln
cua khoang cach o c quyt nh phn ln bi gien
di truyn va bi mi trng nui dng cung nh hoan
canh sng hin tai cua chung ta.
Vi nhng ai c ln ln trong mi trng thun li
vi tnh yu thng v iu kin th khoang cach nay se
rt rng. Con nhng ngi khac, do anh hng cua mi
trng va gien di truyn, th khoang cach nay co th rt
nho. Nhng iu quan trong la vn lun lun co mt
khoang cach nht nh va s dung khoang trng o mt
cach khn ngoan chnh la t tao cho mnh c hi cai
thin cuc sng. Mt s ngi co khoang cach nay rt
rng, nhng khi i mt vi nghch canh th ho lai chon
giai phap u hang, va nh th ho a v tnh thu hep
khoang cach o lai. i vi nhng ngi co khoang cach
gia kch thch va phan ng rt hep, ho vn co th bi
67

THE 8th HABIT

ngc dong chng lai sc can cua gien di truyn, cua xa

hi va vn hoa cung nh m rng t do la chon lam
tng kha nng thanh at va hanh phuc.
Chuyn gia tm thn hoc R. D. Laing noi rng nu
khng chu y n khoang cach nay th chung ta se d dang
git cht kha nng thay i cua mnh. Ch co con ngi
mi co kha nng t y thc. Ban hay oc va suy ngm v
oan trch dn sau:

Pham vi suy ngh va hanh ng cua chung ta b

gii han bi nhng g chung ta khng y n.
Va chnh v chung ta khng nhn ra iu o nn
vic thay i lun tr nn kho khn; chung ta ch
co th thay i khi y thc c iu o.

Bt lun iu g a xay ra, ang xay ra, hoc se xay ra,

th vn lun lun tn tai mt khoang cach gia s kin
xay ra va phan ng cua chung ta. Thm ch nu ch tn tai
mt khoanh khc rt nho gia kch thch va phan ng,
th chnh khoanh khc o a th hin quyn t do la
chon phan ng cua chung ta trc hoan canh.
D nhin co nhng chuyn xay ra ma chung ta hoan
toan khng co s la chon nao ca. Chng han s hnh
thanh gien di truyn cua chung ta. Mc du chung ta
khng th la chon c gien di truyn t ngi thn,
68

THOI QUEN TH 8

nhng phan ng vi chung th ta hoan toan co th. Nu

ban mang trong mnh gien di truyn cua mt chng bnh
nao o, iu o khng nht thit la ban buc phai chp
nhn chng bnh o. Bng cach t y thc va dung y ch
cua mnh tun theo ch luyn tp va ch dinh
dng thch hp, cung s h tr cua nhng thanh tu y
hoc hin ai, ban hoan toan co th thng c chng
bnh o.
Nhng ai phat huy c sc manh ni tm va kha
nng t do la chon cua mnh se co kha nng tr thanh
mt con ngi ma ti tam goi la con ngi chuyn tip
(transition person). Con ngi chuyn tip co kha nng
ngn chn nhng khuynh hng tiu cc chuyn giao t
th h trc sang th h sau.
Ti mun ban hay suy ngh tht su sc v mon qua
thin phu u tin nay suy ngm v khoang cach gia
kch thch va phan ng, cach s dung no mt cach sang
sut lam tng s t do cua mnh khng ngng phat
trin, hoc hoi va ong gop. Cui cung chnh t s ren
luyn, sc manh o se m rng kha nng phan ng cua
ban cho n khi phan ng o tac ng tr lai vi tac
nhn kch thch. Ban se thc s tao ra th gii cua chnh
mnh. Nha tm thn hoctrit hoc My William James
khng nh rng khi t duy cua chung ta thay i th
cuc i cung se thay i theo.

69

THE 8th HABIT

MON QUA THIN PHU TH HAI:

QUY LUT T NHIN VA CAC NGUYN TC
Chung ta a thao lun v vic s dung mt cach khn
ngoan khoang cach gia vic kch thch va phan ng, hay
con goi la s t do la chon cua chung ta. S dung mt
cach khn ngoan co ngha la g? S khn ngoan o c
th hin u? V c ban, no co ngha la sng theo cac
nguyn tc hay quy lut t nhin ch khng phai chay theo
th vn hoa tc , hiu qua tc thi hin nay.
Nha bac hoc Einstein ln u tin nhn thy chic
kim ky diu(1) cua cai la ban khi ng ln bn, khi y ng
hiu rng chc chn phai co mt cai g o n cha ng
sau s vt. iu nay cung lin quan mt thit n moi
lnh vc cua cuc sng. Cac nguyn tc co tnh ph quat
co ngha la chung vt qua rao can cua vn hoa va a
ly. Ban cht cua nguyn tc la mun thu o la s cng
bng, long tt, s tn trong, tnh trung thc, s chnh
trc, phuc vu, cng hin. Cac nn vn hoa khac nhau co
th bin nhng nguyn tc nay thanh cac thng l khac
nhau va dn dn lam lu m cac nguyn tc do lam dung
s t do. Tuy vy, chung vn lun lun tn tai va vn
ng quanh ta nh quy lut trong trng vy.
Ti con phat hin ra rng nhng nguyn tc nay la
iu khng th tranh cai. Ngha la chung rt hin nhin.
Chng han, ban khng th co s tin cy lu dai ma khng
co s tn nhim.
(1) Nu ta t la ban ung cach, kim cua no lun ch hng chnh Bc.
70

THOI QUEN TH 8

Co ln ti lam ngi hng dn cu h cho mt nhom

khoang 30 sinh vin da ngoai. Sau cuc hanh trnh lin tuc
24 gi ma khng n ung va ngh ngi g, chung ti xung
nui va cn bng qua mt dong sng chay xit ly thc
phm va nc ung pha bn kia. Mt dy thng c
cng ngang t b bn nay sang b bn kia, ni ba n sang
a c chun b sn sang. Ti i trc v ngh rng mnh
bit cach va khoe hn moi ngi. Ti bt u men theo si
dy nhng ri l lng gia ng va khng u sc
tip tuc. Ti cam thy kit sc nhng vn c dung moi ky
thut va dn ht y ch vao i tay, nhng moi n lc dng
nh v ch. Cui cung, ti ri tom xung dong nc cun
cun bn di va b cun vao b cach o khoang 25 met.
Ti nm kit sc bn b sng. Tt ca sinh vin cua ti luc
o th ho het va ci toang ln. By gi ti mi hiu rng
hanh ng cua ti la minh chng ro net cho cai goi la
nim kiu hanh trc khi tht bai. C th con ngi la
mt h thng t nhin, b chi phi bi cac quy lut t
nhin va chng co mt sc manh tinh thn nao co th khc
phuc c nhng gii han t nhin cua c bp!
Quyn lc t nhin va quyn lc tinh thn
Quyn lc t nhin (natural authority) la s thng tr
van vt cua cac quy lut t nhin. Ban khng th pht l
cac quy lut t nhin va cung khng co s la chon nao
khac ngoai vic phai tun theo nhng quy lut o. Chng
han, khi ban nhc mt u gy th ca cy gy cung c
nng ln. Nu ban nhay xung t toa nha 10 tng th ban

71

THE 8th HABIT

khng th i y khi a ri n tng th 5. Lc hut trong

trng chi phi s ri va o chnh la quyn lc cua t
nhin. T nhin cung ban cho con ngi quyn t do va
sc manh chon la, va v th con ngi cung co quyn
lc t nhin hoc quyn chi phi cua ring mnh i vi
nhng th khac. Cac loai ng thc vt quy him co tn
tai hay khng la do con ngi v chung khng co s t do
hay sc manh la chon va chung cung khng co s t
y thc hay t tai tao c. Chung hoan toan phu thuc
vao con ngi bi v con ngi bit t y thc, ch co con
ngi mi co s t do va sc manh la chon cung nh t
tai tao ban thn. y chnh la quyn lc t nhin.
Quyn lc tinh thn (moral authority) la g? o chnh
la vic s dung s t do va sc manh la chon mt cach
co nguyn tc. Noi cach khac, nu chung ta tun theo
nhng nguyn tc trong mi quan h gia ngi vi
ngi th chung ta se khai thac c ti a tnh nng cua
quy lut t nhin. Nhng quy lut t nhin (chng han
lc hut trong trng) va cac nguyn tc (chng han s tn
trong, tnh trung thc, long tt, s cng bng, chnh
trc) chi phi cac hu qua nay sinh t s la chon cua
chung ta. Cung nh vic chung ta khng ngng huy hoai
mi trng dn n hu qua la khng kh va ngun nc
b nhim, vic chung ta khng ngng c x sai quy va
thiu trung thc vi ngi khac se pha v s tin cy.
Nhng ngi khim tn, s dung s t do la chon co
nguyn tc se co c quyn lc tinh thn i vi ngi
khac, vi t chc va ca xa hi.
72

THOI QUEN TH 8

Cac gia tr (values) la nhng chun mc cua xa hi va

mang tnh ca nhn, cam xuc, chu quan va co th tranh
cai. Mi ngi chung ta co nhng gia tr khac nhau.
Thm ch nhng ke ti pham cung co nhng gia tr ring
cua ho. Cu hoi ban cn t t ra cho mnh la liu nhng
gia tr cua ban co da trn cac nguyn tc nn tang? Xet
cho cung, cac nguyn tc u la nhng quy lut t nhin
chung v tri, khach quan va hin nhin. Nguyn tc chi
phi kt qua, con hanh vi b chi phi bi cac gia tr; hay
nhng nguyn tc v gia tr!
Nhng ngi mc bnh ngi sao la v du in hnh
v cac gia tr khng gn lin vi cac nguyn tc. Ho s
ni ting nh hnh phm cach cua ho. Ho khng bit
mnh la ai va mt phng hng i vi hanh ng cua
chnh mnh. Ho khng bit nn theo nguyn tc nao bi
cuc sng cua ho khng da trn c s cac gia tr chung
cua xa hi. Mt mt ho b ging xe gia nhn thc xa hi
va s t y thc cua ban thn, mt khac gia quy lut t
nhin va cac nguyn tc. Trn may bay, tnh trang o goi
la cam giac mt thng bng (vertigo), ban khng con cam
giac lin h vi mt t (cac nguyn tc) va tr nn hoan
toan lac hng. Nhiu ngi vn sng cuc i mnh
trong tnh trang mt thng bng nh th. Co rt nhiu
ngi nh th quanh ta va trong cac nn vn hoa khac
nhau trn th gii.
Vy nhim vu then cht la cn xac nh u la kim
ch nam va iu chnh moi hoat ng cua chung ta theo

73

THE 8th HABIT

hng o, bng khng, ban se kho tranh khoi nhng hu

qua tiu cc co th d dang xay ra. Hay lun nh rng tuy
gia tr chi phi hanh vi, song cac nguyn tc mi chi phi
kt qua. Quyn lc tinh thn oi hoi s hy sinh nhng
li ch ca nhn nht thi, dung cam t nhng gia tr xa
hi phuc tung cac nguyn tc. Va lng tm cua chung ta
chnh la kho cha nhng nguyn tc nh th.
MON QUA THIN PHU TH BA:
BN NNG LC CUA CON NGI
Nh a noi phn trn, bn thanh phn cua ban
cht con ngi gm co th xac, tr tu, tm hn va tinh
BN NNG LC CUA CON NGI
(IQ)

Hnh 4.4
74

(P

TH

Q)

A C

CH

(T

CA

(SQ)
)

(TINH THN)
N

(T M

N
X A H I / T Q)
(E

THUC V
TINH THN

THN

TIN(H
TR TU)

THOI QUEN TH 8

thn. Tng ng vi bn thuc tnh nay la bn nng lc

(hay sc manh) cua con ngi ma tt ca chung ta u co:
nng lc th cht (PQ Physical Quotient), nng lc tr tu
(IQ Intelligent Quotient), nng lc tnh cam (EQ
Emotional Quotient), va nng lc tinh thn (SQ Spiritual
Quotient). Bn nng lc nay la biu hin ro net cua mon
qua thin phu th ba ma chung ta c ban tng.
Nng lc tr tu (IQ - Intelligent Quotient)
Khi noi n tr tu, chung ta thng ngh n s
thng minh th hin qua ch s thng minh IQ, tc kha
nng phn tch, lp lun, t duy tru tng, s dung
ngn ng, sc tng tng va kha nng lnh hi cua
chung ta. Tht ra, y ch la s m ta han hep v tr tu
con ngi.
Nng lc th cht (PQ - Physical Quotient)
Nng lc th cht la kha nng ma tt ca chung ta u
nhn ra nhng thng xem nhe. Hay th ngh v nhng
g c th ban ang thc hin ma khng cn n s c
gng co y thc nao cua ban. C th vn hanh h h hp,
h tun hoan, h thn kinh va nhiu b phn quan
trong khac bn trong con ngi ban. No khng ngng
sang loc, tiu dit nhng t bao nhim bnh va u
tranh sinh tn.

C th con ngi la mt b may tinh xao va

hoan chnh n mc ky diu vi xp x 7.000 ty
75

THE 8th HABIT

t bao co s phi hp hoat ng nhp nhang v th

cht va sinh hoa ma ban khng th tng tng
ni, du ch thc hin mt hanh ng n gian
nh lt mt trang sach, bt mt ting ho hay
hanh ng lai xe. Khi ngh n nhng vic
chung ta thng t quan tm nht, ban se thy co
qua nhiu iu ang ngac nhin. a bao gi ban
phai nhc nh tim ban p, phi cua ban co dan,
hay c quan tiu hoa bai tit ung cht hay
ung gi cha? Nhng c quan nay va v s cac
quy trnh hoat ng khac u khng ngng
vn hanh mt cach v thc tng giy tng phut
chung ta keo dai s sng. Kha nng th cht
cua con ngi kim soat toan b cac c ch bn
trong c th, ma phn ln cac c ch nay
hoat ng mt cach v thc.
DOE CHILDRE va BRUCE CRYER

Cac bac s la nhng ngi u tin nhn ra kha nng

t cha bnh cua c th. Cac loai thuc ch tao iu kin
thun li cho c th t cha tr hoc loai bo nhng
chng ngai, nhng i khi thuc cung co th gy mt
vai tac dung ngc vi kha nng th cht.
Lam th nao c th cn bng va hoa hp chc
nng cua nao b, ni cha ng tr tu, vi chc nng
cua tim, ni c trng cho kha nng tnh cam? C th

76

THOI QUEN TH 8

chung ta la mt b may ky diu vt tri hn moi chic

may vi tnh hin ai nht. o la kha nng chung ta hanh
ng da vao suy ngh va tnh cam. Chnh v th, kha
nng lam ra san phm la sc manh v song cua con
ngi so vi moi loai vt trn trai t.
Cac cuc thc nghim khoa hoc ngay cang a ra
nhiu bng chng cho thy co mi quan h mt thit
gia th xac (th cht), tr tu (t duy) va tm hn (tnh
cam) con ngi.

Mt tm bang treo mt hiu tap hoa thuc

vung qu North Carolina ghi rng: B nao noi:

Ti la b phn thng minh nht trong c th.

Trai tim noi: Ai bao anh th?.
Nng lc xuc cam (EQ - Emotional Quotient)
Nng lc xuc cam la vn kin thc t co, s t y thc,
s nhay cam xa hi, s thu cam va kha nng giao tip
thanh cng vi ngi khac. o la y thc v s thch hp
gia thi gian, quan h xa hi va s dung cam tha nhn
im yu bay to va tn trong s khac bit. Vao u
thp nin 90 cua th ky trc, EQ la mt tai nong
bong. Luc by gi EQ c m ta nh mt kha nng cua
ban cu nao phai, phn bit vi kha nng cua ban cu
nao trai. Ban cu nao trai c xem la thin v kha nng
phn tch, ni cha ng t duy tuyn tnh, ngn ng,
77

THE 8th HABIT

lp lun va l-gic; ban cu nao phai th lai mang tnh

sang tao hn, la ni cha ng kha nng trc giac, cam
giac va tng hp. im then cht la phai coi trong ca hai
ban cu nao nay va bit chon la vn dung tt nhng
kha nng c bit cua chung. Kt hp t duy va tnh cam
se tao ra s cn bng, s phan xet va u oc tr nn sang
sut hn.

Trc giac se mach bao cai u t duy bit u la

hng i tip theo.
Tin s JONAS SALK, ngi phat minh ra vc-xin bai lit

a co nhiu cng trnh nghin cu cho rng v lu

dai, nng lc xuc cam la yu t quyt nh s thanh cng
trong giao tip, trong mi quan h va kha nng lanh ao
hn nhiu so vi nng lc tr tu. Daniel Goleman, tac
gia va chuyn gia v nng lc xuc cam noi:
vt tri trong moi cng vic, trong moi lnh vc
th nng lc xuc cam quan trong gp i so vi moi kha
nng nhn thc n thun. i vi nhng ngi cng
v lanh ao th nng lc xuc cam hu nh chim li th
hoan toan Cac s liu thng k cho thy nng lc xuc
cam chim 2/3 hoc cao hn th trong cac yu t tao ra
nhng thanh tch ni tri. Ngi ta cho rng tm ra ngi
co kha nng nay hay bi dng kha nng nay trong cac
nhn vin hin hu se a n thanh cng ln cho mt
t chc. Trong nhng cng vic n gian chng han nh

78

THOI QUEN TH 8

cng nhn vn hanh may hoc th ky, th 1% nhng

ngi co ch s EQ cao la nhng ngi lam vic co nng
sut cao gp ba ln (xet v mt gia tr kt qua cng vic
cua ho). i vi nhng cng vic tng i phc tap
hn, chng han nh nhn vin ban hang, hoc th may,
th nhng ngi co ch s EQ cao nht la nhng ngi
hoat ng vi nng sut cao gp mi hai ln so vi
nhng ngi bnh thng.

Ly thuyt v nng lc xuc cam ang lam hoang mang

nhng ai lun gn chin lc thanh cng cua mnh thun
tuy da vao tr tu (IQ). V du, mt ngi co ch s IQ
10/10 nhng co ch s EQ la 2/10. Anh ta se lam th nao
co mi quan h tt vi ngi khac? Anh ta co th bu p
khim khuyt nay bng cach hoan toan da vao tr tu cua
mnh va vay mn sc manh t chc vu a v cua mnh.
Nhng nu lam nh th, anh ta se cang lam trm trong
hn im yu cua mnh va im yu cua ca ngi khac
trong mi quan h tng tac. Tt nhin sau o ho se tm
cach hp ly hoa hanh vi cua mnh mt cach thng minh.

Sc manh vay mn tao nn im yu cho ban

thn, cho ngi khac va trong ca cac mi quan h.
Xy dng va phat trin nng lc xuc cam la mt trong
nhng thach thc ln nht i vi cac bc cha me va cac
nha lanh ao moi cp trong cac t chc.

79

THE 8th HABIT

Nng lc tinh thn (SQ - Spiritual Quotient)

Nng lc th t cua con ngi la nng lc tinh thn.
Cung ging nh nng lc xuc cam, SQ ang tr thanh
mt tai chnh c nhiu ngi quan tm trong
nghin cu khoa hoc va cac cuc tranh lun trit hoc va
tm ly. SQ la trong tm va la yu t c ban nht trong
moi kha nng cua con ngi bi no chnh la ngun gc
nh hng cho ba nng lc con lai. Nng lc tinh thn
biu th s khao khat tm kim y ngha cuc sng va s
lin h cua chung ta vi vnh hng.
Richard Wolman, tac gia cun Suy ngh bng tm hn
cua ban (Thinking with Your Soul), a noi v tinh thn
nh sau:
Theo ti tinh thn la cuc tm kim cua con ngi
t thi c ai va mai mai v sau vn kho ma thay i,
nhm tm ra mi lin h vi cai ln hn, ang tin cy hn
so vi ban nga cua chung ta vi tm hn cua chnh
mnh va cua ngi khac, vi cac thi ky lch s va t
nhin, vi nhng lan gio tinh thn khng th chia ct va
vi s b n cua s sng.

Nng lc tinh thn giup chung ta nhn ra nhng

nguyn tc ch thc, mt b phn cua lng tm chung
ta ging nh mt chic la ban, mt vt th tng trng
rt chnh xac cho cac nguyn tc, bi no lun lun ch
hng Bc. Vn ct loi duy tr nng lc tinh thn
mc cao la khng ngng tun theo cac quy tc kim ch
nam.
80

THOI QUEN TH 8

Tinh thn cua con ngi la ngon nn cua Thng .

- Kinh Thanh

Ban hay oc oan trch sau y cua tac gia Danah

Zohar va Ian Marshall trong quyn SQ: Kt ni vi nng
lc tinh thn cua chung ta:
Khac vi IQ, mt nng lc co th cai t vao cac
may vi tnh; khac vi EQ, nng lc hin hu cac loai
ng vt co vu cp cao, SQ ch tn tai duy nht con
ngi va la nn tang cho ba kha nng con lai. SQ gn lin
vi nhu cu cua con ngi trong qua trnh i tm y ngha
cua cuc sng, vn con ngi quan tm nht. SQ la
nhng g chung ta s dung tao ra nim khat khao va
kha nng tm kim y ngha, tm nhn va gia tr cua cuc
sng. SQ giup chung ta bit m c va phn u. No va
cung c cho nim tin, va t nim tin va co gia tr lam
c s cho chung ta hanh ng. V thc cht, no chnh la
yu t tao nn con ngi chung ta.

Ng ngha va ban cht thng ng cua nng lc tinh thn

a co v s cng trnh nghin cu, quan sat, iu tra,
hang loat cun sach va mt nganh hoc v nng lc tinh
thn cua con ngi, c bit la trong khoang hai mi
nm tr lai y. Nhiu t ng khac nhau i khi c
dung ch cung mt khai nim. Khai nim ma ti goi la
nng lc tinh thn (Spiritual Intelligence) th ngi khac
co th goi la nng lc xuc cam (Emotional Intelligence)
va ngc lai. Ti rt hiu s phc tap cua ng ngha nn
81

THE 8th HABIT

ti xin ban ng qua bn tm vao nh ngha cua t ng

ma hay chu y vao y ngha thc cht cua chung.
Cun sach cua Howard Gardner v ly thuyt nhng
nng lc a dang cua con ngi nhan Nhng khun
kh cua tr tu (Frames of Mind) trnh bay rt hay nhng
khai nim v nhng sc manh ring bit nhng trung
lp. Ti cung hoc hoi c nhiu iu t nhng tac phm
cua Robert Cooper va Daniel Goleman noi v nng lc
xuc cam. Ti a tham d nhng bui thuyt trnh cua ho
trong nhiu hoan canh khac nhau va ti bit phng
phap tip cn cua ho da trn c s nhng cuc nghin
cu kha toan din, bao gm ca nhng yu t ma ti a
noi v nng lc tinh thn.
Mt s tac gia lai tach bit kha nng th giac ra khoi kha
nng din at bng li noi, kha nng phn tch, hi hoa,
t duy l-gc, sang tao, t duy kinh t va mt s kha nng
khac. Ti anh gia cao s ong gop cua ho nhng mt ln
na khuyn ban nn t tt ca moi kha nng cua con ngi
vao bn mt: th cht, tr tu, tm hn va tinh thn.
HOAN THIN BN NNG LC CUA CON NGI
V bn mt trong ban cht con ngi an xen nhau,
do o ban khng th tp trung ring le vao mt mt nao
ma khng trc tip hoc gian tip ung cham n nhng
mt khac. Vic phat trin va s dung cac kha nng nay se
cho ban nim tin, sc manh ni tm va s an toan, s
dung cam, s chn chn va sc manh tinh thn cua ban
82

THOI QUEN TH 8

thn. Xet v nhiu mt, nhng n lc cua ban nhm phat

trin bn nng lc nay co tac ng su sc n ngi
khac va c vu ho tm ra ting noi cua chnh mnh.

Pha sau mi cuc i cao thng la nhng

nguyn tc a tao ra no.
GEORGE H. LORIMER

Ti cung nhn ra rng qua vic thc hin bn gia

thit n gian sau, chung ta co th bt u ngay mt cuc
sng cn bng hn, hoa hp va manh me hn. y la
nhng gia thit n gian nhng ti tin rng nu ban kin
tr thc hin, ban se tm c ngun sc manh mi va y
ch tp trung khi cn thit.
1- i vi th xac: gia s rng ban a b mc bnh tim; by
gi ban phai sng trong tnh trang o nh th nao?
2- i vi tr tu: gia s thi gian i lam cua ban ch con
hai nm na; ban se chun b cho vic ngh hu nh
th nao?
3- i vi tm hn: gia s ngi khac co th nghe lom
c tt ca nhng g ban noi v ho ; vy ban cn phai
noi nng nh th nao?
4- i vi tinh thn: gia s c mi mi lm phut ban
lai nhn thy hnh anh cua Thng , vy ban phai
sng nh th nao?
83

THE 8th HABIT

HOI & AP
HOI: V c ban, chung ta la san phm cua t nhin
(di truyn) hay san phm cua s nui dng (iu
kin day d va mi trng sng)?
AP: Ban thn cu hoi nay da vao s lng phn
gia tao. No da trn c s mt m thc sai lm hay mt
ban sai trai v ban cht con ngi. Chung ta khng
phai la san phm cua t nhin va cung khng phai la san
phm cua s nui dng, ma chung ta la san phm cua
s la chon bi v lun lun tn tai mt khoang trng
gia kch thch va phan ng. Khi chung ta s dung ung
n quyn t do la chon cua mnh da trn c s cac
nguyn tc, th khoang khng gian nay se tr nn ln
hn. Tre con va nhng ngi thiu nng tr tu co th
khng co khoang trng nay, nhng hu ht nhng ngi
trng thanh bnh thng u co.

HOI: Cac nha lanh ao tai nng la do bm sinh hay

do c hun luyn ao tao t mi trng bn ngoai?
AP: Cu hoi nay lai tip tuc da trn mt m thc
sai lm. Nh co khoang trng gia kch thch va phan
ng, con ngi co c quyn t do la chon. V th, cac
nha lanh ao tai gioi khng phai do bm sinh hay do
nhn tao tc do nui dng va ao tao. Ho t mnh tr
nn co tai thng qua nhng phan ng co chon loc cua
84

THOI QUEN TH 8

ho. Nu ho co la chon da vao cac nguyn tc va ngay

cang co ky lut ln hn, th nng lc t do la chon cua
ho se cang tng ln. Trong cun sach Nhng ngi lp d
va ky la (Geeks & Geezers), hai tac gia Warren G. Bennis va
Robert J. Thomas cho rng cac nha lanh ao tai ba la do
nhn tao, ch khng phai bm sinh. Y tng nay c ban
la do s trai nghim co tnh chuyn bin tao nn mt
bc ngot trn con ng dn n nhng la chon giup
ho tr thanh nha lanh ao. Tin s Noel Tichy cung cho
rng cac nha lanh ao khng phai do bm sinh ma do
dng duc ma nn. Mt ln na, nhng phat biu nay
ham y rng con ngi co quyn la chon c day d
va lam theo cac hng dn. Trong ca hai trng hp nay,
cac tac gia u cho rng nhng nha lanh ao tai nng
khng phai la do bm sinh hay do nhn tao ma la do t
ban thn ho co y thc tr thanh nha lanh ao s lanh
ao la kt qua cua mt chui nhng s la chon.

HOI: Co cn phai phat trin tt ca bn nng lc

thin phu nay hay khng?
AP: Co, bi v ban khng th phat trin c mt
nng lc nao n mc cao nht va lu bn nu khng
ng thi phat trin ca bn nng lc trn. iu nay cho
thy y ngha cua s gn kt. Co ngha la toan b cuc
sng cua chung ta c gn kt vi nhng nguyn tc
nht nh. Nng lc lam ra cua cai va s hng thu cua

85

THE 8th HABIT

chung ta xet cho cung phu thuc vao tnh cach va phm
cht con ngi cua chung ta. iu nay oi hoi s khng
ngng tp luyn pha v va tao iu kin hi phuc tng
si c phat trin sc manh th cht, tr tu, tnh cam
va tinh thn bng cach thoat ra khoi nhng vung an toan
(comfort zones). Mi ban oc cun Sc manh cua s tham
gia tng lc (The Power of Full Engagement) cua tac gia Jim
Loehr va Tony Schwartz.

HOI: Th con vn ngh hu th sao?

AP: Ban co th ngh hu nhng ng bao gi t bo
nhng d an co y ngha. Nu ban mun sng lu, ban
cn co s cng thng co ch (eustress), tc mt cam nhn
su sc v y ngha va s ong gop cua mnh vao nhng
cng vic hay s nghip xng ang, c bit i vi gia
nh qua cac th h cua ban. Ngc lai, nu ban mun
sm v vi t tin, hay ngng chi golf, ngh cu ca va
ngay ngay ngi ch n gi ung thuc, va thang hoc
ban mi gp g con chau. Nu ban mun tm bng
chng, xin hay oc cun S cng thng v hai (Stress
Without Distress) cua Hans Selye.

86

Chng 5
TH HIN QUAN
IM THNG QUA
TM NHN, KY LUT,
S AM M VA
LNG TM CUA BAN
Ngi co sc manh ln nht la ngi bit
kim soat ban thn mnh.
- LUCIUS AMAEUS SENECA

87

88
S
N G

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

SN
G

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

THE
O

NG

HE
O
L

TH

O I C

Con ngi
khim khuyt

Con ngi
hoan thin
M

G
T M G N )
(E Q

( I Q )

T N

CAI TI
(SQ)

(IQ )
N CHU N
NH
GH

(SQ)

LNG TM

NHN
TM

Hnh 5.1

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

XA

AN

A O
GT
AN
C
S
L
S A(E Q)
A
U
(P N G
Q)
TH A

T trong ra ngoai

(P K Y
Q) L U
T

TM RA TING NOI CUA BAN THN

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

THE 8th HABIT

THOI QUEN TH 8

hi tm hiu v cuc i cua nhng ngi tng at

nhng thanh tu to ln, ban se tm thy mt khun mu
chung ho. o la, ho la nhng ngi co anh hng ln
n ngi khac va co nhiu ong gop mi me, quan
trong va co y ngha cho cuc sng. Bng s n lc kin tr
va s ren luyn ni tm, ho a phat trin manh me bn
nng lc vn co cua con ngi. Nhng biu hin cao
nht cua bn nng lc nay la tm nhn, i vi tr tu; la
tnh ky lut, i vi th cht; la s am m, i vi tnh
cam; va lng tm, i vi tinh thn. Nhng biu hin
nay cung la nhng phng tin quan trong nht th
hin quan im cua ban.
SNG MT CUC I MANH ME
NHN
TM

(TINH THN)

(T

T N

Hnh 5.2
89

KY

XA

C )

(T M

M
S A

LNG TM

LU
T

(TR TU)

THE 8th HABIT

Tm nhn la kha nng nhn thy trc nhng g co th

xay ra trong cng vic, s nghip va trong t chc bng
i mt cua tr tu. Tm nhn co c khi chung ta dung
tr tu a ra kha nng ap ng nhu cu. William
Blake noi rng: Nhng g hm nay c chng minh la
ung th trc o ch la s tng tng. Khi mt ngi
khng co tm nhn va khng quan tm n vic phat
trin kha nng sang tao cua tr tu, ho se tr thanh con
mi trn con ng i n chu ngha nan nhn (xem
hnh 5.1).
Tnh ky lut la cai gia phai tra a tm nhn i vao
thc tin. y la phn lin quan n nhng thc t kho
khn, hin nhin va i khi tht tan nhn, nhng cn
phai co bin tm nhn thanh s tht. Ky lut xut hin
khi tm nhn kt hp vi s cam kt. i nghch vi tnh
ky lut va s cam kt la s bung tha tc s anh i
nhng iu quan trong nht cua cuc sng hng
nhng thu vui hay khoai lac nht thi.

Mun lanh ao ngi khac, trc ht hay lam

chu c ban thn mnh.
PHILIP MASSINGER

S am m la ngon la, la s khao khat, la sc manh

cua long quyt tm, la ng lc duy tr tnh ky lut
nhm thc hin tm nhn. S am m xut hin khi nhu
90

THOI QUEN TH 8

cu cua con ngi trung khp vi tai nng c nht v

nh cua ring ho. Khi mt ngi khng co s am m
trong vic i tm va s dung ting noi cua ban thn nhm
phung s nhng muc ch cao quy, th khoang trng
trong tm hn ho se y ry nhng cam giac khng an
toan va nhng ting noi trng rng theo khun mu xa
hi. Trong mi quan h va trong cac t chc, xet theo
mt kha canh nao o th s am m bao gm ca long
trc n.
Lng tm la nhn thc ni tm v ao c phn
bit u la ung va u la sai, la ng lc con ngi
hng n y ngha cuc sng va s cng hin v muc ch
cao ep. Lng tm la sc manh dn ng cho tm nhn,
tnh ky lut va s am m. Lng tm tng phan vi cai ti
ch ky thng ng tr trong cuc sng cua mi chung ta.

Bt c iu g lam suy yu ly tr cua ban, lam hai

n lng tm cua ban, che khut y thc cua ban,
ly i hng thu cua ban i vi nhng iu linh
thing; bt c nhng g lam cho th xac ln at
tinh thn, th nhng th o u la ti li i vi
ban, du ban thn no trng co ve nh v hai.
SUSANNA WESLEY (Me cua JOHN WESLEY(1))

(1) John Wesley (1703 - 1791): Muc s Anh giao, nha thn hoc, nha thuyt giao
va la nha sang lp Phong trao Giam ly.
91

THE 8th HABIT

Bn t tm nhn, ky lut, am m va lng tm thc cht

cha ng rt nhiu c tnh vn c dung m ta con
ng dn n thanh cng cua nhng ngi co tm anh
hng ln lao trong cuc sng.
Hnh 5.3 cho thy co nhiu c tnh tiu biu khac
nm di 4 tang bng co tn goi tm nhn, ky lut, am m
va lng tm.

Kha nng/ Nng lc tr tu

Kha nng/ Nng lc th cht

IQ

PQ
Tm nhn
Thuc v ly tng
D oan
tng lai

Ngi co
c m

Tnh ky lut
Tnh thc t
Tp trung
Thc hin
Thng xuyn lin tuc Chu ng khi xng
Tnh t tr

Vin canh
lu dai
Ngi t nim tin
vao con ngi

Xac lp cac i tin phong

ky vong
Co tnh trit hoc
Ngi at thanh tu
trong cng vic

c cam kt

Ngi co kha nng t duy chin lc

Hy vong

T duy t pha

N lc lam vic ht mnh

Kin cng
Sn sang hy sinh
T giac
Co nng lc
Kin nh
Quyt oan

Kha nng/ Nng lc xuc cam

Kha nng/ Nng lc tinh thn

EQ

SQ
S am m
Lac quan
ng tm
hip lc
Bao quat
Nhay cam

Lng tm

Nim hy vong
Dung cam

ng cam

Qua quyt

Can am

Dam thach thc

Trc giac
Nhit tnh
Chu trach nhim
Sang sut Chnh trc
ao c
y t
Khim tn
Cng bng
ao ly
Co cam hng
Rng lng
Co long trc n

S vui ve

Co tnh thuc y
Co anh hng

Hai hc

ang knh trong

Hng v con ngi

Hnh 5.3

92

Hng v s nghip

THOI QUEN TH 8

Cac nha lanh ao hang u u co tm nhn, oc

thc tin, ao c va long dung cam. y
chnh la bn nng lc, bn hnh thc cua s nhn
thc, la ngn ng giao tip cn co at c
nhng kt qua lu dai va co y ngha.
Nha lanh ao co tm nhn la ngi lun bit t
duy ln, t duy cai mi va t duy t pha. Va,
iu quan trong hn ht la ho bit gi mi lin h
vi cu truc su rng v nhn thc va tim nng
sang tao cua con ngi.
Ban cn phai kim soat cac m thc chi phi tm
tr cua ban, th gii quan cua ban, nim tin cua
ban v nhng g ban xng ang nhn c va
nhng g co th xay ra. o la pham vi cua s
thay i c ban, cua sc manh va nng lc,
la y ngha thc s cua long can am.
PETER KOESTENBAUM, nha trit hoc v quan tr

TM NHN, KY LUT VA NIM AM M

LAM CHU TH GII
Bt ky ca nhn nao co anh hng su sc i vi
ngi khac, i vi cac t chc hoc xa hi, bt ky bc
phu huynh nao co anh hng n nhiu th h trong gia
nh, bt ky ai tao ra c s khac bit thc s th kha
nng anh hng cua ho u co ba thuc tnh chung: tm
93

THE 8th HABIT

nhn, ky lut va s am m. Ti cho rng ba thuc tnh nay

a thng tr th gii ngay t thu ban s. Chung c
trng cho s lanh ao hiu qua.
Chung ta th xem xet mt vai nha lanh ao ni ting
trong lch s hin ai:
George Washington(1) co mt tm nhn xy dng mt
quc gia mi, thng nht va c lp, khng chu s can
thip hay phu thuc cua nc ngoai. ng t thit lp ky
lut st cho chnh mnh trong vic tuyn m, tip t qun
nhu va gi cho binh lnh khng ao ngu khoi qun i.
Tc gin v s phn bit i x i vi cac s quan qun
i thuc a, chnh sach t ai cua Anh va s kim ch
khng cho Hoa Ky m rng lanh th, Washington lun
p u trong long s nghip gianh c lp t do.
Florence Nightingale(2), ngi sang lp phng phap
chm soc bnh nhn hin ai va cng hin ca tui thanh
xun cua mnh cai thin cht lng chm soc bnh nhn
trong cac bnh vin qun i. Tm nhn va s say m a
giup ba vt qua ban tnh rut re va lun e ngai cua mnh.
Mohandas K. Gandhi(3), ngi co cng em lai nn c
(1) George Washington (1732 1799): Tng thng u tin cua Hp Chung
Quc Hoa Ky, nhim ky 1789 1797, ngi lanh ao thanh cng cuc Chin
tranh Cach mang My (1775 1783) chng lai ch Anh.
(2) Florence Nightingale (1820 1910): N y ta tin phng, nha vn, nha
thng k, ngi phu n ni ting vi danh hiu Lady with the Lamp (Ngi
Phu n cua Ngun Hy vong).
(3) Mohandas K. Gandhi (1869 1948): Lanh tu chnh tr va tinh thn cua dn
tc n va Phong trao gianh c lp cho n khoi ach thng tr cua Thc dn
Anh bng con ng u tranh bt bao ng.
94

THOI QUEN TH 8

lp cho n , mc du ng cha bao gi gi mt chc vu

nao trong chnh phu qua bu c hay c b nhim. ng
khng h co mt a v chnh thc, khng chut quyn
hanh trong tay nhng chnh sc manh tinh thn cua ng
a tao ra nhng chun mc vn hoa xa hi manh me n
mc cui cung no nh hnh cac y ch chnh tr quan
trong. ng a lam chu cuc i mnh bng mt y thc v
lng tm ph quat lun tn tai trong long moi ngi,
trong cng ng quc t va ca ban thn ngi Anh.
Margaret Thatcher(1), nha lanh ao n u tin cua mt
nc cng nghip ln. Ba a lam Thu tng nc Anh
qua 3 nhim ky, tr thanh ngi nm quyn thu tng
lin tuc dai nht trong th ky 20. Co khng t ngi ph
phan ba, nhng ba lun nhit tnh c vu moi ngi xy
dng tnh ky lut, trach nhim ca nhn, tnh t cng va
la ngi a c vu manh me quyn t do kinh doanh.
Trong sut thi gian cm quyn cua mnh, ba a a nc
Anh vt qua khung hoang va suy thoai kinh t.

Co quyn lc cung ging nh tr thanh ngi phu

n; nu ban buc phai noi cho ngi khac bit v
iu o, th ban khng phai ngi nh th.
MARGARET THATCHER

(1) Margaret Hilda Thatcher (1925 - ): N Thu tng u tin va n nay vn la

duy nht, Ba m Thep cua Vng quc Anh, nm quyn t nm 1975
1990. Ba cung la Chu tch ang Bao thu Anh t nm 1975 1990.
95

THE 8th HABIT

Nelson Mandela(1), cu Tng thng Nam Phi, ngi a

u tranh gn 27 nm trong nha tu chng lai ch
phn bit chung tc. Mandela c thi thuc bi tm
nhn hn la bi ky c cua mnh. ng co th hnh dung ra
mt th gii vt khoi moi gii han cua nhng trai
nghim va ky c au thng cua mnh: o la s tu ay, s
bt cng, chin tranh b lac va s chia re sc tc. T su
thm tm hn ng lun vang vong mt nim tin bt tn
v gia tr cua mi cng dn Nam Phi.
Me Teresa(2), ngi a toan tm toan y hin dng ca
cuc i mnh phuc vu v iu kin cho nhng con ngi
bt hanh. Ba a di chuc lai cho t chc cua ba li nguyn
cu a c ba ht long thc hin trong sut cuc i
mnh la s trong sach va cng hin, t chc nay a khng
ngng ln manh va phat trin sau khi ba mt.

Kt qua cua s im lng la CU NGUYN.

Kt qua cua cu nguyn la NIM TIN.
(1) Nelson Rolihlahla Mandela (1918 - ): Tng thng th 10 (1994 1999) cua
Cng hoa Nam Phi, lanh tu phong trao chng chu ngha phn bit chung tc
A-pac-thai (Apartheid) va b giam cm sut 27 nm (1963 1990) bi Chnh
quyn A-pac-thai. ng c trao tng giai Nobel Hoa Bnh nm 1993.
(2) Me Teresa (1920 1997): N tu ngi n gc Albania, nha hoat ng nhn
ao, tn khai sinh cua ba la Agnes Gonxha Bojaxhiu (Gonxha trong ting
Albania co ngha la Nu Hng). Ba n n nm 1948 thc hin s mnh
bac ai i vi ngi ngheo, ngi bnh, ngi m ci, ngi trong cn hp
hi. Ba sang lp Cac Cng oan Bac ai Kolkata (Thanh ph Calcutta, n )
vao nm 1950. Ba c trao giai Nobel Hoa Bnh nm 1979.
96

THOI QUEN TH 8

Kt qua cua nim tin la YU THNG.

Kt qua cua yu thng la PHUNG S.
Kt qua cua phung s la HOA BNH.
Me TERESA

Tuy nhin, cung co mt s nha lanh ao co ca ba

phm cht tm nhn, ky lut va am m nhng lai tao ra
mt hu qua ang s. Adolf Hitler la mt trong s o.
ng ta a say m tuyn truyn cho tm nhn ngan nm
thng tr cua tam Quc xa va s siu vit cua chung
tc Aryan. ng ta a dng ln mt trong s nhng c
may cng nghip chin tranh ky lut nht trong lch s
th gii. ng ta a minh chng cho sc manh cua nng
lc xuc cam cua mnh qua tai hung bin co sc thuyt
phuc cao, co th bin am ng c toa thanh nhng ke
cung tn ang s mang t tng hn thu va huy dit.
Tuy nhin, vn co s khac bit ln gia lanh ao hiu
qua va lanh ao lu bn; tt ca cac nha lanh ao noi trn
u xy dng c nn tang vng chc va s cng hin
co y ngha lu bn, ngoai tr Adolf Hitler.
Khi lng tm gn lin vi tm nhn, ky lut va nim
am m th s lanh ao se tr nn lu bn va lam thay
i th gii mai mai. Noi cach khac, sc manh ao ly lam
cho quyn lc chnh thng m hoa kt trai. Khi lng tm
khng iu khin c tm nhn, ky lut va nim am
97

THE 8th HABIT

m th s lanh ao se khng bn vng va nhng nh ch

cua no cung nhanh chong tan ra. Noi cach khac, quyn
lc chnh thng khi thiu sc manh ao ly se dn n
tht bai.
Hitler co tm nhn, tnh ky lut va s am m nhng
ng lai b thuc y bi cai ti ch ky. Do thiu lng tm
nn ng ta a tht bai. Tm nhn, tnh ky lut va s am
m cua Gandhi c thuc y bi lng tm va trach
nhim nn ng a tr thanh ngi y t phuc vu nhn
dn va t nc cua ng. ng ch co sc manh ao ly
(ng khng h co quyn lc chnh thng) nhng ng lai
la ngi cha va la ngi sang lp ra t nc co dn s ln
th hai trn th gii(1).
Khi tm nhn, ky lut va s am m c chi phi bi
quyn lc chnh thng nhng v lng tm va thiu sc
manh ao ly th th gii co th b thay i, nhng theo
mt chiu hng sai lch va xu xa. No huy hoai th gii
va t i n ch dit vong.
By gi chung ta se xet ky tng thuc tnh mt.
TM NHN
Tm nhn la vic nhn v tng lai bng con mt cua
tr tu. Tm nhn la tr tng tng ng dung (applied
imagination). Moi th trn i u c kin tao hai ln:
ln th nht bng s sang tao tinh thn; va ln th hai
(1) Dn s n c vao khoang 1,132 t ngi (2008), Trung Quc co s dn
ng nht th gii vi khoang 1,329 t ngi (2007).
98

THOI QUEN TH 8

bng s sang tao vt cht. S kin tao th nht, hay tm

nhn, la s bt u cua qua trnh t tai tao cua ban thn
hay cua t chc. No th hin bng s khao khat, m c,
hy vong vao nhng muc tiu va k hoach. Nhng nhng
m c hay tm nhn nay khng phai la s hoang tng
ma la nhng hin thc cha c a v khng gian vt
ly. No ging nh ban ve thit k mt ngi nha trc khi
ngi nha o c dng ln, hay nh nhng nt nhac
trong ban ph nhac ang ch ngh s biu din.
Hu ht chung ta u khng hnh dung hay nhn thc
c moi tim nng cua mnh. William James noi: Hu
ht moi ngi u sng trong mt chu vi han hep cua
nhng tim nng cua mnh. Tt ca chung ta u co ngun
d tr nng lng va tai nng co th em ra s dung vao
nhng luc ma chung ta khng th ng ti.
Albert Einstein noi: Tr tng tng con quan trong
hn ca kin thc. Tr nh la qua kh va no lun b gii
han. Con tm nhn la tng lai, vn v han. Tm nhn
con ln hn ca lch s, kinh nghim, va ca nhng vt
thng long trong qua kh.
Khi co ngi hoi Einstein rng nu co th ng se hoi
Thng iu g, Einstein a ap rng: Ti se hoi: Vu
tru c hnh thanh nh th nao?. Bi v tt ca moi th xay
ra sau o ch la toan hoc. Nhng sau khi suy ngh mt
luc, ng lai i y: Thay v hoi nh th, ti se hoi: Tai sao
vu tru c tao ra?. Khi o, chc chn ti se bit c y
ngha cuc i mnh.
99

THE 8th HABIT

Co le tm nhn quan trong nht la co c mt y thc

v ban nga, mt y thc v s phn cua ban thn, y thc v
s mnh va vai tro c nht cua i mnh, y thc v muc
ch va y ngha cua cuc sng. Khi ban mun kim tra tm
nhn ca nhn cua mnh th trc ht hay t hoi: Tm nhn
cua ti co gn lin vi ting noi, sc lc va tai nng c
nht cua ti hay khng? Tm nhn co cho ti y thc v
thin hng theo ui mt s nghip xng ang? co
c y thc o, ban phai bit suy ngm va t ra nhng
cu hoi co chiu su va th hin sc tng tng manh me.
Khi chung ta noi v tm nhn, iu quan trong la
khng ch chu y vao tm nhn v nhng iu co th
u o ma con chu y n tm nhn ma chung ta nhn
thy ngi khac, nhng tim nng cha c nhn ra
ni ho. Tm nhn co y ngha rng ln hn vic ch lam
c mt vai iu g, hay hoan thanh mt nhim vu nao
o, no la s kham pha va m rng cach nhn cua chung ta
i vi ngi khac, khng nh ho, tin tng ho va giup
ho kham pha nhng tim nng cua chnh ho ngha la
giup ho tm ra ting noi cua ban thn ho.

