Professional Documents
Culture Documents
MERVAN'A MEKTUBU*
LTF
evirenler :
DOGAN - YAAR KUTLUAY
cevab:
* Bu tercmede, Prof. H. Ri t ter 'in DER ISLAM dergisi (Band XXI, Heft I, ss. -83.
Berlin und Leipzig 1933) nde yaynlanm bulunan
"Studien zur Geschichte der islamischen Frmmigheit. I. Hasan al-Basri" adl makalesinin sonuna eklenmi olan edition critique'li metin
esas
alnmtr.
dininde keyfi fikirlere yer yoktur. Allahu Teala yle buyuruyor: "Ne sizin bo arzularnz, ne de ehli kitabn bo kuruntular ile (Allahn vadettii sevap) elde edilemez.
4/122" Hcl' kim bir fenalk yaparsa onun cezasn bulur. Allahn kitabndan delil
getiremiyen her sz muhakkak ki sapklktr. Allahu Teala, "Gerek sylyorsanz,
haydi davanza isbat getirin. 2/III ve 28/75" yani hevave hevesinizle uydurduunuz
ve bana nisbet ettiiniz hususlarda delil gsteriniz ve "Onlar, o zaman hakkn Allaha
ait olduunu bilip anlar ve uydurduklar putlar da onlardan ayrlp nihan olurlar.
28/75" demektedir.
Ey Emirel Mminin! Allahn hkmn ve kazasn bilmeyenIerin bo lafn
brak da kitabn sana sylediine kulak ver: Allah bir kavme ihsan ettii nimeti onlar
kendileri deitirmedike zerlerinden eksik etmiyeceini sylemektedir. O halde
nimetin ba Allahu Tealadan ve bu nimetin deitirilmesi -onlara
emrettii eylere
muhalefetlerinden
dolaykullardandr.
Allahn, "Allahn nimetini kfre evirip
deitirenleri ve kavimlerini cehennem olan helak yurduna sokanlar grmyor
musun? 14/27-28" ayetinde buyurduu gibi, nimet Allahtandr, onu tebdil etmek de
kullardandr.
nk onlar Allahn emrettiklerini terkedip nehyettiklerini ilediler.
Allah, " ... Ktln gizlisine de aikarna da yaklamayn. .. 6/ i 5" diyor. Allahn
nehyettii kendinden de,i:i:ildir;zira O, ho grmediine raz olmaz ve raz olduuna
da honutsuzluk gstermez. Nitekim Allah yle buyurmaktadr:
"Kfrederseniz,
phe yok ki Hak Teala sizden mstanidir. (Her ihtiyacn fevkindedir), kullarnn
kfretmesine raz olmaz, krederseniz (sizin kredici olmanzdan) honut olur.
39/7" Kfr Allahn kaza ve kaderinden olsayd, Allah da yaptndan (kfrden)
honut olurdu. AllahuTeala
kaza ettii bir eyden sonradan honutsuzluk duymaz.
Eziyet ve zulm, Allahn kazasndan deildir. Onun kazas, maruf'u, adl'i, ihsan' ve
akrabalara yardm emir, fuhu, fenalk ve azgnl nehyetmektir.
Allah yle buyuruyor; "Tanrn irade buyurdu ki, Ondan bakasna tapmayn,
ana ve babanza iyilik edin. 17/23" Ey Emirel Mminin! ite Allahn Kitab konuuyor, Allahtan daha gzel kim syleyebilir? "Her eyi bir lye gre yapan, sonra
ona (hedefini) gsteren ... 87/3" buyurmu, bu ayette her eyi bir lye gre yapp
sonra onu saptr dememitir. Allah kullarna yol gstermitir. Onlarn dinlerinde
ve ilerinde phe iinde brakmamtr. Hatta Allah hidayetin verilmesini kendinden,
yanlmann peygamberinden olduuna hkmediyor. Ve diyor ki: "De ki (Peygambere hitaben), ben yanlrsam yanlmamn vebali bana aittir. Doru yola gidersem
bu da Tanrmn bana olan vahyi sayesindedir. 34/50" Peygamber yanld vakit
yamlmann vebalinin kendinden .olmasn sen (Emirel. Mminin) kabul edip; yanlln bizden olabileceini kabul etmez misin? Allahu Teala "yolu gstermek bize
der. .. 92/1 2" buyuruyor, yanItmak bize der, demiyor. Allahn Kitabna hakkn
ver, sakn Onu tahrif ve olmyacak ekilde ve olmyacak ekilde tevil etme, Allah
bir eyi kullarna aka nehyettikten sonra, cahil gafillerin dedikleri gibi, onlarn
gizlice yapmalarna
muktedir klmaz. Byle olmu olsayd, "Dilediinizi ileyin.
