T.C.

MLL ETM BAKANLII

METALRJ TEKNOLOJS

HAMDEMR
521MMI331

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. YKSEK FIRINA ARJ MALZEMELERNN YKLENMES...................................... 3
1.1. Yksek Frn .................................................................................................................. 3
1.1.1. Tanm ..................................................................................................................... 3
1.1.2. Ksmlar.................................................................................................................. 4
1.2. zabenin Tanm ............................................................................................................. 6
1.3. arj Malzemeleri ............................................................................................................ 6
1.3.1. Demir Filizi ............................................................................................................. 6
1.3.2. Kok Kmr ........................................................................................................... 7
1.3.3. Kire Ta ................................................................................................................ 8
1.3.4. Dolomit ................................................................................................................... 8
1.3.5. Manganez ................................................................................................................ 9
1.4. Cruf Yapclar .............................................................................................................. 9
1.4.1. Kire Ta ................................................................................................................ 9
1.4.2. Dolomit ................................................................................................................... 9
1.5. Skip Kovalar ................................................................................................................. 9
1.6. Yksek Frn Sobalar .................................................................................................. 10
1.6.1. Yaps .................................................................................................................... 10
1.6.2. alma Sistemi..................................................................................................... 10
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 12
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 15
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 16
2. ARJ MALZEMELERN ERGTME .............................................................................. 16
2.1. Yksek Frn Havas .................................................................................................... 16
2.2. Tyerler........................................................................................................................ 17
2.3. Enjeksiyon Sistemi ...................................................................................................... 17
2.4. Ergime Srasnda Aa kan Gazlar ......................................................................... 18
2.4.1. Hazrlama Blgesindeki Reaksiyon Sonucu Oluan Gazlar ................................. 18
2.4.2. Ergime Blgesindeki Reaksiyon Sonucu Oluan Gazlar ...................................... 18
2.5. Yksek Frn Gazometresi ........................................................................................... 19
2.6. Torpidolar .................................................................................................................... 19
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 22
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 25
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 26
3. PK RETM .................................................................................................................... 26
3.1. Pik Makinesi ................................................................................................................ 26
3.2. Pik Kalb ..................................................................................................................... 29
3.3. Pik Tanm ................................................................................................................... 30
3.4. Dner Bant ................................................................................................................... 30
3.5. Stok Sahas................................................................................................................... 30
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 32
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 34
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 35
i

CEVAP ANAHTARI ............................................................................................................. 37

KAYNAKA ......................................................................................................................... 39

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

521MMI331
Metalrji Teknolojisi
zabecilik
Hamdemir
Bu modl, yksek frna arj malzemelerinin yklenmesi,
frnda arj malzemelerinin ergitilmesi ve pik makinesinde
pik retimi konularnn verildii renme materyalidir.
40/32
Yksek frnda ham demir retmek
Genel Ama
Gerekli ortam salandnda tekniine uygun olarak sv ham
demir retebileceksiniz.
Amalar
1. Teknie uygun yksek frna arj malzemesi
ykleyebileceksiniz.
2. Teknie uygun yksek frn arj malzemesini
ergitebileceksiniz.
3. Teknie uygun pik retimi yapabileceksiniz.
Ortam: Gerek alma ortam
Donanmlar: Sinter, pelet, kok kmr, cruf yapclar, otomatik
kantar, yksek frn, skip kovas, stma sobas, tyerler, emniyet
ayakkabs, i elbisesi, baret, bilgisayar, telsiz, telefon, eldiven, toz
maskesi, gaz maskesi, scak metal, torpido, toz gzl
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl vb.) kullanarak modl uygulamalar ile
kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi
deerlendirecektir.

iii

iv

GR
GR
Sevgili renci,
lkemizin ar sanayide ileri dzeye gelmesi ve bu alanda sz sahibi olmas hepimizin
ortak dileidir. Bu, ancak ve ancak retimde gelimi teknolojiyi kullanmak ve yenilikleri
takip ederek retime uyarlamakla mmkndr. Gnmzde teknoloji hzla ilerlemektedir.
Bu teknolojinin yakndan takip edilerek teknolojik yeniliklerin uygulamada kullanlmas,
daha kaliteli retim iin vazgeilmez bir durumdur. Teknik eleman olarak bu teknik
gelimeleri retimde kullanmamz bata gelen grevimizdir. Bu nedenle teknik alanda
mesleimizle ilgili olan gelimeleri yakndan takip etmeliyiz.
Ar sanayide kullanlan ham maddelerin banda demir gelmektedir. Bu modl ile
biz, yksek frn tanyarak ar sanayinin vazgeilmezi olan ham demir retiminin yksek
frnda elde edilmesi ilemini reneceiz. Yine bu modlle pik retim makinesini tanyacak
bu makinede pik retimini kavrayacaz.
renmi olduumuz bu faaliyetler sonunda, kendinizi en iyi ekilde yetimi olarak
lke ekonomisine reterek katkda bulunup bunun sevincini ve hakl gururunu
yaayacaksnz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Gerekli ortam salandnda, tekniine uygun olarak yksek frna arj malzemelerini
ykleyebileceksiniz.

ARATIRMA

Yksek frnda ham demir elde edilmesini ve sv metalden pik retimi

konularn aratrarak rapor hline getiriniz.

1. YKSEK FIRINA ARJ

MALZEMELERNN YKLENMES
1.1. Yksek Frn
1.1.1. Tanm
Sv ham demir retiminde en ok kullanlan, stten arj edilen ve alttan boaltlan
demir filizlerinden ham demir elde etmeye yarayan dikey frna YKSEK FIRIN denir
(Resim 1.1).
Aye ve Zbeyde adnda iki adet Ereli Demir elik Fabrikasnda, Fatma, Zeynep ve
lk adnda adet Karabk Demir elik Fabrikasnda, Cemile,Ayfer ve Gnl adnda
adet skenderun Demir elik Fabrikasnda olmak zere Trkiyede toplam sekiz adet
yksek frn bulunmaktadr.

