You are on page 1of 72

Bluylq[v Qfl; anj

ejflijrk; ekYfrk; egjCkyo|lu[)k; c[fkfj.


:pjakfH ts'S')k; fs' :+JR.
fsRy c[fkfjdxlH :dlCik; >oajuk; rjyj
gj)k' ~hilrlu sspi; fkglR egjCkR
egjCkR egjCkR Kug*xjH c[fkfj.
sspialu dG\lijsRy fjgkrla\jH i'irk;
igkilrjgj)k'irk; ilq[\s/Mirldk'k. Kug
*xjH c[fkfj.

sspisa rJ egjCkrldk'k
~hilsr rJ egjCkrldk'k
agnaj#l\isr rJ egjCkrldk'k.
B*X)k Si!j dkgjCj)s/Misr B*Sxlm[
dgknsv$nsa.

sspisa rJ egjCkrldk'k
~hilsr rJ egjCkrldk'k
agnaj#l\isr rJ egjCkrldk'k.
B*X)k Si!j dkgjCj)s/Misr B*Sxlm[
dgknsv$nsa.

sspisa rJ egjCkrldk'k
~hilsr rJ egjCkrldk'k
agnaj#l\isr rJ egjCkrldk'k.
B*X)k Si!j dkgjCj)s/Misr B*Sxlm[
dgknsv$nsa.
B*xksm dG\lsi B*Sxlm[ dgkn sv$nsa
B*xksm dG\lsi d{euk!luj B*Sxlm[
dgkn sv$nsa
1

B*xksm dG\lsi B*xksm rac[)lgik;


CkYCo<uk;
ssds)l![
B*Sxlm[
dgkn
sv$nsa
sspisa rjr)[ c[fkfj,
Yc{<[mlsi rjr)[ c[fkfj
elejdxlu rjsRy LmjulSglmk dgkn sv$k'
aCj|l glwlSi rjr)k c[fkfj. ~lsyd[SalG.
cIGc[Frlu B*xksm ejflSi, rjsRy fjgk
rla; egjCkal)s/mnsa. rjsRy glwU; ig
nsa. rjsRy fjgkij<[m; cIG\jshS/lsh
>oajujhk; :dnsa. B*X)[ :iCUak= L/;
T'k B*X)[ fgnsa. B*xksm dm)lSglmk
B*X
aj&fkSelsh
B*xksm
dm*xk;
ele*xk; B*Sxlmk aj)nsa. egJujSh)[
B*sx YeSiCj/j)gksf. ejs'Sul fjs/Mi
rjHrj'[
B*sx
gj&ksdl=nsa.
tk
sdls!'lH glwUik; Cd[fjuk; a|fIik; tS'
u[)k; rjr)k=fldk'k. :+JR.
d{e rjy ayjusa rjr)k calPlr;, B*xksm
dG\li[
rjS'lmk
dosm,
rJ
c[YfJdxjH
ilq[\s/ Mixldk'k, rjsRy iujsh Ehalu
B*xksm
dG\lSiCkaCj|luk;
ilq[\s/Mirldk'k.
sspialflilu
ijCk
drUd
aG\ayjusa,
fkglsRy
Ls+,
elejdxlu B*X)k Si!j TS/lqk; tS/lqk;
B*xksm
agncau\k;
sspi;
fkglSrlmSej&k sdl=nsa. :+JR.

SdlShl
L;scl|sp

rjR Yeju c|SplSglmk; rj'ksm rH dlpJClSglmk; dksm, QlG)nSa B*X)kkS=lgl;


a{fsg, rjR ihal)j\JG\isg-|lSh- Salpj/j)
~lsyd[SalG
Ck~S|l

sar[Qlh;

ilplSal

h[Qlhl;

QHaJrlaJR
a)X)lu[ fjgkc> rjS'lSm; pk:D\lSh SdnJmkS'i;, rlFl alSalpJclulH rjs' eoS!lG
fJrgd; eodJmlsf - |lSh - Salpj)nsa
salyjSulylS|; SasshR ---- --S~lioscl

dgkn rjyisr - ekrgklr\jH


rj'ksm c{<[mjsurJ - ekfkfl)Jmnsa
rj'jH rjYpum - lzar; dl)k;
a{fgjH Cljun - S&dkd egj|lg;
rj'>su a{fsg - LY~l|lajc|ld[
ulS)ls~'jiG fR - amjujH elG/j)
i'irl; igkSilR - a{fsgSukS'lR
c[fkfsr'lG\Jmk; - saS$lmlf[alik;
dOal

fj(xlq[v cr[PU
Ck~S|l ----

~h|Jrgk; elejdxkalu B*xksm SaH, LrkYz


|*xk;, dgknuk; g!k Shld*xjhk;, t'k;
ts'S'u[)k; svlgjus/mkalyldnsa. :+JR.
Yelg;> YelGr

sspialu dG\lSi, edH caus\ LIlr*


xjH rj'[ B*xksm CgJg; ijgaj)kduk;, hOdjd
vjdxjH rj'[ B*xksm ar[ ejRil*kduk;
svu[fksdl![, TO cr[PUl cau\[ Claluj
fjgkc'jPjujH rjhsdl![, rjfU c[fkfjdxk;
fkmG&ulu c[SflYf*xk; rjr)G/j)kilrk;,
B*xksm
wJisr
c;gj&[
ruj)k'irk;,
B*xksm :f[al)xksm c|lujuk; gjflik
alu rjsRy d{eu[)[ c[fkfj elmkilrk; B*sx
SulzUgl)nsa.
B*X
rjr)[
c[fkfjuk;
c[SflYfik; dSgk'k.
S|lSCl ----- :+JR
141, 142, 119, 117 c(JG\r*X

dkyjSuhlujSlR:
dG\lSi
rjs'
BlR
ijxj&kiS#l. tS'lmk rJ K\gagkxj sv$nsa.
tsRy
ivr*sx
coj&k
SdM[
ssds)l=kduk; sv$nsa.
tsRy YelGr fjgkaklsd Poe; Selshuk;,
tsRy ssddxjH rj'k= dlq[v, cr[PUuksm
iqjelmkSelshuk;
Tgj)kalyldnsa.
tsRy
|{pu; Qgk pk<[)lgU\jrk; vlulsfuk;, BlR
LrUluYdjudsx Yei{\j)lsfuk; Tgj)\)
i;, tsRy ilu[)[ Qgk dliH)lgsruk;,
4

tsRy LPg*X)[ Qgk coj/kdlgSruk;


rjuaj)nsa.
pk<[mark<USglmkdosm
BlR
Svgkalyldgksf.
rJfjalR ts' eAj/j)uk; Clcj)uk; sv$sM.
pk<[mlgksm t tsRy fhu[)k sdlqk/ldlfj
gj)sM. ts'lH tsRy YelGr Ligksm
Spl<s\)kyj&ldk'k. Ligksm ijPj dG\l)X
elyujR akrulH fmk)s/Mk Tak= tsRy
ivr*sx LiG SdMk.
sdlqki[ >oajsu ejxG)k'fk Selsh, Ci)oqj
uksm ilu[)gjsd Ligksm Lc[FjdX vjfyj
)s/Mk. dG\lsi, BlR tsRy dkdsx
rjsRy Lmk)Sh)[ KuG\j, rj'jH Cgns/Mk.
tsRy :f[alijsr f=j)xugksf.
trj)luj sdnjdsx ay&ksi&jMk=, YeC;c
)lgksm ssdujH rj'[ ts' dl\ksdl=nsa.
BlR
dm'k
Seldk'fkisg
LrUlu)lG
f*xksm ihdxjH Qgkaj&k iJqsM.
tsRy
:f[alik
dkn[Ajfs/MS/lX,
BlR
tsRy C~[p\lH dG\lijsr ijxj&k. tsRy
C~[p\lH BlR dG\lijSrlmk YelGj&k.
LisRy aklsd BlR tsRy c(m; S~lPj
/j&k. LisRy aklsd tsRy sBgk)s\
Lyjuj)uk; svu[fk. rJ tsRy KOmkiqjdsx
Lyjuk'kiS#l.
tsRy rm/kdxksm iqjujH, LiG trj)luj
sdnjdsx ay&ksi&k. BlR ihS\lMk Srl)j,,
ts' Lyjuk'iR Ts#'[ BlR d!k. cS(f
c[Fh; trj)j#lsfuluj, tsRy Sp|j)k Si!j
edg; Svlpj)k'irk; T#. dG\lSi, BlR
rjsRy
Lmk)H
rjhijxj&k.
dG\lSi,
5

wJij&jgj)k'igksm SpC\[, tsRy :YCuik;,


tsRy Ql|gjuk;, rJuldk'k t'[ BlR eyk.
BlR ]ik; flq[\s/Mjgj)sdl![, tsRy
LSesu
coj&k
SdX)nsa.
ts'
eJ}j/j)k'iG
ts')lX
~hillglufk
sdl![, LigjH rj'[ ts' ijmkij)nsa. BlR
rjsRy
rlas\
c[SflYf;
svu[ilrlujM[,
tsRy :f[alijsr dlglz{|\jH rj'[ ekys/
mkij)nsa. rJ tS'lmk\gagkxj sv$kSlX,
rjsRy rJfjallG trj)luj dl\jgj)k;.
rjsRy ivr; tsRy dlhkdX)[ ijx)k;
tsRy KOmkiqjdX)[ YedlCikaldk'k. rjsRy
rJfjuk=
ijPjdsx
:vgj/lrlujM[,
BlR
:nujMk rjC[vuj&k.
BlR ]ik; Jnj&k.
dG\lSi, rjsRy ivrYedlg; ts' wJij/j
)nsa. dG\lSi, tsRy ilujsh ivr*xjH
rJ T<[ms/mnsa. rjsRy rUluYealn*xjH
rj'[ ts' eAj/j)nsa.
tsRy Sp|j t#lu[S/lqk; rjsRy ssdxjH
Tgj)k'k. rjsRy SipYealns\ BlR ay'j#.
elejdX trj)luj sdnjdsx si&k. t'lhk;
BlR rjsRy dH/rdxjH rj'k alyjS/luj#.
BlR rjsRy cljsu tS'u[)k; LidlC
aluj cIJdgj&k. ts'lH Lfk tsRy |{pu
\jrk
:raldk'k.
rjsRy
dH/rdsx
tS'u[)k; cfUS\lsm rjiG\j/lrlujM[ /BlR
tsRy |{pus\ fjgj&k.
cdh
wlfjdxkSa
dG\lijsr
c[fkfj/jR.
cdh
wr*xkSa
Lisr
c[fkfj/jR.
ts'lH
LisRy
d{e
r+ksmSaH
6

~hs/Mjgj)k'k. LiR cfUalujM[ tS'u[)k;


dG\lildk'k.
sspisa c[fkfj rjr)[ SulzUaldk'k. ~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
td[S~l
|[fjC[~C[alSul

cIGS\lmk; rjS'lmk; ejqsvu[fJ BlR Sel)j


ckf epij, dohj)grk casas'Sumjulrlu[
rjG\kd rjR iJMjH. c[fOsaR dlShlc[---SdlShl
sef[SzlSal: c[Sr| cSaf; ijCIlcS\lsm

a{fjsu SglPjS&l - g|SglR fR Poe; Selsh


ssds)l=kd rlFl B*xnS&lgJ Poe;
~lsyd[SalG. Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal -dG\lSi c[fkfjSf rjR c[fkfj ilrjhkaoqjujhk;
rjs' c[fkfj svu[io ilrisgl/; alrigk;
fhiR alhlD C[ShlS+l pliJpjR fruu[S)dj svl'lsrR rlFR f'kpu; rj'jH
wzfj gdrl; alhkajsuSulSZl<jS&; alrj&lX drUd ayjulal; rOd
rH rj~julSg cIGckf C[hJ|lSg
elel~[PjujhmjulG ak*lu[ilR YelGj&jmkijR
rH c|SplSg cIGlPje plclSg
pkG; cS(f; rj*sm YelGr B*X)[
sef[SzlSal: rlFR salqjdxjH ijCIc[fR

ts' ijxj/jR BlR K\gagkxl; akMkdjHBlSrl; ilfjH fky-s''S#l rjR ilz[plr;


dG\lijR d{e clpj/lR fgak=S/lX
7

ulvj)narjC; amjsuSrU YelGjS)n;


rlFl rjR CgSn a{fglSulG)lu[ rHdnSa
a'jH c>ujfjhk; SahoyjCjShajhkSalG+
salyjSulylS|; --ShlhpJSrl

sef[SzlSal: SalylSrCkaCj|l

rlFl rjR frkik; rjnik; sdlS!lG B*X


ijPjuk; YefjdlgikSaH)l-feglPa ds!\j/gjsvlmk rjsRy ihalu[ rjh sdl!JmnSa
|lShhk$l - akDpJe[fjsulmk;. ~lsyd[SalG:
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

pjCrlhjhkalglPdsg akmj vomj&, glwlil; aCj|l


c[fkfUR - puyl e=jdsx'jiujH plijpldk;
dj'gafjrlH dJG\jfrl;- |l- rlFR PrUR.
:dlC\jrkaoqj)k; fl*luJmk;, ~hilsr drUdSuj, ijCIlcs\lmk ijxjdoMk; elfdjdX)lu[
LiX YelGj/o fHYelGr-|l- rs+lmkdosm
tS'u[)k; rjhrjH)sM drUlfI\jH gdrl;
aCj|lr{esr seJCR fRalflilu[ ilq[ikSlxl;
drUduksm segk'lxiX fR- |l- YelGrCgn;
C[hJ|lsg ijxjS&i; Salylrgkxj, ijmkijR ekywlfjdxksm iqj-Caylulgksm znik;, Cle; rjyuk;
YeJClG f'keSpC; - |l - fJ!Jmgksf
c|Splsg akjgjujR dkhsu'ijP;, rUlulPjegjMkejqjk- gkPjg;Pgujshlqk)jus|l, ~hjulSulsg akmjunjuj&Pjefj sspi;- |l- ijYCkfgl)j.
edShlR erjafjujiSu)lX a|jf; dlaU;, alGS\l+l rjR pkd[SylSrl-edShlR edshlxj
fodk'k erjafj glijH rJ gledH aj'Jmk'k
|l - YelGr Cgn;.
8

sef[SzlSal:

dG\lSi; a|rJuR ijc[aurJuR

ihkflnlq[vujhlpU pjr; ijCIlcS\l-mfjsr elhjS/lR PrUR-SalylR d~yJ'S'k wlfjdx'lX


]k eyk YfjfIs\- |l- ]dR sspi;
c(JG\ras\l'jH elmj rj~jul;-pliJpgvR
cGS%Cl, tS'lmlGYpf Sfl'nSa, dqkdnsas'
ahjrf aluj&kmSulsr- |l- d{e sv$nsa.
dG\lSi d{esv$nsa ssds)l=nsa-CkYCo<dxk; YelGruk;, SelglM\jH c|SplG)Pjd;
iJgU;, rHdjurjRd{eB*X)k;- |l- ~hSadsM.
dG\lilaJSCl aCj|l rjR Cgn\jH, a{fjulH
ijYCaalGS'lgl; wrdY>lfl)lG)k;, rjRglwU\j'G|f rHdkd rjR Yejugl;- |l- ijahGs)l/;.
dk)jhjSulR

h;Zrakd[fj h>j&irk; |lele ijakd[frkafj PrUR


edsh#l; BlR Yehej&k |l-Lc[Fj fxG'fjaOr; eoS!R.

