1.

2 LAPORAN ANALISIS PERINGKAT KERJAYA GURU DENGAN HUBUNGAN

TEORI KEPIMPINAN.
1.2.1 Teori Tradisional Teori Tret
Terdapat

beberapa

jenis

kepimpinan

iaitu

kepimpinan

semulajadi,

kepemimpinan berkarisma, kepimpinan biokratik dan kepemimpinan teragih. Guru

sebenarnya telah memiliki personaliti seorang pemimpin atau khalifah kerana telah
memiliki ciri-ciri tabligh (dakwah). Dalam sesi temubual bersama guru permulaan dan
guru pakar saya mendapati bahawa terdapat beberapa ciri kepimpinan yang ada
pada Dr.Ramlan dan Ustazah Afidah.
Berdasarkan temubual yang dijalankan saya mendapati bahawa Dr.Ramlan
melaksanakan

kepeminpinan

jenis

biokratik.

Kepemimpinan

biokratik

amat

berstruktur dan berfungsi mengikut prosedur-prosedur tertentu seperti mana yang

telah ditetapkan dalam sebuah organisasi.Menurut Weber (1989), model biokratik
tulen memberi penekanan kepada aspek-aspek tertentu, seperti mementingkan
peraturan dan tatatertib. Di dalam bilik darjah, Dr. Ramlan telah mengamalkan ciri
kepimpinan biokratik. Ini dapat dilihat jelas semasa beliau melaksanakan peraturan
kelas. Pelajar-pelajar yang melanggar peraturan akan dikenakan hukuman ataupun
denda. Tindakan dilaksanakan dengan tegas dan konsisten.

Di samping itu, Dr.

Ramlan seorang yang sistematik dalam menguruskan kelas.

Sebagai guru juga beliau telah mengawal kelas dengan baik. Beliau
membentuk organisasi kelas dengan AJK Tertentu. Setiap pelajar mempunyai
peranan masing-masing. Kebersihan, keceriaan dan disiplin menjadi amalan di
dalam bilik darjah. Keberkesanan fungsi organisasi bilik darjah membuktikan beliau
adalah seorang pengurus yang baik. Hal ini terbukti apabila beliau seorang yang
tegas dalam memastikan jadual waktu mata pelajaran serta jadual bertugas dapat
dijalankan dengan berkesan. Tambahan pula, beliau sentiasa mengemaskini papan
kenyataan yang menyediakan maklumat yang terkini dan sentiasa dihias dengan
cantik.

Walaupun bersifat autokratik dalam melaksanakan peraturan namun beliau

juga mengamalkan sifat kepimpinan demokratik. Segala program, aktiviti, dan
peraturan telah dirancang bersama-sama dengan pelajar. Guru telah berbincang
bersama-sama dengan pelajar dalam menetapkan peraturan di dalam bilik darjah.
Sifat toleransi ini memberi kesan positif kepada murid. Murid-murid dikehendaki
menulis peraturan yang ditetapkan dan mendapat persetujuan bersama-sama.Selain
itu, jika ini dilakukan, akan terjalin hubungan silaturahim yang baik antara guru-murid,
memotivasikan mereka untuk meraih kejayaan dan kokurikulum dan akademik.

1.2.2 Teori Tradisional Teori Tret

Teori tret telah berkembang dalam tahun 1920-an dan 1930-an di mana
seseorang pemimpin dikkenal pasti mengikut tret-tret yang dimilikinya. Teori ini
mengandaikan manusia sedia memiliki ciri-ciri atau tret-tret yang diwarisi dan tret-tret
tertentu sahaja sesuai menjadi seorang pemimpin yang berkesan. Berdasarkan teori
Stodgill (1974) terdapat beberapa tret-tret dan kemahiran pemimpin. Terdapat
beberapa tret-tret yang saya kenalpasti melalui temubual yang dijalankan. Antaranya
termasuklah;