Resim 1.1: Yksek frn

3

1.1.2. Ksmlar
1.1.2.1. Taban
Frnn tm arln zerinde tayan temel ksmdr. Genel olarak frn ina edilirken
gerekli hafriyattan sonra demir destekli bir beton atlr. Bu beton zerine sya dayankl
ikinci bir beton atlr. Bu ksmdan sonra bir dolgu malzemesi ve malzeme iinde kalacak
ekilde soutma sistemi yerletirilir. Dolgu malzemesi zerine grafit tula ve son olarak da
4-5 sra yksek sya dayankl karbon blok tulas yerletirilir (ekil 1. 1).

ekil 1. 1:Yksek frn taban

Her yksek frn taban bu ekilde olmayp gnn tekniine gre deiiklik
gsterebilmektedir.

1.1.2.2. Hazne
Tabandan hemen sonra balayan ve sv madenin depoland yerdir.(ekil 1. 2) D
elik konstrksiyondan yaplm olup ii yksek alminal tula ile rlmtr. En altnda
maden alma delii ve onun 15-20 cm yksekliinde cruf alma delii bulunur. Yine maden
alma deliinin 30-35 cm zerinde, frn duvar ierisine yerletirilmi says frn boyutlarna
gre deien tyerler (scak hava fleyicisi) bulunmaktadr.

ekil 1. 2:Yksek frn hazne ksm

4

Hazne blgesi st hizasnda hava simidi bulunur. Hava simidinin d elik

konstrksiyondan, ii ise ate tulas ile rlm olup frn epeevre sarar. Hava kua ile
tyer arasndaki balant deveboynu ad verilen dirseklerle salanr.

1.1.2.3. Gvde
Frnn tyerin st hizas ile boaz arasnda kalan ksmdr (ekil 1. 3). D elik
konstrksiyondan ii ise yksek alminal tula ile imal edilmitir. Aadan yukarya doru
belirli bir ada daralr.

ekil 1.3:Yksek frn gvde ve boaz ksm

Gvde, redksiyon, karbon alma ve ergime olaylarnn gerekletii ksmdr. Ayrca

bu blgede frn duvarna gml olarak termokulp ve kama soutucular yerletirilir.
Termokulplar, frn scaklnn llmesinde, kama soutucular ise frn duvarlarn
soutmak iin kullanlan soutma suyunun dolatrlmasnda kullanlr.

1.1.2.4. Boaz
Gvdenin st snr ile klahlar arasnda kalan ksmdr. Normal yapnn devam olarak
imal edilmi olup dl elik konstrksiyon ii ise yksek alminal tula ile rlmtr.
Frn i ksmnn tula rgs bu ksmda bitmektedir. Tula rg zerine ise tulalar
korumas iin dolgu malzemesi ve dkme demirden zrhlar yerletirilmitir(ekil 1. 3).
Boaz, frna arj edilen malzemelerin ilk olarak bekledii ve nemini att yerdir.
Ayn zamanda kirli yksek frn gaz, boaz blgesinin st ksmnda toplanarak gaz
temizleme tesislerine gnderilir.

1.1.2.5. Klahlar Blgesi

Frnn en yksek ksm olup arj malzemelerinin arj edildii yerdir. Bu blgede, skip
arabas boaltma tertibat, arj hunisi(arj malzemelerinin dalmadan klahlara
doldurulmasn salar), distribitr (Klahlara yklenen ve tek noktada toplanan arj
malzemelerinin dzenli dalmasn salar.), kk ve byk klahlar, gaz toplama borular
(Kirli frn gaznn topland borulardr.) bulunur.

1.2. zabenin Tanm

zabe, kelime anlam olarak ayklama, temizleme manasna gelir. Bu ayklama ilemi,
yer altndan karlan maden filizlerinin ierinde buluna yabanc maddelerin (emprtelerin)
filizlerden ayklanmas anlamnda kullanlmaktadr.

1.3. arj Malzemeleri

1.3.1. Demir Filizi
Demir ve elik retiminde kullanlan ham maddelerin iinde tonaj ve deer
bakmndan en nemli olandr. Yer kabuunun yaklak %5ini oluturur. Demir elde
etmeye yarayan filizlere demir filizi denir. eitleri unlardr:

Magnetit: Kimyasal bileimi Fe3O4 olan magnetit, %72,4 demir %27,6 oksijen
ierir. Rengi koyu griden siyaha kadar deiir. Younluu 4,9 gr/cm arasnda
deiir. Mknatslanma zelliine sahiptir. Bu zellii sayesinde manyetik
ayrclar ile kolaylkla ierinde bulunan ve ie yaramayan maddelerden
kolaylkla ayrlarak yksek kaliteli cevher elde edilir. Kkrt oran
fazladr(Resim 1. 2).

Resim 1. 2:Magnetit

Hematit: Kimyasal bileimi Fe2O3 tr. %69,4 demir %30,6 oksijen ierir.
Rengi krmz olup younluu 4,5-5.3 gr/cm tr. Kkrt oran az olup
sinterleme ilemine tabii tutulmadan kullanlr(Resim 1. 3).

Resim 1. 3:Hematit

Limonit: Kimyasal bileimi Fe2O3.H2O olan limonit magnetit ve hematitden

daha dk kalitededir. Rengi sardan kahverengine kadar deiebilir.
Younluu 3,6-6,4 gr/cmtr(Resim1.4).

Resim 1. 4:Limonit

Siderit: Bileimi FeCO3 olan siderit %48,2 demir %51,8 CO2 ihtiva eder. Rengi
beyazdan yeilimsi sarya kadar deiir. Younluu 3,6-3,9 gr/cm tr (Resim 1.
5).

Resim 1. 5:Limonit

Pirit: Kimyasal bileimi FeS2olan pirit %46,6 demir %53,4 kkrt ihtiva eder.
Rengi pirin sarsdr. Younluu 4,8-5,1 gr/cm tr(Resim 1. 6).