~lsyd[SalG

Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR


td[S~l

tR dmele*X fjgkaklsd BlR


svl'Gj)kS'R drjunSa rlFl. c[fOsaR -SdlShl
shlhpJSrl

arkwc[Sr|j rJ cr[PU)Y~|lajR ijxjSdMk zjgjCj~jg\jH-rjs' B*X ijxj&jmkaJ-cr[PU)jR


dmSh igSn fknrHdlR- |l- d{e sv$nsa
~lsyd[SalG. Ck~S|l--- |lSh--d{eSrmlrlulf[alik; Sp|iksal'j&j'jS/lX ijxj9

doMk'k SiGseMlH eles\SulGs\l'jS&i;


YelGj/lrjmuj#S#l- |l- d{e Sfl'nsa
salyjSulylS|;----S~lioscl

TOCl rlFl igjd fkn/lR ijxjdoMk'k


YelGr SdMjMlf[al)XSaH d{e svS$n;
a'jH cogUR fR Ye>aluk; clu; dlh;
Yc{<[mlSi rjR c[SflYf; elmlR rHdkd pJe[fj
sspifrowl rjRfjgksalqjsuR dlhjrk pJe;
cogUs'l)k; fHYe>ujH BlR rmsdlS=n;
cr[PUlSrg; ~hjulu[ rHdjR c[SflYf; rj*X
c[Sr|S\lsm p|r~hj)lu[ YelGr rHdjR
iluk; rlik; ivrikakS=lR aodfSuhk;
c{<[mjzn*X)lu[ c[fkfjelmlR~lUfukS=lR
ssdS$; svu[sfs'glijH SvG\lR cr[PU
rlFl cr[PUu[s)R dfjSglrlu[ fJSgn; rJ
SalylSrCk aCj|l, rjsRy dgknuksm ilfjH
B*xksm akD*xksm Srsg rJ Lmu[)gksf.
dG\lSi B*X elejdxldk'k t'k B*X
]k eyuk'k. B*Sxlmk dgkn sv$nsa.
dG\lSi rjsRy agn\lH B*xksm agn;
alu[)s/mkilrlujM[ rjsRy c[Sr|; rjsRy
c[Flr\krj'[ B*xksm e)Sh)[ rjs' Ty)j
s)l!k i'k. B*Sxlm[ dgkn sv$nsa.
dOal

10

fj(xlq[v ck\lyl
dOal

SdlShl

]dlf[awSpil BlR rjR, d{euksm dmhjH


Srl)kS'R, tRdmSayj ele; segkfluj, rjR
Scl/lsuSH eoCJ-sMRajqj rJglH sin[asuqlR
SdqkS'R rjR wrdc[Sr|\lH, tR ssigjdX
Salpj&Jml-frkflesaqk; elfdjujH pofcao|;
SalpjS&lfsM eC[vl\leaju-S'lsg, gl/dHilfjH
fkyS'k; |lShhk$l rlFR ilq[ikmSulR.
~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
aohUajfl fgn; ssfh; iUlelgjSulSmi; eyuk;
elejrj fsRy rlp; ~|kaPkg; rHdkd Sa\gal;
ssfh;, BlrfjshR ajqjrJG SvG\jSMdlf[awsru>jS<vj)sM T/gjax ssfh\lH BlR eleijSalvralG'jmksas'R sspi\jH YefUlCj)kS'R
LiX ssfh; il*js&'lX, ijCIlc; pGCj&kmSulR, |l- elea rHdj. salyjSulylS|; -S~lioscl

:GYpfSfl'nsarlFl- T)G+;ssds)l=nsa
Salvrik; d{euk; ilq[ik;-rj'yuJS'dJmnsa
YelGj/lR rJ rjH)kSlX-cleS\lSmdlYz;
vjdsx dmjlnjM[-vj\\jH rjG\JSmn;
rjR ilu[ Poe\jR dhC;-rj'Pg; Poe; |{fU;
sspis\ YeJnj/j)k;-rlSil CkYCo<)lgR
YelGr SdMJmkS'lsr-ulvr rHdJmkS'lsr
YelGr SdM[ rjg'RelH-ulvrsurHdJmnsa.
dkyjSuhlujSlR, dkyjSuhlujSlR, dkyjSuhlujSlR.
11

~lsyd[SalG, LfUk'fsRy ayijH Tgj)k'irk;


sspi\jsRy
rjqhjH
a|fIs/mk'irkalu
ark<Ul,
~lsyd[SalG, rJ dG\lijSrlm[ tsRy Cgnik;,
tsRy cS(fc[Flrik;, BlR :YCuj&jgj)k'
tsRy sspiik; rJuldk'k t'k eyd.
ts'lH LiR ijgkfuksm sdnjujHrj'k;,
iUG c;clg\jH rj'k; gj)k;
LiR fsRy foihkdX sdl![ rjs' gj)k;
fsRy vjydkdxksm dJqjH rJ ayu[)s/mk;.
LisRy cfU; rjsRy vkk; :ukPalujgj)k;
rJ glYfjujsh >u\jH rj'k;, edH ey)k'
Lc[Yf\jH rj'k;, TgkMjH cgj)k' ivr
\jH rj'k;, K&ujH KOfk' dljH rj'k;
>us/mkduj#.
rjsRy Qgk >lz\k rj'[ :ujg*xk;, rjsRy
ih\k>lz\krj'[ efjrlujg*xk; iJqk;
LiG rj(Sh)[ Lmk)kduj#, t'lShl rJ
rjsRy dkdXsdl![ fs' dlnk;, pk<[mlG
)k= Yefjedgik; rJ dlnk;
ts'lH Kug*xjH ilcc[Fhal)ju, tsRy
Cgnalu dG\li[ rJuldk'k.
Spl<; rjS'lm[ Lmk)kduj#, Cj rjsRy
domlgs\ caJej)kdukaj#.
ts'lH rjsRy cdh iqjdxjhk; rjs'
dlS)!k'fjrlujM[, LiR fsRy alhlDalSglm[
rjs')kyj&[ dh[ej)k;.
rjsRy dlhjH rjr)[ TmG&uk!ldlfjgj/l
rlujM[, LiG f*xksm >kw*xjH rjs'i|j)k;
12

szlGscl cG/S\uk; |GS+lSrl cG/S\uk;


rJ vijMk;, cj;|S\uk; segkljSruk; rJ
safj)k;
LiR ts' LSrI<j&fksdl![, BlR Lisr
gj&k ~hs/mk\k;, LiR tsRy rla;
Lyjfksdl![ ts' ijxj)k;
BlR LiSrlm[ K\g; eyuk;, sBgk)\jH
BlR LiSrlmk dosmujgj)k;. Lisr BlR
~hs/mk\kduk; ~|kalrj)kduk; sv$k;.
pJGZlukksdl![ BlR Lisr f{e[fjs/mk\k;,
tsRy g Lisr BlR dlnj)kduk; sv$k;.
BlR eG%f\jSh)[ tsRy dkdX KuG\k;,
tsRy c|lu)lgR tijsm rj'k igk;
tsRy
c|lu;
:dlCS\uk;
>oajSuuk;
c{<[mj&, dG\lijsRy c'jPjujH rj'ldk'k.
LiR rjsRy dlH TxdkilR c+fj)kduj#.
rjsRy dliH)lgR Ky); fo*kduj#.
ts'lH TYclSuhjsRy dliH)lgR Ky);
fo*k'j#, Ky*k'kaj#.
rjsRy dliH)lgR dG\lildk'k, dG\li[
fsRy ih\k ssdsdl![ rjr)[ rjqhjmk;
edH :pjfUsr(jhk;, glYfjujH vYsr(jhk;
rjs' KeYpij)kduj#.
dG\li[ cdh Spl<*xjH rj'k; rjs' dl\k
sdl=k;,
dG\li[
rjsRy
:f[alijsr
dl\ksdl=k;.
LiR rjsRy zarS\uk; rjsRy :zarS\uk;
T'kakfH tS'u[)k; dl\ksdl=k;.
sspisa c[fkfj rjr)[ SulzUaldk'k. ~lsyd[SalG.
13

Ck~S|l-- |l |l |l sar[Qlhl;-aS|l'fsRy ayijH Tgj)k'irlu dG\lSi,


rjsRy dgknujR vjydkdxksm rjqhjR dJqjH
B*sx ay&[ B*Sxlm[ dgkn sv$nsa
cdhik; SdX)k'isr, rjsRy dgknulH,
rjsRy Lmjulgksm LSesu rJ SdX)nsa
a|fIak= glwlik; B*xksm gdrkalu SuCk
aCj|l, rjg/k rjy cr[PUuk; eknUak= glik;
B*X)[ fSgnsa
B*xksm dkdX rj(Sh)[ Srl)js)l!jgj
)k'k. B*xksm dm*xk; ele*xk; egj|gj&[[,
T|ik; egikalu g![ Shld*xjhk; B*Sxlm[
dgkn sv$nsa.
dG\lSi, rjsRy dgkn B*sx ay&[, rjsRy
d{e B*xksm akjH rjH)nsa. rjsRy
c[hJ~l

pk<[mrjH
rj'k;
LisRy
sscrU*xjH rj'k; B*sx dl\ksdl=nsa.
B*X wJiSrlmjgj)k' rlsxls)uk; rjsRy
ih\k ssd B*xksmSaH :icj/j)nsa.
rjsRy calPlr; B*xksm TmujH ilqkalyld
nsa.
rjS'lmSej)k'
:f[al)X)[
Cgnik; guk; rJ K!l)nsa.
rjs' Yecij& alflijSRyuk; rjsRy cdh
egjCklgkSmuk;
YelGrulH,
sspisa,
B*xksm dm*X)[ egj|lgak!l)J, B*Sxlm[
dgkn sv$nsa.

14

dOal

dG\lijsRy ~|kalr; fsRy c[Flr\k rj'[


tS')k; ilq[\s/Mfldk'k.
dkjmn;
dG\lijsRy ~|kalr; fsRy c[Flr\k rj'[
tS')k; ilq[\s/Mfldk'k.
dkjmn;
dG\lijsRy ~|kalr; fsRy c[Flr\k rj'[
t'S')k; ilq[\s/Mfldk'k.
dkjmn;
ijCkjuk; a|fIikak= YfjfISa B*Sxlmk
dgkn sv$nsa
ijCkjuk; a|fIikak= YfjfISa B*Sxlmk
dgkn sv$nsa
ijCkjuk; a|fIikak= YfjfISa d{euk!luj
B*Sxlmk dgkn sv$nsa
rJ tS')k; ijCkjuk; a|fIikak=irldk'k
rJ tS')k; ijCkjuk; a|fIikak=irldk'k
rJ tS')k; ijCkjuk; a|fIikak=irk;
rjsRy fjgkrla; ilq[\s/Mfk; :dk'k
B*xksm dG\lSi rjr)k c[fkfj
B*xksm dG\lSi rjr)k c[fkfj
tS')k; B*X)k= CgnikSa rjr)k
c[fkfj.
~lsyd[SalG
cIGc[Frlu B*xksm ejflSi -- --- -d{e rjy ayjuSa rjr)k calPlr; -- --ijCIlc Yealn;
cG%Cd[fjuk= ejfliluj :dlC\jSRyuk;
>oajukSmuk;
dlns/mk'iuk;
dlns/ml\
iukalu cdh\jSRyuk; c{<[mlilu cfU
]dsspi\jH B*X ijCIcj)k'k.
15

sspi\jsRy ]dekYfrk; cG% Shld*X)k;


aks ejflijH rj'[ wrj&irk;, YedlC\jH
rj'k=
YedlCik;,
cfUsspi\jH
rj'k=
cfUsspiik;,
wrj&irk;
c{<[mju#l\irk;,
clgl;C\jH
ejflijSrlm[
Q'lujgj)k'irk;,
f'lH cdhik; rjG+j)s/Mirk;, ark<Uglu
B*X)k; B*xksm gu[)k; Si!j fjgk
ij<[mYedlg; cIG\jH rj'jy*j ijCk
yo|lulH sspialflilu ijCk drUd ayjulajH
rj'k; CgJgjuluj\JG'k, ark<Urluj seljSulc[
ejhlS\lcjsRy pjic*xjH B*X)k Si!j
dkgjCjH fyu[)s/M[,
d<[mfurk>ij&[ agj&[
Lm)s/M[ ao'l; pjic; KujGs\qkS'[ cIG
\jSh)k dSgyj fsRy ejflijsRy ih\k
>lz\jgj)k'irk;, wJirk=iSguk; agj&iSguk;
ijPj/lR fsRy ihju a|fIS\lsm Trjuk;
igkilrjgj)k'irk;, fsRy glwU\jr[ Liclr
aj#l\irkaluj
SuCkaCj|l
:u
]d
dG\lijhk; B*X ijCIcj)k'k.
cdhS\uk; wJij/j)k' dG\lik; ejflijH
rj'[ ekys/M[ ejflijSrlmk; ekYfSrlmk; dosm
ij)s/Mk
c[fkfj)s/mk'irk;
rj~julgk;
C[hJ|lgk; akDljg; c;clgj&irkalu wJirk;
ijCkjukak=
]d
yo|lujhk;,
dlSflhjdik;
C[ssh|jdikalu ]d ijCk c>ujhk; B*X
ijCIcj)k'k.
eleSalvr\jr[ alSalpJc Q'kalYfsa K=k t'k
B*X ]k ey[ agj&k Seluigksm KujG/jrk;
igkilrjgj)k' Shld\jsh ekfju wJirkaluj
B*X Srl)j/lG)k'k. :+JR
~lsyd[SalG. c[fOsaR dlShlc[

dkyjSuhlujSlR.

Poe YelGr---16

fj(xlq[v glYfj
dOal

Ky)aj#l\ KnGik=irlu tsRy dG\lSi,


rjsRy KnG&su c[SflYf; svu[ilrlujM[ ele
akqkdhjH rj'[ B*xksm Ky)s\ KnG\
nsa. agnaj#l\ wJirk=isr, rjsRy dgkn
su B*X ij/lrlujM[, agn\jSRyuk; rlC
\jSRyuk; Ky)\jH rj'[ B*xksm agns\
wJij/j)nsa. ejflik; ekYfrk; egjCk yo|l
uksa, cIG\jhk; >oajujhk; c[fkfj)s/Mirk;
ilq[\s/Mirk; rJ :dulH rjs' c[fkfj)k
'iglu cIGJu alhlDalgksm a|fIak= doM*
Sxlsml'j&[ ijCkjSulmk domj TS/lqk; t#l
u[S/lqk; tS'u[)k; rjs' c[fkfj&[ ekdq[\k
ilR B*sx SulzUgl)nsa.
:+JR
113, 119 117 c(JG\r*X

glYfj
dlh*xjH
dG\lijsRy
>ir\jH rjH)k'igluj, dG\lijsRy cdh
plclgksa, dG\lijsr c[fkfj/jR.
~lsyd[SalG:
rj*X Ckc[FhS\)[ rj*xksm
ssddsx KuG\j dG\lijsr c[fkfj/jR
:dlCS\uk; >oajSuuk; c{<[mj& dG\li[,
sc|jSulrjH rj'[ rjs' LrkYz|j)k;
dG\lSi tsRy c[fkfj rjsRy aklsd
YeSiCj)sM,
rjsRy
ivr\lH
ts'
gj)nsa. tsRy LSe rjsRy aklsd
YeSiCj)kduk;, rjsRy ivr\lH ts' gj
)kduk; sv$nsa.
~lsyd[SalG:

17

tsRy rli[ rjsRy ivr; K&gj)k;, ts'lH


rjsRy
dh[erdsx#l;
rJfjSulmk
domjui
uldk'k.
rjsRy dh[erdX rJ ts' eAj/j)kSlX,
tsRy LPg*X rjsRy c[fkfjdsx K&gj)k;.
BlR rjsRy dh[erdxjH T<[ms/MfjrlH,
rjsRy ssd ts' c|luj)k;.
tsRy
:f[ali[
rjsRy
gu[)lujM[
dl\jgk'k,
rjsRy
SipYealn\jH
BlR
PUlrj&k,
tsRy
:f[ali[
wJij&[
rjs'
c[fkfj)kduk;,
rjsRy
rUluijPj
ts'
c|luj)kduk; sv$k;.
dlnlsfSelu :mkSelsh BlR sfjS/luj.
rjsRy >{fUsr LSrI<j)nsa, ts'lH
BlR rjsRy dh[erdX Q'k; ay'j#.
cdh
wlfjdxkSa
dG\lijsr
c[fkfj/jR.
cdh
wr*xkSa
Lisr
c[fkfj/jR.
ts'lH
LisRy
d{e
r+ksmSaH
~hs/Mjgj)k'k. LiR cfUalujM[ tS'u[)k;
dG\lildk'k.
sspisa c[fkfj rjr)[ SulzUaldk'k. ~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
trjSulsrl

KmSulrl; rlFl rjR SYC<[Afsu)JG\j/lR


amjul; rjYpujH rj-s's'suqkS'H/j)nsa
Qgkrlxk; rjYp-u[)aSgl\lglaJyuGSelH
rjs' c[Sr|rjSP dJG\j/lR BlsrqkS'k
QlGS\R BlrjgijH iU; Ck; fjgkrla;
rjs' c[Sr|rjSP dJG\j/lR BlsrqkS'k
18

amjsuSrU SdMj-Mk\gagkxj dlS/lSr


dlgknU\lshR eleaSC<; Sel)nsa
sCaioR>ir\jH elejrjuksm ejqSel)juSelH
KmSulrl; rlFl tR ejquk; Sel)Jmnsa
rlFl rjR CgSn a{fglSulgl; plclGS)SdnaJ c>ujH SahoyjCjShajhkSalG+.
~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

dlnlrJSylG SdqkSlX aNaurlpl; fRssddxjH rjs'-ulSZl<j/o c[fkfj rlFl


dkyjSuhlujSlR, dkyjSuhlujSlR, dkyjSuhlujSlR.

