Mizanul Hikmet 2 Cild

Mizanul hikmt
(xlassi)
Peymbr(s) v mamlar()n
mbark hdislri
I I cild
Mizanul hikmt
(xlassi)
Peymbr(s) v mamlar()n mbark hdislri
Toplayan:
Aytullah Mhmmd Mhmmdi Reyhri
Trcmilr:
Aabala Mehdiyev,
Eln Mahmudov,
Etibar Quliyev
Redaktorlar:
xtisas redaktoru
Hcctl slam vl-mslimin
Hac Adil Mvlayi
dbi redaktor:
Drdan Cfrli
231
Doruluq
1084. Doruluq
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allahdan qorxun v dorularla birg olun.1
Hdis:
3467. Allahn Peymbri (s): Cnnt qaplarndan biri olan doruluu
siz tvsiy edirm.2
3468. mam li (): Doruluq dann ilahi fitrt uyunluu, yalan
is dann ilahi fitrtdn uzaqlamasdr.3
3469. mam li (): Doruluq haqqn dilidir.4
3470. mam li (): Doruluq ondan qorxsan da sn nicat verr, yalan is
ondan zn bir thlk hiss etmsn d, sni mhv edr.5
3471. mam li (): Doruluq, hr eyin dzgnlynn, yalansa hr eyin
fsadnn mayasdr.6
3472. mam li (): Doruluq mant sadiq qalmaq, yalan is
xyantdir.7
3473. mam li (): Kiinin dyri onun syi, onun doruluu is
insaniyyti qdrdir.8
3474. mam li (): man odur ki, insan onun ziyanna olmu olsa bel,
doruluu xeyrin olan yalandan stn tutsun.9
3475. mam Baqir (): Sz danmaqdan vvl doru danma yrnin10
3476. mam Sadiq (): Doruluq izztdir.11
3477. mam Sadiq (): Doru danann mli pakdr.12
Tvb, ay 119
Tarixe Badad, c.11, hdis 82
3 urrul-Hikm, hdis 1552
8 Nhcl-Bla, hikmt 47
10 l-Kafi, c.2, sh. 104, hdis4
11 Biharl-nvar, c.78, sh. 269, hdis109
1
2
1085. Doru danan

3478. mam li (): Doru danan nicat v alicnabln astanasnda,
yalan is uurum v xarln kandarnda dayanmdr.13
3479. mam Sadiq (): nsanlarn namazna, orucuna aldanmayn. nki
bzn insan namaza, oruca o qdr adt edir ki, onlar trk ets, qorxu hissi
keirir. slind, onlar doru danmaq v mantdarlqla snayn.14
3480. mam Sadiq (): Doruluqdan daha yaxs onu danan, yax idn
daha yaxs ona ml edndir.15
1086. n doru szlr
Quran:
Allah, Ondan baqa mbudun olmaddr. bhsiz ki, he bir kkin
olmad qiyamt gn (Allah) sizi bir yer toplayacaqdr. Allahdan daha sadiq
(doru danan) kim ola bilr?16
Hdis:
3481. mam li (): (n yax sz bard suala cavabndan) Allahdan
baqa he bir mbudun olmadna hadt vermk.17
3482. mam li(): Szlrin n yaxs hal hlinin szdr.18
Nhcl-Bla, xtb 86
l-Kafi, c.2, sh. 104, hdis2
15 mali-Tusi, sh. 223 hdis 385
16 Nisa, ay 87
17 Biharl-nvar, c.77, sh.378, hdis 1
13
14
232
Dost
1087. Dost
3483. Allahn Peymbri (s): nsan z dostunun dininddir. Bellikl, hr
biriniz kiminl dostluq etmyinizin frqind olun.19
3484. mam li (): Dost, yaxnlarn n yaxndr.20
3485. mam li (): Dostu olmayan ksin ehtiyat azuqsi olmaz.21
3486. mam li (): Dostlar mxtlif bdnlrd bir ruhdurlar.22
1088. Nfslrin oxarl
3487. mam li(): Nfslr mxtlifdir. Bir-birin bnzynlr bir yer
ylar v z bnzrlrin daha ox meyl edrlr.23
3488. mam li (): Hr insan z oxarna trf meyl edr.24
1089. Dostlua layiq olanlar
3489. Allahn Peymbri (s): n xobxt insan byk insanlarla yoldalq
edndir.25
3490. mam li (): n byk dzgnlk v mnft all, iman v
mnviyyat sahibi olan insanlarla yoldalq etmkddir.26
3491. mam li(): Sni bdiyyt sarayna aran v o saraya atmaq
n ilmkd sn kmk edn xs, hmin qayke dostundur.27
3492. mam Sadiq(): He kimsni eyd snamam, z dostun bilm;
onu qzblndir v bax gr bu qzb onu haqqdan batil kirmi, pul v qzlla,
onunla sfr xmaqla.28
3493. mam Sadiq(): O ksl dostluq et ki, onunla zint taparsan, sninl
zintlnnl dostluq etm.
mali-Tusi ,sh. 518, hdis 1135

urrul-Hikm, hdis 674
23 Biharul-nvar, c.78, sh.92, hdis 100
27 urrul-Hikm, hdis8775
28 mali-Tusi, sh. 646, hdis 1339
19
20
(lk baxda, hdisin mqsdi budur ki, el bir xsl yoldalq et ki,
yoldalnz hr ikinizin zintlnmniz sbb olsun. Onu zintlndirdiyin,
ancaq snin zintlnmyin sbb olmayan xsl yoldalq etm).29
1090. Lyaqtsiz yoldalar
Quran:
Bir gn zalm z llrini didr v deyr: Ey ka, Allahn Peymbri
getdiyi yolu gedydim. Vay olsun mn, ka filanksl dostluq etmyydim.
Quran mn glib atdqdan sonra, o, mni Allah yad etmkdn yayndrd.
eytan hmi insan yalqz qoyub gedndir.30
Hdis:
3494. Allahn Peymbri(s): zn nzrd tutduu v byndiyi eyi
sninn bynmyn bir xsl yoldalqda sn he bir fayda yoxdur.31
3495. mam li(): Birc bilsydin, nfsinl mbarizd sn kmk
etmyn xsl yoldaln sn nec d ar bir ykdr.32
3496. mam li():
Fasiq, xlaqsz, gnahkar xslrl yoldalq
etmkdn kin.33
3497. mam li(): Nadan adamn dostu ziyyt v tinlikddir.34
3498. mam li(): Fasiqlrl (gnahkarla) yoldalq etmkdn kin.
nki pislik pisliy balanar.35
3499. mam li() (ziz olu Hsn () tvsiysindn): Olum! Axmaqla
dostuq etmkdn kin. nki o sn xeyir vermk istyr, amma ziyan
vurar.36
3500. mam Sccad () (ziz olu Hzrt Baqir () tvsiysindn): z
qohum-qrbas il laqsini ksn adamla yoldalq etmkd ehtiyatl ol. nki
Allah kitabnn yerind bel xsin lntlndiyini grdm.37
3501. mam Rza (): Nadan adamn dostu ziyytddir.38
1091. Dostluu pozan amillr
3502. mam li (): Kii z qardan narahat (ya xcaltli) edn zaman
onu itirr.39
3503. mam li (): Dostun dosta paxllq etmsi, dostluun salam
olmamasndan irli glir.40
Biharul-nvar, c.76, sh.267,hdis 9
Furqan, ay 27-29
31 -d-Durrtul-Bahir, sh. 19
35 Biharul-nvar, c.74, sh. 199, hdis36
38 Biharul-nvar, c.78, sh.352 hdis 9
39 Biharul-nvar, c.74, sh.281 hdis 28
29
30
3504. mam li(): He vaxt bdgmanlq sn qalib glmsin. nki bu

sninn he ksl dostluq etmy yer qoymaz.41
3505. mam li(): z dostunun hr bir iin irad tutann dostluq tellri tez
qrlar.42
3506. mam li(): Qardalar il yola getmyn xsin dostlar azalar.43
3507. mam Sadiq (): gr mslman qardann sninl dostluunun
xalis qalmasn istyirsns, he vaxt onunla zarafat v mnaqi etm, onun
qarsnda ynmk v dmnilikdn kin.44
3508. mam Hadi(): Bir-birinizl kimyiniz khn dostluu pozar,
mhkm dynlri aar. Bel ki, mbarizd biruz veriln n az ey, birinin
digrin stn glmk istyidir. Bu istk is dostluq laqlrinin ksilmsinin
sas amilidir.45
1092. Dostluun srhdlri
3509. mam li(): Hqiqi dost snin eyblrinin aradan getmsi n
nsiht edn, sn olmadn vaxt snin malnn, srvtinin qeydin qalan v sni
zndn stn bilndir.46
3510. mam li(): N qdr mhbbtin var, dostuna bx el, amma
inamnn hamsn onun aya altna atma.47
3511. mam Sadiq (): Dostluun srhdlri var. Kim onlarn hamsna, ya
bir nesin malik olsa dostdur, ks halda, onu sla dost bilm: birincisi,
zahird v batind sn qar eyni olsun; ikincisi, snin abrn z abr, snin
eybini v rsvayln z eybi v rsvayl bilsin; ncs, srvt v
mqam onun sn qar mnasibtini dyimsin; drdncs, lindn gln
kmyi sndn sirgmsin v beinci, btn xisltlri znd m edir;
tinliklrd sni tnha qoymasn.48
1093. n yax dostlar
3512. Allahn Peymbri (s): n yax dost, sninl uyunsuzluu az v
uyunluu ox olandr.49
3513. mam li (): Allaha itat yolunda sn kmk edn xs, n yax
dostdur.50
1094. Dostun haqq
3514. mam li(): He bir dostla, nakr olsa da, laqni ksm.51
Biharul-nvar, c.77, sh.207, hdis 1
44 Biharul-nvar, c.78,sh.291, hdis 2
45 lamud-din,sh. 311
46 urul-hkim, hdis 1904
47 Birahdisul-nvar, c.74, sh. 165 , hdis29
48 Birahul-nvar, c.78, sh. 249 , hdis90
49Tnbihul-Xvatir, c.2, sh. 123
41
42
3515. mam Sccad (): Dostun haqq, onunla mehriban v insafla rftar
etmyindir. Elc d, sn hrmt etdiyi qdr sn d ona hrmt etmlisn.
He bir bxid sni qabaqlamaa imkan verm, gr qabaqlasa bu yaxlnn
vzini x. Sni sevdiyi qdr, sn d onu sev. gr bir gnah etmyi qrara
alsa, onu gnahdan kindir. Onun n zhmt v mhbbt mnyi ol, onun
zabna bais olma.52
51
52
urrul-Hikm,hdis 10196
Biharul-nvar, c.74, sh.7
233
Sdq
1095. Sdqnin fzilti
Quran:
Onlarn mallarndan sdq x ki, bunun vasitsil onlar pak v tmiz
edsn. Onlar n dua et. nki snin duan onlar n bir sakitlikdir. Allah
eidn v bilndir.53
Hdis:
3516. Allahn Peymbri (s): Qiyamtin torpa (btvlkl) atdir,
mminin klgsindn baqa. nki verdiyi sdq onun zrin klg salar.54
3517. Allahn Peymbri(s): Qiyamt gn insanlar arasnda mhkm
balayanadk, hr ks z sdqsinin klgsinddir.55
3518. Allahn Peymbri(s) : Sdq Allahn qzbini yatrar.56
3519. mam li(): Sdq chnnm odunun qarsnda bir siprdir.57
1096. Allah sdqlri qbul edndir
Quran:
Mgr bilmmilr ki, bndlrindn tvbni v sdqlri qbul edn
yalnz Allahdr. Allah tvblri qbul edn v rhimlidir. 58
Hdis:
3520. mam Sadiq() : Allah-taala buyurur: Yalnz sdqdn baqa el bir
ey yoxdur ki, onu gtrmy bir nfri mmur etmyim. Sdqni drhal z
liml qbul edrm.59
1097. Sdq v blann qarsn almaq
3521. Allahn Peymbri(s): Sdq yetmi nv blann qarsn alar,
onlarn n sadsi czam v dri xstliyidir.60
3522. Allahn Peymbri(s): Sdq rrin yetmi qapsn balayar.61
Tvb, ay 103
l-Kafi, c.4, sh.3, hdis6
55 Knzul-Ummal, hdis 16068
56 Knzul-Ummal , hdis 16114
57 Vsailu-i, c.6, sh. 258 , hdis17
58 Tvb, ay 104
61 Birahul-nvar, c.96, sh. 132, hdis24
53
54
3523. Allahn Peymbri(s): Sdq pis v dhtli lmn qarsn

alar.62
3524. Allahn Peymbri(s): Sdq verin v z xstlrinizi sdq il
malic edin. nki sdq xoaglmz hadislrdn v xstliklrdn qoruyar,
mr v savablar artrar.63
3525. mam li() : Sdq faydal drmandr.64
1098. Sdq ruzinin aardr
3526. Allahn Peymbri(s) : ox sdq verin ki, ruziniz artsn.65
3527. mam li() : Ruzini, sdq vermkl banzn zrin endirin.66
3528. mam li(): Kasb vaxtnzda sdq (mal) il Allahla svdlin
(ticart edin).67
3529. mam Sadiq (): Bzi vaxtlar mn kasblayram v sdq vasitsil
Allahla svdlirm.68
3530. mam Sadiq (): Sdq vermk borcu dyr v brkt gtirr.69
1099. Hr bir yax i sdqdir
3531. Allahn Peymbri(s) : Mslman hr gn sdq vermlidir. rz
etdilr: Buna kimin qdrti atar? Hzrt buyurdu: Ziyan vuran eylri
yoldan gtrb knara qoymaq sdqdir. Bir kimsy yol gstrmk, xsty
ba kmk yaxla dvt etmk v pislikdn kindirmk sdqdir. Salamn
cavabn vermk d sdqdir.70
3532. Allahn Peymbri(s) : Hr bir yax i sdqdir.71
3533. Allahn Peymbri(s): Dilini saxla. nki bu i zn verdiyin
sdqdir.72
3534. Allahn Peymbri(s): Pislikdn kinmk sdqdir.73
3535. mam Sadiq (): Allahn sevdiyi sdq bunlardr: insanlarn birbiril laqlri pozulan zaman onlar arasnda slh yaratmaq v bir-birlrindn
uzaqlaanda onlar yaxnladrmaq.74
3536. mam Sadiq (): Kara, tng glmdn bir sz baa salmaq
gzl sdqdir.75
Knzul-Ummal, hdis 16113
65 lamud-Din, sh. 333
66 Biharul-nvar, c.78 sh.68 , hdis13
68 Biharul-nvar, c.78, sh.206 , hdis54
69 Biharul-nvar, c.96, sh. 134 , hdis68
70 Biharul-nvar, c.75 sh. 50 , hdis4
71 l-Xisal, sh.134 , hdis145
72 l-Kafi, c.2, sh. 114 , hdis7
73 Biharul-nvar, c.77, sh.160 , hdis7
74 l-Kafi, c.2, sh. 209 , hdis1
75 Biharul-nvar, c.74 sh. 388 , hdis1
62
63
10
3537. Allahn Peymbri(s): n stn sdq salam olduun, hyata

mid bsldiyin v yoxsullua dar olmandan qorxduun vaxt verdiyin,
cann bdnindn xmasn (lm yatana dmyini) v bu qdr mal
filanksin olsun, o qdr mal da bhmnin olsun. demyi gzlmdiyin
sdqdir. nki o vaxt hmin mal filanksin v bhmnin mal olacaq.76
3538. Allahn Peymbri(s): n stn insan qdrti atd qdr sdq
verndir.77
3539. Allahn Peymbri(s) : n stn sdq gizlind yoxsula veriln v
kasb vaxt veriln sdqdir.78
3540. Allahn Peymbri(s): n stn sdq el bir dilin sdqsidir ki,
onunla qanlarn tklmsinin, xoaglmz hadisnin qarsn alasan v
mslman qardana xeyir gtirsn.79
3541. Allahn Peymbri(s): n yax sdq mslman xsin bir elm
yrnmsi v sonra onu mslman qardana yrtmsidir.80
3542. Allahn Peymbri(s) (n yax sdq bard olan sualn
cavabnda): Kin bslyn qohumuna verdiyin sdqdir.81
3543. Allahn Peymbri(s): n yax sdq Allah yolunda qurulan
adrn klgsidir.82
3544. Allahn Peymbri (s): n stn sdq Ramazan aynda
verilndir.83
3545. mam Sadiq (): n yax sdq yanl ciyri su il srinltmkdir.84
3546. mam Kazim (): Snin imkanszlara kmyin n stn sdqlrdndir.85
1101.Gizli sdqnin fzilti v nticlri
Quran:
Sdqni akar kild versniz, yax i grmsnz. gr gizlind v
yoxsullara versniz, sizin n daha yaxdr v gnahlarnz yuyar. Allah
etdiklrinizdn agahdr. 86
Hdis:3547. mam li(): Pak v Uca Allaha pnah gtirnlrin istifad
etdiyi n yax vasit Allaha, onun Rsuluna iman, gnahlar pak edn gizli
sdq, elc d pis lmn qarsn alan akar sdqdir.87
79 Qissul-nbiya, sh.188 , hdis235
81 Svabul-mal, sh. 171 , hdis18
85 Tuhful-Uqul, sh. 414
86 Bqr, ay 271
87 Nhcl-Bla, xtb 110
76
77
11
3548. mam Baqir () (mam Sccad () bard): O Hzrt () gec yars

torban iynin atb evdn xar v bir-bir evlri gzib qaplar dyrdi. Kim
qapn asayd, bir ey verrdi. O Hzrt () yoxsula bir ey vernd zn
gizldrdi ki, onu tanmasn.88
3549. mam Sadiq (): nsanlar sni triflsinlr dey, onlarn gz
qabanda sdq verm. Bel olan surtd, z mkafatn hr an alm olarsan.
slind sa linl verdiyin sdqdn sol linin xbri olmamaldr. nki
Onun xatirin sdq verdiyin snin mkafatn akar surtd verckdir.89
3550. mam Sadiq (): Allaha and olsun, gizli sdq akar sdqdn
yaxdr. Allaha and olsun, gizli ibadt akar ibadtdn yaxdr.90
3551. mam Sadiq (): Gecnin sdqsi Allahn qzbini yatrar, byk
gnah yuyar v soru-sual asanladrar. Gndzn sdqsi mal v srvti
artrar, mr uzadar.91
1102. Sdqnin ls
Quran:
lini boynuna balama (yni ldn brk olma) v tamamil aq saxlama
ki, danlaq altnda qalb peman olarsan. 92
Hdis:
3552. Allahn Peymbri (s): Sdq vermkd hddini aan, sdq
vermyn xs kimidir.93
3553. mam Kazim (): zndn he nyi qardalarna balama ki, onun
sn olan ziyan, onlara olan xeyrindn oxdur.94
1103. Sdq kim verilr?
Quran:
Bu sdqlr Allah yolunda tinliy dnlr, i v qazanc mqsdil
sfr xa bilmynlr ndr. Tanmayan, onlar ox hyal olduqlarndan
varl hesab edr. Sn onlar zlrindn tanyarsan. Onlar insanlardan israrla he
bir ey istmzlr.95
Hdis:
3554. Allahn Peymbri (s): Miskin, klri dolanan dilni v iki
para rkl iki xurma dnsini lin alb gedn xs deyil. slind, miskin
hyasna v nfsinin izztin gr kmk lini insanlara amayan yoxsuldur.
He ks onun yoxsul olduunu baa dmz ki, ona sdq versin.96
Biharul-nvar, c.46, sh. 19 , hdis77
90 l-Kafi, c.4, sh. 8 , hdis2
92 sra, ay 29
93 Knzl-Ummal, hdis 16246
94 l-Kafi, c.4, sh. 33 , hdis2
95 Bqr, ay 273
88
89
12
3555. mam Sadiq () (Evin qapsn dyn dilnilr sdq vermk

olarm, ya bu idn kinmk v sdqni mhtac olan qohumlara vermk
lazmdr? sualnn cavabnda): Xeyr, dilnilr vermk lazm deyil. Ehtiyac
olan qohumlara gndrsinlr ki, bu iin savab daha oxdur.97
3556. mam Sadiq () (dilni v mhrum n..aysi bard): Mhrum
alverd, ticartd li gtirmyn bxtsiz v ruzisiz bir xsdir.98
1104. Sdq vermyin qaydas
Quran:
Ey iman gtirnlr! zn insanlara gstrmk n malndan sdq
vern v qiyamt gnn iman gtirmyn xs kimi, z sdqlrinizi minnt
qoymaqla v ziyyt vermkl batil etmyin. Onun hvalat, stnd bir qdr
torpaq olan daa bnzr ki, leysan ya onun zrin yaanda torpa yuyub
aparar v yerind saf da qalar.99
Hdis:
3557. Allahn Peymbri (s): Verdiyiniz sdqd gznz qalmasn.
nki bel olarsa sdqnin savab aradan gedr.100
3558 mam li(): Bhan gtirmk v minnt qoymaqla ehsan
xoaglmz etmyin.101
Svabul-mal, sh. 171 , hdis20

l-Kafi, c.3, sh. 500 , hdis12
99 Bqr, ay 264
100 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh. 120 , hdis120
97
98
13
234
Sirat
1105. Doru yol
Quran:
Bizi doru yola ynlt102
Hdis:
3559. mam Sadiq (): nsanlar saa-sola azdlar, ancaq biz v ilrimiz
doru yola hidayt olunduq.103
1106. Doru yolun (Siratul mstqimin) mnas
Quran:
Hqiqtn mnim Rbbim, sizin Rbbinizdir. El is Ona ibadt edin ki,
doru yol budur. 104
Allahn aylri siz oxunduu v Onun Rsulu sizin aranzda olduu halda
nec kfr edirsiniz? Kim Allahn ipindn yapsa, bhsiz ki, doru yola
(siratul mstqim) hidayt olunmudur.105
Hdis:
3560. mam Sadiq () (sirat sznn mnas bard): O, Allah tanman
yoludur v iki nvdr: dnyada sirat v axirtd sirat. Dnya sirat, el itati
vacib olan imamdr. Dnyada imam tanyan v onun gstrdiyi yolu gedn
xs, chnnmin zrind krp olan axirt siratndan keck.106
3561. mam Sadiq (): Doru yol (Siratul mstqim) mir-l-mminin
lidir ().107
1107. Axirt sirat v onun zrindn kemk
3562. Musa () (dualarnn birind): lahi! Snin hikmtini akar v gizli
kild oxuyan xsin mkafat ndir? Buyurdu: Siratdan ildrm srtil
ker.108
Fatih, ay 6
104 Ali-mran, ay 51
105 Ali-mran, ay 101
107 Maniyul-xbar, sh. 32 , hdis2
102
103
14
3563. Allahn Peymbri(s): Sizlrdn sirat zrind n sabit qdmliniz,

mnim hli-Beytim () daha ox mhbbti olannzdr.109
3564. Allahn Peymbri(s): Dstmaz kamil kild al ki, siratdan bulud
kimi kesn.110
3565. Allahn Peymbri (s): Sirat tkdn nazik, qlncdan itidir.111
3566. mam Sadiq () (Hqiqtn, snin Rbbin pusquda brk
dayanmdr112 aysi bard): Pusqu, Sirat zrind olan bir krpdr ki,
oradan boynunda htta bir mzlm (yni insanlar qarsnda boynunda olan hr
bir haqq v xirda, az miqdarda olan pul borclar) olan xs d ke bilmz.113
3567. mam Sadiq (): nsanlar sirat zrindn kemkd bir ne dsty
bnrlr: bzilri ildrm srtil ker, bzilri apar at kimi, bzilri srnsrn, bzilri d ondan aslm v bdnlrinin bir hisssini od brrm
halda keck.114
Fzailu-i, sh. 48 , hdis3

112 Fcr, ay 14
114 mali-Sduq, sh. 149 , hdis4
109
110
15
235
Uaqlq dvr
1108. Uaqlq dvr
3568. Allahn Peymbri(s): Uan balaca vaxt dclliyi (v eytanl),
byynd qlinin oxluuna dlalt edir.115
3569. mam li(): Uaqlq dvr zn ziyyt v tinliy salmayan
xs, byynd rf atmaz.116
3570. mam li(): Uaqlnda soruan byynd cavab verr.117
3571. mam li(): Uaqlnda yrnmyn byynd inkiaf etmz.118
3572. mam li(): Nadan, qoca olsa da uaqdr. Alims, yeniyetm olsa
da bykdr.119
3573. mam Kazim (): Olann uaqlq dvrnd dclliyi (v eytanl),
byynd dzmllyn sbb olduuna gr bynilibdir.120

119 Biharul-nvar, c.1, sh. 183 , hdis 85
120 l-Fqih, c.3, sh. 493 , hdis4748
115
116
16
236
l il grmk
1109. l il grmk
3574. Allahn Peymbri (s): Bir-birinizl z-z glnd, salam verib l
tutmaqla grn. Bir-birinizdn ayrlan zaman, gnahlarnzn balanmas
arzusu il ayrln.121
3575. Allahn Peymbri(s) : Bir-birinizl l vermkl grn. nki l
vermk kin-kdurti aradan gtrr.122
3576. Allahn Peymbri(s): Bir-biriniz l verin ki, bu kini aparar.123
3577. mam Baqir (): ki nfr kii l il grnd, lini saxlayan xsin
savab lini buraxandan daha oxdur. Bilin ki, bu ml (yni l il grmk)
onlarn gnahlarn tamamil qurtaranadk yuyub aparar.124
3578. mam Sadiq (): Mslmanlar Allahn Rsulunun (s) qoununda
mhariby xanda sx aaclq olan yerdn keib aqla xan zaman Birbirin baxb l verrdilr125
3579. mam Sadiq (): Peymbr (s) hr bir xs l vern zaman, hmin
xs lini kmyinc he vaxt birinci z lini kmzdi.126
1110. Qadna l vermyin qadaan olmas
3580. Allahn Peymbri(s): Mn qadnlara l vermirm.127
3581. mam Sadiq (): Evlnmyi halal olan (yni, mhrm olmayan)
qadna, yalnz paltarn stndn istisna olmaqla, l vermk olmaz. Bel olan
surtd d li sxmaq olmaz.128

124 l-Kafi, c.2, sh. 181 , hdis13
125 l-Kafi, c.2, sh. 181 , hdis12
126 l-Kafi, c.2, sh. 182 , hdis15
128 l-Kafi, c.5 sh. 525 , hdis1
121
122
17
18
237
Slh
1111. Mharib vaxt slh
Quran:
gr slh meyl etslr, sn d slh doru get v Allaha tvkkl et ki,
Allah eidn v bilndir. 129
Hdis:
3582. mam li (): slama ziflik gtirmyn halda, mn slh
mharibdn daha faydal bilirm.130
3583. mam li () (Malik tri Misir vali tyin etdiyi frmanndan):
gr dmn sni slh arsa v Allahn razl bunda olsa, onu rdd etm.
nki slh, qoununun v snin znn qsslrdn rahat, asud olmann v
vtninin min-amanlnn mnyidir. Amma sulhdn sonra dmnindn ox
ehtiyatl v agah ol. Bel ki, bzn dmn qfltn hcum etmk n zn
sn yaxnladrar. Bellikl, ehtyiatl v uzaqgrn ol, dmn arxayn v
nikbin olma.131
1112. mam Hsnin () slh
3584. mam li(): (ibn Mlcmin qlnc zrbsindn sonra z alicnab
olu Hsn () tvsiysindn): Bil ki, Muaviy mn mxalif olduu kimi
snin d leyhin xacaqdr. Bellikl, gr onunla slh v bara glsn,
Bni Zmr v Bni c qbillri il slh balayan cddin peymbrin (s)
yolunu getmi olarsan. Dmninl mharib etmk istsn, (bil ki,) atann
trfdarlarnda olan xeyir v vfallq he vaxt snin trfdarlarnda
olmayacaq.132
3585. mam Sadiq (): Hsn ibn li () zn qar sui-qsddn sonra o
Hzrtin () ardcllar onunla mbahisy qalxanda xilaft iini Maviyy
thvil verdi. Bu vaxt onun ilri Hzrt() bel salam verdilr: Salam olsun
sn, ey mminlri xar edn. Hzrt () buyurdu: Mn mminlri xar edn
deyilm, slind mminlr izzt bx ednm. Sizin dmn muqabilind
qdrtiniz olmadn grnd ii ona thvil verdim ki, mn v siz onlarn
arasnda olaq. Bel ki, o mdrik (Xzr peymbr ()) gminin z sahiblrin
nfal, ay 61
rrll-Hikm hdis 10138
131 Nhcl-Bla, mktub 53
132 Nhcl-Suad, c.2, sh. 742
129
130
19
qalmasndan tr onu dediyi kimi, onlarn arasnda qalmamz n mnim v

sizin hvalatnz d buna bnzr.133
1113. nsanlar arasnda barq yaratman hmiyyti
Quran:
Hqiqtn, mminlr bir-biri il qardadr. Buna gr d qardalar arasnda
barq yaradn v Allahdan qorxun. mid var ki, Allah siz rhm etsin.134
Onlarn pldamalarnn oxunda bir xeyir yoxdur, yalnz sdq
vermyi, ya yax i grmyi, ya da insanlar arasnda slh yaratma mr
ednlrdn baqa. Kim Allah razlna xatir bel edrs, tezlikl ona byk
mkafat verrik.135
Hdis:
3586. Allahn Peymbri(s): Siz namazdan, orucdan, sdqdn
(zkatdan) daha fziltli bir eydn xbr verimmi? Bu, insanlar arasnda slh
yaratmaqdr. nki insanlar arasnda laqnin pozulmas lm v dinin aradan
gtrlmsin brabrdir.136
3587. mam Sadiq (): nsanlar Bir-biril ixtilafa v dmniliy dar
olanda onlarn arasnda slh yaratmaq, bir-birlrindn uzaqlaan zaman onlar
yaxnladrmaq, Allahn sevdiyi bir sdqdir.137
3588. mam Sadiq (): (Mfzzl xitabn): Bizim ilrdn iki nfrin
kidiyini grdkd, mnim malmdan ixtilafa sbb olan xrci dmkl,
onlarn arasnda barq yarat.138
1114. Barq xatirin yalana icaz verilmsi
3589. mam Sadiq (): Barq yaradan yalan deyil.139
3590. mam Sadiq (): Sz nvdr: doru, yalan v insanlar arasnda
slh yaratmaq n deyiln sz. mama () dedilr: Sn fda olaq, insanlar
arasnda slh yaratmaq ndir? Buyurdu: Bir nfrin digri bard, hmin
xsin qulana atarsa onun narahatlna sbb ola bilck szlr dediyini
eitdikd, sn o biri xsi grnd filanksin, snin yaxln bard .
dediyini eitdim. deyrsn. 140

Hcurat, ay 10
135 Nisa, ay 114
137 l-Kafi, c.2, hdis 209 , hdis1
133
134
20
238
Namaz (1)
1115. Namaz
Quran:
Namazlarnzdan v orta namaznzdan riayt edin v tvazkarlqla
Allah(a itat) n ayaa qalxn.141
Namaz qlandan sonra Allah (btn hallarda) ayaq st, oturaraq, uzandnz halda yad edin v qlbiniz arxayn olanda namaz (kamil surtd) qln
ki, namaz mminlr n myyn vaxtlarda tyin edilmidir.142
Ey Rbbim! Mni d, nslimdn olanlar da namaz qlanlardan et. Ey
Rbbim, duam qbul et.143
Hdis:
3591. Allahn Peymbri (s): Hr eyin simas var, sizin dininizin d
simas namazdr.144
3592. Allahn Peymbri (s): Allah-taala namaz mnim gzlrimin nuru
etdi. Yemk acn, su tnnin mhbubu olduu kimi, namaz da mnim
mhbubum etdi. Frq yalnz budur ki, ac insan rk yeynd, tn d su
ind sudan doyar, ancaq mn namazdan doymaram.145
3593. mam li() : Namaz Allahn rhmtini yer endirr.146
3594. mam li(): Allahn Rsulu(s) n am yemyini, n d baqa bir
yemyi namazdan n salmazd. Namaz vaxt atanda, el bil n ailsini
tanyard, n d mehriban dostunu.147
3595. mam li(): Namaz hr bir tqval n Allaha yaxnlaman
vasitsidir.148
3596. mam Baqir (): Namaz dinin stunudur. Namaz adrn stununun
bnzr. Stun mhkm olsa, mxlar v kndirlr d mhkm qalacaq, stun
yils v snsa, n mx mhkm qalacaq, n d kndir.149
3597. mam Sadiq (): Allahn yannda n sevimli i namazdr v o
Bqr, ay 238
Nisa, ay 103
143 brahim, ay 40
144 Daimul-slam, c.1, sh. 133
145 Mkarimul-xlaq, c.2, sh. 366
146 rrul-Hikm, hdis 2214
147 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh. 78
148 l-Xisal, sh. 620
149 l-Mhasin, c.1, sh. 116, hdis117
141
142
21
peymbrlrin insanlara son tvsiyysidir.150

3598. mam Sadiq () (Allah yannda n stn v n ox seviln ml
bard sualn cavabnda): Allah tanmaqdan sonra, namazdan stn he bir
ey tanmram. Mgr saleh bnd sa ibn Mrymin Mn namaz tvsiy
etdi...!: dediyini grmrsnmi? 151
1116. Namazn tsiri
Quran:
Kitabdan sn vhy olunanlar oxu v namaz ql ki, namaz pis v
bynilmyn idn kindirr. bhsiz ki, Allah yad etmk hr ibadtdn
stndr. Allah etdiklriniz mllri bilir.152
Hdis:
3599. Allahn Peymbri(s): Kimin namaz onu pislikdn v haramdan
kindirms, onda Allahdan uzaqlamaqdan baqa bir ey artmaz.153
3600. Allahn Peymbri (s) (onunla brabr namaz qlan v eyni halda
irkin ilrl mul olan kii bard): Gnlrin biri, onun namaz onu pis
ilrdn kindirck. ox kemdi ki, hmin kii tvb etdi.154
3601. Allahn Peymbri(s): Hqiqtn dinin stunu namazdr v Adm
vladndan soruulan ilk ey namaz olacaqdr. Namaz doru olsa, o biri
mllrinin hesabat aparlacaqdr. Doru olmasa, digr mllrinin hesabat
aparlmayacaq.155
3602. mam li(): Kim namaz onun hqiqtini drk edrk qlsa,
gnahlar balanar.156
3603. Xanm Fatimeyi Zhra (): Allah-taala insan tkbbrdn
kindirmk n namaz ona vacib etdi.157
3604. mam Baqir (): Bnddn soruulacaq ilk ey namazdr, gr qbul
olunsa, digr mllri d qbul olunacaq.158
3605. mam Baqir (): Namaz ixlas mhkmlndirr v tkbbr
uzaqladrar.159
3606. mam Sadiq (): gr sizlrdn birinizin qapsnn azndan bir arx
axarsa v gnd be df o arxda yuyunsa, bdnind bir irk v natmizlik
qalarm? Namaz da, hmin bu paklayan, tmizlyn su arxna bnzyir. nsan
l-Fqih, c.1,sh.210, hdis638

152 nkbut, ay 45
154 Biharul-nvar, c.82, sh. 198
155 Biharul-nvar, c.82, sh.227, hdis54
156 l-Xisal, sh. 628, hdis10
158 l-Kafi, c.3, sh. 268, hdis4
159 mali-Tusi, sh. 296, hdis582
150
151
22
namaz qlanda, namaz yalnz onu imandan xardan v israrla ml etdiyi

gnahdan baqa, btn gnahlarn tmizlyr.160
1117. Namaz qlann mqam
3607. Allahn Peymbri(s): Namazda olduun mddtd Qadir padahn
evinin qapsn dyrsn. Kim padahn qapsn ox dys, axrda qap onun
zn alacaqdr.161
3608. mam li(): gr namaz qlan, Allahn clalndan hans tacnn onu
hat etdiyini bilsydi, ban scddn qaldrmaq istmzdi.162
3609. mam li(): Bir xs namaza dayananda, Allahn bndni hat
edn rhmtini grn iblis paxllqla ona baxar.163
1118. Namazda xuu(Allahn qarsnda kiilrk Ona mti olub boyun
ymk.)
Quran:
Hqiqtn, mminlr nicat tapdlar. O kslr ki, namazlarnda xuu halnda
olarlar. 164
Hdis:
3610. Allahn Peymbri (s): Namazda xuu (v mtilik) halnda
olmayann namaz, namaz deyil.165
3611. Allahn Peymbri (s) (xuu ndir? sualnn cavabnda):
Namazda mtilik v bndnin tam qlbi il z Rbbin z tutmasdr.166
3612 Cfr ibn li Qummi: Allahn Peymbri (s) namaza dayanan
zaman Allah-taalann qorxusundan znn rngi qard. 167
3613. mam li (): nsan namazda xuu halnda olmaldr. Qlbi Allahn
qarsnda xuu halnda olan xsin bdn zvlri d xuu halnda olar v buna
gr, he bir zas il oynamaz. 168
3614. Daimul slam: mam li () namaza dayananda mhkm bina, ya
dz sutun kimi trpnmzdi. Bzn rukuda, scd halnda (o qdr aram v
hrktsiz) olurdu ki, qu glib o Hzrtin () belind otururdu. li ibn
butalibdn () v li ibn Hseyndn () baqa he ksin Peymbrin (s)
namaz kimi namaz qlmaa taqti yox idi. 169
3615. Biharul-nvar: mam li () dstmaz almaa balayanda, Allah
qorxusundan znn rngi dyirdi. 170
Biharul-nvar, c.82, sh. 236, hdis66
Mkarimul-xlaq, c.2, sh. 366, hdis2661
162 l-Xisal, sh. 632, hdis10
163
l-Xisal, sh. 632, hdis10
164 Muminun, ay 1, 2
165 l-Firdovs, c.5, sh. 195 , hdis7935
166 Daimul-slam, c.1, sh.158
167 Flahus-Sail, sh. 161
168 l-Xisal, sh. 628
169 Daimul- slam, c.1, sh.159
160
161
23
3616. Biharul- nvar: Xanm Fatimeyi Zhrann () namazda Allah

taalann qorxusundan nfsi tin gedib-glrdi. 171
3617. Biharul-nvar: mam Hsn () dstmaz alanda znn rngi
dyirdi. Bdninin oynaqlar titryrdi. Bunu sbbini soruduqda, buyurdu:
rin Allahnn qarsnda dayanan xsin rngi dyimli v bdninin
oynaqlar titrmlidir. 172
3618. Daimul slam: O Hzrt (imam Sccad ()) namaz n
dstmaz alanda v zn namaz qlmaa hazrlayanda z saralar v rngi
qaard. Bir df bu bard soruduqda, buyurdu: Mn byk Padahn
qarsnda dayanmaq istyirm. 173
3619. mam Baqir (): mam Sccad () namaza dayananda, sanki aacn
gvdsi olurdu. Klyin smyi il hrkt gln eylrdn baqa, ondan he
n trpnmirdi. 174
3620. bu yyub: mam Baqir () v mam Sadiq () namaza dayananda
zlrinin rngi qaard. Gah qzarar, gah da saralard, sanki grdklri bir ks
z sirlrini pldayrdlar. 175
1119. Namazn qbul olunmasnn rtlri v manelri
3621. Allahn Peymbri (s): gr kamantk yilndk namaz qlsanz
v kamana bnzyndk oruc tutsanz, phrizkar olub gnahlardan
kinmyinc Allah-taala (bu mllri) sizdn qbul etmz. 176
3622. Allahn Peymbri (s): Allah-taala mn vhy etdi: Ey Rsullar
nslindn olan! Ey qorxudanlar nslindn olan! z xalqna byan et ki,
onlardan hr birinin boynunda Mnim bndlrimin birinin bir mzlm v
haqq olanadk Evlrimin he birin daxil olmayacaqlar. nki o haqq
qaytarmaynca, Mnim qarmda namaza durduu mddtd ona lnt edrm.
177
3623. Allahn Peymbri (s): Kim mslman kii v ya qadnn qeybtini

edrs, qeybt olunan onu balamaynca, Allah qrx gecgndz onun namaz
v orucunu qbul etmz. 178
3624. Allahn Peymbri (s): gr bir xs rab is qrx gn namaz
hesaba alnmaz. 179
3625. mam li (): Bax gr, hans paltar v libasla namaz qlrsan. gr
onu dzgn v halal yolla qazanmamsansa, namazn qbul deyil. 180

Biharul-nvar, c. 80, sh. 364 , hdis30
173 Daimul- slam, c.1, sh. 158
174 l-Kafi, c.3, sh. 300 , hdis4
175 Flahus Sail, sh. 161
176 Biharul nvar, c.84, sh. 258 , hdis56
177 Bihdisarl nvar, c.84, sh. 257 , hdis55
178 Camiul xbar, sh. 412 , hdis1141
179 llu-raye, sh. 345 , hdis1
180 Bartul Mustfa, sh. 28
171
172
24
3626. mam Sccad () (namazn qbul olunmasna sbb olan ey bard

sualn cavabnda): Bizim mhbbtimiz v vilaytimiz, elc d, dmnlrimiz nifrt etmk. 181
3627. mam Sadiq (): Allah-taala kimin bir namazn qbul edrs, ona
zab vermz, kimin bir xeyir mlini qbul edrs,ona zab vermz.182
3628. mam Sadiq (): Kim z ata-anasna ona zlm etmi olsalar bel,
dmn bax il baxsa, Allah-taala onun namazn qbul etmz.183
1120. Namazlar qbul olunmayanlar
3629. Allahn Peymbri (s): Skkiz nfrin namaz qbul deyil: frari
qul z sahibinin yanna qaydanadk, ri ondan naraz olan dikba qadn, zkat
vermyn xs, dstmaz olmayan xs, namazn ba rty olmadan qlan
hddi bulua atm qz, xalq ondan naraz olduu halda onlarla birg namaz
qlan rhbr, mst v zbin adamn, yni z sidiyini v ncisini gcl saxlayan
xsin. 184
1121. Namazn qbul olunmasnda rkl qlnman rolu
3630. Allahn Peymbri (s): Allah-taala ryi bdni il birg olmayan
xsin namazn qbul etmz. 185
3631. Allahn Peymbri (s): Bzn bnd namaz qlar, ancaq o namazn
altda biri, htta onda biri bel onunn yazlmaz. Bndnin namazndan yalnz
Allah tanmaqla v diqqtini Ona ynltmkl qld qdri hesaba alnar. 186
3632. Allahn Peymbri (s): Tfkkrl mayit olunan iki rkt
namaz, gecni sbhdk namaz qlmaqla keirmkdn daha yaxdr. 187
3633. mam Baqir () v mam Sadiq (): Namazndan yalnz rkdn qldn qdri qbul olunur. Bellikl, gr bir xs btn namaz boyu shv
edrs (fikri tamamil danq olarsa), ya onu qlmaqdan qafil olarsa (vaxtnda
qlmasa) hmin namaz ski paras kimi bzdrb onun zn rparlar. 188
3634. mam Sadiq (): Kim iki rkt namaz qlsa v onun snasnda n
dediklrini bils, namaz qurtaran kimi, Allahla onun arasnda he bir gnah
qalmaz. 189
1122. Namaz namaz olmayan xs
3635. Allahn Peymbri (s): Namazn ruku v scdsini dzgn
yerin yetirmynin namaz namaz deyil. 190
l-Mnaqibu li ibni hr Asub 4 c.sh. 131
l Kafi, c.3, sh. 266 , hdis11
183 l Kafi, c.2, sh. 349 , hdis5
184 Mkarimul xlaq, c.2, sh. 324 , hdis2656
185 l Muhasin, c.1, sh. 406 , hdis921
187 Svabul mal, sh. 68 , hdis1
189 l-Kafi, c.3, sh. 266 , hdis12
181
182
25
3636. Allahn Peymbri (s): Kim namaz snasnda qsdn sanda v

solunda kimin olduunu baa ds, namaz namaz deyil. 191
3637. mam Sadq (): Zkat vermyn xsin namaz dzgn deyil. 192
3638. mam Sadiq (): Haqinin, haqibin v haziqin namaz dzgn deyil.
Haqin sidiyini sxb saxlayan kims, haqib ncis ona sxnt vern v haziq d
ayana geydiyi eydn sxlan xsdir. 193
1123. Namazda ziflik v sstlyn qadaan olmas
Quran:
Mnafiqlr Allaha hiyl glrlr, halbuki, Allah onlara hiyl glckdir.
Namaza dayananda tnbllikl qalxar, xalqla riyakarlqla davranar v Allah ox
az yad edrlr.194
Hdis:
3639. Biharl-nvar: Merac hdisind deyilir ki: Ey hmd!
bndy tccb edirm: namaza duranda llrini kim trf uzatdn v kimin
qarsnda dayandn biln v bununla bel, yuxulu v sst olan bndy
195
3640. mam li (): Namaz vaxt sni yuxu aparanda, namazn saxla v
yat. nki bel halda zn dua, yoxsa lnt etdiyini bilmirsn.196
3641. mam Baqir (): Yuxulu, sst v ar halda namaza dayanma. nki
bunlar ziyankarln xisltlrindndir v Allah-taala, mminlr mst halda,
yni yuxunun mstliyind namaza dayanma qadaan etmidir. 197
1124. Namazn vaxtlarna riayt etmk
Quran:
Vay olsun namaz qlanlara. O kslr ki, namazlarndan qafildirlr.198
V namazlarndan riayt ednlr. Onlardr varis olanlar.199
Hdis:
3642. Allahn Peymbri (s): nsann dindarl n, namazlarndan ox
muayat olmas kifaytdir.200
3643. mam li () (Mhmmd ibn bubkr mktubundan): Namazn
vaxtna riayt et v onu vaxtnda ql. N bekar olduuna gr onu vaxtndan
vvl ql, n d iin gr onu z vaxtndan sonraya keirm. 201
Biharul nvar, c.84, sh. 249 , hdis41

Miktul nvar, sh. 46
193 mali-Saduq, sh. 337 , hdis12
194 Nisa, ay 142
197 Tfsirul yyai, c.1, sh.242
198 Maun, ay 4, 5
199 Muminun, ay 9, 10
191
192
26
1125. Namaz ilk vaxtda qlmaa hvslndirmk

3644. mam Baqir (): Bil ki, hmi vaxtn vvli daha yaxdr.
Bellikl, bacardn qdr xeyir i tls. Allah yannda n sevimli i, az da
olsa insann daim grdy idir. 202
3645. mam Sadiq (): lk vaxtn (qlnan namazn), vaxtn sonu zrind
olan stnly axirtin dnya zrind olan stnly kimidir.203
3646. Qzzaz: Hzrt mam Rza () bir ne lvini qarlamaq n
evindn xd v bu zaman namazn vaxt atd. Hzrt () yolunu yaxnlqdak
qaladan sald v bir qayann klgsind oturub, buyurdu: Azan ver. rz
etdim: Gzlyk, dostlarmz glib biz qoulsunlar. Hzrt () buyurdu:
Allah sni balasn, he vaxt bir sbb olmadan ilk vaxt namaz txir
salma, hmi vaxtn vvlin riayt et. Bu vaxt mn azan verdim v biz
namaz qldq. 204
1126. Binamaz v kfr
Quran:
Balarn iind bir-birindn soruarlar. Gnahkarlar bard: Sizi
chnnm atin gtirn n oldu? Deyrlr: Biz namaz qlanlardan
deyildik.205
Hdis:
3647. Allahn Peymbri (s): Mslmanla kafir arasnda vacib namaz
qsdn trk etmkdn v ya onu yngl tutub qlmamaqdan baqa bir fasil
yoxdur. 206
3648. mam Sadiq () (Niy namaz qlmayan kafir adlanr, amma zinakar
yox? sualna cavabndan): nki zina v bu kimi gnahlar edn xs
hvtin ona qalib gldiyin gr bel ilr l atr. Amma namaz qlmayan,
namaz yngl saymasndan v onu hmiyytsiz bildiyindn qeyri bir ey
gr onu trk etmir. 207
1127. Namaz yngl hesab etmyin!
3649. mam Baqir (): Namaz yngl sayma! nki Allahn Peymbri
(s)dnyadan knd Namaz yngl sayan mndn deyil dey buyurdu. 208
3650. bu Bsir: mam Sadiqin () vfat il laqdar basal vermk
n Humeydnin yanna getdim. Humeyd alayb dedi: Ey bu Mhmmd!
Ka, o Hzrt () vfat ednd burada olaydn. Gzlrini yumub mn buyurdu:
Qohumlarm v yaxnlarm yanma arn. Ham o Hzrtin () bana

Svabul-mal, sh. 58, hdis2
204 Biharul nvar, c.83, sh. 21, hdis38
205 Mudssir, ay 40-43
207 llu raye, sh. 339, hdis1
208 l Kafi, c.3, sh.269 , hdis7
202
203
27
ylanda buyurdu: Bizim fatimiz he vaxt namaz yngl sayana atmaz.

209
1128. Camaat namaz

3651. Loman () (oluna nsihtindn): Niznin ucunda olsa da, namaz
camaatla ql.210
3652. Allahn Peymbri (s) (namaz qlmaq n mscid glmyn bzi
mslmanlar bard): Bzi adamlar mscidd namaz qlma trk ediblr. Az
qalb mr edk ki, odun gtirsinlr, onlarn qaplarnn azna qoyub od
vursunlar v balarnn stnd evlrini yandrsnlar. 211
3653. Allahn Peymbri (s): Be namaz camaatla qlan xsin haqqnda
yax fikird olun. 212
1129. Camaat imam ny riayt etmlidir?
3654. mam li() (Mhmmd ibn bubkri Misir vali tyin edrkn):
z namazna fikir ver gr necdir. nki sn z xalqnn rhbrisn. (Sn
layiq olan budur ki,) Namazn kamil qlmalsan. Onu yngl v naqis yerin
yetirmmlisn. Bel ki, camaat imam il birg qlnan namazda, namaz
qlanlarn namaznda n skiklik v nqsan olarsa, hams camaat imamnn
boynuna glr v onlarn namazndan he n skilmz. Namazn kamil ql v
ondan muayat ol ki, onlarn hamsnn qazand savab qdr savab
qazanarsan v bu onlarn savabndan he nyi azaltmaz. 213
3655. mam li () (hr valilrin yazd mktubundan): Onlarla,
namaza n az taqtlri olanlar kimi namaz qln (v uzun namazla) fitnkarlq
etmyin.214
3656. mam Sadq () (Camaat imamlna kim daha layiqdir? sualna
cavab olaraq): Allahn Rsulu (s) buyurmudur: Camaat imamln Quran
daha ox oxuyan (ya qirati daha yax olan) z hdsin gtrsn. gr
qiratd brabr sviyyd olsalar, daha vvl hicrt edn xs camaat imam
olsun. Hicrtd d eyni olsalar, ya ox olan z hdsin alsn. gr hmyad
olsalar, Peymbrin snnsini v fiqhi (ritin hkmlrini) daha yax biln,
imamlq etsin. Sizlrdn he ks baqasnn evind ev sahibin v baqasnn
nfuz dairsind olan yerd nfuz sahibin namazda pinamazlq etmsin.215
Mustdrkul-Vsail, c.3, sh.25 , hdis2923

l-Mhasin, c.2, sh.126, hdis1348
211 Vsailu-i, c.3, sh. 487 , hdis2
212 l-Kafi, c.3, sh. 371, hdis3
213 mali Tusi, sh. 29, hdis31
214 Nhcll Bla, mktub 52
215 -Kafi, c.3, sh. 376, hdis5
209
210
28
239
Namaz (2)
Gec namaz
1130. Gec namaznn fzilti
Quran:
V gecnin bir hisssini oyaq qal ki, bu (gec namaz) snin n nafil
ibadtidir. mid var ki, Rbbin sni bynilmi bir mqama atdrsn.216
bhsiz ki, gec yuxudan qalxman ziyyti daha oxdur v szlri (o
zaman) daha dorudur.217
Hdis:
3657. Allahn Peymbri (s): Cbrayl ibadt n gec oyaq qalma
mn o qdr tvsiy etdi ki, mmtimin n yax xslrinin, he vaxt geclr
yatmayacan gman etdim.218
3658. Allahn Peymbri (s): Allahn rhmti olsun, gec yars yuxudan
qalxan, namaz qlan, z hyat yoldan namaz qlmaq n oyadan v gr
qalxmaq istms onun zn su ilyn kiiy. Allahn rhmti olsun, gec
yars yuxudan qalxan, namaz qlan, rini namaz n oyadan v gr imtina
edrs, onun zn su ilyn qadna.219
3659. Allahn Peymbri (s): Bnd qaranlq gecnin yarsnda z Aas
il xlvt kilib onunla z sirlrini v ehtiyaclarn bldrrs, Allah-taala
onun qlbind nuru sabit edr.. Sonra mlklrin buyurar: Ey mnim
mlklrim! Baxn mnim bndm, qaranlq gecnin yarsnda batil hli bo v
hdr ilrl mul olduu v qafillr yatd zaman mniml xlvt
kilmidir. ahid olun ki, Mn onu baladm. 220
3660. Allahn Peymbri(s):badt n gec oyaq qalma siz tvsiy
edirm ki, bu sizdn vvlki lyaqt sahiblrinin hyat trzidir.Gec oyaq
qalmaq Allaha yaxnlamaq v gnahlardan kinmyin vasitsidir. 221
3661. mam li (): badt n gec oyaq qalmaq bdnin salamlnn,
Allah-taalann razlnn, Allahn rhmti altnda olman v peymbrlrin
xlaqndan yapman mnyidir. 222
sra, ay 79
Muzmmil, ay 6
218 mali Sduq, sh. 349, hdis1
219 Sunni bni bu Davud, hdis 1450
220 mali Sduq, hdis 230, hdis9
221 Knzul Ummal, hdis 21428
222 Bihdisarul nvar, c.78, sh. 143, hdis17
216
217
29
3662. mam li (): Peymbrin (s) Gec namaz nurdur szn

eitdiyim vaxtdan gec namazn trk etmdim. bn Hvva sorudu: Htta
hrir223 gecsi d? Buyurdu: Bli, htta hrir gecsi d. 224
3663. mam Sadiq (): Mminin rfi onun gec namaz v izzti is
xalqn abrn tkmkdn kinmyidir. 225
3664. mam Sadiq (): badt n gec oyaq qalma trk etm. nki
uduzan o olacaq ki, gec oyaq qalma uduzsun. 226
3665. mam Sadiq (): Quranda gec namazndan baqa bndnin grdy
hr bir xeyir i n savab vardr. Gec namaz Allah-taalann yannda o qdr
hmiyytlidir ki, O, onun savabn mlum etmmi v buyurmudur: Yanlar
yataqlardan ayrlar Onlar n etdiklri mllr gr gzlrinin ina
sbb olacaq n mkafat hazrladm he ks bilmz.227 228
3666. mam Sadiq (): Gec namaz z a v nurani edr. Gec namaz
insan xo tirli edr, gec namaz ruzi gtirr. 229
1131. Gec namazndan mhrum olman amillri
3667. mam li() (bir kii Mn gec namazndan mhrum olmuam.
dey rz edrkn): Sn el bir adamsan ki, gnahlarn sni zncirlmidir.230
3668. mam Sadiq (): nsan hr bir yalan danar v buna gr, gec
namazndan mhrum olar.231
1132. Gec namaz qlmaq niyytind olan v yuxuya gedn xsin
savab.
3669. Allahn Peymbri (s): Namaz qlmaq n gecnin bir hisssini
oyaq qalma niyyt edn, amma yuxuya qalan el bir bnd yoxdur ki, onun
yuxusu, Allahn onun trfindn verdiyi sdq v etdiyi niyyt, bir savab kimi
onunn yazlmasn. 232
Hrir gecsi Siffeyn mhribsind gecni sbhdk davam edn iddtli dy kimi
tannmdr.
224 Biharul nvar, c.41, sh.17,hdis10
225 l Kafi, c.3, sh. 488, hdis9
226 Mani xbar, sh. 342, hdis1
227 Scd, ay 16
228 Biharul- nvar, c.8, sh. 126, hdis
230 l-Kafi, c.3, sh.450, hdis34
223
30
240
Namaz (3)
Cm namaz
1133. Cm namaz
Quran:
Ey iman gtirnlr! Cm gnnn namazna arldnz zaman, Allah
yad etmy tlsin v ticartinizi saxlayn. gr bilsydiniz bu sizin n
xeyirlidir.233
Hdis:
3670. Allahn Peymbri (s): Kim cm namazn ona hmiyyt
vermdiyindn trk edrs, Allah-taala onun qlbin qflt mhr vurar.234
3671. Allahn Peymbri (s): Cm namaz yoxsullarn hccidir.235
3672. Allahn Peymbri (s): Kim imanla v Allah xatirin cm
namaznda itirak edrs, mllrini yenidn balamdr. (Allah mkafat olaraq
onun kemi gnahlarn balayar v onun n yeni ml namsi aar) 236
3673. mam Baqir (): Cm namaz vacibdir v imamn olduu halda,
onun n toplanmaq vacibdir. Bellikl, bir zr olmadan cm namazn
trk edn xs, vacib mli trk etmidir v bir sbb olmadan vacibat
mnafiqdn qeyri he kim trk etmz. 237
1133. Xtby qulaq asmaq qaydas
3674. mam li (): Cm imam xtb oxuyanda shbt etmk v z
namazda icaz veriln hddn artq qibldn evirmk olmaz. 238
Cm, ay 9
Vsailu i, c.5, sh. 6 , hdis25
235 d Dvat, sh. 37 , hdis91
236 l-Fqih, c.1,sh.427 , hdis1260
237 Biharul nvar, c.89, sh.184 , hdis21
238 l-Fqih ,c.1,sh.427 , hdis1230
233
234
31
241
Namaz (4)
Peymbr v onun ailsin salavat gndrmk
1135. Peymbr v onun ailsin salavat gndrmk
Quran:
Allah v onun mlklri peymbr salavat gndrirlr. Ey iman
gtirnlr, ona salavat gndrin v onun mrin yax trzd tslim olun.239
Hdis:
3675. Allahn Peymbri (s): Harada olsanz mn salavat gndrin,
nki sizin salavatnz mn glib atr. 240
3676. Allahn Peymbri (s): Mn salam v salavat gndrmk, sirat
stnd bir nurdur. 241
3677. Allahn Peymbri (s): Kim bir yazda mn salavat gndrs,
mnim adm hmin yazda olanadk, mlklr daim onun gnahlarnn
balanmasn dilrlr. 242
3678. Allahn Peymbri (s): n xsis insan, onun yannda mnim adm
kilnd mn salavat gndrmyndir. 243
3679. mam li (): Peymbr (s) salavat gndrmyndk hr bir dua
hicab altndadr. 244
3680. mam Baqir () v ya mam Sadiq (): Qiyamt gn trziy
qoyulacaq n ar ml Mhmmd v Ali Mhmmd salavat
gndrmkdir.245
1136. Peymbr v onun ailsin salavat gndrmyin usulu
3681. Allahn Peymbri (s) (O Hzrt (s) salavat gndrmyin trzin
dair sualn cavabnda): lahi! Mhmmd v Ali Mhmmd salavat gndr,
nec ki, brahim () v Ali brahim salavat gndrmisn. Sn ox trif olunan
v byksn. Mhmmd v Ali Mhmmd () brkt ver, nec ki, brahim
hzab, ay 56
Knzul Ummal, hdis 2147
245 Biharul- nvar, c.94, sh. 49, hdis 9
239
240
32
v Ali brahim brkt vermisn. Sn ox trif olunan v byksn deyin.