Resim 1. 6:Pirit

1.3.2. Kok Kmr

Resim 1. 7:Metalrjik kok

1.3.2.1. Kok Kmrnn Yksek Frndaki Fonksiyonu

Tm arjn ergimesi iin gerekli sy salar.

Frn iinde gaz geirgenliini salar.
Frn iindeki arjn basn ve arln tar.
Demir cevherinin redklenmesini (dnmn) salar.

1.3.2.2. Yksek Frn Kokunda Aranan zellikler

Tane bykl 50-150 mm arasnda olmal.

Sk ve sert olup, 1 cm ye 120 kg basnca dayanabilmelidir.

Rengi ak kuruni olup, krlan yzeyi gm gibi parlak olmaldr.
indeki boluklarn toplam en az % 50 olmaldr.

1.3.3. Kire Ta
Yksek frnlarda kullanlan kireta, Demir elik Fabrikalarnn kendi blgelerinden
veya civarndan temin edilmektedir.( Resim 1. 8 ) Kireta retim iletmelerinde genellikle
basamak sistemiyle retimi yaplr. Basamaklarda delme ve patlatma ilemini takiben,
krclara sevk edilir. Krclarda 40 mm ye kadar krlan kireta, eleme ileminden sonra
ykleme bunkerine doldurulur ve kara yolu veya demir yolu kanalyla Demir-elik
tesislerine gnderilir.
Yksek frnda kullanlacak kire tann tane irilii 50-100 mm arasnda, CaO miktar
%53-63 arasnda olmaldr. SiO2 miktarnn ise olduka dk olmas istenir(Resim1.8).

Resim 1. 8: Kire ta

1.3.4. Dolomit
Dolomit; Demir-elik tesislerinin kendi blgelerinden veya zel sektrlerden temin
edilirler.(Resim 1.9 ). Krlp paralanan dolomitin elendikten sonra; 25 mm zeri
Dolomit, 10-25 mm aras Mcr, 10 mm alt ise Toz olarak adlandrlr(Resim1.9).

Resim 1. 9:Dolomit
8

1.3.5. Manganez
Crufa akkanlk kazandrmak amacyla kullanlr(Resim 1.10). MnS eklinde kkrt
ile birleerek kkrdn crufa gemesini salar. elikhanelerin istedii manganl pik
yapmnda kullanlr. Manganez ayn zamanda pikin krlganln azaltr( Resim 1.10).

Resim 1.10:Manganez

1.4. Cruf Yapclar

1.4.1. Kire Ta
Kimyasal forml CaCO3 olan kireta yksek frnlarda cruf yapc olarak
kullanlr. Kire tann reaksiyona girmesi, arjdaki snn 750-1150 C ye ulamas ile
balar. Yksek scaklk ile paralanan kireta empritelerle (yabanc maddelerle) birleerek
crufu meydana getirir.

1.4.2. Dolomit
Kimyasal forml (CaMg(CO3)2) olan dolomit yksek frnda cruf yapc ve madene
akkanlk veren bir eleman olarak kullanlr. Dolomitin tane irilii 25 mm zerinde olmas
istenir.

1.5. Skip Kovalar

Sac konstrksiyon veya dkm malzemeden imal edilir. Yanlarnda, tama
halatlarnn balanmas iin mopalar bulunur(Resim1.11).

Resim 1.11: Skip kovas

Frna yklenecek arj malzemelerinin doldurulduu kap olup sacdan yaplmtr.

Kapasiteleri frn boyutlarna gre deiir. Bir seferde ortalama olarak 4500 kg kok ve
20.000 kg cevher tama kapasitesine sahiptir. Ancak uygulamada bir kova ile 4200 kg kok
9

kmr ve 13 000 kg demir cevheri yklenir. Skip arabas tarafndan ray sistemi zerinde
frnn st ksmna tanr. ki adet bulunur. Biri hammadde bunkerinin altnda hammadde ile
doldurularak dolu olarak yukar arj malzemesi tarken dieri ise bo olarak dolmak zere
hammadde bunkerlerin altna tanr.

1.6. Yksek Frn Sobalar

1.6.1. Yaps
Silindirik biimde elik konstrksiyondan yaplmtr. Duvarlar amot, ierisi ise
yldz tula ile kafes eklinde rlmtr. ki blmden oluur. Birinci blm, gaz emme
odasdr. kinci ksm ise hava stma ileminin yapld yldz tula ile rl ksmdr. Bir
frn iin sra ilke alan drt adet soba bulunur(ekil 1.4).

ekil 1. 4:Yksek frn sobas kesit resmi

1.6.2. alma Sistemi

Sobalardan birinde hava stlrken dier ikisinde tula stlr. Istlacak sobada, nce
souk hava giri vanas ve scak hava k vanas kapatlr. Baca kapaklar alr ve gaz
yanma boluuna gaz verilerek atelenir. Yanmann daha iyi olabilmesi iin vantilatrlerle
gaz zerine hava flenir. Bylece yanma odasnda, yukar doru ykselen alevler kubbe
ksmndan yldz tula blmesine geerler. Yldz tula arasndan aa inen yanm gazlar
bacadan darya atlr. Gaz yakma ilemi, soba ierisinde 900-1100 C scaklk oluuncaya
kadar devam eder.
Soba ierisinde yeterli scaklk olunca gaz kesilir. Baca kapaklar kapatlarak scak
hava k vanas alr. Son olarak da souk havann geli vanas ar ar alarak hava
10

stma ilemine hava stma ilemine balanr. Sobaya alttan flenen hava, stlm olan
yldz tulalar arasndan yukar ykselerken snr. Kubbeden gaz yanma boluuna geen
scak hava aa doru inerek scak hava vanasndan hava kuana gelir. Oradan deve
boynu kanalyla tyerlerden frn iine flenir. Sobalar iin gereklki souk hava, byk
hacimli turbo krklerden temin edilir.