Q'l; dOal
:S~ld[ c~[Sil

epijdSxyk; egjCk-s)slgkrla; BlRrHdk;


sspi\jR alfl-if[>kf coG
:;zU\lhJShlds\ ]HS/lsrSuH)k; cIG;
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhl
ujSlR,
B*xksm
dG\lSi,
B*Sxlmk
dgkn
sv$nsa, dG\lSi, d{euk!luj B*Sxlmk dgkn
sv$nsa,
dG\lSi,
K\gagkxjsvu[f[
B*Sxlmk
dgkn sv$nsa, B*xksm dG\lSi rjr)k c[fkfj,
B*xksm
dG\lSi
rjr)k
c[fkfj,
tS'u[)k;
B*X)k= CgnikSa rjr)k c[fkfj. ~lsyd[SalG.

SdlShl
doS)lSul

>oefj pliJpjrk ckfulu[ wlf; svu[Sflxl;


ayjulaldk; pjiUgF; gdsrSuj
c;clgj)k;-akDvYd*sxqk;
gFaJJ&lR-pGCdsrc-)JSuH
19

dG\lSi c[fkfjsuS'i; ilq[\j/lmJmk;


ayjulaldk; gFaS#l elg; a|rJu;
|lSh - fHYelGr Cgn; ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; --- |liluk; rlik; salqjuksaqk; alrisg#lgk;
>lzU; >lzUlG|fuk= ayjuajSrdsM
egjSfl<\jR rHdfjgk!lu
ilq[ijR iuhl; ayjul; >lzUifj
akMkdxl; vYd*sxqk; Sfglu[ fJG'khdjR
gdsr f'kpg\jH ]SlX >lzUifj
|l-- fHYelGr Cgn;
salyjSulylS|; SasshR KOilplSyR
S~lioscl

PSrU rjR YelGrSaisM B*sxlsml'j&Gr SdMjSMdJmsM eknU; rlFR


c;>l<j/lsrs' ijxj&k elirdrU
alrUf dl/lrlCk> vgjf; YCj&Jml;
g!l; ilrjR amjujH elG\lR cIGlPJCR
>oajujhSlmr[Pf rJ)lrixjhkpj&lR
elis/SMlX sspickfR fR alfliluj
pkG^hShld; gjfaldlR cS\dj
cIGejflijR rjSe\lhixl; rOd
elqkhds\ stCIgU\jR >lwral)j
Qfkalc; rjs'SuSlX fR YelGrulH
sspilf[awsr Sdle\jR pn[s!lqjilS)n;.
dG\lijsRy ~|kalr; --- ---g!l; dOal
td[S~l
20

Sew[ 14

a'jfjsh a'lsg siS'lG rj*X iJglG


aoG&suqk; ilX dogjiulh#
iJgU; rjyuk; c[hJ~lulH el<ln[}fsu
SflH/j&lR
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhl
ujSlR,
B*xksm
dG\lSi,
B*Sxlmk
dgkn
sv$nsa, dG\lSi, d{euk!luj B*Sxlmk dgkn
sv$nsa,
dG\lSi,
K\gagkxjsvu[f[
B*Sxlmk
dgkn sv$nsa, B*xksm dG\lSi rjr)k c[fkfj,
B*xksm
dG\lSi
rjr)k
c[fkfj,
tS'u[)k;
B*X)k= CgnikSa rjr)k c[fkfj. ~lsyd[SalG.

SdlShl
doS)lSul

pGCd epij)kyijmal; SalCsu rlSalG/o


C[hJ|zn\jR fhulxl; CJSalsrukafkSelH
rJfjYejusg QlG/lR Sylal)lGs)qkfju Cjh[ej eOShlcjsrukSalG/o
eoGarslmk sspis\-uiglglPj&k
fHYelGrulH r+ksmSaH d{euk!ldsM
|l--fH YelGr Cgn;
~lsyd[SalG Ck~S|l--- sar[Qlh; ----|l-cSfUlHSZl<d Sul|'lR tc[Sf/lSrlc[
KHd{<[mR SfSilSplSylc[ zJiykzJc[ c|pl
SYC<[A>mlG cGJc[ ~lS)lck;
alG dkyjulS)lc[ alfl uohj\j
]qlf[awsglmk ilq[ijuhk; alflil; C[aorj
rlH/fk rjG+h c|SplG cIJd{frl; Sfl+l
|lfHYelGr Cgn;. salyjSul--S~lioscl

T<[mlG fR YelGrulH
21

dG\lSi d{e sv$nsa


fR YelGrulH ulvrulH
LRelf[al)xjhk!ld
rjR i{\l; yo|lulH
svlS'lgl;rj~jC[hJ|lG
c[Sr|lH a{fgl; c|SplG
YelGj)k; d{e svS$n;
dG\lij'j<[m; svu[SflG
rjG+hsg YelGj&jmkijR
B*xjH rj'k; rJ*JmlR
Sdle\j'mjuk; pn[!k;
T<[mlG fR YelGrulH
dG\lSi d{e sv$nsa
fR YelGrulH ulvrulH
LRelf[al)xjhk!ld
dOal

ao'l; dOal
td[S~l

ejRilfjH)hjgkS'i; CJSalR elg; SdSnlfj


zkgkSi BlR Cj<UR ilfjH fky'lhk;
cIG\lS)lH ssdijSMR elgk; ilrk; Sdqk'k
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhl
ujSlR,
B*xksm
dG\lSi,
B*Sxlmk
dgkn
sv$nsa, dG\lSi, d{euk!luj B*Sxlmk dgkn
sv$nsa, dG\lSi, K\gagkxj svu[f[ B*Sxlmk
dgkn sv$nsa, B*xksm dG\lSi rjr)k c[fkfj,
B*xksm
dG\lSi
rjr)k
c[fkfj,
tS'u[)k;
B*X)k= CgnikSa rjr)k c[fkfj. ~lsyd[SalG.

SdlShl
22

doS)lSul
sef[Szlsal: ilq[\k; rjs' plclG |lShhk$l

sspilf[awsr rlajgijH c[SflYf; svS$n;


dG\li[ igks''lgi; glYfjujhk!ldk;
rJfjYejugk; rj~j C[hJ|lgk;
c|Splgk; i'jmksafjSgH/lR
cSl<\jR aniyujH cdhgkaS*yJMkujgk; glwUafk; Srmj c[fkfj elmk; ror;
|l-- dG\lSi c[SflYf;
~lsyd[SalG

Ck~S|l---

sar[Qlh; ---- |l--

tqkS'lr'mkglijH pliJpkmSulR fR
:C[vgU; rjyuk; rUlu\JG/kdsx ilq[\lR
aJsf d!lR L;~gijgjij(H
Y>an; sv$k; SfSwlSzlx*X
t*k; egacalPlr; elgjH d!S/lX
pliJpH>kfegfYR dG\lSi rjs'
|lc[fkfjulH dJG\j&k. salyjSulS~lioscl

ele; svu[SflSgl - mlYpfukS=lsr


LRek!ldnSa - rjR ijPj pjic\jH
:G\lG ilrjH - akMk'k d{elShl
drjSilmGrdX - )k\gagkxnsa
ilrirl; flfl - ulvj)k'mjulG
TO CkYCo<suSu lGYpf Sfl'nsa
ilriG f'JCl - alriG fR zfjsu
TO CkYCo<suSu - lGYpf SflS'n;

23

|lShhk$l, |lShhk$l, |lShhk$l, sspisa


rjr)[
c[fkfj,
|lShhk$l,
|lShhk$l,
|lShhk$l, sspisa rjr)[ c[fkfj, |lShhk$l,
|lShhk$l, |lShhk$l, sspisa rjr)[ c[fkfj,
dgknuk= sspisa, rjsRy dgknulH B*
Sxlmk dgkn sv$nsa,
rl; sspi\jsRy a)xluj\JgkilR, wJij&jgk'
S/lX rs+ eAj/j&iglu, r+ksm ejfl)lsg
dkG~lrdxjhk;, YelGrdxjhk; rl; QlG)n;.
Lqjij#l\
Shldalu
cIGglwU\jH
rjfjallSglmk;
eknUillSglmk;
dosm,
sspiekYfR Lisg :CIcj/j)k;. dG\lSi,
d{esvu[fk B*sx c|luj)nsa.
(hoS)lc[ 1: 46-55)

ayjul; eysfs'lH, tsRy Sp|j dG\l


ijsr ekdq[\k'k, tsRy :f[ali[ ts' wJij
/j)k'irlu sspi\jH cSl<j&k, ts'lH
LiR fsRy plcjuksm flq[asu Srl)j)!jgj
)k'k. d!lhk; Tfk akfH cdh i;C*xk;
trj)k >lzU; fgk;.
ts'lH Cd[fjalrk; egjCkrk; :uiR,
ihju
dlgU*X
t(H
YeiG\j&jgj)k'k.
LisRy dgkn Lisr >us/mk'igksmSaH fh
akydxluk; i;C*xluk; K!ldk'k.
LiR fsRy >kw; sdl![ wu; K!l)j. |{pu
ijvlg\jH L|(lgjdxluisg Vj'j/j&k. LiR
~hillsg cj;|lcr*xjH rj'[ ayj&jmkduk;,
flq[auk=isg KuG\kduk; svu[fk.
LiR ijC/k=isg rRadXsdl![ c;eoGgl
)kduk; c'lsg iUGaluj Luu[)kduk;
24

svu[fk, LiR fsRy plcrlu TYclSuhjsr


c|luj)kduk;,
r+ksm
ejfl)lglu
LY~l|laj
Srlmk;,
LisRy
cfjSulmk;
c;clgj& Yedlg; tS')k; fsRy dgknsu
QlG)kduk; svu[fk.
~lsyd[SalG

Ck~S|l---

sar[Qlh; ---- --

Lrg; Liclr; rHdjujgj)k' alikGS~ldxjH rj'[


Lflfk pjicS\u[)k=f[ svl#n;

alikGS~l
133-l; c(JG\r;

cS|lpglG
Qs\lgkaj&[
icj)k'f[,
tYf
ruk;, tYf cOgUikaldk'k.
Lf[
L|SglsRy
fhujShk;,
LisRy
L(juksm srjRSaH iJnk djm)k' flmjulu
LisRy
flmjujShk;,
Qhj)k'
ssfh;
Selshuk;,
sc|jSulR
ahSaH
selqjuk',
s|GS+lR akSelshuk; :dk'k
ts'lH
Lijsm
dG\li[
tS'u[)k;
LrkYz|S\uk; wJisruk; dh[/j&k.
sspisa rjr)[ c[fkfj SulzUaldk'k. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
trjSulSrl

sspialflijr[ QlG+uk;, Lixksm YelGrulH


rak)k c|lu*xk; K!ldsM.
rjfjallG)[ QlG+uk;, Ligksm YelGrdxlH
rak)k c|lu*xk; K!ldsM.
pJGZpGCjalgkSmuk;, C[hJ|lgkSmuk;, c|Spl
gkSmuk;, YelGr, rak)[ SdlMulujgj)sM.

25

dG\lSi, rjsRy c|Splgksm fkyakD\jrk;,


rjsRy c[Sr|jflgksm domlg*X)k;, B*sx
SulzUgl)nsa..
puuk=irk;, dgkn rjyjgj)k'irkalukS=l
Si, rjsRy rUlu ijc[flgpjic\jH, B*Sxlmk
dgkn sv$nsa.
fs' ijxj)k' elejdxjHrj'[ fsRy dgknsu
ijSglPj)l\iR, ilq[fs/Mirldk'k.
~lsyd[SalG Ck~S|l--dG\lSi, ijCIlcak= c>uksm a)X)[, r#
QlG+ K!l)nsa,
sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
rjsRy SYC<[mf Kpj)k' pjic\jH, LiG
rjsRy ih\k >lz\k rjH)kalyldnsa.
aslgk trjSulsrl

drUdulu sspialflSi, t#l)lh\k;, t#l


Srg\k; rjsRy YelGr B*X)[ SdlMulujgj
)nsa.
dG\lSi,
t#lrlqjdujhk;,
B*X)luj
sdnjdX iu[)k' pk<[msr, rjsRy egjCkl
gksm YelGrulH, B*xjH rj'[ aluj&k
dxunsa.
B*xksm dG\lilu SuCk aCj|l, rjsRy
c[hJ~l

B*X)[
SdlMulujgj)kduk;,
Lfjrd\[ B*X ayu[)s/mkduk; sv$nsa.
ivralu SuCk fkglSr, wJiSrlmjgj)k'isg
rjsRy c[hJ~lulH dl\ksdl=kduk;, agj&k
Seluisg rjsRy dgknulH eknUs/mk\kduk;
sv$nsa.
26

rl;
wJiSrlmjgj)k'
rlX
Qs)uk;,
t#lu[S/lqk; ejflijSruk;, ekYfSruk;, ijCk
yo|lSuuk; c[fkfj&k ij&k a|fIs/mk\n;.
]ik; dgknuk=irlu B*xksm sspiSa, rJ
tqks'=k' pjic\jH rjsRy ih\k >lz\k
B*sx rjyk\nsa.
TO cau\[ rjr)[ c[fkfj elmkilR, B*sx
rJ
SulzUgl)jujgj)sdl![,
rjsRy
glwU;
Lrk>ij/lrk; B*sx SulzUgl)nsa.
B*xksm agn\jSRyuk;, wJiSRyuk; rlFrlu
dG\lSi, rjsRy d{e B*xksmSaH K!luj
B*xksmuk;, B*xksm agj&k SeluigkSmuk;
:f[al)xjRSaH dgkn sv$nsa.
dG\lSi d{e svu[fk c|luj)nsa
148, 149, 150 c(JG\r*X.