Tret
Menyesuaikan

pelbagai situasi
Peka kepada persekitaran sosial
cita-cita tinggi dan berorentasikan

pencapaian .
Dapat
bekerjasama,

membuat keputusan
Bertenaga
Keyakinan diri
Daya tahan tinggi

tekanan
Rela

diri

dalam

boleh

Kemahiran
Kecerdasan yang tinggi
Berkemahiran berkonseptual
Kreatif
Diplomatik dan tachful
Petah bertutur
Berpengetahuan tentang tugas

kumpulan.
Teratur (kemampuan mentadbir)
Berkemahiran sosil

terhadap
menerima

bertanggungjawab.
Rajah 1. Tret dan kemahiran seorang pemimpin
Berdasarkan

rajah 1 ini menunjukkan tret-tret dan kemahiran yang saya

kenalpasti terdapat dalam ciri kepimpinan Dr. Ramlan dan Ustazah Afidah. Antaranya
termasuklah menyesuaikan diri dalam pelbagai situasi. Hal ini dapat dilihat dari sifat
kepimpinan yang ditonjolkan oleh Dr Ramlan. Beliau sangat fleksibel dengan
tugasan yang diberi.

Semasa mula berkhidmat sebagai guru beliau telah diberi amanah mengajar
subjek geografi dan sejarah walaupun pengkhususan bidang beliau adalah subjek
pendidikan seni. Namun keadaan ini tidak memberi halangan kepadanya. Beliau
telah mengabungjalinkan pengajaran seni dalam pengajaran sejarah dan geografi.

Pengajaran menjadi lebih menarik dan mampu menarik minat pelajar kepada subjek
tersebut. Beliau juga berjaya mengadaptasikan diri kepada budaya komuniti
setempat walaupun murid-murid yang berbeza latar belakang dan majoriti murid
berbangsa india dan melayu.
Stodgill juga mengariskan tret dan kemahiran seorang pemimpin yang lain
iaitu, peka terhadap persekitaran sosial. Sifat kepimpinan ini ditunjukkan oleh
Ustazah Afidah semasa beliau mula berkhidmat sebagai guru sehinggalah sekarang.
Ustazah Afidah adalah seorang yang mudah mesra dengan komuniti setepat.
Walaupun baru bergelar seorang guru baru beliau boleh menyesuaikan diri dengan
rakan sejawat. Bagi beliau kita hendaklah mempunyai prinsip tersendiri. Segala
perkara yang baik kita perlu pelajari dan segala perkara yang buruk kita perlu jadikan
pengajaran.
Berdasarkan analisis dan laporan temubual, Ustazah Afidah dan Dr Ramlan
mempunyai cita-cita yang tinggi dalam meningkatkan kemajuan dalam bidang
pendidikan. Pada pendapat saya Dr. Ramlan seorang yang bijak mengambil peluang
pembangunan diri hingga ke peringkat pakar. Konsep kendiri yang positif mendorong
beliau menjadi seorang yang produktif. Semasa berkhidmat sebagai guru, halangan
dalam menangani masalah disiplin mendorong beliau untuk menambah ilmu dalam
bidang psikologi. Ini merupakan faktor utama kepada beliau untuk mengkaji tingkah
laku manusia dan memilih bidang bimbingan dan kaunseling sebagai karier beliau.
Selain itu beliau juga merujuk kepada beberapa buah buku bagi menambahkan ilmu
pengetahuan dalam bidang bimbingan dan kaunseling.
Selain bergelar seorang pendidik beliau juga menyumbang khidmat kepada
masyarakat. Ilmu bimbingan dan kaunseling yang ada pada Dr. Ramlan tidak di siasiakan begitu saja Ini terbukti dalam penglibatan beliau dalam bidang penulisan di
dada akbar, majalah dan buku. Beliau telah menulis di ruangan motivasi dan ini saya
bermakna dan mampu mendorong para pembaca menjadi lebih bermotivasi. Segala
ilmu dikongsi bersama kepada pembaca. Ini merupakan sumbangn beliau kepada
masyarakat.
Manakala Ustazah Afidah masih mencari peluang dan ruang dalam
melanjutkan pelajaran pada peringkat yang lebih tinggi dalam bidang pendidikan.
Namun begitu beliau juga menyertai aktiviti di luar sekolah seperti program