246
246
Knzul Ummal, hdis 3993
33
242
Skut
1137 Skt
3682. Allahn Peymbri (s) (buzr nsihtindn): Drd ey var ki,
mmindn baqa he kimin ona li atmaz: ibadtin balanc olan skut.247
3683. mam li (): Skut frastin lamti v aln meyvsidir. 248
3684. mam li () (mminin vsfind): Sakit qalma oxdur v vaxt
tamamil (Allah v axirt ilrin, dnclrin) srf olunar.249
1138 Skutun smrlri
3685. Allahn Peymbri (s) : ox susma sn tvsiy edirm. nki
bu eytann qovulmasnn sbbi v din ilrind snin yavrindir. 250
3686. mam li (): Daim skut etmyi se ki, onun n az faydas salamat
qalmandr. 251
3687. mam li (): Skut tfkkrn badr. 252
3688. mam Hsn (): Sakit insan ox heybtlidir. 253
3689. mam Hsn (): Hrnd gzl natiq olsan da, ox vaxt susmaq
nec d yax kmkidir. 254
3690. mam Rza (): Skut hikmt qaplarndan biridir. Skut mhbbt
gtirr, skut insana hr bir xeyrin v yaxln yolunu gstrr. 255
1139. Bynilmi skut
3691. mam li (): Dili hikmt balamaqda bir xeyir yoxdur. Hminin
nadanlqla sz danman da bir xeyri yoxdur. 256
3692. mam li () (tqvalnn lamtlrini byan edrkn): Skut etmyi
ses, skutu onu qmgin etmz v gls ssini ucaltmaz.257
Mkarimul xlaq, c.27, sh. 377
249 Nhcl Bla, hikmt 333
251 urrul Hikm, hdis 2314
252 urrul Hikm, hdis546
254 Mani xbar, sh. 401 , hdis62
255 l Kafi, c.2, sh.113 , hdis1
257 Nhcl-Bla, xutb 193
247
248
34
243
Msibt
1140 . Msibtlrin cri
3693. mam Hsn (): Msibtlr crin aarlardr.258
1141. n byk msibt
3694. mam li () (n byk msibt bard sualn cavabnda): Dind
(faci v) msibtdir. 259
3695. mam li (): n byk msibt qlbi dnyaya balamaqdr. 260
3696. mam li (): n byk msibt nadanlqdr. 261
3697. mam Sadiq () (olunun lmn gr ox dzmsz olan kiiy
xitabn): Ay kii! Sn kiik msibt dzmrsn amma, byk msibtdn
xbrin yoxdur! gr sn olun getdiyi yer hazrlql olsaydn, he vaxt ona
gr sbrsizlik etmzdin. Snin o gn hazrszlnn msibti olunun
msibtindn daha bykdr.262
1142. Msibt vaxt istirca263 (qayd) istmk
Quran :
Hqiqtn, sizi bir qdr qorxu, aclq, maln azl, can v mallarnzla
imtahan edrik. Sbrlilr mjd ver. O kslr ki, balarna msibt glnd
hqiqtn, biz Allah nk v ona trf qaydarq deyrlr.264
Hdis:
3698. Allahn Peymbri (s): Kim msibt vaxt stirca klmsi ilham
olunsa, cnnt ona vacib olar. 265
1143. Msibtd zn aparmaq qaydas
3699. Allahn Peymbri (s): ivn qoparmaq cahilliyytin iidir.266
lamud Din, sh. 297
mali-Sduq, sh. 323 , hdis4
262 Uyunu xbari Rza (), c.2, sh. 5 , hdis10
263 stirca yni hqiqtn Biz Allah nk v ona trf qaydacaq
klmsidir.
264 Bqr, ay 155, 156
258
259
35
3700. Allahn Peymbri (s): Msibtlri, xstliklri v sdq vermyi

gizltmk yaxln xzinlrindndir.267
3701. Ai: brahim dnyadan knd Peymbr (s) gz yalar mbark
yanaqlarna axana gdr alad. Dedilr: Ey Allahn Rsulu, siz alama
qadaan edir, amma znz alayrsnz? Hzrt (s) buyurdu: Bu alamaq
deyil, bu rhm etmkdir. Kim rhm etms, ona rhm olunmaz.268
3702. bu Hreyr: Allahn Rsulunun (s) ailsindn bir nfr vfat etdi.
Qadnlar yb ona a demy baladlar. mr yerindn qalxb, alama
onlara qadaan etdi v yncaqlarn datd. Allahn Rsulu (s) buyurdu: Ey
mr! Onlar rahat burax, nki gzlri yal, qlblri dal v msibtlri
tzdir.269
3703. mam li (): Peymbr (s) buyurmudur: ki ss lntlnib v
Allah onlara nifrt edir: msibt vaxt ahzar edib ivn qoparmaq v nemt
vaxt (mstliyindn) sslr xarmaq. Yni, nal kmk v mahn oxumaq.270
1144. Musibtlri ynglldirn amillr
3704. Allahn Peymbri (s): Kim qlbindn dnya mhbbtini xarsa
msibtlr ona asan glr.271
3705. Allahn Peymbri (s): Kim byk bir msibt z vernd mnim
msibtimi yad ets, msibti ona yngl glr.272
3706. mam li(): lm, qbirdn qalxb Allah qarsnda
dayanacanz gn ox yad edin ki, msibtlr siz asan olsun.273
3707. mam Sadiq () (msibt z vern zaman): kr olsun Allaha ki, o
mni dinimd msibt salmad. kr olsun o Allaha ki, gr istsydi
msibtim bundan da byk olard. kr olsun o Allaha ki, bir iin ba
vermsini istdi v o da ba verdi.274
3708. mam Sadiq (): Bir nfr lnd Allah-taala onun ail zvlrindn
n ox naharat olannn yanna bir mlk gndrr. Bu mlk onun qlbin sal
kr v qm yansn, dan ondan gtrr. gr bel olmasayd, dnya abad
olmazd.275
1145. Baqalarnn msibtin adlanmaq
3709. mam Sadiq (): Kim qardann msibtin ad olarsa, msibt
grmmi dnyadan kmz.276

mali-Tusi, sh. 388 , hdis850
269 Sunni Nsai, c.4, sh. 19
271 Knzul-Fvaid, c.2, sh. 163
273 l-Xisal, sh. 616 , hdis10
275 l-Kafi, c.3, sh. 227 , hdis1
276 l-Kafi, c.2 hdis 359 , hdis1
267
268
36
244
Ss
1146. Ssi ualtman qadaan olmas
Quran:
Yeriini rahat yeri (n ox tez, n d ox asta yeri) v (dananda) ssini
ucaltma ki, sslrin n pisi uzunqulan ssidir. 277
Hdis:
3710. Allahn Peymbri (s): Allah-taala asta ssi sevr v uca ss
(qqra-qqra danmaa) nifrt edr.278
3711. Allahn Peymbri (s) (buzr tvsiysind): Ey buzr!
Cnazlrin dfnind, mharibd v Quran oxunanda ssini astadan xar.279
3712. mam li(): ey alicnablq lamtidir: baxlar aa salmaq,
ssi astadan xarmaq v yolu rahat yerimk.280
3713. mam li(): Astadan danmaq, baxlar aa salmaq, rahat yol
yerimk imann v gzl dindarln nianlrindndir.281
Loman, ay 19
Munytul-Murid, sh. 213
279 Biharul-nvar, c.77, sh. 82
277
278
37
245
Oruc
1147. Oruc
Quran:
Ey iman gtirnlr! Sizdn qabaqklara tyin olunduu kimi, sizlr d
oruc tyin olundu. Blk tqval olasnz.282
Hdis:
3714. Allahn Peymbri (s): Oruc tutma sn tvsiy edirm ki, oruc
hvt damarlarn ksr v loval aradan gtrr.283
3715. Allahn Peymbri (s): Hr eyin zkat var, bdnin zkat da
orucdur.284
3716. Allahn Peymbri (s): Oruc tutun ki, salam olasnz.285
3717. Allahn Peymbri (s): Oruc tutan z yatanda yatsa bel,
mslmannn qeybtini etmyinc, Allaha ibadt halndadr.286
3718. Allahn Peymbri (s): Hr bir oruc tutan, yemk yeyn xslrin
arasna daxil olanda, onun bdn zalar Allaha tsbih sylr, mlklr ona
salam gndrr v dua edrlr. Bel ki, dualar onun gnahlarnn balanmas
istyi il olar.287
3719. Allahn Peymbri (s): Oruc od qarsnda bir siprdir.288
3720. Xanm Fatimeyi Zhra (s.): Allah-taala orucu ixlasn mhkmliyi
n vacib etmidir.289
3721. mam Baqir (): Oruc v hcc qlblr rahatlq bx edr.290
3722. mam Sadiq(): Allah-taala buyurur: Oruc Mnim ndr v onun
mkafatn zm vercym.291
3723. mam Sadiq (): Oruc tutann yuxusu ibadt, skutu tsbih, mli
qbul olunmu v duas mstcabdr.292
3724. mam Sadiq(): Oruc tutann iki sevinci var: bir sevinci iftar vaxt
v digri z Rbbi il grnddir293
Bqr, ay 183
284 Fzailu-hrus-Slasti, c.75, sh.57
285 l-Dvat, sh. 76 , hdis179
286 Svabul-mal, sh.75 , hdis1
288 l-Kafi, c.4, sh. 62 , hdis1
290 mali-Tusi, hdis 296 , hdis582
291 l-Kafi, c.4, sh. 63 , hdis6
292 l-Fqih, c.2,ch.76, hdis1783
282
283
38
3725. mam Sadiq(): Oruc tutana iftar vernin savab, oruc tutann savab
qdrdir.294
3726. mam skri () (orucun vacib olmasnn sbbini byan edrkn):
Varl aclq drdini dadsn v yoxsula kmk etsin.295
1148. Knll v msthb oruc tutmaa hvslndirmk
3727. Allahn Peymbri (s): Kim knll olaraq bir gn oruc tutsa, gr
ona yer z qdr qzl da verils z mkafatn tam kild almam olar v
yalnz hesab gn mkafatn btnlkl alar.296
3728. Allahn Peymbri (s): Kim lahi savab qazanmaq n bir gn
knll oruc tutarsa, mtlq balanar.297
3729. Allahn Peymbri (s): Kim hr ay gn oruc tutsa, mr boyu
oruc tutmu xs kimidir. nki Allah-taala buyurur: Kim bir xeyir ml
grrs, ona on df artq savab yazlar.298
3730. mam Sadiq (): nsan lahi mkafat qazanmaq n bir gn
knll oruc tutar v Allah-taala buna gr onu cnnt aparar.299
1149. Oruc tutman dbi
3731. Allahn Peymbri (s): Allah-taala buyurur: Kimin bdn zvlri
Mnim haramlarmdan oruc tutmursa, Mn gr yemkdn, imkdn
kinmy he bir ehtiyacm yoxdur.300
3732. mam li(): Oruc insann yemkdn, imkdn kindiyi kimi,
haramlardan da uzaqlamasdr.301
3733. Xanm Fatimeyi Zhra (s.): gr oruc tutan z dilini, qulan,
gzn, l-ayan, bdn zvlrini haramlardan saxlamrsa, orucunun n
faydas var?302
3734. Mhmmd ibn Muslim: mam Sadiq () buyurdu: Oruc tutanda
grk qulan, gzn, san, bdninin drisi d oruc tutsun. O Hzrt () digr
zalar da sadalad v buyurdu: Oruc tutduun gn, oruc tutmadn gn il eyni
olmasn.303
1150. sti havada v qda oruc tutman fzilti

296 Mani-xbar, sh. 409, hdis91
297 mali-Sduq, sh. 443, hdis2
299 l-Kafi, c.4, sh.63, hdis5
300 l-Firdovs, c.5, sh.242, hdis8075
293
294
39
3735. Allahn Peymbri (s): Qn orucu frh bx edn bir

qnimtdir.304
3736. mam Sadiq(): n stn cihad, isti havada oruc tutmaqdr.305
3737. mam Sadiq(): Q fsli mminin bahardr. Gecyar ibadti n
onun uzun geclrindn kmk alar v oruc tutmaqdan tr qsa gndzlrind
imdad axtarar.306
l-Fqih, c.4, sh.356, hdis5762

304
305
40
246
Gl
1151. Gl v tbssm
3738. mam li(): Peymbrin (s) gl tbssm idi.307
3739. mam Baqir(): Qhqh il glndn sonra de: lahi! Mn
qzblnm.308
3740. mam Sadiq(): Qhqh kmk eytandandr.309
3741. mam Sadiq() : Mminin gl tbssmdr.310
3742. mam Sadiq (): Kim z qardana tbssm ets, hmin tbssm
ona bir savab olar.311
1152. ox glmyin mzmmti
3743. Allahn Peymbri (s): ox glmkdn ehtiyatl ol ki, qlbi
ldrr.312
3744. Allahn Peymbri (s): gr mn bildiyimi siz bilsydiniz, az glb
ox alayardnz.313
3745. radul Qulub: Merac hdisind deyilir: Allah-taala buyurur:
Mnim ondan raz, ya naraz olduumu bilmdiyi halda gln bndy tccb
edirm.314
3746. mam li(): ox glnin zhmi aradan gedr.315
3747. mam skri(): Tccb gr olmayan gl nadanlq
niansidir.316
mali-Tusi, sh. 552, hdis1156

309 l-Kafi, c.2,sh. 662, hdis10
310 l-Kafi, c.2, sh. 662, hdis5
311 l-Kafi, c.2, sh. 206, hdis1
313 Nurus-Sqleyn, c.1, sh. 249, hdis261
314 radul-Qulub, sh. 200
316 Biharul-nvar, c.76,sh.59, hdis10
307
308
41
42
247
Mstzf (zifliyi dar edilmi)
1157. Mustzflrin fzilti
3748. Allahn Peymbri (s): Sizi Allahn n pis bndlrindn xbrdar
etmyimmi? Tkbbrl kobud. Sizi Allahn n yax bndsindn agah
edimmi? Aciz mstzf.317
3749. Allahn Peymbri (s): Mni ziflr arasnda axtarn. nki siz zif
insanlarn vasitsil ruzi yeyir v kmk olunursunuz.318
3750. Allahn Peymbri (s): slind, Allah-taala bu mmt, onun
ziflrinin duas, namaz v ixlas vasitsil kmk edir.319
1154. Mstzflrin dvlti
Quran:
stdik yer znd zif saxlanlanlara yaxlq edib, onlar insanlarn
rhbrlri tyin edk v yer znn varislri qrar verk.320
3751. mam li() (stdik yer znd zif saxlanlanlara... aysi bard):
Onlar Mhmmd nslinin mstzflridir. Allah-taala, gstrdiklri sylrdn
sonra onlarn Mehdilrini gndrck v onlar ziz, dmnlrini zlil
edck.321
1155. Mnvi ziflik
Quran:
Yalnz arsiz qalb bir yol tapa bilmyn mstzf kiilr, qadnlar v
uaqlardan baqa. Ola bilsin Allah onlar balad. Allah mehriban v
balayandr 322
3752. mam li(): Allahn hccti v dlili ona atan, qula il onu
eidn v qlbi il onu baa dn xs mstzf deyilmz.323
3753. mam Baqir () (Yalnz arsiz qalb, bir yol tapa bilmyn mstzf
kiilr, qadnlar v uaqlardan baqa aysi bard): Mstzf, kafir olmaq
gcnd olmayan, eyni halda, mmin olmaq n iman yolunu tapa
319 -d-Durrul-Mnsur, c.2, sh.724
320 Qss, ay 5
321 Nurus-Sqleyn, c.4, sh. 110
322 Nisa, ay 98-99
317
318
43
bilmyndir. Uaqlarn, qli v fikirlri uaq sviyysind olan kii v

qadnlarn zrindn rit vziflri gtrlmdr. (yni, onlar rit hkmlri
qarsnda cavabdeh deyillr)324
3754. mam Kazm(): Zif, dlil v sbutlarn yetimdiyi (mxtlif
fikirlrdki) ixtilaf ayrd etmyn xsdir. gr (frdlrin fikirlrdki)
ixtilaflardan agah olarsa, mstzf deyil.325
324
325
44
Mani-xbar, sh. 201, hdis4

248
Aznlq
1156. Aznln sbblri
Quran:
Kim iman kfrl vz ets, hqiqtn, doru yolu azmdr.326
Kim Allaha, mlklr, kitablara v Onun rsullarna kfr ets, bhsiz
ki, uzaq v uzun aznla dar olmudur.327
Kim Allaha v Onun Rsuluna itatsizlik edrs, bhsiz ki, aq-akar
aznla dmdr.328
Nfsi istyini, hvsini z mbudu edn xsi grdnm? Allah-taala onu
elmi olduu halda aznla buraxd, onun qulana, qlbin mhr vurdu,
gzlri nn prd kdi. Allahdan baqa onu kim hidayt edr? Mgr nsiht
gtrmrsnzm?329
3755. mam li(): Hr aznlqn bir sbb v hr hdi sndrmaq n
bir bh var.330
3756. mam li(): Bilin ki, dinin hkmlri (rit) vahid v yollar
mqsd atdrandr. Kim bu yollara qdm qoysa, mqsd atar v xeyir
qazanar. Kim bu yollar getmkdn imtina ets, azn v peiman olar.331
3757. mam li(): Peymbrimizin hli-beytin baxn, onlarn yol v
slubundan ayrlmayn... Onlardan qabaa kemyin ki, yolu azarsnz v
onlardan geri d qalmayn ki, mhv olarsnz.332
3758. mam li(): Kim hidayti, onun hli olmayandan istyrs, yolunu
azar.333
1157. Yolu azdranlar
3759. mam li(): Allah yannda n pis insan, z azn v baqalarnn
aznlna sbb olan, ml olunan snnni aradan gtrn v trk olunmu
bidti brpa edn zalm rhbrdir.334
Bqr, ay 108
Nisa, ay 136
328 hzab, ay 36
329 Casiy, ay 23
326
327
45
3760. mam li(): Allahn yannda iki nfr n nifrt olunmu xs var.
Bunlardan biri Allahn onu zbana buraxd xsdir. Bel xs doru yoldan
azm v qlbini bidtbnzr szlr, azdrc dvtlr balamdr. Buna gr
d, ona aldanan xslrin fitn v fsadna sbb olur. O, ata-babalarnn doru
yolundan xb v z ardcllarn azdrr. Hyat zaman v lmndn sonra
baqalarnn gnahlarnn ykn z iynin kr v xtalarnn girovu
olar...335
3761. mam li() (mnafiqlri tsvir edrkn): Sizi mnafiqlrdn uzaq
durmaa arram. nki onlar hm zlri azblar, hm d baqalarn
azdrarlar, zlri bdryiblr v baqalarn da bdrdrlr.336
1157. Aznln saslarn dadan amillr
3762. mam li(): tinliy dnd Qurandan kmk aln. nki Quran
n byk drdlrin -yni kfr, nifaq, yinti v aznlq kimi drdlrin
fasdr.337
3763. mam li(): Bu slam Allahn dinidir, onu znzn sein... v
onun saslar aznln saslarn viran edr.338
Nhcl-Bla, xtb 17
Nhcl-Bla, xtb 194
335
336
46
249
Dymi zrr dm
1159. Dymi zrr dm
3764. Allahn Peymbri (s): l, gtrdy hr bir eyin qaytarlmasna
zamindir. 339
3765. Allahn Peymbri (s): Hkim xstni, baytar heyvan malic edn
zaman, xstnin yiysindn, yaxud da heyvann sahibindn bratnam v icaz
almaldr. ks tqdird (mala v cana vurduu zrr, xsart gr) onun
qarsnda zamindir.340
3766. mam Sadiq (): Kims muzdla bir ii grmkn tutularsa, hmin
ii zay etdiyi halda, zamindir. mirl-mminin () fhlni zamin bilirdi341
3767. mam Sadiq () (z ata-babalarndan nql edir): Sntkarlar bir eyi
istr shvn, istrs d qsdn xarab etslr, myyn qazanc mqabilind
ilyirlrs, zamindirlr.342
1160. Zamin durman v zmant vermyin mzmmti
3768. mam li(): Bir iin hdsindn glmirsns, zmant verm.343
3769. mam Sadiq(): Kfil (yni bir xsin cavabdehliyini z hdsin
gtrmk v zamin durmaq) olmaq xsartdir, crimdir, pemanlqdr.344
1161. Ariynin345 dnii yoxdur
3770. mam Sadiq(): Ariy aradan gedib xarab olarsa, ariy gtrn min
v etibarl adam olduqda hdsind he bir dni haqq olmaz.346
Mustdrkul-Vsail, c.17, sh. 88 , hdis20819

Mustdrkul-Vsail, c.14, sh. 37 , hdis16038
341 Mustdrkul-Vsail, c.14, sh. 37 , hdis16039
342 Mustdrkul-Vsail, c.14, sh. 31 , hdis16040
343 urrul-Hikm , hdis 10178
344 l-Fqih, c.3, sh. 97 , hdis3405
345 Ariy bir eyi mvqqti istifad etmk, ya saxlamaq n, ya borc kimi bir xs
vermkdir.
346 l-Kafi, c.5, sh. 239 , hdis5
339
340
47
250
Qonaqprvrlik
1162. Qonaqprvrlik
3771. Allahn Peymbri (s): Allaha v qiyamt gnn iman gtirn xs
z qonana hrmt etmlidir.347
3772. Allahn Peymbri (s): Qonaq z ruzisini gtirr v ev hlinin
gnahlarn aparar.348
3773. Allahn Peymbri (s): Yemk vern xsin ruzisi v yemyi,
onunn ban dvnin hrgcn batmasndan daha srtl glib atar349
3774. Allahn Peymbri (s): Qonaq glmyn ev mlklr daxil
olmaz.350
3775. mam li(): Allah kim srvt vers, onunla z qohumlarna kmk
lini uzatmal v qonaqprvrlik etmlidir351
3776. Biharul-nvar: Bir gn mam lini () qmli halda grdlr.
Sbbini soruanda Hzrt() buyrdu: Yeddi gndr ki, evimiz bir qonaq
glmyib.352
1163. Qonaqla layiq olanlar
3777. Allahn Peymbri (s): Allaha xatir sevdiyin xsi z yemyin
qonaq et.353
3778. Allahn Peymbri (s): z sfrsin varllar qonaq edn v
yoxsullar armayan xsin dvtini qbul etmk mkruhdur.354
1164. Mminin dvtini qbul etmy hvslndirmk
3779. Allahn Peymbri (s): z mmtimdn burada olanlara v
olmayanlarna tvsiy edirm ki, mslmann dvtini be mil msafdn olsa
da, qbul etsinlr. nki bu i dinin bir hisssidir.355
3780. Allahn Peymbri (s): Kiinin, bir qonaqla dvt olunduqda
dvti qbul etmmsi v yaxud qbul edib, amma yemk yemmsi dbsizlikdir.356
Camiul-xbar, sh. 377, hdis1053
Biharul-vnar, c.75, sh. 461, hdis14
349 l-Mhasin, c.2, sh.147 , hdis1388
350 Camiul-xbar, sh. 378 , hdis1058
352 Biharul-vnar, c.41, sh. 28 , hdis1
353 Knzul-Ummal, sh. 25881
354 l-Dvat, sh.141 , hdis358
355 Mhasin, c.4, sh.180 , hdis151
356 Qurbul-snad, ch.160, hdis583
347
348
48
3781. Allahn Peymbri (s): (buzr nsihtind): Fasiq (gnahkar)

insanlarn yemyindn yem.357
1165. Qonan xatirin zn zhmt salmaq
3782. Allahn Peymbri (s): Qonaq qbul edn xs n el bu gnah
bsdir ki, z qardalarnn qabana qoyduu yemyi az hesab etsin. Qonaqlara
da el bu gnah bsdir ki, qardalarnn onlarn qabana qoyduu yemyi az
hesab etsinlr.358
3783. Allahn Peymbri (s): He ks qonaqlarn xatirin zn
imkanndan artq zhmt salmamaldr.359
3784. mam Sadiq(): Qardan snin evin arlmam gls, evd olan
yemyi onun n gtir. El ki, onu dvt etdin, onun qulluunda zhmt
k.360
3785.mam Rza():Bir kii mirl-mminini() qonaq dvt etdi.
Hzrt() buyurdu: Dvtini bu rtl qbul edrm ki, eyi mn sz versn. rz etdi: Nyi sz verim, ey mirl-mminin () ? Buyurdu: Bayrdan
mnim n bir ey almayasan, evind hazrladn mndn sirgmysn,
arvad-uana ziyyt vermysn. rz etdi: Bu rti qbul edirm, ey
mirl-mminin(). Bununla da, li() onun dvtini qbul etdi361
1166. Qonaq qbul etmyin qaydas
3786. Allahn Peymbri (s): Kim Allahn v Onun rsulunun (s)
mhbbtini qazanmaq istyirs, z qona il birg yemk yesin.362
3787. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn biriniz qonaq dvt olunanda
vladn z il aparmasn. gr bel etms, haram i grmdr v
itatsizlikl dvt ednin evin daxil olmudur.363
3788. Allahn Peymbri (s): Qona iki gec qbul edrlr. nc
gecdn ail zvndn saylar v ev hr n ruzi gls, ondan yeyr.364
3789. Allahn Peymbri (s): Qonaq qbul etmk bir gn, iki gn,
gndr. Ondan sonra ona hr n versn sdq saylar.365
3790. Allahn Peymbri (s): Qonaqlq vermk bir gn haqdr, ikinci gn
ehsandr. ki gndn sonra riya v hrt axtarmaq hesab olunur.366
3791. mam Baqir(): Sizlrdn biriniz qardann evin daxil olan zaman
ev sahibinin gstrdiyi yerd otursun. nki ev sahibi z otann vziyytini
qonaqdan yax bilir.367
l-Mhasin, c.2, sh.186 , hdis1533
359 Knzul-Ummal, sh. 25876
360 l-Mhasin, c.2, sh.179 , hdis1506
361 Uyunu xbari Rza, c.2, sh. 42 , hdis138
362 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.116
363 l-Mhasin, c.2, sh. 181 , hdis1515
364 l-Kafi, c.6, sh. 283 , hdis1
365 l-Kafi, c.6, sh. 283 , hdis2
366 l-Kafi, c.5, sh. 368 , hdis4
357
358
49
3792. bn bi Yfur: mam Sadiqin () evind bir qonaq grdm. Bir gn

o, durub i grmk istdi. Hzrt () ona icaz vermdi v xsn z o ii
yerin yetirrk buyurdu: Allahn Rsulu (s) qonaa i grdrmyi qadaan
etmidir.368
368
50
l-Kafi, 6 c, sh. 283 , hdis1
251
Tibb
1167.Hqiqi hkim
3793. Allahn Peymbri (s): Hkim Allahdr, sns mehriban dost.369
1168. nsan tbabtdn ehtiyacsz edn ey
3794. mam li() (olu Hsn () tvsiysindn): Olum! Sn drd
inc mqam yrdimmi ki, onlara riayt emkl tbabtdn ehtiyacsz olasan?
rz etdi: Bli, ey mirl-mminin (). Hzrt () buyurdu: Acmam yemk
yem, doymam yemkdn lini k, yemyi yax eyn v yatmaqdan qabaq
ayaqyoluna gedib rahatlan. gr bu mqamlara riayt etsn, hkim ehtiyacn
olmaz.370
3795. mam li (): Havalarn soyumann vvlind znz soyuqdan
qoruyun (soyuq hava fslinin) sonunda ona z tutun. nki soyuq aaclarla
etdiyini, bdnlrl d edir. vvld (aaclarn yarpaqlarn) yandrar, v sonda
yarpaqlar bitirr.371
1169. Tbibdn daha yax hkim
3796. mam li(): Tcrbli insan tbibdn daha yax hkimdir.372
3797. mam li(): Hkimlik edn xs Allahdan qorxmal, xeyirxah
olmal v z syini sirgmmlidir.373
Knzul-Ummal , hdis28100
l-Xisal, sh. 229 , hdis68
371 rhi Nhcl-Bla, c.18, sh.319
372 urrul-Hikm , hdis1203
373 Damul-slam, c.2, sh. 144 , hdis503
369
370
51
252
Yemk vermk
1170. Aca yemk vermyin fzilti
Quran:
Allah sevdiklrin gr miskin, yetim v sir yemk verrlr.
(Deyrlr) Biz yalnz Allahn razlna xatir siz yemk veririk, sizdn n
mkafat istyirik, n d tkkr. 374
Ya ac gnlrind qohum olan yetimi, ya tamamil yoxsullam insan
yedirtmk.375
3798. mam li (): Bdnlrin xryi qida mhsullar, canlarn (ruhun)
xryi is yemk yedirtmkdir.376
3799. mam li(): Yediyin ey gedck, yedirtdiyin ey bol v brktli
olacaqdr.377
3800. mam Baqir (): Allah-taala yemk yedirtmyi v qurban ksmyi
sevr.378
3801. mam Sadiq (): Cnnt v balanmaa sbb olan amillrdn biri
ac insana yemk vermkdir. Sonra Allah-taalann bu klamn oxudu: Ya
aclq gnnd yemk yedirtmkdir... 379 380
3802. mam Sadiq (): mirl-mminin() yemk v qidalanma chtdn
Allahn Rsuluna (s) n ox bnzyn insan idi. z (arpa) rk, sirk v ya
yeyr, camaata is (buda) rk v t yedirrdi.381
Dhr, ay 8, 9
Bld, ay 14-16
376 Miktul-nvar, sh. 325
377 urrul-Hikm , hdis9634
378 l-Mhasin, c.2, sh.143 , hdis1370
379 Bld, ay14
380 l-Mhasin, c.2, sh.145, hdis1381
381 l-Mhasin, c.2, sh. 279 , hdis1901
374
375
52
53
253
Tlaq
1171. Tlan pislnilmsi
3803. Allahn Peymbri (s): Allah-taala, tlaq qdr nifrt etdiyi he bir
eyi halal etmmidir.382
3804. Allahn Peymbri (s): Allah-taala daim z zvqn dyin kii v
qadnlar dmn bilr, ya z rhmtindn uzaqladrar.383
3805. mam Baqir (): Allah-taala qadna ox tlaq vern v hr zaman da
bir qadn snaqdan xaran kiilr nifrt edr.384
3806. mam Sadiq (): Allahn halal buyurduu eylrdn Onun yannda
tlaq kimi nifrt olunmu qeyri bir ey yoxdur. Allah-taala ox qadna tlaq
vern v hr zaman da bir qadn snaqdan xaran kiini dmn bilir.385
3807. mam Sadiq(): Allah-taala, iind toy olan evi sevr v iind tlaq
olan evi dmn bilr. Allah yannda tlaqdan mnfur qeyri bir ey yoxdur.386
1172. df tlaqdak hikmt
Quran:
gr (ri n df) ona tlaq vers, baqa kii il evlnmyinc ona
halal olmaz. gr (ikinci ri) ona tlaq vers, (vvlki r v arvad) Allahn
hdudlarn yerin yetir bilcklrini baa ddklri tqdird (yeni bir
kbinl) Bir-birinin yanna qaytmalarnda he bir gnah yoxdur. Bunlar
anlayan bir camaat n Allahn aqlad hkmlrdir. 387
Hdis:
3808. mam Rza (): (Ny gr iddi tla il (yni df tlaq
verilmi) qadn baqa kii il evlnmyinc z rin halal olmaz? sualna
cavab): Allah-taala iki dfy qdr tlaa icaz vermi v buyurmudur:
Tlaq iki dfdir. Lyaqtl saxlamaq, ya yaxlqla boamaq. Yni, nc
tlaqda. Kii nc tlaqla Allahn xouna glmyn bir i grdyn gr
Allah-taala hmin qadn ona haram etmidir. Baqa kii il evlnmyinc
Knzul-Ummal , hdis27871
384 l-Kafi, c.6, sh.55, hdis 4.
385 l-Kafi, c.6, sh.54, hdis 2.
386 l-Kafi, c.6, sh.54, hdis 3.
387 Bqr, ay 230.
382
383
54
qadn ona halal bilmmidir ki, insanlar tlaa yngl yanamasnlar v

qadnlara ziyan dymsin.388
3809. mam Rza () ( df tlan sbbi bard Mhmmd ibn Snana
yazd mktubunda): df tlan myyn olunmasnn sbbi budur ki,
birinci tlaqdan nc tlaqa qdr ail hyatn yenidn balamaa meyl,
rbt yaranmas, ya gr arada sbilik v qzb olmusa onun aradan getmsi,
hminin qadnlarn grub ibrt gtrmkl rlrin itatsizlik etmkdn
kinmlri n bir frst vardr. nki qadn rin itatsizlik kimi nalayiq
mlin gr ayrlmaa v tlaa layiq olmudur. Doqquz df tlaqdan sonra
qadnn kiiy bdi haram olmasnn sbbi is budur ki, kii tla bir
oyuncaa evirmsin, qadna ziyyt vermsin, z ilrind gzaq,
ibrtgtrn olsun v bilsin ki, doqquz df tlaqdan sonra onunla birg
yaamaq ona bdi haram olacaq.389
388
389
Uyunu- xbar Reza(), c.2, sh.85, hdis 27.

llu-raye, sh.507, hdis1.
55
254
Tamah
1173. Tamahn pislnilmsi.
3810. Allahn Peymbri (s): Tamah alimin qlbindn hikmti aparar.390
3811. Allahn Peymbri (s): Tamah el srkn qaya parasdr ki,
alimlrin aya onun zrind sabit qalmaz.391
3812. Allahn Peymbri (s): Tamahdan ehtiyatl ol ki, o nqd olan
yoxsulluqdur.392
3813. mam li () : Tamahkarlq bdi kllikdir.393
3814. mam li(): Kim mrn azad yaamaq istyirs z qlbind
tamaha yer vermsin.394
3815. mam li(): Tamahkar xarla dar olubdur.395
3816. mam li(): Kim tamah libasn ynin geys, zn xar edr.396
3817. mam li(): Tamahkardan zlil adam yoxdur.397
3818. mam li(): Allarn n srkn yeri tamahlarn parlts
altndadr.398
3819. mam li(): Tqva v tamahkarlq bir yer smaz.399
3820. mam Baqir(): Nec d pis bnddir, rhbri tamah olan xs.400
3821. mam Kazm() (Hiama nsihtindn): Tamahdan kin v
insanlarn malna gz dikm. Xalqa gz dikmk adtini z qlbindn xar.
nki tamah hr zlaltin aardr. O, qli ourlayar, insaniyyti didr, abr
lklyr v elmi aradan gtrr.401
3822. mam Hadi (): Tamah irkin xisltdir.402
3823. mam skri (): Nec d pisdir mmind onu xarla kn istyin
olmas.403
Knzul-Ummal, Hdis 7576
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.49
392 Knzul-Ummal, Hdis 8852
397 urrul-Hikm, Hdis 10593
398 rhi Nhcl-Bla, c.19, hdis 41
400 l-Kafi, c.2, sh.320, hdis 2
401 Biharul-nvar, c.78, sh.315, hdis35.
402 -d-Durrtul-Bahir hdis 42
403 Biharul-nvar, c.78, sh. 374, hdis35.
390
391
56
1174. Yax tamah.

Quran:
Yanlarn yataqlardan ayrarlar. Qorxudan v (mid) tamahla z
Rbblrini arar v onlara verdiyimiz ruzidn ehsan edrlr.404
Niy Allaha v haqdan biz trf glnlr iman gtirmyk? Halbuki
Rbbimizin bizi layiqlilrin crgsin (cnnt) xaracana tamah
salmq?405
Hdis:
3824. mam Sccad () (duada): Ey Aam! z gnahlarma baxram,
qorxuram. Snin balamana baxram, (mid) tamahlanram.406
3825. mam Sccad() (yen d duada): lahi! Sn bsldiyim oxdank
midim, Sndn umduum byk tmnnaya gr, Snin zn vacib etdiyin
mehribanlq v rhmt xatir drgahna dilk llrimi aram.407
Scd, ay 16
Maid, ay 84
407 qbalul-mal c.1, sh.168
404
405
57
255
Thart v paklq
1175. Thart (dstmaz, qsl, tymmm).
3826. Allahn Peymbri (s): Thart imann bir hisssidir (ya
yarsdr).408
3827. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn bnddn soruulan birinci
ey thartdir.409
3828. Allahn Peymbri (s): Thartsiz he bir namaz qbul
olunmaz.410
1176. Pak ednlr.
Quran:
z rhmtindn (yadan) qabaq mjd vern klklri gndrn Odur.
Smadan pak edn suyu yer endirdik. 411
Hdis:
1. Su:
3829. mam li(): Allah-taala suyu pak v pakedici yaratd. He bir ey
onun rngini, ya dadn, ya da iyini dyimyinc onu ncis etmz.412
2.Gn:
3830. mam Baqir (): zrin gnin as dn hr bir ey pakdr.413
3.Torpaq:
3831. mam Sadiq(): Allah-taala torpa da su kimi pakedici qrar
vermidir.414
4.Od:
3832. mam Kazim() (gr gci (qurumu v basdrlm) ncis v lnn
smy il birg biirslr, sonra onunla mscid (dmsin) mala kslr
hmin dmd scd etmk olarm? sualnn cavabnda): Bli, su v od onu
pak etmidir.415

411 Furqan, ay 48
412 Vsailu-i c.1, sh.101, hdis9.
413 Vsailu-i c.2, sh.1043, hdis 6.
414 l-Fqih, c.1, sh.109, hdis 224
415 l-Kafi, c.3, sh.330, hdis 3.
408
409
58
1177. Mnvi paklq.

Quran:
Allah siz hli-beytdn() rkab aparb sizi pak-pakiz etmk istyir.416
Onlarn mallarndan sdq gtr ki, bunun vasitsil onlar pak edrsn.
Onlar n dua et ki, snin duan onlarn sakitliyin sbb olar. Allah eidn v
bilndir.417
Hdis:
3833. mam li(): Allah-taala iman, irkdn tmizlnmk n vacib
etdi.418
3834. mam li (): Hqiqtn, ilahi tqva sizin qlblrinizin xstliyinin
drman v canlarnzn irkabn pak edndir.419
3835. mam li(): Bir halda pak olmayandan qamrsnz, onda znz
eyblr v gnahlarn irkabndan pak edin.420
hzab, ay 33
Tvb, ay 103
416
417
59
256
tat
1178. Allaha itat v onun nticsi.
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allaha itat edin, onun Rsuluna v z mr
sahiblriniz itat edin.421
Hdis:
3836. Allahn Peymbri (s): Allah yannda olan mqama itatdn baqa
he bir eyl atmaq olmaz.422
3837. mam li(): Allaha itat hr dzgnlyn aar v hr fsadn islah
sbbidir.423
3838. mam li(): Allahn rhmtin hamdan ox layiq olan insan, Ona
hamdan ox itat edndir.424
3839. mam li(): Nadanlna dair dlil gtir bilmdiyiniz bir kimsy
itat etmyinizi, siz tvsiy edirm.425
3840. mam Hadi(): Yaradann mrin itat edn insan yaradlmlarn
qzb v narazlndan qoxmaz.426
1189. tat layiq olanlar.
3841. mam li(): All adama itat et ki, xeyir grsn. Nadann szn
qulaq asma ki, salamat qalasan.427
3842. mam li(): Elm itat et v nadanla tabe olma ki, nicat
tapasan.428
3843. mam li(): Mxluqa itat edib Yaradana itatsizlik gstrnin dini
yoxdur.429
3844. mam li(): zndn yuxardakna itat et ki, sndn aada olan
da sn itat etsin.430
Nisa, ay 59
Vsailu-i, c.11, sh.182, hdis2.
427 urrul-Hikm, hdis (2263+2264)
429 Uyunu- xbarir- Reza (), c.2, sh.43, hdis 149
421
422
60
3845. mam li(): Qlbi Allaha mti olan xsin cismi Allaha
itatdn yorulmaz.431
3846. mam Hadi(): Kim z mhbbt v fikrini snin ixtiyarna vers,
sn d z itatini onun ixtiyarna ver.432
1180. itat layiq olmayanlar.
Quran:
V deyrlr: Ey Rbbim! Biz z aalarmza v byklrimiz itat etdik,
onlarsa bizi doru yoldan sapdrdlar. Ey Rbbimiz! Onlara ikiqat zab ver v
byk bir lnt et.433
3847. Allahn Peymbri (s): Kim Allah naraz edn bir ii grmkl
hanssa rhbri raz salsa, Allahn dinindn xmdr.434
3848. mam li(): Bax! z sil-ncabti il lovalanan v bununla zn
baqalarndan stn biln aalarnza v byklriniz itat etmkdn kinin,
kinin!... Onlarn bulanq sularn z duru suyunuzla birg idiyiniz,
xstliklrini z salamlnzla qardrdnz, batillrin z haqqnza yol
verdiyiniz v gnahlarn sas olan bu byklk iddias edn alszlara itat
etmyin.435
3849. mam li(): radsi olmayan bir zif itat edn haqq-hququ zay
edr, szgzdirn qulaq asan dostunu ldn verr.436

433 hzab, ay 67, 68
434 Uyunu-xbarir- Reza(), c.2, sh.69, hdis 318.
431
432
61
257
tir
1181. tir.
3850. Allahn Peymbri (s): Xo tir qlbi (ya ruhiyyni) gclndirr v
cinsi qvvni artrar.437
3851. Allahn Peymbri (s): Allaha xatir zn tir vuran xs qiyamt
gn tnd iyli mkdn d tirli olar. Allahdan qeyrisin gr zn tir vuran
xs qiyamt gn murdardan da funtli iy verr.438
3852. ns ibn Malik: Allahn Peymbri (s) bir tir verilnd onu geri
qaytarmazd.439
3853. mam li(): Xo tir malic edndir.440
3854.mam Sadiq():tir vurmaq peymbrlrin snnlrindndir.441
3855. mam Sadiq(): Allahn Rsulu (s) tir, yemkdn daha ox xrc
krdi.442
3856. mam Sadiq(): Gnn vvlind zn tir vuran xsin al
gecydk znd olar.443
3857. mam Kazim(): Yax olard ki, kii hr gn xo tirdn istifad
etsin. gr hr gn bacarmasa, gnar tir vursun v buna da imkan atmasa,
cm gnlri onu trk etmsin.444
3858. mam Rza(): tir vurmaq peymbrlrin xlaqndandr.445
1182. Qadnlarn tri.
3859. Allahn Peymbri (s): Qadn trinin rngi akar, iyi is gizlidir.
Kii trinin iyi akar v rngi gizlindir.446
3860. Allahn Peymbri (s): zn tir vuran v bir ne kiinin
yanndan onun trini duyduqlar halda ken qadn zinakardr.447
l-Kafi, c.6, sh.510, hdis 3

Muhctul-Beyza, c.8, hdis 105
439 Sunni-Nsai, c.8, hdis 189
442 l-Kafi, c.6, sh.512, hdis18
443 l-Kafi, c.6, sh.510hdis7
446 l-Kafi, c.6, sh.512, hdis17
447 Sunni-Nsai, c.8, sh.153
437
438
62
258
Bd fal amaq
1183. Bd fal amaq.
3861. Allahn Peymbri (s): Kim faln bd glmsin gr z iindn
kinmidirs, Allaha rik qomudur.448
3862. Allahn Peymbri (s): Sfr xmaq n evini trk edn, sonra
bd fala gr geri qaydan xs Mhmmd (s) nazil olana kfr etmidir.449
3863. Allahn Peymbri (s): n doru fal, yax (gln) faldr.450
3864. Allahn Peymbri(s): Bd fal aan, ya onun n bd fal alan
xs (baqalarnn ona ad bd fala inam olan), glckdn xbr vern, ya
baqas onun glcyini deynd ona inanan, cadu edn, ya baqasna cadu
etmk n falya v cadugr mracit edn xs bizdn deyil.451
3865. Allahn Peymbri (s): Bd faln kffarsi tvkkldr.452
3866. Allahn Peymbri (s): N bd fal dorudur, n d nhslik.453
3867. Biharul-nvar: Allahn Peymbri (s) faln yax glmsini
sevrdi. Faln bd glmsini xolamazd v buyurard:Hr ks nzrin uursuz
grnn xoaglmz bir eyl qarlaanda desin: lahi! Yaxl Sndn baqa
he ks vermz. Pisliyin qarsn da, Sndn baqa he ks almaz v snin
kmyinl olmayan he bir hrkt v qvv yoxdur.454
3868. mam Sadiq (): Bd faln tsiri zndn asldr. gr ona yngl
yanasan, yngl olar, ar yanasan, ar. He bir hmiyyt vermsn, he n
olmaz.455

451 t-Trib vt-Trhib, c.4, sh. 33,hdis4
452 l-Kafi, c.8, sh.198, hdis236
453 Nurus-Sqleyn, c.4, sh.382, hdis35
455 l-Kafi, c.8, sh.197, hdis235
448
449
63
259
Drnaq
1154. Drnaq tutmaq.
3869. Allahn Peymbri (s): Drnaqlar tutmaq byk xstliyin qarsn
alar v ruzini artrar.456
3870. mam Baqir (): Drnaqlar tutman sbbi, onlarn eytanlarn
yuvas v unutqanln mnyi olmasdr.457
3871. mam Sadiq (): eytann insana hakim olmasnn n gizli v
gzgrnmz yolu onun drnaqlarnn altnda yuva qurmasdr.458
1185. Qadnlar drnaqlarn uzatmaa hvslndirmk.
3872. l-Kafi: Allahn Peymbri (s) kiilr xitab edrk buyurdu:
Drnaqlarnz tutun. Qadnlara da buyurdu: Drnaqlarnz uzun saxlayn.
nki, bu sizin n daha gzldir.459

459 l-Kafi, c.6, sh.491, hdis15
456
457
64
260
Zlmkarlq
1186. Zlmkarlqdan kinmk.
Quran:
Allah-taala zalm xalq hidayt etmz460
Hqiqtn, zalmlar nicat tapmayacaqlar.461
Hdis:
3873. Allahn Peymbri (s): Zlm etmkdn kinin ki, qlblrinizi
viran edr.462
3874. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn bnd z yax mllrin
gr sad halda mhr ayana kilr. Bir kii glr v deyr: Ey Rbbim! Bu
bnd mn zlm etmidir. Bu zaman hmin bndnin savabndan gtrlr v
dalt tlb edn kiinin savablarna lav edilr. Bu minvalla, zlm etdiyi
insanlar bir-bir glib z haqlarn tlb edrlr. Axrda, bndy bir savab v
xeyir ml d qalmaz. Bundan sonra kim glib z haqqn tlb ets, onun
gnahlarndan gtrlb hmin bndnin gnahlarna artrlar. Bellikl, bnd
chnnm oduna daxil olanadk insanlarn haqq ondan gtrlr.463
3875. Allahn Peymbri (s): Zlm etmkdn kinin ki, zlm qiyamt
gnnn zlmtlridir.464
3876. mam li (): Zlmkarlq n irkin alaqlqdr.465
3877. mam li(): Zlmkarlq addmlar bdrdr, nemtlrdn mhrum
edr v mmtlri mhv srklyr.466
3878. mam li ()(zlm nifrtini aqlad xtbd): And olsun Allaha,
gecdn sbhdk dvtikan kolunun stnd qalmam v lim-ayam
qandall, zncirl halda srklnmyim, qiyamt gn Allah bndlrindn
birin zlm, ya dnyann alaq malndan n xrda bir eyi qsb etmk gnahna
bulam halda Allahn v Onun Rsulunun (s) qarsna xmaqdan mnimn
daha xodur. Nec ola bilr ki, ipi-sap srtl rmy doru gedn v uzun
zamanlar torpaq altnda qalan bir cism xatir kimsy zlm edim?467
Bqr, ay 258
nam, ay 21, Yusif, ay 23
463 l-Bidaytu-vn-Nhytu, c.2, sh. 55
464 l-Kafi, c.2, sh.333, hdis11
460
461
65
3879. mam li() (hmin xtbd): Allaha and olsun, gr yeddi iqlimi,
onun planetlrinin altnda olan hr eyl birlikd, qarqann azndan arpa
dnsinin qabn gtrmkl Allaha itatsizlik etmyim rtil mn verslr,
he vaxt bunu etmrm.468
3880. mam li (): Zlmdn ehtiyatl ol ki, zlm edn hr bir xsin
taleyi xoaglmz oldu.469
3881. mam li(): Allahn nemtinin mhv olmas, onun qzbinin v
intiqamnn tez glmsi n zlmdn tsirli he n yoxdur. nki, Allah-taala
mzlumun duasn eidir v daim zalmn pusqusundadr.470
3882. mam li(): Kim zlm ets mr (beli) snar.471
3883. mam li(): Kim zlmn miniyin qalxsa, miniyi onu bast yer
rpar.472
3884. mam li(): Kim zlm ets, zlm onu mhv srklyr.473
3885. mam Sadiq(): Allahn Rsulu (s) qarqann az v aya il
dad hr bir eyi yemyi qadaan etmidir.474
1187. Zlmn nvlri.
3886. mam li (): Bilin ki, zlm nvdr: he vaxt balanmayan
zlm, soru-suala kiln zlm, balanan v soru-sual olmayan zlm. He
vaxt balanmayan zlm, Allaha rik qomaqdr... Balanan zlm, bndnin
bzi kiik gnahlar etmkl zn rva bildiyi zlmdr. Nhayt, soru-suala
kiln zlm, bndlrin Bir-birin etdiklri zlmdr.475
1188. Zlmn n irkin nv.
3887. Allahn Peymbri (s): Allahdan baqa kmyi olmayan insana
zlm edn xs Allahn qzbi ox ar olar.476
3888. mam li(): Zif zlm etmk, zlmn n irkin nvdr.477
3889. mam li () (Hans gnahn czas gnahkara daha tez atar?
sualnn cavabnda): Allahdan baqa kmyi olmayan insana zlm edn,
nemtlrin haqqn yerin yetirmkd shlnkar olana, yoxsula zlm v tcavz
lini uzadana.478
3890. mam li (): n irkin zlmlrdn biri alicnab insanlara zlm
etmkdir.479
Nhcl-Bla, xtb 224
474 l-Kafi, c.5, sh.307, hdis11
478 Biharul-nvar, c.75,sh.320, hdis 43
468
469
66
3891. mam Baqir (): li ibn Hseynin () lm an atanda mni

sinsin sxb buyurdu: Olum! Atam dnyadan krkn mn tvsiyy
etdiyini v onun atas da lm annda ona verdiyi tvsiyyni indi mn sn
tvsiyy edirm: Olum! Allahdan baqa kmyi olmayan insana, mbada zlm
edsn!480
1189. Zalma mhlt vermk.
3892. Allahn Peymbri (s): Allah-taala zalma o, Allah mni z
ixtiyarma buraxmdr. deyn qdr mhlt verr. Sonra, ona iddtli cza
verr. Allah-taala zalmlar mhv edndn sonra zn hmd sylyib
buyurmudur: Zlm edn insanlarn kk ksildi. Hmd olsun almlrin Rbbi
olan Allaha.481
3893. mam Baqir (): Allah-taala iki sz arasnda Firona 40 il mhlt
verdi. Sonra ona axirt v dnya zabn dadzdrd. Allah-taala Musa () v
Haruna () Siz iki nfrin duas mstcab oldu klmsini buyurduu andan
onun qbul olunmasn Musaya mlum etdiyi vaxtadk 40 il kdi.482
1190. Zalmn pemanl.
Quran:
O gn ki, zalm z llrinin arxasn dilyr v deyr: Ey ka, mn d
peymbrl yoldalq edydim. 483
Hdis:
3894. Allahn Peymbri (s): Zlm etmk pemanln mnyidir.484
3895. mam li(): Zalm n dalt gn, mzluma zlm olunan gndn
daha ardr.485
3896. mam Baqir (): Mzlumun zalmn dinindn gtrdy, zalmn
mzlumun dnyasndan aldndan daha oxdur.486
1190. Zalma kmk etmkdn kinmk.
Quran:
Zlm ednlr meyl salmayn ki, chnnm odu siz yetir v Allah
qarsnda siz dostlar taplmaz, nticd siz kmk olunmaz. 487
Hdis:
3897. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn car car kr: Haradadr,
zalmlar v onlarn kmkilri? Zalmlarn mrkkbin liq (sap) qoyanlar, ya

Biharul-nvar, c.75, sh.322, hdis51
482 Nurus-Sqleyn, c.5, sh.500, hdis21
483
Furqan, ay 27
487 Hud, ay 113
480
481
67
onlarn kislrinin azn balayanlar, ya da onlar n qlmi mrkkb

batranlar. Onlarn hamsn zalmlarla birlikd qbirlrdn qaldrn.488
3898. mam Sadiq() Zalm, onun kmkisi v onun zlmn raz olan
xslrin hr zlmd rikdir.489
3899. mam Sadiq (): gr bni myy onlara yaz yazdrmaa,
ordularnda vurumaa v yncaqlarna qatlmaa adam tapmasaydlar, he
vaxt bizi haqqmzdan mhrum ed bilmzdilr.490
3900. mam Sadiq ()(Zlm ednlr meyl salmayn aysi bard): Kim
padahn yanna gedib onun lini cibin salaraq, ona bir ey vern qdr sa
qalmasn arzulayarsa, zalma meyl etmidir.491
1192. Mzluma kmk etmy hvslndirmk.
Quran:
Kim xeyir id vasiti olarsa, onun bu id bir pay var. Kim pis id
vasiti olarsa, hmin idn ona he bir fayda yoxdur v Allah hr ey
qadirdir.492
Hdis:
3901. Allahn Peymbri (s): Kim mzlumun haqqn zalmdan alarsa,
cnntd mn dost v yolda olar.493
3902. mam li (): (Hsn () v Hseyn () xitabn): Haqq deyin v
savab n i grn, zalma dmn v mzluma dost olun.494
3903. mam Kazim () (li ibn Yqtin xitab edrk): Allah-taalann
zalmlarn dostlarnn yannda dostlar var v onlarn vasitsil z dostlarn
qoruyur. Sn, ey li, onlardan birisn.495
1193. Mzlumun duasndan kinmk.
3904. Allahn Peymbri (s): Mzlumun duasndan qorxun. nki, Allahtaala onun haqqn alacaq v Allah-taala he bir haqq sahibini z haqqndan
mhrum etmz.496
3905. Allahn Peymbri (s): Hrnd kafir olsa bel, mzlumun
duasndan qorxun. nki, mzlumun duasna he bir ey mane olmaz.497
3906. mam li (): Oxlarn n tsirlisi, mzlumun duasdr.498
Biharul-nvar, c.75, sh.372, hdis17

491 l-Kafi, c.5, sh.108, hdis12
492 Nisa, ay 85
498 rrul-Hikm, hdis 2979
488
489
68
261
Gman
1194. Gman v ql.
3907. mam li (): nsann gman onun qli qdrdir.499
3908. mam li (): All insann gman nadann minliyindn daha
dorudur.500
3909. mam li (): Mminlrin ehtimalndan v gmanlarndan qorxun.
nki, Allah-taala hqiqti onlarn dillrind qrar vermidir.501
1195. Qardann rftarn n yax trzd qbul et.
3910. Allahn Peymbri (s): Qardann sz v mllrind bir zr axtar
v gr tapmasan zn bir zr dzlt.502
3911. mam li(): Sn aydn olmayan bir mlini grmyinc,
qardann rftarn n gzl trzd qbul et. Onun azndan xan sz yax
yozum tapncaya qdr ona bdgman olma.503
1196. Xogmanln dyri.
3912. mam li (): Xogmanlq qlbin v dinin salamlq
mnyidir.504
3913. mam li (): Xogman qm-qssni azaldar v gnahn tlsin
dmkdn xilas edr.505
3914. mam li (): Kim xalqa qar xogman olsa, onlarn mhbbtini
qazanar.506
3915. mam li (): n stn tqva xogmanlqdr.507
1197. Bdgmanlqdan kinmk.
Quran:

503 mali-Sduq, sh.250, hdis 8
499
500
69
Ey iman gtirnlr, ox gmanlardan uzaqlan. nki gmanlarn bzilri

gnahdr." 508
Hdis:
3916. Allahn Peymbri (s): (Bd) Gmandan kinin. nki, (bd)
gman yalanlarn yalandr.509
3917. Allahn Peymbri (s): Gmana ddkd, onun trafnda axtar
v thqiqat aparmayn. Paxllnz tutduqda, paxlln ardnca getmyin v fal
bd gldikd (ona hmiyyt vermdn) z iinizi grn.510
3918. mam li () (Malik tri Misir vali tyin etdiyi frmannda):
Hqiqtn, xsislik, qorxaqlq v hrislik kknd Allaha bdgmanlq
dayanan ayr-ayr xasiyytlrdir.511
3919. mam li (): man bdgmanlqla uyun glmz.512
3920. mam li (): Bdgmanlq ilri korlayar v crbcr pis ilr z
tutmaa sbb olar.513
3921. mam li (): Bdgmanlqdan kin. nki, bdgmanlq ibadti
korlayar.514
3922. mam li (): r-xta adam, he ksin barsind yax gmanda
olmaz. nki, hamn z xasiyytd v xisltd grr.515
1197. Baqalarna bdgman olmaa svq ednlrdn kinmk.
3923. mam li (): zn thmt v bdgmanlq hdfin evirn xs,
ona bdgman olanlar mzmmt etmmlidir.516
3924. mam li() Pis yerlr gedib-gldiyin gr ittiham olunan v
zn thmt hdfin evirn xs onun barsind bdgman olanlar
mzmmt etmmlidir.517
3925. mam li(): Pis adamlarla yoldalq, yax insanlara
bdgnmanlqla nticlnr.518
3926. mam li (): Vziyyti v gn hamdan pis olan xs, qlbi
qaralna gr he ks etimad etmyn v pis rftarna gr d he ksin
etimad etmdiyidir.519
3927. mam li (): Nikbin olmayan xs hamdan qaar v tnha
qalar.520
Hcurat, ay 12
517 Knzul-Fvaid, c.2, hdis 182
519 Knzul-Fvaid, c.2, hdis 182
508
509
70
1199. Bdgman olmaa icaz veriln hallar.