11

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Yksek frna arj malzemelerini ykleyiniz.
lem Basamaklar
arj malzemelerini silolardan bantlara alnz.(Resim
1.12)

neriler
Bantlarm salam
olduundan emin olunuz.
Bantlar tayan hareketli
mekanizmann altndan
emin olunuz.
Bantlara gereinden fazla
arj malzemesinin
yklenmemesini salaynz.

Bantlarda otomatik kantarlarda tartnz(Resim 1.13).

Kantarn doru tarttndan

emin olunuz.

Tartlan malzemeyi, skip kovas ile yksek frnn

ykleme blgesine kararak frna arj
ediniz(Resim 1.14).

arj malzemesinin sraya

gre yklenmesini
salaynz.
Skip kovasn tayan arj
arabasnn arzal
olmadndan emin olunuz.
Skip kovasn tayan ray
sisteminin ypranmam
olduundan emin olunuz.
Skip kovasn tayan halatn
salam olduundan emin
olunuz.

12

 Istma sobalarnda frna gnderilecek havay 11501200 C ye kadar starak tyerlerden scak havay
frna gnderiniz(Resim 1.15).

13

Istma sobalarnn alr

olduundan emin olunuz.
Sobaya gnderilen havann,
istenen deerlerdeki
scakla ulamasn
saladktan sonra frna
gnderilmesini salaynz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet
ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Deerlendirme ltleri
alma esnasnda gerekli gvenlik tedbirlerini aldnz m?
arj malzemelerini silolardan bantlara aldnz m?
arj malzemelerini kantarda tarttnz m?
Tartlan malzemeyi frnn stne skip kovas ile kardnz m?
Malzemeyi belirli srayla frna arj ettiniz mi?
Frna gnderilecek havay frn sobalarnda istenen scakla kardnz
m?

Evet Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

14

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

Demir filizinden ham demir elde etmeye yarayan dikey frn aaidakilerden
hangidisir?
A) Yer oca
B) Yksek frn
C) ndksiyon oca
D) Kupol oca

2.

SDEMR kok fabrikasndaki yksek frn says aadakilerden hangisidir?

A) 1
B) 2
C) 3
D) 4

3.

Yksek frnn ksm says aadakilerden hangisidir?

A) 5
B) 6
C) 7

D) 8

4.

Tyerler, yksek frnn aadakilerden hangi ksmnda bulunur?

A) Taban
B) Hazne
C) Gvde
D) Klahlar blgesi

5.

arj hunisi, distrbitr frnn aadakilerden hangi ksmnda bulunur?

A) Taban
B) Hazne
C) Gvde
D) Klahlar blgesi
Redksiyon, karbon alma ve ergime olaylar frnn aadakilerden hangi ksmnda
gerekleir?
A) Taban
B) Hazne
C) Gvde
D) Klahlar blgesi

6.

7.

Yksek frn sobas i ksm blm says aadakilerden hangisidir?

A) 1
B) 2
C) 3
D) 4

8.

Yksek frn kokunun tane irilii aadakilerden hangisidir?

A) 30-150
B) 50-50
C) 30-140

D) 20-30

9.

Yksek frnda kullanlan kire tann tane irilii aadakilerden hangisidir?

A) 20-100
B) 50-150
C) 50-100
D) 20-30

10.

Yksek frnda kullanlan dolomitin tane irilii en az ka mm olmaldr?

A) 25 mm zeri
B) 35
C) 55
D) 60

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
17
15

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Gerekli ortam salandnda, tekniine uygun olarak yksek frn arj malzemelerini
ergitebileceksiniz.

ARATIRMA

Yksek frnda arj malzemelerinin ergitilmesini aratrarak rapor hline

getiriniz.

2. ARJ MALZEMELERN ERGTME

2.1. Yksek Frn Havas
Yksek frna arj edilen malzemelerin ergitilmesinin salanmas amacyla scak hava
kullanlr. Bu hava frna, yksek frn sobalarnda stlarak gnderilir.

Resim 2. 1:Turbo krk

16

Frn iin gerekli hava, enerji tesislerinde retilir (Resim 2. 1). Hava enerji tesislerinde
turbo krkleri kullanlarak retilir. Yksek frnlarnda kullanlacak havay be adet turbo
krklerinden elde edilirr. Bu krklerden tanesinin dakikadaki hava retim kapasitesi
2900 m ve iki tanesinin ise dakikadaki hava retim kapasitesi 3200 m tr. Bunlardan biri
iletmede kullanlrken dieri ise souk olarak yedektedir. Bu havay retmek iin 62 ton
buhar kullanmaktadr. Bu turbo krk 3.2 bar basncnda hava retir. Bu be adet turbo
krn ihtiyac karlamamas hlinde, yedekli altrlmak zere alt turbo krk
yaplmtr. Alt turbo krk, dakikada 4400 m hava retme kapasitesine sahiptir. Bu hava
retimi iin 60 ton buhar kullanr. Bu turbo krn ise retmi olduu havann basnc 3,6
bardr.

2.2. Tyerler
Basnl scak havann frn iine flendii yerdir. Yksek frnn hazne ksmnda,
maden alma deliinin 30-35 cm yukarsnda frn duvarna yerletirilmitir. paradan
oluur. En dtakine tyer, ortadakine ara soutucu ve i ksmna ise kuler ad verilir. Tyer
ve kulerler bakr esasl malzemeden ara soutucu ise demir esasl demir alaml dkmden
yaplmtr. Ara soutucunun iinden soutma suyu dolar.