Ky*juisg rj*X KnGs'qkS'[ c[fkfj/jR,


:dlC\jH rj'[ dG\lijsr c[fkfj/jR, K'f
*xjH Lisr c[fkfj/jR.
LisRy cdh pkflgkSa Lisr c[fkfj/jR,
LisRy cdhsscrU*xkSa Lisr c[fkfj/jR.
:pjfU vYlsg Lisr c[fkfj/jR, YedlCak=
cdh rYf*xksa, Lisr c[fkfj/jR. :dlC
*xksm :dlC*xk;, :dlC*X)[ aJsfuk=
si=*xkSa,
Lisr
c[fkfj/jR.
Li
dG\lijsr c[fkfj)sM.
ts'lH LiR eyk, Li K!luj. LiR
dH/j&k, Li c{<[mj)s/Mk. LiR Lisu
tS')kaluj c[Fjgs/mk\j, LiR Qgk rjua;
rjC[vuj&k Lf[ Lqjuk'fka#.
27

>oajujH rj'[ a|lcG/*xk;, t#l :q*xk;,


Lz[rjuk;, dHaquk;, |jaik;, Ky& si=ik;,
LisRy ivr Yedlg; YeiG\j)k' dlkdxk;
sdlmk(lkdxksa, dG\lijsr c[fkfj/jR.
eG%f*xk;, cdh dk'kdxk;, Ehi{*xk;,
cdh dlgjdjhkdxk;, a{z*xk;, cdh d'kdlhj
dxk;,
Tqwk)xk;,
ejdxk;
eyidxkSa,
dG\lijsr c[fkfj/jR.
>oajujsh glwl)lgk;, cdh wr*xk;, >oajujsh
Ye>k)lgk; cdh rUlulPjelgk;, CjCk)xk;
drUdalgk;, i{lgk; ukil)xk;, dG\lijsRy
rlas\ c[fkfj)sM.
ts'lH LisRy rla; alYf; ihjufldk'k.
LisRy a|fI; >oajujhk; :dlC\jhkak![.
LiR fsRy wr\jsRy sdlk;, fsRy cdh
rjfjallG)k;,
frj)mk\
cI;
wralu
ujYclSuH a)X)k; a|fIik; KuG\k'k.
dG\lijr[ Qgk ekfju elMk;, rJfjallgksm c>
ujH LisRy c[fkfjuk; elmkijR, ujYclSuH
fsRy Yc<[mlijH cSl<j)kduk;, sc|jSul
sRy ekYflG f*xksm glwlijH :rj)kduk;
sv$sM.
LiG f/kdxlhk;, vfkg\/kdxlhk; LisRy
rlas\
c[fkfj)kduk;,
iJndxlH
Lir[
elmkduk; sv$sM. ts'lH dG\li[ fsRy
wr\jH T<[ms/mk'k. LiR pgjYplG)[ g
sdlmk)kduk; sv$k'k.
rJfjallG ~|kalr\jH ~hs/mk;. LiG f*xk
sm dMjhkdxjSH Lisr c[fkfj)kduk;, f*
xksm dn[A*X sdl![ sspis\ ekdq[\kduk;
sv$k;.
28

ekywlfjdX)k YefjYdjuuk;, wr*X)k Clc


ruk; sdlmk/lrk;, Ligksm glwl)lsg :hl\k
dX sdl!k;, Ligksm alrUlsg Tgkkv*h
dX sdl!k ~r[Pj/lrk;, tqkfs/Mjgj)k' rUlu
ijPj LigksmSaH rm\kilrk;, LisRy cdh
rJfjallG)k; a|fI; K!ldkilrk;, Ligksm
ssddxjH Tgkakr ilxk![.
dG\lijsr LisRy Ckc[Fh\[ c[fkfj/jR,
LisRy
Cd[fjuksm
:dlC\MjH
Lisr
c[fkfj/jR.
LisRy
i#>fI\jH
Lisr
c[fkfj/jR.
LisRy SYC<[Afuksm ~|kfI\jH Lisr
c[fkfj/jR.
sdljsRy
C~[p\lH
Lisr
c[fkfj/jR. f;~kgkdxlhk; ijndxlhk; Lisr
c[fkfj/jR.
f/kdxlhk; vfkg\/kdxlhk; Lisr c[fkfj/jR.
alPkgUak= djdxlH Lisr c[fkfj/jR. rlp
ak= ssd\lx*xlH Lisr c[fkfj/jR. C~[p
\lhk; :G/kijxjulhk; Lisr c[fkfj/jR. t#l
CIlcik; dG\lijsr c[fkfj)sM.
cdh wlfjdxkSa dG\lijsr c[fkfj/jR. cdh
wr*xksa
Lisr
c[fkfj/jR.
ts'lH
LisRy d{e r+ksmSaH ~hs/Mjgj)k'k. LiR
cfUalujM[ tS')k; dG\lildk'k.
sspisa c[fkfj rjr)[ SulzUaldk'k. ~lsyd[SalG
~lsyd[SalG

Ck~S|l---

sar[Qlh; ---- --

YfjfI\jrk c[fkfj, YfjfI\jrk c[fkfj,


c[fkfj)
s/Mfk;, Kn[aulufk;, :pjuk; Likaj#l\ fkalu
YfjfIs\ B*X c[fkfj)k'k. sspisa t#lSrg\k;
c[fkfj rjr)[ SulzUaldk'k.
29

dk)jhjSulR

rJfjalR erSelsh fxjG\jmksa - |lixgkaiR sh~SrlR dlgdjHSelH


i{fujhkaiG fxjgjMk fq&jmksa - |l
iGj)kaiG)k fk<[mj ek<[mjdxk;. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

QgkSelhj*k; SalG Sfl+l


KS!Sahk; rjS'lG+
KfdnSa rjR YelGr rjR
QlG+su ~|kalrjS&l)lu[. c[fOsaR -- SdlShl
doS)lSul

alGS\l+lfR segk'lxj-s's' ijxj&kmSulR


SelulShlijr SeldllH >JfjsurjS)yk;
Selsu'lshR ele*sxSulG)k;
|l Seldlu[djH BlR siykarURflR
sspickfsRy ijhlifjsh rjnsaR dmsa#l;
iJMk; dG\lSi c[fkfjsu-'lGs/lmk BlRelmk;
|l-- fH YelGr Cgn;
~lsyd[SalG

Ck~S|l--- |lShhk$l

>lzU; fjgkc> alGS\l+l Srgk'S*u[)lu[


dG\ligkxjufl; >lzU; rj(hnS#l
elqkhds\ ijMj| aCj|lfR
c[Sr|s\ ssd-s)lS!lR rJ PrUR
cIG\jH ClCIf wJiR i'idlCjs)'kmSulrgkxk; rlp; rJ SdX)kSlX PrUR
|l-rjR YelGr Cgn;
salyjSulylS|;---S~likscl
30

TOCl rlFl igjd fkn/lR ijxjdoMk'k


YelGr SdMjMlf[al)X SaH d{esvS$n;
sspi\jR iR ijc[auvgjf; dJG\j&JmlR
a'R pliJp'mkglijH SvshlmknG'lR
pliJpjR c(JG\ralf[aSYegjfrluj
S~lPw[Blrj-uj'mkglijH elmkd rJuk;
rJ edH rlFl Blrfjrlsh SCl>jS)n;
rjR d{e dlnlsr'ksm ajqjdXS)dkd pJe[fj
hOdjd alG; d<[m/lmlH c(meoG;
rJ edhS#l rj'jHrmS/lrjmykduj#
Spil Spil K\gagkxj)lgknU; svu[SfdJSmn; arkwlf[al)X)rkfle; rJ
alhlDalgksm c[fkfj/[
LfUk'f*xjH
cIGJu
alhlDalG
c[fkfj
)k'fkSelsh, ~h|jrgk; aNaugkalu B*xk;
c[fkfj)k'k.
t#l)lh\k;, t#l cau\k; Kug*xjH sspi
\jrk c[fkfjuk;, >oajujH calPlrik;, rjg/k;,
ark<U a)X)[ r# Cgnik; K!ldsM.
B*X
rjs'
c[fkfj)kduk;,
ilq[\kduk;,
ij)kduk; sv$k'k, c[fkfjuksm C~[p; rjr)[
B*X dSgk'k.
cG%Cd[fjuk=
ejflik;,
cIGJu
glwlik;,
Yc{<[mlikalujgj)k'
sspialu
dG\lSi
rjS'uk;,
SuCkaCj|lulu
]dekYfrldk'
sspialu dG\lSi, ijCkyo|lSulmk dosm
rjs'uk;, rjsRy c[fkfjuksm ihj/; rjaj\;
B*X c[SflYf; sv$k'k.

31

ejflijsRy
ekYfrk;,
ivrik;,
Shld\jsRy
eles\ i|j)k'irk;, i|j&irkalu sspi
\jsRy dklmlu dG\lSi, B*Sxlmk dgkn
sv$nsa.
Shld\jsRy eles\ i|j)k'irk;, i|j&irk
alukS=lSi, rjsRy svij vluj&[ B*xksm
LSe ssds)l=nsa.
ejflijsRy ih\k>lz\[ a|fIS\lsm Tgj)k'
iSr, puSfl'j B*Sxlm[ dgkn sv$nsa.
ts'lH rJ alYf; egjCkrldk'k, ijCk
yo|lSulmkdosm, SuCkaCj|lulu rJ alYf;, ejfl
ilu sspi\jsRy a|fI\jr[, rjfUaluj dG\iU
ak=irkaldk'k.
t#l)lh\k; B*X wJiSrlmjgj)k' pjic*
sxls)uk;, rjs' B*X ilq[\kduk;, tS')k;
ilq[\s/Mfk;, rjfUfuk=fkalu rjsRy egjCk
fjgkrlas\ c[fkfj)kduk; sv$k;.
B*xksm ejfl)lgksm sspialu cG%Cd[fj
uk= dG\lSi, rJ ilq[\s/Mirldk'k, rjsRy
fjgkrla; a|fIak=fk;, rJ tS')k; a|fI
*xjH Yel~hUak=irkaldk'k.
c[fkfj rjr)[ SulzUaldk'k, a|fI; rjr)[
ukd[faldk'k, cdh\jSRyuk; sspiik;, cfU
\jsRy ejflikaluiSr, rjr)k; ]d ekYfrk;,
wJirk= ijCk yo|lu[)k;, TS/lqk; t#lca
u\k;, tS')k; ekdq[v SvG&uldk'k. :+JR
SalylSrCk aCj|l, rjsRy dgknuksm ilfjH
B*xksm akD*xksm Srsg rJ Lmu[)gksf.
dG\lSi B*X elejdxldk'k t'k B*X ]k
eyuk'k. B*Sxlmk dgkn sv$nsa. dG\lSi
32

rjsRy
agn\lH
B*xksm
agn;
alu[)
s/mkilrlujM[
rjsRy
c[Sr|;
rjsRy
c[Flr\krj'[ B*xksm e)Sh)[ rjs' Ty)j
s)l!k i'k. B*Sxlm[ dgkn sv$nsa.
dOal

fj(xlq[v Ye>lf rac[)lg;


dOal
Yelg;> YelGr

Ye>lf\jsRy Yc{<[mlik; Lr[Pdlgs\ aluj&k


dx[ Yc{<[mjdX)[ YedlC; rHdj cSl<j/j
)k'irkalu dG\lSi, B*xjH egjeldfuk=
rmemjdX c{<[mj&[ elelr[Pdlgs\ B*xjH
rj'[ eoGaluj rJ)j)xunsa. B*xksm
dG\lik; rjfU sspiikSa, rjsRy d{euksm
a|rJu
djgn*xlH
B*sx
YeSCl>j/j&[
cSl<j/j)kduk; sv$nsa. SalylR ilShl-sspisa, rjsRy d{eujR Yedlg; tS'lmk
dgknsv$nsa. rjsRy dgknuksm ~|kfI
\jRYedlg; tsRy ele*sx aluj&kdxunsa.
tsRy LrUlu\jH rj'k ts' r'luj dqkdj,
tsRy ele*xjH rj'[ ts' simj/l)nsa.
ts'lH tsRy LfjYda*X BlR Lyjuk'k
tsRy
ele*X
tS/lqk;
tsRy
Srsg
Tgj)k'k.
rjr)k ijSglPaluj\s' BlR ele; svu[fk.
fjgkakjH fjdX BlR svu[fk. Lfk rjsRy
ivr\jH rJ rJfJdgj)s/mkduk;, rjsRy rUlu
ijPjdxjH rJ wuj)kduk; svu[ilrlujM[ fs'.
ts'lH LrUlu\jH BlR Kf[>ij&k. ele*
33

xjH tsRy alfli[ ts' zG>; Pgj)kduk;


svu[fk.
t'lH rJfjujH rJ T<[ms/Mk. rjsRy w[Blr
\jsRy g|cU*X ts' Lyjuj&k, rjsRy
Scl/lsdl![ tsRy SaH fxj)nsa, BlR
simj/l)s/mk;. LfjrlH ts' sin[aul)
nsa, |jaS\)lX BlR sin[auldk;.
rjsRy
:rik;
cSl<ik;sdl![
ts'
f{e[fjul)nsa. Jnfuk= tsRy Lc[Fj
dX cSl<j)k;. tsRy ele*xjH rj'[
rjsRy
akD;
fjgj&[,
tsRy
LfjYda*X
Qs)uk; aluj&k dxunsa.
sspisa, simj/k= |{pu; t'jH c{<[mj)nsa
c[Fjgfuk= rjsRy :f[alijsr tsRy K=jH
ekfk)nsa.
rjsRy
akjH
rj'[
ts'
f=j)xugksf, rjsRy ijCklf[alijsr t'jH
rj'[ tmk)kduk; Lgksf.
t'lShl rjsRy :rik; guk; trj)k
fjgj&k fgnsa, a|fIak= rjsRy :f[ali[
ts'
fl*kalyldnsa.
LS/lX
BlR
LfjYda)lsg rjsRy iqj eAj/j)k;, elejdX
rj(Sh)[ fjgjukduk; sv$k;.
tsRy guksm sspialu sspisa, gd[f\jH
rj'[ ts' gj)nsa. tsRy rli[ rjsRy
rJfjsu c[fkfj)k;. dG\lSi, tsRy LPg*X
trj)k
fky)nsa,
tsRy
ilu[
rjsRy
c[fkfjdsx elmk;.
ts'lH ~hjdxjH rJ T<[ms/Mj#, S|la~hj
dxjH rJ rjg/lufkaj#. sspi\jsRy ~hjdX
flq[auk=
:f[alildk'k.
sspi;
rkyk*ju
|{pus\ rjgcj)k'j#.
34

rjsRy T<[m\lH cJSulSrlmk r sv$nsa,


KOGC[ShajsRy afjhkdsx enjunsa. LS/lX
rJfj ~hjdxjhk; S|laulz*xjhk; rJ T<[ms/mk;.
LS/lX rjsRy ~hj eJA\jSH dlxdX
~hjuluj dSgyk;.
sspisa c[fkfj rjr)k SulzUaldk'k. ~lsyd[SalG.
dgknuk= sspisa rjsRy dgknulH B*Sxlmk
dgkn sv$nsa salyjSulylS|; --63-l c(JG\r;

tsRy sspisa, rJ tsRy sspialdk'k, BlR


rjr)luj dl\jgj)k;
pl|j&[ ig![ si=\jrluj :Yz|j)k' >oajsu
S/lsh tsRy :f[ali[ rjr)luj pl|j&jgj)'k
tsRy w}ik; rjr)kSi!j dl\jgj)k'k.
rjsRy ~hik; rjsRy ~|kalrik; dln[alR,
TYedlg; cfUalujM[ BlR rjs' Srl)j.
ts'lH
rjsRy
dgkn
wJiSr)lX
r#fldk'k, tsRy LPg*X rjs' c[fkfj)k;
BlR wJiSrlmjgj)kSlX TYedlg; BlR rjs'
ilq[\kduk;, rjsRy rla\jH tsRy ssddX
KuG\kduk; sv$k;
tsRy :f[ali[ sdlqk/k; Sapk; sdls!'
Selsh ek<[mjuldk;, tsRy ilu[ c[fkfjuk=
LPg*X sdl![ rjs' c[fkfj)kduk; sv$k;
tsRy djm)SaH BlR rjs' QlG\k, glYfjdlh
*xjH BlR rjs' PUlrj)kduk; svu[fk.
ts'lH rJ trj)[ c|lu)lgrluj\JG'k,
rjsRy vjydkdxksm rjqhjH BlR ayu[)s/mk;
tsRy :f[ali[ rjs' ejRfkmG'k, rjsRy
ihfk ssd ts' fl*kduk; svu[fk
35

