V TR

TRONG

MT V HT

T R

T R O N G

V TR TRONG MT V HT

Tc gi: Stephen Hawking

Dch v trnh by: D Trch
Hiu nh: V Quang Nhn
Scan nh: Bunhia
Nh xut bn Bantam, 2001

T R

T R O N G

GII THIU CA VIETSCIENCES

Thi gian gn y cc ngnh khoa hc c bit ngnh vt l lm

c mt bc tin rt di. Kin thc ca ngnh vt l khng cn
ri rc, xa vi m n dn tr thnh mt khoa hc thng nht. Cc l
thuyt v ang kt ni vi nhau thnh mt bn trng ca. Bn trng
ca ny khng ch nhm gii thch cc quan im trit hc cao siu ca
con ngi vi v tr m n li cn thm nhp vo mi lnh vc mi ng
ngch ng dng trong i sng.
Mt trong nhng nh vt l ni bt nht sau Newton v Einstein sng
cui thin nin k th hai ca nhn loi khng ai khc hn l Stephen
Hawking (sinh nm 1942). Ngoi nhng ng gp v i ca ng trong
n lc thng nht cc qui lut ca vt l th ng cn c mt kh nng
truyn t t tng tuyt vi. Cc sch cu ng vit nhm gii thiu v
trit hc, vt l cng nh v v tr quan sinh ng v d hiu n ni c
nhiu ln nhng sch ny dc dch ra nhiu th ting v chng cn
bn chy hn c nhng tiu thuyt hay ho hp dn nht.
Vietsciences xin gii thiu vi cc bn tc phm V Tr Trong Mt V
Ht cu dch gi D Trch t nguyn bn Anh ng The Universe in a
Nutshell (2001). V l ngi lm vic nghin cu trong chuyn ngnh
vt l nn anh D Trch hiu rt su, chnh xc, v r rng cc t tng
m Hawking nu ra trong cun sch mi ny cu ng.
Chng ti tin rng bn dch Vit ng m anh D Trch dy cng dch
thut s mang n cho cc bn ng nhng cm gic v cc kin thc
l th, hp dn, bt ng m Hawking em li cho hng triu c gi
bng ting m l Anh ng.
Trn Trng
V Quang Nhn
Vietsciences: http://vietsciences.free.fr

T R

T R O N G

GII THIU CA NH XUT BN

Cun Lc s thi gian (A Brief History of Time), cun sch bn ra
hng triu bn ca Stephen Hawking a nhng t tng ca nh vt
l l thuyt thin ti ny ti bn c trn ton th gii. Cn y, trong ln
xut bn ny, Hawking tr li vi phn tip theo vi mt cun sch c rt
nhiu hnh minh ha h m b mt v nhng khm ph quan trng t
c trong nhng nm k t khi cun sch u tin ca ng ra i.

Stephen Hawking l gio s Lucasian v ton hc ti i hc

Cambridge v c coi l mt
trong nhng nh vt l v i nht
k t Einstein.

V TR TRONG MT V HT
Mt trong nhng nh t tng v i nht ca thi i chng ta l Stephen Hawking, mt biu tng ca tr tu, ng c bit n khng ch
qua nhng tng bt ng m cn v s trong sng v thng minh trong
cch ng din gii cc tng . Cun sch mi ny s a chng ta
n nhng vn mi nht ca vt l l thuyt, , theo nhng nguyn
tc iu khin th gii ca ngi bnh thng, s tht cn k l hn c tr
tng tng.
Ging nh nhiu nh vt l l thuyt khc, gio s Hawking ang tm kim
iu ct li ca khoa hc L thuyt v vn vt (Theory of Everything)
nm tri tim ca v tr. Vi phong cch d tip cn v hi hc, ng a
chng ta vo lnh vc nghin cu h m nhng b mt ca v tr - t
hp dn n siu hp dn, t lng t n thuyt-M, t nh a chiu n
lng tnh. ng a chng ta n bin gii ca khoa hc, thuyt siu
dy v cc mng-p c th l u mi cui cng cho bi ton. ng cho php
chng ta i cng mt trong nhng chuyn thm him tr tu th v nht
ca ng khi ng tm cch kt hp thuyt tng i rng ca Einstein v
tng ly tng theo cc lch s ca Feynman vo mt l thuyt thng nht
m t tt c mi s kin xy ra trong v tr.
Vi li vn y nhit huyt, gio s Hawking mi chng ta i theo bc
chn ca nhng nh du hnh trong khng thi gian. Cun sch vi cc
hnh minh ha mu gip lm sng t chuyn du hnh vo th gii siu thc
ca cc ht, cc dy, cc mng chuyn ng trong khng thi gian mi
mt chiu ny, cc h en bc hi v bin mt v mang nhng b mt
i theo chng; v ht ging v tr nguyn thy m t v tr ca
chng ta xut hin chnh l mt ci ht nh b.
V tr trong mt v ht l mt cun sch cn thit vi tt c chng ta
hiu v tr chng ta ang sng. Ging nh tp trc ca cun sch Lc
s v thi gian, cun sch ny truyn ti iu th v trong khoa hc khi cc
b mt t tit l bn thn chng.