3928. Allahn Peymbri (s): Bdgmanlqla znz xalqn zrrindn
qoruyun. 521
3929. mam li (): Zmany v xalqa doruluq, paklq hakim olanda
kims baqasndan bir gnah ml grmdiyi surtd onun barsind bdgman
olarsa, ona zlm etmidir. Ancaq, fsad v daltsizlik zmany, xalqa hakim
ksilnd bir xs digrini yax qbul edib nikbin olarsa, aldanmdr.522
3930. mam Kazim (): Zlm v daltsizliyin haqq v doruluqdan ox
olduu zmand yaxln bildiyi haldan baqa he ksin digri bard
xogman olmas rva deyil.523

Nhcl-Bla, hikmt 114
523 l-Kafi, c.5, sh.298, hdis 2
521
522
71
262
badt
1200. badt.
Quran:
Cinlri v insanlar yalnz Mn ibadt etmk n yaratdm.524
Hdis:
3931. Allahn Peymbri (s): n yax insan ibadt aiq olandr. llrini
onun (ibadtin) boynundan sallayar, smimi qlbdn onu sevr, z bdni il
ibadtini yerin yetirr v zn ona hsr edr. Hmin xsin dnya hyatnn
tinliyindn, ya asanlndan he bir qorxusu olmaz.525
3932. Allahn Peymbri (s): nsann muliyyti n ibadt kifayt
edr.526
3933. Allahn Peymbri (s): Rbbiniz buyurur: Ey Adm vlad! zn
mnim ibadtim hsr et ki, snin qlbini ehtiyacszlq, llrini d ruzi il
doldurum. Ey Adm vlad! Mndn uzaqlama ki, qlbini yoxsulluq v llrini
tinlikl dolduraram.527
3934. mam li (): Allah bndni sevnd ibadtin gzlliyini onun
qlbin salar.528
3935. mam li (): Bndlik be eyddir: qarnn yemkdn bo
saxlamaqda, Quran oxumaqda, gecni ibadtl keirmkd, shr a Allahn
drgahna ahu-zar etmkd v Allah qorxusundan alamaqda.529
1201. badtd Allah tanman v yqinliyn rolu.
3936. Allahn Peymbri (s): Yqinl olmayan he bir ibadtin dyri
yoxdur.530
3937. Allahn Peymbri (s): Allaha sanki onu grrsnmi kimi ibadt
et. nki, sn Onu grmsn d, O sni grr.531
3938. mam li (): drak v Allah tanma olmayan ibadtd he bir xeyir
yoxdur.532
Zariyat, ay 56
526 Tuhful-Uqul, sh.35
529 Mstdrkul-Vsail, c.11, sh.244, hdis 12875
530 Knzul-Fvaid, c.1, sh.55
524
525
72
3939. mam Sccad (): drak v Allah tanmaqla olan ibadtdn baqa
ibadt yoxdur.533
1202. badtin nvlri.
3940. Tnbihul-Xvatir: Msih () bir kiiy buyurdu: N i grrsn?
rz etdi: badt edirm. Buyurdu: Bs snin dolann kim tmin
edck? rz etdi: Qardam. Buyurdu: Qardan sndn daha abiddir.534
3941. Allahn Peymbri (s): badt on hissdir, onun doqquzu halal ruzi
dalnca getmkdir.535
3942. Allahn Peymbri (s): vladn ata v anaya mehriban bax
ibadtdir.536
3943. Allahn Peymbri (s): Alim baxmaq ibadtdir, daltli rhbr
baxmaq ibadtdir, ata-anaya mehriban v qayke bax ibadtdir. Allaha xatir
sevdiyin qardaa baxmaq ibadtdir.537
3944. Allahn Peymbri (s): Allah bard xogman olmaq Allaha
ibadtdir.538
3945. mam li (): Smalarn v yerin mlkkutu bard dnmk
ixlasl bndlrin ibadtidir.539
3946. mam li (): Mlayim trzd danmaq v insanlara salam vermk
ibadtdir.540
3947. mam Sadiq (): Hr ibadtdn stn ibadt var v biz hli-Beyti
sevmk n stn ibadtdir.541
1203. Abidlrin nvlri.
3948. mam Sadiq (): badt ednlr dstdir. Bir dst Allaha qorxudan ibadt edr, bu qullarn ibadtidir. Bir dst Allah-taalaya savab n ibadt
edr, bu muzd alanlarn ibadtidir. Bir dst d eq v mhbbt gr Allaha
ibadt edr ki, bu azad insanlarn ibadti v n stn ibadtdir.542
3949. mam Sadiq (): Kim Allaha qar gnah iltmkl bir xs itat
edrs, hr an ona bndlik etmidir.543
3950. mam Cavad (): Kim bir sz danana qulaq asarsa, ona bndlik
etmidir. gr danan Allah klamn sylyrs, eidn d Allaha ibadt
etmidir. gr eytann trfindn dansa, eytana ibadt etmidir.544
Tuhful-Uqul, sh.280
537 maliyt-Tusi, sh.454, hdis 1015
538 -d-Durtul Bahir, sh.15
541 n-Mhasin, c.1, sh.247, hdis 462
542 l-Kafi, c.2, sh.84, hdis 5
543 l-Kafi, c.2, sh.398, hdis 8
544 l-Kafi, c.6, sh.434, hdis 24
533
534
73
1204. n stn ibadt.

3951. Allahn Peymbri (s): n stn ibadt fiqhdir (dini drk
etmkdir).545
3952. Allahn Peymbri (s): n ox savab olan ibadt gizli
ibadtdir.546
3953. Allahn Peymbri (s): Haram yemkl qarq olan ibadt qum
stnd (baqa szl desk, su zrind) tikiln bina kimidir.547
3954. mam li (): n stn ibadt gnahlardan kinmkdir.548
3955. mam li (): n stn ibadt adt qalib glmkdir.549
3956. mam li(): n stn ibadt dnyaya meyl etmmkdir.550
3957. mam Sadiq (): n stn ibadt Allah tanmaq v Ona mti
olmaqdr.551
3958. mam Sadiq (): n stn ibadt daim Allah v Onun qdrti bard
dnmkdir.552
3959. mam Sadiq (): Allaha and olsun, mminin haqqn yerin
yetirmkdn stn he bir eyl Allah-taalaya ibadt olunmayb.553
3960. mam Sadiq (): n abid insan vacib mllri yerin yetirndir.554
3961. mam Rza (): badt oxlu namaz qlmaq v oruc tutmaq deyil.
badt, slind Allahn ii bard ox dnmkdir.555
3962. mam Cavad (): n stn ibadt ixlasdr.556
1205. badtd xo hval.
3963. Msih (): Hqiqtn, siz deyirm: Xst xs yax v lziz xry
baxb kskin arya gr ondan bir lzzt almad kimi, dnyaprst d dnya
malna mhbbt gr ibadtdn lzzt almr v onun irinliyini dadmr.557
3964. Allahn Peymbri (s): badtin blas sstlkdr.558
3965. mam Sadiq (): badti z canlarnza yklmyin.559
l-Xisal, sh.30, hdis 104

Qurbul-snad, sh.135, hdis 475
547 ddtud-Dai, sh.141
548 l-Kafi, c.2, sh.468, hdis 8
551 Thful-Uqul, sh.364
553 l-xtisas, sh.28
554 l-Xisal, sh.16, hdis 56
545
546
74
263
brt gtrm
1206. brtlrdn yd almaq.
Quran:
Bellikl, ey bsirt hli, ibrt gtrn. 560
Hdis:
3966. Allahn Peymbri (s): brt gtrn ki, sizdn vvlkilrd ibrt
drslri var.561
3967. mam li (): Mmin dnyaya ibrt gz il baxar v arsizlikdn
ondan yemk gtrr.562
3968. mam li (): Nadanlq edn xsin nsiht gtrmyi az olar.563
3969. mam li (): brt gtrmk n doru ayqlq gtirndir. Dnn
insan ibrt gtrr. Kim ibrt gtrs, gnahlardan v mhvedici amillrdn
knar durar v knara kiln salamat qalar.564
3970. mam li (): brt gtrmk doru yola aparar.565
3971. mam li (): brt gtrn xs gzaq olar. Gzaq olan
drrakli olar v drrakli olansa hr eyi bilr.566
1207. brt yrdn amillr.
Quran:
Onlarn hvalatlarnda ql sahiblri n ibrt vardr.567
Allah gec v gndz dolandrar. Hqiqtn, bu id bsirt hli n
ibrt vardr. 568
Hdis:
3972. mam li (): Dnyadak hadis v dyiknliklrd ibrt drsi
var.569
Hr, ay 2
Knzul-Fvaid, c.2, sh.31
567 Yusif, ay 111
568 Nur, ay 44
560
561
75
3973. mam li (): gr znn tlf etdiyin kemi mrndn ibrt

gtrsn, bhsiz ki, qalan mrn qorumusan.570
3974. mam li (): Allahn iblis etdiyindn nsiht gtr. Bel ki, onun
uzunmddtli mlini v byk sylrini brbad etdi.571
3975. mam li (): Allahn zabndan v Onun sizdn vvlki asi xalqlara
gndrdiyi bla v czalardan ibrt gtrn.
3976. mam li (): Nec d ox ibrt, nec d az ibrt gtrn var.572
3977. mam Sccad (): Zavall insan! Hr gn bana msibt glr,
amma he birindn d ibrt gtrmz. gr ibrt gtrsydi dnyann
tinliklri v ilri ona asan glrdi. Birinci msibt, onun mrndn azalan bir
gndr. Onun malndan bir ey azalarsa qmli olar. Halbuki, maln varisi var,
ancaq mrdn itirilnlrin yerini doldurmaq mmkn deyil.
kinci msibt budur ki, z ruzisini tam kild ld edir. gr halal yolla
olsa hesab-kitabn verck, haram yolla olsa czasn kck.
nc msibt bunlardan bykdr. rz etdilr: O ndir? Buyurdu:
Keirdiyi el bir gec-gndz yoxdur ki, axirt bir mnzil daha
yaxnlamasn. Amma bilmir cnnt trf, ya chnnm?573
1208. brt gtrmyin smrsi.
3978. mam li (): brt gtrmk insan (gnahdan v xtadan)
qoruyar.574
3979. mam li (): Daim ibrt gtrmk qlbin bsirtin gtirib xarar
v gnahlardan, xtalardan kinmkl nticlnr.575
3980. mam li (): Kimin ibrt gtrmk qabiliyyti ox olsa,
bdryilri az olar.576

Nhcl-Bla, xtb 192
570
571
76
264
Xudpsndlik
1209. Xudpsndlik.
3981. mam li (): He bir tnhalq xudpsndlik qdr qorxu yaradan
deyil.577
3982. mam li (): Xudpsndlik atmazlqlar z xarar.578
3983. mam li (): Xudpsndlik axmaqlqdr.579
3984. mam li (): Ona gr Allahn yannda narahat olacan gnah,
xudpsndliy v qrura dar edck yax mldn yaxdr.580
3985. mam li (): Mbada zndn raz olasan. Bel olan halda sndn
narazlar ox olar.581
3986. mam li (): Xudpsndliyin meyvsi dmnilik v kindir.582
3987. mam li (): Xudpsndlik dzgn fikirlmyin dmni v
allarn blasdr.583
3988. mam li (): Xudpsndlik al korlayar.584
3989. mam li (): Xudpsndlik trqqi v kamala manedir.585
3990. mam Baqir () v ya mam Sadiq (): Allah-taala buyurur:
Bndlrdn bzilri, onlar sevmyim n Mndn ibadtin uurunu nsiblri
etmyimi dilyir. Ancaq bunu onlara nsib etmrm ki, mbada z mllrindn
qrur duyar v xudpsndliy dar olarlar.586
3991. mam Sadiq (): Kim xudpsndlik yol taparsa pu olar.587
1210. znn yax mllrini az bilmy hvslndirmk.
3992. Allahn Peymbri (s)(Alllar tsvir edrkn): Baqalarnn
azacq yaxlqlarn ox sayar, zlrinin ox yaxlqlarn az bilrlr.588
Nhcl-Bla, hikmt 113

urrul-Hikm, hdis954
581urrul-Hikm, hdis 2642
585 Nhcl-Bla, hdis 167
586 z-Zohdu lil-Hoseyn ibn Sid, sh.68, hdis 179
587 l-Kafi, c.2, sh.313, hdis 2
588 Mostdrkul-Vsail, c.1, sh.132, hdis 184
577
578
77
3993. mam Baqir (): Nfsin Allaha ox ibadt ets d, yen onu az bil ki,
bu yolla nfsini rzil edib zn (Allahn) fvin atdrasan.589
3994. mam Sadiq (): blis (Allah ona lnt etsin) z qoununa dedi:
id Adm vladna stn glsm, onun n edcyindn qorxum olmaz. nki,
onun mllri artq qbul olunmayacaq: mlini ox hesab ets, gnahn
unutsa v xudpsnd olsa.590
1211. Xudpsndliyin drman.
3995. mam li (): Adm vladnn xudpsndlikl n ii? Balanc
iylnmi bir su, sonu murdar bir le, bunlarn arasnda is ncastlrin
kissidir.591
3996. mam Baqir (): Xudpsndlik yolunu zn tanmaqla bala.592
3997. mam Sadiq (): Sirat krpsndn kemk hqiqts, bs onda
xudpsndlik ny lazm?!593
Tuhful-Uqul, sh.285
589
590
78
265
Mcz
1212.Mcz.
3998. mam Sadiq (): Mcz Allahn bir niansidir. Onu doru
danann dz sznn yalannn yalanndan ayrlmas n yalnz
peymbrlr, mlklr v z hcctlrin gstrr.594
1213. Peymbrlrin mczlrindki frqlrin hikmti.
3999. mam Hadi ()(Musann sa, nurani l v caduya qar vasitlrl,
sann tbabt vasitlri v Mhmmdin (Ona, hli-beytin v btn
peymbrlr Allahn salam olsun) sz v klamla gndrilmsinin sbbi
haqda ibn Sikkitin sualna cavabndan): Allah Musan () gndrnd
cadugrlr zman hlin qalib glmidi. O, Allah trfindn camaata el bir
ey gtirdi ki, onlarn qdrtindn xaric idi. Onun vasitsi il cadugrlrin
cadusunu batil v hccti onlara sbut etdi. saya xroniki xstliklrin geni
yayld, camaatn onlarn malicsin ehtiyac olduu vaxt peymbrlik
verdi. sa da Allahn trfindn, onlar n onlarda bnzri olmayan bir ey
gtirdi. O, Allahn izni il llri diriltdi, anadanglm korlara v ala xstliyin
tutulmulara fa verdi v bu vasit il hccti onlara sbuta yetirdi.
Mhmmdi (s) klam v xitabtin (gmanmca eri d buyurdu) geni
yayld bir vaxt gndrdi. O Hzrt Allah drgahnndan hikmtlr, moizlr
gtirdi v bu vasits il onlarn szlrini batil etdi v hccti onlara sbut
etdi.595
594
595
llu-rayi, sh.122, hdis 1

79
266
Tlsknlik
1214.Tlsknlik.
Quran:
Adm tlsmkdn yaradlmdr. Tezlikl z nianlrimizi siz
gstrcyik. Onda (zab) mndn tlsik istmyin.596
Adm xeyri d arar (bunun kimi d), pisi (hadislri) d. nsan
tlskndir.597
Hdis:
4000. Allahn Peymbri(s): slind camaat tlsknlik mhv
srklmidir. Camaat sakit v tlsknlikdn uzaq olsayd, he ks mhv
olmazd.598
4001.Allahn Peymbri(s): Sakitlik Allahdan (siftlrindn), tlsknlik
is eytandandr (siftlrdndir).599
4002. mam li (): Tlsknlik bdrmy sbb olar.600
4003. mam li (): Tlsknlikd bdryilr ox olar.601
4004. mam Sadiq (): Sakitlik v lnglikd (xta v bdrmkdn)
salamlq, tlsknlikd pemanlq var.602
1215. Yax ilr tlsmk.
4005. Allahn Peymbri (s): Allah tlsik grln xeyir ii
sevr.603
4006. Allahn Peymbri (s): Lnglik hr id bynilib, ancaq yax i
grmy yaranan frstlrdn baqa.604
4007. mam Sadiq (): Atam buyurard: Yax i grmk niyytind olanda
tls. nki, n olacan bilmirsn.605
nbiya, ay 37
sra, ay11.
598 l-Mhasin, c.1, sh. 340, hdis 697
599l-Mhasin, c.1, sh. 340, hdis 698
602 l-Xesal, sh.100, hdis52.
596
597
80
81
267
dalt
1216.daltin dyr-qiymti.
4008. mam li (): dalt btn varln onun zrind qurulduu bir
bnvrdir.606
4009. mam li (): Pak olan Allah, dalti camaatn (hyatna) gc-qvv
vernin, haqq tapdalamaqdan v gnahlardan uzaq durmaq, slamda asanlq
v al n bir vasity evirmidir. 607
4010. mam li (): dalt camaat ayaq st saxlayan v hkmranlarn
zivridir. 608
4011. mam li (): dalt dvltlrin sipridir. 609
4012. mam li (): nsanlarn ii daltl islah olar. 610
4013. mam li (): daltin sbbin brkt ikiqat artar. 611.
4014. mam li (): dalt idariliyin nizam-intizamdr.612
4015. mam li (): He bir ey, hrlri dalt qdr abad etmz.613
4016. mam li () (dalt stndr, yoxsa sxavt? sualna
cavabndan): dalt hr eyi z yerin qoyur, sxavt is ilri mcrasndan
xarr. dalt hatli siyastdir, ancaq sxavt xsusi bir haldr (v mhdud
sayda frdlr amil olunur). Demli, dalt onlarn n raftlisi v
stndr.614
4017. Xanm Fatimeyi- Zhra (): Allah dalti qlblrin rahatl n
vacib buyurmudur.615
4018. mam Sadiq (): dalt susuz insann atd sudan daha irindir.616
4019. mam Sadiq (): dalt baldan irin, krdn yumaq v mkdn
tirlidir.617
Mtalibul-Suul, sh.61
614 Nhcl Bla, hikmt437
615 lll raye, sh.248, hdis 2
616 l-Kafi, c.2, sh.146, hdis11
617 l-Kafi, c.2, sh.147, hdis15
606
607
82
1217. daltli insann xsusiyytlri.

4020. Allahn Peymbri (s): Kim camaata qar rftarnda onlara zlm
etms, onlarla shbt ednd yalan danmasa, vd verdikd vdin xilaf
xmasa insanl kamil, dalti akar, dostluu vacib v qeybti haramdr.618
4021. Allahn Peymbri (s): Adil o xsdir ki, z il nec rftar
edilmsini istyirs camaatla da o cr rftar etsin.619
1218. Dmnl daltli rftara tvsiy olunmas.
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allaha gr qiyam edin v dalt hadt verin. Bir
dst il dmniliyiniz sizi daltsizliy vadar etmsin. dalt tqvaya daha
yaxndr v Allahdan qorxun. Hqiqtn, Allah ilrinizdn agahdr.620
Hdis:
4022. mam li ()(ziz vlad Hsn ()tvsiyysindn): Sn varl v ya
yoxsul olanda Allahn qarsnda tqval olma v dosta-dmn qar dalti
gzlmyi tvsiyy edirm.621
1219.nsanlarn n daltlisi.
4023. mam li (): nsanlarn n daltlisi qdrtli ola-ola insaf
gzlyndir.622
4024. mam li (): Xalqn n daltlisi hamdan daha haql qrar
verndir.623
4025. mam li (): daltin son zirvsi insann z il daltli rftar
etmsidir.624

620Maid, ay 8
621Tuhful-Uqul, sh.88
618
619
83
268
Dmnilik
1220. Bir-biri il dmniliyin yasaq olunmas.
4026. Allahn Peymbri (s): Cbrayl () he bir ey bard camaatla
dmnilikdn uzaq durmaq qdr mn tvsiyy vermdi.625
4027. Allahn Peymbri (s): Btprstlik mn yasaqlanandan sonra he
bir ey camaatla kimk qdr qadaan olunmad.626
4028. Allahn Peymbri (s): Kim camaatla dava-dala ets, mrvti itr
v hrmti yox olar.627
4029. mam li (): Nadanln zirvsi camaatla dmnilikdir.628
4030. mam Baqir (): Dava-daladan kinin. nki, bu i ryi pu edr
v nifaq yaradar.629
1221. Dmnilik toxumu.
4031. mam li (): Dmniliyin sbbi dncsizlikdir.630
4032. mam li (): Hr bir eyin toxumu var. Dmniliyin toxumu da
zarafatdr.631
1222. Dmniliy layiq olanlar.
Quran:
Ey iman gtirnlr! slind arvad v uaqlarnzn bzilri sizin
dmnlrinizdir. Onlardan kinin. Gzt edib gz yumsanz v gnahlarn
balasanz, Allah hqiqtn balayan v mehribandr.632
Hdis:
4033. mam li (): nsann qarn onun dmnidir.633
4034. mam Cavad (): Snin ryinin istklrin tabe olduuna gr
doru yolu sndn gizldn, bhsiz ki, sninl dmnilik etmidir.634
625l-Kafi,
c.2, sh.302, hdis 11

Tuhful-Uqul, sh. 42
627 mali-Tusi, sh.512, hdis 1119
629 Hilytul-vliya, c.3, sh.184, hdis235
632 Tabun, ay14.
634 lamuddin, sh. 309
626
84
1223. Dmnlrin n dmni.

4035. Allahn Peymbri (s): Snin n ya dmnin, iki byrnn
arasnda olan nfsindir.635
4036. mam li (): nsanlarn n ya dmni, onun qzb v hvtidir.
Kim bu ikisin stn gls, mqam ykslr v z mqsdin atar.636
1224. zn dmndn amanda saymaq olmaz.
4037. mam li (): Kim z dmnindn qafil olsa, txribatlar onu
qabana qatb aparar.637
4038. mam li (): Kim (z dmnindn) qafil olsa, (dmnlri) ondan
qafil olmazlar.638
4039. mam li (): He bir dmni aa tutma, aciz olsa bel.639
1225. Dmnlrin barn qazanmaq.
4040. mam li (): Kim z dmnini bara doru ks,
znnklrin (dost v yavrlrinin) sayn artrar.640
4041. mam li (): Kim z dmnini bara ks, muradna atar.641
1226. Dmnlr qar mnasib silah.
4042. Loman () (vladna tvsiysindn): vladm! Dmn qar
silahlanmal v nticd onu yer srmli olduun eylrdn biri d budur ki,
onunla yal, yumaq dill danasan ki, iindkilr ona akar olmasn v zn
sn qar hazrlamasn.642
1227. Camaatn bilmdiyi eyl dmniliyi.
4043. mam li (): Camaat bilmdiyi eyin dmnidir.643
Tnbihul- Xvatir, c.1, sh.259.

638 Nhcl Bla, mktub 62.
642 mali-Sduq, sh.532, hdis5
643 Nhcl Bla, hikmt 172 v 438
635
636
85
86
269
zr istmk
1228. zrxahla sbb olan ilrdn kinmk.
4044. Misbahul riyy: (Allahn Peymbri) Buyurmudur: Onun
sbbin zr istycyin idn kin. nki, onda bir irk gizlnmidir.644
4045. mam Hseyn (): Ona gr zr istycyin idn kin. nki,
mmin n pislik edr, n d zr istyr. Mnafiq is hr gn pislik edr v zr
istyr. 645
4046. mam Sadiq (): Mminin zn xar etmsi yaraan i deyil. rz
etdim: zn nec xar edr?Buyurdu: zr istmsin sbb olacaq i
grmkl.646
1229. zr dilynin zrn qbul etmy hvslndirmk.
4047.Allahn Peymbri (s): Kims baqasnn zrxahln- istr sasl
olsun, istrs d, sassz- qbul etms Kvsr hovuzunun knarnda mniml
grmz.647
4048. mam li (): Qardann zrxahln qbul et. Onun zr olmasa
da, zn bir zr fikirl.648
4049. mam li (): nsanlarn n alls zrlri n ox qbul edndir649
4050. mam Sccad (): Kims snin sa trfindn sni syb sonra da
sol trfin keib zr ists, zrxahln qbul et.650
Misbahul riyy, sh.403.

Tuhful-Uqul, sh.248.
646 Mikatul-nvar, sh.50.
647 Knzul-Ummal, hdis 7032.
648 Biharul-nvar, c.74, sh.165, hdis 29.
649 urrul-Hikm, hdis 2988.
644
645
87
270
Abr-hya
1230. Abr-hyal olmaa hvslndirmk.
4051. mam li (): Malna n ox xsis olan insanlar, z abr-hyalarnda
daha liaq olanlardr.651
4052. mam li (): n yax srvt odur ki, abr-hyann qorunmasna
sbb olsun.652
4053. mam li (): Kim z abrn sevirs, dava-daladan kinmlidir.653
4054. mam Sadiq (): Abr tkls,onu yb ydrmaq (brpa etmk)
tin olar.654
1231. Mslmanlarn heysiyyatna toxunmaqdan kinmyin savab.
4055. mam Sccad (): Kim mslmanlarn heysiyyatna toxunmaqdan
kins, Allah qiyamt gnnd onun bdryilrini balar.655
1232. Mslmanlarn heysiyyatn qoruman savab.
4056. Allahn Peymbri (s): Kim z qardann abr-hyasn qoruyarsa,
bu mli onunla chnnm odu arasnda prd olar.656
4057.Allahn Peymbri (s): Kim z qardann abr-hyasn qoruyarsa,
bhsiz ki, cnnt ona vacib olar.657
urrul-Hikm, hdis 3190.

653 Nhcl-Bla, hikmt 362.
654 lam-d-Din, sh.303.
655 Shiftul mam Reza(), sh.85, hdis 195.
656 mali Mofid, sh.338, hdis 2.
657 Vsailu-i, c.8, sh.606, hdis3.
651
652
88
271
Tanmaq
1233.Tanman dyri.
4058. Allahn Peymbri (s): Sizlrin n imanls, n ox
tanyanlarnzdr.658
4059. mam li (): Elm ilk yol gstrn, (Allah-taalan) tanma is onun
son nqtsidir.659
4060. mam li (): Tanmaq qlbin idr.660
4061. mam Hseyn (): Bilik qazanmaq tanma daha da brktli
edr661
4062. mam Sadiq (): Allah bilmdn, qavraysz he bir mli v he
bir mll maiyt olunmayan qavray qbul etmz. Kim qavraya nail olsa,
bu tanma onu ml doru istiqamtlndirr. mli olmayann qavray da
yoxdur.662
1234.Tanmann yolundak manelr.
Quran:
Nfsini zn Tanr ednlr v biliyin baxmayaraq Allahn yoldan
xard, qulan v qlbini mhrldiyi, gzn d prd kdiyi kimsni
grdnm? Allah onu doru yola ynltms, Ondan baqa kim onu doru yola
ynld bilr? Mgr dnb yd almrsnz?663
Hdis:
4063. Allahn Peymbri (s): Aclq hikmt nurudur, toxluq is Allahdan
v imkanszlar sevib onlara yaxnlamaqdan, Allaha yaxn olmaqdan uzaq
dmyin sbbidir. Qarnlarnz doldurmayn ki, qlbinizd tanma nuru
snmsin
1235. zndrk.
4064. mam li(): zndrk n faydal tanmadr.664
4065. mam li(): zn drk etmy nail olmu xs n byk
Cameul xbar, sh.36, hdis 18.
662 l-Kafi, c.1, sh.44, hdis 2.
663 Casiy, ay 23.
658
659
89
qlbni qazanmdr.665
4066. mam li(): zn tanmayan kims baqasn nec tanyacaq?666
4067. mam li(): Kim nfsini tandsa, onunla cihada qalxd, kim onu
tanmadsa, zbana buraxd. 667
4068. mam li(): Hr kim Allah tandsa tnha qald. Hr kim ki, zn
tand baqalarndan ayrld. Kim dnyan tandsa, ondan qlbini zd. Hr kim
camaat tandsa, tnhal sedi. 668
4069. mam li(): zlrini n yax tanyan insanlar Allahdan n ox
qorxanlardr.669
4070. mam li(): zn tanyan, Allahn da tand.670
4071. mam li(): Kims z nfsinin raftini baa ds, onu dnyann
irkabndan tmiz saxlamaa layiqdir.671
4072. mam li(): zn tanyan kims qnati v iffti gzlmy
layiqdir.672
4073. mam li(): zn tanyan kims hzn v kdrdn ayrlmamaa
layiqdir.673
4074. mam Sccad () (duada): Bizi zn tanyanlardan, z yerlrindn
min olanlardan v buna gr d mrlrini sn ibadtd keirnlrdn et.674
4075. mam Baqir () (Cabir Cofiy tvsiyylrindn): He bir tanma z
nfsini bilib tanman qdr ola bilmz.675

667 urrul-Hikm, hdis (7855+7856).
675 Tuhful-Uqul, sh.268.
665
666
90
272
Tanma (2)
Allah tanmaq.
1236. Allah tanman dyri.
4076. mam li(): Kim Allah tanyarsa, mrifti kamillr.676
4077. mam li():Pak olan Allah tanmaq biliklrin n stndr.677
4078. mam li (): stmzdim ki, uaqkn lb cnnt gedim v
bymyrk Allahm tanmaym.678
4079. mam li(): Biliyin smrsi Allah tanmaqdr.679
4080. mam li(): Qlbind Allah tanmaq v mrift yuvasn salann
Allahn yaratdqlarna ehtiyac olmaz. 680
4081. mam Sadiq (): gr insanlar Allah tanman n qdr dyrli
olduunu bilsydilr, dnya hyatnn bzk-dzyin v onun Allah taalann
dmnlrin verdiyi nemtlrin gz dikmzdilr. Dnya, nzrlrind
ayaqlarnn altndak torpaqdan daha dyrsiz olard. Allah tanmaqdan, hmi
cnnt balarnda vliyalar v Allahn dostlar il birg olanlar kimi
bhrlnrdilr. Allah tanmaq hr tnhaya munis, hr kimssiz dost, hr
qaranla iq, hr gcsz gc v hr xsty fadr.681
1237.Tanmann smrlri.
4082. Allahn Peymbri (s): Hr kim Allah tanyb Onun zmtini drk
etdis, dilini sz danmaqdan v qarnn xrk yemkdn saxlayb oruc tutmaq
v geclr oyaq qalmaqla zn ziyyt verdi.682
4083. Allahn Peymbri(s): Allah lazm olduu kimi tansaydnz,
dnizlrin stnd gzr, dualarnzla dalar yerindn qoparardnz.683
4084. Allahn Peymbri(s): Allah daha yax tanyan Allahdan daha
ox qorxandr.684

681 l-Kafi, c.8, sh.247, hdis 347.
682 mali-Sduq, sh.444, hdis 6.
676
677
91
4085. mam li (): Allah azacq da olsa tanmaq, dnyaya rbtsizliy

sbb olar.685
4086. mam li(): Allahn zmtini drk edn zn byk sanmaq
yaramaz. nki Allahn zmtini drk ednlrin bykly, Onun qarsnda
tvazkar olmalarna grdir.686
4087: mam li(): Tanmann son hddi qorxudur.687
4088. mam li(): Allah n ox tanyan insanlar Ondan n ox dilk
dilynlrdir.688
4089. mam Baqir (): Allahn yaratdqlarndan lahi qzav-qdr ba
ymy n layiqli olan, Allah tanyandr.689
4090. mam Sadiq (): Hr kim Allah tandsa, Ondan qorxdu, hr kim Allahdan qorxdusa, dnyan qlbindn sildi.690
4091. mam Sadiq (): nsanlar arasnda Allah n ox tanyan, Allahn
qzav-qdrin v hkmn n ox sevinndir.691
1238. Arif insann siftlri.
4092. mam li (): Arifin z glr v ad, qlbi is kdrli v qorxan
olar.692
4093. mam li (): vq ariflrin ayrlmaz dostudur.693
4094. mam li(): Xof ariflrin kynyidir.694
4095. mam li (): Allahdan uzaq dmyin qorxusundan alamaq
ariflrin ibadtidir.695
4096. mam Sadiq (): Allaha etimad et ki, arif olasan.696
1239.(Allah) Tanmann n aa sviyysi.
4097. mam Kazim () (tanmann n aa drcsi haqda suala
cavabndan): Tanmann n aa drcsi Allahdan baqa mbudun
olmadn,Onun tay v bnzrinin olmadn, zliliyini v bdiliyini,
(vcudunun) sabitliyini, var olduunu v yoxluun Ona yolu olmadn byan
etmkdir.697
1240. Allah Allahla tanmaq.
Nhcl-Bla, xtb 147.
689 l-Kafi, c.2, sh.62, hdis 9.
690 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh185.
691 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh184.
697 l-Kafi, c.1, sh.86, hdis 1.
685
686
92
4098. mam li(): Allah Allahla, peymbri risalti il, ulul-mri(mr

sahiblrini) yaxlq, dalt v xeyir ml mr etmlri il tanyn.698
4099. mam Hseyn () (duada): lahi! Bamn nian v lamtlr
qarmas (Sninl) grdn uzaq dmyim sbb olur. Bel is, btn gc
v qdrtimi mni Sn atdracaq bir xidmt ynlt. z z varlnda Sn
mhtac olan nec Sn doru bldi v dlil ola bilr? Sndn qeyrisi grnn
v akar, Sn is (zahird) yoxsan ki, onlar Sni akarlayb z xarsnlar. Sn
n vaxt olmamsan ki, Sn trf yolu gstrn bldiy ehtiyacn olsun?.
Sn doru yol glmyim d Sndndir. Nurunla mni zn trf ynlt.699
4100. mam Sccad () (duada): Sni Snin znl tandm v Sn
mnim yolumu zn trf saldn, zn doru ardn. Sn olmasaydn,
Snin n olduunu bilmzdim.700
1241.Allahn zat bard dnmyin pislnilmsi.
4101. Allahn Peymbri (s): Allahn yaratdqlar bard dnn. Ancaq,
mbada Onun Zatn fikirlmyin ki, mhv olarsnz.701
4102. mam Sadiq (): Allahn zat bard dnmkdn kinin. nki
Allahn zat haqda dnmk, yalnz aznlq v aqnl artrar. Hqiqtn d,
Allah n gzlr drk edr, n d l il, miqdarla vsf edilr.702
4103. mam Sadiq (): Hr kim Allahn necliyi bard dnrs, mhv
olar.703
1242. Allahn zatn drk etmkd aln acizliyi.
4104. mam li (): Biz Snin zatnn zmtindn he n bilmirik.
Bidiyimiz yalnz budur ki, Sn dirisn v hr ey Sn sadiqdir. Sni n mrg
tutar, n d yuxu. He bir dncnin li Sn yetmz v he bir gz Sni
tapmaz.704
4105. mam li () (Mlklri vsf edrkn): Onlar Snin yannda malik
olduqlar btn mqamlarna, btn vcudlar Snin eqinl dolu olmasna,
Sn ibadtlrinin oxluuna v Sndn qafil olmamaqlarna baxmayaraq,
Snin barnd onlara gizlin olanlarn hqiqtlrini grslr he bhsiz, z
mllrini kiik sayar, Sn layiq olduun kimi ibadt etmdiklrini, Sn
yaraan itati gstrmdiklrini baa drlr.705
4106. mam Sccad (duada): Allar Snin camalnn zatna atmaqda aciz
qaldlar, gzlr Snin siftinin nur v zmtini grmy tab gtir bilmdilr.
l-Kafi, c.1, sh.85, hdis 1.

Biharul-nvar, c.98, sh.225.
700 qbalul mal, c.1, sh.157.
702 mali-Sduq, sh.340, hdis3.
703 l-Mhasin, c.1, sh.371, hdis 808.
704 Nhcl-Bla, xtb 160.
698
699
93
Yaradlmlara tanmaqda aciz qalmaqdan baqa zn tanmaq n bir yol

qoymadn.706
4107. mam Rza (): Onun zat z il yaratdqlarn ayrandr.707
4108. mam Rza () (Byk Allah vsf edrkn): O, gzn onu
tapmasndan, dncy smaqdan v ya alla l gtirilmkdn ox
ykskddir. 708
1243. Allahn icaz veriln vsflri.
4109. mam li (): Hr kim Allah vsf edrs, ona hdd v srhd
qoymu olar. Hr kim ona hdd v srhd qoyarsa, onu sayla saymdr.
(Onunn hisslr tyin etmidir.) Hr kim onu sayla sayarsa, Onun zliliyini
batil etmidir. Necdir? dey soruan, bhsiz ki, onu vsf etmidir.
Haradadr? dey soruan onu bir mkanda qrar vermidir.709
4110. mam li : Al sahiblrinin byk sylr, znn v gmanlarnn ona
atmad Allah pak v ucadr.710
4111. mam li: (Allah) Birdir, ancaq sayda deyil. Daimidir, ancaq onun
(vvli v sonu olan) vaxt anlam il deyil, dayanqldr, ancaq stun v
sykncklrl deyil.711
4112. l-Kafi: mam Sadiq () Allah daha bykdr deyn kiiy
buyurdu: Allah ndn daha bykdr? rz etdi: Hr eydn. mam Sadiq
() buyurdu: Onu mhdudladrmsan. Hmin kii rz etdi: El is nec
deyim? Buyurdu: De ki, Allah vsf olunmaqdan daha bykdr.712
4113. mam Kazim(): Allah, (baqalarnn) Onun siftinin hqiqtin
atmasndan daha yksk, uca v bykdr. Buna gr d Onu, znn zn
vsf etdiyi kimi vsf edin v ondan qeyri vsfdn kinin.713
4114. mam Hadi (): Xaliq, Onun zn etdiyi vsfdn qeyri vsf
edilmz. Hisslr Onu drk etmkd gcsz, xyallar Ona atmaqda arsiz v
dnclr Onun izahnda aciz qald, gzlr is Onu hat etmkd gcsz
olduu halda Tanr nec vsf olunar? Vsf ednlrin vsfindn daha yksk v
dua ednlrin duasndan daha ucadr.714
1244. Tovhid.
4115. Allahn Peymbri (s) : Tovhid dinin yarsdr.715
4116.mam li (): Tovhid ruha hyat bx edndir.716
Biharul-nvar, c.94, sh.150,hdis 21.
t-Tovhid, sh.36, hdis 2.
708 t-Tovhid, sh.252, hdis 3.
712 l-Kafi, c.1, sh117, hdis8.
713 l-Kafi, c.1, sh102, hdis6.
714 Kful umm, c.3, sh.176.
715 Uyunul xbarul Reza (), c.2, sh35, hdis75.
706
707
94
4117. mam li (): Tovhid el bir eydir ki, onu tsvvr (qavraya)
gtirmysn717
4118.mam Sadiq() (Bir kiiy xitabn): Tovhid odur ki, zn rva
bildiyini Prvrdigarna rva bilmysn. dalt is odur ki, Allahn sni
danlama sbblrini Ondan grmysn.718
4119. mam Rza (): Allaha bndliyin balanc Onu tanmaq, Tanrn
tanman bnvrsi is Onun tk olduunu tanmaqdr. Tovhidin sas is hdd
v srhdlrin Ondan gtrlmsidir. nki allar hr bir mhdud mvcudun
mxluq olduunu tsdiq edir.719
1245. Allahn vahidliyinin dlili.
Quran:
Kim Allahla yana baqa bir tanrya ibadt edrs, bununn he bir dlili
yoxdur v onun hesabn (czan) Allah z verckdir. Hqiqtn, kafirlr nicat
tapmazlar!720
Hdis:
4120. mam li () (ziz vlad Hsn () tvsiyylrindn): Ey vladm!
Bil ki, Allahn riki olsayd, bhsiz ki, Onun eli v rsullar da snin yanna
glmi olardlar. Onun hkmranlnn v gcnn nianlrini grr, ml v
siftlrini tanyardn. Ancaq Allah z vsfind buyurduu kimi vahid Allahdr,
mlknd rqibi v Ona he vaxt zaval yoxdur.721
4121. mam Sadiq () (Bir zndqla (kafirl) mbahissindn): Deyirsns
Allah ikidir, onda bu iki haldan xaric ola bilmz ki, ya hr ikisi hr bir chtdn
eynidir, ya da hr cht gr frqlnirlr. Biz yaradlda bir nizam-intizamn
olduunu v gy qbbsini, gec v gndzn, ay v gnin hrktindki
nizam grdymzdn, ilrin dzly, mdrikliyi v laqliliyi yaradcnn
vahidliyin dlalt edir. z d, Allahn iki olmasn iddia edirsns, bu iddia
onlarn arasnda msaf olmasn tlb edir ki, iki olmalar dz olsun. Bel olan
halda, o msafnin z, qdimlikd onlar qdr qdim olan el nc Allahdr.
Nticd, snin nc Allaha da inanman lazmdr. gr nc Allahn
olduunu iddia edrsns, iki Allaha etiqadla laqdar dediklrin vacibdir. Yni
onlarn arasnda iki msaf olmaldr. Bel olan halda, be Allahn olmas lazm
glck v bununla da Allahlarn say sonsuza qdr artacaq. 722
4122. mam Sadiq () (Allahn tk olmasnn dlili ndir? sualna verdiyi
cavabdan): Varla hakim olan mdriklik, nizam-intizam v yaradln
kamilliyin gr. Allahn da buyurduu kimi: gr yerd v gyd Allahdan
baqa bir tanr olsayd, hr ikisi mhv olard.723
Nhcl-Bla, hikmt 470.
Manil xbar, sh.11, hdis2.
719 mali-Tusi, sh22, hdis28.
720 Muminun, ay 117.
721 Nhcl-Bla, mktub 31.
717
718
95
4123. mam Rza ():-kitanrlq dininin (snviyy) ardcllarndan bir kii

mam Rzaya () rz etdi: Mn deyirm ki, dnyann yaradcs ikidir. Onun bir
olmasnn n dlili var? Hzrt buyurdu- El onun iki olmasna dair
dediklrinin z, onun tk olmasna dlalt edir. nki snin iddian bir Allahn
olmasn sbut edilmi saydndan sonra, ikinci Allahn olmasdr. Demli, bir
Allahn olmas bard hmfikirik v birdn ox olmasnda fikir ayrlmz
var.724
4124. Tfsire Qummi kitabnda deyilir: Sonra Allah Taala iki Allaha
inanan snviyylr cavab olaraq buyurdu: Allah he kimi vladla
gtrmdi v onunla he bir baqa Allah yoxdur.... Buyurdu: Sizin tsvvr
etdiyiniz kimi iki Allah olsayd, onlardan hr biri digrindn stn olmaq
istrdi. Onlardan biri insan yaratmaq ists v digri ondan frqli olaraq heyvan
yaratsa, hr birinin istk v iradsinin frqlndiyin gr onda vahid insan v
heyvan yaradlacaq. Bu is n byk qeyri-mmkn idir. Bu frziyy batil
olduuna v onlarn arasnda frq olmadna gr iki Allah frziyysi batildir
v birdn artq Allah yoxdur. Bu mdriklik, davamllq v yaradlmlarn hr
birinin baqas il laqsi (varl) yaradann bir olduuna dlalt edir. Allahn
Allah he kimi vladla gtrmdi v gr yerd v gyd Allahdan baqa
bir tanr olsayd, hr ikisi mhv olard. buyurmaqda da mqsdi budur.725
1246. Gzlr Onu tapmaz v qlblr Onu grmzlr.
Quran
Gzlr Onu tapmaz. O, gzlri drk edr. O, ltif v hr eydn
xbrdardr!726
Hdis:
4125. Allahn Peymbri (s): Mni smaya qaldrdqlar gec Cbrayl
mni znn he ayaq qoymad bir yer atdrd. Sonra prdlr mnimn
knara kildi v Allah-taala znn zmt nurundan istdiyi qdr mn
gstrdi.727
4126. mam li () (Allahn grmsnmi? dey soruan Zelb cavabndan): Vay snin halna, ey Zelb! Mn grmdiyim Allaha sitayi etmrm.
rz etdi: Onu nec grmsn? Biz d vsf et. Hzrt buyurdu: Vay olsun
sn! Gzlr baxmaqla Onu grmyiblr. Onu qlblr hqiqtlr (qli tsdiq v
inanclar, yaxud da imandan doan qli nurlara) iman gtirmkl grmlr.728
4127. mam Rza () (Gzlr Onu tapmaz aysi bard buyurduqlarndan): Qlblrin tsvvrlri Onu tapmadlar, gzlrin baxlar Onu
nec tapsn?729
t-Tovhid, sh.270, hdis 6.

Nurus Sqleyn, c.3, sh.550, hdis 107.
726 nam, ay 103.
728 mali-Sduq, sh.281, hdis1.
724
725
96
4128. mam skri (): Allah-taala z zmt nurundan istdiyi qdr

elisinin qlbin gstrmidir.730
1247.Allahn balanc v sonu yoxdur.
4129. mam li (): lk olan, hr ilkdn daha vvl, hr axrdan son olan
Allaha sitayi v krlr olsun. vvl olduuna gr onun balanc
olmamaldr. Son olduuna gr, onun son v axrnn olmamas vacibdir.731
4130. mam li (): He vaxt mhv olmaz v hmi olmudur. Onun
balanc olmadan hr bir eydn vvl olmudur. Sonu v qurtaraca
olmadan da hr eydn sonradr.732
4131 mam li () (Bizim tanrmz n vaxtdan olmudur? dey soruan
yhudiy cavabndan): Ey yhudi! Bel deyil ki, bizim tanrmz vvlc
olmasn v sonradan olmu olsun. N vaxtdan olmudur? sual yalnz
olmayb sonradan yaranan varlqlar bard ildilir. Allah, yaradlmadan
olmadan mvcud olan varlqdr. Hmi olmudur v vvli, balanc nqtsi
yoxdur. vvldn daha ilkdir v son nqtdn (zlilik baxmndan) vvldir.
Son nqt onunla yekunlar v hr bir sonun axrdr.733
4132 mam Baqir (): Allah-taala var idi v Ondan baqa he n yox idi.
Qaranlqdan azad bir nur idi, doru danan idi v yalann ona yolu yox idi.
Bilikli idi v nadan ona yolda deyildi. Sa idi v lm onunla deyildi. O indi
d beldir v hmi bel olacaqdr. 734
1248. Allah (daima ) diridr.
Quran:
Allahdan baqa hec bir tanr yoxdur. bdi v zli varlq Odur.735
Hdis:
4133. mam Sadiq (): Allah nadanlqdan uzaq alimdir. lmn ona
yaxnlamad bir hyatdr. Zlmt v qaranln olmad bir aydnlq v
iqlqdr.736
4134. mam Kazim (): Allah, hyat bx edilmi olan bir canl
deyil....ksin, O, z-zlynd diridir.737
1249. Allah (hr eyi) bilndir.
Quran:
Qeybin aarlar Allahn yanndadr. Onlar ancaq Allah bilir. Allah suda v
quruda n varsa bilir. El bir dn yarpaq yoxdur ki, Allah bilmdn dsn.

Nhcl-Bla, xtb 101.
734 t-Tovhid, sh.141, hdis5.
735 Bqr, ay 255.
736 t-Tovhid, sh.137, hdis11.
730
731
97
Yerin zlmtlri iind el bir toxum, el bir quru v ya yoxdur ki, mhz aqaydn kitabda olmasn.738
Hdis:
4135. mam li (): Sulardak damclarn, gylrdki ulduzlarn, havaya
dalm toz dnciklrinin say, srt da zrind qarqann hrkti, gecnin
qaranlnda qarqalarn yatdqlar yerlr Ondan gizlin deyildir. Yarpaqlarn
ddy v kipriklrin qard yerlri bilir.739
4136. mam li (): llrdki sslri, bndlrin gizlindki gnahlarn,
balqlarn byk dnizlrdki hrktlrini, iddtli klklrdn sularn birbirin qarmasn bilir.740
4137. mam li (): Onun elmi prdlrin gzgrnmyn qatlarndn
ker, daxildki mrkkb fikir v inanclar hat edr.741
4138. mam li (): Allah yaranan hr bir eyi hmi bilmidir. Demli,
Onun yan yaranmamdan tanmas, onu yarandqdan sonra bilmsi kimidir.
742
4139. mam Sadiq() (Allahn mkan bard elmi, onun yaradlmasndan

vvl, yaranmas il eyni vaxtda v ya sonra olmudur? sualna cavabndan):
Allah ox ucadr! O hmi agah olmudur v Onun mkan bard onun
yaradlmasndan vvlki elmi yaradlmasndan sonrak elmi kimidir. Onun
btn yalar bard elmi mkan haqda elmi kimidir.743
4140. mam Sadiq (): Elm Allahn zatdr. (Elm mxsus olan) Mlumlar
olmamdan da alim idi. yan yaratdqda Onun elmi mluma aid oldu.744
4141. mam Kazim (): Allahn elmi haradandr? sifti il vsf olunmaz.
Allahn elmi nec? sifti il tsvir edilmz. N elm Allahdan ayrlar, n d
Allah elmdn. Allahla Onun elmi arasnda srhd yoxdur.745
1250.Allah daltlidir.
Quran:
Hqiqtn, Allah zrr qdr zlm etmz. gr yax bir i ba verrs,
onu ikiqat artrar v z trfindn d byk mkafat verr.746747
Hdis:
4142.mam li (): hadt verirm ki, Allah daltl rftar edrk dada
atan v haqla batili bir-birindn ayran hakimdir.748
738
nam, ay 59.
739Nhcl-Bla
xtb178.
Nhcl-Bla xtb198.
741 Nhcl-Bla xtb108.
742
l-Kafi c.1, sh107, hdis 2.
743 t-Tovhid, sh137, hdis 9.
744 Nurus Sqleyn, c.5, sh.237, hdis41.
745 t-Tovhid, sh183, hdis 16.
746 Nisa, ay 40.
747 Quranda zlm v sitminin Allaha aid edilmsinin qeyri-mmknly bard aylrin say 40dan oxdur.
740
98
4143. mam li () (dalt ndir? sualna cavabndan):dalt Allah

ittiham etmmyindir.749
4144. mam Sccad () (Qurban bayram v cm gnnn duasnda):
Hr an bilirm ki, n hkmn v hakimliyind bir zlm rva grlr, n d
qzb v czalandrmanda bir tlsknlik var. nki (frstin) lindn
xmasndan qorxanlar tlsr v acizlrin zlm etmy ehtiyac var. Sn, ey
mnim Allahm! Bel ilrdn n qdr uca v ykskdsn.750
4145. mam Sadiq () (Dinin tmllri bard suala cavabndan): Dinin
bnvrsi tovhid v daltdir. Tovhidin mnas zn rva bilmdiyini Allahna
rva bilmmyindir. dalt is Allahnn onlara gr sni pisldiyi sbblri
Ona aid etmmyindir.751
1251. Allah yaradcdr.
Quran:
Allah hr eyin yaradcsdr. O, hr eyin qoruyucusudur.752
Hdis:
4146. Mrvan ibn Mslm: bn bilvc mam Sadiqin () yanna glib
dedi: Mgr siz Allahn hr eyi yaratdn demirsinizmi? mam () buyurdu:
Niy d yox? bn bilvc dedi: Mn d yaradram. mam buyurdu:
Nec yaradrsan? Dedi: Bir yerd byk bayra xram, bir qdr
gzlyirm v ondan canllar ml glir. mam () buyurdu: Hr bir eyi
yaradan onun say v keyfiyytindn xbrdar olmal deyilmi? Dedi: Ny
gr d yox? mam () buyurdu: Sn hmin canllarn hansnn erkk,
hansnn dii olduunu v n qdr hyat srcklrini bilirsnmi? Burada
bilvc dinmdi.753
4147. mam Rza (): z qdrt v hikmti il hr eyi hedn yaradan
Allah sitayi layiqdir. Mvcudat baqa bir eydn yaratmayb ki, hedn
yaratma hesab olunmasn. Varlqlar baqa eyin sbbin yaratmayb ki,
nticd yeni yaradl hesab olunmasn. O, istdiyi hr eyi istdiyi kimi
yaratd.754
1252. Allah qdrtlidir.
Quran:
Mriqlrin v mriblrin Rbbin and olsun ki, Biz, qadirik.755
Hdis:
Nhcl Bla, xtb 214

Nhcl Bla, hikmt 470
750 s-Shiftus Sccadiyy, sh.207, dua 48
751 t-Tovhid, sh.96, hdis 1
752 Zumr,ay62
755
Maric, ay40.
748
749
99
4148. Hzrti Msih () (Ona Snin Allahn dnyan yumurtann iind

yerldirmy qadirdirmi? dedikd): Acizlik v imkanszlq siftlri Allaha
aid deyil. Ancaq sizin Ondan istdiyiniz mmknszdr.756
4149. mam Sadiq (): blis, sa ibn Mrym () dedi: Snin Allahn yeri
kiiltmdn v yumurtan bytmdn yeri (Yer krsini) yumurtann iind
yerldir bilrmi? sa () buyurdu: Vay olsun snin halna! Allah gcszlk
siftlri il vsf olunmaz. Yer krsinin kiildib, yumurtan is (yerin onun
iin yerlcyi qdr) bytmy qadir olandan qdrtli daha kim ola
bilr?757
1253. Allah danandr.
Quran:
Biz peymbrlri gndrdik. Onlarn bzisinin hvalatn bundan vvl
sn dandq, bzisinin hvalatlarn is sylmdik. V Allah Musa
il szl (he bir vasitsiz) dand.758
Hdis:
4150. mam li (): (Allah-taala) xbr verr, ancaq dil v ya dilklrl
deyil. Eidr, ancaq qulan dliklri v eitm altlril deyil. Sz danar,
ancaq tlffz etmkl deyil. zbrlyr, ancaq hafizsind saxlamaqla deyil...
Mvcudluq qazanmasn istdiyi hr ey ol deyr v o da yaranar. Ancaq
Onun bu demyi, qulaq prdlrini dyclyn ssl, n d eidiln avazla
deyil. ksin, pak Allahn sz vvl mvcud olmam, (mli) yaradan v
tcssm etdirn mlidir. nki (onun mli d) qdim v zli olsayd, O,
ikinci Allah olard.759
1254. Allah istyndir.
Quran:
Bir eyi istdiyi zaman Allahn buyruu ona ancaq Ol! demkdir. O da
olar.760
Hdis:
4151. mam Kazim (): eylr he bir sz deyilmdn, he bir fikir
dnlmdn v ya dil sz amadan Onun irad v istdiyi il yaranr.761
1255. Allah akar v gizlindir.
Quran:
vvl d, axr da, zahir d, batin d Odur. O, hr eyi hmi bilndir.762
Hdis:
Mkatul-nvar, sh.259
t-Tovhid, sh.127, hdis 5
758 Nisa, ay 164
760 Yasin, ay 82.
762
Hdid, ay3.
756
757
100
4152. mam li (): (Allah) Yaratdqlarndak heyrtamiz eylr gr

grnlr n akar, izztinin zmtin gr is dnnlrin tsvvrndn
gizlindir.763
4153. mam Rza (): Akardr, ancaq hisslr v duyularla deyil.
Grnndir, ancaq gzl grnn akarlqdan deyil. Gizlindir, ancaq uzaq
olmaa gr deyil.764
1256. Allah sahibdir.
Quran:
Gylrin v yerin ixtiyar Allaha mxsusdur. Allah hr ey qadirdir.765
Hdis:
4154. mam li (): Allahdan baqa hr bir sahib, quldur.766
4155. mam li () (Allahdan baqa kimsd gc yoxdur aysinin
tfsirind): Allah olan yerd biz he nyin sahibi deyilik. Yalnz Onun znn
mlkiyytimiz verdiyi eylrin sahibiyik. Bizdn daha layiq olan eyi
mlkiyytimiz verdikd bizim hdmiz vzif qoymudur. Onu bizdn geri
aldqda, vzifni boynumuzdan gtrmdr.767
1257. Allah eidn v bilndir.
Quran:
Allah daltl hkm edr. Ancaq onlarn Allahdan baqa ibadt etdiklri
is he bir ey hkm ed bilmzlr. Hqiqtn, Allah eidn v grndir.768
Hdis:
4156. mam li (): Allah eidndir, ancaq eitm altlri il deyil.769
4157. mam Baqir (): Allah eidn v bilndir. El grdy eyl eidr
v eitdiyi eyl d grr.770
4158. mam Rza (): He bir gizlin i, htta qara qarqann zlmt gecd
qara srt dalar zrind, yerin altnda v dnizlrd ayaq izinin bel, Ondan
gizlin olmadna gr deyirik: O grndir.771
1258. Allah ltif v agahdr.
Quran:
Gzlr Onu (grb) drk etmz. O, gzlri drk edir. O, ltifdir v hr
eydn xbrdardr.772
Hdis:
Nhcl Bla, xtb 213
t-Tovhid, sh.37, hdis 2
765 Ali-mran, ay189
768 afir, ay20.
772 nam , ay103
763
764
101
4159. mam Rza (): Allahn ltifliyi azlq, darlq v ya xrdalq demk
deyil, ksin (elm v qdrtinin) eylr nfuzu v drkedilmzliyidir. Agah
odur ki, he n ondan gizlin v gzndn uzaq olmaz. Allahn (eylrdn)
agahl, snaa v ntic almaa gr deyil. nki, snamaq v ntic almaq
(bir elmdn baqa bir elm atmaq) iki elmdir v bu ikisi olmasayd, elm v
bilik d olmazd. Bel olan kims (elmi v biliyi tcrb il qazanan) vvlc
alim olmamdr. (Allahn biliyi bu yollarla qazanlmadna gr, demli, O,
hmi agah olmudur).773
1259. Allah qdrtli v yenilmzdir.
Quran:
mrimiz gldikd Bizdn bir mrhmt olaraq Salehi v onunla birlikd
iman gtirnlri xilas etdik v o gnn rsvaylndan qurtardq. Hqiqtn,
snin Allahn yenilmz qdrt v qvvt sahibidir.774
Hr ks izzt, rf-an ists (bilsin ki,) btn izzt, qdrt, rf-an
ancaq Allaha mxsusdur.775
Hdis:
4160. mam li (): Ondan baqa hr bir gcl acizdir.776
4161. mam li (): Hr bir ey Onun mqabilind mtidir v hr ey
Onunla qalacaqdr. Hr mhtac ehtiyacsz edn, hr zlil izzt bx edn v
hr gcsz qdrt verndir.777
4162. mam li (): Ondan baqa hr bir ziz zlildir.
4163. mam li (): zzt v byklk libas geymi v bu iki surti
mxluqu n deyil, z n sen Allah, sitayi layiqdir.778
1260. Allah hikmt sahibidir.
Quran:
lbtt, doru olan xbr budur. Allahdan baqa he bir tanr yoxdur.
bhsiz ki, Allah qvvt v hikmt sahibidir.779
Hdis:
4164. mam Baqir () (Allah grdy ilr gr niy soru-suala
tutulmur? sualna verdiyi cavabdan): nki grdy hr bir i hikmtli v
dorudur.780
1261. Allah Samddir (ehtiyacszdr).
Quran:
Hud, ay 66.
775 Fatir, ay10.
776 Nhcl Bla xtb 65
779 Ali-mran, ay 62
780 t-Tovhid, sh.397, hdis13
773
774
102
Allah samddir (dyiilmz, ehtiyacsz, ucadr).781