Ban nng ti. Ti nng ban. Va chung ta cung

c nng ln.
Cach ngn Giao phai QUAKER

100

THOI QUEN TH 8

Co mt sc manh to ln trong vic nhn nhn ngi

khac mt cach tach bit vi hanh vi cua ho, khi lam iu
o la chung ta a khng nh gia tr c ban va v iu kin
cua ho. Khi nhn ra va tha nhn tim nng cua ngi
khac la chung ta a cho ho chic gng soi ho nhn
thy nhng g ep nht ni ban thn mnh. Cach khng
nh nay khng ch giup phat huy nhng phm cht tt
nht cua ho ma con tranh cho chung ta khoi co phan ng
trc nhng hanh vi khng mong mun. Khi mt ngi
hanh x mc thp hn tim nng th thai va s
khng nh cua chung ta se noi cho ho bit rng: Anh
co th lam tt hn th!.
Trong mt chuyn i nc ngoai cach y nhiu nm,
ti c gii thiu vi mt thanh nin khoang mi tam
tui. Cu y a gp phai nhng th thach ln trong i,
trong o co ca ma tuy va bia ru. Qua cuc noi chuyn,
ti nhn ra rng mc du cu y ang c gng t bo thoi
xu va ang tm hng i ung n, song cu vn cha t
tin ban thn. Ti cung nhn thy cu la mt thanh nin
c bit, co sc manh va tim nng thc s. iu o th
hin ro qua net mt va tinh thn cua cu. Trc khi chia
tay, ti nhn thng vao mt cu y va noi rng ti tin sau
nay cu se tr thanh mt ngi co anh hng ln trong xa
hi va rng cu co nhng mon qua thin phu cung
nhng tim nng c bit.
Gn 20 nm sau, chang thanh nin y tr thanh mt
trong s nhng ngi tre tui co nng lc va y ha hen
nht ma ti tng bit. Cu y co mt gia nh tuyt vi
101

THE 8th HABIT

va rt thanh cng trong ngh nghip. Mt ngi ban cua

ti gn y a gp cu y. Trong cuc tro chuyn vi ban
ti, anh chang a nhc lai cu chuyn ma ti a k trn.
Anh noi: Anh khng th bit c cuc tro chuyn ngn
ngui o a co tac ng ln nh th nao n cuc i ti.
Khi c nghe ng y noi ti la ngi co nhng tim
nng vt xa nhng g ti co th tng tng, y ngh o
a ong lai trong ti. No a tao ra s khac bit cho cuc
i ti.
Xy dng thoi quen khng nh nhng iu tt ep
cua ngi khac, thng xuyn va chn thanh truyn cho
ho nim tin cua ban vao ho la iu v cung quan trong
c bit la i vi tre v thanh nin ang phai trai qua giai
oan hnh thanh nhn cach. y la mt s u t nho
nhng em lai nhng kt qua to ln khng th tin c.
Mt ln na hay nh lai nhng tac ng ky diu khi
chung ta c ai o t nim tin vao chung ta (v tim
nng cua chung ta) nhng khi chung ta khng tin vao ban
thn mnh.
TNH KY LUT
Tnh ky lut cung quan trong khng kem tm nhn va
ng hang th hai trong tp hp nay. Tnh ky lut tng
trng cho s kin tao ln th hai. o la vic tao ra kt qua,
la hy sinh nhng th khac thc hin bng c tm
nhn. Tnh ky lut la hin thn cua sc manh y ch, Peter
Drucker cho rng nhim vu u tin cua cac nha quan ly

102

THOI QUEN TH 8

la nh ngha thc tai. Ky lut giup nh ngha thc tai va

chp nhn no; o la quyt tm chp nhn ch khng phai
phu nh thc tai. No tha nhn nhng s tht trn trui
cua hin thc.

Khi s ti tn cua ban vao bui ban mai c

thay th bng s mt moi luc gia tra, khi c
bp ban run ry v cng thng th cac bc thang
dng nh cao hn va keo dai v tn. Va ri, t
nhin ban cam thy chng co g sun se theo y ban
ca o chnh la luc ban khng nn do d thm
mt giy nao na.
DAG HAMMARSKJOLD

Lanh ao la kha nng bin tm nhn thanh

hin thc.
WARREN BENNIS

Khng co tm nhn va hy vong th vic chp nhn

hin thc co th tht chan nan va khng co g hng thu.
Hanh phuc i khi cung c nh ngha la kha nng gac
lai nhng y mun nht thi v nhng muc tiu lu dai. S
hy sinh ca nhn la qua trnh gat bo nhng thu vui hin tai
v nhng iu tt ep hn trong tng lai chnh la ni
dung cua tnh ky lut.
103

THE 8th HABIT

Hu ht chung ta u xem ky lut la s mt t do.

Nhng s bt buc se git cht tnh t nguyn. Pham
nhng vic cn phai th khng cha ng t do. Ti
mun lam nhng g ti mun. o mi la s t do, ch
khng phai ngha vu.
Thc ra, iu ngc lai mi ung. Ch nhng ngi
sng co ky lut mi la nhng ngi tht s t do. Nhng
ngi v ky lut mi la n l cua tm tnh bt thng, cua
s them khat va am m.
Ban co bit chi an dng cm khng? Khng! Ti
khng co s t do chi an dng cm. Bi v ti
khng bao gi khep mnh vao ky lut. Ti thch tu tp vi
ban be hn la ngi luyn tng ngon an theo y mun cua
cha me hay giao vin day an.
Th con s t do tha th va xin c tha th th sao?
S t do yu thng v iu kin la ngi ch dn ch
khng phai ngi phan xet mt tm gng ch khng
phai la ngi ch trch. iu o co y ngha g? Ban th
ngh v tnh ky lut trong nhng trng hp nay xem sao.
Nha s pham ln Horace Mann(1) tng noi: Tht v
ch nu ngi ta noi v hanh phuc ma khng bao gi buc
tnh bc ng phai tun thu ky lut. Nhng ai khng
mun hy sinh hin tai v mt tng lai tt ep hn, hoc
hy sinh ca nhn v s nghip chung, la ngi ch co th noi
v hanh phuc ging nh ngi mu noi v mau sc vy.
(1) Horace Mann (1796 1859): Nha s pham, nha chnh tr ni ting ngi My
th ky XIX.
104

THOI QUEN TH 8

Ti thc s tin rng tnh ky lut chnh la c tnh

chung cua tt ca nhng ngi thanh at. Ti rt ngng
m thanh qua cua nha quan ly bao him Albert E. N. Gray,
ngi a danh ca i mnh kham pha ra mu s chung
cua s thanh cng. Cui cung, ng a i n mt kt lun
n gian nhng rt su sc, rng mc du s lam vic chm
ch, s may mn va s kheo leo trong cac mi quan h u
rt quan trong nhng ngi thanh at thng co thoi
quen lam nhng vic ma ngi tht bai khng thch lam.
Nhng ngi thanh at thc ra khng nht thit phai thch
lam nhng vic o, nhng s khng thch cua ho b khut
phuc bi sc manh hng ti muc ch.
S AM M
S am m xut phat t tm hn va la biu hin cua s
lac quan, nim hng thu, s gn kt tnh cam va long
quyt tm. S am m nh mt ngon la lam bung chay
ngh lc. S hng hai nhit tnh bt ngun t sc manh
la chon hn la t hoan canh. Nhng ngi nhit tnh tin
rng cach tt nht bit c tng lai la phai tao ra no.
Thc ra, nhit tnh la mt nhu cu tinh thn, no lam cho
ngi ta tr thanh mt b phn cua giai phap ch khng
phai mt b phn cua cam giac v vong va bt lc.
Trit gia Aristotle noi rng: Khi tai nng cua con
ngi va nhu cu cua th gian gp nhau th thin hng
cua ban xut hin. Chung ta cung co th noi: o la ni
sinh ra s am m cua ban, ni bt ngun ting noi cua
105

THE 8th HABIT

ban hay cung co th hiu ni o lam tng sc sng va cho

ban thm ngh lc. o la ngun nhin liu cho tm nhn
va tnh ky lut. No lun bn ban trong khi moi th khac
co th b mt i mt ngay nao o. Mt v bac s hoi mt
ngi rng anh ta lam vic bao nhiu gi trong mt tun.
Cu tra li la: Ti khng y. Th trong mt tun bac s
ht th bao nhiu gi?. Tht vy, khi cuc sng, cng
vic, vui chi giai tr va tnh yu u xoay quanh cung mt
th, th o la luc ban ang co nim am m ln!
Cha khoa tao nim am m trong cuc sng la tm
ra nhng tai nng c ao va vai tro ring cung nh muc
ch cua ban trong cuc i nay. iu quan trong la cn
phai hiu ro ban thn trc khi ban quyt nh lam iu
mnh mun. Trit hoc Hy Lap noi rng: Bit mnh, kim
soat mnh va cng hin ht mnh la mt uc kt y s
tinh t. Tai nng, s mnh hoc vai tro cua mt ngi la
do khi gi, phat hin ra ch khng phai do tao ra.
Co mt quan nim sai lm ph bin cho rng ky nng
cua mt ngi chnh la tai nng cua ngi o. Thc ra ky
nng khng phai la tai nng. Ngc lai, tai nng lai oi
hoi phai co ky nng. Ngi ta co th co cac ky nng va
kin thc trong cac lnh vc ma ho khng h co chut tai
nng nao. Nu mt ngi co mt cng vic oi hoi nhng
ky nng ma khng cn n tai nng th chc chn t chc
dung ho se khng bao gi co th khai thac c s am
m cung nh ting noi cua ho. Ho co th se ch gia v lam
vic va do o lai cn co ngi giam sat va c thuc ho.

106

THOI QUEN TH 8

Nu ban thu c ngi lam ma cng vic ban giao

phu hp vi s am m cua ho th ban khng cn bt c
ai giam sat ho ca. Ho se t kim soat ban thn tt hn bt
ky ngi giam sat nao. Nhit huyt va ng c thuc y
ho xut phat t bn trong ch khng phai t bn ngoai.
Hay th nh lai nhng ln ban say m mt d an nao o,
co iu g o v cung hp dn va cun hut ban manh me
n ni ban kho co th suy ngh v bt c cai g khac.
Liu khi y ban co cn ngi khac quan ly hay giam sat
ban khng? Tt nhin la khng. Khi y y ngh cn co
ngi khac day bao ban khi nao cn phai lam vic va lam
vic nh th nao se la mt s s nhuc ln.
Khi ban co th cng hin ht mnh v cng vic, ng
thi kt hp c nhu cu vi tai nng, s am m cua
ban th luc by gi sc manh tim tang cua ban se c
giai phong.
LNG TM

Hay c gi mai trong bin la v tn mt tia nho

o chnh la lng tm.
GEORGE WASHINGTON

Ngay t u cun sach nay, tm quan trong c bit

cua lng tm a c noi n rt nhiu. Co v s bng
chng cho thy lng tm, mt y thc v ao ly, ngon la
107

THE 8th HABIT

rc chay t bn trong la mt hin tng co tnh ph quat.

Ban cht tinh thn hay ao ly nay cua con ngi khng
l thuc vao tn giao, vn hoa, a ly, quc tch hoc
chung tc. Tuy nhin, moi giao ly chnh yu cua cac tn
giao trn th gii u ng nht vi nhau im cac
nguyn tc hay gia tr c ban.
Trit gia Immanuel Kant(1) noi: Ti khng ngng
kinh ngac bi hai iu nay: o la vu tru bao la trn u
ti va nguyn tc ao ly su thm bn trong ti. Lng
tm la nhng quy tc ao ly tim n trong long chung ta.
No la s kt hp gia quy tc ao c va hanh vi. Cung
nh ti, nhiu ngi tin rng lng tm chnh la ting
noi cua Thng truyn cho nhng a con cua mnh.
Nhng ngi khac co th khng chia se nim tin nay,
nhng ho vn tha nhn rng con ngi co mt y thc
bm sinh v s cng bng, cng ly, y thc bm sinh v cai
ung va cai sai, cai tt va cai xu, cai co ch va cai v ch,
cai lam ep va cai huy hoai, cai tht va cai gia. Chung ta
phai tha nhn mt iu rng vn hoa bin y thc ao
c c ban nay thanh nhng tuc l va tn goi khac nhau,
nhng s din giai nay khng phu nh y ngha c ban
gia cai ung va cai sai.
Khi ti lam vic tai nhiu quc gia vi nhng tn giao
va vn hoa khac nhau, ti nhn thy lng tm ph quat
nay lun c bc l khp ni. Thc s co mt tp hp
(1) Immanuel Kant (1724 1804): Trit gia ngi c. ng c xem la mt
trong nhng nha t tng ln nht cua chu u thi cn ai.
108

THOI QUEN TH 8

cac gia tr, y thc v s cng bng, lng thin, tn trong

va cng hin vt ln trn moi nn vn hoa mt cai g
o vnh cu, vt trn moi thi ai va la mt s tht hin
nhin. No cung hin nhin nh s tht rng s tin cy
oi hoi s ang tin cy (trust requires trustworthiness).
LNG TM VA CAI TI
Lng tm la ting noi nho yn v trong ni tm. No
tnh lng, bnh yn. Con cai ti th tan bao, chuyn
quyn va c tai. Cai ti ch quan tm n s tn tai, s
vui thu va s thng tin cua ring mnh ma khng cn
bit n ngi khac, noi cach khac no nui tham vong
mt cach ch ky. Cai ti nhn nhn va anh gia cac mi
quan h di goc cua mt mi e doa, nh mt a
tre phn chia nhng ngi quanh no thanh hai loai:
nhng ngi d mn va nhng ngi ang ghet.
Ngc lai, lng tm va m rng va nng cai ti ln
cao, hng n nhn thc ln hn cua tp th, cng
ng, va nhng gia tr tt ep hn. Lng tm nhn cuc
sng di goc phuc vu va cng hin, v s an toan va
s thoa man cua ngi khac.
Cai ti co th phat huy tac dung khi ng u vi
khung hoang nhng khng co s sang sut anh gia
mc nghim trong cua khung hoang hay s e doa.
Lng tm co s sang sut va y thc c v mc cua
mi e doa. Lng tm cha ng ca mt kho tang cac
phan ng. No co s kin nhn va sang sut quyt nh
109

THE 8th HABIT

nn lam g, lam khi nao va nh th nao. Lng tm la mt

qua trnh lin tuc trong cuc sng cua chung ta. No co kha
nng thch nghi vi nhng tnh hung phc tap nht.
Cai ti khng bit ngh ngi. No suc sao trong tng
ngoc ngach nho nht. No lam giam sc manh va km
ham nng lc cua ban. Lng tm th khac, no coi trong
moi ngi mt cach su sc va nhn thy tim nng t
chu con ngi. Lng tm lam tng thm sc manh
cho con ngi. No phan anh gia tr cua con ngi, ng
thi khng nh sc manh va s t do la chon cua ho
t o xut hin ban tnh t kim soat vn co ma
khng cn s ap t t trn xung hay t bn ngoai vao.
Cai ti b e doa bi nhng thng tin phan hi tiu cc
va no trng phat ngi a tin. No giai ma moi d liu
thng qua ban nng sinh tn. No khng ngng kim
duyt thng tin va phu nh phn ln hin thc. Lng
tm th lai coi trong nhng thng tin phan hi va lun c
gng phn bit va tm ra s tht. No khng s thng tin
va co kha nng ly giai chnh xac iu g ang xay ra. No
khng cn phai kim duyt thng tin va no lun m ca
tip nhn nhn thc v thc tai t moi hng.
Cai ti co cai nhn thin cn, no ly giai moi th trong
cuc sng qua nhn thc chu quan. Lng tm la mt
nha sinh thai hoc xa hi, no lng nghe va cam nhn toan
th h thng ri sau o em anh sang n cho th xac con
ngi, no co kha nng m rng cai ti nhn thc th
gii chnh xac hn.

110

THOI QUEN TH 8

NHNG HIU BIT SU HN V LNG TM

Lng tm la s hy sinh tc s phuc tung cua ban
nga (self) hay cai ti (ego) v muc ch, s nghip hoc
nguyn tc cao ca hn. Hn na, s hy sinh thc s co
ngha la s t bo mt iu tt ep at c mt iu
tt ep hn. Nhng trong tm tr cua ngi hy sinh, ho
khng xem o la s hy sinh ma ch co ngi ngoai cuc
mi nhn ra iu o.
S hy sinh co nhiu hnh thc khac nhau nh no
c th hin bn mt cua cuc sng: s hy sinh vt
cht va kinh t (th xac); s trau di tr oc, s rng m,
ham hiu bit va t trng phat ban thn v nh kin cua
mnh (tr tu); s bay to long tn trong va yu thng i
vi moi ngi (tm hn); va s bt buc y mun nht
thi phai phuc tung y ch hng n muc ch cao ca
hn (tinh thn).

Mt trit ly mi, mt li sng mi khng phai la

th t nhin ma co. No oi hoi phai tra gia t
va chung ta ch co th tht s s hu no bng s
kin tr va n lc ln.
FYODOR DOSTOEVSKY

Lng tm cho chung ta bit rng muc ch va

phng tin khng tach ri nhau va muc ch thng co
111

THE 8th HABIT

trc phng tin. Immanuel Kant tng noi rng phng

tin dung at c muc ch cung quan trong khng
kem muc ch. Machiavelli(1) th noi ngc lai rng muc
ch bin minh cho phng tin.
Hay xem xet 7 iu sau y ma theo giao hun cua
Gandhi, se huy hoai chung ta. Nu nghin cu ky 7 iu
nay, ban se nhn thy rt ro rang mi iu trong s nay
tng trng cho mt kt thuc c hoan tt bng nhng
phng tin v nguyn tc hay v gia tr.
* Giau co khng cn lam vic.
* Vui thu bt chp lng tm.
* Kin thc bt cn nhn cach.
* Kinh doanh v ao c.
* Khoa hoc phi nhn vn.
* Th phung khng dng hin.
* Chnh tr v nguyn tc.
Nu ban at c mt muc ch ang khen ngi bng
phng tin sai trai th cui cung muc ch o se hoa
thanh tro bui trong ban tay ban.
Trong kinh doanh, ban bit ai la ngi trung thc,
gi li ha va hoan thanh cam kt vi ban. Ban cung bit
chnh xac ai la ngi gian ln, di tra, va bt lng. Ngay
ca khi ban ky hp ng hp phap vi nhng ngi bt
(1) Niccoli di Bernardo dei Machiavelli (1469 1527): Nha trit hoc chnh tr,
nha ngoai giao, nhac s, nha th, nha bin kch ngi Y thi Phuc hng.
112

THOI QUEN TH 8

lng, th liu ban co tin rng ho se thc hin ung hp

ng va cam kt se c thc hin?
Chnh lng tm noi cho chung ta bit gia tr cua ca
muc ch ln phng tin va cho chung ta bit bng cach
nao ma chung khng tach ri nhau. Con cai ti noi vi
chung ta rng muc ch bin minh cho phng tin, ma
khng nhn thy rng mt muc ch tt ep khng bao
gi co th at c bng nhng phng tin xu xa. Du
nhn chung co ve nh ban a at c bng cach o,
nhng se co nhng hu qua khng th nao lng trc
c i kem va cui cung no se huy hoai kt qua a at
c. V du, ban co th la het con cai mnh bt chung
lau don nha ca, va nu muc ch cua ban la co nha
sach th ban xem nh a at c. Nhng ti cam oan
vi ban rng cach c x nh th khng nhng co anh
hng tiu cc n mi quan h vi con cai, ma nha ca
cung kho ma sach se khi vng mt ban.

Tr khn th hin qua vic ban theo ui nhng

muc ch tt ep nht bng nhng phng tin
tt ep nht.
FRANCES HUTCHESON

Lng tm lam thay i su sc tm nhn, tnh ky lut

va s am m bng cach a chung ta vao th gii cua cac
mi quan h. No chuyn chung ta t giai oan c lp
113

THE 8th HABIT

(independence) sang giai oan tng thuc (interdependence).

Khi iu nay xay ra, tt ca moi th xung quanh ban u
se thay i. Ban nhn ra rng mnh cn phai chia se tm
nhn va cac gia tr trc khi nhng ngi xung quanh
ban sn long chp nhn nhng cu truc va h thng ky
lut c th ch hoa trong cac gia tr o. Tm nhn
c chia se se tao ra tnh ky lut va trt t mt cach v
iu kin. Lng tm thng giai thch cho ban nguyn
nhn (why), tm nhn xac nh iu ban ang c gng
at c la g (what), ky lut cho ban bit lam th nao
(how) at c iu o, va am m th hin sc
manh cam xuc ng sau nhng nguyn nhn, vic g va
nh th nao.
Lng tm bin am m thanh s ng cam. No lam cho
chung ta bit cach quan tm giup ngi khac, mt s
kt hp gia thng cam va ng cam, ni ni au cua
mt ngi c xoa du bi mt ngi khac. S ng
cam la mt biu hin tng thuc cua s am m.
Tom tt Phn 1
TM RA TING NOI CUA BAN THN
Trc khi kt thuc phn noi v vic Tm ra ting noi
cua ban thn, chung ta hay xem lai nhng im chnh.
Chung ta u bit rng co mt khoang cach ang
bun gia vic co tim nng ln va kha nng thc hin
c iu g o ln lao, co y ngha trong cuc sng gia
vic y thc c nhng kho khn va th thach ln trong
114

THOI QUEN TH 8

cng vic, s hu c sc manh ni tm va quyn lc

tinh thn vt qua nhng kho khn th thach o.
Mt ln na xin gii thiu n ban mt cach t duy
n gian v cuc sng: mt con ngi hoan thin (th
xac, tr tu, tm hn va tinh thn) la ngi co bn nhu
cu c ban (sng, hoc tp, yu thng va lai di san) va
bn nng lc (th cht, tr tu, tnh cam va tinh thn) vi
bn hnh thc th hin cao nht (tnh ky lut, tm nhn,
s am m, lng tm). Tt ca nhng yu t nay la s th
hin bn kha canh cua ting noi cua ban (nhu cu, tai
nng, am m va lng tm).
Con ngi 4 nhu cu
hoan thin

4 nng lc

4 thuc tnh

Ting noi

Th xac

Sng

Nng lc th cht
(PQ)

Tnh ky lut

Nhu cu
(Tm cach ap ng nhu cu)

Tr tu

Hoc tp

Nng lc tr tu
(IQ)

Tm nhn

Tai nng
(Tp trung co ky lut)

Tm hn

Yu thng

Nng lc tnh cam

(EQ)

S am m

am m
(Thch lam vic)

Tinh thn

lai di san Nng lc tinh thn

(SQ)

Lng tm

Lng tm
(Lam iu ung)

Bang 1
Chng 1, ti noi rng ting noi (xem hnh 5.4)
nm tai vung giao nhau gia tai nng (nhng mon qua
thin phu va sc manh cua ban), am m (nhng g
truyn cho ban ngh lc, hng thu, ng c va ngun
cam hng mt cach t nhin), nhu cu (nhng th ma
th gii nay cn ban mang lai) va lng tm (ting noi ni
tm cho ban bit iu ung va thuc y ban hanh ng).
115

THE 8th HABIT

Ti cung a noi rng khi ban lam vic (vic chuyn mn,
hoat ng xa hi hay gia nh) ma bit cach phat huy tai
nng va long say m cua mnh xut phat t nhu cu cn
thit cua xa hi va lng tm thuc y ban thc hin th
khi o ban se co ting noi, thin hng va chun mc
ao c cua ring mnh.
TAI NNG

NIM
AM M

TING NOI
y ngha c nht v
hnh anh ca nhn

NHU CU

LNG TM

Hnh 5.4
Co le ban a nhn ra s ging nhau gia bn kha
canh cua ting noi va bn thuc tnh lanh ao ca nhn:
tm nhn, ky lut, am m va lng tm (xem hnh 5.5).
am m va lng tm la hai trong s nhng thut ng
song sinh vi nhau. Hai thut ng con lai la tai nng va
nhu cu th lun i kem vi ky lut va tm nhn. Thc ra,
nu ban di di vong tron lng tm (c t m
biu hin vai tro trung tm) hnh 5.4 vao v tr trung
tm, th ban cung se co mt m hnh ging nhau.
116

THOI QUEN TH 8

SNG MT CUC I MANH ME

NHN
TM

(TINH THN)

(T

T N

KY

XA

C )

(T M

M
S A

Lng tm

LU
T

(TR TU)

Hnh 5.5
Bn kha canh cua ting noi c minh hoa rt sinh
ng qua cu chuyn cua Muhammad Yunus(1). ng a
tm ra ting noi cua mnh bng cach nao? Trc tin ng
nhn thc rng co mt nhu cu ang tn tai. Ting noi cua
lng tm a thi thuc ng hanh ng va do s tng hp
gia tai nng vi nhu cu va am m, ng buc tai nng cua
mnh phai tm ra giai phap. Chnh nhu cu lam nay sinh
tm nhn va tm nhn lam tng gp bi kha nng cua con
ngi (hoc t chc) trong vic tip tuc ap ng nhu cu
va thi thuc ngi khac tm ra ting noi cua ho. Trc khi
(1) Muhammad Yunus (1940 - ): Tin s kinh t hoc, ngi sang lp Ngn hang
Grameen Bank vao nm 1983, mt m hnh ngn hang chuyn cung cp tn
dung nho cho ngi ngheo Bangladesh, ngay nay a c nhn rng ra
khp th gii. ng nhn Giai Nobel Hoa Bnh nm 2006.
117

THE 8th HABIT

kt thuc Phn I nay, ti mun chuyn n ban mt li

cam kt va a ra mt th thach, o la: Nu ban s dung
bn sc manh nay tai nng, nhu cu, am m va lng
tm vao bt c vai tro nao cua ban trong cuc sng, th
chc chn ban se tm c ting noi cua mnh trong vai
tro o. Th thach n gian danh cho ban la: chon ra hai
hoc ba vai tro chnh cua ban trong cuc sng va i vi
mi vai tro, hay t hoi mnh bn cu hoi sau:
1. Ti co nhn thy mt nhu cu bc bach nao hay
khng (trong gia nh, cng ng, t chc ni ti
ang lam vic)?
2. Ti co mt tai nng ch thc nao hay khng, nu
c ng dung se ap ng c nhu cu o?
3. Liu c hi ap ng nhu cu o co gn lin vi am
m cua ti hay khng?
4. Lng tm co thi thuc ti hanh ng va gn bo vi
cng vic o hay khng?
Nu tt ca cac cu tra li cua ban la Co va nu ban
sn sang tao thoi quen lp k hoach hanh ng va bt tay
thc hin th ti oan chc rng ban se tm ra ting noi
ch thc cua mnh trong cuc sng mt cuc sng co y
ngha su sc vi s man nguyn va thanh cng ln lao.

118

THOI QUEN TH 8

HOI VA AP
HOI: Liu cach tip cn theo li lanh ao ban thn
nay co th giup ti giai quyt c mt muc tiu nao
o cua mnh nh giam cn hay co c thn hnh cn
i khng?
AP: Co le ban, cung ging nh nhiu ngi, a
nhiu ln quyt tm tp luyn co mt thn hnh cn
i va tng at c mt s kt qua nht nh. C ban
ma noi th vic ban mun co mt thn hnh cn i ng
ngha vi vic ban mun thay th phn m trong c th
mnh bng nhng c bp, nhng iu nay co th lam
tng trong lng cua ban bi v c bp thng nng gp
i m. Tuy nhin, nhim vu c ban cua ban la co mt
thn hnh cn i va tr nn khoe manh, deo dai. o la
xet v tm nhn. Con tnh ky lut la g? o chnh la ch
luyn tp nghim ngt, ch n ung hp ly, ngh ngi
va han ch stress. S am m th hin chiu su cua tnh
cam, s cam kt va s thuc y tnh cam. Con lng tm
giup chung ta at c tnh trang tt nht cua sc khoe
co th sng lu hn, giup gia nh c nhiu hn,
nui day con cai tt hn, hoc ch n gian co cam
giac d chu hn. Ban cung se nhn thy rng nu ng
c thuc y ch t bn ngoai nh trng ep hn, thay
i theo trao lu nht thi... th nhng ng c nh th
thng d tan lui v chung khng u manh cho mt
quyt tm tng lc. Trc khi ban quyt nh n king

119

THE 8th HABIT

giam cn, ban hay t khuyn mnh rng: S them n cua

mnh ch la mt cam giac va vic cng lai no se giup ban
thn giam cn. Hn na, chng co mon n nao ngon hn
cam giac co mt thn hnh thon tha. Ngoai ra, mnh con
chng to c ban lnh cua mnh na.
iu thng thy la ngi ta d nan long vi k
hoach giam cn y kho khn va bo cuc ch sau vai ngay
hoc thm ch ch trong vong vai gi. Nhiu ngi phan
nan: Ch tai ti v ky lut. Theo ti th vn ln nht
khng phai la ky lut, ma la chung ta cha u t ung
va u cho tm nhn. Chung ta cung cha kt ni c vi
nhng gia tr su sc nht cua ban thn va cac ng c
thuc y (lng tm), vi nhng iu co y ngha quan
trong nht i vi chung ta.

HOI: Th con vic tm vic lam th sao?

AP: Phn u giam cn v cn ban ch la mt n lc
c lp, ring le. Con vic tm c vic lam lai la mt
qua trnh n lc co tnh tng h mc cao va phu
thuc vao mc phat huy anh hng cua ban thn n
ngi khac.
Chung ta th ngh xem lam cach nao tm c
vic lam ma ban yu thch bng cach da vao bn thuc
tnh cua anh hng ca nhn: tm nhn, ky lut, am m
va lng tm. iu then cht la phai ap dung trit ca

120

THOI QUEN TH 8

bn mt nay. Nu ban bo qua bt ky mt mt nao, ban

se gp nhiu kho khn trong vic tm c vic lam ma
mnh yu thch, ma nu co tm c th cung khng keo
dai c iu ban a cam kt va c yu cu.
Gia s th trng vic lam ang trong tnh trang cung
ln hn cu va hu ht cac cng ty u ang sa thai dn
nhn vin cua mnh c bit trong nganh cng nghip
va tai thanh ph ni ban mun n lam vic. Vy lam th
nao ban tm c cng vic ban mun?
Trc nht, co c tm nhn, ban phai n lc
tm hiu xem cng vic o oi hoi ban nhng g cung
nh tm hiu cng ty ma ban mun c tuyn dung.
Ban phai tm hiu th trng bit c i thu canh
tranh cua cng ty o, ri ban tm hiu nhu cu va y
mun cua khach hang, c im cung nh xu hng cua
nganh cng nghip ma ban nh tham gia. Noi cach
khac, ban phai tra gia nhiu th hiu c nhng
thach thc va vn cua cng ty ban mun gia nhp
ang phai i mt.
K tip, hay nhn din nim am m cua ban nm
u, co ngha la liu cng vic nay co phan anh ht c
tai nng, nng khiu, mi quan tm, nng lc va ky nng
cua ban khng? Nu co, liu lng tm cua ban co cho
rng y la cng vic xng ang ban gn bo lu dai?
Va ban co hnh dung c ban thn mnh se lam vic ra
sao trong mi trng lam vic nay?

121

THE 8th HABIT

Ch sau khi a thc hin tt ca cac bc chun b nay,

ban mi sn sang cho cuc phong vn tm vic khng
phai vi t cach la mt ganh nng trong tng lai cho
cng ty ang tuyn dung ma vi t cach ngi em n
giai phap cho cac vn ma ho ang gp phai.
Ban cn th hin mnh co s am hiu va co kha nng
giai quyt nhng vn quan trong nht ma cng ty o
ang phai i mt hn ca nhng ng vin khac. Nu cn,
ban hay ngh th vic mt thi gian, thm ch khng
nhn lng, cho n khi ban thuyt phuc c ho rng
ban la giai phap tt hn cho nhng vn cua ho so vi
bt ky ng c vin nao ho ang tm kim, hay nhng
ngi ho a thu, n gian ch v ban la mt ngi bit
lanh ao. Hay chu ng khi xng tt ca at c
nhng kt qua tt. Ban hay t tin i mt vi moi tnh
hung. Ban bit hanh ng va co th chng minh ban
khng dai dt trong hanh ng cua mnh. Ban rt tnh
tao. Ban rt nhay cam. Ban co s ng cam va bit tn
trong ngi khac.
Ban thc hin quy trnh tm vic lam mt cach co
nguyn tc. y khng co s cng iu, la gat, du d,
gian ln, hai mt hay ha thp ngi khac. Ban ch tp
trung vao cac nhu cu cua t chc, nhng iu ho quan
tm, nhng vn ho gp phai, va cac nhu cu, mi
quan tm va nhng vn cua khach hang cua ho. Hay
th hin chnh mnh theo nguyn tc o.

122

THOI QUEN TH 8

Bt ky mt ai co cach tip cn nh th u se gy
c s chu y ni nha tuyn dung va trong hu ht cac
trng hp, ho se gianh c cng vic nh a co nhng
chun b co chiu su, n lc mt cach co ky lut va chp
nhn tra gia.
Ti lun a ra li khuyn nay trong nhng nm qua,
cho rt nhiu ngi. Mt ty l nho trong s o a lam
theo li khuyn cua ti va hu nh tt ca ho u a thanh
cng trong vic tm c cng vic ma mnh yu thch.
Ti cung thng khuyn ho nn tm oc cun Chic du
cua ban mau g? (What Color Is Your Parachute?) cua
Richard Bolles giup ho hiu ro hn v quy trnh nay.

HOI: Lam th nao co c s cn bng trong

cuc sng?
AP: Ht cuc nghin cu nay n cuc thm do
khac u ch cho thy mt trong nhng thach thc ln
nht ma chung ta thng gp la s mt cn bng trong
cuc sng. Ngi ta thng tp trung qua nhiu vao
cng vic va nhng hoat ng cp bach khac n ni
lam ng, hay ti t hn la qun i cac mi quan h va
nhng hoat ng thc s quan trong i vi ho. Cui
cung ho tr thanh n l cua nhng cng vic bn rn
nht thi.

123

THE 8th HABIT

minh hoa, xin dn ra y cu chuyn v giai phap

cua mt ngi a b cun vao vong xoay cua nhng cng
vic bn rn nht thi nay, do chnh anh ta k lai:
Ti co mi quan h c bit tt ep vi me mnh. Me con
ti a tng cung nhau vt qua bit bao s kin quan trong
trong i ti. Mc du rt yu me va mun danh thi gian cho
ba nhiu hn, nhng co mt thi gian ti b cun vao cng vic
hoat ng xa hi va i sng gia nh ring cua mnh. Cuc
sng cua ti rt bn rn, i khi nhiu tun tri qua ma ti
khng goi c mt cuc in thoai nao cho me, du ch noi
vai cu hoi thm sc khoe. i khi ti thu xp c khoang
thi gian ngn ngui v thm ba, nhng ri ti lai i ngay
v nhng chuyn cp bach nao o. Va c th, cac cuc tip xuc
gia ti va me mnh gn nh t dn.
Me ti khng bao gi oi hoi ti phai v thm ba thng
xuyn, nhng ti vn cam thy khng vui v chuyn nay. Ti
bit rng cuc sng cua ti se b ao ln nu ti khng
thng xuyn v thm me. Tht may, v ti a a ra mt
sang kin. C y lp ra mt thi gian biu mi tun ti
phai v thm me mt ln; nh vy la ven ca i ng, gia
nh ring cua ti va vic thm nom me. Chung ti quyt
nh chon ti th t hang tun, thi gian nay v ti lo vic
nha, con ti i thm me.
Gi y me ti bit rng mi tun ti se n thm ba mt
ln vao mt bui ti nht nh. Ti se khng con phai ri vao
tnh trang vi va thm ba ri i v vng vu cng vic nh

124

THOI QUEN TH 8

trc. Nu me ti mun ra ngoai, chung ti co th va i dao

va chuyn tro trong cng vin; hoc co luc me ti nu cho ti
n. i khi ti cung a me i mua sm, du phai i xa nhng
ti nhn thy ba rt vui. Du lam g, cu chuyn gia me con
ti cung lun xoay quanh nhng chuyn v gia nh, v tnh
hnh thi s va v nhng ky nim xa.
Mi bui ti bn me mnh la khoang thi gian bnh yn
va d chu trong cuc sng bn rn cua ti. Ti noi vi v ti
rng o la sang kin hay nht va no a giup ti rt nhiu.
Co le con ng tt nht em lai s cn bng
trong cuc sng chnh la mai m gia nh. Gia nh
chnh la hnh thc u tin va cn thit nht cho s
trng thanh cua ca nhn, o la c s cho s ong gop
ln nht cho xa hi.
Ti tin vao iu ma mt nha lanh ao sang sut tng
noi, rng vic quan trong nht ma ban cn lam trn th
gian nay nm trong bn bc tng ngi nha cua ban.
David O. McKay(1) noi rng: Chng co thanh cng nao
co th bu p c cho s tht bai trong chnh gia nh
mnh. Nim tin cua ti v tm quan trong cua gia nh
rt su sc va manh me, va no a dn dt ti vit ra cun
Bay thoi quen co mt gia nh hanh phuc (The 7 Habits of
Highly Effective Families).

(1) David O. McKay (1873 -1970): Chu tch Hi thanh Ky-t Ngay Sau (The
Church of Jesus of Latter-day Saints).
125

THE 8th HABIT

Vic lam cha me la trach nhim lanh ao quan trong

nht trong cuc sng, v nim vui va hanh phuc mc cao
nht xut phat t trong trach o. Khi s lanh ao ch thc
tc tm nhn, ky lut, am m va lng tm - khng
c th hin qua vai tro lam cha me, th o se la ngun
gc cho nhng au kh va tht vong sp sa din ra.
iu lam ti rt i ngac nhin la lam th nao ma
mt vai thay i nho trong bn thuc tnh (tm nhn, ky
lut, am m, lng tm) lai co th dn n nhng kt
qua ln lao nh vy. Ti tin rng tt ca chung ta se cam
thy va ngac nhin va tht vong khi mt ngay nao o
trong tng lai, chung ta nhn ra rng ch cn mt s
iu chnh nho nho th co le kt qua by gi a tt hn
rt nhiu. Tm nhn va s vn dung cac nguyn tc o
cung la phep th tt nht cho s lanh ao. Nu nh mt
phn cua tm nhn la mun cho vn hoa gia nh c
truyn lai t th h nay qua th h khac, th co le ring
iu nay cung a lam cho chung ta cam thy cuc sng
co y ngha va tran y nim vui. Nu khng at c
iu o, chung ta co th cam thy rng du thanh cng
n my trong cac lnh vc khac th nhng thanh cng y
cung khng bao gi u bu p cho s tht bai nay.
Ti thng ngh v nhng li noi sc sao cua John
Greenleaf Whittier: Trong tt ca nhng li ang bun t
ca ming va ngoi but th li ang bun nht la Gia
nh. Tuy nhin, ban ng vi tht vong, ai o a noi
rng: Khng bao gi la qua mun bt u lai moi th.
126

PHN 2
C VU
NGI KHAC
TM RA
TING NOI
CUA HO

Chng 6
C VU NGI KHAC
TM RA TING NOI
CUA HO LA THACH
THC LN I VI
NGI LANH AO
Vao mt luc nao o trong cuc sng cua
mi ngi, ngon la nhit tnh cua chung ta se
b tan lui. Nhng ri no co th lai bung chay
bi cuc gp vi mt ngi nao o. Chung ta
phai bit n nhng ngi a nhen lai ngon la
trong tm hn ta.
- ALBERT SCHWEITZER

129

THE 8th HABIT

hi con tre, ti co dp gp mt nha lanh ao,

ngi a lai anh hng su sc n ca quang i con
lai cua ti. Trc o ti quyt nh tam ngh hoc tham
gia mt cng vic tnh nguyn. Ti c mi sang Anh va
sau khi n o c hn bn thang, v chu tch t chc
no n gp ti va bao: Ti co mt cng vic mi cho
anh, ti mun anh i khp t nc nay hun luyn
cho cac nha lanh ao a phng. Li ngh thc s
lam ti bt ng. Ti la ai ma lai i hun luyn cac nha
lanh ao ln tui hn ti gp hai, ba ln? Nhn ra s do
d cua ti, ng y nhn thng vao mt ti va noi: Ti rt
tin tng anh. Anh se lam c. Ti se a cho anh
nhng tai liu cn thit giup anh chun b tt bai
giang cho cac v lanh ao nay va giup ho chia se nhng
kinh nghim tt cho nhau.
Chnh nim tin cua ng vao ti, kha nng nhn thy
con ngi ti nhiu hn chnh ti nhn ra mnh, y
mun giao cho ti trach nhim a m khoa cho tim
nng n giu trong ti. Ti a nhn nhim vu o, lam ht
sc mnh va ti a phat huy ti a sc manh v th xac,
tr tu, tnh cam va tinh thn. Ti a ln ln va nhn thy
ngi khac cung ln ln. Ti nhn ra nhng nguyn tc
c ban v lanh ao. n khi tr v nc, ti a phat hin
ra mt cng vic ma ca i nay ti mun danh tron cho
130

THOI QUEN TH 8

no: giai phong tim nng cua con ngi. Ti a tm c

ting noi cua ban thn mnh. Va chnh v lanh ao cua
ti, a c vu ti tm ra no.
Ti nhn ra rng khng phai ch co mt mnh ti
nhn c li c vu tinh thn t ng. S ng vin cua
ng i vi ngi khac, kha nng oan kt chung ti
theo cung mt hng cua ng, cach thc truyn cho
chung ti sc manh va ngun lc bng s tin cy va trao
quyn cua ng a tr thanh tiu chun trong toan b t
chc cua chung ti. Chung ti bt u thc hin vai tro
lanh ao va phuc vu ngi khac theo cung mt cach nh
th va nhng kt qua chung ti at c rt ni bt.
T o ti hiu rng nhng nguyn tc ch ng cho
s lanh ao cua ng u la nhng nguyn tc chung cho
s lanh ao thanh cng cua moi t chc, bt k chc vu
va cp bc cua ngi lanh ao. Kinh nghim cua ti trong
giang day, t vn, trong lanh ao doanh nghip, trng
ai hoc, cac t chc t nguyn, nha th va c bit nht
la trong gia nh mnh, a day ti rng anh hng cua
lanh ao c chi phi bi cac nguyn tc. Khi ban tun
theo nhng nguyn tc o th anh hng va quyn lc
tinh thn trong ban se tng ln; va thng th khi o, ban
se c trao cho nhng quyn han to ln hn.
LANH AO LA G?
Noi mt cach n gian, lanh ao la giao tip hiu qua
vi ngi khac nhm giup ho nhn ra gia tr va tim nng cua
131

THE 8th HABIT

chnh ho. o chnh la iu ct loi cua phng phap lanh

ao tao anh hng va s bn vng trong t chc.
Vai tro quan trong nht cua ng ba, cha me la giao
tip bng cang nhiu cach cang tt khi gi va lam bc
l kho tang gia tr va tim nng cua con cai, chau cht
mnh... mt cach ro rang chung thc s tin vao iu
o va da vao nim tin o nh hng hanh ng.
Nu t tng nay c thm nhun trong nn vn hoa
cua chung ta, trong xa hi cua chung ta th tac ng cua
no n nn vn minh th gii se la tuyt diu va v tn
n mc kho ma tng tng ra c.

Lanh ao la giao tip hiu qua vi ngi khac

giup ho nhn ra gia tr va tim nng cua chnh ho.
Tip theo y, chung ta se tm hiu su hn phng
tin ph bin va lin tuc nht trong vic ch ra gia tr va
tim nng cua tng ca nhn: T chc.
T CHC LA G?
Khi chung ta chuyn sang Phn 2 cua Thoi quen th
8 C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho th chung ta
a i su vao lnh vc lanh ao. Xin nhc lai, ti khng
noi v lanh ao nh mt chc vu chnh thc ma la lanh
ao nh mt cach la chon li ng x vi ngi khac
giup ho nhn ra gia tr va tim nng cua ban thn mt
cach ro rang. Ti mun nhn manh bn im sau:
132

THOI QUEN TH 8

1. V cn ban, t chc la mt mi quan h co muc ch

(ting noi cua t chc o). Muc ch o la nhm ap ng
nhu cu cua mt (chu doanh nghip), hai ngi (mt
cuc hn nhn) hoc cua nhiu ngi (c ng trong
cng ty c phn).
2. Hu ht moi ngi u thuc v mt t chc, xet
mt kha canh nao o.
3. Hu ht nhng cng trnh v ai, nhng thanh tu
ln lao trn th gii nay u c tin hanh t bn trong
va thng qua cac t chc.
4. Thach thc ln nht trong cac t chc, k ca cac
gia nh la vic xac lp va vn hanh no sao cho tng
thanh vin u cam nhn c nhng gia tr va tim
nng quan trong cua mnh cung nh ong gop tai nng
bng nim am m ln nht cua ho. Noi cach khac,
ting noi cua ho nhm at c muc ch va nhng u
tin cao nht cua t chc da vao cac nguyn tc. Chung
ta co th goi y la S Thach thc trong Lanh ao
(Leadership Challenge).
Noi ngn gon, mt t chc do cac ca nhn hp
thanh va ho co mi quan h va cung chia se mt muc
ch. n y, hy vong rng ban co th thy tm anh
hng manh me cua t chc n mi ngi chung ta
nh th nao.

133

THE 8th HABIT

QUAN LY HAY LANH AO?

Trong vai nm tr lai y, co hang trm quyn sach
va hang ngan bai bao noi v ngh thut lanh ao. iu
nay chng to rng tai nay co y ngha quan trong nh
th nao. Lanh ao qua thc la mt ngh thut tao iu
kin (enabling art). Muc ch cua trng hoc la giao duc
con ngi t tui mm non, nhng nu chung ta lanh
ao mt cach yu kem, chung ta se tao ra mt th h yu
kem. Muc ch cua y t la chm soc sc khoe cng ng,
nhng nu chung ta lanh ao kem, nn y t se que qut
va sc khoe cng ng se sa sut. Chung ta co th k ra v
s v du cho thy lanh ao la ngh thut cao nht trong
tt ca cac ngh thut, n gian bi v no tao iu kin
tin cho cac ngh thut va nganh ngh khac hoat
ng. iu nay c bit ung trong t chc gia nh
cua chung ta.
Ti a danh ca i mnh cho vic nghin cu, giang
day va vit v tai lanh ao va quan ly. Thc ra, mt
phn cng vic chun b cua ti vit cun sach nay la
im lai cac ly thuyt noi v lanh ao trong th ky 20.
T cac tai liu noi v ly thuyt lanh ao, chung ti a
tp hp nhng phat biu cua cac tac gia hang u noi v
s khac bit gia lanh ao va quan ly. Di y la bang
so sanh (Bang 2).

134

THOI QUEN TH 8

LANH AO

QUAN LY

Nha lanh ao la ngi ch ra vic ung. Nha quan ly la ngi lam ung vic.
- WARREN BENNIS

Lanh ao la bt kp vi s thay i.

Quan ly la ng pho vi moi vn phc

tap nay sinh.

- JOHN KOTTER

Lanh ao lin quan n qua trnh t duy Quan ly lin quan n vic x ly cng
bc cao va y thc v s vn ng...
vic, duy tr trt t va kim soat t chc.
- KOUZES VA POSNER

Nha lanh ao quan tm ti nhng g co Nha quan ly quan tm lam th nao

y ngha i vi con ngi.
thc hin c cng vic.
- ABRAHAM ZALEZNIK

Nha lanh ao la kin truc s...

Nha quan ly la th xy dng.

- JOHN MARIOTTI

Lanh ao tp trung vao vic hnh thanh Quan ly la ban thit k cng vic, la iu
mt tm nhn chung.
hanh va kim soat...
- GEORGE WEATHERSBY

Bang 2
Bang tp hp cac y kin noi trn a cung c nim tin
cua ti rng ca quan ly va lanh ao u quan trong nh
nhau va tht khim khuyt nu thiu mt trong hai.
Ca nhn ti cung co nhng luc a qua chu trong n
lanh ao ma xem nhe tm quan trong cua quan ly. Ti
cho rng s d co iu nay la do hu ht cac t chc, k
ca cac gia nh b quan ly qua cht ma lai thiu s lanh
ao. Chnh l hng nay a tr thanh ng lc thuc y

135

THE 8th HABIT

ti thc hin cac cng trnh nghin cu va khin ti tp

trung ao su cac nguyn tc cua lanh ao. Tuy nhin, ti
lun t nhc nh mnh v tm quan trong cua quan ly.
Thc ra cng ty cua ti tng hoat ng khng co lai cho
n khi ti trao quyn quan ly cho con trai ti, Sean
Covey, va mt nhom ngi khac co nng lc co th bu
p cho s yu kem trong quan ly cua ti. Ban khng th
nao lanh ao hang tn kho, lu lng tin mt hoc chi
ph, ma ban ch co th quan ly chung. Tai sao? Bi v s
vt khng co kha nng t do la chon. Ch co con ngi
mi co kha nng o. V th, ban lanh ao (trao quyn)
con ngi, nhng ban quan ly s vt. Sau y la danh
sach nhng i tng cn co s quan ly (xem hnh 6.1):
NHNG I TNG CN CO S QUAN LY
(KIM SOAT)
NHNG S VT KHNG CO KHA NNG T DO LA CHON
Tin bac
Chi ph
Thng tin
Thi gian

Cu truc
H thng
Quy trnh
Hang tn kho

Cac ngun vt liu

Cac phng tin
Cac loai cng cu

I KHI...
Con ngi cung mun c quan ly di s lanh ao cua chnh
mnh (nhiu nha chuyn mn va cac nha san xut khac).

