Professional Documents
Culture Documents
Vy Knh
I/Nm Tn Mo v h nh Mo:
Lt quyn lch mi, ni dung thuc loi lch Tam Tng Miu VN, c in
hai chi tit s liu ngy thng dng lch v m lch km theo li dn d nhng iu khng
nn v nn lm trong ngy, ta bit c nm mi 2011 l nm m lch Tn Mo. Cng ng
ngi Vit hi ngoi vn cn gi tp tc n Tt truyn thng gi l Tt Ta. Nhng ngi
ln tui Vit Nam vn s dng hai loi lch, vn n hai ci Tt: Ty v Ta. Ty theo hon
cnh ni c tr, iu kin sinh hot v mc cng vic ngi ta dng hai loi lch ny.
Dn Vit dng m lch coi ngy gi sinh, ngy quan,hn,tang,t.coi bi, t vi v
cng cn c vo dng lch khi lm vic, k kt vn bn hp ng
m lch c xc lp theo chu k di chuyn u n ca mt trng trn
qu o quanh tri t. Tng nm v mi thng trong nm, tng ngy trong thng v c hai
gi trong ngy th ln lt ng vi mt trong 12 con gip [hay 12 a chi] khc nhau:T,
Su,, Dn, Mo, Thn, T, Ng, Mi, Thn, Du, Tut, Hi; cn c km theo mt trong
mi thin can: Gip-t-Bnh-inh-Mu-K- Canh-Tn-Nhm-Qu. Ngy 3/2/20010 l
ngy mng mt thng ging, nm m lch Tn Mo, thng Canh Dn, ngy K Su. Ngi
sinh vo nm con gip no th cm tinh con vt . y chnh l nn tng an s mng
theo cung Hang o.Con mo [Mo] ng hng th t trong 12 con gip ca lch VN, cn
ngi Hoa khng dng con gip Mo m th vo l con Th [ mt con vt may mn
theo quan nim ca h]. Mt s nh nghin cu ni ting pht hin Vit Nam c c mt vn
ha lu i, ring nh nghin cu v ngn ng hc GS Nguyn Cung Thng ti c, vo u
thp nin 1970, a ra nhng phn tch v ng m v ng ngha cng c lun im: m
lch do ngi Vit c t ra u tin, ch khng phi do ngi Hn lm ra. Nhn nm mi
Tn Mo 2011 chng ta phim lun i iu v Mo.
Theo Wikipedia th Mo hay ng hn l Mo nh l con vt sng
chung ng, gn gi vi loi ngi. Vi ti bt chut, lm xic; vi b dng nhanh nhn,
yu iu, gng mt ng yu; nh ting ku nh nh, nng nu meo, meo [hay miaomiao] nn mo nh c con ngi cng chu. Con mo ty theo cch pht m gi tn ca
tng a phng m mo cn c tn: Mo, Mo, MiuD tn gi th no chng na khi c
ln ai cng bit l con Mo, ng hng th 4 trong 12 con gip, mt con vt c v thuc
h Mo [Felidae], danh php khoa hc l Felis silvestris [nu l mo rng] hay Felis caltus
[nu l mo nh thun ha] thuc b n tht [carnivores]. Cc nghin cu di tch ha thch
tm thi xc nh loi mo xut hin cch y trn 70 triu nm.sau c thun ha. Ni
dung tn mn trong bi ny ch yu ni v Mo nh Felis caltus, hu du ca Mo rng
Chu Phi [ Felidae silvestis lybica] c thun ha. Bng chng thun ha ca loi mo
l s pht hin xc cht ca mt con mo con chn chung trong m vi ch cch y hn
9000 nm ti o Crete-nc Hy lp
II/ Nhng im c bit ca Mo
Mo l lai ng vt c v, bit n tht, sng t 14 n 20 nm ty theo
sc khe v s chm sc tt ca con ngi, c lai khng ui v c ui; b lng mt
mu [nu en th cn gi l mo mun] hay nhiu mu; nu c ba mu th gi l mo tam
th. ..Mo cng sng d nh con ngi luyn tp m mo c th lm cc ng tc lm
xic n gin v git nc nh v sinh, m tay nm caTrc y mo tng c C.I.A
cy chip thu m vo ui nhng li khng han thnh nhim v ca mt ip vin nghe
trm trong thi gian chin tranh lnh gia M v Lin X.
B xng sng ca mo c hn 44 t xng nh [ x. c 7, x. ngc 13,
x.lng 7, x.hng 3 v xng ui c 14 n 28 t] nn mo c th cun trn khi nm.
