T.C.

MLL ETM BAKANLII

NAAT TEKNOLOJS

NAAT DEMR EK VE
BALAMA ZM
582YIM448

ANKARA, 2012

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. NAAT DEMR TRLER GRN VE KEST ZM .......................................... 3
1.1. elik Trlerinin izimi ................................................................................................. 3
1.1.1. izim Ortamn Hazrlama .................................................................................... 3
1.1.2. izim Aralarn Hazrlama ................................................................................... 4
1.1.3. izim Uygulamas ................................................................................................. 4
1.2. elik Kesit izimleri .................................................................................................... 7
1.2.1. elik Kesit Tanm ................................................................................................. 7
1.2.2. elik Kesit eitleri............................................................................................... 9
1.2.3. elik Kesit izimi ............................................................................................... 11
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17
LME DEERLENDRME ........................................................................................... 20
RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 22
2. NAAT DEMR EKLEME EKLLER ZM .......................................................... 22
2.1. Ekleme ........................................................................................................................ 22
2.1.1. Tanm .................................................................................................................. 22
2.1.2. eitleri................................................................................................................ 23
2.1.3. ekilleri................................................................................................................ 23
2.2.4. izim Uygulamalar............................................................................................. 25
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 28
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 31
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 33
3.NAAT DEMR BALAMA EKLLER ZM ....................................................... 33
3.1. Balama ...................................................................................................................... 33
3.1.1. Tanm .................................................................................................................. 33
3.1.2 eitleri................................................................................................................. 35
3.1.3. ekilleri................................................................................................................ 35
3.1.4. izim Uygulamalar............................................................................................. 37
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 38
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 40
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 42
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 46
KAYNAKA ......................................................................................................................... 48

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

582YIM448

ALAN

naat Teknolojisi

DAL/MESLEK

Betonarme Yap Sistemleri

MODLN ADI

naat Demiri Ek ve Balama izimi

MODLN TANIMI

elikleri ekleme ve balama izimiyle ilgili bilgi ve

becerilerin kazandrld bir renme materyalidir.

SRE

40/16 (+40/16 Uygulama tekrar yapmal)

N KOUL
YETERLK

eliklerin ek ve balamalarn izmek

Genel Ama
Bu modl ile gerekli ortam salanldnda eliklerin ek ve
balama izimlerini kuralna uygun olarak yapabileceksiniz.
Amalar

MODLN AMACI

1.
2.
3.

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

elik trlerinin grn ve kesitlerini kuralna uygun

izebileceksiniz.
eliklerin ekleme
ekillerini
kuralna
uygun
izebileceksiniz.
Balama ekillerini kuralna uygun izebileceksiniz.

Donanm: izim masas, kt, izim kalemleri, silgi,

cetveller, gnyeler
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
nsanlar, gemiten beri hayatlarn srdrmek ve olumsuz evre artlarndan
korunabilmek iin eitli yaplar ina etmilerdir. Gnmzde ise bu ihtiya btn
eitliliiyle devam etmektedir.
Gnmzde insan nfusunun zellikle ehirleme tarznda art gstermesi, ehirsel
alanlarda yap kullanm alanlarnn artmasyla yerleim alanlarnn daralma problemi ortaya
karmtr. Bu problemin almas iin yaplar daha az yer kaplayan ve dikey konumda
ykselen bir tasarm tekniinin ortaya kmasna neden olmutur.
Yksek yaplarn gerekse yk durumlar altnda gerekse depreme kar salamlnn
korunmas konusunda beton ve elik kullanmlar yap tasarmnn bugnk artlarda
vazgeilmez bir kullanm teknii olmutur.
Dolaysyla yap tasarmnda nemli bir yer tutan betonarme eliinin yerletirilmesi,
demir adet, ap, aralk ve ekillerinin ve pas paylarnn tekniine uygun ekilde yaplmas
gerekmektedir.
Uygulamadan nce mesleki alanda yaplacak iin ncelikle grnlerinin,
llerinin, teknik zelliklerinin kt zerine aktarlarak netletirilmesi gerekmektedir. Bu
aamadan sonra hazrlanan proje uygulamaya konulabilir. nceden kt zerinde
zlemeyen konular uygulama sonras ya zlememekte ya da ok zor zlebilmektedir.
Resmi izilen parann retilebilmesi iin de teknik resmi okuyabilen kiilere ihtiya
duyulur.
Bu modl ile nceden alm olduunuz Teknik ve Temel Mesleki izim dersinden
kazandnz birikimlerinizi de kullanarak elikleri ekleme ve balama izimine hazrlk,
bilgi edinme, uygulamasn yapabilme, kendi bilgi ve becerilerinizi deerlendirme
almalarn yapacaksnz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda, uygun ortam salanldnda elik
trlerinin grn ve kesitlerini kuralna uygun olarak izebileceksiniz.

ARATIRMA

elik trlerinin grn ve kesit izim kurallarn aratrarak hazrladnz

raporu arkadalarnzla paylanz.

evrenizdeki bir inaat mhendisliinin izim ortamna giderek elik trlerinin

grn ve kesit iziminin nasl yapldn aama aama gzlemleyiniz.

evrenizdeki bir inaat antiyesi ortamna giderek elik trlerinin grn ve

kesit iziminin nasl uygulamaya konulduunu gzlemleyiniz.

nternet ortamndan yararlanarak elik trlerinin grn ve kesit izimleri

hakknda bilgi toplaynz.