2.3. Enjeksiyon Sistemi

letmelerin temel prensibi, retimini yapt mamln birim fiyatn en dk en
dk dzeyde tutmaktr. Zaman zaman bunu salamak iin daha az masraf yaparak rnn
birim maliyetinin drlmesi iin sistemde iyiletirme yoluna gidilmektedir. Bu erevede
yksek frndan elde edilen sv metalin maliyetinin de drlmesi iin bir takm almalar
yaplmaktadr. Bunlardan biride frna eklenen zel bir sistemle, frn ierisine snn daha
ksa srede ve daha az masrafla istenen dzeye karmak iin tabii gaz, fuel-oil ve kmr
tozu enjekte etmektir.
Yksek frnlara doal gaz, fuel-oil ve kmr tozu enjeksiyonunun amac, ton sv
metal bana kmr sarfiyatn drmektir. Bu ilem, frnlara monte edilen zel bir sistemle
yaplmakta ve tyerlerin hemen bitiiinde ince borularla frn iine enjekte edilmektedir.
rnek olarak doal gaz enjeksiyonunu ele alacak olursak meydana gelen ilem
yledir:
Doal gaz ortalama olarak % 90 CH4 (METAN) ierir. Yine doal gazn yanma ss
8500 Kcal/m olup her metrekp doal gaz iinde 0,53-0,59 kg karbon vardr. Doal gaz
frna enjekte edilince meydana gelen yanma neticesinde,
H4 + O2

CO + 2 H2 meydana gelir.

Grlyor ki doal gazn iinde bulunan karbon, kokun yerini alabilmektedir. Ayn
zamanda doal gazn yanmas sonucunda meydana gelen hidrojen, demir oksitlerinin
redklenmesinde kuvvetli bir redkleyici olarak etken olmkatadr. Sonu olarak kok
tketiminde fuel-oil ve kmrtozunun olduu gibi doal gaznda kok tketiminde tasarruf
salad aikardr.
17

2.4. Ergime Srasnda Aa kan Gazlar

2.4.1. Hazrlama Blgesindeki Reaksiyon Sonucu Oluan Gazlar
Hazrlama blgesinde scakla bal olarak gerekleen reksiyonlar ve oluan gazlar
Tablo 2.1de verilmitir.

Reaksiyon Sonucu Oluan Gazlar

H2O + C

H + CO (Suyun ayrmas)

Fe2 O3 + CO

2FeO +CO2

2CO

CO2 + C

FeO + CO

400-700

700-800

2CO

CaCO3

100-800

450-600

Fe +CO2

C + CO2

Scaklk (C)

700-1000
CaO + CO2

(CaCO)3 .P2 O5 + 2C

3 CaO + 2P + 5CO

800-1000
900-1000

Karbonun demirde znmesi

1000-1500

FeO + C

1200-1400

Fe + CO

Fosforun demirde zlmesi

1200-1500

Curuf reaksiyonlar
MnO + C
SiO2 + C

1300
Mn + CO

1350-1400

Si + 2CO

1401500

Silisyumun demirde zlmesi

1400-1500

Tablo 2. 1: Reaksiyon esnasnda aa kan gazlar

2.4.2. Ergime Blgesindeki Reaksiyon Sonucu Oluan Gazlar

Hazne ve karn blgesinde kok hari hibir kat malzeme olmamas gerekir. Eriyen ve
ksmen birbirinden ayrlan demir ve cruf, akkor hlindeki kok yata iinden damlalar
hlinde akar ve bu arada demir oksit kokun karbonu tarafndan redklenir.
FeO + CO

Fe + CO (Demirin Redklenmesi)

SiO2 C

Si + 2CO (Silisin znmesi)

MnO + C

Mn + CO (Manganezin % 50-70inin demire gemesi)

18

2.5. Yksek Frn Gazometresi

Yksek frna gaz borularla iletilir. Borulardaki basncn sabit bir deerde tutulmas
gerekir. Gazometre, yksek frn gaz datm hattndaki boru ebeke basncn sabit tutma
grevini yerine getirir(Resim 2. 2). Bu gaz datm hattndaki boru ebekesindeki gaz
basncnn en ideali 800 mm/su stunudur. Bu basn, yksek frn gaznn ideal yaklmas
iin gereklidir. Basncn ve deerin altnda ve stnde olmas hlinde gaz yakma miktar
artar. Bu da elde edilen rn olan ham demirin maliyetinin artmasna neden olur.

Resim 2. 2:Yksek frn gazometresi

Gaz hattndaki ani gaz basn deiimlerinde gaz brlrlerinden frna fazla miktarda
gaz girii olur. Bu gaz girii frnn alma dzenini bozar, sobann hzl snmasna
sebebiyet verir. Bu da gaz stma sobalarnn deiim sresini ksaltr. Ayn zamanda tam bir
yanma salanmadndan yksek miktarda yksek frn gaz i olarak sobalara giri yapar.
Bunun sonucu maliyet artar. Gaz basncnn dk olmas durumunda, sobalarn gaz giri
vanalar otomatik olarak kapanr. Bu durumda yksek frna gnderilen gaz snmaz ve frna
stlmam turbo krk havas gnderilir. Bu frnn verimini olumsuz ynde etkiler.
Gazometrenin d sacdan retilmi olup ii ise kauuk balondan meydana gelir. Bu
kauuk bant elastik olup ierisindeki gaz basnc ile ekil alr. Kapasitesi ise 50.000 m hava
basncdr.

2.6. Torpidolar
Yksek frndan elde edilen sv ham demir, ilenmek zere elikhane veya pik
makinesine gnderilir. Sv ham demirin yksek frndan ilenecei yere tanmasnda tama
potas (Resim 2. 3) veya torpidolar (Resim 2. 4) kullanlr.

19

Resim 2.3: Tama potas

Resim 2.4:Torpido

Torpidolar, d elik konstrksiyondan yaplm olup ii yksek sya dayankl

refrakter tulalarla rlr. ki sra refrakter tula ile rm ilemi yaplr. Gvdenin sa
kalnl ise yaklak 10 mm dolayndadr. Raylar zerinde hareket eder. Bu hareket,
lokomotif tarafndan salanr. Gvdesi oval bir grnme sahip olup ularndan
yataklanmtr. Torpidoya maden yklenmesi stte bulunan ykleme kapsndan yaplr.
Ekseni etrafnda hareket eder. Bu hareket dililer tarafndan salanr. Dolu olan torpidonun
boaltlmas yine gvdenin ekseni etrafnda dndrlerek ykleme kapsndan boaltlr
(Resim 2.5).