Hnh 6.1
Vic im lai cac tai liu trn a nhc nh ti mt
cach su sc v vic cac nha t tng ln va cac nha giao
136

THOI QUEN TH 8

duc a co anh hng su sc n ti nh th nao trong

nhng nm qua va ti lun bit n ho. Nhng s trai
nghim va vic giang day cung a ti n kt lun rng
cha khoa hiu c hanh vi cua t chc khng phai
la nghin cu hanh vi cua ban thn t chc ma la nghin
cu va hiu c ban cht cua con ngi trong t chc
o. Bi v, mt khi ban hiu c nhng yu t c ban
cua ban cht con ngi th ban se nm trong tay chic
cha khoa m ra tim nng bn trong mi ca nhn va
t chc. y chnh la ly do v sao m thc con ngi
hoan thin vn c biu hin bng th xac, tr tu, tm
hn va tinh thn lai co lin h cht che n vic hiu ro
cac t chc, cung nh cac ca nhn. Noi ung ra, khng co
cai goi la hanh vi t chc (organizational behavior) ma ch
co hanh vi ca nhn (individual behavior), c tp hp lai
trong cac t chc.
Ban co th hoi Th th sao? Tt ca nhng ly thuyt
nay co quan h g n nhng thach thc ma ti ang
phai i mt hng ngay? Tai sao ti cn phai nm ro t
chc co th giai quyt tt hn nhng vn cua ti?.
Cu tra li n gian va rt ro rang: o la v chung co
lin quan cht che vi nhau. Tt ca chung ta u sng va
lam vic trong mt t chc nao o, gm ca t chc gia
nh. Chung ta cn co bi canh hiu ro ban thn mnh.
Nh ti a noi, moi t chc, k ca t chc tt nht
u khng tranh khoi nhng vn cn x ly hang
ngay, thang, quy, nm. Ti a lam vic vi hang ngan t
137

THE 8th HABIT

chc khac nhau. Thm ch nhng t chc ma ti anh

gia cao nht cung phai vt ln vi vn nay hay rc ri
no mt mc nao o. iu thu v la hu ht nhng
vn ma ho gp phai u tng t nhau. Chc chn
phai la nhng im chung nao o v tnh cach con
ngi va tnh hung co lin quan trc tip n nhng
vn ho gp phai. Khi chung ta i n tn cung cua
vn th se tm ra c cn nguyn. Peter Drucker noi
th nay:
Tt nhin co s khac nhau v quan tr gia cac t
chc nhng xet cho cung th s mnh quyt nh chin
lc va chin lc quyt nh cu truc. Tuy nhin, nhng
s khac nhau gia vic quan ly mt chui cac ca hang
ban le va quan ly mt giao phn la khng nhiu nh suy
ngh cua ca hang trng va v giam muc.
Nhng ngi quan ly cac t chc nay u mt thi
gian nh nhau vao vic x ly cac vn con ngi, ma
iu ct loi la vn cua con ngi th u cung vy.
Bt k ban ang quan ly mt cng ty phn mm, mt
bnh vin, mt ngn hang, hoc mt t chc hng ao
sinh th s khac bit ch chim khoang 10% cng vic
cua ban. 10% nay la do s mnh cu th cua t chc, vn
hoa, lch s, ngn ng cua t chc yu cu phai at c,
90% con lai co th hoan i cho nhau.

Muc ch cua ti trong Phn 2 - c vu ngi khac tm

ra ting noi cua ho - la giup ban kham pha lam cach nao,
qua lam vic va phn u giai quyt c nhng thach
thc sau o co th lam tng anh hng cua ban thn
138

THOI QUEN TH 8

va t chc cua ban - bt k o la i nhom, b phn,

phong ban hoc toan th t chc, k ca gia nh cua ban.
Chung ta hay bt u bng cach xem xet tnh cht hai
mt cua nhng vn ma chung ta gp phai. Trc khi
bt u, ban cn ly lai tinh thn u sc nm bt tnh
cht phc tap cua cac thach thc trong mt t chc.
lam vic o, ban cn oc hai oan trch dn sau. Trch
dn th nht la cua Albert Einstein: Chung ta khng th
nao vt qua c nhng thach thc gp phai bng mc t
duy ging nh khi chung ta tao ra chung. Ban a bit m
thc mi v ban tnh cua con ngi, m thc con ngi
hoan thin bao gm th xac, tr tu, tm hn va tinh
thn. Ban a bit rng m thc nay tng phan vi m
thc kim soat s vt trong Thi ai Cng nghip. Ban
cn co mt cach nhn ung n v con ngi hoan
thin co th hiu va giai quyt c nhng vn co
th phat sinh trong t chc cua mnh.
Trch dn th hai la cua Oliver Wendell Holmes: Ti
chng h bn tm n nhng th n gian trn b mt cua s
phc tap; nhng ti se ht sc quan tm n cai n gian nm
trong ct loi cua s phc tap o. iu nay co ngha la ban
khng th nao giai quyt c nhng vn thach thc
ch bng cach ap dung nhng giai phap cha chay nht
thi hoc bng nhng khu hiu hay li ng vin tinh
thn n gian. Chung ta cn phai hiu ro ban cht va gc
r cua nhng vn gp phai trong t chc t o nm
ro cac quy lut chi phi cach giai quyt vn bng cach

139

THE 8th HABIT

kt hp cht che tm th va ky nng mi vao trong tnh

cach cua mnh. Ti tin rng nu ban co c iu o, sc
manh cua ban se c tng thm nh s lin kt gia
KIN THC, THAI va KY NNG la ba nhn t cua
THOI QUEN t o ban se u sc ng u vi nhng
thach thc mi trong th gii mi nay. Ban se co c
Thoi quen th 8, thoi quen giup ban giai phong nng lc
tim n cua con ngi.
NHNG BIN I CHN NG A CU
Khi chung ta chuyn sang nghin cu su hn v
nhng thach thc ma cac t chc gp phai, ban nn im
lai 7 bin i tng lam chn ng a cu, c trng cho
Thi ai Lao ng Tri thc mi. Trong o ban se tm thy
bi canh ni ban ang lam vic va nhng thach thc i
vi ca nhn ban.

Toan cu hoa v kinh t va cng ngh: Nhng cng ngh

mi ang lam bin i hu ht cac th trng quc
gia, khu vc va a phng thanh th trng toan cu
khng co bin gii.

S ni ln cua mang kt ni toan cu: Trong cun N

tung thanh tng manh (Blown to Bits), tac gia Evans va
Wurster cho rng: Nhng knh lin lac han hep cng
nhc va n c a tng gn kt con ngi cung nh
cac cng ty vi nhau a tr nn li thi ch trong thi
gian rt ngn. Va keo theo o, cac cu truc kinh
doanh tao ra hoc s dung nhng knh lin lac nh
140

THOI QUEN TH 8

th cung tr nn li thi. Noi ngn gon, cht keo a

tng gn kt tt ca hoat ng kinh t cua chung ta vi
nhau ang b tan chay nhanh chong di sc nong
cua s kt ni toan cu. iu nay co ngha la ln u
tin trong lch s, dong chay thng tin b tach ri khoi
dong chay cua vt cht hu hnh.

S dn chu hoa v thng tin/cac ky vong: Khng ai co th

kim soat c mang Internet. y la mt ai dng
bao la cha ng hng ha sa s nhng thay i ln
nho vi quy m toan cu. Ln u tin trong lch s
loai ngi, ting noi thc cua con ngi trong hang
triu cuc am thoai khng b gii han hay can tr
bi bt ky bin gii nao. Thng tin theo thi gian
thc se thuc y cac ky vong va y ch cua xa hi ri
cui cung iu nay thuc y y ch chnh tr co anh
hng n tt ca moi ngi.

Canh tranh gia tng theo cp s nhn: Internet va ky

thut v tinh bin tt ca moi ngi co ni mang tr
thanh nhng i thu canh tranh toan cu. Cac t
chc buc phai khng ngng tm ra nhng cach thc
tt hn canh tranh vi chi ph nhn cng thp
hn, chi ph nguyn vt liu thp hn, tc i mi
cng ngh cao hn, nng sut cao hn va cht lng
tt hn. Sc ep cua t do kinh doanh va canh tranh
thuc y vic tng cng cht lng san phm, ha gia
thanh, y nhanh tc san xut va s linh hoat
nhm ap ng yu cu khach hang. Khng ai co th

141

THE 8th HABIT

nh ra chun mc canh tranh vi cac i thu cua

mnh hay thm ch nh ra cai mnh cho la hoan hao.

Hoat ng sang tao ra cua cai vt cht chuyn t t ban

tai chnh (financial capital) sang t ban tri thc
(intellectual capital) va t ban xa hi (social capital): Xu
hng tao ra cua cai a chuyn t tin bac sang con
ngi, t t ban tai chnh sang khai nim tng hp t
ban con ngi (human capital), bao gm ca t ban
tri thc va t ban xa hi trn moi phng din. Hn
hai phn ba gia tr gia tng cua cac san phm ngay
nay la t lao ng tr oc. Hai mi nm trc y, ty
l nay khng n mt phn ba.

Lam vic c lp: Con ngi ngay nay co nhiu thng

tin hn, co y thc hn, co nhiu quyn la chon va
nhiu c hi hn bao gi ht. Th trng tuyn dung
lao ng ang chuyn sang th trng lam vic c
lp va ngi ta ngay cang y thc c kha nng la
chon cua mnh. Nhng ngi lao ng tri thc sn
sang chng lai n lc cua c ch quan ly anh ma s
ln ca nhn ho. Ho ngay cang quyt tm t mnh xy
dng thng hiu cho ring mnh.

S bin i khng ngng: Chung ta ang sng trong

mt mi trng khng ngng thay i. Trong mi
trng bin ng nay, mi ca nhn phai co net ring
nh hng cho hanh ng. Ho phai t mnh hiu
c muc ch va cac nguyn tc chu ao cua tp th
hay cua t chc. Nu ban c lun tm cach quan ly
142

THOI QUEN TH 8

ho, thm ch ho se khng nghe ban. Ting n, s n

c, s khn cp cua nhng thach thc va muc tiu
ma ho phai i mt a tr nn qua u i vi ho.
NHNG CN BNH MAN TNH VA CP TNH
T chc, cung nh c th con ngi, thng co hai
loai bnh: man tnh va cp tnh. Man tnh co ngha la m
va keo dai. Cp tnh co ngha la au n bt ng va co
th ha guc t chc mt cach nhanh chong. Vic x ly
nhng cn bnh cp tnh co th che lp cn bnh man
tnh vn m bn trong.
Nhiu nm trc y ti gp mt trng hp thu v
co th minh chng rt ro iu nay. Mt ngi ban cua ti
lam trng phong phu thut tai mt bnh vin
Detroit va la chuyn gia v tim mach. Ti ngh anh y
cho phep ti n thm bnh vin mt ngay xem cac
bac s thc hin cac ca phu thut nh th nao. Nhng g
din ra sau o tht kinh hoang. Trong mt ca phu thut
do ban ti tin hanh, anh a thay ba mach mau cua bnh
nhn. Khi anh hoan tt, ti hoi: Tai sao anh phai thay
th cac mach mau o? Tai sao anh khng sa cha cac
mach mau o?.
Anh y giai thch cho ti bng th ngn ng d hiu
nht co th: giai oan u th ti co th lam nh anh
noi, nhng qua thi gian, nhng mang bam c hnh
thanh bn trong thanh ng mach (x cng ng mach)
va cui cung no se lam tc nghen mach mau.
143

THE 8th HABIT

Gi th anh a thay th ca ba mach mau o, ti hoi,

vy bnh nhn se n ch?. Ban ti ap: Stephen a, o
la cn bnh man tnh. No xut hin khp trong c th
anh ta. Ri anh nm ban tay (co mang gng tay) cua ti
t ln mach mau cua bnh nhn. Ti co th cam nhn
c nhng mach mau b x cng. Nhng lu y rng,
ban ti tip, bnh nhn nay la mt ngi luyn tp sc
khoe thng xuyn, chnh v th ma c th anh y a tao
ra c mt s lng tun hoan mau b sung cung
cp thm lng oxy cho c bp, nhng ba mach mau nay
khng c cung cp b sung v no a b tc nghen. Bnh
nhn vn co th b cn au tim hoc t quy nu anh y
b ng mau. Anh y a b bnh tim man tnh.
Tuy vy, khng phai moi trng hp man tnh u co
nhng triu chng cp tnh. Trc khi nhng triu chng
cp tnh u tin xut hin, nhng cn bnh nh ung th
chng han co th lan truyn ra khp c th va nu nh
khng phat hin kp th moi th u la qua mun. Vic
ban khng nhn thy nhng triu chng bn ngoai
khng co ngha la ban khng co cn bnh m bn trong.
i khi ngi ta phat hin mnh b au tim khi c th
t ngt b cng thng. Ho khng nhn ra mnh b au
tim cho n khi tnh trang cng thng lam bc l nhng
triu chng cp tnh.
iu nay cung hoan toan ung cho cac t chc. Ban
co th gp nhng t chc co nhng vn man tnh
nghim trong nhng khng thy co nhng triu chng

144

THOI QUEN TH 8

cp tnh bi v mt s t chc cha h tham gia canh

tranh mc gay gt trong th trng toan cu; nhng
t chc nay ch mi canh tranh tai a phng hay trong
mt th trng c bao h. Ho co th thanh cng v tai
chnh, i khi rt thanh cng trong nhiu trng hp,
nhng thanh cng o ch la tng i. S canh tranh co
th tr nn gay gt hn. o la ly do ma chung ta cn phai
thc hin s thay i.
D OAN BN CN BNH MAN TNH CUA T CHC
VA NHNG TRIU CHNG CP TNH CUA CHUNG
Sc manh cua mt m thc ung n la kha nng
giai thch va d oan. Vy nu m thc con ngi hoan
thin v ban cht la chnh xac, th no se cho ban mt kha
nng khac thng giai thch, d oan hay chn oan
nhng vn ln nht trong cuc sng cung nh trong t
chc cua ban. No khng nhng giup ban nhn ra triu
chng cp tnh cua vn mt cach ro rang hn ma con
giup ban nhn ra cn nguyn cua cn bnh man tnh ang
m bn trong ban. Khi o ban co th dung m thc nay
giai quyt nhng vn cua mnh, m rng anh hng
cua ban i vi nhng g ang din ra xung quanh nhm
xy dng t chc hay tp th thanh at, ang tin cy. Mt
t chc co nng lc la t chc khng ngng tp trung va
hoan thanh cac u tin cao nht cua no.
o la ly do tai sao ban se thng xuyn gp m thc
nay tt ca cac phn con lai trong quyn sach (xem hnh

145

THE 8th HABIT

M HNH CON NGI / T CHC HOAN THIN

TR TU

XA

T M

TINH
THN
TH

Hnh 6.2
6.2). Ti ch a thm nhng t ng va cum t mi
phan anh ng dung mi cua bn lnh vc la chon - th
xac, tr tu, tm hn va tinh thn. Trong trng hp o
ban se nhn thy rng m thc con ngi hoan thin se
cho ban kha nng nhn ra nhng vn man tnh hay
cp tnh mi khi t chc xem nhe tr tu, th xac, tm
hn hay tinh thn cua cac nhn vin.
Trc ht chung ta hay bt u vi tinh thn tai trung
tm cua s . Nu tinh thn, hay lng tm, thng
xuyn b xem nhe trong t chc th iu g se xay ra? Ban
ngh g v cac mi quan h khi mt ngi b i x t hay
chnh ban thn ho hanh ng trai vi lng tm cua
mnh? o co phai la s anh mt nim tin? Thiu tin cy la
146

THOI QUEN TH 8

cn bnh man tnh u tin ma tt ca cac t chc thng

gp phai. Th con nhng biu hin cp tnh cua cn bnh
nay la g? Nhng t chc thiu s tin cy ln nhau hoat
ng trong mt th trng canh tranh gay gt se bc l y
ry nhng triu chng cp tnh, y au n nh: noi xu
sau lng, u a, li cho nhau, chng i nhau, giu
thng tin, giao tip thn trong va u oc bao thu.
Th hai, hu qua cua cn bnh man tnh la g khi ban
xem nhe tr tu hay tm nhn cua mt t chc? Ban se
khng co c tm nhn chung hay h thng gia tr chung.
Trong hoan canh o triu chng la g? Ban se nhn thy
ngi ta hanh ng ring le, vic ai ny lam, hay dung
thu oan va nhiu tiu chun khng nht quan khi ra
quyt nh. Ban se nhn thy mt nn vn hoa cng ty
m h, m nhat va hn n.
Th ba, cn bnh nao se xut hin trong mt t chc
khi t chc o xem nhe tnh ky lut bn trong no? Se
khng co s lin kt hoc ky lut trong cu truc, h thng
cac quy trnh va nn vn hoa cua t chc. Khi cac nha
quan ly co m thc khng ung v ban cht cua con
ngi, ho se thit k ra cac h thng, nh h thng thng
tin, tuyn dung, ao tao, s dung, bat, khen thng ma
khng h khai thac c trit tai nng tim n cua
ngun nhn lc. Khi o cac ca nhn, i nhom, phong
ban va ca t chc se khng gn bo vi s mnh, gia tr va
chin lc chung. iu nay lam cho t chc thiu s lin
kt vi th trng, vi khach hang va vi cac nha cung cp.

147

THE 8th HABIT

Mt t chc c lin kt cht che se gt hai c

kt qua tt nht.
ARTHUR W. JONES

Th t, iu g se xay ra khi ban khng quan tm n

kha canh tm hn cua con ngi? iu g se xay ra khi
t chc thiu nim am m va nhit tnh lam vic, nhn
vin khng gn bo vi cng vic hay muc tiu cua t
chc? Hu qua tt yu la moi ngi se ri vao tnh trang
bt lc. Vn hoa cua t chc o la s ngai ngung, e de.
Con triu chng cp tnh la g? o la lam vic ngoai gi
giai quyt vic vt vanh, m tng hao huyn, chan
chng, ln tranh, tc gin, s hai, th , v cam va min
cng tun lnh.
Ban co nhn ra kha nng phan oan va giai thch cua
m thc nay? Nu ban xem nhe th xac, tr tu, tm hn
hay tinh thn cua con ngi th luc o ban se t nhn ly
bn cn bnh man tnh trong t chc cua mnh, o la:
thiu s tin cy, khng co tm nhn chung va gia tr chung,
thiu s ng b, va thiu s trao quyn (xem hnh 6.3).
Hu qua chung cua nhng cn bnh man tnh va cac
triu chng cua chung trong mt t chc la ni au cp
tnh do tht bai trn thng trng, thiu hut tin mt,
cht lng san phm, dch vu kem, chi ph cao, thiu linh
hoat, chm chap va vn hoa li cho nhau thay th cho
vn hoa chu trach nhim.
148

THOI QUEN TH 8

CN AU CP TNH
Cht lng thp,
chi ph tng,
thiu linh hoat, chm chap

Tht bai trn thng trng

Thiu hut tin mt

CAC TRIU CHNG CUA NHNG CN BNH MAN TNH

M h, vic ai ny
lam, thu oan, be
phai, hn loan

CO TM

NG TR CHU NH

A
H GI TR TU) NG

N/

Y N T H I U

Ac cam, lam vic

ring, m mng
hao huyn, chan
nan, trn tranh, tc
gin, s hai

A C

QU

(TINH THN)

A )
I U S T RM HN
T

N G B

TH

THIU S
TIN CY

Noi xu sau lng, u

a ni b, phong thu,
khng chia se thng tin

(T

Canh tranh cuc b, y

lai vao ngi khac,
ao c gia, ri loan
hang ngu

Hnh 6.3
PHAN NG CUA THI AI CNG NGHIP
Phan ng cua Thi ai Cng nghip i vi bn cn
bnh man tnh nay la g?
Mt t chc thiu s tin cy va khng co quyn lc

149

THE 8th HABIT

tinh thn th ngi ng u se la tm im cua moi hoat

ng v ho la ngi bit ro moi vic hn ca va la ngi
nm quyn quyt nh moi th v o la vic cua ti!.
Con nu khng co s chia se tm nhn va gia tr vi
nhau, th lut l se thay th cho tm nhn va s mnh.
ng y n iu g khac ngoai cng vic cua mnh.
Hay lam ung nhng g anh c giao va tun thu cac
lut l, con suy ngh la vic cua ti.
QUAN LY CON NGI NH QUAN LY VT
Phan ng cua Thi ai Cng nghip i vi 4 cn bnh man tnh

Ngi lanh ao
bit ro moi vic
va ra moi quyt
nh quan trong

Khng cn chu y
ti tng lai, ch
cn lam ung trach
nhim c giao
va tun thu lut l

NG

L
LUT

K I M

SP
A T

HI

Cn phai thit k cac

h thng bao am at
hiu nng cao

Nhn vin kho co c s tin cy

khi khng ap dung nguyn tc
cy gy va cu ca rt

Hnh 6.4
150

THOI QUEN TH 8

Thiu ng b ? i vi cac t chc nay, ho ch cn

cho moi th co nng sut cao la c, bao gm tt ca moi
th may moc, chnh sach, nhn lc.
Thiu s trao quyn ? Ban ch cn tp trung gi vng
s kim soat.
Ban khng th t nim tin vao ai? Cach duy nht
tn dung c kha nng cua con ngi la dung iu ti
a noi la cy gy va cu ca rt a cu ca rt (phn
thng) ra khuyn khch ho lam vic tt va rn e
duy tr s tun lnh bng cy gy (ky lut).
GIAI PHAP LANH AO TRONG CAC T CHC
Quyt tm c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho
se giup tm ra giai phap cho bn cn bnh man tnh cua
t chc, vn la nhng cn bnh bt ngun t m hnh
kim soat cua Thi ai Cng nghip.
Mi ngi trong chung ta, nhng ai tm c ting
noi cua mnh, u co kha nng vit lai phn mm yu
kem cua Thi ai Cng nghip vn da trn cac yu t
cp trn, lut l, hiu nng, kim soat. Quy trnh gm
bn vai tro a tr thanh liu thuc cha tr cho bn cn
bnh man tnh cua t chc (xem hnh 6.6). Trong thc t,
ban se phai giai quyt bn cn bnh man tnh nay nh
th nao? ni thiu s tin cy ln nhau, th chung ta se
tp trung vao vic nu gng tao dng nim tin. Ni
thiu s chia se tm nhn va gia tr th chung ta tp trung

151

THE 8th HABIT

CN AU CP TNH
Cht lng thp,
chi ph tng,
thiu linh hoat, chm chap

BN VAI TRO CUA LANH AO

Tht bai trn thng trng

Thiu hut tin mt

Thuc c tr cha 4 cn bnh

man tnh cua cn au cp tnh

CAC TRIU CHNG CUA NHNG CN BNH MAN TNH

CO TM

NG TR CH NH
H GIA TR TU) UNG

in

(T

C )

XA

S t

A C

ti n

QU

(T

(TINH THN)

Ac cam, lam vic ring,

m mng hao huyn,
chan nan, trn tranh,
tc gin, s hai

NU GNG
(T M

Y N T H I U

TRAO

(TINH THN)

A )
I U S T RM HN
T

THIU S
TIN CY

QU

(T

S tin cy

N G B

TH
O

H HN

N R TU) G

M h, vic ai
ny lam, thu
oan, be phai,
hn loan.

N/

Noi xu sau
lng, u
a ni b,
phong thu,
khng chia
se thng tin

LI

Canh tranh cuc b,

y lai vao ngi
khac, ao c gia,
ri loan hang ngu

Hnh 6.5

Hnh 6.6

nh hng xy dng tm nhn chung va thit lp nhng

gia tr chung cho t chc. Ni nao thiu s ng b,
chung ta tp trung vao vic lin kt cac muc tiu, cac c
cu, cac h thng va quy trnh khuyn khch cung nh
nui dng ngun nhn lc va xy dng nn vn hoa
phuc vu cho tm nhn va gia tr. Ni nao s thiu trao
quyn hin din th chung ta nn tp trung vao vic trao
quyn cho ca nhn va ng i mc d an hay cng
vic.
Ti goi bn vai tro nay la bn vai tro cua lanh ao. Nh
a noi, y khng phai lanh ao vi cng v chnh thc
ma la lanh ao vi y nh chu ng khng nh nhng
gia tr va tim nng cua nhng ngi tn tai xung quanh

152

THOI QUEN TH 8

chung ta lin kt ho lai thanh mt b phn b sung

ln nhau nhm tng cng anh hng, tac ng cua t
chc va s nghip quan trong ma o chung ta la mt
b phn. Nn nh rng, trong mt tp th b sung ln
nhau, t chc thng nht th sc manh (ting noi) cua
mi ca nhn u co ch va nhc im cua mi ca nhn
se khng thanh vn ln v le n gian la no c bu
p bi sc manh cua nhng ngi khac.
Bn vai tro cua lanh ao cung chnh la bn phm
cht cua nha lanh ao. o la tm nhn, ky lut, am m,
va lng tm (xem hnh 6.7).

NHN
TM

HN
G
NH
)
(

K
I

LU

(L

T )

(NU GNG)

QU

AM

(T R A O

LNG TM

Hnh 6.7
Nu gng (lng tm): Nu gng tt.
nh hng (tm nhn): Cung nhau xac nh hng i.
153

THE 8th HABIT

Lin kt (ky lut): Thit lp va quan ly h thng theo

ung nh hng.
Trao quyn (am m): Hng tai nng vao kt qua
ch khng phai phng phap, sau o ngi o t
chu trong hanh ng va ch giup khi cn thit.
Nhng ngi nm quyn lc chnh thc trong mt t
chc co th xem bn vai tro nay la s thach thc nhng
o lai la cach t nhin trao quyn. Nu xem bn vai
tro nay ch danh ring cho nha quan ly cao cp th se keo
dai mai mai tm ly y lai sp la ngi suy ngh va quyt
CAC NHA LANH AO THANH CNG PHAI LAM G?
TOM TT KHUN KH THUC TNH CUA LANH AO

nh hng
(Tm nhn, khach hang, tng lai)

Biu th tnh cach ca nhn

(Thoi quen, s chnh trc, s tin cy, t duy phn tch)

ng vin
cng hin ca nhn

Kin tao sc manh

cua t chc

(Lin kt moi ngi, chia se quyn lc)

(Xy dng cac nhom lam vic, kim soat s

thay i)

Lanh ao da trn kt qua theo Ulrich, Zenger, Smallwood

Hnh 6.8
154

THOI QUEN TH 8

nh moi vic quan trong. Do o noi mt cach chnh

xac th bn vai tro nay danh cho tt ca moi ngi va
khng h phn chia cp bc. o la con ng lam tng
anh hng cua ban thn va cua t chc. Nhng ng
nghip cua ti tai Trung tm Franklin Covey va ca nhn
ti giang day m hnh bn vai tro cua lanh ao t nm
1995, nhng nhiu chuyn gia khac trong lnh vc lanh
ao cung a i n m hnh tng t da trn cung
nguyn tc nh nhau. Chng han, trong cun Lanh ao
da trn kt qua (1999) do tac gia Dave Ulrich (ai hoc
Michigan), Jack Zenger va Norm Smallwood bin soan
th M hnh lanh ao bn khi cung gn ging M hnh
bn vai tro nay. S khac nhau chu yu gia hai m hnh
nay ch la t ng.
TP TRUNG VA THC HIN: PHAC THAO NI DUNG
PHN CON LAI CUA CUN SACH
Nh s m rng c trnh bay trang sau, bn
vai tro lanh ao tng trng bi con ng nm pha
trn c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho va gop
phn mang lai thanh cng cho t chc. Trong khi bn
cn bnh man tnh cua t chc tng trng bi con
ng bn di, ngn can ngi khac tm ra ting noi
cua ho, dn n km ham s phat trin cua t chc va
em lai kt qua tm thng.
Qua trnh c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho co
th tom gon bng hai t: TP TRUNG (focus) va THC

155

THE 8th HABIT

HIN (execution). Tp trung bao gm hai vai tro: nu

gng va nh hng; con Thc hin gm hai vai tro: lin
kt va trao quyn. Trong phn con lai cua cun sach, ban
se hoc cach tao thoi quen c vu ngi khac tm ra ting
noi cua ho bng cach xy dng THAI , KY NNG va
KIN THC t nhng nguyn tc sau:
TP TRUNG Nu gng va nh hng
1. Ting noi cua s anh hng
nu gng, trc tin ban cn phai tm ra c
ting noi cua ban thn (Phn 1) va sau o bit chon cach
khi xng, iu ma ti goi la lam ngi cm lai,
hay co sang kin m rng anh hng cua mnh mi
khi co c hi. (Chng 7)
2. Ting noi cua s tn nhim
Nu gng v tnh cach va nng lc t nn tang cho
s tin cy trong cac mi quan h cung nh trong cac t
chc. S hiu bit nguyn tc nay va cac nguyn tc khac
v nh hng, lin kt va trao quyn la cha khoa m ra
s anh hng. (Chng 8)
3. Ting noi va Tc cua Nim tin
Vic nu gng con bao gm ren luyn KY NNG xy
dng quan h tao nn s tin cy (Chng 9) va kt hp
nhiu ting noi tao ra cac phng an th ba x ly
nhng thach thc cua ban va nhng s khac bit vi
ngi khac. (Chng 10)
156

THOI QUEN TH 8

4. Mt Ting noi
Vic nh hng con bao gm vic ban cung vi
ngi khac tm ra tm nhn chung v nhng u tin cao
nht cua ban va nhng gia tr ma ban se at c theo
cac th t u tin cua mnh. (Chng 11)
THC HIN Lin kt va Trao quyn
5. Ting noi thc hin
Lin kt cac muc tiu va tao iu kin thun li cho
cac h thng vn hanh thu c kt qua tt nht.
(Chng 12)
6. Ting noi trao quyn
Giai phong am m va tai nng cua nhn vin, m
ng phat trin va rut lui cho ho (Chng 13). Trao
quyn cho cp thp nht la kt qua cao nht cua 4 vai tro
cua Lanh ao.
Chng 14
Thoi quen th 8 va im ta noi v cach tip cn
c nu trong cun sach nay se phat trin 3 kha canh
cua s thanh at, bao gm ca nhn, lanh ao va t chc.
Ban se hiu c chung kt hp vi nhau ra sao, va lam
th nao bin chung thanh 4 ky lut c ban thc
hin nhm giup cho t chc cua ban at c thanh
cng t pha trong Thi ai Lao ng Tri thc.

157

THE 8th HABIT

Chng 15
Giup ngi khac bng ting noi thng minh cua
ban thn mnh, Chng nay tng hp lai cac phn
cho chung ta thy Thoi quen th 8 (Tm ra ting noi cua
mnh va c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho) se dn
dt chung ta i vao thi ai mi cua ting noi nhn loai
Thi ai cua Tr tu. Nh a noi, chng nay se bao
gm phn HOI & AP. o la nhng cu hoi thng gp
nht ma ti a tng hp trong nhiu nm qua co lin
quan n tai cua cun sach nay.

158

159

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

HE
O
L

TH

O I C

Con ngi
khim khuyt

H
T N

(E

G
T M G N )
Q

N G
H

Hnh 6.9

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

XA

(SQ)

CAI TI

N CHU N
NH
G

(IQ )

(SQ)

LNG TM

(I Q )

NHN
TM

S t

(TINH THN)

in
(T

LI

QU

Y N T H I U

(TINH THN)

THIU S
TIN CY

CO TM
NG TR CHU NH
H GIA(TR TU) NG

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

TH

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

SN
G

Con ngi
hoan thin

NG

THE
O

A O
GT
AN
S
C

NA

T trong ra ngoai

(P K Y
Q) L U
T

AM
S (E Q)

A
H

N
Q) G T H A

)
C

XA

(P

QU
N G B

TRAO
(T

ti n

S
X
AC

(T M

N/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THOI QUEN TH 8

AO )
I U S T RM HN
T

THE 8th HABIT

HOI & AP
HOI: ng nh ngha th nao v lanh ao?
AP: Lanh ao la ch ro cho ngi khac bit nhng
gia tr va tim nng cua ho ban thn ho t chim
nghim ly. Hay lu y ti hai t gia tr va tim nng. Con
ngi cn phai cam nhn c gia tr ni tai cua ban
thn mnh ngha la, ho co nhng gia tr cam xuc bn
trong hoan toan c lp, khac vi gia tr cua ngi
khac. Ho xng ang vi tnh yu thng v iu kin,
bt k hanh vi hay thanh tch cua ho co nh th nao i
chng na. Khi ban ch cho ho thy tim nng cua ho va
tao c hi ho phat huy, s dung chung th iu o
ng ngha vi vic ban a tao ra mt nn tang vng
chc. Con nu ban ch cho ho thy tim nng kem theo
y thc v gia tr bn ngoai th iu o se tao ra mt nn
tang khim khuyt va no kho ma phat huy c ti a
tim nng cua ho.

HOI: Hin co rt nhiu sach noi v ngh thut lanh

ao. Theo ng th iu g la thc s c ao, tao c
gia tr gia tng trong cun sach Thoi quen th 8 nay?
AP: Nu noi n iu c ao va co gia tr thc s,
ti co th nu ra nm im chnh sau: Th nht la s phat
trin tun t. Ti cha tm thy quyn sach nao tp trung
noi v s cn thit tuyt i cua phat trin nhn cach va
s lin kt trc khi xy dng s tin cy trong cac mi
160

THOI QUEN TH 8

quan h, cung nh s nht quan cho rng ca hai iu nay

la quan trong trc khi ban bt tay vao xy dng cac t
chc ln hay gia nh nho sao cho bn vng. Th hai la
cach tip cn theo m hnh con ngi hoan thin. Ti cha
thy tai liu nao cp n ca 4 kha nng cua con ngi
va nhn manh vao sc manh, tinh thn hay lng tm,
nh hng cho 3 kha nng con lai. Th ba la m hnh
nay phai da trn cac nguyn tc mun thu, mang tnh
ph quat va hin nhin, khac bit vi cac gia tr ma ca
nhn va t chc co nhng khng da trn cac nguyn tc.
Nh chung ta bit, hanh vi cua chung ta se b gia tr ban
thn chi phi, nhng nguyn tc lai chi phi kt qua cua
cac hanh vi. Khi ban nng mt u cua chic gy ln, th
ban ng thi nng u con lai cua chic gy o. Th t
la m hnh nay cho chung ta bit lanh ao thng qua qua
trnh phat trin hng v nguyn tc se tr thanh mt s
la chon (quyn lc tinh thn) ch khng phai lanh ao
bng quyn lc a v. Va quan trong hn ht la cha khoa
i vao Thi ai Lao ng Tri thc la t duy theo cach giai
phong, ch khng phai la kim soat; la tao s chuyn
bin, ch khng phai ch giao tng vic. Noi cach khac,
ban thc hanh quan ly vt, nhng ban lanh ao bng
cach dn dt. Th nm, m hnh con ngi hoan thin la
iu kha ro rang va d hiu i vi moi t chc, k ca gia
nh ring le. M hnh nay tn tai di dang 4 vai tro cua
lanh ao: Nu gng, nh hng, Lin kt va Trao quyn.
y la mt m thc co sc manh ang kinh ngac, co th
dung d oan hu ht moi vn va thach thc,
nh ra cac giai phap.
161

THE 8th HABIT

HOI: Ky nng lanh ao co th co qua hoc hoi?

AP: Co th hoc. Nh a noi, cha khoa chnh la vic
x ly khoang trng gia kch thch - tc giang day va phan
ng - tc hoc tp. Nu ngi ta s dung s t do la chon
cua mnh trau di kin thc, ky nng va tnh cach co
lin quan n lanh ao (bao gm tm nhn, ky lut, am
m va lng tm) th ho se hoc c cach tr thanh mt
ngi lanh ao trong khi nhng ngi khac vui ve chp
nhn v tr b lanh ao. Noi ung ra th ca hai u la
nhng ngi tun theo cac nguyn tc. Mt tp th tt la
tp th b sung cho nhau, trong o sc manh cua moi
ngi c phat huy ti a con im yu cua ngi nay
se c bu p bi sc manh cua nhng ngi khac.

162

TP TRUNG
NU GNG
VA
NH HNG

163

Chng 7
TING NOI CUA
S ANH HNG HAY LA NGI CM
LAI
Chung ta phai tr thanh chnh s thay i ma
ban thn ang tm kim trn th gian nay.
- GANDHI

164

165

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

SN
GT
S

HE
O
L

TH

O I C

Con ngi
khim khuyt

an

g
T m g n )
Q

N G
(E

H
(T

nc
nh hu ng
h

(IQ )

Hay la ngi cm lai

(SQ)

Cai ti

Hnh 7.1

S t

in
(T

LI

m N
S aTM H

THIU S
TIN CY

LI

T HI

(TINH THN)

g co tm
n a tr chu nh
Kh Gi (TR TU) ng n

NU GNG

S tin cy

(TINH THN)

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

H HN
G Y
N
N Tnh

(TINH THN)

Lng tm

(TR TU)

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

xa

Y
QU

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

Con ngi
hoan thin

N
G

EO

NHN
TM

AC

lu

ky

A O
GT
AN
S
C

S t

T trong ra ngoai

TRAO
u
(P n
Q) g t h a

m
S a

S ti n c
a

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

i n c y

AC

(T M
H

N G B

QU
TRAO
(T

ti n

S
X
AC

(T M

/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THOI QUEN TH 8

THE 8th HABIT

ic nu gng chnh la linh hn va tm im cua

moi n lc lanh ao. No bt u bng vic Tm ra ting
noi cua ban thn - phat trin bn kha nng va th hin
ting noi cua mnh qua tm nhn, tnh ky lut, nim am
m va lng tm. Vic nu gng tnh cach ro rt se lam
thay i tn gc r ba vai tro con lai cua lanh ao.
Vic nu gng chu yu c thc hin cung luc vi
ba vai tro khac nhng cung co th c thc hin trc.
No th hin s t tin va s tn nhim ngi lanh ao.
Nhng ch khi nao chung ta thc s t mnh trai nghim
bng cach nu gng trong vic nh hng, lin kt, trao
quyn trong v tr cua mt ngi hanh ng bng s
chnh trc th khi o s lanh ao mi thc s bt u.
Khi o ngi khac mi hiu nhng ngi lanh ao ang
c tn trong va ngng m nh th nao. Nguyn nhn
t u? n gian o la v y kin cua ho c tn trong,
kinh nghim cua ho c anh gia cao. Ho thc s hoa
mnh vao nh hng chung cua t chc ch khng ch
la nhng ngi thu ng ngi nghe truyn at cac k
hoach hay chin lc. Cng vic cua ho la giup sc xy
dng t chc ln manh.
i khi s ng cam v mt y ch va tnh cam con co
sc manh hn ca s tham gia trc tip. Ban co th nhn
thy iu nay qua nhng mn cua Mahatma Gandhi,
166

THOI QUEN TH 8

Martin Luther King, hay Nelson Mandela. Co th chnh

ban cung a ngng m ai o mt cach su sc n mc
ban tip nhn tm nhn cua ngi o mc du ban khng
h tham gia vao vic xy dng nn tm nhn o. Ti goi
o la s ng cam. No la mt kha canh tm ly to ln i
khi con manh hn ca s tham gia trc tip. iu nay c
bit ung i vi trng hp hoach nh tm nhn chin
lc hn la nu ra cac gia tr. Sc manh cua cac nha lanh
ao co tm nhn xa va cac nha chin lc tai ba thng
khng ch v ho la ngi co nng lc vt tri c moi
ngi tha nhn ma chu yu la nh s tin cy va tn
nhim ma nhng ngi khac danh cho ho. Tuy nhin,
xet n cung th s ng cam v tm nhn phai da trn
c s cua vic tham gia trc tip hay gian tip vao qua
trnh o.
Vic nu gng cung khng phai ch la cng vic cua
ca nhn ma la cng vic cua ca mt tp th. Khi ban co
mt tp th c xy dng trn c s sc manh cua mi
ca nhn va c t chc sao cho im yu cua ca nhn
khng anh hng n t chc th ban se co mt t chc
ln manh thc s. V th, khi ngh v vic nu gng, ban
hay ngh n mt ca nhn va mt tp th b khuyt cho
nhau. Sc manh cua mt tp th nm ch ban co mt
trong nhom gi vai tro bi p cho nhng im yu
cua cac thanh vin khac. Ban co mt o khng phai
i tm va tp trung vao nhng im yu hay ch trch
nhng li lm cua ho. Ban co mt o b khuyt cho
im yu cua ho, cung nh ho b khuyt cho im yu
167

THE 8th HABIT

cua ban. Co rt t ngi gioi v moi mt, va o la ly do co

cu nhn v thp toan. S tn trong ln nhau la yu cu
ao c cao nht.
THAI GY ANH HNG
Moi thoi quen tao nn s khac bit, th hin vai tro,
gy anh hng cua ban thn n ngi khac va n s
nghip ma mnh coi trong u bt u bng mt tm th
(mind-set), hay THAI (Attitude), vn la mt la chon
(a choice) la chon s dung Ting Noi gy Anh hng
(Voice of Influence).
Khi tin hanh giang v cac nguyn tc trong quyn
sach, ti thng cac hoc vin t nghim ra hay trc
tip t cac cu hoi lp hoc. Chc hn se co ai o gi
tay xin phat biu va noi ai loai nh: Tha Tin s
Covey, ti thy nhng nguyn tc nay rt hay. Ti tin vao
tnh kha thi cua no. Gi y, ti mun thc hin nhng
nguyn tc nay nh nhng bai hoc cho cuc sng. Nhng
ng khng hiu c lam vic trong mt t chc nh t
chc cua ti se nh th nao u. Nu ng co mt ngi
sp nh ng sp cua ti th ng se hiu rng chng co
cach g ti co th thanh cng t nhng nguyn tc
c nu ln y. Vy ti phai lam sao y?. Ban co
th hiu cho ly do ho suy ngh nh th. Ho ch thy c
co hai s la chon: ng chu cua ti la mt ga gan d va
ng ta se khng bao gi thay i u. Ti ch co th hoc
la bo vic (mt phng an bt kha thi) hoc la c gng
lam ht sc mnh va c thch nghi vi iu o.
168

THOI QUEN TH 8

Khi ti giang giai v vic ap dung cac nguyn tc nay

vao hn nhn va gia nh, th co nhiu phu n noi vi
ti nhng iu tng t nh th v nhng ngi chng
cua ho, va nhng ngi an ng cung ng quan im
v v mnh: Gia ma ng bit c chng ti la tuyp
ngi nao th ng se hiu c y ti mun noi. Chng
co cach g ap dung cac nguyn tc nay thanh cng
ca. Mt ln na, ch co hai giai phap: hoc t bo hoc
tip tuc chu ng trong kha nng co th. Tai sao ngi
ta lai d dang suy ngh va cho rng: Ti la nan nhn;
ti a c gng lam u moi cach; ti chng th lam g
hn c na; ti hoan toan b tc? Ho tht vong va
au kh, nhng ho khng nhn ra rng lun co mt
giai phap khac.

ng t tng nan nhn chu ngha ly i

tng lai cua ban.
Cach ti tra li cac cu hoi nay thng lam cho ho
ngac nhin t nhiu. Ti co th oc c qua anh mt m
to cua ho, co ngi con th hin nh th ang b xuc
pham. Cu tra li cua ti la th nay: Bt c khi nao ban
ngh rng vn nm u o, th chnh y ngh o mi
la vn .
Y ng mun am ch rng ban thn ti la vn ?- Ai
o hoi lai.
169

THE 8th HABIT

iu ti mun noi la ban t i sng tnh cam cua

mnh phu thuc vao im yu cua ngi khac, th ban se
trao s t do tnh cam cua mnh cho ngi o va cho
phep ngi o tip tuc gy ri loan cuc sng cua ban.
Ban qua kh gi tng lai cua ban lam con tin.
Ro rang, y la vn v quan h, nhng tr phi
ngi ta tm ra ting noi cua ban thn, ho khng tai nao
co c s chn chn, tm ly an toan hay u ngh lc
ap dung giai phap ly cac nguyn tc lam trong tm
i x vi ng chu gan d cua ho. Hoc co th la ho
co c sc manh tinh thn nhng lai cha co c
nhng ky nng hnh thanh nh s kin nhn va ren
luyn khng ngng.
S trao i qua lai tip tuc trong qua trnh giang day
cua ti a lam cho ho ng ra, va cui cung chung ti
cung i n nht tr rng ho khng phai la nan nhn,
ho co th la chon cach phan ng cua ho i vi hanh
vi cua ngi khac. Xa hi a tao ra va nui dng np
ngh cua chu ngha nan nhn va li cho ngi khac.
Nhng ban va ti u co c sc manh nh nhng
mon qua thin phu la tr thanh lc lng sang tao cua
chnh cuc sng cua mnh va la chon cach tip cn
se lam nng cao tm anh hng cua chung ta trong t
chc. Chung ta co th tr thanh ngi lanh ao cua
chnh ng chu chung ta.

170

THOI QUEN TH 8

TRIT LY HY LAP V GY ANH HNG

Trit ly Hy Lap v gy anh hng c goi la ethos
(ao c), pathos (tnh cam), logos (ly tr) la s khai
quat tuyt vi v qua trnh gia tng anh hng cua ban.
(Xem hnh 7.2)
TRIT LY GY ANH HNG

AO C

Tao s tn nhim

TNH CAM

Hiu ngi trc

LY TR

Ngi hiu mnh sau

S tin cy

Hnh 7.2
Ethos v c ban la ban cht ao c, s tn nhim ca
nhn cua mt con ngi hay mc tin cy cua ngi
khac vao phm cht va nng lc cua ban. Khi ngi ta
lun sng theo nhng nguyn tc a ra va c ky
vong, th ho se co ethos, hay noi cach khac la sc manh
tinh thn (SQ Spiritual Quotient).
Pathos la tnh cam xut phat t bn trong hay s cam
thng. No co ngha la ban hiu c tnh cam cua ngi
khac, hiu c ho cn g, hiu c cach nhn nhn s vic
cua ho, hiu c ho ang mun noi va chia se vi ban iu
g. o la sc manh tnh cam (EQ Emotional Quotient).
171

THE 8th HABIT

Logos v c ban c trng cho tnh l-gic. No co lin

quan n sc manh va kha nng thuyt phuc cua ban,
cach trnh bay va t duy cua ban. o la sc manh ly tr
(IQ Intelligent Quotient).
Th t tt nhin cung rt quan trong. i thng n ly
tr (logos) trc khi ngi ta co s cam thng (pathos) la
v ch; c gng tao ra s cam thng khi ngi ta cha tin
cy vao phm cht ao c (ethos) cua ban cung la v ch.
CHIC BANH LAI NHO (TRIM-TAB(1))
Mt chic banh lai nho co tac dung lam chuyn ng
banh lai ln t o chuyn hng toan b con tau (xem
hnh 7.3).
CHIC BANH LAI NHO

Chic banh lai nho tac ng ln banh lai ln

va lam chuyn hng toan b con tau.

Hnh 7.3
(1) Trim-tab: Thut ng trong nganh hang hai va mt s lnh vc khac. Tac gia
dung trong trng hp nay, ham y mt vn nho co kha nng tac ng tao
ra s thay i ang k i vi tng th. V du: mt ting ng hay rung nho
xen vao ban hoa tu cung co th gy ra mt s xao trn m thanh kho chu...
172

THOI QUEN TH 8

Ti tin rng trong cac t chc moi lnh vc lun co

nhiu ngi cm lai tim nng - nhng ngi co th lanh
ao va tao anh hng, bt k ho gi chc vu g trong t
chc. Ho co th dn dt i nhom, phong ban cua mnh
theo hng tch cc va gy anh hng dy chuyn n
toan b t chc. Nha lanh ao cm lai se chu ng a
ra cac sang kin trong vong tron anh hng cua ho (xem
hnh 7.4), du pham vi cua no co th khng ln lm.

ron quan
n g t
tm
Vo

Cn
g
cua vic
ban

Vong tron
anh hng

Hnh 7.4
Theo nh hnh minh hoa, ta thy co hai vong tron,
vong tron ln hn goi la Vong tron quan tm (gm nhng
g ban quan tm va chu y) va vong tron nho hn, goi la
Vong tron anh hng (gm nhng g ban co th kim soat
hoc co anh hng). No cung cho thy cng vic cua mi
ngi phn ln nm ngoai Vong tron anh hng cua ho.

173

THE 8th HABIT

7 MC CHU NG HAY S T
TRAO QUYN CHO BAN THN
Trong biu di y (hnh 7.5), ban se nhn thy
chui 7 mc chu ng, t mc thp nht Ch
c ch bao, n Hoi y kin, ri a ra khuyn ngh
va Ti d nh, ri n Lam va bao cao ngay, ri
Lam va bao cao nh ky va cui cung la C lam!, u
nm trong kha nng kim soat va gy anh hng cua ban.