Dng i ca Mo cng kh c bit, nh xng nh mnh mai nn dng i uyn chuyn,
nh nhng trn cc m tht ca cc ngn chn; cng nh c c phn x t thng bng
gim sc khi ri t cao xung t. Mo nhc chn khi mt t v t bn chn sau
ng ngay v tr ca vt chn trc nn dng i dui di theo chiu di c th, vi hai
xng mng sng qua sng li. Bt chc dng i ca mo, trn sn biu din thi trang,
cc ngi mu cng nhn nhy thn mnh, thanh thot hai chn m ngi ta gi l cat
walk. Cc mng chn vut cong, rt bn nhn c du trong cc m tht ca ngn,
trong lc i v ngi im lng rnh mi. Va thy chut th mo nhy n, cc mng vut
chn trc ging ra tm vo gy i th, ri dng ming cn vo u con vt n cht
mi chu nh ra, sau mo thu mng vut li. Mo thuc loi n vng nht hng, rt
thch n c , tht m, khin cc b ni tr phi king d. Ngi Vit mnh thng nui
mo n cm vi c. Tuy mang danh l tiu h, nhng mo trng nhu m, ting ku nho
nhmeo,meohay miao, miao,tr khi ni gin gm g v rt ln. Ring trong thi gian
ng dc ting ku ca mo nghe rt thm thit.
Mt mo c thm mi mt th ba l mt loi mng mng xut hin khi
no mo m mt. Tm nhn ca mo rt r v ng t sng v ban m nh mo c mng
trch nn phn chiu li nh sng Nh mng trch ny. nh sng tng tc trong mt phn
chiu n vng mc khin mt c nhiu mu v long lanh. Trong bnh hc Cng gip
Basedow ngi ta miu t mt ngi bnh sng, to v long lanh nh mt mo. Khc vi
mt ngi c con ngi trn, con ngi ca mt mo c mt di th gic.
Tai mo rt c bit, dng thng nh lp l sn mng v vn ng bi
32 b si c nh, nn khi nghe ting ng ca con mi, mo c th vnh tai, mi vnh tai
vnh theo hng khc nhau trong khi u v mt mo nhn v hng khc. Thnh gic mo
nghe c nhng m thanh mc thp, nhng c th nghe nhng m cao hn
ngi nn mo khng c tranh ci, i co, ph bnh ngi! Nhng an phim nh trn
Youtube cho thy mo cn sng chung ng, ha bnh vi nhng th khc nh chim, heo,
g v k c chut. Mi y c clip quay cnh chut Peanut v mo Ranji a gin, m p
nhau nh cp tinh nhn, cng nh c cnh chiu mt con mo trng cu bn mo en. Khi
thy bn mo en b tai nn xe, nm bt ng; bn mo trng c qun qut bn cnh. Thnh
thong mo trng vi u vo c bn mo, bc hai chn ln ngc bn, lm nhng ng
tc m mnh tng nh l xoa ngc, h hp nhn to. Hnh nh lm c dn trn mng
xn xao, cm ng v thy loi vt ny c ngha tnh. Vy m mt s nc li nhn tm
n tht mo. Trong my nm gn y trn bn nhu, nht l min Bc VN, ngi ta ch
bin mn n t mo cn gi l mn tiu hThm ch tnh Thi Bnh, tic ci no
sang trng l tic i n ton cc mn lm t mo. Mt do cc tnh vng bin gii,
ngoi mng tru, ngi dn cn thu mua tiu h xut khu sang th trng TQ, khin
ng rung thiu mo nn chut honh hnh, ph hi la lm ma mng tht thu. Ngi
dn li phi mua mo con v nui dit chut hu hiu hn l dng ha cht c hi
cho mi trng v con ngi.
2/Thuc lm t mo: tht mo theo ng y c v ngt, mn, chua: tnh
m, khng c c tc dng tr tiu thng, chng lao lc. Mt mo c v ng, tnh hn.
Con ngi vin c l tht mo, xng ct cng b nh h; h v kh th cm sn bt nn
con ngi xoay ra tm ngun t tiu h [mo] v qung co cao mo khng thua g cao h,
tr c nhiu bnh..Ngy trc cc c gi min Bc thng ch phng thuc nhau mo
ngm ru l thuc b , gim au nhc khi tr tri. C l tc dng ca n cng nh kch t
nhau ngi m Ty Y vn dng.