Hdis:
4165. mam Hseyn (): Samd odur ki, iibo olmasn. Samd odur ki,
srvrliyi v aal zirvlrd olsun. Samd odur ki, n yesin, n d isin.
Samd odur ki, yatmasn. Samd el varlqdr ki, daima olmudur v
olacaqdr.782
1262. Allah hr yerddir.
Quran:
Siz harada olsanz, O sizinldir. Allah sizin n etdiklrinizi grndir.783
Hdis:
4166. mam li ()(Pak Allah vsf edrkn): O hr bir mkanda, hr bir
zamanda, hr bir insan v cinl birlikddir.784
4167. mam Sadiq () (bu Cfrin785 Odur gylrin v yerin Rbbi aysi
haqda sualna cavabndan):Eldir. O hr yerddir. rz etdim: Onun zat
hr yerddir? Buyurdu: Vay olsun snin halna. Mkann hddi-hdudu var.
Buna gr gr Allah z zat il hr yerddir desn l v bu kimi eylr
sar demyin da lazmdr. Ancaq O, z yaratdqlarndan ayrdr v Onun
elmi, qdrti, hatliliyi, iqtidar v hakimiyyti
yaratdqlarnn hamsn
brmdr.786
1263. Zatn siftlri v felin siftlri.
4168. mam Sadiq (): Bizim Allahmzn zat nurdur. Zat diridir, zat
biln v zat samddir.787
4169. mam Rza (): stk v irad felin siftlrindndir. Buna gr d
Allah-taalann hmi istyn olduunu fikirlnin Allaha inam yoxdur.788
1264. Btn siftlr.
4170. mam li (): Dinin balanc Allah tanmaqdr. Allah tanman
zirvsi is Onun varlna inanb etiraf etmk v Onu tsdiqlmyin kamal, tk
olduunu bilmkdir. Onu tk bilmyin zirvsi (cism v mkandan v bu ikisin
aid olanlardan) xalis saymaqdr. Xalis sayman zirvsi, siftlri Ondan uzaq
bilmkdir. nki hr bir sift vsf edilnl frqli olduunu tsdiqlyir. Hr bir
tsvir olunansa, siftdn frqlnmsinin tsdiqidir. Bel is kim Allah vsf
edrs, Ona oxar v bnzr yaratm, hr kim Ona oxar v bnzr tsvvr
ets Onu iki saym olar. Hr kim Onu iki sayarsa, Onun hissdn ibart
xlas, ay2
t-Tovhid, sh.90, hdis3
783 Hdid, ay 4
785 Mrhum eyx Sduq deyir: Onun Mhmmd ibn Neman olduunu gman edirm.
781
782
103
olmasna inanmdr. Onun hisslri olmasna inanan Onu tanmamdr. Onu

tanmayan Ona iar edr v Ona iar edns Onu (hdd-hdud v istiqamtl)
mhdudladrar. Onun n hdd myynldirn Onu saya gtirmidir. Hr
kim O nddir? dey sorusa, Allah bir mkanda yerldirmidir. Hr kim
O nyin stnddir? demi olsa, hanssa bir mkann Onunsuz olduunu
sanmdr. Varl var, ancaq varl yaradlm deyil. Mvcuddur, ancaq
yoxluqdan yaranmayb. Hr bir eyldir, ancaq bel deyil ki, ona bnzmi
olsun. Hr eydn ayrdr, ancaq bel deyil ki, ondan knarda v ayr olmu
olsun. Faildir, ancaq bel deyil ki, faliyytd olsun v altdn istifad etsin.
Grmk n bir varlq olmayan zaman da grn idi. O tk v yegan
idi.(Htta) o zaman ki,lft balamaa v ya yoxluundan tnhalq duymaa
kims v yaxud n is yox idi.789
789
Nhcl-Bla, xtb 1
104
273
Yaxlq (1)
Yaxlq etmk
1265. Yaxlq.
4171. mam li (): Yaxlq etmk, mzluma kmk etmk v qonaqprvrlik srvrlik vasitlridir.790
4172. mam li (): Yaxlq etmk bdi ehtiyatdr. (Yni hmi
qalandr v yaxud da hmilik bdi olan qiyamt gnnn ehtiyatdr).791
4173. mam Hseyn (): Bilin ki, yaxlq etmk sitayi, prsti yaradar
v mkafata sbb olar. gr yaxl insan surtind grsniz, hr an onu
yax, gzl, gzoxayan v btn dnya hlindn gzl grrsiniz. gr
alaql grsniz, onu nizamsz, irkin, rklrd ikrah douran v gzlr
zn balanan bdsift grcksiniz.792
4174. mam Sadiq (): Cnnt ilk daxil olanlar yaxlq ednlr
olacaqlar.793
4175. mam Sadiq (): Dnyada yax ml sahiblri axirtd d yax
ml hli olarlar. nki axirtd yax ilri ar glr. Buna gr d onlarn bir
hisssini gnah i grnlr balayacaqlar. 794
4176. mam Cavad (): Yaxlq ednlr yaxlq etmy, ona ehtiyac
olanlardan daha mhtacdrlar. nki onun mkafat, fxri v yax ad onlara
qalar. Kim yaxlq edirs ilk nvbd zn edir. Buna gr d zn etdiyi
yaxla gr baqalarndan tkkr istmmlidir.795
1266. Yaxlara v pislr yaxlq etmy hvslndirm.
4177. Allahn Peymbri (s): Aln zirvsi dindarlqdan sonra insanlarla
dostluq v hr bir yax v pis insana yaxlq etmkdir. 796
4178. Allahn Peymbri (s): Yaxlq v ehsan et, istr ona layiq olana,
istrs d ona lyaqti atmayana. nki yaxla layiq olmayana bel yaxlq
etmi olsan, sn yaxln fziltini qazanm olursan.797
urrul- Hikm, hdis 6585
Hikm, hdis 980
792 Mustdrkul Vsait, c.12, sh.343, hdis14242
793 -d-Dvat, sh.108, hdis240
794 mali-Tusi , sh.304 , hdis 610
795
Kful-umm, sh.3 , hdis137
796
Biharul-nvar c.74, sh.401, hdis 44
797
Uyunu- xbari Rza (), c.2, sh.35, hdis 76
790
791urrul-
105
1267. Yaxlq v kmyin llrd dolanmas.

4179. Allahn Peymbri (s): Hr kim mhtac insana sdq vers, onun
mkafatn Allahdan alar. gr bir sdq qrx insann lindn keib mhtacn
lin atsa, onlarn hamsna tam cr dr.798
4180. mam Sadiq (): gr ehsan v yardm sksn ldn kes bel,
sahibinin crindn he n azalmadan onlarn hamsnn mkafat qazanmalarna
sbb olar.799
1268. Minnt qoymaqdan kindirmk.
4181. mam li (): z yaxln ldrmkl (v unutmaqla) onu
dirilt.800
4182. mam li (): Sn yaxlq olunduqda onu yada sal, sn kims
yaxlq etdikd is yaddan xart!801
4183. mam li (): Yaxlq etmyin meyar ona gr minnt
qoymamaqdr.802
1269. Yaxl axra qdr etmk.
4184. Allahn Peymbri (s): Yaxl axra qdr etmk onu
balamaqdan daha yaxdr.803
4185. mam li (): Hr kim z yaxln tamamlayb inkiaf etdirms,
onu mhv etmidir.804
4186. mam Kazim (): Kims mmin yaxlq edrs, onu bu yoldan
savay baqa cr kamilldir bilmz: etdiyini kiik saymaq, onu gizltmk v
onu yerin yetirmy tlsmk. nki mmin etdiyi yaxl kiik hesab edn
z qardan byk saymdr. Mmin yaxln byk sayan, z qardan
alaltmdr. Mmin etdiyi yaxln gizldn byklk etmidir.Mmin
verdiyi vdi yerin yetirmy tlsn, z bxiini ryyatan etmidir.805
1270. Yaxl aa tutmaqdan kindirmk.
4187. Allahn Peymbri (s): He bir yax mli aa tutma. Htta
qardanla glrzl tmasda olmaq (kimi ml) olsa bel.806
4188. mam li (): Gr bilcyin he bir yax ii aa tutma v daha
byk yaxla gr ondan uzaqlama. nki ehtiyac olan tqdird ediln
azacq yaxlq v kmk, ehtiyac olmadqda olunan byk yaxlq v
Svabul-mal, sh.342, hdis 1
803 mali-Tusi , sh.596 , hdis 1235
806 Knzul-Fvaid, c.1, sh.212
798
799
106
kmkdn daha faydaldr. Hr gn el i gr ki, onun sbbin doru yola

ynlsn.807
1281. Yaxlq v ehsann qbul olmasnn nianlri.
4189. mam li (): n yax ehsan odur ki, yaxlara edilsin.808
4190. mam Sadiq () (Bndnin Allah drgahna qbul olunmasnn
niansi ndir? sualna cavabndan): Bndnin Allah drgahnda qbul
olmasnn niansi budur ki, ehsan v kmyi yerindn olsun. Bel olmasa,
el d olmayacaqdr.809
1272. Ehsan v yaxln savab.
4191. Allahn Peymbri (s): Hr kim insan ld lindn tutub qrx
addm yol aparsa, btn yer z qzlla dolsa bel, (v ona verils) onun bu
iinin mkafatnn bir iyn ucu qdrini d vermz. Onu yolda gzlyn
thlkdn uzaqladrsa, qiyamt gnnd bu i yaxlqlar trzisind
dnyadan yz min qat ar glckdir.810
4192 Allahn Peymbri (s): Bir bnd, mslmanlarn yolundan bir tikan
budan gtrdyn gr cnnt getdi.811
4193. Allahn Peymbri (s): Kims yol knarnda yoldan kenlr n
daldanacaq dzlts, Allah qiyamt gnnd onu z cnnt hlin nur saasaa, mirvaridn olan sil dvy minmi halda mhr ayana gtirr.812
4194. Allahn Peymbri (s): Hr kims selin v yannn mslmanlara
zrrinin qarsn alarsa, cnnt ona vacib olar.813
4195. mam Sadiq (): Yaxl, z ad kimi (yax) grdm. Onun (Allah
vern) mkafatndan baqa he bir ey yaxlq etmkdn daha stn deyil.814
l-Cfriyyt, sh. 233

809 Biharul-nvar, c. 47, sh.419, hdis 47
812 Svabul-mal, sh.343, hdis 1
814 Mkarimul-xlaq, c.1, sh.294, hdis 915
807
808
107
274
Yaxlq (2)
Yax ilr dvt v pis ilrdn kindirmk
1273. Yax ilr dvt v pis ilrdn kindirmk.
Quran:
rinizd yaxla dvt aran, xeyirli ilri grmyi mr v pis
mllri qadaan edn bir camaat olsun. Bunlar, hqiqtn nicat tapm
xslrdir.815
Siz, insanlar n yaradlm n yax mmtsiniz. Yax ilr grmyi
mr edir, pis ilrdn kindirir v Allaha iman gtirirsnz. gr kitab hli d
iman gtirsydi, lbtt, onlar n daha yax olard. Onlarn da onlardan iman
gtirnlr d vardr, lakin oxlar haqq yoldan xanlardr.816
Mmin kiilrl mmin qadnlar bir-birin dost, hayandr. Onlar yax ilr
grmyi mr edr, pis ilrdn kindirirlr.817
Hdis:
4196. Allahn Peymbri (s): Hr kim yax ilr arb pis ilrdn
kindirrs, Allahn v Onun Peymbrinin yer znd caniinidir.818
4197. Allahn Peymbri (s): Allah dini olmayan zif mmin nifrt
edr. rz edildi: Dini olmayan mmin kimdir? Buyurdu: Pis ilrdn
kindirmyn.819
4198. mam li (): ritin davamll yax ilr dvt, pis ilrdn
kindirmk v (ilahi) hdudlar gzlmkldir.820
4199. mam li (): Btn yax ilr v Allah yolunda cihad yax ilr
dvt v pis ilrdn kindirmkl mqayisd drin dniz tkln az suyu
qdr he ndir.821
4200. mam li (): Yax ilr dvt insanlarn grdy n stn
idir.822
4201. mam li (): Bilin ki, yax ilr dvt v pis ilrdn kindirmk
n kimsnin clini yaxnladrb, n d kimsnin ruzisini ksib.823
Ali-mran, ay104
Ali-mran, ay110
817 Tvb, ay71
818 Mustdkul-Vsail, c.12, sh.179, hdis13817
815
816
108
4202. mam Hseyn (): -deyilir- Allaha gr mmin olan he bir gz

rva deyil ki, Allaha itatsizlik edildiyini grsn v gz yumsun, hmin
vziyyti dyimsin.824
4203. mam Baqir (): Yax ilr dvt v pis mllrdn kindirmk
peymbrlrin yolu v yax i grnlrin slubudur. Byk vacib mldir ki,
digr vacib mllr onun vasitsil ml glir. Yollar min-aman, glirlr halal
olur. Zorla alnm haqq v mallar sahiblrin qaytarlr v yer z abadlar.
Dmnlrdn intiqam alnr v ilr sahmana dr.825
1274. Yax ilr dvt v pis ilrdn kindirmk.
4204. Allahn Peymbri (s): Ya yax ilr dvt edib, pis ilrdn
kindircksiniz, ya da hamnz Allahn zab bryck.826
4205. mam li () (bn Mlcm trfindn qlnc zrbsi il yaralandqdan sonra Hsn v Hseyn () tvsiysindn): Yax ilr dvt v
pisliklrdn kindirmkdn l kmyin. Bel olmayan halda, r insanlar siz
idariliyi l alar. O vaxtsa, n dua etsniz mstcab olmaz.827
1275. Bir dstnin rftar il raz olanlar.
4206. mam li (): Bir dstnin rftar il raz olan, onlarla birg hmin
ii grn kimidir. Kim batil rftara l atarsa iki gnah trtmi olar: onu yerin
yetirmyin gnah v ona raz olman gnah.828
4207. mam Cavad (): Nalayiq ii yax ml sayan kims hmin id
rik olar.829
4208. mam Cavad (): Kims bir iin ahidi olarsa v ondan xolanmasa,
onun ahidi olmam kimidir. Ancaq kims bir iin ahidi olmasa v onunla raz
olarsa, hmin iin ahidi kimidir.830
1276. Yax mllr arann rtlri.
4209. Allahn Peymbri (s): Yax mllr dvt edn kims bunu
gzl trzd etmlidir.831
4210. Allahn Peymbri (s)(Deyilmi olan biz yalnz zmz tam riayt
etdiyimiz yax mllr dvt edirik szn cavabndan): znz onlarn
hamsna tam riayt etmsniz d, yax mllr dvt edin. znz onlarn
hamsndan kinmsniz d, pis mllrdn kindirin.832

Tnbihul Xvatir, c.2, sh.179
826 Vsailu i, c.11, sh.407, hdis 12
829 Kful-umm, c.3, sh.139
831 Knzul-Ummal, sh.5523
823
824
109
4211. mam li (): Mn z nimi, camaat zmn trk etmdiyim

eydn kindirmkdn v ya zm ml etmdiyim i mr etmkdn daha
yksk sanram.833
4212. mam li (): Yax mllri mr edib zlri ona rinnlr, irkin
mllrdn kindirib zlri onu trdnlr Allahn lnti olsun!.834
4213. mam li (): Pis mllrdn kindirin v znz d ondan kinin.
nki siz vvlc znzn irkin mllrdn kinib sonra baqalarn
kindirmniz mr olunmudur.835
4214. mam Sadiq (): El adam yax mllr mr edib pis mllrdn
kindirmlidir ki, bu xsusiyyt sahib olsun: (Birincisi) mr etdiyin z
ml etsin v qadaan etdiyindn z d uzaq olsun. (kincisi) mr v
qadaalarnda dalt riayt etsin. (ncs) mr v qadaalarnda
mlayimlik yolunu sesin.836
1277. Pisliklrdn kindirmyin n aa mrtbsi.
4215. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn hr biriniz pis mlin ahidi
olarsa, onu z llri il dyidirmlidir. Bunu bacarmazsa, dili il
dyidirmlidir (v etiraz etmlidir). Yen d bacarmasa, qlbind onu inkar
etmlidir. Bu imann n zif mrhlsidir.837
4216. Allahn Peymbri (s): Ehey! Mbada, camaatdan qorxu sizlrdn
birin haqq grb onu demsin mane ola. (haqq demk) N cli
yaxnladrar v n d ruzini uzaqladrar.838
4217. mam li (): Pis mllr trdn ryi, li v dili il etiraz
etmyn, dirilr arasnda bir ldr.839
4218. mam li (): Allahn Peymbri (s) biz mr etdi ki, gnah i
grnlrl qaqabaql v srt zl grk.840
4219. mam Sadiq (): Mminin baucal n, hr vaxt pis ml
sahibini grdkd onu ryind inkar etmsini Allahn bilmsi kifaytdir.841
urrul- Hikm, hdis 3780

Nhcl-Bla, xtb 129
836
l-Xisal, sh. 109, hdis19
837
t-Trib-vt-Trhib, c.3, sh.223, hdis1
838
Knzul-Ummal, sh.5570
839
Thzibul-hkam, c.6, sh.181, hdis 374
840
833
834
110
275
Ba ucal
1276. Ba ucalnn mnas.
Quran:
Mminlri qoyub kafirlri dost tutanlar izzt v qdrti onlardam
axtarrlar? bhsiz ki, izzt v qdrt tamamil Allaha mxsusdur!842
Hdis:
4220. mam li (): Allahdan qeyrisinin vasitsil ziz olan zlildir.843
4221. mam li (): Bil ki, Allahn mqabilind zlil olmayan kims izzt
sahibi deyil. Allah qarsnda yilmyn he vaxt ucalmaz.844
4222. mam li (): Sbr kimi baucal yoxdur.845
4223. mam Sccad (): Hkm sahiblrin (Allaha) tabe olmaq badanbaa
izztdir.846
4224. mam Sadiq (): zzt ondadr ki, boynuna haqq glnd onun
mqabilind zlil v mti olasan.847
1279. Ba ucalna sbb olanlar.
4225. Biharul nvar: Allah-taala Hzrti Davuda () vhy etdi: Ey
Davud! Mn ... izzti zm itatd qrar verdim. Ancaq camaat onu sultana
itatd axtarr v buna gr d tapa bilmir.848
4226. Loman () (z vladna ydlrindn):Dnyada bauca olmaq
istyirsns, camaatda olanlardan tamahn z. nki peymbrlr v siddiqlr
z tamahlarn sildiklrin gr hmin mqamlara atmlar.849
4227. mam li (): Tvadan yksk he bir baucal yoxdur.850
4228. mam li () (Mnacatnda):lahi! Sn bnd olmamn izzti
mn yetr. Snin mnim Allahm olmann fxri mn bs edr.851
Nisa, ay139
845 Nhcul Bla, hikmt 113
849 Qssul nbiya, sh.195, hdis244
850 Nhcul Bla, hikmt 371
851 l-Xisal, sh.420, hdis14
842
843
111
4229. mam li (): Bilin ki, kim camaatla insafla rftar ets, Allah-taala
onun yalnz izztini artrar.852
4230. mam li (): Qane olun ki, ziz olasnz.853
4231. mam Baqir (): Gz camaatn lind olmamaq mminin dini
izztin sbb olar.854
4232. mam Baqir (): Allah-taala yalnz yoldan qeyri vasit il
mslmann izztini artrmaz: ona zlm etmi xsi fv etmk, ona (nyis
vermyi) sirgyn balamaq v ondan qrlan kimsy birlmk.855
4234. mam Sadiq (): Hr kim eli-obas olmadan izzt sahibi, mal-srvti
olmadan ehtiyacsz olmaq v qdrti olmadan heyrtli, zmtli olmaq istyirs,
Allaha qar gnah iltmyin rsvaylndan itatin izztin kemlidir.856
4235. mam Sadiq (): z qzbini sndrn (udan) el bnd olmad ki,
Allah onun dnya v axirtd izztini artrmam olsun.857
4236. mam skri (): El bir izzt sahibi olmaz ki, haqdan l kdikdn
sonra zlil olmasn. El bir zlil v aciz olmaz ki, haqq tapdqdan sonra ziz v
qdrtli olmasn.858
1280. zztin davamllnn sbblri.
4237. mam Baqir (): zztin davamlln tamahn ldrmkd
axtar.859
4238. mam Sadiq (): Tnhalq v camaatdan uzaq gzmk, izzt v
ehtiram, onlara yaxn olmaqdan daha ox qoruyub saxlayar.860
l-Kafi, c.2, sh.144, hdis4.

854 l-Kafi, c.2, sh.149, hdis 6
855 l-Kafi, c.2, sh.109, hdis10
859 Tuhful- Uqul, sh.286
852
853
112
276
Knc kilmk
1281. Knc kilmyin qiymti.
4238. l-Kafi: Allah-taalann Musaya plt il buyurduqlarndan biri bu
idi: Paltarn khn, qlbin yeni olsun ki, yer znn halisi arasnda az
tannm, sma hli arasnda mhur olasan.861
4239. Allahn Peymbri (s): Knc kilmk ibadtdir.862
4240. mam li (): Tnhalq ibadt hlinin asayidir. 863
4241. mam li (): Camaatdan ayrlan, pak Allahn hmdmi olar.864
4242. mam li (): Hr kim camaatdan knara durdusa, zrrlrindn
amanda qalar.865
1282 Guniinliy sbb olanlar.
4243. Biharul nvar: mam Sadiqdn () guniinliyin sbblri bard
sorudular. O Hzrt buyurdu: Zman korlanm v qardalar dyimilr.
Buna gr d qlb rahatln tnhalqda tapdm. 866
4244. mam skri (): Camaatdan knara kilmk, onlar tanman
hddi il laqlidir.867
1283. Knc kilmmli olan kimslr.
4245. Allahn Peymbri (s): Camaatla nsiyytd olub onlarn
ziyytlrin sbr edn mmin, camaatla nsiyytd olmayb, onlarn
ziyytlrin dzmyn mmindn daha stndr.868
4246. Allahn Peymbri (s) (badt n daa getmk istyn kiiy
xitabn): Sizlrdn biri, slam dnyasnn hans bir nqtsinds, onun n
tin olana dzs, bu onun qrx il tklikd v xlvtd ibadtl mul
olmasndan daha yaxdr.869

lamuddin, sh.341
868 Knzul-Ummal, sh.686
869 -d-Durrul-Mnsur, c.1, sh.161
861
862
113
277
Basal
1284. Yasl insana tslli vermk.
4247. Allahn Peymbri (s): Hr kim yasl insana tslli vers, onun
qdr cri var.870
4248. mam li (): Hr kim vlad lm anaya tslli verrs, Allah
Onun rindn baqa he bir klgnin olmayaca gn ona z rsinin
klgsind yer verck.871
4249. mam Sadiq (): Tslli vermk n msibt dnin sni grmsi
kifayt edr.872
1285. Yasl insana tslli n deyilnlr.
4250. mam li (): Allahn Peymbri (s) n vaxt tslli verrdis,
buyurard: Allah crinizi versin v sizlri z rhmtin amil etsin. Tbrik
ednd is buyurard: Allah siz brkt versin v mbark etsin.873
1286. Yas hlini tbrik etmk, basal vermkdn daha yaxdr.
4251. mam Rza ()(Hsn ibn Shl verdiyi basalndan):Axirt
savab mnasibtil tbrik etmk, dnyann yasna gr basal vermkdn
daha layiqlidir.874
Biharul-nvar, c.82 sh.94, hdis 46

l-Kafi, c.3, sh.227, hdis3.
872 Mn la Yhzuruhul Fqih, c.1, sh.174, hdis 505
873 Muskkinul- Fud, sh.108
870
871
114
278
nsiyyt
1287. Camaatla nsiyyt qaydalar.
4252. mam li (): Camaatla el rftar edin ki, lsniz sizin n
alasnlar. Sa qalsanz is (v ya olmasanz) sizinl grmy mtaq
olsunlar.875
4253. mam li () (Buyurard):Camaata olan ehtiyacn v ehtiyacszln
hr ikisi, qlbind cm olmaldr. Mlayim dannda v xo mnasibtind
onlara ehtiyacn olsun, amma abrn, izzt v ba ucaln qorumanda onlara
ehtiyacn olmasn.876
4254. mam Baqir (): Camaatn ii o vaxt sahmana dr ki, onlarla d
ikisi ayq-sayqlq v d biri grmmzliy vurmaq v gz yummaq olan bir
trzi gz kimi nsiyyt qurulsun.877
1288. Ail il nsiyyt qaydalar.
Quran:
Ey iman gtirnlr! Qadnlara zorla varis xmaq siz halal deyildir. Aqakar pis i grmyinc, zlrin verdiyiniz eyin bir hisssini geri qaytarmaq
mqsdil onlara ziyyt vermyin. Onlarla gzl rftar edin. gr onlardan
xounuz glms, ola bilsin ki, siz xo glmyn hr hans bir eyd Allah
(sizdn tr) oxlu xeyir nzrd tutmu olsun.878
Hdis:
4255. mam li () (ziz olu Hsn tvsiyysindn): Mbada snin ailn
sn (bd rftarna) gr insanlarn n bdbxti olsun.879
4256.mam li (): Kii evini v ailsini idar etmk n tbitin zidd
olsa bel ii grmlidir: xo rftar, qaydasnda liaqlq v qeyrt,
namus.880
1289. Camaatla nsiyytd layiqli olanlar.
4257. Allahn Peymbri (s): Oturub durduun adamla yax rftar et ki,
mslman olasan.881
Nhcl-Bla, hikmt 10
Maniul-xbar, sh 267, hdis 1
878 Nisa, ay19
880Biharul-nvar, c.78, sh.236, hdis 63
875
876
115
4258. mam li (): Camaatla z diliniz v bdninizl qaynayb-qarn,

qlb v mllrinizl onlardan uzaq durun.882
4259. mam li (): Cann v maln qardana fda et. dalt v insafn
is dmnin hdiyy et. Xo siftini v yaxln mumi camaata
bala.883
4260. mam li (): zn dostluqda sadiq et. zn camaatn
zhmtlrin (v ya xrclrin) dzmy vadar et.884
4261. mam li (): Hr kim camaatla xolamad trzd rftar ets,
camaat onun barsind bilmdiklri eylri danacaq.885
4262. mam Hsn (): Camaatla, zn qar edilmsini istdiyin cr
rftar edin.886
4263. mam Sadiq (): Camatla xo rftar all olman d biridir.887
4264. mam Kazim (): Camaatla dostluq etmk aln yarsdr.888
881mali-Sduq,
sh.168, hdis13

886 lamuddin, sh.297
882
883
116
279
Aura
1290. Aura.
4265. mam Sccad (): Gzlri Hseynin () ldrlmsindn tr
alayan, alamaqdan gz yalar yanaqlarndan axan mmin Allah bunun
sbbin cnnt kklrind yer verr v uzun mddt orada yaayar.889
4266. mam Baqir () (Aura gnnd yaxn v ya uzaq msafdn
Hseynin () ziyarti bard hdisd):Sonra Hseyn () alayb inlsinlr,
evind olanlara v onlardan tqiyy saxlamayanlara da alama taprsn...
Hseynin () msibtin gr bir-birin basal versinlr.Dedim:Bir-birimiz
nec basal verk. Deyin ki, Allah Hseynin msibtin gr biz atan cri
bytsn, bizi v sizlri onun Vliye dmi (qan sahibi) Mhmmd
ailsindn olan mam Mehdi il birg onun qann almaa qalxanlardan
etsin.890
4267. mam Sadiq (): Kim Hseynin barsind bir beyt er yazb z
alasa v on nfri da alatsa, znn v hmin on nfrin nsibi cnnt olar
(cnntlik olar).891
4268. mam Rza (): Aura gn kimin yas, alama v kdr gn olarsa,
Allah qiyamti onun adlq v sevinc gnn evirr.892
4269. mam Rza (): Hseyn kimi insana grk alayanlar alasn. nki
onunn alamaq byk gnahlar silr. Hzrt sonra buyurdu: Mhrrm ay
girndn kims atam glrz grmzdi. On gn keincy qdr yas v kdr
ona hakim olard. Onuncu gn d onun alamaq, yas v qm gn idi v
buyurard: Bu Hseynin ldy gndr.893
Svabul-mal, sh.108, hdis1

Misbahul-Mothccid, sh.772
891 Svabul- mal, sh.110, hdis3
892 llu-rayy, sh.227, hdis 2
893 Vsaulu-i, c.10, sh.394, hdis 8
889
890
117
118
280
Eq
1291.Eqin pislnilmsi.
4270. mam li (): Hicran eqin cfasdr894.
4271. mam li (): Hr kim ny aiq olarsa, hmin ey onun gzn kor,
qlbini xst edr. Bel insan salam olmayan gzl baxar, eitmyn qulaqla
eidr. hvtlr onun aln prn-prn salm v dnya qlbini
ldrmdr.895
4272. mam Sadiq ()(Eq bard suala cavabndan):Qlblr Allah yad
etmkdn boalar v Allah zndn qeyrisinin mhbbtini onlara
dadzdrar.896
1292. Pak eqin mkafat.
4273. Allahn Peymbri (s): Hr kim aiq olsa, z eqini gizlts, ifftli
olsa v bu halda lrs, o, hiddir.897
4274. mam li (): Allah yolunda cihad edib hid olann cri, gnah
etmy imkan olduu halda, ifftli olann crindn ox deyil.898
1293. Allah eqi.
4275. Allahn Peymbri (s): Allah buyurur: Mniml olan muliyyt
bndnin canna qalib gls, onun istk v lzztlrini mni xatrlamaqda qrar
verrm. stk v lzztini Mni xatrlamaqda qrar verdikd, Mn aiq olar,
Mn d onun aiqi olaram. Bir-birimiz aiq olduqda, zml onun arasndak
prdni gtrr, bunu (z camal v clalm grmyi) canna hakim edrm.
Bel ki, camaat shv ednd, o, shv yol vermz.899
Biharul-nvar, c.78 sh.11, hdis 70

Nhcl-Bla, xtb109
898 Nhcl-Bla, xtb109
894
895
119
281
Tssb
1294. Tssb.
Quran:
Kafirlr z rklrind cahiliyyt tkbbrn v tssbn qapldqlar
zaman Allah Peymbrin v mminlr z drgahndan xatircmlik, qlb
rahatl gndrmi v onlara tqva klmsini xo etmidi. Onlarn bu sz daha
ox haqq var idi v ona layiq idilr. Allah hr eyi bilndir!900
Hdis:
4276. Allahn Peymbri (s): Tssbkelik edn v yaxud tssb
kiln, iman halqasn z boynundan amdr.901
4277. Allahn Peymbri (s): Hr kimin qlbind xardal dnsi boyda
olsa bel tssb olarsa, Allah qiyamt gnnd onu cahiyyt dvrnn rblri
il birg dirildr.902
4278. Allahn Peymbri (s): Tssbkeliy aran kims bizdn deyil.
Tssb yolunda dyn d bizdn deyil. Tssbl ln kims bizdn
deyil.903
4279. mam li () (blisi pislyrkn):z yaradlma sbbin (oddan
olduuna) gr Adm ynd v slin, gvhrin xatir, ona qar tssb
qapand. Bu, Allahn dmni, tssbkelrin rhbri, tkbbrllrin v zn
byk grnlrin basdr. O, hm tssbn bnvrsini qoydu v hm d
qdrt, byklk stnd Allahla kimy qalxd, ynin izzt paltar geyinib
tvazkarlq nigabn uzaa atd.904
4280. mam Sccad () (Tssbkeliy aid suala cavabndan): Sahibi ona
gr gnaha batan tssbkelik budur ki, insan z qvmnn pisliklrini baqa
qvmn yaxlqlarndan stn saysn. Kimsnin z qvmn v camaatn
sevmsi, tssbdn deyil. Tssb odur ki, zlmd z qvmn kmk
edsn.905
Fth, ay26
902 l-Kafi, c.2, sh.308, hdis 3
903 Sunni bi Davud, hdis5121
905 l-Kafi, c.2, sh.308, hdis 7
900
901
120
1225. Bynilmi tssb.

4281. mam li () (Qasi xtbsindn): gr tssbkeliyin arsi
yoxdursa, onda tssbkeliyiniz raftli, byk, igid rb aillri v onlarn
qbil byklrinin, srvrlrinin bynilmi xlaqlar, drin allar, yksk
mqamlar v gzl rftarlar il bir-birindn stn olmaa aldlar yksk
insani xsusiyytlr, bynilmi xlaqlara v yax ilr gr olmaldr.Buna
gr d qonunun haqq hrmtini saxlamaq, hd-peymanlara vfal olmaq,
yaxlara tabe olmaq, tkbbrn leyhin xmaq, yaxlq etmk, zoraklq v
tcavzdn kinmk, adam ldrmyi byk (gnah) saymaq, camaatla insafl
olmaq, qzbini udmaq v cmiyytd pozunluq yaratmaqdan uzaq durmaq
kimi bynilmi xisltlr n tssbkelik gstrin. 906
4282. mam li (): gr tssbkeliy mcbursunuzsa, onda haqqa
kmk v mzluma yardmda z tssbnz gstrin.907
906
907
Nhcl-Bla, xtb192
121
282
smt
1296.smt.
4283. mam li (): Hr kim ismti ilham olunarsa, bdryilrdn
amanda qalacaqdr.908
4284. mam Sccad () : Bizim ailnin imam msumdan qeyrisi olmaz.
smt el bir ey deyil ki, insann zahirind olsun v onun vasitsil tannsn.
Buna gr d msum tyin olunmaldr. rz etdilr: Ey Rsulullahn vlad!
Msumun mnas ndir? Hzrt buyurdu: Msum o xsdir ki, Allahn
kndirindn yapsn. Allahn kndiri, el hmin Qurandr. Bu ikisi (msum v
Quran) qiyamt gnn qdr bir-birindn ayrlmaz. mam Qurana trf z
tutar, Quran da mama doru. Bu Allahn buyruudur. Allah buyurur: Bu
Quran, doru olana yol ar.909
4285. mam Sadiq () (Msumun mnas bard Hiamn sualna
cavabndan): Msum o ksdir ki, Allahn kmyi il zn ilahi qadaalardan
qorusun. Allah-taala buyurmudur: Hr kim Allaha gr ismtli olub Ona
snsa,doru yola ynldilmidir.910
1297. smt yaradanlar.
4286. Allahn Peymbri (s): Allah-taala ona itat edn kimsni (hr bir
rr v mkruhdan) qoruyar v Ona itatsizlik edn is Allah trfindn
qorunmaz.911
4287. mam li (): brt yrnmk ismt (v bdrmmy) gtirib
xarar.912
4288. mam li (): Gnahlardan kinmk sa ikn snin ismt qaynan
v (gnahdan) qoruyucun, lmdn sonra is mqamnn Allaha yaxnlamasna
sbb olar.913
4289. mam li (): smt tqva il bnzr olmudur.914
4290. mam li (): Hikmtin z bir ismtdir. smt is bir nemtdir.915
908urrul-Hikm,
hdis 8469
sh.132, hdis 1
910Maniul-xbar, sh.132, hdis 2
911 l-Kafi, c.8, sh.82, hdis 39
915urrul-Hikm, hdis 12
909Mani-xbar,
122
4291. mam li () (Mnacatnda):Xudaya! Gnahdan kinmk n

Snin qorumandan baqa bir yol yoxdur. Yax ilr bizlr Snin istyindn
qeyri yolla myssr olmur. Bel is Snin istmyindn nec fayda gtrm?
Snin qoruman dadma atmasa, zm gnahdan nec saxlaym?916
4292. mam Baqir (): Allah-taala kimsnin xo mram olduunu
bildikd, onu z pnahnda qoruyar.917
4293. mam Sadiq () (mamlar vsf edrkn):Bdryidn qorunmular,
hr bir irkinlik v alaqlqdan amandadrlar.918
4294. mam Sadiq (): Biz Allahn frmannn trcumanlaryq. Biz msum
camaatq.919
4295. mam Rza (): mam gnahlardan pak v eyblrdn knardr.920
4296. mam Rza (): mam msumdur, (Allah trfindn) tsdiqlnib,
uurlanb v mhkmlndirilib.Hr bir xta, bdryi v shvdn amandadr.
Allah bu xsusiyytlri ona bx edib ki, bndlrin Allahn hccti,
yaratdqlarna is sbutu olsun.921
916l-Bldul-min,
sh.315
918l-Kafi, c.1, sh.204, hdis2
919l-Kafi, c.1, sh.269, hdis6
921 l-Kafi, c.1, sh.203 hdis1
917
123
283
Byk saymaq
1299. badtkarlarn byk saylmas.
4297. Allahn Peymbri (s): cmlr kimi bir-birinizin ayana qalxmayn.922
4298. Allahn Peymbri (s): z oturmu halda olduqda, camaatn
onunun ayaa qalxmasn istynin yeri oddur.923
4299. buzr (r.): Grdm ki, Salmanla Bilal Peymbr trf glirlr.
Birdn, Salman Allahn Peymbrinin (s) ayana db onu pmy balad.
Peymbr onu bu idn kindirib sonra buyurdu: Ey Salman! cmlrin z
padahlar il grdy ii mn qar etm! Mn Allahn bndlrindn biriym.
Bnd kimi xrk yeyir v bnd kimi oturub dururam.924
4300. mam li () (O Hzrtin () am hrin yolunun stnd
atlarndan db onun qarsnda qaan nbarn torpaq sahiblrin): Bu n
idir grrsnz? Dedilr: Bu bir adtdir v bununla z hkmdarlarmza
hrmtimizi bildiririk. Hzrt buyurdu: Allaha and olsun! Sizin
hkmdarlarnz bu idn fayda gtrmzlr. Siz d dnyada znz ziyyt
verirsiniz v axirtd is bu mliniz gr bdbxt olacaqsnz. Arxasnda cza
olan zab v mqqt nec d ziyanldr. Nec d faydaldr oddan asdlik
yaradan rahatlq.925
1300. Layiqli insana hrmt qoyulmas.
Quran:
Hr ks Allahn mrasimin hrmt ets, bu bhsiz ki, qlblrin
paklndandr.926
Hr ks Allahn haram buyurduqlarn byk sayarsa, Rbbinin yannda
onun n xeyirli olar. Siz deyilnlrdn baqa, qalan heyvanlar siz halal
edilmidir. Bel olan halda, murdar btlrdn v yalan szlrdn kinin.927
Hdis:
926 Hcc, ay 32
927 Hcc, ay30
922
923
124
4301. Allahn Peymbri (s): Asaqqala, Quran biln v daltli rhbr

ehtiram qoymaq Allahn clal v zmtin hrmt etmk demkdir.928
4302. mam Sadiq () (Kims hrmt n ayaa qalxmaq bard veriln
suala cavabndan):Bu, tkc dini xsiyyt n edilmsi istisna olmaqla
bynilmyn idir.929
4303. mam Kazim (): Alim elmin gr hrmt et v onunla arpma.
Nadan nadanlna gr kiik say, ancaq onu zndn qovma. ksin, zn
yaxnladr v ona elm yrt.930
hidi vvl znn Qaydalar kitabna yazr: Bu rftar bard
vvlkilrdn bir ey nql olunmasa da, mminin gndlik adt-nnlr
uyun olaraq hrmt qoymasnn eybi yoxdur. Bunun sbbi ay v rvaytlrin
mumiliyidir. Allah-taala buyurur: Hr ks Allahn nianlrin hrmt ets,
bu bhsiz ki, qlblrin paklndandr. Yen d buyurur: Hr ks Allahn
haram buyruqlarn byk saysa, bu Rbbi yannda onun n xeyirli olar.
Allahn Peymbri (s) d buyurmudur: Bir-biriniz qar dmnilik v
paxllq etmyin, bir-biriniz arxa evirmyin v bir-birinizl laqni ksmyin,
ey Allahn bndlri! Bir-biriniz qarda olun. Buna gr d hrmt n
ayaa qalxmaq, yilmk v bu qbildn olan ilr caizdir. Bu ilrin
grlmmsi dmnilik, laqnin ksilmsi v mmin hrmtsizliklrl
nticlncyi halda yerin yetrilmsi vacib olar. ld olan shih rvayt gr
Peymbr (s) Fatim () n v Hbdn qaydarkn Cfr () n ayaa
qalxb v nsarlara da buyurard: Srvriniz v z byynz n ayaa
qalxn! Eyni zamanda nql olunur ki, krm ibn bichl Ymndn glnd
Allahn Peymbri (s) onun glmyin ad oldu v onunn ayaa qalxd.931

c.1, sh.364, hdis186
928
929l-Mhasin,
125
284
fft
1301. fftli olmaa hvslndirmk.
Quran:
Evlnmy qvvsi olmayanlar, Allah z ltf il onlara dvlt vern
qdr ifftli olsunlar.932
O qdr ifftlidirlr ki, kims hallarndan xbrdar olmasa onlarn qdrtli
olduunu sanar.933
Hdis:
4304. Allahn Peymbri (s): Allah hyal v mtantli insan sevr v
hyasz, inadkar dilniy nifrt edr.934
4305. mam li (): Allah yolunda cihad edib hid olan kimsnin cri,
gnah etmy qadir olsa da, ifftli olann crindn ox deyil. Pak, ifftli insan
Allahn mlklrindn olmaa yaxndr.935
4306. mam li (): fft hr yaxln badr.936
4307. mam li (): fft n yksk alicnablqdr.937
4308. mam li (): fft nfsi qoruyur v onu alaqlqdan uzaq
saxlayr.938
4309. mam li (): Gzlliyin zkat ifftli olmaqdr.939
4310. mam Sadiq (): Camaatn arvadlarna qar ifftli olun ki, sizin
arvadlarnza qar da ifftli olsunlar.940
1302. Qarnqululuq v hvtdn ifft hvslndirmk.
4311. Allahn Peymbri (s): Mnim mmtimin oxu iki sbbdn oda
atlar: qarn v ayb yeri.941
Nur, ay33
Bqr, ay237
934 mal-t-Tusi, sh.39, hdis 43
939 urrul-Hikm, hdis
932
933
126
4312. Allahn Peymbri (s): Musa () ayb yerini v qarnnn yemyini

pak saxlaman mqabilind, zn skkiz v ya on il mddtin muzdura
evirdi.942
4313. mam Baqir (): Allaha, qarnn v ayb yerini pak saxlamaqdan
stn bir ibadt edilmmidir.943
1303. fftin kk.
4314. mam li (): ffrtin kk qnatdir944, meyvsi is qm-qssnin
azalmas.945
4315. mam li (): Maaa ad olmaq sonda ifft (v haram maldan ifft
gzlmy) sbb olar.946
4316. mam li (): Kiinin dyri v ndazsi onun zhmtinin
ndazsiyldir....Onun pakl is qeyrti qdrdir.947
4317. mam li (): Hr kim all olsa, ifftli olar.948
1304. fftin meyvsi.
4318. Allahn Peymbri (s): fftdn axlnn tvazkarlq,
faydalanma, asayi, itatkarlq, tfkkr, balama v sxavt olar. Bunlar
Allahdan v Onun qismtindn raz olan all insana dindarl sbbindn
hasil olan xisltlrdir.949
4319. mam li (): fft hvti aciz qoyar.950
4320. mam li (): fftin meyvsi qnatdir.951
4321. mam li (): fftin meyvsi zn saxlamaqdr.952
4322. mam li (): Hr kim ifftli olsa, gnah yk yngllr v
Allahn yannda mqam ykslr.953
4323. mam li (): mllr ifftl paklaar (v ya oxalar v onlarn
mkafat artar).954
Sunne ibn Mace, hdis2444

944 hdis 4232 mracit edin v diqqt yetirin.
945 Mtalib s-Suul, hdis50
942
943
127
128
285
Balamaq
1305. Balaman dyr-qiymti.
Quran:
Hr hans bir pisliyin czas onun z kimi bir pislikdir. Bununla bel, hr
ks balasa v barsa onun mkafat Allaha aiddir. Hqiqtn, Allah zalmlar
sevmz.955
Onlar bolluqda da, qtlqda da mallarn yoxsullara xrclyr, qzblrini
udar v insanlarn xtalarndan kerlr. Allah yaxlq ednlri sevr.956
Hdis:
4324. Allahn Peymbri (s): N vaxt qzbiniz tutsa, onu fv v gztl
znzdn uzaqladrn. nki qiyamt gnnd car car kck ki, hr kimin
Allahda muzdu varsa qalxsn. Bu zaman balayanlardan baqa he kim
qalxmayacaq. Allah-taalann Kim balasa v barsa onun mkafat Allahn
yanndadr buyurduunu eitmisinizmi?957
4325. Allahn Peymbri (s): Allah ox gzt edndir v gzti
sevr.958
4326. Allahn Peymbri (s): Gzt sizinl olsun. nki gzt yalnz
bndnin izztini artrar. Bel is bir-biriniz gzt edin ki, Allah siz izzt
bx etsin.959
4327. Allahn Peymbri (s): Kim ox gztcil olsa, mr uzun olar.960
4328. Allahn Peymbri (s): Xtakarlarn bdrmlrindn kein ki, bu
sbb Allah sizi tyin etdiyi tin hallardan qorusun.961
4329. mam Baqir (): Gzt gr pemanlq, cza vermy gr
pemanlqdan daha stn v daha asandr.962
4330. mam Sadiq (): ey dnya v axirtin dyrli xisltlrindndir:
sn zlm etmi kimsni balamaq, sndn qopmu xs birlmk v sn
qar cahilyana hrkt edildikd sbrli olmaq.963
ura, ay40
Ali-mran, ay134
957
lamuddin, sh337
958
959
l-Kafi, c. 2, sh. 108, hdis5
960
lamuddin, sh.315.
961
962
955
956
129
1306. Yax kild gzt hvslndirmk.

Quran:
Biz gylri, yeri v onlarn arasnda olan hr eyi yalnz haqq-daltl
yaratdq. Qiyamt vaxtmtlq glckdir. Sn onlar byklkl bala.964
Hdis:
4331. mam li (): Kims gnaha gr kimsni danlayb ziyyt verrs,
o, gzt etmmidir.965
4332. mam Rza () (Onlar byklkl bala. aysi bard): Burada
mqsd cfa vermdn, pislmdn v danlamadan balamaqdr.966
1307. Qdrt sahibi olarkn gzt etmy hvslndirmk.
4333. Allahn Peymbri (s): Kims (intiqam almaq n) qdrtli
olarkn gzt ets, Allah tin gnnd ona gzt edr.967
4334. mam li (): Hr gah dmnindn qdrtli olsan, ona gztini
ondan qdrtli olmann krn evir.968
4335. mam li (): Gzt qlbnin zkatdr.969
4336. mam Hseyn (): nsann n gztcili, qdrtli olduu vaxt gzt
edndir.970
1308. Gzt v rklri clb etmk.
4337. Allahn Peymbri (s) (z xidmtilrindn ona ikayt edn kiiy
buyurduqlarndan):Onlar bala ki, qlblrini znl bardrasan. rz
etdi: Ey Allahn Peymbri! Onlar dbsizlikd bir-birindn frqlnirlr.
Hzrt buyurdu: Onlara qar gztcil ol. Hmin kii buyurulanlara itat
etdi.971
4338. mam li () (ziz vlad Hsn () tvsiyylrindn):Hrgah
onlardan (nkr v qulluqulardan) kims gnahlarna gr czalanmaya layiq
olsa, onu yax kild danla. nki gztl birg danlamaq, al v drraksi
olan n dymkdn daha ardr.972
1309. Yersiz gztlr.
l-Kafi, c.2, sh. 107,hdis3

Hicr,ay85
965
966
lamuddin, sh.307
967
Knzul -Ummal, hdis 7007
968
Nhcl-Bla, hikmt 11
969
Nhcl-Bla, hikmt 211
970
d-Durrtul Bahir, sh.29
971
Mustdrkul Vsail, c.9, sh.7, hdis10041
972
Tuhful- Uqul, sh.87
963
964
130
4339. mam li (): Gzt alicnab insan islah etdiyi kimi, alaq insan da
bir o qdr korlayar.973
4340. mam li (): Yaxya mkafat ver v pisdn ke. Bu rtl ki, din
ziyan vurmasn v ya slamn qdrtin ziflik gtirmsin.974
1310. Allahn balama.
Quran:
bhsiz ki, Allah fv edn v balayandr.975
Hdis:
4341. Allahn Peymbri (s) (Qdr gecsinin duas haqda Ainin sualna
cavabndan):Deyirsn: Ey Allah! Sn balayansan v gzti, balama
sevirsn. Bel is mni bala.976
4342. Tnbihul-Xvatir: Bdvi bir rb dedi: Ey Allahn Peymbri!
Qiyamt gn mxluqlarla kim haqq-hesab kck? Buyurdu: Byk Allah.
Bdvi sorudu: Kbnin Allahna and olsun ki, xilas olmuuq. Hzrt buyurdu:
Nec, ey shra sakini? rz etdi: nki kramt sahibi qdrtli olarsa,
balayar.977
4343. mam li (): Ey Allah bndlrinin camaat! Hqiqtn, Allah sizi irilixrdal, gizlin v akar ilriniz gr soru-sual edck. O zaman siz cza vers
bilin ki, veriln czadan ox zlmkar olmusunuz. gr balasa, Allah ondan daha
ox balayandr.978
4344. mam li () (Mnacatnda):lahi! Snin balaman fikir-lirm,
xta v gnahlarm mn asan glir. Sonra Snin czalarnn arl yadma dr,
bla v narahatlm mn byk grnr.6
4345. mam li (): lahi! Mniml z haqq gzlmyinl deyil, gztinl
rftar et.979
4346. mam li (): Hr kim zn Allahn haramlarndan saxlasa, Allahn
bxii ona trf tlsr.980
4347. mam li (): Ancaq Allah z bndlrini crbcr tinliklrl snayr
v mxtlif sylrl bndliyin doru kir. Bir ox tinlik v narahatlqlara
mbtla edir ki, bu yolla tkbbr qlbindn xarb tvazkarl ruhlarnda qrar
versin v onu z fzlin doru alan qapya v z balama n asan bir
vasity evirsin.981
4348. mam Sadiq () (Hmi deyrdi):lahi! Sn gzt etmy mnim cza
kmyimdn daha layiqsn.982
Knzul- Fvaid, c.2, sh.182.

urrul-Hikm, hdis4788
975
Nisa, ay 43
976
Sunni ibn Mace, hdis 3850
977
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh. 9
978
Nhcl-Bla, mktub27.
979
mali-Sduq, sh.73, hdis9
980
Biharul-nvar, c.78, sh. 90, hdis 95
981
Nhcl-Bla, xtb192.
982
Kful-umm, c.2, sh.418
973
974
131
286
Salamlq
1311. Salamlq.
4349. mam li (): Salamlq nemtlrin n yaxsdr. 983
4350. mam li (): Salamlqdan gzl he bir paltar yoxdur.984
4351. mam li (): Hyatn lzzti salamlqla dadlr.985
4352. mam Sadiq (): Salamlq gizlin (v tannmayan) bir nemtdir.
Olanda unudulur (v he kim qdrini bilmir) v olmayanda yada dr.986
4312. Salamla sbb olanlar.
4353. Allahn Peymbri (s): Hr kim mn bir df salavat gndrrs,
Allah salamlqdan onun zn bir qap aar.987
4354. mam li (): Salamlq on hissdir. Onun doqquz hisssi Allah
xatrlamadan nfs almamaq, bir hisssi is alszla yoldal trk
etmkdir.988
4355. mam Sadiq (): Hr kim uzun mddt salam olmaq istyirs, ilahi
tqva yolunu tutsun.989
1313. Allahdan salamlq dilmy hvslndirmk.
4356. Allahn Peymbri (s) (Bir kiinin Allahdan sbr dildiyini
eitdikd): Allahdan bla istdin, salamlq da ist.
4357. Allahn Peymbri (s): Allahdan el bir ey istnilmmidir ki,
Onun drgahnda salamlq istmk qdr sevimli olsun.990
4358. Allahn Peymbri (s): Allahdan salamlq dilyin. nki
yqinlikdn (nemtindn) sonra he kim salamlqdan gzl nemt
verilmmidir.991

t-Tovhid, c.74, sh.27
985
986
Mn la yhzuruhul Fgih, c.4, sh.406, hdis5878
987
Cameul-xbar, sh.150, hdis 344
988
Tuhful-Uqul, sh.89
989
Biharul-nvar, c.72, sh.232 , hdis 2
990
Knzul-Ummal, hdis 3130, 3153
991
Sunni ibn Mace, hdis 3849
983
984
132
4359. Allahn Peymbri (s) (Allahn Peymbrinin (s) am namaznda

Qari sursini oxuduunu eitdikd, Allahn ona z gnahlarna gr bu
dnyada zab vermsini dua edn, sonra is xstlnn kiiy xitabn): Pis
danmsan. Niy demmisn ki, ey bizim prvrdigaramz. Biz dnya v
axirtd yaxlq ta et v od zabndan qoru?.Allahn Peymbri (s) hmin
kiinin salaml n dua etdi v o saald.992
4360. d-Dvat: mam Sccad () grd ki, bir kii Kbni tvaf ed-ed
deyir: lahi! Mn sbr ver. lini onun iynin vurub buyurdu: Bla
istyirsn? De ki, lahi! Mn salamlq v salamln krn ta et.993
1314. (Allahdan) Salamlq dilmk n dualar.
4361. mam Kazim (): lahi! Sndn salamlq dilyirm! Mn mhkm
salamlq ver v salamln krn v salamln krn gr kr ta
et.994
1315. Xsusi bndlr.
4362. mam Baqir (): Allahn xsusi bndlri var ki, onlar bladan
qoruyar, salam hyat verr, ruzilrini salqla qazanarlar v onlar dnyadan
salam krr. Onlar salam halda yenidn dirildr v salqla cnntd yer
verr.995
d-Dvat, sh.114, hdis261