41/40" yerine, "zerinize takdir ettiklerini ileyin" der, "Dileyen insansn, dileyen
(inkar etsin) kafir olsun. 18/29" demeyip, bunun yerine "stediim kimse iman etsin,
istediim kimse de kafir olsun" derdi. Allah buyuruyor ki. .. "Allahn emri olup
bitmi kat bir fermandr. 33/38" Onun emri kaderi, kaderi de meridir. O, fuhu ve
fena olan eyleri emretmez, etmretmi olduunu iddia eden bir takm insanlar Allah
u sz ]e ayplyor: "Onlar bir hayaszlk yaptklar zaman, "babalarmz bu hal
.zre bulduk, Allah da bize bunu emretti" derler. De ki: Hak Teala hayazszl asla
emretmez, siz bilmediinizi mi Allaha isnat ediyorsunuz? 7/27".
Allahn kitab karanlkta nur ve lm vaktinde de hayattr.
MEKTUBU
77
ve Peygamberlerinden baka bir hccet vermemitir, " ... Ta ki helak olacak olan
kimse bile bile helak olsun, diri kalacak olan da bilerek diri kalsn. 8j42" buyuruyor.
Ey Emirel Mminn! AllahuTealann "inizden ileri gemek veya geri kalmak
isteyenler. ,. 74/37" sz zerinde dn. Muhakkak ki Allah iyilik, yapp ileri
geenlere cenneti hak etmeleri, fenalk yapp geri kalanlara da cehennemi hak etmeleri
iin kudret vermitir. Eer hakikat batl itikat sahiplerinin iddia ettikleri gibi olsayd,
ne ileri gidebilmeleri ne de geri kalmalar mmkn olurdu. Ne ileri giden yapt
iten dolay vlr ve ne de geri kalan azarlanrdI. Bylece iddialarna gre, bu
(kudret) onlardan da deildir, onlara verilmi de deildir. Onlarn ilemi olduklar
bir eyolduuna gre de Allah bu konuda sz sylemi ve cezalarnn, yaptklarnn
karl olarak onlara yazldn yle .ifade etmitir: "Bunlar ilediklerinin karldr. 56/24"
Ey Emirel Mminn! insanlar AllahnKitabna itiraz ederek onu tahrif ettiler.
Allahn szlerinin bazs, dier bazlarna yalanlamaz, O ancak bazs bazsna benzeyen beli ekilde sylenmi bir Kitaptr. Onun ayetleri birbirine zt deildir. Zira
O (kitap) "Her ii eviren, her mahluk tarafndan vlen Allahn vahyidir. 41/42
Sonra, ey Emiral Mminn! Allahn, "Ruha ve ruhun kemaline (dikkat et), ona
hak yoldan uzak kalmamay, ktlkten saknmay ilham ile retti. 91/7-8" szn
dn. Allah, Adem olunun tabiatna ilhamla iyilii ktlkten ayrma (kudretini)
vermitir. Sonra Allahu Teala diyor ki: "Kim z cann tertemiz tutarsa felah bulur,
kim z cann kirletirse hsrana arar. 91/9-10" Eer onun z cann kirleten Allah
olsayd hsrana uramamas gerekirdi.
Ey Emirel Mminn! Allahn, "Onlar yine, Tanrmz, diyecekler, kim bizim
bu hale uramamza sebeb oldu ise, onun ate iindeki azabn kat kat arttr. 38/61"
ayetini dn. Onlarn o hale uramasna sebep olan Allah olsayd. .. [*] Fakat
Allah onlarn bu hale uramasna ve saptmalarna kimin sebep olduunu sylyor
ve diyor ki: "Onlar, Tanrmz, diyecekler, biz byklerimize, ileri gelenlerimize
uyduk, onlar da bizi (sapttlar) yolumuzu arttlar33/67".
O "bykler" ve "ileri
gelenler" onlarn kfre sapmalarna ve yollarn armalarna sebep olmulardr.