20

Resim 2.5: Torpidodan sv madenin boaltlmas

21

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Yksek frnda arj malzemelerini ergitiniz.
lem Basamaklar
arj malzemelerini frna ykleyiniz (ekil
2.6).

neriler
Malzeme arjnda srann takip
edildiinden emin olunuz.
Skip kovasn eken halat sisteminin
salam olduundan emin olunuz.
Frna arj edilen arj malzemelerinin
distribtr tarafndan ei ekilde
datldndan emin olunuz.
Skip kovasn tayan arj arabasnn
arzal olmadndan emin olunuz.

Gerekli havay salayarak sobada stnz

ve tyerlerden frna gndererek kokun
yanmasn salayarak madeni
ergitiniz(Resim 2.7).

Havann sobalarda 1150-1200 C ye

kadar stldndan emin olunuz.
Sobalarn doru altndan emin
olunuz.
Tyerlerin doru altndan emin
olunuz.
Kokun tam yanmasnn
salandndan emin olunuz.

Kokun yanmas ile oluan sy ykseltmek

ve kimyasal reaksiyonu hzlandrmak iin
enjeksiyon sistemi ile frna toz kmr
enjekte ediniz.
Oluan sv ham demir ve crufu haznede
toplaynz.

Enjekte edilen kok tozunun iinde iri

kmr paralarnn olmadndan
emin olunuz.

Oluan gazlar, frnn stnde toplaynz.

22

Demir filizinin tam ergimesi iin

yeteri kadar beklendiinden emin
olunuz.
Gazlar, frn st ksmnda bulunan
gaz toplama borularnda
toplandndan emin olunuz.

 Yksek frndan kan gazlar, gaz

temizleme sisteminde temizleyerek
gazometrelerde depolaynz.

Maden alma azn aarak(Resim 2.8) sv

maden periyodik aralklarla alarak
torpidolarla elikhane ve pik makinesine
sevk ediniz, crufu ise granlizasyon
sistemine gnderiniz.

23

Gazlarn gaz temizlemem tesislerinde

tam bir temizleme yapldndan emin
olunuz.
Temizlenen gazlarn, gazometreye,
evreye zarar vermeden gnderilmesi
iin gerekli tedbirlerin alndndan
emin olunuz.
Zamanndan nce maden alma
deliinin alarak madenin ve crufun
alnmamasn salaynz.
Maden alma deliinin tam almasnn
salandndan emin olunuz.
Torpidolarn periyodik bakmlarnn
yapldndan emin olunuz.
Sv maden ve crufun, torpidolara
alnmas esnasnda insan salna
zarara vermemek gerekli tedbirlerin
alndndan emin olunuz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet
ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.
niz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.

DEERLENDIRME LTLERI
alma esnasnda gerekli gvenlik tedbirlerini aldnz m?
arj malzemelerini frna yklediniz mi?
Gerekli scak havay saladnz m?
Scak havay tyerlerden frna gnderdiniz mi?
Scak hava ile kokun yanmasn saladnz m?
Frn iine toz kmr enjekte ettiniz mi?
mmm?
Oluan
sv maden ve crufu, haznede topladnz m?
Yksek frn gazlarn, frnn st ksmnda topladnz m?
Gazlar gaz temizleme tesislerine gnderdiniz mi?
Temizlenen gaz, gazometrelerde depoladnz m?
Haznede biriken sv maden ve crufu, belirli aralklarla aldnz m?
Crufu torpidolarla granlasyon sistemine gnderdiniz mi?
Sv madeni torpidolarla elikhane ve pik makine sevk etiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

24

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

Yksek frnlarnda kullanlacak havann elde edilmesinde, enerji tesislerinde ka adet turbo
krk kullanlr?
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6

2.

Tyerler, frnn aadakilerden hangi blgesinde bulunur?

A) Taban
B) Hazne
C) Boaz

D) Klahlar

Tyerlerin ksm says aadakilerden hangisidir?

A) 3
B) 5
C) 7

D) 8

3.
4.

Yksek frnlara doal gaz, fuel-oil ve kmr tozu enjeksiyonunun amac aadakilerden
hangisidir?
A) Frn ssn drmektir.
B) Doal gaz, fuel-oil ve kmr tozunu kullanm olmak
C) Frn enjeksiyon sisteminin almasn salamaktr.
D) Ton sv metal bana kok kmr sarfiyatn drmektir.

5.

Doal gazdaki ortalama metan (CH4) oran aadakilerden hangisidir?

A) 60
B) 70
C) 80

D) 90

6.

Demirin redklenmesi, frnn aadakilerden hangi blgesinde oluan reaksiyonlarda

gerekleir?
A) Taban
B) Ergime
C) Klahlar blgesi
D)Boaz

7.

Yksek frn gaz datm hattndaki boru ebeke basncn sabit tutma grevini
aadakilerden hangisi yerine getirir?
A) Turbo krk
B)Tyer
C) Gazometre
D) Termokulp

8.

Yksek frn
hangisidir?
A) 300

9.

gaz datm hattndaki gaz basncnn en ideali aadakilerden

B)5000

C) 600

Torpidolarn kapasitesi ortalama aadakilerden hangisidir?

A) 200
B)300
C)500

D) 800
D) 600

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
25

RENME FAALYET2
RENME FAALYET3
AMA
Gerekli ortam salandnda, tekniine uygun olarak pik retimi yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Pik retim makinesinde pik retimi hakknda bilgi toplayarak rapor hline
getiriniz ve snfta arkadalarnzla tartnz.

