Professional Documents
Culture Documents
Felix Block v Edward Purcell pht hin ra hin tng cng hng t ht nhn
vo nm 1946 v t nhng nm 1950 n nm 1970 cng hng t c ng dng v pht trin
rng ri. Thnh qu c chng nhn bng gii Nobel Vt l vo nm 1952 cho 2 nh vt l Felix
Block v Edward Purcell. V l c s vt l quan trng cho s pht trin MRI.
n nm 1970, nn to nh y hc th gii c mt s thay i ng k vi s cng b kt qu nghin
cu ca tin s Raymond Damidian. ng pht hin ra cu trc c th ngi bao gm phn ln nc v
l cha kha cho to nh cng hng t, v rng nc pht ra mt tn hiu m c th d v ghi li
c. Sau tin s Damidian v cc cng s tip tc nghin cu mit mi trong 7 nm v thit
k, ch to ra chic my qut cng hng t u tin dng trong vic to nh y t ca c th ngi.
n nm 1980 chic my cng hng t u tin c a vo p dng. n nm 1987 k thut
Cardiac MRI c a vo s dng cho vic chn on cc bnh v tim mch. n nm 1993 th FMRI
dng chn on cc chc nng v hot ng ca no b
K thut to nh cng hng t (MRI) hin tr thnh mt phng php ph thng trong y hc chn
on hnh nh. Cc thit b MRI u tin ng dng y hc xut hin vo u nhng nm 1980. Vo nm
2002, c gn 22.000 camera MRI c s dng trn ton th gii. Trn ton th gii mi nm c hn 60
triu ca chn on bng MRI v phng php ny vn ang pht trin nhanh. MRI thng tt hn cc k
thut hnh nh khc v c ci thin ng k v chnh xc trong vic chn on nhiu cn bnh.
N thay th mt s phng php kim tra theo kiu a thit b vo c th, do gim au n, ri ro
cng nh s bt tin cho nhiu bnh nhn. Chng hn nh s dng phng php ni soi kim tra tuyn
ty hoc tuyn mt c th gy mt s bin chng nghim trng.
Li th ca MRI l tnh v hi ca n. MRI khng s dng bc x ion ho ging nh phng php chp
X quang thng quy (Nobel Vt l -1901) hoc chp CT (Nobel Y hc -1979). Tuy nhin, n c mt
nhc im l bnh nhn no phi tim kim loi t hoc mang my iu ho nhp tim khng th c
kim tra bng MRI bi MRI c trng t tnh mnh. Ngy nay, MRI c s dng kim tra gn nh
mi c quan trong c th. K thut ny c bit c gi tr trong vic chp nh chi tit no hoc dy ct
sng. K t khi MRI mang li nhng hnh nh 3 chiu, bc s c th nm c thng tin v a im
thng tn. Nhng thng tin nh vy rt c gi tr trc khi phu thut chng hn nh tiu phu no.
2./ Nguyn l to nh
phng php chp nh cng hng t ht nhn MRI (Magnetic Resonnance Imaging), ngi ta a
c th bnh nhn vo vng c t trng mt chiu rt mnh, hin nay ph bin l dng t trng sinh ra
do cun dy siu dn c dng in rt ln chy qua. Trong c th c nhng nguyn t m ht nhn c
momen t tng t nh c gn mt thanh nam chm cc nh. Di tc dng ca t trng ngoi,
momen t ca ht nhn nguyn t quay o tng t nh con quay di tc dng ca trng trng trn
mt t. Nu ht nhn ang quay o vi tn s w m c thm sng v tuyn cng tn s w tc dng,
ht nhn s quay o cc mnh v c hin tng cng hng. l cng hng t ht nhn. Khi ngng
tc dng sng v tuyn, ht nhn s t trng thi quay o cc mnh tr v trng thi quay o bnh
thng. Ht nhn c momen t quay nh vy s sinh ra sng in t pht ra khng gian xung quanh, c
th o c sng in t nu t vo y mt cun dy in.
Vic ht nhn t trng thi quay o mnh do cng hng tr v trng thi quay o bnh thng nhanh
hay chm cn ty thuc vo cc nguyn t quanh ht nhn cn tr chuyn ng quay t hay nhiu. V d,
ht nhn ca nguyn t H trong phn t nc (H2O) ca mu, t trng thi cng hng quay v trng
thi thng rt nhanh nu mu ang lu thng trong mch mu, tri li quay v rt chm nu mu chy
thm ra ngoi tht, m.