1. NAAT DEMR TRLER GRN

VE KEST ZM
1.1. elik Trlerinin izimi
izim uygulamalarna balamadan nce izim yaplacak ortam ve izim aralarn
hazrlamak gereklidir.

1.1.1. izim Ortamn Hazrlama

Planl bir almann gerei olarak salkl bir izim ortamnn hazrlanmasyla titiz ve
hatasz bir izim elde etmek mmkndr. Bunun iin,

Sessiz sakin bir izim ortam seilmelidir.

Gz yormayan iyi bir klandrma ortam salanmaldr.
Vcut, oturu ve duru durumunu dengeleyen bir
hazrlanmaldr.

alma

ortam

1.1.2. izim Aralarn Hazrlama

Resim masasnn gerekli temizlii yaplmaldr.

izim yaplacak resim kd temin edilmelidir.
Kaln srekli izgilerde 2B kurun kalemi kullanlmaldr.
nce srekli izgilerde, eksen izgilerinde ve taramalarda 2H kurun kalemi
kullanlmaldr.
Yazlarda HB kurun kalemi kullanlmaldr.
Takma ulu kalemlerin H, HB ve B eitleri de kullanlarak izim yapabilir.
izim kd masaya balanlmaldr. Bunun iin,

Resim kdnn st kenar T cetvelinin st kenarna paralel duruma

getirilmelidir (Resim 1.1).
Yaptrc bant ile kdn st keleri masaya tespit edilmelidir (Resim
1.1).
Kd gerdirerek alt keleri de masaya tespit edilmelidir (Resim 1.1).

Resim 1.1: T cetveli yardmyla resim kdnn izim masasna tespiti

1.1.3. izim Uygulamas

izim yaplrken dikkat edilmesi gereken hususlar:

Dz izgiler iin yass ulu kurun kalem seilmelidir.

Serbest el izgileri ve yazlar iin yuvarlak ulu kurun kalem tercih
edilmelidir.
Kt zerindeki silgi krntlar ve tozlar, elle temizlenmemeli, temiz bir
bez, yumuak bir kt veya zel bir fra ile sprlmelidir.
Yrtlp przleneceinden yumuak ktlara sert kalemlerle izgiler
izilmemeli ve olabildiince silgi kullanlmamaldr.
Bir projede ayn anlama gelen tm izgiler ayn kalnlkta, ayn koyulukta
ve netlikte olmaldr. izgi bitileri ve birlemeleri mutlaka dik ve keskin
yaplmaldr.
Projelerin kirlenmemesi ve izgilerin dalmamas iin izimde kullanlan
kalemlerin en yumua en son kullanlmaldr.
izim kdna izilecek tm izimler, hafif olarak bitirilmeden
koyulatrlmasna geilmemelidir.

elik trlerinin grn izimlerinde kullanlacak izgiler:

Kullanm yerleri

izgi eidi
Kaln srekli izgi

Grnen kenarlar ve evrelerde

nce srekli izgi

l izgileri, l balama izgileri, taramalar

nce noktal kesik izgi

Eksen izgilerinde

Tablo 1.1: izgiler

elik donatlar hakknda baz teknik bilgiler

Donat kesitleri genellikle daire eklinde olup () ile gsterilir.

elikler, donat aplar 6~ 60 mm aras ve ikier artl olarak retilir.

Donat aplar 30~ 60 mm arasnda olanlar zel olarak imal edilir

(6, 8, 10 60, 58, 60 gibi).

Donat aplar 6 ve 8 mm olan demirler, piyasada kangal eklinde

bulunur.

Donat aplar 12 mmden byk olan demirler, piyasada 6 ve 12

adetlik firketeler hlinde bulunur.

elik trlerinin grn izimleri

Dz elikte grn izimleri (ekil 1.1)

ekil 1.1: Dz elikte grnler

Dml elikte grn izimleri (ekil 1.2)

ekil 1.2: Dml elikte grnler

Nervrl (dili veya tor) elikte grn izimleri (ekil 1.3)

(a1=0,1d) (bs=0,1d) (as1=0,1d) (d=ap) (e=0,3d) (c=0,7d)
(Ayrca TS 708e baknz.)

ekil 1.3: Nervrl elikte grnler

ift nervrl elikte grn izimleri (ekil 1.4)

ekil 1.4: ift nervrl elikte grnler


Profilli elikte grn izimleri (ekil 1.5)
[ap (d)=16,0] iin deerler;
(=40~50) (t=0,45) (b=3,00) (c=11,0) (e=10,0)
(Ayrca TS 708e baknz.)

ekil 1.5: Profilli elikte grnler

Hasr elikte grn izimleri (ekil 1.6)

Hasr aralklar: 50~400 mm arasnda deiir.
Donat aplar: 4~16 mm arasnda deiir.
retim ykseklii: 2.45 m, boyu: 7.00 mdir.

ekil 1.6: Hasr elikte grnler

1.2. elik Kesit izimleri

1.2.1. elik Kesit Tanm
Cisminlerin i ksm kalnlklar ve malzemeleri hakknda bilgi, d grn
izimleriyle elde edilemez. Cisimlerin i ksmlarn anlalr ekilde resimlemek ve
llendirmek iin kesme dzlemiyle cismi uygun yerinden kesip kesme dzlemine dik
olarak baktmzda elde edilen grne kesit denir.