S TIN CY

CAC MC CHU NG/ T TRAO QUYN

C lam!
Lam va bao cao nh ky

(Tnh cach va nng lc)

S TN NHIM

Lam va bao cao ngay

Ti d nh
a ra khuyn ngh
Hoi y kin
Ch c ch bao

Hnh 7.5
Vic ban quyt nh la chon mc chu ng nao
la tuy thuc vao cng vic cua ban co nm trong Vong
tron anh hng hay khng. iu nay oi hoi s nhay cam
va phan xet, nhng dn dn Vong tron anh hng cua ban
cung se c m rng.
174

THOI QUEN TH 8

Chung ta se ln lt xem xet tng mc chu ng

noi trn.
1. Ch c ch bao
y la mc chu ng lin quan n nhng vn
khng nhng nm ngoai Vong tron anh hng ma con
nm ngoai cng vic cua ban. V iu nay, ban ch ch
i. Ban khng mun lam cng vic cua ngi khac. Ban
khng mun a ra khuyn ngh nao lin quan n i
tng nm ngoai Vong tron anh hng cua mnh. Ngi
khac se co nhiu ly do khng tin vao ngh cua ban.
Ho se cho li ngh cua ban la hoan toan khng thch
hp va ban la ngi ngoai cuc. Nu ban hanh ng
cang cach xa Vong tron anh hng cua mnh, ban se lam
cho no cang nho hn.
Vy ban phai lam g? Ban hay mm ci va lam theo
li cu nguyn di y:
Xin Chua ban cho con
S bnh tm
chp nhn nhng iu con khng th thay i,
Long can am
thay i nhng g con co th,
S khn ngoan
nhn ra nhng iu khac bit.
Ban ng bao gi mt cng sc vao nhng iu ma
175

THE 8th HABIT

ban khng co kha nng thc hin. Nhng, nu ban tao

anh hng i vi ai o, ngi co kha nng lam c
mt vic cu th th lai la chuyn khac. Khi o ban co
th chuyn ln s chu ng va t trao quyn mc
cao hn.
Nhng khng d lam mt ngi mm ci ri khng
lam g ca. Nhiu ngi vn thng b am anh bi nhng
vic xun ngc ma hin thi ho khng th thay i. Ho
k l vi ng nghip va tm s v nhng vic ma ho
khng co kha nng thc hin. iu o ch khin giam i
kha nng lam nhng vic khac trong tm kim soat va
anh hng cua ho. Nh a noi, ho a cho qua kh bt
tng lai lam con tin.
T o ho b sa vao vung ly cua s l thuc ngi
khac, iu ma ti goi la nm cn bnh ung th di cn
trong tm hn: ch trch, than phin, so b, ganh ua, tranh
cng. Nhng ngi khng co sc manh ni tm khi kt
hp vi nhau se tm kim cam giac an toan t nhng
ngun bn ngoai. Va v l thuc vao mi trng bn
ngoai nn ho d mc phai hanh vi co hai nay.
Nm cn bnh ung th tm hn nay se di cn n cac
t bao quan h va i khi n toan b nn vn hoa cua
mt t chc. Khi o ban se co mt t chc b phn cc,
chia re, khng u kha nng em n cho khach hang
nhng san phm cht lng cao.
Mt lu y v vn canh tranh: xet di goc cac
mi quan h, trong gia nh, trong cng vic tp th va
176

THOI QUEN TH 8

NM HANH VI CO HAI
Ch trch
Than phin
So b
Ganh ua
Tranh cng

Hnh 7.6
vn hoa ng x th canh tranh la co hai, nhng lai la
lanh manh trong thi u th thao va trn thng
trng. Canh tranh giup phat hin va chon ra nhng
con ngi va t chc u tu nht. Trn thng trng,
ban nhn i thu xac nh chun mc cho ring
mnh. Trong khi ban c gng anh bai i thu th cung
la luc ban ang chinh phuc khach hang va hoc hoi
kinh nghim t nhng i thu lam tt hn va nhanh
hn ban. o chnh la sc manh cua nn kinh t th
trng, ni canh tranh va hp tac din ra tng gi,
tng phut bn trong no. Song, hay nh rng chung ta
cn phai bit song ng tranh nguy c khim
khuyt, mt chiu. Abraham Maslow(1) tng noi:
Nhng ngi ch thao tay bua thng cho rng moi
th khac la u la inh.
(1) Abraham Harold Maslow (1908 1970): Nha tm ly hoc ngi My, c cho
la cha e cua nganh tm ly hoc nhn vn (humanistic psychology). Ngi a
ra khai nim ni ting Thap nhu cu con ngi (hierarchy of human needs).
177

THE 8th HABIT

2. Hoi y kin
Hoi y kin ngi khac v nhng vn thuc pham
vi cng vic va nm ngoai Vong tron anh hng cua ban la
mt vic lam hp ly va l-gic. Bi v no nm ngoai Vong
tron anh hng cua ban nn ban khng th lam c g
nhiu; nhng v no co anh hng n cng vic cua ban,
nn vic ban hoi y kin ngi khac la iu ma nhiu
ngi tan ng. Nu cu hoi nu ra ung n qua qua
trnh cn nhc va suy ngh ky lng th se gy c n
tng su sc va co th giup ban m rng Vong tron anh
hng cua mnh.
3. a ra khuyn ngh
Ban nn a ra khuyn ngh u? Ngay tai mep
ngoai Vong tron anh hng, thm ch khng thuc pham
vi cng vic cua ban? Mt v du in hnh v mc chu
ng va t trao quyn cp 3 co th thy qua Quy trnh
Tham mu Hoan chnh (Completed Staff Work) gm 5
bc nh sau:
1. Phn tch vn .
2. a ra cac phng an va kin ngh giai phap.
3. Xy dng cac bc trin khai giai phap.
4. Tng hp lai moi yu t thc tin (cac nng lc v
chnh tr, xa hi, tai chnh...).
5. a ra khuyn ngh cui cung va ch ky ph chun.
178

THOI QUEN TH 8

Quy trnh Tham mu Hoan chnh oi hoi ngi

quan ly gioi phai bit ch i kt qua tt nht. Trc tin
ban cn yu cu moi ngi suy ngh ky lng vn t
ra trc khi a ra kin ngh cui cung. Ngi ph chun
ch cn xem xet kin ngh cui cung o.
Khi s dung m hnh Quy trnh Tham mu Hoan
chnh, ngi quan ly cp trn nn tranh giup cp di
bng cach a ra giai phap nhanh chong va d dang, bt
k cp di co yu cu hay khng. Nu ngi quan ly
khng ch cp di hoan tt cng vic, th ho a ngn
can cp di trng thanh va lam mt thi gian cua t
chc. Hn na, cung khng th bt cp di chu trach
nhim v kt qua cng vic nu ho khng c thc hin
theo phng phap lam vic cua chnh ho.

Co ln ao Sicily, Y, ti noi vi mt s quan

ch huy, ngi ang phn vn trong vic co nn
tn cng hay khng, rng ti hoan toan tin tng
vao anh ta.
chng minh cho iu o, ti bo v nha.
ng bao gi bao ngi khac phai lam g, va ho
se khin ban ngac nhin v tai tr cua ho.
ai tng GEORGE S. PATTON

179

THE 8th HABIT

Ban co th thy iu nay se tit kim c thi gian

va sc lc ngi lanh ao ra sao va oi hoi cp di phai
chu ng hn nh th nao.
4. Ti d nh
Ti d nh thc s la s chu ng mc cao
hn hanh ng a ra khuyn ngh. Ln u ti hoc
c nguyn tc nay la khi ti trn ng i n cac hon
ao Hawaii trn chic USS Santa Fe, mt chic tau ngm
nguyn t tr gia hang ty -la trong mt cuc tp trn.
Tht la mt c hi tuyt vi khi cung i trn tau vi
thuyn trng David Marquett.
Trong khi hai chung ti ang tro chuyn, mt s quan
xut hin va noi: Tha thuyn trng, ti d nh cho
tau ln xung 120 met . Thuyn trng hoi: Th su
cua ay ai dng la bao nhiu?. Anh ta ap: Khoang
240 met. Th con kt qua h thng nh v va xac nh
chng ngai vt?. Vin s quan tra li: Khng co g, ch
co ca ma thi. Thuyn trng noi: Hay cho ti thm hai
mi phut na ri sau o lam theo d nh cua anh.
Trong sut ngay hm o, nhiu cp di n gp
thuyn trng va noi Ti d nh lam vic nay hoc
Ti d nh lam vic kia. Khi o v thuyn trng
thng hoi thm vai cu va noi c!. Co khi ng
khng hoi thm ma ch tra li: c! Thuyn trng
ch a ra nhng quyt nh quan trong nht, con 95%
quyt nh con lai ng cp di t quyt nh ma
khng cn ng tham gia.
180

THOI QUEN TH 8

Ti hoi ng v phong cach lanh ao th ng tra li

rng ng mun trao quyn cho cp di cang nhiu cang
tt trong pham vi cho phep. ng cho rng nu ng giao
cho cp di khng ch lam chu vn cn giai quyt ma
con lam chu giai phap cho vn o th ho se cam nhn
c vai tro quan trong cua ho trong b may ch huy.
ng a phat trin vn hoa trao quyn n mc cac s
quan va thuy thu phat biu cng khai y nh cua ho v
quyt nh thuc thm quyn cua thuyn trng.
Ti d nh cao hn v mc so vi Ti
khuyn ngh V ngi noi ti d nh a phn
tch vn ky lng hn va ang trong t th sn sang
tin hanh ngay cng vic khi c ph chun. Anh ta
khng ch lam chu vn ma con lam chu ca giai phap
thc hin.
Thuy thu trn tau cung th hin cho ti thy ho nhn
thc c gia tr ang tng dn cua ho, iu ho khng co
c di s ch huy cua cac thuyn trng khac, khi ma
ho ch bit i n khi c lnh. y la ly do tai sao
Ti d nh lai nm tai mep ngoai cua Vong tron anh
hng va pham vi cng vic cua mi ngi. Vai thang sau
o, ti nhn c th cua thuyn trng Marquett bao
tin tau ngm USS Santa Fe a c giai thng Arleigh
Burke danh cho n v hai qun co nhiu thanh tch nht
tai Thai Bnh Dng. o la kt qua cua vic trao quyn
cua ngi cm lai.

181

THE 8th HABIT

5. Lam va bao cao ngay

Lam va bao cao ngay la mc chu ng nm
mep ngoai Vong tron anh hng cua mt ngi nhng lai
thuc pham vi cng vic cua ngi o. Ban phai bao cao
ngay lp tc bi v ngi khac cn phai bit kt qua cng
vic cua ban. iu nay giup ngi khac bit c cng
vic co c thc hin ung hay khng va cho phep iu
chnh kp thi nu cn thit. No cung cp thng tin cho
ngi khac trc khi ho a ra quyt nh tip theo va
trin khai cng vic ung tin .
6. Lam va bao cao nh ky
Mc chu ng nay lin quan n cac hoat ng co
th la mt b phn cua cng vic t anh gia kt qua
trong t kim tra hay trong cac ban bao cao theo nh
ky, nh vy ma ngi khac co c thng tin s dung.
Khi ban bao cao nh ky, ban se nhn thy ro pham vi
cng vic va Vong tron anh hng cua mnh.
7. C lam!
Khi co vn nm ngay tai trung tm Vong tron anh
hng cua ban va la cng vic chnh cua ban, th ban c
lam. i khi, trong mt hoan canh nao o, ban d dang
nhn c s tha th hn la nhn c s cho phep, v
th nu ban tin chc la mnh ung va rng hanh ng o
khng nm xa ngoai Vong tron anh hng cua mnh, th
tt nht la ban c lam.

182

THOI QUEN TH 8

TINH THN CM LAI

Ban se thy rng du gp phai vn g i na, ban
vn co th t trao quyn cho chnh mnh bng cach chu
ng hanh ng. S nhay ben, khn ngoan va thn trong
ung luc la cn thit nhng ban phai hanh ng dt
khoat trc tnh hung xay ra. Ban cn tranh vic ph
bnh, ch trch ngi khac hoc co nhng suy ngh tiu
cc; c bit la v trach nhim, li cho ngi khac v
nhng sai lm. Chung ta ang sng trong mt nn vn
hoa thin v li 70% ngi c hoi y kin noi rng
nhng ngi trong t chc cua ho thng co khuynh
hng li cho ngi khac mi khi co chuyn khng
hay xay ra. Do vy, vic lanh trach nhim cung co ngha
la chp nhn bi ngc dong.
Vic chu ng a ra sang kin oi hoi ban phai co
tm nhn, ky lut, nhit tnh, am m, lng tm cung nh
ap ng c mt s tiu chun, hoc tng co kinh
nghim va thanh tch lin quan n lnh vc o.
Co mt dao, ti lam tr ly hanh chnh cho hiu
trng mt trng ai hoc. Xet v nhiu mt ng la mt
ngi c tai, kim soat moi th, lun cho rng mnh la
ngi bit tt ca va quyt nh tt ca. Mt khac, ng la
ngi co tm nhn mt ngi thng minh, co tai.
Nhng ng lai i x va xem moi ngi nh nhng ke
sai vt lam cho ti vic nay, lam cho ti vic no- nh
th ho la vt v tri v giac. Nhn vin cua ng, nhng

183

THE 8th HABIT

ngi co hoc va co tinh thn trach nhim dn dn tr

nn chan nan va bt lc. Ho thng tu tp doc theo hanh
lang va noi xu hiu trng cua ho.
Ti khng th tin ni nhng iu ng ta a lam
Cac ban bit khng, ti k cho nghe mt cu chuyn
mi nht cua ng ta
Anh cho rng vic o la ti t a? Gia nh anh chng kin
vic ng ta a lam khi ng ta n phong lam vic cua chung
ti th
Tht th , ti cha bao gi nghe noi th!
Vng, ti cha bao gi lam vic ni nao ma ti cam
thy b km ham va go bo bi nhng ni quy ng ngn va quan
liu nh y. No khin ti b sa ly!
Ho mt hang gi mi ngay trao i, chia se vi
nhau.
Th ri Ben xut hin. Anh ta co cach tip cn khac:
i thng n cp ba cua hanh ng chu ng va t
trao quyn cho mnh. Mc du anh ta cung b i x nh
mt ngi sai vt, anh vn quyt nh bt u t mc
a ra khuyn ngh. Anh vn c lam mt ngi sai vt tt
nht. Nh o anh c cam tnh cua ng hiu trng.
Sau o anh d kin trc yu cu cua ng hiu trng va
ly do ng sau yu cu o. Tai sao ng y cn thng tin
nay? ng y ang chun b cuc hop Hi ng quan tr
va cn t liu co bao nhiu trng ai hoc trn toan quc

184

THOI QUEN TH 8

co ngi bao v mang dui cui bi le ng ang b ch trch

v vic nay. Do o ti se giup ng y chun b s liu
nay. Sau o Ben n gp hiu trng va a s liu kem
theo ban phn tch va khuyn ngh cua mnh. Th la hiu
trng noi vi Ben: Ti mun anh n cuc hop va
trnh bay khuyn ngh cua anh. Ban phn tch cua anh rt
tt. Anh d oan ung yu cu t ra.
Trong khi moi cp di khac t t mnh vao tnh th
i n khi co lnh th Ben a khng lam nh vy.
Anh c gng hiu c y mun cua hiu trng, va chu
ng hanh ng. Anh bt u t v tr khim tn nhng
a tin b rt nhanh.

Ch b sung, ng ch trch y kin cua cp trn.

Ti a lam vic trng o c bn nm. Cui
nm th t, Ben tr thanh ngi th hai co anh hng
ln nht tai trng mc du anh khng i theo con ng
bng cp. Cac quyt nh ln cua trng u da vao y
kin cua anh. n khi anh v hu, tn cua anh c t
cho cac giai thng cua trng. Tai sao vy? Bi v anh la
tm gng v s tn nhim cua moi ngi, v long trung
thanh vi nha trng va s quyt tm cng hin.

185

THE 8th HABIT

Khi chung ta noi rng lanh ao la mt s la

chon, iu o co ngha la ban co th la chon
mc chu ng hanh ng ma ban mun
ap lai cu hoi: Trong tnh hung nay th cai g
la iu tt nht ti co th lam c?
Ban lun cn co s cn nhc khi chon 7 mc chu
ng hanh ng nay. Ban cn phai sang sut xac
nh mc chu ng nao la thch hp ban cn phai
lam g, nh th nao, khi nao, va co le iu quan trong nht
la tai sao phai lam iu o. Cu hoi tai sao yu cu sc
manh tinh thn cua ban v no cn n h thng gia tr
cua ban. Cu hoi lam g khai thac sc manh tr tu cua
ban v no oi hoi suy ngh, phn tch Cu hoi khi
nao va nh th nao thng cn n sc manh tnh
cam khi ban nhn nhn mi trng thng qua cac tiu
chun vn hoa, chnh tr nhm nhn ro u im va
nhc im cua mnh.
Khi chu ng hanh ng thng qua 7 mc nay
mt cach hp ly, ban se thy rng Vong tron anh hng cua
ban ngay cang c m rng cho n khi no bao trum
toan b cng vic cua ban.
Ngi lanh ao cm lai phai la ngi kin nh
ging nh mt ngon hai ng, ch khng phai la mt
chic chong chong mt ngun anh sang vng chc co th
tin cy ch khng phai dao ng thay i theo chiu gio.
186

THOI QUEN TH 8

Hay cho moi ngi nhng g tt nht ma ban co,

ca nhng khi ban co th b tn thng.
Me TERESA

Khi ban dung cach tip cn t trong ra ngoai, chu

ng hanh ng, ban se lam cho cp trn ngay cang tin
tng vao tnh cach va nng lc cua ban. S tin cy se
c tng ln. Va iu tt yu la ho mun giao cho ban
cng vic co mc chu ng va trao quyn ngay cang
cao hn. Ban se nhn thy mnh tr thanh ngi dn dt
chnh ngi lanh ao cua mnh va ngi lanh ao cua
ban se t nhin tr thanh mt thanh vin cua mt tp th
b sung cho nhau, mt ngi lanh ao cua qun chung.

187

THE 8th HABIT

HOI & AP
HOI: iu nay nghe kha hay, nhng ng cha bit
sp cua ti u, ng ta la mt ga cai quan ky quai va b
thach thc bi nhng ngi co nng lc quanh mnh.
Tnh canh cua ti hoan toan khac.
AP: Vng, mi hoan canh u co c thu ring va
nhng iu khac nhau. Nhng mt goc khac, xet
cho cung th cac thach thc va vn gp phai u co
nhiu im rt ging nhau. Cha khoa khng nm
hoan canh; ma khoang cach gia kch thch va phan
ng co ngha la, gia hoan canh ban gp phai va phan
ng cua ban trc hoan canh o. y la ni xut hin
quyn t do la chon cua ban. Nu ban s dung quyn
t do nay mt cach khn ngoan va da vao cac nguyn
tc la chon, th khng nhng s la chon cua ban se
c m rng ma ban con phat trin c sc manh an
toan ni tm cuc sng cua ban khng b chi phi bi
im yu cua ngi khac. Ban co th lam bai phn tch
chi phli nhun va quyt nh lam vic khac hoc
chuyn sang ch lam khac. Hoc ban co th ch da vao
tnh thc dung cua th trng va chu ng lam tng Vong
tron anh hng cua mnh cho n khi ban tr nn khng
th thiu c i vi sp, va thm ch ban la ngi dn
dt sp. Ban cn s dung tt ca 4 nng lc cua mnh
tr nn sang tao va co cam hng. Ban cung cn phai lam
vic bn trong Vong tron anh hng cua mnh nhng lai
ngoai pham vi cng vic cua ban. Ban cung cn phai co
188

THOI QUEN TH 8

nhiu sang kin va tinh thn t nguyn hiu ra cac

nhu cu cha c ap ng va nhng vn cha c
giai quyt chu ng hanh ng. Ban cung cn phai
hoan thanh cng vic cua mnh mt cach xut sc
xng ang vi nim tin cua ngi khac. Cn nh th t,
trc ht la ethos (s tin cy), th hai la pathos (ng
cam), va th ba la logos (l-gic).

HOI: Trong thc t, lam cach nao tr thanh

ngi lanh ao cp trn?
AP: Hay la ngi mach bao, ch khng phai ngi
phan xet. Hay la tm gng ch khng phai ngi ph
phan. Hay lam vic trong Vong tron anh hng cua ban
tao ra va m rng quyn lc tinh thn cua ban va co
c s tn nhim cua moi ngi. Cn manh dan lam
nhng vic tt mt cach chu ng. Cn cam thng vi
nhng suy ngh, mi quan tm, muc ch va tm th cua
sp ban. Ban cung cn thu hiu vn hoa cng ty va th
trng bn ngoai t o chu ng nu sang kin. Hay
nh rng, ng bao gi noi xu ngi khac. Hay kin
nhn va bn b va ri ban se tao c tm anh hng. Kt
qua thc t se lam thay i thanh kin cua moi ngi
xung quanh. Nn nh lanh ao la mt la chon (choice)
ch khng phai la mt chc vu (position).

189

THE 8th HABIT

HOI: ng thng noi rng xin c tha th con d

hn xin phep lam mt iu g o, nhng thnh thoang
nu ta da vao o ma sang kin ra mt thay i nho
nho nao o, th co th b khin trach nng n hoc
thm ch b ui vic.
AP: Nu ban khng ngng u t vao vic phat trin
tnh cach va trnh chuyn mn cua mnh cung nh
nng cao kha nng giai quyt vn , ban se lun co s an
toan kinh t. S an toan o khng phai do cng vic cua
ban hay do s bao tr cua ngi khac, ma do nng lc cua
ban trong vic ap ng yu cu va giai quyt cac vn .
Khi khng ngng u t vao kha nng o, ban se khng
bao gi ht c hi. ng thi, ban cn la chon trn a
cua mnh cn thn - ng bao gi lam nhng vic nm xa
Vong tron anh hng cua mnh. Thay vao o, ban co th
lam nhng cng vic nm ngoai pham vi nhim vu cua
mnh nhng vn nm trong Vong tron anh hng cua ban.
Nu chu ng a ra sang kin sau khi cn nhc ky lng
bng nhng phn tch xac ang, ban se thy Vong tron anh
hng cua ban ngay cang ln hn.

190

Chng 8:
TING NOI CUA
TN NHIM
NU GNG V
TNH CACH VA
NNG LC
Phm cht cao quy nht cua lanh ao la s
lim chnh. Thiu lim chnh se khng bao gi
co c thanh cng ch thc, bt k trong lnh vc
nao, trn sn bong, trong qun i hay trong
mt t chc.
DWIGHT DAVID EISENHOWER

191

192

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

TRAO

HE
O

L
TH
O I C

Con ngi
khim khuyt

Y
QU
g
T m g n )
Q

N G
(E

(SQ)

Cai ti

Hnh 8.1

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

xa

) c
(IQ

Hay la ngi cm lai

tn nhim:
chu n
hn Tnh
cagchh va Nng lc
n
a n

NU GNG

S tin cy

TH

c
S t

in
(T

LI

m N
S aTM H

THIU S
TIN CY

g co tm
n a tr chu nh
Kh Gi (TR TU) ng n

(TINH THN)

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

H HN
GY
N nh

(TINH THN)

Lng tm

(TR TU)

NHN
TM

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

Con ngi
hoan thin

NG

THE
O
SN
G

lu

L
m
S a

)
C

XA

A O
GT
AN
S
C

S t

T trong ra ngoai

S ti n c

T HI

(TINH THN)

LI

ky

K
T

u
(P n
Q) g t h a

i n c y

XA

)
C

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

QU
N G B

(T M
H

TRAO
(T

ti n

S
X
AC

(T M

/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THE 8th HABIT

THOI QUEN TH 8

rc y, ti c mt ngn hang yu cu t vn
v vn tinh thn lam vic cua cac nhn vin. Ti
khng bit co chuyn g xay ra, ngi giam c tre tui
phan nan. Nh s thng minh va uy tn, anh c ct
nhc ln v tr hin nay ri chng kin t chc cua
mnh ri vao cn song gio. Ca nng sut va li nhun
u i xung. Anh y li cho cac nhn vin cua mnh.
Bt k cac bin phap ti a ra, ho vn khng sao dt
bo c tnh canh u am nay.
Anh y noi ung. Khng kh lam vic y nh ang
b u c bi s nghi ky va thiu tin cy ln nhau. Sut
hai thang rong ra t chc cac cuc hi thao, ti vn chng
giup c g. Ti cam thy bt lc.
Ai ma bit c vic g ang din ra y! la li ta
than ph bin cua cac nhn vin. Nhng chng co ai noi
cho ti bit nguyn nhn cua s mt long tin.
Cui cung, qua cac cuc chuyn tro thn mt hn th
s tht bt u c he m. Sp cua ho, mt ngi a co
v, ang co quan h bt chnh vi mt n nhn vin. Va
moi ngi u bit chuyn nay.
Gi th ro rang la hiu qua hoat ng cua t chc b
kem coi la do t cach ca nhn cua chnh v giam c tre
no gy ra. Nhng tn tht ln nht la cai gia ma chnh
193

THE 8th HABIT

anh ta phai tra. Ch v ham mun nht thi ma anh ta bt

chp hu qua. Hn th na, anh ta a phan bi long tin
thing ling cua v mnh.
Noi tom lai, s tht bai cua anh ta chnh la do nhn cach.

90% tht bai v mt lanh ao la do

thiu nhn cach.
Nu s tin cy la cha khoa i vi tt ca cac mi
quan h, th no cung chnh la cht keo kt dnh cac thanh
vin trong cac t chc, nh xi-mng gn kt cac vin gach
vi nhau. Ti cung a hiu ra rng s tin cy la kt qua cua
s tn nhim i vi ca con ngi ln t chc. S tin cy xut
phat t ba ngun: ca nhn, t chc, va s tin tng ma
ngi nay danh cho ngi khac mt hanh ng lam ti
cam nhn nim tin cua ban rng ti co th tao ra cac gia
tr mi. Ban cho ti nim tin va ti ap lai nim tin o.
Tin cy la mt ng t VA cung la mt danh t. Khi ong
hai vai tro (ng t ln danh t), no se c cho va nhn
trong mi quan h gia ngi vi ngi. o la iu ct
loi tai sao mt ngi co th tr thanh ngi dn dt
chnh ngi lanh ao cua mnh. Ho xng ang c tin
cy v ho co nim tin.
Chung ti a tin hanh cuc khao sat hn 54.000 ngi
va hoi ho nhng phm cht nao la cn thit i vi ngi
lanh ao va thu c kt qua: tnh chnh trc la phm cht
c nhiu ngi tan thanh nht (xem hnh 8.2).
194

THOI QUEN TH 8

NHA LANH AO HIU QUA

S chnh trc
Bit cach giao tip
Coi trong con ngi
Co tm nhn
Chu ao
Ngi ra quyt nh
Y kin khac
Tn tuy
Hnh mu
Ngi truyn ng lc
Chuyn gia
Can am
0

3.000

6.000

9.000

12.000

15.000

Hnh 8.2
Khi chun b vit cun 7 Thoi Quen Thanh at, ti
a su tm t liu v lanh ao va s thanh at t thi Hp
Chung quc Hoa Ky mi c thanh lp va phat hin ra
rng: trong giai oan 150 nm u, trong tm hu nh ch
tp trung vao tm quan trong cua tnh cach va cac nguyn
tc. Vao Thi ai Cng nghip va sau Th chin I, th
trong tm chuyn sang vn nhn cach ky thut va cng
ngh iu ma chung ti goi la ao c Nhn cach
(Personality Ethic).
Xu hng nay vn ang tip tuc, nhng ti nhn ra
mt xu hng ngc lai ang xut hin khi ngi ta trai
195

THE 8th HABIT

nghim nhng kt qua cua vn hoa t chc phi gia tr.

Ngay cang co nhiu t chc nhn ra tm quan trong cua
s tn nhim, nhn cach, va xy dng vn hoa tin cy ln
nhau trong t chc. Ngay cang co nhiu ngi nhn thy
rng mnh cn thu hiu hn tm hn cua chnh mnh va
lam th nao va lam g gop phn vao vic tm ra cac giai
phap nhm phuc vu cac nhu cu cua con ngi.

Xet n cung th tnh cach la nhn t quyt nh

i vi cuc sng cua mi ca nhn cung nh cua
quc gia.
THEODORE ROOSEVELT

Th con kt cuc i vi ng giam c ngn hang,

ngi a co quan h tnh cam bt chnh vi nhn vin
cua mnh th sao? Khi ti noi ring vi anh ta la ti a
bit chuyn, va giai thch vi anh ta v tac ng cua no
i vi nhn vin, anh ta vo u gai tai noi: Gi ti
khng bit phai bt u t u na.
Vic o kt thuc ri ch? - Ti hoi.
Anh ta nhn thng vao mt ti: Vng, hoan toan
chm dt.
Vy anh hay bt u bng cach thu nhn vi v
anh. - Ti ap.
Va anh ta a thu nhn vi v va c c y tha th.
196

THOI QUEN TH 8

Sau o anh ta hop vi cac nhn vin cua mnh giai

quyt vn ao c. Ti a bit c nguyn nhn cua
vn . - Anh ta noi - Ti xin cac ban cho ti thm mt
c hi.
iu o oi hoi thi gian, nhng cui cung th tinh
thn lam vic cua cac nhn vin s ci m, lac quan va
tin tng ln nhau c cai thin. Va cui cung, chnh
giam c la ngi c li nht. Anh ta a tm ra con
ng hoan thin nhn cach cua mnh.
S TN NHIM CA NHN
u co s tin cy lu dai, th o ban se tm thy
co s tn nhim. o la mt nguyn tc. Nu s tin cy
xut phat t s tn nhim th s tn nhim xut phat t
tnh cach va nng lc. Khi ban ren luyn ca tnh cach ln
nng lc mt cach manh me, kt qua thu c se la s
sang sut va kha nng xet oan nn tang cua moi thanh
cng ln, lu dai va la nn tang cua nim tin. S di
y (xem hnh 8.3) se giup ban nhn din cac nhn t
chnh xy dng long tin.
Chung ta hay bt u bng ba kha canh cua tnh cach
cua con ngi: lim chnh, chn chn va tr lc di dao.
Lim chnh co ngha la ban gn kt vi cac nguyn tc
va quy lut t nhin ma sau cung chung se chi phi hu
qua cua cac hanh vi cua ban. S trung thc la nguyn tc
cua vic noi ra s tht. Lim chnh con co ngha la lun
gi li ha vi ban thn va vi ngi khac.
197

THE 8th HABIT

TN NHIM

TIN CY

Ca nhn/ T chc

Tnh cach

Nng lc

LIM CHNH

Sang
sut

CHN CHN

OC PHAN

TRNH NHN THC

OAN

Y THC TNG THUC

TR LC DI DAO

CHUYN MN

Hnh 8.3

Con ngi ta khng th sng tt mt mt nao o

cua cuc sng trong khi hanh ng sai trai tt ca
nhng mt con lai. Cuc sng la mt th thng nht
khng th tach ri.
- MAHATMA GANDHI

Mt khi ban sng lim chnh va chin thng c ban

thn mnh th ban la mt ngi chn chn. Tnh cach nay lam
cho ban tr nn va dung cam va tt bung. Noi cach khac,
nhng con ngi nh th co th ng u vi nhng
thach thc khc nghit nht cua cuc sng bng long say
198

THOI QUEN TH 8

m cao nht. S kt hp gia long dung cam va long tt va

la ngun gc va la san phm cua tnh lim chnh.
Tr lc di dao co ngha la thay v ban xem cuc
sng nh mt cuc canh tranh ma cui cung ch co
duy nht mt ngi chin thng, th hay xem no nh
mt kho tang c hi, ngun lc va cua cai tng ln
khng ngng. Ban khng nn so sanh mnh vi ngi
khac, va ban tht long vui mng v thanh cng cua ho.
Nhng ngi co tr lc kem la nhng ngi anh gia
ban thn trn c s so b va ho xem s thanh cng cua
ngi khac la mi e doa vi mnh. Mc du ho co th
gia v noi khac i, nhng trong thm tm ho cam thy
m c va tc ti. Nhng ngi co tr lc di dao coi
i thu canh tranh nh nhng ngi thy quan trong
va ang quy. Ba thuc tnh s lim chnh, chn chn
va tr lc di dao la biu hin hoan hao cua mt tp
hp b sung cho nhau.
***
By gi chung ta chuyn sang kha canh nng lc i
vi s tn nhim ca nhn.
Nng lc chuyn mn la ky nng va kin thc cn thit
hoan thanh mt nhim vu cu th.
Trnh nhn thc la kha nng nhn nhn toan canh s
vt, cach thc ma moi b phn lin kt vi nhau. o la kha
nng t duy chin lc, co h thng, ch khng n thun
ch la chin thut.

199

THE 8th HABIT

S tng thuc la y thc v thc t rng moi th trong

cuc sng u co quan h vi nhau, c bit i vi cac
t chc va cac tp th ang mun chinh phuc va gi c
khach hang, nha cung cp, va ca cac c ng.
Khi Matt, con r ti, d tuyn vao trng y, ngi ta
trc nghim y c anh chang rng: Anh se chon ai
trong bac s sau y: mt bac s phu thut trung thc
nhng kem chuyn mn hay mt bac s phu thut gioi
chuyn mn nhng lai thiu trung thc?. Con r ti tra
li rng: iu o con tuy. Nu cn phu thut, ti se
tm n bac s gioi chuyn mn. Con nu hoi co cn
phai phu thut hay khng, th ti se tm n bac s
trung thc.
Tt nhin ca hai tnh cach va nng lc u cn thit
nhng vic tach ring chung se tao ra s khim khuyt.
o la ly do v sao cai thin bt ky mt mi quan
h nao, ban phai bt u t ban thn mnh; ban cn phai
thay i ban thn trc tin.
NU GNG CO NGHA LA SNG THEO
7 THOI QUEN THANH AT
7 Thoi Quen Thanh at nu ra nhng iu ct
yu tr thanh mt con ngi manh me, toan din
va hoa hp, va tao mt tp th tng h da trn
nn tang tn trong ln nhau. o la nhng nguyn tc
v nhn cach. Di y la tom tt nhng net chnh:

200

THOI QUEN TH 8

7 Thoi Quen Thanh at

Thoi quen 1 Lun chu ng
Lun chu ng va khng ch dng lai vic a ra
sang kin. No la s cng nhn rng chung ta co trach
nhim v nhng s la chon cua mnh va chung ta co
quyn t do la chon da vao cac nguyn tc va gia tr
hn la da vao tm trang hay iu kin bn ngoai.
Nhng ngi lun chu ng la nhng hat nhn cua s
thay i, ho khng chu lam nan nhn, b ng i pho
hay li cho ngi khac.
Thoi quen 2 Bt u bng muc ch ung
Cac ca nhn, gia nh, tp th va t chc nh hnh
tng lai cua ho bng cach trc ht hnh thanh tm
nhn cho mt k hoach, du ln hay nho i vi mt ca
nhn hay gia cac ca nhn vi nhau. Ho khng sng ngay
nay qua ngay khac theo kiu khng co mt muc ch ro
rang trong u ma ho lun nhn din va cam kt tun
theo cac nguyn tc, cac mi quan h va nhng muc tiu
quan trong nht i vi ho.
Thoi quen 3 u tin cho iu quan trong nht
u tin cho iu quan trong nht ngha la t chc va
thc hin nhng vic c cho la quan trong nht. Du
trong bt c hoan canh nao, ban vn lun sng va lam
theo cac nguyn tc ma ban coi trong nht, ch khng
201

THE 8th HABIT

phai chay theo cac cng vic khn cp t xut va sc ep

nht thi quanh ban.
Thoi quen 4 T duy cung thng
T duy cung thng la mt khun kh cua trai tim va
khi oc nhm tm kim li ch chung va s tn trong ln
nhau trong moi tng tac. o la li t duy rng va tao c
hi ch khng phai t duy hep mang tnh canh tranh i
khang. o khng phai la li t duy ch ky (Thng Thua)
hay li t duy nhu nhc (Thua Thng). o phai la li
t duy di goc chung ta ch khng phai ti.
Thoi quen 5 Hiu ngi trc, ngi hiu mnh sau
Khi lng nghe ngi khac vi y nh hiu ro ho
ch khng phai vi muc ch i ap, chung ta se bt
u mt cuc giao tip ch thc va xy dng c mi
quan h. Khi o chung ta se co nhiu c hi trao i
cng khai va hiu nhau mt cach t nhin va d dang
hn. hiu c ngi khac, phai co s cn nhc;
ngi khac hiu mnh, cn co s dung cam. Tnh hiu
qua phu thuc vao s cn bng va kt hp ca hai mt nay.
Thoi quen 6 ng tm hip lc
S ng tm hip lc chnh la cach th ba khng
phai theo cach cua ti, cung khng phai theo cach cua ban,
ma la theo cach tt hn cach cua ti va cua ban. y la kt
qua cua s tn trong, anh gia cao, thm ch hoan nghnh
202

THOI QUEN TH 8

y kin khac bit cua ngi khac. ng tm hip lc hng

n vic giai quyt vn , nm ly c hi va x ly s khac
bit. o la mt hnh thc hp tac sang tao 1 + 1 = 3, 11,
111 hoc hn th na. ng tm hip lc cung la cha
khoa co c mt tp th hay mt t chc co hiu
qua. Mt tp th chung sc la mt tp th h tr ln nhau
c t chc sao cho im manh cua ngi nay bu p
cho im yu cua ngi khac. Bng cach o ban se co tp
th ti u sc manh va lam cho im yu cua ca nhn
khng anh hng n tp th.
Thoi quen 7 Mai giua ban thn
Mai giua ban thn la khng ngng i mi ban thn
bn mt cua cuc sng: th cht, tnh cam, tr tu va
tinh thn. y la thoi quen giup gia tng kha nng co
th sng theo tt ca cac thoi quen khac cua s thanh at.
Ba thoi quen u tin co th tom tt bng cum t sau:
ha va gi li ha. Kha nng a ra li ha la tnh lun
chu ng (Thoi quen 1). Ni dung cua li ha la Thoi
quen 2, va gi li ha la Thoi quen 3.

Ch co 57% s nhn vin c hoi y kin ng y

cho rng t chc cua ho lun lun lam ung
nhng g a ha.
Ba thoi quen tip theo mang tnh tp th va co th
c tom tt bng cum t sau: nhiu ngi tham gia tm
giai phap va giai quyt vn . iu nay oi hoi s tn
203

THE 8th HABIT

trong ln nhau (Thoi quen 4), hiu bit ln nhau (Thoi

quen 5), va ng tm hip lc (Thoi quen 6). Ring Thoi
quen 7, mai giua ban thn, giup lam tng kha nng cua
ban trong bn mt cua cuc sng: th xac, tr tu, tm
hn va tinh thn. No lam mi lai phm cht va s an
toan ca nhn (cac Thoi quen 1, 2, 3) va lam mi lai tinh
thn va tnh cht h tr ln nhau cua tp th.
Di y la biu m ta cac nguyn tc va m thc
cua 7 thoi quen (xem bang 3):
CAC NGUYN TC VA M THC HIN DIN
TRONG 7 THOI QUEN
Thoi quen
1 Lun chu ng

Nguyn tc
Tinh thn trach nhim/ Chu ng
hanh ng

M thc
T quyt nh

2 Bt u bng muc ch ung Tm nhn/ Cac gia tr

Hai ln Kin tao/ Tp trung

3 u tin cho iu quan trong

Chnh trc / Thc hin

u tin / Hanh ng

Tn trong ln nhau/ Li ch chung

S phong phu cua cac giai phap

nht
4 T duy cung thng

5 Hiu ngi trc, ngi hiu Hiu bit ln nhau

mnh sau

Cn nhc
Dung cam

6 ng tm hip lc

Hp tac sang tao

Coi trong s khac bit cua nhau

7 Mai giua ban thn

i mi

Con ngi hoan thin

Bang 3
NHNG NGUYN TC HIN DIN TRONG 7 THOI QUEN
Chung ta hay xem ky tng nguyn tc nay. Nh a
noi trn, ban cn lu y ba c im: th nht, cac
nguyn tc nay mang tnh ph quat (universal) co ngha
204

THOI QUEN TH 8

la chung vt ra khoi rao can vn hoa va hin din trong

moi tn giao chnh thc cua th gii va trong nhng trit
ly vnh hng; th hai, chung khng co tui (timeless) tc
khng bao gi thay i ; va th ba, chung t thn la s
tht hin nhin (self-evident).
Lam th nao chung ta bit c iu o la hin
nhin? o la bng cach tm ly le phan bac chung,
nhng ti tin rng ban khng th lam c iu o. i
vi cac nguyn tc hin din trong 7 thoi quen th ban
khng th nao phan bac c tm quan trong cua tinh
thn trach nhim hay s chu ng, sng co muc ch, s
lim chnh, tn trong, hiu bit ln nhau, ng tm hip
lc hay khng ngng i mi 7 thoi quen nay la
nhng nguyn tc v tnh cach cho bit ban la ai, ban lam
g. Chung em n cho ban s tn nhim, quyn lc, tinh
thn va nn tang ky nng ban tao c anh hng cua
mnh trong t chc, gia nh, cng ng va xa hi; chung
la iu ct loi cua vai tro th nht trong bn vai tro cua
lanh ao - nu gng. Bn vai tro cua lanh ao khi o ch
con la ban se lam g trong cng v ngi lanh ao c
vu ngi khac tm ra ting noi cua ho (xem hnh 8.4).
Nhiu t chc a hun luyn nhn vin cua mnh xy
dng 7 Thoi quen. Nhiu ngi nhn thy 7 Thoi quen
nay rt co ch trong cng vic, nu c cu va h thng cua
t chc c vu, h tr cho 7 thoi quen nay. Nhng bi v
trong nhiu trng hp, vn hoa tin cy thp va cac c
cu va h thng thiu lin kt a khng ung h vic trin

205

THE 8th HABIT

4 VAI TRO CUA LANH AO

H HN

N R TU) G
(T

S tin cy
Thoi quen 1-7

(T

LI

in

S t

XA

ti n

QU

C )

(TINH THN)

(T M

TRAO

NU GNG

Hnh 8.4
khai va theo ui chung, nn nhiu ngi i n kt lun
rng 7 Thoi quen nay khng thc s hiu qua trong cng
vic. M hnh 4 vai tro cua lanh ao tao ra khun kh
thch hp va hu ch cho vic vn dung va phat huy tt 7
Thoi quen trong cng vic cung nh trong gia nh. Thc
ra, chung ti nhn thy rng, ch khi ngi ta ap dung 7
Thoi quen nay - ngha la ho sng v no th ho mi thc
s hiu chung. Ch hoc ly thuyt, ma khng thc hanh
th cha thc s hiu ro cac nguyn tc o. M hnh 4 vai
tro lanh ao se tao ra mt sc sng mi cho 7 Thoi quen
va chung c xem la co tm quan trong chin lc i
vi t chc thay v ch la mt chng trnh ao tao ngn
han hp dn nao o ma thi.
206

THOI QUEN TH 8

CAC M THC CUA 7 THOI QUEN

Mi thoi quen khng ch ai din cho mt nguyn
tc, ma con cho mt m thc, mt li t duy (xem lai
bang 3).
Xem xet ky hn cac Thoi quen 1, 2 va 3 c th hin
trong cum t Ha va gi li ha, chung ta se hiu c
m thc i kem theo tng thoi quen nay. Thoi quen 1 Lun chu ng - la m thc v s t quyt nh cua ban
thn hn la do di truyn hay tac ng cua xa hi, ngoai
canh noi rng ti co th va se thc hin li ha. o la
sc manh cua s la chon. Thoi quen 2 - Bt u bng
muc ch ung - la m thc cho rng tt ca moi th trn
th gian nay u c kin tao hai ln. Trc tin la kin
tao tinh thn, va sau o kin tao vt cht; o chnh la ni
dung cua li ha ti xem xet ca hai mt cua li ha,
iu ti ha va iu ti thc hin. o la sc manh cua s
tp trung. Thoi quen 3 u tin cho iu quan trong nht
- la m thc v s u tin, hanh ng va thi hanh co
ngha la ti co kha nng va trach nhim thc hin li
ha o.
Cac Thoi quen 4, 5 va 6 T duy cung thng; hiu
ngi trc, ngi hiu mnh sau; ng tm hip lc la
nhng m thc v s rng m trong mi quan h vi
moi ngi trong s tn trong, hiu bit ln nhau (cn
bng gia s cn nhc va long dung cam) va trong vic
coi trong s khac bit cua nhau. o chnh la linh hn cua
mt tp th h tr ln nhau.
207

THE 8th HABIT

Thoi quen 7 la m thc v s hoan thin khng

ngng cua con ngi; no th hin s giao duc, ren
luyn va tai xac nhn iu ma ngi Nht goi la Kaizen
(Cai tin khng ngng). y la ly do tai sao cac s hnh
tron c minh hoa trong cun sach nay lai khng phai
la vong tron khep kn, ma la vong tron h co mui tn
hng ln trn am ch s cai thin khng ngng trong
mi lnh vc cua bn s la chon.
CNG CU NU GNG
PHNG PHAP LP K HOACH CA NHN
Do vic nu gng lun i trc va la biu hin chu
yu trong ba vai tro con lai, nn vic trc tin ban cn
lam la tp hp cac hanh ng lai vi nhau tao ra TIU
IM (FOCUS) trong cuc sng cua ban.
n gian la ban phai quyt nh iu g la quan
trong nht i vi ban. iu g co gia tr nht i vi
ban? Tm nhn trong cuc sng cua ban la g? Cng vic
cua ban tai nha cng v la ngi cha, ngi me, ng,
ba, chu, bac, anh, ch, con trai, con gai la g? Nhng cng
vic ban mun phuc vu cho cng ng, nha th, hang
xom lang ging va nhng ngi khac khi ho cn giup
la g? Tnh trang sc khoe cua ban phai nh th nao? Ban
se lam g gi gn va nng cao sc khoe cua mnh?
Nhiu ngi noi sc khoe la vn quy nht va rng nu
khng co sc khoe th moi cua cai khac tr nn v ngha.
Th con tr tu, s trng thanh, s phat trin cua ban th
208

THOI QUEN TH 8

sao? Chung quan trong i vi ban n mc nao? Cng

vic cua ban th sao? Tai nng thc s cua ban la g? Ban
say m iu g? Nhu cu ln nht cua t chc cua ban, va
trn th trng la g? Lng tm ang thi thuc ban cn
co hanh ng i vi d an nao, sang kin nao? Ban se
lam th nao tao ra s khac bit trong cng vic cua
mnh? Ban se lai di san g cho th h sau?
Cng cu giup tp trung vao vai tro u tin la phng
phap lp k hoach ca nhn. Trc tin ban vit ra giy
hoc trn may vi tnh iu g quan trong nht i vi
ban. Sau o xac lp u tin trong qua trnh lp k hoach
co th tao s cn bng gia nhu cu cua c cu va ky
lut cung nh s thoai mai trong thc hin. Noi ngn
gon, o la tiu im va s thc hin.
Co nhiu cach tip cn khac nhau xy dng va duy
tr k hoach ca nhn. im mu cht cua phng phap
lp k hoach la phai am bao cho ngi thc hin tp
trung vao muc tiu c ho u tin nht.
Vic t chc va lp k hoach co hiu qua co ba tiu
chun nh sau: hai hoa vi cuc sng hang ngay cua ban; c
ng, d tip cn; va co tnh ca nhn hoa, tc phu hp vi
yu cu cu th cua tng ngi.
Co mt quy trnh n gian anh gia xem iu ma
ban tp trung vao co ung la iu quan trong nht i
vi ban hay khng. Xem xet s hnh thap sau y,
chung ta thy rng tai ay hay nn tang cua no la vic
nhn din s mnh va cac gia tr. Elvis Presley noi rng:
209

THE 8th HABIT

Gia tr cung ging nh du vn tay, khng ngi nao

ging ngi nao, nhng ai cung lai du vn tay khi
cham vao vt g o. Cac gia tr nay cn gn cht vao cac
nguyn tc cuc sng cua ban co c mt ct loi
bn vng, va ni tm cua ban co c s an toan, s ch
dn, s sang sut va sc manh. B quyt y la ban cn
phai vit ra ban tuyn b s mnh ca nhn noi ln iu
g la quan trong nht i vi ban. Nh ban tuyn b s
mnh ma ban xac nh c cac u tin cho hanh ng
cua mnh.
Tip theo, iu quan trong la ban cn phai xac nh
c nhng vai tro quan trong nht cua mnh (chng
han, vai tro thanh vin trong gia nh, tai nha th hay

Lp
k hoach
hang ngay
Lp k hoach
hang tun

Xac lp muc tiu

Nhn din s mnh va cac gia tr

Hnh 8.5
210

THOI QUEN TH 8

trong cng ng, vai tro la mt ngi ban, ngi

me/cha, ngi lanh ao), va t ra cac muc tiu tun,
thang, nm phu hp vi cac vai tro ma ban a xac nh
cho cuc i mnh.
Mc th ba trong m hnh kim t thap la lp k
hoach tun. T k hoach tun ban se lp ra k hoach hang
ngay cua mnh.

HOI & AP
HOI: Vic cn co ngi ang tin cy trong t chc
t nim tin vao ho nh ng noi la iu rt ung, nhng
ng se lam g nu ng gp khach hang lam dung va i
x t vi nhn vin ma ng tin cy?
AP: T bo khach hang o! Ti bit mt t chc rt ni
ting a vit th gi cho khach hang, khi ho a co bng
chng ro rang v vic nhng khach hang nay thng xuyn
ngc ai nhn vin cua ho. Trong th ho noi ro rng ho
khng mun tip tuc hp tac vi nhng khach hang nay
na. Tt nhin, giai phap tt hn na la tm con ng th
ba thng qua s trao i thch hp va hn nhin trc
tin chung ta cn phai lng nghe y kin cua ho.