my MRI, ngi ta c th to ra cng hng ng vi mt loi ht nhn no (v d ht nhn hyr)
trong tng th tch c milimet khi ca no v theo di trng thi cng hng. Ln lt qut th tch c
cng hng ny, s c c hnh nh cng hng t ht nhn tng lp. C th theo di nh bit
c cu to bn trong ca no lc c th ang sng (bit c c chy mu trong no hay khng, chy
ch no). C th dng MRI theo di hot ng ca no, v d nh khu vc no ca no hot ng,
mu a oxy v vng mnh hay yu...
c im MRI
phn gii khng gian rt cao, cn phn gii thi gian va phi: Phn gii khng gian: 3 mm v
phn
gii
thi
gian:
3
giy
y l phng php hiu nghim v d s dng nht hin nay nghin cu v no. Ngi ta pht
trin phng php chp nh cng hng t chc nng (FMRI Function MRI) nghin cu khng ch
v
cu
to
m
cn
v
chc
nng
hot
ng
ca
no.
Tuy nhin, phng php ny kh tn km do phi dng hli lng lm lnh cun dy siu dn.
u im
nh cu trc cc m mm trong c th nh tim, phi, gan v cc c quan khc r hn v chi tit hn so
vi
nh
c
to
bng
cc
phng
php
khc.
MRI gip cho cc bc s nh gi c cc chc nng hot ng cng nh l cu trc ca nhiu c
quan
ni
tng
trong
c
th
S chi tit lm cho MRI tr thnh cng c v gi trong chn on thi k u v trong vic nh gi cc
khi
u
trong
c
th.
To nh bng MRI khng gy tc dng ph nh trong to nh bng chp X quang thng quy v chp
CT
MRI cho php d ra cc im bt thng n sau cc lp xng m cc phng php to nh khc kh
c
th
nhn
ra.
MRI c th cung cp nhanh v chun xc so vi tia X trong vic chn on cc bnh v tim mch.
Khng pht ra cc bc x gy nguy him cho con ngi.
Nhc im
Cc vt bng kim loi cy trong c th khng c pht hin c th b nh hng bi t trng mnh
Khng s dng vi cc bnh nhn mang thai 12 tun u tin. Cc bc s thng s dng cc
phng php to nh khc, v d nh siu m, vi cc ph n mang thai tr phi tht cn thit bt buc
phi s dng MRI.
3./ p dng
Cc bnh l thn kinh : ng kinh , bnh mt Myelin, bnh no bm sinh, u bu , vim nhim, .. . ca
no
v
ty
sng
.
Mch Mu : D dng , x va , teo hp mch mu no b v tn thng.
C
xng
khp
:
bnh
l
vim
c
xng
khp,
dy
chng,
c
bp.
Mt, tai mi hng : U hc mt, u ni nh, u hu hng, vim nhim, p xe ...
Tim mch : bnh l c tim, ng mch c, ng mch ch, ng mch ngoi vi
C
quan
ni
tng
:
cc
bnh
l
gan,
thn
ty,
lch
...
U buu : pht hin, nh gi mc xm ln theo iu tr.
Bch
Vit
Qun
Mai
c
Saint-Paul
103
Amtic
H)
Thng)
(1T)
Y
on
(178
on
Vit
(107
Thi
c
Tn
X
Hu Nng : 3 my
BV
BV
BV
Trung
a
Hon
ng
khoa
M
Hu
Nng
Nng
(1,5T
(open
(open
China)
Hitachi)
Toshiba)
TPHCM : 11 my
Medic
BV
BV
BV
BV
BV
BV
BV
(3
Ch
my
Ry
2
my
(2
GE
:
Y
hc
Thng
1T
nht
115
Vn
Chn
1,5T
(1,5T
(open
hnh
Hnh
thng
175
Chnh
(open
v
v
(1,5T
(1,5T
1
1,5T
(open
open)
Siemens)
Siemens)
Philip)
Siemens)
Siemens)
Hitachi)
Philip)
MRINguyenTriPhuong - Chp cng hng t ( MRI scan ) ph bin trn th gii cng nh Vit Nam bi
tnh u vit ca n so vi cc phng php to nh y hc khc, nhng phn ln chng ta vn cha c hiu bit
c bn v phng php chp cng hng t, tuy nhin hiu chi tit v phng php ny th l cng vic ca
cc nh vt l v chng ta ch cn hiu c bn v n tn hng nhng thnh tu ca khoa hc m n mang li
nhng li ch cho cuc sng . Vy cng hng t l g?
Chp cng hng t hay cn gi l chp MRI (Magnetic Resonnace Imaging) l phng php a c th
vo vng t trng mnh ng ha chiu chuyn ng ca cc nguyn t Hydro trong cc phn t nc ca c
th v mt ng ten thu pht sng radio tn s thp (tn s radio ny c thay i trong vng t trng n nh ca
nam chm chnh ty theo mc ch kho st ca s phn bit m, nc, v v) c s dng gi tn hiu n c
th gp cc nguyn t Hydro ca c th sau nhn li tn hiu v chiu chuyn ng ca cc nguyn t ny, tn
hiu ca ng ten c truyn v trung tm my tnh x l tn hiu s sau cc tn hiu c truyn v my tnh
iu khin v cc hnh nh cu trc c th c m phng ti y.