Ey Emirel Mminn! Allahn "kafir olanlar: Tanrmz! Cinden, insandan, bizi
batan karp sapkla gtrenleri bize gster ayaklarmzn altna alalm ki aalard.a bulunanlardan olsunla~, diyecekler 41/29" szn dn. Yine Allah "biz
insana yolu gsterdik, o da kredici olur veya nankrlk eder. .. 76/3" ayetinde
yle sylyor: Biz kulo. doru yolu gsterdik, ya kreder, onu mkafatlandrrz,
yahut da kfreder, kfrne karlk olarak cezalandrrz. " ... Kim krederse kendi
z can iin kretmi olur, kim kfrederse bilsin ki Hak Teala mstanidir (kre
muhta olmad halde) hamd senaya layk olan O'dur 31/12'. Yine Allahu azze
ve celle, " ... Zaten Firavun kavmini saptrm ve doru yola gtrmemiti 20/79"
diyor. Ey Emirel Mminn! Allalun dedii gibi sen dede ki, "kavmini saptan Firavundur" . Allahn szne muhalefet etm~, Allahn nefsi iin' raz olduundan bakasnil
Allaha isnat etme. O yle sylemitir: "Yolu gstermek bize der, sonraki hayat da,
nceki hayat da bizimdir. 92/12-13" O halde yolu gstermek Allahtan, saptma kullardandr. Ey Emirel Mminn! Allahn u szn dn: "Bizi ancak gnahkarlar
saptrmlardr 26/99" ve "Samiri onlar batan kard 20/85" ve "eytan insana
ap aikar bir dmandr 17/53", "Semud'a gelince, onlara dosdoru yolu gstermetik,
fakat krl hidayete tercih ettiler, onlar ileyip kazandklar yznden kr edici
azabn yldrm tuttu 41/17". Yol gsterme ii Allahtan balam ve onlarn krl
hak kazanmalar. heva ve heveslerine uymalariyle olmutur.
Ey Emirel Mminn! mektubum ve szm sana uzun gelmesin, nk mektubumda, zulm Allaha nisbet edip, kendilerini bundan uzak tutanlara kar ak deliller vardr. Rabbna as olduu zaman "Tanrmz! kendi nefsimize zulmettik, sen bizi
yarglagamay esirgersen, muhakkak ki ziyan edenlerden oluruz. 7/23" dediinden
dolay kendisine uyulmas en doru olan babmz Ademi misal gsteriyorum. Adem
Rabbna "bu bama gelen senin kaza ve kaderindir" dememiti.
Yine Musa da bir adam ldrnce: "Bu i eytan iidir, dedi, eytan apaikar
ve batan karc bir dmandr. Musa, "Ulu Tanrm, dedi. Ben z nefsimi ziyana
urattm beni affet (Hak Teala da) onu affetti 28/15-16" buyurmutur. Musa, bu
i eytandandr, cahil ise, bu Rahman'n iidir, der. Allahn bize kitabnda kssasn
anlattklan kimselerin hepsi bunu kabul etmilerdir. Allah yle buyurmutur: "(Kabil
dinlemiyerek) nefsine uydu ve nefsi ona kardeini ldrmeyi kolaylatrd, o. da kar
deinildrd ve hsrana urayanlardan oldu 5/33" nsanlar arasnda "Sen zalimsin, ktlklerin sebebi sensin" szn kabul edecek kimse yoktur. Holanmadklarn
Allaha, holandklarn kendi nefislerine nisbet ederler. "Kalplerinde erilik bulunup
(bakalarn) saptrmak maksadiyla mteabih ayetlere tabi olan ... 3/7" kavim, bu
ite ancak helak olmutur. Bunlar mnakaa ederler ve Allahu Teala :"Allah istediini
saptrr, istediini de doru yola gtrr. 13/27" demitir, derler. Fakat ayetin ncesine ve sonuna bakmazlar. Ayetlerin ncesinin ve sonunun delalet ettii manay dnseler, dalalete dmezler.
Allah yle buyurmutur: "Hak Teala iman edenleri bu dnya hayatnda da,
ahirette de salam szlerle temkinletirir. Zalimleri sapklkta brakr ve Allah dilediini yapar 14/27". Yani, iman edenleri imanlaryla ve iyilikleriyle yollarnda temkinli klar, zalimleri de Allah inkar ve Ona dmanlklar ile saptrr, ite Allahn
iradesi budur. Allah yle buyurmutur: "Vaktaki onlar dndler, Allah da onlarn
kalplerini dndrd 61/45". O halde onlar dnnce, Allah onlarn kalplerini dndrmtr. Yine Allah yle buyuruyor: " ... Bir oklarn dalalette brakr, bir oklarna da hidayet nasib eder. Dalalette kalanlar ancak fasklardr. Bu fasklar, Allah
ile mebbed bir surette akdolunan misak bozarlar. Allahn bitimesini emrettii eyi
paralarlar, yer yznde fesat karrlar. te asl z canlarna zarar verenler bunlardr. 2/26-27". Yine Allahn "azap. hkmn giyecek olan kimseyi ateten kurtarmak
senin elinde midir? 39/1 9" szlerinde mnazaaederler.
