KL TGN BENG TAI

1. Yz. (Gney yz)

1- Teri gibi Teride olmu Trk Bilge Kaan bu ada oturdum. Szm bitene (kadar)
iit. En ok karde yeenim, olum btn soyum, bodunum, Gney'deki adpt beleri,
Kuzey'deki tarkat buyruk beleri, Otuz Tatar,
2- Dokuz Ouz beleri, bodunu bu szm iyice iit, katca dinle. Dou'da gn dousuna,
Gney'de gn ortasna, Bat'da gn batsna, Kuzey'de gece ortasna, onlarn iindeki
bodun(lar) hep bana (i) grr. Bunca bodunu
3- btn ettim. imdi onun gibisi yok. Trk kaan tken ormannda oturursa ilde tasa
yok (olmaz). Dou'da antu ovasna kadar ordu saldm. Taluy'a geip ulamadm.
Gney'de Dokuz Ersin'e kadar ordu saldm. Tibet'e geip ulamadm. Bat'da nci rma...
(n)
4- geip Demirkap'ya kadar ordu saldm. Kuzey'de Yir Bayrku yerine kadar ordu saldm.
Bunca yer(ler)e kadar yrttm. tken ormanndan ye(i), iyi(si) yok imi. l tutulacak
yer tken orman imi. Bu yerde oturup in kaan ile
5- anlatm. Altunu, gm, ilenmi ipei tasasz (kar koymadan) verir. in
bodununun sz tatl, ipei yumuak imi. Tatl sz, yumuak ipei ile aldatp, uzak
bodunu iyice yaklatrr imi. Yaklatrp kondurduktan sonra kt bilgilerini (ktlklerini)
o ada dnr imi.
6- yi bilgili kiiyi, iyi alp kiiyi yrtmez imi. Bir kii yanlsa soyuna, bodununa,
ocuklarna kadar barndrmaz imi. Tatl szne, yumuak ipeine aldanp ok Trk
bodunu, ldn. Trk bodunu leceksin. Gney'de oay ormanna, Tgltn
7- ovasna konaym dersen, Trk bodunu leceksin. Orada kt kii yle retir imi :
"Uzak(ta) isen kt ipek verir, yakn(da) isen iyi ipek verir." deyip, yle retir imi. Bilgi
bilmez kii o sz alp (inanp) yakn(n)a gidip ok kii ldn(z).
8- O yerlere gidersen, Trk bodunu leceksin. tken yerinde oturup katar, gezgin
gnderirsen, neyin, tasan yok (olmaz). tken ormann sonsuz il tutarak oturacaksn.
Trk bodunu, toksan al, tokluu dnmezsin. Bir doyarsan al dnmezsin. yle
olduun
9- iin dzenlemi kaannn szn almadan her yere gittin. Hep oralarda yittin, yok
oldun. Orada kalanlar her yere hep incelerek, lerek yryor idiler. Teri buyurduu iin,
kendimin kutu var olduu iin kaan oturdum. Kaan oturunca
10- yok yoksul bodunu hep toplattm. Yoksul bodunu varlkl kldm. Az bodunu ok
kldm. Yoksa bu szmde yalan var m? Trk beleri, bodunu, bunu iitin : Trk
bodununu toplayp il tutacan burada syledim. Yanlp leceini yine
11- burada yazdm. Nice nice szm varsa sonsuz taa yazdm. Onu grp bilin. Trk'n
imdiki bodunu, beleri, bu ada buyruumdaki beler (olarak) mi yanlacaksnz? Ben
sonsuz ta dokuttum. ... in kaanndan ssleyici getirdim. Sslettim. Benim szm
krmad.
12- in kaan, buyruundaki ssy gnderdi. Ona esiz (bir) bark yaptrdm. ine
dna grlmemi ss(ler) vurdurdum. Ta yazdrdm. Gnldeki szm vurdurdum.
Ol... On O oluna, yabancya kadar bunu grp bilin. Sonsuz ta

13- dokuttum. Bu... il ise yle ...m. Daha eriilir yerde ise ona eriilir yerde sonsuz ta
dokuttum, yazdrdm. Onu grp ylece bilin. O ta ...dm. Bu yazy yazan : Yeeni Yolu
Tigin.