perkemahan Ilhya Ramadhan anjuran peringkat daerah. Program ini membantu

beliau meningkatkan keyakinan dalam kepimpinan dan mengendalikan sesebuah
aktiviti. Bagi meningkatkan diri dalam ilmu pengetahuan beliau juga menyertai kuliah
terbuka di Universiti Sains Islam Malaysia (USIM) di nilai. Kuliah ini dihadiri pada
hujung minggu jika ada kelapangan. Tujuan beliau menghadiri kuliah ini bagi
melekapkan diri dari segi ilmu pengetahuan.
Menurut Rahimah Ghazali (2013) daripada kajian-kajian yang dilakukan oleh
institut pendidikan, didapati bahawa guru novis dan guru permulaa merupakan guru
baru yang menghadapi pelbagai masalah. Guru beranggapan bahawa beban tugas
yang diberi kepada mereka begitu berat. Namun perkara ini berbeza kepada Dr.
Ramlan belia seorang yang efektif dan sentiasa berfikiran positif. Segala tugas yang
diberikan di galas dengan penuh dedikasi. Beliau telah dilantik dalam pelbagai
jawatan namun perkara ini tidak dianggap sebagai beban malah satu tanggungjawab
yang harus dilaksanakan. Peluang ini diambil bagi menambahkan pengalaman
sebagai guru permulaan.
Berdasarkan analisis laporan temubual saya berpadangan bahawa Dr.
Ramlan seorang yang berkeyakinan tinggi dalam karier yang diceburi. Dengan
pengalaman sebagai guru pakar beliau lebih kompeten dalam melaksanakan tugas.
Keyakinan diri dipupuk sepanjang karier sebagai seorang guru sehinggalah
mencapai tahap pensyarah cemerlang . Keyakinan bukan sesuatu yang mudah
untuk dicapai kerana memerlukan tahap daya tahan yang tinggi. Apabila diberikan
tugas dijalankan dengan amanah, segala kekangan di sepanjang karier dianggap
sebagai cabaran dan bukan halangan bagi dirinya.
Berbeza pula dengan Ustazah Afidah, sebagai guru permulaan beliau kurang
berkeyakinan berbanding dengan Dr. Ramlan sebagai guru pakar. Beliau masih
dalam proses mengenali kerjaya sebagai seorang guru. Beliau masih dalam
peringkat

menyesuaikan diri dalam alam pekerjaan. Beliau dalam proses

memperbaiki diri dari segi kepimpinan dalam bilik darjah mahupun pengurusan
dalam kerjayanya sebagai seorang guru. Terdapat pelbagai kelemahan dari segi
kawalan kelas dan pengurusan masa. Segala kekurangan ini diatas dengan
profesional dan proaktif.

Beberapa penambahbaikan dilakukan bagi meningkatkan mutu kerja dan daya

kepimpinan ustazah Afidah. Beliau tidak berdiam diri sahaja namun berusaha
menambah ilmu daripada guru-guru berpengalaman serta rakan sejawat. Beliau
beranggapan bahawa kita sebagai guru permulaan kena banyak bertanya dan
mendapatkan padangan daripada mereka yang lebih berpengalaman.
Menurut Yukl (1989) terdapat tiga kategori kemahiran am yang relevan untuk
semua pengurus, iaitu kemahiran intrapersonal, kemahiran kognitif dan kemahiran
teknikal. Yukl mengambil kira unsur situasi dimana kemahiran khusus (dan tret)
dikorelasikan dengan keberkesanan kepemimpinan. Yurkl telah membina satu set
ciri-ciri peribadi dan kemahiran kepemimpinan termasuklah keperluan untuk
kejayaan, keperluan untuk kuasa, keyakinan diri, kematangan emosi, kemahiran
konseptual dan kemahiran intrapersonal. Dr Ramlan mempunyai ciri-ciri peribadi
iaitu keperluan untuk kejayaan. Ini boleh dilihat dari segi kesungguhan Dr. Ramlan
dalam meningkatkan kemajuan diri walaupun mengharungi pelbagai cabaran.
Bermula dari zaman persekolahan beliau telah menduduki tiga kali
peperiksaan untuk mencapai keputusan yang membolehkan beliau melanjutkan
pelajaran pada peringkat yang lebih tinggi. keazaman yang tinggi untuk berjaya
beliau melanjutkan pelajaran pada peringkat sarjana dan PHD. Karier beliau tidak
hanya berhenti setakat ini sahaja namun beliau giat aktif dalam bidang penulisan.
Beliau telah menerbitkan beberapa buah buku dalam bidang bimbingan dan
kaunseling.
Selain itu beliau juga telah menulis beberapa ruangan motivasi di dalam akbar
sinaran dan majalah-majalah. Kejayaan ini menunjukkan konsep kendiri yang tinggi
dalam meningkatkan kemajuan diri di samping berkhidmat kepada masyarakat.
Perspektif kepimpinan yang sentiasa berubah dan berkembang telah mendorong Dr.
Ramlan berjaya meningkatkan tahap kepimpinan yang ada dalam diri beliau.
Keyakinan yang tinggi dalam diri mendorong beliau mampu berhadapan dengan
masyarakat sekaligus menyumbang ilmu yang bermanfaat kepada masyarakat
umum melalui aktiiti ceramah, penulisan dan sebagainya. Teladan ini perlu dicontohi
dan di jadikan panduan kepada contoh pendidik yang terbaik. Beliau telah
melaksanakan tanggungjawab sebagai rol model kepada pelajarnya bahkan kepada
masyarakat.