LiG tsRy :f[alijsr rCj/j/lR LSrI<j&k,


LiG >oajuksm :q*xjSh)[ YeSiCj)k;
LiG ilxjr[ ]H/j)s/mkduk;, dkykrgjdX)[
>naluj\Jgkduk; sv$k;. glwli[ sspi\jH
cSl<j)k;
Lisr sdl![ :nujmk' ]irk; ekdq[vuk
!ldk;, ts'lH LcfU; eyuk'igksm ilu[
Lmu[)s/mk;.
sspisa c[fkfj rjr)[ SulzUaldk'k. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

iS'R ijS&R cIG a|lglwlSi rjR


cj;|lcr cijP; eleaSC<; Sel)nSa
ulvj)kS'R BlR r#iSr rjR dgknu[)lu[
dgknlclzgSa eleaSC<; Sel)nsa
pUkfjSu pUkfjfrul pUkfjujhS|l rjicjS/lSr
TgkX fJ!l\a|l pUkfjufjshs' icj/j)
LqhlGS'lgoqj rjR sixjilsh sfxjilG'k
clr*xkalu[ c[fkfjsuS')k; elmk'k
fle; elfdj BlR eo!S/lX eduj#lsf
rJ ssds)ls!s' d{eulH elea rHd
fjgksau[ gd[f\lH dmegj|lg; BlR Srmj
ts' YelnpSr elflx\jH f=gksf
rlFl rjR CgSn a{fglSulG)lu[ rHdnsa
a'jH c>ujfjhk; SahoyjCjShajhkSalG+
~lsyd[SalG:

Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal-- -

dG\lSi,c[fkfjSf rjRc[fkfj ilrjhkaoqjujhk;


rjs' c[fkfjsvu[io ilrisgl/;
alrigk;.:+JR
113-l0 c(JG\r;
36

YedlC\jsRy Yc{<[mlijr[ c[fkfj. dG\lijsRy


>{fUlsg c[fkfj elmkijR. rj*X dG\lijsRy
rlas\ c[fkfj/jR
dG\lijsRy
rla;
:pjakfH
tS')k;
ilq[\s/Mfldk'k
cogUsRy Kpu; akfH LfjsRy Lc[far;
isguk; dG\lijsRy rla; ihjufldk'k
dG\li[ cdh wlfjdX)k; Sahluj K'frk;
LisRy a|fI; :dlC*X)k aJsfukaldk'k
Kug\jH icj)kduk; :q\jH Srl)kduk;
sv$k' r+ksm dG\lijSrlm[ cp{CUR :dlC
\jhk; >oajujhk; :gk=k ?
LiR txjuisr wr\jsRy Ye>k)lSglmkdosm
TgkS\!fjr[ dk/ujH rj'[ KuG\k'k. LiR
a&juluisx a)xksm cSl<ak= alfliluj
>ir\jH icj)kalyl)kduk; sv$k'k.
sspisa c[fkfj rjr)[ SulzUaldk'k. ~lsyd[SalG
td[S~l

rlFl pofc[fkfj rlp\lH rjR c[fkfj elmlR


ekhgjujshs'uknGS\n;, rjs' ilq[\lsr'Pg*sxu*k fkyS'R sv$kd d{erlFlSpil
c[fOsaR dlShlc[--SdlShl tsYflp[s~c[sa
sef[Szlsal: dG\lSi YelGr SdMgkX |lSh--

ssds)l=na|Sglrn&fkSelsh Poeajfk;
sdl!mjulG CkYCo<su rjrkiugjR ulvrSelH
dmhfjHuOrlsr'Selsh-drjukdplclgjsh'k;
~lsyd[SalG. Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal -- ---

t'k; c[fkfjrjR drjijrk drjSiyk; gdsr


37

tYfrjyjs'*k; dlnk'k rjR plr;


rjrkiuSglmk!luSdle; rjhijxjulHrJrj)juS#l
K'f cj;|crafjhk'frlu[ ilqkSlX
PrUf Srmju drUduksm amjujH hlxjfSr
c{<[mjujsh#l>lz\k; rjhrjG\nsa rjRClj
akXagsagjulsfgJfR rmkijH d!fkSelH
vjRaur+yjulajH icj&k CgJg; eo!k
LfjrlH>;zika)rUl YifakYpu[)k!luj#
cGS%Cl rjR Yejurj~julG fR YelGrulH
rjR ckijSC<dgl; C[hJ|lG fR ulvrulH
c{<[mujsh#l>lz\k; rjhrjG\nsa rjRClj
Shld; flfcS|lgG wlfjufk; fyilmk;
:sdukSejS&Ckijrlu[ agn; c[Sr|j&
c|Splsgcpldlh; c[agn;svu[ifkrS';
sixjikrjySlgJSCl rjR sixjilH dlnk'k
sixjiJumjulgDjhlPlgafl; sixjik; rJ
dlUlB*sx rJ flfR dfjSg SCl>j/js)'k;
|lS~hjR dklmk; Srl|jrksm dlq[vufk;
LY~l|l; fR ~hjuk; ssds)l! dG\lSi
Srlk;YelGruk; ssds)l!Relhmjulsgdl)
dG\lSi rjR gd[fCgJg*X ssds)l![
>d[fgfluj agjS&lG)gkxnsa rS#lG+
rjsRya|fIakpj)k;rlX rjH)naiGih>lz\[
salyjSul---SdlShl
~[c/sylrkdlsp;

sef[Szlsal: c'gkazfjdxk; Qgk SelH

LY~|l; ~hj rHdjuSelH, ekhGSixujH rl;


YelGj&lH igkilrks=lgk ekhgjufjH dlnl;
38

aCj|lsu, Swlhj)lSg r#iSg cIGikaqjij#l\kujgk; Srmlsr\kijsrS'i; rS+lmiSrlfk;


~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

c[fkfj r+X)lu[ ijPjrjhSu rjhsdl=k;YfjfI\j'lu[ c[fkfj r+ksm ele; Sel)k;-YfjfI\jrk


rjfU; c[fkfj cG%lPJCl rj'jH ijCIlc; sdlS!lrjgkxjRejmjujHseMJmlsf'k;Saik;rjRYe>ujH
rju r+X)lu[ rHdj flfRrlFsr, pliJpjR
ckfg-dsr S~f[hS|; KujgjR L/afk;,
SYe<drl; flfR iUR alflil; ayjul; PrU
Yejuul; c> cO>lzUifj c[SflYf; elmk'k
>lzU; ayjulajrk rHdk'khdjH fhakyukmrJx;
cIGlPjerksm fruRfR alflilufjrlH
Kpu; svu[flR ayjulajH drUlakYpu[)qjsiSrU
>ocIG*xjhs/gk'l-xlSZl<j)k'k
ejgkssipUsg Shld\jR rlhfjgkdxjH SYe<j/jS&i; r+ksm dG\lil; TOSCl dH/j&lR
pk<[mlf[azns\rJ)jR cODU;Sglzl\G)gkxjR
plr; djMju rHiga-S*djR plraflu[
cIGJSuykCSh;ekgjujH c|SpG duyjs&'S/lX
yo|l igSiHs/lmk dkCh; Svlpj&kg svu[flR
ilrjR aniyfR ckfsg ClUlSclpgsgigkijR
SrmjR cIGju; glwU; vjfal; wJijfik;
a|jfvgjYfR alGS\l+l >lzU; >lzUrjSP flfl
T|Shld\jR ahjrf sflMj-MjS#fk; rjs'
ej dnS) sdnjdsxlqj-mijh>u; rJ Srmj
rjS'lG+ujflSZl<j)k-'jgkShld*xjhk;
pkgjf; rjyuk; dkqjuJ'k; rlC\jR ahjrfuJ'k;
ekysa fj*jmkajgkxJ'k; rlFl gj), ijPj pjic39

\jH c|SplG wuadkm; SrmJmkSlX


c[fkfj elmnaiSglsml'j-&mjulG aniyujH
ckd{fjdsx YefjuS#lG\lH elejdxrkflejdxldlR BlrlzfrlsuS'i; dG\likgsvu[flR
rlFR ilfjH fkyS'k; elejdSx Cgn; SfmjR
eleju[)S$l a{fjigkilrkmSulrj#j<[m;
rCIgalaJukhd\jH rs+ sspilf[awgl)lR
KeSpCj& ejfl)sx rl; egjSvlSmlGS)n;
cIG crlfr glwU\jH rJfjeglgksm rjgujH
sspilf[awrlCIlcaiG-)hjSilmgkxsM
dk)jhjSulR
tRivr*sxrlFl YCjs&RPUlr;S~lPj), |ltRglwlilakmSulSr tsRydg&jH SdX)nsa
BlRekhgjujhslsmlgk*j\jgkakjH dlns/msn, |lfjujhj<[msaqlS\lrl; sspi; rJ. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
td[S~l

cIGejflij'lf[awsg-dG\{|jf; elhjS/lsg
LisrsuS')k; rj*X c[SflYf; svu[fk
ekdq[\jmkijR. c[fOsaR -- -SdlShl
saR :S~l

dl|xrlps\lmk dlh-\jYclSuH rlFl Spil


t'lG\k, uyjS|l pkG; elsm rjefj&k
Y>lfl)lsg dlh\k&\jH c[fkfj elmjmkijR
rjDjhwrs\lmkaDjShC-'lGYpf dlMjmkilR
~lsyd[SalG
40

Ck~S|l---

:plajR cfjdxksm Sipruk; SglzikallR


ilrJs'\ju cIGJuR ssipUR c;c[fkfUR
dk<[Al\lGCkfuk; dkgkmlG dlq[vukagjsdsvS'lX elejrjele\jR egj|lgikalG'k
salyjSulylS|;---S~lioscl

dG\lSi rj'lGYpf rjyuk; ilfjH fky'J


YelGr SdMjMlf[al)xjhk!lSdn;
rlFl rj'lH edshS'ln; ijc[aueoG%;
BlR Ye>Srmj c[SflYf; elmlsh'jhkpj)
ts'uknG\JMJekhGdlh; rjs'ilq[\lR
rlXakqkiRrjR fjgkivr\jHrJS*n;BlR
Poe; Lnu[)lrlu[ is'\j Yelf:dlh;
c[SflYf; cG%; B*xkajS/lX LG/jS)n;
rjR ivr\lH rjYpl>lg; rJ*jS/luj
ulfrSuk; eles\ rJ rJ)JSmn;
cG%\j'k; Ye> rHdJmk; Ye>ul; rlFl
rjR d{e ilq[\lsrR S~lPs\ SCl>j/j)
dG\lSi,
rjs'
c[SflYf;
sv$k'fk;,
K'falu
rjsRy
fjgkrla\jr[
c[fkfj
elmk'fk;, Ye>lf cau\[ rjsRy d{euk; glYfj
dlh*xjH
rjsRy
ijCIlcS\uk;
Lyjuj)k'fk; tYf r#fldk'k. dG\lSi,
Ye>lfcau\[ tsRy C~[p; rj SdXS)nsa.
Ye>lfcau\[
BlR
Qgk)S\lsm
rjr)[
dlns/mnsa. dG\lSi, rjsRy wrS\lmk
dgkn sv$nsa. dG\lSi, B*sx#ligkSmuk;
ele*X
egj|gj&[
aj)nsa.
egjCkrlukS=lSi,
rjsRy
ihfk
ssd
B*xksmSaH :icj/j&[ fjgkrla; rjaj\;
41

B*xksm
eleSglz\jH
rj'[
B*sx
ckDs/mk\nsa.
dOal
fj(xlq[v ao'l; anj
cIGejflSi rjRa)X)k\gagkSxn;
fknsvu[ilR SelgkS'lrlu[ flfR aj#
fjgkik=\lH B*sx rjG+j&k
aluj)gkSf fjgkik=S)mlH
elh&*sr cHYdjuulH fjgk|jfalGw[wj/lR
rjR dH/rdsxsuRrlFl CJhj/jS)n;
|l- d{esv$kd rlFl. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSalh[Qlhl; QHaJrlaJR

LPjefjulzfrldkSlX akjgj fR Sfl/jH


wlYzfSulmIlrj)k; >{fUlG PrUG
akqkedH dosm LIlrjS&lsg
LirgsdMj CkYCo<j&Jmk;
wrdrjgk\k; ej)lu[ fruR Scij)k;
:CIlcYeprl; yo|l adkm; rjG+j)k;
|l- fhdxjhnjuj)k;. salyjSul---S~likscl

TOCl rlFl igjd fkn/lR ijxjdoMk'k


YelGr SdMjMlf[al)XSaH d{e svS$n;
rlFl rjs' SiGseMdshS/ldgksf BlR
]kd f=s/SMlsrs' d{eulhk=jH
ts'/le; rjG`usalxjijH fSaH/j&k
w[BlrJ rJsuRSiprullR CkYCo<j)
|l pk<[mlf[alsis' ihsi&S$l iJq[\j
: sdnjrlFl selMjs&s' gjS)n;
SrGiqj sfjS/lSulgws\ r#jmul rJ
Zlfdrlal pk<[mrjH rj'k; gjS)n;
42

Spil Spil K\gagkxj)lgknU; svu[SfdJSmn; arkwlf[al)X)rkfle; rJ


dOal
fj(xlq[v :yl;anj
dOal
sspi\jR wJilf[awsr ssddxjShj wra-SU
rjH/o ayjul;, :;zU\lhJ Shlds\ elhjS/lsr
elhoMk'k fHYelGr |l- rS+lmk dosm.
~lsyd[SalG.
Ck~S|l---c|Splsg rj*xksm c[agnpjr\jH >ocIG-
*xjhagkS'lR, pjiUlc[Fjdxksm iJgUs\ dJG\j)k'k-rj*sm YelGsus''k; |l- B*X)>u;. sar[Qlhl; ilplSal h[Qlh; QHaJrl+JR
~lS~hjshsugjfJ)kqjujH sv'kjdsx c;gjs&lgk erjaJ-a{fsg\Jrgd\J'k; gj)sM clpj)naisglmkijH |l- ClCIfwJiR
salyjSulylS|; --S~lioScl

wrrJ egjCk YelGrulH rlFl


eknU; B*X)k; - ijzfG)k; rHd
ayjul+jR c[agn; - igpludald
fHYelGr B*X - )lf[alijrkSdlM
egjCk C[hJ| - rj~j c|Splsg
ulvj/jR d{esu - B*X)lu[ rj*X
rjR Cgsn a{fgl; - flf cS|lpggjH
svlgjunsa Salp - erjrJsgR rlFl
ckc[a{fj wrrj)k; - ijYCkfj cjG)k;
wJiR ijzfG)k; - SvGS/lsr c[SflYf;
43

wrrJ egjCk - YelGrulH rlFl


eknU; B*X)k; - ijzfG)k; rHd
rjlflik ijCklG--SalG ScSiyjSulcjsRy alrjcl

rjs' Yecij& alflijSRyuk; cdh egjCkl


gkSmuk; YelGrulH, cI>li Yedlg; agnaj#l
\irk;,
fsRy
d{eulH
ark<UiG;
akqkiSRyuk;
wJirk;
gu[)k;
Si!j,
ijCkjuk; a|fIik; simj/kak= sspialflijH
rj'k
S>p;
domlsf
ark<Urluj\Jgkduk;,
B*X)k Si!j dkgjCjH fyu[)s/mkduk;
svu[firluj, cIGJu ejflijsRy ]d ekYfrk;
ivrikalujgj)k' glwlilu tsRy dG\lSi,
rjs' BlR ekdq[\k;. fsRy agn\lH
B*xksm agns\ vijMjs)l'irluj ijCk
YfjfI\jH Qgkirk; fsRy ejflijSrlmk; wJirk;
ijCkjukak= yo|lSulmk; dosm Q'kSelsh
ij)s/Mk
c[fkfj)s/mkirkalu
B*xksm
aCj|l
fkglsr,
B*sx#ligkSmuk;SaH
dgkn sv$nsa.
dOal
ijCIlc Yealn; Sew[ 15
Poe YelGr