2. Yz. (Dou yz)

1- stte gk Teri aada yaz yer yaratldnda ikisi arasnda kii olu klnm. Kii
olunun da stne atam, babam Bumn Kaan, stemi Kaan oturmu. Oturunca Trk
bodununun ilini, tresini dzenleyi vermi, edi vermi.
2-Drt yan hep ya imi. Ordu salnca drt yandaki bodunu hep alm, hep buyruunda
klm. Baly edirmi, dizliyi ktrm. Dou'da Kadrkan ormanna kadar, Bat'da
Demirkap'ya kadar kondurmu. kisinin arasna...
3- iyice dzensiz Gktrk ylece oturur imi. Bilge kaan imi. Alp kaan imi. Buyruu
bile bilge imi beli, alp imi beli. Beleri bile, bodunu bile dz imi. Onun iin ili yle
tutmu beli. li tutup tre dzenlemi. Kendisi ylece
4- lm bulmu. Yas, alayc, Dou'da, gn dousunda Bkl l'l l, in, Tibet,
Apar, Rum, Krgz, Kurkan, Otuz Tatar, Ktayn, Tatab, bunca bodun gelerek alam,
yaslanm. yle nl kaan imi. Ondan sonra kardei kaan
5- olmu beli. Oullar kaan olmu beli. Ondan sonra kardei, aabeyi gibi
klnmadndan, olu babas gibi klnmadndan, bilgisiz kaan oturmu beli. Kt
kaan oturmu beli. Buyruu yine bilgisiz(mi) beli, kt imi beli.
6- Beleri, bodunu eri (olduu) iin, in bodunu alc, kandrc (olduu) iin, aldatc
(olduu) iin, kardei aabeye drd iin, bele bodunu ekitirdii iin, Trk
bodunu, illedii ilini elden karm,
7- kaanlad kaann yitiri vermi. in bodununa belik er olan kul oldu, kadnlk kz
olan odalk oldu. Trk beleri Trk adn att. inli belercesine in adn tutarak, in
kaanna
8- kaplm. Elli yl iini gcn vermi. Dou'da, gn dousunda Bkli kaana kadar
ordulay vermi. Bat'da Demirkap'ya kadar ordulay vermi. in kaanna ilini, tresini al
vermi. Trk kara topluluu
9- bodunu yle demi: "lli bodun idim. lim imdi hani? Kime ili kazanrm" der imi.
"Kaanl bodun idim. Kaanm hani? Ne kaana ii gc veririm." der imi. Byle deyip
in kaanna ya olmu.
10- Ya olup, kendini derleyip toparlamadndan yine tutsaklam. Bunca ii gc
verdiini dnmeden Trk bodununu ldreyim, kazyaym der imi. Yok olmaya varr
imi. stte Trk Terisi, Trk kutlu yerini,
11- suyunu yle dzenlemi. Trk bodunu yok olmasn diye, bodun olsun diye babam
lteri Kaan', anam lbilge Kadn' gn tepesinde tutup yukar kaldrm beli. Babam
kaan onyedi erle darlam. "Dar
12- yryor" diye sz iitip kentteki darlam, dadak inmi. Dirilip yetmi er olmu.
Teri g verdii iin babam kaann erisi br gibi imi, yas koyun gibi imi. Dou'yu
Bat'y erileyip derlemi toparlam. Hepsi