1.2.3 Teori Tradisional-Situasi

Dalam

teori

tradisional-

Stuasi,

Fiedler

merumuskan

keberkesanan

kepimpinan tertakhluk kepada kesepadanan di antara dua variabel, iaitu gaya

kepimpinan dan tahap sokongan persekitaran (situational favorableness). Semasa
bergelar sebagai guru Dr. Ramlan pernah dilantik sebagai seorang guru disiplin.
Sebagai

seorang

yang

mempunyai

kuasa

dalam

disiplin

pelajar

beliau

menamfaatkan jawatan tersebut dengan sebaik mungkin. Faktor kuasa mendorong

beliau menjadi lebih agresif dalam menangani masalah disiplin pelajar.
Walaupun mengalami beberapa halangan dan tentangan daripada murid,
malah daripada kalangan keluarga murid juga. Dalam menangani masalah disiplin
pelajar Dr. Ramlan pernah menerima ugutan daripada keluarga murid kerana ingin
mempertahankan adiknya daripada kesalahan yang dilakukan. Kes yang begitu berat
sehingga menyebabkan Dr. Ramlan bertindak dengan tegas bagi menyelesaikan
masalah tersebut. Beliau telah berjumpa dengan keluarga murid tersebut dan
memberikan nasihat kepada mereka.
Sebagai seorang pemimpin beliau jelas dengan tugas yang diberikan kepada
beliau sebagai guru disiplin. Jawatan ini tidak digunakan sewenang-wenangnya
namun di jalankan dengan jujur dan amanah. Terdapat banyak kes yang diselesaikan
beliau dengan cara yang tersendiri. Sifat integriti yang tinggi dalam tugas
menyebabkan beliau sentiasa bersedia dengan segala kemungkinan yang berlaku.
Beliau juga menggunakan pendekatan behaviorisme dalam menyelesaikan masalah
namun kurang berkesan. Oleh itu beliau mengambil inisitif seperti melakukan
pembacaan untuk mengetahui dengan lebih dalam mengenai tingkah laku manusia
dan cara mengendalikan masalah yang berlaku dalam kalangan murid-murid.
Sebagai seorang guru dan pemimpin melengkapkan diri dengan ilmu adalah
tanggungjawab sepanjang hayat. Sumbangan dalam bidang pendidikan tiada
penghujungnya. Kepimpinan akan terserlah melalui kualiti cemerlang yang
disumbangkan. Amalan refleksi kendiri bertujuan memberi kesedaran terhadap
amanah yang dipikul dengan penuh rasa taggungjawab.

1.2.4 Kepimpinan Semasa-Teori Transformasi

Menurut MacGregor Burns mempelopori isitilah Kepimpinan Transformasi
pada tahun 1978 untuk menggambarkan satu situasi ideal antara pemimpin dengan
pengikutnya. Teori ini menekankan aspek nilai dan motivasi, keperluan dan
kehendak, kedua-dua pihak dalam mencapai matlamat yang sama. Teori ini
mementingkan hubungan antara pemimpin dan pengikutnya. Pepimpin dan pengikut
melekapkan diri dengan keperluan antara satu sama lain bagi mencapai matlamat
yang sama.
Sebagai

