Ayegl Tzeren, Bimektup daha - zdiham

1 of 5

http://izdiham.com/Yazi/aysegul-tozeren-bimektup-daha/24426

(/Anasayfa)
Rahatszlar (/Rahatsizlar/1)
Yazarlar (/Yazarlar/A)
SKL Hareketi (/Kategori/skl-hareketi/3/1)

Edebiyat (/Kategori/edebiyat/10/1)

Kitaplar (/Kategori/kitaplar/6/1)

Mzik (/Kategori/muzik/12/1)

Dergiler (/Kategori/dergiler/5/1)

iir (/Kategori/siir/4/1)

letiim

Sinema (/Kategori/sinema/11/1)

Edebiyat

Yazarlar (/Kategori/yazarlar/14/1)

yi Film (/Kategori/iyi-film/7/1)

Etkinlikler (/Kategori/etkinlikler/19/1)

Tiyatro (/Kategori/tiyatro/13/1)
Anasayfa (/Anasayfa) / Edebiyat/ (/Kategori/edebiyat/10/1) Ayegl Tzeren, Bimektup daha (/Yazi/aysegul-tozeren-bimektup-daha/24426)
12/3/2014 12:41:45 AM

Heiran (/Tv/heiran/5101)

Heiran Trke
Altyazl ran
Filmi
from Muslim Medya

Ayegl Tzeren, Bimektup daha

Merhaba,

(/Tv/heiran/5101)

Getiimiz gnlerde, Kozzy Alveri Merkezinin -1. katnda yer alan D&R Maazasndan
Deliduman isimli roman 22.50 TL karlnda satn aldm ve kitab okumaya baladm. 1 hafta

(/Tv/heiran/5101)

(https://vimeo.com/131446279)

sonra kitabn son sayfasn evirirken, romann dili ve kurgusu zerine dnyordum.
Yazarn dili

Ksa Haberler

James Wood, Mephisto Kitabevinden aldm Kurmaca Nasl ler? adl kitabnda roman ve
yky oluturan kurucu dilden sz eder: Yazarn dili, kurmaca karakter(ler)in dili ve
dnyann dili. Wood, Kurmaca eserlerde, dnyay karakterlerin gznden ve onun szleriyle
grrz; ama ayn zamanda yazarn gznden ve onun szleriyle de grrz, der. Bu szlerin

Mavi Yeil Dergisi 95. Saysnda... (/onecikanlar

/mavi-yesil-dergisi-95-sayisinda/15461)

odanda (dnyann dilinden) etkilenen ve (kurmaca karakterlerin dilini) kuran olarak yazarn
dili bulunur. Delidumann yazar Emrah Serbes, romann hikyesini, tarada yaayan, turizm

zdiham Batman'da ... (/onecikanlar/izdihambatmanda/15460)

meslek lisesinde okuyan 17 yanda bir gencin gznden birinci ahs anlatmyla aktaryor.
Aktarrken de, tekrar, pekitirme, arlatrma ve rneklendirmeden yararlanyor. Romann
balangcnda ana karakter alar yice, okurlara kardei idemi idealize ederek tantyor.
yle ki, romann ilk sayfalarnda yle bir ifade var: Evet, abarttm. nk dnyada o kadar

Karanfil Fanzin'in 15. Says Yaymland...

(/onecikanlar/karanfil-fanzinin-15-sayisi-yayimlandi
/15459)

mankafa var ki abartmaynca hibir eyi anlamyorlar. Romann geri kalannda da karakterleri
tantrken, olay akn verirken, anlatm glendirmek ve okuyann zerindeki etkisini
arttrmak iin arlatrarak anlatrken, okuyann aklna ister istemez bu cmle geliyor. rnekle

lmsz ykler 2015 Ksa yk Yarmas

Sonuland... (/onecikanlar/olumsuz-oykuler2015-kisa-oyku-yarismasi-sonuclandi/15458)

anlatmaksa, anlatlmak istenenin daha kolay anlalmasn salyor. Ancak tanmlayc anlatmn
okuyanda daha derin bir etki braktn da belirtmek gerekiyor.

hepsi (/on/1)

Serbesin romanda temel izlei, hibir eyin grnd gibi olmad Yazar, ana karakter olan
alar yicenin azndan ilk 91 sayfada kz kardei idemin meziyetlerini anlatrken, 8.
Blmden

itibaren

iin

aslnn

yle

olmad

ortaya

kyor.