Allah u sz ile de kimin
azaba layk olduunu mahlukatna beyan ediyor: "Bylece kafir olanlarn cehennemlik olduklar hakkndaki sz ve hkm yerini buldu. ro/33". O halde onlarn
cehennemlik olduklar hakkndaki sz ancak fsk ilemelerinden sonradr.
Allahn u sz de zerinde mnakaa edilenlerdendir: "Hibir kimse Allahn
izni olmakszn iman getiremez. i o/ i 00" Buradaki izin kelimesi, serbest brakma manasnadr. O halde Allah herkesi iman karsnda serbest brakm ve iman edebilmeye muktedir klmtr. Allah diyor ki: "Gnderdiimiz. her peygamberi ona Allahn izniyle itaat olunsun diye gndeririz 4/63". O halde Allahtan itaat edilmesi iin
bir peygamber gnderip sonra onunla, halk ve taat arasna girmek istemez. Bu Allahn sfat ,adalet ve hikmetinden ne kadar uzaktr.
" ... inizden ileri gemek veya geri kalmak isteyenler...
74/37" ayeti ile
"inizden isteyen doru yola gider, btn alemlerin Tanrs olan Allah bir eyi dilemeden siz onu dileyemezsiniz. 81/38" ayeti zerinde mnazaa vardr. Allah
doru syle,mitir. O hayr diledii zaman bizim iin diler. Mesela, biz dilemeden bizim iin dilemi olduu hayrlardan birisi bizi iyilie yneltip onu bize gstermesidir.
79
yle buyuruyor: "Allah size kolaylk ister, zorluk deiL. 4/26", "Allah size hereyi
belli etmeyi, sizi sizden evvelkilerin yollarna iletmeyi, tevbenizi kabul etmeyi ister.
Allah her eyi bilir ve iyi dnr. Hakteala sizin tevbelerinizi kabul etmeyi ister.
4/26". Allah bizim tevbe etmemizi isteyip, sonra ondan bjzi menetmez ve menetmemitir.
Gayr meru ocuklar ve bu gibilerini yaratm olduundan dolay, Ona itiraz
ederler. Allah zani'ye ocuktan dolay deil, emrine kar gelmi olmasndan dolay
azap eder. Bu kar gelme ocuktan ayr bir eyolan zina iidir. Meru olmyan yere
nutfeyi koyan zani, kendisinin olmyan yere tohum eken ifti gibidir. stediini
yetitirir istemediini yetitirmez.
Allahn u sz zerinde de ekiiyorlar : "Yeryznde veya kendi z cannzda
uradnz hibir musibet yoktur ki yaratlmadan evvel Kitapta bulunmasn. 57/22".
Bunu kendi grleriyle kfr ve iman, taat ve masyetle tevil ediyorlar. Halbuki
bu byle deildir. Bu musibetler ancak mallarda, nefislerde ve yaplan ilerin neticelerindedir. Allah. bize bylece bildirmitir. Bu dnyann metaile mark kimselerin
yaptklar gibi sevinmememiz ve ele geiremediimiz eylere mteessir olmamamz
iin bizi zenginlik ve fakirlie, zorluk ve kolayla mptela klmtr. Sonra bize sabredenleri beyanla diyor ki: " ... Fakat sen sabredenleri mjdele, onlar ki bir musibete uradklar zaman 'biz Allahnz ve Allaha dncyz' derler. Bunlar onlardr
ki tanrlar tarafndan yarlganrlar, balanrlar. Doru yel zerinde olanlar da
onlardr. 2/156-157". Eer bu iman ve kfrde olmu olsayd, Allah, "Ta ki elinizden kana tasalanmaynz ve Allahn size verdii ile sevinip marmaynz ... 57/23"
buyurmaz, bilakis "ta ki imannz kaybettiinize tasalanmaynz ve (Allahn) size
ondan verdii ile sevinip marmayasnz" derdi. O halde insan dininden kan eye
mteessir olmaz da neye olur? Allahu Teala buyuruyor ki: "De ki: Allahn inayeti
ile, rahmeti ile ve yalnz bunlarla sevinsinler, bu onlarn btn toplayp ydklarndan daha hayrldr. 10/58". Uyank olan kimseler iin hakikat aktr, lakin biroklar bunu farketmezler.