T R

T R O N G

Stephen Hawking
nm 2001

T R

T R O N G

LI NI U

I KHNG NG CUN SCH KHOA HC PH THNG Lc

s v thi gian li thnh cng n th. N nm trong danh sch
nhng cun sch bn chy nht ca t bo Sunday Times trong hn
bn nm, lu hn bt k cun sch bn chy khc, v c bit l sch v
khoa hc li khng phi d dng g. Sau , mi ngi hi ti c tip tc
ko di cun sch hay khng. Ti t chi v ti khng mun vit a
con ca lc s v thi gian hay Lch s di hn v thi gian v bi v ti
bn rn vi cng vic nghin cu. Nhng ti nhn ra rng c nhng
vn cho mt loi sch khc c th hiu mt cch d dng hn. Lc s
v thi gian c vit theo kiu trnh t, phi c cc chng u mi tip
tc cc chng tip. Mt s ngi thch kiu c ny nhng mt s khc
nu b tc cc chng u s khng bao gi c nhng phn th v hn
ca chng tip theo. Ngc li, cun sch ny ging nh mt ci cy:
chng mt v hai l ci thn v cc chng sau l cc cnh l.
Cc cnh l kh c lp vi nhau v c th nm bt c sau khi c xong
phn thn chnh. Chng lin quan n nhng vn ti nghin cu
trong khong thi gian t sau khi xut bn cun Lc s v thi gian n
nay. Do chng m t nhng vn nng bng nht ca khoa hc hin
nay. Trong chng mt ti c trnh cu trc trnh t. Cc minh ha v cc
ch thch cho cc hnh c th hin kh c lp vi li vit ging nh
Lc s v thi gian: n bn minh ha xut bn nm 1996, cc thng tin
b sung cung cp thm c hi o su thm ch c chng sch
cp.

T R

T R O N G

Nm 1988, khi cun Lc s thi gian ra i th L thuyt v vn vt

(Theory of Everything) va mi c pht trin. T n nay th hin
trng thay i th no? Chng ta tin n gn mc ch ca chng ta
cha? Cun sch ny m t t n nay chng ta i c rt xa.
Nhng qung ng pha trc vn cn di cha bit bao gi c th kt
thc c. Nhng nh ngi ta thng ni, i trong hy vng tt hn l n
ch. Mong mun khm ph chnh l nhin liu cho s sng to ca chng
ta, iu khng ch ng trong khoa hc. Nu chng ta n ch th tinh
thn ca chng ta s teo li v cht. Nhng ti khng ngh rng chng ta
chu dm chn ti ch: chng ta s lm tng phc tp, khng theo chiu
su th chng ta cng l theo chiu rng ang gia tng.
Ti mun chia s nim vui sng khi c c cc pht hin v bc tranh
hin thc ang hp li vi nhau. Chi tit v cc cng trnh mang tnh k
thut nhng ti tin cc tng chnh c chuyn ti m khg cn n cc
cng c ton hc. Ti hy vng ti s thnh cng.
Ti nhn c nhiu s gip khi vit cun sch ny. Ti c bit mun
nhc n Thomas Hertog v Neel Shearer v gip son tho cc hnh
v, ch thch, thng tin tham kho, Ann Harris v Kitty Ferguson v chun
b bn tho (ng hn l cc le my tnh v tt c nhng iu ti vit u
di dng in t) Philip Dunn Book Lab v Moonrunner Design v
chun b cc hnh minh ha. Ngoi ra ti mun cm n tt c nhng ngi
gip ti c mt cuc sng bnh thng v tip tc nghin cu khoa
hc. Khng c h ti khng bao gi c th vit c cun sch ny.
Stephen Hawking

Cambridge, 2/5/2001

T R

T R O N G

MC LC
CHNG 1 - trang 3
LC S V THUYT TNG I
Einstein thit lp hai l thuyt c bn ca th k hai mi:
L thuyt tng i rng v L thuyt lng t nh th no?
CHNG 2 - trang 29
HNH DNG CA THI GIAN
Thuyt tng i rng ca Einstein cho thi gian mt hnh dng
N c th tng hp vi thuyt lng t nh th no?
CHNG 3 - trang 67
V TR TRONG MT V HT
V tr c nhiu lch s, mi mt lch s c xc nh bng mt ht t
hon.
CHNG 4 - trang 101
TIN ON TNG LAI
S bin mt ca thng tin trong cc h en c th lm gim kh nng tin
on tng lai ca chng ta nh th no?
CHNG 5 - trang 131
BO V QU KH
Liu c th du hnh thi gian c khng?
Mt nn vn minh tin tin c th quay li v thay i qu kh c
khng?
CHNG 6 - trang 155
U L TNG LAI CA CHNG TA? C TH L STAR TREK
HAY KHNG?
Lm th no m cuc sng sinh hc v in t s tip tc pht trin
phc tp vi mt tc cha tng thy?
CHNG 7 - trang 173
MNG V TR MI
Chng ta ang sng trn mt mng hay chng ta ch l mt nh a
chiu?
THUT NG - trang 202