N)
my c s lng ln hn cc vect t sp hng ngc chiu v chng khng th trit tiu cho nhau
ht. Do vect t ho thc c hng ca vect t trng my. l trng thi cn bng. Trong
trng thi cn bng khng c mt tn hiu no c th c ghi nhn. Khi trng thi cn bng b xo
trn s c tn hiu c hnh thnh.
Ngoi s sp hng theo hng ca t trng my, cc proton cn c chuyn ng o (Precession),
tc quay quanh trc ca t trng my. Chuyn ng o l mt hin tng vt l sinh ra do s tng
tc gia t trng v ng lng quay ca proton. Chuyn ng o ging nh hin tng con quay,
n lm cho proton khng ng yn m o quanh trc ca t trng bn ngoi (Hnh 1). Tn s ca
chuyn ng o nm trong di tn s ca tn hiu RF v c xc nh bng phng trnh Lamor. Khi
pht xung RF cng tn s vi proton ang chuyn ng o th proton hp th nng lng xung to
nn hin tng cng hng t ht nhn.
Hnh 2: M t qu trnh kch thch ht nhn (cng hng) v qu trnh dn (bc x nng lng di
dng tnh hiu RF)
C hai khi nim quan trng trong x l tn hiu l t ha dc (longitudinal magnetization), song
song vi t trng ca my v t ha ngang (transverse magnetization), vung gc vi t trng
my.
T ha dc l hin tng t ha do nh hng ca t trng my. chnh l trng thi cn bng nh
trnh by trn. Trng thi ny c duy tr cho n khi c mt xung RF tc ng lm vect t ho
lch khi hng ca vect t trng my. Khi pht xung RF, sau mt thi gian no , vect t ho li
khi phc tr v v tr dc ban u. Qu trnh khi phc (recovery) theo hng dc ca t trng my
gi l qu trnh dn theo trc dc(longitudinal relaxation) (Hnh 3). Thi gian dn theo trc
dc (longitudinal relaxation time) l thi gian cn thit hin tng t ha dc t 63% gi tr ban
u ca n. Thi gian ny cn gi l thi gian T1.
T ha ngang xy ra khi pht xung RF ln m. Xung ny thng l xung 900. Do hin tng cng
hng nn vect t ho lch khi hng ca vect t trng my v b y theo hng ngang to
nn vect t ha ngang (transverse magnetization vector). T ha ngang l trng thi khng n
nh, kch thch v nhanh chng phn r khi kt thc xung RF. T ho ngang cng l mt qu trnh dn
gi l dn theo trc ngang (transverse relaxation). Khi ngt xung RF, vect t ha ngang mt pha,
suy gim nhanh chng v dn dn tr v 0. Thi gian cn thit 63% gi tr t ho ban u b phn
r gi l thi gian dn theo trc ngang (transverse relaxation time) (Hnh 3). Thi gian ny cn gi
l thi gian T2. Thi gian T2 ngn hn nhiu so vi thi gian T1.
Hnh 4: M t mi lin h gia thi gian T1, T2 vi mc t ho v cng tn hiu trn phim chp.
Trong qu trnh dn (tng li) ca t ho dc, cc m khc nhau s c mc t ho khc nhau. V th
tc tng s khc nhau, hay ni cch khc gi tr T1 khc nhau. M vi gi tr T1 ngn hn c tc
tng li s t ho dc nhanh hn. Do vy, trong sut thi gian ny n c mc t ho cao hn, to tn
hiu mnh hn v xut hin trn nh sng hn.
Trong qu trnh phn r s t ho ngang, cc m khc nhau c mc t ho khc nhau do tc
phn r khc nhau, hay T2 khc nhau. Gi tr T2 di tc m c mc nhim t cao, to ra tn hiu mnh
hn v sng hn trong nh so vi m c gi tr T2 ngn. Ti thi im bt u chu k, khng c tng
phn T2, nhng tng phn T2 tng dn trong qu trnh dn.
C th thy rng, phng thc to nh MRI c hai pha khc nhau. Mt pha i cng vi s t ho dc v
pha kia i cng vi s t ho ngang. Mt khc, nh trn trnh by, trong thi gian T1 khi mmen t
ca cc proton khi phc theo chiu dc di nh hng ca t trng my th tng tt c mmen t
ca proton lc ny c gi l vect t ha thc. ln ca vect t ho thc ph thuc vo mt
proton ca m . Gia hai m ln cn, d thi gian T1 c th bng nhau nhng nu mt proton
khc nhau th mc t ho s khc nhau. V th cng tn hiu bc x ra cng khc nhau nn s
to ra tng phn nh khc nhau. Nh ta c th nhn bit ring bit c chng qua s tng phn
trn nh. Nu hai m c gi tr T1 khc nhau, th s tng phn s cng tng ln. Nhng khi cc m
tin dn n trng thi cn bng th mt proton li tr thnh mt yu t chnh nh hng n tng
phn gia hai m.