44

fj(xlq[v Qfl; anj


SdlShl
|ijshlhre[sCl

c[rlr;f'jHrjs'unjj| rjRsau[gd[f*X
ssds)lS!lglu[ rj'ksmCgSna{fglSulS)lG+,
>ocIG*xjShdnsa :f[al)X)lCIlcafk;
rlFl rHdnsa.
~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

:plakmSulrlpl; rrrplajRwrdR,
flq[asulmlps\ cGCj&lR elflx\jH,
a{fjsurJ)jrjrS)dk; BlSrl|gjsu'gkxjufl;
ilz[plr; Selsh.
salyjSulylS|; SasshR KOilplSyR
S~lioScl

dgkn rjyisr - ekrgklr\jH


rj'ksm c{<[mjsurJ - ekfkfl)Jmnsa
rj'jH rjYpum - lzar; dl)k;
a{fgjH Cljun - S&dkd egj|lg;
rj'>su a{fsg - LY~l|lajc|ld[
ulS)ls~'jiG fR - amjujH elG/j)
i'irl; igkSilR - a{fsgSukS'lR
c[fkfsr'lG\Jmk; - saS$lmlf[alik;
dOal

45

svl%lq[v cr[PU
dOal

Yelg;> YelGr

dG\lSi rjs' BlR ijxj&kiS#l.-------(Sew[ 4)


td[S~l

rlFld{eulH svijvlujs&R ulvr SdMJmnsa


CkYCo<dxk;YelGruk;
YeJfjsulsmssds)l=nsa. c[fOsaR dlShlc[
sef[Szlsal: cIG\jhkaj*oqjujhk;

ssds)l=nsa a{fjsu ijh)jsulg|SglR fR


Poe\jrk caalu[ TO Poes\ukakmSulsr
~lsyd[SalG Ck~S|l--- sar[Qlh; ---- -dlpJC[ dlpJ-sC'Jsy alhlDalG dJG\j)kS'lsr c[fkfj ihafjhagk; frul
sspi wrjYfj elir drUd ayjulSa
tRilu[ afjuldl rjR ekdqS ijigj/lR
sspi wrjYfj elir drUd ayjulSa
SYdlS~ pofgF; Selgl rjS'lmkeaj)lR.
rj*sxsu'k; rj~jC[hJ|l c|Splsg
QlG)k'k B*X rj*X fR YelGr Cgn;
tgjfJ/lh; iqj ilrlGs'lgk c|Spsg
YelGj/jR B*X ele)mhjH ak*lu[ilR
rlFR svl'lR SfyjR SfyjR elejdsx
anilxrksal\[ aniy f'jH duyjmkilR
rHdkd >lzU; rjR dgkSnlpu pjic\jH
rjs' dJG\j/lR egjCklgksm rjgujH
rjR igij(H rjsRy ih\lu[ rjG\nsa
rlFl YfjfIs\ ]k ey a{flsg. salyjSul
46

sef[SzlSal: tR glPjerl; rlFl

sdnjiqjurjC; Sal|*xjShu[)S$l SeldkS'R


KmSulR rlFl t'lf[alijrk dliH rjH)nsa
arkwc[Sr|j ejqdxjH rjs''lf[as\ dl\gkxj
d{eulH gj).
~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

rjlr\jrk c{<[mjS&lgl; cIGJulgk;


rj'ksm goe; rHdju rggk; rjs')JG\j/o
elgk; ilrk; dmhk; rjs')JG\j)k; rJuS#l
c{<[mlil; sspi;
:f[a&jydlH elyjunj|-pofR zY~jSuH
pjiUC[ShlS+l rHdjs&l'lR-ayjulSalSmi;
rlFR rj'jH-KmSulR rj'jhkpj)kaS|l
cdh wzf[-gdrl; sspi;.
Yelu; domju dqkdsr rjG+h-dSrU rJ ses'lSalcjR ckfSrClrj~julG\lR rjR vgjf;
alrilrlSul-g+rkSihl; sspis\ Yecij&k
elir dSrU rJ
elnjfh\jH elir c>su c[FlejS&lR PrUR
:Plg\jrk rj~jC[hJ|lG c|Spsg rjG\j
doMjSvGS\lgk aGf{dkh; glik; edhk;
fjgkc>ujH c[fkfj elmJmk'k.
c|SplSg, gdsr Yefj |fglu[ aCj|lfR
rUlulcrcijP; Poe; SelH rjnaG/jS&lSg,
>oajujsh*k;, eoGcalPlr; ekhglR, KmuiSrlmGj/jR rj*X
SflalC[hJ|l rJ rRalf{d Srl)kS'lGs)#l;
plSrlHckdrl; c\arJ'k; YCJulGw[wjS)S!lR
gl/dhk=, wlzgn; SrlGrsu-'jiulH
rjR claU; SrmsM.
47

sspickfIrj dlihkrjH)k; c> rJ >lzUifj


elflx\jR ilfjhkdX)j#o; rjR akjH
>j/lR rjR a)X)lu[ frkik; elr; svu[fjmkilR rjnikaiR rHdj
akd[fj)lu[rjRd{euksmilfjHakMk'jS/lX BlR
glalGsarj)k ijh)J pk<[mR fY\lH
elmlR ilu[)k;, rJ*lrmjdX)k; i$l, c[Sr|rjSP dlMkd dlgknU;
demfsegkdjmkakhdjhjgkMjH flfR fR dfjSg
sixjsiR ajqjdX)gkxJmnsa ilq[\lR rjR
d{esu, ekhgj ayk, cr[PUuno flesarj)j#S$l zfjrjR d{ealYf;
Khdkhuk;emj dkgjCjhkuGs'lgk z;>Jglgli;
eoqjujH rj'la{fjzfsg ijxjs&qkS'H/j&Jmk;
LigkmSulR fR ckfgksm igijH SfwjR
ic[Yfakmks\fjSgH/lsr\k;
dk)jhjSulR

ilq[\kd rlFsr t'lf[alSi |l -fjgkrlas\su'c[Fjdsx


Salvj&Jmk; rjR ele*X |l -SiprdXS)dk; Car;.
~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

tgjfJ)kqjujHpk<[mlG PrilSrS/lH Sdqk'k


rJG\k=j)iGulvj/o ulvrSdX)lrj#lgk;
SYC<[A; rjR d{e r#iSr, B*X fR ejqsu)lxk;, rlFlrjRYefjgoes\ rjfUlz[rj)lu[
simjugksf.
c[fOsaR dlShlc[

SdlShl
48

CljYepal; cr[PUukajgik; fS'lrfj PrUR


enjulH Jnj&jxSiH)kS'lR fs' rjG+j&
flfsruk; dkgjClH gjs&lgk ckfSruk;
ijahlf[alijsruk; dJG\j/o
~lsyd[SalG.
Ck~S|l--ijahlf[alijR dj'gafjrlH pliJspS'ln;
tR Sclpgsg dj'gSaj c[SflYf; elmjmkijR
r#rjg/k; Cljuksa*k; rjicj/lR YelGj/jR
rlFR fS'lmlu[
salyjSulylS|;-S~lioScl

TOCl rlFl igjd fkn/lR ijxjdoMk'k


YelGr SdMjMlf[al)XSaH d{e svS$n;
sspifrowR rUluijPj)lu[ i'Jmk'k
>JdgrlalijPjrludsrulG Semj)l
wIlhufldk; imjulH rUlu; elhj)kS'lR
fJujR rlilH rJfjYejusg Siyl)Jmk;
sels'S'ln; cG%wz\k; egjSClPj)k;
alhjrUs\ cG%; p|rR siJyl)k;
Sclpgsg rl; ekYflzr; SemjS)n;
]irkajS/lqrkfle; flr>uc[Flr;
tRalhjrU; sixjilu[dlnk; r{erl; aCj|l
rUlufJG/jR SixujshSH d{eSflS'n;
SalylSrCk aCj|l rjsRy dgknuksm ilfjH B*xksm
akD*xksm Srsg rJ Lmu[)gksf. dG\lSi B*X
elejdxldk'k t'k B*X ]k eyuk'k. B*Sxlmk
dgkn sv$nsa. dG\lSi rjsRy agn\lH B*xksm
agn; alu[) s/mkilrlujM[ rjsRy c[Sr|; rjsRy
c[Flr\krj'[ B*xksm e)Sh)[ rjs' Ty)js)l!k
i'k. B*Sxlm[ dgkn sv$nsa.
dOal
49

svl%lq[v ck\lyl rac[)lg;


:ps\uS|l sdls'lgk pk<[mR a{fjujisg
fR sdlhulsh, sdlS'lR rlFlts'uaG\ju
eles\ sdl'Jmnsa rS#lgjmul iqjsfjS/lSulglmjsrulgl-kqyjs&S'lsr, tR rlCs\
c[YfJuksm f()lCfkSelH :glunsa rJ zfsg
)s!\kS'lR, plclsg fjgjsdigk\kS'lR
c[fkfUR, |lSh- - t-'lG)k; BlR. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
rlFRfR |jfsas'yjukS'lR plc'k-nG%j
s#(jH rJfj dSAlg; pn[}j/j&jmksaS'i;
gdrgkxj Lyjij#lS\lR hZkpn[}rSaH)k;
K!yjsi'l-shl'k; sv$l\, B*sxuS$l
hOdjdgl; a'iSg)lX gofSulmS*H/j&k rJ
rJfj)lu[, pl-iJpjsrul COhjs'S'ln; drjilH
|lShhk$l - c;gj).
salyjSulS~lioscl

TOCl rlFl igjd fkn/lR ijxjdoMk'k


YelGr SdMjMlf[al)XSaH d{esvS$n;
~l<[e; aoh; akDafU; e(jhal)j
ij*jS)qk; elfdj elG\lH |l, darJuR
aohU; domk; gf[rS\)lX elg; dlaU;
fle\lSh elfdj fodk; dJG fk=j
rJurkfle; vjYfafl)lR Srl)ks'(jH
iG&lu; ssds)lS=!l dJSgH)o
fle\jR iR segk'lxS#l dJG iG<;
dJglsh SalvralGw[wj&lrj)o
Spil Spil K\gagkxj)lgknU; svu[SfdJSmn; arkwlf[al)X)rkfle; rJ
50

dkyjSuhlujSlR, dkyjSuhlujSlR, dkyjSuhlujSlR.

~lsyd[SalG, LfUk'fsRy ayijH Sew[ 12


ijCIlc Yealn; Sew[ 15
Poe YelGr

svl%lq[v glYfj rac[)lg;


dOal
Ky)aj#l\ KnGik=irlu tsRy dG\lSi-- Sew[ 17

Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR

elej Kngkd rJ Lrkfle\j'lu[ fgak=S/lX


dJglH srmkiJG/lH rJ alhjrU*sx aluj).
Siz; aSrml-rk!lYz|sa(jH sspica;
c(meoG%; Sdqkd rj-'eglP*sx aluj)k;.
rgsg/le\jR plcUs\ rj)j, c;gjS&lR-dG\l
SilG\lH iJgR flR cG%lPjeSf c[SflYf; Sf
aCj|l glwlSi rjR aniyilfjH cdhlPjCl
|fky)kSlX vjfal; ic[YfsarjS)dJSmn;.
QxjijHsvu[SflsgRahjrfdsxSulG\[TxdJmks'R
arkwc[Sr|J cGS%Cl drjsiSH Sfl'jSmn;
a{fjuk; ulfruk; ilqls\lgjm\jH elG/jS)nsa
rjR egjCklsgl/; a{fsg SCl>r ClhdxjH.
~lsyd[SalG. Ck~S|l - sar[Qlhl;-rofral;c[fkfjuk;ijahc[SflYfafk;
rHdks'*X cdShClc[fkfjsuS'i;
B*xS|l SZl<j)k'k
dkyjSuhlujSlR, dkyjSuhlujSlR, dkyjSuhlujSlR

51

Q'l; dOal
S|lrli[uyS|l

fs' iGj-&Jmlsrs' drU ijxj&lX


Lf[>kf goe; vjYfjfal)lR
rHdkd rlFl Lf[>kf >li;
rjR ilq[ilshR dj'gilpU; Srmk; Sa.
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhl
ujSlR,
B*xksm
dG\lSi,
B*Sxlmk
dgkn
sv$nsa, dG\lSi, d{euk!luj B*Sxlmk dgkn
sv$nsa,
dG\lSi,
K\gagkxjsvu[f[
B*Sxlmk
dgkn sv$nsa, B*xksm dG\lSi rjr)k c[fkfj,
B*xksm
dG\lSi
rjr)k
c[fkfj,
tS'u[)k;
B*X)k= CgnikSa rjr)k c[fkfj. ~lsyd[SalG.
SdlShl
Shld[salyjSul SdlSyrlR

sef[SzlSal: ilrjhkaoqjujShprjhk; |lShhk$l

>lzUifJ rjS'lG+pjr; egSalHd{<[m;


rjR segk'lX pjrafjSglmfjSglx; ganJu;
e=jdxjH puyldxjhk; c[fkfjukugk'k
:qjukaoqjukakXs\xjilH c[SflYf; sv$k'k
rjR segk'lX f'jH c[fkfj elmlR
KnGsi*XS)djsulgknGikS=lR
cIGPgjYfJilcjdxl-hPjd; c[fkfUR flR
~lsyd[SalG. Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal-- |l-aoClrj~jdSrU rjs' akX\gkiluk;
|c[)JSuH ~r[Pjs&lgk dfdluk; pGCj&k
ScI<[ms\lmk ivr; sspi; dlh\jdijH
wlf; svu[fjmksa'*yjuj&lR zY~JSuH
c[fkfjSu; ijrus/SMlSr
c[fkfj arcl alrirlSulSr
gdSr c[fkfj rjRSeG)lu[ c[fkfj elmk'k c>
salyjSulylS|; --- --52