Kesit alma kurallar:

Bu modl ncesinde alm olduunuz Teknik ve Temel Mesleki izim modllerine

ek olarak aada verilecek bilgilerle kesit alma kurallar meydana gelecektir.

Kesit grn iin elik donatnn uygun blgesinden kesme dzlemi

izilir.
Teknik resimde kesit alnan yzeyleri belirtmek amacyla tarama ilemi
yaplr. Tarama, kesit alnan parann malzemesini belirten yzey
ekillendirmesidir. Kesit yzeyleri genellikle malzeme cinsi gz nne
alnmadan eit aralkl dar (ince) tarama izgileriyle taranmaktadr (ekil
1.7).
Tarama izgileri T cetveli ve gnye yardmyla izilir (ekil 1.7).
Tarama izgileri, taranacak yzeyin ana kenar veya eksenine gre 45lik
ayla izilir (ekil 1.7).

ekil 1.7: T cetveli ve gnye yardmyla tarama yaplmas

elik trlerinin kesit izimlerinde kullanlacak izgiler:

Kullanm yerleri

izgi eidi
Orta kalnlkta srekli izgi

Grnen evre izgileri

Srekli kaln izgi
Kesilen ksmlarn evre izgileri
Noktal kaln kesik izgi

Kesit dzlem izgileri

(Kesme dzleminin getii yzeyin yerini belirten, bak yn
okuyla birlikte noktal-kesik izilen izgilerdir.)

nce noktal kesik izgi

Eksen izgileri

Tablo 1.2: Kesit izimlerinde kullanlan izgiler

Kesit resimlerinde yaknlk ve uzakln izgi kalnlklar ile ifade edilmesi:

Kesitlerde, cismin kenar bitim izgileri kaln ve koyu izgilerle izilir. Bu

izim cismin kesilen ksmlarnn yakn grnmesini salar.
Kesitlerde grn izgileri ise ince izgilerle ifade edilir. Bu izgilerle
kesilmemi grn izgileri ve cismin kenar izgilerinin uzak grnmesi
salanr (ekil 1.8).

ekil 1.8: Kesit

1.2.2. elik Kesit eitleri

Deiik kullanm amacyla retilen inaat eliklerinde farkl kesit grn ekilleri
vardr.
Bunlar,

Dz elikte kesit izimleri (ekil 1.9)

ekil 1.9: Dz elikte kesit

Dml elikte kesit izimleri (ekil 1.10)

ekil 1.10: Dml elikte kesit

Nervrl elikte kesit izimleri (ekil 1.11)

ekil 1.11: Nervrl elikte kesit

10

ift nervrl elikte kesit izimleri (ekil 1.12)

ekil 1.12: ift nervrl elikte kesit

Profilli elikte kesit izimleri (ekil 1.13)

ekil 1.13: Profilli elikte kesit

1.2.3. elik Kesit izimi

Tablo 1.3te verilen lleri dikkate alarak ekil 1.14teki elik donat kesit izimini
aamal olarak kdnza aktarnz.
izim lei: 4/1tr (Byltme lei).

ekil 1.14: Kesit

11

Nervrl elik kesit izim verileri

(TS 708/Mart 1996)
Anma
a1
b1
as1
ap (d)
16
Mm

0,10*d
Mm

0,10*d
Mm

0,09*d
Mm

Tablo 1.3: Kesit izim verileri

izim aamalar

Kdnzn uygun yerine kesit eksenini iziniz (ekil 1.15).

Anma apna (d/2) gre pergel ucunu eksen merkezine yerletirilerek
daire izimi yapnz (ekil 1.16).

a1 uzaklndaki ve b1 yksekliindeki renkli dorular iziniz (ekil

1.17).

as1 deerini dikkate alarak renkli yardmc dikmeleri knz (ekil 1.18).

d/2yarapl pergel ayarnz bozmadan yardmc dikmelerin u noktasyla

renkli yarm yay izimini yapnz (ekil 1.19).

Ayn ilemleri alt ksmdaki yay oluumu iinde uygulaynz (ekil 1.20).

45 gnye yardmyla (c), (b) ve (n) izim noktalarn oluturunuz (ekil

1.21), (ekil 1.22).

(n) ve (c) doru paral (yarap) daire izimini pergel yardmyla iziniz
(ekil 1.22).

Ayn ilemleri yan ve alt ksmdaki simetrik izim paracklar iin de

uygulaynz (ekil 1.23).

ekil 1.24teki enkesit izimini ortaya karacak ekilde fazla olan izim
paracklarn silgi yardmyla temizleyiniz.

