1.

GR
Malzemesi, yapm tarz, bykl ve fonksiyonu ne olursa olsun, her yap eitli
yklerin etkisinde kalr. Yapya etkiyen ykleri uygun biimde tayarak zemine
aktaran elemanlarn tmne, yapnn tayc sistemi denir.
Bir yapnn tayc sistemini oluturan elemanlar, boyutlar, ykleri ve tama
biimleri ynnden aadaki ekilde snflandrlrlar.
1) ubuk elemanlar: ki boyutu nc boyutuna gre kk olan elemanlardr. ubuk elemanlar yk tama ekline ve yapda bulunduklar konuma gre kolon,
kiri veya hatl olarak adlandrlr.
a) Kolonlar: Genelde yapda dey konumda bulunan, eksenel normal kuvvet ile
birlikte eilme momenti ve kesme kuvveti kesit tesirleri etkisinde bulunan
elemanlardr.
b) Kiriler: Yapda genelde yatay konumda bulunan ve eksenine dik yklerin
etkisinde bulunduundan, eilme momenti ve kesme kuvveti kesit tesirlerine maruz
elemanlardr.
c) Hatllar: Yap
temellerinin
birbirine
balanarak
rlatif
yatay
deplasmanlarnn nlenmesini salayan, kargir duvarlarda belli mesafelerde
yerletirilerek duvarn rijitliini ve ekme mukavemetini artran ubuk elemanlardr.
2) ki boyutlu elemanlar: Bir boyutu dier iki boyutu yannda kk olan
elemanlardr. ki boyutlu elemanlar yk tama ve geometrileri bakmndan plak,
levha, kabuk ve katlanm plak olarak snflandrlr.
A) Plaklar: Dzlemine dik ykler etkisindeki dzlemsel tayc elemanlardr.
Plaklar yk aktarma, mesnetlenme ve geometrileri ynnden aadaki ekilde
snflandrlr.
I) Yk aktarma ynnden
a) Tek dorultuda alan plaklar
b) ift dorultuda alan plaklar
II) Geometrileri ynnden
a) Dikdrtgen plaklar
b) gen plaklar
c) Dairesel plaklar
d) Dier geometrik ekle sahip plaklar

III) Mesnetlenme ynnden

a) Kirili Plak Sistemler (kirili demeler)
b) Kirisiz Plak Sistemler
b.1) Balkl kirisiz demeler (mantar demeler)
b.2) Balksz kirisiz demeler
c) Dili Plak Sistemler
c.1) Tek dorultuda dili demeler (dolgu bloklu veya dolgu bloksuz)
c.2) ift dorultuda dili demeler (kaset demeler)
B) Levhalar: Dzlemi iinde etkiyen ykleri tayan dzlemsel tayc
elemanlardr.
C) Kabuklar: Tek veya ift erilikli iki boyutlu yzeysel tayc elemanlardr.
D) Katlanm Plaklar: ki boyutlu dzlemsel elemanlarn birbirlerine mesnetlenerek plak, ularndan mesnetlenerek levha almas yapabilecek ekilde
dzenlenmesi ile elde edilen uzay yzeysel tayc elemanlardr.
3) boyutlu elemanlar: Her boyutu ayn nemde olan elemanlardr. Baraj
gvdeleri ve kaln plaklar boyutlu yap elemanlarna rnek olarak gsterilebilir.
Tayc sistemin yklerini emniyetle zemine aktaran elemanlara temel denir. Temel
sistemi, zeminin cinsine ve tayc sistemden zemine aktarlacak yklerin iddetine
bal olarak yukarda snflandrdmz yap elemanlarndan biri veya birka
birlikte kullanlarak oluturulabilir.
Betonarme-I derslerinde ubuk tayc sistem elemanlarn (bir boyutlu elemanlar)
tm kesit tesirleri iin boyutlarnn seimi ve gvenle karlayabilecekleri kesit
tesirlerinin belirlenmesi trnde karmza kan problemler Betonarme Kesit
Hesaplar olarak anlatlmtr. Betonarme-II dersinde iki boyutlu tayc betonarme
yap elemanlarna ait hesap esaslar ve kesit hesab ile betonarme temel sistemleri
anlatlacaktr.