13- yediyz er olmu. Yediyz er olunca ilsizlemi, kaanszlam bodunu, odalklam,

kullam bodunu, Trk Tresi'ni brakm bodunu atam, babam tresince yaratm,
yerletirmi. Tlis Tardu bodununu orada, dzeltmi.
14- Yabguyu, ad orada vermi. Gney'de in bodunu ya imi. Kuzey'de Baz Kaan,
Dokuz Ouz bodunu ya imi. Krgz, Kurkan, Otuz Tatar, Ktayn, Tatab hep ya imi.
Babam kaan bunca...
15- Krkyedi yol ordu salm, yirmi sava savam. Teri istedii iin illiyi ilsizletirmi,
kaanly kaanszlatrm, yay buyruunda klm. Dizliye diz ktrm, balya ba
edirmi. Babam kaan onca ili
16- treyi kazanp l vermi. Babam kaana ilkin Baz kaan balbal dikmi. Treye gre
ste amcam kaan oturdu. Amcam kaan oturunca Trk bodununu yine dzenledi,
doyurdu. Yoksulu bay kld. Az ok kld.
17- Amcam kaan oturduunda Tardu bodunu zerine ad idim. Amcam kaan ile
Dou'da Yeil Irmak, antu yazsna kadar ordu saldk. Bat'da Demirkap'ya kadar ordu
saldk. Kgmen'den ap Krgz yerine kadar ordu saldk.
18- Topluca yirmibe (yol) ordu saldk. On (yol) savatk. lliyi ilsizletirdik. Kaanly
kaanszlatrdk. Dizliye diz kerttik. Balya ba edirttik. Trgi kaan Trk'mz,
bodunumuz idi. Bilemedii
19- iin, bize kar yanld iin kaan ld. Buyruu, beleri yine ld. On Ok bodunu
eziklik grd. Atalarmzn tuttuu yerler, sular ssz olmasn diye Az bodununu eitip,
dzenleyip .....
20- Bars Be idi. Kaan adn burada biz verdik. Kz kardeim eceyi verdik. Kendisi
yanld. Kaan ld. Bodunu odalk, kul oldu. Kgmen yeri, suyu ssz kalmasn diye Az,
Krgz budununu dzenleyip geldik. Savatk. ..... ilini
21- yine verdik. Dou'da Kadrkan ormann ap bodunu yle dzenledik, yle eittik.
Bat'da Ke Tarman'a kadar Trk bodununu yle kondurduk, yle dzenledik. O ada
kul kullu olmu idi, odalk odalkl olmu idi. Kardei aabeyini bilmez idi. Olu babasn
bilmez idi.
22- yle kazanlm, edilmi ilimiz, tremiz vard. Trk Ouz beleri, bodun, iitin: stte
Teri basmazsa, aada yer delinmezse Trk bodunu, ilini, treni kim bozabilir, ykabilir?
Trk bodunu, rper,
23- uyan. Dik ballndan, eiten bilgili kaanna, bamsz, bunsuz iyi iline kendin
yanldn. Ktlk ettin. Pusatl nereden gelip (seni) datp gnderdi. Sngl nereden
gelerek srp gnderdi. Kutlu tken ormannn bodunu gitti. Dou'ya gidenin
24- gitti. Bat'ya gidenin gitti. Gittiin yerde iyiliin oydu beli. Kann suca akt. Kemiin
daca yld. Belik erkek olun kul oldu. Kadnlk kz olun odalk oldu. Bilmediin iin,
ktlk (ettiin) iin amcam kaan lme vard.
25- lkin Krgz kaann balbal diktim. Trk bodununun ad san yok olmasn diye babam
kaan, anam katunu ycelten Teri, il veren Teri, Trk bodununun ad, san yok olmasn
diye, beni o Teri