Kesilme blgesinin tarama izimini yaparak gerekli izgi

kalnlatrmalarn tamamlaynz (ekil 1.25).
izimler

ekil 1.15: Kesit ekseni izimi

12

ekil 1.16: Eksen merkezine daire izimi

ekil 1.17: a1 uzaklndaki ve b1 yksekliindeki renkli dorularn izimi

ekil 1.18: as1 deerini dikkate alarak renkli yardmc dikmelerin izimi

13

ekil 1.19: d/2yarapl pergel ayarnz bozmadan yardmc dikmelerin u noktasyla renkli
yarm yay izimi

ekil 1.20: Ayn ilemlerin alt ksmdaki yay oluumu iinde uygulanmas

ekil 1.21: 45 gnye yardmyla (c), (b) ve (n) izim noktalarnn oluturulmas

14

ekil 1.22: (n) ve (c) doru paral (yarap) daire izimi

ekil 1.23: Ayn ilemlerin yan ve alt ksmdaki simetrik izim paracklar iin de uygulanmas

ekil 1.24: Fazla olan izim paracklarnn silgi yardmyla temizlenmesi

15

ekil 1.25: Kesilme blgesinin tarama izimini yaparak gerekli izgi kalnlatrmalarnn
tamamlanmas

16

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Soru 1: 14 apndaki elik eitlerinin grnlerini 1/1 leinde iziniz.
Soru 2: 14 apndaki elik eitlerinin kesitlerini 1/1 leinde iziniz.
Soru 3: Aadaki eklin A-A kesitini 1/1 leinde iziniz (ller mmdir.).

17

lem basamaklar
izim iin gerekli ortam uygun bir
ekilde hazrlaynz.
Resim kdn kurallarna uygun
olarak masaya yaptrnz.
izimler iin uygun kalem seimini
yapnz.
izgi eitlerinin doru kalnlkta
iziniz.
Eksen izgisi kullannz.
izimi istenen lee uygun olarak
iziniz.
Tarama izimi iin gerekli aletleri
kullannz.
Tarama aralklarn eit olarak iziniz.
Taramalar 45lik eimle iziniz.
Gerekli yerlere ksmi tarama yapnz.
Kesit eksen izgisi kullannz.
izimi zamannda bitiriniz.
Temiz ve dzenli alnz.
eklin doruluunu kontrol edip doru
ise fazlalk izgileri siliniz.
Kdn kelerini yrtmadan masadan
karp etrafn tertip ve dzenini
salaynz.

18

neriler
nlnz giyiniz.
Sessiz sakin bir izim ortam seiniz.
almalarnz iin aydnlk bir ortam
hazrlaynz.
Vcut, oturu ve duru durumunu
dengeleyen alma ortam salaynz.
izim aletlerin temiz bulunmasna zen
gsteriniz.
Kalemlerin seimini yapnz. Gerekirse
retmeninizden yardm isteyiniz.
izim masasna resim kdn
balaynz.
izim yaplrken uyulmas gereken
kurallar dikkate alnz.
Kullanlacak olan izgi eitlerini dikkate
alnz.
elik donatlarla ilgili TSEleri
inceleyiniz.
izim aamalarnzn incelenmesi iin
retmeninizden yardm isteyiniz.
Anlalmayan izim noktalar hakknda
retmeninizden yardm isteyiniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1. nln giydiniz mi?
2. izim iin gerekli ortam uygun bir ekilde hazrladnz m?
3. Resim kdn kurallarna uygun olarak masaya yaptrdnz
m?
4. izimler iin uygun kalem seimini yaptnz m?
5. izgi eitlerini doru kalnlkta izebildiniz mi?
6. Eksen izgisi kullandnz m?
7. izimi istenen lee uygun olarak izdiniz mi?
8. Tarama izimi iin gerekli aletleri kulandnz m?
9. Tarama aralklarn eit olarak izdiniz mi?
10. Taramalar 45lik eimle izdiniz mi?
11. Gerekli yerlere ksmi tarama yaptnz m?
12. Kesit eksen izgisi kulandnz m?
13. Zamannda bitirdiniz mi?
14. Temiz ve dzenli altnz m?
15. eklin doruluunu kontrol edip doru ise fazlalk izgileri
sildiniz mi?
16. Kdn kelerini yrtmadan masadan karp etrafn tertip ve
dzenini saladnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

19

LME VE DEERLENDRME
LME DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1.

izim ortam nasl olmaldr?

A)
B)
C)
D)

2.

Kaln srekli izgilerde hangi kalem kullanlmaldr?

A)
B)
C)
D)

3.

izgi kalnln
Demir apn
Kt izim leini
Kalem cinsini

Bu izimlerde ller ne cinsinden kullanlr?

A)
B)
C)
D)

6.

lk izimde
izim hafif olarak bitirildikten sonra
Kt izim masasndan sklnce
retmen kontrolnden sonra

sembol bu izimlerde neyi ifade eder?

A)
B)
C)
D)

5.

3B
2B
2H
2HB

izimlerde kalnlatrma ne zaman yaplmaldr?

A)
B)
C)
D)

4.

Sessiz sakin bir izim ortam seilmeli

Iklandrma az olmal
alma ortamnda televizyon bulundurulmal
Duvarlar ok renkli olmal

Mm
Cm
Hibiri

Eksen izgilerinde hangi izgi kullanlr?

A)
B)
C)
D)

Kaln srekli izgi

nce srekli izgi
nce noktal kesik izgi
Taramalar

20

7.

Bu grn hangi elik donatya aittir?

A)
B)
C)
D)

8.

Dml elik
Dz elik
Nervrl elik
Profilli elik

Bu grn hangi elik donatya aittir?

A)
B)
C)
D)

Dml elik
Dz elik
Nervrl elik
Profilli elik

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

21

RENME FAALYET2
RENME FAALYET-2
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda uygun ortam salandnda eliklerin
ekleme ekillerini kuralna uygun olarak izebileceksiniz.