3. PK RETM
3.1. Pik Makinesi
Yksek frndan elde edilen sv maden ve elikhanenin ihtiya fazlas maden, pik
makinesinde kat pik elde edilerek deerlendirilir. Bu kat pik dkmhane, elikhane ve
piyasa ihtiyacnda ham madde olarak kullanlr (ekil 3. 1).

ekil 3. 1:Pik makinesi

Pik makinesi; pota devirme tertibat ve zincir sistemi zerine balanm kalplardan
oluur. Pik makinesinin zelliklerini u ekilde sralayabiliriz:

Azami retim kapasitesi

Paletlerdeki bant says
Bant hareket hz
Bant uzunluu

: 1700 ton/gn
: 2 Adet
: 9,1 m / dk.
: 92,4 m
26

Banttaki kalp says

Kire sndrme kapasitesi
Kire sndrme sresi
Kire tane irilii
Kire younluu

: 308 adet
:25 ton/gn
: 5 dk
: 20 mm(maks.)
: 0,08-1,10 gr/cm

Yksek frndan elde edilen sv ham demir, 100-120 ton kapasiteye sahip tama
potalaryla kkrt giderme tesislerine sevk edilerek kkrd giderilir. Kkrd giderilen sv
ham demir dolu pota, pik makinesine getirilerek pota devirme sistemine yerletirilir. Vin
yardmyla potann bir tarafndan kaldrlarak pota iindeki maden ar ar makinenin yolluk
sistemine boaltlr (Resim 3.2). Yollua dolan sv ham demir, kalplara dolar(Resim 3.3).
Kalplara elektrik motoru tarafndan hareket verilerek dolan kalbn ilerlemesi salanr.
Kalplar ar ar ilerlerken sv maden kalplarda katlamaya balar. Katlamaya balayan
kalplar, dulama ad verilen ve suyun pskrtld borularn altndan geer. Burada
kalplarn katlamasn hzlandrmak amacyla kalp zerine su pskrtlr. Kalplar 92,4
metre olan bant sonuna geldiinde tamamen katlamtr. Katlaan pik, bant sonunda ters
dnerek aada bulunan beik vagona der. Beik vagona den pikler, vagonlara
doldurulur. Vagonlara alna pik, soutma suyunun pskrtld su pskrtme sisteminin
altna getirilir. Burada mmkn olduu kadar soutulan pikler, stok sahasna sevk edilerek
ilgili ksmlara tavan vinci yardmyla stok edilir.

Resim 3.2: Pota devirme sisteminde

Resim 3.3: Yolluk sisteminden kalplara madenin dolmas

27

Resim 3.4: Kalplardaki pikin sndrme sistemine ilerlemesi

Resim 3. 5: Kalplardaki pike dulama suyunun pskrtlmesi

Resim 3.6: Katlaan pikin beik vagona alnmas

28

Resim 3.7: Pikin vagona alnmas

Resim 3.8: Pikin su kulesinde soutulmas

Pik retiminde kullanlacak sv madenin ierisinde kkrt ve silisyum miktar fazla

ise katlaan pikin kalplara yapmasna neden olur. Bunun nne gemek iin kalplara altta
bulunan kire pskrtme sistemi ile kire pskrtlr. Kalplara pskrtlen kire, kalpta
bir film tabakas oluturarak pikin kalba yapmasn nler. Potadaki sv maden bitene
kadar kalplar devir daim yapar. gzl bir kalp pik ortalama 45-50 kg arasndadr.

3.2. Pik Kalb

Pik yapmnda kullanlacak sv madenin, pik yaplmak zere dkld kalplardr.
3l veya 4l gzden oluur. Hematit piki veya elikten imal edilir. En nemli zellii
yksek sya dayankl olmasdr (Resim 3. 9).

Resim 3. 9: Maden dolu pik kalb

Kalplar, bantlar zerinde bulunan paletlere cvatalarla monte sabitlenir. Bir bantta 154
adet palet bulunur. Her bir palete 2 adet pik kalb monte edilir. Toplam olarak bir bantta 308
adet kalp bulunur.

29

3.3. Pik Tanm

erisinde % 2!den fazla karbon, % 94 orannda demir ieren ve maksimum % 0,060
kkrt bulunan krlgan demir-karbon alamlarna PK denir.
Piyasann ihtiyacn karalamak amacyla kalplara dklerek kle eklinde retilir.
Tablo 3.1 de baz kle pikin kimyasal bileimleri verilmitir.

Kle Pik Cinsleri

Kle Pik Kimyasal Bileenleri

-1

%Si
1.01-1.39

%Mn
0.50-1.50

%P
Maks. 0.25

%S
Maks. 0.06

%C
3.3-4.8

-2

Maks. 1.00

0.50-1.50

Maks. 0.25

Maks. 0.06

3.3-4.8

H-1

2.01-2.60

0.40-1.20

Maks. 0.12

Maks. 0.06

3.3-4.8

H-2

1.40-2.00

0.40-1.20

Maks. 0.12

Maks. 0.06

HRA H-1

3.50-3.0

Maks. 1

Maks. 0.12

Maks. 0.05

3.3-4.8
3.3-4.8

SFERO PK

Maks. 0.50

Maks. 0.05

Maks. 0.05

Maks. 0.01

3.3-5.0

Tablo 3.1:eitli kle pik bileimleri

3.4. Dner Bant

Pik makinesini oluturan ekipmanlardan biridir. zerinde paletleri tar. Dner bant,
zerinde bulunan paletlerden oluur. Her bir palet zerine 2 adet pik kalb monte edilmitir.
Dner bantn huzu sabit deildir. Bu hz kumanda odasnda bulunan operatr
tarafndan tecrbeye bal olarak ayarlanr.

3.5. Stok Sahas

Pik makinelerinden elde edilen piklerin depoland ksmdr. retilen kle pik
eitlerine gre deiik sayda ksmlarda oluur. rnein, pik faprikasnn pik stok sahas 16
ksmdan olumaktadr (ekil 3.10).

30

Resim 3.10: Stok sahas

Kapasiteleri yine iletmenin ihtiyacna gre deiiklik gstermekdir. retilen ve

soutma kulesinde soutulan piklerin vagonlardan boaltlmasnda ve sevki yaplan piklerin
tama aralarna yklenmesinde kullanmak zere bir ton yk kaldrma kapasitesine sahip
tavan vinleri kullanlr( Resim 3.11). Soutulmu pikler vagonlardan vinlerle alnarak
trlerine gre ayrlm blmlerine stok edilir. rnein resim 3.11de -2 pikinin stok
edildii saha bulunmaktadr.