contoh,

sebagai

seorang

guru

yang

prihatin

Dr

Ramlan

Mementingkan kebajikan pelajar. Seorang guru perlu bertindak balas dengan

keadaan semasa murid. Bagi beliau keperluan asas murid perlu dipenuhi.
Sebagai guru yang prihatin beliau menganggap bahawa terdapat beberapa
perkara yang perlu diambil kira dalam diri pelajar contohnya dari segi keperluan asas
pelajar. Beliau sangat menitikberatkan perkara ini. Bagi beliau murid yang tidak
dipenuhi

keperluan

asasnya

akan

mengalami

masalah

untuk

meneruskan

pengajaran di dalam bilik darjah. Oleh itu penting bagi beliau memenuhi keperluan
antara satu sama lain bagi meningkatkan prestasi murid dalam pengajaran dan
pembelajaran. Oleh itu Dr. Ramlan menunjukkan sifat teladan pemimpin yang
proaktif serta prihatin.
Pemimpin transformasi mempunyai pertimbangan secara individu, memimpi
berasakan nilai dan seterusnya mempengaruhi pengikutnya untuk beranjak dari
sikap tidak ambil peduli kepada aras motivasi dan komitmen yang tinggi. Peranan
pemimpin transformasi menjadi tunggak kepada hubungan dantara pengikut dalam
mencapai matlamat yang sama. Selain itu pemimpin transformasi menjadi
pemangkin kepada perubahan, mencabar daya berfikir dalam kalangan pengikutnya
agar melihat sesuatu masalah dari pelbagai perspektif, berunding sebelum bertindak
serta meningkatkan kesedaran dan keprihatinan pengikut terhadap kepentingan dan
nilai matlamat organisasi .

1.2.5 Kepimpinan Semasa Teori Moral

Kepimpinan moral memberikan perhatian kepada nilai dan etika kepimpinan di
mana penguasaan dan pengaruh adalah asas pertimbangan yang baik dan benar.
Sergiovanni (1992) mendefinisikan kepimpinan moral sebagai suatu bentuk
bimbingan yang memotivasikan orang lain melalui prinsip-prinsip dan pegangan nilai
yang terpuji. Sebagai seorang pemimpin peranan nilai kemanusian semi kebaikan
sejagat. Melalui pegangan nilai, pemimpin moral memperoleh kepercayaan ahli-ahli
organisasi secar berasur-ansur dan mampu memberi impak terhadap gaya
kepimpinannya.
Guru berperanan sebagai role model yang paling dekat kepada murid selepas
ibubapa. Guru perlu memiliki peribadi mulia agar mampu menjadi contoh atau model
utama kepada pelajar, khususnya dalam pembetukan tingkahlaku dan akhlak
mereka. Teladan yang baik harus dipraktikkan di dalam bilik darjah. Tingkah laku dan
peribadi dari segi kesopanan dan kesusilaan akan menjadi ikutan serta dipraktikkan
dalam kehidupan mereka.
.

Bagi Ustazah Afidah penerapan nilai di dalam bilik darjah merupakan tunggak

kepada keberkesanan dalam pembentukan akhlak dalam diri pelajar. Sebagai guru
agama beliau sentiasa menerapkan unsur kerohanian dan tauhid dalam diri pelajar.
Selain bertindak sebagai rol model dalam melaksanakan nilai, ustazah Afidah
menerapkan nilai-nilai murni melalui pengintegrasian nilai dalam kurikulum (nilai
merentas kurikulum). Malah beliau menunjukkan kepimpinan dari segi cara
pemakaian, tingkah laku dan peribadi yang baik semasa berada di dalam bilik darjah.
Sifat tanggungjawab Ustazah Afidah mendorong beliau sentiasa mengambil berat
kepada pelajar yang bermasalah dan memberi nasihat kepada mereka. Di samping
menyampaikan ilmu beliau mengintegrasikan nilai dalam isi pelajaran. Perkara ini
bertujuan meningkatkan motivasi dan semangat murid di dalam bilik darjah.
Unsur-unsur kemoralan perlu diamalkan dijadikan tauladan dalam cara hisup
seorag pemimpin moral. Sebagai seorang pemimpin ustazah Afidah telah
menunjukkan nilai etika yang boleh dicontohi oleh pelajar. Implikasinya, murid akan
menjadi lebih bermotivasi dan berkeyakian dalam mengembangkan potensi yang
ada.