S~lioscl

PSrU rjR YelGrSaisM B*sxlsml'j&Gr SdMjSMdJmsM eknU; rlFR


TOShld\jH ekgk<lgalu[ rjH)kS'lxlG
:r[PUS\uJc{<[mjdxJ'k; SglPjS&lxlG
ayjul; fs' fkDSalG\lH SCl>leoG;
>l<j)kSlX vk!kdxJ'k; cogUrkpj/o
elgjR alGS wJiR svlgjuk; SClC/lSu
YelGsu rJ sspica\G/j&lhk;
f'kmSulrk; fRrrrk; sspiikalSulR
ulfrSuSlR d{esv$nsa'ixGj)k;
Qfkalc; rjs'SuSlX fR YelGrulH
sspilf[awSr Sdle\jR pn[s}lqjilS)n;.
g!l; dOal
S|lrli[uys|l

ijgU; PrUG c|SpGS)dju iJgR PrUR


QlG+ pjrs\ alrjs&*k;
a|jalSi; SvGS\lR PrUR
LigjH eoGc[Sr|; c;c[FlejS&lR PrUR
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhl
ujSlR,
B*xksm
dG\lSi,
B*Sxlmk
dgkn
sv$nsa, dG\lSi, d{euk!luj B*Sxlmk dgkn
sv$nsa,
dG\lSi,
K\gagkxjsvu[f[
B*Sxlmk
dgkn sv$nsa, B*xksm dG\lSi rjr)k c[fkfj,
B*xksm
dG\lSi
rjr)k
c[fkfj,
tS'u[)k;
B*X)k= CgnikSa rjr)k c[fkfj. ~lsyd[SalG.
SdlShl
Shld[salyjSul SdlSyrlR

dlgknUrjSP rlFl PlG+jdgmjulG


ulfrSuH/fk d!j| rJ siyksf rjH)kdSul
]Clul Sul|'llG |fglu[ pliJ-SplR
eJ@dX plrJSuhjsr iJq[\j dkqjujH
53

cDyjul :huafjH ~hjulu[


ijPjrjhSu C[aorjukalf[awgk;
eJ@jfGfR ijPjrlFl B*smSaH drjunsa.
~lsyd[SalG. Ck~S|l - sar[Qlhl;-rUlulPjeajgalGS'lgl-c|SplG
YdoCjfrjH rj'lukPalf[aJu; Yelej&k
ijCIlc c[ssFgU\lhl-p{@vj\lG
pn[}raS d!jMk; rj'o rjG>uglu[
>kijwuik; pjij a|jaukalG'lG
r+ksmulf[al)X)iG SdlM
LiG fR vjydjH SvG)kd
B*sxuJSCld{eulH
salyjSulylS|;-S~lioscl

T<[mlG fR YelGrulH
dG\lSi d{e sv$nsa
fR YelGrulH ulvrulH
LRelf[al)xjhk!ld
rjR i{\l; yo|lulH
svlS'lgl;rj~jC[hJ|lG
c[Sr|lH a{fgl; c|SplG
YelGj)k; d{e svS$n;
dG\lij'j<[m; svu[SflG
rjG+hsg YelGj&jmkijR
B*xjH rj'k; rJ*JmlR
Sdle\j'mjuk; pn[!k;
T<[mlG fR YelGrulH
dG\lSi d{e sv$nsa
fR YelGrulH ulvrulH
LRelf[al)xjhk!ld
54

|l --

ao'l; dOal

rJfjeglG aSU d<[m; BlR fknuSlR


clG; BlR CJhj&j#
|l BlrrUR fHs/gk'lxjH
tR pk<[d{fU; eluj&Jmk'igJs's'
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhlujSlR,
dkyjSuhl
ujSlR,
B*xksm
dG\lSi,
B*Sxlmk
dgkn
sv$nsa, dG\lSi, d{euk!luj B*Sxlmk dgkn
sv$nsa,
dG\lSi,
K\gagkxjsvu[f[
B*Sxlmk
dgkn sv$nsa, B*xksm dG\lSi rjr)k c[fkfj,
B*xksm
dG\lSi
rjr)k
c[fkfj,
tS'u[)k;
B*X)k= CgnikSa rjr)k c[fkfj. ~lsyd[SalG.
SdlShl
Shld[salyjSul SdlSyrlR

sef[SzlSal: yo|l fR dj'galSulR |lShhk$l

pliJplCluj ckfR c[fkfj zJf\lH


ts'uknG\jsuqkS'H/j&kgsvu[flSri;
alriSr tjrky*ks'qkS'H)kd rJ
dlq[vsdlmk/fk ijPjrlFrk glijR rmkijH flR
YelGrulH SalvraGj)
rlFrk dJgjH YeJfjeg;
gl/dH ilfjH fkyS'jmkakmSulR pk:Djfsg
~lsyd[SalG. Ck~S|l - sar[Qlhl;-- |l-tR vjsu glijhknG\kd sspifrowl
rjRdgknu[)k; Ye>kfu[)k;c[SflYf;svu[fjmkilR
elel~[pjujshs'uaG\lR dgkfk; pk<[mR
c[fkfj elmlu[ilR ak)ks's'uS|l rjYpufjH
Kjfrlu[ c[SflYf; svu[fjmkilR
rfjsulmkrjR dgknl Cgn\jH
sfxjsilmkrlFl c[fkfjsu'lG\jmkilR
fgjd~h; salyjSulylS|;-55

S~lioscl

ele; svu[SflSgl - mlYpfukS=lsr


LRek!ldnSa - rjR ijPj pjic\jH
:G\lG ilrjH - akMk'k d{elShl
drjSilmGrdX - )k\gagkxnsa
ilrirl; flfl - ulvj)k'mjulG
TO CkYCo<suSu - lGYpf SflS'n;
ilriG f'JCl - alriG fR zfjsu
TO CkYCo<suSu - lGYpf SflS'n;
|lShhk$l |lShhk$l |lShhk$l-- Sew[ 22 akfH
YfjfI\jrk c[fkfj----

Sew[ 28.

dk)jhjSulR
rJfjalR erSelsh fxjG\jmksa - |lixgkaiR sh~SrlR dlgdjHSelH
i{fujhkaiG fxjgjMk fq&jmksa - |l
iGj)kaiG)k fk<[mj ek<[mjdxk;. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
td[S~l

QgkSelhj*k; SalG Sfl+l


KS!Sahk; rjS'lG+
KfdnSa rjR YelGr rjR
QlG+su ~|kalrjS&lG)lu[
c[fOsaR dlShlc[ dkyjSuhlujSlR
SdlShl
Shld[salyjSul SdlSyrlR

alGS\l+l en[}jfssipUl SglzlG\G)lu[


cODUajujmkilrPjdlg; Sf rHdj egR
elG\lH rj'c[FjdxsYf B*X)>u;
B*sm ulvr rjR YelGrulH rHdJmsM
56

:SglzU; iUlPjYzc[FG)k;
ijYCla; eJ}jf wrfu[)k;
a B*X)k; YefUlzar; pogc[FG)k;
~lsyd[SalG.
Ck~S|l---- |l--alugksf dG\lSi rjR igikisg
c>uksm a)xjH alGS\l+l C[hJ|l fS'lG+
Spilhu puyldxjh'G/jS)n;
SpC; Sflyk; rlrlpjCdxjhk; c[fkfj SaSH
ijigl; TOSylglhk;
rgglhk; dJG\jfaldsM
cIlglPdgjH segka ixG\k; rjjgk rla;.salyjSul-S~lioscl

:GYpfSfl'nsa rlFl T)G+; ssds)l=nsa


Salvrik; d{euk; ilq[ik; rj'yuJS'dJSmnsa
SahkS=lsgl'j&jgijH dJqkS=lG c[fkfj elmsM
rjYpl|JrfSulmknGi*kS=lsr dJG\j)sM
rjYpujshS'ln; Yejusg ele\jH ak*Jsml#l
dlrkalu[ aniySuylR Srl)j/lG)jRilfjH)H
YelGrSdMJmkS'lSr ulvr rHdJmkS'lsr
YelGrujH YeJfUl cpu; ulvrsu rHdJmnsa.
LfUk'f*xjH cIGJualhlDalG-- Sew[ 30
SalylSrCk aCj|l, rjsRy dgknuksm ilfjH
B*xksm akD*xksm Srsg rJ Lmu[)gksf.
dG\lSi B*X elejdxldk'k t'k B*X ]k
eyuk'k. B*Sxlmk dgkn sv$nsa. dG\lSi
rjsRy
agn\lH
B*xksm
agn;
alu[)
s/mkilrlujM[
rjsRy
c[Sr|;
rjsRy
c[Flr\krj'[
B*xksm
e)Sh)[
rjs'
Ty)js)l!k i'k. B*Sxlm[ dgkn sv$nsa.
dOal
57

svl%lq[v Ye>lf rac[)lg;


dOal
Yelg;> YelGr --- Sew[. 32

sspisa rjsRy d{eujR Yedlg;----- Sew[. 34


dgknuk= sspisa -----

Sew[ 36

tsRy sspisa rJ tsRy sspialdk'k -- Sew[ 36


trjSulsrl

wzfJ pJe[fj sspifrowl


rjRakR iS'R d{e svS$n;
flfR fR dfjgl; aCj|lul; rlFl
rjRakR iS'R d{e svS$n;
>Jdga|rJul Lf[>kfdgSpil
rjRakR iS'R d{e svS$n;
Lw[BfulhS$l dh[er h;ZjS&R
rjRakR iS'R d{e svS$n;
elejujhhjSilSr flejwr YeJfl
rjRakR iS'R d{e svS$n;
ilrigkmSulSr arowG)lYCuSa
rjRakR iS'R d{e svS$n;
YelnYepSpil a{fgksm YefUlSC
rjRakR iS'R d{e svS$n;
~lsyd[SalG. Ck~S|l sar[Qlhl;--

YfjSfIeowjfrl; ]dR cGS%Cl


rjRakR iS'R d{e svS$n;.

:+JR

113-l0 c(JG\r;

YedlC\jsRy Yc{<[mlijr[ c[fkfj. ---Sew[ 37

58

td[S~l
~[s|Ork|sylzlsul

Ck>SfwjH alhlDalG rjs'CkYCo<j/o


ekhgjukpjs) c{<[mjdsx#l; :pU; rjs' ij/o
c[fOsaR dlShlc[ --- --Sdlshl
p|s\lShlsr|s\
Sef[SzlSal: SdX)nsa ekhgjujshR rlp; |l--

Yelf)lh\jH Poe; iu[)kSlX


poflG ilrjH c[SflYf; elmk'k
ele; eoS!lG)lu[ Salvj/jR Poe;
eM)lgJC'G/j&Jmk'k, |lShhk$l K |lShhk$l
rlFlulvj/jR clEhU; rHd.
~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QhaJrlaJR

Kk(H sv'[ rJgj'Gj&[


Caylu c[YfJsu iJS!lsr c[SflYf;
rJg*Gj&k c[YfJ f'jS#fk;
pjiU; elrJu; rJ plr; svu[fk, |lSh- K |lSh
rjR gd[f; aoh; Shld; rJ iJ!k
PSrU alflSi rjS'lmk=RelH
ele\jR >lg; rlFR rJ)sM
rUlu\JG/j(H eluj)lfS+
YelGjS)n; rJ rjR ekYfR akjH, |l- K
|lrjR ulvjs/'k; B*X)lh;~;
drUlSaZ;>o-ShlSdCR fs'
t%; eos!s'S'lSmlSfnsa
alhlDlakR zY~jSuH svl'lR
ShlSdCR rlFR ilq[io rj'k=jH, |l- K |lflR fs' cfU; ijCIs\ iJS!lR
59

f'k=; ssd$jH e=j)k=jHrH


eJA; rjG+jS&lR aCj|lsu c[SflYf;
rj~juG C[hJ|lG c|SpG cjlG
t'J rjSe; coj&lrk=jH, |l- K |lTO pjiUlzlg; c[FlejS&lR PrUR
tS'lSmlSfn; c|SplSg SdX
tSlG\j)<[m/lsm#lSak
: >lzU; SrYf; pGCj&jMj#
SdMjMjS# dl-fk=lG'jMj#, |lSh- K |lSh>d[flG)JCR rHdJmk; c[Flr;
alGS\l+l C[hJ|l rjs'SulG+jS&lglMjR doMs\ dG\R dl)k'k
d!lhk; rjs' sdl!lmk; doM;
rjs' rj)k; aCj|lsu ilq[\k;, |l- K |lrjR ulvjs/'k; B*X)lh;~;
siM; iJnS/lX pliJplSalplH
Spilzlg\jH YelGj/lR Seluj
Shld; iJS!lSr rlFl tR ildU;
PUlr; dJsg'ji ssds)lS=nSa |l- K |lrJ rHdJSmn; ele\jR Clj
ele; sv$lu[ilR ilfk)H rJfj
SeSgmk; Seyj dliH rjH)k'k
fR ssdS/rlulH SvG)k; Yzr[F\jH
aGfUlG d{fU; |l rjG`ljnU; |l- K |lcG%lSipJ dlgknU; svu[d
dG\lSi B*X ilfjH akMk'k
rJuS#l rHdks'#lsa#lG)k;
Svlpj&lH djMk; SfmkSlX dlnk;
akMkSlX elfjH ~r[P; rJ*k'k, |l- K |lilfjH SdqkS'lG-S)dkS'lR PrUR
60

ijCIlc\lsh il*jS/lSulsg
YelGj&JmkSl-SxlG\JSmn; rl;
:CIlc; rjfU; Yelej&Jmlrlu[
SYflSnlcjSH Se-SglG\JSmn; rl;, |l- K |l
wJij/j)kS'lR rlFl c[SflYf; Sf.
salylSulylS|;---C[ShlS+plS~l
sef[SzlSal: sspi\jR fjgkij<[m; SelH

YelGrdX)lu[ ilr\jR ilfjH fky)k;ekhGdlsh, CkYCodSxkmSulSr,


ulvrdX)k-\gagkxj, :f[al)XS)dJmnsa
Cgnafk; c;gufk;.
~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QhaJrlaJR
TgkX a{fj cl\lsr'jisu dH/rulH
elsmrJ)j, jfjsu SpUfj/jS&lSr,
ih>lSzSaik; frul, Yelf:)lh\jgkShldG
c[fkfj rjR SeG)luG/j/o
flfR C[ShlS+l zY~JSuH aoh; SahJ'lPrU
ayjulajrk rHds/Mk, fJ eoS!lG ilujH fj*k;
C[ShlS+l svl'lR rlFR rjR
dosm f'kpu; rj'jH
plcU\jR rj~j |c[)JSuH pGCdrur\lH d!lR, pliJpjR adX drUdsu
dG\lij'f[>kfdgal;, sspijd pGCr rjgulh+|jf; goe; ijgvj&lR
C[ShlS +lul'j~julG)k;, C[ShlS+lulC[hJ|lG)k;, C[ShlS+l fR rl-FR fs'
c[Sr|jS&lgl; c|SpG)k;, C[ShlS+l fR clr*X agkik; c>ulX)k; C[ShlS+l.
61

c|Splsg cag\jH c|>mrlu[ rj'kf[cl|;


rj*X)gkxjsulglrlFR cfU-c[Sr|; f{)NelG\lpg eoG%; ihkfl)j
rj*X fR segk'lxkdsx.
alGS\l+l rJulGw[wj&k Siz; domk; e*X
ilr\jH elyjs/l*j, Yefjplr; rJ ssds)l=k;
rjR ckd{f\lhkmSulsr
tfjSgH/lR rJ svs'\k;
rlFl ign; rjR glwU; ilrfjShS/lH fjgkij<[m;
>oShld\jhkaldnsa, dmele*X Sel)nsa
pk<[megJdsx rJ)j gj)nSa B*sx rJ.
Sal<[mlSi
rJ
eykpJcjR
SYC<[mfakk;
sixjil)j
dlMj\gSn wJifgk wlzgn; YelGrSrlslmk
rJfjsuqk;
dlq[vdsx'J
akRel;
EhalGw[wj)sM
sspif[awG rlaluJmlR rs+ CJhj/jS&lgl;
flflsgSulGS)n; eknU; svu[SflSglsml/;
rHdk; sspi\jR fruR cIG\hiG)lCIlc;
dk)jhjSulR
rJvlgjhcou rjr)k!ldgkSf |l --pk<[)G+jdxjH ssigafk;
sspi\jH YefUlCsulsm sv$kd r |l --KOqjujH agkij\jgukd rJ ijCIlc;. ~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QhaJrlaJR
td[S~l

Yelf:)lh-\lpU; c{<[mjdxr[Pfsu alujS&lsr


ijS&i; dJG\j/o c[SflYf; Sf SpSiCl.
c[fOsaR dlShlc[ --- ---- --62

Sdlshl

YelijsrijMk ekhgjujh Yexu\jR rjhuyjulrlu[


rJfj Yejurldk; Srl| - ega calPlrdkyjulu[
ssc\jhSeyj sdl!k fjgjs&\j emifjh/yi
~lsyd[SalG