26- kaan oturttu beli. Varlkl, bay bodun stne oturmadm. i asz, d giyimsiz,
dkn, kt bodunun stne oturdum. Kardeim Kl Tigin ile konutuk. Babamzn,
amcamzn kazand bodunun ad san yok olmasn
27- diye Trk bodunu iin gece uyumadm, gndz oturmadm. Kardeim Kl Tigin ile, iki
ad ile le bite kazandm. yle kazanp btn bodunu od, su yapmadm. Ben kendim
kaan oturduumda her yere
28- gitmi bodun le bite, yayan plak dnp geldi. Bodunu dzenliyeyim diye Kuzey'de
Ouz bodunu stne, Dou'da Ktayn, Tatab bodunu stne, Gney'de in stne byk
orduyu oniki (kez) saldm. Savatm. Ondan
29- sonra Teri balad, kutum var (olduu) iin, gcm var (olduu) iin lecek
bodunu diriltip besledim. plak bodunu giydirdim. Yoksul bodunu varlkl kldm. Az
bodunu ok kldm. Deerli illiden, deerli kaanldan iyi kldm. Drt yandaki
30- bodunu hep buyruumda kldm, yasz kldm. Hep bana snd(lar). i gc verir
oldu(lar). Bunca treyi kazanp kardeim Kl Tigin'in kendisi ylece lm buldu. Babam
kaan ldnde kardeim Kl Tigin yedi yanda kald. .....
31- Umay gibi anam kadn kutunda kardeim Kl Tigin er adn ald. Onalt yanda
amcam kaann ilini, tresini yle kazand: Alt ub Sodak stne ordu saldk, bozduk.
in O paas be tmen orduyla geldi. Savatk.
32- Kl Tigin yayan boa gibi (yaya) eriti. O paasnn kayn-kardeinin pusatl elini
tuttu. Pusatyla kaana iletti. O orduyu orada yok kldk. Yirmibir yanda aa paasyla
savatk. lk nce Tadk'n, orun (adl) boz atna binip (yaya) eriti. O at orada
33- ld. kincisinde, Ibara Yamtar (adl) boz ata binip (yaya) eriti. O at orada ld.
ncsnde Yeen Silig Be'in giyimli doru atna binip yaya eriti. O at orada ld.
Kalkanna, giyimine yzden artk ok vurdu. Yzne, bana biri (bile) deymedi.
34- Bu aknlar Trk beleri, hep bilirsiniz. O orduyu orada yok kldk. Ondan sonra Yer
Bayrku'lu Ulu rkin ya oldu. Onu datp Trgi Yargun glnde bozduk. Ulu rkin
azck erle kap gitti. Kl Tigin yirmialt
35- yanda (iken) Krgz'a doru ordu saldk. Mzrak batm kar skerek, Kgmen
ormann ap yryerek Krgz budununu uykusunda bastk. Kaan ile Sua ormannda
savatk. Kl Tigin, Bayrku'nun ak aygrna
36- binip (yaya) boa gibi eriti. Bir eri okuyla vurdu. ki eri kovalayp sant. O
erdiinde Bayrku'nun ak aygr uyluunu kr verdi. Krgz kaann ldrdk. lini aldk. O
ylda Trgi'e doru Altun ormann
37- ap, rti rman geip yrdk. Trgi bodununu uykusunda bastk. Trgi
kaannn ordusu Bolu'da od gibi, bora gibi geldi. Savatk. Kl Tigin ba boz ata binip
(yaya) eriti. Ba boz ke.....
38- ..... tutturttu. kisini de kendisi yakalatt. Ondan (sonra) yine girip Trgi kaann
buyruundaki Az paasn eliyle tuttu. Kaann orada ldrdk. lini aldk. Kara Trgi
bodunu hep ba edi. O bodunu Tabar'da kondurduk.
39- Sodak bodununu dzenliyeyim diye nci rman geip Demirkap'ya kadar ordu
saldk. Ondan sonra kara Trgi bodunu ya olmu. Keeris'e doru gitti(ler). Bizim
ordumuzun at bakmsz, az yok idi. Kt kimse er.....

40- alp er bize saldrm idi. yle (bir) ada uyanp Kl Tigin'i az erle zerine gnderdik.
Byk ava savam. Alp al ak atna binip (yaya) erimi. Kara Trgi bodununu
orada ldrm, alm. Yine yryp .....