ARATIRMA

elikleri ekleme ekillerini kuralna gre uygun izebilme konusunu aratrarak

hazrladnz raporu arkadalarnzla paylanz.

evrenizdeki bir inaat mhendislii izim ortamna giderek elikleri ekleme

ekillerinin kuralna gre izimlerinin nasl yapldn aama aama
gzlemleyiniz.

evrenizdeki bir inaat antiyesi ortamna giderek elikleri ekleme ekillerinin

kuralna gre nasl uygulamaya konulduunu gzlemleyiniz.

nternet ortamndan elikleri ekleme ekilleri hakknda bilgi toplaynz.

2. NAAT DEMR EKLEME EKLLER

ZM
2.1. Ekleme
elik boylarnn uzatlmas ilemidir. Eklemelerin dikkatli ve kuralna uygun
yaplmas gerekir.

2.1.1. Tanm
Betonarme yap elemannn boyu, kullanlacak olan elik boyundan fazla olduu
durumlarda eliklerin ekleme ilemine bavurulur. Uygulamada yaplan bu ileme, eliklerde
ekleme denir.

eliklerin eklenmesi hakknda baz teknik bilgiler:

elik boylar genellikle 12 metre olarak retilmektedir.

Boyuna donat olarak kullanlacak donat ap en az 12 mm olmaldr.

22

Eklemelerde yan yana getirme pay elik apnn en az 50 kat olmaldr

(50 mm).
Betonarmede, ileride yaplacak eklemeler iin beton dkm srasnda
dta braklan demir ular (filiz) ekleme miktar en az 50 mm
olmaldr.
Kiriin alt ve stnde en az iki donat ubuu srekli olarak
bulundurulmal ve buralarda ekleme yaplmamaldr.
Eklemelerde bir kesitte ancak donat ubuklarnn be adedinden birisinin
eklenmesine izin verilir.
Manonlu ekler veya bindirmeli kaynakl ekler bir kesitte ancak birer
donatda olacak ekilde uygulanmaldr.
Enine donatlarn boyuna donatlara kaynakla balanmasna izin
verilmez.

2.1.2. eitleri
Betonarme elikleri balca ekilde eklenir.

Bindirme ek:
Bindirmeli ek en ok kullanlan bir ekleme eididir. Belli bir betonarme blge iinde
oluan ekme gerilmenin bir donatdan dierine aktarlmasnda kullanlr. ap 26 mmye
kadar olan eliklerde bindirme ek kullanlr.

Manonlu ek:
ap 26 mmden byk olan ve yksek dayanm gerektiren donatlarda bindirmeli
ek kullanm ekonomik olmayan ok byk bindirme boylar gerektirmektedir. Ayrca byk
boyutlu donatlarn ularndaki betonun basntan ezilme tehlikesi de vardr. Bu nedenle
byk boyutlu ve yksek dayanml donatlarn manonlu olarak eklenmesi daha kolay ve
ekonomik olmaktadr.

Kaynakl ek:
Yksek dayanml ve byk boyutlu (ap 26 mmden byk) donatlarn bindirmeli
olarak eklenmesi ekonomik olmayabilir. Bu sebeple byk boyutlu ve yksek dayanml
donatlarn kaynakl olarak eklenme ilemine bavurulur.

2.1.3. ekilleri

Bindirme ek (ekil 2.1)

ekil 2.1: Bindirme ek

23

Manonlu ekler (ekil 2.2)

ekil 2.2: Manonlu ekler

Kaynakl ek (ekil 2.3)

ekil 2.3: Kaynakl ek

24

2.2.4. izim Uygulamalar

Bindirme ek izimleri:

st ste bindirme ek (ekil 2.4)

ekil 2.4: st ste bindirme ek

Yan yana bindirme ek (ekil 2.5)

ekil 2.5: Yan yana bindirme ek

artmal bindirme ek (ekil 2.6)

(ekme kuvvetine maruz donatlarda artmal bindirme ek yaplr. Ayn kesitte iki
tane ayr bindirme ek yaplmaz.)

ekil 2.6: artmal bindirme ek

25

Dairesel kolonlarda bindirmeli ek (ekil 2.7)

ekil 2.7: Dairesel kolonlarda bindirmeli ek

Kolon ve filiz blgesinde bindirme ek (ekil 2.8)

(Boyuna donatlarnn bindirmeli eklenmesinde ekleme, mafsal dnda olmaldr.
Kolon ve kiri birleim blgelerinde ve akln geldii kiri alt ekme donatlarnda ekleme
yaplmaz.)

ekil 2.8: Kolon ve filiz blgesinde bindirme ek

26

Manonlu ek izimleri (ekil 2.9)

ekil 2.9: Manonlu ek izimleri

Kaynakl ek izimler (ekil 2.10)

ekil 2.10: Kaynakl ek izimler

27

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Soru : Aada resmi ve lleri verilen eliin ekleme izimini yapnz.

Verilenler:
Sre: 80 dk.

ller:
D:
Ekleme boyu:
Her tel sarm:

mmdir.
16 mm
50 d
7d

stenenler:
a) Ekleme boyunu cm olarak bulunuz.
b) Tel sarg aralar 2er cm alnrsa ka sarm says kullanlr.
c) Tel sarg aralar 2er cm alnrsa ka metre sarm teli kullanlr.
d) 1/1 leinde izimini yapnz.

