N THUYT VB LIN KT HA HC:.

1/LIN KT L lin kt c hnh thnh do s

xen ph theo trc lin nhn.

- Kiu xen ph khng lai ha:
AOs-AOs; AOs-AOp; AOp-AOp
-Kiu xen ph sau khi lai ha:
AOsp-AOsp; AOsp-AOs; AOsp-Aop
AOsp2-AOsp2; AOsp2-AOs; AOsp2-Aop
AOsp3-AOsp3; AOsp3-AOs; AOsp3-AOp,...

Bi 7:

CU TRC IN T
CC NGUYN T TRONG
PHN T HP CHT HU
C

- Kiu xen ph khng lai ha:

s-p

p-p

Kiu xen ph sau khi lai ha:

V d: S xen ph to lin kt gia AOsp v
AOs
2
sp

s-sp

sp-s

Kiu xen ph sau khi lai ha:

V d: S to xen ph to lin kt gia AOsp2 v AOsp2

Kiu xen ph sau khi lai ha:

V d: S to xen ph to lin kt gia AOsp3 v AOsp3

2/ LIN KT : L lin kt c hnh thnh do

s xen ph bn ca 2 obitan p, trc ca 2

obitan p ny lun gi song song nhau.
*

lien ket

3/ S hnh thnh lin kt n:( lin kt )

L lin kt c hnh thnh do s xen ph trc

V d: M t s hnh thnh phn t H2, Cl2,
HCl, CH4, BH3, H2O, C4H10, ...

4/ S hnh thnh lin kt i:

Phn t C2H4

sp

sp

C
2

sp 2

sp

sp

4/ S hnh thnh lin kt i:

Phn t Alen C3H2
sp
2

sp

sp
C sp2

sp

sp

sp

C
sp2

Trong phn t alen, hai nhm =CH2 hai u

dy s nm trong hai mt phng thng gc nhau.

4/ S hnh thnh lin kt i:

Phn t Buta1,3-dien CH2= CH- CH=CH2
sp2

sp

C
Csp2sp2

C C2
sp

C 2
sp

C2
sp

4/ S hnh thnh lin kt i:

Phn t benzen:

5/ S hnh thnh lin kt ba

Phn t C2H2

sp
spsp

C sp sp spsp

C sp

sp

5/ S hnh thnh lin kt ba

Phn t propin:

sp3
sp3
sp3
sp3

sp

sp spsp

C sp

sp

S HNH THNH LIN KT ION:

M t lin kt hnh thnh trong phn t
MgO
2-

2+
12+

Mg2+

8+

O2-

S HNH THNH LIN KT ION:

M t lin kt hnh thnh trong phn t
NaF

1+
111+

Na+

9+

F-

II.THUYT MO V LIN KT HA HC:

Vi cc nguyn t cui chu k (F2, O2).
Mc nng lng 2p v 2s khc nhau nhiu,
nn khng c s t hp ln nhau ca cc
orbital . Gin MO ca chng c
dng :
Ph phn t cho bit cc mc nng lng
c th t :
s < *s < z < x = y < *x = *y <
*z

AO- A a

MO-A 2

AO- A b

*z

x
y

2pa

x y

2pb

*s
2sa

2sb

II.THUYT MO V LIN KT HA HC:

Vi cc nguyn t u chu k (Li2,

Be2, B2, C2, N2). Mc nng lng 2p v 2s
khc nhau rt t, nn c s t hp ln
nhau ca cc orbital . Gin MO
ca chng c dng :
Ph phn t cho bit cc mc nng l
ng c th t : s < *s < x = y < z <
*x = *y < *z

AO- A a

MO-A 2

AO- A b

*z

x
y

2pa

2pb

x y
*s

2sa

2sb

B.HIU NG ELECTRON
Hiu ng (do tng tc gia cc
nguyn t hoc nhm nguyn t trong
phn t) lm nh hng ti s tng
gim phn cc ca lin kt hoc mt
electron trn nguyn t to ra phn
t c tnh cht ha hc c bit hoc
tng gim kh nng phn ng

Vn dng
1. So snh tnh baz ca anilin, amoniac v

metylamin.
2. Gii thch ti sao axit cloaxetic v
nitroaxetic c tnh axit mnh hn axit
axetic.
3. So snh tnh linh ng ca nguyn t
Clo trong phn ng thy phn cc
cht:C6H5Cl. p-Cl-C6H4-CH3, v p-NO2C6H4-Cl. Gii thch.