idemin

imanlktan

kaynaklanan sorunlarn okumaya balyoruz. Serbes, artmay seven bir yazar. Ancak, yazar
metnin kilometre talarn oluturan dnm noktalarnda ok hzl viraja giriyor. rnein,
romann ortalarnda alar yice ile yaadklar yer olan Kyderenin belediye bakan olan

Anket
ranl erkek arkclarn sesleri hep ayn
m, yoksa evet hep ayn m?

days, belediyedeki yolsuzluklar hakknda kavga ederken birden alarn annesi alara bir
tokat atarak, kavgaya dahil oluyor ve bunalmnn asl nedenini sylyor: Ne mi oldu? Senin
yznden ruh hastas oldum ben, o oldu ite. Beni kandrdn. TGEMin drt parsel arsasn

Gripin iseler sesleri deiik olurdu

01/09/2015 16:33

Ayegl Tzeren, Bimektup daha - zdiham

2 of 5

http://izdiham.com/Yazi/aysegul-tozeren-bimektup-daha/24426

aldn, ne oluyor deyince i iten geti dedin, imdi sus dedin, tehdit ettin. (sf. 215) Romann

Bu farkszl ancak mkemmel mutsuzlar

son 100 sayfasndaysa, Gezi Direniinin Kyderedeki yansmalarna mesafeli duran alar,

anlar

birden Gezi Parknn iinde gryoruz. Romandaki bu ani deiimi yazar, kz kardeinin, en

Sslen, savaa gidelim

yakn arkada olan Mikrop Cengiz tarafndan karlarak, Gezi Parkna gtrlmesi, alarn
da pelerinden onlar aramaya stanbula gitmesi olarak aktarm. Ancak hikyenin aknda bu

Rehin kamplarnda anket yaplmaz

nedenlendirme zayf kalyor ve kurguda krlmaya yol ayor. Yine romann sonlarna doru

ran niye hep katil?

alarla yat Mikrop Cengizin 9 yandaki ideme kar duygularn aklamas ve bu gl

duygularn

idemin

hayallerinin

peinden

gidebilecek

dirayete

sahip

olmasndan

Oyla...

kaynaklandn sylemesi ncesinde okur bu gelimeye hi hazrlanmad iin hayret

yerine okurda da metinde de savrulma yaratyor. Bu da metnin inandrcln zayflatyor.
Kurmaca Karakter(ler)in Dili
Ana karakteri kulland dilden yola karak, tanmaya alrsak, ergenliin etkisiyle yandan
daha bykm gibi konuan ve byklenmeci tavrlar taknan bir gen olarak gryoruz. Ana
karakter,

szcklerin

eski

dildeki

karlklarn

kullanyor:

hadise,

meziyet,

muhafaza,

meakkatli, farz etmek, yd etmek, msaade etmek Yazar ilk iki sayfada drt kez meziyet
szcn karakterin azndan kullanm. Metinde baz szcklerin sk tekrarlarna rastlyoruz.
Yan sra, romanda yle cmleler var: Eve gidene kadar neemi koruyabilmitim, gerekten
iyiydim, ok yksektim o gn. (sf. 54) Yksek olmak, ngilizcedeki being high ifadesinin
karl. High szcnn ilk anlam yksek olmakla birlikte, ngilizcede neeli anlamna da
geliyor. Trkede ise bu anlamyla kullanldn hi duymadm. Ayrca, bilirsiniz ite gibi
ifadeleri ieren cmleler var. ngilizcede bilirsiniz ite diye balayan cmleler vardr, ancak
Trkede gndelik dil iinde cmleye bilirsiniz ite diye balamayz. Romanda yer alan iki
cmlede, O kadar imanlk herkes de olur, (sf. 97) ve Ama o an da zaman krlyor, (sf.
332), dahi anlamndaki -de, -da ile bulunma halini imleyen -de, -da birbirine kartrlm ve bu
durum yazm yanlna neden olmu. Yazm yanllar, konuma dili olduu gerekesiyle
zellikle yaplmsa, konuma dilinde zaten byle bir ayrm yoktur, nk szldr. Buradan
hareketle, herkesin de o zaman herkez olarak yazlmas gerekir.
Romann bandan itibaren, Idefix, Youtube, GittiGidiyor, Markafoni, KPA, sahibinden.com,
iPhone, iPad, Calve gibi markalar sralanyor. Markalarn yer alma gerekeleri olarak,
gnmzle metnin ilikisini salamlatrmak ya da metnin gereklikle ban glendirmek
saylabilir. Gerekeler bunlarsa, baz sorular akla taklyor. Birincisi, yazarn elinde metnin
gereklikle ve imdiyle ban glendirmek iin marka sralamaktan baka bir yol yok mu?
rnein, Cervantesin Don Kiotu imdinin roman deil midir? Roman ileriki kuaklar
tarafndan okunduu takdirde, bu durum, metnin okuyanla iletiimini sakatlamaz m? Ayrca,
markalarn isimleri hibir yazm yanl iermeden, tam szck olarak yazlrken, siyasi parti
isimleri yerine suya sabuna dokunmayan sembolik isimlendirmeler seilmi. Bunun dnda Gezi
Direniine katlan gruplar anlatlrken de ayn yntem uygulanm. Bu saknml dilin kitabn
arkasnda yazl olan iddial szcklerle rtmediini dnyorum: Tek bama da kalsam,
dnyann btn hkmetleri ve onlara oy verenler bana kar da olsa, dnyann btn
hkmetlerine kar ayaklananlar ve onlara destek verenler bana kar da olsa; btn dnya,
yedi milyar ksur insan tek tek bana kar da olsa Ksaca, yazm yanllar, metne
serpitirilmi dublaj Trke, mkemmel bir ekilde acilen gibi gndelik dilde duymadmz
ifadelerin tekrarlan, markalarn rn yerletirme gibi sralan imdinin ve sokan dilini
kurmaya yetmemi grnyor. Metinde, bir efin telsizle iilere, i sonunda Hepinize teekkr
ederim arkadalar diye steril bir tonda seslenmesi gibi soka yanstmayan detaylarsa
romann masaba kokmasna neden oluyor. Bu da sokak kltrnden besleniyor gibi grnen
bir romanda i tutarszlk yaratyor.
Toplumsal cinsiyet asndan metnin dili
Toplumsal cinsiyet asndan bakldnda, romanda ilk dikkati eken unsur, cinsiyeti kfrlerin
yaygn kullanm. Pek oklar tarafndan s*kerim, *mnakoyarm, k*dumun gibi cinsiyeti
kfrlerin kullanmn eletirmek yazarn zerkliine mdahale olarak grlebilir. Ancak bir
sorunun sorulmas gerektiini dnyorum: Cinsiyeti kfrlerin yaygn kullanmn sokak m
metne dayatyor, yoksa ok satan bir romann ana karakterinin bu kadar cinsiyeti bir dil
kullanmas sokan diline bir mdahale mi yaratyor? Ayrca romann sonlarna doru, ana
karakterin kulland cinsiyeti kfrlerin de etkisiyle Gezi Parkndan kovuluu, cinsiyeti dilin
etkisini azaltmyor, ancak metinde msamere hissi uyandryor.
Delidumanda cinsellikle ilgili anlatlara nadiren rastlanyor. rnein ana karakterin annesinin
yar plak yatn aktar, tahrik olunmamas uyarsyla sryor: sikerim bak tahrik olan
olduysa, baka bir ey anlatmaya alyorum ben burada. Sinem karakteriyle alarn
arasndaki ksa cinsel deneyimse kavgayla son buluyor. Metinde dikkat ekici olan kadnn
odanda bulunduu her anlamazl, iki erkein birbirine kar iddet gsterisiyle zmeye
almas, kavgann ardndan da iki erkein barp, balay dnemine girmesi. Libido patlamas
olarak okunacak bu durum, metinde cinselliin nadiren anlatlmasna ramen, eril iddetle
kendine yer bulduunu gsteriyor. Trkiyedeki hkim erkeklik kliesinin; sertlik, saldrganlk,
iddet, fke ve uzlamazlk sarmalnda yaamaya devam ettiini dndke, Delidumandaki
anlatc olan ana karakterin de bu klieden beslendii grlmektedir. iddet pratikleri zerine
yaplan kuramsal almalarda, iddet alt kltrnde, cesaretin ve kavgac olmann bir deer
olarak vurguland belirtilir. iddet olgusu bylelikle yanl bir eylem deil, kiisel onurun

01/09/2015 16:33

Ayegl Tzeren, Bimektup daha - zdiham

3 of 5

unsuru

olarak

grnr.