28

lem Basamaklar
nln giyiniz.
izim iin gerekli ortam uygun bir
ekilde hazrlaynz.
Resim kdn kurallarna uygun olarak
masaya yaptrnz.
Ekleme boyunu cm olarak bulunuz.
Sarm saysn bulunuz.
Sarm teli boyunu bulunuz.
Tel sarm izimlerini yapnz.
izimler iin uygun kalem seimini
yapnz.
izgi eitlerinin doru kalnlklarda
iziniz.
izimi istenen lee uygun olarak
iziniz.
Temiz ve dzenli alnz.
eklin doruluunu kontrol edip doru
ise fazlalk izgileri siliniz.
Kdn kelerini yrtmadan masadan
karp etrafn tertip ve dzenini
salaynz.

neriler
Hangi elik donat apnda hangi
eklemenin kullanlacan seiniz.
Ekleri oluturan paralarn iki boyutlu
izimlerini yapnz.
elik donatlara ait verilen TSElere
baknz.
eitli ekleme eitlerinin grn
izimlerini faaliyet ierisinden
inceleyerek iziniz.
Anlalmayan izim noktalar hakknda
retmeninizden yardm alnz.
Ekleme birleim elemanlarn tanynz.
Ekleme birleim elemanlarnn nasl
hesaplandn bulunuz.

29

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1. nln giydiniz mi?
2. izim iin gerekli ortam uygun bir ekilde hazrladnz m?
3. Resim kdn kurallarna uygun olarak masaya yaptrdnz
m?
4. Ekleme boyunu cm olarak buldunuz mu?
5. Sarm saysn buldunuz mu?
6. Sarm teli boyunu bulundunuz mu?
7. Tel sarm izimlerini yaptnz m?
8. izimler iin uygun kalem seimini yaptnz m?
9. izgi eitlerinin doru kalnlklarda izebildiniz mi?
10. izimi istenen lee uygun olarak izdiniz mi?
11. Zamannda bitirdiniz mi?
12. Temiz ve dzenli altnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

30

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1.

Eklemelerde yan yana getirme pay elik apnn en az ka kat kadar alnr?
A)
80~90
B)
50
C)
60~70 2H
D)
20~30

2.

Dey demirlerin katlardaki eklentisi olan filizlerde ekleme pay elik apnn ka kat
kadardr?
A)
20~30
B)
50
C)
60~70 2H
D)
80~90

3.

elik boylar genellikle ka metre olarak retilmektedir?

A)
20 m
B)
40 m
C)
12 m
D)
8m

4.

Betonarmede, ileride yaplacak eklemeler iin beton dkm srasnda dta braklan
demir ularna ne isim verilir?
A)
Ekleme
B)
Filiz
C)
ap
D)
Dm

5.

Bir sarm miktar 6xd olursa ve d=16 mm olursa sarm uzunluu ka cm bulunur?
A)
96
B)
9,6
C)
960
D)
Hibiri

6.

ap ka mm kadar olan donatlarda bindirme ek yaplr?

A)
10 mm
B)
26 mm
C)
28 mm
D)
32 mm

31

7.

ap ka mmden byk olan ve yksek dayanm gerektiren donatlarda manon

kullanlr?
A)
20 mmden
B)
260 mmden
C)
19 mmden
D)
26 mmden

8.

Kaynak, bindirmeli olarak deil .. olarak yaplmaldr. Bolua gelecek uygun

kelime ne olmaldr?
A)
U kaynakl
B)
apraz Kaynakl
C)
st ste kaynakl
D)
Yan yana kaynakl

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

32

RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Bu faaliyette verilen bilgiler dorultusunda, uygun ortam salandnda balama
ekillerini kuralna uygun olarak izebileceksiniz.

ARATIRMA

Balama ekillerinin izim kurallarn aratrarak hazrladnz raporu

arkadalarnzla paylanz.

evrenizdeki bir inaat mhendislii izim ortamna giderek balama ekilleri

izimlerinin nasl yapldn aama aama gzlemleyiniz.

evrenizdeki bir inaat antiyesi ortamna giderek balama ekilleri

izimlerinin nasl uygulamaya konulduunu gzlemleyiniz.

nternet ortamndan yararlanarak balama ekillerinin izimleri hakknda bilgi

toplaynz.

3.NAAT DEMR BALAMA EKLLER

ZM
3.1. Balama
Balamalarn dikkatli ve kuralna uygun yaplmas gerekir. Demir elik ubuklarn
balanma ekilleri aada aklanmtr.

3.1.1. Tanm
Betonarme tayc yap bloku oluturulurken deiik aamalardan gemesi
gerekmektedir. Bunlar; kalp hazrlama, donatnn hazrlanmas ve yerletirilmesi, ya
betonun kalba yerletirilmesi, betonun sertleme zamannn beklenmesidir. Yaklak
haftalk sre ierisinde donat ubuklarnn beton ve kalp ierisindeki hazrlanm
konumunun korunmas gerekir. Bunun iinde donatlarn balanmasna ve tespit edilmesine
ihtiya vardr (Resim 3.1).

33

Betonarme yap elemanlarnn elik donatlar yerletirilirken st ste ve yan yana

gelen elikler birbirlerine tel ile balanr. Balama teli 0.75-1 mm apnda olur.