Ck~S|l----

ekhGSixufjHYelGj&lR aoClrj~jzjgjC{;z\jH
sspi; YefUk\gagkxj saSYc;dlgksm plcU\J'jYclSuhUsg gj/lR imjuk; LPjdlgikSadj
salyjSulylS|; SasshR --- --S~lioscl

aljmkaJ Yelf:)lh-s\R rlFl d{esv$nsa


Lual; Yelf:)lSh-rjG\nsa ihalujisg
LRekmSulSr rj'yuJ-'Rek; Salvrik; SrmlR
Shld; glijsh rjR d{eujR-ilfjH)H akMk'lpU;
rlXakqkiRrjRgu[)lu[aGfUc[Sr|JBlRelG\k
rjRigijRiRekhgjufjH
B*sxrjG\nSaihalu[
ssc\jhuk;Seyj\jgjsd Srl|j(HYelsi\juSelH
dlgknU; Srmj\jgjsd B*sm ulvr SvgsM
dG\lSi, rjs' c[SflYf; sv$k'fk;, K'falu
rjsRy fjgkrla\jr[ c[fkfj elmk'fk;, Ye>lf
cau\[ rjsRy d{eSuuk; glYfj dlh*xjH rjsRy
ijCIlcS\uk; Lyjuj)k'fk; tYf r#fldk'k.
dG\lSi,
Ye>lfcau\[
tsRy
C~[p;
rj
SdXS)nsa. Ye>lfcau\[ BlR Qgk)S\lsm
rjr)[ dlns/mnsa. dG\lSi, rjsRy wrS\lmk
dgkn sv$nsa. dG\lSi, B*sx#ligkSmuk;
ele*X egj|gj&[ aj)nsa. egjCkrlukS=lSi,
63

rjsRy ihfk ssd B*xksmSaH :icj/j&[


fjgkrla; rjaj\; B*xksm eleSglz\jH rj'[
B*sx ckDs/mk\nsa.
dOal

svl%lq[v ao'l; anj


dOal
a[CJs|lrl\lSy|[

c;clgj&lrkedxlH wzfJ gdrl; rlFR


dlR fs')lsulm-s*fjSgH/lR pJe;Seyj
rjGfglSulgk drUdsxlsml/;elG\lH cIG a|lglwU;
ak*J rjYpujsh#lgk; sel*J LS/lqlgli;
i'o anilxR LyjikS=lgyujH duyj
LyjiSlglilfjH)HSf*jS\*jYehej&$S$lrj'k
~lsyd[SalG.

Ck~S|l--

sar[Qlhl; ilplSal---

]dR ekYfR ejf{ivr; p{<[mlsx rjG+j&lR


elg; PrakS=lSrdR ilnlR akqkdjSa\jH
sdlk dqj/lR sdlfj eoS!lR
ega pgjYpR aslgkiR hlcG
a{fjujHilrigY~l|l;flfR fRamjujHSvG\lR
wJiRijMS/lX pn[}rSaH/lRSelu[PrilR
LrUgjhlYpf dlMlS\lR-rgd; f'jH
ulfrSulsrS'u[)k;. salyjSulylS|; -S~lioScl

TOCl rlFl igjd fkn/lR ijxjdoMk'k


YelGr SdMjMlf[al)X SaH d{esvS$n;
alShlmlf[a; svl#kS'i; ele; sv$k;
akkS=lglscOgUsarj)lgjS'dj
LRekmSulrlakmSulsrs' f=k'ldjH
tR scOgU; fjgjsd\gkilrlgk!kdk;
64

glw[BJgoe; selu[S/lulxlalf[alSi il
rjR scOgU; gjfaS#l rjR rlF(H
rJsu\kSlX ilz[p\; SelH rHdk; rlFR
iJ!k; rjs' >gSaH/j/lR dl)k'JCR
Spil Spil K\gagkxj)lgknU; svu[SfdJSmn; arkwlf[al)X)rkfle; Rj
dOal

svl%lq[v :yl; anj


dOal

SdlshldX
C[ShlSaplS~l

dmkaj'Hejngjs'l/; d!lX alhlDsu ayjul;


svl'lRa{pkilu[ayjulSa C[Shl;rlFRrjs'lmkdosm
LfUk'fragk; rj'jH-ilqk; rj'jH yo|[)kpjCl
~lsyd[SalG.

Ck~S|l---

pk<[m/muJ'k; dl)k; SdlMdxldsM rj*X


rj~jC[hJ|l c|SplSg Lc[Fjdsx ~|kalrjS&lG
YelGraoharkYz|Sa-idlCj)nsa glwU;
sar[Qlhl; ilplSal---

ijzfGS)lG+ >ij)sM Cgn; wJijfwrfu[)k;


drjSiyk; flfRsspi; c;c[fkfUR~|kalrlG|R
dG\lil; r+ksmukmSulR Cgn; g!khd*X)k;
salyjsulylS|;----

wrrJ egjCk YelGrulH rlFl


eknU; B*X)k; ijzfG)k; rHd
ayjul+jR c[agn; igpludald
fHYelGr B*X)lf[alijrk SdlM
egjCk C[hJ|l rj~j c|Splsg
65

ulvj/jR d{esu B*X)lu[ rj*X


rjR CgSn a{fgl; flf cS|lpggjH
svlgjunSa Salp/rjrJsgR rlFl
ckc[a{fj wrrj)k; ijYCkfj cjG)k;
wJiR ijzfG)k; SvGS/lsr c[SflYf;
wrrJ egjCk YelGrulH rlFl
eknU; B*X)k; ijzfG)k; rHd
ijCkdkG~lruk= pjic*xjH flsq
sdlmk\jgj)k' >lz*X svlS#!fj#
rjs' Yecij& alflijSRyuk;----- Sew[

45

dOal
***ijCIlcYealn;*** Poe YelGr
alikGS~l I
Shd[ pJssc)[ Ck~S|lsyl

ssp-i\jR alflSi, >oShld\jR


c[fkfjfR >lwral;
rj'jH rj'k; ivrafl;
sspi; |jfsalmk w}Sak
ega ijCkjsuqk; dSrU
ilq[\k'k rjs' B*X.
Bl-R SaikS'ms\R CkYCo<dgk;
Saijmksa-'kS=lglrjR salqjulH ClCIfal;
wJijfalGw[wj/lR c|SpG
rCIgalufk ssdijMlG
ilq[\k'k rjs' B*X
dG\lSi eliral; rjjgksa$k;
eknUfal; rjnik;
ssds)l! eSgfGs)#l;
66

drjsilmk Cgn; rHdnsa


rjsRy a|fIakpj)k; rlX
ih>lz\iG rjHS)nsa. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; Qh[aJrlaJR

d[ro+l ao'luJmk; cssfUSdCR


flfR fs' rl;
ilq[S\n; ckfsr in*j
dJG\jS)n; yo|lsu
sspi\jR d{e r+ksm SaH
K!ldsM'S'u[)k;. :+JR
II s|lu[p[saR C[alSulsr
ilri pofG alrj)kS'lsx - ilrigrjC;
ilq[\JmkS'lsx - sspi wrjYfj C[ShlS+l Sf
aCj|lfRYejugl; egjCklsg-C[ShlS+l SC;
eoS!lsg >lzU; - YelGj)nsa B*X)lu[
TOyu c|jf; ekrgklr\j-s'\kSlX ijCIlcjdxl; a{fgjH - d{e sv$nsa dG\lSi.
~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; Qh[aJrlaJR

:pU ij|JrR flfsr ilq[\Jml; dkgjClH


iJS!lR ckfsr ij)l; yo|[dkpjClsu
dJG\j)l;. :+JR.
III shd[p[)jScl Kc|juc[
LxiSlrl; sspis\ zG>lCual; anjuyujH
ijc[adgakX sdlS!lxl; elirdSrU sspi\jR
alflSi rjs' B*X cff; ilq[\k'k.

67

LfUiCfsulmk alGSfl+l
rjs'ijxj)k'kB*X
ulvrdsx rjySinsa cGS%legj rjs' rlFR
c[Sr|j/o rjR YelGruJ-B*X)lh;~;
fjgksa$k;fjgkgd[fafk;ssds)ls!lgkijCIlcjdsx
wJij/j&jmksaS'i; rofr wJijf ilz[p\;
Srmju ijzflG PrUG YelnprlnJCR
~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; Qh[aJrlaJR

cssfUSdCR wrd'k; ckfrk; ijahlf[alij'k;


YCkfj aPkg; SalpYepal; ijahc[fkfjuG/j)k'k
YfjfIlf[awsr B*xka-*rjC; dJG\j/o :+JR.
IV shd[elSul pRdlShlc[
sspi\jR-alflSi, dSrU rJ aoh; sspi;
alri iGs\lmk Sulwj&fjrlshS')k;
rJ dJG\jfuldlR SulzU.
cG%l-PJCl rlFl rjs'lsmqk; c[Sr|; aoh;
ulfrSuSlgl/gjCklgGj)k;
elejdxldk;-B*X)lu[
KmSulrl; aCj|lsu-Klr\lhlCIlc;
SrmlR rjR igij'lu[ a{fSg; dl;j/o
LiG rjs'-)JG\j-)sM. ~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; Qh[aJrlaJR

cIGafjH ilq[Silsr, fjgkc>f'jH eknU\jR


fjgk~hj eJAs\ c[FlejS&lsr, tS')k;
K'fSr egjCkR rJ. :+JR.

68

V ]Clsr pkc[dp[S|lsp
drUd zG>jnjulufjrlH
:rj)kd rj~julSaClul
L+rkSihlalpUwsrs/k drUdulX
Kpu; sspijd sspi;, dfjsg'ji
rj~j svl#ju fR rla*X
Lisr)JG\j&l wrrj)rjC;
>lzU; Srgk'J B*X.
flflsg en[}jfgl;
aH/llsg elg; Salpj/jR
ivrafldk; ij\kixGS'iRSzShUlrjH
rlFR SrglugkxjuSelH
ak/fkaykefksalgkroyk; Sarj
ijCIlcafldk' Eh;
ShldG)gkxjuSflG\lhlC[vgU;.
cGS%Cl aCj|l ijYCljukalrafk; plcG)gkXd
agn; ssds)lS!lrl; rJ-elflxc[Fjfsg
rlC; fJGs\qkS'H/j/lR
cll\l; wJSillr*X
ilz[p\; svu[SflfjuSelH
:CIlcaiG)klSr rHd. ~lsyd[SalG.
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; Qh[aJrlaJR

iJnkin*j)JG\j)kd
elir c>su rj'lf[awsgl/;
YfjfIg|cUafl; flfl-f[aw yo|[)kpjClsu
wrdR cfU Ye> fruR
rjfUafldk; djgn\j'kpu;
yo|lulCIlc Yeprl;
]dR sspis\ ilq[\ks'*X. :+JR.
69

VI dlp[ a[dp[aJrlR
sspi\jR al-flSi dSrU-ilq[\k'k rjs' B*X
B*X in*j)JG\j/o-rj'jH rj'k ejyS'lsr
rj~jC[hJ|lc|Spsg B*Xrj*sxSu;ilq[\k'k
:G)lu[ elSmk rj*X-Lisr raj&k ekdq[\k'k
ijCIlcjdxl;ijzflsg rj*sxSulG)k'k B*X
YelnYepsrlmk ulvj/oeknU; rj*XS)dJmlR.
~lsyd[SalG. Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSa--SpilPjerl; aCj|l rlFl-ilq[\k'k rjs' B*X
flfsruk; ijahlf[aS\uk;
B*X raj&k ekdq[\k'k. :+JR.
VII h[|O SpcJShp[ zh[SuluJc[
egjnusaSrU drUduJ'kpu;
svu[Sflsr ilq[\lR i'JmkijR
drUlzG>\J'kpu;-svu[Sflgk
rJfja|lG)sr rlsa#lu[S/lqk;
ijYCasaSrU c[fkfjsvu[flglPjS)n;
iJgU; fR SelglM)l-GS)djsulgkmSulsr ilq[\lR i'JmkijR
cag\jH wualGS'lG)lu[-adkm;
rHdju rlFsr rlsa#lu[S/lqk;
ijYCasaSrU c[fkfjsvu[flglPjS)n;
Yejurl; hlcyjsr d~yJ-s'qkS'H/jS&lsr ilq[\lR i'JmkijR
a{fj elC\J'k; ijPil-ckfsr
ijmkijS&lsr rlsa#lu[S/lqk;
ijYCasaSrU c[fkfjsvu[flglPjS)n;
~lsyd[SalG.
70

Ck~S|l--

sar[Qlhl; ilplSal---

flfsruk; fH ckfSruk;-yo|[dkpjClsuuk; ilq[\lR i'JmkijR


elir YfjfI g|cUs\-c;Z;-SvG's*l'lu[ rlsaS'g\k;
ijYCasaSrU c[fkfjsvu[flglPjS)n;. :+jR
VIII h[s|OuHsplz[rJscl
ijCIlcjdX rs+ gj/lR
zjgj S|lSg~jR wIlhufjH
pGCj/js&lgSzlvgrl;-ssefhjsr)JG\j&Jml;
Lfk elG\lH-Lf[>kf drUl covrul;
foh; c[fkfj cff; r+X)G/j)l;
ShldfUlzjdxl; C[hJ|lG
ijwulukPalu[ aCj|lsu
rjfUanj(; siMj - d!lhk; r+Xs)#l;
LigjS/lX-Lfk'fal; SdlMdxl;
foh; c[fkfj cff; r+X)G/j)l;
dlgknU dmhl; dG\lSi,rjR CgnafjH
rjYpjfgl;
plclsgurigf;-Salpj)k;,
CklG fR >ir\jH, SCl>ral; domlg\jH
elG/jS&dJmnSa SaShlCIlc;. ~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; Qh[aJrlaJR

elir ekYfR fR SYe<drl;


flfR flR c[fkfUR ijCIlc;
eoS!lG rl; gjfglilR
rjG+halakpg; f'jH
rjG+halu[-i'Pjilc; svu[ffjrlH
:f[awsrurjC; rl; dJG\j&JSmn;. :+JR

71

c[hJ~l - dk)jhjSulR
si#k; CYfk)sx rj'lH B*X - |l--SpI<jdsx safj&Jmk; rjR rla\jH
ssigjdxjH rj'k; dls\*sx rJ - |l--CYfk)sx hw[wj/j&k.
~lsyd[SalG
Ck~S|l: sar[Qlh; ilplSal h[Qlhl; QHaJrlaJR
td[S~l

c[hJ~l si'k si#k'k


c[hJ~l ijSpI<jsu si'k
c[hJ~lsu cljS&lG)lu[
c[hJ~luldsM SdlM. c[fOsaR dlShlc[--SdlShl

rlFR doMluk=fjrlH - pk<[msr rl; Semj)j#


fRpjiUlukP Plgjdxl; - r+X)k'fjuk!ldk;.
~lsyd[SalG Ck~S|l--c[hJ~lsu SflxjH fl*j
cJSulrjH rj'k; SelSulR
a{fG fR Lc[FjdxjR aJsf
svlgjusM dgkn erjrJG
salyjSulylS|; SasshR KOilplSyR
S~lioscl

c[hJ~lilqkd cIG\jH-c[hJ~l ilqkd >oajujhk;


c[hJ~l e=jdX puyldX-s)#laldsM SdlM.
or
SuykCSh; SzlzkH\lujH
YdoCjfrlaJSCl c[SflYf;
ely ejxG'k fR PIrjulH
a{fSgyj c[SflYf; elmj.
72

You might also like