211

Chng 9
TING NOI VA
TC CUA NIM TIN
c tin cy la phn thng ln hn
c yu thng.
GEORGE MACDONALD

212

213

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

HE
O

L
TH
O I C

Con ngi
khim khuyt

TRAO

g
T m g n )
Q

N G
(E

NU GNG

S tin cy

) c
(IQ

(SQ)

Cai ti

Hnh 9.1

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

xa

S t

in
(T

LI

m N
S aTM H

THIU S
TIN CY

LI

T HI

(TINH THN)

g co tm
n a tr chu nh
Kh Gi (TR TU) ng n

(TINH THN)

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

H HN
G Y
N
N Tnh
TH

Hay la ngi cm lai

tn nhim:
chu n
hn Tnh
cagchh va Nng lc
n
a n
Xy dng nim tin

Y
QU

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

(TINH THN)

Lng tm
)
C

XA

NG

Con ngi
hoan thin

(TR TU)

NHN
TM

S t

THE
O
SN
G

lu

ky

A O
GT
AN
C
S
L

T trong ra ngoai

m
S a

S ti n c

u
(P n
Q) g t h a

i n c y

XA

)
C

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

QU

G B

(T M
H

TRAO

N

ti n
(T

S
X
AC

(T M

/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THOI QUEN TH 8

THE 8th HABIT

hi chung ta tm cach m rng anh hng cua

mnh va c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho (nn nh
rng c vu co ngha la truyn sinh kh cho ngi khac) la
chung ta bc vao mt th gii cua cac mi quan h. Xy
dng nhng mi quan h vng chc khng nhng oi
hoi phai co nn tang tnh cach v an toan ni tm, s dat
dao trong tnh cam va sc manh tinh thn ca nhn, nh
ti a nu Phn 1 cua cun sach nay, ma con oi hoi
chung ta phai ren luyn cac KY NNG (SKILLS) mi
trong giao tip gia ngi vi ngi giup chung ta co th
ng u vi nhng thach thc ma chung ta gp phai
vi ngi khac. Hai chng tip theo y se noi v vic
ren luyn nhng ky nng nay.
Hu ht moi cng trnh trn th gii nay u c
thc hin thng qua cac mi quan h gia con ngi vi
nhau va c thc hin bn trong cac t chc. Nhng s
giao tip nay se ra sao nu khng co s tin cy ln nhau,
bt k nhng giao tip o chnh xac va ro rang? o la
iu khng th. Ban se phai lun tm kim nhng y
ngha thc con n giu, nhng y cha c bc l qua
giao tip o. Va tt nhin, mi quan h thiu s tin cy
ln nhau la mt mi quan h yu kem.

214

THOI QUEN TH 8

TC CUA NIM TIN

Nh vy, giao tip co s tin cy mc cao se nh
th nao? o la mt vic d dang, khng tn nhiu cng
sc va co th lam c ngay. Con nu co s tin cy mc
cao nhng ban mc sai lm th sao? Khng vn g
v ngi ta a hiu ro ban. Ho se noi: Khng sao ca, ti
hiu anh ma!, hoc: Hay qun iu o i. Ti hiu y
anh!. Co le, xet mt kha canh nao o, o la ly do tai
sao trai tim lai quan trong hn b nao. Ngi ta co th
b bai nao, nhng nu trai tim con p th ho vn con
sng, con khi tim a ngng hoat ng, th chc chn ho
a cht.
Con trai ti, Sean, noi rng: Khng g nhanh bng
tc cua nim tin. No i nhanh hn bt ky th g
ma ban co th ngh ra. No nhanh hn ca tc internet, v khi co nim tin, moi li lm se c tha th va
bo qua. S tin cy la cht keo gn kt trong cuc sng.
No gn kt cac t chc, cac nn vn hoa va cac mi
quan h vi nhau. iu khi hai la tc hnh thanh
nim tin trn thc t lai rt chm. i vi con ngi,
nhanh la chm va chm lai la nhanh (fast is slow and
slow is fast).
QUYN LC TINH THN VA TC CUA NIM TIN
Nim tin bn vng vao mi quan h la th khng
th gia mao va no him khi co c ch nh mt ln c

215

THE 8th HABIT

gng duy nht. No phai la kt qua cua nhng hanh

ng xut phat t lng tm va trai tim c thc hin
thng xuyn. Trong cun 7 Thoi Quen Thanh at,
ti co a ra mt n du cho nim tin goi la Tai khoan
tnh cam. No cung c xem nh mt tai khoan gi tai
ngn hang - ni ban gi tin vao hay rut tin ra - ch co
khac la trong trng hp nay, ban gi vao hay rut ra
nhng khoan tnh cam trong cac mi quan h nhm
xy dng hoc pha hoai mi quan h o.
Bang di y lit k 10 khoan tnh cam gi vao va
rut ra trong mi quan h vi ngi khac, ma theo kinh
nghim cua ti chung co anh hng quan trong n
mc cua nim tin. Bang nay lit k nhng hy sinh cn
co va nhng nguyn tc cha ng trong mi khoan tnh
cam gi vao (bang 4).
iu quan trong la chung ta phai nhn ra rng cac
ly do 10 khoan ky gi vao tai khoan tnh cam tao
c long tin la v chung cha ng cac nguyn tc
trong yu trong mi quan h gia ngi vi ngi. Khi
ban nghin cu tng khoan ky gi nay, ban se thy c
im chung cua chung la chu ng hanh ng cung vi
y ch va quyt tm. Ban y se thy rng tt ca 10 khoan
ky gi nay u nm trong kha nng thc hin cua ban.
Do chung u da trn nn tang la cac nguyn tc, nn
chung se tao ra sc manh tinh thn hay long tin.
im chung th hai cua cac khoan ky gi tnh cam
theo ti la s v t va khim nhng. o la vic bit t
216

THOI QUEN TH 8

SC MANH TINH THN VA TC CUA NIM TIN

CAC KHOAN TNH CAM
GIA TNG

NHNG IU CN GAT BO

CAC KHOAN TNH CAM

GIAM I

NGUYN TC NN TANG

Hiu ngi trc

Ngi hiu mnh trc

S nn nong, cai ti,

y ring

S hiu bit ln nhau

Gi li ha

Khng gi li ha

Tm trang, tnh cam,

cam xuc, thi gian.

Chnh trc/ Hanh ng

Chn tht, ci m

Dung thu oan li keo

Cai ti, tnh kiu ngao,

quyn kim soat

Tm nhn/ Gia tr, Lim chnh/

Hanh ng, Hiu bit ln nhau.

T t, lch thip

Xu tnh, th l

ch ky, thi gian, np ngh Tm nhn/ Gia tr,

cu, rp khun, nh kin
Chnh trc/ Hanh ng.

T duy cung thng

hoc khng giao kt

T duy Thng/ Thua

hoc Thua/ Thng

Suy ngh Thng ngha la

anh bai ke khac

Tn trong ln nhau/ v li ch
chung.

Li giao tip b

Tn trong ln nhau/ v li ch
chung. Hiu bit ln nhau,
hp tac sang tao, i mi.

Xac nh ro cac ky vong Vi pham cac ky vong

Khng noi sau lng

Phan bi, hai mt

Mt s thoi xu, ly long

ngi khac

Tm nhn/ Gia tr,

Chnh trc/ Hanh ng.

Bit nhn li lm

Kiu cng, t phu,

ngao man

Cai ti, thoi kiu cng,

ngao man, thi gian.

Tm nhn/ Gia tr,

Chnh trc/ Hanh ng

Tip nhn thng tin

phan hi, va a ra
thng ip Ti

Khng chu nhn thng

tin phan hi va a ra
thng ip Anh

Cai ti, tnh kiu cng,

ngao man, li giao tip
kiu i pho

Hiu bit ln nhau

Tha th

tm, khng bo qua

Tnh kiu cng, t phu

Tm nhn/ Gia tr,

Lim chnh/ Hanh ng

Bang 4
ha mnh trc ngi khac, tun thu nguyn tc v s
nghip cao ca. o la nhn thc rng cuc sng nay
khng ch thuc v ti hoc cua ti; noi theo trit
gia Martin Buber th cuc sng nay cua ban va ti
ngha la co long tn trong su sc v gia tr va tim nng
cua moi ngi.

217

THE 8th HABIT

Sc manh tinh thn, long tin va s gn bo co th b

xoi mon dn theo thi gian nu khng c b sung lin
tuc nhng khoan tnh cam vao cac mi quan h, c bit
la i vi nhng ngi ma chung ta cung sng va lam
vic lu dai.

Sc manh tinh thn: o la vic thc hin mt

cach co nguyn tc quyn t do la chon va no
lun oi hoi s hy sinh.
im chung th ba cua khoan ky gi tnh cam, cung
nh moi th quy gia khac trong cuc sng, la s hy sinh.
y, ban cn hiu rng hy sinh la s t bo mt iu, mt
vic g o thm ch rt tt ep nhn ly cai tt ep hn.
HAY HIU NGI TRC
Tai sao khoan ky gi u tin lai la hiu ngi trc?
Ly do rt n gian. Ban khng bit c khoan ky gi
tnh cam i vi ngi khac la g cho n khi ban hiu
c khung tham chiu cua ho. Co th i vi ban la
khoan gi co gia tr cao, nhng i vi ngi khac lai co
gia tr thp. Co th co li ha i vi ban la quan trong
nhng i vi ngi khac lai khng quan trong. Cach th
hin cua ban v s chn tht, long tt, s ci m, lch
thip co th c ngi khac cam nhn hoan toan khac
di goc nhn vn hoa hay lng knh ca nhn cua ho.
218

THOI QUEN TH 8

Trong khi cac nguyn tc chnh cua mi khoan ky gi

vao tai khoan tnh cam la nh nhau, nhng ap dung
no vao thc t, ban phai hiu c khung tham chiu cua
ngi khac.
HA VA GI LI HA
Khng co g lam mt long tin nhanh chong bng mt
li ha khng c thc hin. Ngc lai, khng co g xy
dng va cung c long tin vng chc bng vic gi ung
li ha.
a ra li ha la vic rt d dang. No thng nhanh
chong lam hai long ngi khac, c bit khi ho ang chu
sc ep, hay lo lng iu g o ma ho cn n s giup
cua ban. Khi li ha cua ban lam ho hai long, ho se yu
mn ban. Va chung ta, ai cung mun c ngi khac
yu mn.
iu g chung ta ang khao khat nht chnh la iu
chung ta d tin nht. Tt ca nhng ai b li keo vao nhng
cam kt va cac hp ng tim n s la gat chng qua la
v ho qua ham mun at c nhng g ho ky vong n
ni ho d dang tin vao bt c li giai thch, cu chuyn,
hoc li ha nao t pha bn kia. Ho ngoai tai va bt
chp moi thng tin tiu cc va tip tuc duy tr nim tin
mu quang cua mnh.
Song, gi li ha lai la vic rt kho. No thng oi
hoi mt qua trnh hy sinh y kho khn c bit khi

219

THE 8th HABIT

ngun cam hng a ra li ha qua i hay khi tnh hnh

thc t tr nn kho khn hn hay hoan canh thay i
ngoai d oan.
Ti a ren luyn cho mnh thoi quen khng bao gi
dung n t ha hen, tr nhng luc ti a hoan toan sn
sang tra gia cho vic thc hin li ha o, c bit i vi
con cai ti. Chung thng yu cu ti phai noi b ha
chung yn tm rng du th nao ti cung se thc hin.
Tuy nhin, nhiu ln ti noi B se c hoc o la iu
b mun lam, B hy vong, nhng ro rang la chung
khng hai long. Ch co cu B ha mi lam chung hai
long; bi chung bit, mt khi a ha, ti se cam kt thc
hin n cung.
Thnh thoang, cung co nhng tnh hung nm ngoai
d tnh, ti yu cu con cai thng cam cho mnh va cho
ti rut lai li ha. Thng th chung thng cam va tha li
cho ti. Nhng nhng a nho hn lai khng hiu, mc
du chung noi rng chung thng cam cho qua, nhng
trong thm tm, chung vn khng hai long. V th ti c
thc hin moi li ha cua mnh tr trng hp bt c
d khng th thay i c g. Trong nhng trng hp
nh th, ti anh chu nim tin cua chung ni ti b
st me va sau o c gng moi cach han gn lai.
LONG TRUNG THC VA S CHNH TRC
Hun luyn vin bong r huyn thoai Rick Pitino a
din at nguyn tc v long trung thc mt cach n gian
220

THOI QUEN TH 8

nhng su sc nh sau: Li noi di lam vn cua hin tai

tr thanh vn nan cua tng lai; li noi tht bin vn cua
hin tai thanh vic a c giai quyt trong qua kh.
Ti nh co ln cung lam vic vi mt nha thu xy
dng, mt ngi thng thn va bc trc n mc kho tin
du la v nhng vn kho khn ang gp phai, hay v
sai sot anh ta gy ra i vi d an cua chung ti. Anh ta
chu hoan toan trach nhim v nhng sai sot o. Anh ta
a cho chung ti cac d toan tai chnh y u va nht
quan theo cac phng an ma chung ti mun la chon
moi giai oan xy dng, lam cho chung ti hoan toan tin
tng va tin cy anh ta. Vic anh ta coi s chnh trc cua
mnh va mi quan h vi chung ti quan trong hn s
din ca nhn va y mun t nhin mun che giu li lm
cua mnh a tao c long tin va mi quan h gn bo
gia anh ta va chung ti. Va s tin cy nay a giup anh ta
at c kt qua tt ep trong kinh doanh.

Khng ai co th mang hai b mt, mt vi mnh,

mt vi ngi khac, c lu dai ma khng b
lt mt na.
NATHANIEL HAWTHORNE

221

THE 8th HABIT

T T VA LCH THIP
i vi con ngi, i khi nhng iu nho nht lai la
chuyn ln. Vao mt bui hoc cui khoa, mt sinh vin
n gp ti va sau khi khen ngi khoa hoc, anh ta noi:
Tha Tin s Covey, ng qua la mt chuyn gia v quan h
con ngi, nhng ng u co bit tn ti, ung khng?.
Anh ta noi ung. Ti cam thy bi ri va c gng t
kim ch ban thn. Ban thy y, khi mi quan h cha
vng chc va cha co cung muc ch th kt qua cua mi
quan h o cha u hiu lc, c bit i vi nhng
ngi cam thy thiu an toan va hay s din. iu o
hoan toan khac vi vt v chung v tri v giac, nhng
con ngi hoan toan khac. vt khng co cam xuc
nhng con ngi th co, k ca nhng ngi manh me
nht, cng rn nht hay cp cao nht. S lch thip va t
t du la hanh ng nho nht nhng co th em lai hiu
qua ln lao. iu nay thuc v sc manh tnh cam (EQ
Emotional Quotient).
Mt khac, ngi ta thng thng qua c ch bn
ngoai, cac ky thut gia v t t bit ho co ang b ngi
khac mua chuc li keo hay khng.
Long tt, s lch thip va s tn trong thc s phai
xut phat t s chn tht, ngun gc cua sc manh tinh
thn (SQ Spiritual Quotient).
Ti thng tro chuyn vi cac con cua ti va cac sinh
vin trng rng nu chung hoc va s dung bn cum t
222

THOI QUEN TH 8

sau (tng cng co 10 t ting Anh) mt cach thanh tht

va thng xuyn, chc chn chung se at c moi cai
mnh mun trong hu ht cac trng hp:
Mt t: Lam n (Please)
Hai t : Cam n (Thank you)
Ba t : Ti yu/quy ban (I love you)
Bn t: Ti co th giup ban iu g khng? (How
may I help?)
Trong khi, ti cung tin rng, ngi ln tht ra ch la
tre con nhiu tui.
T DUY CUNG THNG HOC KHNG GIAO KT
T duy Thng/Thua (Win/Lose) la gia nh c ban
cua hu ht moi cuc thng lng va giai quyt vn .
No bt ngun t np ngh v s quy him trong xa hi,
ngha la nu ngi khac cang chin thng hay gianh c
kt qua th phn con lai cua ta se cang t i. Muc tiu
co c cai mnh mun - thng co ngha la phai lam th
nao khng ch hay chim u th i vi ke khac ho
nhng lai cho mnh cang nhiu cang tt. Nhiu ngi
con dung cach nay giai quyt bt ng vi ngi khac,
k ca trong gia nh. Hai bn se u tranh vi nhau cho
n khi mt bn chu thua hoc hai bn thoa hip vi
nhau. Ti a tng giang day cho nhiu ngi v y tng
xoa bo np ngh Thng/Thua bng t duy cung thng
(Win/Win).
223

THE 8th HABIT

No oi hoi ban phai co s dung cam, tr lc di dao

va nng lc sang tao khng giai quyt vn bng s
thoa hip du vi bn nao.
Ti cung day rng cha khoa tip theo la phai bt u
bng giai phap khng giao kt. Thc t la ch khi nao ban
co giai phap khng giao kt, ngha la ban sn sang t bo
vic giao kt, hai bn ng y v s khac bit cua nhau th
khi o ban mi cam thy khng cn li keo, gy sc ep,
hay e doa ngi khac ho nghe theo cach cua ban.
Ban cn y rng sc manh cua t duy cung thng
hoc khng giao kt nay xut phat t y mun co s hy
sinh tam gac lai oi hoi cua mnh hiu ro ngi khac
mun g nht va tai sao, qua o ban mi co th cung lam
vic vi ho tm ra giai phap mi y sang tao va mang
n cho ca hai pha li ch chung.
LAM RO CAC KY VONG
Thc ra, lam ro cac ky vong la kt hp tt ca cac
khoan ky gi khac trong tai khoan tnh cam cua ban; bi
v lam ro no, c bit v cac vai tro va muc ch, oi
hoi phai co s hiu bit va tn trong ln nhau su sc.
lam c iu nay, cn phai thng cam va tn trong ln
nhau. Nu ban tm hiu ky tt ca cac trng hp st me,
tan v cac mi quan h th ban se thy rng nguyn nhn
la do s m h hay s pha v cac ky vong xung quanh vai
tro va muc tiu cua cac bn trong mi quan h o.

224

THOI QUEN TH 8

KHNG CH TRCH HAY PH BNH NGI VNG MT

Tn trong nhng ngi khng co mt vao mt thi
im nao o la vic kho thc hin nht trong tt ca cac
khoan gi trong tai khoan tnh cam cua ban. y la phep
th cao nht v ca tnh cach ln mc gn kt cua cac
mi quan h. iu nay c bit ung khi ngi ta tu tp
ban tan va noi xu sau lng ngi khac. Trong nhng
trng hp nh th, ban nn to ra khach quan: Ti thy
chuyn o khac, hoc: Theo kinh nghim cua ti th
vic o khac, hoc: Co th ban noi ung; vy chung ta
nn gp trc tip anh y/ch y lam ro vic o.
Lam nh vy, ban cho moi ngi thy rng s lim
chnh la s tn trong va trung thanh khng nhng vi
nhng ngi co mt ma ca nhng ngi vng mt. Du ho
co tha nhn iu o hay khng th trong thm tm cua
nhng ngi co mt, ho se khng khoi khen ngi va knh
trong ban. Ho se hiu rng ban thn ho cung se c ban
coi trong nh vy khi ho vng mt. Ngc lai, nu ban
khng coi trong s lim chnh, ban cung tham gia vao
vic noi xu sau lng ngi khac, th nhng ngi co mt
se khng khoi ngh rng trong nhng hoan canh tng
t, ban cung co th noi xu sau lng ho.
BIT NHN LI
Mt trong nhng hnh thc nhn li co sc thuyt
phuc nht la hoc cach noi: Ti sai ri, ti xin li, hoc:
V ch ky nn ti a hanh ng qua ang va a xem
225

THE 8th HABIT

thng ban... va sau o hay sng theo ung nh li

noi o. Ti a chng kin nhng mi quan h b tan v
trong nhiu nm nhng a c han gn trong mt thi
gian ngn. o la nh vao s nhn li chn thanh va su
sc. Nu ban trot noi mt cu g o mt cach v y trong
mt tnh hung ang chu sc ep nao o, th khi xin li
ban nn giai thch v sao ban a v y lam tn thng ho
va cho ho bit rng ban khng co y nh a noi. Con nu
ban a c y noi nh vy, th vic nhn li oi hoi ban
phai thay i suy ngh va thc s hi hn th ban mi co
th noi Ti xin li, ti a noi va hanh ng sai va ti ang
c gng sa cha sai lm cua mnh.
CHO VA NHN PHAN HI
Nhng sinh vin gn gui nht vi ti trong nhng
nm ti con ng trn giang ng la nhng ngi nhn
c thng tin phan hi t ti nhiu nht. Rt nhiu ln
ti noi: Em co th lam tt hn th. Thy khng bo qua u,
em ng bao cha. Em phai tra gia cho vic nay.
Nhiu sinh vin tm s vi ti rng vic bt ho phai
co trach nhim phai chu hu qua do hanh ng cua ho
gy ra chnh la bc ngot ln thay i cuc i cua ho
du luc o ho cam thy v cung kho chu.
Vic cho ngi khac nhng thng tin phan hi
nghch hng la mt trong nhng giao tip kho khn
nht. Nhng o cung chnh la vic lam cn thit nht. Rt
nhiu ngi co nhng im yu nghim trong ma ho
226

THOI QUEN TH 8

khng sao bit c khc phuc v khng ai phan hi

cho ho bit. Ngi ta qua lo s lam ran nt cac mi quan
h hoc s anh hng xu n tng lai s nghip cua
mnh nn thng tranh i u vi cp trn cua ho.
Nhng ngi co quyn lc cn tao iu kin cho vic
a ra va tip nhn thng tin phan hi. Khi ban nhn
c thng tin phan hi, ban cn phai cng khai nhng
thng tin o, va bay to s bit n nhng ngi a cung
cp thng tin du thng tin phan hi o co hai chng na.
Nu ban khng to thai cng khai nh th, th ngi
ta se hiu rng vic cung cp thng tin phan hi nghch
hng la biu hin cua s bt trung va bt phuc tung.
Tt ca chung ta u cn n nhng thng tin phan
hi, c bit v im yu cua chnh mnh ma ban thn
khng nhn thy hay nhng im yu ma chung ta ra
sc bao v.
THA TH

Tc gin la mt loai a-xt gy hai cho chic bnh

ang cha ng no nhiu hn bt c chic bnh
nao khac ma no se vao.
MAHATMA GANDHI

S tha th ch thc bao gm vic qun i, cho qua

va hng ti tng lai. Co ln ang i cng tac, ti nhn
227

THE 8th HABIT

c in thoai cua mt ngi quan ly noi anh ta mun

t chc v cp trn trc tip ch trch anh ta. Ti yu cu
anh ta ng vi quyt nh cho n khi gp ti. Anh ta
noi: Ti goi cho ng khng phai hoi y kin. Ti se t
chc. Ti nhn ra trc o ti a khng lng nghe anh
ta, nn by gi ti phai c gng sa cha cho iu o. Th
la anh ta c dp trut bu tm s va k moi chuyn, t
s ku ca phan nan trong cng vic n ca nhng chuyn
kho chu v ngi v cua mnh. Khi ti thc s lng nghe
th cn gin cua anh ta ngui dn va anh ta ng y gp
ti ngay sau khi ti tr v.
Khi ti tr v, anh ta a v n gp ti tai vn phong
trong s mng r. Nhng ngay khi bt u noi chuyn
th cn tc gin lai bung phat. Ti kin tr lng nghe cho
n khi ho trn tnh va ci m hn. Th ri ti noi cho
ho ro v khoang cach gia kch thch va phan ng va cai
hai ln nht khng phai do ngi khac gy ra cho mnh
ma do phan ng cua mnh i vi s kch thch o.
Sau o ho tr nn ci m hn va ti ben nhn manh
mt ln na v sc manh cua s la chon va ho nn xem
xet kha nng xin cp trn tha th v s tc gin cua anh
ta. Anh ta phan ng lai: ng bao sao? ng noi ngc th
co. Khng phai chung ti xin anh ta tha th ma la chnh
anh ta cn phai lam th!.
Nng lng tiu cc tip tuc b phung ph cho n
khi ho nhn ra rng chng co s kch thch bn ngoai nao
co th lam hai n mnh, nu khng co s ng y cua
228

THOI QUEN TH 8

chnh ho va ho la san phm cua chnh quyt nh cua

mnh ch khng phai la san phm cua hoan canh bn
ngoai. Cui cung anh ta cung ng y rng se suy ngh
thm v vn nay. Sau o anh ta goi in cho ti va noi
rng anh ta a nhn ra s ung n cua nguyn tc ma
chung ti a thao lun vi nhau va chp nhn no. Sau o
anh n gp cp trn va xin c tha th, va cp trn cua
anh a rt xuc ng trc c ch nay va sau o chnh ng
y cung ch thn xin li anh, cui cung mi quan h
gia ho tr lai tt ep.

S tha th se chm dt chui hanh ng tra ua

ln nhau, bi ngi quyt tm tha th ngoai tnh yu thng - con sn sang nhn ca
nhng hu qua ma ngi khac a gy ra cho ho.
Tha th, v th, lun lun song hanh
cung c hy sinh.
DAG HAMMARSKJOLD

LI KT V XY DNG LONG TIN

Phn ln s tp trung cua ti chng nay la noi v
nhng iu chung ta co th thc hin mt cach co y thc
xy dng s tin cy (trust) trong cac mi quan h.
Nhng ban cn nh rng, trust (tin cy) cung la mt
ng t. Nh ti a bt u Phn 2 cua cun sach nay
229

THE 8th HABIT

bng cu chuyn v thi ky u cua giai oan trng

thanh, khi co ngi phat hin rng tim nng cua ti ln
hn nhiu so vi nhng g ti t nhn ra. ng y a nhn
thu con ngi ti, ca trai tim, khi oc ln tm hn ti
nhn ra nhng hat mm con th rap cha c phat
trin trong ti; va ng bit rng o chnh la ni cha
ng nhng sc manh dn n s thanh cng tim tang
ma mi con ngi chung ta u co.
V th ng y a t nim tin vao ti, ng thi cho
ti trach nhim va ngha vu vt xa kinh nghim va nng
lc theo nhn thc cua ti. ng y a trao cho ti nim
tin, ma cha co th thach va kim chng v nng lc.
ng y ch co long tin ti, ky vong ti se vt qua c
thach thc, va a i x vi ti ung nh vy. o la mt
hanh ng xut phat t nim tin thc s. Nhng chnh
nim tin o a lam tng nim tin va tm nhn cua ti
khin t o ti c thi thuc, c vu vn ti nhng
g cao ep nht trong con ngi ti.
Nha th Goethe tng noi: i x vi mt ngi
ung vi ngi o, th anh ta vn la con ngi nh vy,
i x vi mt ngi nh anh ta co th tr thanh va phai
tr thanh th anh ta se tr thanh con ngi nh th o.

Nim tin se bin thanh hanh ng khi ban noi

cho ngi khac bit ro gia tr va tim nng cua
ho thi thuc ho t nhn thy chung trong
chnh ban thn mnh.
230

THOI QUEN TH 8

HOI & AP
HOI: Lam th nao thay i thai cua mnh?
Chng co g nguy hai cho mt t chc hn la nhng
thai tiu cc. ng x ly vn nay nh th nao?
ap: Ti xin tra li cu hoi nay ba mc .
Th nht, mc ca nhn, hay nu gng lam mt
ngi co thai tch cc - lun tranh xa nhng thoi xu tai
hai nh ch trch, so b, ganh ua, tranh gianh. Noi mt
cach nghim tuc, khng g manh me hn vic sng va lam
vic bn canh ngi ch ng ch khng phai ngi phan
xet; ngi nu gng, ch khng phai ngi ch trch.
Th hai, hay danh mt t thi gian xy dng mi
quan h vi ngi to ra co thai tiu cc. Thai tiu
cc thng la triu chng cua s bt n ang din ra bn
trong. Con ngi cn co s cam thng cua ngi khac.
C gng hiu ngi khac la mt bin phap giup ban tm
ra gc r cua vn ch khng phai ch dng lai nhng
li ta than v kt qua xay ra.
Th ba, i khi co nhng lc chi phi khac manh me
hn s nu gng hay mi quan h cua ban. i khi ban
ch cn mm ci khng b am anh bi thai tiu
cc. iu o co tac dung khng lam cho thoi xu di cn.
Nn nh rng khi ban xy dng cuc sng tnh cam cua
mnh da vao im yu cua ngi khac, k ca thai tiu
cc cua ho, ban se t lam mnh bt lc va kch thch
ngi khac tip tuc phat trin thoi xu o. Ban khng th
231

THE 8th HABIT

lam thay i moi th; ban khng th lam thay i ngi

khac; ban ch co th thay i ban thn mnh. Tuy nhin
ti nhn thy khi ngi ta c phat trin ky nng hay
nng lc phu hp vi nng khiu cua ho th thai cua
ho i vi ban thn hay ngi khac co th thay i theo
hng tch cc.

HOI : Li khuyn co gia tr nht v s khch l, thuc

y la g?
AP: Trc tin, hay nu gng tt cho moi ngi va
sau o khng nh nim tin v gia tr va tim nng cua ho
ho t nhn ra cac gia tr va tim nng o chnh
mnh. Khng ch bng li noi ma bng hanh ng va s
khch l. Chung ta cn hiu rng ca ng c bn trong ln
ng c bn ngoai u quan trong. Ngon la bn trong
con ngi cung ging nh mt que dim: phat la,
trc tin no cn co s ma sat t bn ngoai.

HOI: Trong th gii internet ngay nay, ni ngi ta

co th khng cn i mt trc tip vi nhau, vy lam
th nao ti u hoa cac cng ngh mi ma khng
lam mt i yu t con ngi thc t tai ni lam vic,
ng thi am bao c kha nng nng cao hiu qua
do tin b cua cng ngh mang lai?
AP: Theo anh gia chu quan cua ti th du cng vic
co trnh ky thut cao n my, cui cung vn cn ti
232

THOI QUEN TH 8

ban tay va khi oc cua con ngi. Mi khi ban xy dng

mt mi quan h, ban co th t duy va hanh ng co
hiu qua. Cng ngh giup ban lam vic hiu qua hn,
nhng no khng th thay th c mi quan h gia con
ngi vi nhau. Ban cn nh rng i vi con ngi, i
khi nhanh la chm, va chm lai la nhanh. Ky thut, cung
nh c th con ngi, la mt anh y t tt nhng lai la
ng chu ti.

233

Chng 10
NHNG TING NOI
KT HP I TM
PHNG AN TH BA
Ngi lanh ao khng c lang tranh, tr hoan,
hoc t chi xung t ma phai xem o la
nhng c hi.
WARREN BENNIS

234

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

TRAO

HE
O
L

TH

O I C

Y
QU

NU GNG

S tin cy

(T

N G
(E

(SQ)

Cai ti

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

xa

) c
(IQ

Hay la ngi cm lai

tn nhim:
chu n
hn Tnh
cagchh va Nng lc
n
an
Xy dng nim tin
Tm kim phng an th ba

g
T m g n )
Q

Hnh 10.1

Con ngi
khim khuyt

S t

in
(T

LI

T HI

(TINH THN)

LI

THIU S
TIN CY

g co tm
n a tr chu nh
Kh Gi (TR TU) ng n

(TINH THN)

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

H HN
G Y
N
N Tnh

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

(TINH THN)

Lng tm
)
C

XA

NG

Con ngi
hoan thin

(TR TU)

NHN
TM

S t

THE
O
SN
G

lu

ky

TAO

m
S a

G
AN
C S

i n c y

XA

)
C

T trong ra ngoai

S ti n c

235
a

u
(P n
Q) g t h a

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

QU

G B

(T M
H

TRAO

N

ti n
(T

S
X
AC

(T M

/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THOI QUEN TH 8

m N)
S aTM H
(

THE 8th HABIT

i tin rng mt trong nhng vn kho khn va

thach thc nht trong cuc sng tai ni lam vic, trong
gia nh hay bt c ni u la lam cach nao x ly xung
t lam cach nao x ly s khac bit gia con ngi
vi nhau. Hay th ngh v nhng thach thc cua ban va
xem ti t vn ung hay khng? iu g se xay ra nu
ban co tnh cach va nng lc giai quyt s khac bit
trn c s ng tm hip lc tm ra cac giai phap tt
hn nhng giai phap do cac bn a ra? Kha nng co th
a ra nhng giai phap, s hp tac sang tao c da
trn nn tang cua quyn lc tinh thn mc ca nhn
va s tin cy ln nhau trong cac mi quan h.
Co ln ti c nghe chau gai cua Gandhi, Arun
Gandhi, chia se cam tng su sc v ngi ng v ai cua
mnh. Tt ca nhng ngi tham d cuc noi chuyn u
co chung cam giac ngng m va thc tnh.
Tht tr tru v nu khng tn tai chu ngha phn bit
chung tc va nh kin th co le chung ta a khng co
Gandhi. ng a co th ch la mt lut s thanh cng va
kim c nhiu tin. Nhng v co s nh kin tai Nam
Phi, nn ng a b lam nhuc ngay tun u tin bc
chn n x s nay. ng b nem ra khoi xe la v mau da
cua mnh va chnh iu o a khin ng cam thy nhuc
nha n ni ng ngi sup xung sn ga sut m va t
hoi mnh phai lam g gianh lai cng ly. Phan ng u
236

THOI QUEN TH 8

tin cua ng la tc gin. ng tc gin n mc nh i

mt trc din oi cng ly. ng nh chng lai ke a
lam nhuc ng bng bao lc. Nhng ng a kp kim ch
va t nhu lam nh th la khng ung. No se khng em
lai cng ly cho ng. No co th lam ng cam thy d chu
tc thi, nhng se khng em lai cng ly.
Cach phan ng th hai cua ng la y nh quay tr v
n sng vi ng bao cua mnh trong danh d.
Nhng ri ng cung t bo y nh nay. ng ngh: Mnh
khng th trn tranh vn cua mnh. Mnh phai lai va
i mt vi vn . Va ngay thi khc o, cach phan ng
th ba xut hin trong u ng - u tranh bt bao ng.
T o, ng a phat trin trit ly phi bao lc va thc hanh
trit ly nay trong sut cuc i mnh cung nh trong cuc
u tranh gianh cng ly tai Nam Phi. ng a sng t
nc nay 22 nm, sau o tr v n lanh ao phong
trao u tranh giai phong dn tc cua t nc ng.

Giai phap th ba khng phai la giai phap cua ti,

cung khng phai cua ban o la giai phap cua chung ta.
o khng phai la s thoa hip gia phng an cua ban
va phng an cua ti. Giai phap th ba nay tt hn s
thoa hip o rt nhiu. o chnh la cai ma Pht giao goi
la Trung ao con ng nm gia cao hn hai con
ng bn canh, ging nh nh cua mt tam giac vy.
Giai phap th ba la giai phap tt hn so vi cac giai
phap do cac bn xng. No la san phm cua mt n
lc sang tao khng ngng t cu hoi tm ra cu tra li
xac ang. S kt hp n lc cua hai hoc nhiu ngi
237

THE 8th HABIT

xut phat t s ci m, t y mun thc s lng nghe ln

nhau cung nhau tm ra giai phap cac bn cung co li.
Theo Gandhi, giai phap th ba bt u trc ht t
ban thn mnh. Ban co nhn ra s tng tac gia cuc
u tranh ni tm cua Gandhi va cac mi quan h cua
ng vi ngi khac? Gandhi a phai u tranh rt nhiu
vi ban thn mnh trc khi ng co th x ly c cac
thach thc t nhng mi quan h bn ngoai.
NHNG KY NNG TM KIM GIAI PHAP TH BA
Ky nng quan trong nht trong cuc sng chnh la ky
nng giao tip. V c ban co bn hnh thc giao tip:
nghe, noi, oc va vit. Hu ht moi ngi s dung t 2/3
n 3/4 thi gian cua mnh ngoai thi gian ngu thc
hin bn hnh thc giao tip nay. Trong bn hnh thc
giao tip th lng nghe chim 40% - 50% thi gian giao
tip cua chung ta - y la hnh thc giao tip chung ta t
c ao tao nht nhng trn thc t lai la hnh thc v
cung quan trong. Hu ht chung ta u trai qua nhiu
nm hoc cach noi, cach oc va cach vit. Nhng ch co
khng n 5% trong chung ta la a c hun luyn
chnh thc v ky nng lng nghe t hai tun tr ln.

Ch co 17% nhn vin c hoi cho rng vn

giao tip trong t chc cua ho c thc hin mt
cach thc s ci m, thng thn va trn tinh thn
tn trong ln nhau.
238

THOI QUEN TH 8

Hu ht moi ngi ngh rng ho bit cach lng nghe

nhng thc ra ho mi ch lng nghe trong pham vi khung
tham chiu cua chnh mnh. Trong s nm mc lng
nghe theo bang phn cp di y: pht l, gia v lng
nghe, lng nghe co la chon, lng nghe chm chu va lng
nghe thu hiu ch co mc cao nht, lng nghe thu
hiu, mi c thc hin theo khung tham chiu cua
ngi khac. Lng nghe thc s co ngha la vt ra ngoai
pham vi kinh nghim sng, khung tham chiu, h thng
cac gia tr, lch s, xu hng phan xet cua ban thn t
mnh vao khung tham chiu cua ngi khac hay cach
nhn cua ngi khac. o la lng nghe thu hiu. Thc ra,
no con cao hn ca cai goi la ky nng.
BANG PHN CP MC LNG NGHE
5. Lng nghe thu hiu

Theo khung tham chiu

cua ngi khac

4. Lng nghe chm chu

3. Lng nghe co chon loc

Theo khung tham chiu
cua ban thn
2. Gia v lng nghe

1. Pht l

Hnh 10.2
239

THE 8th HABIT

hiu ro hn tm quan trong cua cac ky nng giao

tip, xin mi ban tham gia vao th nghim sau.

Hnh 10.3
Ban tm thm mt ngi na cung tham gia vi mnh
thc hin th nghim nay. Trc ht, ban nhn vao hnh
10.3 trn trong mt giy. Sau o, ban thi khng nhn
na (iu quan trong la ban khng c nhn trm) va
ngh ngi cung tham gia vi ban nhn vao hnh 10.4
(trang 243). Cui cung, ca hai ngi cung nhn vao hnh
10.8 (trang 247). By gi chung ta tip tuc, hai ban nhn
thy g hnh sau cung? Co phai o la hnh mt phu n
tre hay la hnh mt nhac s chi ken sac-x?
Trong hai ngi, ai ung ai sai?

240

THOI QUEN TH 8

Ban hay trao i vi ngi cung tham gia xem ho

nhn thy g. Ban cn lng nghe va c gng hiu anh y/
c y. Sau khi ban a hiu c y anh y/c y, ban hay
giai thch v cach nhn cua ban cho anh y/c y.
iu g lam cho bc hnh cua hai ngi tr nn khac
nhau? Hay nhn lai tng hnh ve ma mi ngi a nhn
mt cach c lp. Ban ngh th nao nu ban bit rng
hnh ve u tin ma ngi o nhn la hnh trang khac.
iu o co giup ban hiu ro hn tai sao ho nhn thy
hnh th hai la ngi chi ken sac-x. Tt nhin la nh
th. Khi ti thc hin th nghim nay trc mt lp hoc,
mt na lp c xem trc hnh mt phu n tre, mt
na con lai xem hnh ngh s chi ken sac-x. Khi ti cho
ca lp cung xem hnh th ba th mt na noi hnh o la
hnh phu n, mt na noi la hnh ngh s ken sac-x. Ca
lp cung xem chung mt hnh nhng y kin a ra lai
hoan toan khac nhau. Tai sao? Bi v ho b am anh bi
cach nhn trc o cua ho.

T duy sang tao oi hoi phai pha v nhng

khun mu a c xac lp nhn s vt theo
cach khac.
EDWARD DE BONO, M.D
Tac gia cun Lateral Thinking T duy n chiu

241

THE 8th HABIT

T th nghim nay co th rut ra bn bai hoc quan

trong sau y:
1. Ban cn phai ci m va lng nghe mt cach chn
thanh ngi khac nu ban mun hiu c ho nhn thy
g va tai sao ho lai co cach nhn th gii nh vy o la
nn tang tm kim giai phap th ba.
2. Nhng s vt ban a trai nghim trc y khi
c th hin bng nhng thng tin mi se lam meo mo
cach nhn cua ban v nhng thng tin o. Nu nh vic
hun luyn trong mt giy co th lam cho ngi ta nhn
mt thanh hai, th ban hay hnh dung xem vic hun
luyn ca cuc i se cho kt qua nh th nao? Ngi ta
co th nhn vao mt i tng nhng khi giai thch th
co th co nhng nhn nhn hoan toan c lp vi nhau.
Ngi ta giai ngha va hanh ng da vao th gii quan
cua ho. Nn nh rng a phn chung ta khng nhn cuc
sng theo nh no vn co ma la theo cam nhn chu quan
cua chung ta. Nhng nhn thc khac nhau cua mi ngi
a c hnh thanh t lu trc khi ho at n s ng
tm hip lc vi nhau. Do o cng vic quan trong nht
cn c thc hin la giao tip nh th nao co s thu
hiu ln nhau.
3. Khng phai ch co mt cach duy nht giai thch
mt iu g o. Thach thc la lam th nao co c tm
nhn chung tp hp c tt ca cach nhn khac nhau mt
cach chnh xac va trung thc nht. Ai ung ai sai khi mi
ngi co cach ly giai hoan toan khac nhau trc cung mt
242

THOI QUEN TH 8

vn ? Ai ung ai sai khi ban va v/chng ban bt ng

y kin vi nhau? Nu ban da vao uy quyn, th ban se
cho rng ch co mt y kin la ung. Ban cang gn cai ti
vao nhn thc cua ban th u oc cua ban cang thm cng
nhc va phan ng cua ban cang kem linh hoat.
4. Hu ht cac giao tip b v la hu qua cua ng
ngha (semantics) - cach ma ngi ta nh ngha t ng.
Trong trng hp nay th s thu hiu ln nhau se loai
bo c nhng tr ngai trong giao tip v mt ng ngha.
Tai sao? Bi v khi ban thc s lng nghe thu hiu
ngi khac, ban se xem t ng ch la mt cng cu giao kt
tng trng cho mt kha canh nao o v y ngha. iu
quan trong la hiu ro c y ngha n sau cng cu ch
khng phai tranh cai nhau v biu tng cua no.

Hnh 10.4
243

THE 8th HABIT

HAI BC TM KIM GIAI PHAP TH BA

Quy trnh tm kim giai phap th ba v c ban gm co
hai bc. (Xem hnh 10.5). Trn thc t, chnh qua trnh
tm kim hai bc nay se cho thng tin phan hi va giup
xy dng nim tin (sc manh tinh thn) thuc y s tm
kim.
HAI BC I N S NG TM HIP LC
(GIAI PHAP TH BA)

Ban co quyt tm tm giai phap tt hn

so vi giai phap ma mi bn a
a ra hay khng?
Ban co ng y quy c chung sau y:
Khng ai c a ra quan im
ring cho n khi quan im cua
bn kia c chnh mnh tan thanh.
Hnh 10.5
iu quan trong la ban cn phai lu y rng th t cua
hai bc nay co th thay i. Co luc ban co th khi u
bng bc th nht; co luc bc th hai. i khi ban ch
giao tip mt cach t nhin va c gng lng nghe ngi
khac xem tai sao ngi kia lai khng ng quan im vi
mnh. Sau o ban yu cu ngi khac lng nghe y kin
cua ban va t o ban co th suy ra ngi khac co mun
244

THOI QUEN TH 8

tm kim giai phap th ba hay khng. i khi ban co th

tin hanh an xen ca hai bc nay tuy theo hoan canh cu
th. iu ct loi la ban phai co s phan xet sang sut,
ung n, chu ng va sang tao vn dung linh hoat hai
bc nay.
MT S KINH NGHIM TM KIM GIAI PHAP TH BA
Trong nhiu nm qua, ti tch luy c nhng kinh
nghim chuyn mn y thu v t vic tham gia lam
trung gian hoa giai gia cac bn chng i nhau rt quyt
lit - nh thc hin hai bc tm kim giai phap th ba
nay. Ban co th xem cac phng thc giao tip qua bang
di y: (Xem hnh 10.6)
NHNG PHNG THC GIAO TIP
ng tm hip lc Giai phap
th ba (1 + 1 = 3, 10, 100)
Thoa hip (1 + 1 = 1,5)

Tao bc ngot

X ly vu vic

Chng i (1 + 1 = 0,5)
Chng i
Thu ch (1 + 1 = -1, -10, -100)

Hnh 10.6

245

THE 8th HABIT

Hu ht moi s tng tac gia con ngi vi nhau

thng kt thuc bng kt cuc la s thoa hip, thng/thua
hay thua/thng. Nhng giai phap th ba du v thc cht
hay ch s tn trong va hiu bit ln nhau ma khng co
mt vn ban thoa thun nao la nhng biu hin cua s
chuyn bin nh mt bc ngot. Ngha la, con ngi co
thay i, ho se tr nn ci m hn trong suy ngh va tnh
cam, ho bit suy ngh va lng nghe, ho nhn s vt theo
cach nhn mi va iu quan trong nht la co s chuyn
bin bn trong ho. Biu sau y minh hoa s tng
phan gia cac giai phap mang tnh vu vic va giai phap
tao bc ngot. (Xem hnh 10.7)
CAC LOAI GIAI PHAP
ng tm hip lc trong tng
vn & ca trong mi quan h
Thoa hip trong tng vn
(ng tm hip lc trong cac mi quan h)

Thng - Thua / Thua - Thng

S chuyn bin
mang tnh bc ngot

(Ngay cang hiu va quan tm ln nhau)

Hiu bit ln nhau

(Khng co thoa thun chnh thc)

Thoa hip
Giai quyt s vu
Thua - Thng/ Thng - Thua

Hnh 10.7
246

THOI QUEN TH 8

Ti tin rng hu ht moi tranh chp u co th c

giai quyt mt cach tt ep thng qua li giao tip ng
tm hip lc cua giai phap th ba. Vic kin tung hay lut
phap ch nn s dung nh giai phap cui cung, ch
khng phai la giai phap u tin.

Hnh 10.8

247

THE 8th HABIT

HOI & AP
HOI: Vong i hoat ng cua cac t chc quan
trong nh th nao va liu co giai phap th ba trc s
chm dt hay suy tan cua cac t chc nay hay khng?
AP: Ti cho rng co bn Tam giac Bermuda dn
n s suy tan, tham hoa va kt thuc cua mt t chc.
Trng hp th nht xut hin giai oan y tng, tc la
khi mt y tng tt ep b chn vui bi thai tiu cc,
mi nghi ng va ni s hai. Trng hp th hai xut hin
giai oan trin khai hoat ng, khi y tng tt khng
c thc hin mt cach ung n va trit . y la
giai oan ma hu ht cac t chc mi ra i u phai
i mt va ty l tht bai ln n 90% trong hai nm u
tin. Nhiu trng hp co th thy ro rang c hi chn
mui din ra ngay trc mt va ch cn nhe nhang nm
ly, nhng lai b bo qua. iu o cho thy co mt
khoang cach rt ln gia y tng v ai va vic bin y
tng o thanh hin thc. Trng hp th ba xut hin
trong giai oan quan ly, khi san xut c m rng
nhng vn khng sao loai bo c s rp khun, sao
chep m hnh cu. Trng hp th t xut hin trong giai
oan co s thay i, khi t chc cn i mi thch
ng vi nhng thay i trn th trng hoc vi nhng
c hi mi nhng ho lai b sa ly vao b may quan ly
quan liu cua chnh mnh, vao nhng quy nh va lut
l cng nhc lam ho mt kha nng d oan va ap ng
nhu cu cua khach hang.
248

THOI QUEN TH 8

i ngu quan ly tt cn phai co nhng con ngi co

phm cht ap ng c oi hoi cua tt ca bn giai oan
nay. Ban cn co mt ngi gioi kinh doanh (a ra y
tng), mt ngi gioi san xut, mt ngi gioi quan ly va
mt ngi gioi t chc nhn s; nhng ngi nay se giup
tao ra chun mc v s tn trong ln nhau ri sau o
hnh thanh mt i ngu tng h nhau, co u sc manh
t i mi nhm chuyn hoa t chc vao nhng vong
i mi.