Resim 3.1: Etriye montaj demiri balants

Donat balama ilemleri iki ekilde yaplmaktadr.

Elle balama yapmak (Resim 3.2)

Balama makinesi ile balama yapmak (Resim 3.3)

Resim 3.2: Donaty elle balama

Resim 3.3: Donaty Makine ile balama

34

3.1.2 eitleri

Yarm balama:
ubuklarn altndan balama telinin alnarak ste balanmasyla oluturulur.

Tam balama
ubuklarn birinin altndan, dierinin stnden teli alarak balanmasyla oluturulur.

Yarm atkl balama

ubuklarn birinin altndan dierinin stnden teli alarak yarm atkl balama ekli
oluturulur.

Dz atkl balama
ubuklarn birine sarg yapp altndan, dierinin stnden teli alarak dz atkl
balama ekli oluturulur.

apraz atkl balama

eliklerin birine sarg yapp altndan, dierinin stnden teli alarak apraz atkl
balama oluturulur.

3.1.3. ekilleri

Yarm balama (ekil 3.1)

Tam balama (ekil 3.2)
Yarm atkl balama (ekil 3.3)
Dz atkl balama (ekil 3.4)
apraz atkl balama (ekil 3.5)

ekil 3.1: Yarm balama

35

ekil 3.2: Tam balama

ekil 3.3: Yarm atkl balama

ekil 3.4: Dz atkl balama

36

ekil 3.5: apraz atkl balama

3.1.4. izim Uygulamalar

ekil 3.6 ve ekil 3.7de verilen lleri dikkate alarak eliklerin birbiriyle balama
izimini aamal olarak kdnza aktarnz.
ller
izim lei

:mmdir.
:1/1dir.

ekil 3.6: Deiik balama izimleri

ekil 3.7: Kede balama izimi

37

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Soru: 16lk elik ubuklarn balama ekillerini 1/1 leinde yapnz (ller
mmdir.).

lem Basamaklar

neriler

izim iin gerekli ortam uygun bir

ekilde hazrlaynz.
Resim kdn kurallarna uygun olarak
masaya yaptrnz.
izimler iin uygun kalem seimini
yapnz.
izgi eitlerinin doru kalnlklarda
iziniz.
izimi, istenen lee uygun olarak
iziniz.
st ste bindirmeyi uygun ekilde
yapnz.
ubuklarn izim alarn uygun ekilde
iziniz.

Telle balama izimi yapnz.

eklin doruluunu kontrol edip doru
ise fazlalk izgileri siliniz.

nlnz giyiniz.
Temiz ve dzenli alnz.
eliklerin balanmasnda hangi balama
eklinin kullanlacan dikkat ediniz.
Uygulamalarn da bu bilgiler
erevesinde olacan unutmaynz.
izim aletlerinin temiz bulunmasna
zen gsteriniz.
Kalemlerin seimini yapnz.
Balama grnlerinin izimi
yaplrken yapl kurallarn dikkate
alnz.
izim aamalarnzn incelenmesi iin
retmeninizden yardm isteyiniz.
Balama birleimlerini izerken
arkadalarnzla bilgi alveriinde
bulununuz.
Anlalmayan izim noktalar hakknda
retmeninizden yardm isteyiniz.

38

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.

Deerlendirme ltleri
nln giydiniz mi?
izim iin gerekli ortam uygun bir ekilde hazrladnz m?
Resim kdn kurallarna uygun olarak masaya yaptrdnz
m?
izimler iin uygun kalem seimini yaptnz m?
izgi eitlerinin doru kalnlklarda izebildiniz mi?
izimi, istenen lee uygun olarak izdiniz mi?
st ste bindirmeyi uygun ekilde yaptnz m?
ubuklarn izim alarn uygun ekilde izdiniz mi?
Telle balama izimi yaptnz m?
Zamannda bitirdiniz mi?
Temiz ve dzenli altnz m?
eklin doruluunu kontrol edip doru ise fazlalk izgileri
sildiniz mi?
Kdn kelerini yrtmadan masadan karp etrafn tertip ve
dzenini saladnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

39

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1.

elik donatlarn balanmasnda balama tel kalnl ka mmdir?

A)
80~90 mm
B)
0,75~1
C)
6,0~7,0 mm
D)
20~30 mm

2.

ubuklarn altndan balama telinin alnarak ste balanmasyla oluturulur. Bu

balama eklinin ad nedir?
A)
Dz atkl balama
B)
Yarm balama
C)
Yarm atkl balama
D)
apraz balama

3.

Ka trl balama ekli vardr?

A)
8
B)
6
C)
5
D)
2

4.

ekildeki balamann ad nedir?

A)
B)
C)
D)

Tam balama
Yarm balama
Yarm atkl balama
apraz balama

40

5.
A)
B)
C)
D)

Bu ekil balamann yeri neresidir?

apraz balama
Yarm balama
Yarm atkl balama
Kede balama

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru Modl Deerlendirmeye geiniz.

41

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1.

Cisimlerin i ksmlarn resimlemek ve llendirmek iin kesme dzlemiyle cismi

uygun yerinden kesip kesme dzlemine dik olarak baktmzda elde edilen
grne. denir?
Bu cmlede bo braklan yere gelecek uygun kelime
aadakilerden hangisidir?
A)
n grn
B)
Kesit
C)
lek
D)
Kesme dzlemi

2.