Vn dng
4. So snh v gii thch kh nng phn ng
th ca benzen, nitrobenzen v toluen
5. So snh tnh linh ng ca nguyn t H
trong cc hp cht: axit axetic, phenol,
ru etylic, nc

I. HIU NG CM NG (I)
S phn cc lan truyn theo dc cc lin
kt c gy ra bi s phn phi
khng ng u i e- lin kt do s
khc nhau v m in ca nguyn t
hoc nhm nguyn t gi l s phn cc
cm ng hay l hiu ng cm ng
K hiu bng ch I

2.Quan h gia cu to v hiu ng cm ng

a) Nhm rt e- gy ra hiu ng cm ng -I
c mnh tng theo m in ca nguyn
t hoc nhm nguyn t gy nn hiu ng
:
V d : -I <- Br < -Cl <-F
-NH2 < - OH < -F
Csp > Csp2> Csp3
v d-CH = CH2 < -C6H5 < - C CH

2.Quan h gia cu to v hiu ng cm ng

b) Nhm y e- gy ra Hiu ng +I ca nhm ankyl

tng theo bc ca ankyl

V d:
-C3H7 > -C2H5 >-CH3

3.c im
Hiu ng cm ng c c im l gim rt
nhanh khi mch C ko di. Thng thng
qua khong 3 n 4 lin kt n th coi
nh khng cn nh hng na.Hiu ng
ny s truyn xa hn khi truyn qua ni
i.

4. ng dng ca hiu ng cm ng:

Hiu ng cm ng dng gii thch v so

snh tnh axit hay tnh baz ca hp cht
hu c hoc dng gii thch c ch phn
ng...

V d 1: So snh tnh axit ca cc cht sau:

CH3COOH < ClCH2-COOH < FCH2-COOH.
Gii thch?
Tnh axit tng dn:
CH3COOH < ClCH2-COOH < FCH2-COOH

V d 2: So snh tnh axit ca cc cht sau:

C2H5OH ,CH3OH , H2O , C6H5OH , HCOOH,
C2H5COOH, CH3COOH. Gii thch?
Tnh axit tng dn:
C2H5OH < CH3OH < H2O < C6H5OH <
C2H5COOH < CH3COOH < HCOOH

V d 3: So snh tnh baz ca cc cht sau:

NH3, CH3NH2, (CH3)2NH, C6H5NH2
Gii thch?

Tnh baz tng dn:

C6H5NH2< NH3<CH3NH2<(CH3)2NH

II. HIU NG LIN HP (C)

L hiu ng ca lin kt lan truyn trn mt
h lin hp gy ra bi s phn phi khng
ng u i electron trn lin kt do s
khc nhau v m in
Hiu ng lin hp gy ra s dch chuyn v
phn b li cc e- hoc e- p trn h lin hp
v c biu din bng mi tn cong

2.Quan h gia cu to v hiu ng

lin hp
a)Hiu ng +C ca X gim theo chiu tng
ca kch thc nguyn t v gim theo
chiu tng ca m in nu kch thc
nguyn t nh nhau:
-I <- Br < -Cl <-F
_NH < - OH < -F
2

2.Quan h gia cu to v hiu ng

lin hp
b) Hiu ng -C (thng l nhng nhm
cha no), tng theo phn cc ca
nhm :
C=CH2< C=NH < C=O

3.c im ca hiu ng lin hp

Hiu ng lin hp ch xut hin khi c h
lin hp phng hay gn phng.
Khc vi hiu ng cm ng, hiu ng lin
hp ch bin i tng i t khi mch lin
hp tng i di v lun lun c nh
hng ln hn l hiu ng cm ng nu
cng 1 tc nhn hiu ng.

4. Vn dng
Hiu ng lin hp gip:
- So snh v gii thch tnh axit, baz
- Gii thch c ch cng theo quy tc Maccopnhikop
- nh hng phn ng th trn nhn bezen.
- Gii thch s thay i di lin kt
- Gii thch s thay i hot tnh ca ha cht

V d 1: So snh tnh linh ng ca nguyn t H

trong cc hp cht: phenol, ru etylic.

V d 2: So snh tnh linh ng ca nguyn t Clo
trong phn ng thy phn cc cht:C6H5Cl. p-ClC6H4-CH3, v p-NO2-C6H4-Cl. Gii thch.
V d 3: Gii thch ti sao vinylclorua kh tr
vi AgNO3 trong khi etylclorua li d dng
phn ng to kt ta?

S cng hng lm cho lin kt O-H trong phenol

phn cc cng phn cc hn

III. Hiu ng siu lin hp (H)

Hiu ng siu lin hp l kt qu ca s tng tc
gia e- ca cc lin kt n C H vi cc e-
ca
lin kt i, ba, tip cch hay h thm.

2.c im ca hiu ng siu lin hp:

Hiu ng siu lin hp ch c i vi cc gc
ankyl.
Tng t +I, hiu ng H cng nhng e Tng khi s lin kt C-H tham gia nn trt t
sp xp ngc vi +I
C bc 1 > C bc2 > C bc 3

3. p dng ca hiu ng siu lin hp

Gii thch s thay i di lin kt
Gii thch bn ca cc anken mang nhiu
nhm th.
Gii thch hot tnh ca ha cht

IV. HIU NG KHNG GIAN

L hiu ng gy nn bi nhng nhm c kch
thc ln v c tc dng lm cn tr hoc u
i phn ng.
V d: phn ng th:
R-Br + -CN RCN + Br
Nu R l nhm tert- butyl th R-Br khng th
tham gia phn ng th SN2