994
995
l-Kafi, c.2, sh. 462, hdis 1
992
993
133
287
Al
1316. Al.
Quran:
Allah istdiyi xs hikmt bx edr. Kim hikmt bx edilmis, ona
oxlu xeyir verilmidir. Bunu ancaq all adamlar drk edrlr.996
Onlar gr biz qulaq asb almz bamza ysaydq, chnnm hli
iind olmazdq deycklr.997
Hdis:
4363. Allahn Peymbri (s): nsann mayas aldr v al olmayann
dini d yoxdur.998
4364. mam li (): Allah-taala bir gn onun vasitsil xilas etdiklrindn
qeyri he kim al vermdi.999
4365. mam li (): Al n mhkm dayaqdr.1000
4366. mam li (): Al irkin ilrdn uzaqladrar v yax ilr mr
edr.1001
4367. mam li (): Al hr ii sahmana salandr.1002
4368. mam li (): Al insan lliyun1003a doru yksldr.1004
4369. mam li (): Al haqqn carsdr.1005
4370. mam li (): n yax qdrt all olmaqdr.1006
4371. mam li (): Al mminin smimi dostudur.1007
4372. mam Baqir (): Alszlq kimi msibt yoxdur.1008
4373. mam Sadiq (): Byk Allah al yaratd. Al, Allahn rinin sa
trfindn z nurundan yaratd ilk mnvi varlqdr.1009
Bqr, ay269
Mlk, ay10
998
Rovztul-Vazin, sh. 9
999
1000
1001
1002
urrul-Hikm, hdis404
1003
Yeddinci gyn ad, bndlrin saleh mllrinin topland yer.
1004
1005
urrul-Hikm, hdis272
1006
Nhcl-Bla, hikmt38
1007
Tuhful-Uqul , sh.203
1008
Tuhful-Uqul , sh.286
996
997
134
4374. mam Sadiq (): Allah-taala al drd eydn: bilik, bacarq, nur v
i istk v iraddn yaratmdr. Sonra onu bilikl mhkmlndirib gylrd
bdi etmidir.1010
4375. mam Sadiq (): He bir srvt all olmaq qdr brktli deyil v
he bir yoxsulluq alszlq qdr alaq deyil.1011
4376. mam Sadiq (): He bir mal aldan daha faydal deyil.1012
4377.mam Sadiq (): Al mminin yol gstrnidir.1013
4378.mam Kazim () (Heam ibn Hkm tvsiysindn): Ey Heam!
Bndlr arasnda aldan stn he n blnmmidir. Al sahibinin yuxusu
nadann gec sbhdk ibadtindn yaxdr. Allah yalnz al sahiblrini
peymbr semidir ki, al btn sy gstrnlrin syindn daha yksk
olsun. Bnd d Allahdan yrndiyi (onu baa ddy v itatinin zruriliyini
anlad) Allahn vacibatlarndan he birini knara qoymaz.1014
4379. mam Rza (): Hr insann dostu onun al, dmni is
nadanldr.1015
1317. Cza v mkafat verilmsind aln rolu.
4380. Allahn Peymbri (s) (Bir kiidn danan dsty xitabn):
Hmin kiinin al n yerddir? rz etdilr: Ey Allahn Peymbri. Biz
onun ibadtd v yax ilrd alqanl bard danrq, sns bizdn onun
al bard soruursan? Hzrt buyurdu: Dorudan da alsz insan z
alszl il pis adamn irkin mllrindn d pis i grr. Sabah, qiyamt
gnnd bndlr z allarnn sviyysin gr drclr nail olub
Allahlarna yaxn mqama atarlar.1016
4381. Allahn Peymbri (s): Xeyir v yaxlq tamamil alla qazanlr
v al olmayann dini d olmaz.1017
4382. mam Hsn (): Hr iki saray qazandran aldr. Hr kim aldan
mhrum olsa, hr iki saraydan mhrum qalar.1018
4383. mam Baqir (): Allah-taala al yaratdqda ona buyurdu: zn
tut v o zn tutdu. Sonra buyurdu: Geri dn v o da geri dnd. Onda
buyurdu: zzt v clalma and olsun ki, mn sndn yax mxluq
l-Xisal, sh.579, hdis13

l-xtisas , sh.244
1011
l-Kafi, c.1, sh.29,hdis34
1012
l-xtisas , sh.246
1013
1014
Tuhful-Uqul, sh.397
1015
1016
Mcmul-Byan, c.1, sh.478
1017
Tuhful-Uqul, sh.54
1018
Kful-umm, c.2, sh.197
1009
1010
135
yaratmamam1019. Sn mr edirm v sn qadaan edirm. (mr v qadaa

subyektim mhz snsn). Sni mkafatlandrram v sn cza verirm.1020
4384. mam Baqir (): Musaya () vhy edilnlrdn biri d bu idi: Mn
bndlrimi, onlara verdiyim aln drcsin uyun olaraq soru-sual
edcym.1021
4385. mam Baqir (): Kitabda (mam linin () kitab nzrd tutulur)
oxudum ki, hr kimsnin dyri onun biliyi qdrdir. Hqiqtn, Allah-taala
camaat, dnyada onlara verdiyi al v drraky uyun olaraq soru-sual
edckdir.1022
4386. mam Kazim (): Hr kim mal srvti olmadan qdrt sahibi olmaq,
ryinin paxllqdan rahatln v salam din sahib olmaq istyirs, yalvararaq
Allahdan alnn kamilldirmsini dilmlidir.1023
1318. Aln hccti.
4387. mam Kazim (): Allahn insanlar n iki hccti var: xarici v
daxili hcct. Xarici hcct elilr, peymbrlr v imamlar (), daxili hcct
is aldr.1024
4388. mam Kazim () (Heam ibn Hkm tvsiyysindn):Allah-taala
z peymbrlri v rsullarn yalnz ona gr bndlrin doru gndrdi ki,
onlar Allahdan yrnsinlr. Demli, onlardan biliyi daha yax olan dvti daha
tez qbul edr. Allahn ilrind n biliklilri al daha yax olanlardr. Al
daha kamil olan, dnya v axirtd daha yksk mqamda olar.1025
1319. Aln tfsiri.
4389. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn d, al nadanln dizlrinin
buxovudur. Nfs is n r-xta heyvandr ki, aya balanmasa aznlaar.1026
4390. Allahn Peymbri (s): Al, Allahn insan n yaratd bir
nurdur. Onu qlbin iqlandrcs etdi ki, insan onun vasitsil grnnlrl
grnmynlrin frqini ayrd etsin.1027
4391. mam li (): Al odur ki, szn bilib danasan v dediyin
Bunun nqlind deyilir: Sndn daha ziz Baqa bir nqld deyilir: Mnim n sndn
daha istkli. Nqld deyilir: Mnimin snin qdr ziz olan he bir mxluq yaratmamam.
Baqa bir nqld gstrilir: El bir varlq yaratmamam ki, sndn daha yax, mn daha
itatcil, sndn uca, sndn raftli v sndn daha ziz olsun. Nqld deyilir: Sonra, Allahtaala buyurdu: Sni zmtli bir mxluq yaratdm v btn yaratdqlarmdan stn etdim. Digr
nqld deyilir: Sndn daha zmtli v daha ibadtcil varlq yaratmadm.
1020
1021
l-Mhasin,c.1, sh.308, hdis608
1022
Mani-xbar,c.1, sh.2
1023
1024
1025
1026
Tuhful-Uqul, sh.15
1027
vali Lali, c.1, sh. 248, hdis 4
1019
136
ml edsn.1028
4392. mam li (): Al tcrblri qoruyub saxlamaqdr. Snin n yax
tcrbn is ondan yd gtrdyndr.1029
4393. mam li (): Al iki nvdr: tbii (v zati) al v tcrbi al.
Onlarn hr ikisi xeyirlidir.1030
4394. mam Hsn () (Al ndir? sualna verdiyi cavabdan):Frst
qazanana qdr qm-qss camn qurtum-qurtum imk.1031
4395. mam Hsn ()(ziz atasnn Al ndir? sualna cavabndan):
ryinin ona taprdn saxlamasdr.1032
1320. All insann xsusiyytlri.
4396. Allahn Peymbri (s): All insann xsusiyyti budur ki, nadann
ona qar cahilyana rftarna sbr etsin, ona zlm edni balasn, kasblarn
mqabilind tvazkar olsun, zndn yuxar olan yaxlqda tb kesin, sz
demk istdikd dnsn, demk istdiyi yax olarsa desin v faydalansn.
gr pis olsa, sussun v salamat qalsn. Fitn il qarladqda Allaha snsn
v lini, dilini saxlasn. Fzilt grdkd onu qnimt sansn, abr-hya ondan
ayrlmasn, tamahkarlq ona yaxn dmsin. Bunlar all insanlar tantdran
on xsusiyytdir.1033
4397. Allahn Peymbri (s): nsanlarn n alls, onlarn camaatla n
mlayim olandr.1034
4398. mam li (): All insann sinsi, sirr xzinsidir.1035
4399. mam li () (All insan kimdir? sualna cavabndan):All
odur ki, hr eyi z yerind iltsin. rz olundu: Nadan biz tsvir et
Buyurdu: Tsvir etdim.1036
4400. mam Sadiq (): All bir deikdn iki df sanclmaz.1037
4401. mam Sadiq () (Al ndir? sualna cavabndan):Al odur ki,
onun vasitsil rhimli Allaha ibadt olunsun v cnnt qazanlsn. Rvayti
deyir: Sorudum ki, bs Maviyd olan n idi?
Hzrt buyurdu: O hiyl idi, eytanlq idi. O ala oxayr, ancaq al
deyil.1038
4402. mam Sadiq (): Zmansini tanmaq, z ii il mul olmaq v
dilini saxlamaq all insann iidir.1039
Nhcl-Bla, mktub31
1030
Mtalibus- Suul , sh. 49
1031
Manil- xbar, , sh. 240 , hdis 1
1032
Manil- xbar, , sh. 401, hdis 62
1033
Tuhful-Uqul, sh.28
1034
mali-Sduq , sh.28 , hdis 4
1035
Nhcl-Bla, hikmt 6
1036
Nhcl-Bla, hikmt 235
1037
l-xtisas, sh.245.
1038
1028
1029
137
4403. mam Kazim (): All insan yalann xarmaa qorxduu insanla
klm ksmz, sirgmy qorxduu kimsdn he n istmz v hdsindn
gl bilmycyi vdi vermz. mid etdiyin gr danlanacana mid
balamaz v onda aciz qalaca i girimz.1040
4404. mam Kazim (): All insan dnyann yr-ksiyin, hikmt il
qarm olsa,ad olar. Ancaq dnyan qazanm olsa da hikmtdn az
faydalanarsa sevinmz. Buna gr d ticartlrind qazanarlar.1041
1321. Al artran eylr.
4405. mam li (): Al el bir hissdir ki, bilik v tcrb il oxalar.1042
4406. mam li (): Bo ilrdn l kmkl aln artar.1043
4407. mam Hseyn () (Maviynin yannda sz aldan ddkd):
Al haqqa tabe olmasa, kamala yetimz. Maviy dedi: Sizin sinlrinizd
yalnz bir ey vardr.1044
4408. mam Sadiq (): Biliklr ox nzr salmaq (v dnmk) al aar
v iklndirr.1045
4409. mam Sadiq (): Hikmt bard ox dnmk al
brktlndirr.1046
4410. mam Sadiq (): Aln kamillmsi eyddir: Allah mqabilind
yilib yerl yeksan olmaq, gzl kild yqinliy malik olmaq v yax szlr
demkdn qeyri hallarda susmaq.1047
1322. nsan alnn l meyarlar.
4411. Allahn Peymbri (s): Bunlar aln nianlrindndir: yalan
saraydan uzaqlab hqiqi saraya z tutmaq, gor evi n azuq toplamaq v
qiyamt gnn hazrlamaq.1048
4412. mam li (): Hr insann szlrindn onun alnn sviyysini
bilmk olar. 1049
4413. mam li (): Snin elin snin alnn gstricisi v mktubun n
aydn danan carndr.1050
4414. mam li (): nsanlarn allar alt eyl llr: qzbli olan vaxt
sbr, qorxan zaman dzml olmaq, istk v meyl olduqda mtdil hrkt
Tuhful-Uqul, sh.390
1041
1042
1043
1044
lamuddin, sh.298
1045
1046
Tuhful-Uqul, sh.364
1047
l-xtisas,sh.244
1048
lamuddin, sh.333
1049
1050
Nhcl-Bla, hikmt 301
1039
1040
138
etmk, btn hallarda Allahdan qorxmaq, xo davranmaq v sz-shbtin

azl.1051
4415. mam li (): nsanlarn allar alt eyl llr: yoldalq, alveri, hkmranlq etmk, knara kilmk (hakimiyytdn), imkanl v yoxsul
olmaq.1052
4416. mam li (): nsanlarn al bdahtn danqda snanar.1053
4417. mam li (): nsann fikri onun alnn lsdr.1054
4418. mam li (): Dzgn ilrin oxluu aln oxluundan xbr
verir.1055
4419. mam li (): Al kamilldikd, danq azalar.1056
4420. mam li (): Kimin al kamillrs, hvt dyr vermz.1057
1323. Al gcdn salan amillr.
4421. mam li (): hvt v istklrin tsirindn al aradan gedr.1058
4422. mam li (): Allarn pu olmasnn sbbi stnlk axtarmaqdadr.1059
4423. mam li (): nsann xdpsndliyi, onun alnn sstlyn
gstrir.1060
4424. mam li (): Kim nadanlarla oturub dursa al azalar.1061
4425. mam li (): Yalnz al azca azalanlardan baqa, kims zarafat
etmdi.1062
4426. mam li (): Al sahiblrin qulaq asmayann al lr.1063
4427. mam Baqir (): Yalnz al azalanlarn qlbin tkbbr yol
tapar.1064
1324. Aln sstlynn nianlri.
4428. mam li (): Allar azalanda, (zn) stn bilmklr artar.1065
4429. mam li (): Kim al azalarsa, pis sz danar.1066
1053
1054
1055
1056
Nhcl Bla, hikmt71
1057
1058
1059
1060
1061
1062
Nhcl Bla, hikmt450.
1063
1064
1065
1066
1051
1052
139
4430. mam li (): Nadanlarla oturub durmaq alszlqdandr.1067

4431. mam li (): Arzularn oxluu, aln puluundandr.1068
1325. Aln meyvsi.
4432. mam li (): Aln meyvsi dzmllkdr. (Allah yolunda
mtantli olmaqdr).1069
4433. mam li (): Aln meyvsi haqqa sadiq qalmaqdr.1070
4434. mam li (): Aln meyvsi dnyan dmn bilmk v hvslri
ldrmkdir.1071
4435. mam li (): Al, meyvsi balamaq v hya olan bir
aacdr.1072
1326. Aln dmni.
4436. mam li (): Aln dmni nfsani istklrdir.1073
4437. mam li (): Qalib hvslr sir olan n qdr al var.1074
4438. mam li (): Allah al qorumaq n... rabdan uzaqlama
vacib buyurmudur.1075
4439. mam li (): Bilin ki, arzu al qflt salr v Allah xatrlama
ona unutdurur.1076
4440. mam li (): Nfsani istklr ayq, al is yatmdr.1077
1069
1070
1071
1072
1073
Mtalibus-Suul, sh.56
1074
Nhcl-Bla, hikmt 211
1075
Nhcl-Bla, hikmt 252
1076
Nhcl-Bla, xtb 86
1077
d-Durrtul Bahir, sh.31
1067
1068
140
288
Etikaf (Mscidd qalb ibadt etmk)
1327. Etikaf.
Quran:
Kbni insanlar n toplamaq v min-amanlq yeri etdik. brahimin
durduu yeri znz namazgah edin. brahim d, smail d Evimi tvaf
ednlr, orada qalb hmi ibadtd olanlar, ruku v scd il namaz qlanlar
n tmizlyin! dey mr etdik.1078
Hdis:
4441. ns: Peymbr (s) bir yerd daimi yaayanda Ramazan aynn son
on gnn etikafda keirr, sfr xsayd nvbti il iyirmi gn etikaf
edrdi.1079
4442. Mymun bin Mehran: Hsn ibn linin () yannda oturmudum. Bir
kii glib dedi: Ey Rsulullahn vlad! Filanksin mndn filan qdr alaca
var v mni hbs etmk istyir. mam buyurdu: Allaha and olsun, mnim
pulum yoxdur ki, snin borclarn dyim. Sonra hmin kii il shbt etdi.
Mymun deyir ki, mam () ayaqqablarn geydi. rz etdim ki, yabn
Rsulallah! Etikafda olduunuzu unutmusunuzmu? Hzrt buyurdu:
Unutmamam, ancaq atamn babam Rsulllahdan (s) bel nql etdiyini
eitmim ki, kim mslman qardann ehtiyacn dmk n alarsa,
doqquz min il oruc tutub, geclri oyaq qalaraq Allaha ibadt etmi kimidir.1080
4443. mam Sadiq (): Allahn Peymbri (s) Ramazan aynn son on
gnn mscidd etikafda keirrdi. Bu mddt rzind Hzrt n tkdn
adr dzldilrdi v O, tyini belin balayb, yatan ydrard...1081
4444. mam Sadiq (): Etikaf yalnz daltli pinamazn camaat namaz
qld cm mscidind olmaldr.1082
Bqr, ay125
Knzul-Ummal, hdis18091
1080
Mn la Yhzuruhul Fgih, c.2, sh.189, hdis 2108
1081
Thzibul-hkam, c.2, sh.287, hdis 869
1082
1078
1079
141
289
Bilik v nadanlq
1328. Biliyin v bilikli olman dyri.
Quran:
De ki, bilnlrl bilmynlr eyni ola bilrmi?! Yalnz al sahiblri ibrt
alarlar.1083
Allah iman gtirnlrin v elm bx edilmilrin drclrini yksldr.
Allah mllrinizdn agahdr.1084
Hdis:
4445. Allahn Peymbri (s): Alimin gnah birdir, nadann gnah
iki.1085
4446. Allahn Peymbri (s): Bilikli olmaq btn yaxlqlarn, nadanlq
is btn pisliklrin badr.1086
4447. Allahn Peymbri (s): Bilik qazanmaq hr bir mslmana
vacibdir... Allaha sitayi v itat bilikl edilr. Qohumluq tellrinin qrlmamas,
halaln haramdan ayrd edilmsi d bilikl mmkndr. Bilik mlin rhbridir
v ml ona tabe olar. Xobxtlr elm ilham olunar, bdbxtlrs ondan
mhrum qalarlar.1087
4448. Allahn Peymbri (s): nsanlarn n dyrlisi daha ox bilik
sahiblri, insanlarn n dyrsizi is daha az biliyi olanlardr.1088
4449. Allahn Peymbri (s): nsanlarn peymbrlik drcsin n
yaxn olanlar alimlr v dylrdir.1089
4450. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gnnd alimlrin qlminin
mrkkbi il hidlrin qan il llck v qlmin mrkkbi hidlrin
qanndan daha ar glck.1090
4451. mam li (): Fziltlrin ba bilikdir. Fziltlrin son nqtsi d
bilikdir.1091
Zmr, ay9
Mcadil, ay11
1085
1086
1087
mali-Tusi, sh.488, hdis 1069
1088
mali-Sduq, sh.27, hdis 4
1089
l-Muhcctul- Beyza, c.1, sh.14
1090
d-Durrul-Mnsur, c.3, sh.423
1091
urrul-Hikm, hdis (536+6379)
1083
1084
142
4452. mam li (): Bilik nd gedn, ml apar v nfs is palql

minikdir. 1092
4453. mam li (): Bilik aln radr.1093
4454. mam li (): Bilik nec d gzl yolgstrndir.1094
4455. mam li (): Bilik ail raftinin n yksk rfidir.1095
4456. mam li (): Bilik mminin itmi maldr.1096
4457. mam li (): Biliyin hrmtin yalnz bu bs edr ki, htta onu
yax bilmyn d onu bilmsindn dm vurar v onu elmli, bilikli kimi
gstrnd buna ad olar. Nadanln pis olmasna tkc bu bsdir ki, htta
nadan v elmdn bhrsi olmayan da ondan bezr.1097
4458. mam li (): He bir xzin elmdn daha xeyirli deyil.1098
4459. mam li (): He bir raft bilik kimi deyil.1099
4460. mam li (): Hr bir qaba ns qoyduqda, onun tutumu azalar.
Yalnz biliyin qabna qoyulanlar artdqca, onun tutumu da oxalar.1100
4461. mam li (): Allah bndsini alaltmaq istdikd onu elmdn
bhrsiz qoyar.1101
4462. mam li (): Bilik hyatdr.1102
4463. mam li (): Hqiqtn, bilik qlblrin hyat (mayas), kor
gzlrin i v gcsz bndlrin gcdr.1103
4464. mam li () Kumeyl ibn Ziyadn lindn tutaraq onu qbristanla
apard. l atdqda, drindn bir ah kib ona buyurdu: Ey Kumeyl! Bilik
mal-dvltdn yaxdr. nki bilik sni qoruyur, ancaq var-dvlti sn
qorumalsan. Var-dvlt xrclndikc azalar, ancaq bilik verilmkl oxalar.
Var-dvltin verdiyi, onun aradan getmsi il yox olar (ictimai mvqe v
hrmtini itirr).1104
4465. mam li (): Mal toplayanlar diri olsalar da ldrlr, elm hli is
dnya durduqca yaayacaqlar. Bdnlri aradan gedr, ancaq xatirlri
qlblrd qalar.1105
Tuhful-Uqul, sh.208
urrul-Hikm, hdis536
1094
urrul-Hikm, hdis837
1095
1096
Uyunu xbari Riza (), c.2, sh.66, hdis 295
1097
Munytul-Murid, sh.110
1098
1099
Nhcl-Bla, hikmt113
1100
Nhcl-Bla, hikmt205
1101
Nhcl-Bla, hikmt288
1102
urrul-Hikm, hdis185
1103
1104
Nhcl-Bla, hikmt147
1105
Nhcl-Bla, hikmt147
1092
1093
143
4466. mam li (): Alim lm olsa bel, sadr. Nadan is diri olsa da
lmdr.1106
4467. mam Baqir (): Elmdn he nyi olmayan rk, abadladran
olmayan xaraba ev kimidir.1107
4468. mam Sadiq (): Alimlr peymbrlrin varislridir.1108
1329. Elmin ibadtdn stnly.
4469. Allahn Peymbri (s): Az elm ox ibadtdn yaxdr.1109
4470. Allahn Peymbri (s): Elm v bilik qarm yuxu, nadanlqla
qlnan namazdan yaxdr.1110
4471. Allahn Peymbri (s): Alimin abiddn stnly, gnin
ulduzlardan stnly kimidir. Abidin qeyri-abiddn stnly is ayn
ulduzlardan stnlyn bnzr.1111
4472. Allahn Peymbri (s): Alimin bir saat yatana dirsklnib z
elmini v ilrini nzrdn keirmsi, abidin yetmi il ibadtindn yaxdr.1112
4473. Allahn Peymbri (s): Alim abiddn 70 mrtb stndr. Hr
mrtb il digr mrtblr arasnda at yetmi il qaar. Bu stnlyn sbbi
odur ki, eytan insanlarn arasnda bidt yaradar v alim bunu baa drk
insanlar ondan kindirr. Ancaq abidin ba z ibadtin qarar v bidti n
baa dr, n d ona diqqt yetirr.1113
4474. Allahn Peymbri (s): Mhmmdin can lind olana and olsun
ki, bir alimin olmasnn hr bir an eytan n min abiddn daha ardr. nki
abid z fikrind, alim is baqalarnn fikrinddir.1114
4475. mam Baqir (): Bir saatlq elmi mzakir, bir gec ibadtdn daha
yaxdr.1115
4476. mam Baqir (): z elmindn bhrlnn alim, yetmi min abiddn
daha yaxdr.1116
1330. Alimin lm.
4477. Allahn Peymbri: Alimin lm vzsiz msibt v yeri
doldurulmayacaq bir atdr. O, qrub edn bir ulduzdur. Bir qbilnin lm
(lmn dzmk) bir alimin lmndn daha asandr.1117
urrul-Hikm, hdis1124(=1125)
mali-Tusi, sh.543, hdis1165
1108
1109
l-Muhctul-Beyza, c.1, sh.22
1110
1111
1112
Rovztul-Vaizin, sh.16
1113
Rovztul-Vaizin, sh.17
1114
1115
l-xtisas, sh.245
1116
d-Dvat, sh. 62, hdis153
1117
1106
1107
144
1331. Alimin zn baxmaq ibadtdir.

4478. Allahn Peymbri (s): Alimin zn mhbbtli nzrlrl baxmaq
ibadtdir.1118
4479. mam Sadiq () (Peymbrin (s) Alimlrin zn baxmaq
ibadtdir sz bard suala cavabndan): Mqsd o alimdir ki, zn
baxdqda, axirt yadna dsn. Bunun ksi olann zn baxmaq fitn
(aznlq) yaradar.1119
1332. Elm yrnmy tviq etmk.
4480. Allahn Peymbri (s): Elm yrnin, htta ind olsa bel. nki
elm yrnmk hr bir mslmana vacibdir.1120
4481. Allahn Peymbri (s): Elm yrnmk hr bir mslmana vacibdir.
Bilin ki, Allah elmin ardnca dnlri sevr.1121
4482. Allahn Peymbri (s): Hr kim bir saat elm yrnmyin tinliyin
sbr etms, hmilik nadanln tinliyind qalacaq.1122
4483. Allahn Peymbri (s): ki qarnqulu he vaxt doymaz: elm axtaran
v dnya axtaran.1123
4484. mam Sadiq (): gr camaat elmin n qdr xeyirli olduunu
bilsydi, mtlq hr an onu axtarmaqla mul olard. Htta onun yolunda qan
tkmli v dnizin drinliklrin ba vurmal olsalar bel.1124
1333. Elm axtaran.
4485. Allahn Peymbri (s): Nadanlar arasnda elm axtaran xs, llr
arasnda diri insan kimidir.1125
4486. Allahn Peymbri (s): Elm axtaran elm yrnn vaxt lm
haqlayarsa, o, hid olmudur. 1126
4487. Allahn Peymbri (s): Kim elm yrnmk n bayra xarsa,
qaydana qdr Allah yolunda addmlam olar.1127
4488. Allahn Peymbri (s): Elm dalnca dn, gndzlr oruc tutub
gecsini ibadtl keirn kimidir. Kims bir fsil elm yrns, onunun
Nvadirur-Ravndi, sh.11
1120
Knzul-Ummal, hdis28697(=28698)
1121
1122
1123
Knzul-Ummal, hdis28932(=28933)
1124
1125
1126
t-Trib vt-Trhib, c.1, sh.97, hdis16
1127
1118
1119
145
buqeys dann qzl olmas v onu Allah yolunda vermsindn daha

yaxdr.1128
4489. Allahn Peymbri (s): Kim elm dalnca drs, Allah onun
ruzisini hdsin gtrr.1129
4490. Allahn Peymbri (s): Elm axtaran, rhmt axtarar. Elm arxasnca
dmk, slamn diryidir v mkafatn peymbrlr verrlr.1130
4491. Allahn Peymbri (s): Mlklr z qanadlarn elm axtaran n
aar v onun balanmasn dilrlr.1131
4492. Allahn Peymbri (s): Kim elm axtarmaq n yol qt edrs,
Allah onu cnnt alan yola hrktlndirr.1132
4493. Allahn Peymbri (s): Kim elm axtararsa, cnnt onun arxasnca
qaar.1133
4494. Allahn Peymbri (s): Btn yalar, htta dnizdki balqlar, yer
zndki haratlar v srnnlr, ln yrtclar v gmiricilrinin hams,
elm axtarann balanman dilrlr.1134
4495. mam li (): Kim elm yrnrkn lm atarsa, onunla
peymbrlr arasnda tkc bir drc frq olar.1135
1334. yrtmk.
4496. Msih (): Hr kim bils, ml ets v yrts byk qeyb almind
zmtil tannacaq.1136
4497. Allahn Peymbri (s): n yax sdq, insann elm yrnmsi v
sonra onu qardana yrtmsidir.1137
4498.Allahn Peymbri (s): Allah kimsy elm bx edrs v o, bildiyi
halda elmini gizldrs, qiyamt gnnd azna oddan cilov vurulmu halda
Allahn yanna gtirilck.1138
4499. mam li (): Allah alimlri yrtmy thkim etmmi cahillrdn
yrnmk haqda hdlik almad.1139
4500. mam li (): Elmdn baqa hr bir ey xrclndikc azalar.1140
1130
1131
1132
1133
1134
mali-Mufid, sh.29, hdis1
1135
Mcmul-Byan, c.9, sh.380
1136
1137
1138
mali-Tusi, sh.377, hdis808
1128
1129
146
4501. mam Baqir (): Hr kim doru yolun bir fslini yrdrs, bu
onunun doru yola ml ednin mkafat qdrdir. ml ednlrin d
mkafatndan he n azalmaz.1141
4502. mam Sadiq (): Hr eyin zkat var. Elmin zkat da onu hlin
yrtmkdir.1142
1335. Mllimin dyr-qiymti.
4503. Tnbihul Xvatir: Allah-taala Musaya vhy edrk buyurdu: Ya
Musa! Yax eylri yrn v onlar camaata da yrt. nki mn mllimlrin
v yrnnlrin qbirlrini iqlandracaam ki, z yerlrind vht v tnhalq
hiss etmsinlr.1143
4504. Allahn Peymbri (s): Siz balayanlarn n mrhmtlisindn
xbr verimmi? Allah balayanlarn n mrhmtlisidir. Mn Adm
vladlarnn balayanlarnn n mrhmtlisiym. Mndn sonra sizlrin n
mrhmtlisi, elm yrdn v bu yolla elmi yaylan kimsdir. O, qiyamt
gnnd tkbana, sanki bir mmt v elc d Allah yolunda ldrlmk n
canbazlq edn kims kimi dirildilck.1144
4505. mam Baqir (): Yerdki heyvanlar, dnizdki balqlar, Allahn
gylri v yerind olan irili-xrdal hr bir varlq yax ilri yrdnin
balanmasn dilyir.1145
1336. Allah v Allahdan qeyrisi n yrnmk.
4506. Allahn Peymbri (s): Kim elmi Allaha gr yrnrs, elmin hr
hans drcsin atdqda zn daha hqir grr, camaatla daha tvazkar olar,
Allah qorxusu oxalar v dini ilrd alqan olar. Allahdan savay hr ny
atmaz. Bel xs elmdn bhrlnr. Demli, onu yrnmk lazmdr. Ancaq
kims elmi dnyaya, camaat arasnda v hakimin, sultann yannda mvqe
qazanmaqdan tr yrnrs, zn byk sanmaq, camaata qar daha
tkbbrl v Allahdan daha xbrsiz olmaq v dindn daha ox
uzaqlamaqdan qeyri elmin hr hans bir drcsin atmaz. Buna gr d
insan (elmi bu mqsdl yrnmkdn) kinmli v qiyamtd z leyhin
sbut, pemanlq v rsvaylq qazanmamaldr.1146
4507. Allahn Peymbri (s): Kim elmi camaat aldatmaq n yrnrs,
cnnt qoxusunu tapmaz.1147
4508. Allahn Peymbri (s): Allahdan qeyrisi n elm yrnnin yeri
chnnm olar.1148
Tuhful-Uqul, sh.297
Tuhful-Uqul, sh.364
1143 Tnbihul-Xvatir, c. 2, sh 212.
1144 t-Trib v t-Trhib, c. 1, sh 119, hdis 5
1145 Svabul-mal, sh. 159, hdis 1
1146 Rovztul Vaizin, sh. 16.
1147 Mkarimul-xlaq, c. 2, sh. 364, hdis 2661
1141
1142
147
4509. mam li (): N imkannz olsa, elm yrnin. Mbada drd idn
tr elm yrnsiniz: alimlr arasnda zn ymk, cahillrl mbariz
aparmaq, mclislrd zn gstrmk v ya camaatn diqqtini zn clb
edib onlara balq etmk n.1149
4510. mam Sadiq (): Kim Allah n elm yrnib Allah n (ona) ml
ets v Allah xatirin baqalarna yrts, mlklrin smasnda onun
bykly anlaraq deyilck: Allahdan tr yrndi, Allah n ml etdi v
Allah xatirin yrtdi.1150
1387. Mllim semk.
4511. Msih (): Haqq batil hlindn yrnin v haqq hlindn
yrnmyin. Sz lb-biib dann.1151
4512. Allahn Peymbri (s): Elm dindir. Namaz dindir. Ona gr d
baxn ki, elmi kimdn yrnirsiniz.1152
4513. mam li (): Hikmti hr kim sizin n gtirs, ondan yrnin. N
dediyin fikir ver, kimin dediyin baxma.1153
4514. mam Baqir (): Elmi rbban alimdn qeyrisindn ld etmk (v ya
rbban alimdn baqasndan yrnmk) olmaz. Bel alimi alla tanmaq
olar.1154
1338.agirdin mllim zrind haqq.
4515. Allahn Peymbri (s): Elm yrtdiyiniz v elm yrndiyiniz
insanlarla yumaq v mlayim olun.1155
4516. mam Sccad (): Snin agirdlrinin haqq budur ki, Allah sn
verdiyi elm, bilik v sninn ad (bilik) xzinlrin gr sni agirdin
ba etdiyini bilsn. Buna gr d camaata yax drs kesn, onlarla
kobudluqla v pis rftar etmsn, drs vermkdn bezmsn Allah z fzl v
ltfndn snin elmin artrar. Ancaq z biliyini camaatdan sirgsn v ya elm
yrnmk n yanna gldikd onlarla kobud v pis rftar olsan, onda Allahn
haqq var, elmi v onun zmtini sndn alb snin yerini camaatn qlbindn
silsin.1156
4517. mam Sadiq () (Tkbbrl camaatdan z dndrm aysi haqda):
Elm yrnmk n yanna gln insanlara eyni gzl baxmalsan.1157
1339. Mllimin agird zrind olan haqq.
l-rad, c. 1, sh.230
mali-Tusi, sh. 167, hdis 280
1151 l-Mhasin, c. 1. sh. 359, hdis 769
1154 Mustdrkul-Vsail, c. 11, sh. 258, hdis 12926
1155 Munytul-Murid, sh. 193
1156 vali-Lali, c. 4, sh 74, hdis 54
1157 Munytul-Murid, sh 185
1149
1150
148
4518. Allahn Peymbri (s): nfr var ki, nifaq aq-akar olan
mnafiqdn baqa, kims onlara hrmtsizlik etmz: slam dininin asaqqallar,
daltli rhbr v yaxlqlar yrdn.1158
4519. mam li (): Alim insann snin zrind olan haqlarndan biri
budur ki, (camaatn arasnda olduqda) hamn salamlayb ona xsusi salam
versn, qarsnda oturasan, onun yannda qa, gz v ll iar etmysn.
Onun fikrinin leyhin xb demysn ki, filanks deyib. Onun yannda
qeybt etmysn, mclisind burnunda danmayasan, paltarndan tutmayasan,
yorun olsa israrla sual sorumayasan. Mclislrinin uzun-uzadlndan
bezmysn. nki onunla yoldalq xurma aacnn hvalatna bnzyir ki, n
vaxt ondan sninn ns dcyini gzlyirsn.1159
4520. mam li (): Yaltaqlq v paxllq mminin sifti deyil, yalnz elm
yrtmkd istisnadr.1160
4521. mam Sccad (): Snin ustadnn haqq budur ki, hrmt edsn,
onun vqarn qoruyasan, szlrin diqqtl qulaq asasan, zn ona tutasan v
ona diqqt yetirsn, stn ssini qaldrmayasan, kims ondan sual sorusa sn
cavab vermysn v onun cavab vermsin imkan yaradasan. Onun yannda
he kiml danmayasan, he kimin qeybtini etmysn, snin yannda onu
pislslr mdafi edsn. Eyblrini rtsn, yaxlqlarn v gzl siftlrini
akara xarasan, dmnlri il oturub durmayasan, dostu il dmnilik
etmysn. Bu ilri grsn Allahn mlklri hadt verrlr ki, sn camaat
n deyil, byk Allahn razlndan tr hmin ustadn yanna gedib ondan
elm yrnmisn.1161
1340. Alimi ziz tutmaq.
4522. Allahn Peymbri (s): Kim alimin pivazna xarsa, mnim
pivazma xmdr. Kim aliml gr gets, mniml grr. Kim aliml
oturub-durarsa, mniml ylmidir. Hr kim mniml yls, mnim
Allahmla ylmi kimidir.1162
4523. mam li (): N vaxt alim grdn, ona qulluq et.1163
4524. mam li (): Alim hrmt edn, Allaha hrmt etmidir.1164
1341. Alimin riayt etmli olduu mqamlar.
4525. Xzr () (Musaya xitabn): Ya Musa! gr elm istyirsns, zn
onu yrnmy hsr et. nki elm btn vaxtn onu yrnmy srf
ednindir.1165
1161 l-Xisal, sh. 567, hdis 1
1158
1159
149
4526. Allahn Peymbri (s): Onda on sift yaranmam insann al

kamillmz: .... Yaadqca elm yrnmkdn yorulmasn.1166
4527. mam li (): Elm yrnmkd zn alqan etmk, onu
yrnmkdn yorulmamaq v biliklrini ox sanmamaq elm yrnnin
boynunadr.1167
4528. mam li (): Uzun mddt yrnndn qeyrisi, elm qazanmaz.1168
4529. mam li (): yrndiklri bard ox dnn, z biliyini
mhkmlndirr v baa dmdiklrini drk edr.1169
1342. Alimlrin dyr-qiymti.
4530. Allahn Peymbri (s): Alimlr Allahn xalq arasnda
mantlridir.1170
4531. Allahn Peymbri (s): Alimlrin baqalarndan stnly,
peymbrin z mmti zrind olan stnly qdrdir.1171
4532. Allahn Peymbri (s): Kim mn alimm des, nadandr.1172
4533. mam li (): Alimlr camaatn hakimlridir.1173
4534. mam li (): Alim odur ki, elmdn doymasn v zn doymu
kimi d gstrmsin.1174
4535. mam li (): Alim odur ki, elm yrnmkdn yorulmasn.1175
4536. mam Sadiq (): Bizim i alimlrimiz, qar trfind iblis v
divlrin olduu srhddin keikilridir v onlarn gcsz
ilrimiz
hcumunun, iblisin v ardcllarnn onlara hakim ksilmsinin qarsn
alrlar.1176
1343.Elmin meyvsi.
Quran:
nsanlarn, heyvanlarn v davarlarn da mxtlif rhbri vardr. Allahdan
z bndlri irisind ancaq alimlr qorxarlar. Hqiqtn, Allah hr ey qalib
olan v balayandr.1177
Hdis:
4537. mam li (): Elmin meyvsi, ondan istifad etmkdir.1178
4538. mam li (): Elmin meyvsi itatdir.1179
Tnbihul-Xvatir, c. 2. sh 112
1172 Munytul-Murid, sh 137
1176 l-hticac, c. 1 sh 13, hdis 7
1177 Fatir sursi, ay 28
1166
1167
150
4539. mam li (): Elmin meyvsi, mli (Allah n)

safladrmaqdr.1180
4540. mam Sadiq () (Misbahu- riyy kitabnda qeyd edildiyin
gr): (Allahdan) Qorxu elmin miras, bilik tanman i v imann qlbidir.
radli olmayan alim deyil, elmin dolaq v mrkkb msllrind incliklri
bils bel. Allah-taala buyurmudur: Allahn bndlri arasnda yalnz alimlr
ondan qorxarlar.1181
1344. Alim yaraan siftlr.
4541. Allahn Peymbri (s): Kims baa dmyib ml ets, onun
datma dzltmyindn ox olar.1182
4542. Allahn Peymbri: Bilmyib anlamadan ibadt edn dyirman
uzunqulana bnzr.1183
4543. mam li (): Kim zn xalqn rhbri edrs, baqalarn
yrtmzdn vvl z yrnmlidir. (Camaat) Dili il trbiylndirmmi,
mli v rftar il trbiy vermlidir. zn mllim v trbiyilik edn,
camaata mllim v trbiyilik edndn daha artq hrmt, ehtirama
layiqdir.1184
4544. mam li (): Bildiklrini ttbiq etmk, sonra is bilmdiklrini
yrnmy getmk alimin zrin dn idir.1185
4545. mam li (): Elm v ml bir-biri il baldr. Buna gr d biln
ml etmli v ml edn d bilmlidir. Elm mli sslr, gr cavab vers
qalar, yoxsa gedr.1186
4546. mam Sadiq (): Elm yrtdikd kobudluq v zorakla yol
vermmli v kims ona elm yrtmk istdikd (bunu zn) ayb
saymamaldr.1187
4547. mam Sadiq (): Kim bsirtsiz i grrs, ld ilmn ardnca
hrkt edn kimidir. O n qdr tez gedrs, bir o qdr uzaq dr.1188
1345. Elm ml etmy hvslndirmk.
4548. Allahn Peymbri (s): Elmd bir-birinizl hmrng olun. nki
sizlrdn hr birinizin elmind xyanti, mala xyant etmkdn daha pisdir v
qiyamt gnnd Allah-taala sizdn bunun hesabn soracaqdr.1189

1181 Misbahu-riyy, sh 365.
1182 l-Mhasin, c. 1, sh 314, hdis 621.
1184 Biharul-nvar, c. 2 sh 56, hdis 33
1186 Nhcul-Bla, hikmt 366
1187 Tnbihul-Xvatir, c. 1, sh 85
1188 mali-Sduq, sh 343. hdis 18
1189 mali-Tusi, sh 126, hdis 198
1179
1180
151
4549. Allahn Peymbri (s): Alimlrin syi baa dmy, nadanlarn

syi is rvayt etmy ynlib.1190
4550. Allahn Pembri (s): Cnntdkilrin bir dstsi, bir qrup
chnnm hlin baxarq deyr: Biz sizlrin trbiy v tlimlrinizin
brktindn cnnt gldik. Nec oldu ki, sizin znz chnnm ddnz?
Deyrlr: Biz yax ilr grmyi mr etsk d, zmz ona ml etmdik.1191
4551. mam li (): nsanlar elm yrnmy hvsdn salan budur ki, ox
az alimin bildiklrin ml etdiyini grrlr.1192
4552. mam li (): Dnya, yalnz elm olduu yerlrdn baqa, badanbaa nadanlqdr. Elmin d yalnz ml olunan hisssini xmaqla, qalan hams
hcctdir.1193
4553.mam li():Elmsiz ml ar yk, mlsiz elm is aznlqdr.1194
4554. Allahn Peymbri (s): Abr-hya etmyn alim v nadan abid
mnim belimi qrd. nki nadan z ibadti il camaat aldadar, alim is z
gnah mli il onlar perik salar.1195
4555. Allahn Peymbri (s): Bir xbr eitdikd onu hyata keirmk
bard fikirlin, onu nql etmyi dnmyin. nki elmi nql ednlr ox,
onu ttbiq ednlr azdr.1196
1346. Alimin czalandrlmasnda tlbkarlq.
4556. Allahn Peymbri (s): Chnnmdkilr mlsiz alimin ilnmi
qoxusundan ziyyt krlr.1197
4557. mam li (): Allah yannda bilnlrl bilmynlrin czas eyni
deyil. Allah bizi v sizlri malik olduumuz elmdn faydalandrar v onu z
n safladrar. Hqiqtn, O, eidn v (duan) qbul edndir.1198
4558. mam li (): Alimin bdrmsi, srniinlrini batran v z d
qrq olan gminin snmas kimidir.1199
4559. mam Sadiq (): Alimin bir gnah balanana kimi nadann yetmi
gnah balanar.1200
4560. mam Sadiq (): nsanlar arasnda (gnahkarlar) z elmindn azacq
da olsa faydalanmayan alimin zab n ar olacaqdr.1201
4561. mam Sadiq () (Msbah ol riyy kitabnda qeyd olunduu kimi):
Allah-taala Davuda () vhy buyurdu: mlsiz alim qar grlck n
Mkarimul-xlaq, c. 2, sh 364, hdis 2661
1193 Biharul-nvar, c. 2, sh 29, hdis 9
1194 urrul-Hikm, hdis 1587 v 1588
1195 Munytul-Murid, sh 181.
1198 l-rad, c. 1, sh 230.
1200 Qummi tfsiri, c. 2, sh 146
1190
1191
152
yngl i, yetmi daxili zabdan iddtli olacaqdr. Hmin zab budur ki, mni
anman irinliyini onun qlbindn xaracaam.1202
1347. Pis alimlr.
4562. Msih (): Dnyasn axirtindn stn tutan v dnyaya z evirni,
ona ziyan vuran xeyir gtirndn ox sevni nec elm hlinin srasnda
sayasan?1203
4563. Allahn Peymbri (s): Dinar dinin drdi, alim is dinin hkimidir.
Grsniz ki, hkim bu drd mbtla olub, ondan mdnz zn v bilin ki,
o, baqasnn xeyirxah deyil.1204
4564. Allahn Peymbri (s): Bilin ki, pislrin n pisi pis alimlrdir.
Yaxlarn n yaxs is yax alimlrdir.1205
4565. Allahn Peymbri (s): Kimin elmi oxalarsa v doru yola meyli
artmazsa, Allahdan uzaq dmyindn qeyri artm olmaz.1206
4566. mam Sadiq (): Mlundur, mlundur o alim ki, zalm hkmdarn
ardnca gedrk, zlmkarlqda ona kmk etmi olsun.1207
4567. mam skri () (Pis ml sahibi olan alimlri tsvir edrkn):
Onlarn gcsz (zrr davamsz) ilr vurduu ziyan, Yezidin qoununun
Hseyn ibn li () v onun dostlarna vurduu ziyandan oxdur. nki
qoundaklar onlarn cann v maln ald, ancaq bu pisml alimlr ... bizim
aciz ilrimizin qlblrin kk-bh salarq azdrdlar.1208
1348. Elmin mnas.
4568. Allahn Peymbri (s): Elm nvdr: aydn v pozulmam ay,
ya orta friz v yaxud mhkm adt. Bunlarn fvqnd is qeyri-zruri fzilt
durur.1209
4569. mam Sadiq (): Elm yrnmkl deyil, ksin, Allah-taalann
doru yola ynltmk istdiyi hr ksin ryind iqlandrd nurdur. Buna
gr d elm istyirsns, nc bndlik hqiqtini z cannda axtar. Elmi d
ondan istifad etmkl axtar v Allahdan drrak, bilik ist ki, sni drrakli v
alim etsin1210
4570. Allahn Peymbri (s): Bir kii Allahn Peymbrinin (s) yanna
glib rz etdi: Ya Rsulallah! Elm ndir? Buyurdu: Dinmzlik. rz etdi:
Daha n? Buyurdu: Qulaq asmaq.rz etdi: Daha sonra? Buyurdu:
Qorumaq v muayat olmaq. rz etdi: Bunlar olduqda n? Buyurdu:
Misbahu-riyt, sh. 345.
Munytul-Murid, sh. 141.
1204 l-Xisal, sh 113, hdis 91
1205 Munytul-Murid, sh. 137.
1206 Tnbihul-Xvatir, c. 2, sh. 21.
1208 l-hticac, c. 2, sh 512, hdis 337
1209 l-Kafi, c.1, sh 32, hdis 1.
1202
1203
153
Ondan istifad etmk. rz etdi: Daha sonra n, ey Allahn Peymbri?

Buyurdu: Onu yaymaq.1211
1349. Xeyirsiz biliklrin pislnmsi.
4571. Allahn Peymbri (s) (rz edrdi): lahi! Xeyir gtirmyn
bilikdn, tvazkarl olmayan qlbdn, eidilmyn duadan v doymayan
nfsdn Sn pnah aparram1212
4572. mam li (): Bil ki, bo bilikd xeyir yoxdur. yrnmy layiq
olmayan biliyi yrnmk fayda vermz.1213
4573. mam Kazim (): Allahn Peymbri (s) mscid daxil oldu v bir
dstnin bir kiinin trafnda yldn grd. Buyurdu ki, n olub? rz
olundu: llamdir. Buyurdu: llam n demkdir? rz etdilr: O, insanlarn n
biliklisidir. rblrin sl-nsblri, onlarn mhariblri, cahiliyyt dvr v
rb dilindki erlri bilir. Peymbr (s) buyurdu: Bunlar el biliklrdir ki,
kims onu bilms ona ziyan yetirmz v kims d bils, ona xeyir vermz.1214
1350. Biliyin nvlri.
4574. Allahn Peymbri (s): Bilik iki qismdir: dinlri yrnmk v
bdnlri yrnmk.1215
4575. Allahn Peymbri (s): Bilik, say halna salnmaqdan daha oxdur.
Buna gr d hr bir eydn n yaxsn yrnin.1216
4576. Allahn Peymbri (s): n yax bilik odur ki, faydal olsun.1217
4577. mam li (): Biliklr drd nvdr: dinlri yrnmk n fiqh
elmi, bdnlrin salaml n tibb elmi, nitqin islah olunmas n nhv
(qrammatika) elmi v vaxt yrnmk n ncum elmi.1218
4578. mam li (): Biliklrin n yaxs, sni islah edn bilikdir.1219
4579. mam Baqir (): Bil ki, he bir elm salamlq qazanmaq qdr, he
bir salamlq da qlbin salaml kimi deyil.1220
4580. mam Sadiq (): Grk shablrin balarnn stnd qam olayd
ki, halaln v haramn hkmlrind fqih olaydlar.1221
1351. Ldonni elm.
4581. Allahn Peymbri (s): Batini elm Allahn sirrlrindn v Tanrnn
hikmtlrindndir. Onu istdiyi hr bir vaxt bndnin qlbin salar.1222
l-Kafi, c.1, sh 48, hdis 4
1213 Nhcul-Bla, mktub 31
1214 mali-Sduq, sh 220, hdis 13
1216 Knzul-Fvaid, c. 2, sh 31
1217 mlis-Sduq, sh. 394, hdis 1
1221 l-Mhasin, c. 1, sh. 358, hdis 765
1211
1212
154
4582. Allahn Peymbri (s): Allahdan lazm olduu kimi qorxsaydnz,

chalt v nadanln ona yolda olmad bir elm siz yrdilrdi.1223
4583. mam Baqir (): Kim bildiyin ml ets, Allah ona bilmdiyini
yrdr.1224
1352. nsanlarn n biliklisi.
4584. Allahn Peymbri (s): nsanlarn n biliklisi, camaatn biliyini z
biliyi il birldirndir.1225
4585. Allahn Peymbri (s) (Ona insanlarn n biliklisi olmaq istyirm
dey mracit olunduqda): Allahdan kin ki, insanlarn n biliklisi
olasan.1226
4566. mam li (): nsanlarn n biliklisi, elm hvsi olandr.1227
1353. Hqiqi elmin hli-Beytin () inhisarnda olmas.
4587. mam li (): gr elmi onun mdnindn yrnsydiniz, suyu
emnin gzndn isydiniz, yaxlqlar yatandan ysaydnz, iql yola
qdm qoysaydnz v haqq yolu il getsydiniz, he bhsiz, yollar siz
akar olar, (yolun) nianlri siz grnrdi1228
4588. mam Baqir () (Slm ibn Kuheyl v Hkm ibn tibby xitabn):
rq d, Qrb d getsniz, he vaxt bizim ailnin verdiyindn baqa, doru
elm tapa bilmycksiniz.1229

1224 lamuddin, sh. 301.
1225 mali-Sduq, sh. 27, hdis 4
1228 l-Kafi, c. 8, sh 32, hdis 5
1222
1223
155
290
mr
1354.mr.
Quran:
Allah sizi torpaqdan sonra ntfdn xlq etmi, sonra da sizi ct-ct
yaratmdr. O bilmdn he bir qadn hamil olmaz v domaz. Ahln
mrnn uzadlmas da, kimsnin mrnn qsaldlmas da, ancaq kitabda
yazlmdr. Hqiqtn, bu Allah n ox asandr.1230
Hdis:
4589. mam li (): Snin mrn kdiyin nfslrin saydr v bu
nfslri bir gzti sayr.1231
4590. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn he biri mrnzn bir gnn
arxada qoymadan, mrnzn nvbti gnnn pivazna xmr.1232
1355.mr qnimt saymaq.
4591. Allahn Peymbri (s): z mrn qar dinar-dirhmindn daha
xsis ol.1233
4592. Allahn Peymbri (s): Hyatn mddti mhduddur v he ks,
onun n myyn edilmi mrdn oxuna ata bilmz. Buna gr d mr
baa atmam tlsin.1234
4593. mam li (): Gnn keni sndn gedndir, glcyi bhlidir v
indiki zaman is frstdir.1235
4594. mam li (): N tez tr gnn saatlar, n tez keir ayn gnlri,
n qdr tez sovuur ilin aylar v n qdr tez tr mrn illri!.1236
4595. mam li (): Ey camaat! El indi, indic vaxt qnimt bilin,
peman olmam v hr bir ks fsus ki, Allahn iind shlnkarldq etdim
demmi vaxt qnimt bilin1237
4596. mam li (): Allahn rhmti olsun nfslrinin lm doru atd
addmlar olduunu biln v sonra ml tlsrk arzularn qsaldana.1238
Fatir sursi, ay 11
1232 Tnbihul-Xvatir, c. 2, sh. 218
1233 Mkarimul-xlaq, c. 2, sh. 346, hdis 2661
1234 lamud-Din, sh. 336, hdis 12
1237 Tnbihul-Xvatir, c. 2, sh. 89
1230
1231
156
4597. mam li (): Mbada, z mrnz siz qalmayacaq bir ey n

hdr versiniz. nki ken mr geri dnmz.1239
4598. mam li (): mrn snin xobxtliyinin mehriyysidir. Bu rtl
ki, onu Allaha ibadt yolunda keirsn.1240
1356. mr onlara hcct olanlar.
Quran:
Onlar alovlarn iind fryad krlr: Ey Allahmz! Bizi buradan xart
ki, grdymz ilri deyil saleh mllr edk. Mgr sizi ibrt almaq istyn
kimsnin ibrt ala bilcyi qdr yaatmadmm?! Hl siz qorxudan
peymbr d glmidir. Dadn! Zalmlarn imdadna atan olmaz.1241
Hdis:
4599. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn olanda nida glr: Altm
yanda olanlar hardadr?! Bu Allah-taalann buyurduu hmin mrdr:
Mgr sizi ibrt almaq istyn kimsnin ibrt ala bilcyi qdr
yaatmadqm?!1242
4600. mam li (): Allahn insann zrlrini qbul etdiyi mr mddti
altm ildir. 1243
4601. mam li (): fsuslar olsun, mr onnun hcct olan v hyat
onu bdbxtliy svq edn qafil!.1244
4602. mam Baqir (): Qrx ya kedikd, bndy deyirlr: Ayq ol,
nki bundan bel snin he bir zrn qbul edilmz. Artq altm yal insana
iyirmi yandak insan kimi zr gtirmk yaramaz.1245
1357. mr uzadan amillr.
4603. Allahn Peymbri (s): Hmi dstmazl ol ki, Allah mrn
uzatsn.1246
4604. Allahn Peymbri (s): Kim ruzisinin ox v mrnn uzun
olmasn istyirs sileyi-rhm etsin (qohumlar il mehriban olsun). 1247
4605. mam li (): Kim qalmaq (lbtt, hmilik qalmaqdan sz bel
ged bilmz) istyirs, shr yemyini erkn yesin, yax ayaqqab
geysin, z borcunu azaltsn v qadnlarla az yaxnlq etsin. 1248

1241 Fatir, ay 37.
1242 Knzul-Ummal . 2924
1245 l-Xisal, sh 545, hdis 24
1246 mali-Mufid, sh. 60, hdis 5
1248 yunu xbari-Reza(), c. 2, sh. 38, hdis 112
1238
1239
157
4606. mam Baqir (): Bizim ilrimiz Hseyn ibn linin () qbrini
ziyart etmyi mr edin. nki onun ziyarti ruzini artrar, mr uzadar v
pisliklri uzaqladrar. 1249
4607. mam Sadiq (): Hr kim xoniyyt olsa, mr uzun olar.1250
4608. mam Sadiq (): Kim ailsi il yax olsa, mr uzun olar.1251
4609. mam Sadiq (): gr Allahn snin mrn uzatmasn istyirsns,
ata-anan sevindir.1252
1358. Mmin v uzun mr istmk.
4610. Xanm Fatimeyi Zhra (s) (Mnacatda):lahi! Sni and verirm
qeybdn olan elmin v mxluqlar zrind qdrtin, mni sa qalman
mnim n yax olduunu bildiyin mddt qdr sa saxla v n vaxt lm
mnim n yax olsa, onda ldr.1253
4611. mam Sccad () (Mkarimul xlaq duasnda):mrm, snin
itatin srf olununcaya qdr uzat v n vaxt mrm eytann otlana dns,
canm al v z yanna apar.1254
1359. nsann z mrndn xbrsizliyindki hikmt.
4612. mam Sadiq (): ndi, ey Mfzzl! nsann mr mddtinin ondan
gizlin olmas zrind dn. nki mrnn n qdr olduunu bils v mr
qsa olsa, hyat ona dzlmz olar. Bel ki, lm bildiyi vaxtda glmsini
gzlyck. Sanki mal aradan getmi v ya mhv olmaq rfsind olan insan
tk olacaq. Bel insan malnn mhv olmasnn v yoxsul olmasnn
qorxusundan mli surtd yoxsulluu hiss edck. O ki qalsn, maln yox
olmas qorxusundan dflrl ox olan mrn sona yetmk qorxusu ola! nki
kimins srvti azalarsa onun vzini qazanmaq mdi il tskinlik tapr. Ancaq
mrnn tamam olmasna (konkret v mlum vaxta) yqinliyi olan kimsnin
vcudunu yas bryr. Ancaq mr uzun olsa v bundan xbrdar olsa, hl diri
olacana yqinlik tapacaq. Buna gr d, lzzt v gnahlara qrq olub, kamna
atmaa v sonra hyatnn sonlarnda tvb etmy alacaq. Dey bilrsn ki,
el indinin znd d mr mddtinin mlum olmad v hr an lmn
gliini gzldiyi halda bel insan murdar ilr grb itatsizlik edir. Cavabnda
deyirm: mr mddtinin mlum olmamasnn hikmti bard dediyimiz z
qvvsind qalr. Ancaq bununla bel, insan yen d irkin mllrdn qalmrsa
bu artq onun bann mstliyindn v ryinin dalndandr v iin
flsfsin, uzaqgrnliyin shv olmasna dlalt etmir.1255
Biharul-nvar, c. 101, sh. 4, hdis 12

1252 l-Zohd Lil Hseyn ibn Sid, sh. 33, hdis 87
1253 Biharul-nvar, c. 94, sh. 225, hdis 1
1254 s-Shiftus-Sccadiyy, sh. 82, dua 20.
1255 Biharul-nvar, c. 3, sh. 83.
1249
1250
158
291
mk
1360. my hvslndirmk.
Quran:
Mmin olub yax ilr grn kii v qadna xo hyat nsib edck v
etdiklri yax mllrindn daha yax olan mkafat vercyik.1256
Hdis:
4613. Allahn Peymbri (s): Vfat etmi insana ey yoldalq edr:
ailsi, var-dvlti v mli. Bunlardan ikisi qaydb geri dnr, biri is qalar.
Ailsi v var-dvlti qaydar, mli is onunla qalar.1257
4614. mam li (): grn, onu baa atdrn v grdynz id
mhkm olun. Bu zaman dzml v tqval olun. El sizin axrnz da budur.
El is znz axr aqibtiniz (cnnt) atdrn.1258
4615. mam li (): Hr kims iini asta aparsa, sil-nsibi onu tlsik
gtrr.1259
4616. mam li (): grmdn axirt mid bslynlrdn olma
Bellri yax ml sahiblrini sevr, ancaq eldiklrini etmzlr. Gnah
ednlri dmn bilslr d zlri d onlarn crgsinddir. Baqalarnn z
gnahlarndan az olan gnahlarna gr qorxu hissi keirr, zlri ns
grdklri idn artq mkafata mid bslyirlr (yax ml) grmkd
ksiklik, mkafat dilmkd israr edrlrox sz danar, az i grrlr.1260
4617. mam Sadiq (): Allah-taala hr kimsnin bir namazn qbul edrs,
ona zab vermz. Hr kimsnin bir yax mlini qbul edrs, ona zab
vermz.1261
4618. mam Sadiq (): Az aln ki, daha ox nemt sahibi olasnz.1262
4619. mam Hadi (): nsanlarn bu dnyada ii mal-dvltl, axirtd is
mllri il olar.1263
1361. v mkafat.
Nhl, ay 97
1258 Nhcul-Bla, xtb 176
1261 l-Kafi, c. 3, sh 266, hdis 11
1263 d-Durrtul-Bahir, sh.41.
1256
1257
159
Quran:
N sizin, n d kitab hlinin arzusu il deyildir. Pislik edn xs onun
czasn kck v o, Allahdan baqa n dost, n d bir imdada yetn
tapacaqdr. Hr mmin kii v ya qadn yax i grrs, cnnt daxil olar.
Onlara xurma rdyinin arxas qdr d haqszlq edilmz.1264
Hdis:
4620. Allahn Peymbri (s): Tikan kolundan zm drilmdiyi kimi, pis
i grnlr d yax ml sahiblrinin yerini tutmazlar. Bel is hans yolla
istyirsinizs gedin. nki hans yolla getsniz, onun hli il zlrsiniz.1265
1362. in icrasna nzart.
4621. mam li (): lrin gediatn izlyin. nki Allah-taala
mminlrin ii n lmndn qeyri bir sonluq qoymamdr.1266
4622. mam li (): Davaml olaraq grdyn (yax) i, sni yoran ox
idn daha midvericidir.1267
4623. mam Baqir (): Davaml olaraq grln i azacq olsa bel, onun
qdr he n Allah yannda daha ziz deyildir.1268
4624. mam Sadiq (): Hr kims bir i grmy balayarsa, onu bir il
qdr davam etdirmlidir. Sonra gr istyrs, baqa il mul olmaldr.
nki Allah-taalann istdiyini tyin etdiyi Qdr gecsi hmin bir ilddir.1269
1363. lrin n stn.
4625. Allahn Peymbri (s): lrin n stn, onlarn n tinidir.1270
4626. Allahn Peymbri (s): lrin n stn, az olmu olsa bel n
davaml olandr.1271
4627. Allahn Peymbri (s): Allah drgahnda ilrin n sevimlisi,
mmin bx etdiyin sevinc, acln aradan gtrmyin v qm-qsssini
datmandr.1272
4628. mam li (): lrin n stn, nfsini onu grmy mcbur etdiyin
idir.1273
4629. mam li (): n stn i, Allah namin grln idir.1274
4630. mam li (): n stn i, haqqa sadiq qalmaqdr.1275
Nisa, ay 123 v 124.