Bunun

sonucu

http://izdiham.com/Yazi/aysegul-tozeren-bimektup-daha/24426
tekine

ynelik

tahakkm,

bask,

kabalk

ve

atmadr.[1] Romann geneline yaylan erkek egemen anlayn yan sra, metnin satrlarnda
ve satr aralarnda muhafazakr bir miza kendini gsteriyor. Kz kardeimi elinden tutup
havaya ate aarak uzaklamak istiyordum oradan, derken ya da babasn ipsiz sapsz bekr
gezen olarak sularken ya da annesinin yatakta yatn anlatrken anlatndan tahrik
olunmamas iin uyarrken yerleik aile deerlerine zlemi dile getiriyor. Bu muhafazakr tema,
aileye kar ar korumaclk olarak ortaya kyor. Ayrca yle bir cmlede de bu miza yer
buluyor: Psikolojimin politik olarak muhafazakrla yatkn olduunu kabul ediyorum. Bu
balamda Serbes, Geziyle yakalanan deerlere kart bir arkaplan oluturmu: Erkek egemen,
kavgac ve hamasi.
Gezi Direnii ve Deliduman
Romann son blmlerinde Gezi Direniine katlan gruplar, Ar, feministler, LGBTler, sol
rgtlenmeler, Krtler, Taksim

Dayanmas

sembolik isimlendirmelerle anlatlyor. Ana

karakterin kz kardeini ararken karlat bu gruplar metinde resmigeit treni gibi geiyor.
Dolaysyla Gezi Direniinin anlatld blm, asl hikyeye pasti olarak eklenmi gibi duruyor.
Kurmaca eserler, gerekte yaananlar olduu gibi alp, roman/yk karakterinin azndan
aktarmak zorunda deildir. Getiimiz sene Ahmet Bkenin Mevzumuz Derin isimli genlik
roman yaymland. Romanda 18 yalarnda zmirde yaayan Bedonun, depresif annesiyle,
ailenin by dedesiyle, tek arkada Barbarosla, babasnn akbetini bilemezliiyle rlm
serveni anlatlyordu. Bedo, karakter zellikleri ve dili asndan Serbesin ana karakteri ile
benzerlik tamasa da annenin ruhsal durumu ve babaszlk, bir baka deyile himayesizlik
balamnda benzerlikler tayor. Mevzumuz Derinde romann sonlarna doru akbeti pek
bilinmeyen baba, devletin adam, bir baka deyile kontrgerilla olarak ortaya kyor ve
Bkenin kurduu baba-oul diyalektiinde babann kontrgerilla olmasnn bir anlam var. Bke,
metninde genlere ynelik bir mesaj veriyorsa, babay eletirerek, erkek egemen deerleri
eletirerek veriyor. Bedonun servenleri romann ardndan bir blogta srmt. Bu blogta da
Gezi Direniindeki Bedoyu forumlarla pekien dayanma ruhunun iinden okumutuk. Bke,
Bedonun dilinden igal hareketinin devamn yle anlatyordu: syann byle bir sonucu oldu
burada. Her nanenin forumu kuruldu. kii bir araya gelip can ne yapmak istiyorsa onu
yapyor. Sanki aniden yalnz olmak yasakland. Geende, mahallede Ksr Forumu bile toplad
teyzeler. Bulgurun cinsi konusunda biraz maraza km ama olacak o kadar. Bke de
Bedonun dilini kurarken, sokaktan yararlanyor. Ancak eril dilin dayatmalarn grmyoruz.
Serbesin kurduu karakterde ailesine kar ar korumaclk romann izleklerinden biri olarak
karmza karken, bu balamda da baba oul aras bir atma yer alyor. Serbesin ana
karakteri alar yicenin babasnn ise Taksim Dayanmasnn bileenlerinden birinin iinde
olduunu romann gidiatndan anlyoruz. Serbes baba figr zerinden, aydn eletirisi
yapmaya alyor. alar yice temelde babasnn kendilerini boanmann ardndan terkediine
kzarken, babann zgrlklnden dem vuruyor: Siz Taksimde gazdan boulurken biz de
Kyderede sizin hrriyetinizden boulduk. (sf. 301) Serbes, Trkiyeli bir aydnn kuramsal
balamda paylam ve dayanmay yceltirken, yaamda, yani pratikte ailesine kar sorumsuz
davrandn ne kararak, onlar yalnz brakn vurguluyor. Bkenin tercihi baba-oul ikilii
iinde babay kontrgerilla olarak kurarak, devleti ve erkek egemen anlay eletirmek,
Serbesinki ise baba ve yerleik aile deerleri zerinden aydn eletirisi yapmak. Romann
geneline yaylan, tandk bir tema olan Hayat bana ok hakszlk yapt da muhafazakr eday
glendiriyor. Ancak bu gn kurtarsa da, hakszlklarn acsn karma yani intikam temas
klieden teye gitmiyor.
Dnyann dili, Gezinin dili
Gezi Direnii, dnyadaki dier igal hareketleri gibi, zerk, yatay ve lidersizdi.[2] Direni,
yapsal zelliklerine de bal olarak Trkiyede yeni bir dilin var olduunu ortaya kartt. Duvar
yazlarndaki, pankartlardaki ve sosyal medyadaki okuyan etkileyen Gezinin dili, bumerang
gibiydi. Erk, ne derse desin, onu geldii yere daha iddetli bir ivmeyle yolluyordu, bozuyordu.
ktidar talep eden bir dil deildi, hayat istiyordu. Bu yzden Sait Faikin yklerinde, doann
Hit, hit diye gz krpndaki gibi, milyonlar batan karabildi, 14 gnlk de olsa zgr bir
lkeyi kurabildi. Bu dil szck oyunlarndan ibaret deildi, gz kara bir eletiriyi de
barndryordu. Zorlama bir dil deildi, poz vermiyordu, doald. Eletirinin odandaysa erkek
egemen anlay vard. Belki de bu dili aslnda kadnlar ve geyler kurduu iin byleydi. Gezi
Ruhu, sadece siyaseti deil, edebiyatn iindeki erkek egemen deerlerin ykseliini de sarsar
diye dnmtm. Ancak Gezi roman olarak sunulan ve ok satan bir eser olan Delidumann
erkek egemen anlaya sahip dilini grdmde, Gezi Ruhunun edebiyatla ilikisi asndan
kendimi tuhaf hissettim. Hl Eril dil yklsn, yerine aa dikeriz! umudunu derinde bir
yerlerde tayor olsam da.

