Trokovi u funkciji

uspostavljanja i
koritenja kapaciteta
Amra Halilovi

Uvod
Preduzea danas djeluju u nesigurnom
poslovnom okruenju koje karakteriu nagle i
duboke promjene
Fleksibilnost, inovativnost i kontinuirano
usavravanje poslovanja - sastavni dio
izgradnje konkurentske prednosti

Pojam trokova
Trokovi predstavljaju novani izraz utroenih
elemenata radnog procesa
U trokove ulaze svi faktori koji mogu da budu
predmet raznih organizacionih mjera
Dejstvo radne zajednice ispoljava se u boljem
koritenju radnog vremena, uvanju maina,
alata, tednji materijala i sl.

Znaaj trokova
Stepen zadovoljenja drutvenih potreba zavisi
od obima, trokova proizvodnje i prometa
Trokovi predstavljaju kljuno pitanje svake
privrede i svakog preduzea
Logika ekonomije zadaci se obavljaju uz to
manje utroka

Podjela trokova
Podjela trokova moe da se vri sa raznih
stanovita zavisno od cilja
U ovom radu bitna je podjela u odnosu na
stepen koritenja kapaciteta na:
1. Fiksne trokove: apsolutni i relativni
2. Varijabilne trokove: proporcijalni,
degresivni i progresivni

Fiksni trokovi
Fiksni trokovi su stalno isti bez obzira na
obim proizvodnje i stepen zaposlenosti
U ove trokove ubrajamo: ukalkulisanu
amortizaciju, premije osiguranja, zakupnine,
trokove ogrijeva i osvjetljenja, odravanje,
ienje itd.
Pri porastu proizvodnje fiksni trokovi po
jedinici proizvoda opadaju

Ukupni fiksni trokovi

Apsolutno fiksni trokovi

Apsolutno fiksni trokovi se ne mijenjaju u
masi pri promjeni obima proizvodnje ili obima
djelatnosti
U apsolutno fiksne trokove spadaju: trokovi
istraivanja i razvoja, trokovi rada viih
rukovodilaca i sl.
Karakteristike: ukupni su konstantni dok se
trokovi po jedinici proizvoda mijenjaju od
obima proizvodnje

Relativno fiksni trokovi

Reativno fiksni trokovi su nepromjenjivi samo
u okviru pojedinih zona zaposlenosti
Pri prelazu iz jedne zone zaposlenosti u drugu
dolazi do naglog porasta fiksnih trokova
Taj porast utie na poskupljenje proizvodnje,
ako se radi o uvoenju smjene koja je samo
djelimino iskoritena

Varijabilni trokovi
Pojavljuju se tek sa poetkom proizvodnje i
iezavaju sa prestankom proizvodnje
Pri svakoj promjeni obima proizvodnje
mijenjaju se ukupni varijabilni trokovi
Tipini varijabilni trokovi su: materijal za
izradu proizvoda, osobni dohoci izrade,
amortizacija obraunata po funkcionalnom
sistemu i pomoni materijal i energija vezani
neposredno za proizvodnju

Proporcionalni trokovi
U potpunosti zavisni od obima proizvodnje
Proporcionalne trokove ine prije svega
materijal za izradu i lini dohoci izrade
U proporcionalne trokove ubrajamo: energiju
koja se troi u vezi sa preradom sirovina,
pomoni materijal za izradu, trokove
nabavke, pakovanja, prodaje

Degresivni trokovi
Degresija i progresija oznaavaju intenzitet
dinamike ukupnih i prosjenih trokova na
raznim stepenima zaposlenosti
Ukupni trokovi, rastu sa porastom proizvodnje, a
prosjeni trokovi po jedinici proizvoda sa
porastom obima proizvodnje odnosno
zaposlenosti smanjuje
Bitne karakteristike degresivnih trokova ukupnih
i prosjenih trokova ilustrovatemo tabelom:

Proizvodnja (tona)

Ukupni trokovi

Trokovi po jednoj toni

100

60.000

600,00

200

80.000

400,00

300

100.000

333,33

400

120.000

300,00

500

140.000

280,00

600

160.000

266,60

700

180.000

257,14

800

200.000

250,00

900

220.000

244,44

1000

240.000

240,00

Progresivni trokovi
Progresija trokova nastupa zbog
proptereenosti organizacije
Zbog toga dolazi do prekovremenog i nonog
rada koji se plaaju znatno vie od redovnog
Radi se o jednoj privremenoj i prolaznoj
pojavi

Zakljuak
Iz navedenog moemo zakljuiti da cilj
poslovne politike treba da bude optimalno
korienje kapaciteta
Proizvodnja nije sama sebi cilj cilj je
zadovoljenje drutvenih potreba
Ukupni trokovi predstavljaju zbroj ukupnih
fiksnih i ukupnih varijabilnih trokova
T = F +Vp+Vpg+Vd, odnosno T = F+V

Hvala na panji!