Nh vy, u im vt tri ca phng php to nh MRI so vi cc phng php khc l ch ta c
th chn cc c tnh khc nhau ca m to ra tng phn hin th trn phim chp. C 3 c tnh
c bn ca m l ngun tng phn nh : (1) mt proton kt hp vi thi gian dn dc T1, (2) thi
gian dn dc T1, (3) thi gian dn ngang T2.
Khi nim TR, TE, T1W, T2W, PD v PDW
Nh bit trn, cng tn hiu tng dn t 0 n cc i trong thi gian T1 v gim dn t cc
i tr v 0 trong thi gian T2. Nhm to ra s tng phn tt nht v hnh nh ca cc m, ngi ta
phi chn thi im T1 v T2 thch hp thu nhn cc tn hiu bc x cung cp cho qu trnh to
nh. TR v TE chnh l cc thng s v thi gian o tn hiu c ngi vn hnh my thit lp trc
khi chp MRI.
TR (Time of Repetition) l khong thi gian t khi bt u dn dc n khi mc t ho ca m c
o to ra tng phn nh. Xc nh gi tr TR l xc nh thi im chp nh.
TE (Time of Echo event) l khong thi gian t khi bt u dn ngang n khi mc t ho ca m
c o to ra tng phn nh. Cc gi tr kt hp gia TE v TR c chn qua cc bng tu thuc
vo tng loi m.
Bng cch iu chnh cc gi tr TR v TE ca T1 v T2, ta thu c cc tng phn nh tng ng vi
mt c tnh m ring bit. nh ca T1 v T2 trong trng hp ny gi l T1 iu chnh (T1-weighted:
T1W) v T2 iu chnh (T2-weighted: T2W).
Nhm to nh T1 iu chnh, ngi ta cn chn mt gi tr TR tng ng vi thi gian m ti tng
phn T1 ln nht gia hai loi m. Nu la chn TR di hn s to ra cng tn hiu ln hn nhng
tng phn T1 t hn. Vic la chn TR thch hp vi cc gi tr T1 ca m rt c ngha trong chn
on lm sng, c bit khi phn bit gia m lnh v m bnh l. Nu gi tr TR c chn bng gi
tr T1 ca m, l nh c chp khi m tr li 63% s nhim t m ca n.
Nhm to nh T2 iu chnh, ngi ta cn chn mt gi tr TE tng ng vi thi gian m ti tng
phn T2 ln nht gia hai loi m. Tng phn T2 cc i thu c bng cch dng TE tng i di.
Tuy nhin, nu dng TE qu di th s nhim t v tn hiu RF li qu thp hnh thnh mt nh.
Mt k thut to nh hay gp na l PD. PD (Proton Density) l nh kho st mt proton. Nh
ni trn, khi s nhim t dc t gi tr cc i th tng phn theo thi gian T1 s km i. Lc ny
tng phn nh do mt proton ca m quyt nh. Do vy, nu ta chn gi tr TR tng i di
to nh tng phn mt proton th gi l nh mt proton iu chnh (Proton Densityweighted: PDW).
Kt lun: Vic hiu bit nguyn l hot ng v cc khi nim c bn ca chp cng hng t s gip
thy thuc nhn nh ng cc cu trc bnh thng hoc bnh l ca cc m. Khi c bt k phim MRI
no, trc tin phi nhn bit l phim T1 hay T2. C th thy rng nc (hay cht lng ni chung) v
c mt proton cao nn thi gian n khi phc li 63% gi tr t ho ban u s ko di hn so vi
m c t nc. V th nc (hay cht lng ni chung) c cng tn hiu yu trong thi gian T1 v th
hin bng mu ti (en) trn phim T1W. Ngc li, v c mt proton cao nn u thi gian T2, nc
(hay cht lng ni chung) c cng tn hiu cao v suy gim ko di hn nn th hin bng mu
sng (trng) trn phim T2W. Cc m b ph n, vim, nhim trng v cc nang cng c tnh cht tng
t. V vy khi c bt k phim MRI no, trc tin phi tm nhng cu trc no m ta bit chc chn l
nc nh dch no tu trong cc no tht v ng sng, nc tiu trong bng quangNu cu trc nc
y c mu ti th l nh T1W, nu mu sng th chnh l nh T2W.