HOI: Khi phai x ly vn sap nhp hay mua lai

cng ty, ng se lam g lin kt cac nhn vin t cac
cng ty khac nhau tng lam vic trong mi trng
vn hoa khac nhau? Liu co mt nut bm giai phap
th ba ky diu co th giup at c s tng thuc
(interdependence) trong mt cng ty toan cu?
AP: Ly do hu ht cac vu sap nhp va mua lai cng
ty thng khng hiu qua la bi v ngi ta c tnh cng
ep qua trnh o. Vic nay cung ging nh n lc kt hp
cac gien co DNA(1) khng ng nht vi hy vong tao ra
mt tp hp cac ca th hoa hp. iu nay oi hoi phai
co thi gian, cng sc, s kin nhn cua cac bn cung
nhau tm ra giai phap th ba.
iu ti mun chia se la cac ban cn phai co s giao
tip ci m, tn trong ln nhau va nhn nhn gia tr cua
(1) DNA Deoxyribo Nucleic Acid: la mt axt nucleic cha thng tin di truyn.
249

THE 8th HABIT

nhng cach tip cn khac nhau nu ban tht s mun

tao ra mt nn vn hoa lun hng v giai phap th ba.
iu nay oi hoi mt phng cach lanh ao mi. Co
ln ti lam vic vi mt cng ty ln co vn hoa trao
quyn rt cao Canada. Do cng ty me tai My co y nh
m rng hoat ng ra nhiu nc, ho mun xy dng
mt s chnh sach trung tm cho toan h thng nhng
lai chon m hnh cua cac chi nhanh co nn vn hoa kem
phat trin hn so vi chi nhanh Canada. V ly do nay
nn cac nha quan ly tai Canada yu cu ti giup ho duy
tr s c lp tng i va s trao quyn cung nh
khng b sa vao cac chnh sach co th lam giam gia tr
nn vn hoa tin b vn co cua ho. Ti giup ho vi tt
ca nhit tnh va cui cung cac nha quan ly ngi My
nhn ra rng ho cha thu hiu nn vn hoa cua chi
nhanh Canada va ho co th nhn rng m hnh nay
tao ra li nhun cao hn nh s trao quyn hiu qua
va t quan liu ban giy hn.
B quyt la, ng bao gi cng ep moi ngi phai
phu thuc ln nhau. Vic o cn phai c din ra t
nhin, thng qua s hiu bit va tin tng ln nhau.
Ri ho se tr nn sang tao. Nu cha co iu nay th ho
se xem s tng thuc la phu thuc va se tm moi cach
ne tranh.

250

Chng 11
MT TING NOI CON NG I N
TM NHN,
NHNG GIA TR VA
CHIN LC CHUNG
Mt hm Alice i n nga ba ng th nhn
thy meo Cheshire trn canh cy. Alice hoi meo:
Ti phai i theo hng nao?. Meo Cheshire hoi
lai: C mun i u?. Alice ap: Ti khng bit.
Vy th i hng nao vi c khng phai la
vn !, Meo Cheshire tra li.
- Lewis Carroll, trch t Alice lac vao x thn tin

251

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

HE
O

TH

O I C
U

Con ngi
khim khuyt

QU
TRAO

(T

N G
(E

(SQ)

Cai ti

Hnh 11.1

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

xa

) c
(IQ

Hay la ngi cm lai

tn nhim:
chu n
hn Tnh
cagchh va Nng lc
n
an
Xy dng nim tin
Tm kim phng an th ba

NU GNG

S t

(TINH THN)

in

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

H HN
GY
N nh
N

(TINH THN)

Lng tm

(TR TU)

NHN
TM

(T

LI

T HI

(TINH THN)

LI

THIU S
TIN CY

g co tm
n a tr chu nh
Kh Gi (TR TU) ng n

ung, cac gia tr

nhn ch
va c
hi
t m
g
n l
n

d
c
y
n
c
i

t
y

g
T m g n )
Q

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

NG

Con ngi
hoan thin

XA

THE
O
SN
G

lu

ky

A O
GT
AN
S
C

X
N

)
C

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

S t

252
y

u
(P n
Q) g t h a

T trong ra ngoai

S ti n c

m
S a

i n c y

)
C

XA

QU

G B

(T M
H

TRAO

N

ti n
(T

S
X
AC

(T M

/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THE 8th HABIT

m N)
S aTM H
(

THOI QUEN TH 8

n nh rng, xy dng Thoi quen th 8 la mt

qua trnh tun t va c thc hin t trong ra ngoai.
Cung nh i vi moi thoi quen khac, y la s kt hp
gia THAI , KY NNG va KIN THC. Chung ta a
nghin cu v THAI cua vic chu ng khi xng.
Chung ta cung a nghin cu v KY NNG xy dng long
tin va tm kim giai phap th ba. Bn vai tro cua lanh ao
la s th hin giai phap th ba trong lanh ao va tm anh
hng cua no. o la KIN THC v cac nguyn tc lanh
ao tao ra s t pha.
Nh a noi, anh hng nay bt u bng vic xy
dng uy tn tao long tin i vi moi ngi. Nhng co
th ban cung bit rng iu ngi khac oi hoi chung
ta khng ch dng lai s uy tn. Y nh tt khng bu
p c phan xet ti. Ngi ta cn co m hnh co th
hoat ng trong nhng hoan canh khac vi nhng g ho
tng trai nghim trong nn vn hoa cua t chc ni ho
a lam vic trc o, va khac vi cac truyn thng kim
soat va giao dch a trai qua trong Thi ai Cng nghip.
Vai tro nu gng quan trong nht cua ban la lam cho
nhng ngi a tm ra ting noi cua mnh phat huy c
ba vai tro cua ngi lanh ao o la nh hng, lin kt
va trao quyn.
253

THE 8th HABIT

giup ban nu gng v ba vai tro nay, chng nay

ti se noi v ba vai tro con lai cua nha lanh ao bng
cach: 1) nhn din nhng chuyn hoang ng va thc t
cua tng vai tro. 2) m ta ba giai phap tng phan tip
cn mi vai tro. Cha khoa vt qua moi th thach la
tm ra mt giai phap th ba tt hn.
Trong chng nay chung ta se noi v cac thach thc
ma ngi lanh ao co th gp phai trong vic lin kt
nhng ngi co sc manh va quan im khac nhau thanh
mt lc lng co chung mt ting noi va cung mt muc
ch. Trc tin, chung ta xem xet v vai tro nh hng,
bao gm s hoang ng, thc t va cac giai phap.

HOANG
NG

THC T

Cac tuyn b s mnh va nhng u tin chin lc la do

nhng ngi hiu bit nht a ra o la nhng ngi
ng u. (M thc cu)

Cac tuyn b s mnh va nhng u tin chin lc do nhng

ngi ng u vi va a ra se b lang qun nhanh chong.
Nu khng co s nhn din su sc va tham gia manh me cua
moi ngi th s mnh o se khng at c s cam kt thc
hin cua ho. (M thc mi)

Hnh 11.2
Giai phap th nht i vi vai tro nh hng cua
lanh ao la tuyn b tm nhn, gia tr va chin lc cho
tp th cung nh cho t chc cua mnh ma khng cn co
s tham gia ong gop cua ho.
254

THOI QUEN TH 8

Giai phap th hai la co s tham gia, nhng qua mc va

sa ly, vao cac cuc tranh cai, tranh lun keo dai v tn
ma khng i n kt lun nao, vi gia nh rng hu nh
khng cn phai lanh ao hay trao quyn trong vic hoach
nh chin lc.
Giai phap th ba la khng ch co s tham gia thch hp
cua tp th trong qua trnh hoach nh tm nhn, s mnh
va chin lc ma con tha nhn rng nu xy dng c
nn vn hoa tin cy va ban thn ngi lanh ao co uy tn
th se kt hp c sc manh cua lanh ao va tp th.
Trong 22 nm qua, chung ti a tin hanh khao sat
hn 5 triu ngi rut ra nhng c im va nng lc
cua cac nha lanh ao va quan ly gioi. Mt trong s nhng
phat hin n tng nht trong cuc khao sat nay la: Cac
nha quan ly gioi la nhng ngi c xp hang cao v
ao c ngh nghip (nu gng) nhng lai c xp
hang thp v kha nng a ra trong tm va phng
hng ro rang (nh hng). Kt qua la khng ai hiu ro
va co trach nhim v nhng u tin chnh cua t chc va
ca t chc khng thc hin c nhng u tin o. S
hut hng y la du rng ngi ta phai lam vic nhiu
hn, nhng v khng hiu ro va thiu tm nhn nn ho
khng th tin xa hn.
Nu vic nu gng thuc y nim tin th s nh
hng se tao ra ky lut ma khng cn c oi hoi. Khi
nhng ngi tham gia nht tr vi nhau iu g la quan
trong nht i vi t chc th ho se chia se cung nhau cac
255

THE 8th HABIT

tiu chun cn co a ra cac quyt nh. T o se dn

n s tp trung, s trt t va cui cung la s n nh.
Tm nhn cua ca nhn se bin thanh s nh hng cho
t chc. Thuc y nhn thc ca nhn i n s chia se
tm nhn trong i ngu la mt thach thc ln i vi
ngi gi vai tro lanh ao.
By gi, ban hay danh vai phut suy ngh v hai cu
hoi ma ban co th t ra cho cac nhn vin cua mnh:
1. Moi ngi co hiu ro v cac muc tiu cua t chc hay
khng?
2. Ho co quyt tm hay khng?
Giup moi ngi hiu ro va quyt tm thc hin muc
tiu oi hoi ngi lanh ao phai tao iu kin ho
tham gia vao qua trnh a ra quyt nh. Ngi lanh
ao va nhn vin phai cung nhau xac nh ch n cui
cung cua t chc (tm nhn va s mnh). Khi o mi
ngi trong t chc phai co phn lam chu i vi con
ng dn n cai ch (cac gia tr va k hoach chin
lc).
xac nh iu g la quan trong nht i vi mt t
chc, ban cn lam cho tm nhn chung va cac gia tr
chung c th hin ro rang trong ban tuyn b s mnh
hay k hoach chin lc cua t chc.
thc hin vai tro nh hng cua lanh ao, ban
cn nm vng bn thc t sau y: th trng, cac nng lc
c ban, c mun va nhu cu cua c ng, va cac gia tr.
256

THOI QUEN TH 8

Thc t Th trng (Market Realities): Nhng

ngi trong t chc cua ban nhn thc nh th nao v th
trng? Bi canh chung v chnh tr, kinh t va ky thut
cng ngh la g? i thu canh tranh la ai? Xu hng va
c trng cua nganh ngh la g? Kha nng cng ngh mi
va m hnh quan ly mi co th lam ao ln toan b
nganh cng nghip hay truyn thng cu nh th nao?
Cac nng lc c ban (Core Competancies): im
manh cua ban la g? Ti rt n tng i vi quan im
v nh hng cua Jim Collins c nu trong cun Good
to Great (T Tt n V ai), trong o ng a ra ba vong
tron chng ln nhau biu th cho nhng im manh chu
yu cua ban. Ba vong tron nay th hin ba cu hoi: Th
nht, u thc s la im manh cua ban hay vic g ban
co th lam tt nht? Th hai, iu g lam ban am m
nht? Va th ba, nhu cu va y mun cua khach hang la g?
Phn giao nhau cua ba vong tron nay la c s ban thit
lp tiu chun gia tr.
Nu phai b sung thm mt cu hoi na th o la:
Lng tm cua ban mach bao iu g? Luc by gi chung
ta se co cach tip cn con ngi hoan thin (th xac
ng c kinh t; tr tu gioi v vic g; tm hn am
m; va tinh thn lng tm). Vung giao nhau gia bn
vong tron nay chnh la ni tm ra ting noi cua ban thn
ban. (Xem hnh 11.3)

257

THE 8th HABIT

TAI NNG
Ban gioi nht v vic g?
(TR TU)

NIM
AM M
Ban am m
g nht?

TING NOI

NHU CU

Tm quan trong cua tnh

c trng, ca nhn

iu g thuc y
ng c kinh t
cua ban?

(TM HN)

(TH XAC)

LNG TM
Lng tm cua ban
mach bao iu g?
(TINH THN)

Hnh 11.3
Y mun va nhu cu cua cac c ng va nhng
ngi lin quan: Ban hay ngh v tt ca nhng ngi co
lin quan trc ht va quan trong nht la nhng
khach hang muc tiu. Ho thc s mun g va cn g?
u la vn ho quan tm nht? Khach hang cua ho
mun g va cn g? Thc t th trng cua ho la g?
Nhng cng ngh va m hnh quan ly mi nao ang co
kha nng lam ao ln nganh cng nghip? Y mun va
nhu cu cua cac chu doanh nghip, tc cac nha cung
cp vn hay nhng ngi ong thu cao, la g? Cac nha
cung cp, nha phn phi, cac ai ly hay toan b chui
phn phi mun at iu g? Mi trng t nhin va
toan th cng ng th sao?
258

THOI QUEN TH 8

Cac gia tr: Gia tr i vi nhng ngi nay la g?

Gia tr cua ban la g? Muc ch trung tm cua t chc la
g? Chin lc chnh at c muc tiu cua t chc?
Ho thu ban lam vic g? Cac gia tr ong vai tro la
nhng nguyn tc chu ao co th c hiu nh th nao?
Nhng gia tr nay c u tin ra sao trong trng hp
co ap lc va sc ep?
Trn y la nhng cu hoi va nhng vn ban cn
phai lam ro trc khi ban co th nh hng va tp
trung. y la ly do tai sao chung oi hoi n tnh cach,
nng lc, tm nhn, ky lut va nim am m gn lin vi
lng tm.
nh hng la mt nhim vu kho khn nht bi v
no oi hoi ban phai giai quyt nhiu vn lin quan
n tnh cach a dang, cac nhn thc, nim tin, y mun,
va cai ti cua nhiu ngi. No cung cho thy tai sao vic
nu gng lai la nhim vu quan trong nht va ong vai
tro trung tm cua lanh ao. Nu ngi ta khng tin vao
ngi lanh ao cua mnh th ho kho co th co trach
nhim tham gia vao toan b qua trnh mt cach co
hiu qua.
AT C TM NHN CHUNG VA CAC GIA TR
Ngi ta thng dung cum t ng sc ng long
ch s chia se tm nhn chung va cac gia tr trong mt
tp th/t chc.

259

THE 8th HABIT

Chia se la mt t v cung thu v. Khi ti chia se mt

iu g o vi ban, ti cho ban cai ti co. Nu ban ng
cam vi ti, tin ti th ti se chia se vi ban quan im
cua ti. Ban co th chia se quan im o cua ti, thm ch
con nhiu hn nhn thc trc o cua ban v ban thc s
tin vao kinh nghim va cho rng s hiu bit cua ti v vn
o la hoan toan ung. Ngc lai, nu ban mun tham
gia nhng ti ch noi vi ban v k hoach cua ti ma khng
lng nghe y kin cua ban, th o khng phai la s chia se
ma vn con s gi lai trong long ti. Ban se cam thy k
hoach hay quan im cua ti ch la s ap t i vi ban.
Noi tom lai, vic a ra ban tuyn b s mnh hay k
hoach chin lc mi ch la bc u, qua trnh lam cho
moi ngi cung chia se vi s mnh hay k hoach o mi
quan trong hn va la mt trong s nhng nhim vu
chnh cua ngi lanh ao.
CAC CNG CU NH HNG (TRONG TM) BAN
TUYN B S MNH VA K HOACH CHIN LC
Nu nh hng (pathfinding) quan trong i vi t
chc th nu gng (modeling) la vic phai lam i vi
nhng ca nhn mun thanh at. Nu ca nhn tp trung
vao cac gia tr va muc ch th t chc tp trung vao s
mnh cu th cua no. Thng qua qua trnh tng tac, ban co
th xy dng ban tuyn b s mnh (mission statement) va
k hoach chin lc (strategic plan) cua ban thn hay t
chc cua ban.
260

THOI QUEN TH 8

Ban tuyn b s mnh phai nu bt nhn thc v muc

ch, tm nhn va cac gia tr. K hoach chin lc thc t
la ban m ta cach thc ban chuyn gia tr n cho khach
hang va nhng ngi lin quan nh th nao. o chnh la
trong tm (focus) cua ban. o chnh la ting noi cua t
chc. a ra k hoach chin lc, ban cn phai bit
khach hang cua ban, c ng va nhng ngi lin quan la
ai, ban mun lam g cho ho, k hoach va thi han thc
hin muc tiu va gi chn khach hang nh th nao. i
vi gia nh, k hoach chin lc n gian ch la k hoach
hanh ng (action plan) nhm thc hin nhng tm nhn
va cac gia tr trong cuc sng hang ngay.
TRAO QUYN XY DNG BAN TUYN B S MNH
Theo kinh nghim cua ti, vic trao quyn xy dng
cac ban tuyn b s mnh co th c thc hin khi: 1)
co u ngi, 2) nhng ngi o thc s hiu ro vn ,
3) ho co s ng tm hip lc va 4) trong mt mi
trng co s tin cy cao. Trn thc t, hu ht cac ban
tuyn b s mnh c xy dng trong nhng iu kin
nay u co nhng y tng c ban va nhng gia tr ging
nhau. T ng c s dung co th khac nhau nhng u
cp n bn mt va nhu cu cua cuc sng th cht,
tr tu, tm hn va tinh thn.
S d dch vu cua h thng khach san Ritz Carlton
co cht lng rt cao la do vn hoa coi trong con ngi
cua tp oan nay, ho coi trong ca khach hang ln nhn
261

THE 8th HABIT

vin cua mnh. Khu hiu cua ho la: Chung ta la nhng

quy ba quy ng phuc vu nhng quy ba quy ng(1).
Nn nh rng ch nhng ai co nhu cu va ng c ca
nhn gn kt vi ca bn mt c ban th ngi o mi co
th tm ra ting noi cua ban thn va ong gop nhiu nht
cho t chc mt cach t nguyn. i vi th xac th nhu
cu va ng c thuc y la sinh tn s thnh vng
kinh t; i vi tr tu la s trng thanh va phat trin;
i vi tm hn la tnh yu thng va mi quan h; va
i vi tinh thn la y ngha cuc sng, phm cht va s
cng hin.
T chc cung co bn nhu cu tng t:
1. S tn vong - s lanh manh v mt tai chnh
(TH XAC)
2. Tng trng va phat trin - tng trng kinh t, tng
trng s lng khach hang, cai tin san phm va dch
vu mi, tng cng nng lc chuyn mn (TR TU)
3. Cac mi quan h - s lin kt manh, cac mang li
quan h hp tac va i tac rng, s tin cy, chm soc
khach hang, coi trong s khac bit (TM HN)
4. Y ngha, phm cht va s cng hin phuc vu va em
lai li ch cho cac c ng cung nh moi ngi co
lin quan: khach hang, nha cung cp, nhn vin va
gia nh cua ho, cng ng, xa hi tao ra s khac
bit trn th gii (TINH THN)
(1) Nguyn vn: We are ladies and gentlemen serving ladies and gentlemen.
262

THOI QUEN TH 8

KHNG CO LI NHUN, KHNG CO S MNH

Ti lun lun c thuc y bi mt y thc v s
mnh va muc ch. Nu khng co nhng nm thang moi
ngi ng tm hip lc xy dng cng ty th ti kho ma
hiu c mt thc t: nu hoat ng khng sinh li th
ng noi n s mnh. Noi cach khac, nu ban khng
th lam cho cng ty cua ban gia tng li nhun theo thi
gian th cui cung ban cung se mt ca c hi thc hin
s mnh cua mnh.
Mt khac, hu ht cac doanh nghip ch tp trung vao
li nhun va at c nhng ch tiu hang quy ma qun
i muc tiu tht s a tao nn ngun cam hng cho ho
bc vao kinh doanh t nhng ngay u tin.
Ho qun chu y n nhn vin va gia nh cua mnh,
cung nh cng ng ma ho ang hoat ng. Ho qun
mt mi quan h tng thuc gia ho va tt ca nhng
ngi xung quanh. Ho anh mt y thc v s mnh va s
ong gop. Chnh iu o a lam tiu tn nhiu cng sc
chuyn mn cua ti trong vic t vn cho cac t chc
trong sut bn mi nm qua.
Ca hai li tip cn s mnh/phi li nhun va li nhun/
phi s mnh u co nhng hu qua tiu cc. Ca hai cach
tip cn nay u khng bn vng, c bit trong nn kinh
t toan cu ngay nay. B quyt y la ban phai co ca hai.
Va cha khoa giai quyt vn nay chnh la s cn bng.

263

THE 8th HABIT

Trao quyn mc cao

nhu
n

/k

Co th tng trng

h
n

S tin cy mc cao

Nhn nh tnh hnh tai chnh

Doanh thu thp

Cach tip cn chin lc manh me

Co cu truc, h thng, quy trnh ro rang

(co th khng hu ch hoc thiu lin kt)

Trung thanh

n h

am m

m
s
co

s
Co

Co li

g co li nhun
khn
n h /

Doanh thu cao

Ly phuc vu lam trong tm

Mc tin cy thp

Co th thiu quan im h thng

Khng co cu truc, h thng va quy trnh
Muc tiu cao ca nhng thc hin long leo
Khng co kha nng sinh li

Chay qua cng sut

am m,
Trong tm
va
Thc hin

Khng co kha nng tng trng

Mc tham gia thp

Mc trao quyn thp
Tm nhn thin cn
Ly cng vic lam trong tm

Khng co tai u t

Hnh 11.4
THC HIN CHIN LC
Tt nhin mt chin lc kinh doanh phai bt u t
khach hang. Xet v y ngha thc t th trong cac t chc
ch co hai vai tro chnh: khach hang va nha cung cp. Tt
ca moi ngi u ng thi thc hin hai vai tro nay bt
k ho bn trong hay bn ngoai t chc. Tt ca moi
ngi co ngha la tt ca nhng ngi co lin quan trong
chui cung cp, nhng ngi gop phn tao ra san phm
cui cung cua t chc cac nha tai tr vn, nhng ngi
a ra y tng va cung cp sc lao ng, cac nha cung cp
nguyn vt liu, cac gia nh, cng ng va mi trng
tao iu kin cho toan b chui cung cp.
V th, ct loi cua mt doanh nghip hoat ng hiu
qua la cht lng cua mi quan h gia khach hang va
264

THOI QUEN TH 8

nha cung cp. Ban - ngi gi vai tro la nha cung cp,
khng ch dng lai ch ban hang hoa va cung cp dch
vu cho cac khach hang, ma ban con ban cho ho nhng
giai phap cho cac vn ma ho gp phai. co th thc
s giai quyt c cac vn , ban cn phai hiu ro
nhng nhu cu khac nhau cua khach hang. Ban cn phai
tra gia hiu c u la iu khach hang cua ban cn
nht xac lp chin lc ung n. Tuy nhin, khach
hang thng thay i nn chin lc cua ban cung phai
linh hoat thch ng vi s thay i o. Va, nu cac gia
tr cua ban gn vi nhng nguyn tc bt di bt dch th
ban se co ch da vng chc trc nhng bin ng hay
tnh hung khng th lng trc.
Thc o chin lc tt cua t chc nm kha nng
hiu ro va thc hin ung chin lc cua cac thanh vin
trong t chc o. Nu chung ta v chin lc nh mt
chic la ban, th ho phai bit rt ro u la phng Bc va
hoan thanh t tt n xut sc phn vic cua mnh
gop phn cho t chc i ung hng.
Mt khi a co s chia se su sc v s mnh va chin
lc cua t chc, k ca v nhn thc va hanh ng th
xem nh t chc cua ban a thanh cng mt na v s
kin tao v tr tu, tnh cam va tinh thn a c xac lp.
Tip theo la s kin tao v vt cht, luc nay ch la vic
thc hin chin lc, tc bin k hoach, y tng thanh
hin thc. iu o co ngha la ban cn xac lp c cu t
chc, la chon nhn s, phn cng ung ngi, ung

265

THE 8th HABIT

vic va chon ung cng cu ri ban lui v pha sau ho

t thc hin. Ban ch giup ho khi ho co yu cu h tr.
Cac n v, phong ban trong t chc cung trai qua
qua trnh thc hin, gm hai bc: kin tao tinh thn
dn n kin tao vt cht; thit k trc ri mi thi cng;
soan nhac ri mi biu din. Moi cng vic u phai
c kin tao hai ln va nh hng la s kin tao th
nht. No vach ra chin lc bin k hoach thanh hin
thc, cung la s kin tao th hai.
Cac t chc co th tao ra mt s mnh ma moi thanh
vin cua no u hiu ro va am m kham pha nhng cu
hoi tai sao (why)? ai (who) bng cach nao (how) va khi nao
(when) trong k hoach chin lc la t chc co cac b
CT LOI CUA CAC T CHC LY NGUYN TC
LAM TRONG TM

TAI SAO/ AI

S mnh

IU G

BNG CACH NAO /

KHI NAO

Ct loi

Tm nhn
chin lc

Nng nhit
Muc ch, tm nhn,
cac gia tr

Trong tm va
Thc hin

Hnh 11.5
266

Tnh ang tin cy

THOI QUEN TH 8

phn va tng ca nhn bit tp trung vao nhng u tin

cao nht. T chc o se tm c ting noi cua mnh
cung nh xy dng c vn hoa ly nguyn tc lam
trong tm. (Xem hnh 11.5)

HOI & AP
HOI: Cac nhn vin cua ti thuc bn th h. Lam
th nao co th tp hp ho co c tm nhn chung va
chia se cac gia tr khi ho co nhiu im khac bit nh th?
AP: Ch co m hnh ly nguyn tc lam trong tm
mi co th ap ng c iu nay. Cho du nhn vin
cua ban thuc th h trc hay sau chin tranh th gii
II, hay th h X, Y nao o - tt ca ho xut thn t nhng
h thng gia tr khac nhau va ho nhn nhn cuc sng
qua nhng lng knh khac nhau - nhng co mt yu t
co th hp nht ho lai: cac nguyn tc ph quat mun
thu lam nn tang xy dng mt tm nhn va h
thng gia tr chung.
Ti hiu rng noi th d hn nhiu so vi thc t. Tuy
nhin ti tin rng bng s tn trong danh cho mi lp
nhn vin va lam cho ho giao tip vi nhau trong s
ng tm hip lc th ban se tm ra giai phap th ba. Ban
cn nh nguyn tc li keo moi ngi cung tham gia giai
quyt vn . Nu lam c nh vy th moi ngi se gn
mnh vi cng vic, i su tm hiu vn va tm ra giai
phap cho vn o.
267

THE 8th HABIT

HOI: ng lun c phn bit gia nguyn tc va gia

tr. iu nay lam ti kho hiu, v hnh nh chung ch
la mt?
AP: Ly do ban ngh nh vy la v nhng gia tr a
c th thach thc ra la cac nguyn tc hay cac quy lut
t nhin. Trn thc t nu ban ng vin c nhiu
ngi tham gia xy dng tuyn b v gia tr va ho co c
thng tin kp thi, lam vic trong mi trng co tin
cy cao cung s giao tip ci m va tinh thn ng i,
ban se thy rng nhng gia tr chung u da trn cac
nguyn tc nao o. Cac vn hoa cu th co th khac nhau
tuy iu kin va hoan canh sng, nhng theo kinh
nghim cua ti sau nhng chuyn chu du giang day va
hun luyn khp ni trn th gii th du t chc nao i
na, cac tuyn b gia tr cung xoay quanh bn mt cua
ban tnh con ngi - th xac, tr tu, tm hn va tinh thn
- va bn nhu cu c ban: c sng, c yu thng,
c hoc hanh va c lai di san. iu nay ung i
vi moi ca nhn va t chc.

HOI: Co cn thit phai vit ban tuyn b s mnh

hay vach ra cac k hoach chin lc khi lam vic bn
ngoai cng s?
AP: iu o tuy thuc vao tng trng hp cu th.
Nu nh kt qua cua hoat ng ngoai cng s la quan
trong cho u vao cua t chc th iu o rt cn. Nhng
nu ch dng lai li tuyn b sung th chng co y
ngha g ca.
268

THC HIN
LIN KT VA
TRAO QUYN

269

Chng 12
TING NOI VA
THC HIN KY LUT LIN KT CAC
MUC TIU VA
H THNG
I N KT QUA
Khng con nga nao co th i c xa nu khng
c ong mong.
Hi nc va gas khng th tao ra ng nng nu
khng c nen lai.
Khng thac nc nao co th lam ra in va anh
sang trc khi no c chnh lu va a vao cac
ng ng.
Khng co cuc sng nao tr nn tuyt vi ma
khng thiu s tp trung, cng hin va ky lut.
HENRY EMERSON FOSDICK
270

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

SN
GT
S

TH

O I C
U

Y
QU

HE

Con ngi
khim khuyt

g
T m g n )
Q

N G

H HN
G Y
N
N Tnh

H
(T

in
(T

LI

) c
(IQ

(E

Hnh 12.1

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

m N
S aTM H

LI

T HI

Hay la ngi cm lai

tn nhim:
g co tm
chu n
n a tr chu nh
hn Tnh
cagchh va Nng lc
Kh Gi (TR TU) ng n
n
an
Xy dng nim tin
Tm kim phng an th ba ti THIU S
Cai ti
uc TIN CY
(SQ)
(TINH THN)
t m
k
n
Li

NU GNG

S t

(TINH THN)

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

ung, cac gia tr

nhn ch
va c
hi
t m
g
n l
n

d
c
y
n
c
i

S t y

xa

(TINH THN)

Lng tm

(TR TU)

NHN
TM

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

Con ngi
hoan thin

N
G

EO

AC

u
(P n
Q) g t h a

S t

A O
GT
AN
S
C

thn g
i kt qua

TRAO

v a

lu

ky

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

i n c y

)
C

XA

T trong ra ngoai

S ti n c

271
a

m
S a

K
T

(T M
H

G B

QU
TRAO

N

ti n
(T

S
X
AC

(T M

/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THOI QUEN TH 8

THE 8th HABIT

HOANG
NG

THC T

Ban co th hun luyn va trao cho moi ngi s c lp trong

cng vic va ky vong ho lam vic trn tinh thn hp tac va h
tr ln nhau. (M thc cu)

Vic nay cung ging nh chi tennis trn sn golf hoc mang
t duy analog trong th gii digital(1). Cac c cu va h thng
cua t chc nao khuyn khch va ng vin c tinh thn lam
vic c lp va canh tranh lanh manh se tao ra vn hoa c lp
trong t chc o. Hay ti nc nu mun cy trng phat trin;
khi ban hun luyn va khch l s hp tac va tng thuc, ban
se gt c hanh vi hp tac mang tnh tng thuc cua moi
ngi. (M thc mi)

Hnh 12.2
La chon th nht i vi vai tro lin kt cua nha lanh
ao la tin rng s nu gng ca nhn la u gi cho
toan t chc phat trin lanh manh.
La chon th hai cho rng bng cach khng ngng
cung cp thng tin cho moi ngi v tm nhn va chin
lc a c ban chun b ky lng se giup at c muc
tiu cua t chc. Cu truc va h thng ch la th yu.
La chon th ba la 1) s dung ca quyn lc tinh thn
ca nhn va quyn lc chnh thng cua mnh tao ra cac
h thng nhm hp thc hoa hoc th ch hoa cac chin
lc va cac nguyn tc c th hin trong tm nhn
chung va cac gia tr; 2) tao ra cac muc tiu ni tip nhau
(1) Analog (ky thut tng t) va digital (ky thut s): Thut ng thng dung
trong v tuyn truyn hnh xa va nay. Ky thut analog hin nay a lac hu.
272

THOI QUEN TH 8

trong t chc phu hp vi tm nhn, cac gia tr va nhng

u tin cua ban; va 3) iu chnh va gn kt ban thn
mnh vi nhng thng tin phan hi ma ban nhn c
t th trng va ngay trong t chc cua ban v vic ban
ap ng nhu cu va cac gia tr cn chuyn tai n mc
nao. Nu ban la ngi coi trong s hp tac, ban se
khuyn khch s hp tac ch khng phai s canh tranh.
Nu ban noi rng ban coi trong tt ca moi ngi co
quyn li va ngha vu co lin quan, ban se u n thu
thp thng tin v ho va tn dung thng tin o lin kt
ho vi nhau. o la ban ang ti nc cho s tng
trng cua rng cy ma ban ky vong.
Vic nu gng va lanh ao ly nguyn tc lam trong
tm se tao ra va truyn i s tin cy bn trong mt t
chc. S nh hng se tao ra tm nhn chung va trt t
ma khng cn co s ep buc. Vn t ra la lam th nao
khng ngng thc hin cac gia tr va chin lc ma
khng cn co s hin din thng xuyn cua lanh ao
ch bao moi ngi phai i ung hng. Cu tra li la
s lin kt (alignment), tc thit k (designing) va vn hanh
(executing) cac h thng va cu truc cung c nhng gia
tr c ban va nhng u tin chin lc cao nht cua t
chc (a c la chon trong qua trnh nh hng).
Ban hay xem xet cac cu truc, h thng va cac quy
trnh hin hanh trong t chc cua ban. Liu chung co tao
iu kin thun li moi ngi thc hin c cac u
tin cao nht, hay chung lai tao ra nhng rao can cho vic

273

THE 8th HABIT

o. Liu chung co phu hp vi nhng gia tr a c tha

nhn cua t chc? Trach nhim cua lanh ao la phat hin
va g bo moi chng ngai vt ch khng phai la tao ra
chung. Tuy nhin, qua trnh lin kt oi hoi ban phai
nhn nhn mt cach khim tn v ban thn mnh va ca
nhng iu thing ling v cac h thng va c cu cua
t chc.
S ANG TIN CY CUA T CHC
Nh a noi, t chc la ngun lc ln th hai tao ra
nim tin. Khi nhng ngi ang tin cy lam vic trong
nhng cu truc va h thng khng gn kt vi nhng
gia tr a c tha nhn cua t chc th nhng h
thng khng ang tin cy se lun ln at ho. Ban se
khng co nim tin. Do truyn thng va ky vong vn
hoa, cac h thng va qua trnh nay se bam su vao t
chc lam cho vic thay i no con kho hn thay i
hanh vi cua con ngi.

Cac s liu khao sat xQ(1) cho thy co mt l

hng nim tin nghim trong trong cac t chc.
Ch co 48% nhng ngi c phong vn ng y
rng t chc cua ho noi chung co tun thu cac gia
tr a c xac lp.
(1) xQ: vit tt cua Execution Quotient, Ch s Thc hin. Hai ch s khac c
nhiu ngi bit n la Ch s Thng minh (IQ - Intelligent Quotient) va Ch s
Xuc Cam (EQ - Emotional Quotient).
274

THOI QUEN TH 8

V du, hu ht cac t chc u tha nhn tm quan

trong cua tinh thn lam vic nhom (teamwork) va s hp
tac (cooperation), nhng ho lai bam cht cac phng
phap quan ly khuyn khch canh tranh ni b. Ti
thng k v mt cng ty ma nhn vin cua ho khng co
tinh thn hp tac ln nhau. V giam c iu hanh th
khng sao ly giai c tai sao nhn vin cua mnh khng
th hp tac vi nhau. ng y ra sc thuyt giao, hun
luyn, ln dy cot tinh thn cho ho, nhng ho vn khng
th hp tac vi nhau.
Trong khi ang trao i vi ng y th tnh c ti
nhn thy sau lng ng y la mt tm rem m. Sau
tm rem la mt bc tranh canh ua nga. Pha bn trai la
hnh anh nhng con nga, trc mi con nga la hnh
gng mt cua cac giam c b phn trong cng ty. Bn
phai la mt poster canh du lch v Bermuda, trong o
mt i tnh nhn lang man ang dt tay nhau i trn
mt bai bin y cat trng.
Gi ban hay th hnh dung xem s bt n y la g.
Nao cac ban. Chung ta hay cung nhau lam vic i. Chung
ta hay hp tac vi nhau. Ban se kha hn. Ban se lam vic
tt hn. Ban se hanh phuc hn. Ban se vui thu hn. Sau
khi keo rem, v giam c hoi: Ai trong s cac ban se gianh
c mt sut i du lch Bermuda nh?.
Ri ng y hoi ti: Anh thy y, ho vn khng hp
tac vi nhau!.
Li suy ngh va phng phap lam vic nay se ln at
275

THE 8th HABIT

moi li hung bin hang ngay cua ban. Nhiu ngi rt

trung thc nhng khng co nng lc thit k h thng.
Ngc lai, co mt s ngi co nng lc o nhng lai
thiu s trung thc va gia tao. S ang tin cy cua t chc
oi hoi ca phm cht va nng lc. iu nay co ngha la
cac nguyn tc xy dng gia tr cung la cac nguyn tc
thit k h thng, cac cu truc va qua trnh cua t chc.
Nu h thng gia tr va tp trung vao dai han va
ngn han, th h thng thng tin cung phai tp trung vao
ca dai han va ngn han.
Nu h thng gia tr coi trong s hp tac va tinh thn
ng i, th h thng khen thng se phai khen thng
nhng thanh tch at c t s hp tac va tinh thn
ng i. iu nay khng co ngha la ban khng cng
nhn va khen thng n lc va thanh tch cua ca nhn.
Chng han, quy m khen thng phai da trn c s s
hp tac va ng tm hip lc, nhng phn thng ring
trong o se danh cho n lc cua ca nhn trong tp th,
do o va khuyn khch c s hp tac tng h va
khuyn khch n lc c lp.
Nhiu t chc b ri vao chic by s dung phn
thng cho nhng n lc ca nhn ma bo qua n lc tp
th. Gia tr cua s hp tac ch la li noi sung, khng
c gn vao h thng cng nhn va khen thng cua t
chc. V ai cung c giao vic ring nn ho ch theo ui
cng vic ma ca nhn se c khen thng va khng
quan tm n s hp tac. Nguyn nhn khng phai v ho

276

THOI QUEN TH 8

khng mun hp tac ma v h thng khen thng ch tp

trung vao thanh tch ca nhn hay s canh tranh ni b.
LIN KT OI HOI S THN TRONG CAO
Vic lin kt ca nhn hay cac ngun lc la vic lam
thng xuyn va khng bao gi kt thuc. No oi hoi s
n lc khng ngng va s iu chnh ung luc bi y la
vn lun co s thay i. Cac h thng, c cu va quy
trnh trong t chc cn phai linh hoat thch ng vi
cac thay i bn ngoai. Tuy nhin no phai da trn cac
nguyn tc bt bin. Bng s kt hp gia tnh cht bt
bin va linh hoat, ban se tao ra t chc va bn vng va
nng ng.
nui dng nng lc cua t chc cung nh gi
vng va thay i s lin kt khi cn thit, ban cn ht sc
nghim tuc trong vic thit lp cac chun mc i vi
nhng ngi at thanh tch cao cac v tr tng ng
trong t chc cua ban, trong nganh hay trn th gii.
iu nay lam cho cac nhn vin lun nhn thc c
tiu chun hang u cn phn u, thay v ch nhn vao
thanh tch trong qua kh hay so sanh vi i thu hin tai.
Thc t cho thy cac t chc thanh cng khng phai
la san phm cua hanh ng ring le hay n lc ca nhn
cua lanh ao. Thanh cng cua cac t chc o khng phu
thuc vao mt ca nhn nao ma phu thuc vao h thng
va vn hoa cua t chc o.

277

THE 8th HABIT

Hang General Electric la mt v du in hnh v s

chuyn bin nhay vot t Thi ai Cng nghip sang Thi
ai Lao ng Tri thc tai nhiu b phn cua cng ty.
Trong tm cua v giam c iu hanh lu i cua cng ty,
Jack Welch, va giam c phu trach ao tao Noel Tichy la
xy dng phong cach lanh ao va hun luyn cac can b
lanh ao cua ho.
Quan im cua Jack Welch, luc u khng c gii
kinh doanh tha nhn, la: lanh ao khng phai la lnh vc
danh ring cho cac giam c, ma phai la lnh vc c th
ch hoa trong toan cng ty. Nn kinh t toan cu oi hoi
mt General Electirc vn ni ting v s n nh, t chu
va cac quy trnh nghim ngt nay phai tr nn sn sang
thay i. iu o cn co i ngu lanh ao d thch
ng, ca cp cao va cp thp trong cng ty. iu nay co
ngha la xy dng nng lc hun luyn nhn vin khng
ch bit thch ng vi s thay i ma con bit tao ra s
thay i na.
CNG CU LIN KT:
CAC H THNG THNG TIN PHAN HI
Ba vai tro cua lanh ao va cac cng cu quan ly i kem
u xoay quanh mt vn : u la iu quan trong
nht? Lin kt, vai tro th ba, cp n cac cu hoi:
chung ta i ung muc tiu khng? Chung ta vn bam
theo nhng iu quan trong nht hay khng?

278

THOI QUEN TH 8

S tht nh a noi la chung ta thng i chch

hng, lun lun la nh vy, du la ca nhn, gia nh, t
chc hay ch la mt chuyn bay n Rome. Ban cn phai
nhn ra iu nay. Nhng nhiu ngi trong chung ta
thng cam thy thoai ch, nan long khi bit mnh ang
i chch hng. iu o cha hn a la ti t nht. Bit
mnh ang i chch hng la mt c hi tt cho ban
iu chnh con ng cua mnh (theo cac nguyn tc) va
quyt tm i n ch cui cung cua ban thn.
Ban cn nh rng cuc hanh trnh cua chung ta, du
vi t cach ca nhn, nhom lam vic hay t chc u ging
nh hanh trnh cua mt chuyn bay. Trc khi may bay
ct canh, phi cng cn co l trnh bay. Ho bit chnh xac
mnh se bay v u. Nhng trong sut qua trnh bay co
nhiu tac ng nh thi tit xu, giao thng hang khng
day/mong, sai sot t con ngi va cac s c ngoai y mun
khac. Khi o phi cng phai iu chnh moi th vt
qua mt cach an toan nht, va a phn nhng chuyn bay
u khng i ung l trnh a nh trc. V vn bao am
hng bay va tranh nhng sai lch ln, nn cui cung
hanh khach vn ti c cai ch cui cung.
Tai sao phi cng co th lam c nh vy? Bi v
trong sut qua trnh thc hin chuyn bay, ngi phi
cng lin tuc nhn c thng tin phan hi. Ho nhn
c nhng thng tin t cac may bay khac cho bit
nhng ch s v mi trng, nhng thng tin t ai quan
sat bay mt t thm ch i khi con nhn c t cac

279

THE 8th HABIT

ngi sao. Da vao nhng thng tin phan hi o, ho iu

chnh may bay thch nghi cao nht co th va quay tr lai
ung hng bay theo k hoach a nh ban u.
Ti tin rng vic iu khin chuyn bay la mt n du
ly tng cho vai tro lanh ao. S nu gng, nh hng
va trao quyn giup chung ta xac nh ro iu g la thc s
quan trong i vi gia nh, t chc, cng vic va chnh
ban thn mnh. o la k hoach bay cua chung ta.
Nhng thng tin phan hi ma chung ta nhn c, cung
ging nh i vi cac phi cng, la nhng c hi chung
ta kim tra s tin b cua mnh, thng qua o iu chnh
ban thn phu hp vi ch tiu hng dn ban u. Nh
vai tro va cng cu o ma chung ta co th d dang i n
ch cui cung.
AT C S CN BNG GIA KT QUA VA
PHAT TRIN NNG LC
B quyt cua nguyn tc lin kt la lun bt u bng
kt qua cng vic. Ban mun at thanh tch g trn
thng trng? Cac c ng co hai long v li nhun thu
c t vn u t cua ho? Va cac nhn vin cua ban co
hai long vi kt qua nhn c t nhng g ho u t v
tr tu, th cht, tinh thn va tnh cam? Cac nha cung cp,
ri cng ng th sao? Ban co trach nhim g i vi th
h tre, vi trng hoc, khu ph, mi trng khng kh,
ngun nc, iu kin sng va vic lam cho ngi lao
ng cung nh gia nh ho? Con khach hang cua ban th
280

THOI QUEN TH 8

sao? Moi vic ang tin trin th nao? Kt qua at c

ra sao? So sanh vi chun mc th gii th co s chnh
lch ro rang hay khng? Ban cn phai nghin cu va kim
tra tt ca kt qua thu c i vi nhng ngi co lin
quan n cng vic cua mnh va sau o i chiu cac kt
qua o vi chin lc cua ban.
Tnh hiu qua la s cn bng gia vic tao ra kt qua
mong i (P- Production) va nng lc san xut (PC Production Capacity). Noi cach khac, o la nhng qua
trng vang (P) ma moi ngi ky vong va con ngng (PC)
e ra nhng qua trng o. i khi chung ta goi y la s
cn bng P/PC. Thc cht cua tnh hiu qua la at c
kt qua mong mun bng mt cach thc se mang lai kt
qua cao hn na trong tng lai.
Biu sau y cho thy s khac bit gia nhng cu
truc va h thng cua m hnh kim soat cu trong Thi ai
Cng nghip so vi m hnh giai phong tim nng / trao
quyn trong Thi ai Lao ng Tri thc. (Xem bang 5)

281

THE 8th HABIT

M HNH KIM SOAT KIU CU

TRONG THI AI CNG NGHIP

M HNH GIAI PHONG TIM

NNG/ TRAO QUYN TRONG
THI AI LAO NG TRI THC

Lanh ao

Chc vu (quyn lc
chnh thc)

S la chon (quyn lc
tinh thn)

Quan ly

Kim soat tai san va

con ngi

Kim soat tai san,

giai phong tim nng
(trao quyn) con ngi

Cu truc

Th bc trn di,
quan liu

Bng phng hn, khng

ranh gii, linh hoat

ng c thuc y

Bn ngoai - cu ca rt va
chic gy

Bn trong con ngi

hoan thin

anh gia kt qua

cng vic

Bn ngoai, ky thut banh

xng - uych

T anh gia, s dung

thng tin phan hi

Thng tin

Chu yu la cac ban bao cao Ban ghi thanh tch (dai
han va ngn han)
tai chnh ngn han

Giao tip

Chu yu t trn xung

Vn hoa

Quy tc xa hi / thng l tai Cac gia tr da vao

nguyn tc va cac quy lut
ni lam vic
cua th trng

Ngn sach

Chu yu t trn xung

VN

Ci m: Trn / di /
ngang

M rng, linh hoat,

ng tm hip lc

ao tao va phat trin Ph trng, thin v ky

con ngi
nng, c chng hay ch

Duy tr khng ngng, co

tnh chin lc, con ngi
hoan thin, cac gia tr

Con ngi

La tai san kinh doanh nh

moi tai san khac, vn quy
ch la li noi sung

La khoan u t sinh li
cao nht

Ting noi

Noi chung khng quan

trong i vi moi ngi

Co tnh chin lc i vi
moi ngi, tp th co s b
sung ln nhau

Bang 5

282

THOI QUEN TH 8

HOI & AP
HOI: ng se lam g nu ng lam vic trong mt t
chc vi cac h thng ch tp trung vao nhng muc tiu
ngn han, canh tranh ni b va cac th bc bt buc
cung nh vn hoa t cung t cp ong vai tro chu ao?
AP: Nu t chc o co sc canh tranh trn th
trng th ban dung quyn t do la chon cua ban thn
kem theo s chu ng m rng Vong tron anh hng
cua ban. Nu t chc o khng co sc canh tranh trn th
trng th ban dung trit ly Hy Lap Ethos, Pathos va
Logos thuyt phuc ngi khac chp nhn xut cua
mnh. Con nu ban a c ht sc nhng vn khng thch
nghi c, nhng ng thi nng lc cua ban kha cao, co
th ap ng c yu cu cho mt cng vic khac th co
le ban nn cho mnh mt c hi c cng hin ht
mnh.

HOI: Hoat ng nao la quan trong nht i vi

nha quan ly hay nha lanh ao sau vic xac lp qua
trnh tm ra nh hng chin lc?
AP: Ti cho o la s tuyn dung, la chon va b tr
nhn s. Noi theo cach cua Jim Collin la cn phai bao
am co ung ngi ngi ung gh va i ung xe buyt. Ti
thm ch con ngh rng vic tuyn dung, la chon va b
tr nhn s con quan trong hn ca vic ao tao va phat
trin con ngi. Vn y la hu ht cac t chc trong
283

THE 8th HABIT

nn kinh t ang phat trin nhanh thng co nhu cu

tuyn nhn vin gp rut nn rt d ri vao tnh trang
khung hoang trong vic tuyn ngi. Nn nh rng bt
c iu g ban mun nht th nim tin vao iu o d
dang nht. Va kt qua la ban d ri vao mt tham hoa
tht s. Do vy ban cn co chin lc tuyn dung va thn
trong trong tuyn dung.

HOI: Theo kinh nghim cua ng, cu hoi hay nht

nn c a ra khi phong vn la g?
AP: Theo kinh nghim cua ti th cu hoi hay nht
la: T trc n nay cng vic g khin ban yu thch
nht va ban at c kt qua ngoai mong i?. T o
ban se hng anh ta n cac vn v hoc vn, thi han
th vic cho n khi ban nm c nhng im co th
khai quat v con ngi anh ta nh nng khiu, im
manh, yu, va cui cung la xac nh ro ch ng cua anh
ta. ng thi ban cung cn xem xet tnh tng thuc va
tnh c lp xem xet tt nht kha nng cua anh ta khi
lam vic mt mnh va lam vic tp th trc khi quyt
nh tuyn dung va b nhim anh ta.

HOI: Th toan b qua trnh xy dng nhom lam

vic tp th la g?
AP: Xy dng nhom lam vic co tinh thn ng i
cao la mt nhim vu rt cn ban cua cac nha quan ly, c
284

THOI QUEN TH 8

bit trong vic xy dng cac nhom co s b sung ln

nhau, o sc manh cua mi ca nhn u c phat
huy, con im yu cua ngi nay se c bu p bi
im manh cua ngi khac; o sc manh kt ni ho
la tm nhn chung va h thng cac gia tr cung chia se.
iu ti mun cac ban hiu la vic tao dng mt i ngu
nh th cn co rt nhiu h thng va c cu lin kt
moi ngi. Nu ban noi vi mt bng hoa rng Hay ln
ln, nhng ban lai ti nc cho mt bng hoa khac th
ng nhin bng hoa o khng th ln ln c. Nu
ban noi rng moi ngi cn lam vic nh mt tp th gn
kt, nhng chnh ban lai suy ngh ring le va c oan,
ng thi a ra nhng quyt nh n phng, ap t
th ban khng th nao xy dng c mt nhom lam vic
nh th.