Ey Emirel Mminin! Allah bir kulu kr edip sonra "gr, yoksa sana azabederim"
veya sar edip sonra "iit, yoksa sana azap ederim" yahut dilsiz edip "konu, yoksa
sana azap ederim" demiyecek kadar insafl ve adildir. Ey Emirel Mminin! bu akl
sahipleri iin gizlenmiyecek bir hakikattr.
Allahn, "onlarn (insanlarn) bir ksm bedbaht, bir ksm da bahtiyar olacaktr. II /106" sznde mnazaa ve bu ayeti yle tevil ettiler: Allah Teala kullarn
annelerinin karnnda bedbaht ve bahtiyar olarak yaratmtr. Bedbaht yarattnn
bahtiyarla ve bahtiyar yarattnn da bedbahtla
evrilmesine imkan yoktur.
Eer hakikat tevil ettikleri gibi olmu olsayd, Allahn, kitap ve peygamberlerinin bir
manas kalmad gibi, peygamberlerin onlar takvaya davetleri ve salaha teviklerinin
de fayda ve manas kalmazd. Gerekte bu ayetin tevili onlarn iddia ettikleri gibi
deildir. Allah yle buyurmutur: "O gn (ahiret gn) btn insanlarin bir araya
toplanacaklar bir gndr. O gn ana baba gndr. i i /103" sonra yle devam
ediyor: "Allahn emri yerine geldii gn hi kimse, O'nun izni olmakszn bir sz
syleyemez. gn, onlarn (inasanlarn) bir ksm be db ahi:, bir ksm bahtiyar olacaktr. II /105". O gnn bahtiyar, bugn Allahn emrine uyup o ekilde amel eden
ve o gnn bedbaht, Allahn dinini istihfaf ederek emirlerini hie sayan kimsedir.
Ey Emirel Mminin! bil ki, Allahn emir kitap ve adaletine muhalefet edenkr. dinlerinde ok ifrata gitmi olanlar ve cehaletlerinden dolay her eyi kadere yklemi
olanlardr. Dnya iinde ise, bununla yetinmeyip bu gibi ilerde azimli ve tedbirli
80
LTFDOGAN-YAAR
KUTLUAY
davranrlar. Bu, hakikatin ar, batln hafif olmasndan ileri gelmektedir *. Onlardan birine, dine ait bir emir verecek olsan: "Kalemler kurumu (i iten gemitir)
ve alnlara "bahtiyar" veya "bedbalt" yazlmtr, cevabn verir. Birisine "dnya
yolunda nefsini yorma, scak veya soukta kendini ie koma ve cann yolculukta
tehlikelere atma, naslolsa
rzkn hazrlanmtr"
desen kabul etmez. Yine
"koyunlarnn bana oban brakma, kurtlarn yiyecei ve hrszlarn alacaklar,
lecek ve kaybolacak. olanlar takdir edilmitir, sen onlar korumaya muktedir olamazsn; Allahn muhafaza edilmesini takdir etti"ihibir ey zayi olmaz" desen kabu,l
etmez. Yine, "atn ve deveni kaacak diye iple balama, ne takdir edilmise o olur,
balasanda bir balamasan da" desen kabul etmez. Yine, "sakn dkkann ve evinin
kapsn -malnn ve eyann kaybolmasndan korkarak- kapama, zira senin kapy
kapaman, Allahn takdirini deitirmez" desen, bunu da kabul etmez. Dnyaya ait
herhangi bir, iinde, btn ihtiyat tedbirlerini alarak salamlatrmakszn hareket
etmez. Eer byle yapmamasn sylersen bilgisizliini ileri srer, sonra da syleneni
kabul etmez. Btn bunlara ramen din meselelerini kadere terkeder. Bunlar hakkn
ar, batln hafif olmasndan ileri gelir.
Allahn u sznde mnazaa ederler: "Allah dileseydi, hepsini hidayet zere
toplard, yleyse sakn cahillerden olma 6/35". Bu mriklerin mslman olmamalarndan dolay mteessir olduu iin Allahu Tealann peygamberine ettii sitemdir.