Resim 3.12: -2 Piki stok sahas

Resim 3.11: Tavan vinci

31

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Pik makinesinde pik retiniz.
lem Basamaklar
Yksek frnda retilen sv ham demiri
torpido veya potalara alarak pik makinesine
sevk ediniz (Resim 3.13).

neriler
Yksek frndan elde edilen ham
demirin, pik makinesine sevk
edilmeden nce kkrdnn
giderildiinden emin olunuz.
Sevk esnasnda i gvenlii
tedbirlerinin alndndan emin
olunuz.

Pik makinesi kalplarn hazrlaynz.

Bant zerindeki kalplarn, cvatalarla

iyice sabitlendiinden emin olunuz.
Kalplara kire pskrtldnden
emin olunuz.

Pik makinesini altrnz.

Kkrd giderilmi sv maden dolu

potann, pota devirme sistemine
yerletirildiinden emin olunuz.
Pik kalplarnn hazr olduundan
emin olunuz.
Potadaki sv madenin yolluk
sistemine dklecek ekilde
yerletiinden emin olunuz.
Potadaki sv madenin kalplara
dklmesi esnasnda, insan saln
tehlikeye atmamak iin gerekli
tedbirlerin alndndan emin olunuz.
Yol sonuna geldiinde kalplardaki
pikte tam bir katlama
salandndan emin olunuz.
Gereinden fazla makinenin megul
edilmemsi iin katlam pikin beik
vagona alnmasn salaynz.
Piklerin, ait olduu sahaya stok
edildiinden emin olunuz.
Katlamas salanan pikin soutma

Sv madeni pik kalplarna dknz.

Dner bant hzn madenin katlama

sresine gre ayarlaynz.

Katlaan piki stok sahasna gnderiniz

(ekil 3.14).

32

kulesinde yeteri kadar soumasn

salamadan stok sahasna
gnderilmemesi iin gerekli tedbirin
alndndan emin olunuz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet
ve Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Evet

Hayr

alma esnasnda gerekli gvenlik tedbirlerini aldnz m?

Yksek frnda sv ham demir retiniz mi?
rettiiniz sv ham demiri torpido veya tama potalarna aldnz m?
Madeni, pik makinesine sevk ettiniz mi?
Pik makinesi kalplarn hazrladnz m?
Pik makinesini altrdnz m?
Sv madenin pik kalplarna dktnz m?
Bant hzn pik katlamasna gre ayarladnz m?
Katlaan piki stok sahasna gnderdiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz
.

33

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

Pik makinesinin azami gnlk pik retimi aadakilerden hangisidir?

A) 1300
B) 1400
C) 1600
D) 1700

2.

Aadakilerden hangisi Pik makinesinin dakikadaki hzdr?

A) 9,1
B) 9,7
C) 10,3

D) 11,6

Aadakilerden hangisi pik iindeki orandr?

A) 60
B) 72

D) 98

3.

C) 94

4.

Pik makinesindeki toplam pik says aadakilerden hangisidir?

A) 220
B) 280
C) 300
D) 308

5.

Pik makinesine pskrtlen kirecin tane irilii aadakilerden hangisidir?

A) 5
B) 10
C) 15
D) 20

6.

gzl bir kalp pikin ortalama arl aadakilerden hangisidir?

A) 25-30
B) 35-40
C) 45-50
D) 65-70

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

34

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1. ( ) Sv ham demir retiminde en ok kullanlan, stten arj edilen ve allatan boaltlan
demir filizlerinden ham demir elde etmeye yarayan dikey frna Yksek Frn denir.
Kok fabrikalarnn temel ilevi, yksek frnlarn ihtiyac olan metalrjik koku retmektir.
2. ( ) Yksek frna arj edilen malzemelerin ergitilmesinin salanmas amacyla hidrojen
kullanlr.
3. ( ) zabe, kelime anlam olarak ayklama, temizleme manasna gelir.
4.( ) Yksek frnda gvde; redksiyon, karbon alma ve ergime olaylarnn gerekletii
ksmdr.
5. ( ) Yksek frn sobas dikdrtgen biimde elik konstrksiyondan yaplmtr.
6. ( ) Yksek frnlara doal gaz, fuel-oil ve kmr tozu enjeksiyonunun amac, ton sv metal
bana kmr sarfiyatn drmektir.
7. ( ) Yksek frndan elde edilen sv maden ve elikhanenin ihtiya fazlas maden, pik
makinesinde kat pik elde edilerek deerlendirilir.
8. ( ) erisinde % 2 den fazla karbon, % 94 orannda demir ieren ve maksimum % 0,060
kkrt bulunan krlgan demir-karbon alamlarna PK denir.
9. ( ) Gazometrenin d betonarmeden retilmi olup ii ise kauuk balondan meydana
gelir.
10. ( ) Pik kalb; Pik yapmnda kullanlacak sv madenin, pik yaplmak zere dkld
kalplardr. 3l veya 4l gzden oluur.
11. ( ) Pik retiminde kullanlacak sv madenin ierisinde kkrt ve silisyum miktar fazla ise
katlaan pikin kalplara yapmasna neden olur. Bunun nne gemek iin kalplara altta bulunan
kire pskrtme sistemi ile kire pskrtlr.
12. ( ) Dner bant, Pik makinesini oluturan ekipmanlardan biri deildir. Yanmann en iyi
kontrol baca gaz analizinin yaplmasdr.

35

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise dier modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

36

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARI
RENME FAALYET1 N CEVAP ANAHTARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

B
C
A
B
D
C
B
B
B
A

RENME FAALYET2 NN CEVAP ANAHTARI

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

C
B
A
D
D
B
C
D
B

RENME FAALYET3 N CEVAP ANAHTARI

1.
2.
3.
4.
5.
6.

D
A
C
D
D
C

37

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

Doru
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Yanl

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.

38

KAYNAKA
KAYNAKA

SDEMR, Teknik Ariv, SDEMR Pik retim Makinesi Kullanm Talimatlar.

39