DPNOTLAR
[1] Zahir Kzmaz. iddetin Sosyo-Kltrel Kaynaklar zerine Sosyolojik Bir Yaklam.
F..Sosyal Bilimler Dergisi 2006 16 (2) http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt16/sayi2
/247-267.pdf

01/09/2015 16:33

Ayegl Tzeren, Bimektup daha - zdiham

http://izdiham.com/Yazi/aysegul-tozeren-bimektup-daha/24426

[2] Jodi Dean. Komunist Ufuk. YKY: stanbul, 2014.

Ayegl Tzeren, Ayrnt Dergi

ZDHAM

(http://www.facebook.com/share.php?u=<url>)

Sonraki Konu >

(/Yazi/ozgur-goreckiaciyor/24427)

4.3k

Tweetle

Yorum(0)

zleme(734)

100 okunmas gereken kitap

Like

< nceki Konu

(/Yazi/100-okunmasigereken-kitap/24425)

zgr Greki, Ayor

neriler

smet zel,
Cahit Zarifolu
lnce bir yaz
kaleme alr
(/Yazi/ismetozel-cahitzarifoglu-oluncebir-yazi-kalemear
Oruk,
alir/13009)
Sahte Dede
(/Yazi/ismet(/Yazi/cagriozel-cahitoruk-sahtezarifoglu-oluncedede/13116)

Akif Haner,
Keke Biraz
Rasyonel
Olsan Ayla
Abla (/Yazi/akifhaner-keskebiraz-rasyonelolsan-ayla-abla
/6906)

Regaib
Albayrak, Deli
(/Yazi/akifGmlei (/Yazi
haner-keske-biraz/regaibrasyonel-olsanalbayrakayla-abla/6906)
deli-gomlegi/389)

bir-yazi-kaleme(/Yazi/cagrialir/13009)
oruk-sahte-

(/Yazi/regaibalbayrak-

dede/13116)
Yorum Yaz - Yorumlar onaylandktan sonra yaynlanr

sminiz (Gerekli)

E-Posta Adresiniz (Gerekli)

Web Siteniz (stee Bal)

Yorumunuz

deli-gomlegi/389)

Ltfen yorum onay kutucuunu iaretleyin!

4 of 5

01/09/2015 16:33

Ayegl Tzeren, Bimektup daha - zdiham

5 of 5

http://izdiham.com/Yazi/aysegul-tozeren-bimektup-daha/24426
Gnder

iir (/Kategori/siir/4/1)

Yazarlar (/Yazarlar/A)

Dergiler (/Kategori/dergiler/5/1)
Rportaj (/Kategori/roportaj/9/1)

Kitaplar (/Kategori/kitaplar/6/1)

Sinema (/Kategori/sinema/11/1)

Mzik (/Kategori/muzik/12/1)

Rahatszlar (/Rahatsizlar/1)

E-Blten Almak stiyorsanz

Ekle

(/izdihamTv/1)

(/Kategori
/roportaj/9/1)

zdihamdan istediiniz yazy alp, izinsiz kullanabilirsiniz. Link vermek zorunda deilsiniz. nk umrumuzda deil ve deilsiniz!

(http://www.playback.com
3d zemin
adana
(http://www.fudekor.com

01/09/2015 16:33