Bir ayetinde de buyuruyor ki: "Sen onlarn bu sze (Kuran'a) inanmayp; yanndan
kp gitmeleri yznden zle zle kendini ldrecek misin? 18/6". Allahu TeaIa
bu ayetinde Peygamberine kudretinden. haber veriyor ve Allah onlar itaate icbar
etseydi, muhakkak ki buna gc yeterdi. Bu O'nu aciz klmazd. Fakat O, herkesi
kendi ameline gre mkafatlandrnak iin onlarn bu ekilde hareket etmelerini
irade etti. Buyuruyor ki: "Tanrn dileseydi yeryzndeki (insanlarn) hepsi de toptan iman ederlerdi. yleyse sen, ne iin insanlar mrnin olsunlar diye zorlamak
istiyorsun? 10/99".
Allahn u sz de mnazaa ettiklerindendir: "Biz cehennem iin ns ve Cin'den
(yle kimseler) yarattk ki kalpleri vardr, ,bu kalplerle idrak etmezler, gzleri vardr,
onlarla grmezler, kulaklar vardr, onlarla duymazlar. Bunlar drt ayakl hayvan
gibidirler. Belki daha da sersemdirler. Gafil olanlar bunlardr. 7 i 178". Bu ayeti yle
tevil ettiler: Allah yaratma iine balad vakit baz kimseleri cehennemlik kld.
Bunlar Allahn istedii taati yerine, getirmee muktedir deillerdirler. Dier baz
kimseleri de cennetlik yaratmtr. Bunlar da Allah'n istemedii masiyeti ilemekten
acizdirler. Nitekim (Allah) ksayuzamaya kudreti ve siyah da beyazlanmaya kab iliyeti olmakszn yaratmtr. Cehennemlik olanlar mmin olmalar iin azaba duar
etmitir. Bylece Allah en irkin sfatlarla tavsif ettiler. Halbuki Allah u sz ile
onlarn kt ileri ve phelerinden dolay cehenneme gideceklerini bildiriyor: "Kalplerivardr, bu kalplerle idrak etmezler; gzleri vardr, onlarla grmezler 7 i 178".Nitekim Allah u ayetinde yle demiti: "Firavun hanedan, sonradan kendine dman kesilecek ve onlarn zlmelerine sebep olacak olan Musa'y aldlar. 28/8".
Halbuki onlar Musa'y kendilerini neelendirmesi iin almlard. Yine Allah: "Onlara mhlet vermemiz gnahlarn arttrmalar iindir. 3/177". ayetileAllah onlarn
ibadeti terketmelerile gnahlarnn oaldn bildiriyor. Allah araplarn aina ol..
dulelar dille konuuyor. Mesela, bir Arap airi yle sylemitir:
Zamann harap etmesi ifin bina yaplmas
Anneler de yavrularn lm ifin beslerler.
gibi,
MEKTUBU
82
LTF
DOGAN-YAAR KUTLUAY
HASAN BASR'NN
HALFE
ABDLMELK'E
MEKTUBU
kaza ve kaderind-en kullarn nehyetti manasn karyorlar. _Yine "Allah peygamberine helal kld bir eyi haram kldktan sonra kazasile amel etmesinden dolay
onu azarlamtr"
diyorlar, Allah yle buyurmutur: "Ey Peygamber! Allahn
sana helal ettii eyleri nefsine niin haram ediyorsun? 6 i / ". Cahiller diyorlar ki,
"Allah Peygamberine bir kaza ediyor, sonra ona iz:n veriyor, sonra da yapt .iten
dolay onu azarlyor". Allah buyuruyor ki: "Allah seni affetsin... niye mlara izin
verdin? /43". Her. nebi hata iledii takdirde bunu Rabbna deil, kendi nefsine
nisbet eder. Allahn konuturduu Hdhd diyor ki: "Kendisini de, kavmini de AIlah brakp gnee secde eder grdm. eytan onlarn ilediklerini gzlerine boyam,
onlar doru yoldan alkoymu 27/24". Bu ekilde Kur'an Kerimde pek ok ayetler
vardr.
Ey Emirel Mminn! ite cev~plandrlmasn "istediin sualleri. bylece izah ve
beyan ettim. Bu mektup zerinde dur, iyi dn, zira "Okalplere ifadr 10/57".
Risale tamam oldu .
...-1' .