3. Yz. (Kuzey yz)

1- ... ile Kou Tutuk ile savam. Erlerini hep ldrm. Evini, varln eksiksiz hep
getirdi. Kl Tigin yirmiyedi yanda iken, Karluk bodunu buyruksuz, bamsz iken, gl
ya oldu. Tama Iduk Ba'ta savatk.
2- Kl Tigin o savata otuz (yan) yayor idi. Alp al'nn atna binip (yaya) boa gibi
eriti. ki eri kovalayp sant. Karluk'u ldrdk, aldk. Az bodunu ya oldu. Kara Gl'de
savatk. Kl Tigin otuzbir (yan) yayor idi. Alp al'nn Akn (ak atn)'a
3- binip (yaya) boa gibi eriti. Az bapaasn tuttu. Az bodunu orada yok oldu. Amcam
kaann ili kartnda, bodunun ili ikiye ayrldnda zgil bodunu ile savatk. Kl Tigin
Alp al'nn Ak (at)'a binip
4- (yaya) boa gibi eriti. O at orada dt. zgil bodunu ld. Dokuz Ouz bodunu
ikinci bodunum idi. Teri, yer buland iin ya oldu. Bir ylda be yol savatk. En ilki
Tou Balk'da savatk.
5- Kl Tigin Azman (adl ata)'a binip (yaya) boa gibi eriti. Alt eri sant. Ordular
(birbirlerine) dediinde yedinci eri kllad. kincisi Kualuk'da Ediz ile savatk. Kl
Tigin Az Yaz'na binip, yaya eriip bir eri sant.
6- Dokuz eri evirerek vurdu. Ediz bodunu orada ld. ncs Bolu'da Ouz ile
savatk. Kl Tigin Azman(adl ata)'a binip (yaya) eriti, sant. Ordusunu santk. lini
aldk. Drdncs u Ba'nda savatk. Trk
7- bodunu ayak titretti. Kt olacak idi. zerimize gelmi ordusunu Kl Tigin pskrtp
Tora'dan bir boyu, yiit on eri, Toa Tigin'in yas treninde evirip ldrdk. Beincisi
Ezginti Kadz'da Ouz ile savatk. Kl Tigin
8- Az yazna binip (yaya) eriti. ki eri sant. Kente varmad. O ordu orada ld.
Amga Kurgan'da klayp yaznda Ouz'a doru ordu yrttk. Kl Tigin Be bata olarak
(iken) Ouz yas ordu(muzu) bast. Kl Tigin
9- gsz (adl) Ak(at)'a binip (Ouz'un) dokuz erini sant, orduyu vermedi. Anam kadn,
br analarm, ablalarm, gelinlerim, kaan kzlarm bunca yine yaayanlar odalk olacak
idi. lenleriniz yurtta, yolda yatp kalacak idiniz.
10- Kl Tigin olmasa idi hep lecek idiniz. Kardeim Kl Tigin lp gitti. Kendim
dndm. Gren gzm grmez gibi, bildiim bilgim bilinmez gibi oldu. Kendim
dndm. Sonsuzluu Teri yaar. Kii olu hep lml tremi.
11- Onca dndm. Gzden ya gelse engelleyip, gnlden alamak gelse kar durup
dndm. Katca dndm. ki ad ile karde yeenimin, olumun, belerimin,
bodunumun gz ka kt olacak deyip dndm. Yas, alayc (olarak) Ktay, Tatab
bodunundan bata
12- Udar Paa geldi. in kaanndan siyi Like geldi. Bir tmen (onbin)i aan altun,
gm, gereinden artk getirdi. Tibet kaanndan buyruku geldi. Bat'dan, gn
batsndaki Sod Berik Er, Buhara lkesi bodunundan Ne Paa (ile) Oul Tarkan geldi.

13- On Ok olum Trgi kaanndan Makara Damgac, Ouz Bilge Damgac geldi. Krgz
kaanndan damgac Inanu or geldi. Bark yapmcs, ss yaratcs, yazl ta yapmcs,
in kaannn yeeni a Paa geldi.

4. Yz. (Kuzeydou yz)

Kl Tigin Koyun ylnn (Birinci aynn) onyedisinde ld. Dokuzuncu ayn yirmiyedisinde
yo dzenledik. Antn, sslemesini, yazl tan o Biin ylnn Yedinci aynn
yirmiyedisinde hep bitirdik. Kl Tigin'in kendisi krktan artk yedi yanda bulut oldu.
Ta..... Bunca sslemeciyi Toygun paas getirdi.

5. Yz. (Gneydou yz)

Bunca yaz yazmay Kl Tigin'in yeeni Yolu Tigin yazdm. Yirmi gn oturup bu taa, bu
anta hep Yolu Tigin yazdm. Deerli oullarnzdan, kzlarnzdan ok daha iyi bakarsnz.
Uu verdiniz. Tanr (katn)'dak yaamanzda....

6. Yz. (Gneybat yz)

Kl Tigin'in altununu, gmn, an, varln, Trk ayn, karnn, yama diye
tapu ..... beim tigin, yukardaki Teri .....ta yazdm. Yollu Tigin.

7. Yz. (Bat yz)

Koruduundan... kardeim Kl Tigin ld. .....iimizi gcmz verdiimiz iin Trk Bilge
Kaan'n buyruu geer oldu. Kardeim Kl Tigin'i gzeterek oturt.... (Ona) Inanu Apa
Yargan Tarkan adn verdim. Onu dttm.