285

Chng 13
TRAO QUYN:
KHI NGUN
CAM HNG VA
TAI NNG
Cach tt nht ng vin moi ngi hoan thanh
tt cng vic cua mnh la tao dng nim tin ni ho
qua moi cng vic va thai hang ngay cua ban
ho thy rng ban lun ung h ho ht long.
HAROLD S. GRENEEN

286

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

TH

O I C

(T

H HN
G Y
N
N Tnh

c
y

in
(T

LI

N G
(E

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

xa

Hay la ngi cm lai

tn nhim:
g co tm
chu n
n a tr chu nh
hn Tnh
cagchh va Nng lc
Kh Gi (TR TU) ng n
n
a n
Xy dng nim tin
a t
kim phng an th ba ti THIU S
ai nCaiTm
ti
c
n(SQ)
CY
g
mu TIN
(TINH THN)
k t
iL n
) c
(IQ

NU GNG

S t

(TINH THN)

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

ung, cac gia tr

nhn ch
va c
hi
t m
g
n l
n

d
c
n
c
i

y
S

g
T m g n )
Q

Hnh 13.1

HE

Con ngi
khim khuyt

(TINH THN)

Lng tm

(TR TU)

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

Con ngi
hoan thin

NG

THE
O

NHN
TM

S t

TAO

m N)
S aTM H

G
AN
C S
L

XA

u
(P n
Q) g t h a

SN
G

lu

ky

)
C

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

n g
i kt qua

LI

h t

287

v a

T trong ra ngoai

QU
O
A
TR
mm

T a o

a
n g u n

T HI

m
S a

S ti n c

i n c y

)
C

XA

QU
U

(T M
H

G B

TRAO

N

ti n
(T

S
X
AC

(T M

/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THOI QUEN TH 8

THE 8th HABIT

HOANG
NG

THC T

Cy gy va cu ca rt hoc thuyt cua nhng ke ng nghch

la bin phap tt nht thuc y s thng tin. (M thc cu)

Thng tin bng Cy gy va cu ca rt la tm ly hoc ng vt.

Con ngi hoan toan co kha nng la chon va quyt nh.
Ngi ta co th mua c th xac cua ngi khac, nhng
khng th mua c trai tim va khi oc cua ho. Ngi ta co th
mua c i ban tay cua ngi khac, nhng khng th mua
c kha nng sang tao cua i tay y. (M thc mi).

Hnh 13.2
Phng an th nht i vi vai tro lanh ao bng cach
trao quyn la tm cach at c kt qua mong mun
thng qua kim soat moi ngi.
Phng an th hai la tha long hoc khng quan tm
n ho. Noi cach khac, mt mt th nha lanh ao thuyt
giao v trao quyn, nhng thc t th khoan trng cho ho
va trn tranh trach nhim.
Phng an th ba va quyt lit va co trach nhim
hn. Ngha la trao quyn t tr thng qua cac thoa thun
cung thng (win-win agreements) v cac muc tiu chung
va trach nhim i vi cac kt qua.
Vic nu gng (modeling) bng hanh vi theo cac
nguyn tc ang tin cy se tao dng nhng nim tin vng
chc ma khng cn li noi, trong khi vic nh hng
(pathfinding) se tao ra trt t ma khng cn oi hoi. S
288

THOI QUEN TH 8

lin kt (aligning) se nui dng tm nhn va s trao

quyn ma khng cn ln ting. Trao quyn la kt qua cua
ba yu t trn.
y la kt qua t nhin cua s tn nhim ca nhn va
t chc. No giup chung ta nhn ra va phat huy trit
tim nng cua moi nhn vin. Noi cach khac, s trao
quyn se khuyn khch va c vu tnh t quan, t kim
soat va t t chc. Nu thc hin thanh cng s trao
quyn th cac nhu cu c ban cua t chc va ca nhn se
gp nhau va khi o nim am m, ng lc va y ch, noi
ngn gon la ting noi chung, trong i ngu nhn vin se
c phat huy ti a.
am m la ngon la cua nhit tnh, la dung kh ma
mt ngi co c khi lam cng vic ma ho yu thch,
ng thi qua o ho hoan thanh c muc ch cao ca,
ap ng c khat khao su kn nht. Ban hay nh rng,
t nhit tnh co ngha la nh co Thng trong
long. Trao quyn cung co y ngha tng t nh th,
nhng trong bi canh cua t chc, trong o cac nhn
vin c lam nhng cng vic ho yu thch, va ap ng
nhu cu ring va phuc vu yu cu cua t chc.
Trong cun Kham pha mi v sc manh cua ban (Now
Discover Your Strengths), hai tac gia Marcus Buckingham va
Donal O. Clifton xem iu sau y la b quyt thanh cng
cua Vin Gallup: Mt t chc thanh cng la t chc khng
ch bit chp nhn thc t v s khac bit gia cac nhn vin
cua mnh ma con bit tn dung tt nhng s khac bit o.
289

THE 8th HABIT

TRAO QUYN I VI LAO NG TRI THC

Chung ta ang sng trong thi ai cua lao ng tri
thc, trong o t ban tri thc (intellectual capital) ngay
cang ong vai tro quyt nh. Trc y, nguyn vt liu
chim 80% gia thanh cua phn ln cac san phm vt cht
va lng tri thc chim 20%; hin nay ty l nay la 30/70.
Stuart Crainer trong cun Th ky cua quan ly (The
Management Century) vit rng: Thi ai thng tin t
ngi lao ng tr oc vao mt v tr co tm quan trong
c bit. Cac cng ty ngay cang tin rng vic tuyn dung,
gi lai va bi dng nhn tai mang y ngha sng con
duy tr va nng cao nng lc canh tranh.
Peter Drucker, tac gia cun Quan tr trong tng lai:
nhng nm 1990 va sau o (Managing for the Future: The
1990s and Beyond) a vit: T nay tr i, b quyt thanh
cng cua moi cng ty chnh la tri thc. Th gii nay se
khng con la th gii s dung nhiu lao ng thu cng,
tiu hao nhiu nguyn liu hay nng lng na ma se tr
thanh mt th gii trong o tri thc gi vai tro chu ao.
Ngh thut lanh ao chnh la tai nong bong nht
hin nay. Nn kinh t mi t trn nn tang cua lao ng
tri thc va lao ng tri thc thc ra la mt cach dung t
ng khac noi v con ngi. Ban hay nh rng 80% gia
tr gia tng cua san phm va dch vu ngay nay la do lao
ng tri thc tao ra. y la nn kinh t lao ng tri thc:
hoat ng tao ra cua cai a dch chuyn t tin bac va
vt sang con ngi.
290

THOI QUEN TH 8

S u t tai chnh khn ngoan nht ma chung ta nn

lam la tp trung vao lao ng tri thc. Hay xem t chc cua
ban a u t g cho lao ng tri thc thng qua lng
bng, phu cp, quyn chon mua c phiu va phai tn kem
bao nhiu cho vic tuyn dung cung nh tin hanh ao tao
lao ng tri thc. S u t o thng tao ra gia tr hang
trm ngan la mi nm cho mi u ngi.
Lao ng tri thc cht lng cao co gia tr vt tri v
vic phat huy no se mang lai nhng c hi c bit tao
ra gia tr ln. u t vao lao ng tri thc co li hn moi
u t khac cua t chc. Do o iu quan trong la vic
trao quyn cho ngi khac (lin kt cac ting noi) phai
c xem la kt qua cua s nu gng, lin kt va nh
hng cua lanh ao. Nu khng, vic trao quyn ch la li
noi sung. T chc se khng bao gi co tm nhn chung,
khng co ky lut va khng co s am m. S trao quyn
khng phai la mt vn mi me. Trong nhng nm
1990, trao quyn tng la cu ca ming cua phong trao
quan ly mi. Tuy nhin, vic thc hin khng d nh moi
ngi phat biu, v ngi ta cha xem o la vn gc r.
Chung ti a tin hanh thm do 3.500 nha quan ly
va cac chuyn gia cua nhiu t chc khach hang va t ra
cho ho cu hoi: iu g ngn can vic trao quyn? (Xem
hnh 13.3)
Ban hay lu y cac cu tra li cua ho nhn manh tm
quan trong cua nim tin i vi ca ca nhn va t chc
(tnh cach va nng lc):
291

THE 8th HABIT

IU G NGN CAN VIC TRAO QUYN?

Cuc thm do 3.500 nha quan ly

Nha quan ly e ngai bung long quan ly

97%

Cac h thng trong t chc khng lin kt vi nhau

93%

Ngi quan ly thiu ky nng

92%

Nhn vin thiu ky nng

80%

Nhn vin khng mun ganh vac trach nhim

76%

Nha quan ly qua bn rn

70%

Ban quan ly qua bao bin

67%

T chc khng co tm nhn chung

64%

Nhn vin khng tin tng ngi quan ly

Nhn vin thiu s chnh trc

49%

12%

20

40

60

80

100

Hnh 13.3
TNH TRANG TIN THOAI LNG NAN CUA NHA
QUAN LY: LIU TI CO MT I QUYN KIM SOAT
KHI TRAO QUYN?
Vai nm trc y, ti co dp phong vn giam c
iu hanh cua mt cng ty no, ngi va nhn c
giai thng quc gia v cht lng quan ly. Ti hoi ng
y: u la thach thc ln nht i vi ng at c
cht lng quan ly cao trong cng ty?. ng y ci va
ap nhanh: Bo thoi quen kim soat, hay manh dan
trao quyn!.

292

THOI QUEN TH 8

Trao quyn ch la cu noi v ngha va gy hoai nghi

ln tr phi no bt ngun t vic nu gng, nh hng
va lin kt. Bn vai tro cua lanh ao se pha v th b tc
cua nha quan ly ang trong tnh trang tin thoai lng
nan gia quyn kim soat va ni lo s mt quyn kim
soat. Khi ban thc s thit lp cac iu kin cn va u cho
vic trao quyn, s kim soat se t nhin bin mt va thay
vao o la s t quan.
Tuy nhin, s t quan se khng din ra nu ban
mc nhn vin t do vung vy di chiu bai trao
quyn. T quan ch tn tai khi co s hiu bit ln nhau
va s thu hiu tht s v muc tiu cui cung bn canh
s ch dn va cac c cu cung nh h thng h tr, nht
la khi mi ca nhn trong t chc c xem la hoan thin
va c giao vic y u va phu hp. Nhng ngi yu
kem nng lc phai c ao tao va hun luyn c
tin cy va trao quyn nhiu hn. Khi o, moi ngi se tr
nn co trach nhim hn i vi kt qua cng vic va c
t do hn trong pham vi hoat ng cua mnh. Kt qua la,
tai nng ring cua tng ngi c phat huy ti a va li
ch ma t chc nhn c la v cung ln.
Ti goi cach trao quyn nay la s t quan co ch dn.
Khi o vai tro cua nha quan ly se chuyn t ngi kim
soat thanh ngi tao iu kin - cung ganh vac nhim vu
vi ngi khac, thao g cac rao can va tr thanh mt
ngun tr giup, ung h. o mi la s thay i ang k
trong quan ly.

293

THE 8th HABIT

CNG CU TRAO QUYN: QUY TRNH I N

THOA THUN CUNG THNG
Hay xem toan b qua trnh cung thng gia lanh ao
va b lanh ao nh mt qua trnh hoat ng cua hai
ngi tnh nguyn ganh vac mt nhim vu chung - mt
ngi ai din cho t chc va ngi kia ai din cho
nhng ngi khac co lin quan, cho i nhom hoc mt
ca nhn nao o.
Thoa thun cung thng khng phai la mt ban m ta
cng vic chnh thc, cung khng phai la mt ban hp
ng co tnh phap ly. o la thoa thun ngo, mang
tnh tm ly/xa hi nu ra cac ky vong. Trc ht no c
ghi vao con tim va khi oc cua mi ngi va sau o th
hin trn giy t bng but ch ch khng phai bng but
mc d ty xoa cho n khi ca hai bn thy iu o
la ung va thch hp. V ngn t, du ban co goi la Thoa
thun cung thng hay khng th y tng cua no vn la
ban cn co s hiu bit va s cam kt i vi cac u tin
chung mt cach cao nht.
Thoa thun cung thng cho phep s linh hoat mc
cao hn, s thch nghi, cung nh s sang tao nhiu hn
so vi vic quy nh nhim vu cu th va tp trung vao vic
nu ra cac bc tin hanh phng an cu th.
Khi a co thoa thun cung thng, th vic tra li cho
cu hoi u tin cua ti/cua chung ta tr nn rt ro rang.
Trach nhim se c xac nh ro. Nhng ky vong chung
294

THOI QUEN TH 8

se hin ra trc mt. Va trach nhim thc hin cac ky

vong o cung ro rang. Ngi ta c t do lam bt c
iu g mnh mun at c muc tiu trong khun
kh cua cac ch dn. Ho c trao quyn va t quan ly
ban thn mnh. Chng 14 tip theo se noi ro hn lam
th nao duy tr va nui dng tinh thn trach nhim
cho ca tp th.
TRAO QUYN HNG N GIAI PHAP CUNG THNG
(WIN-WIN): BC TIN T THI AI CNG NGHIP
SANG THI AI LAO NG TRI THC
By gi iu g se xay ra nu chung ta qun moi th
a hoc c v con ngi hoan thin? iu g se xay ra
nu chung ta khng nhn thy ngon la rc chay bn
trong tng con ngi va t chc khi ho a tm ra ting
noi cua mnh va c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho,
chung ta c lng le lang qun nhng iu quan trong o
va lao u vao truyn thng cua thi ai cng nghip cu?
Ban se d nhn thy rng n lc ap dung quy trnh thoa
thun cung thng trong iu kin nh vy se kho lam cho
s trao quyn i n kt qua.
Trao quyn ch mang lai kt qua khi co s cam kt
lam vic vi cac thanh vin trong tp th thng qua
thoa thun cung thng. Trong mt t chc, thngthng co ngha la co s trung hp gia bn nhu cu cua
t chc (s lanh manh v mt tai chnh, tng trng va
phat trin, s ng tm hip lc cua cac thanh vin va y
295

THE 8th HABIT

ngha/s ong gop) va bn nhu cu cua ca nhn (th

cht - li ch kinh t; tr tu - tng trng va phat trin;
cac mi quan h - xa hi/tnh cam; tinh thn - y ngha
va s ong gop).
Nu ai o vi pham tinh thn cua thoa thun va tip
tuc lam iu o bt chp cac n lc khc phuc vi
pham o th cac ca nhn co th la chon con ng
khng giao kt. Ngi ta ng y vi nhau v s bt ng
co th tn tai va hoan toan chp nhn vic ngi o co
th ra i t chc on nhn ngi mi.

296

THOI QUEN TH 8

HOI & AP
HOI: ng co noi v nhom lam vic b khuyt. Ti
la mt ngi lam vic n c, khng co nhn vin
hoc cp di va ti phai am nhn moi cng vic.
Vy, ti phai lam g b khuyt cho nhng im
yu cua mnh?
AP: Nu ban khng co ngi trao quyn, qua
o im manh cua ban c phat huy va im yu
c b khuyt, ban cn phai co nng lc t khc phuc
thiu sot cua mnh hoc ban phai giao vic cho c vn,
cac chuyn gia co kha nng tram vao l hng o.

HOI: Lam th nao trao quyn cho nhn vin

trong mi trng lam vic c quan ly cht che va
lun co s can thip cua cac ni quy, va chnh sach
th thng xuyn thay i?
AP: Ti se hoi cac nhn vin: cac ban co y kin hay
gi y g cho vn nay hay khng? Sau o, ti se lng
nghe va tip thu y kin ho a ra. Con ngi co tnh t
cng va sang tao, du trong hoan canh nao, nu nh
cng vic ho ang lam co y ngha, ban se mang n c
hi sang tao moi ngi th sc.

297

THE 8th HABIT

HOI: Lam th nao quy trach nhim theo cach

cac bn cung thng? Co phai tinh thn cung thng co
khuynh hng nhe tay i vi vic quy trach nhim?
AP: iu nay hoan toan khng ung. B quyt la
phai quy nh trach nhim i vi kt qua mong mun
a c thoa thun. Dung bang ghi thanh tch kt qua
at c qua o anh gia tinh thn trach nhim.
Nu khng co bang theo doi thanh tch va kt qua ky
vong a c thoa thun th tnh trang thng/thua se
d dang tr thanh thua/thng va cui cung la cac bn
cung thua.

HOI: ng se x ly nh th nao i vi trng hp

nhn vin ngang bng va thach thc, c tnh pht l
moi quy nh lam vic theo y mnh?
AP: Co rt nhiu thanh tch ln do nhng ngi
ngang bng lam nn. Cn phai tao hanh lang u rng
cho nhng ngi co suy ngh khac bit va t duy sang
tao hoat ng. Cn phai bit coi trong sc manh c
ao cua mi ngi. Tuy nhin, nu s ngang bng
cua ho i qua gii han cho phep va bt u tr nn gy
hai th ti se lp ra mt h thng thng tin phan hi
cho ho bit nhng suy ngh xung quanh v ho nh th
nao. Hay cho ho t suy ngm va iu chnh ban thn
t nhng phan hi o. Nu s ngang bng cua ngi
o la do y pha hoai cac tiu chun cua t chc va
nu hanh ng cua anh ta khng co ch g cho cng vic
298

THOI QUEN TH 8

th ban cn ngh n phng an thay th anh ta. Co kha

nhiu ngi yu thch s c lp trong cng vic, ho
khng thch trao i vi ngi khac, nhng ho khng
phai la ke pha bnh va do o ho vn gi vai tro quan
trong trong nhng cng vic oi hoi tnh c lp cao.

HOI: Ca nhn ti kha hng thu vi vic quan ly

kim soat ngi khac, chnh v th y tng phong
khoang nay lam ti cam thy lo ngai, mc du nghe co
ly. Liu ti co th thay i quan im?
AP: Tt nhin la c. Chung ta la con ngi, va
iu o co ngha la chung ta lun co s linh hoat la
chon thay i quan im. Du co b anh hng, nhng
ban khng phai la san phm cua hoan canh va s nui
dng! Ban la san phm cua s la chon cua chnh ban,
nhng ban cn bt u thay i mc ca nhn trc
bng cach s dung ba mon qua thin phu cho con
ngi: kha nng bit la chon, cac nguyn tc va bn
nng lc. Nh s kin tr va chu kho, ban se vt qua y
mun c hu cua mnh va xy dng long tin tt nht co
th i vi nhng ngi xung quanh nha hay tai ni
lam vic. T o ban se thy vic ho t quan ly se
mang lai hiu qua ln hn nhiu va cui cung ban co
th th ch hoa no vao cac h thng, c cu va quy trnh
trong t chc cua ban.

299

THI AI
CUA TR TU

301

Chng 14
THOI QUEN TH 8 VA
IM TA NIM TIN
Cai khac nhau gia nhng g chung ta ang lam
va nhng g chung ta co th lam c se giai quyt
c hu ht cac vn cua th gii.
MAHATMA GANDHI

302

303

NHNG MON QUA THIN PHU C BAN

HE
O
L

TH

O I C

Con ngi
khim khuyt

T N

(E

G
T M G N )
Q

N G
H

Hnh 14.1

ANH MT TING NOI CUA BAN THN

XA

(SQ)

CAI TI

N CHU N
NH
G

(IQ )

(SQ)

LNG TM

(I Q )

NHN
TM

S t

(TINH THN)

in
(T

LI

QU

Y N T H I U

(TINH THN)

THIU S
TIN CY

CO TM
NG TR CHU NH
H GIA(TR TU) NG

NU GNG

S t i n c y

(T

H HN
N R TU) G

C vu ngi khac tm ra ting noi cua ho

TH

T ngoai vao trong

Bn nng lc

Cac nguyn tc

S la chon

TAO

Con ngi
hoan thin

NG

THE
O

SN
G

G
AN
C S

NA

T trong ra ngoai

(P K Y
Q) L U
T

AM
S (E Q)

A
H

N
Q) G T H A

)
C

XA

(P

QU
N G B

TRAO
(T

ti n

S
X
AC

(T M

N/
H

TM RA TING NOI CUA BAN THN

THOI QUEN TH 8

AO )
I U S T RM HN
T

THE 8th HABIT

hoi quen th 8 Tm ra ting noi cua ban thn va

c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho la mt y tng co
sc tac ng manh me khi xut hin vao ung thi ai
cua no. Cum t vao ung thi ai cua no (whose time
has come) c trch dn t cu noi cua Victor Hugo:
Khng co g manh me hn mt y tng xut hin vao
ung thi ai cua no. Ly do Thoi quen th 8 mang y
ngha nay la bi v no ham cha mt nhn thc v con
ngi hoan thin mt s hiu bit giup ban nm c
chic cha khoa m canh ca dn n tim nng v
han cua nn kinh t tri thc (hnh 14.1). Nn kinh t
thin v lao ng thu cng trong Thi ai Cng nghip
da vao m thc con ngi khim khuyt. Trong th gii
ngay nay, con ng pha di nay co th ch dn chung
ta i ti s tm thng ma thi. Ro rang no km ham kha
nng cua con ngi. Cac t chc bam gi np ngh cua
Thi ai Cng nghip vn tip tuc danh cho nhng ngi
cm u quyn a ra moi quyt nh quan trong cua t
chc va tt ca nhng ngi con lai ch bit lng nghe va
tun theo nh nhng c may. Chnh iu nay a gy ra
nhng tn tht khng th nao bu p.
Ban hay nh lai cu noi cua John Gardner: Hu ht
nhng t chc yu kem u la nhng t chc khng nhn
304

THOI QUEN TH 8

thy c nhng khim khuyt cua mnh. Ho yu kem

khng phai v ho khng co kha nng giai quyt c
nhng vn cua mnh ma la v ho khng nhn ra vn
o la g. y ung la iu ti t nht.
Thoi quen th 8 cho ban mt np ngh va ky nng
khng ngng vc dy tim nng con ngi. y la cach
lanh ao lam cho moi ngi nhn thy nhng gia tr va
tim nng cua ho mt cach ro rang nht t ban thn
ho chim nghim iu o. lam c iu nay, ban
phai bit cach lng nghe ngi khac. Ban phai li cun
ho cung tham gia va khng ngng khng nh sc manh
cua ho bng li noi va bng bn vai tro lanh ao.
Sau y la mt phng an nhm giup ban ghi nh
cac vai tro nay.
Th nht, nu gng ( mc ca nhn, tp th). Nu
gng se thuc y vic tao nim tin ma khng cn thuyt
phuc. Khi ngi ta sng theo cac nguyn tc c ham
cha trong Thoi quen th 8 th nim tin se xut hin t
s tn nhim. Noi ngn gon, vic nu gng se tao ra
quyn lc tinh thn cho ca nhn.
Th hai, nh hng. Vic nh hng tao ra ky lut va
trt t, mt s t giac ch khng phai cng ep. iu nay
co ngha la khi moi ngi co y thc va c tham gia vao
vic a ra nhng quyt nh chin lc, c bit v cac gia
tr va muc tiu u tin cua t chc, ho se gn bo v tnh cam.
Vic nh hng se tao ra quyn lc tinh thn t tm nhn.

305

THE 8th HABIT

BN VAI TRO CUA LANH AO

Nu gng

Thuc y tao nim tin ch khng ky vong

nh hng

Tao ra trt t ky cng ma khng cn thuc ep

Lin kt

Trao quyn

(Quyn lc tinh thn ca nhn)

(Quyn lc tinh thn t tm nhn)

Nui dng ca tm nhn va s trao quyn ma
khng cn tuyn b

(Quyn lc tinh thn c th ch hoa)

Giai phong tim nng con ngi ma khng
cn s thuc y t bn ngoai

(Quyn lc tinh thn vn hoa)

Hnh 14.2
Th ba, lin kt. Vic lin kt cac cu truc, h thng va
cac quy trnh trong t chc la mt hnh thc nui
dng tr tu, xy dng nim tin, tm nhn va thc hin
s trao quyn. Vic lin kt se tao ra quyn lc tinh thn
c th ch hoa.
Th t, trao quyn. Trao quyn la kt qua cua vic thc
hin ba vai tro cua lanh ao nu gng, nh hng va
lin kt. No giai phong tim nng con ngi mt cach t
nhin t bn trong ch khng phai la s thuc y t bn
ngoai. Vic trao quyn se tao ra quyn lc tinh thn vn hoa.
Nn nh rng s nu gng quan trong nht cua lanh
ao la thc hin ba vai tro khac cua lanh ao. Noi cach
306

THOI QUEN TH 8

khac, nh hng la nu gng dung cam, quyt oan, ch

ra con ng phai i va khim tn, tn trong ngi khac
ho cung tham gia. Lin kt la nu gng v quyt tm
xy dng cac c cu va h thng phu hp vi chin lc
cua t chc. Trao quyn la nu gng v vic t long tin
vao kha nng la chon cua con ngi va cac kha nng
khac, thng qua vic cung nhau ganh vac trach nhim.
TRONG TM VA THC HIN
Ti cho rng tt ca nhng g ma chung ta a oc cho
n by gi co th c tom gon bng hai t: trong tm
(focus) va thc hin (execution). Hai t nay th hin vic
chung ta c gng rut ra iu n gian t cai phc tap
nht. Nh a noi, trong tm co ngha hng vao cai g
quan trong nht va thc hin co ngha la lam cho iu o
tr thanh hin thc.

Lanh ao ma khng co quy tc i kem la khim

khuyt va khng hiu qua. Nu khng co kha
nng t chc thc hin th moi phm cht khac
cua lanh ao se tr nn v ngha.
Khng mt cng ty nao co th thc hin c cam
kt cua mnh hay thch ng tt vi nhng thay
i nu tt ca cac nha lanh ao khng ap dung
quy tc trong khu thc hin moi cp. Thc
hin phai la mt phn quan trong trong chin
307

THE 8th HABIT

lc nhm at c cac muc tiu cua cng ty. No

chnh la mt mt xch con thiu gia khat vong
va kt qua thc t.
RAM CHARAN va LARRY BOSSIDY

Hai vai tro u tin cua lanh ao la nu gng va nh

hng, co th c tom gon bng t: trong tm. Hai vai
tro k tip cua lanh ao la lin kt va trao quyn co th
tom gon bng t: thc hin. Ban th ngh nghim tuc v
iu nay xem. nh hng v c ban la vach ra chin
lc va quyt nh u la nhng muc tiu cn c u
tin hang u, u la nhng gia tr dung lam phng
hng at muc tiu o. nh hng oi hoi t chc
phai co s hiu bit su sc cung nh cam kt nht quan
i vi muc tiu chung. S cam kt co c lai phai da
vao nim tin, s tn nhim va s ng tm hip lc, vn
la nhng ct loi cua vic nu gng. Ch khi nao co c
s tn nhim i vi ca nhn va gia cac ca nhn vi
nhau th t chc mi xy dng c nim tin va khin
cho s ng tm hip lc cua tp th mang lai kt qua
tt ep. Vic nu gng ca nhn va quan h gia cac ca
nhn oi hoi s tn trong ln nhau, hiu bit ln nhau
va s hp tac sang tao (Cac thoi quen 4, 5 va 6) nhm
xac nh cac muc tiu u tin hang u, co s cam kt
(Thoi quen 2: bt u bng muc ch ung). S tn
nhim i vi ca nhn va mi quan h gia cac ca nhn
oi hoi moi ngi phai sng thc vi cac gia tr va muc
308

THOI QUEN TH 8

tiu cua ho. Noi cach khac, ho phai bit tp trung vao
trong tm va thc hin muc tiu cua mnh. y cung
chnh la ni dung cua Thoi quen 3: u tin cho iu
quan trong nht.
Hai vai tro k tip cua lanh ao, lin kt (aligning) va trao
quyn (empowering), ai din cho s thc hin (execution).
iu nay co ngha la lanh ao phai tao ra nhng cu truc,
h thng va nhng quy trnh (lin kt) vi y nh giup
cac ca nhn va nhom lam vic tht n y vi nhau bin
cac muc tiu chin lc cua t chc tr thanh cng vic,
muc tiu chnh hang ngay cua nhom. Noi ngn gon, moi
ngi c trao quyn hoan thanh cng vic.
Tp trung va thc hin muc tiu la hai vic khng th
tach ri nhau. Noi cach khac, nu khng co cung muc
tiu th ngi ta se khng thc hin cng vic mt cach
nht quan c. Nu ban s dung m hnh mnh lnh
va kim soat cua Thi ai Cng nghip co c s tp
trung th ban se khng th nao s dung m hnh trao
quyn cua Thi ai Lao ng Tri thc thc hin c
cng vic. Ly do n gian la v nu khng co s tham gia
va ung h cua moi ngi th se khng co c s cam kt
theo ui trong tm cua t chc. V vy, vic thc hin se
khng mang lai kt qua nao.
Mt khac, nu ban s dung m hnh lao ng tri thc
va trao quyn at c s tp trung, nhng m hnh
thc hin cua Thi ai Cng nghip da vao mnh lnh
va kim soat se khng cho phep duy tr s tp trung o v
309

THE 8th HABIT

moi ngi se nhn ra s thiu chn thanh va trung thc

ni ban.
Ngc lai, nu ban dung m hnh cua Thi ai Tri
thc cho ca vic tp trung (nu gng, nh hng) va
thc hin (lin kt, trao quyn) th ban se tao ra mt vn
hoa trung thc va tn nhim trong t chc. T chc se
khng nhng tm ra ting noi cua mnh ma con dung
ting noi o phung s cho muc ch cung nh cac bn
co quyn li va ngha vu lin quan.
L HNG TRONG KHU THC HIN
Ngay phn u cun sach nay ti a noi: Bit ma
khng thc hin th khng phai la bit. y la mt chn
ly. Nhng nguyn tc ham cha trong Thoi quen th 8 se
chng co y ngha g cho n khi c ren luyn va thc
hin, chung tr thanh mt phn cua tnh cach va ky nng
cua chung ta mt Thoi quen cua chung ta.
Co nhiu yu t chi phi vic thc hin, nhng cac
cuc thm do, khao sat v ch s xQ cua chung ti cho
thy co sau yu t c ban anh hng manh me n vic
thc hin muc tiu cua t chc: tnh minh bach, s cam kt,
tnh chu ng, kha nng tao iu kin, s ng tm hip lc
va tinh thn trach nhim. Chung ti goi y la nhng l
hng trong khu thc hin:
Tnh minh bach - cha lam cho moi ngi hiu ro
muc tiu va nhng u tin chnh cua t chc.

310

THOI QUEN TH 8

S cam kt cac muc tiu cua t chc khng c

moi ngi chp nhn.
Tnh chu ng mi ca nhn khng bit mnh phai
lam nhng vic g giup t chc at c muc tiu.
Kha nng tao iu kin thiu cac c cu, h thng
thch hp hoc s t do cn thit moi ngi thc
hin tt nht cng vic cua mnh.
S ng tm hip lc nhng ngi trong t chc
cha gn bo hay hp tac lam vic.
Tinh thn trach nhim mi ngi cha co tinh thn
sn sang chu trach nhim i vi cng vic cua mnh.

Qua nhiu th ma chung ta goi la quan ly ky thc

ch gy kho khn cho ngi thi hanh ma thi.
PETER DRUCKER

Biu sau y (bang 6) nu ra sau l hng trong

khu thc hin va ly giai tai sao m hnh kim soat cua
Thi ai Cng nghip lai la nguyn nhn gy ra nhng l
hng nay va tai sao M hnh con ngi hoan thin cua Thi
ai Lao ng Tri thc, ham cha trong Thoi quen th 8,
lai co th giai quyt c vn nay.

311

THE 8th HABIT

L HNG TRONG
KHU THC HIN

NGUYN NHN GY RA TRONG

THI AI CNG NGHIP

GIAI PHAP CUA THI AI

LAO NG TRI THC

Tnh minh bach

Ch n thun cng b muc tiu

Co s nht tr va tham gia cua moi ngi

S cam kt

Quan h mua ban

Nhn thc v con ngi hoan thin vi

cng vic y u

Tnh chu ng

Ban phn cng nhim vu cu th

Lin kt cac muc tiu nhm at c

kt qua

S tao iu kin

Cy gy va Cu ca rt (xem con
ngi la mt trong nhng yu t
chi ph san xut)

Lin kt cac c cu va vn hoa trong

t chc

ng tm hip lc

Hay hp tac!

Cung nhau tm kim giai phap th ba

Tinh thn trach nhim

Ky thut banh xng - uych

anh gia theo kt qua cui cung

Co tinh thn trach nhim thng xuyn,

ci m, tng h. Da vao bang theo
doi thanh tch.

Bang 6
IM TA
By gi chung ta hay ghep lai nhng iu a oc.
Ngay t u sach, ti a nu y tng mi ngi co th
chon mt trong hai con ng i cho mnh - mt con
ng d dang nhng dn n kt cuc tm thng va
mt con ng khac gp ghnh, khuc khuyu nhng a
ban ti nh vinh quang. Chung ta a thy con ng i
n kt cuc tm thng a km ham tim nng cua con
ngi nh th nao va con ng dn n vinh quang a
giai phong tim nng cua con ngi ra sao. Thoi quen
th 8 ch li i n vinh quang va s thanh at ma b
quyt cua no la tm ra ting noi cua ban thn va c vu ngi
khac tm ra ting noi cua ho.

312

THOI QUEN TH 8

Chung ta cung a cung nhau khao sat ba kiu

thanh cng: thanh cng cua ca nhn, thanh cng cua lanh
ao va thanh cng cua t chc.
Thanh cng cua ca nhn co c khi ban kham pha ra
va bit khai thac ba mon qua thin phu: s t do chon
la, cac nguyn tc, va bn nng lc c bit cua con
ngi. Khi bit khai thac phat huy cac mon qua nay,
chung ta se xy dng c mt tnh cach tt vi tm nhn
xa, tnh ky lut cht che va vi long am m manh me
c dn dt bi lng tm cao ep.
Thanh cng cua lanh ao danh cho nhng ai, bt k a
v, bit c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho. Thanh
cng nay at c thng qua vic thc hin tt bn vai
tro cua lanh ao.
Thanh cng cua t chc co c khi t chc vt qua
cac thach thc trong vic bin cac nhim vu va vai tro
lanh ao (bao gm s mnh, tm nhn va gia tr) thanh
cac nguyn tc hoc ng c thuc y vic thc hin
trong t chc tnh minh bach, s cam kt, tnh chu
ng, kha nng tao iu kin, s ng tm hip lc va
tinh thn trach nhim.
Biu sau y khai quat mi quan h gia s thanh
cng cua ca nhn, s thanh cng trong lanh ao va thanh
cng cua t chc. T chc nao co c ca ba s thanh
cng nay co th xem la t chc bit xac nh ung im
ta. im ta y la phn giao nhau cua ba vong tron
nay. o chnh la ni phat huy tt nht sc manh va tim
313

THE 8th HABIT

nng cua t chc. Cung ging nh khi cm vt hay gy

ung v tr im ta th ban se co cu anh bong manh va
trung ch.
S TP TRUNG
VAT
TH
C HIN TH
LY C
NGUYN
4 QUY
C TRONG
HIN TC LAM
TRONG TM

S THANH CNG
CUA CA NHN
Tm nhn, Ky lut,
am m, Lng tm
7 thoi quen

S THANH CNG
CUA LANH AO
Bn vai tro lanh ao

Tho i quen th 8
i m t a
S THANH CNG
CUA T CHC
Tm nhn, S mnh, Gia tr

B n quy t c
trong th c hi n

Nu gng (7 thoi quen),

nh hng, Lin kt, Trao quyn

Minh bach, cam kt, chu ng,

ng tm hip lc, tao iu kin,
co tinh thn trach nhim

Hnh 14.3
BN QUY TC TRONG THC HIN
(4DX 4 Disciplines in Execution)
Co bn quy tc giup khc phuc c nhng l hng
trong khu thc hin ng thi nng cao kha nng tp
trung va thc hin muc tiu cho t chc nu c ap
dung thng xuyn. Chung ti goi o la bn quy tc
314

THOI QUEN TH 8

trong thc hin. ng nhin, con co nhiu yu t khac

anh hng n vic thc hin muc tiu. Nhng qua
nghin cu cua chung ti th y la nhng yu t co anh
hng nhiu nht n kt qua thc hin.
Di y la tom tt bn quy tc nay:
QUY TC 1: TP TRUNG VAO IU QUAN TRONG NHT
Co mt nguyn tc chung v s tp trung ma nhiu
ngi khng hiu ro khi cp trong t chc: Con ngi
thng ch co kha nng tp trung lam mi ln mt vic at
kt qua tt nht.
Gia s ban co 80% c hi hoan thanh mt muc tiu
nao o vi kt qua tt nht, nhng ban c lam thm mt
vic khac song song th cac kt qua nghin cu cho thy c
hi ban thanh cng ng thi ca hai vic se giam xung
con 64%. Nu ban tip tuc nh kem thm nhiu muc
tiu khac na th ty l thanh cng se giam manh hn.
Chng han, nu ban cung luc thc hin nm muc tiu khac
nhau th c hi thanh cng khi o ch con 33%.
Do o vic kin tr va tp trung cao vao mt hoc
hai muc tiu u tin hang u la iu cc ky quan trong.
Ro rang, se co mt s muc tiu quan trong hn cac muc
tiu khac. Chung ta cn phai phn bit mc quan trong
cua tng muc tiu. Mt muc tiu cc ky quan trong la
muc tiu ma khi hoan thanh se mang lai mt kt qua quyt
nh. Nu khng at c muc tiu cc ky quan trong
th vic at c cac kt qua khac tr nn khng co y ngha.
315

THE 8th HABIT

Vy lam th nao xac nh cac muc tiu cc ky

quan trong vach chin lc? i khi ban co th xac
nh ngay, nhng co luc ban cn phai phn tch tht chi
tit. Bang sang loc mc quan trong di y la mt
cng cu vach chin lc hu ch thng qua cac tiu chun
sang loc v kinh t, chin lc, li ch cua nhng ngi
co lin quan.
BANG SANG LOC MC QUAN TRONG CUA CAC MUC TIU
Ch dn

1. Lit k danh sach cac

muc tiu cua t chc
2. i vi mi ch tiu
sang loc ban cho im
anh gia mc tac
ng nh sau:
-1 = co tac ng tiu
cc
0 = khng co tac ng
4 = co tac ng rt
tch cc
3. Cng s im at c
4. Kim tra bng trc
giac: Chung ta ang
i mt vi nhng vn
quan trong sng
con?
5. Cn c vao s im va
trc giac anh du
muc tiu nao la quan
trong

Tiu chun sang loc

i vi c ng va
ngi lin quan

Tiu chun sang loc

v chin lc

Tiu chun sang loc

v kinh t

Cho im t -1 n 4

Cho im t -1 n 4

Cho im t -1 n 4

Cac tiu ch
xem xet:

Cac tiu ch
xem xet:

Cac tiu ch
xem xet:

Mc gia tng s
trung thanh cua
khach hang

Trc tip h tr
cho cac muc tiu
chung cua t chc

Mc tng doanh
thu

Kch thch s am
m va nhit tnh
cua nhn vin

Nng cao nng

lc c ban cua t
chc

Cai thin lu
lng tin mt

Co tac ng tch
cc n cac nha
cung cp/ ngi
ban le/ nha u t/
i tac

M rng th phn

Cai thin mc
li nhun

Tng cng li th
canh tranh

Cac tiu ch khac

Mc giam chi ph

Cac tiu ch khac

Cac tiu ch khac

Cac muc tiu

Tng s im

Hnh 14.4
316

THOI QUEN TH 8

Tiu chun sang loc i vi cac c ng va nhng

ngi co lin quan: iu g la quan trong nht ma ban
cn phai lam ap ng nhng oi hoi cua cac c ng
va nhng ngi co lin quan? Khach hang, nhn vin,
nha cung cp, nha u t va tt ca nhng ngi co lin
quan n t chc cua ban. Ban cn xem cac muc tiu nay
co tac ng nh th nao n:
Vic lam tng mc trung thanh cua khach hang.
Kch thch s am m va nhit tnh cua nhn vin.
Co anh hng tch cc n nha cung cp, ngi ban
le va cac nha u t.
Tiu chun sang loc v chin lc cua t chc: Cn
xem xet cac muc tiu co anh hng nh th nao n
chin lc cua t chc, trong o co:
H tr trc tip n s mnh va muc tiu chung cua
t chc hay khng?
Nng cao nng lc c ban cua t chc hay khng?
M rng th phn hay khng?
Tng cng li th canh tranh hay khng?
Ban cn t hoi mnh: iu g la quan trong nht ma
mnh cn lam y manh thc hin chin lc?
Tiu chun sang loc v kinh t. Muc tiu quan trong
c u tin la chon cn phai ong gop trc tip hay
gian tip v kinh t cho t chc? Ban cn t hoi: Trong
s cac muc tiu tim tang th muc tiu nao se em lai li
317

THE 8th HABIT

ch kinh t ln nht cho t chc? Ban cn xem xet cac

tiu ch sau:
Tng doanh thu
Giam chi ph
Cai thin tnh hnh lu chuyn tin t
Kha nng sinh li
Ngay ca i vi nhng t chc phi li nhun th tiu
ch kinh t vn ong vai tro rt quan trong, bi moi t chc
u cn mt lng tin mt u hoat ng bnh thng.
QUY TC 2: LP BANG THANH TCH
Bang thanh tch se giup chung ta thc hin tt nhng
nguyn tc. Ngi ta thng thc hin cng vic tt hn
khi co bang ghi nhn va anh gia thanh tch at c.
Ban co bao gi th ngh xem hu qua se ra sao nu
cac mn th thao nh bong r, bong chay, bong a
khng cn co kt qua thi u? Cac vn ng vin se chi
tuy y mnh thm ch co th dng lai tan gu, ngi ta
se khng con tp trung vao thi u na. Nhng khi mt
ty s bt buc phai co quyt nh th hang, thanh tch
th moi chuyn lai khac, trn u se si ng va cu thu
se tp trung lam vic ht mnh co kt qua cao nht.
Cng vic cung th. Nu khng co nhng chun mc
cu th o lng mc hoan thanh cng vic th
chung ta se khng bao gi bit ro muc tiu thc s cn
at c la g.
318

THOI QUEN TH 8

Do vy ban cn xy dng bang ghi im thanh tch

at c va khng ngng cp nht no. Hay gn kt cng
vic nay vi qua trnh nh hng va lin kt.
QUY TC 3: CHU NG BIN MUC TIU THANH
HANH NG CU TH
y la vic cn lam khi co muc tiu mi hoc chin
lc mi. Co mt s khac bit ln gia nhng chin lc
ra va nhng chin lc thc t ang c thc hin
hang ngay. Vic at c cac muc tiu cha tng c xac
lp trc o oi hoi ban phai thc hin nhng cng vic
ban cha bao gi lam. Muc tiu nu ra se khng bao gi
c thc hin cho n khi moi thanh vin trong t chc
bit chnh xac ho cn phai lam g.
thc hanh quy tc, i nhom lam vic cua ban
cn phai sang tao va co kha nng nhn din c nhng
phng phap mi va tt hn at c muc tiu ra.
Sau o ho ap dung cac phng phap nay vao cng vic
hang ngay moi cp quan ly trong t chc. y chnh la
s trao quyn bng hanh ng cu th.
QUY TC 4: PHN NH RO TRACH NHIM CA NHN
Trong cac t chc hoat ng hiu qua th nhng thanh
vin cua t chc o thng xuyn gp nhau hang thang,
hang tun, thm ch hang ngay trao i vi nhau v
trach nhim, kim tra bang theo doi thanh tch, giai quyt
nhng tn tai, vng mc va h tr nhau cung phat trin.
Nu t chc khng quy c trach nhim ca nhn khi cn
thit th hoat ng cua t chc se b t lit ngay t u.
319

THE 8th HABIT

HOI & AP
HOI: S khac nhau gia 5 yu t cua thoa thun
cung thng ma ng thng cp va 4 quy tc ng va
noi y la g?
AP: Xet v nguyn tc c ban th gia chung khng
co s khac nhau ro rt. S khac nhau y ch la v ng
ngha hoc (cach dung va din at t ng). Cho phep ti
giai thch ro hn, nm yu t chnh cua thoa thun cung
thng nh sau:
1. Kt qua ky vong
2. Hng dn
3. Cac ngun lc
4. Tinh thn trach nhim
5. Kt qua cui cung
Hai yu t u tin la v c ban c th hin trong
hai quy tc u tin la xac nh cac muc tiu quan trong
va lp bang ghi nhn thanh tch. Yu t th ba, cac
ngun lc, c n cha trong quy tc th ba, tc bin
muc tiu thanh hanh ng cu th. Yu t th t va th
nm n cha trong quy tc th t: phn nh ro trach
nhim ca nhn.

320

Chng 15
S DUNG TING NOI
BAN THN MT
CACH THNG MINH
Khi ngu, ti m thy cuc sng la nim vui.
Khi thc, ti nhn thy cuc sng la phuc vu
con ngi. Ti hanh ng va nhn ra rng
phuc vu chnh la nim vui.
RABINDRANATH TAGORE

Ti tin rng ap lai s phuc vu hu ch la ngha vu

chung cua nhn loai va ch co ngon la thun
khit cua s hy sinh mi thiu huy c moi cn
ba cua s ch ky nho nhen va thi bung ngon la
cao thng cua tm hn.
JOHN D. ROCKEFELLER, JR.

321

THE 8th HABIT

ng lc thuc y t bn trong 1) Tm ra ting

noi cua ban thn va 2) C vu ngi khac tm ra ting noi
cua ho c chay bng mt th nhin liu c bit: muc
ch cao ca qua vic phuc vu nhu cu con ngi. y
cung la phng tin tt nht thc hin ca hai cng vic
nay. Khng bit hy sinh ban thn phuc vu th chung
ta se khng th m rng va phat huy kha nng t do la
chon cua mnh. Khi cng hin nhng g mnh co v li
ch tt ep cua moi ngi th ng thi ca nhn chung ta
cung se trng thanh. Mi quan h cua chung ta vi
nhng ngi xung quanh se c cai thin va tr nn su
sc khi chung ta phung s cho gia nh mnh, cho ngi
khac, cho cng ng, t quc va cho cac nhu cu khac
cua nhn loai.
Cac t chc c thanh lp nhm phuc vu cho cac
nhu cu cua con ngi. Ban co th tm ra ly do nao khac
cho s tn tai cua cac t chc o? Robert Greenleaf tng
vit mt tiu lun tuyt vi co nhan nh ch la y
t noi v khai nim cng bc cua t chc.

Phung s con ngi chnh la l ph chung ta phai

tra c sng trong th gii nay.
NATHAN ELDON TANNER

THOI QUEN TH 8

THI AI CUA TR TU
Ti tin rng thin nin ky nay se la Thi ai cua Tr
tu (The Age of Wisdom). No se tr thanh hin thc nh
sc manh cua hoan canh ln at con ngi hoc do sc
manh cua lng tm, hoc ca hai.
Ban ng qun nm Thi ai cua nn Vn minh
nhn loai: Thi ai Sn bt/Hai lm vi biu tng canh
cung va mui tn; Thi ai Nng nghip gn lin vi cac
cng cu ngh nng; Thi ai Cng nghip vi cac nha may;
Thi ai Thng tin/Lao ng Tri thc gn vi chnh con
ngi; va Thi ai cua Tr tu vi biu tng chic la ban,
tng trng cho kha nng t do la chon hng i cua
con ngi cung nh muc ch va s tun thu cac quy lut
t nhin va cac nguyn tc (hng chnh Bc) khng bao
gi thay i, co tnh ph quat, mun thu va hin nhin.
Ban co y rng, sau mi bin chuyn cua xa hi t
Thi ai nay sang Thi ai khac th hn 90% lc lng
lao ng cua thi ai trc o b ct giam? Ti tin rng
y la iu ang din ra khi chung ta chuyn t Thi ai
Cng nghip sang Thi ai Thng tin/ Lao ng Tri thc.
Con ngi hoc ang b mt vic hoc ang dn dn thay
i theo nhng oi hoi bc thit cua cng vic mi. Ca
nhn ti tin rng hn 20% lc lng lao ng hin nay
ang tr nn lac hu va nu ho khng c gng tai u t
vao ban thn th ch trong vai nm ti, se co thm 20%
lc lng lao ng na tr nn lac hu.