Tarama izgileri ne ile izilmelidir?

A)
Serbest elle
B)
Kesme dzlemiyle
C)
Pergelle
D)
T cetveli ve gnye yardmyla

3.

Tarama izgileri ka derece olarak izilmelidir?

A)
90
B)
35
C)
45
D)
Hibiri

4.
A)
B)
C)
D)

Bu izim dz elik kesiti olarak izildiinde hangi almas eksiktir?

Anma ap
Eksen izgisi
Taramas
lleri

5.

izim leinde 4/1 ne anlama gelir?

A)
Kltme lei
B)
Byltme lei
C)
llendirme
D)
Kesit alma

6.

Nerelerde ekleme yaplamaz?

A)
Pilyede
B)
Kolon ortalarnda
C)
Kolon kiri birleim yerlerinde
D)
Filizlerde

42

7.

Kolonlarn ekleme blgesinde etriye aral en az ne olmaldr?

A)
10 cm
B)
20 cm
C)
5 cm
D)
25 cm

8.

Dairesel kolonlarn montaj demirleri 26 mmden bykse nasl ekleme yaplmaldr?

A)
Bindirme ek
B)
Manonlu ek
C)
Bindirmeli ek
D)
Telle balama

9.

18 mm uzunluktaki bir doru paras 2/1 lekli bir izimde ka mm olarak izilir?
A)
18 mm
B)
32 cm
C)
32 mm
D)
18 cm

10.

TS 708 hangi elik donatya aittir?

A)
Dml elik
B)
Dz elik
C)
Nervrl ve profilli elik
D)
Hasr elik

11.

Nervrl elik donatnn dier ismi nedir?

A) Dml elik
B) Dz elik
C) Dili elik
D) Hasr elik

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise uygulama sorusuna geiniz.

43

UYGULAMA
Aada verilen elik ubuk verilerini dikkate alarak,

1.

Btn izimi yaparak A-A KESTni karnz? (llendirme yapmaynz.)

2.

NO:1le gsterilen ekleme yerinde nasl bir ekleme yaplacana karar verip izimiyle
gsteriniz?

3.

NO:2le gsterilen birleim yerinde yarm balama yaparak izimiyle gsteriniz?

ller: mmdir.
izim lei: 1/1dir.

44

Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin

Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.

Deerlendirme ltleri
nln giydiniz mi?
izim iin gerekli ortam uygun bir ekilde hazrladnz m?
Resim kdn kurallarna uygun olarak masaya yaptrdnz
m?
izimler iin uygun kalem seimini yaptnz m?
Eksen izgisi kullandnz m?
izimi istenen lee uygun olarak izdiniz mi?
Tarama izimi iin gerekli aletleri kullandnz m?
Tarama aralklarn eit olarak izdiniz mi?
Taramalar 45lik eimle izdiniz mi?
Gerekli yerlere ksmi tarama yaptnz m?
Kesit eksen izgisi kullandnz m?
eklin doruluunu kontrol edip doru ise fazlalk izgileri
sildiniz mi?
Ekleme boyunu cm olarak buldunuz mu?
Sarm saysn buldunuz mu?
Sarm teli boyunu bulundunuz mu?
Tel sarm izimlerini yaptnz m?
A-A KESTni karabildiniz mi?
NO:1le gsterilen ekleme yerinde uygun bir ekleme
yaplacana karar verip izimiyle gsterebildiniz mi?
NO:2le gsterilen birleim yerinde yarm balama yaparak
izimiyle gsterdiniz mi?
Temiz ve dzenli altnz m?
eklin doruluunu kontrol edip doru ise fazlalk izgileri
sildiniz mi?
Kdn kelerini yrtmadan masadan karp etrafn tertip ve
dzenini saladnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

45

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
A
2
B
3
B
4
B
5
B
6
C
7
B
8
A
RENEM FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI
1
B
2
B
3
C
4
B
5
B
6
B
7
D
8
A
UYGULAMA FAALYET
a) Ekleme boyu=50*d
=50*1,6=80 cm olarak bulunur.
b) Tel sarm says =80/2= 40 sarm kullanlr.
c) Sarm tel uzunluu =40*6*d
=40*6*1,6=3,84 metre

d) 1/1 leinde izim ekli

46

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1
B
2
B
3
C
4
A
5
D
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI
1
B
2
D
3
C
4
C
5
B
6
C
7
A
8
B
9
C
10
C
11
C
UYGULAMA

47

KAYNAKA
KAYNAKA

DANI smet, naat Teknik Resmi, MEB Yaynevi, stanbul, 1981.

BAYLKE N., Depreme Dayankl Betonarme ve Yma Yap Tasarm,
zmir, 1998.
OYMAEL S., Yap Bilgisi, Cilt-III, Devlet kitaplar, stanbul, 2003.
KSZOLU H., mit YEGL, Kksal ZCAN, Nazm DNDAR, Naim
YAMAN, Yapclk Blm (Kgir) ve lem Yapraklar, stanbul, 1987.
PANCARCI CAL, Yap Teknik Resmi, Adana, 1978.
TMMOB, Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik,
Yayn Nu.:25, zmir.
TS 708, Profilli ve Nervrl ubuklar, Mart, 1996.RLEN KAYNAKLAR

48