1266 Mstdrkul-vsail, c.1, sh. 130, hdis 177
1268 l-Kafi, c. 2, sh. 82, hdis 3
1269 l-Kafi, c. 2, sh. 82, hdis 1
1270 Biharul-nvar, c. 70, sh. 191.
1272 l-Kafi, c.2, sh.191, hdis 11
1264
1265
160
4631. mam Sadiq () (lrin n stn bard suala cavabndan):

Vaxtnda qlnan namaz, ata-anaya ediln yaxlq v Allah yolunda ediln
cihad.1276
1364. mllri zlrin xeyri olmayanlar.
4632. Allahn Peymbri (s): Hr kimd bu ey olmasa, he bir mli
kamillmz: Onu Allaha itatsizlikdn saxlayan phrizkarlq, insanlarla yola
getmsin sbb olan xasiyyt v nadann cahilyana rftarn df etdiyi
sbrlilik.1277
4633. Allahn Peymbri (s): ey var ki, onlar olarsa he bir ml
fayda vermz: Allaha rik qomaq, ata-anaya itatsizlik edib onlar incitmk v
cihaddan qamaq.1278
4634. Allahn Peymbri (s): Hr kim dilini saxlamasa, he bir i
grmmidir.1279
4635. mam Baqir (): kk v inkar olan yerd he bir mlin faydas
olmaz.1280
4636. mam Sadiq (): Allah-taala, z mmin qardana qar bd niyytd
olan mminin he bir mlini qbul etmz.1281
1356. Uzaq durulmal olan ilr.
4637. mam li (): grnin zn rva bildiyi, lakin mslman camaata
rva bilmdiyi hr bir idn uzaq dur.1282
4638. mam li (): Gizlind grln v akarda grlmkdn utanlan hr
bir idn uzaq ol.1283
4639. mam li (): Grdy ii kimsnin yadna saldqda, onu irkin
ml sayd hr bir idn kinin.1284
1366. in mhkm tutulmas.
4640. Allahn Peymbri (s): Allah-taala hr birinizin i grrkn iini
mhkm (v eybsiz) tutmasn istyir.1285
4641. mam Sadiq (): Allahn Peymbri (s) vlad brahim vfat
etdikd onun qbrind bir dlik grr v onu li il doldurub hamarlayr. Sonra
buyurur: Sizlrdn kims i grdkd, iini mhkm tutsun.1286
1367. mllrin tqdim olunmas.
1278 Knzul-Ummal, hdis 4324 (=43937)
1279 Biharul-nvar, c.77, sh.85
1280 l-Kafi, c. 2, sh. 400, hdis 7.
1281 l-Kafi, c. 2, sh. 361, hdis 8
1282 Nhcul-Blanin rhi, c.18, sh. 41
1283 Nhcul-Bla, mktub 69
1284 Biharul-nvar, c.71, sh. 369, hdis 19.
1285 Knzul-Ummal 9128
1286 Vsailu-i, c.2, sh. 883, hdis 1.
1276
1277
161
Quran:
De ki: istdiyinizi edin. Allah, Onun Peymbri v mminlr mllrinizi
grcklr. Siz qeybi v akari biln Allahn hzuruna qaytarlacaqsnz. O da
sizi n etdiklrinizdn xbrdar edckdir!.1287
Hdis:
4642. Allahn Peymbri (s): Bazar ertsi v cm axam gnlrind
mllr gstrilir. Gnahlarnn balanmasn dilynlrin gnahlar
balanr, tvb ednin tvbsi qbul olunur v kin saxlayanlarn kinlri
qaytarlr ki, tvb etsinlr.1288
4643. Allahn Peymbri (s): Sizin ilriniz hr gn mn gstrilir.
lriniz yax olduqda, Allahdan ilrinizin artmasn dilyirm, pis olduqda
is, Allahdan sizin balanmanz dilyirm.1289
4644. mam Hseyn (): Hr shr erkn mmtin mllri Allah-taalaya
tqdim olunur.1290
4645. mam Sadiq () (De ki, istdiyinizi edin. Allah, Onun Peymbri v
mminlr mllrinizi grcklr aysi haqda sualn cavabnda): Burada
(mminlr dedikd) biz nzrd tutuluruq.1291
4646. Vsail s-i: Abdulla ibn ban mam Rzaya () rz etdi: Bir ox
dostlarnz mndn xahi edirlr ki, onlar haqda dua etmyinizi sizdn rica
edim. Hzrt buyurdu: Allaha and olsun, mnim zm hr gn onlarn
mllrini Allaha tqdim edirm.1292
1368. ml dftri.
Quran:
Bu bizim kitabmzdr v sizin leyhiniz haqq deyr. Biz sizin etdiyiniz
mllri yazdrmq.1293
Hdis:
4647. mam li (): Sa trfdki mlk yax mllri, sol trfdki
mlk is pis mllri yazar. ki gndz mlyi insann gndz grdy ilri,
iki axam mlyi onun gecdki mllrini qeyd edr.1294
1369. mllrin tcssm.
Quran:
Kim zrr qdr yax i grrs, onun xeyrini grckdir. Kim zrr qdr
pis i grmdrs, onun zrrini kckdir. Bir gn ham zn etdiyi
yax v pis mllri qarsnda hazr grck v gnahlar il z arasnda ox
Tvb, ay 105
l-Trib v l-Trhib, c.3, sh.458, hdis 17.
1289 Mn la yhzurl-Fqih, c.1, sh.191, hdis 582
1290 Uyun xbarir-Rza (), c.2, sh.44, hdis 156.
1291 Biharul-nvar, c. 23, sh.337, hdis 6.
1292 Vsailu-i, c.11, sh.392, hdis 25
1293 Casiy, ay 29
1294 Biharul-nvar, c. 5, sh. 327, hdis 22.
1287
1288
162
uzaq msaf olmasn arzulayacaq. Allah sizi z zabndan kindirir. nki O,

z bndlrin mrhmtlidir.1295
Hdis:
4648. Allahn Peymbri (s): Mmin z qbrindn xanda mli gzl
bir surtd qarsnda canlanacaqdr. Mmin ona deyck: Sn kimsn? Allaha
and olsun, sni yax v dzgn insan kimi grrm. O dey-ck: Mn snin
mllrindnm. Sonra onunn cnnt bldi v nur olacaqdr. Kafir
qbrdn xdqda is mli bd xbr v irkin bir kild qarsnda
canlanacaqdr. O deyck: Sn kimsn?. Allaha and olsun ki, sni pis insan
kimi grrm. O is deyck: Mn snin mllrinm. Sonra is onu aparb
oda atacaq.1296
1295
1296
Ali-mran, ay 30
163
292
hd
1370. hdin vfal olmaa hvslndirmk.
Quran:
hd ednd ona sadiq olanlardr.1297
Hdis:
4649. Allahn Peymbri (s): Mslmanlar halaln rtlrin v z
hdlrin sadiqlrdir.1298
4650. Allahn Peymbri (s): Bilin ki, kims z hdlisin (hli zimmdn
olan) zlm ets, ya haqqn az vers v ya gcndn ox boynuna vzif qoysa,
yaxud da razl olmadan ondan ns alsa, qiyamt gn mn onunla dmn
v iddia trf olaram.1299
4651. Allahn Peymbri (s): N vaxt (mmt) hdin xilaf xarlarsa,
Allah-taala dmnlrini onlar zrind hakim edr.1300
4652. Allahn Peymbri (s): hdin xilaf xann dini yoxdur.1301
4653. mam li (): hdlr qiyamt gnn qdr boyunlardan aslacaq
xaltadr. Onlara riayt edn Allah-taala yaxlq edr. Kim onlara xilaf xarsa,
Allah ona yardmlarn sirgyr. Hr kim hdini yngl sansa, hdi ondan hd
sadiqliy tkid edn v z yaratdqlarndan, onlar qoruma istyn ks
ikayt edck.1302
4654. mam li () (Malik tri hakim tyin etdiyi frmanndan): Allahn
vacib ilrindn he biri hd vfa etmk kimi deyildir. nsanlarn istklri
rngarng, fikirlri mxtlif olsa da ona hrmt mslsind hmrydirlr.1303
4655. mam li (): Sznd dz olmaq (verdiyi hd sadiq qalmaq)
imandandr.1304
4656. mam li (): z hd-peymanna sadiq olmayann Allaha inam
yoxdur.1305
Bqr, ay 177
1300 Biharul-nvar, c. 100, sh. 46, hdis 3.
1301 Nvadir l-Ravndi, sh. 5.
1302 urrul-hikm, hdis 3650
1297
1298
164
4657. mam Baqir (): Allah-taala he kim eyin leyhin getmy

icaz vermmidir: , yax v pis ml sahibin veriln hd riayt
etmk.1306
4658. mam Baqir () (z ipliyini pambq edn qadn kimi olmayn
aysi il laqdar buyurduqlarndan): z ipliyini yirn qadn bni Tmimdn
olan ibn Mrrnin arvad, Kb bin Sdin Rabt (Reyr) adl qz idi. O, axmaq
bir qadn idi v yun yirr, yirdiklrindn pambq hazrlayar v onu yenidn
yirrdi. Buna gr d Allah-taala buyurmudur: z ipliyini pambq edn
qadn kimi Allah-taala vfal olma mr etmi v hd vfaszlqdan
kindirmidir. Bu misal da ona gr kmidir.1307
4659. mam Sadiq () (Ey iman gtirnlr! Verdiyiniz qrarlarda vfal
olun. aysin aid suala cavabndan): Burada, veriln hdlr nzrd
tutulur.1308
l-Kafi, c. 2, sh. 162, hdis 15

Qummi tfsiri, c.1, sh. 189.
1308 yyai tfsiri, c.1, sh. 289.
1306
1307
165
293
Mad
1371. Mad.
4660. Loman () (z oluna verdiyi yddn): vladm! gr lm
kkin varsa, yuxunu zndn uzaqladr. Ancaq bil ki, bunu he vaxt
bacarmayacaqsan. gr yenidn dirilmy bhn varsa, onda yuxudan
oyanma zndn uzaqladr. Ancaq bil ki, he vaxt bunu da bacarmayacaqsan.1309
4661. Allahn Peymbri (s): Mad ml meydandr. (Dnyada) grn
(madda) xohal v fayda gtrnlrdn olar. ( n frsti) ldn vern is
qmli v peman olar.1310
4662. mam Sccad (): Ey Adm vlad! Bil ki, bu gnn arxasnca daha
byk, daha qorxulu v qlblr n daha arl gn glck. Hmin gn
qiyamt gndr. Hmin gn insanlar bir yer toplanacaq v hmin gn ham
olacaq. Bel bir gnd Allah-taala yaratd ilk v son mxluqu bir yer
yacaq.1311
1372. Mad sbuta yetirn dlillr.
Quran:
Yoxsa sizi bs yer yaratdmz v hzurumuza qaytarlmayacanz
gman edirdiniz?.1312
Yoxsa, Biz iman gtirib yax ilr grnlri yer znd fitn-fsad
trdnlrl eyni tutacaq? Yaxud Allahdan qorxub pis mllrdn kinnlri
gnahkarlara tay edcyik?1313
z yaradln unudub bizimn bir misal kdi: Bu rm smklri
kim dirildck? De ki: Onlar ilk df yaradan dirildckdir. O, hr mxluqu
bilndir.1314
nsan deyir: Mn ldkdn sonra tezlikl qbirdn dirildilib
xardlacaam? nsan onu ilk nc he nyin olmad vaxt yaratdmz
xatrlamrm?1315
Biharul-nvar, c. 7, sh. 42, hdis 13.
lamuddin, sh. 341.
1311 l-Kafi, c.8, sh.73, hdis 29.
1312 Muminun, ay 115.
1313 Sad, ay 27 v 28
1314 Yasin, ay 78 v 79
1315 Mrym, ay 66 v 67
1309
1310
166
Odur mxluqlar xlq edn, sonra onlar (ldkdn sonra) yenidn yaradr.
Bu (yenidn diriltmk) Onunn ox asandr. Gylrd v yerd olan n stn
siftlr Ona mxsusdur. Odur hikmtli v ziz.1316
Allahn rhmtinin nianlrin bax ki, torpa solduqdan sonra nec
dirildir. Bu el llri dirildn Allahdr. O, hr ey qadirdir.1317
Buludlar hrkt gtirmk n klklri gndrn Allahdr. Biz o
buludu l torpaqlara trf qovur v onunla cansz torpaqlar dirildirik.
nsanlarn dirildilmsi d beldir.1318
1373. Qiyamt gnnn yaxnda olmas.
Quran:
nsanlarn haqq-hesab gn yaxnlad, onlar is hl d qflt
iinddirlr.1319
Hdis:
4663. Allahn Peymbri (s) (hadt barma il orta barman yana
gstrrk): Mnim dirildilmyiml qiyamt (arasndak zaman fasilsi) iki
barmaq qdrdir. Sonra buyurdu: And olsun canm Onun lind olana ki,
mn qiyamt gnn z iynimd hiss edirm.1320
4664. mam li (): Siz v qiyamt bir kndir balanmsnz.1321
1374. Yalnz Allah qiyamt gnnn n vaxt atacandan xbrdardr.
Quran:
Camaat sndn qiyamt gnnn n vaxt olacan soruar. De ki, onu
ancaq Allah bilr. N bilirsn, blk d tezlikl olacaq.1322
Hdis:
4665. mam Sadiq (): sa ibn Mrym () Cbrayldan () soruur:
Qiyamt n vaxt olacaq? Cbrayl el halsz v narahat olur ki, huunu itirir.
zn gldikd deyir: Ey Allahn ruhu! Mn bu bard snin bildiyindn ox
bilmirm. Gylrd v yerlrd olan Allaha mxsusdur. Qiyamt gzlnilmdn
v xbrsiz sizi yaxalayar.1323
1375. Qiyamtin yaxnlamann nianlri.
Quran:
Qiyamtin qfil balarnn stn almasnm gzlyirlr? Hr an
qiyamtin glmyinin nianlri akar grnr. Qiyamt qopduqda nsiht
gtrmyin n faydas?1324
Rum, ay 27
Rum, ay 50
1318 Fatir, ay 9
1319 nbiya, ay 1.
1320 l-Cfriyat, sh. 212
1321 Nhcul-Bla, xtb 190.
1322 hzab, ay 63.
1323 Qisasul-nbiya, sh. 271, hdis 346.
1324 Muhmmd, ay 18
1316
1317
167
Sur alnacaq. Sonra yalnz Allahn istdiklrindn savay gylrd v

yerlrd olanlar hams bihu olacaqlar (lcklr). Sonra bir daha Sur alnacaq
v yerlrindn drhal qalxb baxacaqlar.1325
Yer z n ar titryilrl titrdildiyi vaxt 1326
El deyil, yer dalb para-para olanda.1327
Dalar srtl yerindn qopar.1328
Dalar didilmi yun kimi olacaq.1329
Dnizlrin yarld an1330
Gn snk olanda, ulduzlarn i yox olanda 1331
Ulduzlar dalb splnnd1332
Gy hmin gn sstlib paralanar.1333
1376.Qbrlrdn l xlan gn.
Quran:
Dhtli tkrpdici ssi dorudan-doruya eidcklri gn qbrlrdn
xma gndr.1334
Hdis:
4666. mam Sccad (): Adm vladnn n ar anlar andr: lm
mlyini grdy an, z gorundan xd v byk Allahn drgahnda
dayand an.1335
1377.Mhrin xsusiyytlri.
4667. Allahn Peymbri (s): nsan yaam olduu kimi lr, ldy
kild d dirildilr.1336
4668. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn d, sizlr ayayaln, lpaq v
snntsiz halda Allahn grn gtirilcksiniz.1337
4669. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gnnd ham susuz olacaq.1338
4670. mam li (): Ey yolunu azm bixbr! Yol gstrn nsihtini
dinl! Qiyamt gn mllrin gstrildiyi, soru-sual, cza v mkafatn
verildiyi gndr. El bir gndr ki, insanlarn mllri ora qaytarlar v btn
Zmr, ay 68
Zlzl , ay 1
1327 Fcr, ay 21
1328 Tur, ay 10
1329 Qari, ay 5
1330 nfitar, ay 2
1331 Tkvir, ay 1 v 2
1332 nfitar, ay 2.
1333 Haqq, ay 16
1334 Qaf, ay 42, bax: Yasin, 51-53-cu aylr
1335 l-Xisal, sh. 119, hdis 108
1336 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh. 133.
1337 l-Trib v l-Thrib, c. 4, sh. 384, hdis 11.
1325
1326
168
gnahlar hesablanar. Bel bir gnd, gzlrin halqas kzrr, hamillr

qarnlarnda olan salarlar.1339
4671. mam li (): Qiyamt gn el bir gndr ki, Allah-taala haqqhesab v mllrin czasn vermk n btn insanlar- ilk insandan tutmu,
sonuncu nfr qdr balarn aa dikib boyunlar bkk, balarndan v zgzlrindn tr axan, torpan onlar silkldiyi bir haltd bir yer yd
gndr. (Hmin gn) nsanlarn n xohal, ayan qoymaa v zn yer tapa
bilndir.1340
1378. Tqvallar qiyamt gnnd.
4672. Allahn Peymbri (s) (Tqvallar mrhmtli Allahn drgahna
elilr qismind toplayrq aysi bard buyurduundan):Onlar Allahn tqva
yolunu tutan insanlardr. Allah onlar sevmi, semi v mllrindn raz
olmudur. Buna gr d onlar tqvallar adlandrmdr.1341
1379. Gnah ednlr qiyamt gnnd.
4673. mam Sadiq (): Hr kim mslmanlarla ikizl v ikidilli rftar
edrs, qiyamt gnn oddan iki dili olan insan kimi gtirilckdir.1342
4674. mam Sadiq (): Hr kim zlm v haqszlqla z qardann maln
yes v ona qaytarmasa, qiyamt gnnd oddan qlcm udar.1343
4675. mam Sadiq (): Camaat aldatmaq n Quran oxuyan, qiyamt
gnn z sr-smkl v tsiz halda gtirilr.1344
4676. mam Sadiq (): (Qiyamt gnnd) Tkbbrl insanlar qarqa
halna salnacaq v Allah-taala z bndlri il haqq-hesab kn qdr
insanlar onlar daima ayaqlar altnda zcklr.1345
4677. mam Sadiq (): Qiyamt gn glnd car car kck ki,
hardadr mnim dostlarmdan z dndrnlr? (v ya onlar hquqlarndan
mhrum ednlr v yaxud onlara rixnd ednlr). Sonra zlrind t olmayan
bir dst yerindn qalxacaq v onlara deyilck: Bunlardr, mminlri incidn,
onlarla dmnilik v onlara qar inadkarlq ednlr. Dinlrin gr onlar
brk mzmmt edn kimslrdir. Bu zaman onlar chnnm aparlmalar
mr olunacaq.1346
1380. ml dftri.
Quran:

Nhcl-Bla, xtb 102.
1341 l-Kafi, c. 8, sh. 95, hdis 69
1342 Svabul-mal, sh. 319, hdis 1.
1345 l-Kafi, c. 2, sh. 311, hdis 11.
1346 l-Kafi, c. 2, sh. 351, hdis 2.
1339
1340
169
Biz hr bir insann yax v pis mlini z boynundan asar v qiyamt

gn aq kitab kimi qarsna qoyarq. (v ona bel deyrik) Oxu kitabn.
Bu gn zn-znl haqq-hesab kmy bs edrsn.1347
Hdis:
4678. mam Bar () (Biz hr bir insann yax v pis mlini z
boynundan asar... aysi bard): Harada olur-olsun, onun yax v pisi d
onunladr v qiyamt gnnd ml dftri zn veriln qdr onlardan ayrla
bilmz.1348
4679. mam Sadiq () (Oxu kitabn. Bu gn zn-zn haqq-hesab
kmy bs edrsn. aysi bard): Bndnin btn mllri v onunn
yazlanlarn hams onun yadna salnacaq. Sanki hmin andaca trtmidir.
Buna gr d deyrlr: Vay bizim halmza! Bu nec yazdr ki, kiicik v
byk eylrdn he biri d buraxlmamdr.1349
4680. mam Sadiq (): Qiyamt gnnd insann ml dftri ona verilr
v deyilr: Onu oxu. (Rvayti deyir) rz etdim: Hmin mktubda olanlar
bilirsinizmi? Hzrt buyurdu: He bir bax, he bir deyilmmi sz, atd
he bir addm v grdy he bir i olmaz ki, hmin mktubda yazlmam
olsun. O, hmin mllrini el yada salar ki, el bil indic grmdr. Buna
gr d, deyrlr: Vay bizim halmza! Bu nec yazdr ki,...1350
1381. Sa v sol trfin shablri.
4681. mam Sadiq (): Allah-taala mminl haqq-hesab kmk istdikd,
ml dftrini onun sa lin verr v z il onun arasnda haqq-hesab kr.
Sonra buyurar: Mnim bndm. Filan ii, behman mli grmsn. rz edr:
Bli, ey prvrdigar! Mn bu ilri grmm. Allah-taala buyurar: Mn onlar
sn balayb xeyir mllr evirdim. Sonra camaat deyr: Sbhanallah. Bu
bndnin he birc gnah da olmayb? Allahn ml dftri sa lin
verilnl asan haqq-hesab kilr v znnklrin yanna ad qaydar
sznn mnas budur.1351,1352
4682. mam Sadiq (): Allah taala ...... hrgah bndnin pisliyini ists,
camaatn yannda onunla haqq-hesab kib mhkum edr v ml dftrini sol
lin verr. Allahn ml dftri boynunun arxasndan onlara verilnlr drhal
deyr ki, vay olsun halma, mn mhv oldum. Dnyada znnklrl adxrrm yaayan belsi, lnln alova daxil olar. sznn mnas da
budur.1353,1354
sra, ay 13 v 14
Qummi tfsiri, c. 1, sh. 17.
1349 yyai tfsiri, c.2, sh.328, hdis 35
1350 yyai tfsiri, c.2,sh.328, hdis 34
1351 niqaq, ay 7-9
1352 l-Zhd lil Hseyn ibn Sid, sh. 92, hdis 246
1353 niqaq, ay 10-13.
1354 l-Zhd lil Hseyn ibn Sid, sh. 92, hdis 246
1347
1348
170
171
294
Adt
1382.Adt
4683. mam li(): Adt ikinci (insan) tbitdir.1355
4684. mam li(): Adt hr bir insann hakimidir.1356
4685. mam li(): Hr kim adtlrin tabe olsa, (yksk) mqamlara nail
olmaz.1357
4686. mam li(): Snin dilin, sndn el adt etdiyini istr, nfsin is
ona yrdiyi eyi dilr.1358
4687. mam li(): Qzb tlsm. Bu adt haln almaqla sn hakim
olar.1359
4688. mam li() (ziz vlad mam Hsn () tvsiyylrindn): Yeniyetm qlbi xam torpaqtk bodur. Ona atlan hr bir eyi qbul edr. Buna gr
d qlbin brkimmi v aln mul olmam sn trbiy v db vermy
tlsdim.1360
4689. mam li() (Ona falud (un, su v baldan hazrlanm halva) gtirib
qarsna qoyduqda buyurmudur): Snin xo trin, xoagln rngin v lziz
tamn var. Ancaq mn nfsimi ona adt etmdiyi bir ey yrdirmk
istmirm.1361
4690. mam li(): zn yax ilr grmy yrdir v tavan yklrini,
crimlri iynin k ki, nfsin raftin atasan, axirtin abad olsun v alq
ednlrin ox olsun.1362
4691. mam Hsn (): Adtlr qhr edndirlr. Kims gizlind v akarda
zn nys adt etdirs, hmin ey onu akarda v camaatn iind rsvay
edr.1363
1383. Adtlr stn glmk.
4692. mam li (): Fzilt adtlr stn glmkdir.1364
1355
1356
172
4693. mam li(): n stn ibadt, adt qalib glmkdir.1365

4694. mam li(): Adtlr stn glmkl n yksk mqamlara atmaq
olar.1366
4695. mam li(): badtlriniz asanlasn dey, adtlrinizi
dyidirin.1367
4696. mam li(): Adtlrdn l kmkl nfslrinizi ram edin v onlar
itat doru ynldin.Tavan v crimlrinizin yklrini onlarn iyinlrin
yklyin. Yax mllrdn istifad etmkl onlar bzyin v gnahlarn
irkabndan uzaqda saxlayn.1368
1384. Adtlri dyimyin tinliyi.
4697. mam li(): Siyastlrin n mtini adtlri dyimkdir.1369
4698. mam li(): Hr ii grmk mmkndr, yalnz adtlri
dyimkdn baqa.1370
4699. mam li(): Ey camaat! Nfslrinizi trbiy etmyi z hdniz
gtrn, onlar tamah v adtlrindn kindirin.1371

1364
1365
173
295
Bayram
1385.Bayram
Quran:
Mrym olu sa dedi: Prvrdigara, ey bizim Rbbimiz! Biz gydn bir
sfr nazil et ki, o, bizlr v bizdn sonra glnlr n bir bayram v Sndn
bir nian olsun. Biz ruzi ver ki, Sn ruzi vernlrin n yaxssan.1372
Hdis:
4700. mam li() (Bayramlarn birind): Hqiqtn d, bu bayram Allah
oruc-namazn qbul edn n bayramdr. Allaha itatsizlik etmdiyimiz hr
bir gn bayramdr.1373
4701. mam li(): Bir bayram gnnd mir-l-mmininin () yanna
getdim. Grdm ki, Hzrtin qarsnda alm sfry bir az buda ryi, bir
qab firni v bir qaq var. rz etdim: Ey mir-l-mminin! Bayram gnnd
firni? Hzrt buyurdu: Bu, balanan kimsnin bayramdr.1374
1386. Novruz
4702. Mn l yhzruhul fqih: Novruzda mir-l-mminin bir
hdiyy gtirdilr. Hzrt sorudu: Bu ndir? rz etdilr: Ey mir-lmminin! Bu gn Novruzdur. mam buyurdu: Hr gnmz Novruza
evirin.1375
4703. mam li (): Bizim Novruzumuz hr gndr.1376
4704. mam Sadiq () (Novruz gnnd onun qulluuna gln Mlla ibn
Xnis xitabn): Bilirsnmi bu gn n gndr? (Mlla deyir) rz etdim:
Sn fda olum, bu iranllarn ziz tutduu v bir-birin hdiyy, bayramlq
verdiklri bir gndr. mam Sadiq () buyurdu: And olsun Mkkdki o qdim
ev, bu gnn qdim kk var v mn onu sn izah edirm ki, bilsn....
Ey Mlla! Novruz Allah-taalann bndlrdn Ona ibadt etmlrin v
he nyi Ona rik qomayacaqlarna, elilrin, hcctlrin v imamlara ()
iman gtircklrin vd ald bir gndr. Novruz gnin doduu ilk gndr...
Maid, ay 114
Nhcl-Blanin rhi, c. 20, sh. 73
1375 Mn la yhzuruhul-Fqih, c. 3, sh. 300, hdis 4073
1376 Mn la yhzuruhul-Fqih, c. 3, sh. 300, hdis 4074
1372
1373
174
El bir Novruz yoxdur ki, biz onda frcin olacan gzlmyk. nki
Novruz bizim v ilrimizin gnlrindndir. ranllar onu qoruyub saxlad,
sizlr is ldn buraxdnz...
Novruz iranllarn ilinin ilk gndr. Onlar saylar otuz min nfr olsa da,
sa qaldlar, yaadlar v Novruz gnnd su spmk adt evrildi...1377
4705. mam Sadiq (): Novruz bayram yaxnlaanda bdnini yu, n tmiz
paltarn gey, n xo qoxulu tirlrl zn tirlndir v hmin gn oruc tut.1378
4706. Biharul nvar: Nql olunanlara gr, Mnsur Dvaniqi mam
Kazimdn () camaatn onu tbrik etmsi n Novruzda evd oturmasn v
onunn gtirdiklri hdiyylri qbul etmsini xahi edir. mam () buyurur:
Mn babam peymbrin (s) hdis v rvaytlrind axtarsam da, bu gn
haqda ns tapmadm. Novruz iranllarn adtidir v slam onu mnsux (lv)
etmidir. slamn aradan gtrdyn hyata qaytarmamzdan Allaha pnah!
Mnsur dedi: Biz bu ii yalnz dylr gr edirik (v bir hrbi siyastdir).
Sni and verirm o byk Allaha, evd yl. Hzrt qbul edir v evd
ylir....1379
1378.Bayramlarn zivri.
4707. Allahn Peymbri (s): z bayramlarnz Allahu kbrl
(demkl) zintlndirin.1380
4708. Allahn Peymbri (s): Fitr v Qurban bayramlarn La ilah illllah, Allahu kbr, lhmdulillah v Sbhnallah cmllri il
bzyin.1381
4709. Knzul mmal: Allahn peymbri (s) Fitr v Qurban bayramnda evdn bayra xar v uca ssl La ilah illllah v Allahu kbr
deyrdi.1382

Vsailu-i, c. 7, sh. 346, hdis 1
1379 Biharul-nvar, c. 59, sh. 100, hdis 2 v c 48, sh. 108, hdis 9.
1377
1378
175
296
Eyb
1388. Baqalarnn eybindns, z qsurlar il mul olanlarn tqdir
olunmas.
4710. mam li (): Xoa o kimsnin halna ki, znn eybi, onu camaatn
eyblri il llmkdn saxlasn. 1383
4711. Allahn Peymbri (s): nsanlarn n alls odur ki, z eyblrini
grsn v baqalarnn eybin kor olsun.1384
4712. Allahn Peymbri (s): Kim z eybini grrs, baqalarnn eyblri
il mul olmaqdan kinr.1385
4713. mam Sadiq (): nsan n n xeyirli i odur ki, z eyblrini aradan
gtrmkd camaatdan nd olsun v ya camaatn eyblri il mul olmam
z eyblrin baxsn.1386
4714. mam Sadiq (): Grsniz ki, kims camaatn gnahlarn axtarr v
z gnahlarn unudub, bilin ki, Allahn fndin dar olub.1387
1389. Camaatn eyblri il mul olmaq v z nfsi il barman
pislnmsi.
4715. Msih (): Ey pis bndlr! Gnaha gr camaat danlayrsnz,
ancaq z eyb v pisliklriniz min olduunuz halda znz danlamaqdan
kinirsiniz.1388
4716. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn hr biri qardann gznd rp grr, z gznd is aacn gvdsini grmz.1389
4717. Allahn Peymbri (s): nsan n el bu eyb bs edr ki, camaatda
eyb grsn, znd is grmsin, camaat znn trk ed bilmdiyi i gr
danlasn, oturub durduu yoldan bo v aidiyytsiz eylr gr incitsin.1390
4718. mam li (): Kim camaatn eyblrini grs, onlar irkin saysa v
zndki hmin eyblri bynrs, sl axmaqdr.1391
Nhcl-Bla, xtb 176.
1385 Tuhful-Uqul, sh. 88.
1386 l-Kafi, c.2, sh.243, hdis 337
1387 Mosttrfatus-Sraer, sh. 48, hdis 7
1383
1384
176
4719. mam li (): n byk eyb budur ki, el eyin xrdaln edsn
ki, sanki znd yoxdur.1392
1390. Eyblri rtmk.
4720. Allahn Peymbri (s): Kims mminin rsvaylnn stn
rtrs, diri-diri basdrlan qz uan qbrdn xilas etmi kimidir.1393
4721. Allahn Peymbri (s): Kim qardann bir gnahn bilib onu
gizlts, Allah qiyamt gn onun gnahlarn gizldr.1394
4722. mam Baqir (): Mminin mmin qarsnda vzifsi budur ki, onun
yetmi byk gnahn gizltsin.1395
1391.Eyblri hdiyy etmk.
4723. mam li (): Kim snin eybini zn des, dalnca snin abrn
qoruyar. Kim eyblrini sn demkd ehtiyat edib kins, arxanca snin eybini
deyr.1396
4724. mam li (): Qardann eybini zn demkd sizin n he bir
mane yoxdur, yalnz onun da, eybinizi znz demsindn qorxmaq-dan
savay. Siz axirti uzaa atmaq v dnyayla dostluqda bir-birinizl
dostlamsnz.1397
4725. mam Sadiq (): Mnim n n ziz qarda odur ki, eyblrimi mn
hdiyy etsin.1398
1392.Eyib axtarmaq.
Quran:
Eyib axtarb1399 tn vuran1400 hr ksin vay halna.
Hdis:
4726. Allahn Peymbri (s): Mminlrin eyblrini axtarmayn. nki
kim mminlrin eyblrini axtararsa, Allah da onun eyblrini axtarar. Allah-taala
kimin eyblrini axtararsa, evinin iind olsa bel onu rsvay edr.1401
4727. mam li (): (Baqalarnn) Eyblri elmyin z bir eybdir.1402
4728. mam li () (Malik tri Misir vali tyin etdiyi frmandan):
Camaatn arasnda sndn n uzaq olan v n ox acn gldiyi insanlar,
1394 t-Trib vt-Trhib, c.3, sh.239, hdis 7
1395 l-Kafi, c. 2, sh. 207, hdis 8.
1396 urrul-Hikm, hdis8260+826.
1398 Tuhful-Uqul, sh. 366.
1399 Humz sursinin 1-ci aysinddir. Leksik mnas haqsz yer baqalarndan ox xrdalq
edn, eyib olmayan eyib tutan demkdir. Hmznn sil mnas sndrmaqdr. Bunra gr d,
kims baqalarna eyib tutub xrdalq edns bir nv onu (xsiyytin) sndrm kimidir.
Lmz sznn mnas da eyib demkdir. Humz v Lumz sinonimdirlr. Bzilri bu
iki szn frqini, humznin kimins arxasnca eyiblrini deynlr, Lumznin is eybi z
deynlr bard ildildiyini qeyd edirlr. (Mcmul Byan 817\10).
1400 Humz, ay1
1401 Svabul-mal, c.2, sh.288, hdis 1
1392
1393
177
camaatda n ox eyb axtaranlar olmaldr. nki camaatn (istr-istmz)

eyblri var v hkmdar onlar rtmk n n layiqli xsdir. Buna gr d
camaatn sndn gizlin eyblrini axtarb ox drin getm.1403
4729. mam li (): Baqalarnn shvin he vaxt ad olma. nki sn d
hmilik xtadan qorunmamsan.1404
4730. mam li (): Kim eyb axtararsa, eyblri axtarlar v sy syr-s
cavabn eidr.1405
4731. mam Sadiq (): Allahdan n uzaq dm bnd, kimsyl dostluq
mslsini ortaya atan v onun bdryilrini bir gn bana qaxmaq n
saxlayandr.1406
1393.Eyblri rtmk.
4732. Tnbihul Xvater: Rvayt gr bir gn sa () hvarilrl birg,
it leinin yanndan keirmi. Bu vaxt hvarilr deyirlr: Bu it nec d ilnir!
sa buyurur: cb a dilri var.1407
4733. Allahn Peymbri (s): Elm v srvt hr eybin stn rtr,
nadanlq v imkanszlq hr eybin stn aar.1408
4734. mam li (): Dzm eyblrin gorudur.1409
4735. mam li (): Eyblrin prdsi aldr.1410
4736. mam li (): Kim abr-hya paltarn kimsnin ynin geydirrs,
camaat onun eybini grmz.1411
4737. mam li (): Bilik z paltarn kimin ynin geydirrs, eybi
camaatdan gizli qalar.1412
4738. mam li (): Bxtin sn yar olunca snin eybin gizlin qalar.1413
1394. Kim nyi bilms ondan irad tutar.
4739. mam li (): Kims nyis drk etmkd aciz qalarsa, ondan irad
tutar.1414
4740. mam li (): Kim nyi bilmzs, ondan eyb tutar.1415
Nhcl-Bla, mktub 53.

1405 Knzul-Fvayid, c.1, sh. 279.
1406 l-Kafi, c. 2, sh.355, hdis 7
1408 Knzul-Ummal, hdis28669
1409 Nhcl-Bla, hikmt6
1414 l-rad, c.1, sh. 301
1415 Kful-umm, c.3, sh.137
1403
1404
178
297
Baa qaxmaq
1395. Baa qaxman pislnilmsi.
4741. Xzr () (Musaya () tvsiyy edrkn): Ey mrann olu! He ksin
gnahn bana qaxma v z gnahn n ala.1416
4742. Allahn Peymbri (s): Kim z qardan tvb etdiyi gnaha gr
danlasa, z hmin gnah etmyinc lmz.1417
4743. Allahn Peymbri (s): Gnahl v irkin iin stn aann z,
hmin ii grm kimidir. Nyis mminin bana qaxann z, hmin ii
grmyn qdr lmyckdir.1418
4744. Allahn Peymbri (s): Qulluqularnzdan kims zina ets, ona
hdd czasn ttbiq edin, ancaq bana qaxmayn.1419
4745. Allahn Peymbri (s): gr mslman qardan snin bir eybini
bilrs v onu snin bana qaxarsa, snin ondan bildiyin eyb v gnah onun
bana qaxma ki, snin n mkafat, onun n is gnah olsun.1420
4746. mam Baqir (): n pis kild lnlrdn qeyri, el insan yoxdur ki,
mminin zn onun pisin dansn. Bellri xeyir v sadtin zn
grmmy layiqdirlr.1421
4747. mam Sadiq (): Kim mmini danlayarsa, Allah onu dnya v
axirtd danlar.1422
4748. mam Sadiq: z qardann tiniliyin gr sevinm ki, Allah ona
rhm edr v sni hmin tinliy dar edr. Elc d buyurmudur:
Qardann bana gln msibt v tinliy sevinnin z, ona dar
olmayana qdr dnyadan getmz.1423
Qssul-nbiya, sh.157, hdis171

Tnbihul-Xvatir,c.1, sh. 113
1418 l-Kafi, c.2, sh. 356, hdis 2
1419 Tnbihul-Xvatir,c.1, sh. 57
1420 Tnbihul-Xvatir,c. 2, sh. 155
1421 l-Kafi, c.2, sh.361 , hdis9
1422 l-Kafi, c.2 , sh.356 , hdis1
1423 l-Kafi, c.2 , sh.359 , hdis1
1416
1417
179
180
298
Xoluq
1396. n rahat hyat.
4749. mam li (): n rahat hyat mqqt v tinlikl grln ilri
knara atmaqdr.1424
4750. mam li (): n xo hyat qnat etmkdir.1425
4751. mam li (): n xo v asud hyat o xs yaayr ki, Allah-taala
ona qnatcillik v pak, lyaqtli hyat yolda ta etmi olsun.1426
4752. mam Sadiq (): Xo xasiyytdn rahat hyat yoxdur.1427
1397. Hyat korlayan amillr.
4753. mam Sadiq (): ey hyat korlayr: zalm hkmdar, pis qonu v
acdil hyasz arvad.1428
4754. mam Sadiq: Hr kimd bu be eydn biri olmasa hmi hyat
lng, al myus, fikri mul olar: birincisi salamlq, ikincisi thlksizlik,
ncs ruzinin bykly, drdncs hmdm. Rvayti deyir ki, uyun
hmdmin n olduunu sorudum. Buyurdu: Yax arvad, yax vlad v yax
yolda. Beincisi, bunlarn cmi olan asayi.1429

1427 llu-raye, sh.560 , hdis1
1428 Tuhful-Uqul , sh.320
1429 l-Xisal, sh.284 , hdis34
1424
1425
181
299
Aldanmaq v qflt
1399. Aldanmaq v xbrsizliyin pislnilmsi.
4755. mam li (): Xoa o kimsnin halna ki, ldrc yalanlar onu
ldrmmidir.1430
4756. mam li (): Xbrsizlik v yalann mstliyi ikinin mstliyindn
daha gec gedr.1431
4757. mam li (): Kim (dnyann) ilma aldanarsa, onun (sadt)
kndirlri bir-birindn qopar.1432
4758. mam li (): Sizinl mminin arasnda qfltdn prd var.1433
4759. mam Sccad (): N oxdur gnn ey-irtd, yeyib imkd,
glmkd keirn v Allahn qzbinin blk d onu brdyn v bu qzb
gr d, chnnm oduna atlacandan xbrsiz, aldanm xs.1434
4760. mam Sadiq (): Kim bu ey etimad edrs, aldanar: olmayana
v qeyri-mmkn ey inanan, etimad etmdiyi ey arxalanan v ld ed
bilmycyin tamah gzn tikn.1435
1399. Allaha qar mrurluq v Ona bs tamah salmaq.
Quran:
Ey insan! Sni krim olan Rbbin qar mrur edn ndir? O Rbbin
sni yoxdan yaratd, dzldib qaydaya sald. Sn istdiyi surti verdi.1436
Hdis:
4761. mam li (): Ey Msudun olu! Allaha qar mrur olma v
qorxmazlna, elmin, mlin, yaxlna v ibadtin aldanma.1437
4762. mam li (): Gnahlardan amanda qalman amillrindn biri
budur ki, Allaha qar mrur olmayn (v ona bo yer tamah salmayn
znz Onun zabndan amanda sanmayn).1438
4763. mam li (): Bndnin gnah ilrd israr ed-ed Allahdan
1436 nfitar, ay 6-8
1437 Mkarimul-xlaq, c.2 , sh.350, hdis2660
1430
1431
182
ki,
z
d
v
balanmasn arzulamas, Allaha qar mrur olmaqdr.1439

4764. mam li (): Allahn yaxl il az-az haqqn zabna yaxnlaan,
gnahlarnn st rtldyn gr mrurlaan v aldanan, (camaat trfindn)
triflnib tqdir olunduqlarna gr fitn-fsada dnlr n qdr d
oxdur!.1440
1400. Dnyaya aldanmaq.
4765. mam li (): Dnyaya aldanmaqdan kinin. nki dnya yalandan
insana verdiyi hr nemti v yaxl hmi geri alar v kim dnyaya rk
balayb xo olarsa, onu krr.1441
4766. mam li (): Nfsin dnyaya rk balamas n byk
aldandr.1442
1401. Nfsin aldanmaq.
4767. mam li (): zztin sni aldatd v bunun sonu snin zlilliyin
olacaqdr. Bel is z irkin xlaqndan qorx ki, blk bu yolla hidayt
olasan.1443
4768. mam li () Hr kim nadan olsa, z nfsin aldanar v bu gn
dnnindn daha pis olar.1444

Nhcl-Bla, hikmt116.
1439
1440
183
300
Peymbrin dylri
1402. Byk Bdr dy.
Quran:
Hqiqtn, siz Bdrd az v zif olduunuz halda Allah hr an siz yardm
etdi. Allaha kr edn olmaq n Ondan qorxun! O zaman sn mminlr
deyrdin: Rbbinizin min mlk endirrk imdadnza yetimsi siz kifayt
etmzmi?1445
Hdis:
4769. mam li (): Bdr dynd Allahn Peymbrinin (s)
shablrinin z pambq kimi aappaq idi.1446
4770. mam li (): Bdr dynd biz zmz Allahn Peymbrin
(s) sndq. Hzrt hammzdan dmn daha yaxn idi v hmin gn hamdan
ox cat gstrdi.1447
4771.mam li (): Bdr dynd aramzda Hiqdad ibn svddn baqa
svari yox idi. Doy axam aacn altnda dayanb shr qdr namaz qlb
dua oxuyan Allahn Peymbrindn (s) baqa, biziml olanlarn hams
yatd.1448
1403. Uhud dy v Hmraul sd.
Quran:
Sn mminlri dymli olduqlar yerlr yerldirmk n sbh tezdn
z ailndn ayrlb getdiyin vaxt yadna sal! bhsiz, Allah eidn v
bilndir.1449
4772. bn Msud: Uhud dynd qadnlar mslmanlarn arxa
cbhsind igilr v mriklrin yaraladqlar insanlara kmk edirdilr. bu
Sfyan glib hbl (bt) zfr alsn arn qqrd. Allahn Peymbri (s)
mslmanlara buyurdu: Siz d Allahu la v cllu (Bir olan Allah uca v
clalldr) dey qqrn. Mslmanlar da Allahu la v cllu arn
qqrdlar. bn Sfyan qqrd: Lna l-Uzza v la Uzza lkum. (Bizim
Uzza adl btmz var, sizins Uzzanz yoxdur) Allahn Peymbri (s)
Ali-mran, ay 123 v 124.
1448 l-rad, c.1 , sh.3
1445
1446
184
mslmanlara buyurdu: Siz d deyin ki, Allahu movlana v la movla lkum

(Allah bizim rhbrimizdir, sizins rhbriniz yoxdur). 1450
4773. ns: Uhud dynd Peymbrin qabaq dilri snd, o Hzrtin
ba yarld v bann ortasndan qan axa-axa buyurdu: Onlar Allah yoluna
dvt edn peymbrinin ban yaran, qabaq dilrini sndran camaat nicat,
qurtulu tapsn?1451 Sonra Allah-taala bu ayni gndrdi: Snin bu ilrd lin
yoxdur. 1452
4774. mam li (): Uhud dynd camaat Allahn Peymbrinin (s)
trafndan dald vaxt mn lnlrin arasnda Onu axtarsam da, Allahn
Peymbrini (s) grmdim. z-zm dedim: Allaha and olsun, O
qaanlardan deyildi. Ancaq llrin d arasnda grmrm. Znnimc, Allah
bizim bu rftarmza qzblnib v peymbrlrini smaya kib. Demli,
mnim varlmn bir faydas yoxdur v lncy qdr dymliym. Buna
gr d qlncmn qnn sndrb dmn hml etdim v onlar mnim
qarmdan uzaqladlar. Birdn grdm ki, Allahn Peymbri (s) d onlarn
hatsinddir.1453
1404. Zatur-Riqa dy.
4775. mam Sadiq (): Zatur-Riqa dynd Allahn Peymbri (s) bir
drnin knarnda aacn altnda atdan dd. Bu zaman sel gldi v Hzrtl
dostlarn bir-birindn ayrd. Bir mrik kii peymbri (s) bu halda grd.
Mslmanlar da drnin qar trfind dayanb selin dayanman
gzlyirdilr. Hmin mrik kii yoldalarna dedi: Mn Mhmmdi
ldrcym. Sonra peymbrin yanna glib, Allahn Peymbrinin (s)
stn qlnc kdi v dedi: Ey Mhmmd! ndi kim Sni mnim ngimdn
qurtaracaq? Hzrt buyurdu: Mnim v snin Allahn. Bu zaman Cbrayl
hmin kiini atdan yxd v o, arxasst yer dd. Allahn Peymbri (s)
qalxb qlnc kdi v onun sinsin kb sorudu: Kim sni mnim
ngimdn qurtaracaq ey vrs? rz etdi: Snin mrhmt v krmin, ya
Mhmmd! Hzrt hmin kiidn l kdi v o, qalxb dedi: Allaha and
olsun, sn mndn yaxsan v krm sahibisn.1454
1405. hzab v Bni Qureyz dy.
4776. Yzid ibn ssm: Allah hzab darma-dan etdikd, Peymbr (s)
evin qaytd v stn, ban yumaa balad. Bu vaxt Cbrayl o Hzrtin
yanna glib dedi: Allah sni balasn. Gylrin mlklri silahlarn yer
qoymam, sn silahn yer qoymusan? Bri Qureyz qalasna bizim yanmza
l-Biday vl-Nhay, c.4 , sh. 40

Ali-mran, ay128
1452 Shihe mslim, hdis 1791
1450
1451
185
gl. Sonra Allahn Peymbri (s) car kib qalann yannda onlara
qouldu.1455
4777. mam Baqir () (ox mal-dvlt zay etmim1456 aysi bard)
Mqsd Xndk dynd li ibn butalibin ona slam qbul etmyi tklif
etdiyi mru ibn bduddur. bdud demidir: Sizinl mbarizy xrcldiyim
bu qdr var-dvlt n olsun? O, Allahn yoluna qar mbarizd maln
xrclmidi. li () onu ldrd.1457
4778. mam Sadiq (): Allahn Peymbri (s) xndk qazanda mslmanlar maney rast gldilr. Allahn Peymbri (s) klng mirl-mminin v
ya Salmann lindn alb ona el zrb vurdu ki, 3 tik oldu. Bu vaxt Allahn
Peymbri (s) buyurdu: Allah bu zrbml Ksra v Qeysrin xzinlrini
mnimn ad. Oradaklardan biri dostuna dedi: Bizim he birimizin zruri
ehtiyac (suba) n (dmnin qorxusundan) l xmaa qadir olmadmz
halda, biz Ksra v Qeysrin xzinlrini vd edir.1458
1406. Xeybr dy.
4779. Buryd: Xeybr dy gnnd bubkr bayra ald. Ancaq fth
ed bilmyib qaytd. Sonrak gn mr bayra gtrd v o da uursuz geri
dnd. bn Muslim ldrld v camaat (mslmanlar) qaytdlar. Allahn
Peymbri (s) buyurdu: Bu bayra elsin vercm ki, Allah v
peymbrini sevir, Allah v peymbri d onu sevir v fth, qlb
qazanmayana qdr geri dnmz. Biz hmin gecni, sabahn qlb gn
olaca n sevinc iind keirdik. Allahn Peymbri (s) shr namazn
qld, bayra istdi v yerindn qalxd. Peymbr yaxnl v Onun yannda
mvqeyi olan bizlrdn hr birimiz bayraqdarn z olacana mid edirdik.
Htta, Peymbr yaxn olduuma v onun yanndak mvqeyim gr
boynumu dartb bam dik tutmudum. Ancaq Hzrt, li ibn butalbi
ard. linin () gz aryrd. Allahn Peymbri (s) onun gzn l kdi
v bayra ona taprd. Fth v qlb d onun nsibi oldu.1459
1407. Mkknin fthi urundak dy.
4780. mr ibn Xttab: Mkknin fth olunduu gn Allahn Peymbri
Mkky daxil oldu. Sfvan ibn mmy, bu Sfyan ibn Hrb v Haris ibn
Hiamn ardnca adam gndrdi. mr deyir: z-zm dedim ki, Allah onlar
bizim ngimiz salb v mllrinin czalarn onlara dadzdracaq. Ancaq
Allahn Peymbri (s) onlara buyurdu: Mn bu gn sizlr, Yusifin
qardalarna dediklrini deyirm: Bu gn siz ar-ac yoxdur. Mehribanlarn
n mehriban olan Allah sizi balayr. mr deyir: Almdan bel bir fikir

Bld, ay 6
1457 Qomi tfsiri, c.2, sh.422
1458 l-Kafi, c.8, sh.216, hdis 264
1459 Knzul-Ummal,hdis, 3120
1455
1456
186
kediyin v Allahn Peymbrinin (s) is onlara bel cavab verdiyin gr

Peymbrdn (s) utandm.1460
4781. mam li (): Allahn Peymbri (s) Ramazan aynda Bdr
dyn getdi v Ramazan aynda da Mkkni fth etdi.1461
4782. mam Rza (): Mkknin fth olunduu gn, say yz altm olan
bt Kbnin trafnda dzlmd. Hzrt lindki ubuqla onlar vura-vura
buyururdu: Haqq gldi v batil mhv oldu. Hqiqtn d, batil mhv olasdr.
Haqq gldi v batil bir daha geri dnb balamayacaq. Bu zaman btlr bir-bir
z st yer ddlr.1462
1408. Huneyn dy.
4783. mam Sadiq (): Peymbrin (s) Huneyn dyndki qdr ar
gn olmayb. nki rblr Hzrt dmn ksilmidilr.1463
Knzul-Ummal,hdis 30158
mali-Tusi , sh.342 , hdis 701
1463 Biharul-nvar, c. 21 , sh.190 , hdis 16
1460
1461
187
301
Frldaq v liyrilik
1409. Frldaqln pislnmsi.
4784. Allahn Peymbri (s): Kim z mslman qardana frldaq gls,
Allah brkti onun ruzisindn gtrr, hyatn xarab edr v onu z halna
buraxar.1464
4785. Allahn Peymbri (s): Kim eybini alcya demdn qsurlu mal
satarsa, hmi Allahn qzbin tu glr v mlklr hmi ona qar
edrlr.1465
4786. Knzul-Ummal: Allahn Peymbri buda kissinin yanndan
keirdi. lini onun iin sald v barmaqlarna nmilik gldi. Buyurdu: Bu
ndir, ey satc? rz etdi: Ey Allahn Peymbri. Ona ya dyib. Hzrt
buyurdu: Niy o hissni st qoymamsan ki, camaat grsn? Biz qar
frldaq ildn bizdn deyil.1466
4787. mam li () (Ona i grnlrdn birin tvsiyysindn): Hqiqtn
d, n byk mmtin xyantidir (yaxud mmt ediln xyantdir). n irkin
frldaq is rhbrlrin (v ya rhbrlr qar ediln) frldadr.1467
4788. mam li (): Xalqn dini ilrind onlara frldaq gln Allahn v
Onun peymbrinin dmnidir.1468
4789. mam Sadiq (): Biz qar frldaq ildn bizdn deyil.1469
4790. l-Kafi: mam Kazim () klgd (qaranlqda) apur paras satan
Heam ibn Hkmin yanndan kedikd buyurdu: Ey Heam! Klgd mal
satmaq frldaqlqdr v (alq-satqda) frldaq rva deyil.1470
Biharul-nvar, c.76 , sh.356, hdis 30

1469 l-Kafi, c.5 , sh.160, hdis 1
1470 l-Kafi, c.5 , sh.160, hdis 6
1464
1465
188
302
Qsb etmk
1410. Qsb etmk.
4791. Allahn Peymbri (s): Kims mslmann maln haqsz yer qsb
edrs, Allah hmilik ondan z dndrr, grdy hr yax i qzblnr v
tvb edib gtrdy mal sahibin qaytarmayana qdr onlar yax ilr
siyahsna salmaz.1471
4792. Allahn Peymbri (s): Kims kimsnin torpan nahaqdan qsb
edrs, Allah-taalan onunla qzblnmi halda grr.1472
4793. Allahn Peymbri (s): Qardann maln nahaq yer almaq he bir
mslmana rva deyil. nki Allah mslmann maln mslmana haram
etmidir.1473
4794. mam li (): Evd qsb edilmi dan olmas, hmin evin
dalmasnn zaminidir.1474,1475
4795. mam Sadiq (): (Haqsz yer torpaq alb orada ev tiknin hkm
haqda suala cavabndan): Evi viran olar v torpaq sahibin qaytararlar.
Zlmkarn aln trin v haqq tapdalayana haqq yoxdur.1476
4796. mam li (): Baqasnn icazsi olmadan onun maln l keirmk
he ks rva deyildir.1477
Mustdrkul-Vsail, c.17, sh.89, hdis20823