Trong liu php iu tr nhng bnh thn kinh tm l, vo nhng nm 60
ca th k XX; ng Bovis Levinson mt nh tm l hc ngi M ra phng php
cha tr nhng tr em mc bnh t k, bng cch cho cc bnh nhi ny chm sc v vui
a vi cc th cng nh ch v mo. ng nhn thy bnh thuyn gim r. T thut
ng ng vt tr liu ra i. Sau cc chuyn gia nghin cu ti i hc Minnesota
nhn thy qua sc xut thng k nhng ngi gi c chm sc v thng yu th cng
nh ch,mo th t l bnh tim mch gim t 30 % n 40 % so vi nhng ngi khng c
nui th cng.Ting ku ca mo c tn s t 4 n 16 Hirtz c tc ng tng cng h
min dch ca ngi gi nui th cng. Mo c kh nng nhn bit nhng au n trong
ni tng ca ch nhn, gip gii ta c tm l cng thng,au u, mt ng,huyt p cao.
Nhn xt cho thy mt s loi mo c hiu qu cha tr khc nhau, nh mo lng t ca
Iraq tr chng mt ng; cn mo lai gia mo lng di v lng ngn c tc dng tr nhng
bnh gan, thn, rut...
3/ Bnh ca loi mo: ngoi nhng bnh thng thng ca cc loi th
cng khc nh bnh ngoi da, lng [b cht, k sinh trng, nm] th mo l th hay mc
nhng bnh nguy him v truyn nhim cho ngi nh bnh di [rabies], bnh mo quo
[do mo b nhim vi khun Bartonella henselae lm sng hch v st], ung th mu v ung
th v, bnh Chlamydia nhim trng mt gy m, bnh tiu ng, bnh bch tng, bnh
vim phc mc, bnh suy gim min dch do virus. Tuy l th cng nhng vic sng
chung ng, m p, hn ht chng, ngi c th b ly bnh.. ; do chng ta nn thn
trng. Hi bo v sc vt cc nc tin tin ngoi vic gn chip theo di l lch, bnh tt
cho chng, hi cn khuyn ngi nui nn mua th t cc c s chn nui th v nn trit
sn sm cho mo khi cn thit nga bnh v ko di tui th ca mo.
Phim nh cng c b phim hot hnh Tom v Jerry nhiu tp, c tr con ton th gii
say m cu chuyn gia chut v mo
Mt s mo c kh nng c bit linh cm bit trc ci cht ca ngi bnh
c k chuyn bi GS.BS David Dosa i hc Brown, thnh ph Providence, bang
Rhode Island M. Ti TT Y T Steere [trung tm chm sc nhng nhng ngi gi mt
tr nh] c mt trong 6 con mo nui ti c s bit trc bnh nhn no sp cht. Khi thy
mo nhy ln ging bnh ca c gi no , mo nm trn gi ngi bnh v i vng trn
u th khng lu sau ngi cht. Vic ny c xy ra nhiu ln v chnh xc, c
iu l l ngay sau khi c gi cht, mo cng thot ra khi ging lc no khng ai .
Nhng nhn vin ni ni dng nh mo n gip ngi gi c ln thin ng
mt cch nh nhng. Mt cu chuyn khc v mo vi nhng chi tit hp dn hn c ch
Kim Thu k li trong trang Web gia nh Trn ng. Cu chuyn xy ra ti khu iu tr, chi
nhnh ca Royal Berkshire Hospital gn thnh ph Reading bn Anh quc. y chyn
chm sc nhng ngi bnh nan y, suy kit vo giai an cui m ch l mt nhn vin y t
lm vic hn 20 nm ti y. Mt ngy n c mt con mo hoang, mu en khng bit
t u n v chn mt gc phng nhn bnh, nm l . Bn Anh rt thng sc vt
nn BG vn cho php chm sc mo hoang ny. Mo cng rt hin, khng n vng,
khng ph phch v chng lm phn n ai. Mi khi c bnh nhn mi, c xe cu
thng a v, mo cng ra n v i theo brancard a v tn phng, ri sau tr v
nm li ch c trong phng nhn bnh. Nhn vin bnh phng u theo di tng bc chn
ca mo v mi ln mo n nm trc phng bnh nhn no, th sau ngi bnh cht.
Vn cng s linh miu nn hin nay vn cn tp tc mt cy dao ln trn bng
ngi cht trc khi nhp quan v canh chng khng cho mo en nhy qua xc v s nu
l linh miu th ngi cht s sng li
Hi ha vn chn nhn vt mo v, nhng c bit nht l lng ng
H thuc tnh Bc Ninh VN c ngh thut v tranh dn gian ni ting t xa n nay gi l
tranh ng H. Ch v chut v mo l ch c mi ngi a thch trong dp
xun v. Trong cc bc tranh loi ny c bc tranh m ci ca h hng nh chut rt
l su sc v ngha nhn sinh.