Sredstva za vezu

Osnove metalnih konstrukcija

Vrste sredstava za vezu

1.

2.

Mehanika spojna sredstva

- zakivci
- zavrtnjevi
- epovi
Tehnoloki postupci spajanja
- zavarivanje
- lepljenje
Osnove metalnih konstrukcija

Zakivci
Vrste zakivaka:
1. Zakivci sa polukrnom glavom
2. Zakivci sa poluuputenom glavom
3. Zakivci sa uputenom glavom

Osnove metalnih konstrukcija

D=1,5d 1

k
t

d1

min 2

1%

d0

d1

l -50

D=1,5d 1

0,05d1

1%

50

k= 0,6d 1

d
83
0,
R=

D=1,5d

a)

b)

d0 prenik rupe

D prenik glave zakivka

d prenik zakivka

L duina zakivka
Osnove metalnih konstrukcija

c)

Dimenzije zakivaka sa polukrunom glavom

d
d0
D
K
R
r

mm
mm
mm
mm
mm
mm

12
13
19
7,5
9,5
0,6

14
15
22
9
11
0,6

16
17
25
10
13
0,8

18
19
28
11,5
14,5
0,8

20
20
32
13
16,5
1

22
23
36
14
18,5
1

Osnove metalnih konstrukcija

24
25
40
16
20,5
1,2

27
28
43
17
22
1,2

30
31
48
19
24,5
1,6

33
34
53
21
27
1,6

Materijal za izradu zakivaka

0255
0355
0455

fu = 300 400 MPa

fu = 380 470 MPa
fu = 440 540 MPa

Osnove metalnih konstrukcija

Duina vrata zakivka

za runo zakivanje

l = t + 4 / 3 d0
za mainsko zakivanje

l = t + 7 / 4 d0
t

debljina paketa limova koji se spajaju

Osnove metalnih konstrukcija

Izrada druge glave zakivka

Komadi koji
se spajaju

d 0 =d+1 mm

Vrat
d

d0
Glava

Osnove metalnih konstrukcija

Oznaavanje zakivaka
Prenik d0

11

13

15

17

19

21

23

25

28

31

34

Oznaka
Dopunske oznake zakivaka

a)

b)

c)

d)

U razmeri 1:10 i sitnijoj, veliina oznake je jednaka

preniku glave zakivka.
U razmeri 1:5 i krupnijoj, veliina oznake odgovara
preniku rupe za zakivke.
Osnove metalnih konstrukcija

Vrste spojeva
Spojevi optereeni na smicanje (smiui
spojevi) optereenje upravno na osu
zakivka;
Spojevi optereeni na zatezanje (zateui
spojevi) optereenje u pravcu ose zakivka;
Kombinovani spojevi;

Osnove metalnih konstrukcija

10

Nt
Nt

Nt

Nt

Smiui spoj

Zateui spoj

Ne preporuuje se primena zakivaka u

zateuim spojevima!
Osnove metalnih konstrukcija

11

Rad zakovane veze

I faza: trenje usled pritezanja veze koje je
posledica skupljanja zakivaka (deformacije
0,01 mm);
II faza: elastine deformacije usled
smicanja zakivaka i pritiska po omotau
rupe (deformacije 0,1 do 0,15 mm);
III faza: plastine deformacije (deformacije
5 do 6 mm);
Osnove metalnih konstrukcija

12

Faze rada zakovane veze

1

Nt

5
Nt

I faza

F1 F2

II faza

F1

III faza

F1

F3

F2

F2

F4 F
5

F3

F3

F4

F4

F5

F5

Osnove metalnih konstrukcija

13

Mehanizmi loma kod smiuih spojeva

1.
2.
3.
4.

Lom smicanjem vrata zakivka,

Lom neto preseka,
Lom gnjeenjem omotaa rupe,
Lom cepanjem lima

Osnove metalnih konstrukcija

14

Mehanizmi loma
Nt
Nt

Lom smicanjem zakivka

Nt

Nt

Lom neto preseka

30-40 Nt

Nt

Lom gnjeenjem omotaa rupe

Lom cepanjem

Osnove metalnih konstrukcija

15

Proraun nosivosti zakivaka u smiuim

spojevima
Osnovne pretpostavke:
zanemaruje se trenje,
svi zakivci u vezi prenose isto optereenje,
napon smicanja u zakivku je konstantan,
pritisak po omotau rupe je konstantan,
zanemaruje se savijanje i zatezanje zakivka.
Osnove metalnih konstrukcija

16

Stvarni i proraunski dijagrami napona

max

max

d0

d0

=N/Av

b =N/Ab
Stvarni dijagrami napona

Proraunski dijagrami napona

Osnove metalnih konstrukcija

17

Nosivost zakivaka u smiuim

spojevima

Fv ,dop = min{Fv , Fb }
Fv

nosivost zakivka na smicanje

Fb

nosivost zakivka na pritisak po omotau rupe

Osnove metalnih konstrukcija

18

Nosivost zakivka na smicanje

Fv = m Av ,1 dop = m

dop
4

2
d0

m
senost zakivka,
Av,1 povrina vrata zakivka,
dop doputen napon smicanja i
d0 prenik rupe za zakivak.
Osnove metalnih konstrukcija

19

Senost zakivka

Osnove metalnih konstrukcija

20

Doputeni naponi
Vrsta
napona

dop
smicanje
b,dop
pritisak
po omotau rupe
t,dop
zatezanje

I sluaj optereenja
II sluaj optereenja
za spajanje delova od elika
0361
0451
0561
0361
0451
0561
0362
0452
0562
0362
0452
0562
0363
0453
0563
0363
0453
0563
I
0,8 dop

130

150

II
0,8 dop

190

145

I
2 ,0 dop

320

370

55

210

II
2 ,0 dop

480

360

I
0,3 dop

50

165

410

530

II
0,3 dop

70

55

Osnove metalnih konstrukcija

60

80

21

Nosivost zakivaka na pritisak

po omotau rupe

Fb = min Ab b,dop = min t d 0 b,dop

minAb

b,dop
mint

minimalna kontaktna povrina,

doputen napon pritiska po
omotau rupe,
minimalna debljina limova koji su
optereeni u istom pravcu.
Osnove metalnih konstrukcija

22

t1
min t = min
t2

t1 + t3
min t = min
t2

min

Ab = min{Ab,1 , Ab,2 }

a) jednosean zakivak b) dvosean zakivak

Osnove metalnih konstrukcija

23

Nosivost zakivaka na zatezanje

Ft , dop =
t,dop
d0

t,dop
4

2
d0

doputen napon zatezanja i

prenik rupe za zakivak.

Osnove metalnih konstrukcija

24