Knzul-Ummal,hdis 30366
1473 Knzul-Ummal,hdis 30343
1474 Seyid Rzi deyir: Bu klam Peymbrdn (s) d rvayt olunmudur. Szlrin bir-birin
oxamas tccbl deyil. nki, hr ikisi eynri emdn qaynaqlanr v bir mnbdn xr.,
1476 Vsailu-i, c.17, sh.311, hdis 1
1471
1472
189
303
Qzb
1411. Qzb btn pisliklrin aardr.
4797. Allahn Peymbri (s): Qzb eytan alovunun bir hisssidir.1478
4798. mam li (): Qzb v srtlik dliliyin bir nvdr. nki bunlara
sahib olan pemanlq kr. gr peman olmasa, dliliyi qtidir.1479
4799. mam Sadiq (): Qzb hr bir pisliyin aardr.1480
4800. mam Sadiq (): Qzb mdrik xsin qlbini mhv edndir.1481
1412. Qzb hakim olmaa hvslndirmk.
4801. Allahn Peymbri (s): Siz n gclnzdn xbr verimmi? Bu,
qzbli olanda zn saxlayannzdr.1482
4802. mam Baqir (): He bir gc, qzbin qarsn almaq qdr
deyil.1483
4803. mam Sadiq (): Kim z qzbin sahib deyils, alna da sahib
deyil.1484
1413. Qzbi sndrmy hvslnmk.
Quran:
Onlar qzblrini udar, insanlarn gnahlarndan kerlr.1485
O kslr ki, qzblndiklri zaman balayrlar.1486
Hdis:
4804. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, chnnmin qaps var ki,
oradan yalnz Allaha qar gnahlarla z qzbini sakitldirn girr.1487
4805. Allahn Peymbri (s): Kim qzbinin qarsn almasa, Allah da
ona qar zabnn qarsn almaz.1488
Biharul-nvar, c.73, sh.265 , hdis15

Nhcl-Bla, hikmt255.
1480 l-Kafi, c. 2, sh. 303, hdis 3.
1481 l-Kafi, c. 2, sh. 305, hdis 13
1482 Nsrud-Durr, c.1 , sh.183
1484 l-Kafi, c.2, sh. 305, hdis 13
1486 ura, ay 37
1478
1479
190
4806. mam Baqir (): Kim qzbini soyuda bils v onu udsa, Allah
qiyamt gnnd onun qlbini iman v rahatlqla arb darar.1489
4807. mam Sadiq (): Qzb, ona qar dzm olan n n qdr gzl
qurtumdur.1490
1413. Qzbin drman.
4808. Allahn Peymbri (s): Ey li! Qzblnm v qzblnsn d otur
v Allahn bndlr zrind qdrti v onlara etdiyi gzt bard dn. Sn
Allahdan qorx deyils, qzbini knara qoy, z gzt v sbrin mracit
et.1491
4809. mam li (): Qzbiniz susmaqla, nfsin istklrin alla drman
edin.1492
1415. Qzb, Allaha sitayiin yolunda.
4810. Musa (): Prvrdigara! Kimlrdir, Snin sayndn qeyri bir
klgnin olmad bir vaxtda rind olan o bndlrin? Allah ona vhy
buyurdu: Mnim haramlarm halal saylanda yaral plng kimi qzblnn
kimslr.1493
4811. mam li (): Allahn Peymbri (s) dnyaya gr qzblnmirdi.
Ancaq haqqa gr qzblnsydi, he ks onu tanmazd v haqqn intiqamn
alana qdr he n Onun qzbinin qarsn ala bilmzdi.1494
4812. mam li (): Kim yaramaz adamlarla dmn olub Allaha xatir
qzblns, Allah ondan tr qzblnr v qiyamt gnnd onu ad
edr.1495

1494 l-Muhcctul-Beyza, c.5, sh.303.
1489
1490
191
304
Allahdan
gnahlarnn balanmasn dilmk
1416. Cnahlarn balanmasn dilmk.
Quran:
Bir gnah i grdklri, yaxud zlm etdiklri zaman Allah yada salb
gnahlarnn balanmasn dilynlr....1496
Hr ks pis i grdkdn v ya zn zlm etdikdn sonra Allahdan
balanman dilrs, Allahn balayan v mrhmtli olduunu grr1497.
Hdis:
4813. Loman () (z vladna tvsiyysi):vladm! Mbada, xoruz
sndn zirk olsun v sn yuxuda olarkn shr erkn oyansn v
balanmasn dilsin!1498
4814. Allahn Peymbri (s): n yax dua gnahlarnn balanmasn
dilmkdir.1499
4815. Allahn Peymbri (s): n yax ibadt istifar (gnahlarnn
balanmasn istmk) etmkdir.1500
4816. Allahn Peymbri (s): ox istifar edin. nki Allah istifar siz
yalnz ona gr yrtmidir ki, gnahlarnz balasn.1501
4817. mam li (): Gnahlarnn balanmasn istyn v bununla bel
namid olana heyrt edirm.1502
4818. mam li (): Gnahlarnn balanmasn dilmkl znz
tirlndirin ki, gnahlarnzn iyi sizi rsvay etmsin.1503
4819. mam li (): Hr ks gnahlarnn balanmasn dilmk
(nemti) verilibs, fvdn mhrum qalmaz.1504
Ali-mran, ay 135
Nisa, ay 110
1498 Mustdrkul-Vsail, c. 12, sh.146, hdis 13744.
1499 l-Kafi, c. 2, sh.504, hdis 1
1500 Nurus-Sqleyn, c. 5, sh. 38, hdis 44.
1503 Biharul-nvar, c. 93, sh.278, hdis 7
1496
1497
192
4820. mam Sadiq (): Bnd gnah i grnd, shr tezdn gecy qdr
ona mhlt veririk. gr gnahlarnn balanmasn dils, o gnah
yazlmr.1505
1417. fv dilmk v ruzinin artmas.
Quran:
V Rbbinizdn balanmanz dilysiniz. Sonra Ona tvb edin ki,
myyn edilmi mddtd siz yax ruzi versin v z fzlindn hr bir ml
sahibin mkafatn ehsan buyursun.1506
Ey camaatm! Rbbinizdn balanmanz dilyin. Sonra Ona tvb edin
ki, gydn siz bol ya gndrsin, qvvtinizin stn bir qvv d artrsn.
Gnahkarlar kimi z dndrmyin.1507
Hdis:
4821. Allahn Peymbri (s): Hr kim ox balamaq dilrs, Allah onun
hr qmi n bir frc, tinliyi n bir x yolu qoyar.1508
4822. mam li (): Tvb etmk ruzini artrar.1509
4823. mam li (): Tvb edin ki, ruzi verilsin.1510
1418. Allaha yaxn insanlarn balanmaq dilmlri.
4824. Allahn Peymbri (s): Bzn qlbimi qubar bryr v mn bir
gnd yetmi df Allah drgahndan balanmam dilyirm.1511
1419. Gnah ilri davam etdirmkl fv dilmkdn kinmk.
4825. mam li (): Gnah ilri davam etdir-etdir fv dilmyin z,
yeni gnahdr.1512
4826. mam Rza (): Kim Allahdan balamaq dilrs v yen d gnah i
grrs, Allahna rixnd edn kimidir.1513
4827. mam Rza (): Kim dili il balanmaq dilyib ryind (z
gnahndan) peman olmasa, zn rixnd etmidir.1514

Hud sursi, ay 3.
1507 Hud sursi, ay 52.
1508 Nurus-Sqleyn, c.5, sh.357, hdis 45
1509 Biharul-nvar, c.93, sh.277, , hdis 4
1510 Mostdkul-Vsael, c.12, sh.122, hdis1386
1511 Mostdkul-Vsael, c.12, sh.122, hdis5987
1513 l-Kafi, c.2, sh.504, , hdis 3
1505
1506
193
194
305
Qflt (xbrsizlik)
1420.Qfltdn kinmk.
4828. mam li(): Qflt aznlqdr.1515
4829. mam li (): fsuslar olsun hr bir qafil ki, mr leyhin hcct
olar v gnlri onu bdbxtliy srklyr.1516
4830. mam li (): Ey eidn! z mstliyindn ayl, qflt yuxusundan
oyan v tlsknliyini azalt.1517
4831. mam li (): Digrlrinin sizin ilrinizdn qafil olmad insanlar!
Ey (Allahdan v onun mrlrindn) z dndrmi v nyi (can, mal v vlad)
varsa lindn alnacaq adamlar! N olub ki, Allaha arxa evirdiyinizi v ondan
geyrisin z tutduunuzu grrm.1518
4832.mam li (): Paran geymk n toxuyan, ancaq ona kfni olan,
yaamaq n ev tikn, ancaq qbri olan qafil n qdr d oxdur?1519
4833. mam Sadiq (): gr eytan dmndirs, qflt ny gr dmn
olmasn?1520
4834. Allahn Pembri (s): Ey buzr! Yax i gr bilmsn d yax
i gr bilmyi niyyt et ki, qafillr zmrsind yazlmayasan.1521
4835. mam li (): Daima Allah xatrlamaqla qflt prdsi knara
kilr.1522
4836. mam li (): Kim vaxt tandsa, (axirt) tdark grmkdn qafil
olmaz.1523
4837. mam Baqir (): Vacib namazlara hmiyyt vern v onu vaxtnda
qlan hr bir mmin qafillrdn deyil.1524

Nhcul Bla, xtb 64
1517 Nhcul Bla, xtb 153
1518 Nhcul Bla, xtb 175
1519 Biharul-nvar, c.77, sh. 401, hdis 26
1521 Mkarimul-xlaq, c.2, sh.378, hdis 2661
1523 l-Tovhid, sh. 74, hdis 27
1524 l-Kafi, c. 3, sh. 270, hdis 14
1515
1516
195
1422.Qafil xsin nianlri.

4838. Loman () (vladna nsihtindn):Olum! Hr eyin onu
tantdran, mvcudluunu tsdiqlyn bir niansi var. Qafilin niansi var:
shvi, bann qarq olmas v unutqanl.1525
4839. mam Hsn (): Qflt odur ki, (namaz qlmaq n) mscidi trk
edsn v pozun adama tabe olasan.1526
1423.Qfltin nticlri.
4840. mam li (): Qafilliyi uzun knin lm srtlnr.1527
4841. mam li(): Qflt kim stn glrs, onun qlbi lr.1528
4842. mam li(): Qfltin davam etmsi bsirt gzn kor qoyar.1529
4843. mam li(): Qfltdn v mhlt (mr) aldanmaqdan kin.
nki qflt ilri korlayr.1530
1424 . zn qafilliy v grmzliy vurman tqdiri.
4844. mam li(): All insann yarsn dzm v sbr, digr yarsn is
gz yummaq tkil edir.1531
4845. mam li(): Comrd insann xsi rftarlarnn n yaxs
bildiklrindn (camaatn shvlri v pisliklri) bzilrini grmmzliy
vurmasdr.1532
4846. mam Sadiq (): Hqiqitn, ictimai hyat v nsiyytin vziyyti
azna qdr dolu bir qaba bnzr ki, onun d ikisi diqqt v ayqlq, d biri
is gz yummaqdr.1533
l-Xisal, sh. 121, hdis 113

1532 Nhcl Bla, hikmt 222
1525
1526
196
306
Kin v xyant
Quran:
Bizim qlblrimizd iman gtirnlr qar kin, paxlla yer verm.1534
Biz onlarn rklrindn kin-kdurti xarb atdq.1535
Hdis:
4847. sa (): Ey dnyann bndlri! (Drvilr kimi) Balarnz qrxr,
kynklrinizi qsaldr, balarnz aa dikir, kini qlblrinizdn qoparb
atmrsnz.1536
4848. Allahn Peymbri (s): Mnim mmtim bir-birin kin bslms,
he vaxt onlarn arasnda dmnilik ba qaldra bilmz.1537
4849. mam li(): Kin pis bir toxumdur.1538
4850. mam li (): Kin yax ilri aradan gtrr.1539
4851. mam li(): Kinli qlblrin n pisi paxl v kinli insann
ryidir.1540
1426.ryin barlrind xyant v nadrstlk etmli olmad eylr.
4852. Allahn Peymbri (s): ey var ki, mslman insann ryi
onlara qar xyant v nadrstly rva grmz: mlini Allah n
safladrmaq (ixlasl etmk), xeyirxahlq, hakimlr nsiht vermk v
mslman cmiyyti il birlik. nki dvt v risalti onlar hr trfdn hat
etmidir.1541
1427.Qnimt xyant.
Quran:
He bir peymbr (qnimtlr) xyant etmk yaramaz. Kim ny
xyant edibs, qiyamt gnnd onu z il gtirr.1542
Hr, ay 10
Hicr, ay 47
1542 Ali-mran, ay 161.
1534
1535
197
Hdis:
4853. bn Abbas: He bir peymbr yaramaz ki... aysi Bdr dy
gnnd itmi qrmz rngli rtk barddir. Bu zaman bzilri demidilr:
Blk peymbr (s) onu gtrm olar. Sonra Allah-taala bu ayni nazil
etdi: He bir peymbr1543
4854. mr: Xeybr dy gnnd Peymbrin (s) shablrindn bir
dst glib dedi: Filanks hid oldu, behmanks hid oldu, filan xs hid
oldu v s. Nhayt bir nfrin adna atanda dedilr ki, o da hid olmudur.
Bu zaman peymbr (s) buyurdu: Yox, mn onu qnimtlrdn bir baya
gr odda yanan grdm.1544
4855. mam Sadiq (): ulul1545 imamdan ourlanan hr bir ey v (elc
d) bhli olduu halda yetimin maln v bir d bhli olduu halda haram
yemkdir.1546
d-Durrul Mnsur, c 2, sh. 361.

t-Trib vt-Trhib, c. 2, sh. 307, hdis 4.
1545 ulul rb szdr v mnas qnimtlr blnmmi ondan ourlamaq demkdir.
1546 Tfsirul yyai , c.1, sh. 205, hdis 148
1543
1544
198
307
uluv
1428. Dind ifrata varmaqdan kinmk.
Quran:
Ey Kitab hli! z dininizd hddi amayn! Allah barsind yalnz haqq
deyin. Hqiqtn, Mrym olu sa, ancaq Allahn Peymbri, Onun
trfindn bir sz idi... 1547
Hdis:
4856. Allahn Peymbri (s): Mni z haqqmdan (v hddimdn) yuxar
qaldrmayn. Allah-taala mni peymbr etmzdn vvl (zn) bnd
yaratmdr. 1548
4857. Allahn Peymbri (s): Mnim fatimin onlara atmayaca iki
dst var: dikba, zlmkar padah v dind hddini aaraq dindn xan v bu
mlin gr tvb etmyib ondan l kmyn.1549
4858. Allahn Peymbri (s): Ey li! Snin bu mmt arasnda hvalatn
bir dstnin onu sevmkd hddini adqlar, digr dstnin is ona dmn
ksilrkn dmnilikd ifrata vardqlar Mrym olu sann hvalatna
bnzyir. Sonra bu vhy nazil oldu: Mrym olu sann msli kilinc,
snin qvmn sevincdn qhqh kib gld.1550,1551
4859. mam li (): Mniml laqdar iki nfr mhv urad: ifrata
varan dost v kinli dmn.1552
4860. mam li (): lahi! Mrym olu sa xaprstlrdn bezdiyi kimi
mn d z haqqmda ifrata varanlardan bezmim. lahi! Onlar hmilik tnha
v kmksiz qoy v onlarn he birin kmk yetirm.1553
4861. mam li (): Bizim haqqmzda hddinizi amaqdan kinin v
bizlri (Allah trfindn) bydlm bndlrdn sayn. Bel olduqda, bizim
fziltimiz bard n istsniz deyin.1554
4862. mam Sadiq (): Ayq olun ki, hddini aanlar gnclrinizi
korlamasn. nki hddini aanlar Allahn yaratdqlarnn n pisidirlr. Allahn
Nisa, ay 171
Nvadirul-Ravndi, sh.16.c shif
1549 Qurbul-snad, sh.64, hdis204
1550 Zuxruf, ay 57.
1551 Biharul-nvar, c.25, sh. 284, hdis 34.
1552 Nhcl-Bla, hikmt469.
1553 Biharl nvar, c.25, sh. 284, hdis 32
1554 l-Xisal, sh. 614, hikmt 10
1547
1548
199
zmtini azaldr v Onun bndlri n tanrlq iddias edirlr. Allaha and

olsun ki, hddini aanlar xaprst, yhudi, mcuslardan v mriklrdn
pisdirlr. Hzrt sonra buyurdu: Hddini aan v ifrata varan bizim yanmza
qaydacaq, ancaq biz onlar qbul etmycyik. z hdlrindn aa olanlar
biz qoulacaq v biz onlar qbul edcyik. rz olundu: Sbbi ndir, yabn
Rsulullah? Buyurdu: nki hddini aan kims namaz, zkat, orucu v
hcci trk etmy yrib v he vaxt z adtlrindn l kmy, Allahn
itatin z tutmaa qadir olmayacaqdr. Ancaq hddindn az olanlar hqiqti
drk etdikd ibadt edck v Allaha tabe olacaq.1555
4863. mam Sadiq (): Bir dst mirl-mminin () yanna glib rz etdi:
Salam olsun sn, ey bizim tanrmz. Hzrt onlardan tvb etmlrini (bu
qidlrindn l kmlrini) istdi, ancaq onlar tvb etmdilr. Sonra mam
ala qazb orada tonqal qalad v onun yannda baqa bir drin ala qazb
onlarn arasn birldirdi. Hmin dst tvb etmdikd, Hzrt onlar hmin
drin alaya salb, onlar ln qdr o biri alaya od vurdu (ki, odun tsts
boulsunlar.)1556
4864. bubkr: mam Sadiq () rz etdim: Onlar (hli-Beytin
leyhdarlar) bzi szlr danrlar. Buyurdu: N deyirlr? rz etdim:
Deyirlr ki, mam yan damclarnn, ulduzlarn, aaclardak yarpaqlarn
sayn, dnizdkilrin kisini v yer zndki torpaqlarn sahsini bilir.
Hzrt lini gy qaldrb buyurdu: Sbhanallah! Allaha and olsun ki, bunlar
Allahdan baqa he ks bilmir.1557
4865. mam Rza (): uluv ednlr kafirdirlr. Tfviz etiqad olanlar is
mrikdirlr.1558
4866. mam Rza (): Kim mirl-mminini Allaha bndlik
srhdlrindn yksklr qaldrsa, Allahn qzbin tu glnlrdn v
aznlardan olar.1559

1555
1556
200
308
Qdrtli olmaq
1429. Qdrtli olmaq v itatsizlik.
Quran:
Xeyr, insan aznlq edr. znn dvltli olduunu grdy n.1560
4867. Allahn Peymbri (s): eytan dedi: Qdrtli insann mniml
dyd nicat yoxdur v onu bu eydn birin giriftar edrm: ya mal,
srvti onun nzrind bydrm ki, nticd znn vergi hdliklrini
dmkdn imtina edr, ya onun istifad yollarn onunun asanladraram ki,
nticd onlar nahaq yer xrclyr, ya da mal, srvti ona sevdirrm ki,
nticd onu rva grlmyn vasitlrl ld edr.1561
4868. mam li (): ki sift insan vcdunun n srarngiz hallarndandr.
Var-dvlt atsa, qdrti onu dmn evirr v gr ona msibt z vers,
gcszly onu rsvay edr.1562
4869. mam Sadiq (): Bir varl kii tz v tmiz paltarlarndan geyinib
Allahn Peymbrinin (s) yanna gldi v Hzrtin yannda oturdu. Ondan
sonra irkli v nimda paltar geymi bir drvi glib hmin kiinin yannda
yldi. mkanl kii z paltarn onun dizinin altndan krk ydrd.
Allahn Peymbri (s) ona buyurdu: Qorxdun ki, onun kasblndan ns
sn atar? rz etdi: Yox. Buyurdu: Qorxdun ki, var-dvltindn ns ona
atar? rz etdi: Yox. Buyurdu: Qorxdun ki, paltarlarndan ns ona atar?
rz etdi: Yox. Buyurdu: Bs niy bel etdin? rz etdi: Ey Allahn
Peymbri! Mnim bir hmdmim (eytan) var v hr yaramaz mli mn
gzl, hr gzl mli nzrimd irkin i kimi gstrir. ndi malmn yarsn
bu kiiy baladm. Allahn Peymbri (s) hmin kasb kiiy buyurdu:
Sn qbul edirsn? rz etdi: Yox Varl ona dedi: Ny gr? Dedi:
Qorxuram snin zldiyin hallar mn d yol tapsn.1563
1430.mkanllq v gnahlardan kinmk.
Quran:
Mgr sni yoxsul grdkd dvltli etmdimi?!1564
lq, ay 6 v7
1562 Nhcl Bla, hikmt108.
1563 l-Kafi, c.2, sh. 261, hdis 11.
1564 Zuha, ay8
1560
1561
201
Hdis:
4870. Allahn Peymbri (s): mkanl olmaq Allahdan kinmk n
nec d gzl dostdur.1565
4871. mam Sadiq (): Allahdan dnyanz n imkanllq v salamlq,
axirtiniz ns balanmaq v cnnti dilyin. 1566
1431. Qdrtli olman mnas.
4872. mam li (): He bir xzin qnat qdr zngin deyil.1567
4873. mam li (): He bir xzin al qdr deyil.1568
4874. mam Sadiq (): Camaatdan midini z. nki bunun z el
qdrtli olmaqdr.1569
4875. mam Hadi (): Qdrtli olmaq odur ki, arzun az olsun v sn
kifayt edn ad olasan. Yoxsulluq is nfsin doymamas v byk
midsizlikdir.1570
1432. n byk qdrt.
4876. Allahn Peymbri (s): Camaatn n qdrtlisi olmaq istyn, z
lind olandan Allahn lind olana daha min olmaldr.1571
4877. Allahn Peymbri (s): Ehtiyac linizi camaata trf uzatmayn,
htta misvak suyu n olmu olsa bel.1572
4878. Allahn Peymbri (s): n yax imkan nfsin ehtiyacsz
olmasdr.1573
4879. mam li (): Kim Allah trfindn qdrtli olarsa, camaat ona
mhtac olar.1574
4880. mam li (): n byk imkanllq camaatn lind olanlara gz
dikmmkdir.1575
4881. mam li (): n byk imkanllq aldr, n byk kasblq is
alszlq.1576
4882. mam Baqir v ya mam Sadiq (): Kim Allahn verdiyi ruziy qane
olarsa, insanlarn n imkanls olar.1577
Mustdrkul-Vsael, c. 13, sh. 15, hdis 14598

l-Kafi, c.5 , sh.71, hdis 4
1569 mali-Mufid, sh.183 hdis 6
1570 d-Durrtul-Bahir, sh.41
1571 l-Kafi, c.2, sh.139, hdis 8
1574 Kful-umm, c.3, sh.137
1577 l-Kafi, c.2, sh.139, hdis 9
1565
1566
202
4883. mam Sadiq (): Bu ey kimin ruzisi olarsa onu ey atdrar

v bu n byk imkandr: Ona ta ediln qane olmaq, camaatda olanlardan
midini zmk v ox istklri (artq istmyi) trk etmk.1578
4884. mam li (): mkanlln aar, yqinlik hasil etmkdir.1579
4885. mam li (): Kim zn kindirmzs, imkanl (adam) olmaz.1580
4886. mam li (): Hr kim z gnn axirtin qm-qsssi il
balayarsa, imkansz olsa da imkanllaar, kimssiz olsa da tnha qalmaz, eliobas olmasa da qdrtli olar.1581
4887. mam Baqir (): Dorudan da gnahlardan kinnlr, el qdrtli
olanlardr. Dnyann az onlar ehtiyacsz etmidir v buna gr d xrclri
yngl v azdr.1582
1434. kiqat muzdu olan imkanl xslr.
Quran:
Sizi Biz yaxnladran n var-dvltiniz, n d oul-uaqlarnzdr. Yalnz
iman gtirib yax ilr grnlrin, mllrin gr mkafatlar ikiqat artq
olacaq v onlar otaqlarnda min-amanlq iind yaayacaqlar.1583
Hdis:
4888. mam Sadiq () (Bir kii, onun yannda imkanl xslrdn sz ab
onlarn leyhin danrd):Sus! mkanl xs z qohumlarnn qeydin qalsa
v qardalarna yaxlq ets, Allah-taala onun muzdunu ikiqat verr. nki
Allah-taala buyurur: Sizi Biz yaxnladran n var-dvltiniz, n d ouluaqlarnzdr. Yalnz iman gtirib yax ilr grnlrin, mllrin gr
mkafatlar ikiqat artq olacaq v onlar otaqlarnda min-amanlq iind
yaayacaqlar.1584
1435. Kasblarn aclna gr varllarn msuliyyti.
4889. mam li (): Allah-taala kasblarn yemyini varllarn mallarnda
qrar vermidir. Demli, varl adam onun haqqndan bhrlnms he bir kasb
ac qalmaz. Allah bunun hesabn soracaqdr.1585
4890. Allahn Peymbri: Hqiqtn, Allah varllarn var-dvltind
kasblara (ehtiyacllarna) kifayt edn ndazd haqq vacib buyurmudur.
gr kasblar ac, lpaq v incidilmi olsalar, bunun sbbi imkanllarn onlarn
haqqn vermmsidir. Allah-taalann qiyamt gnnd varllardan hesab-kitab
sormaa v bu i gr onlara zab vermy haqq vardr.1586
Tuhful-Uqul, sh.318
1581 mali-Tusi, sh.580, hdis 1198
1583 Sba, ay37
1584 Tvsiri li ibn brahim, c.2, sh.203
1578
1579
203
4891. Allahn Peymbri: Mhtac insan z haqqndan mhrum edn

varlnn trtdiyi gnahdan byk gnah yoxdur.1587
1587
204
309
ina (ey-irt mclislrin xas trzd oxumaq)
1436. ina.
Quran:
Btlrin murdarlndan uzaq durun v batil szlrdn kinin.1588
Hdis:
4892. Allahn Peymbri (s): Allah mni dnya hlin rhmt olaraq
gndrdi v mn simli altlri, neylri v cahiliyyt ilrini mhv (qadaan)
edcym.1589
4893. Allahn Peymbri: ki ss var ki, bunlar dnya v axirtd
lntlnmilr: xohal olduqda alnan neyin v msibt vaxt vay-ivnin
ssi.1590
4894. mam Sadiq (): ina el gnahlardandr ki, Allah onunn alovu
vd etmidir. Allah-taala bu bard buyurub: Camaatn ellri var ki, bo
szlri (he bir) elmsizi (camaat) Allahn yolundan azdrmaq v Allah yolunu
rixnd etmk n satn alarlar. Onlara xaredici zab verilckdir.1591
1437. inann miras.
4895. Allahn Peymbri (s): ina ziyann tilsimidir.1592
4896. Allahn Peymbri (s): ey qlbi srtldirr: ey-irt
mclislrin xas musiqini eitmk, ov v sultan sarayna gedib-glmk.1593
4897. mam Sadiq (): ina zndn nifaq qoyub gedr.1594
Hcc, ay 30
1591 Mn la Yhzuruhul Fqih, c.4, sh.58, hdis 5092
1593 Biharul nvar, c.79, sh.252, hdis 6
1594 Biharul nvar, c.79, sh.241, hdis 7
1588
1589
205
310
Qeyb
1438. Peymbr, Allahn tlimi il qeybdn xbr verdi.
4898. mam Sadiq (): Tbuk dynd Allahn Peymbrinin (s)
dvsi itir. Mnafiqlr deyirlr: Biz qeybdn danr, ancaq dvsinin yerini
bilmir. Cbrayl Peymbr () nazil olub mnafiqlrin dediklrini Hzrt
atdrd v dedi: Dvn filan drddir v cilovu iri bir aaca iliib. Sonra
Allahn Peymbri (s) camaat namaza ard. Camaat yd. Hzrt
buyurdu: Ey camaat! Mnim dvm filan drddir. Camaat hmin dry
doru tlsdi v dvni tapdlar.1595
1439. mam v qeyb elmi.
4899. Nhcl-Bla: mirl-mmininin () (Klb qbilsindn olan)
shablrindn biri Hzrt rz etdi: Ya mirl-mminin! Qeyb elmi sn
verilmidir. Hzrt gld v buyurdu: Ey Klb qbilsindn olan kii! Bu
qeyb elmi deyil, sahibindn elmi yrnmyin tsiridir. Qeyb elmi qiyamt
gnn bilmk elmidir. Allah-taala onlar sayaraq buyurmudur: Hqiqtn,
qeyb elmi Allahn yanndadr. Yer ya gndrr v qadnlarn uaqlqlarnda
olan bilr. 1596
4900. mam Sadiq () (mam qeybi bilirmi? sualna cavabndan): Yox.
Ancaq, nyis bilmk istynd, Allah hmin eyi ona yrdir.1597
4901. mam Kazim () (Siz qeybi bilirsinizmi? dey soruan bir iranl
kiiy verdiyi cavabdan):(lahi) Elm bizim n aq olduqda bilirik,
zmz balandqda is bilmirik. Sonra buyurdu: Elm, izzt v clall
Allahn sirridir v onu Cbraylla blmdr. Cbrayl onu Mhmmdl (s),
Mhmmd is istdiyi kims il bld.1598
Qssul-nbiya, sh.308, hdis 408

Nhcl-Bla, hikmt128.
1597 l-Kafi, c.1, sh.257, hdis4
1598 l-Kafi, c.1, sh.256, hdis 1
1595
1596
206
311
Qeybt
1440. Qeybtdn kindirmk.
Quran:
Bir-birinizin qeybtini qrmayn! Sizdn kims lm qardann tini
yemy raz olarm? Bu onda ikrah oyadar. Allahdan qorxun. Allah tvblri
qbul edn v mehribandr.1599
Hdis:
4902. Allahn Peymbri (s): Merac gecsi z zlrini drnaqlar il cran
bir dst camaat grdm. Sorudum: Ey Cbrayl! Bunlar kimlrdir? Dedi:
Bunlar camaatn qeybtini edn v abrlarn tknlrdir.1600
4903. Allahn Peymbri (s): Qeybt etmk zinadan daha pisdir. rz
etdilr: Nec? Buyurdu: Kii zina edir, sonra tvb edir v Allah onun
tvbsini qbul edir. Ancaq qeybt edn, qeybtini etdiyi xs trfindn
balanmayana qdr balanmaz.1601
4904. mam li (): Qeybt etmk aciz insann iidir.1602
4905. mam Hseyn () (Onun yannda bir kiinin qeybtini edn kimsy):
Ey kii! Qeybtdn l k. nki qeybt chnnm itlrinin yaldr.1603
4906. mam Sadiq (): Qeybt etm ki, sndn qeybt olunar. Qardan
n quyu qazma ki, zn ona drsn. nki hans ll versn, hmin ll d
geri alarsan.1604
4907. mam Sadiq (): Bir kii li ibn Hseyn () rz etdi: Filanks
sizin haqda deyir ki, yolunu azm v bidti birisiniz. li ibn Hseyn ona
buyurdu: Hmin kii il yoldaln haqqn gzlmmisn. nki onun
szn biz atdrmsan. Bizim haqqmz da gzlmmisn. nki qardamn
mnim bilmdiyim szlrini mn atdrdn!....Qeybt etmkdn kin. nki
o, chnnm itlrinin yaldr. Bil ki, kims camaatn ox eybini tutursa, bu ox
eyb tutman z, eyblri znd olduu qdr axtardn gstrir (onun
camaatdan eyb tutmas gstrir ki, hmin eyblr onun znd d vardr).1605
1441. Qeybt v din.
Hucrat, ay12
1603 Tuhful-Uqul, hdis 245
1599
1600
207
4908. Allahn Peymbri (s): Qeybt etmk, insann dinin (mhv olmasna) xora xstliyinin onun daxilin tsirindn daha tez tsir gstrr.1606
4909. Allahn Peymbri (s): Kim mslman kii v ya qadnn qeybtini
edrs, Allah, qeybti ediln onu balamasa, qrx gn qrx gec onun namaz
v orucunu qbul etmz. 1607
4910. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn bir kiini gtirib Allahn drgahnda saxlayar v ml dftrini ona verrlr. Onda znn xeyir mllrini
grmz v rz edr: lahi, bu mnim ml dftrim deyil. nki mn onda z
itatimdn he n grmrm. Ona deyrlr: Snin Allahn n xta edr, n d
unudar. Snin mlin camaatn qeybtini etdiyin gr bada getmidir. Sonra
baqa kiini gtirrk ml dftrini verrlr. Orada znn itatlrin aid oxlu
yazlar grr. rz edr: lahi! Bu mnim ml dftrim deyil! nki mn bu
ibadtlri etmmim! Ona deyrlr: Filanks snin qeybtini etdi v mn
onun yax mllrini sn verdim.1608
1442. Qeybtin mnas.
4911. Allahn Peymbri (s) (buzr xitabn): Ey buzr! Qeybt etmkdn kin. nki qeybt zinadan daha pisdir... buzr deyir: rz etdim
ki, ey Allahn Peymbri. Qeybt ndir? Buyurdu: Qeybt budur ki,
qardandan onun xolamad bir sz deysn. rz etdim: Ey Allahn
Peymbri! znn yannda onun haqda dana nec? Buyurdu: gr
onda olan eydn danarsansa qeybtini etmisn, onda olmayandan dansan,
ona bhtan atmsan.1609
4912. Allahn Peymbri (s): Qeybt odur ki, qardan haqda onun
xouna glmyn eyi danasan.1610
4913. mru ibn yb (Atasnn babasna istinadn szlrindn): Onlar
Peymbrin yannda bir kiidn sz ab dedilr: Grk xryini d azna
qoysunlar,dvsinin d yhrini onun yerin balasnlar.1611 Peymbr (s)
buyurdu: Qeybtini etdiniz. rz etdilr: Ey Allahn Peymbri. Biz el
eylr (eyblrindn) dedik ki, onda var. Peymbr (s) buyurdu: (Qeybt n
el) Qardan haqda onda olanlardan demyin kifayt edr.1612
4914. mam Kazim (): Kim baqasnn dalnca onda olan v camaatn da
bildiyi eylri danarsa, qeybtini etmmidir. Ancaq kims baqasnn dalnca
onda olanv camaatn bilmdiyini danarsa,qeybtini etmidir.1613

1608 Camiul-xbar, sh. 412, hdis 1144
1611 Yni o qdr aciz v tnbldir ki, su v rk n kmy ehtiyac var. Sfr xmas n
kims onu belind aparmal v ya miniyin minmlidir.
1612 t-Trib vt-Trhib, c.3, sh. 506, hdis 13
1613 l-Kafi, c.2, sh. 358, hdis 6
1606
1607
208
1443. Qeybti rva olanlar.

4915. Allahn Peymbri (s): Drd nfr var ki, onlarn qeybtini etmk
qeybt deyil: z pozunluunu akar edn pozun, yaxlq etdikd tkkr
bildirmyn, pislik etsn balamayan yalan danan rhbr, glmk v zarafat
n ana sy synlr, mslmanlardan ayrlb mnim mmtim eyb tutan
v onlarn stn qlnc knlr.1614
4916. Allahn Peymbri (s): N vaxta qdr gnah ml sahibinin adn
demy kincksiniz? Camaat onlardan kinn qdr bellrini rsvay
edin.1615
1444.Qeybt qulaq asmaq.
4917. mam li (): Qeybt qulaq asan, qeybt edn kimidir.1616
4918. Allahn Peymbri (s) (Bir nfrin, vlad Hsnin () yannda
qeybt etdiyi grdkd): vladm! z qulan bel xslrdn uzaq tut.
nki o, z qabnda (vcudunda) olan n murdar v rk eylr baxb onlar
snin qabna boaltmdr.1617
4919. mam Sccad (): Qulan haqq budur ki, onu qeybti eitmkdn
v eitmyi rva olmayan hr bir eydn uzaq saxlayasan.1618
1445. Qeybti rdd etmyin savab.
4920. Allahn Peymbri (s): Kim bir mclisd qardandan qeybt
etdiyini eidrs v onu df edrs, Allah dnya v axirtd min pislik qapsn
ondan df edr.1619
4921. Allahn Peymbri (s): Kimins yannda mslman qardann
qeybtini etslr v o, kmk ed bils d ona (mdafisin) yardm etms,
Allah onu dnya v axirtd kimssiz qoyar.1620
1446. Qeybt etmyin kffarsi.
4922. Allahn Peymbri (s)(Qeybtin kffarsi ndir? sualna
cavabndan): Kffarsi budur ki, hr df qeybtini etdiyin kims yadna
dnd, Allahdan onun balanmasn dilysn?1621
4923. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn kims qardann qeybtini
edrs, Allahdan znn balanmasn dilsin. nki bu onun gnahlarnn
kffarsidir.1622

1617 l-xtisas, sh. 225
1619 mali-Sduq, sh. 350
1620 Mn La Yhzuruhul Fqih, c.4, , sh. 327, hdis 5762.
1621 l-Kafi, c.2, sh. 357, hdis 4
1614
1615
209
312
Qeyrt
1447. Qeyrtin tqdir olunmas.
4924. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, qeyrt imann bir hisssidir.1623
4925. Allahn Peymbri (s): Babam brahim (peymbr) qeyrtli idi v
mn ondan daha qeyrtliym. Allah qeyrti olmayan mslmann burnunu yer
srtr.1624
4926. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, Allah qeyrt gstrir v mmin
(d) qeyrt gstrr. Allahn qeyrt gstrmsi, mminin Allahn ona haram
etdiyi ii grdy yerddir.1625
4927. Allahn Peymbri (s): Cnntin rayihsi be yz illik msafdn
burunlara atar, ancaq naxlf vlad v dyyus insana atmaz. rz edildi: Ey
Allahn Peymbri! Dyyus kimdir? Buyurdu: Arvad zina edn v bundan
xbri olan kii.1626
4928. mam li (): Kiinin dyri onun himmti qdrdir....Onun cati
abr hya etmsi (alaqlq v zlilliyi qbul etmmsi), iffti is onun qeyrti
qdrdir.1627
4929. Allahn Peymbri (s): Qeyrtli insan he vaxt zina etmz.1628
4930. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, Allahn mmin qar qeyrti
var. Bel is qeyrtsiz xs d qeyrtli olsun. nki qeyrtsiz adamn ryi
trsindir.1629
4931. mam Sadiq (): Allah-taala qeyrtlidir v hr bir qeyrtli insan
sevr. Gizlind v akarda irkin ilri haram buyurmas da Onun qeyrtli
olmandandr.1630
1448. Yersiz tssb v qeyrtin pislnilmsi.
4932. Allahn Peymbri (s): El qeyrt var ki, Allah onu sevr, elsi var
ki, xolamaz. Xolad qeyrt ittiham v bdgmanlq iind gstriln
Mn la Yhzuruhul Fqih, c.3, sh. 44, hdis 4541

1626 Mn a Yhzuruhul Fqih, c.3, sh. 444, hdis 4542
1629 l-Mhasin, c.1, sh. 204, hdis 355
1630 l-Kafi, c.5, sh. 353, hdis 1
1623
1624
210
qeyrtdir. Xolamad qeyrt is arada ittiham v bdgmanln olmad

yerd qeyrt gstrmkdir.1631
4933. mam li () (vlad Hsn () tvsiyysindn):(qadnlara
qar)Yersiz qeyrtdn kin ki, bu salam qadnlar xstliy, ifftlilri bdgmanla (v gnah ilrin fikrin) salar. Onlara qar iini mhkm tut. Ns
eyb grdns, kiik v byk cza vermkd lngim.1632
4934. Allahn Peymbri (s): Qadnn qeyrti kfr, kiinin qeyrti is
imandr.1633
4935. mam Baqir (): Qadnlarn qeyrti paxllqdandr v paxlln kk
kfrdr. Qadnlar qeyrt v qsqanclq knd qzblnrlr. Qzblndikd
is kfr meyl edrlr, yalnz mslman qadnlardan baqa.1634
4936. mam Sadiq (): Halalda qeyrt v tssb yoxdur1635

1634 l-Kafi, c.5, sh.505, hdis 4
1635 l-Kafi, c.5, sh.557, hdis 1
1631
1632
211
313
Fitn v ilahi snaq
1449. Fitn v ilahi snaq.
Quran:
nsanlar iman gtirdik demlri il onlardan l kilcyini v imtahan
olunmayacaqlarnm sandlar? Hqiqtn, onlardan vvl olanlar da imtahana
kmidik. Allah dz dananlar da, yalanlar da tanyr!1636
Onlarn ild bir, ya iki df imtahana kildiklrini grmrsnzm?
Bununla bel tvb edib ibrt almrlar?1637
Hdis:
4937. Mummr ibn Xllad: Eitdim ki, blhsn () bu ayni oxuyur:
lif, lam, mim. man gtirdik demlril onlardan l kilcyini v imtahan
olunmayacaqlarnm sandlar? Sonra mn buyurdu: mtahan ndir? rz
etdim: Sn fda olum, bizim bildiyimiz qdri, dind imtahandr. Hzrt
buyurdu: Qzl kzrdilrk yoxlanld kimi camaat d el snanacaq.1638
Daha sonra buyurdu: Qzl xalisldiyi kimi insanlar da xalislck.1639
1450. Fitnnin nvlri.
Quran:
Bilin ki, mal-dvltiniz v vladnz sizin un ancaq bir imtahandr.
Byk mkafat is Allah yanndadr.1640
Hdis:
4938. Allahn Peymbri (s): ey fitn trdr: gzl sa, gzl surt
v gzl ss.1641
4939. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, sizin n tinliyin fitnsindn
daha ox, xoluun fitnsindn qorxuram. Siz tinliyin fitnsin ddnz v
sbr etdiniz. Ancaq dnya irin v gzoxayandr.1642
4940. mam li (): Fitn eyddir: qadn sevmkbu eytann
qlncdr, rab imk bu eytann tlsidir v dirhm, dinara mhbbt bu
nkbut, ay 2
Tvb, ay126
1638 Fitnnin ltd mnas, qarqlarnn xarlmas v xalisldirilmsi n qzln
kzrdilmsi demkdir.
1639 l-Kafi, c.1, sh. 380, hdis 4
1640 nfal, ay 28
1636
1637
212
is eytann oxudur. Kim qadnsevn olsa, mrnn faydasn grmz, kim

rabsevn olsa,cnnt ona haram olar. Kim dinar v dirhm mhbbt bsls,
dnyann nkri olar.1643
4941. mam li ()(Hzrtin atndan tutub piyada gedn Hrb adl kiiy
xitabn): Qayt. nki snin kimi insann mnimtk insann atndan tutub
piyada getmsi fitny, valinin qruruna v mminin zlilliyin sbb olar1644.
1451.Fitnlrdn sa-salamat xanlar.
4942. Allahn Peymbri (s): Xoa mxlislrin halna! Onlar doru yolun
raqlardr v hr bir qaranlq fitn onlardan gtrlr.1645
4943. Allahn Peymbri (s): Tezlikl el fitnlr meydana xacaq ki,
onun tsirindn insan gecdn shr imanl insan kimi xacaq v gndzn
is kafir kimi axama atdracaq. Yalnz Allah-taalann elml diri saxlad
xslrdn baqa.1646
4944. Allahn Peymbri (s): Bilin ki, hr kim tqva yolunu tutsa, Allah
onunun fitnlrdn x yolu v qaranlqlarda iq yaradar.1647
1452. Mxtlif fitnlr.
4945. Allahn Peymbri (s): Mndn sonra fitnlr mmtimi zlmt
geclrtk bryck. El fitnlr ki, onun tsirindn insan gec mmin olar,
gndz is kafir, gndz mmin olar, gec is kafir. Camaat z dinini azacq
dnya malna satar.1648
4946. mam li (): Kim fitn odunu alovlandrsa, z ona odun
olacaq.1649
4947. mam li (): Zlmkar v rhmsiz hkmdar, daimi olan fitndn
(hrc-mclikdn) yaxdr.1650
4948. mam li (): Fitn vaxt, n minmk n arxas v gc, n d
sdn samaa d olan iki yal erkk dv kimi ol.1651

1646 Knzul-Ummal , hdis 30883.
1647 chul Bla, xtb183
1643
1644
213
314
Ftva
1453.z ryin sasn ftva vern.
4949. Allahn Peymbri (s): Sizlrin ftva vermkd n hyasznz, od
qarsnda n hyasz olanlardr.1652
4950. mam Baqir (): Biz z ry v istyimiz sasn camaata ftva versydik, hr an mhv olanlardan olmuduq. Ancaq biz Allahn Peymbrinin (s)
sz v snnsi, zmzn malik olduumuz v ziz atalarmzdan biz miras
qalan elmi sullara sasn camaata ftva veririk.1653
4951. mam Sadiq (): Kim z nzrin gr camaata ftva vers, bilmdiyi eyin ardnca getmidir. Bilmdiyi eyin ardnca gedn, bilmyrkdn
halal v haram ilr grmkl Allahla qardurmaya getmidir.1654
4952. mam Sadiq (): Ftva vermkdn, irdn qaan kimi qa v
boynunu camaatn krpsn evirm.1655
1454. Ftva vermkdn tru alimin icazsi.
4953. mam li () (Qusm ibn Abbasa mktubundan): Shr v axam
onlarla yl v sndn hkm, sual soruan n ftva ver, nadan yrt v
bilikli il elmi shbt apar.1656
4954. mam Baqir () (ban ibn Tlib xitabn): Mdin mscidind
yl v camaat n ftva ver. nki mn ilrimin arasnda snin kimi
insanlarn grnmsini istyirm.1657

1655 Biharul-nvar, c. 2, sh. 260
1656 Mustdrkul-Vsail, c.17, sh. 315, hdis 21453
1652
1653
214
315
Sy
1455. Sy symkdn kinmk.
4955. Allahn Peymbri (s): El bir ey olmayb ki, irkin szlr
danmaq (irkin mllr grmk) ona eyb gtirmsin. El bir ey olmayb ki,
abr hya ona zint vermsin.1658
4956. Allahn Peymbri (s): Allah-taala cnnti n dediyindn v n d
eitdiyindn qorxusu olan hr bir dili pis, hyasz sy syn haram
etmidir.1659
4957. Allahn Peymbri (s): Allahn n pis bndlrindn biri odur ki,
syknliyin v dilinin pisliyin gr onunla yoldalq xoaglmz olsun.1660
4958. mam li (): Byk insan he vaxt sy symz.1661
4959. mam Baqir (): Allahn pis dilli, sy syndn (v ya sy
qulaq asandan) ac glr.1662
4960. mam Baqir (): Siz deyilmsini istdiyiniz n yax eylri
camaata deyin. nki Allah mminlr sy syn, lntlyn v haqlarnda
pis danan, dili pis olan v simic dilniy nifrt edr.1663
4961. mam Baqir (): Alaqlarn hrb-zorbas irkin szlr
danmaqdr.1664
4962. mam Sadiq (): Sy symk, dili pis olmaq v vhilik
nifaqdandr (onun nianlrindndir).1665
4963. mam Sadiq (): Camaat kimin dilindn qorxarsa, o, alovda olar.1666
Biharul- nvar, c.79, sh.111, hdis 6

1660 l-Kafi, c. 2, sh.325, hdis 8
1662 l-Kafi, c.2, sh.324, hdis 4
1663 Biharul- nvar, c.78, sh.181, hdis 67
1664 Biharul- nvar, c.78, sh. 185, hdis 14
1665 Biharul-nvar, c.79, sh.113 hdis 14.
1666 l-Kafi, c. 2, sh.327, hdis 3
1658
1659
215
316
zn gstrmk
1456. zn gstrmk.
Quran:
Bilin ki, dnya hyat slind oyun, ba qatmaq, bzk-dzk v birbiriniz znz gstrmkdir.1667
Hqiqtn, Allah lovalanb fxr edn he bir tkbbrln sevmir.1668
Hdis:
4964. Allahn Peymbri (s): Allah-taala tvazkar olmanz mn vhy
buyurmudur. Kims kimsy ynmsin, kims baqasnn haqqna tcavz
edib zoraklq gstrmsin.1669
4965. mam li (): ki ey camaat mhv etmidir: yoxsul olmaqdan
qorxmaq v lovalanmaq.1670
4966. mam li (): zn gstrmyi knara at, tkbbrn yer qoy v
qbrinin fikrini k.1671
4967. mam li (): Kim zn gstrmk namin i grrs, Allah-taala
onu qiyamt gnnd qaral il mhur edr.1672
4968. mam li (): Yax insanlarn nzrind hakimlrin n alaq
hallarndan biri budur ki, zn ymk v lovalq aiqi kimi tannsnlar v
rftarlar tkbbrllk saylsn.1673
1457. zn gstrmkdn kindirn amillr.
4969. mam li (): zn gstrmkdn Adm vladna n? Balanc
ntf v sonu murdar t olan (Adm vlad). N zn ruzi ver, n d
lmnn qarsn ala bilr.1674
4970. mam Sccad (): Dnn bir ntf olan, sabahsa murdar t
evrilck birisinin lovalq v zn ymyin heyrt edirm!1675
Hdid, ay 20
Loman, ay18
1669 t-Trib-vt-Trhib, c.3, sh.558, hdis 1
1675 l-Kafi, c.2, sh.328, hdis 1
1667
1668
216
1458. Qohumlarna zn gstrmyin pislnmsi.

4971. Allahn Peymbri (s): sl-nsbin blas iftixar etmkdir.1676
4972. mam li (): Allahn Peymbri (s) z fziltlrindn dananda
buyurard: Mqsdim zm gstrmk v ynmk deyil.1677
4973. mam Rza (): mirl-mminin () xst yatan Ss ibn Suhana
ba kir. Getmk n yerindn qalxanda buyurur: Ey Ss! Mbada, sni
yoluxmaa glmyim gr zn qardalarn yannda ysn. Allahdan
qorx!1678
1459. Fxr etmy dyn eylr.
4974. Allahn Peymbri (s): Yoxsulluq mnim fxrimdir.1679
4975. mam Sadiq (): Bu ey mminin fxri, onun dnya v axirtd
zivridir: gecnin sonlarnda qlann namaz, camaatda olanlarda gz olmamaq
v Mhmmd ailsinin imamlarna sevgi.1680

Biharul-nvar, c.16 , sh. 341, hdis 33
1680 l-Kafi, c.8, sh. 234, hdis 311
1676
1677
217
317
Farslar
1460. Farslar v iman.
4976. Allahn Peymbri (s): slamda n byk pay fars camaatnndr.1681
4977. Tfsirul-Mizan: Allahn Peymbri (s) gr ondan z
dndrsniz, (Allah) yerinizi sizlr kimi olmayacaq baqa bir camaata verck
aysini oxuyanda sorudular: Biz z dndrmi olsaq, Allah-taalann bizim
yerimizi vercyi camaat kimdir?1682 Hzrt lini Salmann iynin vura-vura
buyurdu: Bu kii v onun hmvtnlri. And olsun canm lind olana! man
ulduzdan aslm olsa da farslardan olan kiilr onu ld edrlr.1683
4978. Allahn Peymbri (s) (Ey iman gtirnlr! Sizlrdn hr biri z
dinindn dns, Allah tezlikl onlar sevdiyi v onlarn da Allah sevdiyi bir
camaat gtirr aysi haqda suala lini Salmann iynin vuraraq verdiyi
cavabndan): (Onlar) Bunun hmvtnlridir. Sonra buyurdu: gr din
ulduzdan aslm olsa bel farslardan olan kiilr hr an onu ld edrlr.1684
4979. Allahn Peymbri (s): gr bilik ulduzda olsa bel, bhsiz ki,
farslardan olan kiilr onu ld edrlr.1685
4980. Allahn Peymbri (s): Farslardan kim slam qbul ets,
Qureyilrdn saylar. Onlar bizim qarda v qohumlarmzdr.1686
4981. Allahn Peymbri (s) (Onun yannda cmlrdn sz drkn):
Mnim onlara v ya onlardan bzilrin minliyim, sizlr v ya sizlrdn
bzilrin minliyimdn oxdur.1687

Muhmmd, ay38
1683 Tfsirul-Mizan, c.18, sh. 250
1684 Mcmul-Byan, c. 3, sh.321
1681
1682
218
318
Frst
1461. Frsti qnimt bil.
4982. Allahn Peymbri (s): Kimin zn xeyrin bir qaps alsa, onu
qnimt bilmlidir. nki o qapnn n vaxt zn qapanacan bilmir.1688
4983. Allahn Peymbri (s): Frsti ldn vermk kdr gtirr.1689
4984. mam li (): Frst bir bulud kimi tb ker. Bel is, yax
frstlri qnimt bil.1690
4985. mam li (): Frst tez ken v gec taplandr.1691
4986. mam li (): Frst qnimtdir.1692
4987. mam li (): Frsti ldn vermk kdrin mayasdr.1693
4988. mam li (): lr z zamanlarnn girovlardr.1694
4989. mam li (): Frst dmmi (bir id) tlsmk, frst ddkd
is lnglik v ahstlik nadanln niansidir.1695
4990. mam Sadiq (): Hr kimin lin frst ds v o, tam frsti (yax
rait tamamil nail olma) gzlyrk onu txir salarsa, ruzigar hmin
frsti d ondan alar. nki ruzigarn ii aparmaq v zamann slubu ldn
xarmaqdr.1696

Biharul-nvar, c.77 , sh.165, hdis 2
1694 Biharul-nvar, c. 77 , sh.165, hdis 2
1695 Nhcl-bla, hikmt 363
1696 Biharul-nvar, c. 78, sh.268, hdis181
1688
1689
219
319
Vacib mllr
1462. Vacib mllrin yerin yetirilmsin tviq.
4991. Allahn Peymbri (s): Allahn vacib buyurduu mllr riayt et
ki, n tqval insanlardan olasan.1697
4992. mam li (): Vacib mllr! Frizlr! Onlar Allaha qaytarn ki,
sizi cnnt atdrsn.1698
4993. mam li (): Allahn sizlr vacib buyurduunu sylrinizin
mqsdin evirin v sizdn istdiyi haqqn da etmk n Ondan kmk v
uur dilyin.1699
4994. mam li (): z nfsini yumaqlqla ibadt vadar v onunla
mlayimlikl rftar et. Sn edilmsi vacib buyurulan mllrdn baqa, onunla
gcl danma v sakit, ad olan vaxt ibadt et. Bel hallarda onlar yerin
yetirmli v vaxtnda da etmlisn.1700
4995. mam li (): Vacib mllri yerin yetirmk kimi ibadt
yoxdur.1701
4996. mam li (): gr msthblri yerin yetirmy gr vacib
mllrdn qalrsansa, qazandn fzilt he vaxt zay etdiyin vacib mll
(onun gnah il) bir olmaz.1702
4997. mam Hsn (): Allah siz ehtiyac olduuna gr deyil, z krm
v rhmtin gr vacib mllri sizlr vacib buyurdu. Bu, tk olan Allahn
siz rhmt v mrhmtindndr. Ondan tr ki, tmizi irkindn ayrsn,
sinlrinizd olanlar snasn, qlbinizdkilri is xalisldirsin.1703
4998. mam Sccad (): Allahn vacib buyurduunu yerin yetirn hr bir
xs insanlarn n yaxlarndandr.1704
4999. mam Sadiq (): Byk Allah buyurmudur: Bndm ona vacib
buyurduum ey qdr zn mn sevdirmmidir.1705
l-Kafi, c.2 , sh. 2, hdis 4

Nhcl-Bla, xtb 167.
1704 l-Kafi, c.2, sh.81, hdis 1
1705 l-Kafi, c.2 , sh. 82, hdis 5
1697
1698
220
1463. Pak olan Allahn insanlara vacib buyurduqlar.