323

THE 8th HABIT

TR TU NM U?
Chung ta bit rng thng tin (information) khng
phai la tr tu. Chung ta cung bit rng kin thc
(knowledge) cung khng phai la tr tu.
Cach y nhiu nm, khi ti con giang day ai hoc
va chun b lam lun an tin s, ti n gp mt ngi
ban ng thi cung la giao s cua ti. Ti noi: Ti
mun lam lun an v tai ng c va ngh thut lanh
ao - mt lun an trit hoc ch khng phai la mt cng
trnh thc nghim.
Anh y tra li ti nh sau: Stephen nay, hiu bit cua
anh con cha u co th nu ra cu hoi ung!. Noi
mt cach d hiu la kin thc cua ti con han hep, va no
cn c tng ln nhiu hn na mi co th u sc
ng u vi vn ti mun cp.
y la mt tr ngai v tm ly i vi ti v ca trai tim
va khi oc cua ti thin v trit hoc, v xa hi hn la khoa
hoc t nhin. Ti tin rng s kt hp gia kin thc ai
hoc v trit hoc va nhng nghin cu sau ai hoc v kinh
t cua ti a u cho lun an nay. Phai nhiu nm sau o
ti mi nhn ra rng anh y a noi ung. y la mt bai
hoc v s khim tn. Qua thc, khim tn la ngi me
sinh ra kin thc va mang lai nhng hiu bit ht sc quy
gia. Va cui cung ti nhn ra rng: cang hiu bit nhiu, ti
cang nhn ra rng mnh khng bit g ca(1).
(1) Nguyn vn: The more you know, the more you know you dont know.
324

THOI QUEN TH 8

Hay xem hnh 15.1, trn o hnh tron biu th cho

kin thc cua ban va khoang trng bn ngoai hnh tron
biu th cho s ngu dt.

Hoc la qua trnh khng ngng kham pha ra s ngu dt

cua chnh mnh.
- Will Durant
S ngu dt

Vong tron
kin thc

Hnh 15.1

S ngu dt

Vong tron
kin thc

Hnh 15.2
Khi kin thc cua ban tng ln th nhn thc v s
han hep trong hiu bit cua ban cung tng ln. (Xem
hnh 15.2)
325

THE 8th HABIT

Theo mt y ngha nao o, khi s hiu bit tng

ln th kin thc b thu hep lai v khi o cac chi
tit c cha ng trong cac nguyn tc. Tng
mu kin thc nho, quan trong se c tch luy
dn qua nhng chng ng cuc sng, nhng
thoi quen vn dung mt cach hiu qua cac
nguyn tc ph bin mi chnh la s lam chu
tr tu bc cao nht.
ALFRED NORTH WHITEHEAD

Nhn thc trn giup chung ta co thm quyt tm

khng ngng hoc tp, c bit la cac mn hoc quan
trong nh s trng thanh ca nhn, cac mi quan h vi
ngi khac va s lanh ao. Ti tin rng khi thng tin va
tri thc c gn kt vi nhng muc ch va cac nguyn
tc cao quy, ban se phat huy tt nht tr tu cua mnh.
QUYN LC TINH THN VA S LANH AO CNG BC

Ban vn cha c xem la hoan thanh nhim

vu, hay a lam ht sc mnh nu vn con nhng
iu co ch ma ban co th ong gop.
DAG HAMMARSKJOLD

326

THOI QUEN TH 8

Tr tu th hin qua vic s dung kin thc mt cach co

ch. Tr tu la s kt hp thng tin va kin thc vi nhng
muc ch va cac nguyn tc cao ca. Tr tu giup chung ta
bit tn trong nhng ngi xung quanh va coi trong s
khac bit cua ho. Trn tt ca, tr tu giup ta bit phuc tung
quy tc ao c hang u s cng hin. Quyn lc tinh
thn la cao quy va manh me nht (sc manh cua tnh
cach); con quyn lc chnh thng la hao quang th yu
(chc vu, a v, cua cai, tai nng, danh ting).
iu ly thu khi noi v quyn lc tinh thn chnh la
nghch ly cua no. Cac t in thng giai ngha v
quyn lc bng cac t ng nh la ch huy, iu
khin, kim soat, uy quyn, u th, thng tr,
chi phi, sc manh. Nhng t trai ngha cua no lai la
l , l thuc, yu ui, t. Quyn lc tinh
thn co ngha la tao anh hng thng qua vic tun thu
cac nguyn tc. Quyn lc tinh thn co c thng qua
vic phung s, cng hin ht mnh va sn sang ong gop.
No bt ngun t s khim nhng va co sc manh ln
nht khi lam y t cho tt ca moi ngi. Quyn lc tinh
thn la hao quang ln nht co c t s hy sinh.
Theo kinh nghim ca nhn ti th nhng ngi v tr
cao nht trong cac t chc thc s ln manh lun la
nhng nha-lanh-ao-cng-bc (servant leaders). Ho la
nhng ngi khim tn nht, ci m nht, chu kho lng
nghe nht, ang tn trong nht va la ngi bit quan tm
n ngi khac nht. Jim Collins, ng tac gia cua quyn
Xy dng trng tn (Built to Last) va la tac gia cun sach
327

THE 8th HABIT

va c xut ban mi y T Tt n V ai (Good to

Great), a tin hanh cng trnh nghin cu keo dai 5 nm,
ch nhm giai ap cho cu hoi u la cai lam cho mt t
chc bnh thng tr nn v ai. Kt lun ma ng rut ra la
chung ta cn chu ng thay i quan nim v s lanh ao.
ng m ta v ngi lanh ao cp 5 nh sau:
o la nhng nha iu hanh co kha nng tao s phat
trin t bin, nhng ngi s hu nhng phm cht
trai ngc nhau la tnh khim nhng va mt y ch vn
ln manh lit v chuyn mn. Ho la nhng ngi va
ngai ngung va quyt lit, ho rut re nhng khng bao
gi s hai.
TH BC CUA 5 CP LANH AO
Ngi lanh ao cp 5

Cp 5

Xy dng nn tang cho s thanh cng lu dai bng cach kt hp cac

phm cht trai ngc gia tnh khim nhng va mt y ch vn ln
manh lit v chuyn mn

Ngi lanh ao hiu qua

Cp 4

La hat nhn xy dng quyt tm va theo ui mt tm nhn ro

rang, li cun va thuc y tp th at thanh tch cao

Cp 3

Bit t chc con ngi va ngun lc at c kt qua

va hiu sut cao theo cac muc tiu a nh

Cp 2
Cp 1

Ngi quan ly co nng lc

Mt thanh vin bit ong gop cho tp th

Co ong gop cho thanh tch cua tp th; lam vic co
hiu qua vi nhng ngi khac

Ca nhn co nng lc cao

Co ong gop hu ch bng tai nng, kin thc, ky nng
va nhng thoi quen lam vic tt

Hnh 15.4
328

THOI QUEN TH 8

Rt him co t chc nao tr nn v ai ma khng co

t nht mt ngi lanh ao cp 5 nh th.
Khi nhng ngi co cng v hay quyn lc chnh
thng (hao quang th yu) t chi s dung uy quyn va
quyn lc, tr phi o la giai phap cui cung, th quyn
lc tinh thn cua ho se tng ln rt nhiu. o la v ho bit
km ham cai ti cung nh quyn lc ca nhn va thay th
bng ly le, s thuyt phuc, long tt va s cam thng. Noi
ngn gon la s tn nhim cua ban thn.
Cung co nhng luc do tnh trang ri ren, bt n hay s
sng con oi hoi phai dung ban tay st cua quyn lc
n nh trt t, xac lp trt t mi hay mt tm nhn
mi. Tuy nhin, trong hu ht cac trng hp, vic s dung
quyn lc chnh thng qua sm se lam cho quyn lc tinh
thn b giam sut. Nh a noi, khi ban vay mn sc manh
t a v quyn lc cua mnh, ban se lam yu ca ba i
tng: ban thn mnh, v ban khng phat huy c quyn
lc tinh thn cua mnh; lam yu ngi khac, v ho l thuc
vao quyn lc cua ban; lam yu mi quan h, v khi o s
ci m va long tin kho ma co c hi phat trin.

Cach tt nht phi bay tnh cach cua mt

ngi khng phai thng qua nghch canh ma hay
trao cho ho quyn lc.
ABRAHAM LINCOLN

329

THE 8th HABIT

Ban hay lu y s khac bit gia s lanh ao do chc

v (quyn lc chnh thng) va s lanh ao do la chon
(quyn lc tinh thn) theo bang di y:
S LANH AO DO...
CHC V (Quyn lc chnh thng)

LA CHON (Quyn lc tinh thn)

Sc manh la chn ly

Chn ly la sc manh

Trung thanh cao hn chnh trc

Chnh trc la trung thanh

Vng li th c nhn

Ngang bng la mt la chon

Sai lm la khi b phat hin

Sai lm la khi lam iu sai

Nhng ngi co a v cao chng

tin vao iu nay

ao c, tnh cam, ly tr
(Ethos, Pathos, Logos)

Nhng ngi co a v cao khng

lam theo iu nay

La tm gng cho moi ngi,

khng phai la ke ch trch

Tt nc sn hn tt g

Tt g hn tt nc sn

Khng ai bao ti lam vic o

Hoi thm, ngh giao vic

Ti a lam nh anh bao; nhng

chng co kt qua g. By gi th
sao y?

Ti mun lam th nay...

Tt ca ch co vy thi!

Ti a hoan thanh vt ky vong

Bang 7
Trong cuc sng co rt nhiu v du chng minh cho
nhiu trng hp cua cac cng ng va nhng ca nhn
th hin c ting noi cua ho trong vic phuc vu cac
nhu cu cua con ngi ma cng cu chu yu vn la quyn
lc tinh thn.

330

THOI QUEN TH 8

S mnh c ban cua canh sat la NGN NGA

ti pham va tnh trang mt trt t. Qun chung
chnh la canh sat va canh sat phai la qun
chung. Ca hai cn chia se trach nhim chung
gn gi an ninh cho cng ng.
SIR ROBERT PEEL, ngi sang lp nganh canh sat hin ai

By gi th ti a hiu. Moi ngi u co th

cng hin cho nim tin cua ho bt k ho la nam
hay n. i khi ngi ta co t nim tin hoc
hoan toan khng co, va do o ho anh mt mnh
ch v nhng iu nho mon hoc chng la g ca.
JOAN OF ARC

GIAI QUYT NHNG VN TRONG CUC SNG

BNG M HNH LY NGUYN TC LAM TRONG TM
T u cun sach nay ti a noi rng nu m thc
con ngi hoan thin la ung, no se cho ban mt kha
nng phi thng giai thch, d oan, cung nh giai
quyt c nhng vn ln nht trong t chc cua ban.
Trong nhng nm qua, ti a hoi y kin hang trm
ngan ngi trn khp th gii v iu g la thach thc ln
nht i vi ho nhng iu a lam ho mt n mt ngu.
331

THE 8th HABIT

Ri ti lai hoi ho u la thach thc ln nht trong cng

vic hay trong t chc ma ho ang lam vic. Bang 8 sau
y tng kt nhng cu tra li ph bin nht (hay lu y
s ging nhau gia bang nay va nhng ni au, thach
thc ma ti a nu ra cac trang u cua cun sach).
Ti tin rng trong khun kh cac nguyn tc cha
ng trong ba m hnh c nu trong cun sach nay,
NHNG THACH THC
CA NHN

NHNG THACH THC

NGH NGHIP/ T CHC

1. Tai chnh, tin bac

1. Khi lng cng vic ln, thi

han phai hoan thanh cn k
khng u sc at c muc tiu

2. S cn bng trong cuc sng,

lun thiu thi gian

2. Thiu thi gian va ngun lc

3. Sc khoe

3. Tai chnh lanh manh

4. Cac mi quan h v chng,

con cai, ban be

4. Thiu s tin cy

5. Nui nng va day d con cai

5. Thiu quyn hanh

6. Thiu t tin

6. S thay i va khng n nh

7. Khng kin nh, hay thay i

7. Theo kp vi ky thut mi

8. Thiu ky nng, hoc vn

8. Lung tung thiu tm nhn chung

va cac gia tr

9. Mt phng hng

9. Khng hai long vi cng vic

ang lam

10.Thiu s bnh yn trong tm hn

10. Ngi ng u/ quan ly chu

cht kem phm cht

Bang 8
332

THOI QUEN TH 8

ban se bit cach giai quyt nhng vn thng gp cung

nh bit bc khi u nh hng giai quyt. Trc
mt vn gp phai, ban cn suy ngh mnh phai lam g
thng qua tm nhn, ky lut, am m, lng tm, va 7 Thoi
quen trn phng din ca nhn; ng thi, thng qua vic
nu gng, nh hng, lin kt va trao quyn cung vi s
minh bach, cam kt, chu ng, ng tm hip lc, tao
iu kin thc hin s mnh, tm nhn va cac gia tr
cua t chc.
Mt ln na, chung ta se xem lai m hnh tp trung va
thc hin ly nguyn tc lam trong tm. (Xem hnh 15.6)
S TP TRUNG VA THC HIN LY NGUYN TC
LAM TRONG TM
S THANH CNG
CUA CA NHN
Tm nhn, Ky lut,
am m, Lng tm
7 thoi quen

S THANH CNG
CUA LANH AO
Bn vai tro lanh ao

Tho i quen th 8
i m t a
S THANH CNG
CUA T CHC
Tm nhn, S mnh, Gia tr

B n quy t c
trong th c hi n

Nu gng (7 thoi quen),

nh hng, Lin kt, Trao quyn

Minh bach, cam kt, chu ng,

ng tm hip lc, tao iu kin,
co tinh thn trach nhim

Hnh 15.6
333

THE 8th HABIT

Ban hay ngh su hn v sc manh toan din cua M

hnh con ngi hoan thin (th xac, tr tu, tm hn va tinh
thn). M hnh cp n bn nng lc c bit cua con
ngi IQ, EQ, PQ va SQ. No tng trng cho bn ng
c/nhu cu cua cuc sng sng, hoc tp, yu thng va
lai di san. No cung tng trng cho bn thuc tnh
cua ngi lanh ao tm nhn, ky lut, am m va lng
tm. Cui cung, no tng trng cho bn thuc tnh cua
nhng t chc (k ca gia nh) di hnh thc bn vai tro
cua lanh ao nu gng, nh hng, lin kt va trao
quyn. (Xem hnh 15.7)
4 NNG LC C BIT
Th xac

Sng
Tr tu

Hoc tp
Tm hn

Yu thng
Tinh thn

lai di san

4 THUC TNH

Sc manh th cht Tm nhn

4 VAI TRO

Nu gng
TP TRUNG

Sc manh tr tu

Ky lut

nh hng

Sc manh tnh cam am m

Lin kt

Sc manh tinh thn Lng tm

Trao quyn

THC HIN

Hnh 15.7
Tm Ra Ting Noi Cua Ban Thn la mt khai nim v
s ng tm hip lc. Hay lun nh rng sc manh tng
th ln hn tng sc manh cua tng b phn ring le. V
vy, khi ban coi trong, phat trin, gn kt va cn bng ca
bn nng lc c bit cua con ngi va tao iu kin
bn nng lc nay tn tai trong ban th ban se phat huy
c ti a tim nng cua mnh i n thanh cng
bn vng.
334

THOI QUEN TH 8

LI KT
Cun sach nay trc ht nhm gii thiu mt m
thc c ban: mi ca nhn u la mt con ngi hoan
thin vi y u cac yu t: th xac, tr tu, tm hn va
tinh thn. Khi mi ngi tham gia vao qua trnh xy
dng Thoi quen th 8 - Tm Ra Ting Noi Cua Ban Thn
- la chon cach m rng tm anh hng cua mnh bng
cach c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho, th ho se
tng cng pham vi t do la chon cua mnh giai
quyt nhng thach thc ln nht va phuc vu cac nhu cu
cua con ngi; ho hiu c rng cui cung lanh ao phai
t s la chon ch khng phai do chc v. Lanh ao la
ngh thut tao iu kin va h tr ngi khac hoan
thanh cng vic cua ho, ca trong t chc va ngoai xa hi.
Vy, chung ta ch kim soat vt, ch khng th kim
soat con ngi. i vi con ngi, chung ta ch thc hin
vic dn dt ho bng cach trao quyn cho ho ma thi.
V m thc con ngi hoan thin, chung ta cung a
bit rng mi ca nhn u la mt vn quy, c phu cho
nhng kha nng to ln, gn nh la v han. Chung ta
cung bit phng cach tt nht nng cao nng lc con
ngi la tn dung nhng mon qua thin phu va tai nng
him co. Chung ta cung hiu rng vn hoa ma chung ta
ang sng va lam vic a c lp trnh ch dn dt
chung ta n s tm thng, tach ri khoi nhng tim
nng ln lun tn tai bn trong chung ta. Ch co vt
mi cn phai c kim soat quan ly. T duy ch huy va
335

THE 8th HABIT

giam sat cua Thi ai Cng nghip lam cho nhiu ngi
hiu mt cach sai lch rng ngun lc ln nht trong san
xut la t ban va may moc ch khng phai con ngi.
Chung ta cung hiu rng chung ta co sc manh thay
i lai hoan toan t duy o, va chnh sc manh nay la
ngun cam hng chung ta dn dt (trao quyn) cho
nhng ngi co kha nng la chon va iu khin s vt.
Nu chung ta tun theo cac nguyn tc (qua hnh anh
tng trng la chic la ban) lun ch hng chnh Bc,
th chung ta se dn dn tao ra c quyn lc tinh thn
cua mnh; moi ngi se tin chung ta nu chung ta thc
s tn trong ho, tha nhn gia tr cung nh tim nng
cua ho va tao c hi cho ho tham gia ong gop. Nu
thng qua quyn lc tinh thn (hao quang chnh yu),
chung ta se co c quyn lc chnh thng hay chc v
(vinh quang th yu), chung ta se cung nhau th ch hoa
cac nguyn tc nay khng ngng nui dng mt c
th va tinh thn lanh manh co th gia tng s t do va sc
manh cng hin nhiu hn. Noi tom lai, s lanh ao
c moi ngi chp nhn ch co c khi ngi lanh
ao t li ch chung ln trn li ch ca nhn.

336

THOI QUEN TH 8

HOI & AP
HOI: Tai sao hy sinh la tm im cua quyn lc
tinh thn?
AP: Hy sinh co ngha la t bo mt iu tt ep
co c iu tt ep hn. Khi mt ngi co tm nhn
vt khoi cai ti cua mnh tp trung vao s nghip
quan trong hay mt muc tiu bng tt ca tnh cam, ho
se sn sang xa thn v s nghip o. i vi ho, o
khng phai la s hy sinh, ch co nhng ngi bn ngoai
mi nhn thy s hy sinh cua ho. Hanh phuc v c ban
ch la san phm phu cua vic chung ta t iu chung
ta mun co ngay by gi ln trn iu chung ta mun
thu c c v lu dai. V vy, nhng ai ht long gn
bo vi s nghip th khi hy sinh hanh phuc trc mt
la ho a gat bo tr ngai ln nht trn con ng s
nghip. Cng hin v s nghip chnh la tiu chun ao
c cua tt ca cac tn giao, la muc ch tn cung cua
trit hoc va tm ly hoc. Albert Schweitzer noi: Ti
khng bit s phn cua cac ban se ra sao, nhng co iu
chc chn rng: trong s cac ban, nhng ngi thc s
hanh phuc la nhng ngi tm ra con ng va cach
thc phuc vu con ngi.

HOI: TQM (Total Quality Management - Quan tr

Cht lng ng b) va Cht lng la nhng khai
nim mt thi la cu noi ca ming cua cac nha quan
337

THE 8th HABIT

ly; sau o n trao quyn; ring cu noi c lp i

lp lai vi tn sut cao ngay nay la i mi (innovation).
Vy trong tng lai se la g?
AP: o la tr tu. Nu cac nguyn tc khng ng
tr trong con tim va khi oc cua tng ca nhn, trong cac
mi quan h va vn hoa cua t chc th ban khng th
nao xy dng c nim tin. Va khng co nim tin th
kho ma thc hin c vic trao quyn. Nu mi ngi
da vao lut l phan xet th ban khng th nui
dng c mt bu khng kh cua sang tao va i
mi. Thay vao o, ban se nui dng mt th vn hoa
nnh b. Nu khng co s tin cy mc cao, cac c
cu va h thng lin kt vi nhau da trn mt m thc
cua s rng lng th ban khng th co c quy trnh
TQM hay at c cht lng nh ky vong. Theo ti,
sau Thi ai Thng tin se la Thi ai Tr tu, trong o
ngi lanh ao ch thc la ngi-lanh-ao-cng-bc
(servant leader).

HOI: Ti rt thch khai nim t chc ly nguyn

tc lam trong tm. Liu co th ap dung khai nim nay
vao cng ng xa hi?
AP: Chc chn la c. Nu ban co th tp hp u
s lng ngi bit cach quan tm n ngi khac, la
nhng ngi lanh ao t nhin hay chnh thc trong
nganh giao duc, kinh doanh, c quan nha nc va cac
nganh ngh khac va thm ch ca nhng ngi khng co
338

THOI QUEN TH 8

quyn lc chnh thng nhng co rt nhiu quyn lc

tinh thn va mi quan tm tham gia vao qua trnh
giang day 7 Thoi quen va bn vai tro lanh ao trong t
chc va gia nh, trong cac cng ng, ban se nhn thy
nhng kt qua ang ngac nhin. Chung ti a va ang
lam iu nay cho rt, rt nhiu cng ng khac nhau
trn khp th gii.

339

20 CU HOI C
NHIU NGI
QUAN TM NHT

CU HOI 1: Ti cam thy hu nh khng th nao

thay i c cac thoi quen cua ban thn. iu o co
ph bin khng hay ti ch la mt trng hp ca bit?
AP: Ban khng h ca bit, ti se giai thch ngay sau
y. Co th ban a tng xem oan phim v con tau vu tru
Apollo 11 b ln mt trng. Nhng ai a xem th
khng th tin vao mt mnh khi nhn thy con ngi t
chn ln mt trng. Ban co bit nng lng ln nht tiu
tn cho cuc hanh trnh nay c dung cho giai oan
nao hay khng? Cho quang ng 250.000 dm t trai
t n mt trng? Cho hanh trnh quay v trai t? Cho
giai oan tip cn theo quy ao mt trng?... Tt ca u
khng phai. Nng lng tiu tn cho vic phong con tau
340

THOI QUEN TH 8

ra khoi sc hut cua trai t trong nhng giy phut u

tin nhng dm u tin - cua cuc hanh trnh mi
la ln nht.
Sc hut i vi con tau trong nhng dm u tin o
la v cung ln. No oi hoi ni lc cua con tau phai ln
hn sc hut cua trai t ln sc can cua khng kh con
tau co th bay vao khng gian. Nhng khi a bay vao quy
ao ri th hu nh con tau khng tn nng lng bao
nhiu lam nhng vic khac.
V du v con tau vu tru cho thy cn phai co mt s
iu kin thoat khoi thoi quen cu va xy dng thoi
quen mi. Co th v sc hut cua trai t nh sc can cua
cac thoi quen cu a n su bam r, nhng xu hng do
di truyn, iu kin ngoai canh, anh hng cua cha me...
con sc can cua bu kh quyn nh sc can cua cac yu
t xa hi, vn hoa cua t chc ma chung ta la mt thanh
vin. co th vt qua hai lc can nay, ban cn phai co
mt ni lc manh hn ca hai lc can o co th ct
canh. Sau khi ct canh, ban se nhn ra rng ban manh
me hn bao gi ht.
Nu ban i theo con ng Tm ra ting noi cua ban
thn va c vu ngi khac tm ra ting noi cua ho, ban se
huy ng c mt sc manh to ln va tao tin cho
mt thoi quen mi nay n va phat trin ng u
vi cac thach thc, s phc tap va nm bt cac c hi
trong cuc sng.

341

THE 8th HABIT

CU HOI 2: Mt mt, ti thy rt hng thu va b li

cun v nhng g ng noi. Nhng mt khac, ti v cung
phn vn khng bit mnh co lam c hay khng?
AP: Ban noi rt tht, nhng ti gi y ban nn nu ra
hai cu hoi khac trc khi t hoi v nng lc cua mnh.
Cu th nht la: Ti co nn lam hay khng?. y la
mt cu hoi khng nh v gia tr. Cu th hai la: Ti
co mun lam theo hay khng?. y la cu hoi tm ra
ng c thuc y. Nu ban tra li Co cho ca hai cu hoi
nay th khi o ban mi hoi: Ti co lam c hay
khng?. Ban cn phai phn bit ro ba cu hoi co th
xac nh nn bt u t u.

CU HOI 3: Tai sao vn lanh ao lai la tai

nong bong hin nay?
AP: Nn kinh t mi hin t trn nn tang chu yu
la lao ng tri thc. iu o co ngha la cua cai a dch
chuyn t tin bac va vt sang con ngi ca v t ban
tri thc va t ban xa hi. Trn thc t, s u t tai chnh
ln nht cua chung ta la u t vao con ngi. Lao ng
tri thc a tng trng t cp s cng sang cp s nhn
va t ban tri thc, t ban xa hi la cha khoa nng cao
hay ti u hoa u t. Hn na, phong cach quan ly
trong Thi ai Cng nghip va h thng quan ly xem
con ngi la chi ph ang ngay cang tr nn li thi do
sc ep canh tranh khc lit trn th trng. ng thi
ngi ta ngay cang nhn thc c yu t con ngi, c
342

THOI QUEN TH 8

bit la mc nim tin chnh la cn nguyn cua moi vn

. o chnh la ly do tai sao ngh thut lanh ao la ngh
thut cao nht cua moi ngh thut.

CU HOI 4: Tt ca iu nay i vi ti nghe co ve

nng v ly tng va ao c qua. Trong nhng iu
kin va tin nghi hin co trong xa hi chung ta, ti
khng ro nhng iu nay co thc t hay khng?
AP: Mt cu hoi su hn ma ban nn hoi la liu co
khoang cach gia kch thch va phan ng hay khng? Noi
cach khac, liu chung ta thc s co kha nng t do la
chon phan ng cua mnh, bt k hoan canh hay khng?
Nu ban thc s tra li co th ban se thy rng ly tng
chu ngha la hin thc. Ban khng th nhn thy s ky
diu cua in t ngay nay, nhng ban ang sng da vao
no va ban bit rng chung co thc. Trc khi in t c
kham pha ra, chung khng co thc ma ch co trong y
tng. Khi ban noi rng nhng iu nay nng v ao c
la ban ang noi n ung - sai. Trong thm tm, ban bit
ro s khac nhau gia cai ung va cai sai, va nu ban chon
cai ung th kt qua se khac hn so vi khi ban chon cai
sai. o la ly do tai sao nhng y tng nay lai mang tnh
ly tng va lun ly, ca hai u la hin thc.

343

THE 8th HABIT

CU HOI 5: ng noi rng quyn lc tinh thn vn

hoa la hnh thc tin tin nht cua quyn lc tinh thn.
Ti cha hiu y ng?
AP: Ly ban tuyn ngn c lp cua Hp Chung
quc Hoa Ky lam v du. Tnh cam n cha trong vn ban
nay th hin quyn lc tinh thn co tm nhn rng. Ban
Hin phap la n lc th ch hoa nhng gia tr khng nh
rng: Moi ngi sinh ra u bnh ng. Va Ho c tao
hoa ban cho nhng quyn tt yu va bt kha xm pham, trong
o co quyn sng, quyn c t do va mu cu hanh phuc.
Ban Hin phap chnh la s lin kt gia tm nhn va h
thng cac gia tr cua Ban Tuyn ngn c lp. Ban Tuyn
ngn noi rng moi ngi, tuy nhin, gn 200 nm sau
phu n My mi co quyn bu c. Ban tuyn b giai
phong n l a khng c thng qua trong hn 80 nm
va ngay nay y o vn con tn tai nan phn bit chung
tc. Quyn lc tinh thn vn hoa lun phat trin chm
hn quyn lc chnh thng hay quyn lc tinh thn t
tm nhn, nhng cui cung no vn la nhn t quyt nh
tao nn mt xa hi hai hoa. Yu t quyt nh y
khng phai la chnh phu, ai din cho quyn lc va lut
l; cung khng phai la cac ca nhn hay cac t chc t
nhn ai din cho s t do. Yu t quyt nh la cac ca
nhn va tp th cung chia se cac y ngha va gia tr chung
a in su vao long tng ngi. S t nguyn mc o
se tao ra mt xa hi dn s, tc la giai phap th ba trung
hoa gia lut l va s t do.

344

THOI QUEN TH 8

CU HOI 6: ng noi rng mt trong nhng vn

kho khn ang tn tai la chung ta s dung m hnh
cua Thi ai Cng nghip vao Thi ai Tri thc, le nao
chung ta a khng con la mt nc cng nghip hoa
sao? Ti thy ngay nay u cng nghip cung la u
tin hang u.
AP: ung th, nhng cac cng vic tao ra gia tr gia
tng nhiu nht la do lao ng tri thc ch khng phai
lao ng c gii. V th, y chung ta khng noi v vic
gat bo cac nganh cng nghip. Chung ta ang noi v vic
s dung mt m thc lanh ao trong cac nganh cng
nghip o. Thc ra, m thc nay cung co th ap dung
trong Thi ai Nng nghip tai cac nng trai hoc rng
hn la khp moi ni. M hnh nay lam tng gia tr bng
sc manh cua Thi ai Cng nghip va Thi ai Thng
tin. y chung ta ang noi v pham tru tinh thn ch
khng phai mi trng vt cht.

CU HOI 7: Cac nn vn hoa c oan, chuyn ch

se tao ra tnh b l thuc ln nhau nh th nao?
AP: Hay th ngh xem nu ban co mt ngi lanh
ao chuyn quyn kim soat moi vic, th cp di se
lam g? Hu ht moi ngi se rm rp tun lnh ng ta;
ho ch ng ta ra lnh va lam ung nhng g ng bao.
Hanh vi nay lai giup cung c nhn thc cua ngi
lanh ao c oan tip tuc phai ch huy va kim soat; va
iu nay lai cung c thai b ng cua cp di.
345

THE 8th HABIT

Cach lanh ao nh th se lam suy yu nng lc va tr tu

cua cp di va chn vui tt ca moi tim nng cua ho.
iu ti t nht la no bin con ngi thanh vt, b
iu khin va b kim soat. Cui cung, no c xuy va nui
dng mt th vn hoa b , trong o vic ngoan
ngoan tun lnh c xem la ung n va trung thanh
con ngc lai la sai trai.
Cach lanh ao nay cung tao ra s hoa hp gia tao
trong t chc, ngi ta se noi co trong khi thc ra ho
mun noi khng. No trit tiu s u tranh lanh manh
va gy ra s bt man, tc gin, tun thu co ac y, thiu nim
tin, kem cht lng va khng hiu qua trong cng vic.

CU HOI 8: Co th ap dung ly thuyt nay trong

tnh hnh kinh t sa sut hay trong nganh cng nghip
b nh tr nh th nao?
AP: Khi o no cang co nhiu ng dung mang lai
hiu qua bi v ngun lc ln nht la kha nng sang tao
cua con ngi tm ra Giai phap th ba cho nhng trng
hp kho khn. Tuy vy, xu hng t nhin cua con ngi
vn la tr v m hnh ch huy va kim soat cua Thi ai
Cng nghip - mt m hnh ban thn chung ta hiu rng
khng th tn tai lu. Trong tnh hung khung hoang
ngn han, khi con ngi b chi phi bi vn hoa sinh tn
th m hnh quan ly chuyn quyn co th co tac dung.
Eisenhower tng noi: Ban khng th noi v dn chu vi
mt ngi ang n nau trong hm tru n ca nhn.
346

THOI QUEN TH 8

Nhng cui cung ban vn cn s tham gia cua moi ngi

tao ra s bin i mang mt y ngha lu dai. Lam c
iu nay oi hoi phai co s lanh ao co quyn lc tinh
thn ang tin cy.
CU HOI 9: Lam th nao gn kt 7 Thoi quen
vi 4 Vai tro cua lanh ao? Chung ti a u t rt
nhiu thi gian va tin bac cho vic hun luyn 7 Thoi
quen trong t chc cua chung ti nhng kt qua cha
ro net.
AP: Ban cn nh rng 7 Thoi quen c da trn
cac nguyn tc. 7 Thoi quen la cac nguyn tc v tnh
cach, nh hnh ban la ai va ban lam g; con 4 Vai tro lanh
ao cp n vic ban phai lam g trong vai tro lanh ao
gy anh hng trong mt t chc. Khi ban a 7 Thoi
quen vao khun kh cua 4 Vai tro lanh ao, chung se tr
thanh s nu gng. iu nay lam cho 7 Thoi quen co y
ngha chin lc bi v chung la nhng iu ban nu
gng trong khi ban ang thc hin 3 vai tro khac cua
lanh ao. Nhng nguyn tc n cha trong 7 Thoi quen
cung ging nh mt cai ging su hoc mach nc ngm
cung cp nc cho cac ging nc nm di b mt nh
chnh sach quan tr cht lng ng b, trao quyn, tinh
thn lam vic nhom, s i mi...

347

THE 8th HABIT

CU HOI 10: Cac vu b bi tai chnh cua cac tp

oan ln thng lam cho ca nganh kinh doanh b anh
hng dy chuyn. iu nay khin cho tai tnh cach
ca nhn tr thanh tiu im chu y. Vy ng lam th
nao xy dng tnh cach ca nhn va tnh cach vn
hoa; lam th nao tranh c cac vu b bi nay?
AP: Ti a co dp tham gia x ly hu qua cua cac vu
b bi Three Mile Island, Rodney King va Exxon Valdez.
Nhn chung ti cho rng tt ca nhng tham hoa nay u
la biu hin su sc cua vn vn hoa cng ty; phn ni
cua tang bng bao gm nhng vic lam sai trai, s che
y va lam ng trc nhng hanh vi sai trai ri b bao
ch phanh phui.
Ti cho rng o la bai hoc t gia cho moi t chc.
Cn phai xem xet lai iu g la quan trong nht tm
nhn hay h thng cac gia tr? Ban cn xem xet lai tt ca
nhng l thoi, cac c cu va h thng xem liu chung co
tht s phu hp vi nhng gia tr va tm nhn hay khng.
Thng tin phan hi cn phan anh trung thc y kin cua
khach hang, nha cung cp va toan b chui gia tr. Ban
khng th lang tranh vn do mnh gy ra v sm mun
no cung b phi bay. Ban cung khng th t s trung
thanh cao hn long chnh trc; du xet theo mt mt nao
o th chung tng t nhau, nhng vn co s khac nhau
c ban. Ban lun mun bac s noi cho ban bit s tht,
du o la iu ban khng mun nghe. Ban mun bac s
phai trung thc vi ngh nghip cua ho, cung nh i vi

348

THOI QUEN TH 8

ban. iu nay cung ung trong t chc cua ban, o la s

trung thanh i vi cac nguyn tc ao c va ngh
nghip, ch khng phai i vi ban thn mt ai o trong
t chc.
Cach tt nht phat trin tnh cach trong mt t
chc khng phai la a ra bang anh gia moi ngi
phan xet ln nhau, ma moi ngi chu trach nhim v
nhng kt qua cng vic do chnh ho am nhn. Bng
cach nay, ban se khng i vao ph phan tnh cach cua
ngi khac ma ban ch trao cho ho trach nhim, ma trach
nhim o oi hoi ho phai ren luyn tnh cach ban thn.

CU HOI 11: ng se lam g co th duy tr c

vn hoa tch cc tin cy cao sau khi ct giam nhn lc?
AP: Ban co bit tai sao vn hoa cua t chc b sa sut
sau khi ct giam nhn lc? o la v moi ngi khng
tun theo cac nguyn tc, ho khng c tham gia ong
gop, khng c cung cp thng tin, khng bit bao gi
se n lt mnh b sa thai. Ho khng bit v cac chun
mc cn co co th a ra nhng quyt nh. cho
cac nhn vin b tac ng tiu cc va gia nh cua ho hiu
c tnh hnh kho khn cua cng ty va tao ra khng kh
thin ch trong t chc, cn phai co s giao tip ci m
va cng khai moi ngi c tham gia ban bac chn
thanh va t chc phai trung thanh vi cac gia tr va cac
nguyn tc a c xac lp.

349

THE 8th HABIT

CU HOI 12: Chung ta thng co nhng lp bi

dng nng cao trnh lanh ao, nhng chuyn i
thc tp da ngoai va mi chuyn gia bn ngoai n
giup cho t chc. Nhng hoat ng nay rt co ch,
giup nng cao s nhit tnh va hng hai cua moi ngi,
nhng ch sau mt thi gian ngn th u lai vao y.
ng co y kin g v vn nay?
AP: Bit ma khng lam th xem nh khng bit g
ca. Nu ban ch hao hc nht thi vi nhng kin thc va
nhng ky nng mi hoc c, nhng lai khng ap dung
chung vao thc tin th ban a khng thc s bit. Nu
nh cac c cu va h thng cua mi trng khng thun
li ban ap dung chung, ban se khng ap dung va cung
se khng thc s bit v chung. Nu tnh trang nay c
tip din th cui cung se tao ra tm ly nghi ng trong t
chc. B quyt thanh cng la sau khi hoc, ban cn t chc
truyn at, thao lun va th ch hoa bng cach vn dung
cac nguyn tc a hoc vao cac quy trnh lam vic hang
ngay, ng thi gn chung vi vic anh gia kt qua cng
vic va khen thng.
CU HOI 13: iu g se xay ra nu cach tip cn o
khng em lai kt qua?
AP: Nu ban khng ap dung no th se chng bao
gi co kt qua. Cach tip cn nay khng phai la phep
mau. No cn co s quyt tm, kin tr, thng xuyn va
c bit la cn bit thay i np ngh va thoi quen cu
tip thu cai mi.
350

THOI QUEN TH 8

CU HOI 14: u la cach tt nht chu ng tao

ra s thay i trong t chc, gia s ban thn a thay
i trc?
AP: Nu ban va nhn ga, va ap thng th lam
cach nao chic xe cua ban co th chay nhanh nht? Ban
se ap manh thm hay nha thng ra? Ro rang la phai nha
thng ra. Tng t nh th, vn hoa trong mt t chc
cung co lc y va lc can. Lc y la nhng thc tai lgic va kinh t. Lc can la nhng yu t v vn hoa va tnh
cam. bin lc can thanh lc y, cn thng qua cac
giai phap th ba v s giao tip ng tm hip lc.

CU HOI 15: Co phai tt ca ni dung cun sach

nay u la mi? Ti a tng nghe nhng y tng
nay khi ti con tre. Lch s thng co nhng chuyn
nh vy.
AP: ung th. tip thm y cua ban, chung ta u
bit nh co Ban Hin phap hay nguyn tc lam trong tm
va mt th trng thng mai t do ma chung ta chng
kin s giai phong tim nng con ngi tai Hoa Ky, mt
t nc chim 4,5% dn s th gii nhng tao ra gn 1/3
gia tr san lng hang hoa trn th gii. y la bng
chng hung hn v sc manh cua nhng m thc va
nguyn tc a tao ra nhng kt qua vt bc. Ban cn
nh rng, cac nguyn tc nay co tnh ph quat va mun
thu. Th nhng khng phai bt c iu g la s tht hin
nhin u c ngi khac tha nhn va thc hin. Do
351

THE 8th HABIT

o, chung ta phai lun cung c long quyt tm cung nh

khi phuc ao c tnh cach va s lanh ao lun hng
v nguyn tc.
CU HOI 16: Co phai cun sach nay c vit t
nhng cng trnh nghin cu?
AP: Nu y ban mun noi n cac cng trnh nghin
cu thc nghim, chuyn su th cu tra li la khng
tr phn nghin cu khoa hoc v l hng trong thc
nghim. Con nu ban mun noi n vic phn tch lch
s, truy cu tai liu va nghin cu rut ra hanh ng
thit thc, th cu tra li la co.

CU HOI 17: Nhng t chc nao la hnh mu cho

cac y tng nay?
AP: Ban co th d dang tm thy nhng in hnh
xung quanh ban, trong nhiu lnh vc khac nhau. Phep
th la hay quan sat xem lc lng lao ng co c trao
quyn hay khng? Ho co tp trung vao cac u tin cao
nht cua t chc va thc hin nh th nao? Tt nhin vic
trao quyn khng phai la tt ca. Le thng, moi t chc
u co thanh cng va tht bai. Vn la phai lun canh
giac, thu hut va phat trin nhng ngi gioi, xy dng
ao c lanh ao tr thanh gien vn hoa cua t chc,
cung nh quyn lc tinh thn t chc phat trin
khng ngng.

352

THOI QUEN TH 8

CU HOI 18: Hiu theo mt cach nao o th liu

y co phai la cun sach noi v tn ngng hay khng?
AP: Cac nguyn tc chung tt nhin phai co nn
tang ao ly va tnh cam nhng chung khng phai la net
ring cua bt c tn giao nao. Ti tng giang giai cac
nguyn tc nay khp ni trn th gii trong bi canh cac
tn giao khac nhau va a trch dn mt s cu trong cac
sach kinh thanh rt khac nhau cua nhiu tn giao.
Nhng nguyn tc nay thc s co tnh ph quat va mun
thu. Ngi ta co th s dung ngn t khac nhau, ngi
ta co th co nhng tuc l khac nhau phan anh nhng gia
tr khac nhau, nhng v c ban th cac nguyn tc o u
cp n bn pham tru a c trnh bay xuyn sut
cun sach nay - th cht/kinh t, mi quan h/xa hi,
phat trin tr tu/tai nng va tinh thn, tt ca u co lin
quan n y ngha cua cuc sng va s chnh trc.

CU HOI 19: Ti la ngi va thiu nhit tnh va

nn nong. Liu i vi ti co qua mun thay i?
AP: Mt cu hoi rt hay. Thc ra, ti phat hin ra
rng vn chnh ma moi ngi thng nghi ng la s
ung n cua cac y tng ch khng phai ban thn cac y
tng. Cac y tng nay u ung i vi moi ngi. Vn
y la ho nghi ng chnh ban thn mnh. Li khuyn
cua ti la ban hay bt u chm rai va lam t vic nho ri
tin hanh thc hin li ha i vi mnh. Mt khi ban a
thc hin c, du rt nho, hay tip tuc lam va c gng
353

THE 8th HABIT

thm chut na. Dn dn tng bc mt, ban se co c

s t tin, lam chu tnh hung, s kin tr cung se tng ln,
ban se t ra muc tiu ln hn va thc hin c. Khng
bao gi la qua mun i vi ban. Cuc sng la mt s
mnh, ch khng phai la mt ngh nghip.

CU HOI 20: Lam th nao ng bit c iu o se

mang lai kt qua?
AP: Ban ch thc s bit c khi bt tay hanh
ng. Bit ma khng lam thc ra la khng bit. Bng
chng chng minh ban se at kt qua hay khng con
co th ly t nhng kt qua thc t cua nhng ngi c
ban phuc vu - khach hang, ngi chu cng ty/doanh
nghip/t chc, nhn vin, ng nghip, nhng ngi
dn bnh thng sng quanh ban... va ca nhng thng
tin phan hi ma ban nhn c. Suy cho cung, ti tin vao
s phan xet sang sut da vao lng tm kt hp vi s
quan sat va i chiu. Ti cung nhn ra rng t trong
thm tm, hu ht chung ta u bit nhng g nn va
khng nn lam. Ch cn moi ngi hanh ng theo s
hiu bit o th nhng cu hoi khac ch con la ly thuyt
sung. Cui cung, ti mun noi rng moi cu hoi trn
i nay u co li giai ap va ban co th tm thy chung
qua hoc hoi, nhng i khi ban phai tra gia mi co c
chung.

354

V TAC GIA
STEPHEN R. COVEY

tephen R. Covey la mt chuyn gia c knh

trong trn th gii v ly thuyt lanh ao, vn gia nh,
mt nha giao, nha t vn v quan ly va la mt tac gia a
cng hin ca i mnh giang day phng phap sng
va lanh ao ly nguyn tc lam trong tm, nhm xy
dng cuc sng gia nh va t chc thanh at. ng tt
nghip MBA ai hoc Harvard va tin s ai hoc Brigham
Young - ni ng lam giao s mn hanh vi hoc cua t
chc va quan tr kinh doanh, ng thi la giam c quan
h cng chung cua trng va tr ly hiu trng. Ngoai
ra, ng con nhn c 7 bng tin s danh d cua cac
trng ai hoc danh ting khac.
355

THE 8th HABIT

Tin s Covey la tac gia cua nhiu cun sach, bao

gm cun sach c xp vao hang ban chay nht th
gii 7 Thoi quen thanh at - tac phm c tn vinh
la co anh hng nht cua th ky 20 va la mt trong 10
cun sach v quan tr co anh hng nht t trc n
nay vi 20 triu ban bng 38 th ting a c ban ra
trn toan th gii. Nhng cun sach ni ting khac cua
ng bao gm: Thoi quen th 8, u tin cho iu quan
trong nht, Lanh ao ly nguyn tc lam trong tm va
cun 7 Thoi quen cua nhng gia nh thanh at.
ng co 9 ngi con va 43 ngi chau. ng c
trao Giai thng Ngi Cha ang Knh cua nc My giai thng ma ng cho rng co y ngha nht trong
cuc i mnh. Cac giai thng khac cua ng bao gm
Thomas More College Medallion v s cng hin cho
nhn loai, Din gia Xut sc nht, Giai thng Cng
dn cua Hoa Bnh, Giai thng Quc t Nha Doanh
nghip cua nm 1994 va giai thng Doanh nhn Quc
gia v Nhng Thanh tu Tron i cua Hoa Ky. Tin s
Covey c tap ch Time cng nhn la mt trong 25
ngi My co anh hng nht th ky 20.
Tin s Covey la sang lp vin va la Pho chu tch
Cng ty Franklin Covey, mt cng ty cung cp dch vu
hang u trn th gii co vn phong tai 123 nc. Ho
chia se tm nhn, tnh ky lut va nhit tnh cua Tin s
Covey co ngun cam hng, nng cao, va cung cp
356

THOI QUEN TH 8

phng tin cho cac ca nhn va t chc co nhu cu trn

toan th gii thay i va trng thanh trn con ng
cng danh va s nghip.
Franklin Covey (tn nim yt trn th trng chng
khoan New York(1) la FC) la cng ty hang u trn th
gii v ao tao, nng cao hiu qua lam vic, cac cng cu
nng cao nng sut lao ng va cac d an anh gia cho
cac t chc, tp th va ca nhn. Khach hang cua Franklin
Covey chim 90% cac cng ty trong danh sach Fortune
100, hn 75% trong Fortune 500, hang ngan cac doanh
nghip nho va va, cung nh nhiu t chc cua chnh
phu va cac t chc giao duc. Cac t chc va ca nhn tip
cn vi san phm cua Franklin Covey va dch vu thng
qua cac lp hun luyn cua cng ty, qua nhng nhn
vin cung cp dch vu co giy phep, t vn trc tip mt
i mt, cac cuc hi thao chuyn , catalogue, cung
vi hn 140 ca hang ban le va qua trang web
www.FranklinCovey.com
Franklin Covey co hn 2.000 cng tac vin cung cp
cac dch vu chuyn nghip, cac san phm va t liu bng
28 ngn ng, tai 39 vn phong va 95 nc trn th gii.

(1) NYSE New York Stock Exchange: Th trng chng khoan New York.
357

MUC LUC

Li gii thiu

Chng 1: Ni au

Chng 2: Vn

26

Chng 3: Giai phap

44

PHN 1: TM RA TING NOI CUA BAN THN

Chng 4: Tm ra ting noi cua ban thn mon qua thin phu

61

Chng 5: Th hin quan im thng qua

tm nhn, ky lut, s am m va
lng tm cua ban

87

PHN 2: C VU NGI KHAC TM RA TING NOI CUA HO

Chng 6: C vu ngi khac tm ra ting noi
cua ho la thach thc ln i vi
ngi lanh ao

129

TP TRUNG NU GNG VA NH HNG

163

Chng 7: Ting noi cua s anh hng hay la ngi cm lai

164

358

THOI QUEN TH 8

Chng 8: Ting noi cua tn nhim nu gng v tnh cach va nng lc

191

Chng 9: Ting noi va tc cua nim tin

212

Chng 10: Nhng ting noi kt hp i tm phng an th ba

234

Chng 11: Mt ting noi - con ng i n tm

nhn nhng gia tr va chin lc chung

251

THC HIN - LIN KT VA TRAO QUYN

269

Chng 12: Ting noi va thc hin ky lut lin kt cac muc tiu va h thng
i n kt qua

270

Chng 13: Trao quyn: khi ngun cam hng

va tai nng

286

THI AI CUA TR TU

301

Chng 14: Thoi quen th 8 va im ta nim tin

302

Chng 15: S dung ting noi ban thn mt

cach thng minh

321

20 cu hoi c nhiu ngi quan tm nht

340

V tac gia Stephen R. Covey

355

359

First News
Chu trach nhim xut ban:
Tin s QUACH THU NGUYT
Bin tp
Trnh bay
Sa ban in
Thc hin

:
:
:
:

Thanh Nam
First News
Thanh Bnh
First News Tr Vit

NHA XUT BAN TRE

161B Ly Chnh Thng - Qun 3 - TP. H Ch Minh
T: 39316211 - Fax: 38437450

In 2.000 cun, kh 14,5 x 20,5 cm tai XN In Cng ty Vn Hoa Phng Nam

(160/13 i Cung, Q.11, TP. HCM). Giy KKHXB s 55-2008/CXB/768187/Tre ngay 08/01/2008 - QXB s 63B/Q-Tre cp ngay 31/03/2008. In xong
va np lu chiu quy II/2009.