5000. mam li (): Byk Allah daltli (haqq olan) rhbrlr vacib buyurmudur ki, zn kasb camaatla eynildirsin v yoxsul z kasblndan
qeyzlnmsin.1706
5001. mam li (): Pak Allah kasblarn yemyini imkanllarn vardvltind vacib buyurmudur. Buna gr d imkanl insan onun haqqna sahib
xmasa, he bir kasb ac qalmaz.1707
5002. mam li (): Allah, iman irkdn tmizlnmk n, namaz
tkbbr v lovalqdan uzaqlamaq v zkat (ehtiyac olanlara) ruzi sbbi
olmaqdan tr vacib buyurdu.1708
5003. mam li (): Allah snin bdninin hr bir zas n vacib olan
mllr buyurmudur ki, qiyamt gnnd onlarn vasitsil sn qar hadt
verilck.1709
1464. Vacib mllrin cmi.
5004. mam li (): Allahn camaat n tyin etdiyi vacib mllrin
hdud v srhdlri n byk vacib mllrdn olan be vzifdir: namaz,
zkat, hcc, oruc v digr drd vacib mlin qoruyucusu olan imamt.1710
Nhcl-Bla, xtb. 209

Nhcl-Bla, hikmt 328
1706
1707
221
320
Asudlik
1365. Asudlik.
Quran:
El ki asud oldun, ibadt al. Hvsl Allahna trf z tut.1711
Hdis:
5005. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn n ar soru- sual, ilrini
baqalar (nkr, xidmti v s) grn, z is balq edn kims il olacaqdr.
grmk zhmt v ziyyt olsa da isiz dayanmaq fsad v pozunlua sbb
olar.1712
5006. Allahn Peymbri (s): Allah n dnya, n d axirt ilri il
mul olmayan salam isiz insana nifrt edr.1713
5007. Allahn Peymbri (s): ki ey var ki, camaatn oxunda fitny
(snaq v ya fsad) sbb olar: salamlq v asudlik.1714
5008. mam li (): Nfsin istklri asudlikdn ba qaldrar.1715
5009. mam li (): Bil ki, dnya snaq v tinlik saraydr. Bu sarayda
insann el asud v bekar bir saat yoxdur ki, qiyamt gnnd onda hsrt
yaratmasn.1716
5010. mam li (): Nec d xodur ki, insann z il el saatlar, el
anlar olsun ki, he bir kindirn onu hmin anlardan saxlamasn.1717
5011. mam li (): gr i grmk zhmt v ziyytdirs, daima isiz
qalmaq da fsada v pozunlua gtirib xarar.1718
5012. mam Sccad () (duada): (lahi!) Qlblrimizi Sni xatrlamaqla
hr bir yad etmkdn, dillrimizi z krnl hr bir krdn, bdnlrimizi
zn itatl hr bir baqa itatdn qoru. gr bir id bizimn idn asudlik
myyn etmisns, onu salam asudlikdn et ki, ondan biz he bir gnah
atmasn. Bizd myusluq yaratmasn ki, pis mllri yazan mlklr
nirah, ay 7-8
Tnbihul-xvatir, c. 1, sh. 60
1713 Nhcl-Blanin rhi, c. 17, sh.146
1714 l-Kafi, c. 8, sh.152, hdis136
1716 Nhcl-Bla, mktub. 59.
1718 Biharul-nvar, c. 77,sh. 419, hdis 40
1711
1712
222
gnahlarn olmad bo ml dftri il qaytsnlar. Xeyir yazanlar biz yazlan

xeyir mllrdn ad geri dnsnlr.1719
5013. mam Sccad () (Mkarimul xlaq duasnda): lahi! Mhmmd v
Onun ailsin salam gndr v mni mul edib (ibadt v bndliyindn)
saxlayan ilrdn mni ehtiyacsz et. Mni sabah (qiyamtd) barsind sorusual edcyin bir i vadar et. Gnlrimi namin yaradldm mqsdin
yolunda asud et.1720
5014. mam Sccad () (hmin duada): badtd ken salamlq v
shhti, ifftl mayt olunan asudliyi mn ruzi buyur.1721
5015. mam Sccad () (rf gnnn duasnda): (lahi) Gc v
qdrtindn olan gcl, qdrtl Snin sevdiyin eylri yerin yetirmk n
asudiliyin v Sn yaxnlamaa sbb olanlarn namin alman dadn
mn dadzdr. Mn trf rmanlarndan bir rman gndr, ticartimi
xeyirli, dnm ziyansz et. Mni z mqamndan qorxut v Sninl gr
mtaq et.1722
5016. mam Kazim (): Byk Allah ox yatan bndy nifrt edir. Allah
bekar bndy nifrt edir.1723
s-Shiftus-Sccadiyy, sh.51, dua 11

s-Shiftus-Sccadiyy, sh. 81, dua 20
1721 s-Shiftus-Sccadiyy, sh.87, dua 20.
1722 s-Shiftus-Sccadiyy, sh. 200, dua 47
1723 Mn la yhzuruhul-fqih, c. 3, sh.169, hdis 635
1719
1720
223
321
Fsad
1466. Ktlni fsada kn eylr.
1. Gnah.
Quran:
nsanlarn z llri il etdiklri pis mllr zndn suda v quruda fsad,
pozuntu ml glr ki, Allah etdiklri mllrin bzisinin czasn onlara
dadzdrsn. Blk onlar bununla qaytsnlar.1724
Hdis:
5017. Allahn Peymbri (s): Bnd gizlind gnah etdikd o gnah
yalnz z sahibin zrr vurar. Akarda gnah etdikd is camaat onu
kindirmzs, bu zaman camaatn hamsna zrr vurar.1725
2. xtilaf.
5018. mam li (): Allaha and olsun! Haqq batillrin stn
glnlrindn savay, he bir mmt z peymbrindn sonra ixtilafa
dmyib. Allahn ixtilafa dmlrini istmdiyi mmtlr istisnadr.1726
3. Haqdan mhrum olmaq.
5019. Allahn Peymbri (s): Acizin haqqn qorxmadan, titrmdn
qdrtli xsdn almayan mmt he vaxt pak (xobxt) olmaz.1727
1467. Fsad trdnlr kimlrdir.
Quran:
Allaha v peymbr qar vuruanlarn, yer znd ftn-fsad salmaa
alanlarn czas ldrlmkdn baqa bir ey deyildir.1728
(Sba mlyi) Dedi: Hkmdarlar bir lky girdiklri zaman onu
xarabala evirr, zizlrini d zlil edrlr. Onlarn slubu mhz beldir1729
Onlara yer znd fsad trtmyin dedikd, biz yalnz islah ednik
deyrlr.1730
Rum, ay 41
Biharul-nvar, c. 100, sh. 74, hdis15
1726 mali Mufid, sh. 235, hdis 5
1727 Biharul nvar c.77, sh. 258, hdis 1
1728 Maid, ay 33
1729 Nml, ay 34
1730 Bqr, ay 11
1724
1725
224
sraflarn (v hddi aanlarn) mrin tabe olmayn! O kslr ki, yer

znd fitn-fsad trdr v islah etmzlr.1731
Hdis:
5020. Allahn Peymbri (s): Mnim mmtimin irisind iki dst
vardr. gr onlar dzls, mmtim dzlr, onlar korlansa mmtim d
korlanar. Dedilr: Ey Allahn Rsulu! O hans iki dstdir? Buyurdu:
Fqihlr v hkmdarlar.1732
5021. mam li (): Yol azuqsini zay etmk fsad trdn (v israf
yaradan) hallardandr.1733
5022. mam Rza (): Fsad (v israf) hallarndan biri d dirhm v dinar
(baqa mqsdl istifad n sikk pulu) sndrmaq v meyv rdyini knara
atmaqdr. 1734
1468. Fsad v puluun qarsn alan eylr.
5023. Allahn Peymbri (s): Allaha ruku edn bndlr, sdmr
krplr, otlayan heyvanlar olmasayd, mtlq onlarn bana ar zab
endirrdim.1735
5024. mam li (): nsanlar qzb v blalar nazil olanda, nemtlr
llrindn xanda doru niyytlrl, mtaq qlblrl Allaha pnah aparsalar,
he bhsiz, (Allah) llrindn xan hr bir eyi geri qaytarar. Onlar n hr
bir fsad islah edr.1736
5025. mam Sadiq (): Allah-taala bizim namaz qlan ilrimizin
varlnn brktindn, zab namaz qlmayan ilrimizdn uzaqladrar. gr
onlarn hams namaz qlma trk etsydilr, mtlq mhv olardlar. Allah-taala
bizim zkat vern ilrimizin brktindn (zab) zkat vermyn
ilrimizdn uzaqladrar... Allah-taalann Allah insanlarn bir qismini, digr
qismi il df etsmydi, mtlq yer z fitn-fsada urayard.1737 klamnn
mnas da mhz budur.1738
ura, ay 151-152
l-Xisal, sh. 37, hdis 12
1733 l-Kafi, c. 8, sh. 24, hdis 4
1734 Mn la yhzuruhul-fqih, c. 3, sh. 167, hdis 3625
1735 Nurus-Sqleyn, c. 1, sh. 253, hdis1007
1737 Bqr, ay 251
1738 l-Kafi, c. 2, sh. 451, hdis 1
1731
1732
225
322
Fzilt
1469. Fziltlr.
5026. mam li (): stnlk mal-dvltin oxluu, ilrin (v silncabtlrin) bykly il deyil, gzl kamal v yksk xlaqla llr.1739
5027. mam li (): Rhbrlrin stnlk drclri, onlarn ibadtinin
gzlliyi il llr.1740
5028. mam li (): Tqvallar dnyada fzilt sahiblridir. Onlarn
danqlar doru, geyimlri orta sviyylidir. 1741
5029. mam li (): zn pislikl czalandrmaqdan stn biln ks
btn fziltlri ksb etmidir.1742
5030. mam li (): Pislik edn yaxlq edn ks, bhsiz ki, btn
fziltlri z ixtiyarna almdr.1743
5031. mam li (): Qdrtli olduqda gzt edn, tinlik v kasblq
vaxt liaq, yoxsulluq vaxt fdakar ol ki, fzilt v stnlyn kamil hdd
yetisin.1744
5032. mam Sccad (): Qiyamt gn Allah-taala vvldn axradk
btn insanlar bir shraya ydqda, car car kr: Haradadr fzilt hli?
Bundan sonra bir dst adam ayaa qalxar. Mlklr onlar qarlamaa gedr
v soruarlar: Sizin fziltiniz n idi? Deyrlr: Biziml laqlrini ksn
xsl laq yaradardq, bizi mhrum edn xs bxi edrdik, biz zlm edn
ks gzt edrdik. Onlara deyilr: Doru deyirsiniz. Cnnt daxil
olun.1745
5033. mam Cavad (): Fziltlr drd crdr. Birincisi hikmtdir,
hikmtin d can dnmkdir. kincisi ifftdir, ifftin d can hvtdir.
ncs qdrtdir, onun da can qzbdir. Drdncs daltdir. Onun
mhkmliyi nfsan qvvlri tnzimlmkddir.1746
1470.n sn fziltlr
urrul-hikm, hdis 1925

1745 l-Kafi, c. 2, sh. 107, hdis 4
1746 Kful-umm, c. 3, sh. 138
1739
1740
226
5034. mam li (): nsafl olmaq fziltlrin n stndr.1747

5035. mam li (): Dili qorumaq v bxil yaxlq etmk insann n
stn fziltlrindndir.1748
5036. mam li (): He bir fzilt yaxlq etmkdn daha stn deyildir.1749
5037. mam li (): Qzb hakim olmaq v hvti ldrmk fziltlrin
banda glir.1750
5038. mam li (): Fziltlrin zirvsi elmdir.1751
1471.n stn insanlar.
5039. Allahn Peymbri (s): Sizin Allah yannda n yksk mqam
sahibi olannz, daha uzun mddt aclq kn v dnclr dalannzdr.
Allah yannda n mnfurunuzsa, ox yataan, qarnqulu v ox ininizdir.1752
5040. Allahn Peymbri (s): Ey camaat! Hqiqtn, insanlarn n stn
odur ki, yksk mqamna baxmayaraq tvazkarlq etsin, qdrtin rmn
dnyaya zahid olsun, dvltli olsa da xrclrind insafl olsun, gcl olduu
qdr d insafl olsun. Bilin ki, n stn insanlar, dnyadan ona kifayt edn
qdr gtrn, onda ifftli v izztli mr srn, sfr (axirt) azuq yan v
getmy hazrlaan bndlrdir.1753
5041. mam li (): Allahn yannda Onun n stn bndlri yol gstrn v yol tapm daltli rhbrdir. Belsi tannan snnni dirldr,
tannmam bidti ldrr.1754
5042. mam li (): Hqiqtn, Allah yannda n stn insan, haqq ona
kdr v atmazlq, batil is xeyir v artm gtirs d, haqqa ml etmyi
batil ml etmkdn ox istyndir.1755

1752 Tnbihul-xvatir, c. 1, sh. 100
1753 lamud-din, sh. 337, hdis 15
1747
1748
227
323
Yoxsulluq
1472. Yoxsulluun pislnilmsi.
5043. Allahn Peymbri (s): Yoxsulluq kfr gedib xmaa
yaxndr.1756
5044. Allahn Peymbri (s): lahi! Mn, kfrdn v yoxsulluqdan Sn
pnah aparram. Bir kii dedi: Bu ikisi eynidirmi? Buyurdu: Bli.1757
5045. Allahn Peymbri (s): gr Allahmn rhmti mnim mmtimin
yoxsullarnn stnd olmasayd, yoxsulluun kfr kemsin az qalard.1758
5046. Allahn Peymbri (s): Kasblq hr iki dnyada z qaraldr
(sbbkardr).1759
5047. Allahn Peymbri (s): Yoxsulluq ldrlmkdn daha pis v daha
ardr.1760
5048. mam li (): Yoxsulluq byk lmdr.1761
5049. mam li (): Yoxsulluq zirk adamn azn da z dlilini demk
n yumur. Kasb insan, z hrind d qribdir.1762
5050. mam li () (z vlad Hsn (): z gndlik ryi n alan danlama. nki zn saxlamaa qdrti olmayann xtas ox olar.
vladm! Yoxsul insan hqirdir. Szn sayan yoxdur, yeri v mqamn is
tanyan. Yoxsula, dzdanan da olsa yalan deyrlr. Zahid v trkidnya olsa,
nadan adlandrarlar. vladm, yoxsullua giriftar olan, drd xislt mbtla
olar: Allaha yqinlikd sstlk, aln azalmas, dinind kvrklik, znd abrhyann azl. Bel is Allaha yoxsulluqdan pnah aparram.1763
5051. mam li () (vlad Mhmmd ibn Hnfiyyy): vladm! Mn
sninn yoxsulluq v imkanszlqdan qorxuram. Onlardan Allaha pnah apar.
nki yoxsulluq dinin azalmasna, aln myusluuna, kin v dmniliy
sbb olar.1764
5052. mam li (): Yoxsul z doulduu yerd bel qribdir.1765
1758 Cameul xbar, sh. 300, hdis 817
1759 valil lali, c. 1, sh. 40, hdis 41
1756
1757
228
1473. Yoxsulluun tqdir olunmas.

5053. Allahn Peymbri (s): Yoxsulluq mnim fxrimdir v onunla
iftixar edirm.1766
5054. Allahn Peymbri (s): Yoxsullar Allahn dostlardr.1767
5055. Allahn Peymbri (s): lahi! Mni mhtac saxla, mhtac ldr v
mhtaclarn srasnda qbirdn qaldr.1768
5056. mam li (): Yoxsulluq mmin atn zndki bzkdn daha ox
yaraandr.1769
5057. mam Sadiq (): Msibtlr Allah trfindn olan hdiyylrdir v
yoxsulluq Allahn xzinsind saxlanlr (v onu hr ks vermir).1770
1473. Yoxsulluun varllqdan stnlyn dair hdislr.
5058. Allahn Peymbri (s): Yoxsulluq rahatlqdr, imkanllq is
tinlik.1771
5059. Allahn Peymbri (s): (Yoxsullarn) haqqn v payn dyn v
ya tinlikd baqalarna kmk edndn baqa, (btn hallarda) yoxsul olmaq
imkanl olmaqdan daha yaxdr.1772
5060. mam li (): Yoxsulluun ziyan imkanlln mstliyindn (ba
gicllnmsindn) bynilndir.1773
5061. mam Sadiq (): Byk Allahn Musaya () mnacatnda deyilir:
Ey Musa! N vaxt yoxsulluun sn z tutduunu grsn, ona ey mli
salehlrin geyimi, xo glmisn!, srvtin sn z tutduunu grdkd is bu
czas mn trf tlsn gnahdr (gnaha grdir) de.1774
Mclisi (rizvanullah leyh) bu haqda buyurur: Bu bard olan hdis v xbrlrdn xan mumi ntic bundan ibartdir ki, yoxsulluq v var-dvltin hr
biri z nvbsind bir ilahi nemtdir. Allah-taala insanlarn kamillmsin
uyun olaraq, onlara bu iki nemtdn birini verir. Bnd is, yoxsul, imkansz
olan vaxt dzml olmaa v htta kr etmy borcludur. Allah ona mal v
srvt d vers kr etmli v onun tlbin uyun hrkt etmlidir. lbtt,
ox vaxt dzml yoxsulun savab kr edn imkanlnn savabndan ox olur.
Ancaq onlarn mqam bir-birindn frqlnir v hr iki trf bard mumi
hkm vermk olmaz. Aydndr ki, atacaq qdr ruziy kifaytlnmk hr iki
trfdn- yni yoxsul v varldan daha salam, daha az thlklidir. Buna
gr d, dualarn oxunda atacaq qdr ruzi
l-Firdous, c. 3, sh. 157, hdis 4424
1768 Knzul-Ummal , hdis 16669
1769 l-Kafi, c. 2, sh. 265, hdis 22
1770 l-Kafi, c. 2, sh. 260, hdis 2
1774 l-Kafi, c. 2, sh. 263, hdis 12
1766
1767
229
istnilmidir. Peymbr (s) bunu ailsi n dilmidir. 1775

Raib Mofrdat kitabnda yazr: Fqirlik drd mnada ilnir.
Birincisi, zruri ehtiyacn olmas. Bu mnada insanlara, btn varlqlara
dnyada mvcud olduqlar mddtd amil olunur. Ey camaat! Siz Allaha
mhtacsnz. He ny mhtac olmayan Allah trif layiqdir aysi, elc d,
insan bard olan Biz onlar xrk yemyn csd etmdik aysi d bu
mnada ilnmidir. 1776
kinci: kasblq. Bu aylrd yoxsulluq aadak mnada ilnmidir:
(Bu sdqlr) Allah yolunda calan v yer znd (yaay ehtiyacn
dmk n) hrkt ed bilmyn yoxsullar ndr. Onlar zlrini o qdr
saxlayrlar ki, xbrsiz insan onlar dvltli sayar. v Sdqlr, slind
mhtaclar v ehtiyac olanlar ndr.1777
nc: nfsin yoxsulluu. Bu hrislik v acgzlkdn ibartdir. Hzrti
Peymbrin yoxsulluq kfr gedib xmaa yaxndr. hdisinin mnas da
budur. Bunun mqabilind is imkanllq nfsin znginliyidir hdisi dayanr.
Kim qnat etms, mal-dvlti onu imkanl v ehtiyacsz etmz. cmlsind
d mqsd hmin imkanllqdr.
Drdnc: Allaha olan ehtiyac v yoxsulluq. Hzrti Peymbrin
lahi, zn mhtac etmkl mni ehtiyacsz et v Sn ehtiyacsz etmkl
mni mhtac qoyma hdisi d hmin mnaya toxunur. Elc d, lahi! Snin
mn nazil etdiyin xeyr v yaxla mhtacam aysi d bu mnada
ilnmidir.17781779
1475. Yoxsulluun mnas.
5062. Biharul nvar: drisin shiflrind deyilir: Mndn ehtiyacsz
olann qdrti olmaz. Mn ehtiyac olduunu bildirn yoxsul v imkansz
olmaz.1780
5063. Allahn Peymbri (s): Ey camaat! Sizc yoxsul kimdir? rz
etdilr: Var-dvlti olmayan kii. Buyurdu: Hqiqi kasb odur ki, zndn
sonra ox mal qalsa da, z var-dvltindn Allahn hesabna he n
gndrmsin.1781
5064. Allahn Peymbri (s): Yoxsul, (slind) qlbi yoxsul olandr.1782
5065. mam li (): He bir yoxsulluq, nadanlq qdr deyil.1783
5066. mam li (): n byk yoxsulluq, aln azldr.1784
5067. mam li () (n ar yoxsulluq ndir? sualna cavabndan):
Fatir, ay15
1777 Tvb, ay 60
1778 Qss, ay 24
1779 Mofrdatu lfazul Quran, sh. 461
1780 Biharul-nvar, c. 95, sh. 462
1775
1776
230
manl olduqdan sonra kfr.1785

5068. mam li (): Nfsin yoxsulluu, n pis yoxsulluqdur.1786
5069. mam li (): (sl) mkanllq v yoxsulluq, mllr Allah
drgahna tqdim olunanda bilinr.1787
5070. mam li (): Cnntin mvcud olduuna gr yoxsul, chnnmin
var olduuna gr is varl yoxdur.1788
5071. mam Hsn () (Yoxsulluq ndir? sualna cavabndan): Nfsin
hr bir ey tamah salmas.1789
5072. mam Hadi (): Yoxsulluq nfsin doymamazl v byk
mdsizlikdir.1790
5073. mam Sadiq () (buzrdn nql olunan ey var ki, camaat
onlara nifrt edir, mn is sevirm: Mn lm, yoxsulluu v blan sevirm
szlri haqda suala cavabndan): Bu szlr camaatn (buzrin szlrindn)
baa ddklri kimi deyil. Onun mqsdi budur ki, Allaha ibadt yolunda
lmyi Allaha qar gnahda yaamaqdan, Allaha itatd yoxsulluu Allaha
qar gnahla bir olan imkanllqdan v Allah yolunda blan, xstliyi gnahla
bir olan salamlqdan ox sevirm.1791
5074. mam Sadiq (): Yoxsul olub biziml olmaq, varl olub bizdn
qeyrilri il olmaqdan yaxdr. lmk v biziml olmaq, sa qalb baqalar il
olmaqdan yaxdr.1792
5075. mam Sadiq (): Sni zlm etmkdn saxlayan var-dvlt, sni
gnaha kn yoxsulluqdan yaxdr.1793
5076. mam Sadiq (): Yoxsulluq qrmz lmdr. Rvayti deyir:
bu Abdullaha rz etdim ki, (mqsdiniz) dinar v dirhm yoxsulluudur?
Buyurdu: Yox, (mqsdim) dini yoxsulluqdur.1794
1477. Yoxsulun thqir olunmas.
5077. Allahn Peymbri (s): Kims mmin kii v ya qadn kasblna,
var-dvltinin azlna gr xar sayb thqir ets, Allah-taala qiyamt gnnd
onu (bu irkin mli il) qbirdn xarb sonra rsvay edr.1795
5078. mam li (): z yoxsul qardalarnz thqir etmyin. nki kim
mmini hqir saysa, o,tvb etmyinc Allah onlarn ikisini cnntd bir araya
gtirmz.1796
1788 Tuhful-uqul, sh. 216
1791 Manil xbar, sh. 165, hdis 1
1792 l-Xraic vl-Craih, c. 2, sh. 739, hdis 54
1794 l-Kafi, c. 2, sh. 266, hdis 2
1785
1786
231
5079. mam Rza (): Kim kasb mslmanla qarladqda ona varl il
grdkd verdiyi salamdan frqli salamlasa, qiyamt gnnd Allah ondan
qzbli halda grn glck.1797
1478. Yoxsulluu aradan gtrn eylr.
5080. Allahn Peymbri (s): Yaxn qohumlarla mehribanlq mr uzadar
v yoxsulluu aradan gtrr.1798
5081. mam li (): Yoxsullua sdq v bxil drman edin.1799
5082. mam Baqir (): Yaxlq etmk v sdq vermk yoxsulluu
aradan gtrr.1800
5083. mam Sadiq (): Mn mtdil (qnatcil) olann yoxsul
olmayacana zmant verirm.1801
1479. Yoxsulluq gtirnlr.
5084. Allahn Peymbri (s): Yoxsulluqdan dm vuran yoxsul olar. 1802
5085. Allahn Peymbri (s): mant vfallq var-dvlt gtirr,
(mant) xyant is yoxsullua kr.1803
5086. mam li (): Dnyann oxunu istyn yoxsullua mhkumdur.
Dnyadan z dndrn rahatlq dost olar.1804
5087. mam li (): Kim z zn ehtiyac (baqasndan) istmk qapsn
asa, Allah onun zn yoxsulluun bir qapsn aar.1805
5088. mam Baqir () (bu Nemana buyurduqlarndan):Bizi camaatdan
pul qazanmaq n bir vasity evirm. nki bu il Allah snin
yoxsulluunu daha da artrar.1806
5089. mam Sadiq () (ziz ata-babalarna istinadn): Kim Allahn
fziltindn he n istms, yoxsul olar.1807
5090. mam Sadiq (): vladna qarayan ata oluna yoxsulluq miras
qoyar.1808
1480. Pak Allahn yoxsullardan zrxahl.
5091. mam Sadiq (): (Qiyamt gnnd) Allah (clli snav), qarda z
qardandan zr istyn kimi mhtac mmin bndsindn zr istyrk
buyuracaq: zzt v clalma and olsun ki, Mn sni dnyada yanmda xar
mali-Sduq, sh. 359, hdis 5
1797
1798
232
olduuna gr mhtac etmdim. ndi bu papa gtr v gr ki, dnyann yerin

sn n vermim. O, papa gtrr v deyr: Dnyada mndn aldqlarna
verdiyin vzdn mn n ziyan olar ki?.1809
1481. Yoxsulluun zivri.
Quran
(Bu sdqlr) Allah yolunda calan v yer znd (yaay ehtiyacn
dmk n) hrkt ed bilmyn yoxsullar ndr. Onlar zlrini o qdr
saxlayrlar ki, xbrsiz insan onlar dvltli sayar. Onlar zlrindn tanyarsan.
Camaatdan (bir eyi) israrla istmzlr.1810
Hdis:
5092. Allahn Peymbri (s): Allah yoxsulluu bndlrinin yannda
mant qoymudur. Kim onu gizli saxlasa, Allah gecni dirigzl ab oruc
tutann savabn ona ta edr.1811
5093. mam li (): zn saxlamaq (v gcl tbit) yoxsulun zivridir.1812
5094. mam Sadiq (): lrin n tini v zhmtlisi yoxsulluu gizli
saxlamaqdr.1813.
1482. Yoxsullarn xo halna.
5095. Allahn Peymbri (s): Xo dzml yoxsullarn halna, gylrin
v yerin mlakutunu (mccradat almini) grn onlardr.1814
5096. Allahn Peymbri (s): Yoxsullar cnnt hlinin padahlardr.
Btn camaat cnnt, cnnt is yoxsullara mtaqdr.1815
5097. Allahn Peymbri (s): Cnnt gzucu baxdm. Grdm ki,
camaatnn oxu kasblardr.1816
5098. Allahn Peymbri (s): Kim lnd zndn sonra bir dinar-dirhm
bel qoymasa, he ks ondan dvltli (halda) cnnt daxil olmaz.1817
5099. mam Sadiq (): Cnnt daxil olan son peymbr Sleymandr.
Bunun sbbi d ona verilmi dnyadr.1818
5100. mam Sadiq () (Mhmmd Xzzaza xitabn):Bazara getmirsn?
Satlan meyvlri, ryin istdiyi baqa eylri grmrsnmi? (Almaa gcn
atmrm? Mhmmd deyir ki,) rz etdim: N n? Buyurdu: Bil ki,

Bqr, ay 273
1811 l-Kafi, c. 2, sh. 260, hdis 3
1814 l-Kafi, c. 2, sh. 263, hdis 13
1816 Musndu bn Hnbl, c.1, sh. 504, hdis 2086
1809
1810
233
grdyn v ancaq almaa gcn atmad hr bir eyd sninn bir savab
var.1819
1819
234
324
Fiqh
1483. Dind fqih olmaq.
Quran:
Mminlrin hamlqla (cihad n) kmsi yaraan deyil. Ny gr,
onlarn hr firqsindn bir dst kmsin ki, (bir dst qalsn v) dinlri il
agah olub, z qvmn onlara trf qaytdqda qorxutmasn? Blk onlar (ilahi
czadan) qorxalar.1820
Hdis:
5101.Allahn Peymbri (s): Allah bndnin yaxln istynd onu
dinind fqih edr, onu doru, dzgn yola ilhamlandrar.1821
5102. Allahn Peymbri (s): badtlrin n stn fiqhdir (dini
bilmkdir).1822
5103. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, hr bir eyin sykncyi
olduu kimi, dinin d daya fiqhdir.1823
5104. mam li (): Quran yrnin ki, o szlrin n yaxsdr. Onda
bilikli v fqih olun ki, o qlblrin bahardr.1824
5105. mam Kazim (): Fqihin abiddn stnly gnin ulduzlardan
stnly kimidir. Kim z dinini bilms, Allah onun he bir mlini bynmz.1825
1484. Fqih kimdir?
5106. Allahn Peymbri (s) (buzr tvsiyysindn): Fqih insan,
camaat onun nzrind bir ovuc dv olmaynca, olmalarna v olmamalarna
he bir hmiyyt vermyinc, onun yannda dv olanda halna tfavt
etmdiyi kimi camaatn olmas da onda dyiiklik yaratmaynca kamillmz.
Bununla bel zn gldikd is n ox thqiri v etinaszl z nfsin rva
grmlidir.1826
5107. mam li (): Sizlri hqiqi fqihdn xbrdar edimmi? Allaha qar
gnah etmy camaata icaz vermyn, Allahn mrhmtindn midsiz
Tvb, ay 122
1820
1821
235
qoymayan, Allahn mkr v zabndan arxayn salmayan v Qurandan qeyri bir

ey z tutmayandr.1827
5108. ban ibn Tlb: Bir kii mam Baqirdn bir mslni sorudu.
Hzrt ona cavab verdi. Kii dedi: Fqihlr bunu demirlr. Hzrt buyurdu:
Vay olsun snin halna! N vaxtsa fqih grmsnmi? sl fqih odur ki,
dnyaya etina etmsin, axirt d rbti olsun v Peymbrin (s) snnsin
saslansn.1828
5109. mam Sadiq (): Bizim eyhaml v strtl klammz baa
dnlrdn qeyri, sizlrdn he kim fqih olmaz.1829
5110. mam Rza (): Fqihliyin (dini baa dmyin) nianlrindn biri
sbr, bilik v susmaqdr.1830
1485. Fqihin vcudunun iblisdn dyrli olmas.
5111. Allahn Peymbri (s): blis n bir fqihin vcudu min abiddn
daha ardr.1831
5112. Allahn Peymbri (s): He bir ey iblisin belini z qbilsinin
arasnda olan alim kimi qrmaz.1832
5113.mam Sccad v ya mam Baqir (): Dind bir fqihin olmas eytan
n min abidin olmasndan daha ardr.1833
1486. Fqihin dnyadan kmsi.
5114. mam Sadiq (): Mmin bir fqih vfat ednd slamda el boluq
yaranr ki, he bir ey onu doldurmur.1834
5115. mam Sadiq (): eytan n he bir mminin lm bir fqihin
lm qdr sevindirici deyil.1835
Tuhful-uqul, sh. 204

1829 Maniul xbar, c. 2, sh. 3
1830 l-xtisas, sh. 232
1834 l-Kafi, c. 1, sh. 38, hdis 2
1835 l-Kafi, c.1, sh. 38, hdis 2
1827
1828
236
325
Dnmk
1487. Dnmk.
Quran
Allah z aylrini sizin n el aydnladrd ki, blk dnsiz.1836
Hdis:
5116. mam li (): Dnmk yaxla v ona ml etmy arar.1837
5117. mam li (): Kim dns gz alar.1838
5118. mam li (): Hr kim yrndiyi ey bard ox dns, z biliyini
gclndirr v baa dmdiklrini anlayar.1839
5119. mam li (): He bir bilik dnmk qdr deyil.1840
5120. mam li (): Dnc saf bir gzgdr.1841
5121. mam Hsn (): Dnmk bsirt sahibinin ruhunu diri saxlar.1842
5122. mam Hsn (): Siz ilahi tqvan v davaml dnmyi tvsiy
edirm. nki dnmk btn yaxlqlarn ata-anasdr.1843
5123. mam Sadiq (): Dnmk yaxlqlarn aynas v pisliklrin
rtydr.1844
1488. Dnmk kimi ibadt yoxdur.
5124. Tnbihul-Xvatir: buzrin anasndan bzrin ibadti bard
sorudular. O, dedi: Btn insanlardan knar gzr v dnrdi.1845
5125. mam Sadiq (): n stn ibadt Allah v Onun qdrti bard
hmi dnmkdir.1846
5126. mam Sadiq (): Bir saat dnmk bir il ibadtdn daha yaxdr.
Yalnz al sahiblri ibrt alarlar.1847-1848
1489. Dncni safladran eylr.
Bqr, ay 219
1843 Tnbihul Xvatir, c. 78, sh.52
1846 l-Kafi, c. 2, sh. 55, hdis 3
1847 Zumr, ay 9
1836
1837
237
5127. mam li (): Yemyi az olann dncsi saf olar.1849

5128. mam li (): Daima qarnn doyuzdurann dncsi nec saf v
tmiz olar?1850
1490. Dnlmsi qadaan olan eylr.
5129. mam li (): Hikmtdn qeyri ey bard dnmk
qubeyinlikdir.1851
5130. mam li (): Kim gnahlar bard ox dnrs, gnahlar onu z
trfin kr.1852
5131. mam li (): Kim Allahn zmtini dnrs, mat-mttl
qalar.1853

1849
1850
238
326
Qbr
1491. Qbr.
5132. Allahn Peymbri (s): Qbr axirtin ilk mnzilidir. Kim ondan
salamat kers, onun nvbti mnzillri asan olar. gr salamat xmasa,
sonrak mnzillrin tinliyi ondan az olmayacaq.1854
5133. Allahn Peymbri (s): Axirtin daltinin ilk mrhlsi mhur v
ya adsz-sansz, tannmayan qbrlrdir.1855
5134. Allahn Peymbri (s): El bir mnzr grmdim ki, qbrdn daha
qorxulu olsun.1856
5135. mam li (): Qbirstanlqla qonu ol ki, ibrt alasan.1857
5136. mam Sadiq (): Qbr hr gn shbt edir v deyir: Mn qrbt
eviym, mn tnhaln eviym, mn qurdlarn eviym, mn qbirm, mn
cnnt balarndan v ya chnnm uxurlarndan biriym.1858
5137. mam Kazim () (xurun knarnda bel buyurdu):Bir eyin ki,
axr budur, el vlldn onu ryindn xarsan daha yaxdr. Bir eyin ki,
vvli budur, sonundan qorxsan yaxdr.1859
1492. Qbr soru-sual.
5138. Allahn Peymbri (s) (Allah iman gtirnlri dnya v axirt
hyatnda mhkm v doru szl gclndirr1860 aysi haqda): Burada, qbrd llrin soru-sual nzrd tutulur.1861
5139. Tnbihul Xvatir: Allahn Peymbri (s) bir gn vvl orada bir
xsin dfn olunduu qbrin yanndan keirdi v ailsi alayrd. Buyurdu:
Sizin gznz grnmyn iki rkt adi namaz bu qbr sahibi n btn
dnyanzdan daha zizdir.1862
5140. mam Sadiq (): ldn qbrd be ey bard soruarlar: namaz,
zkat, hcci, orucu v bizim ailmiz vilayti. Vilayt qbrin kn-cndn qalan
Mstdrkul-vsail, c. 2, sh. 475, hdis 2502
1856 Tnbihul-xvatir, c.1, sh. 284
1858 l-Kafi, c. 3, sh. 242, hdis 2
1859 Maniul xbar, sh. 43, hdis 1
1860 brahim, ay 27
1854
1855
239
drd ey deyr: Sizlrin hr birinizin yr-ksiyi olsa, onlar tkmilldirmk

mnim boynuma.1863
5141. mam Sadiq (): Qbrd sil mmin v sil kafirdn baqa,
kimsdn soru-sual olunmaz.1864
5142. mam li (): Ey Allahn bndlri! Balanmayan n lmdn
daha ar qbrdir. Bel i qbrin darl, tzyiqi, qaranl v tnhalndan
qorxun. Allahn z dmnini xbrdar etdiyi darsqal hyat qbr zabdr.1865
5143. mam li (): Sizdn vvlkilrin grdklrini grsydiniz, hr an
sst db, vht iind olar, szbaxan v itatcil olardnz. Ancaq onlarn
grdklri siz grnmr v prdnin gtrlmsi d yaxndadr.1866
5144. mam Baqir (): Kim namaznn rukusunu tam yerin yetirs, qbrd
he qorxu v vht ona yaxn durmaz.1867

1863
1864
240
327
ldrmk
1494. Adam ldrmk.
Quran:
Bu sbbdn d srail oullarna hkm etdik ki, hr ks qisas haqq
olmadan, yer znd fitn-fsad trtmmi kimsni ldrs btn insanlar
ldrm kimidir. Hr ks kimsni dirilts btn insanlara hyat bx etmi
kimidir.1868
Hdis:
5145. Allahn Peymbri (s): nsanlarn n dikba, onu ldrmk niyyti
olmayan gnahsz birisini ldrn v ya onu vurmayan birisini vurandr.1869
5146. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn insanlar arasnda, barsind
ilk hkm verilck ey qan olacaqdr.1870
5147. Allahn Peymbri (s): gr btn dnya mhv olsa bel Allahn
yannda onun hmiyyti, nahaq yer tkln qandan daha azdr.1871
5148. mam Rza (): Allah insan ldrmyi haram buyurdu. nki bu ii
rva grsydi, insanlarn mhvin v cmiyytd hrc-mrcliy sbb
olard.1872
1495. Mmini ldrmk.
Quran:
Hr ks qsdn bir mmini ldrs, czas bdi qalaca chnnm
olacaq. Allah ona qzb v lnt edr v onunn byk bir zab
hazrlamdr.1873
5149. Allahn Peymbri (s): Ey camaat! Mn sizin aranzda olam v
qtl yetirilnin cnazsi taplsn, ancaq qatili mlum olmasn? gr gylrin v
yerin hli mslman bir kiinin ldrlmsind lbir olsalar, hr an Allah
onlarn hamsna saysz-hesabsz zab verr.1874
Maid, ay 32
mali-Sduq, sh. 28, hdis4
1871 t-Trib vt-Trhib, c. 3, sh. 293, hdis 6
1873 Nisa, ay 93
1868
1869
241
5150. Allahn Peymbri (s): Hr ks znn bir klm sz il olsa bel,

mminin qtlin kmk edrs qiyamt gnnd alnna Allahn rhmtindn
namid (v mhrum) szlri yazlm halda Allahn grn glr.1875
5151. mam Baqir (): Hr kim qsdn bir mmini ldrs, Allah-taala
btn gnahlar ona yazar v qtl yetiriln gnahlardan azad olar. Bu Allahtaalann szlrindndir. Bel ki, O buyurmudur: styirm ki, mnim v snin
gnahlarn iyinlrin ksn v chnnm hlindn olasan.18761877
5152. mam Sadiq () (gr mmin, qsdn baqa bir mmini ldrrs,
ona tvb drm? sualna verdiyi cavab): manna gr onu ldrms,
tvb dmr. Yox gr qlb v ya dnya ilrindn birin gr ldrms,
onun tvbsi ondan qisas alnmasdr.1878
1496. ntiharn qadaan olunmas.
Quran
Ey iman gtirnlr! Bir-birinizin razl il (olan) al-veridn baqa birbirinizin maln haqsz yer yemyin v znz ldrmyin. Hqiqtn Allah
hmi sizinl mehribandr.1879
Hdis:
5153. mam Baqir (): Mmin hr blaya giriftar olar v hr lml lr,
ancaq intihar etmz.1880
5154. mam Sadiq (): Kim bilrkdn zn ldrs, hmi chnnm
odunda olacaq.1881

Maid, ay 29
1878 l-Kafi, c.7, sh.276, hdis 2
1879 Nisa, ay 29
1880 l-Kafi, c.3, sh. 112, hdis 8
1875
1876
242
328
Quran
1497. Quran.
Hqiqtn, biz sn tkrarlanan yeddi ayni (Fatih sursini) v byk
Quran ta etdik.1882
Quran yd-nsiht almaq n asanladrdq. Amma bir yd-nsiht
qbul edn varm?1883
Hdis:
5155. Allahn Peymbri (s): lrin sizlr n zlmt geclr tk
qaranlq v bhli olduu hr vaxt Qurana z tutun. nki fati qbul olunan
bir fatci, ikayti qbul ediln bir ikaytidir. Kim Qurana z tutsa, onu
cnnt kib gtirr, ona arxa evirni is chnnm qovar.1884
5156. Allahn Peymbri (s) (Allah trfindn) Ona Tezlikl snin
mmtin fitnlr giriftar olacaq deyilrkn ondan xilas yolu ndir? dey
soruanlara): Allahn ziz kitab!. Batilin n ndn, n d arxadan ona yol
tapa bilmdiyi, yln Alim trfindn nazil edilmi bir Kitab. Elmi Qurandan
qeyri yerd axtaran hr kimsni Allah azdrar.1885
5157. Allahn Peymbri (s): Quran sizinl olsun. Onu znz rhbr
edin.1886
5158. Allahn Peymbri (s): Qurann digr szlrdn stnly, Allahn
z yaratdqlarndan stnly qdrdir.1887
5159. mam li (): Pak olan Allah z qdrtini kitabnda gstrmidir.
Bununla da grsnmdn zn bndlrin gstrmidir.1888
5160. mam li (): Sizi and verirm Allaha! Sizi and verirm Allaha!
Mbada, baqalar Qurana ml etmkd sizdn n kesinlr.1889
5161. mam li (): Allah-taalann kitabn yrnin. nki o szlrin n
yaxs, ydlrin n aydndr. Quran baa dn. nki o, qlblrin bahardr
Hicr, ay 87
Qmr ay17
1884 Nvadir r-Ravndi, sh.21-22
1885 Tfsir l-yyai, c. 1, sh. 6, hdis 11
1882
1883
243
v onun nurunda fa axtarn. nki o, sinlrdki xstliklr fa verndir.

Onu yax oxuyun, nki o n yax hvalatdr.1890
5162. mam Sccad (): rqdn Qrbdk btn insanlar ls bel, tkc
Quran mniml olsa, he vaxt qorxu v kimssizlik hiss etmrm.1891
1498. Quran hmi tzdir.
5163. Allahn Peymbri (s): Quran el bir sntdir ki, onsuz imkanl
olmaq, onunla yoxsul olmaq olmaz.1892
5164. Allahn Peymbri (s): Kim Quran (onu bilmyin nemti)
verilibs v o, bununla bel baqasna bundan daha ox nemt verildiyini
gman ets, bhsiz ki, kiiyi byk, byy is kiik sanmdr.1893
5165. Allahn Peymbri (s): Hr kim cdadlarnn v glckdkilrin,
dnyann vvlindn sonuna qdr olan elmi yrnmk istyirs, Quran tdqiq
edib drindn dnsn.1894
5166. mam li (): Quran n qdr tkrarlansa v qulaqlara atsa da, yen
khnlmz.1895
5167. mam li (): n byk drdlrin drman Qurandadr: kfrn,
nifaqn, puluun v aznln drdi1896.
5168. Biharul nvar: mam Sadiqdn () sorudular: Bu n sirdir ki,
Quran n qdr ox oxunub bhs edildikd onun tzliyi v travti bir o qdr
artr? Hzrt buyurdu: nki Allah-taala onu yalnz xsusi bir zaman v
xsusi insanlar n yaratmamdr. Buna gr d hr bir zamanda, hr bir insan
n qiyamt gnn qdr tz v travtlidir.1897
1499. Quran yrnmk v onu yrtmk.
5169. Allahn Peymbri (s): Sizlrin n yaxs Quran yrnn v onu
baqalarna yrdndir.1898
5170. Allahn Peymbri (s): Quran biln kimsy deyilck: Oxu v
yuxar yksl. Dnyada oxuduun kimi trtill oxu. nki snin mqamn
oxuduun son bir ayddir.1899
5171. Allahn Peymbri (s): Quran yrnmk v onu oxumaq sizinl
olsun.1900
Tuhful-uqul, sh. 150

1893 Maniul xbar, sh. 279
1890
1891
244
5172. Allahn Peymbri (s): Kim bir nfr Quran yrdirs, onun
mvlasdr. Hmin xs onu kimssiz, kmksiz qoymamal v zn ondan
stn tutmamaldr.1901
5173. mam li (): vladn ata zrindki hquqlarndan biri d ona
yax ad qoyulmas, gzl trbiy olunmas v Quran yrdilmsidir.1902
5174. mam Sadiq (): Layiq olan budur ki, mmin dnyadan kmmi
Quran yrnsin v ya yrnrkn vfat etsin.1903
1500. Quran zbrlmy hvslndirmk.
5175. Allahn Peymbri (s): Allah-taalann z kitabn zbrlmk
nemtini ona bx etdiyi kims, baqalarna ondak nemtdn byk nemt
verildiyini gman ets, bhsiz ki, n byk nemt qar hrmtsizlik v
nakrlk etmidir.1904
5176. Allahn Peymbri (s): Daxilind Qurandan bir ey olmayan kims
xaraba ev kimidir.1905
5177. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn kimsnin filan ayni
unutmuam demsi yax deyil. (Bel deyil) Yadndan xarlmdr. Quran
(yaddanzda vrqlyin v) yadnza saln. nki canm lind olana and olsun
ki, Quran insanlarn sinsindn, dv bndindn qopandan daha tez qopar.1906
5178. Allahn Peymbri (s): Quran ilrind dayanlar (v zbr
bilnlr) Allahn rhmti arasnda olar v Allahn nuruna brnrlr.1907
5179. Allahn Peymbri (s): Mnim mmtimin byklri v kbarlar
Quran dayanlar v gecni ibadtd dirigzl aanlardr.1908
5180. Allahn Peymbri (s): Allah qarsnda tam v akar tvazkarla
n layiq olanlar Quran zbr bilnlrdir. Namaz qlmaa, akarda v gizlind
oruc tutmaa layiq olan da, Quran zbr bilndir.1909
5181. Allahn Peymbri (s): Quran qoruyan kimsy, ona qar srt
rftar edn srt olmaq yaramaz. Daxilind Allahn klam olan (ona qar)
cahilcsin rftar ednl alsz davranmaz.1910
5182. mam Sadiq (): Qurana ml edn hafiz, mtlb gtirn mlklr
qdr hrmtli v yax ml sahibi olar.1911
5183. mam Sadiq (): Kim Qurann bir sursini unudarsa, hmin sur
(cnntd) gzl bir surt v yksk mqam timsalnda qarsnda canlanar.
Nhcl-Bla, hikmt 399
1903 d-Dvat, sh. 220, hdis 600
1907 Camiul xbar, sh. 115, hdis 202
1909 l-Kafi, c. 2, sh. 604, hdis 5
1911 l-Kafi, c. 2, sh. 603, hdis 2
1901
1902
245
Hmin xs onu grdkd soruar: Sn kimsn? N qdr gzlsn! Ey ka

mnim olaydn. Cavab verilr: Mni tanmrsan? Mn filan surym. Mni
yadndan xarmasaydn, sni yksk mkana aparardm.1912
1501. Quran avazla oxumaa hvslndirmk.
Quran:
Allahn kitabn oxuyan, namaz qlan, onlara verdiyimiz ruzidn gizli v
akar xrclynlr he vaxt kasad olmayan ticart mid bslmilr.1913
Hdis:
5184. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn kims Allah il shbt etmk
istynd Quran oxusun.1914
5185. Allahn Peymbri (s): rklr d dmir kimi pas balayar. rz
olundu: Ey Allahn Peymbri! rklri cilalayan ndir?. Buyurdu: Quran
oxumaq.1915
5186. Allahn Peymbri (s): Quran oxumaq snin iin olsun! nki Onu
oxumaq gnahlarn kffarsidir v alovun qarsnda prd, zabdan
qorunman sbbidir.1916
5187. Allahn Peymbri (s): vladm! Quran oxumaqdan qfltd
qalma. nki Quran qlbi dirildr v pozunluq, pis ml, zlm v gnahdan
saxlayar.1917
1502. Gzl ssl oxumaq.
5188. Allahn Peymbri (s): Hr eyin bir zivri var v Qurann zivri d
gzl ssdir.1918
5189. Allahn Peymbri (s): Quran (xo) sslrinizl zintlndirin.1919
5190. Allahn Peymbri (s) (Kim Quran hamdan daha gzl oxuyur?
sualna verdiyi cavabdan):Onun Quran oxuman eidnd, ssind
Allahdan qorxu v qzbi grsn.1920
5191. Allahn Peymbri (s): Quran hzin avazla oxuyun. nki o hzin
nazil olmudur.1921
1503. Tilavtin haqq.
5192. mam Sadiq ()(Onlara kitab verdiklrimiz, Kitab layiq olan kild
oxuyarlar1922 aysi haqda buyurduqlarndan): Aylrini aydn v qsa-qsa
Svabul-mal, sh. 283, hdis 1
Fatir, ay 29
1922 Bqr, ay 121
1912
1913
246
oxuyarlar. Mnalarn anlamaa alarlar. Hkm v frmanlarn ttbiq edr,

vdlrin mid bslyr, zabndan qorxarlar. hvalatlarndan rnk gtrr,
misallardan yd alar, mllrini yerin yetirr, qadaalarndan uzaq durarlar.
Allaha and olsun ki, Quran tilavt haqq, aylri zbrlmk, hrflri v
szlrini ardcl oxumaq, surlrini tilavt etmk, onun be-on czvn
tkrarlamaqla deyil. (bzilri) Hrf v szlrini zbrldilr, hdd v mnalar
trk etdilr. Tilavtin haqq is onun aylri haqda drin dnmkdir. Allahtaala buyurur: Sn gndrdiyimiz mbark bir kitabdr ki, onun aylrini
drindn dnsn.1923,1924
1504. Quran oxuman qaydalar.
1. Az tmizlmk.
5193. Allahn Peymbri (s): Qurann kediyi yerlri tmizlyin. rz
olundu: Ey Allahn Peymbri! Qurann kediyi yer haradr. Buyurdu:
Azlarnz. rz olundu: N il tmizlyk? Buyurdu: Misvakla.1925
2. Allaha pnah aparmaq.
Quran:
Quran oxuyanda, qovulmu eytandan Allaha pnah apar.1926
Hdis:
5194. mam Sadiq () (Hr surni oxumaa balayanda, uzu billahi min
eytanir rcim demk bard suala cavabndan): Bli, eytanlarn n ala
olan qovulmu eytandan Allaha pnah apar.1927
3. Trtil (aydn v qsa-qsa oxumaq)
Quran:
Ona bir qdr (yars) artr v Quran ar-ar oxu.1928
Hdis:
5195. Allahn Peymbri (s) (Quran ar-ar oxu aysi bard):
Quran aydn v ar-ar oxu. Onu ot itili kimi spm v er kimi tlsik,
qrq-qrq oxuma. Heyrtamiz yerlrind lngiyin, qlblri onunla doyndrb
hrkt gtirin. Btn sylriniz surni baa atdrmaq olmasn.1929
4. Drindn dnmk
Quran:
Sn gndrdiyimiz mbark bir kitabdr ki, aylrini drindn
dnsnlr v al sahiblri ondan ibrt alsnlar.1930
Hdis:
Sad, ay 29
Tnbihul-Xvater, c. 2, sh.236
1926 Nhl, ay 98
1927 Tfsir l-yyai, c. 2, sh. 270, hdis 68
1928 Muzzmmil, ay 4
1929 Nvadir r-Ravndi, sh. 30
1930 Sad, ay 29
1923
1924
247
5196. mam li (): Bilin ki, Quran dnmdn oxuman bir xeyri
yoxdur. Bilin ki, fhmsiz v dncsiz ibadtin d bir xeyri olmaz.1931
5197. mam Sadiq () (Quran bir gecd xtm etmk bard suala
cavabndan): Onu bir aydan az mddt oxuman istmirm.1932
5.Qlbin yumaql.
Quran:
man gtirnlrin qlblrinin Allah xatrlamaq v haqdan nazil olan n
yumalma vaxt glib atmamdrm? Bundan vvl (smavi) kitab verilnlr
kimi olmasnlar ki, onlarn gzlm mddti uzun mddt kdi, qlblri
srtldi. Onlarn oxu fasiq idilr.1933
Hdis:
5198. Allahn Peymbri (s) (nsanlardan n gzl Quran oxuyan
kimdir? sualna cavabndan): Quran oxuman eidnd, Allahdan
qorxduunu hiss etdiyin.1934
5199. yunul-xbaril-Rza (): mam Rza () Xorasana sfr xarkn
geclr yatanda ox Quran oxuyard. Cnnt v oddan bhs edn ayy
atdqda alayar, Allahdan cnnt dilyr, oddan Ona pnah aparard.1935
1505. Qurann lntldiyi kimslr.
5200. Allahn Peymbri (s): Qurann lntldiyi Quran oxuyanlar n
qdr d oxdur.1936
5201. Allahn Peymbri (s): Sni (gnahlardan) saxlayana qdr Quran
oxumusan. Yox gr saxlamaybsa, Quran oxumamsan.1937
5202. Allahn Peymbri (s): Chnnmd dmirdn bir dyirman var v
onun banda gnahkar qarilr, alimlr ydlck.1938
1506. Qurana qulaq asmaq.
Quran:
Quran oxunanda ona qulaq asn v susun ki, blk rhm olunasnz.1939
Hdis:
5203. Allahn Peymbri (s): Ehey! Kim Allaha mstaqdrsa, Onun
szn qulaq assn.1940

1933 Hdid, ay 16
1935 Uyun xbar r-Riza (), c. 2, sh. 182, hdis 5
1937 Nhcl-Blanin rhi, c. 10, sh. 23
1938 Camiul xbar, sh. 130, hdis 254
1939 raf, ay 240
1931
1932
248
5204. Allahn Peymbri (s): Kim Allahn kitabnn bir aysin qulaq
asarsa, ona ikiqat savab yazlar. Kim Qurandan bir ay oxusa qiyamt gnnd
hmin ay onunn nura evrilr.1941
5205. mam Sadiq () (Zurarnin Quran eidn kimsnin susmasnn v
qulaq asmann zrurti haqda sualna cavabndan):Bli, snin yannda
Quran oxunanda, qulaq asb sakit dayanman vacibdir.1942
1507. z nzrin uyun tfsirdn kinmk.
5206. Allahn Peymbri (s): Allah-taala buyurmudur: Szm z
nzrin uyun tfsir edn alim Mn iman gtirmmidir.1943
5207. Allahn Peymbri (s): Dnyadan kndn sonra mmtim n
n ox qorxduum ey, Quran yanl yozandr.1944
5208. mam Sadiq (): Kim Quran nzrin uyun thlil ets v tfsiri
doru olsa, ona he bir cr atmaz v gr shv olsa, gnah onun
boynundadr.1945

1944 Munytul-Murid, sh. 369
1941
1942
249
250

Mizanul Hikmet 2 Cild

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mizanul Hikmet 2 Cild

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mizanul hikmt

1085. Doru danan

mali-Tusi ,sh. 518, hdis 1135

3504. mam li(): He vaxt bdgmanlq sn qalib glmsin. nki bu

3523. Allahn Peymbri(s): Sdq pis v dhtli lmn qarsn

3537. Allahn Peymbri(s): n stn sdq salam olduun, hyata

3548. mam Baqir () (mam Sccad () bard): O Hzrt () gec yars

3555. mam Sadiq () (Evin qapsn dyn dilnilr sdq vermk

Svabul-mal, sh. 171 , hdis20

3563. Allahn Peymbri(s): Sizlrdn sirat zrind n sabit qdmliniz,

Fzailu-i, sh. 48 , hdis3

Knzul-Ummal, hdis 30747

l-Kafi, c.2, sh. 181 , hdis11

qalmasndan tr onu dediyi kimi, onlarn arasnda qalmamz n mnim v

Biharul-nvar, c.78, sh. 278 , hdis2

peymbrlrin insanlara son tvsiyysidir.150

l-Fqih, c.1,sh.210, hdis638

namaz qlanda, namaz yalnz onu imandan xardan v israrla ml etdiyi

3616. Biharul- nvar: Xanm Fatimeyi Zhrann () namazda Allah

3623. Allahn Peymbri (s): Kim mslman kii v ya qadnn qeybtini

Biharul-nvar, c.70, sh. 400 , hdis72

3626. mam Sccad () (namazn qbul olunmasna sbb olan ey bard

3636. Allahn Peymbri (s): Kim namaz snasnda qsdn sanda v

Biharul nvar, c.84, sh. 249 , hdis41

1125. Namaz ilk vaxtda qlmaa hvslndirmk

l-Kafi, c.3, sh. 274, hdis8

ylanda buyurdu: Bizim fatimiz he vaxt namaz yngl sayana atmaz.

1128. Camaat namaz

Mustdrkul-Vsail, c.3, sh.25 , hdis2923

3662. mam li (): Peymbrin (s) Gec namaz nurdur szn

v Ali brahim brkt vermisn. Sn ox trif olunan v byksn deyin.

Knzul Ummal, hdis 3993

3700. Allahn Peymbri (s): Msibtlri, xstliklri v sdq vermyi

Biharul-nvar, c.2, sh. 103 , hdis50

l-Kafi, c.4, sh. 65, hdis15

3735. Allahn Peymbri (s): Qn orucu frh bx edn bir

l-Fqih, c.4, sh.356, hdis5762

mali-Tusi, sh. 552, hdis1156

bilmyndir. Uaqlarn, qli v fikirlri uaq sviyysind olan kii v

Mani-xbar, sh. 201, hdis4

Mustdrkul-Vsail, c.17, sh. 88 , hdis20819

3781. Allahn Peymbri (s): (buzr nsihtind): Fasiq (gnahkar)

3792. bn bi Yfur: mam Sadiqin () evind bir qonaq grdm. Bir gn

l-Kafi, 6 c, sh. 283 , hdis1

qadn ona halal bilmmidir ki, insanlar tlaa yngl yanamasnlar v

Uyunu- xbar Reza(), c.2, sh.85, hdis 27.

1174. Yax tamah.

Knzul-Ummal, hdis 25998

1177. Mnvi paklq.

Biharul-nvar, c.78, sh.90, hdis 95

l-Kafi, c.6, sh.510, hdis 3

Knzul-Ummal, hdis 28566

l-Kafi, c.6, sh.490, hdis1

3891. mam Baqir (): li ibn Hseynin () lm an atanda mni

l-Kafi, c.2, sh.331, hdis 5

onlarn kislrinin azn balayanlar, ya da onlar n qlmi mrkkb

Biharul-nvar, c.75, sh.372, hdis17

urrul-Hikm, hdis 6038

Ey iman gtirnlr, ox gmanlardan uzaqlan. nki gmanlarn bzilri

1199. Bdgman olmaa icaz veriln hallar.

Biharul-nvar, c.77, sh.158, hdis 142

1204. n stn ibadt.

l-Xisal, sh.30, hdis 104

3973. mam li (): gr znn tlf etdiyin kemi mrndn ibrt